කපුටාස් වෝ ඇන්ඩ් බැසිල්ස් කඩු පයිට්

 

බයිබලයේ උත්පත්ති කතාව අනුව දෙවියන් වහන්සේ විසින් හතර වන දවසේදී “පක්ෂීහු පොළොවට උඩින් අහස් කුස හරහා පියඹා යත් වා!” කියා වදාරනවා. එය එසේම වෙනවා. ඉන් පසු ඔවුන්ට ආසිරි පතමින් “පක්ෂීහු පොළොවේ බෝවෙත් වා!” කියාත් පවසනවා. 

බයිබලයට අනුව අහසේ වගේම පොළොවේත් මුලින්ම දැකිය හැකි වන්නේ පක්ෂීන්. “විවිධ ගවමහිෂයන් ද උරගයන් ද වන මෘගයන් ද යන ජීවමාන සත්ත්වයෝ පොළොවෙන් නිපදෙත් වා!”යි කියා වදාරන්නෙත්, “අපගේ ස්වරූපය අනුව, අපගේ සමානත්වය ලෙස මනුෂ්‍යයා මවමු, ඔහු මුහුදේ මසුන් ද අහසේ පක්ෂීන් ද ගවමහිෂයන් ද මුළු පොළෝ තලයෙහි සියලු වන මෘගයන් ද උරගයන් ද පාලනය කෙරේවා!”යි අණ කරමින් මිනිසුන් මවන්නෙත් පස්වන දවසේ. 

බයිබලය අනුව පක්ෂීන්ට මිනිස්සුන්ගේ පාලනයෙන් බේරී ඉන්න ලැබුණේ එකම එක දවසක් පමණත් වුවත්, ඉතිහාසයේ බොහෝ කාලයක් තිස්සේම අහසේ අයිතිය තනිකරම වාගේ තිබුණේ ලේ, මස් වලින් හැදුනු පක්ෂීන්ට, වවුලන් වැනි ක්ෂීරපායී සතුන්ට හා කෘමීන්ටයි. පියාඹන්න නුපුළුවන් වූ මිනිස්සුන්ට අහසේ පියාඹන පක්ෂීන් ඇතුළු අනෙකුත් සතුන් පාලනය කරන්න හැකි වුනේ යම් සීමාවක් තුළ පමණයි. 

පසුගිය සියවසේ මුල සිට මේ තත්ත්වය වේගයෙන් වෙනස් වෙන්න පටන් ගත්තා. දැන් ලේ, මස් වලින් හැදුනු පක්ෂීන්ට අමතරව මිනිසුන් විසින් මවන ලද ඇලුමිනියම් පක්ෂීනුත් අහසේ පියාඹානවා. ඒ එක්කම, මේ ඇලුමිනියම් පක්ෂීන් හා ලේ, මස් වලින් හැදුනු පක්ෂීන් අතර ගැටුමක්ද නිර්මාණය වී තිබෙනවා. ඇතැම් විට මේ ගැටුම මරාගෙන මැරෙන සටනක් දක්වා දුර දිග යනවා.

ගුවන් යානා හා සතුන් අතර ගැටීම් හේතුවෙන් 1988-2020 කාලය තුළ ලෝකය පුරා ගුවන් යානා 271ක් විනාශ වී ඇති අතර ජීවිත 293ක් අහිමි වී තිබෙනවා. 1990-2021 අතර වසර 31ක කාලය තුළ ඇමරිකාවෙන් පමණක් මෙවැනි ගැටීම් 243,064ක් වාර්තා වී තිබෙනවා. කෝවිඩ් හේතුවෙන් ගුවන් ගමන් විශාල ලෙස සීමා වූ 2020 වසරේදී වාර්තා වී තිබෙන සිදුවීම් ගණන 11,605ක් පමණක් වුවත්, ඊට පෙර 2019 වසරේදී එවැනි ගැටුම් 17,358ක් වාර්තා වී තිබුණා.

ඉහත අවස්ථා වලදී විවිධ පක්ෂීන් වර්ග 608ක්, වවුල් වර්ග 38ක්, පියාඹන්නේ නැති ක්ෂීරපායී සතුන් වර්ග 52ක් හා උරග විශේෂ 27ක් ගුවන් යානා සමඟ ගැටෙනු හඳුනාගෙන තිබෙනවා. මෙවැනි ගැටුම් හේතුවෙන් ඇමරිකාවේ ගුවන් සේවා කර්මාන්තයට වසරකට අවම වශයෙන් පියාසර පැය 75,861ක් අහිමි වන බවත්, ඩොලර් මිලියන 124ක සෘජු අලාභයක් සිදු වන බවත් ඇස්තමේන්තු කර තිබෙනවා. 

වනසතුන්, විශේෂයෙන්ම පක්ෂීන්, හා ගුවන් යානා අතර ගැටුම් සිදුවීම් පිළිබඳව ගුවන් සේවා කර්මාන්තයෙහි නිරත සමාගම් ඉතාම සැලකිලිමත්. කිසියම් සාකච්ඡාවකදී බැසිල් රාජපක්ෂ විසින් මේ ගැන කතා කරනවා. ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් සිදුවන මේ සංවාදයේදී ඔහු කපුටා යන වචනය එලෙසම භාවිතා කරනවා. 

පෙනෙන්නට තිබෙන පරිදි මෙය අත්වැරදීමක් හෝ ඉංග්‍රීසි වචනය නොදැන සිටීම නිසා සිදුවන දෙයක් නෙමෙයි. සාකච්ඡාව ආරම්භයේදී ඔහු crow යන වචනය භාවිතා කරනවා. මේ විදිහට ඉංග්‍රීසි වාක්‍යයක් මැදට සිංහල වචනයක් එබීමේ කිසිම වැරැද්දක් මටනම් පේන්නේ නැහැ. අනෙක් අතට, ඉංග්‍රීසි වචනයක් නොදැන සිටීම වුනත් කිසිසේත්ම ගණන් ගත යුතු අඩුපාඩුවක් නෙමෙයි. 

සිංහලෙන් කතා කරන බොහෝ දෙනෙක් එසේ කතා කරද්දී බාගෙට බාගයක් ඉංග්‍රීසි වචන ඔබනවා. සිංහල වචනය නොදන්නා අවස්ථාවක හෝ හරි සිංහල වචනයක් නැති අවස්ථාවක එහෙම කරන එකේ කිසිම වැරැද්දක් නැහැ. එහෙත්, ගොඩක් වෙලාවට මේ වැඩේ කරන්නේ ඔය හේතු දෙකෙන් එකක් නිසා නෙමෙයි.

ලංකාවේදී සිංහලෙන් කතා කරද්දී හෝ ලියද්දී සිදුවන ලොකු වැරදි වුවත් බොහෝ විට එතරම් ගණන් ගැනෙන්නේ නැහැ. හැබැයි ඉංග්‍රීසියෙන් වැඩ කරද්දීනම් පොඩි වැරැද්දක් වුවත් ලොකු ප්‍රශ්නයක්. පෞද්ගලිකව මගේ ඉංග්‍රීසි ගොඩක් හොඳ නැහැ. සිංහල කියලත් හොඳ නැහැ. මම විෂයයක් ලෙස සිංහල ඉගෙන ගෙන තියෙන්නෙත්, ඉංග්‍රීසි ඉගෙන ගෙන තියෙන්නෙත් දහයේ පන්තියට පමණයි. ඊට පස්සේ සරසවි ප්‍රවේශයට පෙර ලැබෙන සයමාසික ගෙල්ට් පුහුණුව ලැබුණා.

හැබැයි ඔය සීමිත දැනුම පමණක් තියාගෙන, දවසක හෝ පුහුණුවක්ද නොලබා, රජයේ ඉංග්‍රීසි උපගුරු තනතුරකත් කාලයක් වැඩ කළා. ලංකාවේ බොහෝ දරුවන්ට ඉංග්‍රීසි ඉගෙන ගන්න ලැබී තිබෙන්නේ මා රජයේ පාසැලක උගන්වද්දී මගෙන් උගත් දරුවන්ට ලැබුණු තරමේ අවස්ථාවන් පමණයි.

කෙසේ වුවත්, මම දන්න ඉංග්‍රීසි ටික ඇමරිකාවේදී හා ජාත්‍යන්තරව මගේ පෞද්ගලික හා වෘත්තීය කටයුතු කරගැනීම සඳහා මට හොඳටම ප්‍රමාණවත්. හැබැයි ලංකාවේ හිටියානම් මගේ ඉංග්‍රීසි දැනීම මට ප්‍රශ්නයක් වෙනවා. මම මේ කියන්නේ ඇමරිකාවට ආවාට පසුව මගේ ඉංග්‍රීසි දැනුම වැඩිදියුණු වීම ගැන නෙමෙයි. දැන් ලංකාවට ආවත් මගේ ඉංග්‍රීසි දැනුම ලංකාවේදී වැඩ කරන්න ප්‍රමාණවත් නොවෙන්න පුළුවන්. බැසිල්ටත් ඇමරිකාවේදීනම් ඉංග්‍රීසි භාෂා ප්‍රශ්නයක් තියෙන්න නැතුව ඇති.

ඉංග්‍රීසි කතා කරද්දී වගේම ලියද්දිත් ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙක් උත්සාහ කරන්නේ වැඩි දෙනෙක් අසා නැති බර වචන පුළුවන් තරම් ඔබ්බන්නයි. එහෙත් මම අසා තිබෙන සාමාන්‍ය මූලධර්මය වන්නේ හොඳ ඉංග්‍රීසි කියන්නේ සරල ඉංග්‍රීසි බවයි. 

ඇමරිකාවේදී මේ වගේ දෙබස් මට නිතර ඇහෙනවා.

ඇමරිකාවට පැමිණ සිටින ජර්මානුවෙක්:  "සමාවෙන්න, මගේ ඉංග්‍රීසි දැනුම ඒ තරම් හොඳ නැහැ!"

ඇමරිකානුවා: "ඇත්තටම සමාව ඉල්ලිය යුත්තේ මමයි. මගේ ජර්මන් දැනුම ඔබේ ඉංග්‍රීසි දැනුමට කිට්ටුවෙන්වත් තියන්න බැහැ!"

ඇමරිකානුවෙක් ලංකාවට ගොස් සිංහල වචන කිහිපයක් හෝ දැන සිටියේනම් මා වැනි අයෙකු හා කතා කරද්දී අනිවාර්යයෙන්ම ඒ වචන ඉංග්‍රීසි වාක්‍ය වල මැදට දමනවා. දැන්නම් ඇතැම් අවස්ථා වලදී ගූගල් කර වචන හොයා ගන්න අයත් ඉන්නවා. භාෂාව අවශ්‍ය වන්නේ සන්නිවේදනය සඳහා සහ සම්බන්ධතා ගොඩ නගා ගැනීම සඳහා. ඔය දෙකෙන් එකකටවත් පරිපූර්ණ භාෂා භාවිතයක් අවශ්‍ය වන්නේ නැහැ. ඉංග්‍රීසි භාෂාව මුල් බස වූ හැම කෙනෙක්ම හැම විටම ව්‍යාකරණ නොවරද්දා කතා කරන්නේ හෝ ලියන්නේ නැහැ. 

මමනම් හිතන්නේ බැසිල්ගේ ඉංග්‍රීසි භාවිතය ඉංග්‍රීසි ඉගෙන ගන්න උනන්දුවක් ඇති අයෙකුට උත්තේජනයක් විය යුතුයි කියලයි. භාෂාවක ප්‍රවීණත්වය ලබාගන්නනම් එය භාවිතයේ යෙදවිය යුතුයි. භාෂාවක් භාවිතා කිරීම සඳහා පළමුව ප්‍රවීණත්වය අවශ්‍යයැයි සිතන අයෙකුට කවදාවත් තමන්ගේ ඉලක්කයට යන්න බැහැ. භාෂාවක් හරියට නොදැන එය භාවිතා කිරීමෙහි යම් හානි ඇත්නම්, ආර්ථික විද්‍යාව හරියට නොදැන ආර්ථිකය කළමනාකරණය කරන්න යාමේ හානි ඊට වඩා සිය දහස් වාරයක් වැඩියි.

කළු හංසයින්, සුදු මොණරු හා සිංහ පැටවු

ජාතික සත්ත්වෝද්‍යාන දෙපාර්තමේන්තුවේ අධ්‍යක්ෂ්‍ය ජෙනරාල් ඉෂිනි වික්‍රමසිංහව උපුටා දක්වමින් නිවුයෝර්ක් ටයිම්ස් වාර්තා කර ඇති පරිදි, පසුගිය වසරේ මාර්තු මාසයේදී කෝවිඩ් හේතුවෙන් අමුත්තන් සඳහා වසා දමනු ලැබ තිබුණු කාලය තුළ ලංකාවේ සත්ත්වෝද්‍යාන තුළ සිදුව ඇති උපත් ප්‍රමාණය 25%කින් ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. මේ අතර මීට පෙර ලංකාවේ සත්ත්වෝද්‍යානයකදී පැටවු බිහි නොකළ සත්ත්ව වර්ගද සිටිනවා.

මෙසේ ලංකාවේදී පළමු වරට පැටවු බිහි කර තිබෙන සත්ත්ව වර්ග අතර කළු හංසයෙක්, සුදු මොණරෙක් සහ නිල්ගායෙකු (nilgai) සිටිනවා. මීට අමතරව කළු තාරාවෙකු, සීබ්‍රාවෙකු හා අරාබි ඔරික්සයෙකු (Arabian oryx) විසින්ද පැටවු බිහි කර තිබෙනවා. ඉෂිනි වික්‍රමසිංහව අනුව සතුන්ගේ ආතතිය අඩු වීම දරු උපත් ඉහළ යාමට හේතුවයි.

අමුත්තන් නැති වාතාවරණය තුළ සිංහයින් තමන්ගේ කූඩු තුළ නිදහසේ සැරිසරමින් සම්බන්ධතා ගොඩ නගා ගන්නා බව ඇය තව දුරටත් සඳහන් කරනවා. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස සිංහ පැටවු තිදෙනෙකු බිහි වී තිබෙන අතර දැන් ඔවුන්ගේ වයස මාස හයක්. 

මිනිස්සුන්ට වගේම බොහෝ සතුන්ටත් සංස්කෘතික ජිවිතයක් තිබෙනවා. සතුන් වුවත් පෞද්ගලිකත්වයට කැමතියි. මිනිස්සු සහ සතුන් අතර තිබෙන ප්‍රධානම වෙනසක් වන්නේ මිනිස්සුන්ට අනාගතය ගැන වියුක්ත ලෙස හිතා පෞද්ගලික ප්‍රාග්ධනය එක්රැස් කර ගැනීමට හැකියාවක් තිබීමයි. ශිෂ්ඨාචාරය පිළිබඳ කතාව පෞද්ගලික ප්‍රාග්ධනය ගොඩ නැගීම පිළිබඳ කතාවක්.

කෝවිඩ් පරීක්ෂාවට මනුෂ්‍ය නොවන දැනුම

ඇමරිකාව තුළ මුලින්ම කෝවිඩ් පැතිරෙද්දී තිබුණු ලොකුම ප්‍රශ්නය ප්‍රමාණවත් තරම් කෝවිඩ් පරීක්ෂණ කට්ටල නැති වීම. නිවු යෝර්ක්, නිවු ජර්සි වගේ ප්‍රාන්ත වල කෝවිඩ් පැතිරෙද්දී පරික්ෂාවට ලක් කර හඳුනා ගැනුනේ කෝවිඩ් ආසාදිතයින් අතරින් දරුණු රෝග ලක්ෂණ පහළ වූ අය පමණයි. ඒ නිසා, ඇමරිකාවේ කෝවිඩ් මරණ අනුපාතය ඉතා ඉහළ මට්ටමක ඇති බව පෙනෙන්නට තිබුණා. සාපේක්ෂව වැඩියෙන් කෝවිඩ් පරික්ෂා කිරීමට සමත් වූ ජර්මනිය වැනි රටවල මරණ අනුපාතයද අඩු මට්ටමක ඇති බව පෙනෙන්නට තිබුණා. කෝවිඩ් පරීක්ෂණ කට්ටල සුලභ වීමෙන් පසුව රෝගය ව්‍යාප්ත වූ රටවල මරණ අනුපාතය තවත් අඩු බව පෙනෙන්නට තිබෙනවා.

කෝවිඩ් පරීක්ෂා සිදු කිරීම ක්ෂණිකව කිරීම අසීරු, තරමක කාලයක් ගත වන කටයුත්තක්. ඒ නිසා, සැක සහිත කෝවිඩ් කෝවිඩ් රෝගීන් හඳුනා ගැනීම සඳහා ශරීර උෂ්ණත්වය පරීක්ෂා කිරීම වැනි දේ ප්‍රචලිතව තිබෙනවා. ඒ වගේම, කෝවිඩ් පරීක්ෂාවන්හි නිරවද්‍යතාවය එතරම් ඉහළ මට්ටමකද නැහැ. කෝවිඩ් ආසාදිතයින් හඳුනා ගැනීම සඳහා මිනිසුන්ට නොදැනෙන දේ දැනෙන වෙනත් සතුන් යොදා ගන්න බැරිද?

කෝවිඩ් ආසාදිතයින් හඳුනා ගැනීම සඳහා පුහුණු කළ සුනඛයින්ව යොදා ගත හැකි බව මේ වන විට තහවුරු වී තිබෙනවා වගේම රටවල් කිහිපයක්ම මේ ක්‍රමය දැනටමත් යොදා ගන්නවා.

ජර්මන් පර්යේෂක කණ්ඩායමක් විසින් පළ කර තිබෙන පර්යේෂණ පත්‍රිකාවකට අනුව, දින හතක පුහුණුවක් ලැබූ සුනඛයින් අට දෙනෙකුට ස්වයංක්‍රීය ලෙස අහඹු නියැදි 1,012ක් ඉදිරිපත් කිරීමේදී, ඒවායින් 157ක් පොසිටිව් ලෙසත්, 792ක් නෙගටිව් ලෙසත් නිවැරදිව හඳුනා ගැනීමට මේ සුනඛයින් සමත් වී තිබෙනවා. ඔවුන්ට වැරදී තිබෙන්නේ අවස්ථා 63කදී පමණයි.

ප්‍රංශ හා ලෙබනන් පර්යේෂක කණ්ඩායමක් විසින් පළ කර තිබෙන තවත් පර්යේෂණ පත්‍රිකාවට අනුව, ඔවුන් විසින් පරීක්ෂාවට ලක් කළ සුනඛයින් හය දෙනෙකු 76%-100% අතර නිරවද්‍යතාවයකින් යුතුව කෝවිඩ් ආසාදිතයින් හඳුනා ගෙන තිබෙනවා. මේ කෝවිඩ් ආසාදිතයින්ට රෝග ලක්ෂණ කිසිවක් නොපෙන්වන්නන්ද ඇතුළත්.

පුහුණු කළ සුනඛයෙකුට පැයකට පුද්ගලයින් 250 දෙනෙකු පමණ පරීක්ෂා කළ හැකියි. ෆින්ලන්තය, ඩුබායි, චිලී ඇතුළු රටවල් ගණනාවක කෝවිඩ් ආසාදිතයින් හඳුනා ගැනීම සඳහා දැනටමත් සුනඛයින් යොදා ගැනෙනවා.

References

Jendrny, P., Schulz, C., Twele, F., Meller, S., von Köckritz-Blickwede, M., Osterhaus, A. D. M. E., ... & Manns, M. P. (2020). Scent dog identification of samples from COVID-19 patients–a pilot study. BMC infectious diseases, 20(1), 1-7.

Grandjean, D., Sarkis, R., Lecoq-Julien, C., Benard, A., Roger, V., Levesque, E., ... & Berceau-Falancourt, D. (2020). Can the detection dog alert on COVID-19 positive persons by sniffing axillary sweat samples? A proof-of-concept study. PloS one, 15(12), e0243122.

චීනෙට ගිය අලි පැටවු

ශ්‍රී ලාංකික අලි ඩයස්පෝරාව පිළිබඳව පසුගිය වසරේදී මා ලිපියක් ලිවුවා. ලංකාවේ රාජ්‍ය නායකයින් විසින් වරින් වර ලෝකයේ විවිධ රට වලට තෑගි කළ අලි පැටවුන් ගණනාවක් පිළිබඳ තොරතුරු එම ලිපියේ තිබෙනවා. මේ විදිහට ලෝකය පුරා විසිරුණු ශ්‍රී ලාංකික අලි ඩයස්පෝරාව පිළිබඳ බොහෝ තොරතුරු අමාරුවෙන් වුවත් එක තැනකට එකතු කරන්න පුළුවන් වුනත්, චීනයට ගිය අලි පැටවු පිළිබද තොරතුරු හොයා ගැනීම එතරම් පහසු වුනේ නැහැ.

එම ලිපියේ මා සඳහන් කර ඇති පරිදි මහින්ද රාජපක්ෂගේ ආණ්ඩුව කාලයේදී 2007 පෙබරවාරි 16 වෙනිදා චීනයට අලි පැටියෙක් තෑගි කළා. මිගාරනම් වූ මේ අලි පැටවාව චීනයට තෑගි කළේ ලංකාව හා චීනය අතර රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සම්බන්ධතා වලට පනස් වසරක් පිරීමට සමගාමීව මහින්ද රාජපක්ෂ විසින් සිදු කළ චීන සංචාරය අතරතුරයි. 2007 පෙබරවාරි 26 වනදා මහින්ද රාජපක්ෂ විසින් මිගාරව නිල වශයෙන් භාර දෙන විට මිගාර වයස අවුරුදු පහක අලි පැටවෙක්. නිල වශයෙන් භාර දුන්නේ එදින වුවත් මිගාර බෙයිජිං සත්තු වත්තට ගෙනැවිත් තියෙන්නේ ඊට දින 11කට පෙරයි.

ඊට පෙර 1979 අගෝස්තු මාසයේ 12-14 අතර රණසිංහ ප්‍රේමදාස විසින් සිදු කළ චීන සංචාරයේදී ගැහැණු අලි පැටවෙකු  තියාන්ජින් සත්තු වත්තට තෑගි කර තිබෙනවා. මේ අලි පැටික්කියගේ නම සොයා ගන්නට නැහැ.

