කඩා වැටෙන්නට නියමිත පොන්සි ක්‍රීඩාව

රුපියල් විස්සක් ගෙවා ක්ෂණික ලොතරැයියක් මිල දී ගන්නා කෙනෙක් එසේ කරන්නේ ඇයි? එවැන්නෙකු මේ ලොතරැයියේ ජයග්‍රාහකයෙකු වී රුපියල් මිලියන ගණනක ත්‍යාගයක් හිමි වීමේ යම් ඉඩක් තිබෙන නිසා. එහෙත්, බොහෝ විට සිදු වන්නේ තමන්ගේ අතේ තිබුණු රුපියල් විස්සත් නැති වෙන එකයි. 

ලොතරැයියක් මිල දී ගන්නා අයෙක් එසේ කරන්නේ මේ බව නොදැන නෙමෙයි. පළමු ලොතරැයියෙන් කිසිදු දිනුමක් නොලබන අයෙකු ඇතැම් විට තවත් ලොතරැයියක් මිල දී ගන්නවා. එයින්ද දිනුමක් නොලැබුණොත් ඇතැම් විට තෙවන ලොතරැයියක්ද මිල දී ගන්නවා. මෙසේ කරන්නේ නොඇදුනු දිනුම දෙවන, තෙවන වර හෝ ඇදෙයි කියා හිතාගෙනයි.

කවුරු හරි අතේ විශාල ධනයක් තිබෙනවානම්, ඔය විදිහට එකින් එක ලොතරැයි සියල්ල සූරා ගෙන ගියොත් අනිවාර්යයෙන්ම දිනුම් සියල්ල ඔහුට හෝ ඇයට ලැබෙනවා. මේ ගැන කිසිදු සැකයක් නැහැ. එහෙමනම්, ධම්මික පෙරේරා වගේ කෙනෙක් වෙළඳපොළේ තිබෙන ලොතරැයි සියල්ල එක වර මිල දී නොගන්නේ ඇයි?

රත්නපුර පැත්තේ ඇතැම් මැණික් ව්‍යාපාරිකයින් ඔය වගේ වැඩ කරන අවස්ථා තිබුණත්, ධම්මික පෙරේරා වගේ කෙනෙක් කවදාවත් ඔය වගේ දෙයක් කරන්නේ නැහැ. මොකද ඔය වැඩේ කළොත්, එසේ කරන තැනැත්තාට දිනුම් සියල්ලම අනිවාර්යයෙන්ම හිමි වන නමුත් ඒ සියලුම දිනුම් මුදල් මෙන් දෙගුණයක හෝ තුන් ගුණයක් ඒ වෙද්දී වැය වෙලා. 

ධම්මික පෙරේරා ව්‍යාපාරික ලෝකයට ඔළුව දාගත්තේ රට පුරා ජැක්පොට් මැෂින් හයි කරමින්. ඒ දවස් වල පිස්සුවෙන් වගේ ජැක්පොට් ගැසූ අය රට පුරාම හිටියා. ජැක්පොට් ක්‍රීඩකයින්ගෙන් දෙකේ කාසි වලට සෑහෙන ඉල්ලුමක් තිබුණා. ජැක්පොට් ක්‍රීඩාවෙන් දිනුම් සේ ලැබෙන්නේ ජැක්පොට් යන්ත්‍රයක් ඇතුළට යන දෙකේ කාසි වලින්ම යම් ප්‍රමාණයක් පමණයි. ඊට අමතරව, යන්ත්‍රය ඇතුළේ දෙකේ කාසි හැදෙන්නේ නැහැ. හැබැයි ඇතුළට යන දෙකේ කාසි සියල්ල නැවත එළියට එන්නේ නැහැ. යන්ත්‍රය ඇතුළේ දෙකේ කාසි පිරෙන්න කලින් ධම්මික පෙරේරා ඇවිදින් යන්ත්‍රය හිස් කරනවා. ඉතිරි වන දෙකේ කාසි ඔහුගේ සාක්කුවට යනවා. 

ජැක්පොට් ක්‍රීඩාවේ යෙදුනු ක්‍රීඩකයෝ මේ බව නොදැන හිටියා නෙමෙයි. ජැක්පොට් ක්‍රීඩාව තහනම් නොකළේනම් මිනිස්සු දිගින් දිගටම ජැක්පොට් ගහනවා. අද ලොතරැයි ගන්න අයත් කරන්නේ මෙයමයි.

සමාගමක කොටස් මිල දී ගන්නා අයෙකු කරන්නෙත් යම් තරමකින් ජැක්පොට් ගහනවා වගේ වැඩක්. මේ ක්‍රීඩාවෙන් දිනන්න හෝ පරදින්න පුළුවන්. එහෙත්, දිගින් දිගටම සමාගමක කොටස් වෙනුවෙන් මුදල් ආයෝජනය කරන අයෙක් බොහෝ විට දිනනවා මිසක් පරදින්නේ නැහැ. මොකද කෙටිකාලීනව සමාගමක කොටස් මිල ඉහළ පහළ යාම අහඹු ලෙස සිදු වුවත්, එය තනිකරම අහඹු ලෙස සිදු වන්නේ නැහැ. දිගුකාලීනව සමාගමක කොටස් මිල ඉහළ පහළ යන්නේනම් එම සමාගම් කොටස් වල වටිනාකම ඇත්තටම අඩු වැඩි වන ආකාරය පිළිබිඹු කරමින්.

සමාගමක කොටස් වල සැබෑ වටිනාකම ඇත්තටම ඉහළ නොගියත්, කවර හෝ හේතුවක් නිසා කෙටිකාලීනව මිල ඉහළ යන අවස්ථා තිබෙනවා. මේ වගේ වෙලාවක එම කොටස් මිල දී ගන්නා අයෙකුට දිගුකාලීනව පාඩුවක් සිදු වෙනවා. ඒ පාඩුව සිදු වන්නේ යම් මොහොතක කොටස් මිල එහි සැබෑ වටිනාකම දක්වා එක වර ක්ෂණිකව පහත වැටීමෙනුයි. එසේ වුවත්, ඒ කඩා වැටීම සිදු වන තුරු යම් කාලයක් කොටස් මිල ඉහළ යා හැකියි. අවදානමක් ගන්න කැමති අයෙකුට මේ කාලය තුළ කොටස් වෙළඳපොළ ගනුදෙනු වලින් සාමාන්‍ය ලාබය ඉක්මවන විශාල ලාබයක් උපයන්න පුළුවන්. හැබැයි මෙය සැබෑ ආයෝජනයකට වඩා සූදුවක්!

කොටස් වෙළඳපොළේ වගේම වෙනත් ඕනෑම වෙළඳපොළක මිල බුබුළු හැදෙන්න පුළුවන්. එය ධනවාදී ක්‍රමයක් ඇතුළේ සිදු වන දුලබ නොවන සිදු වීමක්. බොහෝ විට වගේ මිල බුබුලක් හදන්න දායක වෙන්නේ අතරමැදියෝ. ඒ නිසාම, බොහෝ විට මිල බුබුල කඩා වැටුණු විට පාඩුව විඳින්න වෙන්නේත් ඔවුන්ටයි.

මිල බුබුලක් හැදී ඇති විට එය මිල බුබුලක් බව දන්න, එය කොයි මොහොතක හෝ කඩා වැටෙන බවත් දන්න, බොහෝ දෙනෙක් නොවටිනා මිලක් ගෙවා යම් භාණ්ඩයක් හෝ වත්කමක් මිල දී ගන්නවා. එසේ නොවටිනා මිලක් ගෙවා යම් භාණ්ඩයක් හෝ වත්කමක් මිල දී ගන්නේම මිල බුබුල කඩා වැටෙන්න කලින් වෙනත් අයෙකුට අදාළ භාණ්ඩය හෝ වත්කම විකුණා ලාබයක් ලැබීමේ අරමුණින්. වෙනත් වචන වලින් කිවුවොත් තමන්ට පාඩුවක් වෙන්න කලින් අදාළ භාණ්ඩය හෝ වත්කම කාගේ හෝ ඇඟේ ගැසිය හැකිය යන විශ්වාසයෙන්.

මිල බුබුළු කියන්නේ ධනවාදී වෙළඳපොළක ස්වභාවික ලෙසම බිහි වන පොන්සි ක්‍රීඩාවක් වැනි දෙයක්. බුබුල හැදෙන කාලය තුළ ක්‍රීඩා කරන ඕනෑම කෙනෙකුට ජයග්‍රාහකයෙකු සේ තරඟයෙන් ඉවත් විය හැකියි. පරාජිතයින් නැහැ. එහෙත්, ජැක්පොට් යන්ත්‍රයක් තුළ දෙකේ කාසි හැදෙන්නේ නැතුවාක් මෙන්ම, අදාළ වත්කමේ මිල ඉහළ යාමට සාපේක්ෂව එහි සැබෑ වටිනාකම ඉහළ යන්නේ නැති නිසා යම් මොහොතක මිල බුබුල පුපුරා යනවා. ඒ වන විට තරඟය තුළ රැඳී සිටින සියල්ලන්ම පරාජිතයින් බවට පත් වෙනවා. සාමාන්‍යයෙන් පොන්සි ක්‍රීඩාවක් අවසන් වන්නේත් මේ ක්‍රමයටමයි.

ධනවාදී ක්‍රමයක් තුළ පොන්සි ක්‍රීඩා බිහි වීම ධනවාදී ක්‍රමයට ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. මොකද මේ විදිහට හැදෙන හෝ හදන පොන්සි ක්‍රීඩාවක් අවසන් වන යාන්ත්‍රනයද ධනවාදය තුළම තිබෙනවා. ආර්ථික අවපාත වලදී බොහෝ විට වෙන්නේත්, ධනවාදී ක්‍රමයක් තුළ බිහි වන පොන්සි ක්‍රීඩා කෙළවර වීමක් වැනි දෙයක්. 

ධනවාදී බටහිර ලෝකයේ ආර්ථික අවපාතයක් ඇති වෙන හැම වෙලාවකම වගේ මෙය ධනවාදයේ කඩා වැටීමක් සේ සලකමින් සතුටු වන පිරිසක් ඉන්නවා. මේ පිරිස අතර සිටින හැමෝම සමාජවාදීන් නොවුනත්, සමාජවාදීන් සාමාන්‍යයෙන් ඉන්නේත් මේ කණ්ඩායමේ. එහෙත්, ආර්ථික අවපාතයක් කියා කියන්නේ ඇත්තටම ධනවාදය ස්ථාවර වෙමින් ඉදිරියට යන ක්‍රියාවලියේම කොටසක්.

ධනවාදයේ පාදක මූලධර්මයක් වන්නේ කිසියම් භාණ්ඩයක හෝ සේවාවක මිල තුළින් එහි සැබෑ වටිනාකම නිරූපණය විය යුතු බවයි. මිල බුබුලක් පවතින විට මෙය සිදු වන්නේ නැහැ. මිල බුබුලක් පිපිරෙද්දී වෙන්නේ අදාළ භාණ්ඩයේ මිල එහි සැබෑ වටිනාකම නිරූපණය වන පරිදි නිවැරදි වීමක්. ආර්ථික අවපාත හරහා වෙන්නේ කිසියම් ආර්ථිකයක සමස්තයක් ලෙස මිල මට්ටමේ තිබෙන වැරැද්දක් නිවැරදි වීමක්. එයට සමාන්තරව සාර්ව-ආර්ථික නිර්ණායක ගණනාවක තිබෙන "වැරදි" ආර්ථික අවපාතයකදී නිවැරදි වෙනවා. ආර්ථිකයක් "කඩා වැටීමේදී" වෙන්නෙත් මේ වගේම දෙයක්. ඒ කියන්නේ වෙළඳපොළ ආර්ථිකයක සැබෑ තත්ත්වය සාර්ව-ආර්ථික නිර්ණායක වලින් පිළිබිඹු වීමක්. 

වරින් වර ආර්ථික අවපාත පැමිණියත් ධනවාදී ආර්ථිකයක් දිගින් දිගටම වර්ධනය වෙනවා. මේ වර්ධනය සිදු වන්නේ විද්‍යාවේ දියුණුවට සමාන්තරව කියා කියන්නත් පුළුවන්. විද්‍යාව කියා කියන්නේ බටහිර විද්‍යාව. ආර්ථිකයක් තුළ බුබුලක් හැදෙද්දී සිදු වෙන්නේ මේ විදිහට විද්‍යාවේ දියුණුවට සමාන්තරව "සැබෑ" වටිනාකම් ඉහළ යාම ඉක්මවා ආර්ථිකය වර්ධනය වීමක්. මේ වගේ දෙයක් සිදු වන අවස්ථාවක වර්ධනය සිදු වන්නේ සැබෑවටම වටිනාකම් ඉහළ යාමක් නිසාද නැත්නම් බුබුලක් හැදීම නිසාද කියන එක ඇතැම් විට ප්‍රායෝගිකව මතු වන ප්‍රශ්නයක්. ඇතැම් අවස්ථා වලදී, සැබෑවටම වටිනාකම් ඉහළ යාමක් ලෙස රජයක් විසින් පෙන්වන තත්ත්වයක් බුබුලක් බව පැහැදිලි වන්නේ බුබුල පිපිරුනාට පසුවයි.

ධනවාදී ආර්ථිකයක බුබුළු ඇති වීම ඉතාම සාමාන්‍ය සංසිද්ධියක් වගේම ධනවාදී ක්‍රමය පිළිබඳව කනස්සළු වීමට කාරණයක් නෙමෙයි. එහෙත්, ධනවාදී ක්‍රමයක් තුළ බොහෝ දෙනෙකු විසින් අපේක්ෂා කරන දිගුකාලීන ආර්ථික වර්ධනය යම් හේතුවක් නිසා නවතිනවානම් හෝ කඩා වැටෙනවානම් එහි කනස්සළු විය යුතු කාරණයක් තිබෙනවා. බටහිර විද්‍යාවේ වර්ධනය යම් හේතුවක් නිසා නැවතුනොත් හෝ කඩා වැටුනොත් එය ධනවාදී ආර්ථිකයන්හි වර්ධනයට සෘජු බලපෑමක් කළ හැකියි. 

බටහිර විද්‍යාව දිගින් දිගටම වර්ධනය වනු ඇති බවට අපට සහතිකයක් තිබේද? මෙය ප්‍රශ්න කරන විවිධ කණ්ඩායම් සිටිනවා. බටහිර විද්‍යාව දිනෙන් දින දියුණු වන බව අප බොහෝ දෙනෙකු විසින් විශ්වාස කරනවා. එහෙත් එය විශ්වාසයක් පමණයි. විද්‍යාව විසින් විසඳන ප්‍රශ්න වලට වඩා ඒ නිසා ඇති කරන ප්‍රශ්න වැඩි බව විශ්වාස කරන කණ්ඩායම්ද සිටිනවා. ඇතැම් පරිසරවාදීන් සිටින්නේ මේ ගොඩේ. මේ දවස් වල ඇතැම් එන්නත් විරෝධීන්ද මේ ගොඩට එකතු වී සිටිනවා.

විද්‍යාව විසින් අප පරම සත්‍යයක් කරා ගෙන යන බවට දාර්ශනික සහතිකයක් නැහැ. ඒ හේතුව නිසාම, ධනවාදය හරහා ලඟා කරගත හැකි දිගුකාලීන සංවර්ධනය සැබෑ ප්‍රගතියක් නොවන බව විශ්වාස කරන අයෙකුගේ එම විශ්වාසයට අභියෝග කළ හැකි දාර්ශනික පදනමක්ද නැහැ. එහෙත්, ඒ තත්ත්වය යටතේ වුවත් ධනවාදය හා සමාජවාදය කියන විකල්ප දෙක අතරින් ධනවාදය පහසු තෝරා ගැනීමක්. මොකද සමාජවාදයේ ඉලක්කය වන්නේද ධනවාදය ඉලක්ක කරන දිගුකාලීන සංවර්ධනයයි. ඒ ඉලක්කය කරා යාමේදී ධනවාදය වඩා කාර්යක්ෂමයි.

ලංකාව වෙත හැරුනොත්, ලංකාවේ ආර්ථිකයේ සිදු විය හැකි කඩා වැටීමකදී සිදු වන්නේ, හදා හෝ හැදී තිබෙන බුබුළු පුපුරා යාමක් පමණයි. එයින් දිගුකාලීනව රටට හෝ රටේ ජීවත් වන මිනිසුන්ට අයහපතක් වෙන්නේ නැහැ. කඩා වැටීමකින් පසුව සිදු විය හැක්කේ රට ඇත්තටම තිබෙන තැන සාර්ව-ආර්ථික නිර්ණායක වලින් නිවැරදිව නිරූපනය වීමක් පමණයි.

පසුගිය කාලයේ ලංකාවේ සාර්ව-ආර්ථික නිර්ණායක වලින් නිරූපණය වූ ප්‍රගතිය සැබෑ ප්‍රගතියක්ද? 

මා මේ ප්‍රශ්නය අසන්නේ ධනවාදය හරහා ලඟා කරගත හැකි දිගුකාලීන සංවර්ධනය සැබෑ ප්‍රගතියක් නොවන්නේය යන සංවර්ධන විරෝධී ආස්ථානයක සිටිමින් නෙමෙයි. මෙය එවැනි සැබෑ ප්‍රගතියක් ධනවාදය හරහා (මෙන්ම අඩු කාර්යක්ෂමතාවයකින් වුවත් සමාජවාදය හරහාද) ලඟා කර ගත හැකිය යන විශ්වාසය මත පදනම්ව අසන ප්‍රශ්නයක්. එසේනම්, මේ ප්‍රගතිය එවැනි සැබෑ ප්‍රගතියක්ද? සැබෑ ප්‍රගතිය ඉක්මවූ මායාවක් පෙන්වන බුබ්බුලයක්ද? එවැනි බුබ්බුලයක් ඇත්නම්, බුබ්බුලයට යටින් සැඟවී තිබෙන සැබෑ ප්‍රගතිය කොපමණද?

පහත පළමු වගුවේ ඔබට දැකිය හැක්කේ ලංකාවේ හා ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ වසර-1, වසර-5 හා වසර-10 බැඳුම්කර ඵලදා අනුපාතික සංසන්දනයක්. 

සාමාන්‍යයෙන් ලංකාවේ රජය බැඳුම්කර වෙනුවෙන් ගෙවන පොලී අනුපාතික ඇමරිකාවේ එම අනුපාතික වලට වඩා 7-8% පමණ වැඩියි. එසේනම්, ශ්‍රී ලංකා රජය විසින් නිකුත් කරන බැඳුම්කර ඇමරිකාව විසින් නිකුත් කරන බැඳුම්කර වලට වඩා ආකර්ශනීය විය යුතුයි. එහෙත්, එය එසේ වන්නේ ඩොලරයක මිල ස්ථිරව තිබේනම් පමණයි. ඩොලරයක මිල සාමාන්‍යයෙන් වසරින් වසර ඉහළ යන නිසා ඇත්තටම ලැබෙන්නේ මීට වඩා අඩු ප්‍රතිලාභයක්. දෙවන වගුවෙහි ඔබට එම ඩොලර් ප්‍රතිලාභ දැකගත හැකියි.

විණිමය වෙනස්වීම් සැලකීමෙන් පසුවද ඇමරිකානුවෙකුට ලංකාවේ රාජ්‍ය සුරැකුම්පත් වල ආයෝජනය කිරීමෙන් ඇමරිකාවේදී ලබනවාට වඩා 2-3%ක පමණ ප්‍රතිලාභයක් ලැබිය හැකියි. මෙය ලංකාවේ ආයෝජනය කිරීමේ ඇති වැඩි අවදානම වෙනුවෙන් ඇමරිකානුවෙකු විසින් අපේක්ෂා කරන අධිභාරයයි. එම අවදානමේ කොටස් දෙකක් තිබෙනවා. පළමු කොටස ශ්‍රී ලංකා රජය විසින් ණය පැහැර හැරීමේ අවදානමයි. දෙවැනි කොටස විණිමය අනුපාතය වෙනස් වීමේ අවදානමයි.

දැන් අපි මෙහිදී කතා කරන්නේ ශ්‍රී ලංකා රජයේ රුපියල් ණය ගැන මිසක් ඩොලර් ණය ගැන නෙමෙයි. ඇමරිකාවේ රජයට (ෆෙඩරල් සංචිත බැංකුව හරහා) ඩොලර් අච්චු ගහන්න පුළුවන් වගේම ශ්‍රී ලංකාවේ රජයටත් (මහ බැංකුව හරහා) රුපියල් අච්චු ගහන්න පුලුවන්. ඒ නිසා, ශ්‍රී ලංකා රජය විසින් ගන්න රුපියල් ණය ආපසු නොගෙවීමේ අවදානම ඉතාම අඩුයි. මේ අධිභාරයට තනිකරම වගේ හේතු වෙන්නේ රුපියල් නැවත ඩොලර් කර ගැනීමේදී සිදු විය හැකි පාඩුවයි. 

ලංකාවේ බැඳුම්කර පොලී අනුපාතික කොයි තරම් ඉහළ මට්ටමක තිබුණත්, ඩොලරයේ මිල විශාල ලෙස ඉහළ ගියොත් ඒවායේ ආයෝජනය කරන විදේශිකයෙකුට පාඩුවක් සිදු වෙනවා. උදාහරණයක් විදිහට 2018 වසර තුළ ඩොලරයක මිල 19.56%කින් ඉහළ ගියා. ඒ අවුරුද්දේ වසරක බැඳුම්කරයක පොලිය 11.20%. එය ඇමරිකාවේ එම පොලී අනුපාතය වූ 2.60%ට වඩා ගොඩක් ආකර්ශනීය වුවත් විණිමය අනුපාතය පිරිහීම නිසා ඩොලර් රුපියල් කරලා ලංකාවේ වසරක බැඳුම්කරයක ආයෝජනය කරන විදේශිකයෙකුට අවසාන වශයෙන් වෙන්නේ 10.96%ක පාඩුවක් විඳ දරා ගන්නයි. ඒ නිසා, රුපියල අවප්‍රමාණය වීමේ ඉඩකඩ ඉහළ යද්දී ලංකාවට එන ආයෝජන පහළ යනවා.

බොහෝ විට වෙනවා වගේ රුපියල අවප්‍රමාණය නොවී, අධිප්‍රමාණය වුනොත් වෙන්නේ කුමක්ද? දැන් විදේශිකයෙකුට ලංකාවේ භාණ්ඩාගාර බැඳුම්කර වල ආයෝජනය කරලා ශ්‍රී ලාංකිකයෙකු ලබන ප්‍රතිලාභයත් වඩා වැඩි ප්‍රතිලාභයක් ලබන්න පුළුවන්. එක පැත්තකින් ඉහළ පොලී අනුපාතිකය. අනෙක් පැත්තෙන් ඩොලරයේ මිල පහළ යාම නිසා ලැබෙන වාසිය. ඩබල් බෝනස්!

රුපියල අධිප්‍රමාණය වෙද්දී විදේශිකයෙකුට ලැබෙන මේ වාසිය ලැබෙන්නේ රජය විසින් නිකුත් කරන බැඳුම්කර වල ආයෝජනය කළ විට පමණක් නෙමෙයි. කොටස් වෙළඳපොළෙහි ආයෝජනය කළත්, ඉඩමක් ගත්තත්, ලංකාවේ බැංකු ගිණුමක සල්ලි දැම්මත්, ලංකාවේ කාට හෝ ණයක් දුන්නත්, රුපියල් වලින් වෙන මොනවා හෝ ආයෝජනයක් කළත් මේ වාසියම ලැබෙනවා. ඒ නිසා, රුපියල අධිප්‍රමාණය වෙද්දී ලංකාවේ ප්‍රාග්ධන වෙළඳපොළට විදේශ ආයෝජන ගලා එනවා. හැබැයි මේ විදිහට ලංකාවේ මොනවා හෝ වත්කමක ආයෝජනය කරන විදේශිකයෙක් එසේ කරන්නේ ඩොලරයේ මිල පහළ යාමේ වාසිය බලාගෙන මිසක් අදාළ වත්කම් වල සැබෑ වටිනාකම පිළිබඳ විශ්වාසයෙන් නෙමෙයි. මේක සුදූකරුවන් ආකර්ෂණය කර ගනිමින් පොන්සි ක්‍රීඩාවකින් ප්‍රයෝජනය ගැනීමක් වගේ දෙයක්.

රාජපක්ෂ රෙජීමයේ ආර්ථික උපක්‍රමය වුනේ මේ පොන්සි ක්‍රීඩාව හරහා ඩොලර් ණය රටට ආකර්ශනය කර ගැනීමයි. නමුත්, මේ වැඩේ කරන්නනම් රුපියල දිගින් දිගටම අවප්‍රමාණය වෙන එක ආපසු හැරවිය යුතුයි. රුපියල අධිප්‍රමාණය කිරීම හෝ එය කළ නොහැකිනම් අඩු වශයෙන් එක තැන තියා ගැනීම කළ යුතුයි. ඒ වගේම, රුපියල අවප්‍රමාණය වෙන්න නොදෙන බව ලංකාවේ ඩොලර් ආයෝජනය කළ හැකි අයට කෙසේ හෝ සංඥා කළ යුතුයි.

