අන්තිම සමාජවාදී රට?

රටක් කියන්නේ කුමක්ද කියන එකට පිළිතුරක් දෙන එක පහසු වැඩක් නෙමෙයි. එය තීරණය කෙරෙන නිර්ණායක එක් එක් පුද්ගලයාට සාපේක්ෂයි. ඒ නිසා ලෝකයේ රටවල් කොපමණ තිබෙනවාද කියන ප්‍රශ්නයට නිශ්චිත පිළිතුරක් නැහැ. එය තීරණය වන්නේ ගණන් කරන පුද්ගලයා මතයි. කොහොම වුනත් ලෝකයේ රටවල් ගණන ආසන්න වශයෙන් දෙසීයක් පමණ කියා කියන්න පුළුවන්.

එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයේ පූර්ණ සාමාජිකයෙකු වීම බොහෝ දෙනෙකු විසින් ස්වාධීන රටක් හඳුනා ගන්නා නිර්ණායකයක්. එවැනි පූර්ණ සාමාජික රටවල් 193ක් තිබෙනවා.

සාමාන්‍ය භාවිතයේදී බොහෝ රටවල් වල නිල නාමය වෙනුවට වඩා කෙටි නමක් භාවිතා කෙරෙනු දැකිය හැකියි. උදාහරණ විදිහට රුසියානු සමූහාණ්ඩුව හා චීන මහජන සමූහාණ්ඩුව යන නම් වෙනුවට රුසියාව හා චීනය යන වචන බොහෝ විට භාවිතා වෙනවා. ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය බොහෝ විට ඇමරිකාව සේ හැඳින්වෙනවා.

බොහෝ රටවල් වෙනත් රටවලදී හැඳින්වෙන්නේ එම රටවල් වලදී හැඳින්වෙන නම් වලින්ම නෙමෙයි. උදාහරණයක් විදිහට ජපානය ලෙස බාහිර ලෝකය හඳුනා ගන්නා රට ඒ රටේදී හැඳින්වෙන්නේ නිප්පොන් නැත්නම් නිහොන් ලෙසයි.

ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ නිල නාමය ඒ අයුරින්ම සිංහලට පරිවර්තනය කළොත් එහි අර්ථය වන්නේ ඇමරිකා එක්සත් රාජ්‍ය යන්නයි. මේ රට මුලින්ම හැදුනේ ජනපද දහතුනක් එකතු වීමෙන් මිසක් රාජ්‍යයන් දහතුනක් එකතු වීමෙන් නොවන නිසා ඉංග්‍රීසියෙන් සිංහලට ඒ විදිහටම පරිවර්තනය නොකර රාජ්‍ය යන්න වෙනුවට ජනපදය සේ යොදාගැනීම කවුරු හෝ විසින් කර තිබෙන නිර්මාණශීලී වැඩක්.

ඒ වගේම චීන මහජන සමූහාණ්ඩුව කියා කියද්දී සමූහාණ්ඩුව ලෙස පරිවර්තනය කර තිබෙන වචනය ඉංග්‍රීසියෙන් කියැවෙන්නේ රිපබ්ලික් ලෙසයි. මේ වචනය සඳහා වැඩිපුර භාවිතා වන සිංහල වචනය ජනරජය යන්නයි. මහජන ජනරජය කියා කී විට අවුල් ගතියක් පෙනෙන නිසා මෙය මහජන සමූහාණ්ඩුව සේ පරිවර්තනය කෙරෙන්න ඇති. රුසියානු සමූහාණ්ඩුව යන්නෙහි සමූහාණ්ඩුව යන යෙදුම ඉංග්‍රීසියෙන් කියැවෙන්නේ ෆෙඩරේෂන් යනුවෙනුයි.

එක්සත් ජාතීන්ගේ සාමාජික රටවල් 193න් 128කම නිල නම් වල ජනරජය යන අරුත් තිබෙන රිපබ්ලික් යන වචනය තිබෙනවා. මේ ජනරජ 128න් පහක් ඉස්ලාමීය ජනරජ. චීනය ඇතුළු රටවල් තුනක් මහජන සමූහාණ්ඩු (පීපල්ස් රිපබ්ලික්).

