සල්ලි බාල්දු වීමේ කතාව

සීනි සීරිස් එකට දවස් ගාණක් යට වුනානේ. අපි නැවතත් ඊට කලින් කතා කරපු අයිසෙක් නිවුටන්ගේ කාලයට යමු. නිවුටන් විසින් ඉදිරිපත් කරපු, දැනටත් බොහෝ දෙනෙක් ඉගෙන ගන්න, භෞතික විද්‍යා ප්‍රවාද ගොඩක් ප්‍රචලිතයිනේ. නිවුටන් මේ ප්‍රවාද ඉදිරිපත් කළේ පෙනෙන්න තිබෙන දේවල් දිහා වියුක්ත ලෙස බලලා. නිවුටන් කියා කියන්නේ ඒ කාලයේ හැටියට ගොඩක් හොඳින් වියුක්ත ලෙස හිතන්න පුළුවන්කම තිබුණු කෙනෙක්.

අයිසෙක් නිවුටන් 1696 අවුරුද්දේ ඉඳලා අවුරුදු තිස් එකක් එංගලන්තයේ රාජකීය ටන්කනයේ එහෙමත් නැත්නම් රෝයල් මින්ට් එකේ වෝඩන් හා පසුව මාස්ටර් ලෙස සේවය කළ බව මම කිවුවනේ. ඔය කාලයේ එංගලන්තය මුහුණ දුන්න බරපතලම ප්‍රශ්නයක් වුනේ එංගලන්තයේ මුදල් ලෙස භාවිතා කළ රිදී කාසි වක්කඩ කැඩුවා වගේ රටින් පිටතට යන එක. මේ ප්‍රශ්නයට විසඳුමක් හොයන එක නිවුටන් හමුවේ තිබුණු අභියෝගයක්.

මුදල් වල ඉතිහාසය දිහා බැලුවොත්, ආරම්භයේදී මුදල් කියන්නේ මිනිස්සුන්ට අවශ්‍ය අනෙකුත් පාරිභෝගික භාණ්ඩ වලට වඩා ලොකු වෙනසක් නොතිබුණු දෙයක්. ආභරණ වැනි දේ හදන්න මිනිස්සු රන් හා රිදී භාවිතා කළා. එම ලෝහ වල මිල තීරණය වුනේ පුද්ගලයින්ට සාපේක්ෂව එක් එක් පුද්ගලයාගේ ප්‍රයෝජ්‍ය වටිනාකම් මත පදනම් වූ ඉල්ලුම හා ලෝහ කැණීම මත තීරණය වූ සැපයුම සමතුලිත වීමෙන්. වෙනත් පාරිභෝගික භාණ්ඩයක මිල තීරණය වන ආකාරයටම තමයි. මෙහිදී මිල කියා කියන්නේ හුවමාරු වටිනාකම. හුවමාරුව සිදුවෙන්නේ කුමක් සමඟ හෝ වෙන්න පුළුවන්.

රන් හා රිදී කාසි ලෙස, ආභරණ ලෙස වගේම වෙනත් විවිධ ස්වරූප වලින් තිබුණා. මොන විදිහට තිබුණත් වටිනාකම තීරණය වුනේ (බොහෝ දුරට) ලෝහ ප්‍රමාණය මත. කාසි උණු කරලා ආභරණත්, ආභරණ උණු කරලා කාසිත් හැදුවා. මිනිස්සු පාරිභෝගික භාණ්ඩ මේ කාසි සමඟත්, වෙනත් පාරිභෝගික භාණ්ඩ සමඟත් හුවමාරු කළා. කාසි හදා තිබුණු ලෝහත් පාරිභෝගික භාණ්ඩම වූ නිසා ඔය දෙකේ ලොකු වෙනසක් තිබුණේ නැහැ. 

පොල් අවාරෙට පොල් ගණන් යනවා වගේ, වාරකන් කාලෙට මාළු ගණන් යනවා වගේ රන් හා රිදී වල මිල ගණනුත් එකිනෙකින් ස්වායත්තව වෙනස් වුනා. හාල් පොල් මිල ගණන් වගේම මේ මිල ගණන් වෙනස් වීම්ද හැම තැනකම එකම අනුපාතයකින් සිදු වුනේ නැහැ. ඒ නිසා, සමහර රටවල රිදී වලට සාපේක්ෂව රන් මිල ඉහළ යද්දී තවත් රටවල එය ඒ විදිහටම වුනේ නැහැ. 

ලංකාවේ සීනි හදනවාට වඩා අඩු මිලකට ඉන්දියාවෙන් සීනි මිල දී ගන්න පුලුවන් නිසා ලංකාව ඉන්දියාවෙන් සීනි ආනයනය කරනවා වගේ එංගලන්තයේ රිදී මිල අඩු වූ නිසා වෙනත් රටවල්, විශේෂයෙන්ම ඉන්දියාව හා චීනය, එංගලන්තයෙන් රිදී ආනයනය කළා. එංගලන්තය රන් වලට හොඳ මිලක් ගෙවපු නිසා රන් එංගලන්තයට අපනයනය කළා. මේ දේවල් සිදු වුනේ ඉල්ලුම හා සැපයුම මත හා මා මගේ ජාත්‍යන්තර වෙළඳාම ගැන ලියද්දී විස්තර කළ සංසන්දනාත්මක වාසිය කියන සංකල්පයෙන් විස්තර කරන ආකාරය අනුවයි. හැබැයි ඔය ප්‍රවාද දෙකෙන් එකකවත් ඔය කාලය වෙද්දී ඉදිරිපත් වී තිබුණේ නැහැ. ඒවා ආවේ පස්සේ.

නිවුටන් වගේම ඊට කලින් හා පසුව සිටි තවත් බොහෝ අය දැනුම සොයනවා කියලා කළේ ලෝකයේ පෙනෙන්නට තිබෙන සිදුවීම් සිදුවන සාධාරණ නීති මොනවාද කියලා එළිදරවු කරගන්න උත්සාහ කරන එකයි. එහෙම කළේ අපි නොදන්නවා වුවත් එවැනි සාධාරණ නීති තිබෙනවා කියන පරම විශ්වාසයෙන්. උදාහරණයක් විදිහට ගුරුත්වාකර්ෂණ ප්‍රවාදය ඇසුරෙන් විවිධ වස්තූන් උඩ සිට බිමට වැටෙන එක සාධාරණ ලෙස පැහැදිලි කළ හැකි වුනා. ඒ වෙද්දී භෞතික විද්‍යා විෂය ක්ෂේත්‍රයට අයිති බොහෝ නිරීක්ෂණ මෙවැනි සාධාරණ නීති හෝ ප්‍රවාද ඇසුරෙන් සාර්ථකව පැහැදිලි කළ හැකිව තිබුණා.

නිවුටන් එංගලන්තයේ රිදී කාසි ප්‍රශ්නය විසඳන්න අත ගැහුවේත් මෙවැනි ප්‍රවේශයකින්. ඔහු රන් වලට සාපේක්ෂව රිදී වල නියම වටිනාකම හොයන්න උත්සාහ කළා. ස්ටර්ලින් පවුම් 4.25ක වටිනාකම රන් අවුන්සයක වටිනාකමට සමාන සේ ඔහු නිගමනය කළේ මේ ප්‍රවේශය අනුව අධ්‍යයනයක් කරලා. 

හැබැයි නිවුටන්ට මේ කටයුත්තේදීනම් වියුක්තව හිතලා වියුක්ත ප්‍රවාදයක් හදන්න බැරි වුනා. ඔහු පවුමක නියම වටිනාකම තීරණය කළේ යුරෝපයේ රටවල් දෙස බලා යුරෝපයේ මිල නියම මිල ලෙස සලකලා. ඒ වෙද්දී එංගලන්තය මුහුණ දුන් ආකාරයේ ප්‍රශ්නයකට යුරෝපය මුහුණ දී සිටියේ නැහැ. නිවුටන්ගේ යුරෝ කේන්ද්‍රීය දැක්ම නිසා ඔහුට ඉන්දියාවේ හා චීනයේ වෙළඳපොළ පරිමාවේ බලපෑම මග හැරුණා. අන්තිමේදී නිවුටන් විසින් තීරණය කළ මිල රිදී වල ඉල්ලුම හා සැපයුම සමතුලිත වන මිල නෙමෙයි. ඒ නිසා, එංගලන්තයේ රිදී කාසි සියල්ලම වගේ රටින් පිටතට ඇදී ගොස් එංගලන්තයට රන් සම්මතයකට යන්න වුනා.

මේ වැඩෙන් එංගලන්තය අමාරුවේ වැටුණේ නැහැ. ඒ වෙනුවට සිදු වුනේ එංගලන්තය විසින් තමන් වැටී සිටි වලෙන්ද දියමන්ති සොයා ගැනීමයි. එංගලන්තයේ වගේම ලෝකයේ අනෙකුත් බොහෝ රටවල මුදල් ලෙස භාවිතා වුනු රිදී රටෙන් පිටතට ඇදී ගිහින් මුදල් ලෙසද සැලකුනත් බොහෝ දුරට පාරිභෝගික භාණ්ඩයක් වූ රන් එංගලන්තයේ ගොඩ ගැහෙද්දී එංගලන්තය විසින් කළේ රිදී සම්මතය අත ඇරලා රන් සම්මතයකට යන එකයි. 

එංගලන්තය මේ වැඩේ සැලසුම් සහගතව නොකළා වෙන්න පුළුවන්. ඒ වන විට එංගලන්තය මුහුණ පා සිටි ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නය හමුවේ ඔවුන්ට වෙන කරන්න දෙයක් තිබුණේ නැහැ. හිතාමතා කළ දෙයක් වුනත්, අහම්බයක් වුනත්, මේ වැඩෙන් එංගලන්තයට විශාල වාසියක් සිදු වුනා. 

එක පැත්තකින් ලෝකයේම තිබුණු රන් සංචිත එංගලන්තයට එකතු වෙද්දී අනෙක් පැත්තෙන් අළුතෙන් කැනෙන රන් ආකාර බොහොමයක් තිබුණේත් බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්‍යයේ පාලනය යටතේ. ඒ නිසා ලෝකයේ බොහෝ රටවල රන් වලට වඩා රිදී ඉල්ලුමක් තියෙද්දී රන් සැපයුම පාලනය කිරීමේ ඒකාධිකාරය හරහා රන් මිල සැලකිය යුතු ලෙස ඉහළ යවන්න එංගලන්තයට හැකි වුනා. 

ඉතිහාසය පුරාම ලෝකයේ විශාලම ආර්ථිකයන් දෙකෙන් එකක් වූ චීනය දිගින් දිගටම රිදී සම්මතයේ හිටියා. අනෙක් විශාලම ආර්ථිකය වූ, ඒ වන විට බ්‍රිතාන්‍ය පාලනයට නතුව තිබුණු, ඉන්දියාව තුළද රිදී වෙනුවට රන් ආදේශ කළ හැකි වුනේ නැහැ. මේ රටවල් වල ධනය තිබුණේ රිදී ලෙසයි. එංගලන්තය රන් වඩා වටිනා සේ සැලකූ නිසා ඉන්දියාවේ හා චීනයේ තිබුණු රත්තරන්ද එංගලන්තය වෙතම ඇදී ගියා. පසුකාලීනව අලුත් නිධි හමු වී ලෝකයේ රිදී සැපයුම ඉහළ යද්දී ඉන්දියාව හා චීනය රන් සම්මතයේ සිටි රට වලට සාපේක්ෂව දුප්පත් වී එංගලන්තය පෝසත් වුනා. ඇමරිකාවේ රන් සැපයුම ඉහළ ගොස් ඒකාධිකාරය බිඳෙන තුරු එංගලන්තයට පවුමේ වටිනාකම ඉහළින් තියා ගැනීම අසීරු වුනේ නැහැ.

නිවුටන් විසින් 1717දී හදපු එංගලන්තයේ රන් සම්මතය 1930 පමණ වන තුරු අවුරුදු දෙසීයකටත් වඩා කාලයක් පැවතුණා. මේ සම්මතය කැඩුනේ කේන්ස්ගේ අදහස් මත පදනම්වයි.

රන් සම්මතය තියෙද්දී රජයකට හිතූ මනාපෙට සල්ලි අච්චු ගහන්න පුළුවන්කමක් තිබුණේ නැහැ. සල්ලි එළියට දමන්නනම් සල්ලි වල වටිනාකමට රත්තරන් තිබිය යුතු වුනා. ඒ නිසා සල්ලි වල සැබෑ වටිනාකමක් තිබුණා. මේ කාලයේදී පෙනෙන්නට තිබුණු ආකාරය අනුව භාණ්ඩයක වටිනාකමේ මූලය වුනේ රත්තරන්. 

පළමුව, වෙළඳපොළේදී කිසියම් භාණ්ඩයක මිල ඩොලර්, පවුම් වගේ මුදල් ඒකකයකින් කියැවුනා. ඒ කියන්නේ පෙනෙන විදිහට භාණ්ඩයේ වටිනාකම එන්නේ මේ මුදල් ඒකක සමඟ හුවමාරුව සිදුවන ආකාරය මතයි. අනෙක් අතට මේ මුදල් ඒකක වල මිල තීරණය වුනේ රත්තරන් වලට සාපේක්ෂවයි. ඒ කියන්නේ ඕනෑම භාණ්ඩයක වටිනාකමේ ප්‍රභවය රත්තරන්. 

භාණ්ඩයක වටිනාකම හැදෙන්නේ කොහොමද කියන ප්‍රශ්නයට පිළිතුරක් ලෙස සාධාරණ න්‍යායයක් හොයපු අයට වටිනාකම එන්නේ රත්තරන් වලින් කියන එක විකාරයක් වගේ පෙනෙන එක අහන්නත් දෙයක් නෙමෙයි. රත්තරන් වලට අනෙක් කිසිවකට නැති විශේෂ වටිනාකමක් ලැබෙන්න කිසිදු දාර්ශනික හේතුවක් නැහැ. ඒ නිසා රත්තරන් වෙනුවට වඩා යෝග්‍ය ආදේශකයක් ගැන හිතපු ඇඩම් ස්මිත් වගේ අය සියලු වටිනාකම් වල මූලය ඒ මත යොදවන මිනිස් ශ්‍රමය විය යුතුයි කියන අදහස කරා යොමුවුනා. 

කාල් මාක්ස් විසින් පසුව ඉදිරියට ගෙන ගියේ ඔහුගේ කාලය වෙද්දී තව දුරටත් වැඩි දියුණු වී තිබුණු, ශ්‍රමය මත පාදක වූ වටිනාකම් පිළිබඳ අදහසයි, ඔහු මනෝරාජික සමාජවාදීන්ගේ අදහස්, හේගල්ගේ දයලෙක්තිකය හා පරිණාමය පිළිබඳ සමකාලීනව වැඩි දියුණු වෙමින් තිබුණු අදහස් එකතු කරමින් මාක්ස්වාදය ඉදිරිපත් කළා. 