රුපියල අවප්‍රමාණය වීම වැළැක්වීම සඳහා මහ බැංකුව විසින් වෙළඳපොළට අඛණ්ඩව ඩොලර් සැපයිය යුතුයි. එහෙත්, එය කළ හැක්කේ විදේශ සංචිත විශාල ප්‍රමාණයක් අතේ ඇත්නම් පමණයි. ලංකාව සතුව එවැනි විශාල සංචිත ප්‍රමාණයක් තිබුණේ නැහැ. ඒ නිසා, ලංකාව කළේ අවදානම් සහිත සූදුවකට අත ගහන එක. ඒ ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කරයක් නිකුත් කර, එකවර විශාල ඩොලර් ප්‍රමාණයක් හොයා ගෙන එම ඩොලර් වල උදවුවෙන් විණිමය අනුපාතය පහළින් තියා ගැනීමයි.

ඩොලර් මිලියන 500ක් කියා කියන්නේ 2007 වන විට ලංකාව අරගෙන තිබූ වෙනත් විදේශ ණය වලට සාපේක්ෂව විශාල මුදලක්. වසර පහක ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කරය සඳහා ශ්‍රී ලංකා රජය විසින් ගෙවන්නට පොරොන්දු වූ 8.25%ක කූපන් පොලී අනුපාතිකය එවකට (මෙන්ම දැනටද) ලංකාව විසින් විදේශ ණය සඳහා ගෙවූ පොලී අනුපාතික වලට සාපේක්ෂව ඉතාම පොලී අනුපාතිකයක්. 

ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කරයක ආයෝජනය කරන විදේශිකයෙකුට ලංකාවේ රුපියල් බැඳුම්කරයක ආයෝජනය කරද්දී මුහුණ දෙන්න සිදු වන ඩොලරයේ මිල වෙනස් වීමේ අවදානමට මුහුණ දෙන්න සිදු වන්නේ නැහැ. මොකද සල්ලි හා පොලිය ආපසු ලැබෙන්නේ ඩොලර් වලින්මයි. නමුත්, ලංකාවේ රජයට රුපියල් ණය දීමේදී එවැන්නෙකුට මුහුණ දෙන්න සිදු නොවන අවදානමක් මෙහි තිබෙනවා. ශ්‍රී ලංකාවේ රජයට රුපියල් අච්චු ගහන්න පුළුවන් වුනත්, ඩොලර් අච්චු ගහන්න බැහැ. ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර වෙනුවෙන් ගෙවන්න සිදු වූ ඉහළ පොලිය ඒ අවදානම වෙනුවෙන් ගෙවන්න වූ අධිභාරයයි.

ඉතා ඉහළ පොලියකට වුවත් එකවර විශාල ඩොලර් ප්‍රමාණයක් ලබා ගැනීමෙන් පසු ලංකාවට ඩොලරයක මිල ස්ථාවරව තියා ගන්න පුළුවන් වුනා. එහිදී රුපියල් වලින් ලංකාවේ ආයෝජනය කරන විදේශිකයන්ට ලැබෙන ප්‍රතිලාභද විශාල ලෙස ඉහළ ගියා. රටට ඩොලර් ගලා ගෙන එන්න පටන් ගත්තා. ඒ ඩොලර් වල උදවුවෙන් ඩොලරයක මිල දිගටම පහළින් තියා ගන්න පුළුවන් වුනා.

දැන් ක්‍රම දෙකකට රටට ඩොලර් එනවා. එක පැත්තකින් රජය විසින් කෙළින්ම ගන්න ඩොලර් ණය. අනෙක් පැත්තෙන් විදේශිකයෝ ඩොලර් රුපියල් කරලා ලංකාවේ රුපියල් වලින් ආයෝජනය කරනවා. මේ දෙකෙන්ම වෙන්නේ රටේ ඩොලර් සැපයුම ඉහළ යාම. මහ බැංකුව විසින් මේ ඩොලර් මිල දී ගෙන සංචිත වලට එකතු කර ගත්තානම් සැපයුම අඩු වී විණිමය අනුපාතය කලින් වගේම අවප්‍රමාණය වෙනවා. එවිට, පළමු ක්‍රමයට කෙසේ වෙතත් දෙවන ක්‍රමයට රටට එන ඩොලර් ප්‍රවාහ නවතිනවා. රජයේ ආර්ථික උපාය මාර්ගය වුනේම විණිමය අනුපාතය අවප්‍රමාණය වීම වලක්වා ගැනීම නිසා එවැන්නක් සිදු වුනේ නැහැ.

සාමාන්‍ය ක්‍රමයට අපනයන හෝ ප්‍රේෂණ වලින් රටට එන ඩොලර් ප්‍රමාණයට වඩා විශාල ඩොලර් ප්‍රමාණයක් වෙළඳපොළට පැමිණි විට එම ඩොලර් සැපයුම හා ඉල්ලුම සමාන වන පරිදි ඉල්ලුම ඉහළ යනවා. ආනයන විශාල ලෙස ඉහළ යනවා. ආනයන ලාබදායක නිසා අපනයන හා ආනයන ආදේශක කර්මාන්ත බිඳ වැටෙනවා. සාමාන්‍ය ක්‍රමයට රටට එන ඩොලර් ප්‍රවාහ හිඳෙනවා. නමුත්, උද්ධමනය පහළ යනවා. පරිභෝජනය ඉහළ යනවා. ආයෝජනත් ඉහළ යනවා. දේශීය ණය අවශ්‍යතා සීමා වන නිසා පොලී අනුපාතිකත් පාලනය කර ගත හැකියි. සාර්ව-ආර්ථික නිර්ණායක හැම එකක්ම වගේ හොඳ වෙනවා. 

හැබැයි මේ සියල්ල රඳා පවතින්නේ විණිමය අනුපාතය පාලනය කිරීම මත. විණිමය අනුපාතය පාලනය වෙන්නේ දිගින් දිගටම වෙළඳපොළට සපයන හෝ සැපයෙන ඩොලර් නිසා. එය නැවතුනොත් සියල්ල කණපිට හැරෙනවා. කොටි වලිගය අල්ලා ගත්තා වගේ වැඩක්. ඇත්තටම කොටි වලිගය අල්ලා ගත්තාටත් වඩා අවදානම් වැඩක්. මෙය යම් කිසි අවස්ථාවක අත හරින්නම සිදු වන කොටි වලිගයක්. ඒ ඇයි?

අපි හිතමු කවුරු හෝ විදේශිකයෙක් රුපියල් ලක්ෂ 150කට ලංකාවේ ඉඩමක් මිල දී ගත්තා කියලා. ඩොලරයක් රුපියල් 150යි. ඒ කියන්නේ ඩොලර් ලක්ෂයක් රටට ගේනවා. මේ ඩොලර් රුපියල් වලට මාරු කළහම රටේ ඩොලර් සැපයුම ඉහළ යනවා. ඩොලරයේ මිල පහළ යනවා. ආනයනික භාණ්ඩ වල මිල පහළ ගොස් ඉල්ලුම ඉහළ යනවා. ඩොලර් ලක්ෂය රටෙන් එළියට යනවා. මහ බැංකුව ඩොලර් ලක්ෂය මිල දී ගෙන සංචිත වලට එකතු කර ගත්තොත් මේ වැඩේ වෙන්නේ නැහැ. 

අපි හිතමු වසර තුනකට පසුව ඉඩම රුපියල් ලක්ෂ 180ක් වුනා කියලා. මේ වෙද්දී ඩොලරය රුපියල් 180ක් වෙලානම් අර විදේශිකයාට ලැබෙන්නේ වසර තුනකට පෙර රටට ගෙනා ඩොලර් ලක්ෂය පමණයි. රුපියල් ගෙවා ඩොලර් වෙළඳපොළෙන් මිල දී ගනිද්දී ඩොලර් ඉල්ලුම ඉහළ ගොස් ඩොලරයේ මිල ඉහළ යනවා. මහ බැංකුව විසින් රටට කලින් ගෙන ආ ඩොලර් ලක්ෂය සංචිත වලට එකතු කරගෙන තිබුණානම් ඒ ඩොලර් ලක්ෂය විකුණලා විණිමය අනුපාතය පාලනය කර ගන්න පුළුවන්. සංචිත නැත්නම් ඩොලරයේ මිල ඉහළ යාම වලක්වා ගන්න රජයට කොහෙන් හෝ ඩොලර් ලක්ෂයක් ණයට ගෙන වෙළඳපොළට දමන්න වෙනවා. කොහොම වුනත්, ඉඩම් මිල වැඩි වන වේගයට වඩා වේගයෙන් ඩොලර් මිල වැඩි වන බව විදේශිකයා දැන සිටියේනම් ඔහු හෝ ඇය මේ සල්ලි ලංකාවට ගේන්නේ නැහැ.

අපි හිතමු ඩොලරය 150 මට්ටමේම තිබුණා කියලා. දැන් ඉඩම විකුණා ලබාගත් රුපියල් ලක්ෂ 180 මාරු වෙන්නේ ඩොලර් 120,000කට. රටින් එළියට යන අමතර ඩොලර් 20,000 කවදාවත්ම රටට ඇවිත් නැහැ. ඒ නිසා, ඒ ඩොලර් 20,000 රටින් ගෙනියන්න වෙන්නේ රටේ කවුරු හෝ විදේශ ණයක් අරගෙන ඩොලර් 20,000ක් රුපියල් කළොත්ම පමණයි. ඉන් පසු, ඒ ණය වෙනුවෙන් ඩොලර් වලින් පොලී ගෙවද්දීත් නැවත ඔය වගේම ප්‍රශ්නයක් මතු වෙනවා. 

විණිමය අනුපාතය අවප්‍රමාණය වෙන්න නොදී තියා ගෙන සිටිමින් විදේශිකයන්ගෙන් රුපියල් ණය ගත් විට වෙන්නේත් ඔය ටිකමයි. රුපියල් ණය වෙනුවෙන් රුපියල් වලින් ගෙවන පොලිය ඩොලර් කරද්දී එළියට යන්නේ රටට කවදාවත් නොආ ඩොලර්. ජැක්පොට් මැෂිමක් ඇතුළේ දෙකේ කාසි පැටවු ගහන්නේ නැතුවාක් වගේම ලංකාව ඇතුළේ ඩොලර් පැටවු ගහන්නේත් නැති නිසා නැති නිසා රටට කවදාවත් නොපැමිණි ඩොලර් රටින් එළියට යනවා කියා කියන්නේ හැම විටම පියවන ණය ප්‍රමාණයට වඩා වැඩි ණය ප්‍රමාණයක් අලුතින් ගන්නම වෙනවා කියන එක. මේක පොන්සි ක්‍රීඩාවක්.

පොන්සි ක්‍රීඩාවක් කවදා හෝ කඩා වැටෙනවා. මේ පොන්සි ක්‍රීඩාව කඩා වැටෙන්නේ තව දුරටත් ණය ගන්න බැරි වූ දවසට. ඒ දවස එන තුරු රටේ හැමෝම ජයග්‍රාහකයෝ. මොකද සාර්ව-ආර්ථික නිර්ණායක හැම එකක්ම හොඳින් තියෙන්නේ විණිමය අනුපාතය අවප්‍රමාණය නොවීම නිසා. විණිමය අනුපාතය අවප්‍රමාණය නොවන්නේ එක්කෝ දිගටම ණය ගන්න නිසා. නැත්නම් දිගටම ණය ලැබෙන නිසා. දිගටම ණය ලැබෙන්නේ විණිමය අනුපාතය අවප්‍රමාණය නොවීම නිසා. 

මේ ක්‍රමය පවත්වා ගන්න හැම වෙලාවේම ණය දෙන්න කැමති අළුත් ගනුදෙනුකරුවෙක්ව අල්ල ගන්න වෙනවා. බැරි වූ දවසට විණිමය අනුපාතය එක වර කඩා වැටෙනවා. උද්ධමනයද එක වර ඉහළ යනවා. හැබැයි විණිමය අනුපාතය වගේම මිල මට්ටමත් නවතින්නේ තිබිය යුතු තැන. 

මේ ක්‍රීඩාව ආරම්භ කළ රාජපක්ෂලා තවමත් උත්සාහ කරන්නේ කවුරු හෝ අලුත් ක්‍රීඩකයින් පිරිසක් බඳවා ගෙන පොන්සි ක්‍රීඩාව ඉදිරියට ගෙනියන්න. සමහර විට තවත් ටික කලක් ඔවුන් ඒ වැඩේ කරයි. හැබැයි මේ ක්‍රීඩාව පොන්සි ක්‍රීඩාවක්!

ධනවාදය හා පොන්සි ක්‍රීඩා

ලොතරැයි ගැනීම කියා කියන්නේ නරක දෙයක් නෙමෙයි. ආර්ථික විද්‍යා අර්ථයකින් ගත්තොත් අප එදිනෙදා කරන ගොඩක් දේවල් ආකෘතිමය වශයෙන් ලොතරැයි ගැනීමකට සමානයි. ලැබෙන ප්‍රතිලාභය පිළිබඳ ලොකු අවිනිශ්චිතතාවයක් තිබියදී සැලකිය යුතු ප්‍රතිලාභයක් හිමි වීමේ යම් ඉඩකඩක් වෙනුවෙන් ස්වේච්ඡාවෙන් මිලක් ගෙවන අවස්ථාවක් ආර්ථික විද්‍යා අර්ථයෙන් ලොතරැයියක් ගැනීමක්. රක්ෂණ ගිවිසුම් වල සිට සමාගමක කොටස් මිල දී ගැනීම දක්වා බොහෝ දේවල් වල අඩු වැඩි වශයෙන් මේ ලක්ෂණය තිබෙනවා.

ධනවාදී ක්‍රමයක් ඇතුළේ ලොතරැයි ක්‍රම බිහි වෙනවා වගේම ලොතරැයි ක්‍රම වලින් ඇතැම් ප්‍රශ්න වලට විසඳුම්ද ලැබෙනවා. මෙයින් අදහස් කළේ ලොතරැයි දිනුමකින් තනි පුද්ගලයෙකුගේ යම් යම් ප්‍රශ්න විසඳෙන එක වැනි සරල දෙයක් නෙමෙයි. සමස්තයක් ලෙස ලොතරැයි ක්‍රම හරහා ඇතැම් සමාජයයීය ප්‍රශ්න විසඳෙනවා. සමාජවාදීන් වුවත්, ලොතරැයි නරක දෙයක් සේ සලකන්නේ නැහැ. සෝවියට් දේශය වැනි සමාජවාදී රටවල රජය මුල් වී ලොතරැයි ක්‍රම හඳුන්වා දී තිබෙනවා. ලංකාවට ලොතරැයි හඳුන්වා දී තිබෙන්නේත් රජය විසින්.

පොන්සි ක්‍රීඩාවක් සාමාන්‍ය ලොතරැයි ක්‍රීඩාවකින් වෙනස් වන ප්‍රධාන කරුණක් වන්නේ ක්‍රීඩකයන් අතර තිබෙන අසමමිතියයි. ඊටත් වඩා වැදගත් වෙනස සාමාන්‍ය ලොතරැයි ක්‍රීඩාවක ආකෘතිය ස්ථිතික ආකෘතියක් වුවත් පොන්සි ක්‍රීඩාවක ආකෘතිය ගතික ආකෘතියක් වීමයි. ඇත්තටම පෙර විස්තර කළ ක්‍රීඩකයින් අතර තිබෙන අසමමිතිය ඇති වන්නේම ක්‍රීඩාවේ මේ ගතික ස්වභාවය නිසයි. 

සාමාන්‍ය ලොතරැයි ක්‍රීඩාවකදී ජයග්‍රාහකයා විසින් ප්‍රතිලාභ එකතු කර ගන්නා මොහොතේම ඒ ප්‍රතිලාභ වෙනුවෙන් මිලක් ගෙවන අනෙකුත් තරඟකරුවන් පරාජිතයින් සේ තරඟයෙන් ඉවත් වීමද සිදු වෙනවා. එතැනින් එහාට ක්‍රීඩාව ඉවරයි. පොන්සි ක්‍රීඩාවකදී ඒ වැඩේ වෙන්නේ නැහැ. තරඟයෙන් ඉවත් වෙන්නේ ජයග්‍රාහකයින් පමණයි. පරාජිතයෝ ජයග්‍රහණය ලැබෙන තුරු තව දුරටත් තරඟයේ රැඳී ඉන්නවා. 

කොහොම වුනත්, පොන්සි ක්‍රීඩාවක් කියන්නේත් ශුන්‍ය-ඓක්‍ය ක්‍රීඩාවක් නිසා ජයග්‍රහණ තරමටම පරාජයන්ද තිබිය යුතුයි. පරාජිතයින් ක්‍රීඩාවෙන් ඉවත් නොවන නිසා කාලයත් සමඟ පරාජිතයින් එක්රැස් වීමක් සිදු වෙනවා. මේ බොහෝ දෙනෙකුට සෛද්ධාන්තිකවම කවදාවත් ජයග්‍රාහකයින් වෙන්න බැහැ.

අජිත් ධර්මා ලියලා තිබුණා "ධනවාදය එනකොට ඉස්සෙල්ලම එන්නේ ඔය පිරමිඩ් ස්කීම්" කියලා. ඔහු මේ කියන්නේ සමාජවාදය බිඳ වැටී ධනවාදය ආදේශ වන අවස්ථාවන් ගැන. මේ කතාවේ ඇත්තක් තියෙනවා. රුසියාව නෙමෙයි ලංකාව දිහා බැලුවත් මේ කරුණ පේනවා. ලොතරැයි ක්‍රම වගේම පිරමිඩ් ක්‍රමත් හැදෙන්නේ ධනවාදී ක්‍රමයක් තුළයි. රජය මුල් වී පිරමිඩ් ක්‍රමයක් හඳුන්වා දුන්නොත් මිස, සමාජවාදී ක්‍රමයක් ඇතුළේ පිරමිඩ් ක්‍රම හැදෙන්න විදිහක් නැහැ. හැබැයි රජයයන් මුල් වී පිරමිඩ් හදන අවස්ථානම් සුලභයි.

ධනවාදී ක්‍රමයක් තුළ පිරමිඩ් හැදුනත් ඒ පිරමිඩ් ස්වභාවික ලෙසම කඩා වැටී සමතුලිත වෙනවා. ගොඩක් වෙලාවට ප්‍රශ්නයක් වෙන්නේ කඩා වැටීමට වඩා කඩා නොවැටීමයි. මොකද පිරමිඩයක් කඩා නොවැටී දීර්ඝ කාලයක් වැවුනොත්, එය කොයි වෙලාවක හෝ කඩා වැටෙන්නේ සමාජයීය ප්‍රශ්න රාශියක් ඇති කර ගෙනයි. 

ධනවාදය පිළිබඳ මාක්ස්වාදී දෘෂ්ඨිය ඇතුළේ සමස්ත ධනවාදී ක්‍රමයම පිරමිඩ් ක්‍රමයක් එහෙමත් නැත්නම් පොන්සි ක්‍රීඩාවක් සේ දකින ස්වභාවයක් තිබෙනවා. එයට හේතුව වෙළඳපොළ තුළ සිදුවන අතරමැදි ගනුදෙනු වලද පොන්සි ක්‍රීඩාවක තිබෙන ඇතැම් ලක්ෂණ තිබීමයි. 

අතරමැදියෙකු විසින් අයෙකුගෙන් අඩු මිලකට මිල දී ගන්න භාණ්ඩයක් වෙනත් අයෙකුට වැඩි මිලකට විකුණනවා. මේ වැඩේ අනත්ත වාරයක් කිරීමෙන් අතරමැදියාට ලෝකයේම තිබෙන ධනය තමන් අතට එකතු කර ගන්න පුළුවන්ද? එහෙම බැරි බව අපේ සාමාන්‍ය බුද්ධිය අපට කියනවා. ධනවාදී වෙළඳපොළ තුළ සිදු වන්නේ සරල ආකෘතියකින් පැහැදිලි කළ හැකි ඔය වගේ දෙයක්නම් ධනවාදය කඩා වැටෙන එක අහන්නත් දෙයක් නැහැ.

පොන්සි ක්‍රීඩාවක තිබෙන ඇතැම් ලක්ෂණ තිබෙන හැම ක්‍රියාවලියක්ම පොන්සි ක්‍රීඩාවක් නෙමෙයි. භාණ්ඩයක් එහි බාහිර පෙනුමෙන් සමාන වුවත්, එක් එක් පුද්ගලයා විසින් එයට ලබා දෙන වටිනාකම් වෙනස්. ඒ නිසා, අතරමැදියෙකුට කිසියම් භාණ්ඩයක් එයට අඩු වටිනාකමක් දෙන කෙනෙකු අතේ තිබෙන අවස්ථාවක් හොයලා එය මිල දී ගෙන ඒ භාණ්ඩයටම වැඩි වටිනාකමක් දෙන අයෙකුට විකිණීමෙන් ලාබයක් ලබන්න පුළුවන්. හැබැයි මෙය කළ හැක්කේ අදාළ භාණ්ඩයට වැඩි වටිනාමක් දෙන කෙනෙක් හොයා ගත හැකිනම් පමණයි. එසේ නැතිව අතරමැදියෙකුට ඕනෑම භාණ්ඩයක් ඕනෑම මිලකට විකුණන්න පුළුවන්කමක් නැහැ. 

ධනවාදී ක්‍රමයක් තුළ සිදු ඇතිවන ගතික ක්‍රියාවලියක් ස්ථායී සමතුලිතතාවයක් වීමටනම් එවැන්නක් කාලයත් සමඟ යම් දිශාවකට ගලා යාමේදී ඇති වන අසමතුලිතතාවය නිශේධනය කර දිශානතිය වෙනස් කළ හැකි යාන්ත්‍රනයක්ද පද්ධතිය ඇතුළේම තිබිය යුතුයි. බොහෝ විට මෙවැනි හැරවුමක් අනිවාර්යයෙන්ම සිදුවන ස්වභාවික සීමාවක් තිබෙනවා.

සමහර අය ඉන්නවනේ වීසා කාඩ් එකේ ණය මාස්ටර්කාඩ් එකෙන් ගෙවලා ඊළඟ මාසයේ මාස්ටර්කාඩ් එකේ ණය වීසා කාඩ් එකෙන් ගෙවන. ඔය වගේ දෙයක් දිගින් දිගටම කරන්න බැහැ. එහෙම පුළුවන් කියා හිතලා හදන ආකෘතියක් ස්ථායී ආකෘතියක් නෙමෙයි. කාඩ් දෙකෙන් එකක ණය සීමාවට ආවට පස්සේ ක්‍රියාවලිය නවතිනවා.

රාජ්‍ය අයවැය ගනිමුකෝ. රජයේ ආදායමට වඩා වියදම් අඩුනම් වෙනස ඉතිරි වෙනවා. එසේ එකතු කරගත් අරමුදල් තිබෙන තුරු ආදායම ඉක්මවා වියදම් කරන්න පුළුවන්. ඊට පස්සේ ණය ගන්න වෙනවා. 

රජයකට කොයි තරම් ණය ගන්න පුළුවන්ද? ණය දෙන අය සිටින තුරු ණය ගන්න පුළුවන්. හැබැයි ණය දෙන අයගෙන් ගත හැකි ණය අසීමිත නැහැ. යම් සීමාවක් තිබෙනවා. 

තව අවශ්‍යනම් සල්ලි අච්චු ගහන්නත් පුළුවන්. සල්ලි අච්චු ගැසීමේ සීමාව කොතැනද? උද්ධමනය කියා කියන්නේ සල්ලි අච්චු ගැසීම සීමා කරන යාන්ත්‍රනයයි. ඒ යාන්ත්‍රනය නැත්නම් අසීමිත ලෙස සල්ලි අච්චු ගහන්න පුළුවන්. කිසිම මහන්සියක් නොවී හැමෝටම කැමති තරමකට පරිභෝජනය කරන්න පුළුවන්. 

ඒ වගේ දෙයක් වෙන්න විදිහක් නැහැ කියන එක පැහැදිලියිනේ. ඒ කියන්නේ එහෙම පුළුවන් කියා කිසියම් ආකෘතියකින් පෙන්වනවානම් ආකෘතියේ අඩුපාඩුවක් තිබිය යුතුයි. ගතික සාර්ව ආර්ථික ආකෘතියකට "පොන්සි-නොවන කොන්දේසිය" පිළිබඳ පරීක්ෂාව අවශ්‍ය වෙන්නේ මේ හේතුව නිසා. වැරදි ආකෘතියක් ඇතුළේ පොන්සි ක්‍රීඩාවක් තිබිය හැකි වුවත්, සැබෑ ලෝකයේ කඩා නොවැටෙන පොන්සි ක්‍රීඩා තියෙන්න බැහැ.