ජනරජ හැරුණු විට රටවල් වැඩිම ගණනක් නිල නාමය අනුව රාජධානි. එක්සත් ජාතීන්ගේ සාමාජික රාජධානි ගණන 17ක්. සාමාජික රටවල් අතරින් තුනක් නිල නාමය අනුව පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය රටවල්. රටවල් හයකට යුනයිටඩ් හෙවත් එක්සත් කෑල්ල තිබෙනවා. රටවල් නවයක නම් වල ෆෙඩරල් යන වචනය හෝ එම වචනයේ වෙනත් ස්වරූපයක් දැකිය හැකියි.

ලංකාව ඇතුළු රටවල් නවයක් නිල නම් අනුව ප්‍රජාතාන්ත්‍රික රටවල් වුවත් සමාජවාදී රටවල් තිබෙන්නේ ලංකාව හැරුණු විට තවත් එකක් පමණයි. ඒ වියට්නාම් සමාජවාදී ජනරජය. නම අනුව, ලෝකයේ තිබෙන එකම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සමාජවාදී රට ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජයයි.

ලංකාව ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජය ලෙස නිල වශයෙන් නම් කෙරුණේ ජේආර්ගේ 1978 ආණ්ඩුක්‍රම  ව්‍යවස්ථාවෙනුයි. ඊට පෙර සමගි පෙරමුණු ආණ්ඩුව කාලයේ ලංකාවේ නිල නමට සමාජවාදී කොටසක් තිබුණේ නැහැ. ඒ කාලයේ (1972 සිට) නිල නම වුණේ ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික ජනරජය යන්නයි.

ලංකාවේ පවතින දේශපාලන ආර්ථික ක්‍රමය අනුව එයට සමාජවාදී කියන කොටසත් එකතු විය යුතු බව ජේආර් හිතන්න ඇති. කොහොමත් ජේආර්ගේ ආණ්ඩුව විශ්වාසය තැබුවෙත් විශාල රාජ්‍යයක් සහිත රාජ්‍යමූලික පාලන ක්‍රමයක් පිළිබඳවයි. ඉන්පසුව පැවති ආණ්ඩු විසින් පවත්වාගෙන ආවෙත් ඔය ක්‍රමයම තමයි.

ජේආර් විසින් හඳුන්වා දුන්, ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජයේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ 14(1) අනුව්‍යවස්ථාවේ (උ) ජේදය අනුව රටේ "සෑම පුරවැසියෙකුටම එකලාව හෝ අන් අය හා සමඟ යම් නීත්‍යානුකූල රැකියාවක, වෘත්තියක, කර්මාන්තයක, වෙළඳ ව්‍යාපාරයක හෝ ව්‍යවසායක නියුක්ත වීමේ නිදහසට හිමිකම" තිබෙනවා. එය මූලික අයිතිවාසිකමක්. එහෙත්, එහිම 15(5) අනුව්‍යවස්ථාව අනුව  "ජාතික ආර්ථිකය ආරක්ෂා කිරීම සඳහා හෝ" මේ මූලික අයිතිවාසිකම හිමි පුද්ගලයින්ගේ "විනය පාලනය" කිරීම ඇතුළු වෙනත් අවශ්‍යතා උදෙසා 14(1) අනුව්‍යවස්ථාවෙන් ලැබෙන මූලික අයිතීන්ට නීතිමය සීමා පැනවීමේ හැකියාව රජය සතුව තිබෙනවා.

මේ අනුව, ලංකාවේ පුරවැසියෙකුට තමන් කැමති රැකියාවක් කිරීමේ නිදහස තිබෙන්නේ ආණ්ඩුව හිතන ආකාරය අනුව පනවන විනය පාලන නීති ඇතුළු කොන්දේසි ගණනකට යටත්වයි. මූල්‍ය අර්බුද හමුවේ රජයේ සේවකයින් බඳවා ගැනීම යම් තරමකින් සීමා කරමින් ආර්ථිකය මත රජයේ ග්‍රහණය තරමක් දුරට අතහැර තිබුණත් වත්මන් ආණ්ඩුවේ ගොඩක් අය හිතන්නේත් මිනිස්සු කළ යුතු රජයේ නොවන ස්වයං රැකියා පවා ආණ්ඩුව විසින් තීරණය කළ යුතු බවයි.