ප්‍රියන්ත කුමාර දියවඩන

පේරාදෙණිය ඉංජිනේරු පීඨයේ ආදි විද්‍යාර්ථී ප්‍රියන්ත කුමාර දියවඩනව ඉස්ලාම් අන්තවාදීන් විසින් ඉතා සාහසික ලෙස මරා දමන ආකාරය දැඩි කම්පාවක් ඇති කරන සිදු වීමක්. ඔහුගේ සිරුරට ගිණි තියන්නේ මිය යාමෙන් පසුවද, පණ පිටින්මද යන්නත් සැක සහිතයි. ප්‍රියන්තට විඳින්නට සිදු වී ඇති වද වේදනා අනුව ඔය දෙකෙන් කොයි එක සිදු වී තිබුණත් වැඩි වෙනසක් නැහැ. එක් පාදයක අස්ථි හැර ඔහුගේ සිරුරේ හැම ඇටයක්ම බිඳී ඇති බවත්, කොඳු ඇට පේලිය තුන් පොළකින් කැඩී ඇති බවත්, සිරුරේ හැම වැදගත් අවයවයකටම හානි වී ඇති බවත්, සිරුරෙන් 99%ක්ම පිළිස්සී ඇති බවත් මරණ පරීක්ෂණ වාර්තාවේ සඳහන්. එහෙත් මරණයට හේතුව සේ සඳහන්ව ඇත්තේ හිස්කබලට සිදුව ඇති හානි. 

ප්‍රියන්ත පකිස්ථානයේ වසර ගණනාවක් ජීවත්ව ඇති, විශාල පකිස්ථානුවන් පිරිසක් සේවය කරන සමාගම් වල ඉහළ මට්ටමේ කළමණාකරුවෙකු ලෙස සේවය කර ඇති අයෙක්. ඔහුට පකිස්ථානුවන් හිතන, ක්‍රියා කරන ආකාරය ගැන සැලකිය යුතු අවබෝධයක් නොතිබුණා විය නොහැකියි. වාර්තා අනුව ඔහු කර තිබෙන "වරද" ඉස්ලාම් ආගමික පාඨ අඩංගු වූ පෝස්ටරයක් ඉරා කුණු බක්කියට දැමීමයි. මෙවැන්නක් ඇත්තටම සිදු වුනා හෝ එවැනි කටකතාවක් පැතිරුණා විය හැකියි. 

ප්‍රියන්තව මරා දමන්නේ ඔහුගේ ආයතනයේම සේවකයින් විසින්. සේවකයින්ට ලොක්කා සමඟ තිබෙන තරහක් හෝ ලොක්කා විදේශිකයෙක් වීම නිසා තිබෙන තරහක් ආගමික අපහාසයක් එක්ක පැටලෙන එක පහසුවෙන් සිදු විය හැකි දෙයක්. මේ වැඩේට විශාල පිරිසක් හවුල් වෙනවා. ඒ අතරින් ප්‍රියන්තව බේරා ගන්න ඉදිරිපත් වන්නේ කිහිප දෙනෙක් පමණයි. එහෙත්, ගුටි කෑමේ අවදානම ගන්නා එවැනි අයද කිහිප දෙනෙක් හෝ ඉන්නවා. මේ වගේ පිරිසක් අතර රැල්ලට පිටින් යන බොහෝ දෙනෙක් සිටිනු ඇතැයි අපේක්ෂා කළ නොහැකියි.

මේ වගේ අවස්ථා වල මිනිස්සු ක්‍රියා කරන්නේ සාමාන්‍ය බුද්ධියෙන් නෙමෙයි. ඇතැම් විට හැඟීම් අනුව වුවත් බොහෝ විට දැකිය හැක්කේ හැඟීම් වලින්ද තොරව රොබෝ වරුන් සේ ක්‍රියා කිරීමක්. මේ ආකාරයේ සිදුවීම් වෙන්නේ ඉස්ලාම් ආගමික පසුබිමක පමණක් නෙමෙයි. හැම ආගමකම වගේ ආගමික අන්තවාදීන් ඉන්නවා. ආගමික නොවන අන්තවාදීන්ද ඉන්නවා. එහෙත්, වත්මන් ලෝකයේ අනෙක් හැම ප්‍රධාන ආගමකටම සාපේක්ෂව ඉස්ලාම් ආගමික සන්දර්භයන් තුළ ආගමික අන්තවාදීන් පෝෂණය වීම වැඩියෙන් දැකිය හැකි දෙයක්. 

මේ ක්‍රියාව ඉස්ලාම් ආගම සමඟ එකඟ නැති, ඉස්ලාම් ඉගැන්වීම් වලට විරුද්ධ දෙයක් බව බොහෝ දෙනෙක් කියයි. එසේ කියන අයට සාපේක්ෂව මේ කරුණ ඇත්තක් විය හැකියි. එහෙත් ප්‍රශ්නය ආගම් මෙන්ම ආගමික ඉගැන්වීම්ද පුද්ගලයාට සාපේක්ෂ වීමයි. මෙවැන්නක් ඉස්ලාම් ආගමට එකඟ බව සිතන අයද සිටිනවා. ඒ පිරිස, ලෝකයේ හෝ පකිස්ථානයේ ඉස්ලාම් ආගම අදහන අයගෙන් බහුතරය නොවිය හැකි වුවත් සැලකිය යුතු පිරිසක්. 

ලෝකයේ බොහෝ ආගම් ව්‍යාප්ත වී තිබෙන්නේ යම් සාහසිකත්වයක් සමඟයි. හින්දු ආගම ඓතිහාසිකව අද තිබෙන ආකාරයේ අවිහිංසාවාදී ආගමක් නෙමෙයි. යුදෙවු ආගමික ඉගැන්වීම් මත පදනම්ව අද දැකිය හැකි යුදෙවු සංස්කෘතියට වඩා බොහෝ පසුගාමී යුදෙවු සංස්කෘතියක් නඩත්තු විය හැකිව තිබුණා. බොහෝ දෙනෙකු අදහන ජේසුස් සහ ඓතිහාසිකව ජීවත් වූ ජේසුස් එක් අයෙක් නෙමෙයි. මේ සියලුම ආගම් අද තිබෙන තැනට පරිණාමය වී තිබෙන්නේ කාලයත් සමඟ ප්‍රතිසංශෝධනය වීමෙන්. මෙය දිගින් දිගටම සිදු වෙනවා. ඉස්ලාම් ආගම හා අදාළවද මෙය සිදු වුනත්, ඒ අනෙක් ආගම් වලට සාපේක්ෂව අඩුවෙන්. 

කිසියම් සංස්කෘතියක් ඉදිරියට යන්නේ එම සංස්කෘතියෙහි පසුගාමී චර්යාවන් විවේචනය වන තරමටයි. විවේචනයට ඉඩ නැති සංස්කෘතියක් එක තැන පල් වෙනු මිස ඉදිරියට යන්නේ නැහැ. ආගමක් හා අදාළව කරන විවේචනයක් හා ආගමික අපහාසයක් අතර ඉරක් අඳින එක ඉතාම අපහසු වැඩක්. ඒ නිසා, ආගමක් හෝ ආගමකට සම්බන්ධ චර්යාවක් විවේචනය කරන අයෙකුට ආගමික අපහාස චෝදනා එල්ල වීමේ අවදානම තිබෙනවා. මෙයින් වැඩිපුරම පීඩා විඳින්න වෙන්නේ අදාළ සංස්කෘතිය තුළම ජීවත් වන අයටයි.

ප්‍රියන්ත දියවඩන ඝාතනය සිදු වන්නේ පකිස්ථානයේ නීති රාමුවෙන් පිටයි. එහෙත්, පකිස්ථානයේ නීති රාමුව තුළම, ඉස්ලාම් ආගමට අපහාස කිරීම මරණ දණ්ඩනය ලැබෙන වරදක්. ආගමික අපහාස චෝදනා එල්ල වූ අයෙකු වෙනුවෙන් කතා කරන්න නීතිඥයෙකු සොයා ගන්න එකත් පහසු වැඩක් නෙමෙයි. බොහෝ විට එසේ ඉදිරිපත් වල නීතිඥයින්ටත් මරණය තෝරා ගන්න සිදු වෙනවා. ඒ වගේම, චෝදනාවට අදාළ පාඨය ගැන නැවත උපුටා දක්වමින් කතා කිරීමේ හැකියාවක්ද නැහැ. එසේ කළොත් එය ආගමික අපහාසයක් වෙනවා. නීති රාමුව තුළම වුවත් ආගමික අපහාස එල්ල වූ අයෙකුට බේරෙන්න තිබෙන්නේ ඉතාම සීමිත ඉඩක්.

මේ හා අදාළ පකිස්ථානයේ තත්ත්වය තේරුම් ගන්න මා කලින් ලිපි කිහිපයකින් විස්තර කර තිබෙන ජුනයිඩ් හෆීස් සිදු වීම ඉවහල් වේයැයි මා සිතනවා. මුස්ලිම් බහුතර රටක සේවයට හෝ සංචාරයට යන අයෙකු ඒ රටවල් වල ආගමික අපහාස සේ සැලකෙන දේවල් කොයි තරම් භයානක ප්‍රතික්‍රියාවන්ට හේතු වේදැයි හොඳින් අවබෝධ කරගෙන එවැනි රටකට ඇතුළු විය යුතුයි.

ජුනයිඩ් හෆීස්

අනෙකාගේ නහය කොන හඳුනාගැනීම (පළමු කොටස)

අනෙකාගේ නහය කොන හඳුනාගැනීම (දෙවන කොටස)

ජීවිතයක වටිනාකම අසීමිතද?

මංගල සමරවීරත් කෝවිඩ් වසංගතයේ ගොදුරක් වෙලා. මංගල කියා කියන්නේ මා කවදාවත් පෞද්ගලිකව දැන සිටි අයෙක් නෙමෙයි. මගේ මිතුරන් අතරනම් ඔහුව සමීපව ඇසුරු කළ අය ඉන්නවා. මංගල බොහෝ දෙනෙකුව තරාතිරම නොබලා ලඟින් ඇසුරු කර තිබෙන අයෙක්. ඒ අය මංගල ගැන බොහෝ දේ ලියා තිබෙනවා. මංගලව කිසිදා පෞද්ගලිකව ඇසුරු කර නැති මට මංගල ගැන අනෙකුත් අය කියා ඇති දේවල් වලට එකතු කරන්න මහ ලොකු දෙයක් නැහැ. 

ලොකුවට සමරන ගොඩක් වීරයෝ වීරයන් වී ඉන්නෙම කලින්ම මැරුණු නිසා. කාලයක් වීරයන් වී සිටි අය දැන් පජාත වී සිටින්නේ ඒ කාලෙම නොමැරුණු නිසා. කවුරු වුනත් පීක් වෙන කාලයක් තියෙනවා. ඊට පස්සේ බැහැලා යනවා. මංගල ගැන මගේ පෞද්ගලික අදහස ඔහු තවත් කාලයක් ජීවත්ව සිටියානම් ඔහුට කළ හැකි භූමිකාවක් තිබුණා කියන එකයි. 

දෙන දෙයක් කාලා වෙන දෙයක් බලා ඉන්න මිනිස්සු අතරේ මොකක් හෝ වෙනසක් වෙනුවෙන් සෘජුව පෙනී සිටින මිනිස්සු අඩුයි. ලෝකය ඉදිරියට යන්නේ ඒ වගේ මිනිස්සු නිසා. සමහර විට මේ වගේ මිනිස්සු නිසාම ලෝකය පස්සට යන්න වුනත් පුළුවන්. හැබැයි ඒ අවදානම ගන්න මිනිස්සු නැත්නම් ලෝකය එකම තැනයි. මංගලට සුබ ගමන්!

හරියටම දන්නේ නැතත් මංගල බොහෝ විට කෝවිඩ් එන්නතක මාත්‍රා සම්පූර්ණ කර පූර්ණ ප්‍රතිශක්තිය ලබා ඉන්න ඇතැයි මා හිතනවා. මංගල වැනි ලංකාවේ "ඇති හැකි" ගොඩේ සිටි අයෙකුට එන්නත කලින්ම නොලැබෙන්න හේතුවක් තිබුණේ නැහැ. ඒ වගේම ඔහුට එන්නත ලබා ගන්න ප්‍රතිපත්තිමය ප්‍රශ්න තියෙන්නත් විදිහක් නැහැ.

ලංකාවේ නිදහස් සෞඛ්‍ය සේවය ගැන කයිවාරු ගහන අය වැහි වැහැලා හිටියත්, ධනය හා බලය නැති සාමාන්‍ය මිනිහෙක්ට ලැබෙන කෝවිඩ් ප්‍රතිකාර මොන වගේද කියා අමුතුවෙන් කියන්න අවශ්‍ය නැහැ. මංගලටනම් ඉහළම මට්ටමෙන් වෛද්‍ය ප්‍රතිකාරත් ලැබෙන්න ඇති. එහෙම වෙලත් මංගල වගේ අයෙකුට කෝවිඩ් හමුවේ පැරදෙන්න වීමෙන් පෙනෙන්නේ රෝගයේ භයානක කමයි.