මේ ශ්‍රම න්‍යාය වටිනාකම් පිළිබඳව දැන් පිළිගැනෙන ප්‍රධාන ධාරාවේ අදහස් සමඟ පසුකාලීනව ප්‍රතික්ෂේප වුවත් මාක්ස්වාදී සම්ප්‍රදාය තුළ එය තවමත් ඉතිරිව තිබෙනවා. ශ්‍රම න්‍යාය බිඳ වැටෙද්දී ඇඩම් ස්මිත්ගේ නිදහස් වෙළඳපොළ පිළිබඳ අදහස් වලට හානියක් නොවූවත්, එය මාක්ස්වාදයේ පාදම වන බැවින් මාක්ස්වාදීන්ට ශ්‍රම න්‍යාය කෙතරම් අවලංගු එකක් වුවත් එය අත අරින්න පුළුවන්කමක් නැහැ. එහෙම කළොත් තවදුරටත් මාක්ස්වාදයක් කියා එකක් ඉතිරි වන්නේ නැහැ.

වටිනාකම් සාපේක්ෂ වුවත් ඒ සාපේක්ෂ වටිනාකම් ප්‍රයෝජ්‍ය වටිනාකම් මිසක් අහසෙන් කඩාපාත් වෙන දෙයක් නෙමෙයි. කෝවිඩ් එන්නතක වටිනාකම එකිනෙකාට සාපේක්ෂයි. එහෙත් ඒ වටිනාකමේ මූලය එන්නත මගින් කෝවිඩ් වලට එරෙහිව සපයන හෝ සපයනු ඇතැයි අපේක්ෂිත ආරක්ෂාවයි. එය ප්‍රයෝජ්‍ය වටිනාකමක්. එවැනි ප්‍රයෝජ්‍ය අගයක් නැත්නම් කෝවිඩ් එන්නතකින් වැඩක් නැහැ. 

රුපියල් පන්දාහේ නෝට්ටුවක ප්‍රයෝජ්‍ය වටිනාකමක් හෝ නෛසර්ගික වටිනාකමක් නැහැ. ඒ වගේම ඩොලර් සීයේ නෝට්ටුවක වුවත් කිසිදු නෛසර්ගික වටිනාකමක් නැහැ. මේ ආකාරයේ ආඥාප්ති ව්‍යවහාර මුදල් වල වටිනාකම තනිකරම ආරෝපිත වටිනාකමක්. ඒ ආරෝපිත වටිනාකම මුදල් නෝට්ටුවකට ලැබෙන්නේ මුදල් නෝට්ටුව සමඟ හුවමාරු කර ලබා ගත හැකි භාණ්ඩ හෝ සේවා වල ප්‍රයෝජ්‍ය අගය මතයි. 

නිව්ටන්ගේ රන් සම්මතයේ සිට වසර 213කට පසුවත් බ්‍රිතාන්‍ය පවුමක වටිනාකම රන් අවුන්සයකින් 4.25කින් පංගුවක් සේ පැවතුණා. මේ අනුපාතය ඉන්දියාවේ හා ලංකාවේ රුපියල් වල වටිනාකමද තීරණය කළා. එය සම්මත නිශ්චිත වටිනාකමක්. 

පළමු ලෝක යුද්ධයේ වියදම් වල බරට 1929 ආර්ථික අවපාතයේ බර එකතු වීමෙන් පසුව බ්‍රිතාන්‍ය රජයට අයවැය තුලනය කර ගන්න බැරි වුනා. එංගලන්තය විසින් ඇමරිකාවෙන් යුද්ධය වෙනුවෙන් ගත් ණය පියවිය යුතුව තිබුණා. ඒ සල්ලි අය කර ගත යුතුව තිබුණේ ප්‍රංශයෙන්. ප්‍රංශය ණය අය කර ගත යුතුව තිබුණේ ජර්මනියෙන්. නමුත් ජර්මනිය යුද්ධයෙන් පසුව බංකොලොත් වෙලා. 1931 සැප්තැම්බර් 21 වනදා බ්‍රිතාන්‍ය රජය විසින් නිවුටන්ගේ කාලයේ සිට පැවති රන් සම්මතය බිඳිමින් රන් ප්‍රමාණයේ වටිනාකම ඉක්මවා සල්ලි අච්චු ගසා අයවැය හිඟය පියවා ගත්තා. 

බ්‍රිතාන්‍යය තමන් සතු වූ රන් ප්‍රමාණයට වඩා පවුම් අච්චු ගසා එළියට දැමීම නිසා රන් වලට සාපේක්ෂව පවුමක වටිනාකම අඩු වුනා. ඒ කියන්නේ පවුම බාල්දු වුනා. කලින් ඩොලර් 4.86ක් වූ පවුම ඩොලර් 3.69ක් වුනා. කලින් පවුම් 4.25ක් වූ රන් අවුන්සය පවුම් 5.60ක් වුනා. ඒ කියන්නේ පවුමක රන් වටිනාකම අවුන්සයකින් 4.25කින් කොටසක සිට අවුන්සයකින් 5.60කින් කොටසක් දක්වා අඩු වුනා. ඇමරිකන් ඩොලර් 4.86ක් වූ පවුම ඩොලර් 3.69ක් දක්වා අඩු වුනා. 

පවුම අවප්‍රමාණය කිරීම නිසා බ්‍රිතාන්‍යය නිපදවන බඩු ඇමරිකන් බඩු වලට වඩා ලාබ වී ඇමරිකාවේ අපනයන තරඟකාරීත්වය අඩු වුනා. මේ නිසා ඇමරිකාවට ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නයක් ඇති වුනා. මා කලින් ලිපියක විස්තර කළ "රත්තරන් මංකොල්ලය" කරන්නට ඇමරිකානු රජයට සිදුවුනේ මේ තත්ත්වයට පිළියමක් ලෙසයි. 

"රන් මංකොල්ලයෙන්" පසුව, කලින් ඇමරිකන් ඩොලර් 20.67කට සමාන වූ රන් අවුන්සය ඇමරිකන් ඩොලර් 35ක් වුනා. එයට අනුරූපව ඇමරිකන් ඩොලරය පිරිහුණා. පවුමක අගය නැවතත් ඇමරිකන් ඩොලර් 5 ඉක්මවා ඉහළ ගියා. ඇමරිකානු තරඟකාරීත්වය නැවතත් ඇති වුනා. ඇමරිකාව විසින් පවත්වාගත් වෙළඳ ශේෂ අතිරික්තය හරහා වසරින් වසර රන් සංචිත ගොඩ ගැහෙද්දී කාලයක් ලෝක ආධිපත්‍යය දැරූ පවුමට තිබුණු තැන ටිකෙන් ටික පිරිහී ඇමරිකන් ඩොලරය ඒ තැනට එන්න පටන් ගත්තා.

දෙවන ලෝක යුද්ධය ආසන්න කාලය වන විට ඇමරිකන් ඩොලරය පවුමකට ඩොලර් 4.03 මට්ටමට එන තුරු  පවුම පිරිහිලා තිබුණා. ලංකාවට නිදහස ලැබෙන කොටත් ඇමරිකන් ඩොලරයක් ස්ටර්ලින් පවුම් 4.03ක්. එහෙත් බ්‍රිතාන්‍යය තවදුරටත් ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්න වලට මුහුණු දෙමින් සිටියා. විශේෂයෙන්ම ඉන්දියාව වගේ ලොකු කෑල්ලක් බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්‍යයෙන් ගැලවුනාට පස්සේ. 1949 සැප්තැම්බර් 19 වෙනිදා බ්‍රිතාන්‍යයට පවුම 30%කින් පමණ අවප්‍රමාණය කරන්න වුනා. ඉන් පසුව පවුමක් ඇමරිකන් ඩොලර් 2.80 වුනා.

බ්‍රිතාන්‍ය පවුම අවප්‍රමාණය වන වාරයක් පාසා ලංකාවේ රුපියලද අවප්‍රමාණය වුනා. ජාත්‍යන්තර ආදායම් බොහොමයක් බ්‍රිතාන්‍ය පවුම් වලින් ඉපැයූ ලංකාවට එසේ නොකර රටේ අපනයන තරඟකාරිත්වය පවත්වා ගන්න බැරි වුනා. 1949දී පවුම හා රුපියල අවප්‍රමාණය කිරීමෙන් පසුව, ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව පිහිටුවද්දී, ඇමරිකන් ඩොලරයක් රුපියල් 4.76යි.

වසර 18ක් පමණ ඔය තත්ත්වය ඔය විදිහට තිබුණා. බ්‍රිතාන්‍ය පවුම ඔය මට්ටමේ වුවත් දිගටම තියා ගන්න පහසු වුනේ නැහැ. 1967 නොවැම්බර් 18 වනදා බ්‍රිතාන්‍යය විසින් නැවතත් පවුම අවප්‍රමාණය කළා. ඩොලර් 2.80ක් වූ පවුම ඩොලර් 2.40ට බැස්සා. 

බ්‍රිතාන්‍යයෙන් නිදහස ලැබුවත් රුපියල බ්‍රිතාන්‍ය පවුමෙන් නිදහස් වෙලා තිබුණේ නැහැ. ඒ නිසා පවුමට කිඹුහුමක් යන වාරයක් පාසා රුපියලට හෙම්බිරිස්සාව හැදුනා. පවුම 14%කින් අවප්‍රමාණය කරලා දවස් හතරකට පස්සේ 1967 නොවැම්බර් 22 වෙනිදා රුපියල 20%කින් අවප්‍රමාණය කෙරුණා. මේ අනුව එතෙක් රුපියල් 13.33ක් වූ පවුම රුපියල් 14.28ක් වෙද්දී ඇමරිකන් ඩොලරය රුපියල් 5.95ක් වුනා.

ඇමරිකන් ඩොලරයකට තව දුරටත් රන් අවුන්ස 1/35ක වටිනාකමක් තිබුණා. එහෙත් කලින් බ්‍රිතාන්‍ය පවුම් 12.5කට මිල දී ගත හැකිව තිබුණු රන් අවුන්සයක් මිල දී ගන්න අවශ්‍ය පවුම් ප්‍රමාණය 14.59 දක්වා ඉහළ ගියා. රන් ග්‍රේන්ස් 2.88ක හෙවත් රන් අවුන්ස 0.006ක වටිනාකමක් තිබුණු රුපියල රන් අවුන්ස 0.0048 දක්වා පහත වැටුනා. වෙනත් විදිහකින් කිවුවොත් රන් අවුන්සයක මිල රුපියල් 208 දක්වා ඉහළ ගියා. 

නිදහස ලැබූ තැන් සිට රුපියල රන් වලට, ඩොලරයට වගේම පවුමටද සාපේක්ෂව යම් තරමකින් බාල්දු වී තිබුණත් මේ වන විටද රන් සම්මතයක් තව දුරටත් එසේම තිබුණා. 1971 අගෝස්තු 15 වනදා ඇමරිකාව විසින් රන් සම්මතය අත හරින විටත් ඇමරිකන් ඩොලරයක් රුපියල් 5.95යි. රන් අවුන්සයක් නිල වශයෙන් රුපියල් 208යි. ඉතිරි හැම දෙයක්ම සිදු වී අද තිබෙන තැනට රුපියල වැටුනේ ඉන්පසු ගෙවුණු වසර පණහකට යාන්තමින් අඩු කාලය තුළයි.

අයිසෙක් නිවුටන්ගේ විණිමය අනුපාතය

කියවන අය අතරේ අයිසෙක් නිවුටන් කියන නම අහල නැති කෙනෙක් නැතුව ඇතිනේ? කමක් නෑ. මමම කියන්නම් කවුද කියලා. අයිසෙක් නිවුටන් කියන්නේ 1696 අවුරුද්දේ ඉඳලා අවුරුදු තිස් එකක් එංගලන්තයේ රාජකීය ටන්කනයේ එහෙමත් නැත්නම් රෝයල් මින්ට් එකේ වෝඩන් හා පසුව මාස්ටර් ලෙස සේවය කළ පුද්ගලයා.

පුරප්පාඩු වූ තනතුරට අයදුම් කරන අයිසෙක් නිවුටන් 1696 අප්‍රේල් මාසයේදී රෝයල් මින්ට් එකේ වෝඩන් ලෙස පත් වෙනවා. ඒ වෙද්දී ඔහු "ස්වභාවික දර්ශනයේ ගණිතමය මූලධර්ම" කියලා පොතක් එහෙම ලියලා ටිකක් ප්‍රසිද්ධ වෙලයි හිටියේ. 

අයිසෙක් නිවුටන් රෝයල් මින්ට් එකේ වෝඩන් ලෙස පත් වෙලා අවුරුදු තුනකට පස්සේ රෝයල් මින්ට් එකේ මාස්ටර් විදිහට සේවය කළ පුද්ගලයා මිය ගිහින් එම තනතුර පුරප්පාඩු වෙනවා. මාස්ටර් තනතුර වෝඩන් තනතුරට වඩා පහළ තනතුරක්. හැබැයි රජය වෙනුවෙන් කාසි ටන්කනය කිරීමේ කොන්ත්‍රාත්තුව ලැබෙන්නේ ඔය මාස්ටර් තනතුරේ ඉන්න පුද්ගලයාටයි. ඒ නිසා, කාසි ටන්කනය කරන අයට උප-කොන්ත්‍රාත්තු දීලා කොමිස් විදිහට හොඳ ආදායමක් ලබන්න පුළුවන්කම තිබෙන රස්සාවක්. 1699 නත්තල් දවසේ නිවුටන් වෝඩන් කමෙන් අයින් වෙලා මාස්ටර් විදිහට වැඩ භාර ගත්තා. ඉන් පසු මැරෙන තුරුම ඔය තනතුර අත ඇරියේ නැහැ.

කොමිස් ගන්නවා කිවුවට මේ කිවුවේ තනතුර දරන පුද්ගලයාට නිල වශයෙන්ම ලැබුණු කොමිස් මුදල් ගැන. එහෙම නැතුව හොරට කොමිස් ගහපුවා නෙමෙයි. නිවුටන්ව සැලකෙන්නේ ඉතා අවංකව සේවය කළ රාජ්‍ය නිලධාරියෙක් හැටියටයි. වරක් පවුම් පන්දහසක අල්ලසක්ද ඔහු විසින් ප්‍රතික්ෂේප කර ඇති බව පැවසෙනවා. 