ඊටත් පෙර 1972 වසරේදී සිරිමාවෝ බණ්ඩාරනයකගේ චීන සංචාරයක් අතරතුර මිතුරා නමැති පිරිමි අලි පැටවෙකු පීකිං සත්ත්වෝද්‍යානයට තැගි කර තිබෙනවා. ඒ දවස්වල චීන අගනුවර හැඳින්වුණේ පීකිං ලෙසයි. 1972 ජූනි 27 දින සිදුව ඇති මේ තෑගි කිරීමේ අවස්ථාවේ රූප රාමු මෑතකදී අන්තර්ජාලයට උඩුගත කර තිබෙනවා. (12 :15 සිට බලන්න)

අම්බිකා නික්ම ගිහින්!

කෙනෙක් රටකින් රටකට සංක්‍රමණය වෙන්නේ එසේ කිරීමෙන් ලැබෙන මොනවා හරි දේවල් ටිකක් තියෙන නිසයි. එහෙත්, එසේ රටකින් රටකට සංක්‍රමණය වීමේදී අහිමි වන දේවල් ටිකකුත් තියෙනවා. කෙනෙක් තමන්ගේ කැමැත්තෙන් රටකින් රටකට සංක්‍රමණය වෙන්නේ මේ දෙගොඩ කිරා බැලූ පසු සමස්තයක් ලෙස වාසියක් තිබෙන නිසයි.

හැබැයි මේ කතාව අදාළ වෙන්නේ තමන්ගේ කැමැත්තෙන් සංක්‍රමණය වන අයටයි. වෙනත් අයෙකුගේ මන දොල සපුරන්න රටකින් රටකට සංක්‍රමණය වෙන්න සිදු වන කෙනෙක්ට මේ කතාව ඒ විදිහටම වලංගු නැහැ. ලංකාව ඇතුළු ඝර්ම කලාපීය රටවල සිට උතුරු ඇමරිකාවට සංක්‍රමණය වෙන්න සිදුව ඇති අලි ඇතුන් වැටෙන්නේ මේ ගොඩටයි.

වයස අවුරුදු අටක පමණ අලි පැටික්කියකව සිටියදී ඉන්දියාවේ කර්ණාටක ප්‍රාන්තයේ කැලෑවකින් අල්ලා ගනු ලැබ වසර පහක් කොට ඇදීමේ රාජකාරියේ යෙදී ඇති අම්බිකා ඇමරිකාවට පැමිණ තියෙන්නේ 1961 වසරේදී. ඈ වොෂින්ටන් ඩීසීහි ස්මිත්සෝනියන් ජාතික සත්ත්වෝද්‍යානයේ සිටි හත් දෙනෙකුගෙන් යුත් ආසියානු අලි කණ්ඩායමේ සිටි වයස්ගතම සාමාජිකාවයි. අම්බිකාගේ සැත්තෑ එක් වසක දිවිසැරිය පසුගිය මාර්තු 27 වනදායින් නිමා වී තිබෙනවා.

ස්මිත්සෝනියන් ජාතික සත්ත්වෝද්‍යානයේ ඉතිරිව සිටින ආසියානු අලි පංතියේ සිවු දෙනෙකුම එකම වසරකදී ශ්‍රී ලංකාවේ උපන් අයයි. ඒ ශාන්ති, කමලා, ස්වර්ණා හා බොසී යන සිවු දෙනායි. ඉතිරි දෙදෙනා ඉන්දියාවෙන් හා තායිලන්තයෙන් පැමිණි අයයි. පසුගිය ජූනි මාසයේදී මා අවසන් වරට මේ අයව පියවි ඇසින් දැක ගත්තා. අන්තර්ජාලය හරහානම් ඕනෑම වෙලාවක ඔවුන්ව සජීවීව නැරඹිය හැකියි.

අම්බිකාගේ සෞඛ්‍ය තත්ත්වය කාලයක් තිස්සේම පිරිහෙමිනුයි තිබුණේ. කළ හැකි සියළු ප්‍රතිකාර කිරීමෙන් පසුව සුව වීමේ ඉඩක් පෙනෙන්නට නොතිබුණු බැවින් හා අම්බිකාගේ වයස ගැන සලකමින් පසුගිය මාර්තු 27 වනදා ඇයට සුවදායක මරණයක් ලබා දීමට ස්මිත්සෝනියන් ජාතික සත්ත්වෝද්‍යානයේ බලධාරීන් විසින් තීරණය කර තිබෙනවා.

ස්මිත්සෝනියන් ජාතික සත්ත්වෝද්‍යානයේ සිටි ආසියානු අලි අතරින් අම්බිකාගේ ළඟම යෙහෙළියන්ව සිටියේ ශාන්ති හා බොසී දෙදෙනායි. අම්බිකා මරණයට පත් වීමෙන් පසුව ඇයට අවසන් ගෞරව දැක්වීමේ අවස්ථාව ඔවුන් දෙදෙනාට ලබා දී තිබෙනවා. සාමාන්‍යයෙන් අලින් කරන පරිදි, මිනිත්තු 15-20ක පමණ කාලයක් දේහය වටා පැදකුණු කරමින් හා සිය හොඬයෙන් අම්බිකාගේ කණ, මුඛය හා හොඬ අග ස්පර්ශ කරමින් ඔවුන් දෙදෙනා සිය වැඩිමහල් මිතුරියට අවසන් ගෞරව දක්වා තිබෙනවා.

අම්බිකා ගැනත්, මෙහි සඳහන් ඇගේ යෙහෙළියන් ගැනත් පෙර ලියූ ලිපි කිහිපයක් පහත තිබෙනවා.

අම්බිකාගේ විලාපය

ශ්‍රී ලාංකික අලි ඩයස්පෝරාව

ඇමරිකාවේ පූසන්ටත් කොරෝනා හැදිලා!

ඇමරිකාවේ සුරතලයට හදන පූසන් දෙදෙනෙකුටද කෝවිඩ්-19 වෛරසය ආසාදනය වී ඇති බව රෝග නිවාරණ හා පාලන මධ්‍යස්ථානය, කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව හා ජාතික පශු වෛද්‍ය සේවා විද්‍යාගාරය විසින් ඊයේ (අප්‍රේල් 22) තහවුරු කළා. මේ ඇමරිකාවේදී පූසන්ට කෝවිඩ්-19 වෛරසය ආසාදනය වී ඇති බව හඳුනා ගැනුණු ප්‍රථම අවස්ථාවයි. එහෙත්, මීට පෙර වෙනත් රට වලින් කෝවිඩ්-19 වෛරසය ආසාදනය වූ පූසන් පිළිබඳව වාර්තා වී තිබුණා.

මේ පූසන් දෙදෙනා හමු වුනේ මීට පෙර  කෝවිඩ්-19 වෛරසය ආසාදනය වූ ව්‍යාඝ්‍රයෙකු (Tiger) හා සිංහයෙකුද හමු වූ නිවු යෝර්ක් ප්‍රාන්තයේ එකිනෙකට දුරස්ථ ප්‍රදේශ දෙකකින්. පූසන් දෙදෙනාගෙන් එක් පූසෙකුගේ අයිතිකරුද කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයෙකු බව හඳුනාගෙන ඇතත්, අනෙක් පූසා සිටි නිවසේ කිසිවකු කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයින් සේ හඳුනාගෙන නැහැ. එමෙන්ම, ඒ නිවසේම සිටි තවත් පූසෙක්ටද වෛරසය ආසාදනය වී නැහැ.

සතුන් හරහා කෝවිඩ්-19 වෛරසය කෙතරම් දුරට පැතිරෙනවාද යන්න තවමත් අවිනිශ්චිත කරුණක්. මේ පිළිබඳව වැඩි අවබෝධයක් ලබා ගැනීමට ඉඩ සැලසෙන තුරු පහත පියවර අනුගමනය කරන මෙන් ඇමරිකාවේ රෝග නිවාරණ හා පාලන මධ්‍යස්ථානය මහජනතාවගෙන් ඉල්ලා සිටිනවා.

- ඔබේ නිවසේ සිටින සුරතල් සතුන්ට නිවසෙන් බාහිර පුද්ගලයින් හෝ සතුන් ඇසුරු කිරීමට ඉඩ දෙන්න එපා.

- සුරතල් සතුන් නිවස ඇතුළේම තබා ගැනීමට හැකි තාක් උත්සාහ කරන්න.

- බල්ලන් නිවසෙන් එළියට ගෙන යනවානම් හැම විටම ඔවුන්ව බැඳ තබා ගෙනම ගෙන යන්න. වෙනත් මිනිසෙකු හෝ සතෙකු අසලක ඇති විට අඩි 6ක අවම පරතරයක් තබා ගන්න.

- මිනිසුන් හෝ බල්ලන් එක් රැස් වන තැන් මග හරින්න.

ඔබ කෝවිඩ්-19 වෛරසය ආසාදනය වූ අයෙකු හෝ සැකයට බඳුන් වූ අයෙකුනම්,

- සුරතල් සතුන් ගැන බලා ගැනීම වෙනත් අයෙකුට භාර දෙන්න.

- සුරතල් සතුන් ස්පර්ශ කිරීමෙන්, ඔවුන් සමඟ ආහාර බෙදා ගැනීමෙන් හා ඔවුන්ට ඔබේ ඇඳ ඇතිරිලි ආදිය පරිහරණය කිරීමට ඉඩ හැරීමෙන් වැළකෙන්න.

- ඔවුන් ගැන බැලීම කළ යුතුමනම්, ඊට පෙර මුහුණ ආවරණය කර ගන්න. සතුන් වෙත සමීප වීමට පෙර හා පසුව හොඳින් අත් සෝදා ගන්න.

ඉදිරියේදී තව තවත් සතුන් කෝවිඩ්-19 සඳහා පරීක්ෂා කළ යුතු වනු ඇති බවට විශ්වාසය පළ කරන ඇමරිකානු කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව ඒ හේතුව නිසා කෝවිඩ්-19 පරීක්ෂා කට්ටල හිඟයක් ඇති වනු ඇති බවට බියක් ඇති කර ගත යුතු නැති බවද සඳහන් කර තිබෙනවා.

(Image: https://www.foxnews.com/lifestyle/outdoor-cats-coronavirus-stay-inside)

කැලේ මාරු වන විට පුල්ලිත් මාරු වේ!

කළු කොටි ගැන නැවතත් වාර්තා වී තිබෙනවා. දශකයකට පමණ පෙරනම් කළු කොටි කියන නම ඇහෙන විට මතක් වුනේ එම නමින් හැඳින්වුණු එල්ටීටීඊ සංවිධානයේ මරාගෙන මැරෙන හමුදාවයි. එහෙත්, මේ වාර්තාව උතුරේ කළු කොටි ගැන නෙමෙයි. කලකට පසු නැවත ලංකාවෙන් වාර්තා වී ඇති කළු පැහැ හම සහිත ශ්‍රී ලාංකික කොටි පවුලක් ගැනයි.

කොටි වර්ග ලෝකය පුරාම විසිරී සිටියත් ලංකාවේ සිටින කොටින් ලංකාවටම ආවේණිකයි. සත්ත්ව වර්ගීකරණය අනුව පැන්තෙරා ගණයට අයත් පැන්තෙරා පාර්ඩස් විශේෂයට අයත් උප විශේෂ නවයක් අතරින් එක් උප විශේෂයක් වන ශ්‍රී ලාංකික කොටියා "පැන්තෙරා පාර්ඩස් කොටියා" යන විද්‍යාත්මක නාමයෙන් හැඳින්වෙනවා.

වනජීවී දෙපාර්තමේන්තුව විසින් ඇටවූ කැමරා උගුල් හරහා ඡායාරූපගත කරගෙන තිබෙන කළු කොටි පවුලද මේ ශ්‍රී ලාංකික කොටි පවුලේම සාමාජිකයින් මිස වෙනස් හෝ අලුත් සත්ත්ව විශේෂයක් නෙමෙයි. ඔවුන්ට හම කළු පැහැ ගන්වන ජාන සැකසුමක් තිබෙනවා පමණයි.

අප අසා තිබෙන පරණ කියමනක් වන්නේ කැලේ මාරු වන විට කොටියාගේ පුල්ලි මාරු නොවන බවයි. සාමාන්‍යයෙන් කොටින් ලෙස හඳුන්වන්නේ හමේ පුල්ලි සහිත සතුන්. හමේ ඉරි සහිත සතුන් ව්‍යාඝ්‍රයන් ලෙස හඳුන්වනවා. ජගුවරයින්ගේ හමේද පුල්ලි තිබුණත් කොටින්ගේ හා ජගුවරයින්ගේ පුල්ලි පැහැදිලිව හඳුනාගත හැකි තරම් වෙනස්. ජගුවරයින්ගේ පුල්ලි වල මැද තිත් තිබෙනවා. කොටින්ගේ පුල්ලි වල එවැනි තිත් නැහැ. කොටි, සිංහයින්, ජගුවරයින්, ව්‍යාඝ්‍රයින් හා හිම කොටි යන සත්ත්ව විශේෂ පහම අයත් වන්නේ පැන්තෙරා ගණයටයි.

පැන්තෙරා ගණයට අයත් බොහෝ සතුන්ට පුල්ලි සහිත හමක් තිබුණත් මේ සතුන් අතර කළු පැහැ සම ඇති සතුන්ද සිටිනවා.  මේ විදිහට ජාන විකෘති සිදු වී කළු පැහැ සතුන් බිහිවීම කැලේ මාරු වන විට කොටින්ගේ පුල්ලි මාරු වීමක් කියා කියන්නත් පුළුවන්. අඳුරු තෙත් කලාපීය වනාන්තර වල වාසය කරන කොටි අතර මේ කළු පැහැ ජාන විකෘතිය වඩා සුලභයි.

දහනවවන සියවසේ මැද භාගයේදී (1846-1850) ලංකාවේ යටත් විජිත මහ ලේකම් ලෙස කටයුතු කළ ජේම්ස් එමර්සන් ටෙනන්ට් විසින් වාර්තා කර ඇති පරිදි කළු කොටි දුලබ වුවත් ඒ කාලයේදී රටේ විවිධ ප්‍රදේශ වලින් හමු වී තිබෙනවා. ලංකාවේ කළු කොටි අඩ සියවසකට පෙර තිරගත වූ හොලිවුඩ් චිත්‍රපටයකටද තේමා වුනා. එහෙත්, මෑතකදී ලංකාවෙන් කළු කොටි පණ පිටින් හමු වී නැහැ. අවසන් වරට 2009දී හමු වී තිබෙන්නේ පිටදෙණිය, මාවුල්දෙණිය ප්‍රදේශයේ මද්දකට හසුව මියගොස් සිටි කළු කොටියෙක්. එම කළු කොටියාගේ සම සංරක්ෂණය කර හැදූ අනුරුවක්  ගිරිතලේ වනජීවී කෞතුකාගාරයේ ප්‍රදර්ශනයට තබා තිබෙනවා.

කොටියෙකුගේ හම කළු පැහැ වෙන්නේ නිලීන ජානයක් හේතුවෙන්. නිලීන ජානයකට අදාළ ලක්ෂණ මතු වන්නේ මවගෙන් හා පියාගෙන් එම ලක්ෂණ රැගෙන යන ජාන දෙකක්ම ලැබුණොත් පමණයි. කළු කොටියෙකුගේ ජාන දෙකේම මේ ලක්ෂණය තිබෙන නිසා කළු කොටි ජෝඩුවකට ලැබෙන සියළුම පැටවුන්ටද කළු හමක් උරුම වෙනවා.

කළු කොටියෙකු සහ සාමාන්‍ය කොටියෙකු අතර සංසර්ගයෙන් බිහිවන පැටවුන්ට අනිවාර්යයයෙන්ම එක් කළු ජානයක් හිමි වුවත්, එවැනි පැටියෙකු කළු කොටියෙකු වන්නේ සාමාන්‍ය කොටියාගෙන්ද කළු ජානයක් උරුම වුවහොත් පමණයි. කළු ජානයක් හා සාමාන්‍ය ජානයක් හිමි සාමාන්‍ය කොටින් දෙදෙනෙකුගේ පැටවෙකුද කළු කොටියෙකු විය හැකියි. ඒ නිසා, කළු කොටින් සම්පූර්ණයෙන්ම වඳ වී ගියත් නැවත සාමාන්‍ය කොටින්ට දාව කළු කොටි බිහි විය හැකියි. කෙසේ වුවත්, කළු කොටි ඇති වන ජානය වඳ වී ගියොත් නැවත කළු කොටි බිහි වීමේ ඉඩකඩද ඇහිරෙනවා.

කොටි නැගිටිනු දුටු ගංජා කාරයා

පහුගිය දවස් වල මත්ද්‍රව්‍ය හා අදාළ පුවත් ගණනාවක් ලංකාවේ ජනමාධ්‍ය වල පළ වුනා. ඩුබායි හෝටලයේ උපන් දින සාදයේ විස්තර ඉවර වෙන්නත් කලින් ලංකාවෙන් විශාල මත්ද්‍රව්‍ය තොග අහු වූ බව වාර්තා වුනා.

ගංජා කියන්නෙත් ලංකාවේ නීති විරෝධී මත්ද්‍රව්‍යයක්. ඇමරිකාවේ ඇතැම් ප්‍රාන්ත වල මේ වන විට ගංජා භාවිතය නීති විරෝධී සේ නොසැලකෙන නමුත් ටෙක්සාස් වගේ ගොඩක් ප්‍රාන්ත වල තවමත් ගංජා කියන්නේ නීති විරෝධී මත්ද්‍රව්‍යයක්.

සති දෙක තුනකට කලින් ටෙක්සාස් ප්‍රාන්තයේ හූස්ටන් කිට්ටුව පොලීසියකට "වගකිවයුතු පුරවැසියෙකුගෙන්" දුරකථන ඇමතුමක් ලැබී ලැබෙනවා.

"හලෝ, ඔය පොලීසියද?"

"ඔව්, පොලීසිය තමයි. මොකක්ද ප්‍රශ්නේ?"

"පොඩි ඔත්තුවක් දෙන්නයි කතා කළේ..."

"ඔව්, කියන්න."

"මේ හරියේ ගෙදරක කොටියෙක් ඉන්නවා..."

"කොටියෙක්...?"

"ඔව්, කොටියෙක් තමයි!"

කවුරු හරි කෝල් කරලා ගෙදරක කොටියෙක් නැත්නම්, මිනී මෝරෙක් ඉන්නවා කිවුවට පොලීසිය එක පාරටම කලබල වෙන්නේ නැහැනේ. බොරුවක් වෙන්න බැරිද? නැත්නම් මේ කෝල් කරන්නේ මොකක් හරි මානසික ආබාධයක් තියෙන කෙනෙක් වෙන්න බැරිද?

"තව ටිකක් විස්තර කියන්න පුළුවන්ද? කොහොමද කොටියව දැක්කේ?"

පොලීසිය වැඩිපුර විස්තර අහල බලද්දී කෝල් එක දීල තියෙන්නේ ගංජා භාවිතයට ඇබ්බැහි වී සිටින කෙනෙක්. මේ පුද්ගලයා ඔය කොටියා හිටපු ගෙදරට රිංගලා තියෙන්නේ නිවාඩු පාඩුවේ සූස්තියක් අදින්නයි. ගෙදර කවුරුවත් නැති නිසා වැඩේට හොඳ තැනක් කියලා හිතල තියෙනවා. නමුත්, ගේ ඇතුළට රිංගුවට පස්සේ....

"අම්මටසිරි! කොටියෙක් නේද...?"

දැන් මේ ඔත්තුව ලබාගත් පොලිස් නිලධාරියාට ඔය කතාව විශ්වාස කරන්න පුළුවන්ද? මේ කියන්නේ ගංජා මත වැඩිකමට දැකපු දෘෂ්ඨි මායාවක් ගැන වෙන්න බැරිද?

වැඩිදුර විස්තර ඇහුවට පස්සේ පොලිස් නිලධාරියාට තේරෙනවා මේ කතාව බොරුවක්ම වෙන්න බැරි බව. ඒ නිසා කියපු ගෙදරට ගිහින් බැළුවහම මෙන්න බඩු!

ගෙදර ළඟට ගිහින් බලද්දී කොටියගේ සද්දේ පොලිස් නිලධාරීන්ට ඇහෙනවා. කොටි ගඳත් එනවා. ඒත් උසාවි අවසරයක් නැතුව ගේ ඇතුළට යන්න බැරි නිසා ඒ අවශ්‍ය කටයුතු කරගෙන නැවත ආපහු ඇවිත් බලන කොටත් ගරාජ් එක ඇතුලෙ කූඩුවක කොටිය ඉන්නවා.

කොටියට කෑමෙන් බීමෙන්නම් අඩුපාඩුවක් කරලා නැහැ. නමුත් ව්‍යායාම මදිකම නිසා ටිකක් වැඩිපුර මහත් වෙලා. අන්තිමට කොටියට සත්ව නිවහනකට යන්න අවස්ථාව ලැබෙනවා. කොටියා පැත්තක ඉඳිද්දී ගංජා ළඟ තබා ගැනීම හෝ අනවසරයෙන් අනුන්ගේ ගෙදරකට රිංගීම මත ඔත්තුව දුන්න මනුස්සයාව අත් අඩංගුවට අරගෙනනම් නැහැ.

කොටියෙක් දැක්කා කියල කවුරු හරි කිවුවොත්, කිවුවේ ගංජා ගහපු කෙනෙක් වුනත් ටිකක් හොයල බලන එක නරකම නැහැ. නැත්නම් හිර කරලා ඉන්න අහිංසක කොටියෙක්ට නිදහස් වෙන්න තියෙන අවස්ථාව නැති වෙන්න පුළුවන්.

(Image: https://personalusenyc.wordpress.com/2012/10/02/strain-of-the-day-white-widow/)

සැමන් මාළු, වලස්සු හා කණාමැදිරියෝ...