කෝවිඩ් එක අතකින් "ඇති හැකි" අයගේ රෝගයක්. රටවල් විදිහට ගත්තත් වැඩිපුර බැට කෑවේ ඇති හැකි රටවල්. විස්තර කරන්න යන්නේ නැතත් මෙයට හේතු තිබෙනවා. මංගල මේ වෙද්දී කෝවිඩ් වලට ගොදුරු වූ ලංකාවේ ඉහළම සමාජ-ආර්ථික තලයක සිටි පුද්ගලයා කියා කිව හැකියි. කිලී මහරාජා වැනි අයත් කෝවිඩ් වලට ගොදුරු වුනා. මේ පෝලිමට තව කවුරු එකතු වෙයිද කියා අපි කවුරුවත් දන්නේ නැහැ. මිය ගියේ කෝවිඩ් වලින් වුනත්, කාලයක් තිස්සේ පවත්වා ගත් ජීවන විලාසිතාවන්ද මංගල වැනි අයෙකුගේ මරණයට දායක වුනා විය හැකියි.

මංගල ගැන පෙර ලියූ ලිපි ගැන මතක් කරද්දී මුලින්ම මතකයට ආවේ ඔහු පසුගිය ආණ්ඩුවේ මුදල් ඇමති තනතුර භාරගත් අවස්ථාවේ ලියා පළ කළ ලිපිය. එම ලිපියේ ලියූ පරිදි, ඒ වන විට මුදල් ඇමති ධුරය දැරූ රවී කරුණානායකගේ භුමිකාවේ ලොකු වැරැද්දක් තිබුණේ නැහැ. හොඳින් කටයුතු සිදු වෙමින් තිබුණු තනතුරක් භාර ගන්නා අයෙකුට සාර්ථක වීම වඩා අසීරුයි. මංගලට මේ අභියෝගයට මුහුණ දෙන්න සිදු වී තිබුණා. ඒ ගැන මා ලිවුවේ මේ විදිහටයි.

"දැන් මුදල් ඇමති ලෙස පත්වී සිටින්නේ මංගල සමරවීරයි. ඔහු හොඳ පරිපාලකයෙකු හා තීරණ ගැනීමට බය නැති පුද්ගලයෙකු බව පෙන්වා ඇතත් ආර්ථික විද්‍යාව හෝ  මූල්‍යකරණය වැනි විෂයයක විශේෂ ප්‍රාගුණ්‍යයක් ඇති අයෙකු නොවේ. පවත්නා තත්වයන් හමුවේ රවී කරුණානායක විසින් නොකළ දෙයක් මංගල සමරවීර විසින් කිරීමට ලොකු ඉඩක් ඇති බවක් නොපෙනේ. මුදල් අමාත්‍යංශයේ නිලධාරීන්ගේ තීරණ වලට ඕනෑවට වඩා මැදිහත් නොවී පරිපාලකයෙකු ලෙස පමණක් කටයුතු කිරීමෙන් අඩුම වශයෙන් පවත්නා තත්ත්වය තවත් නරක් නොකර තබා ගැනීම හා වලගැට්ටෙන් යාන්තමින් ඈත්වී ඇති ආර්ථිකය ලොකු පිමි පන්නවන්නට උත්සාහ කරමින් අවදානමක් ගැනීම යන මාර්ග දෙක මංගල සමරවීර ඉදිරියේ විවෘතව තිබේ."

මංගල සමරවීරගේ ධුර කාලය තුළ ඉහත විස්තර කළ අසීරු අභියෝගය සාර්ථකව ජයගත්තා. 1955 වසරේ සිට 1992දී හැර  එක දිගටම පැවති රජයේ අයවැයේ ප්‍රාථමික හිඟය මංගල සමරවීර මුදල් ඇමති ධුරය දැරූ 2017 හා 2018 දෙවසර තුළ අතිරික්තයක් බවට පත් වුනා.

මේ වෙද්දීනම් අයවැයේ ප්‍රාථමික හිඟය ඉතිහාසයේ කවදාවත් නොවූ තරම් පුළුල් වෙලා. දැන් ආණ්ඩුව රජයේ  වියදම් කැපීම ගැන කතා නොකර බැරිම තැනකට පත් වෙලා. දිනපතා සිය ගණනින් මිනිස්සු මැරෙද්දිත් බලාගෙන ඉන්නවා ඇර වෙන කරන්න දෙයක් නැති තැනකට ආණ්ඩුව වැටිලා. එසේ වුවත්, ආණ්ඩුවට වෙනත් කළ හැකි දෙයක් තියෙනවද? ආණ්ඩුව වෙනස් වුනොත් කළ හැකි වෙනස් දෙයක් තියෙනවද?

සමහර අය කියන විදිහටනම් මිනිස් ජීවිතයක් මිල කළ නොහැකි තරම් අසීමිතයි. ඔහොම කිවුවට නොදන්නා අයෙකුගේ ජීවිතයක් බේරා ගන්න තමන් සතු මිල මුදල් දේපොළ පරිත්‍යාග කරන්න ඔය කියන අය සූදානම්ද? මම නම් මගේ ජීවිතය වෙනුවෙන් වුවත්, මට අයිති භෞතික වටිනාකම් සියල්ල නැති කර ගන්නේ නැහැ. මම මැරුණත් මගෙන් පැවත එන අය ජීවත් විය යුතුයි. ඒ අයට යහපත් ජීවිතයක් ගෙවන්න පුළුවන් විය යුතුයි. 

ජීවිතයක් බේරා ගැනීම කියන එකෙන් අදහස් වෙන්නේ කුමක්ද? අපි කවුරුත් කොයි වෙලාවේ හෝ මැරෙනවා. කොයි තරම් දැඟලුවත්, ඕක ටිකක් කල් දාගන්න පමණයි පුළුවන්. ජීවිතයක වටිනාකම ගැන අපට කතා කළ හැක්කේම ආයුකාලය දිගු කර ගැනීම කියන අර්ථයෙන් පමණයි. 

තමන්ගේම ආයුකාලය දිගු කරගන්න හෝ එය අඩු වීමේ අවදානම අඩු කරගන්න මිනිස්සු ඕනෑම මිලක් ගෙවනවාද? මිනිස්සුන්ගේ හැසිරීම් වලින්නම් එහෙම පෙනෙන්නේ නැහැ. ආයුකාලය දිගු කර ගැනීම සඳහා කළ හැකි වියදම් නොයන, බොහෝ විට මිල මුදල් ඉතිරි වන, දේවල් නොසලකා හරින අය කොයි තරම් ඉන්නවද? මම වුනත් මේ ගොඩේ ඉන්න කෙනෙක්. වසංගතය නිසා ඇතැම් ජීවන විලාසිතා ගැන අලුතෙන් හිතන්න පෙළඹුමක් ඇති කරන නමුත් ඇබ්බැහි වලින් මිදෙන්න ලේසි නැහැ. මේ බ්ලොග් ලිවිල්ල වුනත් ඒ වගේ දෙයක්. 

පාරේ වාහනයක් එළවන අයෙක් කොයි තරම් අවදානමක් ගන්නවද? පාරට බහිනවා කියා කියන්නේම මැරෙන්න තියෙන අවදානම වැඩි වෙනවා කියන එකයි. එහෙත්, රස්සාව කළ යුතුයි. සල්ලි වෙනුවෙන් යම් ජීවිත අවදානමක් ගත යුතුයි. ජීවිත අවදානම ලැබෙන දෙයට වඩා වැඩිනම් අවදානම නොගෙන ඉන්න එක වෙනම දෙයක්.

සල්ලි වෙනුවෙන් මිනිස්සු කොයි තරම් අවදානමක් ගන්නවද කියන එක දිහා බලලා මිනිස් ජීවිතයක වටිනාකම තක්සේරු කරන්න පුළුවන්. පහුගිය දවස් වල ලංකාවේ ගුරුවරු උද්ඝෝෂණ වලට ගියෙත් මේ වගේ අවදානමක් අරගෙනනේ. අපි හිතමු ඔය උද්ඝෝෂණ නිසා පඩි වැඩි වුනා කියලා. මාසයකට ඕනෑනම් රුපියල් 10,000ක් වැඩි වෙයි. අවුරුද්දකට රුපියල් 120,000ක්.

දැන් ඔය උද්ඝෝෂනයම තව අවුරුදු දෙකකට පස්සේ කළානම් කෝවිඩ් නිසා වන ජීවිත අවදානම නැහැනේ. එතකොට මේ උද්ඝෝෂණ මේ වෙලාවෙම කිරීමේ වාසිය අවුරුදු දෙකක වගේ කාලයකදී වැඩිපුර අතට එන මුදලනේ. ඒ කියන්නේ රුපියල් 240,000ක් වගේ මුදලක්. හැබැයි ඔය වාසිය වෙන්නේ පඩි වැඩි වුනොත් පමණයි. එහෙම සහතිකයක් නැහැනේ. අපි හිතමු උද්ඝෝෂණ කිරීමෙන් පඩි වැඩි වෙන්න තිබුණු සම්භාවිතාව 50%ක් කියලා. ඒ කියන්නේ මේ වැඩෙන් අපේක්ෂිත වාසිය ඉහත මුදලින් 50%ක් හෙවත් රුපියල් 120,000ක්. දැන් මේ ගුරුවරු ජීවිත අවදානමක් ගත්තේ ඔය මුදල වෙනුවෙන්.

රුපියල් 120,000ක් වෙනුවෙන් ගුරුවරු ජීවිත අවදානමක් ගත්තේ එම අවදානමට වඩා ඉහත මුදල වටින නිසා. එහෙත්, කෝවිඩ් ව්‍යාප්ත වෙද්දී ඉහත මුදලට වඩා ජීවිත අවදානම ඉහළ ගියා. උද්ඝෝෂණ නැවතුනා. මේ විදිහට උද්ඝෝෂණ නැවතුන මොහොත ජීවිත අවදානම රුපියල් 120,000කට සමාන වූ මොහොත සේ සැලකිය හැකියි.

මේ වෙද්දී රටේ ජනගහනයෙන් 1%ක් පමණ කෝවිඩ් ආසාදිතයින් වෙලානේ. උද්ඝෝෂණ නැවතෙන කොට ඔය ප්‍රමාණය 0.5%ක් පමණ වෙන්න ඇති. ඒ කියන්නේ සාමාන්‍ය වශයෙන් 200ක් සහභාගී වන උද්ඝෝෂණයක කෝවිඩ් ආසාදිතයෙක් ඉන්නවා කියන එකයි. හැබැයි උද්ඝෝෂණයට සහභාගී වන හැමෝටම වෛරසය ආසාදනය වෙන්නේ නැහැනේ. මුහුණු ආවරණ දැමීම, සමාජ දුරස්ථභාවය පවත්වා ගැනීම වගේ දේවලුත් කළානේ. ඒ නිසා, අපි හිතමු ඔය 200ක පිරිසෙන් 20කට කෝවිඩ් ආසාදනය වුනා කියලා. ඒ අනුව, උද්ඝෝෂණයට සහභාගී වීමෙන් කෝවිඩ් හැදෙන්න 10%ක පමණ සම්භාවිතාවක් තියෙනවා.

කෝවිඩ් හැදුනා කියලා මැරෙන්නේ නැහැනේ. අපි හිතමු හැදුනට පස්සේ මැරෙන සම්භාවිතාව 1%ක් කියලා. ඒ කියන්නේ උද්ඝෝෂණයට සහභාගී වීමෙන් මැරෙන්න වෙන සම්භාවිතාව 0.1%ක් කියන එකයි. මේ විදිහට දාහෙන් එකක ජීවිතය අහිමි වීමේ අවදානමක් ගන්නේ රුපියල් 120,000ක් වෙනුවෙන්. ඒ කියන්නේ, ජීවිතයේ වටිනාකම පිළිබඳ තක්සේරුව රුපියල් 120,000ක් මෙන් දහස් ගුණයක් හෙවත් රුපියල් මිලියන 120ක් කියන එකයි,

මේ ගණන් හැදීම ඕනෑවට වඩා සරල ගණන් හැදීමක් වුනත් මීට වඩා සංකීර්ණ විදිහට ලාංකිකයෙකුගේ ජීවිතයක වටිනාකම ගැන කර තිබෙන ඇස්තමේන්තුත් මීට කිට්ටුයි. 

සබ්බේ භයන්ති මච්චුනෝ!

පසුගිය සති අන්තයේදී ලංකාවේ ඥාතීන් හා හිතවතුන් කිහිප දෙනෙකු සමඟ කතා කළා. මේ අය රට පුරා දිස්ත්‍රික්ක ගණනාවක ජීවත් වන අය. ඔවුන්ගේ ප්‍රතිචාර ගැන කෙටියෙන් කියනවානම් මේ වෙද්දී කෝවිඩ්-19 ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙකුගේ එළිපත්තටම ඇවිදින්. බොහෝ දෙනෙකුට මරණ බය දැනිලා.

මේ තත්ත්වය තේරුම් ගන්න එක මට අපහසු දෙයක් නෙමෙයි. ඔය මරණ බයත් එක්ක මමත් සෑහෙන කාලයක් ජීවත් වුනා. දැන්නම් මරණ බයෙන් මිදී ජීවත් වෙනවා. මරණයට බය නැත්තේ කවුද? සබ්බේ භයන්ති මච්චුනෝ!