සූදු, ලොතරැයි හා පොන්සි ක්‍රීඩා

අප ලියන ලිපි වලට නිතරම වගේත්, මුලින්මත්, මොනවා හෝ ප්‍රතිචාරයක් දමන නිදි කලින් ලිපියට ප්‍රතිචාරයක් දමමින් මෙසේ සටහන් කර තිබුණා.

"ඉකොනෝ, ප්‍රායෝගික බුද්ධිය නැතිකම නිසා පිරමිඩ් ක්‍රමයට දායක වෙලා අනුන්වත් අමාරුවේ දාලා තමනුත් අමාරුවෙ වැටුණු විශ්ව විද්‍යාල මහාචාර්යවරුන් පවා ඒ කාලෙ හිටියා....ඉතිං සාමාන්‍ය ජනතාව මේ උගුල්වලට අහු වීම පුදුමයක්ද?"

අපි මෙතැනින්ම පටන් ගනිමු. පිරමිඩ් ක්‍රමයකට දායක වෙන කෙනෙක් එසේ කරන්නේ ප්‍රායෝගික බුද්ධිය නැතිකම නිසාමද?

මේ ප්‍රශ්නයම අපට සූදු, ලොතරැයි ආදිය සම්බන්ධවත් අහන්න පුළුවන්. 

“ඉත්ථි දුත්තෝ සුරා ධුත්තෝ

අක්ඛ ධුත්තෝ ච යෝ නරෝ

ලද්ධං ලද්ධං විනාසේති

තං පරාභාවතෝ මුඛං”

“යම් මිනිසෙක් ස්ත්‍රීන් කෙරෙහි ලොල් වූයේද, සුරාවෙහි ලොල් වූයේද, සූදුවෙහි ලොල් වූයේද තමාට ලැබෙන ලැබෙන දේ විනාශ කරයි ද ඔහු පිරිහීමට පත්වෙයි” 

ලංකාවේ ගොඩක් අය දන්න, සූදුව පිළිබඳ බෞද්ධ අදහස ඕකයි. වෙනත් බොහෝ ආගම් වලින්ද සූදුව දිරිමත් කරන්නේ නැහැ. හැබැයි ඔය කියන අනෙක් පරාභව මුඛ දෙකට වගේම සූදුවටත් ලොල් විශාල පිරිසක් ඉන්නවා. 

ලොතරැයියක් කියන්නෙත් එක්තරා ආකාරයක සූදුවක්. ලංකාවේ ජාතික ලොතරැයි මණ්ඩලය කියලා එකකුත් තියෙනවා. ඔය ආයතනයේ උදාන පාඨය "දිනක ජය නියත" කියන එකයි. සංවර්ධන ලොතරැයි මණ්ඩලයක් වෙනම තියෙනවා. ලංකාවේ රාජ්‍ය ආයතන පාඩු ලබන එක සාමාන්‍ය දෙයක් වුවත්, ඔය ආයතනනම් සාමාන්‍යයෙන් දිගින් දිගටම ලාබ ලබන ආයතන. සුරාව වගේම සූදුවත් ලංකාවේ රජයේ වැදගත් ආදායම් මාර්ගයක්. ඔය පරාභව මුඛ දෙකට තුන් වන එකත් එකතු කිරීමේ හැකියාව පිළිබඳ කතිකාවකුත් මේ දවස් වල තියෙනවා. තායිලන්තයත් ගොඩ ගියා කියනවනේ!

ජාතික ලොතරැයි මණ්ඩලය පිහිටුවන්නේ සිරිමාවෝ බණ්ඩාරනායකගේ පළමු ආණ්ඩුවෙන්. ඊට පෙර සිටම ලංකාවේ ආරෝග්‍යශාලා ලොතරැයිය කියා එකක් තිබුණා. එය හඳුන්වා දී තිබෙන්නේ නිදහස් ලංකාවේ පළමු අධ්‍යාපන ඇමති වූ ඇලෙක්සැන්ඩර් නුගවෙල කොතලාවල ආණ්ඩුවේ සෞඛ්‍ය ඇමතිව සිටි කාලයේ. නිදහසින් පසුව ලංකාවේ රාජ්‍ය අයවැය අතිරික්තයක් දැකිය හැකි වූයේත් ඔය කාලයේ වසර දෙකක් තුළ පමණයි. 

ආරෝග්‍යශාලා ලොතරැයි යුගය මට මතක නැහැ. ඒ කාලයේ මා ඉපදී නැහැ. මට මතක තිබෙන කාලය වෙද්දී ආරෝග්‍යශාලා ලොතරැයිය ජාතික ලොතරැයිය වෙලා. හැබැයි මම ඔය ආරෝග්‍යශාලා ලොතරැයි දැකලා තියෙනවා. 

මට මතක තියෙන කාලයේ මගේ මවගේ පියා සතිපතාම ජාතික ලොතරැයියක් මිල දී ගත්තා. මේ ලොතරැයියක් මුලින් ශත පණහට තිබී හැත්තෑ හතෙන් පසුව රුපියලක් වුනා. "දිනක ජය නියත" කියා කිවුවත් කවදාවත්ම ඔහුට ලොතරැයියක් ඇදුනේනම් නැහැ. ආරෝග්‍යශාලා ලොතරැයිය ආරම්භ වූ කාලයේ සිට සතිපතා මිල දී ගත් ලොතරැයි ලොකු මිටියක් ඔහු එකතු කරගෙන සිටියා.  ඔහු ඉතා දැඩි ලෙස බෞද්ධ වත් පිළිවෙත් අනුගමනය කළ හා ආගම ගැන පුළුල් දැනුමක් තිබුණු කෙනෙක්. ලොතරැයියක් කියන්නෙත් සූදුවක් බව ඔහුට නොතේරුණාද, එසේ නැත්නම් මෙහි ලාභය යහපත් කටයුත්තක් වෙනුවෙන් යෙදවෙන නිසා එයට දායක වීමේ අරමුණින් ලොතරැයි මිල දී ගත්තාද කියා මම දන්නේ නැහැ. දිනක ජය නියත නිසාම ගත්තා වෙන්නත් පුළුවන්.

ඔය කාලයේ ලොතරැයියක් දිනනවා කියන එක ඉතා දුලබ දෙයක්. මතක හැටියට ප්‍රධාන තෑගී තුනක් හා සැනසිලි තෑගි කීපයක් පමණයි තිබුණේ. පළමු තෑග්ග දිනන අයෙකුට රුපියල් ලක්ෂයක මුදලක් හෝ එපමණ වටිනා සුඛෝපභෝගී බෙන්ස් මෝටර් රථයක් දිනා ගැනීමට අවස්ථාව තිබුණා. ඒ කාලයේ රුපියල් ලක්ෂයක් කියා කියන්නේ විශාල මුදලක්. ජාතික ලොතරැයියට පසුව මහජන සම්පත ලෙස හැඳින්වුණු (ආරම්භයේදී ජාතික සම්පත) ඒ ආකෘතියේම ලොතරැයියක්ද හඳුන්වා දී තිබුණා. මේ කවර ලොතරැයියක් වුවත් මිල දී ගෙන දිනුම් අදින තුරු බලා සිටිය යුතුයි.

අසූ ගණන් වල මුලදී සංවර්ධන ලොතරැයිය නමින් ක්ෂණික ලොතරැයියක් හඳුන්වා දෙනු ලැබුවා. මතක විදිහට 1983දී පමණ. සම්ප්‍රදායික ලොතරැයි වලට වඩා මිල වැඩියි. ලොතරැයියක් රුපියල් 10ක්. නමුත්, දිනුම් අදින තුරු බලා ඉන්න අවශ්‍ය නැහැ. ඒ වගේම, රුපියල් 10 සිට ඉහළට තෑගි විශාල ප්‍රමාණයක් තිබුණා. ඒ නිසා, සම්ප්‍රදායික ලොතරැයි ආකෘතියේ තිබුණු ජයග්‍රාහකයෙකු වීමේ අපේක්ෂාවට අමතරව, සුළුවෙන් හෝ වාසියක් ලබා ජයග්‍රාහකයෙකු වීමේ තෘප්තියද මේ ලොතරැයියේ තිබුණා. මේ ලොතරැයියේ ලාබ වැය කරනු ලැබුවේ මහපොළ ශිෂ්‍යත්ව අරමුදලට. 

බැලූ බැල්මට පෙනෙන පරිදි ලොතරැයියක් කියා කියන්නේ යහපත් අරමුණක් වෙනුවෙන් අරමුදල් සපයා ගත හැකි පහසු ක්‍රමයක්. හැබැයි මේ වගේ ලොතරැයියක ආකෘතිය ඒ තරම්ම යහපත් නැහැ. වෙනත් ඕනෑම සුදූ ක්‍රීඩාවක් කරන්නෙක් වගේම ලොතරැයි වලට ඇබ්බැහි වූ අයෙකුද දිගුකාලීනව අනිවාර්යයෙන්ම යන්නේ විනාශ මුඛයටයි. එය ගණිතමය සත්‍යයක්. 

සංවර්ධන ලොතරැයිය වැනි ලොතරැයියක තෑගි ලෙස වෙන් කෙරෙන්නේ විකිණුම් මිලෙන් ආසන්න වශයෙන් 30-40%ක පමණ කොටසක් පමණයි. මම මුල් කාලයේදීම මෙය ගණනය කර ගත්තා. ඒ නිසා, කුඩා කාලයේ සිටම සදාචාරාත්මක නොවන හේතුවක් මත මා ලොතරැයි මිල දී ගන්නේ නැහැ. හැබැයි කවදාවත් ලොතරැයි මිල දී ගන්නේ නැහැ කියන්න බැහැ. අව්වේ කර වෙමින් ලොතරැයි විකුණන මගේ මව වැනි අහිංසක කාන්තාවක් ලොතරැයියක් දික් කළාම, ප්‍රතිපත්ති නිසා හෝ විනාශ මුඛයක් වීම නිසා හෝ අහක බලාගෙන ඉන්න බැහැ. ඒ වගේ අවස්ථා තිබෙනවා.

ඇතැම් සුදූ රජය විසින් විකුණන ලොතරැයි තරම් අවාසිදායක නැහැ. මම මුලින්ම ක්‍රීඩා කර තිබෙන සූදුව අවුරුද්දට කැට ගහන එක. බොහෝ අවුරුදු වල කැට ගහන්න කියලා ගෙදරින්ම කීයක් හෝ අත මිට මොළවලා තියෙනවා. ඔය කැට පොළක සබන් කැට, පවුඩර් ටින් වගේ පොඩි පොඩි බඩු තියෙනවා. කැට ගහලා දිනුවොත් ලැබෙන බඩුව බොහෝ විට ගෙදරටයි දෙන්න වෙන්නේ. 

ඕක වෙන්නේ මෙහෙමයි. කැට පොළේ අයිතිකාරයා පවුඩර් ටින් එක උස්සලා පෙන්වනවා. 

"මේ පවුඩර් ටින් එකට පහ ගානේ දාන්න!"

"කෝ තව මදි. හය දෙනෙක් ඕනෑ!"

ඔය විදිහට මුලින්ම කරන්නේ තරඟකරුවන් යම් කිසි ප්‍රමාණයක් එකතු කර ගන්න එක. ගොඩක් වෙලාවට එකතු කර ගන්න මුදල පවුඩර් ටින් එකේ වටිනාකම මෙන් දෙගුණයක් තරම්වත් වැඩියි. හැබැයි දිනන පුද්ගලයාට එහි වටිනාකමට වඩා ගොඩක් අඩුවෙන් බඩුව ලැබෙනවා. 

ඔය වැඩෙන් පාඩු දෙකක් වන බව මටනම් මුලදීම තේරුණා. මේ හරහා වෙන්නේ කැට පොළේ අයිතිකරු විසින් කිසියම් භාණ්ඩයක් නොවටිනා මිලකට අලෙවි කර විශාල ලාබයක් උපයන එක. ඒ නිසා, අතරින් පතර දිනුමක් ලැබුණත් අවසාන වශයෙන් වෙන්නේ පාඩුවක්. පවුඩර් ටින් එක කෙළින්ම කඩෙන් ගන්න එක ඊට වඩා ගොඩක් ලාබයි. 

දෙවන පාඩුව පෞද්ගලික පාඩුවක්. කැට ගහලා ලබන දිනුම බොහෝ විට මට පෞද්ගලිකව අනවශ්‍ය දෙයක්. ඕක ගෙදරට දෙන්න පුළුවන් තමයි. නමුත් සල්ලි අතේ ඉතිරි වී තිබුණොත් එයින් මට අවශ්‍ය දෙයක් මිල දී ගත හැකියි.

හැබැයි ඔය කැට සූදුවටම සම්බන්ධ විය හැකි තවත් ක්‍රමයක් තිබුණා. ඒ පැත්තකට වී ක්‍රීඩකයන් වෙනුවෙන් ඔට්ටු අල්ලන එක. අපි හිතමු අඩු වැඩි ඇල්ලුවා කියලා. මේ වැඩෙන් දිගුකාලීනව පාඩුවක් හෝ වාසියක් වෙන්නේ නැහැ. දිනන්න වගේම පරදින්නත් සමාන ඉඩක් තිබෙනවා. ඊට අමතරව ක්‍රීඩා කිරීමෙන් ලැබෙන තෘප්තියත් තියෙනවා. යම් හෙයකින් අන්තිමට අතේ සල්ලි සියල්ලම නැති කර ගෙන ගෙදර යන්න වුනත්, එතෙක් සෑහෙන වෙලාවක් ක්‍රීඩා කරන්න පුළුවන්. 

ප්‍රතිපත්තියක් විදිහට මම ලොතරැයි ක්‍රීඩා කරන්නේ නැහැ කියා කිවුවනේ. හැබැයි එයට එකම හේතුව එයින් අවසාන වශයෙන් අපේක්ෂා කළ හැක්කේ පාඩුවක්ම වීමයි. මෙය මෙසේ නොවන අවස්ථාවක මම ලොතරැයි ක්‍රීඩාවක් කරන්න පැකිලෙන්නේ නැහැ. පැහැදිලිව ලොතරැයියක් සේ නොපෙනුණත්, අප එදිනෙදා ගන්නා බොහෝ තීරණ වලදී වෙන්නේ ලොතරැයියක් මිල දී ගැනීමේදී සිදු වන දෙයමයි. 

අර කැට ක්‍රීඩාවේදී දිනන්න වගේම පරදින්නත් සමාන ඉඩක් තිබෙන අඩු වැඩි ඇල්ලීම ගැන මම කිවුවනේ. ඔය වගේ "ලොතරැයියකට" ආර්ථික විද්‍යාවේදී කියන්නේ "සාධාරණ ලොතරැයියක්" කියලා. මෙහිදී එක් එක් ක්‍රීඩකයා ක්‍රීඩාව සඳහා යොදවන මුදලත්, එක් එක් ක්‍රීඩකයා විසින් ජයග්‍රහණය කරන මුදලත් සමානයි. රජය හෝ කැටපොළේ අයිතිකරු වැනි තෙවන පාර්ශ්වයක් විසින් පැත්තක සිට ක්‍රීඩකයින් විසින් යොදවන මුදල් වලින් කොටසක් ඩැහැ ගන්නේ නැහැ. 

සාධාරණ ලොතරැයියක් දිගින් දිගටම ක්‍රීඩා කරන ක්‍රීඩකයෙක් දිනන්නේ හෝ පරදින්නේ නැහැ. ඇතැම් සාමූහික ක්‍රියාකාරකම් වලද මේ ලක්ෂණය තිබෙනවා. මරණාධාර සමිතියක් වැනි දෙයක් ගැන හිතන්න. 

සාමාජිකයෙකුගේ නිවසක මරණයක් සිදු වුනොත් අනෙක් හැම සාමාජිකයෙක් විසින්ම කිසියම් මුදලක් ඒ සාමාජිකයාට ලබා දෙනවා. මෙහිදී එම මුදල් වලින් කොටසක් කිසිදු තෙවන පාර්ශ්වයක් වෙත යන්නේ නැහැ. එසේ වුවත්, එපමණකින්ම මෙය සාධාරණ ලොතරැයි ක්‍රීඩාවක් වන්නේ නැහැ. ඒ සඳහා, තවත් කොන්දේසියක් සම්පූර්ණ විය යුතුයි. ඒ සමමිතික වීමේ කොන්දේසියයි. 

ඕනෑම නිවසක මරණයක් සිදු වීමේ සම්භාවිතාව එක සමානනම් ඉහත ක්‍රීඩාව සාධාරණ ලොතරැයි ක්‍රීඩාවක්. එහෙත්, එය එසේ නොවන බව අප දන්නවා. තරුණ යුවලක් පමණක් සිටින නිවසකින් මරණයක් වාර්තා වීමේ සම්භාවිතාව, රෝගී මහළු යුවලක් සිටින නිවසකින් මරණයක් වාර්තා වීමේ සම්භාවිතාවට වඩා අඩුයි. ඒ නිසා, මේ නිවෙස් දෙකෙන්ම මරණාධාර සමිතියට ලබා දිය යුතු දායකත්වය සමානනම් එවැන්නක් සාධාරණ ලොතරැයි ක්‍රීඩාවක් වන්නේ නැහැ. එහිදී තරුණ යුවලක් පමණක් සිටින නිවස ක්‍රීඩාවෙන් පරාජය වීමේ සම්භාවිතාව වැඩියි. රෝගී මහළු යුවලක් සිටින නිවස ක්‍රීඩාවෙන් ජය ගැනීමේ සම්භාවිතාව වැඩියි. 

මේ වගේ තත්ත්වයක් යටතේදී, ඒ කියන්නේ හුදෙක් සමමිතික කොන්දේසිය සම්පූර්ණ නොවීමේ හේතුව පමණක් මත ලොතරැයි ක්‍රීඩාවක් සාධාරණ ලොතරැයි ක්‍රීඩාවක් නොවන අවස්ථාවක, ක්‍රීඩාවට සම්බන්ධ වන පිරිස් වල සංයුතියේ සිදු වන වෙනසකින් පසුව අදාළ ක්‍රීඩාව වඩා සාධාරණ ලොතරැයි ක්‍රීඩාවක් බවට පත් වෙන්න පුළුවන්. උදාහරණයක් විදිහට ළඟදී මරණයක් සිදු වීමේ ඉඩක් නොපෙනෙන පවුල් මරණාධාර සමිතියේ සාමාජිකත්වය ගැනීමෙන් වැලකී ඉන්නවා. අවසානයේදී සමිතියේ ඉතිරි වෙන්නේ අපි වගේ නාකි මැන්ටල් විතරයි. දැන් මොකද වෙලා තියෙන්නේ?

දැන් මේ ඉතිරිව සිටින සාමාජිකයින් කාගේ ගෙදරක වුනත් යම් මොහොතක මරණයක් වෙන්න සැලකිය යුතු ඉඩක් තිබෙනවා. ඒ නිසා, ඒ කිසිවෙකුට අනෙක් අයට නැති විශේෂ වාසියක් හෝ අවාසියක් නැහැ.

කිසියම් සූදුවක් සාධාරණ ලොතරැයි ක්‍රීඩාවක් වූ පමණින් වුවත් හැමෝම සූදුවට යන්නේ නැහැ. ඒ පරාභව සූත්‍රය අහලා තියෙන නිසාම නෙමෙයි. මෙයට ආර්ථික විද්‍යාත්මක හේතු තිබෙනවා.

ආර්ථික විද්‍යාවේදී කතා කරන්නේ සල්ලි ගැන කියන එක පොදු අදහසක් වුනත් ඇත්තටම ආර්ථික විද්‍යාවේදී කතා කරන්නේ මිනිසුන්ගේ සතුට ගැනයි. සල්ලි කියන්නේ හැම දෙයක්ම නොවුනත්, සල්ලි හා සතුට අතර පැහැදිලි, සෘජු හා ශක්තිමත් සම්බන්ධයක් තිබෙනවා. ඒ නිසා, හරියකට පැහැදිලිව නිරීක්ෂණය කිරීමට හෝ මැන ගැනීමට බැරි සතුට වෙනුවට වඩා පහසුවෙන් මැන ගත හැකි සල්ලි ආදේශකයක් ලෙස යොදා ගන්න එකයි බොහෝ විට ආර්ථික විද්‍යාවේදී වෙන්නේ. එසේ වුවත්, සල්ලි හා සතුට අතර තිබෙන සම්බන්ධයේ ස්වභාවය පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට වෙනස් වන බව අපට නොසලකා හරින්න බැහැ. ආර්ථික විද්‍යා ආකෘති වල මේ කරුණත් සැලකිල්ලට ගැනෙනවා.

අපි හිතමු රුපියල් සීයක් ගෙවා දහ දෙනෙකු සහභාගී වන සාධාරණ ලොතරැයියක් ගැන. මෙය දිනන තැනැත්තාට රුපියල් දාහක් ලැබෙනවා. ඔබ මේ ලොතරැයි ක්‍රීඩාවට සහභාගී වනවාද? 

මෙය ඔබේ පුද්ගල ස්වභාවය අනුව තීරණය වන දෙයක්. හරියටම කියනවානම් ඔබේ සතුට හා මුදල් අතර තිබෙන සම්බන්ධයේ ස්වභාවය අනුව. මම ඔබෙන් මේ ප්‍රශ්නය අහන්නම්. ඔබට රුපියල් දාහකින් ලැබෙන සතුට රුපියල් සීයකින් ලැබෙන සතුට මෙන් දහ ගුණයකට වඩා වැඩිද? අඩුද? සමානද?

ඔබට රුපියල් දාහකින් ලැබෙන සතුට රුපියල් සීයකින් ලැබෙන සතුට මෙන් දහ ගුණයකට වඩා වැඩිනම් ඔබ මේ ලොතරැයි ක්‍රීඩාවට සහභාගී වන නමුත් ඒ සතුට ඊට වඩා අඩුනම් ඔබ මේ ලොතරැයි ක්‍රීඩාවට සහභාගී වන්නේ නැහැ. සාමාන්‍යයෙන් ලොතරැයි හා සූදු ලෝලියන් වන්නේ තමන් සතු මුදල් ප්‍රමාණය ඉහළ යද්දී ලැබෙන සතුට මුදල් ඉහළ යන අනුපාතයට වඩා වැඩි වේගයකින් ඉහළ යන පුද්ගලයින්. පෞද්ගලිකව මම ඉන්නේ මෙයින් ප්‍රතිවිරුද්ධ පැත්තේ. 

මට ජීවත් වෙන්න යම් මුදල් ප්‍රමාණයක් අවශ්‍ය වුවත් විශාල මුදල් ප්‍රමාණයක් එකතු කර ගැනීමෙන් එම මුදල් ඉහළ යාමට අනුපාතිකව සතුටක් ලබන්න බැහැ. ලොතරැයි ක්‍රීඩා මට ආකර්ශනීය නොවන්නේ මගේ මේ චරිත ස්වභාවය නිසා විය යුතුයි. හැබැයි කිසියම් ලොතරැයියක් සඳහා ගෙවන මුදලට සාපේක්ෂව අපේක්ෂිත ප්‍රතිලාභය ඉතාම වැඩිනම් ලොතරැයි ක්‍රීඩාවක් මට වුවත් ආකර්ශනීය විය හැකියි. 

උදාහරණයක් විදිහට රුපියල් සීයක් දමලා 50%ක සම්භාවිතාවයෙන් රුපියල් දාහක දිනුමක් ලැබෙනවා කියා හිතමු. රුපියල් දාහේ සතුට රුපියල් සීයේ සතුට මෙන් දහ ගුණයක් නොවුණත් එය සමහර විට තුන් හතර ගුණයක් වෙන්න පුළුවන්. ඒ නිසා, මේ වගේ ලොතරැයියක් මිල දී ගන්න එක මා වැනි අයෙකුට මුදල් මිම්මෙන් වගේම සතුටු මිම්මෙන්ද වාසිදායකයි. හැබැයි ඔය වගේ ගොඩක් වාසිදායක ලොතරැයි ඉතාම දුර්ලභයි. මොකද ඔය වගේ ලොතරැයියක් විකුණන අයෙකුට අනිවාර්යයෙන්ම වාගේ පාඩු වෙනවා. ඒ නිසා, මා වැනි අය ලොතරැයි හා සූදු වලට ආකර්ෂණය වන්නේ ඉතා අඩුවෙන්.

දැන් අපි මේකේම අනෙක් පැත්ත බලමු. ලොතරැයියක් ගන්න රුපියල් සීයක් දැම්මම 5%ක සම්භාවිතාවයෙන් රුපියල් දාහක දිනුමක් ලැබෙනවා. ඔය වගේ ලොතරැයියක් මිල දී ගන්න අයත් විශාල පිරිසක් ඉන්නවා. ඒ ඇයි?