අභිජනනය පිණිස සැතපුම් සිය ගණනක් උඩු ගං බලා පීනන සැමන් මාළු ගැන කලින් ලිපියක ලිවුවනේ. එහි මා සඳහන් කළ පරිදි, මේ ගැන ලියන්න මාව උනන්දු කරමින් විශාල තොරතුරු ප්‍රමාණයක් විද්‍යුත් තැපෑලෙන් එවුවේ කැනඩාවේ ජීවත් වන පාඨකයෙක්. මම හිතන විදිහට මේ වගේ ගඟ ඉහළට පීනන සැමන් මාළු දැකලා ඔහුට ඇති වුනු සංවේදී හැඟීම එයට හේතු වෙන්න ඇති. පහළින් තිබෙන්නේ ඒ ගැන විස්තර කරමින් ඔහු වසරකට පමණ පෙර එවපු විද්‍යුත් ලිපියෙන් කොටසක්.

"වෙහෙසකර ගමනක නිරතවන මෙම සතුන් දුටු, අප සියලු දෙනා තුළම ඇතිවූයේ වචනයෙන් විස්තර කළ නොහැකි කිසියම් පාලු ගුප්ත භාවයකින් යුත් ඉතාමත්ම තද කණගාටුදායක කනස්සල්ලක් වන් තත්ත්වයකි. පිහිනන බොහොමයක් මාළුවන් තුළ දකින්න ලැබුනේ ඉතා දුර්වල වෙහෙසකර භාවයක්. සමහර සැමන් මාළු අඩි කිහිපයක් පිහිනා ගොස් පැත්ත පෙරැළී ටික වෙලාවක් හුස්ම ඇද ඇද සිටී..... තවත් තැනක ගල් මත පතිත වී සහ ගල් අතර සිරවී මියගොස් සිටින මසුන්..... හරිම හිත් කම්පා කරවන දර්ශනයක්. තවත් තැනක (අවසර දී ඇති ස්ථාන වල) බිලී පිති අමෝරාගෙන අහිංසක ගැබ්බර මාළුන් ඩැහැගන්න බලා සිටින පුද්ගලයෝ.....මේ අතර දකින්න ලැබුණ කුඩා ළමුන් සමග බිලි බෑමේ නිරතවන පවුල්..... අනේ සංසාරේ කියලා හිතෙනවා...  :(    ඊටත් වඩා..... දුක තවත් තීව්‍ර වන්නේ අනේ මේ මාළු යන්නේ තමාගේ අවසන් ගමන නේද කියලා හිතෙනකොට දැනෙන විස්තර කරන්න අමාරු කණගාටුව......"

මම හිතන්නේ මේ හැඟීම විස්තර කළ හැකි වචනය සහකම්පනය. අපේ පාඨක හිතවතා මේ අවස්ථාවේදී හදවතින් සැමන් මාළු එක්ක එක් වෙලා සැමන් මාළුන්ගේ වෙහෙසට, දුකට, කණගාටුවට සම්මාදම් වෙනවා. හැබැයි ඉතිං සැමන් මාළුවාට දැනෙන හැඟීම මේ දිහා බලා සිටින අපේ පාඨකයාට දැනෙන හැඟීමම කියා කියන්න බැහැ. ඇත්තටම ඔහු සම්මාදම් වෙන්නේ තමන්ගේම හිතේ ඉන්න සැමන් මාළු අහිනකගේ දුකටයි.

දැන් මේ විස්තරයේ තියෙන විදිහටම අමාරුවෙන් උඩු ගං පීනන මාළුන්ව වලසුන්ගේ වගේම මිනිස්සුන්ගේ පහසු ගොදුරු බවට පත් වෙනවා. ඒ වුනත්, සැමන් මාළු ගැන පමණක්ම නොහිතා පරිසර පද්ධතියක් සේ හිතුවොත් මෙහි ඇති "වැරැද්දක්" නැහැ. සැමන් මාළුන්ව ගඟ අයිනේ ජීවත්වන, ආහාර දාමයේ සැමන්ලාට වඩා උඩින් ඉන්න, වලස්සු වගේ සතුන්ට ගොදුරු වෙන එක ඒ සතුන්ගේ පැවැත්මට වගේම සැමන් මසුන්ගේ පැවැත්මටත් වැදගත් කරුණක්.

මේ විදිහට වලසුන්ට හා මිනිස්සුන්ට ගොදුරු වෙන්නේ සැමන් අහිනේ ඉන්න දුර්වලම සත්තු. බේරිලා යන්නේ ශක්තිමත්ම සත්තු. ඒ නිසා, අභිජනනය කර අළුත් සැමන් පරම්පරාවක් බිහි කරන්න දායක වෙන්නේ මාළු අහිනේ ඉන්න හොඳම මාළු ටික. හැම අළුත් සැමන් පරම්පරාවක්ම කලින් පරම්පරාවට වඩා ඉදිරියෙන්.

ඔහොම කාලයක් යද්දී සැමන්ලා ගොඩක් "ස්මාර්ට්" වෙලා මිනිසුන්ගෙන් හා වලස්සුන්ගෙන් බේරිලා යාමේ කුසලතාවය ඉහළ ගියොත් මොකද වෙන්නේ?

එවිට වෙන්නේ ගඟ අද්දර ඉන්න මිනිස්සුන්ගෙන් හා වලස්සුන්ගෙන් කොටසක් කන්න මාළු නැතුව මැරෙන එකයි. මේ විදිහට මැරෙන්නේ මාළුවෙක්වත් අල්ලගන්න බැරි දුර්වල මිනිස්සු හා වලස්සු. වඩා ශක්තිමත් මිනිස්සු හා වලස්සු කොහොම හරි මාළුවෙක් අල්ලගනියි.

ඔය කිවුවට මිනිස්සු හා වලස්සු කන්න මාළු නැතුව මැරෙන එකක්ම නැහැ. නමුත්, මාළුවෙක් අල්ලගන්නවත් බැරි පිරිමි මිනිහෙක්ට හෝ වලහෙක්ට ගැහැණු සතෙක්ව හොයා ගැනීම වඩා වඩා අමාරු වීම නිසා වර්ගයා බෝ කරන්න අවස්ථාව නැති වෙයි. එහි ප්‍රතිඵලයත් කලින් එකමයි. ඒ එක්කම, අළුත් පරම්පරාවේ වලස්සු හා මිනිස්සු පෙර පරම්පරාවට වඩා "ස්මාර්ට්" වීම නිසා මාළුන්ට ලැබුණු ඉන්ටවල් එක වැඩි කාලයක් පවතින්නේ නැහැ.

ස්වභාව ධර්මය පරිසර පද්ධති වල සමතුලිතතාවය පවත්වාගන්නේ ඔය විදිහටයි. හැබැයි ස්වභාව ධර්මයට වුනත් කරන්න පුළුවන් සීමාවක් තිබෙනවා. වලස්සු ඉන්නේ මේ සීමාව ඇතුළේ වුනත් මිනිස්සු ඉන්නේ ඒ සීමාවෙන් පිට වෙන්න පුළුවන්. ස්වභාව ධර්මයට ප්‍රතිචාර දක්වන්න කාලයක් නොදී ඉතා කෙටි කාලයක් තුළ පරිසර පද්ධතියකට විශාල බලපෑමක් කිරීමේ හැකියාවක් මිනිස්සුන්ට තිබෙනවා. නමුත්, ඒ විදිහට මිනිස්සුන්ට දිගින් දිගටම ස්වභාව ධර්මය අභිබවා යාමේ හැකියාවක් තියෙනවද?

මේ දවස් වල පෙන්වන කණාමැදිරියෝ ටෙලිනාට්‍යයේ මේ අදහස සාකච්ඡාවට බඳුන් කරනවා.

ස්වභාව ධර්මය හා මිනිසා අතර ගැටුම පිළිබඳ අදහස් විශාල පරාසයක පැතිරිලයි තියෙන්නේ. එක අන්තයක ඉන්න අය මිනිස්සු සහ මිනිස් නිර්මාණ අයින් කරලා ඉතිරි වෙන කොටස ස්වභාව ධර්මය ලෙස සලකමින් මිනිස්සු විසින් ස්වභාව ධර්මය විනාශ කිරීම ගැන කතා කරනවා. එතකොට මතුවන ප්‍රශ්නය ඇයි මිනිස්සු සහ මිනිස් නිර්මාණ පමණක් ස්වභාව ධර්මයේ කොටසක් නොවන්නේ කියන එකයි. වඩු කුරුළු කූඩුවක් ස්වභාව ධර්මයේ කොටසක් වෙද්දී, නෙලුම් කුළුන ස්වභාව ධර්මයේ කොටසක් නොවන්නේ කොහොමද? ස්වභාව ධර්මය කියන්නේ දෙවියන් විසින් මවපු ලෝකයේ මුලින්ම තිබුණු දේවල් ටිකද?

කණාමැදිරියෝ බලන්න ගත්තේනම් ඒක ඇතුලෙ තියෙන දාර්ශනික සංවාද නිසා නෙමෙයි. කුතුහලය තරමක් දුරට හෝ පවත්වා ගන්න පුළුවන් විදිහට කතාව ගෙනියන නිසයි. ඒ අතින් කූඹියෝ තිර රචනයට ටිකක් කිට්ටුයි.

කූඹියෝ ටෙලිනාට්‍යය වටා පෙළගැහිච්ච රසිකයෝ කොටස් දෙකක් හිටියනේ. කට්ටියක් කැමති වුණේ ඒකෙ තිබුණා කියා හිතාගෙන හිටපු දේශපාලනයට. කතාවේ තියෙන්නෙ තමන් හිතාගෙන හිටපු දේශපාලනය නෙමෙයි කියා තේරෙන කොට ඒ කට්ටිය හිමිහිට අයින් වුනා.

දෙවන කණ්ඩායම කූඹියෝ බැලුවේ එහි වේගවත් ගලා යාම හා ත්‍රිලර් ගතියට. අන්න ඒ ගතිය ටිකක් කණාමැදිරියෝ ටෙලි නාට්‍යයේත් තියෙනවා. නමුත්, කණාමැදිරියෝ බලන්න ලොකු රැල්ලක් හැදිලා නැති එකෙන් පේන්නේ කූඹියෝ වටේ වැඩිපුර ඉඳල තියෙන්නේ පළමු කණ්ඩායමේ අය බව. කූඹියෝ සහ ඒ එක්කම වාගේ විකාශනය වූ සහෝදරයා අතර සමානකම් දැක්කේ ඒ අයයි.

වේගවත් ගලා යාම කියා කියද්දී මිණිගංදෑළ මතක් වෙන එක නවත්තන්න බැහැ. අර කතාවක් තියෙනවනේ එකම ගඟ දෙවරක් දකින්න බැහැ කියලා. මුලින් උනන්දුවෙන් බලන්න පටන්ගත්ත මිණිගංදෑළ බලන එක ඒ දවස වලම නවත්තල නොදැම්මනම් ඔය කතාව පට්ට බොරුවක් බව ඔප්පු කරන්න තිබුණා. කොහොම වුනත් ඒ කාලය කණාමැදිරියෝ බලන්න ඉතිරි වුණා.

කණාමැදිරියෝ ගලාගෙන යන්නේ තාත්ත්වික සීමාවෙන් එපිට අන්ත දෙකක ඉන්න චරිත දෙකක් මැදින්. මුලින්ම හිතුනේ තිර රචකයා ප්‍රොෆෙසර් මහේන්ද්‍රගේ පැත්තේ කියලයි. කතාව තවම ඉවර නැතත්, යන විදිහට පේන්නේ මුලින් වෙන්න බැරි දේවල් වගේ පෙනුණු දේවල් වලට "විද්‍යාත්මක" පැහැදිලි කිරීම් එකින් එක එමින් තියෙන බවයි.

(Image: https://pgcpsmess.wordpress.com/tag/spawning-salmon-and-bears/)

උපන් බිමේ මැරෙන්නට උඩු ගං බලා...

කලින් ලිපියෙන් කතා කළ අභ්‍යාවකාශ තරණය කියන්නේ විශාල වියදමක් දරන්න වෙන වැඩක්. ඒ වියදමට ලැබෙන ප්‍රතිලාභය කුමක්ද කියන එක පැහැදිලි නැහැ. ඒ වුනත්, මේ වගේ ප්‍රතිලාභ පැහැදිලි නැති දේවල් වෙනුවෙන් මිනිස්සු වියදම් කරන අවස්ථා ඕනෑ තරම් තියෙනවා.

අභ්‍යාවකාශ තරණයට මිනිස්සුන්ගේ තියෙන කැමැත්ත පිටුපස තියෙන්නේ තමන් දන්න සීමාවෙන් ඔබ්බට තිබෙන දේවල් ගවේෂණය කරන්න මිනිස්සුන්ගේ තිබෙන ස්වභාවික කැමැත්ත. එය මිනිස්සුන්ව සංක්‍රමණයට පොළොඹවන ප්‍රධාන හේතුවක්ද  වෙනවා. ආර්ථික වාසි හොයාගෙන මිනිස්සු වගේම වෙනත් සත්තුත් උපන් බිමේ සිට දුර බැහැර පෙදෙස් වලට සංක්‍රමණය වනවා වගේම අලුත් දේවල් දැනගන්න තිබෙන ස්වභාවික කුතුහලය නිසා සංක්‍රමණය තෝරා ගන්නා අයත් ඉන්නවා.

විශ්ව විද්‍යාල ප්‍රතිපාදන කොමිසම මගින් දවස් කිහිපයකට කලින් ප්‍රසිද්ධ කරලා තිබුණු ලැයිස්තුවේ ඉන්නේ ලංකාවේ සරසවියක සේවය කරමින් සිට උසස් අධ්‍යාපනය සඳහා විදේශගත වෙලා ලංකාවට ආපසු නොපැමිණි අයගෙන් එක් කොටසක් පමණයි. සරසවිය සමඟ බැඳුම්කරයකට අත්සන් නොතබා රටින් පිටව ගිය අය මෙහි නැහැ.

ලංකාවේ සරසවි වල ආචාර්ය මණ්ඩලයේ ඉන්න කෙනෙක්ට උසස් අධ්‍යාපනය ලබාගන්න ලංකාවේ රජයෙන් අරමුදල් හෝ ණය දෙනවද කියා මම දන්නේ නැහැ. එහෙම දෙනවනම් ඒ ඉතාම සීමිත පිරිසකට පමණක් විය යුතුයි. බොහෝ දෙනෙක් මේ විදිහට විදේශගත වෙන්නේ අදාළ රටේ මහජන මුදල් වලින් ලබා දෙන ශිෂ්‍යත්ව ලබා ගෙනයි.

විදේශ ශිෂ්‍යත්වයක් ලබා ලංකාවෙන් බැහැර යන කෙනෙක් ඒ වෙලාවේ ආපසු ලංකාවට නොපැමිණීමේ තීරණයේ ඉන්නවානම් මේ විදිහේ බැඳුම්කරයකට අත්සන් කරන්නේ නැහැ. එවැනි අයෙක් ලංකාවේ තමන්ගේ රැකියාවෙන් ඉල්ලා අස්වෙලා විදේශගත වුනා කියා පාඩුවක් වෙන්නේ නැහැ.

බැඳුම්කරයකට අත්සන් කර විදේශගත වෙන්නේ නැවත ලංකාවට එන්න හිතාගෙන රටින් පිටව යන අයයි. රැකියාවෙන් ඉවත් වෙලා විදේශගත වුනොත් නැවත ලංකාවට පැමිණියාට පසුව සුදුසු රැකියාවක් හොයා ගැනීම පහසු නොවන බව දන්නා නිසා ලංකාවේ රැකියාව සුරක්ෂිතව තියාගන්නයි මේ විදිහට බැඳුම්කරයකට අත්සන් කර රටින් පිටවෙන්නේ. නමුත්, ඒ අයගෙන් කොටසක් නැවත ලංකාවට එන්නේ නැහැ.

මුල් තීරණය පසුව වෙනස් වී තමන් ගිය රටේම නවතින්න ගොඩක් අය පෙළඹීමට ආර්ථික වාසි වගේම වෙනත් හේතුත් බලපානවා. තමන් කලින් නොදුටු අවස්ථා දකින්න ලැබෙන විට ඇතැම් අයගේ මුල් තීරණය වෙනස් වෙනවා.

මිනිස්සුන්ට පමණක් නෙමෙයි සත්තුන්ට පවා තමන්ගේ පැවැත්ම සඳහා වඩාත්ම හොඳ තීරණය ගැනීමේ ස්වභාවික ඉවක් තිබුණත් එවැනි තීරණයක් හොඳම තීරණය වෙන්නේ ඒ මොහොතේ තමන්ගේ දැනුමට සාපේක්ෂව. දැනුම අලුත් වෙද්දී කලින් හොඳයි සිතා ගත් තීරණ හොඳම තීරණ නොවන බව පෙනෙන්න පුළුවන්. එහෙම පෙනුනා කියා බැක් ටු ද ෆියුචර් චිත්‍රපටියේ වගේ අතීතයට ගිහින් කලින් ගත්ත තීරණය වෙනස් කරන්න බැහැ. නමුත්, කලින් සැලසුම් කර තිබුණු අනාගත තේරීම් වෙනස් කරන්න පුළුවන්.

සංක්‍රමණය කියන්නේ අවදානම් කටයුත්තක්. මේ තීරණය ගනිද්දී එහි අනාගත ප්‍රතිඵල සියල්ලක්ම හරියටම දැනගන්න ක්‍රමයක් නැහැ. නමුත්, ඉතිහාසය පුරාම මිනිස්සු ඒ අවදානම අරගෙන තිබෙනවා. මිනිස්සු වගේම ඒ අවදානම ගන්න සත්තුත් ඉන්නවා.

සත්ත්ව ලෝකයේ සංක්‍රමණිකයින් ගැන කතා කරද්දී සැමන් මාළු ගැන කතා නොකරම බැහැ. අපි පොඩි කාලේ සැමන් කියා කිවුවේ පොදුවේ ටින් මාළු වලටයි. මේ සමහර ටින් වල අසුරා තිබුණේ මැකරල් වගේ වෙනත් මාළු වර්ග. මේ කියන්නේනම් ඔරිජිනල් සැමන් මාළු ගැන.

මාළු සාමාන්‍යයෙන් මිරිදිය මාළු හා මුහුදු මාළු විදිහට වර්ග කෙරෙනවා. කරදිය මාළුන්ට මිරිදියේ ජීවත් වෙන්න බැරුවා වගේම මිරිදිය මාළුන්ට මුහුදේ ජීවත් වෙන්නත් බැහැ. මිනිස්සු වගේම සත්තුත් පරිණාමය වෙලා තිබෙන්නේ තමන් පරම්පරා ගණනක් ජීවත් වූ පරිසරයට උචිත ආකාරයටයි.

සැමන් මාළුවාගේ පොඩි වෙනසක් තියෙනවා. සැමන් මාළු ඉපදෙන්නේ වගේම මැරෙන්නත් මිරිදියේ වුවත් වැඩිකලක් ජීවත් වෙන්නේ කරදියේ. ඔවුන්ට තියෙන්නේ අපූරු ජීවන චක්‍රයක්.

මිරිදිය මාළු විදිහට පරිණාමය වෙලා ඉන්න සැමන් මාළුන්ට කුඩා කාලයේ කරදියේ ජීවත් වෙන්න බැහැ. නමුත්, වැඩුණු සැමන් මාළුවෙකුට කරදියට හුරු වෙන්න පුළුවන්.

මුහුද කියන්නේ මාළුවෙකුට ජීවත් වෙන්න අවශ්‍ය සම්පත් විශාල වශයෙන් තියෙන තැනක්. මිරිදිය ජලාශ වල ඒ තරම් සම්පත් නැහැ. තරමක් ලොකු මාළුවෙක් වන සැමන් මාළුවෙකු තමන් උපන් තැනම මුළු ජීවිත කාලයම ගෙවනවානම් එක්තරා ප්‍රමාණයකට වැඩුනට පස්සේ මේ සම්පත් හිඟය අභියෝගයක් වෙනවා. එහෙම වුනොත් තිබෙන සීමිත සම්පත් ප්‍රමාණය බෙදාගන්න සැමන් මාළුන්ට එකිනෙකා එක්ක සෑහෙන තරඟයක් කරන්න වෙනවා. මේ වගේ තරඟයක් කුඩා සැමන් පැටවුන්ට අවාසිදායක සේ බලපාන්න පුළුවන්. තියෙන කෑම ඩිංගිත්ත ලොකු සැමන් මාළු ටික දෙනෙක් උලා කෑවට පස්සේ පොඩි එවුන්ට හූල්ල හූල්ල ඉන්න තමයි වෙන්නේ.

කොහොම වුනත්, තමන් උපන් තැනින් ලබා ගන්න පුළුවන් සම්පත් අරගෙන එක ප්‍රමාණයකට ලොකු මහත් වුන සැමන් මාළු වඩා දුර්වල සැමන් පැටවුන්ට ඇණයක් වෙමින් එතැනම ටැග් ගැහි ගැහී ඉන්නේ නැහැ. උන් කරන්නේ විශාල අවදානමකට මුහුණ දෙමින් සම්පත් බහුල මුහුද කරා ගමන් අරඹන එකයි.

සංක්‍රමණය හා අදාළව එකට කතා වෙන වචන දෙකක් වන බුද්ධි ගලනය හා බුද්ධි ජනනය (Brain Drain & Brain Gain) කියන වචන දෙකෙන් දෙවැන්න ගැන කතාබහක් ලංකාවේදී ඇහෙන්නෙම නැති තරම්. මේ දෙකෙන්  බුද්ධි ජනනයේ වාසිය තිබෙන්නේ සංක්‍රමණිකයින් ආකර්ශනය කරගන්නා රටවල් වලට පමණක් නෙමෙයි. සංක්‍රමණිකයින්ගේ මුල් රටවලටත් බුද්ධි ජනනය වාසියක් වෙනවා. ඇතැම් තත්ත්වයන් යටතේදී මේ වාසිය බුද්ධි ගලනයේ අවාසිය ඉක්මවනවා.