මරණය මරණය ලෙසම ගත්තොත් මට එය බියක් දනවන්නේ නැහැ. මා ගෙවන නැති ජීවිතය නැති මරණයකින් අවසන් වී මා විසින් මවාගෙන සිටින ලෝකයන් සියල්ලද මුළුමනින්ම අවසන් වී යාම මට විශාල ප්‍රශ්නයක් නොවුනත්, එවැන්නකින් පසුව තව දුරටත් ඉතිරි වන සමීපතමයන්ගේ ලෝක වල මා නොසිටීමෙන් සිදුවන අඩුව ගැන මම සංවේදීයි. ඊට අමතරව කෝවිඩ් හැදී මැරෙන්න වෙනවා කියන්නේ මා කැමති ආකාරයක මරණයක් නෙමෙයි. කෝවිඩ් හැදී අසාධ්‍ය වුවහොත් මරණය දක්වා ජීවත් වෙන්න සිදුවන කාලයේදී ගෙවන්න වෙන ජීවිතය මරණයට වඩා නරක දෙයක්.

පසුගිය වසරේ මාර්තු මැද සිට ගෙවුණු මාස 13ක කාලය මා උපරිම වශයෙන් පරිස්සම් වුනු කාලයක්. එම කාලය තුළ ගෙදරින් හෝ එළියට බැස්සේ කිහිප වරක් පමණයි. මගේ රැකියාව මට නිවසේ සිටම කළ හැකි වීම එයට උපකාරයක් වුනා. අඩු වශයෙන් තවත් මාස තුන හතරක් යන තුරු රැකියාව සඳහා නිවසින් පිටව යාමේ අවශ්‍යතාවයක් නැහැ. මෙම කාලය පුරා මගේ දරුවන් ඔවුන්ගේ අධ්‍යාපන කටයුතු කළේද නිවසේ සිටයි. බිරිඳට වරින් වර ඇගේ රැකියාව හා අදාළ කටයුතු සඳහා නිවසින් පිටව ක්ෂේත්‍රයට යන්න සිදු වුවත්, ඇගේ රැකියාව හා අදාළ සාමාන්‍ය කටයුතු කෙරෙන්නේද නිවස තුළ සිටයි.

අපේ ප්‍රාන්තයෙන් පළමු වරට කෝවිඩ් ආසාදිතයෙකු හමු වුනේ පසුගිය මාර්තු 5 වනදා. ඒ බව තහවුරු වුනේ මාර්තු 6 වනදා. මාර්තු 16 වනදා අපේ ප්‍රාන්තයේ පළමු කෝවිඩ් මරණය වාර්තා වුනා. එයින් දින තුනකට පසුව මාර්තු 19 වනදා සියළු පාසැල් වසා දැමීම ඇතුළු තීරණ රැසක් ගැනුණා. මාර්තු 23 වනදා නිවස තුළ රැඳී සිටීමේ නියෝග නිකුත් කෙරුණා. එක වර 10 දෙනෙකුට වඩා එක්රැස් වීම තහනම් කෙරුණු අතර අත්‍යවශ්‍ය නොවන වෙළඳ ව්‍යාපාර වසා දැමීමට නියෝග කෙරුණා. මේ නියෝග මාර්තු 25 දින සිට බලාත්මක වුනා. 

මමනම් නිවසේ රැඳී සිටින්න පටන් ගත්තේ මාර්තු 12 දින සිටයි. අපේ ප්‍රාන්තයේ වැසියන්ගේ ජංගම දුරකථන දත්ත විශ්ලේෂණය කළ විට පෙනෙන්නේ මා මෙන්ම තවත් බොහෝ ප්‍රාන්ත වැසියන් ප්‍රාන්ත රජයේ නියෝග නිකුත් වන්නට අඩු වශයෙන් සතියකට පමණ පෙර සිට ස්වේච්ඡාවෙන්ම නිවසෙන් නොබැහැරව රැඳී සිටින්න තීරණය කර තිබී ඇති බවයි. ඒ අනුව ප්‍රාන්ත රජයේ නියෝගයෙන් ඇත්තටම සිදු වී තිබෙන්නේ කොහොමටත් බොහෝ දෙනෙකු විසින් කළ දෙයට රබර් මුද්‍රාව තැබීමක් පමණයි.

අපේ ප්‍රාන්තය එවකට මෙන්ම දැන්ද රිපබ්ලිකන් ප්‍රාන්තයක්. ඉහත තීරණ ගන්නා විට අපේ ප්‍රාන්තයෙන් හමු වී තිබුණේ කෝවිඩ් ආසාදිතයින් 259 දෙනෙකු පමණයි. මා මේ ටික ලිවුවේ ඇමරිකාව කිසිවක් නොකර මිනිස්සු මැරෙන්න දී බලා සිටි බවත්, ආර්ථිකය රැක ගැනීම වෙනුවෙන් ජීවිත බිලිදුන් බවත් වැනි කතා ඇහෙන නිසයි. ඩිමොක්‍රටික් ප්‍රාන්ත රිපබ්ලිකන් ප්‍රාන්ත වලටද වඩා දැඩි ක්‍රියාමාර්ග ගත්තා. 

කෝවිඩ් පැතිරෙද්දී ඇමරිකාවේ ජනාධිපති වූයේ ට්‍රම්ප්. වෘත්තීය දේශපාලනඥයෙකු නොවූ ඔහුට හිතට එන දෙයක් කියන්න කලින් දෙවරක් හිතීමේ වෘත්තීය පළපුරුද්ද තිබුණේ නැහැ. ට්‍රම්ප්ගේ බ්රේක් නැති කටින් එළියට පනින වචන වලට ජනමාධ්‍ය විසින් හැමවිටම තටු හයි කළා. කෙසේ වුවත්, කෝවිඩ් සම්බන්ධව රජයක් සේ ගත යුතු ක්‍රියාමාර්ග ඔහු කලට වේලාවට ගත්තා. කෝවිඩ් හා අදාළව, බයිඩන් ජනාධිපති වීමෙන් පසුව කරන්න අමුතු දෙයක් ඉතිරි වී තිබුණේ නැහැ.

මුලින්ම කෝවිඩ් පැතිරෙද්දී එම රෝගය පිළිබඳව මේ වන විට අප දන්නා බොහෝ දේ කිසිවකු දැනගෙන හිටියේ නැහැ. කාට වුනත් සිදු වුනේ අඳුරේ අතපත ගාන්නයි. ඉදිරි වසර තුළ සිදු විය හැකි දේ පිළිබඳව පෞද්ගලිකව මට නිරවුල් අදහසක් තිබුණා. වසංගත රෝග පැතිරෙන ආකාරය පිළිබද ආකෘති ගැන දැනුමක් ඒ වන විටද තිබීම එයට හේතුවයි. එම ආකෘති ගැන මෙන්ම ආකෘති වල සීමාවන් ගැනද මට පැහැදිලි අදහසක් තිබුනා. මේ දැනුම පසුගිය වසරක කාලය තුළ පණ බේරාගෙන ජීවත් වෙන්නත්, හැකි පමණින් වෙනත් අයට පණ බේරාගන්න උදවු කරන්නත් උපකාරී වුනා කියා මම හිතනවා.

මේ ආකෘති බටහිර විද්‍යාවේ ආකෘති. බටහිර විද්‍යාව පිළිබඳව මට විශ්වාසයක් තිබෙනවා. කෝවිඩ් වසංගතය විසින් එම විශ්වාසය ඉතා දැඩි ලෙස තහවුරු කර තිබෙනවා. මා බටහිර විද්‍යාව විශ්වාස කරන්නේ එය ලෝකයේ පවතින හා පැවතිය හැකි එකම දැනුම් පද්ධතිය සේ සලකමින් නෙමෙයි. බටහිර විද්‍යාව පරම සත්‍යයක් සේ සලකමින්ද නෙමෙයි. බටහිර විද්‍යාවට අනුවම වුවත් බටහිර විද්‍යාව පරම සත්‍යයක් නෙමෙයි. වෙනත් දැනුම් පද්ධති කෙරෙහි විවෘත ආකල්පයක් දරන නමුත් වෙනත් කිසිදු දැනුම් පද්ධතියක් පිළිබඳව බටහිර විද්‍යාව පිළිබඳව තිබෙන ආකාරයේ විශ්වාසයක් මට නැහැ. මෙය පෞද්ගලික කාරණාවක් නිසා වෙනත් අයට එවැනි විශ්වාස තිබීම මා ප්‍රශ්නයක් සේ සලකන්නේ නැහැ. අපේ විශ්වාස ගොඩ නැගෙන්නේ එකිනෙකාගේ පෞද්ගලික අත්දැකීම් අනුවයි.

ඇමරිකාව, එක්සත් රාජධානිය, ඊශ්‍රායලය වැනි රටවල් කෝවිඩ් අර්බුදයට මුහුණ දුන්නේ තනිකරම වගේ බටහිර විද්‍යාව මත පදනම්වයි. මේ සඳහා යොදාගත් ආකෘති, ඒවායේ සීමාවන්ට යටත්ව, නිවැරදි බව මේ වන විට තහවුරු වී තිබෙනවා. කෝවිඩ් ඉතා වේගයෙන් පැතිරෙන බවත්, උත්තරාර්ධගෝලයේ ග්‍රීෂ්ම සෘතුව එළැඹෙද්දී ස්වභාවික ලෙසම පාලනය වී ශීත සෘතුව තුළ නැවත දරුණු ලෙස හිස ඔසොවන බවත් මෙම ආකෘති වලින් මාර්තු මාසයේදීම පුරෝකථනය කෙරුණා. බටහිර විද්‍යාත්මක දැනුම මත පදනම්ව කෝවිඩ් වලින් ගැලවීමේ මාර්ගය වැටී තිබුණේ මහා පරිමාණ එන්නත්කරණ වැඩ සටහනක් හරහා. එහෙත් ඒ සඳහා අවම වශයෙන් වසරක සිට වසර එකහමාරක පමණ කාලයක් යන බවද පුරෝකථනය කළ හැකි වුනා. 

බටහිර විද්‍යාවේ දෘෂ්ඨි කෝණයෙන් කෝවිඩ් ආරම්භයේදී දැන සිටි කරුණු මත පදනම්ව විශ්ලේෂණය කළ විට පෙනී ගියේ සාර්ථක එන්නතක් වැඩි දියුණු කර ප්‍රමාණවත් තරමින් නිෂ්පාදනය කිරීම සඳහා ගතවන කාලය අතරතුර විශාල පිරිසකට රෝගය ආසාදනය විය හැකි බවයි. තත්ත්වය එවැන්නක්නම් වසංගතයට "එඩිතරව" මුහුණ දීම හැර වෙනත් කළ යුතු දෙයක් තිබුණේ නැහැ. 

මේ අවදියේදී නිගමන වලට එළැඹෙන්නට සිදු වුනේ චීනයේ දත්ත දෙස බලාගෙනයි. ඒ දත්ත අසම්පූර්ණ දත්ත. විශේෂයෙන්ම රෝග ලක්ෂණ නොපෙන්වන ආසාදිතයින් ප්‍රමාණය පිළිබඳවත්, ඒ හෙයින්ම කෝවිඩ් මරණ අනුපාතය පිළිබඳවත්, වරක් ආසාදනය වූ අයෙකුට ලැබෙන ස්වභාවික ප්‍රතිශක්තියේ ප්‍රමාණය පිළිබඳවත් තිබුණේ අවිනිශ්චිත අදහසක්. රෝග ලක්ෂණ පෙන්වන ආසාදිතයින් ප්‍රමාණයට සාපේක්ෂව රෝග ලක්ෂණ නොපෙන්වන ආසාදිතයින් ප්‍රමාණය ඉතා වැඩිනම් (ඇතැම් අය මේ ප්‍රමාණය සිය ගුණයක් පමණ බැව් ඇස්තමේන්තු කර තිබුණා) එයින් අදහස් වන්නේ සැබෑ මරණ අනුපාතය ඉතා අඩු බවයි. තත්ත්වය එවැන්නක්නම් හා වරක් ආසාදනය වූ අයෙකුට සැලකිය යුතු කාලයක් ස්වභාවික ප්‍රතිශක්තිය ලැබෙන්නේනම්, රෝගය බෝවී සාමූහික ප්‍රතිශක්තිය ඇති වීම වුවද නරක දෙයක් නොවන නිසා ඇතැම් රටවල් කෝවිඩ් වලට මුහුණ දීමේ විකල්පයක් ලෙස "කිසිවක් නොකර සිටීම" ගැනද සලකා බැලුවා. එහෙත් මෙය හොඳ විකල්පයක් නොවන බව ඉතා ඉක්මණින්ම පැහැදිලි වුනා.