ඇතැම් අය රුපියල් දාහකින් ලබන සතුට රුපියල් සීයකින් ලබන සතුට මෙන් තිස් හතළිස් ගුණයක් වෙන්න පුළුවන්. ඒ කියන්නේ එවැනි අයෙකුට රුපියල් දාහක් ලැබීමේ සතුට වෙනුවෙන් තිස් හතළිස් වාරයක් වුවත් රුපියල් සීය බැගින් පරදුවට තියන්න පුළුවන්. නමුත්, ලොතරැයියෙන් රුපියල් දාහක් දිනන්න විසි වාරයක් ක්‍රීඩා කිරීම ප්‍රමාණවත්.

ඉහත කී පරිදි, අතට මුදල් ලැබෙද්දී ලැබෙන සතුට මුදල් ඉහළ යන අනුපාතයට වඩා කිහිප ගුණයකින් ඉහළ යන විශාල පිරිසක් සමාජයේ ඉන්නවා. ඒ නිසාම, සාධාරණ නොවන ලොතරැයි හා සූදු ක්‍රීඩා සඳහා වුවත් සැලකිය යුතු ඉල්ලුමක් ඇති වෙනවා. මේ වගේ සාධාරණ නොවන ලොතරැයි හා සූදු ක්‍රීඩා වලින් එවැනි ලොතරැයි හා සූදු ක්‍රීඩා ඉදිරිපත් කරන අයට විශාල ලාබයක් ගන්න පුළුවන් නිසා ඉල්ලුමට සරිලන සැපයුමක්ද නැතුව යන්නේ නැහැ. උදාහරණයක් විදිහට රුපියල් සීයක් දැම්මම 5%ක සම්භාවිතාවයෙන් රුපියල් දාහක දිනුමක් ලැබෙන ලොතරැයියක් විකුණන අයෙකුට ආදායමෙන් බාගයක්ම ලාබ සේ තියා ගන්න පුළුවන්.

දැන් මේ වගේ සාධාරණ හෝ අසාධාරණ සූදුවක්‌ හෝ ලොතරැයියක් හා පොන්සි ක්‍රීඩාවක් අතර තිබෙන සමානකම් හා වෙනස්කම් මොනවද? 

මේ පොන්සි ක්‍රීඩා කියන වචනය සම්මත තාක්ෂණික වචනයක්. එහි වෙන ව්‍යංගාර්ථ නැහැ. ලංකාවේ ප්‍රචලිත පිරමිඩ් ක්‍රම කියන වචනය මහ බැංකුව විසින් ප්‍රචලිත කර තිබෙන වචනයයි. පොන්සි කියා කියූ විට ලංකාවේදී වෙනත් අදහස් ගම්‍ය වීම ඊට හේතුව වෙන්න ඇති.

පෙර ලිපියේ අපි පොන්සි ක්‍රීඩා දෙකක් ගැන විස්තර කතා කළා. දෙවැන්න, හෙළදිව සීට්ටු ක්‍රමය. පළමුවැන්න, විප්ලවයට පෙර රුසියාවේ බයිසිකල් පිරමිඩය. 

දැන් මේ හෙළදිව සීට්ටු ක්‍රමයේදී ක්‍රීඩකයන්ට සමස්තයක් ලෙස ලැබෙන්නේ ඔවුන් වැය කරන මුදලින් හරි අඩක් පමණයි (මුදල් ඇණවුම් හා තැපැල් ගාස්තු නොසලකා හැරලා). ඉතිරි අඩ යන්නේ සීට්ටුකරුට. ඒ නිසා, එය සාධාරණ ලොතරැයියක් නෙමෙයි. නමුත්, රුසියාවේ බයිසිකල් පිරමිඩය ඒ වගේ එකක්ද? 

රුසියාවේ බයිසිකල් පිරමිඩ ක්‍රමයේදී සමස්තයක් ලෙස ක්‍රීඩකයන් විසින් යොදවන මුළු මුදලම නැවත ක්‍රීඩකයන්ට ලැබෙනවා. සීට්ටුකරු වන බයිසිකල් සමාගම එයින් එක රූබලයක්වත් ගන්නේ නැහැ. සමාගම විසින් කරන්නේ ඔවුන් සාමාන්‍යයෙන් විකුණන මිලටම බයිසිකල් විකුනා ලාබයක් ලැබීම පමණයි. වෙළඳාම ඉහළ යාමේ වාසිය හැර සමාගමට කිසිදු අමතර ලාබයක් ලැබෙන්නේ නැහැ. මෙය සාධාරණ ලොතරැයියක්. සමාගමේ සම්බන්ධයක් නැතුව විකල්ප ආකාරයකික් වුවත් මේ වගේ පිරමිඩ් ක්‍රමයක් ක්‍රියාත්මක වෙන්න පුළුවන්.

අපි හිතමු විප්ලවයට පෙර රුසියාවේ බොල්ෂෙවික් පක්ෂයට පූර්ණකාලීනව වැඩ කරපු බොරිස් කියලා සහෝදරයෙක් හිටියා කියලා. බොරිස් උපන් තේකට රස්සාවක් කරලා නැහැ. එක රූබලයක් උපයලා නැහැ. හැබැයි පක්ෂයේ වැඩත් කරගෙන හොඳින් ජීවත් වෙනවා. 

බොරිස් සහෝදරයාට කොණ්ඩය කපන්න අවශ්‍ය වූ වෙලාවට කරන්නේ පක්ෂයේ සහෝදරයෙක්ගේ සැලූන් එකකට යන එක. බාබර් සහෝදරයා බොරිස් සහෝදරයා වගේ පක්ෂයේ පූර්ණකාලිකයෙක් කිවුවොත් කොණ්ඩය විතරක් නෙමෙයි බෙල්ල වුනත් කපලා අතට දෙනවා. ආපහු යද්දී රූබල් කීපයක් අතේත් තියනවා. එතකොට බොරිස් සහෝදරයාගේ කමිසය පරණ වෙලා බව දැක්කහම තව කවුරු හරි පක්ෂයේ සහෝදරයෙක් කමිසයක් අරන් දෙනවා. අවුලක් නැහැනේ.

දැන් ඔය අතරවාරයේ බොරිස් සහෝදරයාට පක්ෂයේ වැඩට එහේ මෙහේ දුවන්න බයිසිකලයක් අවශ්‍ය වෙනවා. අතේ තියෙන්නේ රූබල් දහයයි. බයිසිකලයක් රූබල් පණහයි. බොරිස් සහෝදරයා සීට්ටු දාන්න කැමති නැහැ. ඒ නිසා, පක්ෂයේ තව සහෝදරවරු හතර දෙනෙකුට අවශ්‍යතාවය ගැන කියනවා. ඒ එක් අයෙක් රූබල් දහය ගානේ දානවා. වැඩේ ගොඩ. දැන් බොරිස් සහෝදරයා විප්ලවය කරා යන්නේ පයින් නෙමෙයි බයිසිකලයෙන්!

දැන් ඔය මානුෂික ගනුදෙනුවේදී වෙන්නෙත් අර පෙරල්මාන් විස්තර කරපු කතාවේ පළමු අදියරේදී සිදු වුනු දෙයයි. පෙරල්මාන්ගේ විස්තරයේදී කූපන් විකුණන්නේ ඒවා මිල දී ගන්නා අයටත් ඒ විදිහටම රූබල් දහයකට බයිසිකලයක් ලබා ගැනීමේ බලාපොරොත්තුවක්ද එක්ක. බොරිස් සහෝදරයාත් ඒ විදිහටම බලාපොරොත්තුවක් විකුණනවා. ඒක රුසියාවේ හැමෝටම බයිසිකලයක හිමිකරු විය හැකි අනාගතයක් හැදීම වගේ වඩා පුළුල් එකක් වෙන්නත් පුළුවන්.

දැන් බොරිස් සහෝදරයාට රූබල් දහය බැගින් දුන් හතර දෙනාටත් බයිසිකල් අවශ්‍ය වුනොත් මොකක්ද කරන්න පුළුවන්? හරිම සරලයි. පක්ෂයේ සහෝදරයෝ පස් දෙනෙකුට තෙල බෙදලා රූබල් දහය බැගින් දෙන්න කැමති කර ගත්තානම් වැඩේ ගොඩ. ඒ අයටත් ඔය වැඩේම කරන්න පුළුවන්. අන්තිමේදී සමාගමේ සෘජු මැදිහත්වීමක් නැතිවම පිරමිඩය වැවෙනවා. එක් එක් ගනුදෙනුව ඇතුළේ තිබෙන සාමූහික මානුෂික ක්‍රියාවලියට බයිසිකල් විකුණන සමාගමේ කිසිම සම්බන්ධයක් නැහැ.

හෙළදිව සීට්ටු ක්‍රමයේදී එය ක්‍රියාත්මක කරන සමාගම විශාල ආදායමක් උපයනවා. එහෙත්, ඉහත නිදර්ශනයේදී මෙන්, සමාගමක් කිසිදු අනිසි ලාබයක් නූපයන තත්ත්වයක් යටතේ වුවත් පිරමිඩයක් වැවෙන්න පුළුවන්. මෙහිදී වෙනත් සාධාරණ ලොතරැයි ක්‍රීඩාවකදී වගේම ක්‍රීඩකයින් විසින් වැය කරන මුළු මුදලම එම ක්‍රීඩකයින් අතරම යම් ආකාරයකින් බෙදී යනවා. එහෙමනම්, මෙහි තිබෙන වෙනස කුමක්ද?

කෙනෙක් කිසියම් සුදූ ක්‍රීඩාවකට ආකර්ෂණය වීම එම පුද්ගලයාගේ සාමාන්‍ය බුද්ධිය, ප්‍රායෝගික බුද්ධිය හෝ උගත්කම වැනි දේ මත පමණක් තීරණය වන දෙයක් නෙමෙයි. ඒවා පුද්ගලයෙකුගේ විශ්ලේෂණ හැකියාව කෙරෙහි බලපාන්න පුළුවන්. වැඩි විශ්ලේෂණ හැකියාවක් තිබෙන අයෙක් සාධාරණ ක්‍රීඩා, වාසිදායක ක්‍රීඩා හා අවාසිදායක ක්‍රීඩා නිවැරදිව වෙන් කර ගන්නත් පුළුවන්. එහෙත්, මෙහිදී මුදල් වලින් පුද්ගලයෙකු ලබන සතුට මුදල් ප්‍රමාණය සමඟ ඉහළ යන්නේ කොහොමද කියන එකත් බලපානවා. එය පෞද්ගලික රුචිය පිළිබඳ කරුණක්. 

සාධාරණ ලොතරැයි ක්‍රීඩාවකට ශුන්‍ය-ඓක්‍ය ක්‍රීඩාවක් කියලත් කියන්න පුළුවන්. ඒ කියන්නේ, කාට හෝ රුපියලක වාසියක් වන හැම විටකම තවත් අයෙකුට රුපියලක පාඩුවක් වෙනවා. ලාබ පාඩු සියල්ලේ එකතුව හැම විටම ශුන්‍යයි. හැබැයි පාඩු විඳින අයෙක් අසතුටු වන බවක් එයින් අදහස් වන්නේ නැහැ. කවුරු හෝ අසරණයෙකුට උදවුවක් කළ විට එසේ කරන පුද්ගලයාට මුදලින් පාඩුවක් වුවත් ඒ තැනැත්තා උදවුව කරන්නේ සතුටින්. අවසානයේදී දෙදෙනාම සතුටු වෙනවා.

පොන්සි ක්‍රීඩාවක් සාමාන්‍ය ලොතරැයි ක්‍රීඩාවකින් වෙනස් වන්නේ එහි ක්‍රීඩකයින් අතර තිබෙන අසමමිතියේ සුවිශේෂී ස්වරූපය නිසයි. දහ දෙනෙකු එකතු වී රුපියල් සීය බැගින් දමා, දිනන එක් පුද්ගලයෙකු විසින් රුපියල් දහසක් ලබා ගන්නා ලොතරැයි ක්‍රීඩාවකදී නව දෙනෙකුම පරදිනවා. දිනන්නේ එක් අයෙකු පමණයි. එහෙත් ඒ එක් පුද්ගලයා දහ දෙනාගෙන් ඕනෑම අයෙකු විය හැකියි. ක්‍රීඩාවට සහභාගී වන අවස්ථාවේදී කිසිවෙකුට විශේෂ වාසියක් නැහැ.

සාමාන්‍ය ලොතරැයි ක්‍රීඩාවකින් වෙනස්ව පොන්සි ක්‍රීඩාවකදී හැම විටම මුලින් තරඟ කරන ක්‍රීඩකයා සිටින්නේ වාසිදායක තැනක. අවසානයට ක්‍රීඩා කරන ක්‍රීඩකයින් අනිවාර්යයෙන්ම පරදිනවා. අතරමැද සිටින අය පමණක් දිනන්න හෝ පරදින්න පුළුවන්. මේ තත්ත්වය තුළ, ප්‍රායෝගික බුද්ධිය තිබෙන කෙනෙක් බොහෝ විට කරන්නේ ක්‍රීඩාව ආරම්භයේදී එයට සම්බන්ධ වීමයි. මෙය අතිශයින්ම තර්කානුකූලයි.

හැබැයි මෙහිදී එවැනි ක්‍රීඩකයෙකුට සදාචාරාත්මක බාධකයකට මුහුණ දෙන්න වෙනවා. එවැන්නෙකු අනිවාර්යයෙන්ම ජයග්‍රහණය කරන්නේ පසුව ක්‍රීඩා කරන ක්‍රීඩකයින් පරාජය වන බව දැන දැනමයි. මෙය හරියට ටයිටැනික් ගිලෙද්දී කලින්ම බෝට්ටු වලට පැන ගැනීම වගේ වැඩක්. එසේ කළ අයට ප්‍රායෝගික බුද්ධිය තිබුණා. එහෙත්, හදවතක් තිබුණේ නැහැ.

මම පෞද්ගලිකව ලොතරැයි මිල දී නොගන්නේ මගේ තර්ක බුද්ධිය අනුව එයින් දිගුකාලීනව පාඩුවක් වන නිසා. එසේ නොවන ලොතරැයියක් හමු වුනොත් මා එය මිල දී ගන්න පැකිලෙන්නේ නැහැ. එහෙත්, පොන්සි ක්‍රීඩා සම්බන්ධව මට තිබෙන්නේ වෙනත් ප්‍රශ්නයක්. එය හෘද සාක්ෂිය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක්. වාසියක් ලැබිය හැකි වුවත්, දැන දැන පිරිසක් අමාරුවේ දමමින් එම වාසිය ලැබිය හැකිද?

රූබල් 10කට බයිසිකලයක්!

මේක විප්ලවයට පසුව කියන විප්ලවයට පෙර රුසියාවේ කතාවක්. ඉතිං ඔය විප්ලවයට පෙර කාලයේ ගොඩක් දේවල් විප්ලවයට පසුව සිදු වූ තරම් සාධාරණ ලෙස සිදු නොවූ බව කවුරුත් දන්නවනේ. ඔය කාලයේදී ගුණාත්මක භාවයෙන් එතරම් ඉහළ නැති බඩු කොහොම හරි පාරිභෝගිකයන්ගේ ඇඟේ ගැසීම සඳහා සමාගම් විසින් විවිධ උපක්‍රම භාවිතා කරලා තියෙනවා. මේකත් ඒ වගේ උපක්‍රමයක් ගැන කතාවක්. වැඩේ පටන් ගන්නේ ජනප්‍රිය පුවත්පතක හෝ සඟරාවක පළ කෙරෙන පහත දැක්වෙන ආකාරයේ වෙළඳ දැන්වීමකින්.

රූබල් 10කට බයිසිකලයක්!

රූබල් 50ක් වටිනා බයිසිකලයක් රූබල් 10කට මිල දී ගැනීම සඳහා ලැබෙන දුලබ අවස්ථාවක්. වැඩි විස්තර දැනගෙන මේ අවස්ථාවෙන් ප්‍රයෝජනයක් ගැනීම සඳහා අපට ලියන්න.

අනේ ඉතිං අහිංසක පාරිභෝගිකයෝ විශාල පිරිසක් මේ ඇමට අහුවෙනවා. විස්තර විමසා සමාගමට ලියන අයට විස්තර පත්‍රිකාවක් ලැබෙනවා. ඒ පත්‍රිකාවේ තිබෙන විස්තර අනුව, රූබල් 10ක් ගෙවන පාරිභෝගිකයෙක්ට එසැණින් බයිසිකලයක් ලැබෙන්නේ නැහැ. ඒ වෙනුවට ලැබෙන්නේ කූපන් හතරක්. කරන්න තියෙන්නේ මේ කූපන් එකක් රූබල් 10 බැගින් හතර දෙනෙකුට විකුණලා රූබල් 40ක් හොයා ගන්න එකයි. ඊට පස්සේ ඒ රූබල් 40ත් අර සමාගමට යැවුවහම බයිසිකලේ ලැබෙනවා.

කොහොම වුනත් වැඩේ නරක නැහැනේ! අන්තිමට අතින් යන්නේ රූබල් 10යි. ඒ කියන්නේ ඇත්තටම රූබල් 10කට බයිසිකලයක් ලැබෙනවා.

දැන් මේ කූපන් එකක් කවුරු හෝ කෙනෙක් රූබල් 10ක් ගෙවා මිල දී ගත යුත්තේ ඇයි? 

රූබල් 10ක් ගෙවා කූපන් එකක් මිල දී ගන්නා කෙනෙකුට ඒ කූපන් එක අර සමාගමට යවලා තව ඒ වගේම කූපන් හතරක් ලබා ගන්න පුළුවන්. ඊට පස්සේ ඒ කූපන් හතර විකුණලා රූබල් 40ක් හොයාගෙන සමාගමට යවලා රූබල් 50ක් වටිනා බයිසිකලයක සාඩම්බර හිමිකරුවෙක් වෙන්න පුළුවන්.

අර මම කලින් කියපු පොතේ තිබුණේ ඔය වගේ කතා. කුඩා වයසකදී තර්ක ඥානය මුවහත් කළ හා ගණිතය කෙරෙහි උනන්දුවක් ඇති කළ ඉතාම හොඳ පොතක් කියා කිවුවේ ඒ නිසා. දැන් මේ කතාව අහපු ගමන්ම එක පාරට කරකවලා අත ඇරියා වගේ ගතියක් එනවනේ.  ඇයි ඔය ක්‍රමයට හැම කෙනෙකුටම රූබල් 10කට බයිසිකලයක් ලැබෙනවා. ඒ එක්කම බයිසිකලය විකුණන සමාගමට හැම බයිසිකලයටම රූබල් 50 ගානේ ලැබෙනවා. මේක වෙන්නේ කොහොමද?

ඔය පොතේ බොහොමයක් ගණිත ගැටළු වලින් කරන්නේ පාඨකයාව අවුල් කරලා, හිතන්න පොළඹවලා, ඉන් පසුව පැහැදිලි කිරීමක් කරලා අවුල ලිහන එකයි. ඉතා හොඳ ඉගැන්වීමේ උපක්‍රමයක්. පෙර ලිපියේ ලියූ පරිදි, මම මුලින්ම පිරමිඩ් ක්‍රම ගැන දැන ගත්තේ ඔය පොතෙන්.

ඊට පස්සේ අසූ හතේ අවුරුද්දේ පමණ ලංකාවේ ඔය පිරමිඩ් රැල්ලක් පටන් ගත්තා. අසූ අට පමණ වෙද්දී තරමක් ව්‍යාප්ත වුනා. මේවා විවිධ ආකර්ශනීය නම් වලින් හැඳින්වුනා. ඔය කාලයේ මම සේවය කළේ කොළඹ නගරයේ. තදාසන්න නගරයක ඉඳලා උදේ වැඩට යන බස් ඇගළුම් සේවිකාවන්ගෙන් පිරිලා. ඒ අය කලාපයට යන බස් එකකට මාරු වෙන්න මගින් බහිනවා. ඔය අතර කොටසේදී ඔවුන්ව ඉලක්ක කරලා පිරමිඩ් ක්‍රම ගැන අත් පත්‍රිකා බස් වල බෙදන එක ඒ දවස් වල නිතර සිදු වූ දෙයක්. මේවා "හෙළදිව සීට්ටු ක්‍රමය" "වාසනා ජයමග" ආදී විවිධ නම් වලින් හැඳින්වුනා. "පිරමිඩ් ක්‍රම" කියන වචනය ඒ කාලයේදී භාවිතා වුනේ නැහැ.

ටැබ්ලොයිඩ් කාන්තා පුවත්පත් ජනප්‍රිය වුනෙත් ඔය කාලයේ වගේනේ. මම හිතන විදිහට සන්නස්ගල මුලින්ම ජනප්‍රිය වුනෙත් ඔය කාන්තා පුවත්පතක මැද පිටුවේ උඩ තීරුවේ කොටස් වශයෙන් පළ කරපු කතාවක් ලියලා. ඔය පත්තර වැඩිපුර විකිණුනෙත් කලාපෙ පැත්තේ. අර මම කියපු අත් පත්‍රිකා ඔය පත්තර වල මැදට දමලත් බෙදා හැරියා. මට මතක විදිහට හෙළදිව සීට්ටු ක්‍රමය හදා තිබුණේ "ජාතියට ලක්ෂපතියන් බිහි කිරීමේ උදාර අරමුණින්". තව ඔය වගේ උදාර අරමුණු තිබුණා.

ඔය හෙළදිව සීට්ටු ක්‍රමය මේ වගේ එකක්. මුලින්ම මම කාට හෝ රුපියල් 50ක් ගෙවලා සීට්ටු ක්‍රමයට සම්බන්ධ වෙනවා. එවිට මට කොළයක් ලැබෙනවා. එහි අනුපිළිවෙළින් කොටු හතක ලිපින හතක් තිබෙනවා. ඊට පහළින් හිස් අටවන කොටුවක්ද තිබෙනවා. හත් වන කොටුවේ තිබෙන්නේ මට සීට්ටුව විකිණූ පුද්ගලයාගේ නම සහ ලිපිනය. උඩ ලිපින බොහොමයක් නොදන්නා අයගේ ලිපින. 

දැන් මට කරන්න තියෙන්නේ අර හිස් කොටුවේ මගේ නම සහ ලිපිනය ලියලා තවත් රුපියල් 100ක් එක්ක අදාළ සමාගමට යවන එක. රුපියල් 100 යැවිය යුත්තේ රුපියල් 50 බැගින් වූ මුදල් ඇණවුම් දෙකක් ලෙසයි. එයින් එකක් ලියන්නේ අර කොළයේ පළමු කොටුවේ තිබෙන ලිපිනයට. දෙවැන්න සීට්ටු ක්‍රමය ක්‍රියාත්මක කරන ආයතනයේ ලිපිනයට. 

මේ විදිහට රුපියල් 50ක් ගෙවා මිල දී ගන්නා සීට්ටු කොළය රුපියල් 50 බැගින් වූ මුදල් ඇණවුම් දෙකක්ද සමඟ අදාළ සමාගමට තැපැල් කළ විට මට ඒ වගේම සීට්ටු කොළ තුනක් ලැබෙනවා. ඒ සීට්ටු කොළ වල මගේ නම හා ලිපිනය හත් වන කොටුවේ මුද්‍රණය කරලා. මට සීට්ටුව විකිණූ තැනැත්තාගේ නම හා ලිපිනය හයවන කොටුවට ගිහින්. පළමු කොටුවේ නම හා ලිපිනය ඉවත් වෙලා. අනෙක් හැම ලිපිනයක්ම උඩට ගිහින්. 

දැන් මට තියෙන්නේ මේ සීට්ටු කොළ තුන තුන් දෙනෙකුට විකුණලා වියදම් වූ රුපියල් 150 හොයා ගන්න එක පමණයි. ඊට පස්සේ තියෙන්නේ බලා ඉන්න. මාස කිහිපයක් යද්දී සල්ලි එන්න පටන් ගන්නවා. වැඩේ හරියටම වුනොත් මගේ නම පළමුවෙනි කොටුවට ගියාම රුපියල් පණහේ මුදල් ඇණවුම් වලින් රුපියල් 109,350ක්ම ලැබෙනවා. ඉන් පසුව, ලැයිස්තුවේ මට පිටුපසින් ඉන්න අයටත් මම වගේම ලක්ෂපතියෙකු වීමේ අවස්ථාව ලැබෙනවා. 

සමාගම කියන විදිහට වියදම් වූ රුපියල් 150 කලින්ම ආපසු ලැබෙනවා වුනත්, මුදල් ඇණවුම් මිල දී ගනිද්දී තැපැල් කන්තෝරුව රුපියල් 50ට යම් කොමිස් මුදලක් එකතු කරනවා. ඒ කොමිස් මුදලනම් ආපසු ලැබෙන්නේ නැහැ. 