සාමාන්‍යයෙන් සංක්‍රමණයට පෙළඹෙන්නේ අවදානම් ගැනීමේ අභියෝගයට මුහුණ දෙන්න සූදානම් අය. සමාන කුසලතා තිබෙන දෙදෙනෙකුගෙන් නුහුරු බිමක ජීවත් වන අයෙකුට වඩා උපන් බිමේ ජීවත්වන අයෙකුට ජීවිතය පහසුයි. ඒ නිසා, සංක්‍රමණිකයෙකුට ගමනාන්ත රටේදී තරඟයට මුහුණ දී ජයගන්න පුළුවන් වෙන්නේ කුසලතා අතින් වඩා ඉදිරියෙන් සිටියොත් පමණයි.

සංක්‍රමණයට තිබෙන අවස්ථා පුළුල් වන තරමට කිසියම් රටක ඉන්න ශ්‍රම බලකාය සංක්‍රමණයේ අවදානම් වලට මුහුණ දිය හැකි තරමට කුසලතා වර්ධනය කර ගන්න පෙළඹෙනවා. නමුත්, ඒ විදිහට තමන්ගේ කුසලතා වර්ධනය කර ගන්න හැමෝම අන්තිමේදී සංක්‍රමණයට පෙළඹෙන්නේ නැහැ. මෙය බුද්ධි ජනනයට හේතු වන එක් කරුණක්.

හැබැයි සැමන් මාළුනම් එහෙම නැහැ. සංක්‍රමණයට අවශ්‍ය කුසලතා වර්ධනය කර ගත්තට පස්සේ සැමන් මාළු කිසිවෙක් උපන් තැන නැවතිලා ඉන්නේ නැහැ.

ගඟක ඉහළ ඉපදෙන සැමන් මාළුන්ට මුහුද බලා ගඟ පහළට යන එක ගොඩක් අමාරු වැඩක් නෙමෙයි. ගොඩක් පොඩි මාළු කරන්නේ ඔළුව ගඟ ඉහළට තබාගෙන දිය පාර දිගේ හෙමින් පහළට ගසාගෙන යන්න ඉඩ අරින එකයි. තරමක් ලොකු මාළුනම් ඒ විදිහට දෛවයට ඉඩ දී බලා ඉන්නේ නැතුව ඔළුව දිය පාර දිහාවට හරවලා සක්‍රිය ලෙස පීනනවා. මේ සංක්‍රමණය ආරම්භ කරන්නේ වයස අවුරුද්දක් පමණ වූ සැමන් මාළු. මේ වයස සැමන් ප්‍රභේදය අනුව වෙනස් වෙනවා.

මේ විදිහට හරිත තණ බිම් හොයාගෙන යන සැමන් මාළුන්ට වැඩේ බරපතලකම තේරෙන්න ගන්නේ මිරිදියෙන් කරදියට මාරු වෙද්දී. අලුත් පරිසරයට හැඩගැහෙන අතරේ මේ සැමන් මාළු හොඳට කාලා වේගයෙන් වැඩෙනවා. අලුත් පරිසරයේ සම්පත් වගේම අභියෝගත් වැඩියිනේ. ඒ අභියෝග ජයගන්නනම් තමන්ගේ කුසලතා තවත් හොඳින් වර්ධනය කරගන්න ඕනෑ.

කරදියට හුරුවෙන සැමන් මාළු අවුරුදු හතරක් පහක්ම කර දියේ ගෙවනවා. ඇතැම් විශේෂ අවුරුදු හත අටක්ම. මේ කාලය ඇතුළත මුහුදේ තිබෙන විශාල සම්පත් ප්‍රමාණයේ වාසිය ලබමින් මේ සැමන් මාළු පුෂ්ඨිමත්ව වැඩෙනවා.

පොඩි අවුලකට තියෙන්නේ ලොකු සැමන් මාළුන්ට මේ විදිහට කරදියට හුරු වෙන්න පුළුවන් වුනත් සැමන් බිත්තර වලට හෝ කුඩා සැමන් පැටවුන්ට කරදියේ අභියෝග වලට මුහුණ දෙන්න බැරි වීමයි. මොකද සැමන් මාළු පරිණාමය වෙලා තිබෙන්නේ මිරිදිය මාළු වර්ගයක් විදිහට නිසා.

මේ හේතුව නිසා සංක්‍රමණික සැමන් මාළුන්ට අලුත් පරිසරයේ තමන්ගේ පරම්පරාව ඉදිරියට ගෙනයාමේ හැකියාවක් නැහැ. අනෙක් අතට සැමන් මාළු ඉපදුණු ගඟ ඉහළ නිජබිම් වල සැමන් පරම්පරාව ඉදිරියට ගෙන යා හැකි වැඩිහිටි සැමන් මාළු කිසිවෙක් ඉතිරි වෙලත් නැහැ. එහෙමනං සැමන් පරම්පරාව වඳ නොවී දිගටම පවතින්නේ කොහොමද?

සැමන් මාළු කියන්නේ යුතුකම් දන්න සත්තු. විශ්වාස නැත්නම් සැමන් මාළුවෙකුගෙන් අහල බලන්න. මුහුදට ඇවිදින් සම්පත් මැද්දේ ජීවත් වුණත් සැමන් මාළු තමන් උපන් තැන අමතක කරන්නේ නැහැ. පරම්පරාව ගෙනියන්න පැටවු බෝ කරන්න අවශ්‍ය බව අමතක කරන්නෙත් නැහැ.

අවුරුදු හතරක් පහක් මුහුදේ සැපට හැදෙන සැමන් මාළු අන්තිමට කරන්නේ තමන්ගේ වර්ගයා බෝ කිරීමේ කටයුත්ත සඳහා නැවත උපන් තැනට ප්‍රති-සංක්‍රමණය වීමයි. නමුත්, මුහුදේ ඉඳන් උපන් තැනට ආපහු යන එක මුහුදට ආපු තරම් පහසු කටයුත්තක් නෙමෙයි. ඒ සඳහා සැතපුම් සිය ගණනක් ගඟ ඉහළට පීනන්න ඕනෑ.

මේ විදිහට වර්ගයා බෝ කිරීමේ අරමුණින් ඉතා අමාරුවෙන් සැතපුම් සිය ගණනක් උඩු ගං බලා පීනන සැමන් මාළු මේ දුෂ්කර චාරිකාවේ යෙදෙන්නේ උපවාසයකද යෙදෙමිනුයි. ඇඟේ තැන්පත් වී තිබෙන මේද දහනය වෙද්දී ඔවුන්ට උඩු ගං පීනන්න අවශ්‍ය ජවය ලැබෙන අතරම ඇඟේ බර සැහැල්ලු වීම මේ කටයුත්තට තවත් උදවුවක් වෙනවා.

ගමන අවසන් වන විට මේ සැමන් මාළුන්ගේ ප්‍රජනන පද්ධතියේ අවයව හැර අනෙකුත් අවයව සියල්ලම හොඳටම දුර්වල වෙලා අවසන්. ඒ නිසා, තමන් උපන් තැනට ආපසු පැමිණි වහාම ගැහැණු මාළු කරන්නේ තමන්ගේ වරල් වලින් සුරක්ෂිත තැනක් හදලා බිත්තර දමන එකයි. පිරිමි මාළු ඒ එක්කම වගේ මේ බිත්තර සංසේචනය කරන්න අවශ්‍ය කරන දේ එතැනටම හලනවා.

ඔය යුතුකම ඉටු කරලා ඉවර වෙන කොට ගැහැණු පිරිමි දෙවර්ගයේම සැමන් මාළුන්ගේ හොඳ පණ ගිහිං ඉවරයි. එයින් පස්සේ මේ මාළු වැඩිම වුනොත් සතියකට වඩා ජීවත් වෙන්නේ නැහැ. අන්තිමේදී ඔවුන්ගේ සිරුරු දිරා ගිහින් ඔවුන් මුහුදෙන් රැගෙන ආ පෝෂ්‍ය පදාර්ථ උපන් වතුරට එකතු වෙද්දී අලුතෙන් බිහිවුණු පැටවුන්ට අවශ්‍ය පෝෂ්‍ය පදාර්ථ ලබාගන්න ඉඩක් ඔවුන්ට සැලසෙනවා.

කොහොම වුනත් හැම සැමන් මාළුවාටම මේ අවසන් චාරිකාව නිමා කරලා උපන් වතුරට නැවත එන්න ලැබෙන්නේ නැහැ. ඒ වාසනාව ලැබෙන්නේ දිය පහර සමඟ සටන් කරමින් උඩු ගං පීනන සැමන් මාළුන්ව ගොදුරු කරගන්න බලාගෙන ඉන්න වලස්සු වගේ සත්තුන්ගෙන් වගේම මිනිස්සුන්ගෙනුත් බේරී ගමන අවසන් කරන්න හැකි වන සැමන්ලාට පමණයි.

උතුරු ඇමරිකාවේ සැමන්ලා මේ විදිහට උඩු ගං බලා පීනීම පටන් ගන්නේ උත්තරාර්ධගෝලය උණුසුම් වෙන්න පටන් ගනිද්දී. උත්තරාර්ධගෝලය ශීතල වෙන්න පටන් ගන්න මේ කාලය සැමන් රන් එකේ අන්තිම කාලය. ඔය මාස හයේ තමයි උතුරු ඇමරිකාවේ සැමන් දඩයම ජයටම කෙරෙන්නේ.

මේ විදිහට අමාරුවෙන් උඩුගං පීනන සැමන් මාළුන්ව දඩයම් කිරීම බලා ඉන්න කණගාටුදායක දෙයක් බවත් සඳහන් කරමින්, මේ ගැන ලියන්න කියා අපේ පාඨකයෙක් මගෙන් ඉල්ලීමක් කළේ හරියටම අවුරුද්දකට කලින්. ඔහු මේ හා අදාළ ගොඩක් විස්තරත් එවලා තිබුණා. ලිපියක් ලියන්නම් කියා පොරොන්දු වුනත් අවුරුද්දකට පස්සේ සිහි කැඳවීමක් ලැබෙනකල්ම වැඩේ කෙරුණේ නැහැ.

හොයලා බැලුවොත් ඔය විදිහට ඉකොනොමැට්ටා පොරොන්දු වෙලා ඉටු නොකරපු දේවල් තව සෑහෙන්න ඇති. පොරොන්දු කියන්නේ ඉතිං ඉටු කරන දේවල්ම නෙමෙයිනේ!

සැමන් මාළු මැරෙන්න කලින් තමන් උපන් තැනට ආපහු එන්නේත් පොරොන්දුවක් ඉටු කරන්න හෝ මුහුද බලා යන්න කලින් බැඳුම්කරයක් අත්සන් කර තිබීම නිසාද කියා දැනගන්න වෙන්නෙත් උන්ගෙන්ම තමයි. කොහොම වුනත් කමක් නෑ ඊළඟ සැරේ හොද්දක් හරි බැදුමක් හරි හදන්න සැමන් ටින් එකක් කඩන කොට මතක තියා ගන්න ඔය ටින් එක ඇතුළේ සැමන් වගේ පැක් වෙලා ඉන්නේ උපන් දියට සහ මව්දියේ සැමන්ලාට ද්‍රෝහියෙක් නොවූ සැමන් කෙනෙක් බව.

පසු එකතු කිරීම: සැමන් මාළු ගැන වසර කිහිපයකට කලින් ඔමා ලියපු ලිපියක මේ හා අදාළ තොරතුරු ගොඩක් තියෙනවා.

රැඩිකල් මාළුවා ('Salmon fish')

(Image: https://healthyeating.sfgate.com/benefits-canned-salmon-4196.html)

ශ්‍රී ලාංකික අලි ඩයස්පෝරාව

ජනාධිපති ජේආර් ජයවර්ධන ඇමරිකන් ජනාධිපති රේගන්ව හම්බු වෙන්න ගිහින් අලි පැටියෙක් තෑගි කරපු කතාව ගැන අපි කලින් කතා කළානේ. ඔය සිද්ධිය වුනේ 1984 ජූනි 18 වෙනිදා. ඊට සතියකට දෙකකට කලින්, ජූනි 4-10 අතර දවස් වල රේගන් එංගලන්ත සංචාරයක නිරත වුනා. මේ ගමනේ අරමුණ වුණේ G7 රටවල් වල ආර්ථික සමුළුවට සහභාගී වීමයි. රොනල්ඩ් රේගන් ඔය සමුළුවට සහභාගී වෙමින් සිටින අතරතුරේදී නැන්සි රේගන් ලන්ඩන් සත්ත්වෝද්‍යානය බලන්න ගියා.

(Image: https://abc7chicago.com)

ලන්ඩන් සත්වෝද්‍යානයේ හිටපු සත්තු අතරින් නැන්සි රේගන්ගේ හිත ගොඩක් ඇදිල ගියේ කුඩා අලි පැටික්කියෙක් වූ ඩිල්බර්ටා වෙතටයි. ඩිල්බර්ටා ලංකාවේ අලියන් සාමාන්‍යයෙන් කරන විදිහට (කරන්න පුරුදු කරලා තියෙන විදිහට) හොඬවැල උස්සලා නැන්සි රේගන්ට ආචාර කලා.

මේ ඩිල්බර්ටාත් ඉපදිලා තියෙන්නේ පින්නවලදී. ලංකාවේදී ගීතා ලෙස හැඳින්වුණු ඇය ඩිල්බර්ටා වෙලා තියෙන්නේ එංගලන්තයට ආවට පස්සෙයි. 1980 ඔක්තෝබර් මාසයේදී ඉපදී තිබෙන ඇය එංගලන්තයට පැමිණ තිබෙන්නේ 1982 ජූනි 30 වෙනිදා. මේ සිද්ධිය වෙන කොට ඇයට වයස අවුරුදු හතරයි.

ඩිල්බර්ටා දැනට ජීවතුන් අතර නැහැ. ඒත් ඩිල්බර්ටා වගේ ලංකාවේ සිට ලෝකයේ විවිධ රටවලට යවනු ලැබූ අලි සහ ඔවුන්ගෙන් පැවතගෙන එන අලි විශාල ප්‍රමාණයකගෙන් සමන්විත ශ්‍රී ලාංකික අලි ඩයස්පෝරාවක් මේ වන විට ලෝකය පුරා විසිරී සිටිනවා.

ලංකාවේ ඉපදුණු කමලා, ස්වර්ණා හා බණ්ඩාර කැනඩාවේ කැල්ගරි සත්ත්වෝද්‍යානයට එන්නේ 1976 අවුරුද්දේ මැයි 25 වෙනිදා. ඒ වන විට බණ්ඩාරට වයස අවුරුද්දයි. ස්වර්ණාට හා කමලාට මාස නවයක් විතර. මේ තුන්දෙනාගෙන් බණ්ඩාර 1991 නොවැම්බර් 25 වෙනිදා හෘදයාබාධයකින් මිය ගියා. ඒ වන විට බණ්ඩාරගේ වයස අවුරුදු දාසයයි.

බණ්ඩාර එක්ක කැනඩාවට පැමිණි ස්වර්ණා හා කමලා තවමත් ජීවත් වෙනවා. ඒ දෙන්නා දැන් ඉන්නේ ඇමරිකාවේ අගනුවර වන වොෂින්ටන් ඩීසීහි පිහිටි ස්මිත්සෝනියන් ජාතික සත්ත්වෝද්‍යානයේ. දැනට වයස අවුරුදු 43ක් වන මේ දෙන්නා කැනඩාවේ ඉඳලා ඇමරිකාවට එන්නේ 2014 මැයි 22 වෙනිදා. බණ්ඩාර අඩු වයසකින් මිය ගියත් ඊට පෙර කමලා එක්ක එකතු වෙලා දරුවෝ දෙන්නෙක් හැදුවා. ඒ දරුවෝ තවත් දරුවන් ගණනාවක් හැදුවා. දැන් ලෝකය පුරා විසිරිලා ඉන්න බණ්ඩාරගේ හා කමලාගේ දරුවන් හා මුණුපුරන් ගැන පසුව ලියන්නම්.

මේ වන විට ඇමරිකාවේ ස්මිත්සෝනියන් ජාතික සත්ත්වෝද්‍යානයේ ජීවත්වන වයස අවුරුදු 42ක් වූ ශාන්ති ඇමරිකාවට පැමිණියේත් බණ්ඩාර, කමලා හා ස්වර්ණා කැනඩාවට පැමිණි 1976 අවුරුද්දේදී. ඒ අවුරුද්දේ දෙසැම්බර් 29 වෙනිදා ඈ ඇමරිකාවට පැමිණෙන විට ඇගේ වයසත් අවුරුද්දකට අඩුයි. ශාන්තිටත් දරුවන් දෙදෙනෙක් හා මුණුපුරන් ගණනාවක් ඉන්නවා. එක් දරුවෙක්ගේ පියා බණ්ඩාරගේ හා කමලාගේ පුතෙක්.

ශාන්ති ඇමරිකාවට පැමිණෙන්න මාසයකට පෙර, 1976 නොවැම්බර් 3 වෙනිදා ඇමරිකාවේ චිකාගෝ නගරයේ පිහිටි ලින්කන් සත්ත්වෝද්‍යානයට පැමිණි බොසී දැන් ඉන්නේත් ස්මිත්සෝනියන් ජාතික සත්ත්වෝද්‍යානයේ. ඇමරිකාවට ලංකාවේ සිට පැමිණි පෙර කී අලි පැටවුන්ගේ සමකාලීනයෙකු වන බොසීටත් දැන් අවුරුදු 43ක්. ඇයටත් දරුවෙක් හා මුණුපුරන් ගණනාවක් ඉන්නවා.

උතුරු ඇමරිකාවට පෙර කී අලි පැටවුන් පස් දෙනා පැමිණි 1976 අවුරුද්දේදී යුරෝපයටත් ලංකාවෙන් අලි පැටවුන් පැමිණිලා තිබෙනවා. ඒ අවුරුද්දේ මාර්තු 24 වෙනිදා ස්විට්සර්ලන්තයේ සූරිච් සත්ත්වෝද්‍යානයට පැමිණි සීලා-හිමාලි එහි පැමිණෙන විට ඇගේ වයස මාස අටයි. දරුවන් හය දෙනෙකු වැදූ සීලා-හිමාලිට මුණුපුරු මිණිපිරියන් විශාල පිරිසක් ඉන්නවා.

ඔය කාලයේදීම පිලිපීනයේ මැනිලා සත්ත්වෝද්‍යානයට ලබා දුන් මාලිටත් දැන් වයස අවුරුදු 44යි. දරුවන්නම් නැහැ.

කලින් කී අලි පැටවුන් සමඟි පෙරමුණු ආණ්ඩුව කාලයේදී ලංකාවෙන් පිටරට පටවනු ලැබූ පළමු අලි කණ්ඩායම නෙමෙයි. අනුෂාව සහ කෝමලීව ලංකාවේ සිට සිංගප්පූරු සත්ත්වෝද්‍යානයට එවල තියෙන්නේ 1973 වසරේදී. ඒ වන විට අනුෂාට වයස අවුරුදු 28ක්. කෝමලීටනම් අවුරුදු 3ක් වුණා පමණයි. අනුෂා 1999 සැප්තැම්බර් 27 වෙනිදා මිය යන විට ඇයට වයස අවුරුදු 54ක්. දැන් වයස අවුරුදු 48ක් වන කෝමලී මේ වන විට සිංගප්පූරුවේ සිටින ජ්‍යෙෂ්ඨතම කෙණෙරයි.

යුරෝපයේදී හෝ උතුරු ඇමරිකාවේදී මෙන් මේ කෙණෙරන්ගෙන් පැටවුන් ලබා ගන්න සිංගප්පූරුව සමත් වී නැති නිසා ඔවුන්ගෙන් පැවතෙන්නන් කිසිවෙකු නැහැ. ඒ වුනත්, අනුෂා හා කෝමලී ලංකාවේ අලි සංස්කෘතිය සිංගප්පූරුවේ ප්‍රචලිත කර තිබෙනවා. සිංගප්පූරු සත්ත්වෝද්‍යානයේ දැනට සිටින විවිධ රටවලින් පැමිණි අලින්ගේ සම්බන්ධීකරණ භාෂාව ලංකාවේ අලි භාෂාවයි.

මීටත් කලකට පෙර බණ්ඩාරනායක ආණ්ඩුව කාලයේදී ලංකාවෙන් ජපානයට අවුරුදු තුනක අලි පැටියෙක් ලබා දී තිබෙනවා. හිරෝහිතෝ අධිරාජයාගේ මල්ලී වූ මිකාසා කුමරුට 1957දී තෑගි කෙරුණු, අගමැති පුතු ලෙසින්ම අනුර සේ නම් කර තිබෙන මේ අලි පැටවා දැන් වයස අවුරුදු 65ක අලියෙක්. ජපානයේ තමා සත්ත්ත්වෝද්‍යානයේ ජීවත් වෙනවා.

පසුගිය රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව කාලයේදී කෝසල හා අනුලානම් වූ තවත් අලි පැටවුන් දෙදෙනෙකු ජපානයේ හිගශියමා සත්ත්වෝද්‍යානයට ලබා දී තිබෙනවා. 2007 ජූලි 28 වෙනිදා මේ අලි පැටවුන් ලබා දී තිබෙන්නේ රයිනෝසිරස් පැටවුන් දෙදෙනෙකු සමඟ හුවමාරුවක් ලෙසිනුයි. කෝසල ඉපදිලා තියෙන්නේ 2004 මැයි 10 වෙනිදා පින්නවලදී. ඔහුට දැන් වයස 14ක්. ඊට වසර තුනකට පෙර ඉපදුනු අනුලාට දැන් වයස 17ක්. මේ දෙන්නට දැන් ජපානයේදී උපන් සුරතල් දියණියකුත් ඉන්නවා.

ඉන්පසුව නැවතත් මහින්ද රාජපක්ෂ විසින් ශ්‍රී ලංකාව හා ජපානය අතර රාජ්‍යතාන්ත්‍රික සබඳතා වලට වසර හැටක් පිරීම නිමිත්තෙන් 2012 නොවැම්බර් 30 වෙනදා ජපානයේ තමා සත්වෝද්‍යානයට අලි පැටවුන් දෙන්නෙක් ලබා දී තිබෙනවා. ඒ, 2004 ඔක්තෝබර් 29 දා පින්නවලදී උපන් අමරා සහ 2007 අගෝස්තු 25 එහිදීම උපන් විදුර කියන අලි පැටවු දෙන්නා. දැන් මේ දෙන්නට වයස පිළිවෙලින් අවුරුදු 16ක් හා 11ක්.