මොන නම භාවිතා කළත් ඔය කාලයේ ලෝකයේ තිබුණේ ප්‍රධාන මුදල් ඒකක දෙකයි. එකක් රත්තරන්. අනෙක් එක රිදී. අනෙක් භාණ්ඩ හා සේවා වලට සාපේක්ෂව රත්තරන් හෝ රිදී වල වටිනාකම තීරණය වුනේ ඉල්ලුම හා සැපයුම මත. මේ විදිහට රත්තරන් හා රිදී වල සාපේක්ෂ වටිනාකම් එකිනෙකින් ස්වායත්තව වෙනස් වෙද්දී  රත්තරන් හා රිදී යොදා හදා තිබුණු මුදල් වල සාපේක්ෂ හුවමාරු අගයන්ද නිදහසේ තීරණය වුනා. 

මුලින්ම එංගලන්තයේ ස්ටර්ලින් රිදී කාසි ටන්කනය කළේ කාසි 240ක බර රාත්තලක් වන විදිහටයි. මේ රාත්තල දැන් රාත්තලකින් 80%ක් පමණ බර රාත්තලක්. සිලිමක් වුනේ ඔය කාසි 12ක බරක්. එතකොට සිලිම් 20ක් රාත්තලක් බරයි. ඔය රාත්තලකට අවුන්ස 12ක් තිබුණා. ඒ කියන්නේ අවුන්සයක බරක් කියන්නේ රිදී කාසි 20ක බරක්. මේ ස්ටර්ලින් කාසි තමයි පසුව පැන්ස කාසි වුනේ.

දැන් මට්ටමට නැති වුනත් සල්ලි බාල්දු කරන වැඩේ දිගින් දිගටම සිදු වුනු වැඩක්. මේ වැඩෙන් රජයට බදු නොගහා බදු ගහන්න පුළුවන් වුනා. මුලින්ම සල්ලි බාල්දු කරන එක කියලා කළේ රිදී වලට ටික ටික තඹ කලවම් කරන එක. ඔහොම ගිහින් දාහත්වන සියවස පටන් ගනිද්දී පැන්ස කාසි රාත්තලක බර හැදුනේ රිදී අවුන්ස හතරක (තුනෙන් එකක) හා තඹ අවුන්ස අටක (තුනෙන් දෙකක) කලවමකින්.

සල්ලි බාල්දු කළාම එක පාරට මිනිස්සු රැවටෙනවා. මේ වැඩේ ටික ටික මිසක් එක පාරට කරන්නේ නැහැනේ. මුලින්ම රිදී වලට තඹ යාන්තමින් කලවම් කරනවා. පස්සේ ටිකෙන් ටික රිදී අඩු කරලා තඹ අනුපාතය වැඩි කරනවා. වෙනසක් වුනා කියා එක පාරට තේරෙන්නේ නැහැ. එහෙත් රිදී කාසියක් වෙනුවෙන් වැඩ කරන කෙනෙක්ට දැන් රිදී වෙනුවට ලැබෙන්නේ තඹ කලවමක්.

එක පාරට තේරුණේ නැතත් කාලයක් යද්දී තමන්ට ලැබෙන කාසි වල හිතපු තරම් වටිනාකමක් නැති බව මිනිස්සුන්ට තේරෙන්න ගන්නවා. එතකොට මිනිස්සු වැඩි පඩි ඉල්ලනවා. පැන්සයකට විකුණපු තමන්ගේ නිෂ්පාදන වලට පැන්ස දෙකක් ඉල්ලන්න ගන්නවා. ඔන්න උද්ධමනය. 

රජය රිදී වලට තඹ කලවම් කරන්නේ මිනිස්සුන්ව රවට්ටලා නොතේරෙන්න බද්දක් ගහන්නනේ. එහෙම නැත්නම් අඩු රිදී ප්‍රමාණයක් ගෙවලා වැඩි ශ්‍රමයක් මිල දී ගන්න. මිනිස්සු ඕක තේරුම් අරගෙන වැඩි පඩි ඉල්ලන කොට සල්ලි බාල්දු කරපු එකේ වාසිය නැතුව යනවා. එතකොට සල්ලි තවත් බාල්දු කරන්න වෙනවා. මිනිස්සුන්ට වටින්නේ කාසියක තිබෙන රිදී ප්‍රමාණය මිසක් එහි මුළු බර නොවන බව පැහැදිලි වුණාම තුනෙන් එකක් රිදී තිබෙන කාසියක් වෙනුවට එම බරෙන් තුනෙන් එකක තනි රිදී කාසියක් ආදේශ වෙනවා. කලවම් කාසියේ රිදී තියෙන්නේ තුනෙන් පංගුවක් පමණක් බව දැනගත්තට පස්සේ මිනිස්සුන්ට ඔය දෙකේ වෙනසක් නැති නිසා තඹ කලවම් කරන එකේ තේරුමක් නැහැ. බර අඩු රිදී කාසියක්ම දෙන්න පුළුවන්.

දාහත්වන සියවස පටන් ගනිද්දී ට්‍රෝයි රාත්තලක් බර රිදී වලින් රිදී සිලින් කාසි 60ක් කැපුවා. නමුත් ඒ වෙද්දීත් පවුම සිලිං 20යි. ස්ටර්ලින් වල පසුකාලීන වර්ෂන් එක වූ පැන්ස 240යි. ඒ කියන්නේ ඒ වෙද්දී ට්‍රෝයි රාත්තලක් බර රිදී සමාන වෙන්නේ පැන්ස 720ක තිබෙන රිදී වලට. සල්ලි වල වටිනාකම මුල් වටිනාකමෙන් 1/3ක් දක්වා බාල්දු වෙලා. එහෙමත් නැත්නම් බඩු මිල තුන් ගුණයකින් වැඩි වෙලා. 

දාහත් වන සියවස මුලදී එංගලන්තයේ සල්ලි තවත් බාල්දු වෙනවා. ට්‍රෝයි රාත්තලක් බර රිදී වලින් කපන සිලින් කාසි ගණන 62 දක්වා වැඩි කෙරෙනවා. අයිසෙක් නිවුටන්ගේ ප්‍රසිද්ධ වාර්තාව ඉදිරිපත් කෙරුණු 1717 සැප්තැම්බර් 21 දින වෙද්දී තිබුණේ ඔය රාත්තලට සිලින් හැට දෙකේ රිදී සම්මතය. රිදී කිවුවට තනි රිදීමත් නෙමෙයි. කොටස් 120කින් කොටස් 111ක් රිදී හා ඉතිරිය වැඩි වටිනාකමක් නොතිබුණු වෙනත් ලෝහයක් වූ කලවමක්.

ඔය දවස් වල එංගලන්තයේ රන් කාසිත් නිකුත් වී තිබුණා. රන් පවුමේ මුල් ස්වරූපය වූ ගිනි කාසිය එවැන්නක්. දැනටත් ලංකාවේ ඉතිරි වී තිබෙන ගිනි කනවා, ගිනි ගණන් වගේ යෙදුම් වල සම්භවය ඔය ගිනි කාසිය. ගිනි කාසි ටන්කනය කර තිබුණේ කැරට් විසි දෙකේ රත්තරන් රාත්තලක් ගිනි කාසි 44.5ක බරට සමාන වෙන විදිහටයි. කැරට් විසි දෙකේ කියා කියන්නේ කොටස් 22/24ක් රත්තරන්. ඉතිරි 2/24 රිදී.

අපි හිතමු රත්තරන් ගිනි කාසියක වටිනාකම රිදී සිලිං කාසි 20කට සමානයි කියලා. දැන් අපිට මේ සමානතාවය යොදාගෙන රන් හා රිදී අතර විණිමය අනුපාතිකය හොයා ගන්න පුළුවන්. නිවුටන් ගණන් හදලා පෙන්නපු විදිහට එංගලන්තයේ රත්තරන් රාත්තලක වටිනාකම රිදී රාත්තල් 15.57කට පමණ සමාන වුනා. 

"I humbly represent, that a pound weight Troy of Gold eleven ounces fine and one ounce allay is cut into 44½ Guineas, and a pound weight of Silver eleven ounces two penny weight fine & eighteen penny weight allay is cut into 62 Shillings. And according to this rate, a pound weight of fine gold is worth Fifteen pounds weight six ounces seventeen penny weight & five grains of fine silver..."

මුදල් විදිහට රන් කාසි හා රිදී කාසි භාවිතා කළේ එංගලන්තයේ පමණක් නෙමෙයි. අනෙක් රට වලත් රන් වලින් හදපු කාසි හා රිදී වලින් හදපු කාසි භාවිතා වුනා. ඒ අනුව, රන් හා රිදී වටිනාකම් අතර කිසියම් අනුපාතයක් තිබුණා. කාසි තිබුනේ එක වර්ගයකින් පමණක් වුනත් එම කාසි එක්ක අනෙක් ලෝහය හුවමාරු වන අනුපාතයක් තිබුණා. හැබැයි මේ අනුපාතය රටින් රටට වෙනස් වුනා.

අයිසෙක් නිවුටන්ගේ වාර්තාවේ තිබෙන තොරතුරු අනුව, චීනයේ හා ජපානයේ රත්තරන් රාත්තලක් හුවමාරු වුනේ රිදී රාත්තල් නවයකට හෝ දහයකට. නැගෙනහිර ඉන්දියාවේ රිදී රාත්තල් දොළහකට. ප්‍රංශයේ රිදී රාත්තල් පහළොවකට. ස්පාඤ්ඤයේ හා පෘතුගාලයේ රිදී රාත්තල් දහසයකට.

යුරෝපයේ ස්පාඤ්ඤය හා පෘතුගාලය වැනි රටවල් කිහිපයක් ඇරුනහම ලෝකයේ අනෙක් රටවල් වලට සාපේක්ෂව  එංගලන්තයේ රත්තරන් වල රිදී මිල ඉහළ මට්ටමකයි තිබුණේ. ඒ නිසා, එංගලන්තයෙන් භාණ්ඩ ආනයනය කරන රටවල් හැම වෙලාවෙම වගේ ගෙවුවේ රත්තරන් වලින්. රත්තරන් රාත්තලක බඩු වලට රිදී රාත්තල් 15.57ක් ගෙවන්න වෙනවනේ. ඉන්දියාව, චීනය වගේ ආසියාතික රටවල රත්තරන් රාත්තලක වටිනාකම රිදී රාත්තල් 15.57ක වටිනාකමට වඩා ගොඩක් අඩුයි. ඒ නිසා රත්තරන් වලින් ගෙවන එක ලාබයි. රිදී වලින් ගෙවන එක වාසියි. 

අනෙක් අතට එංගලන්තයට භාණ්ඩ අපනයනය කරද්දී චීනය වගේ රටවල් රත්තරන් බාර නොගෙන රිදී වලින්ම ගෙවන්න කියලා ඉල්ලුවා. මේ නිසා එංගලන්තයේ රිදී දිගින් දිගටම එළියට ගිහින් රිදී හිඟයක් ඇති වුනා. එංගලන්තයට චීනය ඉන්දියාව වගේ රටවලින් බඩු ගන්න එක ප්‍රශ්නයක් වුනා. නිවුටන්ට විසඳන්න වුනේ මේ බැරෑරුම් ප්‍රශ්නය.

නිවුටන්ගේ විසඳුම වුනේ පවුම (සිලිං විස්ස) අවප්‍රමාණය කිරීම. මේ යෝජනාව ක්‍රියාත්මක වුනා. ඒ අනුව, ගිනි එකක් සිලිං 21 කට සමාන කරමින් රන් හා රිදී අතර විණිමය අනුපාතය වෙනස් කෙරුණා. මේ අනුපාතයට රන් අවුන්සයක මිල පවුම් 4.25 ක් බවට පත් වුනා.

නිවුටන් කොයි තරම් ගණන් කාරයෙක් වුනත් විණිමය අනුපාතය සකස් කිරීම මගින් රටේ තිබුණු රිදී කාසි රටෙන් පිටවෙන එක වලක්වාගන්නනම් බැරි වුනා. ගණන් කාරයෙක් කියා කිවුවට නිවුටන් කියා කියන්නේ කොටස් ආයෝජන කරන්න ගිහින් අන්තිම කාලයේදී සේසතම නැති කර ගත්ත මනුස්සයෙක්නේ. ඒ වගේම සම්ප්‍රදායික දැනුම් පිළිබඳව හැදෑරීම සඳහා රහසිගතව විශාල කාලයක් වැය කරපු කෙනෙක්. 

නිවුටන් විණිමය අනුපාතය හැදුවේ යුරෝපය සමඟ කරන වෙළඳාමට ගැලපෙන විදිහටයි. ආසියාතික රටවල් සමඟ කරන වෙළඳාමට ඔහු තිබ්බේ ඉතා අඩු බරක්. විණිමය අනුපාතයේ තවදුරටත් තිබුණු විශාල අසමතුලිතතාවය නිසා නිවුටන්ගේ රන් සම්මතයෙන් පස්සේ සිදු වුනේ එංගලන්තයේ රිදී කාසි ඔක්කොම වගේ රටෙන් පිටතට ඇදී යාමයි. එයින් පස්සේ එංගලන්තය කාලයක් තිස්සේ පවත්වා ගෙන ආ රිදී සම්මතය බිඳ වැටිලා රන් සම්මතයකට යන්න වුනා. නිවුටන්ගේ අවුන්සයට පවුම් 4.25 රන් සම්මතයනම් කාලයක්ම වෙනස් නොවී තිබුණා.

එංගලන්තයෙන් එළියට ගිය රිදී කාසි ඉන්දියාවේ ගොඩ ගැහුනා. ඉන්දියාවේ රත්තරන් එංගලන්තට ගියා. එංගලන්තය රන් කාසි වලට මාරු වෙද්දී ඉන්දියාවේ ජනප්‍රිය වී තිබුණේ රිදී කාසි. ලංකාවේ මුලින් භාවිතා වුනේත් මේ ඉන්දියානු රිදී කාසි. මුලින් පවුමක වටිනාකමට හදපු ගිනි එකක් සිලිං 21 කරලා කාලෙකට පස්සේ එංගලන්තය සිලිං 20ක් වටින පවුමේ රන් කාසි නිකුත් කළා. මේ පවුමේ කාසියක රත්තරන් ප්‍රමාණය ගිනි එකක ප්‍රමාණයෙන් 20/21ක්. ලංකාවේ රත්තරන් පවුම් කියා කියන්නේ ඔය කාසියක තිබෙන රත්තරන් ප්‍රමාණය. නිවුටන්ගේ වාර්තාවේ යෝජනා කරපු විදිහටම ඔය රන් පවුම් 4.25ක රත්තරන් ට්‍රෝයි අවුන්සයක් තියෙනවා.