මේ වගේ සීට්ටු ක්‍රම වලට මම කිසිම දවසක සම්බන්ධ වී නැහැ. සීට්ටු ගැන මුලින්ම දැන ගන්න ලැබුණු නිසාත්, ඒ වෙද්දී අපහසුවක් නැතිව සීට්ටු කොළ තුනක් විකුණගන්න පුළුවන්කම තිබුණු නිසාත්, මට ඇත්තටම ලක්ෂපතියෙකු වීමේ අවස්ථාවක් තිබුණා. අවුරුදු හත අටකට කලින් පෙරල්මාන්ගේ පොත කියවා තිබූ නිසා, සල්ලි එන විදිහ තේරුම් ගන්න එකත් අමාරු වුනේ නැහැ. කවුරු හෝ කෙනෙක් ලක්ෂපතියෙකු වන හැම වෙලාවකම සමාගමටද රුපියල් ලක්ෂයක් ලැබෙන බව පැහැදිලිව පෙනෙන්න තිබුණා.

හෘද සාක්ෂියට එකඟව මට මේ වගේ දෙයකට සම්බන්ධ වෙන්න පුළුවන්කමක් තිබුණේ නැහැ. මගෙන් සීට්ටු මිල දී ගන්නා මා දන්නා තුන් දෙනා කොහොම හරි ගොඩ ගියත් තව විශාල පිරිසක් අමාරුවේ වැටෙන බවත්, මම එකතු කර ගන්නේ ඒ අයගේ සල්ලි බවත්, පැහැදිලිව පෙනෙද්දී ලක්ෂපතියෙක් වෙලා හිතේ සතුටෙන් ඉන්නේ කොහොමද?

කොහොම වුනත්, මා දන්නා, ඔය කාලයේ ලඟින් ඇසුරු කළ ඇතැම් අය මේ සීට්ටු ක්‍රමයට සම්බන්ධ වුනා. මාස කිහිපයකට පසුව අදාළ සමාගම විසින් රුපියල් 50 මුදල් ඇණවුම් කොටස් වශයෙන් පාර්සල් කර ඔවුන්ට එවුවා. ලක්ෂය කෙසේ වුවත් හත අට දාහක මුදලක් හෝ ලැබුණා. පසුව ඔය වගේ සීට්ටු ක්‍රම වැහි වැහැලා ඉන් පසුව නැතිව ගියා.

ඊට පස්සේ නැවතත් පිරමිඩ් ක්‍රම ලංකාවේ නැගලා ගියේ දෙදාස් දෙකේදී පමණ. මේක සිදු වුනේ වෙනත්ම ආකෘතියකයි. සම්බන්ධ කර ගැනුණේ ඉංජිනේරුවෝ, දොස්තරලා වගේ වෘත්තිකයෝ. තරු හෝටල් වල සම්මන්ත්‍රණ පවා පැවැත්වුනා. මගේ ඇතැම් මිත්‍රයෝ රැකියාවෙන් ඉවත් වී වැඩේට බැස්සා. මේ එක්කම ක්‍රෙඩිට් කාඩ් හරහා විදේශ විණිමය රටෙන් එළියට ගලා යාමක්ද සිදුවුනා. මහ බැංකුවට මැදිහත් වීමට පොටක් පෑදුනා. මා දන්නා ඇතැම් අය ලක්ෂ ගණන් වලින් හොයා ගත්තා. 

වෙනස් ආකෘති යටතේ පිරමිඩ් ක්‍රම දිගින් දිගටම මතු වෙනවා. ජාලගත අලෙවිකරණය එක ක්‍රමයක්. ඇමරිකාවේ හා යුරෝපයේ වෙසෙන දකුණු ආසියානු සම්භවයක් තිබෙන අය අතර මේ ක්‍රම දැනටත් ජනප්‍රියයි. ඇතැම් අය පූර්ණකාලීනව වැඩේට බැහැලා සල්ලි හොයනවා.

මේ පිරමිඩ් ක්‍රම හැඳින්වීම සඳහා ඇමරිකාවේ ප්‍රචලිතව යොදන්නේ පොන්සි ක්‍රීඩා කියන නමයි. නමේ සම්භවය පසුගිය සියවසේ මුල් භාගයේදී නිවුයෝර්ක් නගරයේ ජීවත් වූ ඉතාලි සංක්‍රමණිකයෙක් වූ චාර්ල්ස් පොන්සි. ලිපිය කෙටි කිරීම සඳහා මම පොන්සි ගැන ලියන්න යන්නේ නැහැ. විකිපීඩියාව බලන්න.

පොන්සි ක්‍රීඩාවකින් යම් පිරිසකට ඇත්තටම විශාල ලාබයක් ලබා ගන්න පුළුවන්. මේ විදිහට මහන්සියක් නැතුව, කිසිවකු විසින් එකතු කරන දෙයක් නැතුව, නිකම්ම වටිනාකමක් නිර්මාණය වෙනවානම් ඒ ආකෘතියේ මොකක් හරි අවුලක් තියෙන්න ඕනැනේ. පෙනෙන්න නැතත් අදාළ මිල ගෙවන කවුරු හෝ කෙනෙක් සිටිය යුතුයි. හෙළදිව සීට්ටු ක්‍රමයට සම්බන්ධ වෙලා මම රුපියල් 109,350ක් උපයා ගනිද්දී, රුපියල් 50 බැගින් එයට දායක වන 2,187 දෙනෙක් ඉන්නවා (=3^7). ඒ අයට බොහෝ විට තමන් වැය කරන රුපියල් 150 නැති වෙනවා. 

පිරමිඩ් ක්‍රමයකින් කෙනෙකුට ලැබෙන වාසිය ඇත්ත වාසියක්. එහි සංඛ්‍යාලේඛණ විජ්ජාවක් නැහැ. එහෙත්, අනාගතයේ දවසක යම් අයෙකුට මේ වාසිය වෙනුවෙන් අවාසියක් විඳින්න වෙනවා. ඒ නිසා, පද්ධතියක් ලෙස ගත් විට මෙවැන්නක් ස්ථායී නැහැ.

සාර්ව ආර්ථික ආකෘති හදද්දී මේ තත්ත්වය සැලකිල්ලට ගන්නවා. ඒ නිසා, බොහෝ ගතික සර්ව ආර්ථික ආකෘති වල සමතුලිත විසඳුම හොයද්දී පොන්සි-නොවන කොන්දේසිය (No-Ponzi condition) නම් වූ කොන්දේසියක් පරීක්ෂාවට ලක් කරනවා. ඔය කොන්දේසිය අමතක කර හදන ආර්ථික විද්‍යා ආකෘතියකින් පෙරල්මාන්ගේ පොතේ අනාවරණය කර තිබෙන විදිහේ අපූරු "මැජික්" පෙන්වන්න පුළුවන්. 

සබ්බේ භයන්ති මච්චුනෝ!

පසුගිය සති අන්තයේදී ලංකාවේ ඥාතීන් හා හිතවතුන් කිහිප දෙනෙකු සමඟ කතා කළා. මේ අය රට පුරා දිස්ත්‍රික්ක ගණනාවක ජීවත් වන අය. ඔවුන්ගේ ප්‍රතිචාර ගැන කෙටියෙන් කියනවානම් මේ වෙද්දී කෝවිඩ්-19 ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙකුගේ එළිපත්තටම ඇවිදින්. බොහෝ දෙනෙකුට මරණ බය දැනිලා.

මේ තත්ත්වය තේරුම් ගන්න එක මට අපහසු දෙයක් නෙමෙයි. ඔය මරණ බයත් එක්ක මමත් සෑහෙන කාලයක් ජීවත් වුනා. දැන්නම් මරණ බයෙන් මිදී ජීවත් වෙනවා. මරණයට බය නැත්තේ කවුද? සබ්බේ භයන්ති මච්චුනෝ!

මරණය මරණය ලෙසම ගත්තොත් මට එය බියක් දනවන්නේ නැහැ. මා ගෙවන නැති ජීවිතය නැති මරණයකින් අවසන් වී මා විසින් මවාගෙන සිටින ලෝකයන් සියල්ලද මුළුමනින්ම අවසන් වී යාම මට විශාල ප්‍රශ්නයක් නොවුනත්, එවැන්නකින් පසුව තව දුරටත් ඉතිරි වන සමීපතමයන්ගේ ලෝක වල මා නොසිටීමෙන් සිදුවන අඩුව ගැන මම සංවේදීයි. ඊට අමතරව කෝවිඩ් හැදී මැරෙන්න වෙනවා කියන්නේ මා කැමති ආකාරයක මරණයක් නෙමෙයි. කෝවිඩ් හැදී අසාධ්‍ය වුවහොත් මරණය දක්වා ජීවත් වෙන්න සිදුවන කාලයේදී ගෙවන්න වෙන ජීවිතය මරණයට වඩා නරක දෙයක්.

පසුගිය වසරේ මාර්තු මැද සිට ගෙවුණු මාස 13ක කාලය මා උපරිම වශයෙන් පරිස්සම් වුනු කාලයක්. එම කාලය තුළ ගෙදරින් හෝ එළියට බැස්සේ කිහිප වරක් පමණයි. මගේ රැකියාව මට නිවසේ සිටම කළ හැකි වීම එයට උපකාරයක් වුනා. අඩු වශයෙන් තවත් මාස තුන හතරක් යන තුරු රැකියාව සඳහා නිවසින් පිටව යාමේ අවශ්‍යතාවයක් නැහැ. මෙම කාලය පුරා මගේ දරුවන් ඔවුන්ගේ අධ්‍යාපන කටයුතු කළේද නිවසේ සිටයි. බිරිඳට වරින් වර ඇගේ රැකියාව හා අදාළ කටයුතු සඳහා නිවසින් පිටව ක්ෂේත්‍රයට යන්න සිදු වුවත්, ඇගේ රැකියාව හා අදාළ සාමාන්‍ය කටයුතු කෙරෙන්නේද නිවස තුළ සිටයි.

අපේ ප්‍රාන්තයෙන් පළමු වරට කෝවිඩ් ආසාදිතයෙකු හමු වුනේ පසුගිය මාර්තු 5 වනදා. ඒ බව තහවුරු වුනේ මාර්තු 6 වනදා. මාර්තු 16 වනදා අපේ ප්‍රාන්තයේ පළමු කෝවිඩ් මරණය වාර්තා වුනා. එයින් දින තුනකට පසුව මාර්තු 19 වනදා සියළු පාසැල් වසා දැමීම ඇතුළු තීරණ රැසක් ගැනුණා. මාර්තු 23 වනදා නිවස තුළ රැඳී සිටීමේ නියෝග නිකුත් කෙරුණා. එක වර 10 දෙනෙකුට වඩා එක්රැස් වීම තහනම් කෙරුණු අතර අත්‍යවශ්‍ය නොවන වෙළඳ ව්‍යාපාර වසා දැමීමට නියෝග කෙරුණා. මේ නියෝග මාර්තු 25 දින සිට බලාත්මක වුනා. 

මමනම් නිවසේ රැඳී සිටින්න පටන් ගත්තේ මාර්තු 12 දින සිටයි. අපේ ප්‍රාන්තයේ වැසියන්ගේ ජංගම දුරකථන දත්ත විශ්ලේෂණය කළ විට පෙනෙන්නේ මා මෙන්ම තවත් බොහෝ ප්‍රාන්ත වැසියන් ප්‍රාන්ත රජයේ නියෝග නිකුත් වන්නට අඩු වශයෙන් සතියකට පමණ පෙර සිට ස්වේච්ඡාවෙන්ම නිවසෙන් නොබැහැරව රැඳී සිටින්න තීරණය කර තිබී ඇති බවයි. ඒ අනුව ප්‍රාන්ත රජයේ නියෝගයෙන් ඇත්තටම සිදු වී තිබෙන්නේ කොහොමටත් බොහෝ දෙනෙකු විසින් කළ දෙයට රබර් මුද්‍රාව තැබීමක් පමණයි.

අපේ ප්‍රාන්තය එවකට මෙන්ම දැන්ද රිපබ්ලිකන් ප්‍රාන්තයක්. ඉහත තීරණ ගන්නා විට අපේ ප්‍රාන්තයෙන් හමු වී තිබුණේ කෝවිඩ් ආසාදිතයින් 259 දෙනෙකු පමණයි. මා මේ ටික ලිවුවේ ඇමරිකාව කිසිවක් නොකර මිනිස්සු මැරෙන්න දී බලා සිටි බවත්, ආර්ථිකය රැක ගැනීම වෙනුවෙන් ජීවිත බිලිදුන් බවත් වැනි කතා ඇහෙන නිසයි. ඩිමොක්‍රටික් ප්‍රාන්ත රිපබ්ලිකන් ප්‍රාන්ත වලටද වඩා දැඩි ක්‍රියාමාර්ග ගත්තා. 

කෝවිඩ් පැතිරෙද්දී ඇමරිකාවේ ජනාධිපති වූයේ ට්‍රම්ප්. වෘත්තීය දේශපාලනඥයෙකු නොවූ ඔහුට හිතට එන දෙයක් කියන්න කලින් දෙවරක් හිතීමේ වෘත්තීය පළපුරුද්ද තිබුණේ නැහැ. ට්‍රම්ප්ගේ බ්රේක් නැති කටින් එළියට පනින වචන වලට ජනමාධ්‍ය විසින් හැමවිටම තටු හයි කළා. කෙසේ වුවත්, කෝවිඩ් සම්බන්ධව රජයක් සේ ගත යුතු ක්‍රියාමාර්ග ඔහු කලට වේලාවට ගත්තා. කෝවිඩ් හා අදාළව, බයිඩන් ජනාධිපති වීමෙන් පසුව කරන්න අමුතු දෙයක් ඉතිරි වී තිබුණේ නැහැ.

මුලින්ම කෝවිඩ් පැතිරෙද්දී එම රෝගය පිළිබඳව මේ වන විට අප දන්නා බොහෝ දේ කිසිවකු දැනගෙන හිටියේ නැහැ. කාට වුනත් සිදු වුනේ අඳුරේ අතපත ගාන්නයි. ඉදිරි වසර තුළ සිදු විය හැකි දේ පිළිබඳව පෞද්ගලිකව මට නිරවුල් අදහසක් තිබුණා. වසංගත රෝග පැතිරෙන ආකාරය පිළිබද ආකෘති ගැන දැනුමක් ඒ වන විටද තිබීම එයට හේතුවයි. එම ආකෘති ගැන මෙන්ම ආකෘති වල සීමාවන් ගැනද මට පැහැදිලි අදහසක් තිබුනා. මේ දැනුම පසුගිය වසරක කාලය තුළ පණ බේරාගෙන ජීවත් වෙන්නත්, හැකි පමණින් වෙනත් අයට පණ බේරාගන්න උදවු කරන්නත් උපකාරී වුනා කියා මම හිතනවා.

මේ ආකෘති බටහිර විද්‍යාවේ ආකෘති. බටහිර විද්‍යාව පිළිබඳව මට විශ්වාසයක් තිබෙනවා. කෝවිඩ් වසංගතය විසින් එම විශ්වාසය ඉතා දැඩි ලෙස තහවුරු කර තිබෙනවා. මා බටහිර විද්‍යාව විශ්වාස කරන්නේ එය ලෝකයේ පවතින හා පැවතිය හැකි එකම දැනුම් පද්ධතිය සේ සලකමින් නෙමෙයි. බටහිර විද්‍යාව පරම සත්‍යයක් සේ සලකමින්ද නෙමෙයි. බටහිර විද්‍යාවට අනුවම වුවත් බටහිර විද්‍යාව පරම සත්‍යයක් නෙමෙයි. වෙනත් දැනුම් පද්ධති කෙරෙහි විවෘත ආකල්පයක් දරන නමුත් වෙනත් කිසිදු දැනුම් පද්ධතියක් පිළිබඳව බටහිර විද්‍යාව පිළිබඳව තිබෙන ආකාරයේ විශ්වාසයක් මට නැහැ. මෙය පෞද්ගලික කාරණාවක් නිසා වෙනත් අයට එවැනි විශ්වාස තිබීම මා ප්‍රශ්නයක් සේ සලකන්නේ නැහැ. අපේ විශ්වාස ගොඩ නැගෙන්නේ එකිනෙකාගේ පෞද්ගලික අත්දැකීම් අනුවයි.

ඇමරිකාව, එක්සත් රාජධානිය, ඊශ්‍රායලය වැනි රටවල් කෝවිඩ් අර්බුදයට මුහුණ දුන්නේ තනිකරම වගේ බටහිර විද්‍යාව මත පදනම්වයි. මේ සඳහා යොදාගත් ආකෘති, ඒවායේ සීමාවන්ට යටත්ව, නිවැරදි බව මේ වන විට තහවුරු වී තිබෙනවා. කෝවිඩ් ඉතා වේගයෙන් පැතිරෙන බවත්, උත්තරාර්ධගෝලයේ ග්‍රීෂ්ම සෘතුව එළැඹෙද්දී ස්වභාවික ලෙසම පාලනය වී ශීත සෘතුව තුළ නැවත දරුණු ලෙස හිස ඔසොවන බවත් මෙම ආකෘති වලින් මාර්තු මාසයේදීම පුරෝකථනය කෙරුණා. බටහිර විද්‍යාත්මක දැනුම මත පදනම්ව කෝවිඩ් වලින් ගැලවීමේ මාර්ගය වැටී තිබුණේ මහා පරිමාණ එන්නත්කරණ වැඩ සටහනක් හරහා. එහෙත් ඒ සඳහා අවම වශයෙන් වසරක සිට වසර එකහමාරක පමණ කාලයක් යන බවද පුරෝකථනය කළ හැකි වුනා. 

බටහිර විද්‍යාවේ දෘෂ්ඨි කෝණයෙන් කෝවිඩ් ආරම්භයේදී දැන සිටි කරුණු මත පදනම්ව විශ්ලේෂණය කළ විට පෙනී ගියේ සාර්ථක එන්නතක් වැඩි දියුණු කර ප්‍රමාණවත් තරමින් නිෂ්පාදනය කිරීම සඳහා ගතවන කාලය අතරතුර විශාල පිරිසකට රෝගය ආසාදනය විය හැකි බවයි. තත්ත්වය එවැන්නක්නම් වසංගතයට "එඩිතරව" මුහුණ දීම හැර වෙනත් කළ යුතු දෙයක් තිබුණේ නැහැ. 

මේ අවදියේදී නිගමන වලට එළැඹෙන්නට සිදු වුනේ චීනයේ දත්ත දෙස බලාගෙනයි. ඒ දත්ත අසම්පූර්ණ දත්ත. විශේෂයෙන්ම රෝග ලක්ෂණ නොපෙන්වන ආසාදිතයින් ප්‍රමාණය පිළිබඳවත්, ඒ හෙයින්ම කෝවිඩ් මරණ අනුපාතය පිළිබඳවත්, වරක් ආසාදනය වූ අයෙකුට ලැබෙන ස්වභාවික ප්‍රතිශක්තියේ ප්‍රමාණය පිළිබඳවත් තිබුණේ අවිනිශ්චිත අදහසක්. රෝග ලක්ෂණ පෙන්වන ආසාදිතයින් ප්‍රමාණයට සාපේක්ෂව රෝග ලක්ෂණ නොපෙන්වන ආසාදිතයින් ප්‍රමාණය ඉතා වැඩිනම් (ඇතැම් අය මේ ප්‍රමාණය සිය ගුණයක් පමණ බැව් ඇස්තමේන්තු කර තිබුණා) එයින් අදහස් වන්නේ සැබෑ මරණ අනුපාතය ඉතා අඩු බවයි. තත්ත්වය එවැන්නක්නම් හා වරක් ආසාදනය වූ අයෙකුට සැලකිය යුතු කාලයක් ස්වභාවික ප්‍රතිශක්තිය ලැබෙන්නේනම්, රෝගය බෝවී සාමූහික ප්‍රතිශක්තිය ඇති වීම වුවද නරක දෙයක් නොවන නිසා ඇතැම් රටවල් කෝවිඩ් වලට මුහුණ දීමේ විකල්පයක් ලෙස "කිසිවක් නොකර සිටීම" ගැනද සලකා බැලුවා. එහෙත් මෙය හොඳ විකල්පයක් නොවන බව ඉතා ඉක්මණින්ම පැහැදිලි වුනා.

වසංගතය ආරම්භයේදී ඇමරිකාවේ ප්‍රමුඛ ඉලක්කය වූයේ ප්‍රමාණවත් සෞඛ්‍ය පහසුකම් නොමැතිකමින් සිදුවිය හැකි මරණ අවම කර ගැනීමයි. ඉතා ඉක්මණින් ප්‍රාන්ත වසා දැමීමට තීරණය කෙරුණේ සෞඛ්‍ය පද්ධතිය අවශ්‍ය පමණ පුළුල් කර ගන්නා තුරු රෝගය පැතිරීම මන්දගාමී කර ගැනීමේ අරමුණින්. ආරම්භයේදී පෙනෙන්නට තිබුණේ ජීවිත බේරා ගැනීම සඳහා ක්ෂණිකව කළ යුත්තේ ප්‍රමාණවත් තරම් වෙන්ටිලේටර නිපදවීම බවයි. එය එසේ නොවන බව පසුව පෙනී ගියත් ඇමරිකන් රජය මුල් වී වෙන්ටිලේටර සැපයුම විශාල ලෙස වැඩි කිරීම සඳහා ක්‍රියාමාර්ග ගත්තා. පසුව මෙසේ නිපදවනු ලැබූ වෙන්ටිලේටර ලංකාව ඇතුළු රටවල් ගණනාවකට ප්‍රදානය කෙරුණා.

කෝවිඩ් පැතිරීම වැළැක්වීමේ අරමුණින් ගැනුණු සෞඛ්‍යමය නොවන ක්‍රියාමාර්ග ප්‍රතිඵලදායක බව ඉතා ඉක්මණින්ම පෙනී ගියා. යුරෝපයේ ඇතැම් රටවල සිදු වුනාක් මෙන් කෝවිඩ් වසංගතය ඇමරිකාවේ සෞඛ්‍ය පද්ධතියට දරාගත නොහැකි වූයේ නැහැ. මුහුණු ආවරණ පැළඳීම, සමාජ දුරස්ථභාවය පවත්වා ගැනීම, නිතර අත් සේදීම වැනි විවිධ ක්‍රියාමාර්ග හරහා රෝගය පැතිරීම පාලනය කළ හැකි වූ නිසා ග්‍රීෂ්ම සෘතුව එළැඹෙද්දී රට ක්‍රමයෙන් විවෘත කරන්න හැකි වුනා. එහෙත්, පූර්ණ විවෘත කිරීමක් වුනේ නැහැ. ඒ වගේම අවශේෂ ක්‍රියාමාර්ග පිළිබඳ අවධානය අඩු කෙරුණේද නැහැ. ශීත සෘතුව තුළ කෝවිඩ් වසංගතය වැඩි තීව්‍රතාවයකින් මතුවන බව මුල සිටම පෙනෙන්නට තිබුණු නිසා එම කාලය තුළ නැවතත් සැලසුම්සහගතව යම් සීමා කිරීම් කෙරුණා. 

මේ සියල්ල කිරීමෙන් අනතුරුවද ඇමරිකානුවන්ගෙන් 9.98%ක් මේ වන විට කෝවිඩ් ආසාදිතයින් සේ හඳුනාගෙන තිබෙන අතර ඔවුන්ගෙන් 1.78%ක් මරණයට පත්ව තිබෙනවා. හඳුනා නොගැනුනු ආසාදිතයින් ප්‍රමාණය හඳුනා ගැනුනු ප්‍රමාණය මෙන් තුන් ගුණයක් පමණ විය හැකි බැව් සැලකුවහොත් සැබෑ මරණ අනුපාතය 0.5-1.0% අතර සේ සැලකිය හැකියි.

වසංගතයක් පැතිරෙද්දී එහි හානිය වැළැක්වීම සඳහා වැඩි අවධානයක් යොමු කළ යුත්තේ නිවාරණය කෙරෙහියි. ප්‍රජා වෛද්‍ය විද්‍යාවේදී "බෙහෙත් කරන්නේ" රෝගයට මිස රෝගියාට නෙමෙයි. සිදුවිය යුතු පරිදිම ඇමරිකන් රජය එන්නත් වැඩි දියුණු කිරීම වෙනුවෙන් වැඩි බරක් දැම්මා. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස හිතුවාටත් වඩා කලින් හිතුවාටත් වඩා සාර්ථක එන්නත් කිහිපයක්ම නිපදවා ගත හැකි වුනා. ප්‍රධාන වශයෙන්ම එන්නත්කරණයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මේ වන විට ඇමරිකාවේ මෙන්ම, කෝවිඩ් වසංගතයෙන් දරුණුවටම බැට කෑ එක්සත් රාජධානියේද, ඊශ්‍රායලය වැනි තවත් රටවලද කෝවිඩ් වසංගතය පාලනය වී ජනජීවිතය සාමාන්‍ය අතට හැරෙමින් පවතිනවා.