ඊටත් පස්සේ 2013 සැප්තැම්බර් මාසයේදී ජපානයේ තොකුයමා සත්වෝද්‍යානයට නාමලී හා මිලින්ද නම් වූ තවත් අලි පැටවු දෙන්නෙක් ලබා දී තිබෙනවා. මේ දෙන්නට දැන් පිළිවෙලින් අවුරුදු 12ක් හා 10ක් වෙනවා. මෙයට අමතරව චිබා සත්ත්වෝද්‍යානයේ සිටින සුරතලා නම් වූ අලියාත් ලංකාවෙන් එහි ගිය අලියෙක් වෙන්න පුළුවන්.

රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව කාලෙදීම 2007 පෙබරවාරි 16 වෙනිදා චීනයටත් අලි පැටියෙක් දීල තියෙනවා. 2001 ජූනි මාසේදී පින්නවලදී ඉපදිලා තිබෙන, දැනට බීජිං සත්ත්වෝද්‍යානයේ ඉන්න, මිගාර කියන මේ අලි පැටියට දැන් වයස අවුරුදු 17ක්.

දැනට ස්විට්සර්ලන්තයේ ප්‍රාග් සත්ත්වෝද්‍යානයේ ජීවත් වන තමරා සහ ජනිතා ලංකාවේ සිට එහි පැමිණ තිබෙන්නේ 2012 ඔක්තෝබර් 7 වෙනිදා. වැඩිමල් ජනිතාට වයස 14යි. තමරාට 13යි. මොවුන් එහි ගිහින් වැඩි දවසක් යන්න කලින් මියන්මාරයෙන් පැමිණ සිටි අන්කෝර් තමරාට වහ වැටෙද්දී වියට්නාමයේ සිට ආ මීකොන්ගේ කැමැත්ත ලැබෙන්නේ ජනිතටයි. මේ දෙන්නටම දැන් අවුරුදු දෙක පහු කළ පුත්තු ඉන්නවා.

මීට අමතරව 1977දී ලංකාවේ සිට පැමිණි දේවී ඇමරිකාවේ සැන් දියාගෝ සත්වෝද්‍යානයේ ජීවත් වෙනවා. ඇය එහි පැමිණ තිබෙන්නේ මාස නවයක කාලයේදී. දේවී මෙන්ම ඉපදී මාස කිහිපයකින් 1968දී එහි පැමිණි සුමති අඩ සියවසකට ආසන්න කාලයක් ජීවත් වී දෙවසරකට පෙර මිය ගියා.

පසුගිය ආණ්ඩුව කාලයේදී කොරියාවේ සියෝල් ග්‍රෑන්ඩ් පාර්ක් සත්වෝද්‍යානයටත් සුගලා හා ගජබා නම් වූ අලි පැටවු දෙන්නෙක් ලබා දීල තියෙනවා. සුගලා තවමත් ජීවත් වුනත් ගජබා මේ වන විට ජීවතුන් අතර නැහැ. පසුගිය 7 වෙනිදා මද කිපී සිටි වයස 14ක් වූ ගජබා අවාසනාවන්ත ලෙස මිය ගිහින්. කෙසේ වුවත් ගජබා මිය ගියේ පියෙකු වීමෙන් පසුවයි. 2016 ජූනි මාසයේදී උපන් ගජබාගේ හා සුගලාගේ දරුවාව නම් කෙරුණේ කොරිලංකා ලෙසයි.

පකිස්ථානයේ ලාහෝර් සෆාරි උද්‍යානයටත් ලංකාවෙන් අලි පැටවු දෙන්නෙක් ලබා දෙන්න නියමිත බව මාස දෙකකට පෙර වාර්තා වී තිබුණා. මේ වන විට යවල වෙන්නත් පුළුවන්.

ලංකාවේ සිට වෙනත් රටකට සංක්‍රමණය වන මිනිස්සු මුහුණ දෙන ප්‍රශ්න බොහොමයකටම ලංකාවේ සිට වෙනත් රටකට යන්නට සිදුවන අලින්ටත් මුහුණ දෙන්න වෙනවා. මිනිස්සුනම් සංක්‍රමණය වන්නේ තමන්ගේ තීරණයේ තිබෙන හොඳ නරක කිරා මැන බැලීමෙන් පසුව කැමැත්තෙනුයි. නමුත් අලින්ගේ සංක්‍රමණ තීරණය ඔවුන්ගේ කැමැත්තෙන් සිදුවන්නක් නෙමෙයි.

අම්බිකාගේ විලාපය

ජේආර් උන්නැහේ රේගන් මහත්තයව බැහැදකින්න යද්දී තුටු පඬුරක් විදිහට මාස දහ අටක අලි පැටික්කියක් කිහිල්ලේ ගහගෙන ගිය කතාවත්, ඇමරිකාවට ගිහිං වැඩි දොහක් යන්න කලින් මේ අලි පැටික්කිගේ ජීවිතේ ඉතාම අවාසනාවන්ත විදිහට කෙළවර වුනු ආකාරයත් කලින් ලිපියේ ලිවුවනේ.

මේ කටයුත්තෙදී ජේආර් කළේ වැරැද්දක්ද? නැත්නම් මෝඩකමක්ද? අලි පැටික්කිව බාර ගැනීම ඇමරිකාව කරපු වැරැද්දක්ද? එහෙම නැත්නම් ඇමරිකාවට සිදු වෙච්ච අත්වැරදීමක්ද?

මේ වගේ ප්‍රශ්න මතු වෙන එක අමුත්තක් නොවුනත් මේ දේවල් ගැන එක පාරටම අවසන් නිගමන වලට බහින එක ඒ තරම්ම හොඳ දෙයක් නෙමෙයි.

අලි පැටික්කිව රේගන්ට පිරිනමන්නේ ජේආර් විසින් වුවත් මේ වගේ දෙයක් සිදුවෙන්නේ ජේආර්ගේ හෝ රේගන්ගේ තනි තීරණේට නෙමෙයි. ඔය වගේ තීරණයක් ගන්න නිලධාරීන් විශාල පිරිසක් මැදිහත් වෙනවා.

ජයතු කියන්නේ ලංකාවේ සිට අඩු වයසකදී උතුරු ඇමරිකාවට පටවපු පළමුවෙනි අලි පැටික්කි නෙමෙයි. සමඟි පෙරමුණු ආණ්ඩු කාලේ ඔයාකාරයට ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයට හා කැනඩාවට අලි පැටවු හා පැටික්කියෝ හතර පස් දෙනෙක්ම පටවලා තියෙනවා. ඒ අයට වුනේ මොකද කියන එක අපි වෙනම ලිපියකින් කතා කරමු.

ජයතු අලි පැටවාව ජනාධිපති ජේආර් විසින් ජනාධිපති රේගන්ට නිල වශයෙන් භාර දීම සිදු වුනේ 1984 ජුනි 18 වෙනිදා 11.30ට පමණ ධවල මන්දිරයේ දකුණු තණ තිල්ලේදීයි[1]. ඇය ඇමරිකාවට පැමිණ තිබෙන්නේ ඊට සතියකට පෙර 1984 ජුනි 11 දිනයි. ඇමරිකාවට පැමිණ දින 78කට පසුව, එනම් 1984 අගෝස්තු 29දා හවස 4.45ට පමණ වොෂින්ටන් ඩීසීහි ස්මිත්සෝනියන් ජාතික කෞතුකාගාරයේදී ඈ අවාසනාවන්ත ලෙස මිය යනවා.

ජයතු අලි පැටික්කිය ස්මිත්සෝනියන් ජාතික කෞතුකාගාරට පැමිණෙන විට එහි තවත් ආසියානු අලි දෙන්නෙක් සිටියා. දෙන්නාම කෙණෙරන්. (මේ කෙණෙර කියන වචනය පහේ ශිෂ්‍යත්වයට උගන්වන ගුරුවරුන් විසින් මෑතකාලීනව නැවත අරුත් ගන්වනු ලැබූ වචනයක් වෙන්න පුළුවන්). පළමුවැන්නිය 1961 අප්‍රේල් 14 වෙනිදා ඉන්දියානු දරුවන්ගෙන් ඇමරිකානු දරුවන්ට තෑග්ගක් සේ ලැබුණු අම්බිකා. දෙවැන්නිය ජයතු වගේම අඩු වයසෙන් 1976 දෙසැම්බර් 30දා ලංකාවේ සිට එහි පැමිණි ශාන්ති.

අම්බිකා ඉන්දියාවේ සිට ඇමරිකාවට එන කොට අවුරුදු දහතුනක අලි නෑම්බියක්. නමුත්, ශාන්තිව ඇමරිකාවට එවන විට ඇයට අවුරුද්දක්වත් නැහැ. ජයතු තරම් අවාසනාවන්ත නොවුනත් ඇතැම් විට ශාන්ති කුඩා කාලයේදීත් කිරි පොවන්න අමාරු වෙන්න ඇති. එහෙම නැත්නම් කිරි බොන අලි පැටියෙක්ව භාර ගන්න ඇමරිකාව පසුව අදිමදි කරන්න හේතුවක් නෑනේ. එහෙම නැත්නම් ශාන්ති ආ කාලයේම උතුරු ඇමරිකාවේ වෙනත් සත්ත්ව උද්‍යාන දෙකකට එවනු ලැබූ අනෙක් කිරි බොන අලි පැටවුන් හතර දෙනාගෙන් එකෙකු හෝ කිහිප දෙනෙකු මේ ප්‍රශ්නයට මුහුණ දුන්නා වෙන්නත් පුළුවන්.

අම්බිකාගේ තරුණ කාලයේදී මිනිස් රැකවරණය යටතේ සිටින කෙණෙරන් ගැබ්බර වීම සාමාන්‍ය දෙයක් වී තිබුණේ නැහැ. ඇගේ දරුමල්ලන් කිසිවකු ගැන වාර්තා දකින්නට නැත්තේ ඒ නිසා විය යුතුයි. නමුත්, ශාන්තිටනම් පසුව අලි පැටවුන් දෙන්නෙක්ම ලැබෙනවා.

කොහොම වුණත්, ජයතු ඇමරිකාවට රැගෙන එන කාලය වෙන කොටත් ශාන්ති අවුරුදු අටක අලි පැටික්කියක් මිස අලි නෑම්බියක් නෙමෙයි. හැබැයි ඉන්දියාවෙන් ආ අම්බිකාටනම් ඒ වන විට වයස අවුරුදු තිස් හයක් වෙලා. නිදැල්ලේ හිටියනම් බොහෝ විට අලි පැටවු කීප දෙනෙකුගේ අම්ම කෙනෙක්.

කතාවක් තියෙනවනේ ඇතින්නකට පැටියෙක් ලැබුනහම රැහේ අනෙක් ඇතින්නන්ටත් කිරි උනනවා කියල. ඉන්දියාවෙන් ආපු අම්බිකා ජයතුගේ රැහේම නොවුණත් මේ හුරතල් අලි පැටියා කිරි නැතුව කෑගහන කොට අම්බිකා වගේ දරුවෝ නොලබපු කෙණෙරකට වුනත් කිරි එරෙන්න බැරිද? ජයතු පැටියා කෑ ගහනකොට අම්බිකාට මොන වගේ දේවල් හිතෙන්න ඇද්ද?

අලි ඇත්තුන්ට හිතන්න පුළුවන්ද කියලා කාට හරි අහන්න පුළුවන්. හිතන්න පුළුවන් වුනත් ඒ හිතන දේවල් මට දැනගන්න විදිහක් නැහැ. අලියෙක් තියා මේක කියවන ඔබ හිතන දේවල්වත් මට දැනගන්න බැහැ. නමුත්, අම්බිකා හිතන දේවල් මේ වගේ වෙන්න පුළුවන් කියා මට පරිකල්පනය කරන්න පුළුවන්. අම්බිකා හිතන දේවල් කියා මම පරිකල්පනය කරන දේවල් මට ලියන්නත් පුළුවන්.

අම්බිකා හිතුවේ මේ වගේ වෙන්න බැරිද?


අම්බිකාගේ විලාපය 

මේ ඈත දීපංකර රටේ 
උඹට මට නුපුරුදු වනේ 
උඹට මවු වෙන්නට ඉඩක් නෑ 
බරට කිරි පිරිලා තනේ 

එකෙක් ගැබ්බර වූ තැනේ 
අපි හැවොම කිරි මවුවරු වුනේ 
උඹේ ඇඬුමට කිරි ඉනූවත් 
කෙල්ලෙ මමනම් පිට රැහේ 

උඹේ හුරතල් දුටු තැනේ 
රජ මැතිවරුන් හැම තුටු වුනේ 
ඒත් කෙල්ලේ ඒකමයි අද 
උඹට මේ හැටි කොඩිවිනේ 

පාට සළුපිළි අබරණින් නෙක  
අලංකාරෙට සරසලා 
රජෙක් රජෙකුට පඬුරු විලසට
උඹව ගෙනැවිත් පුද කළා 

මේ හීත හිම වැටෙනා රටේ අද
උඹව කරලා හුදෙකලා 
උඹේ රජු සහ රජ බිසෝ දැන් 
මූදු හතකින් ගොඩ වෙලා 

හාමතේ උඹ හාමතේ උඹ
අඬනවා කිරි ඉල්ලලා 
උඹ වගෙම උඹ වගෙම කෙල්ලේ
මමත් අද අසරණ වෙලා

අලි පැටවු විතරක් නෙමෙයි කෙලි පැටවුන්වත් ඔයාකාරයට ප්‍රාදේශීය රජවරුන් විසින් මහ රජවරුන්ට ගෙනත් භාර දුන් කතා අහල ඇතිනේ. ඒ නිසා අවශ්‍යනම් අම්බිකාගේ විලාපය ගැන වඩා පුළුල් විදිහට වුනත් හිතන්න බැරි කමක් නැහැ.

(Image: https://news.softpedia.com/news/Picture-of-the-Day-Baby-Elephant-Face-Plants-in-Mud-398366.shtml)

1. Ronald Reagan: "Remarks on Accepting a Gift From the People of Sri Lanka ," June 18, 1984. Online by Gerhard Peters and John T. Woolley, The American Presidency Project. http://www.presidency.ucsb.edu/ws/?pid=40056.

ජේආර් සමඟ ඇමරිකා ගොස් හාමතේ මියගිය ඈ...

සමගි පෙරමුණු ආණ්ඩුව පරාජය කර හයෙන් පහක බලයක් ලබාගත් ජේආර් ජයවර්ධන ලංකාවේ ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ ගණනාවකට මුල පිරුවා. අඩුපාඩු තිබුණත් ජේආර්ට ලංකාවේ ආර්ථික වර්ධනය වේගවත් කිරීම පිළිබඳව දැක්මක් තිබුණා. නිදහසින් පසු ලංකාවේ ආර්ථික ව්‍යුහයේ එක දිගටම තිබුණු හා තවමත් තිබෙන මූලික ප්‍රශ්නයක් වන රුපියල ඕනෑවට වඩා ශක්තිමත් වීම නිසි අයුරින් හඳුනාගත් එකම රාජ්‍ය නායකයා ජේආර් ජයවර්ධනයි. මේ කරුණේදී රනිල් වික්‍රමසිංහ ඉන්නෙත් ජේආර්ට වඩා ගොඩක් පස්සෙන්.

ජේආර් ප්‍රසිද්ධ වී තිබෙන්නේ ඇමරිකාවට ලැදි පුද්ගලයෙක් ලෙසයි. ඇමරිකාවට ජේආර්ගේ ලැදිකමක් තිබී ඇති බව පිළිබඳව සැකයක් නැතත්, එය ඔහු පෙන්වූ තරමටම තිබුණා නොවෙන්නත් පුළුවන්. ඊට වඩා සිදුවී තිබෙන බව පෙනෙන්නේ තමන් ඇමරිකාවට ලැදි පුද්ගලයෙක් බවට ප්‍රතිරූපයක් හදාගන්න ජේආර් විසින්ම කාලයක් තිස්සේ කටයුතු කර තිබීමයි. ඔහුගේ රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති ඇමරිකාවට වඩා කිට්ටු සිංගප්පූරුවටයි.

ජේආර් විසින් හඳුන්වා දුන් ප්‍රතිසංස්කරණ නිසා ලංකාවේ ආර්ථික වර්ධනය තරමක් වේගවත් වුනත්, උතුරේ කැරළි පටන් ගැනීමෙන් පසුව තත්ත්වය හිතූ තරම් හොඳ වුණේ නැහැ. මේ ප්‍රශ්නයේ ඉතිහාසය ඈතට දිවෙන්නක් වුවත්, ලංකාවේ ආර්ථිකයට හා ජන ජීවිතයට සිවිල් යුද්ධයේ බලපෑම දැනෙන්න පටන් ගත් අවුරුද්ද සේ සැලකිය හැක්කේ 1983 අවුරුද්දයි.

මේ විදිහට උතුරේ ත්‍රස්තවාදී ක්‍රියා ආරම්භ වී වසරකට පමණ පසු ජේආර් ඇමරිකාවේ සංචාරයක යෙදුණා. එවකට ඇමරිකානු ජනාධිපති වුණේ රොනල්ඩ් රේගන්. සංචාරයේ පසුබිම ඇතුළු දේශපාලනික කරුණු ගැන කතා කරන එක අපි දැනට පැත්තකින් තියමු.

ජේආර් ඇමරිකාවට ගියේ රේගන්ට දෙන්න තෑග්ගකුත් අරගෙනයි. ඒ කිරි බොන වයසේ හිටපු මාස 18ක සුරතල් අලි පැටික්කියක්. බර රාත්තල් 285ක් පමණයි. ජයතු ලෙස නම් කර තිබුණු මේ අලි පැටික්කී වලක වැටිලා ඉඳිද්දී බේරාගෙන තිබුණු අනාථ අලි සිඟිත්තියක්. ජේආර් මේ අලි පැටික්කිව කිහිල්ලෙ ගහගෙන ඇමරිකා යන කාටුන් එකක් ඒ දවස් වල ඇත්තේ හෝ වෙනත් පත්තරේක නැත්නම් සඟරාවක තිබුණා වගෙත් මතකයක් තියෙනවා.

රටකින් රටකට තෑග්ගක් දෙනකොට යන ගමන් ලක්සලෙන් මොකක් හරි අරන් ඔතාගෙන යනවා වගේ ලේසියට ඔය වැඩේ කරන්න බැහැ. ඊට කලින් අනුගමනය කළ යුතු රාජ්‍යතාන්ත්‍රික ක්‍රියාපටිපාටීන් තියෙනවා. මේ අතරින් වැදගත්ම මූලික කරුණක් වෙන්නේ තෑග්ග භාරගන්න අදාළ රට කැමති වීමයි.

මේ අලි පැටික්කිව භාර ගන්න ඇමරිකාව මුලින්ම කැමති වෙලා නැහැ. එයට හේතුව මේ තරම් පොඩි වයසක අලි පැටික්කියක් ඇමරිකාව වගේ නුපුරුදු දේශගුණයක් තියෙන රටකට ගෙනත් හදාගන්න පුළුවන් වෙයිද කියන සැකය. ඒ නිසා, ඇමරිකාව පැත්තෙන් මුලින් කියල තියෙන්නේ තෑග්ග ලෙස ටිකක් ලොකු, කිරි වරපු අලි පැටියෙක් දෙන්න පුළුවන්නම් වඩා හොඳ බවයි.

අලි පැටියෙක් කිරි වරන්න අවුරුදු තුනක්වත් යනවා. ඒ වෙන කොට පැටියා සෑහෙන්න වැඩිලා නිසා ඒ වයසේ පැටියෙක් ඇමරිකාවට ගෙනියන්නනම් වෙනම ගුවන් යානයක් අවශ්‍ය වෙනවා. ඒ තරම් වියදමක් ලංකාවේ භාණ්ඩාගාරයට දරා ගන්න අපහසු බව ඇමරිකාවට දන්වමින් කොහොම හරි අන්තිමට ජේආර් මේ පැටියාව භාර ගන්න ඇමරිකාව කැමති කරගෙන තියෙනවා. ඒ අනුව, සාමාන්‍ය ජම්බෝ ජෙට් යානයකට පැටවූ තොටිල්ලක මේ අලි පැටික්කී ජේආර් එක්ක ඇමරිකාවට එනවා. ඉන්පසුව, ජේආර්ගේ වගේම රේගන්ගේත් දේශපාලන පක්ෂ වල සංකේතයක් වන මේ අලි පැටික්කිව ජේආර් විසින් රොනල්ඩ් රේගන්ට තෑගි කරනවා.

කොහොම වුණත්, කෙටි කලකට හෝ ජේආර්ගේ වගේම රේගන්ගේත් ආදරය ලබන ජයතු නම් වූ මේ අලි සිඟිත්තිය ඇමරිකාවට පැමිණීමෙන් පසුව ජීවත් වෙන්නේ දින 78ක් පමණයි. මුලින්ම, ලංකාවෙන් ගෙන ආ ළදරු කිරිපිටි ආහාරයට ගනිමින් රාත්තල් 130ක් පමණ බර වැඩි කරගන්නා ඇය එසේ ගෙනා කිරිපිටි ඉවර වී වෙනත් වර්ගයක් ලබාදෙන්නට පටන් ගැනීමත් සමඟ ආහාර ගැනීම ප්‍රතික්ෂේප කරනවා. දිගින් දිගටම ආහාර ප්‍රතික්ෂේප කරද්දී බටයකින් ආහාර ලබා දුන්නත් ඇගේ බඩවැල් ආසාදනය වී පාචන තත්ත්වයක් ඇති වෙන අතර ආහාර අවශෝෂණය කරගැනීම ක්‍රමයෙන් අඩු වී ඇගේ බර විශාල ලෙස පහත වැටෙනවා. අවසානයේදී මේ අලි සිඟිත්තිය උපන් බිමෙන් බොහෝ ඈත රටකදී ඉතා අඩු වයසකින් ජීවිතය හැර යනවා.