වසංගතය ආරම්භයේදී ඇමරිකාවේ ප්‍රමුඛ ඉලක්කය වූයේ ප්‍රමාණවත් සෞඛ්‍ය පහසුකම් නොමැතිකමින් සිදුවිය හැකි මරණ අවම කර ගැනීමයි. ඉතා ඉක්මණින් ප්‍රාන්ත වසා දැමීමට තීරණය කෙරුණේ සෞඛ්‍ය පද්ධතිය අවශ්‍ය පමණ පුළුල් කර ගන්නා තුරු රෝගය පැතිරීම මන්දගාමී කර ගැනීමේ අරමුණින්. ආරම්භයේදී පෙනෙන්නට තිබුණේ ජීවිත බේරා ගැනීම සඳහා ක්ෂණිකව කළ යුත්තේ ප්‍රමාණවත් තරම් වෙන්ටිලේටර නිපදවීම බවයි. එය එසේ නොවන බව පසුව පෙනී ගියත් ඇමරිකන් රජය මුල් වී වෙන්ටිලේටර සැපයුම විශාල ලෙස වැඩි කිරීම සඳහා ක්‍රියාමාර්ග ගත්තා. පසුව මෙසේ නිපදවනු ලැබූ වෙන්ටිලේටර ලංකාව ඇතුළු රටවල් ගණනාවකට ප්‍රදානය කෙරුණා.

කෝවිඩ් පැතිරීම වැළැක්වීමේ අරමුණින් ගැනුණු සෞඛ්‍යමය නොවන ක්‍රියාමාර්ග ප්‍රතිඵලදායක බව ඉතා ඉක්මණින්ම පෙනී ගියා. යුරෝපයේ ඇතැම් රටවල සිදු වුනාක් මෙන් කෝවිඩ් වසංගතය ඇමරිකාවේ සෞඛ්‍ය පද්ධතියට දරාගත නොහැකි වූයේ නැහැ. මුහුණු ආවරණ පැළඳීම, සමාජ දුරස්ථභාවය පවත්වා ගැනීම, නිතර අත් සේදීම වැනි විවිධ ක්‍රියාමාර්ග හරහා රෝගය පැතිරීම පාලනය කළ හැකි වූ නිසා ග්‍රීෂ්ම සෘතුව එළැඹෙද්දී රට ක්‍රමයෙන් විවෘත කරන්න හැකි වුනා. එහෙත්, පූර්ණ විවෘත කිරීමක් වුනේ නැහැ. ඒ වගේම අවශේෂ ක්‍රියාමාර්ග පිළිබඳ අවධානය අඩු කෙරුණේද නැහැ. ශීත සෘතුව තුළ කෝවිඩ් වසංගතය වැඩි තීව්‍රතාවයකින් මතුවන බව මුල සිටම පෙනෙන්නට තිබුණු නිසා එම කාලය තුළ නැවතත් සැලසුම්සහගතව යම් සීමා කිරීම් කෙරුණා. 

මේ සියල්ල කිරීමෙන් අනතුරුවද ඇමරිකානුවන්ගෙන් 9.98%ක් මේ වන විට කෝවිඩ් ආසාදිතයින් සේ හඳුනාගෙන තිබෙන අතර ඔවුන්ගෙන් 1.78%ක් මරණයට පත්ව තිබෙනවා. හඳුනා නොගැනුනු ආසාදිතයින් ප්‍රමාණය හඳුනා ගැනුනු ප්‍රමාණය මෙන් තුන් ගුණයක් පමණ විය හැකි බැව් සැලකුවහොත් සැබෑ මරණ අනුපාතය 0.5-1.0% අතර සේ සැලකිය හැකියි.

වසංගතයක් පැතිරෙද්දී එහි හානිය වැළැක්වීම සඳහා වැඩි අවධානයක් යොමු කළ යුත්තේ නිවාරණය කෙරෙහියි. ප්‍රජා වෛද්‍ය විද්‍යාවේදී "බෙහෙත් කරන්නේ" රෝගයට මිස රෝගියාට නෙමෙයි. සිදුවිය යුතු පරිදිම ඇමරිකන් රජය එන්නත් වැඩි දියුණු කිරීම වෙනුවෙන් වැඩි බරක් දැම්මා. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස හිතුවාටත් වඩා කලින් හිතුවාටත් වඩා සාර්ථක එන්නත් කිහිපයක්ම නිපදවා ගත හැකි වුනා. ප්‍රධාන වශයෙන්ම එන්නත්කරණයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මේ වන විට ඇමරිකාවේ මෙන්ම, කෝවිඩ් වසංගතයෙන් දරුණුවටම බැට කෑ එක්සත් රාජධානියේද, ඊශ්‍රායලය වැනි තවත් රටවලද කෝවිඩ් වසංගතය පාලනය වී ජනජීවිතය සාමාන්‍ය අතට හැරෙමින් පවතිනවා.

මෙවැනි වසංගතයක් හමුවේ රෝගය ආසාදනය වීම 50%කින් අඩු කරන එන්නතක් හොඳ එන්නතක් සේ සැලකිය හැකියි. ඇමරිකාවේ භාවිතා වූ පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් හා මොඩර්නා එන්නත් වල ඵලදායීතාවය 95% පමණ ඉහළ මට්ටමක තිබුණා. එන්නතක අහිතකර ප්‍රතිඵල කලකට පසුව වුවත් පෙනී යා හැකි නිසා සාමාන්‍යයෙන් ඇමරිකාවේ එන්නතක් භාවිතය සඳහා අනුමත කරන්නේ අවශ්‍ය පමණ කල් අරගෙනයි. එහෙත් දැන් තිබෙන්නේ හදිසි තත්ත්වයක්. ඇමරිකාව තුළ තවමත් කෝවිඩ් සඳහා කිසිදු එන්නතක් අනුමත කර නැතත්, පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් හා මොඩර්නා එන්නත් වලටත් ඉන්පසුව ජොන්සන් සහ ජොන්සන් සමාගමේ එන්නතටත් හදිසි අනුමැතිය ලැබී තිබෙනවා. එහෙත් වයස අවුරුදු 16 නොඉක්මවූ අය සඳහා තවමත් කිසිදු එන්නතකට හදිසි අනුමැතිය හෝ හිමි වී නැහැ.

ඇමරිකාව තුළ වයස අවුරුදු 16 ඉක්මවූ අයෙකුට කෝවිඩ් එන්නතක් ලබා ගැනීම සඳහා මේ වන විට කිසිදු බාධාවක් නැහැ. අපේ ප්‍රාන්තයේ මධ්‍යස්ථාන රැසකදී කලින් දැනුම් දීමක් නොකර කෙළින්ම ගොස් එන්නතක් ලබා ගැනීමේ අවස්ථාව මේ වන විට තිබෙනවා. වයස තහවුරු කිරීම හැර පදිංචිය හෝ පුරවැසිභාවය වැනි කරුණු තහවුරු කළ යුතු නැහැ. මුදල් ගෙවීමක් කළ යුතු වන්නේද නැහැ. වැඩිහිටි ඇමරිකානුවන්ගෙන් 56.1%ක් මේ වන විට එක් එන්නතක් හෝ ලබාගෙන තිබෙන අතර 40.3%ක් එන්නත් දෙකම හෝ ජොන්සන් සහ ජොන්සන් එන්නතේ තනි මාත්‍රාව ලබාගෙන තිබෙනවා. රටේ මුළු ජනගහණයම සැලකුවොත් 44.3%ක් එක් එන්නතක් ලබාගෙන තිබෙන අතර 31.6%ක් එන්නත් මාත්‍රා සම්පූර්ණ කර තිබෙනවා.

කෙසේ වුවත්, තවමත් ඇමරිකානුවන්ගෙන් බාගයක්ම කෝවිඩ් එන්නතක් ලබාගෙන නැහැ. තුනෙන් දෙකක්ම එන්නත් මාත්‍රා සම්පූර්ණ කර නැහැ. පූර්ණ ප්‍රතිශක්තියක් ලැබෙන සේ සැලකෙන්නේ එන්නත් මාත්‍රා සම්පූර්ණ කර දින 14කට පසුවයි. මා නිදහසේ ගෙයින් එළියට බැස්සේ පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් දෙවන මාත්‍රාව ලබාගෙන දින 14ක් ගත වීමෙන් පසුවයි. එහෙත්, එයින් අදහස් වන්නේ එන්නත් මාත්‍රා සියල්ල ලබාගෙන දින 14කට පසුව කෝවිඩ් වැළඳීමේ අවදානම නැත්තටම නැති වන බව නෙමෙයි. පසුගිය අප්‍රේල් 26 දක්වා කාලය තුළ කෝවිඩ් එන්නත් සම්පූර්ණ කර දින 14 පසු කළ ඇමරිකානුවන් 9,245 දෙනෙකුටද කෝවිඩ් ආසාදනය වී තිබෙන අතර ඔවුන්ගෙන් 835 (9%) දෙනෙකුට රෝහල් ගත වන්නට සිදු වී තිබෙනවා. එයින් 132 දෙනෙකු මිය ගොස් තිබෙනවා. වාර්තා නොවූ ආසාදිතයින් සිටිය හැකි නිසා මෙය අවම ඇස්තමේන්තුවක්. එහෙත් අප්‍රේල් 26 දින වන විට මිලියන 95 ඉක්මවන ඇමරිකානුවන් පිරිසක් එන්නත් මාත්‍රා සම්පූර්ණ කර තිබීම සැලකූ විට මේ සම්භාවිතාව ඉතා අඩු එකක්.

තවමත් එන්නත් ලබාගෙන තිබෙන්නේ ඇමරිකානුවන්ගෙන් බාගයකට අඩු පිරිසක් වුවත් එහි ප්‍රතිඵල පැහැදිලිව පෙනෙන්නට තිබෙනවා. මේ වන විට ඇමරිකාවෙන් දිනකට හමු වන කෝවිඩ් ආසාදිතයින් ප්‍රමාණය 50,000 මට්ටමටත් මරණ ගණන 700 මට්ටමටත් අඩු වී තිබෙනවා. වසර මුලදී මේ සංඛ්‍යා පැවතුණේ පස් ගුණයක් ඉහළින්. කෙසේ වුවත්, මේ අඩු වීමට එකම හේතුව එන්නත්කරණය කියා කියන්න බැහැ. කාලගුණය උණුසුම් වීමේ බලපෑමත් මෙහි තිබෙනවා.

ලංකාව මෙන් 15 ගුණයකට වඩා වැඩි ජනගහණයක් සිටින ඇමරිකාවෙන් ඊයේ හමු වූ කෝවිඩ් ආසාදිතයින් ගණන 30,701ක්. මෙය ජනගහණයට සමානුපාතිකව බැලුවොත් ලංකාවෙන් දිනකට ආසාදිතයින් 1,983 දෙනෙකු හමු වීමට සමානයි. ලංකාවෙන් ඊයේ හමු වුනු ආසාදිතයින් ගණන වූ 1,891 ඊට වඩා අඩු ගණනක්. මෙයින් මා පෙන්නුවේ ඇමරිකාවේ දැන් තිබෙන "හොඳ" තත්ත්වය වුවත් ලංකාවේ දැන් තිබෙන "නරක" තත්ත්වයට වඩා හොඳ බවයි. ඇමරිකාවේ දිනකට හමු වූ ආසාදිතයින් ගණන දැන් ගණන මෙන් 10 ගුණයකට වඩා ඉහළින් තිබුණා. කිසිසේත්ම මගේ ප්‍රාර්ථනාව නොවුනත් ලංකාවේ තත්ත්වය දැන් තිබෙනවාට වඩා ගොඩක් නරක අතට හැරෙන්න පුළුවන් බව අමතක කළ යුතු නැහැ.

ලංකාවේ සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකුට තමන්ට අවශ්‍ය වූ පමණින් කෝවිඩ් එන්නතක් ලබා ගැනීමේ හැකියාවක් තවමත් නැති බව මම දන්නවා. ඒ වගේම ඇමරිකාවේ මට්ටමෙන් 10%කටත් වඩා අඩුවෙන් ආසාදිතයින් හමු වී තිබියදීත් ලංකාවේ සෞඛ්‍ය පද්ධතියේ ධාරිතාව මේ වන විටද ඉක්මවා ගොස් ඇති බව පෙනෙනවා. කෝවිඩ් පාලනය කිරීම එක දෙයකින් පමණක් කිරීම අසීරුයි. උඩ ඡායාරූපයේ තිබෙන්නේ අපේ නිවසට හැරෙන පාර අයිනේ ප්‍රදර්ශනය කර තිබෙන බැනරයක්. කෝවිඩ් එන්නතක් ලබා ගන්නා සේ ඉල්ලා තිබෙන එහි කෝවිඩ් මර්දනය සඳහා කළ යුතු අනෙකුත් දේවල්ද ප්‍රදර්ශනය කර තිබෙනවා. ඇමරිකාව මේ තරමින් හෝ ගොඩ ගිහින් තියෙන්නේ ඔය හැම දෙයක්ම කරලා. 

ඔය හැම දෙයක්ම කරන අයටත් කෝවිඩ් හැදෙනවා. එය මේ රෝගයේ ස්වභාවය. පුළුවන් හැම විදිහකටම පරිස්සම් වෙලත් කෝවිඩ් හැදී තිබෙන ලංකාවේම කිහිප දෙනෙක් ගැනත් මට අහන්න ලැබුණා. ඇමරිකාවේ කෝවිඩ් මේ තරම් ව්‍යාප්ත වුනේ ආණ්ඩුවේ වැරැද්දකින්වත්, මිනිස්සුන්ගේ වැරැද්දකින්වත් නෙමෙයි. ඒ වගේ බොරු අදහස් වලින් වෙන්නේ රෝගයේ භයානකකම අවතක්සේරු වෙන එක පමණයි. එය හානිකරයි. තමන්ට පුළුවන් හැම විදිහකින්ම පරිස්සම් වෙන්න.