මෙවැනි වසංගතයක් හමුවේ රෝගය ආසාදනය වීම 50%කින් අඩු කරන එන්නතක් හොඳ එන්නතක් සේ සැලකිය හැකියි. ඇමරිකාවේ භාවිතා වූ පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් හා මොඩර්නා එන්නත් වල ඵලදායීතාවය 95% පමණ ඉහළ මට්ටමක තිබුණා. එන්නතක අහිතකර ප්‍රතිඵල කලකට පසුව වුවත් පෙනී යා හැකි නිසා සාමාන්‍යයෙන් ඇමරිකාවේ එන්නතක් භාවිතය සඳහා අනුමත කරන්නේ අවශ්‍ය පමණ කල් අරගෙනයි. එහෙත් දැන් තිබෙන්නේ හදිසි තත්ත්වයක්. ඇමරිකාව තුළ තවමත් කෝවිඩ් සඳහා කිසිදු එන්නතක් අනුමත කර නැතත්, පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් හා මොඩර්නා එන්නත් වලටත් ඉන්පසුව ජොන්සන් සහ ජොන්සන් සමාගමේ එන්නතටත් හදිසි අනුමැතිය ලැබී තිබෙනවා. එහෙත් වයස අවුරුදු 16 නොඉක්මවූ අය සඳහා තවමත් කිසිදු එන්නතකට හදිසි අනුමැතිය හෝ හිමි වී නැහැ.

ඇමරිකාව තුළ වයස අවුරුදු 16 ඉක්මවූ අයෙකුට කෝවිඩ් එන්නතක් ලබා ගැනීම සඳහා මේ වන විට කිසිදු බාධාවක් නැහැ. අපේ ප්‍රාන්තයේ මධ්‍යස්ථාන රැසකදී කලින් දැනුම් දීමක් නොකර කෙළින්ම ගොස් එන්නතක් ලබා ගැනීමේ අවස්ථාව මේ වන විට තිබෙනවා. වයස තහවුරු කිරීම හැර පදිංචිය හෝ පුරවැසිභාවය වැනි කරුණු තහවුරු කළ යුතු නැහැ. මුදල් ගෙවීමක් කළ යුතු වන්නේද නැහැ. වැඩිහිටි ඇමරිකානුවන්ගෙන් 56.1%ක් මේ වන විට එක් එන්නතක් හෝ ලබාගෙන තිබෙන අතර 40.3%ක් එන්නත් දෙකම හෝ ජොන්සන් සහ ජොන්සන් එන්නතේ තනි මාත්‍රාව ලබාගෙන තිබෙනවා. රටේ මුළු ජනගහණයම සැලකුවොත් 44.3%ක් එක් එන්නතක් ලබාගෙන තිබෙන අතර 31.6%ක් එන්නත් මාත්‍රා සම්පූර්ණ කර තිබෙනවා.

කෙසේ වුවත්, තවමත් ඇමරිකානුවන්ගෙන් බාගයක්ම කෝවිඩ් එන්නතක් ලබාගෙන නැහැ. තුනෙන් දෙකක්ම එන්නත් මාත්‍රා සම්පූර්ණ කර නැහැ. පූර්ණ ප්‍රතිශක්තියක් ලැබෙන සේ සැලකෙන්නේ එන්නත් මාත්‍රා සම්පූර්ණ කර දින 14කට පසුවයි. මා නිදහසේ ගෙයින් එළියට බැස්සේ පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් දෙවන මාත්‍රාව ලබාගෙන දින 14ක් ගත වීමෙන් පසුවයි. එහෙත්, එයින් අදහස් වන්නේ එන්නත් මාත්‍රා සියල්ල ලබාගෙන දින 14කට පසුව කෝවිඩ් වැළඳීමේ අවදානම නැත්තටම නැති වන බව නෙමෙයි. පසුගිය අප්‍රේල් 26 දක්වා කාලය තුළ කෝවිඩ් එන්නත් සම්පූර්ණ කර දින 14 පසු කළ ඇමරිකානුවන් 9,245 දෙනෙකුටද කෝවිඩ් ආසාදනය වී තිබෙන අතර ඔවුන්ගෙන් 835 (9%) දෙනෙකුට රෝහල් ගත වන්නට සිදු වී තිබෙනවා. එයින් 132 දෙනෙකු මිය ගොස් තිබෙනවා. වාර්තා නොවූ ආසාදිතයින් සිටිය හැකි නිසා මෙය අවම ඇස්තමේන්තුවක්. එහෙත් අප්‍රේල් 26 දින වන විට මිලියන 95 ඉක්මවන ඇමරිකානුවන් පිරිසක් එන්නත් මාත්‍රා සම්පූර්ණ කර තිබීම සැලකූ විට මේ සම්භාවිතාව ඉතා අඩු එකක්.

තවමත් එන්නත් ලබාගෙන තිබෙන්නේ ඇමරිකානුවන්ගෙන් බාගයකට අඩු පිරිසක් වුවත් එහි ප්‍රතිඵල පැහැදිලිව පෙනෙන්නට තිබෙනවා. මේ වන විට ඇමරිකාවෙන් දිනකට හමු වන කෝවිඩ් ආසාදිතයින් ප්‍රමාණය 50,000 මට්ටමටත් මරණ ගණන 700 මට්ටමටත් අඩු වී තිබෙනවා. වසර මුලදී මේ සංඛ්‍යා පැවතුණේ පස් ගුණයක් ඉහළින්. කෙසේ වුවත්, මේ අඩු වීමට එකම හේතුව එන්නත්කරණය කියා කියන්න බැහැ. කාලගුණය උණුසුම් වීමේ බලපෑමත් මෙහි තිබෙනවා.

ලංකාව මෙන් 15 ගුණයකට වඩා වැඩි ජනගහණයක් සිටින ඇමරිකාවෙන් ඊයේ හමු වූ කෝවිඩ් ආසාදිතයින් ගණන 30,701ක්. මෙය ජනගහණයට සමානුපාතිකව බැලුවොත් ලංකාවෙන් දිනකට ආසාදිතයින් 1,983 දෙනෙකු හමු වීමට සමානයි. ලංකාවෙන් ඊයේ හමු වුනු ආසාදිතයින් ගණන වූ 1,891 ඊට වඩා අඩු ගණනක්. මෙයින් මා පෙන්නුවේ ඇමරිකාවේ දැන් තිබෙන "හොඳ" තත්ත්වය වුවත් ලංකාවේ දැන් තිබෙන "නරක" තත්ත්වයට වඩා හොඳ බවයි. ඇමරිකාවේ දිනකට හමු වූ ආසාදිතයින් ගණන දැන් ගණන මෙන් 10 ගුණයකට වඩා ඉහළින් තිබුණා. කිසිසේත්ම මගේ ප්‍රාර්ථනාව නොවුනත් ලංකාවේ තත්ත්වය දැන් තිබෙනවාට වඩා ගොඩක් නරක අතට හැරෙන්න පුළුවන් බව අමතක කළ යුතු නැහැ.

ලංකාවේ සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකුට තමන්ට අවශ්‍ය වූ පමණින් කෝවිඩ් එන්නතක් ලබා ගැනීමේ හැකියාවක් තවමත් නැති බව මම දන්නවා. ඒ වගේම ඇමරිකාවේ මට්ටමෙන් 10%කටත් වඩා අඩුවෙන් ආසාදිතයින් හමු වී තිබියදීත් ලංකාවේ සෞඛ්‍ය පද්ධතියේ ධාරිතාව මේ වන විටද ඉක්මවා ගොස් ඇති බව පෙනෙනවා. කෝවිඩ් පාලනය කිරීම එක දෙයකින් පමණක් කිරීම අසීරුයි. උඩ ඡායාරූපයේ තිබෙන්නේ අපේ නිවසට හැරෙන පාර අයිනේ ප්‍රදර්ශනය කර තිබෙන බැනරයක්. කෝවිඩ් එන්නතක් ලබා ගන්නා සේ ඉල්ලා තිබෙන එහි කෝවිඩ් මර්දනය සඳහා කළ යුතු අනෙකුත් දේවල්ද ප්‍රදර්ශනය කර තිබෙනවා. ඇමරිකාව මේ තරමින් හෝ ගොඩ ගිහින් තියෙන්නේ ඔය හැම දෙයක්ම කරලා. 

ඔය හැම දෙයක්ම කරන අයටත් කෝවිඩ් හැදෙනවා. එය මේ රෝගයේ ස්වභාවය. පුළුවන් හැම විදිහකටම පරිස්සම් වෙලත් කෝවිඩ් හැදී තිබෙන ලංකාවේම කිහිප දෙනෙක් ගැනත් මට අහන්න ලැබුණා. ඇමරිකාවේ කෝවිඩ් මේ තරම් ව්‍යාප්ත වුනේ ආණ්ඩුවේ වැරැද්දකින්වත්, මිනිස්සුන්ගේ වැරැද්දකින්වත් නෙමෙයි. ඒ වගේ බොරු අදහස් වලින් වෙන්නේ රෝගයේ භයානකකම අවතක්සේරු වෙන එක පමණයි. එය හානිකරයි. තමන්ට පුළුවන් හැම විදිහකින්ම පරිස්සම් වෙන්න.

දැය දියුණට පැද යන නැවියා

කලින් ලිපියක මම සංවර්ධන ආර්ථික විද්‍යාවේදී යොදා ගන්නා සොලෝ ආකෘතිය පිළිබඳව විස්තර කළා. වෙනත් ඕනෑම ආකෘතියකින් කරනවා වගේම මේ ආකෘතියෙන් කරන්නෙත් අපට විශ්ලේෂණය කරන්න අවශ්‍ය කරුණට අවධානය යොමු කිරීම පහසු කරමින් අවශේෂ දේවල් අයින් කරලා සරල ආකෘතියක් ඇසුරෙන් පවතින හෝ පැවතිය හැකි තත්ත්වය විග්‍රහ කරන එක. ඒ කියන්නේ ආකෘතිය ඇතුළේදී අවශේෂ කරුණු නොවෙනස්ව තිබෙන සේ සලකමින් හදාරන්න අවශ්‍ය ප්‍රධාන කරුණ හැදෑරීම.

සොලෝ ආකෘතිය රටක ආර්ථික වර්ධනයට ප්‍රාග්ධනය බලපාන්නේ කොහොමද කියන එක පැහැදිලි කරන්න උපයෝගී කර ගන්න පුළුවන්. මේ ආකෘතිය තවත් දේවල් පැහැදිලි කරන්නත් යොදා ගත හැකියි. එහෙත්, මම ප්‍රධාන වශයෙන්ම මෙය යොදා ගන්නේ ඉහත කරුණ පැහැදිලි කරන්න. මේ ආකෘතිය ඉදිරිපත් කිරීමේදී මම කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය යොදා ගත්තා. එය පැහැදිලි කිරීමේ පහසුවට කළ දෙයක්. කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය යොදා නොගෙන වුවත් සොලෝ ආකෘතිය ඉදිරිපත් කරන්න පුළුවන්. 

කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය යොදා ගන්නේ ශ්‍රමය, ප්‍රාග්ධනය හා නිෂ්පාදිතය අතර සම්බන්ධය පැහැදිලි කරන්න. නිෂ්පාදනදී බිහිවන අතිරික්තය ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය අතර බෙදී යා යුතු සාධාරණ ක්‍රමය කුමක්ද කියන එක පිළිබඳ ධනවාදී අදහස ගැනත් මෙම මේ ශ්‍රිතය ආශ්‍රයෙන් පැහැදිලි කළා. එහෙත්, ඒ පැහැදිලි කිරීම කරන්නත් කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය අවශ්‍ය වන්නේ නැහැ. එය යොදා ගත්තේ පැහැදිලි කිරීමේ පහසුවට. කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය යොදා ගෙන නිෂ්පාදනදී බිහිවන අතිරික්තය ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය අතර බෙදී යා යුතු සාධාරණ ක්‍රමය කුමක්ද කියන එක පිළිබඳ සමාජවාදී අදහස වුවත් විස්තර කළ හැකියි. 

අතිරික්තය සාධාරණව බෙදිය යුතු ආකාරය පිළිබඳ ධනවාදී අදහස අනුව ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය ශ්‍රමය ලබා දෙන අයටත් ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය ප්‍රාග්ධනය ලබා දෙන අයටත් හිමි විය යුතුයි. තරඟකාරී වෙළඳපොළක් ඇති විට කිසිවෙකුගේ මැදිහත්වීමක් නැතිවම ඒ බෙදීම නිවැරදිව සිදු වෙනවා. කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය යොදා ගනිමින් මම ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය හා ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය වෙනුවෙන් වෙන් විය යුතු කොටස් ගණනය කර පෙන්වූවා. 

ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය = ∂Y/∂L = (1-α)Y/L

ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය = ∂Y/∂K = αY/K  

මාක්ස්වාදී අදහස වන්නේ අතිරික්තයෙන් කොටසක් ප්‍රාග්ධනයේ ප්‍රතිලාභ ලෙස වෙන් කිරීම අසාධාරණ බවයි. ඒ අදහස අනුව අතිරික්තය මුළුමනින්ම ලැබෙන්නේ ශ්‍රමය ලබා දෙන අයටයි. මේ අනුව සමාජවාදී බෙදීමකදී ශ්‍රමිකයෙකුට Y/L කොටසක් හිමි වෙනවා. α<1 නිසා (1-α)Y/L < Y/L බව පැහැදිලියිනේ. මේ අනුව, සමාජවාදී රටක ශ්‍රමිකයෙකුට ධනවාදී රටක ශ්‍රමිකයෙකුට ලැබෙනවාට වඩා ප්‍රතිලාභ හිමි විය යුතුයි. එහෙමනම් එය එසේ නොවන්නේ ඇයි? 

රටේ සමස්ත නිෂ්පාදිතය එකම මට්ටමේ තිබේනම් සමාජවාදී බෙදීමකදී ශ්‍රමිකයෙකුට වැඩි ප්‍රතිලාභ ලැබෙනවා. α = 1/3 ලෙස සැලකුවොත්, සමාජවාදී රටක ශ්‍රමිකයෙකුට එක් ශ්‍රම ඒකකයක් වෙනුවෙන් Y/L ප්‍රතිලාභයක් ලැබෙන විට ධනවාදී රටක ශ්‍රමිකයෙකුට එක් ශ්‍රම ඒකකයක් වෙනුවෙන් ලැබෙන්නේ ඊට වඩා 33%ක් පමණ අඩුවෙන්. හැබැයි මේ කතාව හරියන්නේ රටවල් දෙකේම නිෂ්පාදිතය, එනම් Y අගය, සමාන මට්ටමක තිබුනොත් පමණයි. ධනවාදී ක්‍රමය යටතේ මොනයම් හෝ ආකාරයකින් Y අගය 50%කින් වැඩි වුනොත් ධනවාදී රටේ ශ්‍රමිකයාට සමාජවාදී රටේ ශ්‍රමිකයාට ලැබෙන ප්‍රතිලාභයම ලැබෙනවා.

ධනවාදී රට: w = (1 - 1/3)*1.5Y/L = Y/L

සමාජවාදී රට: w = Y/L

මේ තත්ත්වය යටතේදී ධනවාදී රටේ නිෂ්පාදිතයෙන් තුනෙන් එකක් ප්‍රාග්ධනය ලබා දෙන අය වෙනුවෙන් වෙන් කළාට පසුවත් ශ්‍රමිකයාට ලැබෙන කොටස සමාජවාදී රටක ශ්‍රමිකයෙකුට ලැබෙන කොටසට සමානයි. යම් ආකාරයකින් ධනවාදී රටේ නිෂ්පාදිතය 50%කට වඩා වැඩිනම් ධනවාදී රටේ ශ්‍රමිකයාට සමාජවාදී රටක ශ්‍රමිකයෙකුට ලැබෙනවාට වඩා වැඩි ප්‍රතිලාභ ලැබෙනවා. 

අපි මේ 50% කියන එක හදාගත්තේ  α = 1/3 ලෙස සලකලානේ. සාධාරණ ප්‍රකාශනයක් ලෙස මෙය ඉදිරිපත් කළොත් ධනවාදී රටේ නිෂ්පාදිතය සමාජවාදී රටේ නිෂ්පාදිතයට වඩා අඩුම වශයෙන් 1/(1-α) ගුණයක් වුනොත් අපට මේ තත්ත්වය නිරීක්ෂණය කරන්න පුළුවන් වෙනවා. 

දැන් අපි නැවතත් සොලෝ ආකෘතියට යමු. සොලෝ ආකෘතිය අනුව ස්ථායී තත්ත්වයකදී යම් රටක එක් ශ්‍රමිකයෙකු විසින් සිදු කරන නිෂ්පාදිතය (y* අගය) තීරණය වන්නේ A, α, δ, s යන සාධක මතයි. මේ විචල්‍යයන් අතර සම්බන්ධතාවය පහත ආකාරයේ එකක්.

y* = Y*/L = (A)^1/1-α(s/δ)^α/1-α 

ධනවාදී රටක ශ්‍රමිකයෙකුට ශ්‍රමය වෙනුවෙන් ලැබෙන ප්‍රතිලාභ සමාජවාදී රටක ශ්‍රමිකයෙකුට ශ්‍රමය වෙනුවෙන් ලැබෙන ප්‍රතිලාභ වලට වඩා වැඩි වෙන්නනම් ධනවාදී රටේ y* අගය සමාජවාදී රටේ එම අගය මෙන් අඩුම වශයෙන් 1/(1-α) ගුණයක් විය යුතුයි. මෙහි α අගය ධනවාදී රටේ α අගයයි. සමාජවාදී රටේ α අගය මේ සංසන්දනය සඳහා වැදගත් නැහැ. ඇමරිකාවේ මේ අගය කාලයක් තිබුණේ 0.33 මට්ටමේ. දැන් 0.38 මට්ටමට කිට්ටුයි. α වැඩි කර ගැනීම සාර්ථක ක්‍රමයක් වුවත් එයින් අතුරු ප්‍රශ්නද ඇති වෙනවා. විරැකියාව ඉහළ යාම එවැනි එක ප්‍රශ්නයක්. 

මෙය කළ හැක්කේ A, α, δ, s යන සාධක වලින් එකක් වෙනස් කිරීම මගිනුයි. α හෝ A වැඩි කරනවා කියා කියන්නේ නිෂ්පාදන තාක්ෂනය වඩා කාර්යක්ෂම ලෙස වෙනස් කරනවා කියන එක. δ අඩු කිරීම කියන්නේ ප්‍රාග්ධනය ක්ෂය වීම අඩු කර ගැනීම. s වැඩි කිරීම කියා කියන්නේ ඉතිරි කිරීමේ අනුපාතය වැඩි කිරීම.

ඕනෑම ආකාරයක ප්‍රාග්ධන ආයෝජනයක් ක්ෂය වෙනවා කියන එක සාමාන්‍ය කරුණක්. අවුරුදු තුන හතරක් යද්දී පරිගණයකින් තව දුරටත් වැඩක් නැහැ. පාලමක් හෝ අධිවේගී මාර්ගයක් වසර තිහක් හතලිහක් ප්‍රයෝජනයට ගන්න පුළුවන් විය හැකි වුවත් ඒ අතරවාරයේ නඩත්තු කිරීම් කළ යුතුයි. ගොඩනැගිල්ලක්, වාහනයක් හෝ යන්ත්‍ර සූත්‍ර ගත්තත් ඒවාට ජීවිත කාලයක් තිබෙනවා. ඒ නිසා, මේ δ අගය අඩු කළ හැකි සීමාවක් තිබෙනවා. ඒ වගේම, තාක්ෂනය අලුත් කිරීම කියන ක්‍රියාවලිය ඇතුළේම පවතින ප්‍රාග්ධනය යම් තරමකින් විනාශ කිරීමක්ද අවශ්‍ය වෙනවා. 

ක්ෂය වීමේ අනුපාතය වැඩි වෙන්න වෙනත් හේතුද බලපානවා. යුද්ධ වගේම නාස්තිය හා දූෂණය හේතුවෙනුත් ප්‍රාග්ධනය ක්ෂය වෙනවා. ඒ වගේ හේතු මත ක්ෂය වන ප්‍රාග්ධනය ඉතුරු කරගෙන δ අගය යම් තරමකින් අඩු කරගන්න පුළුවන්. එසේ කිරීමෙන් ආර්ථිකය යම් තරමකින් ඉදිරියට තල්ලු කරන්න පුළුවන්. හැබැයි මෙය කළ හැකි සීමාවක් තිබෙනවා. දිගින් දිගටම කරන්න බැහැ. උතුරේ යුද්ධය අවසන් වී වසර කිහිපයක් යන තුරු ලංකාවේ ආර්ථිකය වේගයෙන් වර්ධනය වුනේ  δ අගය අඩු වූ නිසා. ඇමරිකාවේ δ අගය 0.05 පමණ වෙනවා.

ඉතිරි කිරීමේ අනුපාතය වැඩි කර ගැනීමෙන්ද ආර්ථිකය ප්‍රසාරණය කර ගන්න පුළුවන්. චීනය, දකුණු කොරියාව, සිංගප්පූරුව වගේ රටවල් කාලයක් වේගයෙන් වර්ධනය වුනේ s විශාල ලෙස වැඩි කරගත් නිසා. දැනටත් එම රටවල වගේම ලංකාවේද ඉතිරි කිරීමේ අනුපාතය ඇමරිකාවේ එම අනුපාතයට වඩා වැඩියි. කෝවිඩ් නිසා ඇමරිකාවේ s විශාල ලෙස ඉහළ ගොස් තිබුණත් එය තාවකාලික තත්ත්වයක් පමණයි. නමුත්, s වැඩි කර ගැනීම හරහා ආර්ථිකය ප්‍රසාරණය කළ හැක්කේද යම් සීමාවක් දක්වා පමණයි. 

අවුලක් නැතුව ආර්ථිකයක් වේගයෙන් දිගින් දිගටම වර්ධනය කර ගත හැකි පහසුම ක්‍රමය A වැඩි කර ගැනීමයි. එයට සීමාවක් නැහැ. අද හොඳ මට්ටමක තිබෙන රටවල් ඒ තැන් වල තිබෙන්නේ එම රටවල A අගය ගොඩක් වැඩි නිසයි. රටක් දියුණුව කරා පැදවිය හැකි මාර්ගය වැටී තිබෙන්නේ A අගය වැඩි කර ගැනීම හරහා.

නොපවතින සමාගම් සමඟ දීග කෑම

ධනවාදී වෙළඳපොළ ආර්ථිකයක් තුළ නිෂ්පාදනය සිදුවන ආකාරය විස්තර කිරීම සඳහා අපට චක්‍රීය ප්‍රවාහ ආකෘතිය යොදා ගන්න පුළුවන්. එහි සරලම මට්ටමේ ආකෘතියෙන් අපි පටන් ගනිමු. මෙහිදී, අපේ පහසුව සඳහා රජයේ, විදේශ අංශයේ හා බැංකු වල කාර්ය භාරය අපි නොසලකා හරිනවා. අවශ්‍යනම් මේ ආකෘතිය වඩා සංකීර්ණ කර ගන්න පුළුවන්.

චක්‍රීය ප්‍රවාහ ආකෘතිය තුළදී හඳුනාගන්නා මූලික ඒකක වර්ග දෙකක් තිබෙනවා. ඒ ගෘහස්ථ ඒකක හා ව්‍යාපාර ඒකකයි. ගෘහස්ථ ඒකක වල සිටින පුද්ගලයින් විසින් භාණ්ඩ හා සේවා පරිභෝජනය කරනවා. මේ භාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදනය කරන්නේ ව්‍යාපාර ඒකක විසින්. අවශ්‍යනම් සමාගම් කියා කියන්න පුළුවන්.  

සමාගම් කියා කියන්නේ ඇත්තටම පවතින දෙයක් නෙමෙයි. දෙවියන් කියන සංකල්පය වගේම මිනිස්සු විසින් හදාගත් වියුක්ත සංකල්පයක්. හැබැයි මෙය ඉතාම ප්‍රයෝජනවත් සංකල්පයක්.

දෙවියන් පෙනෙන්න නැතත් සමාගම් පෙනෙන්න තිබෙන බව ඇතැම් අය කියන්න පුළුවන්. සමාගමක් පෙන්වන්න පුළුවන් කාටද? සමාගම් සතු වාහන, ගොඩනැගිලි, යන්ත්‍රසූත්‍ර ආදිය තිබෙනවා. බොහෝ මිනිසුන් සමාගම් වෙනුවෙන් වැඩ කරනවා. එහෙත්, ඇත්තටම සමාගම් කියා "දෙයක්" නැහැ. අප එවැනි දෙයක් පවතින බව පොදුවේ පිළිගන්නවා පමණයි. දෙවියන් වගේම තමයි. 