(Image: https://de.wikipedia.org/wiki/Datei:Jayewardene_presents_elephant_to_Reagan.jpg)

කොටු පනින කයෝටි හා අවජාතක කෝයිවෘකයෝ

අපේ ගෙවල් ඉසවුවේ කරක් ගසමින් සිටි කයෝටියෙක් ගැන අසල්වැසියෙක් විසින් මාස කිහිපයකට පෙර අපේ නිවාස හිමියන්ගේ සංගමයේ වත්පොත් පිටුවේ පළ කර තිබුණු නිවේදනයක් ගැන කලින් ලිපියකින් මම කිවුවෙමි. මේ නිවේදනය පළවීමෙන් පසු ගත වූ මාස කිහිපය තුළ තවත් අය විසින්ද එවැනිම නිවේදන මේ වත්පොත් පිටුවේ පළ කළේය. මේ අනුව, රෑ ජාමයේ අපේ ගෙවල් පැත්තේ කයෝටියන් කැරකෙන බව ඉතා පැහැදිලිය.

කොහොම වුනත්, කයෝටියන් නේවාසික පෙදෙස් වල ගැවසෙන එකේ විශාල අවදානමක් නැත. කයෝටියන් මිනිසුන්ට පහර දෙන්නේ නැත. එහෙත්, කයෝටියෙකු විසින් කොයි වෙලාවක හෝ නිවසක ඇති කරන සුරතල් සතෙකුටනම් වැඩේ දෙන්නට ඉඩක් තිබේ. අනෙක් අතට, මේ කයෝටීන් යම් හෙයකින් ගෙවල් වල කුණු බක්කි වලට පුරුදු වුවහොත් එය දිගුකාලීන ප්‍රශ්නයක් බවට පත් වෙයි.

ඉවත ලූ මාංශමය ආහාර කොටස් නොඅඩුව ඇති, ගෘහස්ථ කුණු දමන බක්කි සාමාන්‍යයෙන් එළියේ තියන්නේ සතියේ කුණු එකතු කරන දවසේ පමණක් වුවත් උදේ පාන්දර කුණු බක්කිය පාර අයිනට තල්ලු කරනවා වෙනුවට රෑ නින්දට යාමට පෙර එය ඒවා පාර අයිනේ ස්ථානගත කිරීම අපද ඇතුළු බොහෝ දෙනෙක් කරන දෙයකි. මෙවැනි දවසක අහම්බෙන් අපේ ගෙවල් පැත්තට එන කයෝටියෙකුට මේ කුණු බක්කි වල ඇති ආහාර ගැන ඉව වැටෙන්නටත්, පසුව එය පුරුද්දට යන්නටත් බැරිකමක් නැත. එහෙම වුනොත්, දිගුකාලීනව එය ප්‍රශ්නයකි. වත්පොත් පිටුව හරහා අපේ ඇතැම් අසල්වැසියන් මේ කරුණ ගැන අවධානය යොමු කර තිබුණේය.

පසුගිය සතියේ දිනෙකත් ඉහත වත්පොත් පිටුවේ අපේ අසල්වැසියෙකු විසින් පාන්දර ජාමයේ දුටු කයෝටියෙකු ගැන විස්තරයක් තිබුණේය. මේ නිවේදනය පළකළ තැනැත්තියට අනුව ඇය විසින් දැක තිබුණේ ශරීර ප්‍රමාණයෙන් සාමාන්‍ය කයෝටියෙකුට වඩා බොහෝ විශාල තරමක් අසාමාන්‍ය කයෝටියෙකි. මේ නිවේදනය වත්පොත් පිටුවේ පළවී දිනකට හෝ දෙකකට පසු, වෙනත් අසල්වැසියෙකු විසින් එයට ප්‍රතිචාරයක් ලෙස අපේ නගරයේ ප්‍රාදේශීය පුවත්පතක පළවූ ලිපියක සබැඳියක් පළ කර තිබුණේය.

ඉහත පුවත්පත් වාර්තාවට අනුව, අපේ නගරයේ කෝයිවෘකයින් සිටින බවට සැක පහළව තිබේ.

කෝයිවෘකයෙකු යනු කොටළුවෙකු මෙන් දෙමුහුන් සතෙකි. අශ්වයින් හා බූරුවන් අතර සංසර්ගයෙන් කොටලුවන් හැදෙන අයුරින්, වෘකයින් හා කයෝටියන් අතර සංසර්ගයෙන් කෝයිවෘකයින් බිහි වේ. කෝයිවෘකයෙකු ශරීර ප්‍රමාණයෙන් රාත්තල් සීයක් පමණ විශාල විය හැකි අතර ඔවුහු මිනිසෙකු දුටු විට කයෝටින් මෙන් සැඟව පලා නොයති. එකම පූර්වජයෙකුගෙන් පැවත එන වෘකයින් හා කයෝටියන් වෙනස් සත්ත්ව විශේෂ දෙකක් ලෙස වෙන් වී වැඩි කලක් නැති නිසා තවමත් ඔවුන්ට එක්ව දරුවන් බිහිකළ හැකිය.

සාමාන්‍යයෙන් වෙනස් සත්ත්ව විශේෂ දෙකක් අතර සිදුවන සංසර්ගයකින් පසු බිහිවන කොටළුවන් වැනි සතුන්ට සරු ජනිතයින් බිහි කළ නොහැකිය. එසේ වුවත්, කෝයිවෘකයින්ට ඒ හැකියාවද තිබේ.

මුල් නිවේදනයට ප්‍රතිචාරයක් ලෙස ඉහත පුවත්පත් වාර්තාව අවධානයට ලක් කිරීමෙන් පසුව මුල් සටහන දැමූ තැනැත්තිය විසින් මෙසේ ලියා තිබුණේය.

"මම දැක්කේ කෝයිවෘකයෙක් වෙන්න පුළුවන්. අපේ ප්‍රදේශයේදී වෘකයෙකු හමුවිය හැකි බව දැන නොසිටි නිසා මම හිතුවේ මා දුටුවේ ලොකු කයෝටියෙක් කියලයි!"

දින දෙක තුනකට පෙර ප්‍රාන්ත රජයේ වනජීවී නිලධාරීන් විසින් නිවේදනය කර තිබුණේ අපේ ප්‍රාන්තයේ කෝයිවෘකයින් සිටින බව තහවුරු වී නැති බවත්, එය සහතික කළ හැක්කේ ඩීඑන්ඒ පරීක්ෂණයකින් පසුව පමණක් බවත්ය. ආණ්ඩු වලින් කොහොමත් කියන්නේ ඔය වගේ කතාය.

අපේ ගෙවල් පැත්තේ කයෝටින් ගැවසෙන බව ස්ථිර වුවත්, කෝයිවෘකයින් සිටින්නේද යන්න ස්ථිර නැත. එසේ සිටින්නේනම්, මාස කිහිපයකට පෙර මා අපේ ගෙවල් ආසන්නයේ ඇති ස්වභාවික රක්ෂිතයේ දරුවකු සමඟ ඇවිදිද්දී හමු වූ අඩිසලකුණු අතර වුවද කෝයිවෘකයෙකුගේ අඩි සලකුණු තිබුණා වන්නට වුවත් බැරිකමක් නැත.

අප බොහෝ විට දකින්නේ යම් මොහොතක, යම් තැනක තිබිය හැකියැයි අප විශ්වාස කරන දේවල් පමණි. අපේ ගෙවල් පැත්තේ කෝයිවෘකයින් සිටිය හැකි බව දැන නොසිටි අසල්වැසියා ලොකු කයෝටියෙකු දැක්කේ එබැවිනි. ඒ  ඇත්තටම ලොකු කයෝටියෙකු වන්නට මෙන්ම කෝයිවෘකයෙකු වන්නටද පුළුවන.

ස්වභාවික රක්ෂිතයේ ඇවිදිද්දී හමු වූ අඩි සලකුණු කයෝටියෙකුගේ බව මගේ දරුවා විසින් හඳුනා ගත්තේ ඒ ප්‍රදේශයේ කයෝටියන් ගැවසෙන බව ඔහු දැන සිටි නිසාය. ඔහු නැතිව මා තනියම එහි ඇවිදින්නට ගියේනම් මා ඒවා හඳුනා ගන්නේ බල්ලෙකුගේ අඩි සලකුණු ලෙසිනි. එසේ වූවානම්, මේ සටහන් දෙක තුන ලියවෙන්නේ නැත.

(Image: https://www.smithsonianmag.com/smart-news/coywolves-are-taking-over-eastern-north-america-180957141/)

රෝඩ් රනර් ෂෝ

පසුගිය ලිපියෙන් විල් ඊ කයෝට් ගැනත් එම චරිතය හමුවන රෝඩ් රනර් කාටූන් මාලාව ගැනත් කතා කළෙමු. මේ කාටූන් මාලාව ඇමරිකාවේ වුවත් වත්මන් පරපුරට අපේ සමකාලීන පරපුරට තරම් සමීප නැත.

ඉගෙන ගන්නා කෙනෙකුට ඉගෙනගන්නවානම් ඔය කාටුන් එකේ වුනත් ඕනෑ තරම් දේවල් තිබේ. උදාහරණයක් ලෙස ලොකු පල්ලමකට වැටෙන්නට යන විල් ඊ කයෝට් මත ගුරුත්වාකර්ෂණය බලපාන්නට පටන් ගන්නේ බිම බැලීමෙන් පසුවය. මේ ඔස්සේ හිතනවානම් ගුරුත්වාකර්ෂණය කියන සංකල්පය ගැන වඩා හොඳින් තේරුම් ගන්නට බැරිකමක් නැත.

මෙහි ප්‍රධාන චරිත දෙකෙන් එකක් වන කයෝට් කයෝටියෙකු වුවත් හැසිරෙන්නේ හා ක්‍රියා කරන්නේ මිනිසෙකු ලෙසින්ය. කයෝට්ට මිනිසෙකු මෙන් සැලසුම් හදන්නට මෙන්ම ඒ සැලසුම් ඉටුකර ගැනීම සඳහා අවශ්‍ය වන ඩයිනමයිට් ආදී සංකීර්ණ ද්‍රව්‍ය හොයා ගන්නට බැරිකමක් නැත. එහෙත්, ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ නිරිතදිග පෙදෙස් වල හා මෙක්සිකෝවේ දැකිය හැකි වටුවෙක් වැනි කුඩා පක්ෂියෙක් වන රෝඩ් රනර් කෙනෙකු දඩයම් කිරීමට ඇති සහජ කැමැත්ත ප්‍රදර්ශනය කරමින් කයෝට් කයෝටියෙකු ලෙසද හැසිරේ.

විල් ඊ කයෝට් ජීවිතයම කැප කර තිබෙන්නේ රෝඩ් රනර්ව අල්ලා ගැනීමටය. ඔහුගේ සැලසුම් හැම එකක්ම එකින් එක ඔහුටම පාරාවළල්ලක් වුවත් කයෝට් වැඩේ අතාරින්නේ නැත. එහෙත්, රෝඩ් රනර් අල්ලගත්තා කියා ඔහුට වේලක කෑම ලැබෙනවාට වඩා ලොකු ප්‍රයෝජනයක් ලැබෙන්නේ නැත. මේ රෝඩ් රනර් කාටූනයකට යටින් කමෙන්ටුවක් දමමින් එක් අයෙක් අසා තිබුණේ මේ තරම් සැලසුම් කිරීමේ හැකියාවක් ඇති, මේ තරම් උපකරණ සපයාගත හැකි කයෝට්ට කඩේට ගොස් මස් මිල දී ගන්නට බැරි ඇයිද කියාය.

මෙහි පළ වූ පෙර ලිපියකට ප්‍රතිචාර දක්වමින් ඇණයා විසින් මෙසේ ලියා තිබුණේය.

"අතේ මුදල් ගැවසෙනවනම් මස් කෑමට සතකු මරා හැකියාව තිබුනත් කඩෙන් මස් මිලදී ගැනීමට ඇති ඉඩ වැඩි, අසීරුවෙන් ජිවත් වූ ගැටවර කාලේ අපි ගෙදර ඇති කළ කුකුලුන් මැරුව, ඒ වගේම අසල ගැවසුණු තලගොයින් සහ වලිකුකුලුන් දඩයම් කර තියෙනවා, ගමේ මන්දපෝෂණය සුලබ වූ එකල ළමුන්ගේ පෝෂණයට සහ බුද්ධි වර්ධනයට මස් මාළු කිරි බිත්තර අවශ්‍ය බව අම්ම නිතර කිවා වගේම මස් සපයා ගැනීම දිරිමත් කළා, එකම තහංචිය වුනේ පෝයදාට එසේ නොකිරීමයි. දැන් තඩි තලගොයෙක් මහගෙදර බිත්ති උඩ වාසය කරනවා, වත්තේ ලොකු තලගොයි කීපදෙනෙක්ම යහතින් ඉන්නවා, කුකුල්ලු කිරි හරක් ඇති කරන්න කිසි උනන්දුවක් නෑ, අම්ම සතියට වරක් පොලේ ගිහින් එනකොට කුකුල් මස් ගෙනවා.

දැන් ව්‍යාපාරයක් වශයෙන් සතුන් ඇති කරන අය හැර වෙනත් සතුන් මරණ අය ලංකාවේ නැති තරම්, මම මෑතකදී රක්ෂිතයක් ආශ්‍රිතව සමීක්ෂණයකට සම්බන්ද වුණා,එහි ප්‍රසිද්ධ දඩයම් කරුවන් සියල්ල හමුවුනා, ඔවුන් සතු හොර තුවක්කු තවම තිබුනත්, පෙරට වඩා වන සතුන් බහුල වුනත් දැන් ඔවුන් කිසිවෙකුත් දඩයම් කරන්නේ නෑ, ඔවුන්ට මස් ඕන වුනොත් කඩෙන් කුකුල් මස් ගෙනව, වාරයට මීපැණි රැස් කිරීමේ පමණක් කරනවා, පෙරට වඩා වැඩි ආගමික නැබුරුවක් ඇතිවීම එයට ප්‍රමුක හේතුව බව ඔවුන් කීවත්, වයසට යෑම නිසා අසනීප වීම, රැකියාවේ නියුත් දරුවන්ගෙන් වියදමට මුදල් ලැබීම, උත්සව සඳහා දඩමස් ඇනවුම් නොලැබීම, දඩයමක් කලොත් ගමේ ගම් බට්ටෝ හරහා පොලිසිය ඒ දඩයම ඩැහැ ගැනීම, දඩයමට දක්ෂ තරුණයන් බිහි නොවීම වැනි කරුනුත් හේතුවන බව පෙනී ගියා."

ඔහු ඉදිරිපත් කරන අදහස් සමඟ මට මුළුමනින්ම වාගේ එකඟ විය හැකිය. මේ කරුණු සියල්ල සාරාංශ කරනවානම් දැන් ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙකුට සතෙකු දඩයම් කර මරා ගැනීමේ ආවස්ථික පිරිවැය කඩෙන් මස් ගන්නවාට වඩා සාපේක්ෂව වැඩිය. ඒ නිසා, දඩයම් කරනවාට වඩා කඩෙන් මස් කන එක වාසිදායකය.

අපේ ගෙවල් අවට කයෝටියෙකු සිටිනු තවමත් කිසි දිනක මා දැක නැතත් හාවුන්, මුවන් වැනි වෙනත් සතුන්නම් ඕනෑ තරම් දකින්නට පුළුවන. එහෙත්, රටේ සිටින මිනිසුන් ගණනට වඩා වැඩි පෞද්ගලික ගිණි අවි ප්‍රමාණයක් තිබෙන ඇමරිකාවේදී උත්සවයකදී හැර වෙනත් අවස්ථාවකදී ගිණි අවියක් පත්තුවෙනු මට කිසිදිනක දකින්නට හෝ අසන්නට ලැබී නැත. පාරේ කිසියම් සතෙකු සිටින විට ඒ සතා ඉවත්ව යන තුරු ඉවසිල්ලෙන් වාහන නවත්වාගෙන සිටින පිරිස්නම් නිතර දකින්නට ලැබේ.

ඇමරිකානුවන් සතුන් කෙරෙහි මේ තරම් අනුකම්පා සහගත වී සිටින්නේ ඔවුන් මිනිසුන් ලෙස ලාංකිකයින්ට වඩා සුවිශේෂී වන නිසා නොවේ. ඇමරිකානුවන්ට විල් ඊ කයෝට් මෙන් රෝඩ් රනර් කෙනෙකු පස්සේ පැන්නුවේ නැති වුනාට අඩු මිලට තමන්ගේ ප්‍රෝටීන් අවශ්‍යතා සපුරා ගන්නට හැකියාව තිබෙන නිසාය. ලාංකිකයින් දැන් දඩයම් කරන්නට අඩුවෙන් පෙළඹෙන්නේද මේ හේතුවම නිසාය.

ආර්ථික තත්ත්වය ඉහළ යන විට මිනිසුන්ගේ චර්යාවන්ද වෙනස් වේ. වෙනත් මිනිසුන්, සතුන් හෝ පරිසරය ගැන හිතන්නට මිනිසෙකුට අවකාශ සැලසෙන්නේ තමන්ගේ මූලික අවශ්‍යතා වැඩි අපහසුවකින් තොරව සැපිරෙන තරමටය.

ඉහත කරුණ දකින්නට ලැබෙන්නේ සතුන් මැරීම හා අදාළව පමණක් නොවේ.

අප කුඩා කාලයේදී ගම් වල කෙහෙල් කැනක් හෝ පොල් ගෙඩියක් හොරුන්ගෙන් පරිස්සම් කර ගැනීම ඉතා අසීරු කරුණක් විය. සාමාන්‍යයෙන් ගමක හොරෙක් ලෙස සැලකුණේ අනුන්ගේ වත්තකට හොරෙන් රිංගා තැඹිලි වල්ලක් බා ගන්නා හෝ කෙහෙල් කැනක් කපා ගන්නා ආකාරයේ සිල්ලර හොරුන්ය. ලොකු හොරකම් කෙසේ වෙතත්, මෙවැනි සිල්ලර හොරුන් දැන් දකින්නට ලැබෙන්නේ ඉතා අඩුවෙනි. මෙහි තිබෙන්නේද සමාජය වඩා සදාචාරාත්මක හෝ ආගමික වීමකට වඩා ආදායම් මට්ටම් ඉහළ යාම නිසා මෙවැනි සුළු හොරකමක් කිරීමේ ආවස්ථික පිරිවැය ඉහළ යාමයි. තාර්කික ලෙස හිතන මිනිසෙකු සතෙක් මරන්නේ හෝ හොරකමක් කරන්නේ එයින් ලැබෙන වාසිය ආවස්ථික පිරිවැය ඉක්මවන්නේනම් පමණි.

කෙසේවුවත්, මෙවැනි චර්යාවන් මුළුමනින්ම ආර්ථික කරුණු වලට ලඝු කරන්නට නොහැකිය. මෙවැනි දේ පිටුපස ජීවවිද්‍යාත්මක හා සංස්කෘතික පසුබිම්ද තිබේ. ඇමරිකානුවන් පවුල් පිටින් මාළු අල්ලන්නට යන්නේ අඩුමිලට සුපිරි වෙළඳසැලකින් මාළු මිලදී ගන්නට නොහැකි නිසා නොවේ. මාළු ඇල්ලීමේ ක්‍රියාවලිය තුළ ඔවුන්ට ලැබෙන තෘප්තිය නිසාය.

වීල් ඊ කයෝට් වෙත නැවත පැමිණියහොත්, අයෙක් කමෙන්ටුවකින් අසා තිබුණු පරිදි, මේ තරම් සැලසුම් කිරීමේ හැකියාවක් ඇති, මේ තරම් උපකරණ සපයාගත හැකි කයෝට්ට කඩේට ගොස් මස් මිල දී ගන්නට බැරි ඇයි?

කයෝට්ගේ ආතල් එක තිබෙන්නේ රෝඩ් රනර්ව අල්ලා හම ගසා කෑලි වලට කපා ගිල දැමීම තුළ නොවේ. එසේ කිරීම ගැන සිහින මවමින් රෝඩ් රනර්ව අල්ලා ගැනීමට දරන උත්සාහය තුළය. රෝඩ් රනර්ව අල්ලාගෙන ආහාරයට ගත් දවසට මේ ආතල් එක අවසන් වේ.

කයෝට්ගේ ආතල් එක පමණක් නොව කයෝට් පෙනී සිටින රෝඩ් රනර් ෂෝ එක නරඹන අයගේ ආතල් එක තියෙන්නේද රෝඩ් රනර්ව අල්ලා ගන්නට කයෝට් විසින් හැමදාමත් දඟලන දැඟලිල්ලේ හා දොඩන වහසිබස් වලය. කොයි තරම් දැඟලුවත් අන්තිමට රෝඩ් රනර්ව අල්ලාගත් පසු කයෝට්ට ලැබෙන්නේ මස් කලං කිහිපයක් පමණි. ඒ මස් ටික කයෝට් විසින් ගිල දමන ජවනිකාවේ බලා සිටින්නට තරම් ආතල් එකක් නැත. ඉන් පසුව, කොහොමටත් බලා සිටින්නට දෙයක් නැත.

රෝඩ් රනර් ෂෝ එක නරඹන්නට පිරිස් සිටින තුරු කයෝට්ට රෝඩ් රනර් ෂෝ එක දිගටම පෙන්වන්නට පුළුවන. එවැනි නරඹන්නන් නැතත් ඒ ෂෝ එකම පෙන්වමින් සිටිනවා හැර කයෝට්ට වෙන කරන්න දෙයක්ද නැත.