යුරෝපයට සාපේක්ෂව ආසියානු රටවල රිදී වල රන් වටිනාකම ඉහළ මට්ටමක තිබුණා. ඉන්දියානුවන් රිදී කාසි අත ඇරලා රන් කාසි ලබා ගන්න කැමති වුනේ නැහැ. ඒ නිසා ඉන්දියාවේ වගේම ඉන්දියාව හරහා ලංකාවෙත් වැඩිපුර ජනප්‍රිය වෙලා තිබුණේ රිදී කාසි. ලංකාවේද භාවිතා වූ ඉන්දියානු රුපියලක් මුලදී සිලිං දෙකක වටිනාකමක් ඇති සේ සැලකුණා. එංගලන්තයේ සිලිං විස්සක් පවුමකට සමාන සේ සැලකුණා. ඒ අනුව බ්‍රිතාන්‍ය පවුමක් රුපියල් දහයක් වුනා.

නෙලී බ්ලයි යන අන්වර්ථ නාමයෙන් ලියූ එලිසබෙත් ජේන් කොක්‍රේන් ලංකාවට එන්න වසර දෙක තුනකට කලින් රිදී මිල විශාල ලෙස පහළ ගිහින් ඉන්දියානු රුපියල් වල සැබෑ වටිනාකම පහත වැටුනා. ඊට සාපේක්ෂව ඉන්දියාවේ වගේම ලංකාවේත් රත්තරන් වල වෙළඳපොළ මිල කාසි වල නාමික අගයට වඩා ගොඩක් ඉහළ ගියා. නෙලී බ්ලයිට ඇගේ ඩොලර් විස්සේ රත්තරන් කෑල්ල එහි නාමික මිලට වඩා වැඩි මිලකට කොටුවේදී මාරු කරන්න පුළුවන් වී තිබෙන්නේ ඒ නිසයි. හරියට අද වෙනවා වගේ.

පහතින් තියෙන්නේ මේ වියුණුව පටන් ගත් දිනට පසු දින පළ කළ ලිපියක්. නිවුටන් ගැන සමහර දේවල් එම ලිපියේ තිබෙනවා. වියුණුවේ පළ වූ තෙවන ලිපිය. නමුත් නිවුටන් ගැන වැඩිපුර කතා නොවන ඇතැම් සුවිශේෂී දේවල් මේ ලිපියේ වගේම ඒ ලිපියේත් නැහැ. 

"එල්ලෙන සියල්ල රඹුටන් නොවේ."

ඒ දවස් වල අපේ වියුණුව කියෙවුවේ දහ පහළොස් දෙනෙක් වගේ ඉතාම සුළු පිරිසක් පමණයි. දැන් ආපසු හැරී බැලුවත් පෙනෙන්නේ ලියන්න පටන් ගත් විදිහ හා අවුරුදු හයකට ආසන්න මෙතෙක් ආ මග නරක නැති බවයි. 

ප්‍රධාන වශයෙන්ම පාඨක පිරිසක් ආකර්ෂණය කර ගැනීමේ අරමුණ ඇතිව ලියූවක් වුවත් ඉහත ලිපියේ මම මෙහෙම ලියා තිබෙනවා.

"ඔය කියන ඇපලය වැටෙන විට අයිසෙක් නිවුටන් ට්‍රිනිටි කොලිජියේ දීප්තිමත් සිසුවෙකුව සිට ගණිතය සහ භෞතික විද්‍යාව මැනවින් හදාරා තිබුණේය. ඒ නිසා, තවත් අලුත් භෞතික විද්‍යා නියමයක් ඉදිරිපත් කිරීමට ඔහුට හැකි විය. යම් කිසි ආකාරයකින් ඔහුගේ විෂයය (ආර්ථික විද්‍යාව වැනි) වෙනකක් වීනම් ඉතිහාසය තරමක් වෙනස් විය හැකිව තිබුණි."

ඇත්තමට කියනවානම් ඒ දවස් වල නිවුටන්ට ගණිතය සහ භෞතික විද්‍යාව වගේ විෂයයක් මිසක් ආර්ථික විද්‍යාව හදාරන්න පුළුවන්කමක් තිබුණේ නැහැ. අද අර්ථයෙන් එහෙම විෂයයක් ඒ කාලයේ තිබුණේ නැහැ. නිවුටන් ආර්ථික විද්‍යා සංකල්ප තේරුම් ගත්තේ භෞතික විද්‍යා න්‍යාය ඇසුරෙන්. මෙය ලෝක ඉතිහාසයේ නිවුටන්ට පසු කොටස විශාල ලෙස වෙනස් කළා. ඒ අර්ථයෙන් බැලුවොත් අයිසෙක් නිවුටන් කියන්නේ ලෝකයම වෙනස් කළ කෙනෙක්. කවුරුවත් සාකච්ඡා කර තිබෙන බවක් මා දන්නේ නැතත් කාල් මාක්ස් වගේම ඇඩම් ස්මිත් විසින් පසුකාලීනව වටිනාකම් න්‍යාය හදන්නේ නිවුටන්ගේ රන් වටිනාකම් න්‍යායේ ආභාෂය ලබමින්.

නිවුටන් රාජකීය ටන්කනාගාරයේ රස්සාව කරන අතර ගෙදර ගිහින් හවසට ඇල්කෙමි පරීක්ෂණ කරද්දී ජෝන් ලොක් ඉල්ලුම් සැපයුම් න්‍යාය ගැන අදහස් ලියා පළ කළා. පසුව ඇඩම් ස්මිත් විසින් නිවුටන්ගේ ආභාෂය ලබන අතරම ජෝන් ලොක්ගේ අදහස් වර්ධනය කළා. එහෙත් කාල් මාක්ස් ඔවුන්ව නොසලකා හරිමින් භෞතික විද්‍යාව පස්සේම නොන්ඩි ගගහා ගියා. ඔහු වඩා වැදගත් සේ සැලකුවේ හේගල්ගේ දර්ශනවාදය හා මනෝරාජික සමාජවාදීන්ගේ අදහස්.

Do you love me? සුබ නව වසරක්!

ගෙවුණු වසර මුලදී සුබ නව වසරක් කියා අපි බොහෝ දෙනෙක් විසින් කරපු ප්‍රාර්ථනා ඒ විදිහටම ඉටු වුනා කියා කියන්න අමාරුයි. මම හිතන්නේ ගෙවුණු අවුරුද්ද අපි බොහෝ දෙනෙක්ගේ ජීවිත වල අත්දැකපු නරකම අවුරුද්දක්. ඒ නිසාම, එළැඹෙන අවුරුද්ද ගෙවෙනු වසරට වඩා යහපත් වසරක්විය යුතුමයි. හැම දෙයක්ම හොඳම විදිහට සිදු නොවුනත්, අඩු වශයෙන් එළැඹෙන වසර වඩා යහපත් වසරක් කර ගන්න අපට හැකි පමණින් අපි උත්සාහ කරමු.

වසරක් ගණනක් සිදු තිස්සේ සිදු වූ බ්‍රෙක්සිට් ක්‍රියාවලියේ සමාප්තිය සටහන් කරමින් යුරෝපීය සංගමය හා බ්‍රිතාන්‍යය අතර සංචරණය සඳහා වූ පූර්ණ නිදහස අදින් අවසන් වෙනවා. ඊයේ බ්‍රිතාන්‍ය පාර්ලිමේන්තුව තුළ 521-73 ලෙස විශාල බහුතරයකින් සම්මත වූ වෙළඳ ගිවිසුම අනුව බ්‍රිතාන්‍ය-යුරෝපීය සංගම් දේශ සීමාව හරහා තීරු බදු හෝ කෝටා කිසිවක් රහිතව තව දුරටත් භාණ්ඩ හුවමාරු වනු ඇතත්, භාණ්ඩ හුවමාරුව සඳහා තිබෙන ඒ නිදහස සේවා හුවමාරුවට තවදුරටත් හිමි වන්නේ නැහැ. මේ අනුව, බ්‍රිතාන්‍ය හා යුරෝපීය සරසවි අතර පැවති සිසු හුවමාරු වැඩසටහන් ඇතුළු බොහෝ ගිවිසුම් අවසන් වෙනවා.

පසුගිය සියවස පුරා ලෝකයේ රටවල් අතර භාණ්ඩ වෙළඳාම සඳහා වූ බාධාවන් විශාල සේ අඩු වුනත්, සේවා හුවමාරු හා සංක්‍රමණය හා අදාළව එවැනි තත්ත්වයක් ඇති වුනේ නැහැ. හැම විටම කාර්යක්ෂමතාවය හොයා යන ධනවාදය තුළ වඩා කාර්යක්ෂම ලෙස නිපදවෙන භාණ්ඩ හා සේවා වලට වගේම වඩා කාර්යක්ෂම ලෙස භාණ්ඩ හා සේවා නිපදවන ශ්‍රමිකයන්ටද වැඩි ප්‍රතිලාභ ලබා ගැනීමේ අවස්ථාව හිමිවන නමුත් එය අකාර්යක්ෂම ශ්‍රමිකයින්ගේ රැකියා අහිමි කිරීමද සිදු කරනවා. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස එක පැත්තකින් සුබසාධනවාදය වෙතටත්, අනෙක් පැත්තෙන් ජාතිකවාදය වෙතටත් රටවල් තල්ලු වෙනවා. එහෙත්, ප්‍රශ්නයේ මුල කාර්යක්ෂමතාවය නිසා ජාතිකවාදී විසඳුම් වලින් කළ හැක්කේ ප්‍රශ්නය තාවකාලිකව යටපත් කිරීම පමණයි. 

හැම විටම කාර්යක්ෂමතාවය හොයා යන ධනවාදය තුළ වඩා කාර්යක්ෂම සංක්‍රමණිකයෙකු අකාර්යක්ෂම ස්වදේශිකයෙකු වෙනුවෙන් ආදේශ කළ නොහැකි වූ විට, තාවකාලිකව ස්වදේශිකයෙකුගේ රැකියා අවස්ථා ඉහළ යන නමුත් දිගුකාලීනව සිදු වන්නේ අකාර්යක්ෂම මිනිස් ශ්‍රමය වෙනුවට යාන්ත්‍රික ශ්‍රමය හා ස්වයංකරණය ආදේශ වීමයි. ඔබේ සේවා ආයතනයේ ඔබ සමඟ සේවය කරන සහායකයා මිනිස් මිනිස් ශ්‍රමිකයෙකු නොවී යාන්ත්‍රික ශ්‍රමිකයෙකු වීමට වැඩි කළක් යන එකක් නැහැ. ඒ එක්කම, වේගවත් ලෙස ස්වයංකරණය හඹා යන හා එසේ නොකරන රටවල් අතර පරතරය එන්න එන්නම පුළුල් වෙන එකත් නොවැලැක්විය හැකි දෙයක්.

***

You broke my heart
'Cause I couldn't dance
You didn't even want me around
And now I'm back
To let you know
I can really shake 'em down

Do you love me?
(I can really move)
Do you love me?
(I'm in the groove)
Now do you love me?
(Do you love me)
Now that I can dance
(Dance)

Watch me now, hey
(Work, work)
Ah, work it all baby
(Work, work)
Well, you're drivin' me crazy
(Work, work)
With a little bit of soul now
(Work)

I can mash-potato
(I can mash-potato)
And I can do the twist
(I can do the twist)
Now tell me baby
(Tell me baby)
Do you like it like this
(Do you like it like this)
Tell me
(Tell me)
Tell me

Do you love me?
(Do you love me)
Now, do you love me?
(Do you love me)
Now, do you love me?
(Do you love me)
Now that I can dance
(Dance)
Dance

Watch me now, hey
(Work, work)
Ah, shake…

සුබ නව වසරක්!!! Happy New Year!!!

ඇමරිකාවේ කෝවිඩ් හා ලංකාවේ ආර්ථිකය

මේ වන විට ඇමරිකාවේ හා යුරෝපයේ කෝවිඩ්-19 පැතිරීම පාලනය වී තිබෙන බව පැහැදිලියි. එයින් අදහස් වෙන්නේ ඉදිරි දවස් වලදී රෝගීන් හමු නොවන බව හෝ මරණ සිදු නොවන බව නෙමෙයි. ඇමරිකාවේ කෝවිඩ්-19 මරණ ප්‍රමාණය මේ වන විට 18,000ක් පමණ වෙනවා. වොෂින්ටන් සරසවියේ ඇස්තමේන්තු අනුව, මේ මරණ ප්‍රමාණය 60,000 පමණ දක්වා ඉහළ යා හැකියි.

(Grapph: https://covid19.healthdata.org/united-states-of-america)

එහෙමනම්, කෝවිඩ්-19 පැතිරීම පාලනය වී ඇති බව කියන්නේ කොහොමද?

කිසියම් රටක කෝවිඩ්-19 පැතිරීම ආරම්භ වූ අවදියේදී ඝාතීය වර්ධනයක් දකින්න ලැබෙනවා. ඇමරිකාවේ හා යුරෝපීය රටවල් බොහොමයකම මේ තත්ත්වය දකින්න ලැබුණා. රුසියාව, ඉන්දියාව හා බ්‍රසීලය ඇතුළු ලොකු ජනගහණයක් සිටින හා ප්‍රමාද වී කෝවිඩ්-19 තර්ජනයට මුහුණ දුන් රටවල මේ වන විට මේ ඝාතීය වර්ධන තත්ත්වය දැකිය හැකියි. එහෙත්, ඇමරිකාව හා යුරෝපීය රටවල් බොහොමයක් මේ වන විට ඝාතීය වර්ධන අවදිය පසු කර රේඛීය වර්ධන අවදියකට අවතීර්ණ වී තිබෙනවා. ඒ කියන්නේ, තවමත් දිනපතා රෝගීන් වැඩි වන නමුත් දිනකට වැඩිවන රෝගීන් ගණන එන්න එන්නම වැඩි වෙන්නේ නැහැ. ලංකාවේනම් මුල සිටම දැකිය හැකිව තිබුණේ රේඛීය වර්ධනයක්.

(Grapph: https://www.worldometers.info/coronavirus/)

කලින්ම හා වේගයෙන්ම රෝගය පැතිරුණු රටවල් කලින්ම ඝාතීය වර්ධන අවදිය පසු කළා. ඒ නිසා, ඉතාලිය, ස්පාඤ්ඤය, ප්‍රංශය වැනි රටවල සිදු විය හැකි මරණ වලින් විශාල ප්‍රමාණයක් දැනටමත් සිදු වී හමාරයි. නමුත්, ටික දවසකට පෙර ඝාතීය වර්ධන අවදිය පසු කළ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ හා එක්සත් රාජධානියේ මරණ ප්‍රමාණය තවත් කිහිප ගුණයකින් වැඩි වෙයි.