දෙවියන් කියන දේ අහන මිනිස්සු වගේම අහන්නේ නැති මිනිස්සුත් සමාගම් කියන දේවල් අහනවා. දෙවියන් වෙනුවෙන් වැඩ කරන මිනිස්සු වගේම දෙවියන් පිළි නොගන්න මිනිස්සුත් සමාගම් වෙනුවෙන් වැඩ කරනවා. දෙවියන්ට පඬුරු දමන මිනිස්සු වගේම නොදමන මිනිස්සුත් සමාගම් වෙනුවෙන් මුදල් යොදවනවා. සමාගම් වෙනුවෙන් වැඩ කරන මිනිස්සුන්ගෙන් කොටසක් සමාගමේ අතිරික්තය ගණන් හදලා සමාගම වෙනුවෙන් ශ්‍රමය හෝ ප්‍රාග්ධනය යෙදවූ මිනිසුන් වෙත බෙදා දෙනවා. එය කරන්නේ සමාගම වෙනුවෙන් සමාගමේ භාරකරුවෙකු ලෙසයි. කපුවෙක් දෙවියන් වෙනුවෙන් වැඩ කරනවා වගේ.

චක්‍රීය ප්‍රවාහ ආකෘතිය ඇතුළේ සමාගම් හෝ සමාගම් නොවන වෙනත් ආකාර වල ව්‍යාපාර ඒකක හා ගෘහස්ථ ඒකක අතර අන්තර් ක්‍රියාවක් සිදු වෙනවා. මේ ව්‍යාපාර ඒකක කියන්නේ වියුක්ත අදහසක් වීම ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. වියුක්ත අදහස වැඩ කරන හා ප්‍රයෝජනයක් තිබෙන වියුක්ත අදහසක්.

ව්‍යාපාර ඒකකයක් තුළ සිදු වන්නේ ගෘහස්ථ ඒකක වල තිබෙන ශ්‍රමය (L) හා ප්‍රාග්ධනය (K) ප්‍රයෝජනයට අරගෙන පරිභෝජනය කළ හැකි නිෂ්පාදිතයක් (Y) බවට පරිවර්තනය කරන එකයි.

K,L ➞ Y 

වෙනත් විදිහකින් කිවුවොත්, ව්‍යාපාර ඒකකයක් තුළදී වෙන්නේ K සහ L යොදා ගනිමින් අතිරික්ත වටිනාකමක් නිර්මාණය කරන එක. Y කියන්නේ එසේ නිර්මාණය කළ අතිරික්ත වටිනාකම. පෙර ලිපි වලින් විස්තර කළ කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතයෙන් විස්තර කළේ මේ වැඩේ කරන්න උපයෝගී කර ගන්නා නිෂ්පාදන තාක්‍ෂණයේ ස්වභාවය ආකෘතිගත කළ හැකි එක් ආකාරයක්. එය වෙනත් ආකාර වලින්ද කළ හැකියි. 

ව්‍යාපාර ඒකකයක් තුළදී Y කියන අතිරික්ත වටිනාකම නිර්මාණය කිරීමේදී K සහ L යම් තරමකින් ක්ෂය වන නමුත් නිෂ්පාදන කාර්යයෙන් පසුවද K සහ L ඉතිරි වෙනවා. ඊට අමතරව අතිරික්තයක් ලෙස Y නිර්මාණය වෙනවා. එය පරිභෝජනය කළ හැකි දෙයක් වුවත් අතථ්‍ය පුද්ගලයෙකු වන සමාගමකට පරිභෝජනය කරන්න බැහැ. පරිභෝජනය කළ හැක්කේ ගෘහස්ථ ඒකක වල සිටින තථ්‍ය පුද්ගලයින්ටයි. සමාගම් වල නිපදවෙන අතිරික්තය ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය සපයනු ලැබූ අනුපාතය අනුව ගෘහස්ථ ඒකක වෙත බෙදා හැරෙනවා. ඒ වැටුප්, පාරිතෝෂික, වෙනත් ශ්‍රමික වරප්‍රසාද, ලාභාංශ, පොලී ගෙවීම් ආදිය ලෙසයි. මේ සියලු දේ ශ්‍රමයේ ප්‍රතිලාභ (w) හා ප්‍රාග්ධනයේ ප්‍රතිලාභ (r) ලෙස වර්ග කළ හැකියි. 

Y ➞ w,r

කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය සැලකුවොත් මේ බෙදීම සිදු වන්නේ (1-α):α අනුපාතයටයි. α කොටසක් ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් හා 1-α කොටසක් ශ්‍රමය වෙනුවෙන්. අනුභූතික දත්ත මත පදනම් වූ ඇස්තමේන්තු අනුව සාමාන්‍යයෙන් මේ බෙදීම ආසන්න ලෙස 2:1 බෙදීමක්.

ව්‍යාපාර ඒකක ඇතුළේ සිදුවන දේ අපි කලින් ලිපි දෙකේ කතා කළානේ. වැටුප් (w) හා පොලී (r) ගෙවීමේ පදනම මත තාවකාලිකව ගෘහස්ථ ඒකක වලින් ලබා ගන්න ශ්‍රමය (L) හා ප්‍රාග්ධනය උපයෝගී කරගෙන පරිභෝජනය කළ හැකි භාණ්ඩ හා සේවා (Y) හදන එකනේ වෙන්නේ. වැටුප් (w) හා පොලී (r) ලෙස ඔය හදන භාණ්ඩ හා සේවා (Y) ඒ විදිහටම දෙන්න පුළුවන්කම තිබුණත් නූතන ධනවාදී ආර්ථිකයක එය ඒ විදිහටම වෙන්නේ නැහැ. රාජකාරි ක්‍රමය වගේ ක්‍රම තියෙද්දීනම් එහෙම වුනා. දැන් වෙන්නේ හදන භාණ්ඩ හා සේවා (Y) මුදල් කරලා මුදල් වලින්  වැටුප් (w) හා පොලී හෝ ලාභාංශ (r) ගෙවන එකයි. භාණ්ඩ හා සේවා විකුණන්න වෙන්නේ ගෘහස්ථ ඒකක වලට. එය සිදු වෙන්නේ භාණ්ඩ හා සේවා වෙළඳපොළේදී. 

භාණ්ඩ හා සේවා වෙළඳපොළ චක්‍රීය ප්‍රවාහ ආකෘතිය ඇතුළේ සංකල්පීය ලෙස එක තැනක් සේ සැලකුවත්, මහ පොළොවේ බැලුවොත් තැන් තැන් වල විසිරී තිබෙන ව්‍යාපාරික ස්ථාන රාශියකුයි තියෙන්නේ. ගමේ පොළ, මාළු කඩේ, බාබර් සාප්පුව වගේ විවිධ තැන්. ඔය කොයි තැනක වුනත් වෙන්නේ භාණ්ඩයක් හෝ සේවාවක් මුදල් වලට පරිවර්තනය වෙන එකයි. ඒ මුදල් එකතු කර ගන්නා භාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදකයා එහි තිබෙන අතිරික්ත වටිනාකම වැටුප් (w) හා පොලී (r) ලෙස මුදල් වලින් ගෘහස්ථ ඒකක වලට ගෙවනවා. ඒ වගේම, මුදල් ගෙවා ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය මිල දී ගන්න එකත් කරනවා.

ව්‍යාපාර ඒකක විසින් මුදල් ගෙවා ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය මිල දී ගැනීම සිදු වන්නේ නිෂ්පාදන සාධක වෙළඳපොළේදී. මෙහිදී ගැනුම්කරු වෙන්නේ ව්‍යාපාර ඒකක. විකිණුම්කරු ගෘහස්ථ ඒකකයක්. භාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදකයා වෙළඳපොළේදී සිදුවන දෙයෙහි අනෙක් පැත්ත. ප්‍රාග්ධනය හුවමාරු වෙන එක කොටස් වෙළඳපොළක් වගේ තැනකදී සෘජුවම සිදු වෙනවා. බැංකු වැනි අතරමැදියන් හරහාත් සිදු වෙනවා. ශ්‍රමය අලෙවි වන නිශ්චිත තැනක් මහ පොළොවේ නැති වෙන්න පුළුවන්. පුවත්පත් වල රැකියා පුරප්පාඩු දැන්වීම්, සම්මුඛ පරීක්ෂණ වගේ දේවල් හරහා මේ ශ්‍රම වෙළඳපොළ ක්‍රියාත්මක වෙනවා කියා කියන්න පුළුවන්.

ව්‍යාපාරික ඒකකයක් ඇතුළේ සිදුවන දේ අපි සෑහෙන තරම් දුරකට කතා කළානේ. ගෘහස්ථ ඒකක ඇතුළේ වෙන්නේ කුමක්ද? ආකෘතිය අනුව ගෘහස්ථ ඒකක ඇතුළේ භාණ්ඩ හා සේවා හදන්නේ නැහැ. ගෘහස්ථ ඒකක විසින් කරන්නේ මුදල් ගෙවා ව්‍යාපාරික ඒකක වලින් භාණ්ඩ හා සේවා මිල දී ගෙන පරිභෝජනය කරන එකයි. ගෘහස්ථ ඒකක වල නිෂ්පාදනය කරන්නේ නිෂ්පාදන සාධක. ඒ කියන්නේ ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය. ඒ වගේම, ව්‍යාපාරික ඒකක ඇතුළේ නිෂ්පාදන සාධක හදන්නේ නැහැනේ. ව්‍යාපාරික ඒකක විසින් කුලියට ගන්නේ ගෘහස්ථ ඒකක ඇතුළේ හදන ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය.

ව්‍යාපාරික ඒකක වලින් ගෘහස්ථ ඒකක වලට කොපමණ මුදලක් සම්ප්‍රේෂණය වෙනවාද? වැටුප් හා වෙනත් ශ්‍රම ප්‍රතිලාභ ලෙස wL මුදලක් හා පොලී, ලාභාංශ ඇතුළු ප්‍රාග්ධන ප්‍රතිලාභ ලෙස rK මුදලක් කියා අපි කලින් ඉගෙන ගත්තනේ. යම් නිශ්චිත ගෘහස්ථ ඒකකයකට ඔය දෙකම ලැබෙන්නේ නැති වෙන්න පුළුවන්. නමුත්, අන්තිමේදී කොයි විදිහට හෝ ලැබෙන්නේ මුදල් නිසා කොහොම ලැබුණත් වෙනසක් නැහැ. ඒ වගේම, wL + rK = Y කියලාත් අපි ඉගෙන ගත්තනේ. ඒ කියන්නේ අවසාන වශයෙන් නිෂ්පාදන අතිරික්තය සම්පූර්ණයෙන්ම යන්නේ ගෘහස්ථ ඒකක වලට. ඒ සල්ලි වලට වෙන්නේ කුමක්ද?

මේ සල්ලි වලින් කොටසක් භාණ්ඩ හා සේවා මිල දී ගන්න වැය වෙනවා. ඉතිරි කොටස ප්‍රාග්ධනය ලෙස ඉතිරි වෙනවා.

Y = wL + rK = C + S

මෙහි C කියන්නේ පරිභෝජනය සඳහා වැය වන කොටස. S කියන්නේ ඉතිරි කිරීම්. මේ S කොටස ගෘහස්ථ ඒකකයක් සතු ප්‍රාග්ධන සංචිතයට එකතු වෙනවා. එවිට ප්‍රාග්ධන සංචිතය ඉහළ යනවා වගේම ප්‍රාග්ධනය ආයෝජනය කරලා ලබා ගත හැකි ආදායමද ඉහළ යනවා. 

අපි හිතමු කිසියම් අවස්ථාවක ගෘහස්ථ ඒකකයක් සතුව තිබෙන ප්‍රාග්ධන සංචිතය K0 හා ශ්‍රම සංචිතය L0 කියලා. මේ සංචිත වලින් වැඩක් ගත්තත් නැතත් කාලයත් එක්ක සංචිත ක්ෂය වෙනවා. ශ්‍රම සංචිතය අඩුනොවී තිබෙන මට්ටමේම පවත්වා ගන්න වුවත් දිගටම යම් වියදමක් දරන්න වෙනවා. යම් සම්පත් ප්‍රමාණයක් වැය කරන්න වෙනවා. උදාහරණයක් විදිහට ආහාර, සෞඛ්‍යය, අධ්‍යාපනය වගේ දේවල් වලට. වැඩියෙන් සම්පත් වැය කරලා ශ්‍රම සංචිතය වැඩි කර ගන්නත් පුළුවන්. හැබැයි වියදම් කළ පලියටම ශ්‍රම සංචිතය වැඩි වෙන්නේ නැහැ. මත්පැන්, මත්ද්‍රව්‍ය වගේ සමහර වියදම් නිසා ශ්‍රම සංචිතය අඩු වෙන්නත් පුළුවන්. 

ප්‍රාග්ධන සංචිතයත් ක්ෂය වෙනවා. ඒ අඩු වෙන ප්‍රමාණය ඉතිරි කිරීම් වලින් පිරෙවුවේ නැත්නම් සංචිතය ටිකෙන් ටික ක්ෂය වෙලා යනවා. ඉතිරි කිරීම් වැඩිනම් සංචිතයත් ටිකෙන් ටික වර්ධනය වෙනවා.

යම් ගෘහස්ථ ඒකකයකට යම් ආරම්භක මොහොතක තිබෙන ප්‍රාග්ධන සංචිතයේ හා ශ්‍රම සංචිතයේ ප්‍රමාණයට වඩා අනාගතය තීරණය කරන්නේ ලැබෙන ආදායම වියදම් කරන්නේ කොහොමද කියන එකයි. K0=0 වුවත්, S ගොඩක් වැඩිනම් එන්න එන්නම K වැඩි වෙනවා. ආරම්භයේදී K0 ගොඩක් විශාල වුනත්, ක්ෂය වන ප්‍රමාණය තරම් ඉතිරි නොකළොත් ප්‍රාග්ධන සංචිතය ටිකෙන් ටික ක්ෂය වෙලා යනවා. ඒ නිසා, දියුණු වූ ධනවාදයක් ඇත්නම් කෙනෙක් උපදින්නේ අත පය හතර පමණක් අරගෙනද නැද්ද කියන එක ලොකු ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි.

ලාබ බෙදීම

කලින් ලිපිය බොහෝ දෙනෙක් කැමති ආකාරයේ ලිපියක් කියා මම හිතන්නේ නැහැ. නමුත්, ඒ ආකෘතියෙන්ම තව ටිකක් ඉස්සරහට යන්න වෙනවා. එසේ නොකර, මාක්ස්වාදයේ භාවිතය පිළිබඳ ප්‍රශ්න තිබුණත් න්‍යායාත්මකව නිවැරදියි කියා හිතන අයට එම මතවාදය දරන අයද භක්තිවාදීන් පිරිසක් පමණක්ය කියන කාරණය පැහැදිලි කරන්න අසීරුයි. වැඩිකල් නොගොස් ලංකාවේ දේශපාලනය තුළ ඇතිවෙන්නට නියමිත මතවාදී රික්තකය ඇතුළේ අඳුරේ අතපත ගාන්නට සිදුවන විශාල පිරිස අතරින් කිහිප දෙනෙක් හෝ පස්සේ දවසක හරි මේවා කියවයිනේ.

කලින් ලිපියෙන් අපි කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය හඳුනා ගත්තනේ. එය එම ශ්‍රිතයේ මූලික මට්ටමේ ඉදිරිපත් කිරීමක්. එහි සීමාවන් තිබෙනවා. දැනට අපි මෙය ඕනෑවට වඩා සංකීර්ණ කර නොගෙන සිටිමු. මෙහිදී අපි කළේ ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය කිසියම් ඵලදායී නිෂ්පාදිතයක් බවට පත් වීමේ ක්‍රියාවලිය ආකෘතියක් ඇසුරෙන් පැහැදිලි කරන එකයි.

K,L ➞ Y 

Y = F(K,L) = AK^αL^ß 

මෙහි Y කියන්නේ නිෂ්පාදිතය. K කියන්නේ යෙදවූ ප්‍රාග්ධන සංචිත ප්‍රමාණය. L කියන්නේ යෙදවූ ශ්‍රම බලකායේ ප්‍රමාණය. α කියන්නේ 0 හා 1 අතර නියතයක්. මෙතෙක් කතාව සමඟ මාක්ස්වාදියෙකුට වුවත් එකඟ වෙන්න අමාරු වෙන්න හේතුවක් නැහැ. ධනවාදය හා මාක්ස්වාදය තීරණාත්මක ලෙස වෙනස් වෙන්නේ ඔය නිෂ්පාදිතය සාධාරණ ලෙස බෙදිය යුත්තේ කොහොමද කියන කාරණය සම්බන්ධවයි. මම දැනට මාක්ස්වාදී අදහස පැත්තකින් තියලා ධනවාදී අදහස පැහැදිලි කරන්නම්.

අපි පෙර ලිපියෙන් කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතයේ පාර්ශ්වීය අවකල සංගුණක ගැනත් කතා කළානේ. මම මෙහි නැවත උපුටා දක්වන්නම්.

∂Y/∂K = αAK^α-1L^1-α = αAK^αL^1-α /K = αY/K  

∂Y/∂L = (1-α)AK^αL^-α = (1-α)AK^αL^1-α /L = (1-α)Y/L

මේ එක් එක් පාර්ශ්වික අවකල සංගුණකයෙන් අදහස් වෙන්නේ කුමක්ද?

∂Y/∂K: ශ්‍රමය දැනට තිබෙන මට්ටමේම තියෙද්දී ප්‍රාග්ධනය යම් ප්‍රමාණයකින් වැඩි කළොත් නිෂ්පාදිතය වැඩි වන ප්‍රමාණය. මෙයට අපි ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය කියා කියනවා.

∂Y/∂L: ප්‍රාග්ධනය දැනට තිබෙන මට්ටමේම තියෙද්දී ශ්‍රමය යම් ප්‍රමාණයකින් වැඩි කළොත් නිෂ්පාදිතය වැඩි වන ප්‍රමාණය. මෙයට අපි ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය කියා කියනවා.

සාධාරණ ලෙස ලාභ බෙදී යා යුතු ආකාරය පිළිබඳව ධනවාදී අදහස කුමක්ද? මෙහි අප ලාභ කියන එකෙන් අදහස් කරන්නේ අතිරික්තය කියන එකයි. එහෙමත් නැත්නම් නිෂ්පාදනයේදී එකතු වූ අගය. එයත් ධනවාදීන්ට හා මාක්ස්වාදීන්ට එකඟ විය හැකි අදහසක්.

ධනවාදියෙකු හිතන විදිහට සාධාරණ බෙදීමක් යනු ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය වැටුප් ලෙස ශ්‍රමිකයන්ටත් ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය ලාභාංශ හෝ පොලී ලෙස ප්‍රාග්ධනයේ හිමිකරුවන්ටත් හිමි විය යුතු බවයි. ඒ ඇයි? 

ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය යනු තනිකරම ශ්‍රමිකයා විසින් ලබා දුන් ශ්‍රම දායකත්වය නිසා වැඩි වූ නිෂ්පාදිතය. ශ්‍රමිකයා විසින් එම අමතර ශ්‍රම දායකත්වය ලබා නුදුන්නානම්, නිෂ්පාදිතය වැඩි වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, එම වැඩි වූ නිෂ්පාදිතයේ සාධාරණ අයිතිය තිබෙන්නේ ශ්‍රමිකයාටයි. 

ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය යනු තනිකරම ප්‍රාග්ධන හිමියා විසින් ලබා දුන් ප්‍රාග්ධන දායකත්වය නිසා වැඩි වූ නිෂ්පාදිතය. ප්‍රාග්ධන හිමියා විසින් එම අමතර ප්‍රාග්ධන දායකත්වය ලබා නුදුන්නානම්, නිෂ්පාදිතය වැඩි වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, එම වැඩි වූ නිෂ්පාදිතයේ සාධාරණ අයිතිය තිබෙන්නේ ප්‍රාග්ධන හිමියාටයි. 

ශ්‍රම ඒකකයකට ගෙවන වැටුප් අනුපාතිකය w ලෙසත්, ප්‍රාග්ධන ඒකකයකට ගෙවන ලාභාංශ හෝ පොලී අනුපාතිකය r ලෙසත් සලකමු. එවිට, අපට මෙසේ ලියන්න පුළුවන්.

w = ∂Y/∂L = (1-α)AK^αL^-α = (1-α)AK^αL^1-α /L = (1-α)Y/L

r = ∂Y/∂K = αAK^α-1L^1-α = αAK^αL^1-α /K = αY/K 

ශ්‍රම ඒකක L ප්‍රමාණයක් නිෂ්පාදනය සඳහා යොදා ගෙන තිබෙන නිසා වැටුප් ලෙස wL මුදලක් වැය වෙනවා. ප්‍රාග්ධන ඒකක K ප්‍රමාණයක් නිෂ්පාදනය සඳහා යොදා ගෙන තිබෙන නිසා ලාභාංශ හෝ පොලී අනුපාතික ලෙස rK මුදලක් වැය වෙනවා. සමස්තයක් ලෙස නිෂ්පාදන සාධක වෙනුවෙන් කොපමණ මුදලක් වෙන් කරන්න වෙනවද?

wL = (1-α)Y/L. L = (1-α)Y

rK = αY/K. K = αY

wL + rK = (1-α)Y + αY = Y

අන්තිමේදී මුළු අතිරික්තයම ශ්‍රමයේ හා ප්‍රාග්ධනයේ ප්‍රතිලාභ විදිහට බෙදී ගිහින්. ඒ නිසා, ශ්‍රමිකයා හා ප්‍රාග්ධන හිමිකරු විසින් තමතමන්ගේ දායකත්වය වෙනුවෙන් ලැබිය යුතු නියම ප්‍රතිලාභ ලබා ගත්තට පස්සේ තවත් ගන්න දෙයක් ඉතිරි වෙලා නැහැ. 

හැබැයි මේ විදිහට අතිරික්තය බෙදී යාමෙන් පසු ශ්‍රමිකයාට ලැබෙන මුදල ශ්‍රමිකයාගේ පවුල නඩත්තු කරන්න හෝ හිතේ හැටියට විනෝද වෙන්න ප්‍රමාණවත් මුදලක් වන බවට මෙහි කිසිදු සහතිකයක් නැහැ. එහෙම වෙන්නත් පුළුවන් නොවෙන්නත් පුළුවන්. ඔය වගේ වෙලාවක තමන්ට ලැබුණු වැටුප ගැන ශ්‍රමිකයා සතුටු නොවෙන්න පුළුවන්. නමුත්, ශ්‍රමිකයාට ශ්‍රමිකයාගේ ආන්තික ඵලදායීතාවයට වඩා වැඩි දෙයක් දෙන්න සිදු වුනොත්, ප්‍රාග්ධන හිමියාට ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ප්‍රතිලාභ නොලැබී යනවා. 

සමාජවාදීන් බොහෝ වෙලාවට කරන්නේ හැම විටම ශ්‍රමිකයාගේ පැත්ත ගන්න එකයි. ප්‍රාග්ධන හිමියාට හෙට්ටු කිරීමේ බලය වැඩිනම් ප්‍රාග්ධනයේ ප්‍රතිලාභ විදිහට ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවයට වඩා වැඩි දෙයක් ලබා ගන්නවා වෙන්න පුළුවන්. ඒ නිසා ශ්‍රමිකයාට ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය නොලැබෙනවා වෙන්න පුළුවන්. ඒ වගේ වෙලාවක ශ්‍රමිකයන්ගේ පැත්තෙන් ගන්නා සාමූහික ක්‍රියාමාර්ගයකින් ශ්‍රමිකයාට ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය ලබා ගන්න පුළුවන් වගේම එය සාධාරණයි. 

එහෙත්, ශ්‍රමිකයාට පවුල නඩත්තු කරන්න ප්‍රමාණවත් වැටුපක් නොලැබීම වැනි කාරණා මත ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය ලබා ගන්න තිබෙන අයිතිය වැළැක්වීමේ සාධාරණත්වයක් නැහැ වගේම ඒ මට්ටමට ගොස් ප්‍රාග්ධන හිමියා පීඩාවට පත් කිරීමෙන් වෙන්නේ රත්තරන් බිත්තර දාන හංස ධේනුවගේ බඩ පැලීම වැනි දෙයක්. 

තරඟකාරී නිදහස් වෙළඳපොලක මේ හෙට්ටු කිරීමේ ප්‍රශ්නය මතු වෙන්නේ නැහැ. ශ්‍රමිකයාට ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය නොලැබෙනවානම් වෙනත් තැනක සේවයට ගොස් එය ලබාගත හැකියි. ඒ වගේම, ප්‍රාග්ධන හිමියාට ප්‍රාග්ධනයේ  ආන්තික ඵලදායීතාවය නොලැබෙනවානම් තමන්ගේ ප්‍රාග්ධනය වෙනත් තැනක ආයෝජනය කළ හැකියි. ඒ නිසා, සමතුලිතතාවය නැති වෙන්නේ නැහැ.