දොළොස්වෙනි මරණය

කිහිප දෙනෙක්ම ප්‍රතිචාර ලෙස විවිධ ප්‍රශ්න අසා තිබෙනවා. ඇතැම් අය ප්‍රශ්න අසා විද්‍යුත් ලිපි එවා තිබෙනවා. ඊට අමතරවත් කතා කළානම් හොඳ මාතෘකා ගණනාවක් තිබෙනවා. නමුත්, මේ දවස් වල බ්ලොග් එක වෙනුවෙන් වැය කිරීම සඳහා කාලයක් හොයා ගන්නම බැරි තරම්. විවේකයක් ලැබෙන විට මේ දේවල් ගැන අපි කතා කරමු.

ලංකාවේ දොළොස්වන කෝවිඩ් මරණය වාර්තා වී තිබෙනවා. ඇය පිළිකා රෝගියෙකුව සිට ඇති බවද වාර්තා වෙනවා. මේ ආකාරයෙන් වෙනත් රෝග වලින් පීඩා විඳිමින් සිටින අයෙකු කෝවිඩ් ආසාදනය වීමෙන් මිය ගිය පසුව එම මරණය ඇත්තටම කෝවිඩ් මරණයක්ද කියන එක කතාබහට ලක් වෙනවා.

මෙය සරල ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. හේතු ගණනාවක සම්ප්‍රයුක්ත ප්‍රතිඵලය නිසා ඇති වන සංසිද්ධියක් තනි හේතුවකට ඌණනය කරන්න ගියාම ඇති වන සංකල්පීය ප්‍රශ්නයක්. මිනිහෙක් මැරුණේ ඇයි කියන එකට හැම වෙලාවකම නිශ්චිත තනි හේතුවක් දෙන්න පුලුවන්ද? බීමතින් රිය පදවා සිදුවන අනතුරකින් කෙනෙක් මිය ගියාම එය රිය අනතුරක් නිසා සිදු වූ මරණයක්ද නැත්නම් මත්පැන් නිසා සිදු වූ මරණයක්ද? එය මත්පැන් නිසා සිදු වූ මරණයක් කියා කිව හැකිනම්, එම අනතුරෙන්ම මිය ගිය මත්පැන් පානය නොකරන අයෙකුගේ මරණයට හේතුව කුමක්ද?

කිසියම් සංසිද්ධිකයට හේතුකාරක වූ තනි කරුණක් ගැන විද්‍යාත්මක පදනමකින් කතා කරද්දී බොහෝ විට එය කරන්නේ කවර හෝ ප්‍රතිපරිසිද්ධික තත්ත්වයකට සාපේක්ෂවයි. උදාහරණයක් ලෙස කෝවිඩ් ආසාදනය වීමෙන් පසුව මිය ගිය පිළිකා රෝගියෙකු කෝවිඩ් ආසාදනය නොවූවද අදාළ කාලය තුළ පිළිකා රෝගයෙන් මිය යා හැකිව තිබුණේනම් එය කෝවිඩ් හේතුවෙන් සිදු වූ මරණයක් ලෙස හඳුන්වනවාට වඩා පිළිකා මරණයක් සේ හැඳින්වීම නිවැරදියි. ඒ වගේම, පිළිකාව නොතිබුණත් කෝවිඩ් නිසා මිය යා හැකිව තිබුණේනම් එය කෝවිඩ් මරණයක් කියා කියන්න පුළුවන්.

මේ වගේ සංකල්පීය රාමුවක් යොදා ගත්තත් ප්‍රශ්නය එයින්ම විසඳෙන්නේ නැහැ. පිළිකා රෝගියෙකු කෝවිඩ් ආසාදනය වී සිටි තත්ත්වය යටතේ මිය ගිය බව අපට නිරීක්ෂණය කළ හැකි වුවත්, කෝවිඩ් ආසාදනය වී නොසිටි තත්ත්වයක් යටතේ ඇය මිය යා හැකිව තිබුණාද නැත්නම් තව දුරටත් ජීවත්ව සිටිය හැකිව තිබුණාද යන්න අපට නිශ්චිතව දැන ගත හැකි ක්‍රමයක් නැහැ. එය ප්‍රායෝගික ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. සංකල්පීය ලෙසම කළ නොහැකි දෙයක්.

මේ ආකාරයෙන්ම කෝවිඩ් ආසාදනය වී සිටි පිළිකා රෝගියෙකු පිළිකාවක් වැළඳී නොසිටි තත්ත්වයක් යටතේ මිය යා හැකිව තිබුණාද නැත්නම් තව දුරටත් ජීවත්ව සිටිය හැකිව තිබුණාද යන්නත් අපට නිශ්චිතව දැන ගත හැකි ක්‍රමයක් නැහැ. මෙවැනි ප්‍රතිපරිසිද්ධික තත්ත්වයන් පිළිබඳව සරල උපකල්පන කිරීම නිවැරදි නැහැ. ප්‍රතිපරිසිද්ධික තත්ත්වයන් පිළිබඳව නිගමන වලට පැමිණිය යුත්තේ පිළිගත හැකි ආකෘතිමය හා විශ්ලේෂණ රාමුවක් තුළ පමණයි. එසේ කළ පමණින්ද එවැන්නක් සර්ව සම්පූර්ණ වන්නේ නැහැ.

කිසිසේත්ම කළ හැකි නොවූවත් යම් ආකාරයකින් ඉහත කී ප්‍රතිපරිසිද්ධික තත්ත්වයන් දෙක අපට නිරීක්ෂණය කිරීමට හැකි වුනා කියා අපි හිතමු. එවිට අප දකින්නේ මෙවැනි දෙයක් වෙන්න පුළුවන්.

- කෝවිඩ් ආසාදනය වුවත් පිළිකා රෝගියෙකු නොවූවානම් ඇය මිය යන්නේ නැහැ.

- පිළිකා රෝගියෙකු වුවත් කෝවිඩ් ආසාදනය නොවූවානම් ඇය මිය යන්නේ නැහැ.

දැන් අප‍ට මේ ප්‍රතිපරිසිද්ධික තත්ත්වයන් නිරීක්ෂණය කිරීමෙන් පසුවත් මරණයට තනි හේතුවක් හොයා ගන්න බැහැ. මරණය සිදු වී තිබෙන්නේ පිළිකාවේ හා කෝවිඩ් ආසාදනයේ සම්ප්‍රයුක්ත ප්‍රතිඵලයක් ලෙසයි. සැබෑ ලෝකයේ මරණයක් කියා කියන්නේ මෙවැනි සාධක විශාල ප්‍රමාණයක සම්ප්‍රයුක්ත ප්‍රතිඵලයක්. ඒ නිසා, කිසියම් මරණයකට හේතුව කියා කියන්නේ අවසාන වශයෙන් ජීවත් වන අයගේ එකඟතාවයක් හෝ සම්මතයක් පමණයි. එවැනි එකඟතා රටින් රටට, ප්‍රදේශයෙන් ප්‍රදේශයට වගේම, කාලයෙන් කාලයටත් වෙනස් වෙන්න පුළුවන්.

කෝවිඩ් ආසාදනය වූ අයෙකු මිය ගිය විට එය බොහෝ විට වාර්තා කෙරෙන්නේ කෝවිඩ් හේතුවෙන් සිදු වූ මරණයක් ලෙසයි. ඇතැම් අවස්ථා වලදී මෙවැනි වර්ග කිරීම් ප්‍රශ්න කිරීමට ලක් වෙනවා. මේ මරණ සියල්ල කෝවිඩ් මරණ නොවන බව කෙනෙකුට තර්ක කළ හැකියි. හැබැයි ඒ වගේම මෙහි අනෙක් පැත්තක්ද තිබෙනවා. කෝවිඩ් වසංගතයේ අතුරු පලයක් ලෙස කෝවිඩ් ආසාදනය නොවී වෙනත් හේතුවකින් මියයන අයගේ මරණ උදාහරණයි. රෝහල් පහසුකම් කෝවිඩ් රෝගීන් වෙනුවෙන් වෙන් කිරීම නිසා අවශ්‍ය ප්‍රතිකාර නොලැබීමෙන් සිදු වන කෝවිඩ් ආසාදිතයින් නොවන අයගේ මරණ වල සිට රට වසා දැමීම නිසා රැකියාව අහිමි වී සිය දිවි නසා ගන්නා අයෙකුගේ මරණයක් දක්වා විවිධ කාණ්ඩ වල මරණ මේ ගොඩට දමන්න පුළුවන්.

කෝවිඩ් හේතුවෙන් ඉහළ ගිය මරණ ප්‍රමාණය ඇස්තමේන්තු කළ හැකි එක් ආකාරයක් වන්නේ පසුගිය කාලයේ කිසියම් රටක සිදු වූ මරණ ප්‍රමාණය වෙනත් "සාමාන්‍ය" වසරක සිදුවන මරණ ප්‍රමාණය සමඟ සංසන්දනය කිරීමයි. ලංකාව වැනි කෝවිඩ් විශාල ලෙස ව්‍යාප්ත නොවූ රටක් හා අදාළව මෙවැනි ඇස්තමේන්තුවක් නිවැරදිව කළ නොහැකි වුවත්, ඇමරිකාව වැනි රටක් හා අදාළව ඇස්තමේන්තු වරද අවම මට්ටමක තබා ගනිමින් එවැනි ගණනය කිරීමක් කළ හැකියි.

යේල් සරසවියේ ඩැනියෙල් වේන්බර්ගර් ඇතුළු පර්යේෂක කණ්ඩායමක් විසින් 2020 මාර්තු 1 සිට මැයි අවසානය දක්වා වූ තෙමසක කාලය සඳහා එවැනි ඇස්තමේන්තුවක් කර තිබෙනවා. ඔවුන් පෙන්වා දී ඇති පරිදි එම කාලය තුළ ඇමරිකාවේ සිදුව ඇති මරණ ප්‍රමාණය වෙනත් වසරක එම කාලය තුළ ඇමරිකාවේ සිදුවන මරණ ප්‍රමාණයට වඩා 122,000 කින් වැඩියි. එහෙත්, එම කාලය තුළ වාර්තා වී තිබෙන කෝවිඩ් මරණ ප්‍රමාණය 95,235ක් පමණයි. ඒ අනුව, ඇමරිකාවේ සැබෑ කෝවිඩ් මරණ ප්‍රමාණය වාර්තා වී ඇති ප්‍රමාණයට වඩා 28%කින් වැඩිද?

මේ වන විට ඇමරිකාවේ කෝවිඩ් මරණ ප්‍රමාණය 180,182ක්. ඇමරිකාව වගේම ලෝකයේ වෙනත් බොහෝ රටවල් හා අදාළව බැලුවත් තවමත් කෝවිඩ් ව්‍යාප්තිය පාලනය වී ඇති බවක් පෙනෙන්නේ නැහැ. කෝවිඩ් සමඟ ගණුදෙනු කිරීමට සමාජය පුරුදු වීමකුයි සිදු වී තිබෙන්නේ.

මුලින්ම වතුරට පනින්නේ කවුද?

විසි තුන් හැවිරිදි තරුණියක් පසුගිය 21 වෙනිදා සිය දිවි හානි කර ගැනීමේ අරමුණින් ඉහළ කොත්මලේ ජලාශය හරහා ඉදිකර තිබෙන දුම්රිය පාලම මතින් ජලාශයට පනිනවා. මේ බැව් දකින බොහෝ දෙනෙක් අතරින් එක් අයෙක් වන හමීඩ් රිස්වාන් තරුණියව බේරා ගැනීමේ අදහසින් ජලාශයට පනිනවා. තරුණියව බේරා ගැනීමට දරන උත්සාහය අතරතුරේදී හමීඩ් රිස්වාන් දියේ ගිලී මිය යනවා. ඒ අතර වෙනත් අයෙකු (තලවකැලේ පොලිසියේ ස්ථානාධිපති රුවන් ප්‍රනාන්දු) වතුරට පැන තරුණියව බේරා ගන්නවා.

මාධ්‍ය වාර්තා අනුව, සියදිවි නසාගැනීමට තැත් කර තිබෙන්නේ දෙමළ හින්දු තරුණියක්. ඇගේ නම මාධ්‍ය වාර්තා වල ඇතත් නම වැදගත් නැති නිසා අපි ඇයව තරුණිය ලෙසම හඳුන්වමු. එහෙත්, ඇගේ දෙමළ හින්දු අනන්‍යතාවය මෙහි කතා කරන මුඛ්‍ය කරුණකට අදාළ නිසා මා ඒ කොටස ඉවත් කරන්නේ නැහැ.