තෝරාගත් රටවල් කිහිපයක සිදු විය හැකි මරණ ප්‍රමාණයන් පිළිබඳ දැනට තිබෙන (වෙනස් විය හැකි) ඇස්තමේන්තු හා දැනට වාර්තා වී ඇති මරණ ප්‍රමාණ මේ විදිහයි.

ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය 18,000 -> 61,500
ඉතාලිය 19,000 -> 20,500
ස්පාඤ්ඤය 16,000 -> 18,500
ප්‍රංශය 12,000 -> 15,500
එක්සත් රාජධානිය 9,000 -> 37,000
ජර්මනිය 2,600 -> 7,000
නෙදර්ලන්තය 2,500 -> 18,000
බෙල්ජියම 3,000 -> 4,300

මේ ලැයිස්තුවේ තිබෙන රටවල් ලංකාවේ ඇඟලුම් මිල දී ගන්නා ප්‍රධාන රටවල්. 2018 වසරේදී මේ රටවල් ලංකාවෙන් මිල දී ගත් ඇඟළුම් වල වටිනාකම ඩොලර් මිලියන වලින් මෙහෙමයි.

ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය 2,269
ඉතාලිය 463
ස්පාඤ්ඤය 23
ප්‍රංශය 64
එක්සත් රාජධානිය 737
ජර්මනිය 265
නෙදර්ලන්තය 130
බෙල්ජියම හා ලක්සම්බර්ග්  214

සමස්තයක් ලෙස ඩොලර් බිලියන 5 කට ආසන්න වූ ලංකාවේ ඇඟලුම් අපනයන ආදායමෙන් 90%ක් පමණම ලැබෙන්නේ ඇමරිකාවෙන්, බ්‍රිතාන්‍යයෙන් සහ යුරෝපීය සංගමයේ රටවලින්. 60%කට වඩා ලැබෙන්නේ එක්සත් රාජධානියෙන් හා ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයෙන්.

කෝවිඩ්-19 පැතිරීමත් සමඟම මේ රටවල මිනිස්සු ගෙවල් වලට වී ඉන්නවා. මේ තත්ත්වය හෙමින් මිසක් එකවර වෙනස් වෙන එකක් නැහැ. මේ වගේ වෙලාවක මිනිස්සුන්ට අලුතින් ඇඳුම් මිල දී ගන්න අවශ්‍ය වෙන්නේ නැහැ. අලුත් ඇඳුම් ඇඳලා කොහේ කියලා යන්නද?

ඇමරිකාවේ හා යුරෝපයේ කෝවිඩ්-19 පැතිරීම ලංකාවේ ආර්ථිකයට සෘජුවම බලපානවා. චීනයේ කෝවිඩ්-19 පැතිරී චීන ආර්ථිකය දුර්වල වන විට වෙන්නේ ලංකාවේ ආනයන අඩු වී වියදම් පහළ බහින එකයි. නමුත්, ඇමරිකාවේ හා යුරෝපයේ කෝවිඩ්-19 පැතිරෙන කොට වෙන්නේ ලංකාවේ අපනයන අඩු වී ආදායම් පහළ බහින එකයි. ශ්‍රී ලංකා රජය විසින් නිකුත් කරන ජාත්‍යන්තර බැඳුම්කර වල ආයෝජනය කරන ආයෝජකයෝ ඔය බව හොඳින්ම දන්නවා.

ඇමරිකාවේ හා බ්‍රිතාන්‍යයේ කෝවිඩ්-19 පැතිරෙන්න පටන් ගත්තේ යුරෝපයේ අනෙක් ඇතැම් රටවලට වඩා තරමක් පසුවයි. මේ රටවල් දෙකේ කෝවිඩ්-19 රෝගීන් ප්‍රමාණය ඝාතීය ලෙස වර්ධනය වුනු කාලය තුළ ශ්‍රී ලංකා රජය විසින් නිකුත් කර තිබෙන ජාත්‍යන්තර ස්වෛරීත්ව බැඳුම්කර වල පොලී අනුපාතිකයත් ඒ ආකාරයටම ඉහළ ගියා.

පසුගිය සතියේ ඇමරිකාව හා බ්‍රිතාන්‍යය මේ ඝාතීය වර්ධන අවදිය පහු කිරීමත් සමඟම ස්වෛරීත්ව බැඳුම්කර වල පොලී අනුපාතිකයත් ක්ෂණිකව ස්ථාවර වී තිබෙනවා. මේ අනුව, ඇමරිකාවේ හා බ්‍රිතාන්‍යයේ කෝවිඩ් පැතිරීම පාලනය වීම රුපියල ආරක්ෂා කර ගැනීම සඳහා යොදා ගත හැකි විකල්ප බොහොමයක්ම දැනටමත් ප්‍රයෝජනයට ගෙන අවසන්ව දහ අතේ කල්පනා කරමින් ඉන්න ලංකාවට යම් තරමක හෝ අස්වැසිල්ලක් වෙයි.

එහෙත්, මේ නැඹුරුවෙන් පෙන්වන්නේ ඇමරිකාව එක් සටනක් ජයගෙන ඇති බව මිස යුද්ධය දිනා අවසන් බව නෙමෙයි. යුරෝපය හා අදාළව තත්ත්වයත් එසේමයි. කෝවිඩ්-19 පළමු චක්‍රය අපේක්ෂා කර තිබුණු පරිද්දෙන්ම අවසන් වෙමින් ඇති බව පෙනෙන්නට ඇතත්, දෙවන චක්‍රයක් මතු වීමේ අනතුර එසේම තිබෙනවා.

මේ තත්ත්වය ලංකාවේ ජාත්‍යන්තර බැඳුම්කර වල ඵලදා වක්‍රයෙන්ද පිළිබිඹු වෙනවා. කෙටි අන්තයේ පොලී අනුපාතික අඩු වී ඇතත් වක්‍රයේ මැද කොටස ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. ඒ කියන්නේ අවදානම පසුපසට තල්ලු වී ඇතුවා මිස පහව ගොස් නැති බවයි.

ප්‍රතිශක්තිකරණයේ පිහිටයි!

මේ වන විට කොරෝනා මරණ ප්‍රමාණය නව දහසකට ආසන්න වී තිබෙනවා. වෛරසය ව්‍යාප්ත වෙන්න පටන් ගත් චීනයේත්, ඉන් පසුව එය වේගයෙන් පැතිරුණු දකුණු කොරියාවේත් තත්ත්වය මේ වන විට පාලනය වී ඇති බව පෙනෙන්නට තිබෙනවා. දැනට වේගයෙන්ම වෛරසය ව්‍යාප්ත වෙන්නේ පළමුව බටහිර රටවල හා දෙවනුව මැද පෙරදිග කලාපයේ වුවත් සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවලද වෛරසය ව්‍යාප්ත වීමට පටන් ගෙන තිබෙනවා.

වෛරසය පැතිරීම පාලනය කිරීමට අනුගමනය කරන ක්‍රියාමාර්ග රාජ්‍ය ඒකක මට්ටමින් සිදුවෙමින් පවතිනවා. මෙහිදී එක් එක් රටවල ආණ්ඩු විසින් ගන්නා විවිධ ක්‍රියාමාර්ග සමඟ එකඟ වන අය මෙන්ම එකඟ නොවන අයද සිටිනවා. පැහැදිලි බෙදුම් ඉරක් නැතත්, මේ රාජ්‍ය ක්‍රියාමාර්ග පුළුල් වශයෙන් චීන ක්‍රමය හා බ්‍රිතාන්‍ය ක්‍රමය ලෙස වෙන් කරන්න පුළුවන්. ඇමරිකාව විසින් අනුගමනය කරමින් සිටින ක්‍රමය බොහෝ දුරට බ්‍රිතාන්‍ය ක්‍රමයට ආසන්නයි.

චීනය විසින් කොරෝනා වෛරස් තර්ජනය හමුවේ අනුගමනය කළ ක්‍රියාමාර්ග පිළිබඳව විවිධ විවේචන එල්ල වුනා. බොහෝ විට මෙවැනි විවේචන කළේ බටහිර රටවල ජීවත් වූ පිරිස් විසිනුයි. බටහිර රටවල ජීවත් වූ චීන සම්භවයක් ඇති පිරිස්ද මෙසේ විවේචන කළ අය අතර කැපී පෙනුනා. මේ විවේචන වල ඉලක්කය වුනේ කොරෝනා හානිය වැළැක්වීමේ උත්සාහය තුළ චීන රජය විසින් ගත් දැඩි ක්‍රියාමාර්ග හේතුවෙන් සිදු වුනු වෙනත් විවිධ හානි බව පුළුල් ලෙස අර්ථ දැක්විය හැකියි.

චීන ක්‍රමයට විවේචන එල්ල වූ අයුරින්ම මේ වන විට බ්‍රිතාන්‍ය ක්‍රමයටද විවේචන එල්ල වෙනවා. එහිදී බොහෝ විට පැවසෙන්නේ බ්‍රිතාන්‍ය ආණ්ඩුව විසින් අවශ්‍ය ක්‍රියාමාර්ග නොගනිමින් රෝගය පැතිරෙන්නට ඉඩ හැර ඇති බවයි. ඇමරිකාව විසින් අනුගමනය කරන්නේද බ්‍රිතාන්‍ය ක්‍රමයම වුවත් ඇමරිකාවේදී මේ ක්‍රමය බ්‍රිතාන්‍යයේදී තරම් විවේචනයට ලක් වන බවක් පෙනෙන්නේ නැහැ.

කොවිඩ්-19 ලෝකයට අලුත් අත්දැකීමක්. මේ වසංගතය ගැන දන්නා දේවල් වලට වඩා නොදන්නා දේවල් වැඩියි. ඒ නිසා, කවර ආණ්ඩුවකට වුවත් ක්‍රියා කරන්න වෙන්නේ උපකල්පන මතයි. උපකල්පන පදනම් වන්නේ නිරීක්ෂණ මතයි. අලුත් නිරීක්ෂණ එකතු වන විට පැරණි උපකල්පන වඩා නිවැරදි කර ගැනීමේ අවස්ථාව ලැබෙනවා. මේ අනුව බැලුවොත්, මේ මොහොතේ බටහිර රටවල් සිටින්නේ වෛරසය පැතිරීම ආරම්භ වූ අවස්ථාවේ චීනය සිටියාට වඩා වාසිදායක තැනකයි. චීනයේ වයිරසය පැතිරුණු ආකාරය පිළිබඳ තොරතුරු මත බටහිර රටවලට වඩා දැනුමැති තීරණ වලට එළැඹෙන්න පුළුවන්.

බ්‍රිතාන්‍යය මෙන්ම ඇමරිකාවද විසින් වෛරස් තර්ජනයට මුහුණ දීමට සූදානම් වන්නේ වෛරසය පැතිරිය හැකි ආකාරය ගැනත්, එය වැළැක්වීමට හෝ සීමා කිරීමට ගන්නා විවිධ ක්‍රියාමාර්ග වලින් ලැබෙන්නට ඉඩ ඇති වාසි හා අවාසි ගැනත් කිසියම් අධ්‍යයනයක් කිරීමෙන් පසුවයි. මේ අධ්‍යයන අතරින් එක් පුළුල් අධ්‍යයනයක් වන්නේ ලන්ඩන් ඉම්පීරියල් කොලීජියේ මහාචාර්ය නීල් ෆර්ගසන් ප්‍රමුඛ වසංගත රෝග විද්‍යාඥයින් 31 දෙනෙකු විසින් සිදු කර තිබෙන අධ්‍යයනයයි. බ්‍රිතාන්‍ය හා ඇමරිකානු ආණ්ඩු මේ වාර්තාවට සැලකිය යුතු බරක් තබා තිබෙන බව පැහැදිලියි.

නීල් ෆර්ගසන් වාර්තාව අනුව තවමත් අප දකින්නේ අයිස් කන්දක ශිඛරය පමණයි. අයිස් කන්ද පෙනෙන විට අප අතරින් ඇතැමෙක් ජීවත්ව නොසිටින්න පුළුවන්. කෙතරම් බියජනක වුවත් දැනට පෙනෙන්නට තිබෙන ඇත්ත එයයි. ආණ්ඩු වලට මැදිහත් වී තත්ත්වය යම් තරමකින් පාලනය කිරීමේ හැකියාවක් ඇතත්, කළ හැකි සියල්ල කිරීමෙන් පසුවත් විශාල හානියක් සිදුවන බව පැහැදිලියි.

නීල් ෆර්ගසන් වාර්තාවට අනුව කිසිවක් නොකර සිටියොත් කෝවිඩ්-19 වසංගතය අවසන් වන විට ඇමරිකාවේ මෙන්ම බ්‍රිතාන්‍යයේද ජනගහණයෙන් 81% කට වෛරසය වැළඳෙන අතර ඇමරිකානුවන් මිලියන 2.2ක් වෛරසය හේතුවෙන් මිය යාමට නියමිතයි. වසංගතයෙන් බ්‍රිතාන්‍ය ජාතිකයින් 510,000ක් මිය යාමට නියමිතයි. ජූනි මාසයේ අවසානය දක්වාම දිනකට මියයන ප්‍රමාණය දවසෙන් දවසම ඉහළ යන බවයි වාර්තාව අනුව පැවසෙන්නේ. මේ අනුව, දිනකට වෛරසය හේතුවෙන් මිය යන ඇමරිකානුවන් ගණන අඩු වෙන්න පටන් ගන්නේ දිනකට 55,000 ඉක්මවීමෙන් පසුවයි. සාපේක්ෂව වැඩි ජනගහණ ඝනත්වයක් ඇති බ්‍රිතානයේ මරණ ගණන ජූනි මාසය මුලදී උපරිම මට්ටමට එනවා. එය දිනකට 15,000ක පමණ මරණ ප්‍රමාණයක්.

චීනය විසින් ගත් ආකාරයේ දැඩි ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමෙන් තත්ත්වය පාලනය කළ හැකි වුවත්, වාර්තාව පිළියෙළ කළ වසංගත රෝග විශේෂඥයින්ගේ විශ්ලේෂණ අනුව, එම දැඩි ක්‍රියාමාර්ග ලිහිල් කළ පසුව නැවතත් වසංගතය පෙර මෙන් පැතිරී ඉහත මරණ සිදු වීම නොවැලැක්විය හැකියි. චීනය සම්බන්ධව ඔවුන්ගේ අදහස වන්නේද නැවත දෙවන වටයකින් වසංගතය චීනයේ හිස එසැවිය හැකි බවයි.