ශ්‍රමය, ප්‍රාග්ධනය හා ආර්ථික වර්ධනය

ආර්ථික සංවර්ධනය අතින් ලෝකයේ වෙනත් රටවල් එකින් එක ලංකාව පහු කරගෙන ඉදිරියට යාම ගැන, මේ කතාව අර්ධ සත්‍යයක් වුවත්, ලංකාවේ ජීවත්වන හෝ ශ්‍රී ලාංකික සම්භවයක් තිබෙන ලංකාවෙන් පිට ජීවත් වන ගොඩක් අයට ලොකු කණස්සල්ලක් තිබෙනවා. කෙළින්ම නොකිවුවත්, මේ කවුරු වුනත් කතා කරන්නේ මේ වන විට සංවර්ධිත රටවල් ලෙස හඳුන්වන බටහිර රටවල් හා තවත් ඇතැම් රටවල් විසින් අත් කරගෙන තිබෙන ආකාරයේ සංවර්ධනයක් ගැනයි. බටහිර සංවර්ධනය කියන යෙදුම එක්ක කාට හෝ ප්‍රශ්න තිබෙනවානම් රටේ වැඩි කෙනෙකුට හිතේ හැටියට කාලා ඇඳලා හොඳ ගෙයක සතුටින් ජීවත් වෙන්න ලැබෙන ආකාරයේ සංවර්ධනයක් කියා අපි කියමු. 

ලංකාවේ කිසියම් ජන පදනමක් තිබෙන දේශපාලන පක්ෂ වලින් පටන් ගත්තොත්, එජාප හා දැන් එජාපයෙන් කැඩී ගොස් සිටින සජබෙ කොහොමටත් පෙනී සිටියේ ඔය ආකාරයේ සංවර්ධනයක් වෙනුවෙන්. රාජපක්ෂ කඳවුර හා හිතවතුන් ගත්තත් එහෙමයි. නලින් ද සිල්වා වගේ කෙනෙක් ගත්තත් තමන් බර කරත්තෙන් අනුරාධපුර යුගයට යන්න යෝජනා නොකරන බව පැහැදිලිව කියනවා. පොදුවේ ගත්තහම සමාජවාදීන්ගේ අවසන් ඉලක්කයත් ඕකම තමයි. මේ එක් එක් කණ්ඩායම වෙනස් වෙන්නේ ඔවුන්ගේ උපක්‍රම වලින් මිසක් අවසන් ඉලක්කය අනුව නෙමෙයි. වෙනස් වචන යොදාගත්තත්, කවුරු වුනත් කතා කරන්නේ වේගවත් සංවර්ධනයක් අත් පත් කර ගැනීම ගැනයි.

මේ සංවර්ධන කතිකාවේදී ප්‍රාග්ධනය ගැන බොහෝ විට කතා වෙනවා. වේගවත් සංවර්ධනයක් අත් පත් කර ගැනීමේදී ප්‍රාග්ධනයේ භූමිකාව පිළිබඳව ඉහත කී කණ්ඩායම් අතර ලොකු එකඟතාවයක් නැතත්, කවුරුත් වගේ ප්‍රාග්ධනයේ භූමිකාව ඉතාම වැදගත් සේ සලකනවා. ඒ වගේම, ලංකාවට ඉදිරියට යන්න තිබෙන ලොකුම බාධාව ප්‍රමාණවත් ප්‍රාග්ධනයක් නැති බව කියලා සෑහෙන තරමේ එකඟත්වයක් තිබෙනවා. එකඟත්වයක් නැත්තේ අවශ්‍ය ප්‍රාග්ධනය සම්පාදනය කර ගත යුත්තේ කොයි ආකාරයෙන්ද කියන එක ගැනයි.

රටක ආර්ථික වර්ධනය හා ප්‍රාග්ධනය අතර තියෙන්නේ මොන වගේ සම්බන්ධයක්ද? 

මේ ගැන මම පෙර කතා කර තිබුණත් බොහෝ විට එසේ කර තිබෙන්නේ විස්තරාත්මකව මිස ගණිත ආකෘති ඇසුරෙන් නෙමෙයි. දැන් මෙහි පළවන ලිපි කියවන අය අතර ගණිතය තරමක් ඉහළට ඉගෙන ගත් අය යම් ප්‍රමාණයක් ඉන්න නිසාත්, ඒ ඇතැම් අය ඉල්ලා තිබෙන නිසාත්, මේ පැහැදිලි කිරීම සඳහා අපි ගණිතමය ආකෘති යොදා ගනිමු. අපේ ඇතැම් නිත්‍ය පාඨකයින්ට මෙය බර වැඩි වෙයි. ඒ තරම් ගණන් ගන්න එපා. අවශ්‍ය නැත්නම් බර වැඩි කොටස් අත ඇරලා කියවන්න.

රටක ආර්ථිකය වර්ධනය වනවාද කියා මනින්න යොදා ගන්නා සම්මත නිර්ණායකය දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය. දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය මගින් මනින්නේ කිසියම් කාලයක් තුළ රටක නිපදවූ භාණ්ඩ හා සේවා ප්‍රමාණය. ඕනෑම භාණ්ඩයක් හදන්න යොදා ගන්නා නිෂ්පාදන සාධක සියල්ල අපට ශ්‍රමය හෝ ප්‍රාග්ධනය විදිහට අපට වර්ග කරන්න පුළුවන්. තක්කාලි වගේ ප්‍රාථමික කෘෂි නිෂ්පාදිතයක් නිෂ්පාදනය කරන්න අපට ඉඩමක් අවශ්‍යයි. මිනිස් ශ්‍රමය අවශ්‍යයි. උදළු වගේ කෘෂි උපකරණ අවශ්‍යයි. පොහොර, රසායන වගේ දේවල් අපි දැනට අමතක කරමු. මෙහි මිනිස් ශ්‍රමය හැර ඉඩම්, කෘෂි උපකරණ ආදිය අපට ප්‍රාග්ධනය ලෙස සලකන්න පුළුවන්.

ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය නිෂ්පාදන සාධක ලෙස හඳුන්වන්නේ නිෂ්පාදනය සිදු කර අවසන් වීමෙන් පසුවත් තව දුරටත් මේ දේවල් ඉතිරි වන නිසයි. තක්කාලි හිටවා අස්වැන්න ලැබුණාට පසුව ඉඩම වගේම කෘෂි උපකරණත් තව දුරටත් ඉතිරිව තිබෙනවා. ශ්‍රමය ලබා දුන් ශ්‍රමිකයාත් තව දුරටත් ඉන්නවා. ඉඩම හා කෘෂි උපකරණ නිෂ්පාදනය සඳහා නැවත නැවතත් ප්‍රයෝජනයට ගන්න පුළුවන්. ශ්‍රමිකයාගේ ශ්‍රමයත් නැවත නැවත නිෂ්පාදනය සඳහා යොදා ගන්න පුළුවන්.  

නිෂ්පාදනය සඳහා යොදා ගන්න ඇතැම් ආදාන නිෂ්පාදන කාර්යයේදී ක්ෂය වී යනවා. මේවාට අපි කියන්නේ අමුද්‍රව්‍ය කියලා. අමුද්‍රව්‍ය හා නිෂ්පාදන සාධක අතර වෙනස මෙයයි. තක්කාලි සෝස් හදන්න තක්කාලි අවශ්‍යයි. සෝස් නිෂ්පාදනය කර අවසන් වූ පසු තක්කාලි තව දුරටත් තක්කාලි ලෙස ඉතිරි වෙන්නේ නැහැ. යෝගට් හැදූ පසු කිරි තවදුරටත් කිරි ලෙස ඉතිරි වෙන්නේ නැහැ. මේ වගේ නිෂ්පාදිතයකට අපට ද්වීතියික නිෂ්පාදිතයක් කියා කියන්න පුළුවන්. 

ද්වීතියික නිෂ්පාදිතයක් හදද්දී ඒ සඳහා ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය අවශ්‍ය වනවා වගේම වෙනත් ප්‍රාථමික නිෂ්පාදිතද අවශ්‍ය වෙනවා. ප්‍රාථමික නිෂ්පාදිතයක පිරිවැය වන්නේ ඒ සඳහා යොදාගත් ශ්‍රමයේ හා ප්‍රාග්ධනයේ පිරිවැයයි. ද්වීතියික නිෂ්පාදිතයක පිරිවැයට ඒ සඳහා යොදාගත් ශ්‍රමයේ හා ප්‍රාග්ධනයේ පිරිවැය වගේම අමුද්‍රව්‍ය ලෙස යොදාගත් ප්‍රාථමික නිෂ්පාදිත නිපදවීමට යොදාගත් ශ්‍රමයේ හා ප්‍රාග්ධනයේ පිරිවැයද ඇතුළත්. අවසාන වශයෙන් ප්‍රාථමික වේවා, ද්වීතියක වේවා ඕනෑම භාණ්ඩයක් හෝ සේවාවක් හදන්න අවශ්‍ය වෙන්නේ ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය පමණයි. අපට මේ සම්බන්ධය මේ විදිහට ලියන්න පුළුවන්.

K,L ➞ Y 

Y = F(K,L)

මෙහි Y කියන්නේ නිෂ්පාදිතය. K කියන්නේ යෙදවූ ප්‍රාග්ධනය. L කියන්නේ යෙදවූ ශ්‍රමය. මෙහිදී ශ්‍රමය යන වචනය භාවිතා වෙන්නේ ශ්‍රමිකයින් ප්‍රමාණය වැනි අදහසකින් මිසක් සිදු කළ කාර්යයය කියන අදහසින් නෙමෙයි. F(.) කියා කියන්නේ ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය නිෂ්පාදිතය බවට පරිවර්තනය කෙරෙන නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියේ ස්වරූපය. උදාහරණයක් විදිහට, K = 10, L = 20 නම් Y කීයද කියා තීරණය කරන සම්බන්ධතාවයේ ස්වභාවය. එම සම්බන්ධතාවය තීරණය වන්නේ පවතින තාක්ෂනය මතයි. එවැනි කවර හෝ සම්බන්ධතාවයක් තිබෙන බව මිස එය කුමක්ද කියන එක අපි හරියටම දන්නේ නැහැ.

මේ දක්වා අපි බරපතල උපකල්පන කිසිවක් කරලා නැහැ. එහෙත්, මෙතනින් ඉදිරියට යාමේදී F(K,L) කියන සම්බන්ධතාවයේ ස්වභාවය පිළිබඳව කිසියම් ගණිතමය ආකෘතියක් යොදා ගැනීම විශ්ලේෂණය පහසු කරනවා. මේ සම්බන්ධතාවය විස්තර කිරීම සඳහා යොදා ගන්නා සරල ගණිතමය ශ්‍රිතයක් කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය ලෙස හැඳින්වෙනවා. එය මෙවැන්නක්.

Y = F(K,L) = AK^αL^ß 

දැනට අපි මෙහි A නියතයක් ලෙස සලකමු. ඒ වගේම, α හා ß ද නියතයන්. විචල්‍යයන් වන්නේ K සහ L පමණයි. (ඔබ මෙය කියවන්නේ මුල් ලිපිය නැවත පළ කර ඇති තැනකින්නම් සමීකරණ වල දර්ශක වන α හා ß නිවැරදිව පෙන්නුම් කරනවාද කියා පරීක්ෂා කර බලන්න.)

මේ ශ්‍රිතයේ භාවිතය උදාහරණයකින් පැහැදිලි කළොත්, ඇඟලුම් කම්හලක ශ්‍රමිකයන් ගණන L ලෙසත් යෙදවූ ප්‍රාග්ධනය K ලෙසත් සැලකුවොත්, වසරකදී නිපදවිය හැකි ඇඟලුම් ප්‍රමාණය වන Y මේ සම්බන්ධතාවය අනුව හොයා ගන්න පුළුවන්. ඒ සඳහා  A, α හා ß කියන අගයයන්ද දැන සිටිය යුතුයි. දැනට අපි මේ අගයයන් මොනවාද කියන එක ගැන වද නොවී ඕනෑම අගයක් වෙන්න ඉඩ තියමු. 

දැන් අපි ඉහත කී ඇඟලුම් කම්හල වැනිම තවත් ඇඟලුම් කම්හලක් විවෘත කළොත් ප්‍රතිඵලය කුමක්ද? ඒ කියන්නේ, අලුත් කම්හලේත් පළමු කම්හලේ සිටිනවාට සමාන සේවක පිරිසක්, මැෂින් ප්‍රමාණයක් ආදී වශයෙන් කිසිම වෙනසක් නැතුව. එහෙමනම්, අලුත් කම්හලෙන්ද මුල් කම්හලේ තරමටම ඇඟලුම් ප්‍රමාණයක් වසරකදී නිපදවන්න පුළුවන් විය යුතුයි. ඒ කියන්නේ, කම්හල් දෙකම සැලකුවහම K සහ L යන දෙකම දෙගුණ වී ඇති නිසා Yද දෙගුණ විය යුතුයි.

ඉහත ශ්‍රිතයට නැවත ආවොත්, K සහ L වෙනුවට 2K සහ 2L ආදේශ කළොත් ප්‍රතිඵලය 2Y විය යුතුයි. එහෙම වෙනවද? දැන් අපට පොඩ්ඩක් ගණිතයේ දර්ශක පිළිබඳ දැනුම උපයෝගී කර ගන්න වෙනවා. පාසැලේ පහළ පන්තියක දැනුමක්නේ.

A(2K)^α(2L)^ß = (2)^α+ßAK^αL^ß = (2)^α+ß Y 

ඉහත ප්‍රතිඵලය අනුව පෙනෙන පරිදි,  K සහ L යන දෙකම දෙගුණ වූ විට Y වල අගය (2)^α+ß ගුණයකින් වැඩි වෙනවා. 

මෙම අගය හරියටම දෙගුණයක් වෙන්නේ α+ß =1 වුනොත් පමණයි. ඒ නිසා, කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය ඉහත උපකල්පනය සමඟ ගැලපෙන පරිදි α+ß =1 ලෙස සලකනවා. ඒ කියන්නේ, ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය යන දෙකම කිසියම් නියත අනුපාතයකින් වෙනස් කළොත් නිෂ්පාදිතයද එම අනුපාතයෙන්ම ඉහළ යනවා. මේ අනුව අපට අවශ්‍යනම්, කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය පහත ආකාරයෙන් ලියන්නත් පුළුවන්.

Y = F(K,L) = AK^αL^1-α 

ඉහත ශ්‍රිතයේ පරාමිතියක් වන α අගය 0 හා 1 අතර ඕනෑම අගයක් විය හැකියි. සෘණ අගයක් හෝ 1ට වැඩි අගයක් විය නොහැකියි.

උදාහරණයක් විදිහට α = 0.3 කියා අපි හිතමු. K සහ L යන දෙකම දෙගුණ වුනොත් Y ද දෙගුණ වන බව අප දැනටමත් දන්නවා. එසේ නොවී K පමණක් දෙගුණ වුනොත් වෙන්නේ කුමක්ද?

Y = F(K,L) = A(2K)^αL^1-α  = (2)^αY

α = 0.3 යන උපකල්පනය යටතේ (2)^α = 1.23 නිසා, K දෙගුණ වෙද්දී, ඒ කියන්නේ 100%කින් වැඩි වෙද්දී, Y වැඩි වෙන්නේ 23%කින් පමණයි.

මේ විදිහටම අපට L පමණක් දෙගුණ වුනොත් ප්‍රතිඵලයත් හොයා ගන්න පුළුවන්.

Y = F(K,L) = AK^α(2L)^1-α  = (2)^1-αY

α = 0.3 යන උපකල්පනය යටතේ 1- α = 0.7 යි. ඒ නිසා, (2)^1-α = 1.62 වෙනවා. ඒ කියන්නේ L 100%කින් වැඩි වෙද්දී, Y වැඩි වෙන්නේ 62%කින් පමණයි.

මෙය එක් උදාහරණයක් වුවත්, මේ උදාහරණයෙන් රටක නිෂ්පාදිතය (Y) සඳහා ශ්‍රම බලකායේ (L) හා ප්‍රාග්ධන සංචිතයේ (K) බලපෑම පිළිබඳව කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතයෙන් උපකල්පනය කෙරෙන වැදගත් කරුණු කිහිපයක් පැහැදිලි කරනවා. 

1. කොපමණ සුළු ප්‍රමාණයකින් වුවත් K වැඩි කළහොත් Y වැඩි වෙනවා. එයට හේතුව α>0 වීමයි.

2. කොපමණ සුළු ප්‍රමාණයකින් වුවත් L වැඩි කළහොත් Y වැඩි වෙනවා. එයට හේතුව ß = 1-α > 0 වීමයි. එනම්, α < 1 වීමයි.

3. L සහ K දෙකම නිශ්චිත අනුපාතයකින් වැඩි කළොත් Y ද එම අනුපාතයෙන්ම වැඩි වෙනවා. එයට හේතුව α+ß =1 වීමයි.

4. L හෝ K යන දෙකෙන් එකක් නිශ්චිත අනුපාතයකින් වැඩි කළොත් Y වැනි වන නමුත් එසේ වැඩි වන්නේ ඊට වඩා අඩු අනුපාතයකින්. එයට හේතුව 0< α <1 වීමයි. ඒ වගේම වැඩි කරන ප්‍රමාණය වැඩි වෙද්දී ලැබෙන ප්‍රතිලාභ එන්න එන්නම අඩු වෙනවා. 

මේ කරුණ පැහැදිලි කර ගැනීමට අපි α = 0.5 ලෙස ගනිමු. 

- 2^0.5 = 1.41 නිසා K=K සිට K=2K දක්වා ප්‍රාග්ධනය වැඩි කළොත් නිෂ්පාදිතය Y = Y සිට Y = 1.41Y දක්වා වැඩි වෙනවා.  

- 3^0.5 = 1.73 නිසා K=2K සිට K=3K දක්වා ප්‍රාග්ධනය වැඩි කළොත් නිෂ්පාදිතය Y = 1.41Y සිට Y = 1.73Y දක්වා වැඩි වෙනවා. 

- 4^0.5 = 2 නිසා K=3K සිට K=4K දක්වා ප්‍රාග්ධනය වැඩි කළොත් නිෂ්පාදිතය Y = 1.73Y සිට Y = 2Y දක්වා වැඩි වෙනවා. 

පළමු අවස්ථාවේදී Y අගය 41%කින් වැඩි වූ නමුත් දෙවන අවස්ථාවේදී වැඩි වුනේ 173% - 141% = 32%කින් පමණයි. තෙවන අවස්ථාවේදී වැඩිවුණේ තවත් අඩුවෙන්. එනම්, 200% - 173% = 27%කින් පමණයි. නමුත්, අවස්ථා තුනේදීම අප යෙදවූ ප්‍රාග්ධනය සමානයි.

තවත් විදිහකින් කිවුවොත් Y දෙගුණ කරන්න K හතර ගුණයකින් වැඩි කළ යුතුයි. Y තුන් ගුණයක් කරන්න K නව ගුණයකින් වැඩි කළ යුතුයි. Y හතර ගුණයක් කරන්න K දහසය ගුණයකින් වැඩි කළ යුතුයි. ඒ කියන්නේ Y වැඩි වන තරමට ප්‍රාග්ධනය යොදවා Y තව දුරටත් වැඩි කරන එක එන්න එන්නම අමාරු වෙනවා. මේ කරුණ L වලටත් අදාළයි. 

ගණිතය ඇසුරෙන් තේරුම් ගන්න කැමති අයට ඉහත විස්තර කළ කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතයේ පාර්ශ්වීය අවකල සංගුණක ඇසුරෙන්ද මේ කරුණ පෙන්වා දෙන්න පුළුවන්.

Y = F(K,L) = AK^αL^1-α 

∂Y/∂K = αAK^α-1L^1-α = αAK^αL^1-α /K = αY/K  

∂Y/∂L = (1-α)AK^αL^-α = (1-α)AK^αL^1-α /L = (1-α)Y/L

එක් එක් නිෂ්පාදන සාධකය හා එම නිෂ්පාදන සාධක වල පාර්ශ්වීය අවකල සංගුණක අතර තියන්නේ ප්‍රතිලෝම සම්බන්ධයක් නිසා K හෝ L වැඩි කරන තරමට ලැබෙන ප්‍රතිලාභ ක්‍රමක්‍රමයෙන් අඩු වෙනවා. ඔහොම වැඩි වෙලා තව දුරටත් K හෝ L වැඩි කරලා Y ඉහළ දැමිය නොහැකි ස්ථායී තත්ත්වයකට එනවා. ඊට පස්සේ  K හෝ L වැඩි වුනා කියලා Y වැඩි වෙන්නේ නැහැ.

හැබැයි මතක තියා ගන්න මේ වැඩේ වෙන්නේ K හෝ L යන දෙකෙන් එකක් පමණක් වැඩි කළොත්. ඔය සාධක දෙකම එකම අනුපාතයෙන් කොයි තරම් වැඩි කළත්, Y එම අනුපාතයෙන්ම වැඩි වෙනවා. ගණිතය පැත්තකින් තිබ්බොත් මෙතැන කියැවෙන කතාව වෙන්නේ ප්‍රාග්ධනය හා ශ්‍රමය කියන සාධක දෙකටම නිසි අවධානය යොමු නොකර ඔය දෙකෙන් එකකට අනවශ්‍ය තරමේ වැඩි අවධානයක් යොමු කළ විට ආර්ථික වර්ධනය බාල වෙනවා එකයි. 

ප්‍රමාණවත් ප්‍රාග්ධනයක් නැති ශ්‍රමය වගේම ප්‍රමාණවත් ශ්‍රමයක් නැති ප්‍රාග්ධනයත් අකාර්යක්ෂමයි. ඒ නිසා, මේ දෙක අතර ප්‍රසස්ථ සමතුලනයක් හැම විටම පවත්වා ගන්න අවශ්‍යයි. රාජ්‍ය මැදිහත්වීම් නිසා බොහෝ විට වෙන්නේ මේ සමතුලනය නැති වෙන එකයි. 

ලංකාවේ නිදහස් අධ්‍යාපන හා නිදහස් සෞඛ්‍ය ප්‍රතිපත්ති නිසාත් ඔය වගේ තත්ත්වයක් ඇති වී තිබෙනවා. ඊට කලින් අපි වෙනත් උදාහරණයක් ගනිමු. මැද පෙරදිග වෙලා තිබෙන්නේ මෙහි අනෙක් පැත්ත. තෙල් නිධි නිසා කෙටි කාලයක් තුළ ප්‍රාග්ධන සංචිත ඉහළ ගියත් ඒ හා ගැලපිය හැකි මට්ටමට මිනිස් සම්පත් ඉහළ ගිහින් නැහැ. ඒ නිසා, ආර්ථික වර්ධනය කාර්යක්ෂම මට්ටමක පවත්වා ගන්නනම් මිනිස් ශ්‍රමය ආනයනය කරන්න වෙනවා. 

ලංකාවේ වෙලා තියෙන්නේ මෙහි අනෙක් පැත්ත. නිදහස් අධ්‍යාපන හා නිදහස් සෞඛ්‍ය ප්‍රතිපත්ති තනිව ගත්තොත් සාධනීයයි. එහෙත්, මිනිස් සම්පත් වෙනුවෙන් ආයෝජන ඉහළ දමන හැම විටකම ප්‍රාග්ධන ආයෝජන සීමා වීමක් වෙනවා. මේ වැඩේ කාලයක් තිස්සේ සිදු වන විට රටේ ශ්‍රම බලකායට සරිලන රැකියා නැතිව යනවා. මූලික ප්‍රශ්නය එලෙසම තියද්දී රජයේ රැකියා දුන්නා කියලා ප්‍රශ්නය විසඳෙන්නේ නැහැ. වෙනත් ප්‍රශ්න ගණනාවක් ඇති කරනවා පමණයි. මේ වගේ තත්ත්වයක් යටතේ සංක්‍රමණය නොවැලැක්විය හැකි දෙයක්. සංක්‍රමණය වගේම විරැකියාව විසින්ද ලබාගත හැකිව තිබුණු ආර්ථික වර්ධනය සීමා කරනු ලබන නමුත් ගැටළුව පසුපස තිබෙන මූලික ප්‍රශ්නය ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය අතර ප්‍රසස්ථ සමතුලනය නැති කර දමනු ලැබ තිබීමයි. 

රාජ්‍ය මැදිහත්වීම් නිසා හෝ වෙනත් ස්වභාවික හේතුවක් නිසා ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය අතර සමතුලනය බිඳ වැටුණු පසුව කිසියම් ආකාරකින් එම සමතුලනය නැවත හැදෙනවා. ලංකාව ගත්තොත් රටේ ශ්‍රම බලකාය රටින් පිටතට විතැන් වීම හරහා L අඩු වී, සංක්‍රමනික ප්‍රේෂණ හරහා K වැඩි වෙනවා. ශ්‍රමයේ හා ප්‍රාග්ධනයේ සංචරණයට බාධා නැත්නම් ප්‍රසස්ථ සමතුලනය මේ ක්‍රමයට හෝ ඇති වන තුරු මේ වැඩේ වෙනවා. අදට ඇති!