තරුණිය සිය දිවි නසාගැනීමට පෙළැඹී තිබෙන්නේ ඇගේ පෙම් සබඳතාවයකට ගෙදරින් විරුද්ධ වී ඇයව වෙනත් අයෙකුට විවාහ කර දීමට උත්සාහ ගැනීම නිසයි. මේ හේතුව මත ඇගේ පෙම්වතාද සිය දිවි හානි කරගෙන තිබෙනවා. ඔහුගේ අවසන් කටයුතු සිදු කිරීමට නියමිතව තිබී ඇත්තේ ඇය සිය දිවි නසා ගැනීමට උත්සාහ කළ පසුගිය 21 දිනයි.

මේ පුවතට වැඩි අවධානයක් යොමු වුනේ හමීඩ් රිස්වාන් නම හා බැඳී තිබෙන මුස්ලිම් අනන්‍යතාවය නිසයි. පසුව අවධානයට ලක් වී ඇති තොරතුරු අනුව රිස්වාන්ගේ පියා මුස්ලිම් අයෙකු වුවත් මව සිංහල කාන්තාවක්. දෙමළ කතෝලික තරුණියක හා විවාහ වී සිට ඇති ඔහු තමන්ගේ දරුවන්ට ලබා දී තිබෙන්නේ සිංහල බෞද්ධ අධ්‍යාපනයක්.

මේ කරුණු අනුව පෙනෙන ආකාරයට රිස්වාන් කියා කියන්නේ ජාති, ආගම් භේද වලට ලොකු වටිනාකමක් නොදුන් පවුල් පසුබිමකින් පැවත එන හා තමන් විසින්ද ජාති, ආගම් භේද වලට ලොකු වටිනාකමක් නොදුන් අයෙක්. අනෙක් අතට සිය දිවි නසා ගන්න උත්සාහ කළ තරුණියගේ පෙම්වතා සමඟ විවාහ වීමට ඇගේ නිවසින් අනුමැතිය නොලැබෙන්න ඇත්තේ ජාති, ආගම්, කුල භේදයක් නිසා, සමාජ ආර්ථික හේතුවක් නිසා හෝ වෙනත් නොගැලපීමක් නිසා වෙන්න ඇති. හේතුව කුමක් වුවත් තරුණියගේ තේරීමට ඇගේ දෙමවුපියන් ඉඩ දී නැහැ.

දැන් අපි දින දෙකකට පෙර සාකච්ඡා කළ ජීවිතයක වටිනාකම කියන සංකල්පය වෙත නැවත යොමු වෙමු. එහිදී අපි කතා කළේ කිසියම් රටක පුද්ගලයෙකුගේ ජීවිතයක සාමාන්‍ය වටිනාකම පිළිබඳ ඇස්තමේන්තුවක් හදාගන්නා සම්මත ක්‍රමවේද පිළිබඳවයි. නමුත්, රටේ සෑම කෙනෙකුගේම ජීවිත සමානව වටිනා බවක් එයින් අදහස් වන්නේ නැහැ. ඒ වගේම, කිසියම් පුද්ගලයෙකුගේ ජීවිතයේ වටිනාකම එක දිගටම ස්ථිර මට්ටමක තිබෙන දෙයක් කියා එයින් අදහස් වන්නේත් නැහැ. ජීවිතයක වටිනාකම මිල කළ නොහැකි තරම් අසීමිත නොවුනත්, එම වටිනාකම සංකල්පීය ලෙස හෝ අර්ථ දැක්විය හැක්කේ කිසියම් මොහොතකට හා කිසියම් නිශ්චිත පුද්ගල ජීවිතයකට අදාළවයි.

වඩාත්ම වැදගත් කරුණ මේ දෙකම නෙමෙයි. කිසියම් මොහොතක හා කිසියම් නිශ්චිත පුද්ගල ජීවිතයක වටිනාකම වුවත් වටිනාකම තක්සේරු කරන පුද්ගලයා අනුව වෙනස් වෙනවා. මට මගේ ජීවිතයේ වටිනාකම වෙනත් අයෙකු මගේ ජීවිතයට දෙන වටිනාකමම නෙමෙයි.

ගොඩක් වෙලාවට බොහෝ දෙනෙක් තමන්ගේ ජීවිතය වෙනත් අයෙකුගේ ජීවිතයට වඩා වැඩියෙන් මිල කරනවා. ලෝකයේ හැම සමාජයක්ම වගේ කිසියම් පුද්ගලයෙකුට තමන්ගේ ජීවිතය වෙනත් අයෙකුගේ ජීවිතයට වඩා වැඩියෙන් මිල කරන්න තිබෙන අයිතිය පිළිගන්නවා. තමන්ගේ ජීවිතය අවදානමට ලක් වී ඇති අවස්ථාවක තමන්ගේ ජීවිතය බේරා ගැනීම සඳහා අනෙකෙකුගේ ජීවිතයට හානියක් කරන්න නීතියෙන් ඇතැම් විට ඉඩ ලැබෙන්නේ ඒ නිසයි. එහෙත්, මේ අයිතියට සීමාවන් තිබෙනවා. මුහුදේ බෝට්ටුවක අතරමං වී සිටින දෙදෙනෙකුගෙන් අයෙකුට ආහාර නැති කමින් මිය යාම වලක්වා ගන්න අනෙකාව මරාගෙන කන්න අයිතියක් නැහැ.

බොහෝ දෙනෙකු බොහෝ විට අනෙකාගේ ජීවිතයටත් සැලකිය යුතු වටිනාකමක් දෙනවා. තමාගේ හැර අනෙක් සියලු දෙනාගේම ජීවිත තේරුමක් නැති ජීවිත කියා හිතන අය දැකිය හැක්කේ ඉතාම කලාතුරකින් පමණයි. එහෙත්, එයින් අදහස් වන්නේ අනෙක් සියලු දෙනාගේම ජීවිත සමානව වටින බව බොහෝ දෙනෙකු විසින් පිළිගන්නවා කියන එක නෙමෙයි. බොහෝ දෙනෙකුට තමන්ගේ පවුලේ, නෑදෑයින්ගේ, යාළුවන්ගේ ජීවිත නොදන්නා අයගේ ජීවිත වලට වඩා වටිනවා. බොහෝ දෙනෙකු විසින් තමන් අයත් ජාතියට, ආගමට, කුලයට, දේශපාලන පක්ෂයට හෝ සමාජ පංතියට අයත් අයගේ ජීවිත වෙනත් අයගේ ජීවිත වලට වඩා වටිනා සේ සලකන එක දුලබ දෙයක් නෙමෙයි.

මේ අතර, තමන්ගේ ජීවිතයට වඩා වෙනත් අයෙකුගේ ජීවිතයක් වඩා වටිනා බව හිතන අයත් ඉන්නවා. විශේෂයින්ම කලාකරුවන්, දේශපාලනඥයින් වැනි අයගේ අනුගාමිකයින් අතර එසේ සිතන අය ඉන්නවා.

කිසියම් පුද්ගලයෙකු විසින් ස්ව කැමැත්තෙන් ජීවිතය හානි කර ගැනීමට පෙළඹෙන්නේ තමන්ගේ ජීවිතය තමන්ටම නොවටිනා සේ හැඟී ගිය විටයි. කතානායිකා තරුණිය වෙනත් අයෙකු හා විවාහ වනු දැක දැක ජීවත් වන්නට සිදු වේනම් තමන්ගේ ජීවිතයේ කිසිදු වටිනාකමක් නැති බව ඇගේ පෙම්වතාට හිතෙන්න ඇති. පෙම්වතා මිය යාමෙන් පසුව වෙනත් අයෙකු හා විවාහ වී ගෙවන ජීවිතයක කිසිදු වටිනාකමක් නැති බව තරුණියට දැනෙන්න ඇති.

මේ විදිහට සිය දිවි හානි කර ගන්න උත්සාහ කරන අයෙකුව වලක්වන්න අනෙක් අය උත්සාහ කරන්නේ ඇයි? එය අනවශ්‍ය ලෙස පුද්ගල නිදහසට බාධා කිරීමක් නෙමෙයිද?

සියදිවි නසාගන්න උත්සාහ කරන කෙනෙක් ඒ මොහොතේ තමන්ගේ ජීවිතයේ වටිනාකම ශුන්‍ය සේ සැලකුවත් අනෙක් අය ඒ විදිහට හිතන්නේ නැහැ. ඔවුන්ට ඒ නැති වෙන්න යන ජීවිතයේ යම් වටිනාකමක් පෙනෙනවා. සිය දිවි හානි කර ගැනීමේ උත්සාහය වළක්වන්න වෙනත් අය ඉදිරිපත් වෙන්නේ ඒ නිසයි.

වෙනත් අය මැදිහත් වී සිය දිවි හානි කර ගැනීමේ උත්සාහයක් වැළැක්වීමෙන් පසුව නැවත ජීවිතය ලබන බොහෝ දෙනෙක් පසුව ඒ වෙලාවේ හදිසි වී ගත් තීරණය ගැන පසු තැවෙනවා. එසේ නොවන අවස්ථා තිබුණත්, බොහෝ විට එවැනි අයෙකු දිගින් දිගටම තමන්ට ජීවිතය හානි කර ගන්න ඉඩ නුදුන් අයට දොස් කියන්නේ නැහැ. ස්තුතිවන්ත වෙනවා. මේ පදනමින් සිය දිවි හානි කර ගැනීමට ක්ෂණිකව ඇති වන සිතුවිල්ලක් වෙනත් අයගේ උදවු අවශ්‍ය වන රෝගී තත්ත්වයක් සේ සැලකිය හැකියි. එහෙත්, හොඳින් හිතා මතා අනායාස මරණයක් (euthanasia) තෝරා ගන්නා අයෙකු සම්බන්ධවනම් තත්ත්වය වෙනස්.

පුද්ගලයෙක් හැම වෙලාවකම තමන්ගේ ජීවිතය කැමැත්තෙන් විනාශ කර ගන්නේ ජීවිතයේ වටිනාකම ශුන්‍ය සේ සලකන නිසාමද? එසේනම් දේශපාලනික අරමුණු වෙනුවෙන් මරාගෙන මැරෙන බෝම්බකරුවන් ගැන කියන්න තිබෙන්නේ කුමක්ද?

මෙවැනි ගොඩක් අය මරණයෙන් මතු ජීවිතයක් ගැන විශ්වාසය තබන අයයි. ඔවුන්ට මේ ජීවිතයේ වටිනාකමක් තිබුණත්, මරණයෙන් මතු අපේක්ෂිත ජීවිතයේ වටිනාකමට සාපේක්ෂව මේ ජීවිතය අත් හැර දැමීමේ ආවස්ථික පිරිවැය අඩුයි.

එසේනම් මතු භවයක් ගැන විශ්වාසයක් නැති නිරාගමික දේශපාලන ක්‍රියාකාරීන් ගැන කියන්න තිබෙන්නේ කුමක්ද? එවැනි අය බොහෝ විට කරන්නේ ජීවිතය අහිමි වීමේ අවදානමට මුහුණ දීම මිස සිය දිවි හානි කර ගැනීමක් නෙමෙයි. යුද හමුදා සාමාජිකයෙකු වුවත් එහෙමයි. ඔවුන් කැමැත්තෙන් ගන්නා ඉහළ අවදානම තුළ මිය යාමේ ඉඩකඩ ඉහළ යනවා මිස කිසි කෙනෙක් මිය යාමේ අරමුණින් යුද්ධ කරන්නේ නැහැ.

දියේ ගිලී මිය යන්න යන නාඳුනන තරුණියක් බේරා ගන්න දෙවරක් නොහිතා වතුරට පනින හමීඩ් රිස්වාන් වගේ තරුණයෙක් එසේ කරන්නේත් මැරෙන්න බලාගෙන නෙමෙයි. අනිවාර්යයෙන්ම මැරෙනවා කියා දන්නවානම් ඔහු වතුරට පනින්නේ නැහැ. ඔහු කරන්නේ මිය යාමට ඉඩ ඇති නාඳුනන තරුණියගේ ජීවිතයේ වටිනාකම වෙනුවෙන් අවදානමක් ගැනීමයි.

මේ ආකාරයෙන් වෙනත් අයෙකුගේ ජීවිතයක් බේරා ගැනීමට තමන්ගේ ජීවිතය අවදානමේ හෙළන කෙනෙක් තමන්ගේ ජීවිතයට සාපේක්ෂව අනෙකාගේ ජීවිතයට කොපමණ වටිනාකමක් දෙනවාද?

තමන්ගේ ජීවිතයට තමන් දෙන වටිනාකම A ලෙසත්, අනෙකාගේ ජීවිතයට තමන් දෙන වටිනාකම B ලෙසත් හිතමු. මේ වගේ ක්‍රියාවක් දෙස බලා A සහ B සසඳන්නනම් අපට තවත් කරුණු දෙකක් දැන ගන්න වෙනවා. පළමු කරුණ මේ විදිහට වතුරට පැන ජීවිතය බේරා ගන්න කිසියම් තිබෙන පුද්ගලයෙකුට තිබෙන හැකියාවයි. සම්භාවිතා අගයක් ලෙස අපි මෙය q ලෙස ගනිමු. දෙවැන්න, මේ කටයුත්තේදී ජීවිතය බේරාගන්න ඉදිරිපත් වන පුද්ගලයා සිතන ආකාරයට ඒ පුද්ගලයාගේ ජීවිතය හානි වෙන්න තිබෙන සම්භාවිතාවයි. අපි එම අගය p කියා කියමු.