මේ වසංගතයේ කෙළවරක් දැකිය හැක්කේ දෙයාකාරයකින් පමණයි. පළමු ක්‍රමය වන්නේ රෝගය පැතිරීම නිසා ජනගහණයේ බොහෝ දෙනකු වෛරසයට නිරාවරණය වී ඔවුන්ගේ සිරුරු වල ප්‍රතිශක්තිකරණය ඇති වූ පසු වෛරසය පැතිරීම නැවතීමයි. මෙහිදී ඉහත සඳහන් මරණ ගණන සිදුවීම වැළැක්වීම අසීරුයි. දෙවන ක්‍රමය වන්නේ ප්‍රතිශක්තිකරණ එන්නතක් වැඩි දියුණු කරන තුරු වෛරසය පැතිරීම පාලනය කරමින් දැඩි පාලනයක් පවත්වා ගැනීමයි. මේ කාලය මාස දහඅටක් තරම් දිගු කාලයක්. එහිදී මරණ ප්‍රමාණය අඩු වන නමුත් සිදු වන වෙනත් හානි ඉතා විශාලයි.

දැනට ඇමරිකාව විසින් සිදු කර තිබෙන පාසැල් හා සරසවි වසා දැමීම ගත්තොත් ඒ හේතුවෙන් මරණ ප්‍රමාණය අඩු වීමට නියමිත 2%කින් පමණයි. චීනය මෙන් දැඩි ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමේ හැකියාවක් හෝ සූදානමක් ඇමරිකාවේ හෝ වෙනත් කිසිදු බටහිර රටක පෙනෙන්නට නැහැ. ප්‍රායෝගිකව ඇමරිකාවට චීනය ගත් දැඩි ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමේ හැකියාවක්ද නැහැ. ආසාදිතයින් ගණන අනුව මෙතෙක් අටවැනි තැන සිටි ඇමරිකාව මේ වන විට දකුණු කොරියාව පසුකර හත් වන තැනට පැමිණ තිබෙනවා. දැනට වේගයෙන්ම වයිරසය පැතිරෙන රටක් වන ඇමරිකාව මේ ලැයිස්තුවේ තවතවත් ඉහළට යාම කාලය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක් පමණයි.

අපට ප්‍රතිශක්තිකරණයේ පිහිටයි!

බ්‍රෙක්සිට් වුනේ කැමරන් පටි තද කළ නිසාද?

තව තෙසතියකින් තිබෙන මහ මැතිවරණය සඳහා මේ වන විට එක්සත් රාජධානිය සූදානම් වෙමින් සිටිනවා. මෙය එරට සාමාන්‍ය මැතිවරණ රටාවෙන් වෙනස්ව කලින් පවත්වන මහ මැතිවරණයක්. මැතිවරණ සටනේ කේන්ද්‍රීය මතවාද නාභිගත වී තිබෙන්නේ එක්සත් රාජධානිය යුරෝපීය සංගමයෙන් ඉවත් වීම හා අදාළ විවිධ දේශපාලනික කරුණු වෙතයි.

තෙවසරකට පෙර 2016 ජූනි මාසයේදී පැවති ජනමත විචාරණයක ප්‍රතිඵල මත එක්සත් රාජධානිය යුරෝපීය සංගමයෙන් ඉවත් වුනා. ජනමත විචාරණයේදී වෙන් වීමට පක්ෂව ඡන්ද 51.9%කුත් විරුද්ධව ඡන්ද 48.1%කුත් ලැබුණා. ස්කොට්ලන්තයේ හැම ප්‍රදේශයකම වගේත්, උතුරු අයර්ලන්තයේ හා වේල්සයේ ප්‍රදේශ ගණනාවකත් බහුතර කැමැත්ත තිබුණේ වෙන් නොවී සිටීමටයි. ලන්ඩනය ආශ්‍රිත ප්‍රදේශ වල හා එංගලන්තයේ අනෙකුත් නාගරික ප්‍රදේශ වල තිබුණේත් එවැනිම තත්ත්වයක්. එහෙත්, සමස්තයක් ලෙස වැඩි ඡන්ද ලැබී තිබුණේ වෙන් විය යුතුයි යන මතයටයි.

බ්‍රෙක්සිට් ජනමත විචාරණයේ ඡන්ද බෙදී ගිය ආකාරය සංස්කෘතික සාධක මත පහසුවෙන් පැහැදිලි කළ හැකියි. ඒ පදනම මත බහුතර ඉංග්‍රීසි ජාතිකයින් වෙන් වීමටත්, ස්කොට්, වේල්ස් හා අයර්ලන්ත ජාතිකයිනුත් විවිධ රටවලින් පැමිණි සංක්‍රමණිකයින් ඇතුළු අනෙකුත් සුළුතර පිරිසුත් වෙන් නොවී යුරෝපීය සංගමය හා එක්ව සිටීමට කැමැත්තෙන් සිටි බවත් පෙන්වා දිය හැකියි. මේ හැර, ආර්ථික සාධක කොපමණ දුරකට ජනමත විචාරණ ප්‍රතිඵලයට බලපෑවාද?

භාණ්ඩ හා සේවා වෙළඳාමට දේශ සීමාවක් විවෘත කිරීමෙන් දේශ සීමාව දෙපසම සිටින රට වලට යහපතක් සැලසෙන බව පිළිගත් මූලික න්‍යායයක්. මේ ආකාරයෙන්ම ශ්‍රමයට හා ප්‍රාග්ධනයට දේශ සීමාව හරහා නිදහසේ ගලා යන්න ඉඩ දීමෙනුත් දෙරටටම යහපතක් සැලසෙනවා.

ජාත්‍යන්තර වෙළඳාමේ මූලධර්ම ගැන පෙර ලියා පළ කළ ලිපි කිහිපයක් පහත තිබෙනවා.

ජාත්‍යන්තර වෙළඳාමේ වාසි අවාසි -1

ජාත්‍යන්තර වෙළඳාමේ වාසි අවාසි -2

එහෙත්, මේ ආකාරයට දේශ සීමා විවෘත කිරීම නිසා රටට පොදුවේ යහපතක් සැලසුනත් ඇතැම් කණ්ඩායම් වලට අවාසියක් වෙන්න පුළුවන්. ඒ ගැනත් මා පෙර විස්තර කර තිබෙනවා.

ජාත්‍යන්තර වෙළඳාමෙන් අවාසි කාටද?

සංක්‍රමණයට දොරටු විවර කළොත්?

දේශ සීමා විවෘත වූ විට ඇතැම් කණ්ඩායම් වලට නිරායාසයෙන්ම වාසියක් ලැබෙනවා. වෙනත් ඇතැම් කණ්ඩායම් වලට මේ වාසිය ගන්නනම් තමන් කරන රැකියාව වෙනස් කරන්න වෙනවා. එය එකවර කරන එක පහසු දෙයක් නොවන නිසා පෙර රැකියාවේම දිගටම නියැලෙන අයට දේශ සීමා විවෘත කිරීම නිසා අවාසියක් සිදු වෙනවා. රාජ්‍ය සුබසාධනය නිසා ඒ අවාසි තරමක් දුරට මග හැරෙනවා.

තත්ත්වය මේ විදිහට තියෙද්දී රජය විසින් සුබසාධන වියදම් කපා හැරියොත් මොකද වෙන්නේ?

එක්සත් රාජධානියේ රැකියා යුරෝපීය සංගමයේ අනෙකුත් සාමාජික රටවල ශ්‍රමිකයින්ට විවෘත කිරීමෙන් පසුව බඩේ පාර වැදුණු ජන කොටස් වලට තිබුණු සහනය රාජ්‍ය සුබසාධනයයි. එහෙත්, 2010දී බලයට පත් වූ ඩේවිඩ් කැමරන් ආණ්ඩුව විසින් සුබසාධන වියදම් කපා හැරීම නිසා මේ ජන කොටස් වලට වුනේ ගහෙන් වැටුණු මිනිහාට ගොනා ඇන්නා වගේ වැඩක්. වොරික් සරසවියේ තියාමෝ ෆෙට්සර් විසින් පෙන්වා දෙන පරිදි, මේ සුබසාධන කප්පාදුව නොවන්නට එක්සත් රාජධානිය යුරෝපීය සංගමයෙන් වෙන් වීම සිදුවිය නොහැකිව තිබුණු දෙයක්. තියාමෝගේ ගණන් බැලීම් අනුව සුබසාධන කප්පාදුව නිසා වෙන් වීමට ඇති සහයෝගය අවම වශයෙන් 6%කින් ඉහළ ගොස් නිබෙනවා. වෙන් වීමට පක්ෂව ලැබුනේ 1.9%ක වැඩි ඡන්දයක් පමණයි.

තියාමෝට අනුව, 2016ට පෙර යුරෝපීය සංගමයෙන් වෙන්වීම ප්‍රධානම මතවාදය කරගත් සැලකිය යුතු ජන පදනමක් තිබුණු එකම පක්ෂය ඉන්ඩිපෙන්ඩන්ට් පක්ෂයයි. ඔහු පෙන්වා දෙන්නේ 2005-2010 අතර කාලය තුළ  ඉන්ඩිපෙන්ඩන්ට් පක්ෂය සතු වූ ජනබලය එකවර විශාල ලෙස ඉහළ ගිය බවයි. 2005-2010 කාලය තුළ රාජ්‍ය සුබසාධන වියදම් මූර්ත පදනමකින් 23.4%කින් පහළ ගොස් තිබෙන අතර විවිධ දිස්ත්‍රික්ක වල මේ පහළ යාම 6.2% සිට 46.3% අතර පරාසයක වෙනස් වෙනවා. තියාමෝ විසින් පෙන්වා දෙන්නේ මේ ආකාරයට කිසියම් දිස්ත්‍රික්කයක සුබසාධන වියදම් පහළ ගිය අනුපාතයට අනුරූපීව ඉන්ඩිපෙන්ඩන්ට් පක්ෂයේ ඡන්ද පදනමද ඉහළ ගොස් ඇති බවයි.

තියාමෝගේ පර්යේෂණ පත්‍රිකාව ඇමරිකන් ඉකොනොමික් රිවීව්හි නොවැම්බර් කලාපයේ පළ වී තිබෙනවා.

චීන සුබ පැතුමේ සිට ඉන්දියානු නිහඬතාවය දක්වා...

ලංකාවේ පවතින තත්ත්වය මේ වන විට ඉතා වේගයෙන් බටහිර මාධ්‍ය වල අවධානය දිනා ගනිමින් තිබෙනවා. මේ හා අදාළ වාර්තා පිරික්සන විට සුවිශේෂී කරුණු කිහිපයක්ම කැපී පෙනෙනවා.

මහින්ද රාජපක්ෂව අගමැති සේ පත් කිරීම හා අදාළ පුවත වාර්තා කෙරෙන්නේ එක්කෝ ව්‍යවස්ථාවට එරෙහිව සිදු වූවක් ලෙස. එසේ නැත්නම් ව්‍යවස්ථාවට එරෙහිවද යන්න පැහැදිලි නොමැතිව ලෙස.

මහින්ද රාජපක්ෂ නම බොහෝ විට ලියැවෙන්නේත් නිකම්ම නෙමෙයි. "මානව හිමිකම් කඩ කිරීමේ චෝදනා වලට ලක් වී ඇති", "මාධ්‍ය මර්දනය කිරීමේ චෝදනා වලට ලක් වී ඇති" වැනි හඳුන්වාදීම්ද සමගයි.

ඒ එක්කම අර්ජුනගේ ආරක්ෂකයෙකු විසින් කළ වෙඩි තැබීම ඇතුළුව මේ වන විට සිදුව තිබෙන මරණ දෙකකට විශාල බරක් වැටෙමින් තිබෙන බව පෙනෙනවා. නමුත්, මේ ගැන බොහෝ විට කියැවෙන්නේ පසුබිම් කතා නැතිව "බල අරගලය නිසා මේ වන විටත් ජීවිත හානි සිදු වී තිබෙනවා" වැනි කතා. විශාල ජීවිත හානියක් සිදු වීමේ අවදානමක් ගැන බොහෝ විට අවධාරණය කෙරෙනවා.

මහින්ද රාජපක්ෂව පත් කර වැඩි වෙලාවක් යන්න කලින්, 27 සෙනසුරාදා, චීන නායකයාගේ සුබ පැතුමක් සමඟ චීන තානාපතිවරයා ඔහුව හමු වුනා. ඔහු එදිනම රනිල් වික්‍රමසිංහවත් හමු වී තිබෙනවා. ප්‍රශ්නය මේ තරම් දුරදිග යයි කියා චීනය ඒ වන විට දැන සිටියාද කියා මා දන්නේ නැහැ.

මේ වන විට චීනයේ ස්ථාවරය වී තිබෙන්නේ ප්‍රශ්නයට මැදිහත් නොවී සිටීමයි. දින දෙකකට පෙර (29 සඳුදා) චීන විදේශ අමාත්‍යංශය විසින් ප්‍රකාශ කර තිබෙන්නේ මෙය රට ඇතුළේ විසඳා ගත යුතු ප්‍රශ්නයක් බවයි.

නියම අගමැතිවරයා කවුද කියන ප්‍රශ්නය දිග් ගැස්සෙද්දී, අනෙකුත් රටවල් මුලින් කළේ විමසිල්ලෙන් බලා සිටීම පමණයි. ඔවුන් එක්වරම කිසිදු පාර්ශ්වයක් වෙනුවෙන් සෘජුව පෙනී සිටියේ නැහැ. එසේ වුවත්, එක්සත් රාජධානිය, යුරෝපීය රටවල් කිහිපයක්, කැනඩාව හා ඉන්දියාව ව්‍යවස්ථාව අනුව ප්‍රශ්නය විසඳා ගන්නා මෙන් ඉල්ලා සිටියා. මේ වන විට (27 සෙනසුරාදා) රනිල් වික්‍රමසිංහ විසින් ඉහත රටවල් ඇතුළු තෝරාගත් රටවල් කිහිපයක තානාපතිවරුන් ගෙන්වා ඔහුගේ ස්ථාවරය පැහැදිලි කර උදවු ඉල්ලා සිටි බව වාර්තා වී තිබුණා.

මහින්ද-මෛත්‍රී පාර්ශ්වය වගේම රනිල් පාර්ශ්වයත් අද දක්වාම කියන්නේ ව්‍යවස්ථාව අනුව තමන් නිවැරදි බවයි. ඒ නිසා, ව්‍යවස්ථාව අනුව ප්‍රශ්නය විසඳා ගන්නා මෙන් ඉල්ලා සිටීම පසුව ඕනෑ පැත්තකට නැවිය හැකි පතෝල ප්‍රකාශයක් පමණයි.

ඉරිදා (28) වෙද්දී කථානායකවරයා විසින් ව්‍යවස්ථානුකූල අගමැතිවරයා රනිල් වික්‍රමසිංහ බව තීරණය කර තිබුණා. එයට සමාන්තරව ඒ වන විට ජනාධිපතිවරයා විසින් කල් තබා තිබුණු පාර්ලිමේන්තුව වහාම නැවත කැඳවන මෙන් ඉල්ලීමක් එජාපයෙන් මතු වුණා. ඒ ඉල්ලීමට මහින්ද-මෛත්‍රී කණ්ඩායම් හැර පාර්ලිමේන්තුව නියෝජනය කරන අනෙකුත් කොටස්ද එකතු වුනා.