විල් ඊ කයෝට්

ඇමරිකාවේ නිවාස හිමියන්ගේ සංගම් ගැන මා මීට පෙර ලියා තිබේ. අපේ නිවාස හිමියන්ගේ සංගමයට වත්පොත් පිටුවක් තිබේ. සංගමයේ නිලධාරීන් විසින් පරිපාලනය කෙරෙන මේ පිටුවේ පළවන්නේ සංගමයට අදාළ නිල තොරතුරු පමණක් නොවේ. නිවාස හිමියන්ට අදාළ බොහෝ දේවල් මේ වත්පොත් පිටුව හරහා ඔවුන් විසින් නිවේදනය කෙරේ. නැත්නම් සාකච්ඡා කෙරේ. එසේ වුවත්, දේශපාලන හෝ මතවාදීමය කරුණු අඩංගු පෝස්ට් ශෙයා කිරීමක්නම් සිදුවන්නේ නැත. පහතින් ඇත්තේ එහි සාමාන්‍යයෙන් පළවන දේවල්ය.

"අපේ පූසා අතුරුදහන්. මෙහි තිබෙන්නේ උගේ ඡායාරූපයක්. කරුණාකර දැක්කොත් කියන්න!"

"අපි දෙසතියක නිවාඩුවකට වෙනත් ප්‍රාන්තයකට යනවා. ඒ අතර අපේ තණකොළ කපන්න කැමති කෙනෙක් ඉන්නවානම් ඩොලර් xxක් ගෙවන්න කැමතියි!"

"අපේ 16 හැවිරිදි දුව (ග්‍රීෂ්ම නිවාඩු කාලයේ) අර්ධකාලීන රැකියාවක් ලෙස දරුවන් බලාගන්න කැමතියි. අවශ්‍යනම් සම්බන්ධ වන්න."

"අපේ අන්තර්ජාල සම්බන්ධතාව අද හරියට වැඩ කරන්නේ නැහැ. මෙය වෙනත් අයටත් තිබෙන ප්‍රශ්නයක්ද?"

"අපට අනවශ්‍ය ගෘහ භාණ්ඩ ටිකක් තිබෙනවා. මේ තිබෙන්නේ ඡායාරූප. නොමිලේ දෙන්න කැමතියි. අවශ්‍ය කෙනෙක් ඉන්නවාද? මුලින්ම ඉල්ලන කෙනාට දෙනවා."

මාස කිහිපයකට පෙර අපේ එක් අසල්වැසියෙකු විසින් පළකර තිබුණේ මේ සාම්ප්‍රදායික රාමුවෙන් තරමක් වෙනස් නිවේදනයකි.

"අද උදේ පහට පමණ අපේ පාරට හැරෙන හන්දියේ කයෝටියෙක් ඉන්නවා දැක්කා."

අපේ ගෙවල් ආසන්න ස්වභාවික රක්ෂිතයේ කයෝටියන් සැරිසරන බව මම ඒ වන විටද දැන සිටියෙමි.

මේ නිවේදනය පළවන්නට මාස කිහිපයකට පෙර මම මගේ දරුවෙකු සමඟ එම ස්වභාවික රක්ෂිතයේ ඇවිදින්නට ගියෙමි. අප ගමන් කළ මාර්ගය වැටී තිබුණේ දොළ පාරක් අයිනෙනි. ඇතැම් තැන් වලදී එම දොළ පහරට එකතුවන කුඩා දිය පාරවල් හරහා මේ මාර්ගය වැටී තිබුණු අතර එවැනි තැන් වල පස තරමක් මඩ වී තිබුණේය.

මෙවැනි එක් තැනෙක අපට දකින්නට ලැබුණේ බල්ලකුගේ වැනි අඩි සටහන් රැසකි.

"මේ හරියේ කයෝටි ඉඳල තියෙනවා. මේ තියෙන්නේ කයෝටියන්ගේ අඩි සලකුණු!"

මගේ දරුවා එකවරම කිවුවත් මටනම් ඒ අඩි සලකුණු බල්ලෙකුගේ අඩි සලකුණු වලින් වෙන් කර හඳුනාගන්නට නුපුළුවන් විය. මගේ අදහස වුනෙ කිසියම් අයෙකු බල්ලෙකු සමඟ ඇවිදින්නට එන්නට ඇති බවයි.

"නෑ, මේ අඩි සලකුණුනම් කයෝටියෙකුගෙමයි. බල්ලෙකුගේ වෙන්න බැහැ. මේ හරියේ කයෝටියෝ ඉන්නවා."

ඔහු එසේ කිවුවේ කෙසේදැයි මා දන්නේ නැත. කොහොමවුවත් මෙවැනි දේ ගැන ඔහුගේ දැනුමට අලගු තියන්නටවත් මට නුපුළුවන. නිවසට පැමිණීමෙන් පසුව අන්තර්ජාලය පිරික්සා දැන ගත හැකි වූයේ දරුවා කියූ පරිදිම ඒ ස්වභාවික රක්ෂිත පෙදෙසේ කයෝටියන් සැරිසරන බවයි.

කයෝටියා උතුරු ඇමරිකාවට ආවේණික සුනඛ වර්ගයේ සතෙකි. කිලෝග්‍රෑම් 20ක් පමණ දක්වා වැඩෙන අළු පැහැ ලොම් ඇති නරියෙකු වැනි සතෙකි. බොහෝ විට හාවුන්, මීයන් හා උරගයින් වැනි කුඩා සතුන් ආහාරයට ගන්නා නමුත් කණ්ඩායම් ලෙස මුවන් වැනි ලොකු සතුන්ද දඩයම් කරයි. සාමාන්‍යයෙන් මිනිසෙකු දුටු විට මඟ හැර යන නිසා අවදානමක් නැතත් සුරතලට ඇති කරන පූසන් හා කුඩා බල්ලන් ආහාරයට ගන්නට ඉඩ තිබේ.

කයෝටියා හඳුන්වා දෙන්නට මීට වඩා පහසු ක්‍රමයක් තිබේ. පිහියක් හා ගෑරුප්පුවක් අතින් ගෙන රෝඩ් රනර් පසුපස හැමදාමත් එළවන රෝඩ් රනර් ෂෝ කාටුන් මාලාවේ විල් ඊ කයෝට් කියන්නේ කයෝටියෙකි.

පහතින් ඇත්තේ එම කාටූන් මාලාවේ අලුත්ම කොටසකි. මේ කාටූන් නරඹන විට මොට්ට කඩුවක් අතින් ගෙන අගමැති කෙනෙකු පසුපස එළවන ජනාධිපති කෙනෙකු වැනි වෙනත් කරුණක් ඔළුවට ආවොත් එය රස වින්දනයට බාධාවක් විය හැකිය.

ග්‍රවුන්ඩ්හොග්ගේ කාලගුණ අනාවැකි

අද (පෙබරවාරි 2) උතුරු ඇමරිකාවේ ග්‍රවුන්ඩ්හොග් දිනයයි. ග්‍රවුන්ඩ්හොග් කියන්නේ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේදී හා කැනඩාවේදී දැකිය හැකි තරමක් විශාල බිම් ලේනුන් වර්ගයකි.

ජනප්‍රවාදය අනුව, ග්‍රවුන්ඩ්හොග් දිනයේදී ග්‍රවුන්ඩ්හොග් ශිශිර නිද්‍රාවෙන් අවදි වී උගේ ගුලෙන් එළියට පැමිණේ. එසේ පැමිණි විට වලාකුළු වලින් තොර පැහැදිලි අහසක් සහිත කාලගුණයක් තිබී ඌට උගේ හෙවනැල්ල දකින්නට ලැබුණොත් ග්‍රවුන්ඩ්හොග් නැවතත් උගේ ගුලට රිංගයි. එසේ වුවහොත් තවත් සති හයක් යන තුරු ශීත කාලය අවසන් නොවේ.

යම් හෙයකින් ග්‍රවුන්ඩ්හොග් දිනයේදී අහස වලාකුළු වලින් බරව තිබීම නිසා ග්‍රවුන්ඩ්හොග්ට උගේ හෙවනැල්ල නොපෙණුනොත් ඌ එසේ ආපසු ගුලට රිංගන්නේ නැත. එසේ වන අවුරුදු වලදී, ශීත කාලය ඉක්මණින් අවසන් වී වසන්ත කාලය කලින්ම පැමිණේ.

ග්‍රවුන්ඩ්හොග්ව පැත්තකින් තිබ්බොත් මේ ප්‍රවාදය අනුව පෙබරවාරි දෙවෙනිදා අහස දෙස බලා ඉදිරියේ එළඹෙන වසන්ත කාලය ගැන අදහසක් ගන්නට පුළුවන.

ග්‍රවුන්ඩ්හොග් ප්‍රවාදය ජර්මානු සංක්‍රමණිකයින් විසින් ඇමරිකාවට රැගෙන ආ එකකි. ජර්මන් ප්‍රවාදයේ සිටි බැජර් වෙනුවට උතුරු ඇමරිකාවේදී ග්‍රවුන්ඩ්හොග් ආදේශ වී ඇත.

ඇතැම් විශ්ලේෂකයින් විසින් කාලගුණ දත්ත ඇසුරෙන් ග්‍රවුන්ඩ්හොග් ප්‍රවාදය පරීක්ෂාවට ලක්කර ඇති අතර ඒ අනුව පෙනී ගොස් ඇත්තේ ග්‍රවුන්ඩ්හොග්ගේ කාලගුණ අනාවැකිය නිවැරදි වීමේ සම්භාවිතාව 50%කටත් වඩා අඩු බවයි. වෙනත් අයුරකින් කියනවානම් අහඹු අනාවැකියක් නිවැරදි වන්නට මීට වඩා සම්භාවිතාවක් ඇති බවයි. කෙසේවුවත්, ග්‍රවුන්ඩ්හොග් ප්‍රවාදය උතුරු ඇමරිකානුවන් අතර ජනප්‍රිය එකකි.

කාලගුණ අනාවැකි කීම පහසු කටයුත්තක් නොවේ. මෙවර ලංකාවේ පළාත් පාලන මැතිවරණ ප්‍රතිඵල ගැන අනාවැකි කීමද වෙනදාට වඩා අසීරු කටයුත්තක් බව පෙනේ. සාමාන්‍යයෙන් ලංකාවේ මැතිවරණයක් ආසන්න වෙද්දී බර කර අනාවැකි කියන අනාවැකිකරුවන් බොහෝ දෙනෙකුගෙන් මෙවර ලොකු සද්දයක් ඇහෙන්නේ නැත.

(Image: https://kids.nationalgeographic.com/animals/groundhog/#groundhog-with-babies.jpg)

පොල්ල වරද්දා නොගෙන...

කලින් ලිපියේ ලියූ පරිදි, මා නිතර මාළු ආහාරයට ගන්නා අයෙක් වුවත්, මාළුවෙක් අල්ලාගෙන කන්නට හිත හදා ගැනීම මට ඉතා අසීරු කරුණකි. ලංකාවේ තවත් බොහෝ දෙනෙකු හා අදාළ තත්ත්වය වන්නේද මෙයයි. මේ හැසිරීම බෞද්ධ ඉගැන්වීම් සමඟද ගැලපේ. බෞද්ධයින්ට සතුන් නොමැරීමට මිස අනිවාර්යයෙන් සත්ත්ව මාංශ ආහාරයට නොගැනීමට නිර්දේශ කර නැත. ඇතැම් අයෙකු මෙහි විසංවාදයක් දකිතත් මටනම් මෙහි අවුලක් නොපෙනේ. ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙකුටද මේ හැසිරීම අමුතු එකක් නොවේ.

කෙසේවුවත්, සාමාන්‍ය ජීවිතයේදී බොහෝ විට සතුන්ට අනුකම්පාව දක්වන ලාංකිකයින් ඒ අනුකම්පාව සෑම සතෙකුටම එක ලෙස දක්වන්නේ නැත. විශේෂයෙන්ම මදුරුවන් හා මකුණන් වැනි පීඩාකාරී හා කුඩා සතුන් සම්බන්ධව බොහෝ දෙනෙකු අනුගමනය කරන්නේ බුද්ධ ධර්මයෙන් නිර්දේශ කර ඇති ප්‍රතිපත්තියම නොවේ. ඒ නිසා, සිල් අරන් ඇවිත් මකුණන් මරණ සීලවතීලා දැක ගැනීම අසීරු දෙයක් නොවේ.

අනෙක් අතට ලංකාවේ සීලවතීලාට බොහෝ විට මකුණන් මරන්නට සිදුවී තිබෙන්නේ කුඩා දරුවෙකුගේ හෝ පවුලේ වෙනත් අයෙකුගේ සුඛ විහරණය සැලසීමේ චේතනාවෙන් මිස එම සතා විනාශ කර දැමීමේ ඒකායන අරමුණින්ද නොවේ. මේ තර්කයම දිගු කළහොත්, යුද්ධ වලට මුලා වී කරන සියලුම ඝාතන වලට අදාළ කරුණක් නොවූවත්, හමුදා සාමාජිකයෙකුට මිනිසුන් මරන්නට වෙන්නේද මිනිස් ඝාතන කිරීමේ ඒකායන අරමුණින් නොවේ.

මකුණන් හා මදුරුවන් වැනි කුඩා සතුන් හැරුණු විට බොහෝ විට ලංකාවේ මිනිසුන්ගේ වෛරයට පාත්‍ර වන සත්ත්ව කොට්ඨාශයක් වන්නේ සර්පයින්ය. ලංකාවේ සංස්කෘතිය තුළ වැඩි ගෞරවයක් ලබන අලින් හා හරකුන් වැනි ලොකු සතුන් පැත්තකින් තිබ්බත්, අඩු වශයෙන් මකුණෙකුට ලැබෙන තරමේ අනුකම්පාවක්වත් බොහෝ විට සර්පයෙකුට නොලැබේ. මකුණන් හා අදාළව "එක මකුණයි ළමයෝ කන්නේ - ඇයි ඔක්කොම මකුණො මරන්නේ" කියා කිව්වත් සර්පයින් හා අදාළව කියැවෙන්නේ "විෂඝෝර සර්පයා - දැක නාරු මෝඩයා" යන්නයි.

ලොකු කුඩා වෙනත් බොහෝ සතුන්ට අනුකම්පාව දක්වන ඇතැම් ලාංකිකයින් සර්පයෙකු දුටු විට වහාම ඌව මරා දමා පසුව පුළුස්සා දමන්නට දෙවරක් හිතන්නේ නැත. විෂ සහිත සර්පයින් මරා දැමීම සෘජුව හෝ අනියමින් අනුමත කරන අතරම "ගැරඬි මරා පවු පුරවා ගන්න එපා" කියා කිවුවත්, මෙසේ ලාංකිකයින් අතින් මැරෙන බොහෝ සර්පයින් විෂ රහිත සර්පයෝය.

ලාංකිකයින්ගේ වෛරයට නිබඳ පාත්‍රවන සර්පයින් අතරින් විශේෂත්වයක් ලබන එක් සර්පයෙකු සිටී. ඒ නාගයාය. සෑම වසරකදීම මිනිස් ජීවිත ගණනාවක් බිලිගන්නා විසකුරු සතෙකු වුවත්, "නයාට ගසා පොල්ල වරද්දා ගන්නට" බිය නැති  ලාංකිකයින් දැකිය හැක්කේ ඉතා අඩුවෙනි. නාගයින් හා අදාළව ලාංකිකයින්ට ඇත්තේ බිය මිශ්‍ර ගෞරවයකි. එසේ නැත්නම් ගෞරවය මිශ්‍ර බියකි.

අප කුඩා කාලයේ අසා තිබුණු පරිදි නයෙකුට පහර දුන් විට නයා වෛර බඳී. මෙසේ වෛර බඳින නයා කල් යල් බලා කොයි වෙලාවක හෝ දෂ්ඨ කරන්නට ඉඩ තිබේ. යම් හෙයකින් නයාව මරා දැම්මත් ආත්ම හතක් යන තුරු නයාගෙන් ගැලවීමක් නැත. ඒ නිසා, වත්තේ නයෙකු දුටු විට බොහෝ වැඩිහිටියන් විසින් කළේ "අනේ නයිහාමි හොඳ නයිහාමි වගේ තරහ නැතුව  මෙතනින් යන්න!" කියා කාරුණික ඉල්ලීමක් කිරීමයි. මේ ඉල්ලීමට නයිහාමි විසින් දක්වන ප්‍රතිචාරය විධායක ජනාධිපති තනතුරට පත් වූ අයෙකුගෙන් එවැනි ඉල්ලීමක් කළ විට ලැබෙන ප්‍රතිචාරයට වඩා වෙනස් නැත.

වැඩිහිටියන් විසින් සර්පයින් මරනු ඕනෑ තරම් දැක තිබුණත්, නයෙකු මරනු දකින්නටනම් මට ඉඩක් ලැබී ඇත්තේ එක් වරක් පමණි.

ඒ ජවිපෙ භීෂණය ආරම්භ වීමට පෙර වසරකි. ඒ නිසා, අපේ ගෙදර වගේම වෙනත් ඇතැම් ගෙවල් වලද තුවක්කු තිබුණේය. ඒ දිනවල අප ජීවත් වූ නිවසට ඉදිරිපස නිවසේ ජීවත් වුණේ වීරසේකර මහත්තයාය (සැබෑ නම නොවේ). ඔහු රජයේ ලිපිකරුවෙකි. එහෙත්, උරුමයෙන් උරුම වූ තරමක දේපොලකටද උරුමකම් කිවූ ඔහු සාමාන්‍ය රජයේ සේවකයෙකුට වඩා තරමක් හොඳ ජීවන තත්ත්වයක් පවත්වා ගත්තේය.

වීරසේකර මහත්තයාගේ විශේෂත්වය වුණේ ඔහුගේ රැකියාව හෝ ඔහු සතු වූ ඉඩකඩම් ආදිය නොවේ. ඔහු යූඇන්පී කාරයින් රැසක් හා ශ්‍රී ලංකා කාරයින් යම් ප්‍රමාණයක් ජීවත් වූ අපේ ගමේ සිටි කොමියුනිස්ට් කාරයෙකි. ඒ නිසා, විය යුතු පරිද්දෙන්ම, ඔහු යූඇන්පී කාරයින්ට හා ශ්‍රී ලංකා කාරයින්ට වඩා වෙනස් පුද්ගලයෙකු විය.

මැදිවිය පසුකර සිටි වීරසේකර මහත්තයා හවසට ගමේ තරුණයින් සමඟ පාපන්දු ක්‍රීඩා කළේය. නැත්නම් ක්‍රිකට් ක්‍රීඩා කළේය. සමාජවාදයට බර පොත් පත්තර කියෙවුවේය. බොහෝ දේවල් හා අදාළව ගමේ අනෙක් අය මෙන් රැල්ලට නොගියේය.

මේ කාලය ජේආර්ගේ ආණ්ඩුව විසින් මාධ්‍ය ඒකාධිකාරයක් පවත්වා ගත් යුගයකි. සෑම ජාතික පුවත්පතකම දැකිය හැකි වූයේ ආණ්ඩුවට වාසිදායක පුවත් පමණි. කොමියුනිස්ට් පක්ෂයේ නිල පුවත්පත වූ ඇත්ත පුවත්පතේ බොහෝ හිස්තීරු දකින්නට ලැබුණේය. ඒ හිස් තීරු යටින් "බලධාරියා විසින් කපා හරින ලදී" කියා කුඩාවට මුද්‍රණය කර තිබුණේය.

විකල්ප පුවත්පත් ආරම්භ වී නොතිබුණු මේ කාලයේ මුල් වරට මාධ්‍ය ඒකාධිකාරය බිඳ දැම්මේ මාසික සඟරාවක් ලෙස පටන්ගත් රාවයයි. වීරසේකර මහත්තයා සෑම මසකම නොවරදවා රාවය සඟරාව මිල දී ගත්තේය. එපමණක් නොව බය නැතිව ප්‍රසිද්ධියේම ජේආර්ගේ ආණ්ඩුව විවේචනය කළේය. බොහෝ විට මහ හයියෙන්ම මේ විවේචන කළේ හවස් අතේ හීනියට යමක් සප්පායම් වීමෙන් පසුවය.

ඔය අල්ලපනල්ලේ දවසක අපේ අවට ගෙවල් වල හතරමායිම් අස්සේ නයෙක් කරක් ගහන්නට පටන් ගත්තේය.

"ඔය ඉස්සරහ වැට ළඟ ඊයේ හවස නයෙක් ඉඳල තියෙනව. පරිස්සමෙන් බලාගෙන යන්න!"

එළියට බහින විට කවුරු හෝ කිවුවේය. ඒ නිසා, අපි ගෙදරින් එළියට ගියේ තරමක හිතේ දෙගිඩියාවෙනි. අපේ ගෙදර මෙන්ම, වීරසේකර මහත්තයාගේ ගෙදරද අනෙක් ගෙවල් වලද ළමුන් ගණනාවක් සිටියේය. දැන් මෙන් ටියුෂන් පිස්සුවක් හැදී නොතිබුණු ඒ කාලයේ පාසැල් ඇරී නිවසට පැමිණීමෙන් පසු මේ ළමුන් බොහෝ විට කළේ එකිනෙකට මුහුණ ලා පිහිටි නිවෙස් හතර පහේ මිදුල් වලින් සෑදෙන ලොකු ඉඩකඩෙහි මොනවා හෝ සෙල්ලමක් කිරීමයි. දින කිහිපයක සිට නිතර සිදුවන නයාගේ ආගමනය නිසා මිදුලේ සෙල්ලම් කරන ළමුන්ට පමණක් නොව ඔවුන්ගේ භාරකරුවන්ට පවා විශාල ආතතියකින් සිටින්නට සිදු විය.

මෙසේ ළමුන් සෙල්ලම් කරමින් සිටි එක් හැන්දෑ වරුවක හිටිවනම නාගරාජයා දර්ශනය විය.

"අන්න, නයා!"

කවුරු හෝ අයෙක් කෑ ගැසුවේය. ඒ සමඟම සෙල්ලම් කරමින් සිටි ළමයි තමන් සිටි තැන අනුව කාගේ හෝ නිවසකට වහාම රිංගා ගත්හ.