දැන් යමෙක් දියේ ගිලී මිය යන්න යන කොට පැත්තකට වී සිටින කෙනෙකු ඉදිරිපත් වී එම ජීවිතය බේරා ගැනීමෙන් එසේ ජීවිතය බේරාගන්න ඉදිරිපත් වන පුද්ගලයා ලබන වාසිය B*q. එහි පිරිවැය A*p. ඒ අනුව, කිසියම් පුද්ගලයෙකු ජීවිතය බේරා ගන්න වතුරට පනිනාවද කියන එක තීරණය වෙන්නේ B*q - A*p අගය බිංදුවට වඩා වැඩිද නැද්ද කියන එක මතයි.

මෙයින් කියන්නේ ඔය වගේ වෙලාවක වතුරට පනින කෙනෙක් ඊට කලින් ඔය වගේ ගණනය කිරීමක් කරලා වතුරට පනිනවද නැද්ද යන්න තීරණය කරන බව නෙමෙයි. ඔයිට වඩා වෙනස් විවිධ තීන්දු ගනිද්දීත් මිනිස්සු බොහෝ විට ලාබ අලාබ ගණනය කර කර ඉන්නේ නැහැ. එහෙත්, එහෙම ක්ෂණිකව හිතා හෝ කාලයක් සැලසුම් කර ගන්නා තීරණ මේ වගේ ආකෘතියක් යොදාගෙන පැහැදිලි කරන්න පුළුවන්. ආකෘතියකින් කරන්නේ ඒකයි. හරියට කලින් ගණන් හදා වේගය සැලසුම් කර නොගෙන පොල් ගෙඩියක් බිම වැටෙන ආකාරය ගුරුත්වාකර්ෂණ ප්‍රවාදය ඇසුරෙන් පැහැදිලි කරනවා වගේ.

අපි හිතමු p = 0 යි කියා. ඒ කියන්නේ මෙහි කිසිම ජීවිත අවදානමක් නැහැ. ඔය පැත්තක සිට කඹයක් දැමීම, උදවු ඉල්ලා කෑ ගැසීම වගේ දෙයක් කියමු. නමුත්, q > 0.  මේ අවස්ථාවේදී  A*p = 0 නිසා B*q - A*p අගය බිංදුවට වඩා වැඩි නොවන්නේ B = 0 නම් පමණයි. ඔය වගේ දෙයක්වත් නොකර කවුරු හෝ අහක බලාගෙන යනවානම් ඒ පුද්ගලයාට අනෙකාගේ ජීවිතයේ කිසිම වටිනාකමක් නැහැ.

හැබැයි ඔය වගේ වෙලාවක කෙනෙක් වතුරට පනින්නේ නැහැ කියන එකෙන් එවැන්නෙක් අනෙකාගේ ජීවිතයේ වටිනාකම නොසලකා හරිනවා කියා අදහස් වෙන්නේ නැහැ. එය අනෙකා වෙනුවෙන් දැනෙන සහකම්පනය මත වගේම A, q සහ p කියන අගයයන් තුන මතත් තීරණය වන දෙයක්.

පීනන්න නොදන්නා කෙනෙකුගේ p අගය ගොඩක් වැඩියි. q අගයත් සාපේක්ෂව වැඩියි. p අගය එකට ආසන්නව තියද්දී, ඒ කියන්නේ මැරෙන බව ස්ථිරව දැනගෙනම, කෙනෙක් වතුරට පනිනවානම් එයින් අදහස් වෙන්නේ ඒ පුද්ගලයා අනෙකාගේ ජීවිතයට දෙන වටිනාකම තමන්ගේ ජීවිතයට දෙන වටිනාකමටත් වඩා වැඩියි කියන එකයි.

ගොඩක් වෙලාවට කිසියම් පුද්ගලයෙකු ඔය වගේ වෙලාවක වතුරට පනින හෝ නොපනින එක තීරණය වෙන්නේ අනෙකාගේ ජීවිතයට දෙන වටිනාකමට (B අගයට) වඩා තමන්ට සාපේක්ෂව එහි ඇති අවදානම (p අගය) හා ඵලදායීත්වය (q අගය) වෙනස් වන ආකාරය අනුවයි. අපි හිතමු තමන්ගේ ජීවිතයේ වටිනාකම (A අගය) මිලියන 100ක් කියලා. අනෙකාගේ ජීවිතයේ වටිනාකමත් (B අගය) මිලියන 100ක්. වතුරට පැනීමේ ජීවිත අවදානම 50%ක්. ඒ කියන්නේ p = 0.5යි. අවදානමක් ගෙන වතුරට පැනීමෙන් අනෙකාගේ ජීවිතය බේරගන්න හැකි වීමේ සම්භාවිතාව 25%ක්. ඒ කියන්නේ q = 0.25යි. මෙහිදී මේ පුද්ගලයා විසින් අනෙකාගේ ජීවිතයට තමන්ගේ ජීවිතයට දෙන වටිනාකමටම සමාන වටිනාකමක් දුන්නත් B*q - A*p = 100 x 0.25 - 100 x 0.5 = -25 < 0 නිසා ඔහු වතුරට පනින්නේ  නැහැ. ඒ නිසා, අනෙකාගේ ජීවිතය තමන්ගේ ජීවිතය තරමටම අගය කළ පමණින් පමණක් කෙනෙක් කවදාවත් ජීවිතයක් බේරා ගන්න වතුරට පනින්නේ නැහැ.

අනෙක් අතට අපි හිතමු පුද්ගලයෙක් අනෙකාගේ ජීවිතයට දෙන වටිනාකම මිලියන දෙකක් පමණයි කියා. තමන්ගේ ජීවිතයේ වටිනාකම මිලියන 100යි. ඒ කියන්නේ අනෙකාගේ ජීවිතයට දෙන්නේ සාපේක්ෂව ඉතාම අඩු වටිනාකමක්. නමුත්, මේ පුද්ගලයාට තමන්ගේ පිහිනීමේ දක්ෂතාවය පිළිබඳව විශාල විශ්වාසයක් තිබෙනවා. ඔහුට අනුව, මේ වැඩෙන් තමන්ගේ ජීවිතය හානි වෙන්න තිබෙන ඉඩකඩ 1%ක් පමණයි. අනෙක් ජීවිතය බේරාගන්න හැකි වීමේ ඉඩකඩ 75%ක් . ඒ කියන්නේ p = 0.01 සහ q = 0.75. දැන් B*q - A*p = 2*0.75 - 100 x 0.001 = 0.5 > 0. ඒ නිසා, මේ පුද්ගලයා වතුරට පනිනවා. නමුත්, අනෙකාගේ ජීවිතයට තමන්ගේ ජීවිතයට තරම්ම හෝ ඊටත් වැඩි වටිනාකමක් දෙන වෙනත් බොහෝ අය පාලම උඩට වී බලා ඉන්නවා.

මේ හේතුව නිසා කවුරු හෝ දියේ ගිලී මැරෙන්න යන කොට මුලින්ම වතුරට පනින්නේ අනුන්ගේ ජීවිත ගැන වැඩියෙන්ම සංවේදී, වැඩිම සහකම්පනයක් දැනෙන පුද්ගලයා කියා නිශ්චිතව කියන්න බැහැ. බොහෝ විට එසේ වතුරට පනින්නේ තමන් විසින් ගන්නා ජීවිත අවදානම පිළිබඳව අඩුම තක්සේරුවක් තිබෙන හා කරන්න යන වැඩේ සාර්ථකත්වය පිළිබඳ වැඩිම විශ්වාසයක් තිබෙන පුද්ගලයා. ඒ කියන්නේ තමන්ගේ පිහිනීමේ කුසලතාවය පිලිබඳව වැඩිම විශ්වාසයක් තිබෙන පුද්ගලයා.

ඒ නිසා, මේ වගේ වෙලාවක වතුරට පනින මිනිස්සු වැඩි වැඩියෙන් බිහි කරගන්න අවශ්‍යනම් එය කළ හැකි හොඳම ක්‍රමය වන්නේ සහකම්පනය වර්ධනය කරන්න උත්සාහ කරන එක නෙමෙයි. ඒ වැඩේට මහන්සි වුනා කියා බොහෝ විට අවශ්‍ය කටයුත්ත සිදු වෙන්නේ නැහැ. කළ යුත්තේ මේ වගේ කටයුත්තකට ඉදිරිපත් වීමේ ජීවිත අවදානම අඩු කෙරෙන හා ඵලදායීත්වය වැඩි කරන කුසලතා වර්ධනය දිරිගන්වන එකයි. එය වඩා පහසුවෙන් කළ හැකි දෙයක්.

ජීවිතයක වටිනාකම හරියටම කීයද?

ජීවිතයක වටිනාකම මිල කළ නොහැකියි වගේ කතා නිතර කියැවෙනවා. මේ කතාව ඇත්තද? ඕනෑම දෙයකට නියම මිලක් තියෙනවානම් ජීවිතයක වටිනාකමට මිලක් තියෙන්න විදිහක් නැද්ද?

වෙනත් හැම දේකටම වගේම ජීවිතයකටත් මිලක් තිබෙනවා. ටිකක් අමාරු වුනත් ඒ මිල ඇස්තමේන්තු කළ හැකි ක්‍රමවේදත් තිබෙනවා. ඒ ක්‍රමවේද අනුසාරයෙන් සිදු කළ ඇස්තමේන්තුත් තිබෙනවා. මහජන සෞඛ්‍යය, වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර, නියාමන ක්‍රියාමාර්ග ආදිය සම්බන්ධ තීරණ ගන්නා අවස්ථා වලදී මෙවැනි ඇස්තමේන්තු ප්‍රයෝජනයට ගැනෙනවා.

කෝවිඩ්-19 හා අදාළව අනුගමනය කරන විවිධ ක්‍රියාමාර්ග වලදීද ජීවිතයක වටිනාකම සැලකිල්ලට ගන්න වෙනවා. රටක් ලොක් ඩවුන් කර තබා ගැනීමෙන් කෝවිඩ්-19 මරණ ප්‍රමාණය අඩු කර ගන්න පුළුවන්. එහෙත්, ඒ වෙනුවෙන් වෙනත් පාඩු රැසක් සිදු කර ගන්න වෙනවා. ඒ වෙනත් පාඩු මුදලින් මැනිය හැකියි කියා අපි හිතමු. එසේනම්, ඒ පාඩුව අඩුවන මරණ වල වාසිය සමඟ සැසඳිය හැක්කේ කෙසේද? මෙය කරන්නනම් රට ලොක්ඩවුන් කිරීම නිසා ඉතිරිවන ජීවිත වල වටිනාකම පිළිබඳ කිසියම් හෝ අදහසක් තිබිය යුතුයි.

ජීවිතයක වටිනාකම ඇස්තමේන්තු කළ හැකි ප්‍රධාන ක්‍රම දෙයක් තිබෙනවා. පළමුවැන්න පුද්ගලයෙකුගෙන් කෙළින්ම අසා දැන ගන්නා සෘජු ක්‍රමයයි. දෙවැනි ක්‍රමය පුද්ගලයෙකුගේ ක්‍රියාකාරකම් නිරීක්ෂණය කර විශ්ලේෂණය කරන වක්‍ර ක්‍රමයයි.

මේ ක්‍රම දෙකේදීම පළමුව කරන්නේ කිසියම් පුද්ගලයෙකු තමන් මරණයට පත් වීමේ සම්භාවිතාව කිසියම් ප්‍රමාණයකින් අඩු කර ගැනීම වෙනුවෙන් ගෙවන්නට සූදානම්ව සිටින උපරිම මිල සොයා සොයා ගැනීමයි. ඉන් පසුව ඒ අනුසාරයෙන් ජීවිතයක වටිනාකම ඇස්තමේන්තු කළ හැකියි.

උදාහරණයක් විදිහට ඔබට කෝවිඩ්-19 හැදුනොත් මිය යන්න 1%ක ඉඩක් තිබෙනවා කියා හිතමු. ඒ ඉඩකඩ නැති කර ගැනීම වෙනුවෙන් ඔබ උපරිම වශයෙන් කොපමණ මුදලක් ගෙවන්න ලෑස්තිද? මේ මිල රුපියල් මිලියනයක්නම් එයින් අදහස් වන්නේ ජීවත් වීමේ ඉඩකඩ 1%කින් වැඩි කර ගැනීමේ වටිනාකම රුපියල් මිලියනයක් බවයි. ඒ අනුව, මිය යාමේ ඉඩකඩ 100%කින් අඩු කර ගැනීමේ වටිනාකම රුපියල් මිලියන 100ක් කියා කිව හැකියි. මේ විදිහට ඇස්තමේන්තු කරන අගය සංඛ්‍යානමය ජීවිතයක වටිනාකම (value of a statistical life) ලෙස හැඳින්වෙනවා.

සෘජු ක්‍රමයේදී කරන්නේ නියැදි සමීක්ෂණයක් මගින් එක් එක් පුද්ගලයා තමන්ගේ ජීවිත අවදානම යම් ප්‍රතිශතයකින් අඩු කර ගැනීම වෙනුවෙන් ගෙවන්න සූදානම් මුදල සෘජුවම අසා දැන ගැනීමයි.