එදිනම (28 ඉරිදා) ඇමරිකානු රාජ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුව විසින් නිවේදනයක් නිකුත් කරමින් ශ්‍රී ලංකාවේ ජනතාව විසින් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ලෙස තෝරා පත්කරගෙන ඇති මහජන නියෝජිතයන්ට ආණ්ඩුව මෙහෙයවිය යුත්තේ කවුරුන් විසින්දැයි තීරණය කිරීමට ඉඩ ලබාදෙමින්, කතානායකවරයා සමඟ සාකච්ඡා කොට වහාම පාර්ලිමේන්තුව කැඳවන මෙන් ජනාධිපතිවරයාගෙන් ඉල්ලීමක් කෙරුණා. මෙයින් ඇමරිකාව අගමැතිවරයා ලෙස රනිල් වික්‍රමසිංහව පිළිගන්නා බවක් අදහස් නොවුනත්, පාර්ලිමේන්තුව කල් තැබීම ඇමරිකාව අනුමත නොකරන බව ප්‍රකාශ වුනා. එය රනිල් පාර්ශ්වයට වාසිදායක ප්‍රකාශයක්.

සඳුදා (29) වෙද්දී කැනඩාවත් මේ ඉල්ලීම කරමින් ඇමරිකාවට එකතු වුනා. එයට අමතරව මාධ්‍යවේදීන්ගේ හා මානව හිමිකම් ක්‍රියාකාරිකයින්ගේ ආරක්ෂාව හා සුරක්ෂිතභාවය තහවුරු කරන මෙන්ද කැනඩාව ඉල්ලා සිටියා. පාර්ලිමේන්තුව හරහා ඉක්මණින් ප්‍රශ්නය විසඳා ගන්නා මෙන් මේ වන විට (31 බදාදා) ඕස්ට්‍රේලියාවද ඉල්ලීමක් කර තිබෙනවා.

ජනාධිපති සිරිසේන විසින්ද පසුගිය සඳුදා (29) තානාපතිවරුන් හමු වී තිබෙනවා. එයින් අනතුරුව, නිවේදනයක් නිකුත් කරමින් යුරෝපීය සංගමය විසින්ද වහාම පාර්ලිමේන්තුව කැඳවීමේ වැදගත්කම අවධාරණය කර තිබෙනවා.

සඳුදා (29) එක්සත් රාජධානිය විසින් නිකුත් කෙරුණු නිවේදනයෙන් වහාම පාර්ලිමේන්තුව කැඳවන මෙන් කර තිබෙන ඉල්ලීමට අමතරව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය, මානව හිමිකම් හා සංහිඳියාව වෙනුවෙන් ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාව සමඟ එක් වී ශ්‍රී ලංකා රජය හා ජනතාව සමඟ කටයුතු කිරීමට කැප වී සිටින බව අවධාරණය කර තිබෙනවා.

පසුගිය ඉරිදා ඉන්දියාව විසින් කරපු පතෝල අදහස් දැක්වීමෙන් පසුව තවමත් ඒ පැත්තෙන් සද්දයක් නැහැ.

කූඹියෝ බලපු අය දන්නවා ඇති සමහර ගේම් ගැහුවේ කවුද කාටද කියා දැන ගන්න සෑහෙන කාලයක් යන බව.

අලි මදිවට හරක් ප්‍රශ්න

ගව මස් කෑම හා ඒ නිසාම අනියමින් ගව ඝාතනයට අනුබල දෙන ඇතැම් අය දම්වැලින් කකුල් බැඳ පෙරහැරක ගෙන යන අලියෙකුගේ හෝ ඇතෙකුගේ 'මානව අයිතිවාසිකම්' ගැන කණගාටු වන්නේ ඇයිද යන්න ඇතැම් අයට ප්‍රශ්නයකි. ගව ඝාතනය වැළැක්වීමේ අරමුණින් ගිණි තබාගෙන සියදිවි නසාගැනීමට නොපැකිළෙන අයෙකු හෝ එවැනි ක්‍රියාවක් උත්කර්ෂයට නංවන අයෙකු කැලේ සිටින අලි පැටවෙකු මවගෙන් වෙන් කර රැගෙන විත්  'සමාජගත කිරීම' සඳහා 'නවක වදයට' ලක් කිරීම ප්‍රශ්නයක් ලෙස නොදකින්නේ ඇයිද යන්න තවත් අයට ප්‍රශ්නයකි. (සියදිවි නසාගැනීමක් නොකියා ජීවිත පූජාවක් කරන අයෙකු කියා වෙනස් අයුරකින් කිව හැකිය. කෙසේ හැඳින්වුවද, මා අදහස් කරන්නේ යම් පුද්ගලයෙකු විසින් ස්ව කැමැත්තෙන් තම ජීවිතය අවසන් කර ගැනීමයි.)

මේ ආකාරයේ 'අලි මදිවට හරක්' ප්‍රශ්න වලට පිළිතුර ඇත්තේ ප්‍රශ්නය තුළමය. වෙනත්, අයුරකින් කිවහොත් ප්‍රශ්නය අසන සන්දර්භය තුළය. ඉහත ප්‍රශ්න මතුවන්නේම යම් නිශ්චිත ආගමික, සංස්කෘතික හා මතවාදී රාමුවකට සාපේක්ෂවය. ඒ නිසා, වෙනත් ආගමික, සංස්කෘතික හා මතවාදී රාමුවකට සාපේක්ෂව ඇතැම් විට මේ ප්‍රශ්නයට පිළිතුර අවිවාදිත එකක් විය හැකි අතර තවත් රාමුවකට සාපේක්ෂව මෙහි පිළිතුරු දිය යුතු ප්‍රශ්නයක් නොතිබෙන්නට වුවත් පුළුවන.

ඉහත ප්‍රශ්න ඇසෙන්නේ අලියෙකුගේ ජීවිතය සහ හරකෙකුගේ ජීවිතය සමාන ලෙස සලකන රාමුවකට සාපේක්ෂවය. මෙය තවත් දිගු කළහොත් මේ රාමුව යනු පණ ඇති සෑම සත්ත්ව ජීවිතයකටම සමාන වටිනාකමක් ඇතැයි යන රාමුවයි. සංස්කෘතිකව ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙකු කාලයක් ජීවත් වී ඇත්තේත්, දැනට ජීවත් වන්නේත් මෙවැනි සංස්කෘතික රාමුවක් ඇතුළේය. මේ රාමුවේ පදනම ප්‍රාග්-බෞද්ධ වෛදික මතවාදී රාමුවයි.

බුද්ධ කාලයට පෙර සිට වත්මන් ඉන්දියාවේ පැවති විශ්වාසයන්හි මෙන්ම අදටත් බොහෝ දෙනකු අදහන හින්දු හා ජෛන ආගම් වල භෞතික සිරුරට වඩා ප්‍රමුඛත්වය ලැබෙන්නේ භෞතික සිරුර තුළ ඇතැයි සැලකෙන අධ්‍යාත්මික සිරුරට නැත්නම් ආත්මයටය. මේ විශ්වාස අනුව, 'සැබෑ' පුද්ගලයා යනු මේ ආත්මයයි. භෞතික සිරුර යනු මේ 'සැබෑ' පුද්ගලයා තාවකාලිකව ජීවත් වන නිවෙසයි. මේ අතින් මේ අදහස ආබ්‍රහමික ආගම් වල දැනට පිළිගැනෙන ආත්මය පිළිබඳ සංකල්පය සමඟ ගැලපේ. (ඇතැම් දේවධර්මාචාර්යවරුන්ට අනුව ආත්මය යන අදහස ආබ්‍රහමික ආගම් වලට පසුව එකතු වූවකි. මුලදී තිබී ඇත්තේ ශුද්ධාත්ම සංකල්පය පමණි.) කෙසේවුවද, පැරණි ඉන්දියානු ආගම් ආබ්‍රහමික ආගම් සමඟ සම්පාත වන්නේ පුද්ගලයෙකුගේ උපතේ සිට මරණය දක්වා පමණි.

සංසාර සංකල්පය බෞද්ධ සංකල්පයක් නොවේ. එය බුද්ධ කාලයට බොහෝ පෙර සිට පැවති සංකල්පයකි. මේ අනුව, 'සත්ත්වයා' ගිණිය නොහැකි වාර ගණනක් සංසාරයේ මැරි මැරී උපදී. මෙසේ මැරි මැරී නැවත නැවතත් උපදිද්දී විනාශ වන්නේ භෞතික සිරුර පමණි. මිය යන වාරයක් පාසා අළුත් 'නිවසක්' සොයා ගන්නා ආත්මය මරණය හේතුවෙන් විනාශ නොවේ. මරණින් මතු ලැබෙන අළුත් නිවස ගව සිරුරක් හෝ ඇත් සිරුරක් විය හැකිය. අවසානයේ විමුක්තිය ලබන්නේ මෙසේ අස්ථිර සිරුරු නිවෙස් කර ගනිමින් කාලාන්තරයක් සසර සැරි සරන ආත්මයයි.

ජීවිතය ස්වභාව ධර්මය සමඟ කරන නිරන්තර සටනක් වූ මැදපෙරදිග කාන්තාර දේශගුණයේ ජීවිතයට සාපේක්ෂව පැරණි ඉන්දියාවේ ජන ජීවිතය වඩා සුමට හා සාමකාමී එකක් විය. මේ පරිසරය තුළ ජීවත් වූ මිනිසුන්ට අලින් හා හරකුන් යනු තමන්ගේ ආහාරයක් ලෙස නොපෙනී තමන්ට දැනෙන හැඟීම් දැනීම් එලෙසින්ම දැනෙන තමන්ගේම අනෙකා ලෙස පෙනෙන්නට ඇත.

කිසියම් මතවාදී හෝ සංස්කෘතික රාමුවක් වෙනත් රාමුවකට සාපේක්ෂව ප්‍රශ්නකාරී වුවත්, අදාළ රාමුව තුළ එවැනි ප්‍රශ්නයක් නැත්නම් ඒ රාමුව කාලයක් ස්ථායීව පවතී. එවැන්නක් වෙනස් වන්නේ වෙනත් බාහිර  සංස්කෘතික රාමුවක් සමඟ ගැටුණු විටය. එහෙත්, යම් රාමුවක් එම රාමුව තුළම ප්‍රශ්න කෙරෙන විට, අදාළ රාමුව ස්වාධීනවම පැවතුණේ වුවද එවැනි අභ්‍යන්තර විසංවාද ඉවත් කරගැනීම සඳහා, ප්‍රතිසංස්කරණ අවශ්‍ය වේ.

පණ ඇති සෑම සත්ත්ව ජීවිතයකටම සමාන වටිනාකමක් ඇතැයි යන රාමුව එම රාමුව තුළම ප්‍රශ්න කෙරෙන්නකි. පළමු මූලික ගැටළුව වන්නේ පණ ඇති සත්ත්ව ජීවිතයක් යනු කුමක්ද යන්නයි. මෙහිදී ඕනෑම විශ්ලේෂණයක් ඇරඹෙන්නේ තමන්ට සාපේක්ෂවය. 'මම' යනු 'පණ ඇති ජීවියෙක්' වේනම් මා තරමට 'දියුණු' නැති මගේ අළුත උපන් දරුවාද පණ ඇති ජීවියෙක් විය යුතුය. ඒ නිසා ඔහුගේ හෝ ඇයගේ 'මගේ ජීවිතය තරමටම වටිනා' ජීවිතය මගේ ජීවිතය තරමටම හෝ ඊට වඩා යහපත් කර ගැනීමට ලබාදෙන උදවුවක් වශයෙන් මා මගේ දරුවාව මා හොඳයයි සිතන ආකාරයට පුහුණු කළ යුතුය. මේ සංකල්පය ඉන්පසුව මගේ පවුලෙන් පිටතට හා මගේ කුලයෙන්, ජනවර්ගයෙන් පිටතට ආදී වශයෙන් පළල් කළ හැකිය. ඉන්පසු මගේ බල්ලා, පූසා, හරකා හෝ අලියා දක්වාත් මගේ නොවන වෙනත් බල්ලන්, පූසන්, හරකුන් හා අලින් දක්වාත් පුළුල් කළ හැකිය. ඇසට පෙනෙන සියළු සතුන් දක්වාත්, ඇසට නොපෙනෙන සතුන් දක්වාත් පුළුල් කළ හැකිය. සතුන් නොවන ගස්වැල් දක්වාත් පුළුල් කළ හැකිය. 


මෙසේ මා හඳුනාගන්නා මට මෙන්ම ආත්මයක් ඇති පණ ඇති සතුන් පරාසය පුළුල් කරගෙන යන විට තවත් බාධකයක් හමුවේ. ඒ මගේ ආහාර යනු මොනවාද යන්නයි.

මිනිසෙකුට ඔහුගේ පවුලේ සාමාජිකයෙකුව හෝ වෙනත් මිනිසෙකුව මරා මස් ආහාරයට ගන්නට බැරිකමක් නැත. එහෙත්, එවැනි දේ සිදුවන්නේ ඉතා කලාතුරකිනි. තමන්ගේම වර්ගයා (තමන් සමඟ සංසර්ගයෙන් සරු ජනිතයෙකු බිහි කිරීමට හැකි තරම් සමානත්වයක් ඇති ජාන දරන අය) විනාශ කරන සත්ත්ව වර්ගයකයට දීර්ඝකාලීනව වඳ වී නොසිටිය හැක්කේ කෙටි කලක් තුළ ඉතා විශාල ජනිතයන් සංඛ්‍යාවක් බිහි කිරීමේ ජීව විද්‍යාත්මක හැකියාවක් ඇත්නම් පමණි. මෙවැනි හැකියාවක් ඇති සතුන් සුලභ නැත. ඒ නිසා තමන්ගේම වර්ගයාගේ මස් ආහාර ලෙස නොසැලකීමේ පදනම පැහැදිලි එකකි. එසේනම්, හෝමෝ සේපියන්ස්ලාට සංසර්ගයෙන් සරු ජනිතයින් බිහි කළ නොහැකි අනෙක් සතුන්ගේ මස්?