නයා හිමිහිට මිදුල දිගේ ඇදෙන්නට විය. හොඳ වෙලාවට ඌ අපේ ගේ ඇතුළට රිංගා නොගෙන වෙනත් නිවසක් පැත්තට ගිය නිසා චන්ද්‍රා අනගිරත්නට ඇති වූ ආකාරයේ ප්‍රශ්න අපට ඇති වුණේ නැත. ඒ ගෙදර වැඩිහිටියෙක් එළියට ආවේය. එසේ පැමිණ නයාගෙන් කිසියම් කාරුණික ඉල්ලීමක් කළේදැයි මා නොදනිතත්, නයාට එරෙහිව යුද්ධ ප්‍රකාශ කිරීමක් සිදුවන බවක්නම් නොපෙනුණේය.

හෙමින් හෙමින් මිදුල දිගේ ඇදුණු නයා ඉන්පසුව වීරසේකර මහත්තයාගේ වත්තට ඇතුළු විය. වෙන කවුරු නැතත් වීරසේකර මහත්තයානම් නයාට එරෙහිව මොනවා හෝ ක්‍රියාමාර්ගයක් ගනු ඇතැයි මගේ හිත කීවේය.

"වීරසේකර මහත්තයා! ඔන්න නයා ඔය පැත්තට එනවා!!" කවුරු හෝ කෑ ගැසුවේය.

වීරසේකර මහත්තයා නිවසේ ඉදිරි දොර වෙත පැමිණ එබී බැලුවේය. ඉන්පසුව කිසිදු කලබලයක් නොපෙන්වා දොර වසාගෙන නැවත නිවස ඇතුළට ගියේය. මගේ බලාපොරොත්තු කඩ විය.

මම ගේ ඇතුළට යන්නට හැරුණා පමණි. එකවරම විශාල හඬක් ඇසුණේය. සද්දයේ හැටියට වෙඩි හඬක් විය යුතුය.

අහල පහළ අය කෙටි අඩි තබමින් හෙමින් සැරේ වීරසේකර මහත්තයලාගේ ගෙවල් පැත්තට ඇදෙන්නට විය. වීරසේකර මහත්තයා තුවක්කුවත් රැගෙන නිවස ඇතුළට ගොස් එය නිවසේ තබා නැවත ආපසු පැමිණියේය.

වීරසේකර මහත්තයාගේ වෙඩිපහර අඩි පහක් පමණ දිග නයාගේ ඔළුවටම කෙසේ වෙතත් ඔළුව කිට්ටුවෙන් කඳට වැදී ඇත. නයාට සිටින තැනින් වෙනත් තැනකට යන්නට නොහැකි වුවත් තවමත් පණ තිබේ.

වීරසේකර මහත්තයා දෙකේ දෙකේ පොල්ලක් ගෙනවිත් නයාගේ ඔලුවටම පහර කිහිපයක් දී වැඩේ ඉවරයක්ම කර දැමුවේය. ඉන්පසුව වත්තේ පැත්තක වලක් කපා නයාගේ සිරුර එහි දමා, කෑන් එකකින් පෙට්‍රල් වක් කොට ගිණි තැබුවේය.

ජේආර්ට ප්‍රසිද්ධියේ බනින්නට බය නැති වීරසේකර මහත්තයා නයෙකුට බය නොවීම ගැන මට පුදුම හිතුණේ නැත.

තවත් ටික කලක් ගත වුණේය. ජවිපෙ මුල් වූ විරෝධතා ක්‍රමයෙන් සිවිල් සමාජය කෙරෙහි එල්ලවන භීෂණයක් බවට පරිවර්තනය වෙමින් තිබුණේය. ජේආර්ගේ ආණ්ඩුවට එරෙහිව ක්‍රියාත්මක වූ ජවිපෙ කෙරෙහි කිසියම් අනුකම්පාවක් දක්වමින් සිටි වීරසේකර මහත්තයා වැනි අයට හවස් වරුවේ ආණ්ඩුවට මෙන්ම ජවිපෙටද බනින්න්ට සිදුවන තරමට තත්ත්වය වෙනස් විය. ජවිපෙට එරෙහි ප්‍රතිභීෂණය ඒ වන විටත් ආරම්භ වී නොතිබුණු අතර වීරසේකර මහත්තයාගේ සහයෝගය ලැබූ එක්සත් සමාජවාදී පෙරමුණේ සාමාජිකයින් ජවිපෙ මරණ තර්ජන වලට ලක්වෙමින් සිටියහ.

හදිසියේම රැයක ජවිපෙ තුවක්කුකරුවෝ අපේ ගෙවල් පැත්තටත් පැමිණියහ. ඒ ගෙවල්වල තිබුණු තුවක්කු එකතු කරන්නටය. ටී පනස් හය ගිණිඅවියක් ඇතුළු අවි රැගෙන, කළු ඇඳ, මුහුණු ආවරණය කර පැමිණි මේ කණ්ඩායම අපේ ගෙදර එන්නට පෙර ගියේ වීරසේකර මහත්තයලාගේ ගෙදරටය.

මේ දවස්වල මෙය සිදුවන බව මම දැන සිටියෙමි. ඒ නිසා, මා සිටියේ විමසිල්ලෙනි. අඩ නින්දේ සිටි නිසා හෝ වෙනත් හේතුවක් නිසා මේ කණ්ඩායම අපේ ගෙවල් ආසන්නයට පැමිණෙන විටම මට ඇහැරුණේය. ඔවුන් මුලින්ම යන්නේ වීරසේකර මහත්තයලාගේ ගෙදරට බව අඩි සද්ද වලින් තේරුණේය.

විදුලි ලාම්පු නොදල්වා අඳුරේම ඇඳෙන් බැසගත් මම දොරේ වූ යතුර හිමිහිට කරකවා ඉස්තෝප්පුවට ගියෙමි. මේ නිවසේ ඉස්තෝප්පුවේ ඉදිරිපස කොටස ලැටිස් ගසා තිබුණේය. ලැටිස් අතරින් සිදුවන්නට යන දෙය මම බලා සිටියෙමි.

කිසියම් ලොකු දෙයක් සිදුවනු ඇතැයි මගේ හිත කීවේය. නයින්ටත් බය නැති, ජේආර්ටත් බය නැති වීරසේකර මහත්තයා ජේවීපී කාරයින් ඉදිරියේ සෙකන්ඩ් වන්නට ඉඩක් නැත. ඇරත් ඔහුට තුවක්කුවක් තිබේ. එපමණක් නොව එල්ටීටීඊ එකෙන් කටුනායක ගුවන් තොටුපොළට පහර දුන් අවස්ථාවේ ගුවන් යානා පැහැරගෙන යාම වැළැක්වීමට ටයර් වලට වෙඩි තැබූ පොලිස් නිලධාරීන්ට මෙන් හරියටම ඉලක්කය ගන්නටත් පුළුවන්ය. ඒ නිසා, තවත් මොහොතකින් ලොකු ගිණි විජ්ජුම්බරයක් සිදුවන බව සහතිකය.

ජවිපෙ තුවක්කුකරුවෝ වීරසේකර මහත්තයලාගේ නිවස වට කළෝය. ඉදිරි දොර අසළ කිහිප දෙනෙකු ඉතිරි කර අනෙක් අය පසුපස දොර හා ජනෙල් වෙත ගියෝය. ඉන් පසු කණ්ඩායමේ අයෙකු නිවසේ ඉදිරි දොරට තට්ටු කළේය.

"වීරසේකර මහත්තයා, අපි දේශප්‍රේමී ජනතා ව්‍යාපාරයෙන්! කරුණාකර ලයිට් දමන්න එපා!! කෑගහන්න එපා!!! කලබල කරන්න එපා!!!!"

"අපි ආවේ තුවක්කුව ගෙනියන්න. කරුණාකර තුවක්කුව අපිට බාර දෙන්න!"

වීරසේකර මහත්තයා කළුවරේම නිවස ඇතුළට ඇදුණේය. ඉන්පසු තුවක්කුව සමඟ ආපසු පැමිණෙන්නට ඇත.

"බොහොම ස්තුතියි! දැන් දොර වහගන්න!!"

ජවිපෙ තුවක්කුකරුවෝ වීරසේකර මහත්තයාගෙන් කිසිදු බාධාවකින් තොරව ලැබුණු තුවක්කුවත් රැගෙන අපේ ගෙවල් පැත්තට පිය මනින්නට වූහ.

මාළු අල්ලමුද?

ජනවාරි මාසය අවසන්ය. මාසය තුළ මෙහි පළ කරනු ලැබ ඇත්තේ ලිපි හතරක් පමණි. අවසන් ලිපිය පළ කර ඇත්තේ දෙසතියකට පමණ පෙරය. මේ දෙකෙන් එකක්වත් සිදුවුණේ පළමු වරට නොවූවත්, සාමාන්‍යයෙන් මේ වියුණුව මීට වඩා අඩු කාලාන්තර තුළ යාවත්කාලීන කෙරෙන බව පාඨකයින් දන්නා කරුණකි.

වියුණුව කෙරෙහි අඩු අවධානයක් ලැබෙන්නට හේතු වූ මූලික කරුණ කාර්යබහුලකම වූවත් එය එකම කරුණ කියා කියන්නට නුපුළුවන. ලිපියක් ලියා පළ කරන්නට තරම් උත්තේජනයක් නොතිබීමද එයට හේතුවකි. පසුගිය දෙසතිය තුළ ලියන්නට පටන්ගත් ලිපි කිහිපයක්ම අතරමඟ නැවතී ඇති අතර තවත් කිහිපයක් ලියා අවසන් කළද ඒවායේ ඇති කරුණු අනුව පළ කළ යුතුයැයි සිතුණේ නැත.

වියුණුව කෙරෙහි වූ උනන්දුව අඩුවුණේ ඇතැම් අය හිතන පරිදි හිට්ස් අඩුවීම හෝ කමෙන්ට්ස් අඩුවීම වැනි සිල්ලර කරුණු නිසා නොවේ. කියවන්නන්ගේ අඩුවක් කොහෙත්ම සිදුවී නැත. දෙසතියකින් පමණ අලුත් ලිපියක් පළ වී නැතත්, සෑහෙන පිරිසක් තවමත් "නිකං ඇවිත් යන්නට" හෝ පැමිණේ. තේරුමක් ඇති කමෙන්ට් මිස නිකමට දමන කමෙන්ට්ස් වලින් මට කවදාවත් උත්තේජනයක් ලැබී නැත.

ඇත්තටම කියනවානම් වියුණුව කෙරෙහි උනන්දුව අඩුවන්නට හේතුව වූයේ පසුගිය දිනවල වියුණුවෙන් පරිබාහිරව කරන දේවල්ද වියුණු ලිපි ලියනවාටම සමාන දේවල් වීමයි. ඒ නිසා, වෙනදා මෙන් වියුණු ලිපියක් ලිවීමෙන් කාර්යබහුල ජීවිතයේ ඒකාකාරී බවින් මිදෙන්නට උදවුවක් නොලැබුණේය. එවැනි වාසියක් හෝ නැතිව, වියුණු ලිපි ලියන්නට කාලය මිඩංගු කළ විට විට මඟ හැරී යන්නේ ශාරීරික යෝග්‍යතාවය පවත්වා ගැනීම හා පවුල සමඟ ගත කිරීම සඳහා ඇති සීමිත කාලයයි.

සාමාන්‍යයෙන් නිතර යාවත්කාලීන කෙරෙන වියුණුවක් වන රසිකොලොජි වියුණුවද මේ වියුණුවට හෝ මට පෞද්ගලිකව කිසිදු සම්බන්ධයක් නැති, මා නොදන්නා කවර හෝ හේතුවක් නිසා මේ අවුරුද්ද තුළ යාවත්කාලීන වී තිබුණේ ඉතා අඩුවෙනි. ටික කලකට පෙර රසිකොලොජිස්ට් විසින්ම කියා තිබුණු පරිදි සිංහල වියුණු යනු තවමත් එකිනෙකට අනුපූරක මිස ආදේශක නොවේ. මා හිතන පරිදි ඔහුගේ මේ අදහස නිවැරදිය. ඇතැම් අය වරින්වර පිට පනින රීතියක් වුවත්, බොහෝ බ්ලොග්කරුවන් කැමැත්තෙන්ම වෙනත් බ්ලොග් ප්‍රවර්ධනය කරන්නේ මේ ගැන අදහසක් බොහෝ බ්ලොග්කරුවන්ට තිබෙන නිසා විය හැකිය.

සිංහල වියුණු එකිනෙකට අනුපූරක වීමට ඉල්ලුම් සාධක මෙන්ම සැපයුම් සාධකද බලපායි. ටික කලකට පෙර රසිකොලොජිස්ට් විසින්ම ඔහුගේ වියුණුවට පාඨකයින් පැමිණෙන ප්‍රධාන ප්‍රවේශ මාර්ග පිළිබඳ සංඛ්‍යාලේඛණ පළ කර තිබුණේය. මේ ලිපිය හොයාගන්නට අපහසු වුවත්, එම ලැයිස්තුවේ හැලපකඩේ හා ඉකොනොමැට්ටා වැනි වෙනත් බ්ලොග් අඩවි කිහිපයක්ද තිබුණේය. මේ වියුණුවට පාඨකයින් එන ප්‍රධාන ප්‍රවේශ මාර්ග අතරද හැලපකඩේ හා රසිකොලොජිය වැනි වෙනත් බ්ලොග් අඩවි තිබේ.

රසිකොලොජිය වැනි බ්ලොගයක් නිතර යාවත්කාලීන වන විට එහි පැමිණෙන පාඨකයින් ගණනද වැඩි වේ. එවිට, ඒ හරහා මේ වියුණුව වැනි වෙනත් වියුණු වලට පැමිණෙන පිරිස්ද ඉහළ යයි. විරුද්ධ දිශාවටද ඒ දෙයම සිදුවනවා විය යුතුය. මෙය ඉල්ලුම් සාධක හරහා එක් වියුණුවකින් තවත් වියුණුවක් පෝෂණය වන ප්‍රධාන ආකාරයකි.

කෙසේවුවද, රසිකොලොජිගේ ඉහත සංඛ්‍යාලේඛණ අනුව එහි පැමිණෙන පාඨකයින් අති මහත් බහුතරය පැමිණෙන්නේ බ්ලොග් සින්ඩිකේටර හෝ බ්ලොග් රෝල් හරහා නොවේ. වත්පොත හා ගූගල් හරහාය. මෙය මේ වියුණුවටද පොදු කරුණකි. ඒ නිසා, වෙනත් බ්ලොග් හරහා පැමිණෙන සාපේක්ෂව සුළු පාඨකයින් ප්‍රතිශතය වියුණුව සමඟ රැඳී සිටින්නට විශාල බලපෑමක් කරන්නේ නැත.

එක් සිංහල වියුණුවකින් තවෙකක් පෝෂණය කරන්නට ප්‍රධාන වශයෙන්ම හේතුවන්නේ සැපයුම් සාධකයි. අයෙක් ලිපියක් පළ කළ විට තවත් බොහෝ අයට ලියන්නට දෙයක් මතක් වෙයි. ඉයන් වැනි අය විසින් කලින් කලට දිරිගන්වනු ලැබූ රැළි උදාහරණ ලෙස දැක්විය හැකිය.

දැන් මේ "අනුවේදනීය කතාව" අවසන් කර ලියන්නට සිතා සිටි මාතෘකාවට නැවත පැමිණියහොත් රසිකොලොජිස්ට්ගේ අලුත්ම ලිපි දෙකෙන් කතා කරන්නේ මස්කෑම හා සතුන් මැරීම අතර ඇති සම්බන්ධය ගැන හා සතෙකු මැරීමේදී සතා අනුව හා අවස්ථාව අනුව යමෙකුට ඇතිවන සහකම්පනය වෙනස්වීම ගැනය. ඔහුට මේ ලිපි ලියන්නට උත්තේජනයක් සපයා ඇත්තේ ඔහුගේ මිතුරෙකු විසින් වත්පොතේ පළ කරනු ලැබ ඇති සටහනකි.

දිනපතාම වාගේ කිසියම් හෝ සත්ව මාංශ කොටසක් ආහාරයට ගන්නා පුද්ගලයෙකු වන මට සතෙකු මැරීම බොහෝ විට ඉතා අසීරු කාර්යයකි කාර්යයකි. එහෙත්, එයින් අදහස් වන්නේ මා කිසිවිටෙක සතෙකු මරා නැති බව හෝ සතෙකු නොමරන බව නොවේ. එසේ කළ අවස්ථා ඕනෑතරම් තිබේ. විශේෂයින්ම මදුරුවන් හා මකුණන් ඕනෑතරම් මරා තිබේ.

ඇමරිකාවේ ජීවත් වෙද්දී මුහුණ දෙන ප්‍රශ්නයක් නොවූවත්, දැන් වුවද ලංකාවට ගිය විටක මදුරුවන් මරන්නට මා පැකිලෙන්නේ නැත. එහෙත්, ඉතා කුඩා කාලයේදී (පාසැල් යන්නටත් පෙර හෝ පළමු ශ්‍රේණියේ උගත් කාලයේදී පමණ) පින් තකා දිනපතා නිශ්චිත මදුරුවන් ගණනකට ගණන් කරමින් ලේ දන් දුන් අතීතයක්ද මට තිබේ. ඒ නිසා, දැනටත් සතෙක් මරන්නට ඇති අපහසුතාවය පසුපස අවිඥානිකව හෝ ආගමික පසුබිමක් තිබෙන්නටද පුළුවන.

ආහාර පිණිස සතුන් මැරීම ඇමරිකාවේදී සැලකෙන්නේ ඉගෙන ගත යුතු ජීවන කුසලතාවයක් ලෙසිනි. මෙය ආබ්‍රහමික ආගම් වල දාර්ශනික පදනම සමඟද මැනවින් ගැලපේ.

ඇමරිකාවේ සෑම නගරයකම වාගේ ඉතා හොඳ මට්ටමේ පුස්තකාලයක් තිබේ. පළාත් පාලන ආයතන විසින් අයකරනු ලබන බදු වලින් නඩත්තු කෙරෙන මේ පුස්තකාල වලින් කෙරෙන්නේ පොත් හා වෙනත් ශ්‍රව්‍ය දෘශ්‍ය ප්‍රකාශන කියවන්නට, අසන්නට හෝ නරඹන්නට අවස්ථාව සැලසීම පමණක් නොවේ. මේ පුස්තකාල වල කුඩා දරුවන්ගේ සිට වැඩිහිටියන් දක්වා විවිධ වයස් කාණ්ඩ ඉලක්ක කර සකසා ඇති පරිගණක මෘදුකාංග, ඉංග්‍රීසි භාෂාව හා වෙනත් භාෂා ආදිය නොමිලේ හැදෑරීමට අවකාශ සැලසෙන අධ්‍යාපනික වැඩසටහන් ගණනාවක්ම ක්‍රියාත්මකව ඇති අතර ඒ අතර මාළු ඇල්ලීම වැනි ජීවන කුසලතා පුහුණු කෙරෙන වැඩ සටහන්ද තිබේ. බොහෝ විට මෙවැනි වැඩ සටහනක අරමුණ ජීවන කුසලතාවයක් ලෙස මාළු ඇල්ලීම ප්‍රවර්ධනය කිරීමම නොව, පවුලක දරුවන් හා වැඩිහිටියන් එක්ව විනෝදාංශයක් ලෙස මාළු ඇල්ලීම වැනි ක්‍රියාකාරකම් තුළින් පවුල් සම්බන්ධතා ශක්තිමත් කිරීම විය හැකිය.

පවුලේ සාමාජිකයින් හා එක්ව වසරකට වරක්වත් "කෑම්පිං යාම" මෙන්ම එවැනි අවස්ථාවක හෝ වෙනමම අවස්ථාවක දරුවන් හා එක්ව මාළු අල්ලන්නට යාමද බොහෝ ඇමරිකානුවන් විසින් කරන දෙයකි. බලපත්‍රයක් ලබාගැනීමෙන් පසු ප්‍රාන්ත රජයේ දේපොළ වන ඇළ, දොළ, ගංගා හා ස්වභාවික පොකුණු ආදියේ මාළු අල්ලන්නට ඉඩ ලැබෙන අතර ඇතැම් ප්‍රාන්ත වල නිශ්චිත සතියක් හෝ සති අන්තයක් තුළ බලපත්‍ර නොමැතිව මෙසේ මාළු අල්ලන්නටද ඉඩ ලැබේ. එහෙත්, මේ මාළු ඇල්ලීම මාළුවාගේ ප්‍රමාණය දක්වාම තවදුරටත් නියාමනය කෙරී ඇති අතර නිශ්චිත තරමකට ලොකු වී නැති මාළු අසුවුවහොත් ඔවුන් නැවත වතුරට දැමිය යුතුය. මෙය මාළු ගහණය ස්ථිරව පවත්වා ගැනීම සඳහා ගෙන ඇති ක්‍රියාමාර්ගයකි.

මා පෞද්ගලිකව දන්නා, දරුවන් සමඟ නිතර මාළු අල්ලන්නට යන ඇතැම් ඇමරිකානු මිතුරෝ ඉහත පරිදි අසුවන කුඩා මාළුන් පමණක් නොව, ලොකු මාළුන් පවා අසු වූ වහාම කරන්නේ බිලී පිත්තෙන් මුදා නැවත වතුරට දැමීමයි. දවස පුරාම මාළු අල්ලන ඔවුන් හවසට ගෙදර එන්නේ හිස් අතිනි. මේ හැසිරීමට හේතුව ආගමික එකක්යැයි කිව නොහැකිය.

මගේ දරුවන්ගේ මිතුරන් ඔවුන්ගේ පවුල්වල අය සමඟ කරන ක්‍රියාකාරකම් වල නිරත වන්නට මගේ දරුවන්ද කැමතිය. එහෙත්, කවර හෝ හේතුවක් නිසා මාළු අල්ලන්නටනම් ඔවුන් කැමතිම නැත. එහෙත්, ඔවුන් හැදී වැඩී ඇත්තේ මා හැදුණු ආකාරයේ සංස්කෘතික වටපිටාවක නොවේ. මෙය පිං පවු මත පදනම් නොවූ, සත්ත්ව හිංසනයට ඇති කිසියම් ස්වභාවික අකැමැත්තකි.