භෞතික සිරුර විනාශ වීමෙන් පසු තව දුරටත් ඉතිරි වන ස්ථිර ආත්මයක් ඒ තුළ තිබේයැයි සිතූ විට එවැනි ආත්මයක් සහිත ජීවියෙක් ආහාරය පිණිස හෝ වෙනත් හේතුවකට මරණයට පත් කිරීම ප්‍රශ්නයක් වේ. ඒ නිසා, ආත්මයක් සහිත "පණ ඇති" හා ආත්මයක් රහිත "පණ නැති" දේ වෙන් කර ගැනීමට නිර්ණායකයක් අවශ්‍ය වේ. ඒ සඳහා, කොතනින් හෝ ඉරක් අඳින්නට සිදු වේ. එහෙත්, මේ ඉර කාටත් එකඟ විය හැකි පැහැදිලි එකක් නොවේ.  


ආබ්‍රහමික ආගම් වල මේ ඉර ඇඳ ඇත්තේ මිනිසුන් අනෙකුත් සියළුම සතුන් හා ශාක වලින් වෙන් කරමිනි. මේ අනුව, එක්කෝ අනෙකුත් සතුන්ට මිනිසුන්ට මෙන් ආත්මයක් නැත. එසේ නැත්නම්, සතුන්ට ඇත්තේ මිනිසුන්ට ඇති ආත්මයට වඩා වෙනස් ආත්මයකි. මේ අනුව, ආහාරය පිණිස සතෙකු මැරීමේ හා තිරිඟු ගසක් කපා තිරිඟු ඇට සූරා ගැනීමේත් බිත්තරයක් තැම්බීමේ හා අර්තාපල් අලයක් තැම්බීමේත් ආකෘතිමය වෙනසක් නැත. බෞද්ධ ඉගැන්වීම් වලට වඩා පරම්පරාවකින් පරණ, පරම අවිහිංසාවාදී ධර්මයක් වන ජෛන ඉගැන්වීම් අනුව ආහාරය පිණිස සතෙකු මැරීම මෙන්ම ශාකයක් විනාශ කිරීමද වරදකි. මේ නිසා ජෛනාගමිකයෝ ආහාරයට ගන්නා කොටස ලබා ගැනීම සඳහා ජීවී ශාකයක් 'මරා දැමිය යුතු' අල වර්ග හා ළූණු වර්ග ආහාරයට නොගනිති. 

සිද්ධාර්ථ ගෞතමයන්ගේ ඉගැන්වීම් අනෙකුත් සමකාලීන මෙන්ම පසුකාලීන ආගමික ඉගැන්වීම් වලින් මූලික වශයෙන්ම වෙනස් වන්නේ භෞතික සිරුර තුළ ඇති ස්ථිර හෝ සදාකාලික ආත්මයක් පිලිබඳ අදහස ප්‍රතික්ෂේප කිරීම නිසාය. (ආත්මවාදය ප්‍රතික්ෂේප කළ වෙනත් ශාස්තෘවරුද බුද්ධ කාලයේ මෙන්ම ඊට පෙරත් සිටියහ.)

"කොයි සතාගේ පණත් සමානය" යන  වෛදික අදහස බෞද්ධ ඉගැන්වීම් සමඟ ගැලපෙන්නක්යයි මා සිතන්නේ නැත. බුද්ධ දේශනා වලින් බොහෝ විට ඉස්මතු වන්නේ වෙනත් සත්ත්ව ජීවිත වලට සාපේක්ෂව මිනිස් ජීවිතයක ඇති වැඩි වටිනාකම පිලිබඳ අදහසයි. සිද්ධාර්ථ ගෞතමයින් විසින් දකින මිනිසා බුද්ධිය අතින් අනෙක් සියළු සත්ත්ව වර්ග වලට වඩා ඉදිරියෙන් සිටින සතෙකි.

බෞද්ධ අවිහිංසාවාදයේ පදනම වනුයේ වැඩි බුද්ධි මට්ටමක් ඇති මිනිසුන් විසින් තමන්ට මෙන්ම හැඟීම් දැනීම් ඇති, මරණය හා දඬුවම් හේතුවෙන් බියට හා තැති ගැන්මට පත්වන තවත් සතෙකුව එසේ වේදනාවට පත් කිරීම නොතරම් දෙයක් බවයි. එය පුද්ගල නිදහස පිළිබඳ සංකල්පය හැඟීම් දැනීම් ඇති වෙනත් සත්ත්ව කොටස්ද ඇතුළත් වන පරිදි පුළුල් කිරීමක් මිස හරකෙකුගේ හෝ අලියෙකුගේ ජීවිතය මිනිස් ජීවිතයක් සමඟ සමාන කිරීමක් නොවන බව මගේ අදහසයි.

ප.ලි. උඩ ඇති රූපයේ ඔබට පෙනෙන්නේ අලි ඔළුවක්ද නැත්නම් හරක් ඔළුවක්ද?

(Image: www.alamy.com)

ශුභ උපන් දිනයක්, අන්කල් සෑම්!

අද (ජුලි 04) ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ 239වන උපන් දිනයයි. සමස්ත ඇමරිකාවම උත්සවශ්‍රීයෙන් බබලවන මේ දිනය ලෝකයේ විශාලතම උපන්දින සාදය ලෙසද සැලකේ.

සාපේක්ෂව කෙටි ඉතිහාසයක් ඇති වත්මන් ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ ආරම්භය ලෙස සැලකෙන්නේ 1776 ජුලි 04 වන දින බ්‍රිතාන්‍ය කොලනි 13ක ජීවත් වූ ජනතාව (වඩාත් නිවැරදිව, ඔවුන්ගේ නියෝජිතයින්) එක් වී බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්‍යයට තව දුරටත් යටත් නොවන ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය නම් වූ ස්වාධීන රටක් ප්‍රකාශයට පත් කිරීමයි. ඇමරිකාව බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්‍යයයෙන් නිදහස් කර ගැනීමේ සටන මෙහෙයවූ මුල් කොලනි දහතුනෙහි නියෝජිතයන්ගෙන් සමන්විත වූ 'මහද්වීපික කොන්ග්‍රසය' නමින් හැඳින්වුණු කමිටුව මඟින් 1776 ජුලි 02 දින ඇමරිකාවේ ස්වාධීනත්වය වෙනුවෙන් ඡන්දය ප්‍රකාශ කළ අතර දින දෙකක් විවාදයට බඳුන් කර සංශෝධනයන් එක් කෙරුණු 'නිදහස් ප්‍රකාශනය' 1776 ජුලි 04 දින මහද්වීපික කොන්ග්‍රසය මඟින් සම්මත කෙරිණි.

මේ වන විටත් ඇරඹී තිබුණු ඇමරිකානු නිදහස් සටන තවත් වසර හතක් පැවති අතර අවසානයේදී බ්‍රිතාන්‍යය විසින් ඇමරිකාවේ ස්වාධීනත්වය පිළිගැනිණි. 1783දී බ්‍රිතාන්‍ය හා ඇමරිකන් පාර්ශ්ව අතර පැරිස් නුවරදී අත්සන් තැබුණු සාම ගිවිසුම ඇමරිකාවට ඕනෑවටත් වඩා වාසිදායක වූ ගිවිසුමක් විය. මෙමඟින් බ්‍රිතාන්‍යයය අපේක්ෂා කාලේ ළදරු ඇමරිකාවට ඉක්මණින් ලොකු මහත් වීමට ඉඩ සලසා සිය අපනයන භාණ්ඩ සඳහා විශාල වෙළඳපොළක් බිහි කර ගැනීමේ උපක්‍රමික වාසියයි.

 ළදරු ඇමරිකාව බිහිවන විට බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්‍යය හෝමෝ සේපියන්ස්ලා ජීවත් වූ මහාද්වීප සියල්ලම වසා ගත් දැවැන්ත වෘක්ෂයක් වූ අතර ඇමරිකාව විසින් කපා ඉවත් කර ගත්තේ මේ ගසේ වැදගත්ම ශාඛාවකි.

මේ ශාඛාව උතුරු ඇමරිකන් මහාද්වීපය පුරා මුල් අදිද්දී දැවැන්ත බ්‍රිතාන්‍ය වෘක්ෂයේ ශාඛාවන් එකින් එක කපා හෙලනු ලැබ එය කුරු බොන්සායි ගසක් විය. කෙසේ වුවද මේ බොන්සායි ගසේ තවමත් මල් පිපේ. ගෙඩි හැදේ.

මුල් ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය අද අප දකින ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයට වඩා බොහෝ කුඩා රටකි. එය වත්මන් ඇමරිකාවේ නැගෙනහිර වෙරළාසන්නව ඇති මුල් ප්‍රාන්ත 13කට සීමා විය. ඇමරිකන් කොඩියේ ඇති රක්ත හා ධවල වර්ණ තීරු තෙළෙස මඟින් සංකේතවත් වන්නේ මේ මුල් ප්‍රාන්ත දහතුනයි. තීරු දහතුනකට අමතරව වත්මන් ඇමරිකාවේ ප්‍රාන්ත පනහ සංකේතවත් කිරීමට තරු පනහක්ද ඇති වත්මන් ඇමරිකන් කොඩියේ මුලින්ම තිබුණේ තරු දහතුනක් පමණි.

සම්මුතියෙන්, බලහත්කාරයෙන් මෙන්ම මුදල් ගෙවා මිලදී ගැනීමෙන් භූමිය අත්පත් කරගනිමින් ළදරු ඇමරිකාව ලොකු මහත් විය. එක්සත් ජනපදයේ ප්‍රාන්ත එකිනෙක වැඩි වෙද්දී ඇමරිකන් කොඩියේ තරු ගණනද එකිනෙක වැඩි විය. එහෙත්, ආරම්භක කොලනි දහතුන සංකේතවත් කරමින් එහි තීරු ගණන තවමත් දහතුනක් ලෙස නොවෙනස්ව පවතී.

මුලින් මුලින් ඉතා ඉක්මණින් කොඩියට තරු එකතු වූ අතර 1912 වන විට ඇමරිකන් කොඩියේ තරු 48ක් විය. ඒ වන විට වත්මන් 'මහාද්වීපික ඇමරිකාව' වසාගත් ප්‍රාන්ත 48ක් ඇමරිකාව සතුවිය. මේ කොඩිය 1959 වනතුරු, වසර 47ක්, නොවෙනස්ව පැවතුණේය. 1959 හා 1960 වසර වලදී ඇමරිකන් කොඩියට එහි අවසන් තරු දෙක එකතු විය. ඒ භෞමිකව වෙන්ව පිහිටි ඇලස්කා හා හවායි ප්‍රාන්ත එක්සත් ජනපදයට එක් වීමෙනි. 1960 සිට අද දක්වා වසර 55ක් ඇමරිකන් කොඩිය වෙනස් වී නැත.

ඇමරිකන් නිදහස් දිනයේ බොහෝ නිවෙස් වල ඇමරිකන් කොඩියක් ලෙලදෙන අතර කුඩා නගර වල පවා නිදහස් උත්සව පැවැත්වේ. මේ නිදහස් උත්සව වල විශේෂ අංගයක් වන්නේ දර්ශනීය ගිනිකෙළි සංදර්ශනයි. ගිණිකෙළි භාවිතය නියාමනය කර ඇති ඇතැම් ප්‍රාන්ත වල නිදහස් උත්සව දිනයේදී විශේෂ අවසරකින් තොරව ගිණිකෙළි භාවිතා කල හැකිය.

 බොහෝ කටයුතු වලදී සාමාන්‍ය ජනතාවට මුල් තැන ලැබෙන ඇමරිකාවේ මේ නිදහස් උත්සව බොහොමයක්ද ප්‍රාදේශීයව බොහෝ විට කිසියම් පුරවැසි කමිටුවක් මඟින් සංවිධානය කෙරේ. මේ උත්සව වල ඇමරිකානු අභිමානී ගීත ගැයෙන අතර ආරක්ෂක හමුදා විශ්‍රාමිකයින්ට විශේෂ තැනක් ලැබේ. ඇමරිකන් කොඩිය හෝ වෙනත් ඇමරිකන් සංකේත සහිත ටී-ෂර්ට්, තොප්පි ආදියෙන් සැරසෙන සාමාන්‍ය ඇමරිකානුවෝ නිදහස් දිනයේදී සිය ඇමරිකානු අභිමානය ප්‍රදර්ශනය කිරීමට නොපැකිළෙති.

ඇමරිකානුවන්ට ඇමරිකානුවන් වීම නිසා ආඩම්බර වීමට ඕනෑ තරම් හේතු තිබේ. ජනගහණය අනුව තෙවන විශාලතම රටවන ඇමරිකාව, භූමි ප්‍රමාණය අනුව තෙවන හෝ සිවුවන විශාලතම රටයි. මේ සියල්ලටම වඩා යුද හා ආර්ථික බලය අතින් ඉදිරියෙන්ම සිටින්නේ ඇමරිකාවයි.

කෙසේ වුවද, යුද බලය අතින් කෙසේ වුවත් ආර්ථික බලය අතින්නම් වැඩිකලක් නොයා චීනය ඇමරිකාව අභිබවනු ඇත. ජනගහණය අනුව ලොව විශාලතම රට වන අතරම ඇමරිකාවට ආසන්නව සමාන භූමි ප්‍රමාණයකට හිමිකම් කියන ඇමරිකාවට වඩා ඉතා දිගු ඉතිහාසයක් ඇති චීනය ආර්ථික බලය අතින් ඇමරිකාව අභිබවීම ඉදිරි වසර කිහිපය තුළ සිදුවනු ඇත.

නිදහස් උත්සවය සමරන ඇමරිකානුවන් මිලදී ගන්නා ඇමරිකානු කොඩි මෙන්ම ගිනිකෙළි භාණ්ඩද බොහොමයක්ම ආනයනය කර ඇත්තේ චීනයෙනි. පසුගිය 2014 වසර තුළදී ඇමරිකාව විසින් චීනයෙන් ආනයනය කර ඇති ගිනිකෙළි වල වටිනාකම ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 247ක් (මුළු ප්‍රමාණයෙන් 95.8%ක්) වන අතර ඇමරිකන් ජාතික කොඩි (ආනයනය කර ඇති මුළු ප්‍රමාණයෙන් 97%ක්) සඳහා චීනයට තවත් ඇමරිකානු ඩොලර් මිලියන 3.5ක් ගෙවා ඇත.

මේ සියවස තුල ලෝක බලතුලනය පසුගිය සියවසේ බලතුලනයට වඩා බොහෝ වෙනස් වනු ඇති අතර බටහිර නොවන සංස්කෘතීන්හි දායකත්වය ඉහල යනු ඇත. ඒ අනුව විසිඑක්වන සියවස තුළ ඇමරිකාවේ කාර්යභාරය වෙනස් විය හැකි නමුත් එය කිසිසේත්ම නොවැදගත් නොවනු ඇති අතර ඇමරිකානු වෘක්ෂය තවත් කාලයක් හොඳින් පල දරනු ඇත.

ශුභ උපන්දිනයක්, අන්කල් සෑම්!

(ඡායාරූප අන්තර්ජාලයෙනි.)