වක්‍ර ක්‍රමය ඊට වඩා තරමක් සංකීර්ණයි. මෙහිදී කරන්නේ පුද්ගලයින්ගේ ක්‍රියාකාරකම් නිරීක්ෂණය කිරීමයි. උදාහණයක් විදිහට කවුරු හෝ කෙනෙක් සල්ලි බෙදනවා. මේ සල්ලි ගන්න ගොස් පෑගී මැරෙන්න යම් සම්භාවිතාවක් තිබෙනවා. අපි හිතමු මේ සම්භාවිතාව 1/1000ක් කියා. රුපියල් 5000ක් වෙනුවෙන් මේ අවදානම ගන්නා කෙනෙක් තමන්ගේ ජීවිතයේ වටිනාකම ලෙස දකින්නේ රුපියල් 1000x5000 = රුපියල් මිලියන 5ක මුදලක්.

ඔය වගේ පෝලිමකට එකතු නොවන බොහෝ දෙනෙක් තමන්ගේ ජීවිතය පිළිබඳ අවදානම් ගන්නා වෙනත්  අවස්ථා ඕනෑ තරම් තිබෙනවා. මෝටර් රථයක් පදවාගෙන ගමනක් යන කෙනෙක් අනතුරකට ලක් වී මිය යන්න යම් ඉඩක් තිබෙනවා. එහෙත්, බොහෝ දෙනෙක් ඒ අවදානම ගන්නවා. මසුන් මරන්න මුහුදු යන අය අනතුරකට ලක් වීමේ අවදානමක් තිබෙනවා. එහෙත්, ලැබෙන ආදායම වෙනුවෙන් බොහෝ දෙනෙක් එම අවදානම ගන්නවා.

සාමාන්‍යයෙන් මුහුදු රස්සාව කරන කෙනෙක් මුහුද ගොඩක් රළු දවසක මුහුදු නොයා ගෙදර ඉන්නවා. ඒ වගේ කෙනෙක් මුහුදු යන හා නොයන දවස් නිරීක්ෂණය කිරීමෙන් ලැබෙන මාළු වෙනුවෙන් ගන්නා ජීවිත අවදානම ඇස්තමේන්තු කරන්න පුළුවන්. ඉන් පසු ඒ අනුසාරයෙන් සංඛ්‍යානමය ජීවිතයක වටිනාකම ඇස්තමේන්තු කරන්න පුළුවන්.

ඇමරිකාව වැනි බටහිර රටවල සංඛ්‍යානමය ජීවිතයක වටිනාකම පිළිබඳව පර්යේෂකයින් බොහෝ දෙනෙකු විසින් ඇස්තමේන්තු හදා තිබෙනවා. ඒ නිසා, ඇමරිකානුවෙකුගේ ජීවිතයක වටිනාකම පිළිබඳව බොහෝ දෙනෙකු එකඟ වන අගය පරාසයක් තිබෙනවා. මේ අගය ආසන්න වශයෙන් ඇමරිකන් ඩොලර් මිලියන 9ක් පමණ වෙනවා.

ලංකාව වැනි සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල සංඛ්‍යානමය ජීවිතයක වටිනාකම පිළිබද පර්යේෂණ අධ්‍යයන සිදුව තිබෙන්නේ ඉතා අඩුවෙන්. එක් මෑතකාලීන ඇස්තමේන්තුවකට අනුව ලංකාවේ සංඛ්‍යානමය ජීවිතයක වටිනාකම ඇමරිකන් ඩොලර් 654,000ක් හෙවත් රුපියල් මිලියන 125ක් පමණ වෙනවා.

මේ ආකාරයට ඇස්තමේන්තු කරන සංඛ්‍යානමය ජීවිතයක වටිනාකම සාමාන්‍ය අගයක්. මෙවැනි ඇස්තමේන්තුවක් බොහෝ විට යොදා ගැනෙන්නේ රටටම බලපාන පොදු තීරණයක වාසි අවාසි සැසඳීම සඳහා බැවින් ජීවිතයක වටිනාකම පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට වෙනස් වීම විශාල ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. එහෙත්, කාලයත් සමඟ බොහෝ දේ වෙනස් වී මේ ඇස්තමේන්තුවත් වෙනස් වෙන නිසා වරින් වර එය යාවත්කාලීන විය යුතුයි.

Reference 
Viscusi, W. K., & Masterman, C. J. (2017). Income elasticities and global values of a statistical life. Journal of Benefit-Cost Analysis, 8(2), 226-250.

ලෙඩක් ලෙඩක් වෙන්නේ කොහොමද?

මේ වන විට නව කොරෝනා වෛරස් ආසාදිතයින් ගණන හැට දහස ඉක්මවලා. නව කොරෝනා වෛරසය කිවුවත් දැන් මේ වෛරසය ටිකෙන් ටික පරණ වේගෙන යනවා. නමක් නැති කාලේ තාවකාලිකව භාවිතා කළ නව කොරෝනා වෛරසය කියන භාවිතය හැමදාටම ගැලපෙන එකක් නෙමෙයි. ඒ ගැන සලකා බලමින් ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය විසින් මේ වෙද්දී නව කොරෝනා වෛරසයට ස්ථිර නමක් ලබා දී තිබෙනවා.

කුරුළු උණ, මී උණ, පිස්සු බලු රෝගය වගේ සත්තුන්ගේ නම් වලින් හඳුන්වන ලෙඩ තිබෙනවා. පිස්සු බලු රෝගය කියා කිවුවහම ගොඩක් අය තේරුම් ගන්නේ බල්ලන්ගෙන් බෝවෙන ලෙඩක් විදිහටයි. ලංකාවේනම් ඔය ලෙඩේ බෝවෙන්නේ බල්ලන්ගෙන් තමයි. නමුත්, හරක්, පූසෝ, වවුල්ලු වගේ වෙනත් සතුන්ගෙනුත් පිස්සු බලු රෝගය බෝවෙන්න පුළුවන්. ඇමරිකාවේනම් මේ ලෙඩේ බල්ලෙක්ගෙන් බෝවෙන්නේ ඉතා කලාතුරකින්. ඒ නිසා, මේ ලෙඩේ පිස්සු බලු රෝගය ලෙස හැඳින්වීමේ අවුලක් තියෙනවා. සත්තුන්ගේ නම් වලින් නම් කර තිබෙන වෙනත් ලෙඩ වලටත් ඔය ප්‍රශ්නයම තිබෙනවා.

සත්තුන්ගේ නම් වලින් වගේම කිසියම් ස්ථානයක හෝ ජනවර්ගයක නමින් නම් කර තිබෙන ලෙඩ තිබෙනවා. මීට කලින් ව්‍යාප්ත වුනු මර්ස් වෛරසය එලෙස නම් කෙරුණේ එය මැද පෙරදිග කලාපය ආශ්‍රිතව පැතිරුණු නිසයි. එහෙත්, වරක් එක ප්‍රදේශයක් හෝ එක ජනවර්ගයක් ආශ්‍රිතව පැතිරුණු ලෙඩක් පසුව වෙනත් ප්‍රදේශයක් හෝ ජනවර්ගයක් ආශ්‍රිතව පැතිරෙන්න පුළුවන්. ඒ නිසා, මේ ආකාරයට නාමකරණය කිරීමේත් අවුලක් තිබෙනවා.

ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය විසින් නව කොරෝනා වෛරසය බෞතීස්ම කරලා තියෙන්නේ කෝවිඩ්-19 ලෙසයි. එහි සතෙකුගේ, ප්‍රදේශයක හෝ ජනවර්ගයක නමක් නැහැ.

මේ වන විට කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයින් ප්‍රමාණය 60,406 දක්වාත්, කෝවිඩ්-19 මරණ ගණන 1,369 දක්වාත් ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. ඒ, ඊයේ දිනය ඇතුළත ආසාදිතයින් ගණන 15,407 කිනුත්, මරණ ගණන 253 කිනුත් ඉහළ යාමත් සමගයි. එකවරම කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයින් ප්‍රමාණය මේ තරම් වැඩි වුනේ කොහොමද?

කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයින් ප්‍රමාණය දවසක් ඇතුළත මේ තරමටම වැඩි වුනේ රෝගියෙකුව කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයෙකු ලෙස හඳුනා ගන්නා සම්මතය චීනය විසින් වෙනස් කිරීම නිසයි. මෙතෙක් කලක් චීනය විසින් කිසියම් රෝගියෙකු කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයෙකු ලෙස නම් කළේ සිරුරේ වෛරසය තිබෙන බව  විද්‍යාගාර පරීක්ෂණයකින් තහවුරු කර ගැනීමෙන් පසුවයි. එහෙත්, රෝගීන් ප්‍රමාණය විශාල ලෙස ඉහළ යද්දී තිබෙන සීමිත පහසුකම් යටතේ මේ වැඩේ කාර්යක්ෂමව කිරීම අසීරු වී තිබෙනවා. වෛරසය හඳුනා ගැනීම ප්‍රමාද වූ විට ප්‍රතිකාර ලබා දීමද ප්‍රමාද වෙනවා.

සිරුරේ වෛරසය තිබෙන බව විද්‍යාගාර පරීක්ෂණයකින් තහවුරු කර ගෙන නැතත්, රෝග ලක්ෂණ අනුව වෛද්‍යවරයෙකු විසින් සායනික ලෙස හඳුනා ගෙන ඇති අයත් කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයන් සේ ගණන් ගැනීමට මේ වන විට චීනය තීරණය කර තිබෙනවා. ඒ වගේම, එසේ හඳුනා ගැනීමෙන් පසුව මිය යන අයගේ මරණද මින් අනතුරුව කෝවිඩ්-19 මරණ ලෙස සැලකෙනවා. මරණ ගණන හා රෝගීන් ගණන මෙලෙස එක වරම ඉහළ ගියේ රෝගයේ අර්ථ දැක්වීම වෙනස් වූ නිසයි.

රෝගයක් කියන්නේ සම්මතයක්. එහෙම නැතුව නිරපේක්ෂව පවතින දෙයක් නෙමෙයි. වෛද්‍යවරයෙක් රෝගයක් තිබෙන බව හඳුනා ගන්නවා හෝ තහවුරු කරනවා කියා කීවත් එය කරන්නේ ඔහු හෝ ඇය දන්නා කිසියම් සම්මතයක් අනුවයි. සම්මතය වෙනස් වූ විට රෝගයත් වෙනස් වෙනවා. කෝවිඩ්-19 හඳුනා ගැනීමේදී චීනය විසින් දැන් කර තිබෙන වෙනස සතියකට කලින් කළානම් ආසාදිතයින් ගණන හා මරණ ගණන මීටත් පෙරම හා මීටත් වඩා වැඩි වෙනවා.

සමහර වෙලාවට සම්මතය වෙනස් වූ විට නිරෝගී පුද්ගලයින් ලෙඩුන් වෙනවා. ලෙඩුන් නිරෝගී පුද්ගලයින් වෙනවා. ලෙඩක් අර්ථදැක්වීම වගේම ලෙඩෙක් අර්ථදැක්වීමත් සම්මතය මත තීරණය වන දෙයක්. අපි කුඩා කාලයේ දැන සිටි සුලබ ලෙඩ රෝග වුණේ උණ, හෙම්බිරිස්සාව, කැස්ස, බඩේ කැක්කුම, හිසරදය, කණ කැක්කුම වගේ දේවල්. ඒ දවස් වල ගෙදර උණ කටු තිබුණේ නැහැ. අම්මලා පිටි අල්ල නළලට තියලා උණ බලනවා. උණ මැන්නේ සෙල්සියස් වලින්වත් ෆැරන්හයිට් වලින්වත් නෙමෙයි. කොලෙස්ටරෝල්, ප්‍රෙෂර් වගේ දේවල් ගැන අහල තිබුණේනම් නිර්ධන පාන්තිකයින්ට නොහැදෙන ධනපති පන්තියේ ලෙඩ විදිහටයි.

පස්සේ ඉගෙන ගත්ත විදිහට උණ, හෙම්බිරිස්සාව, කැස්ස, බඩේ කැක්කුම, හිසරදය, කණ කැක්කුම වගේ දේවල් රෝග ලක්ෂණ මිසක් ලෙඩ නෙමෙයි. මේ එක් එක් රෝග ලක්ෂණ තිබෙන ලෙඩ විශාල ගාණක් තිබිය හැකි බවත් පස්සේ දැන ගත්තා. ඒ වුනත් දැනටත් වෛද්‍යවරයෙක් ළඟට එන රෝගියෙක්ගෙන් ඇහුවොත් කියන්නේ ඔය පරණ ලෙඩ වලින් එකක්. රෝග ලක්ෂණ අහලා ලෙඩේ තීරණය කරන්නෙත්, බෙහෙත් නියම කරන්නෙත් වෛද්‍යවරයා විසින්. ඇමරිකාවේ වුනත් ඔය වැඩේ වෙන්නේ ඔය විදිහටම තමයි.

අන්තිමට තමන්ට සනීපද කියන එක රෝගියා විසින් තීරණය කරන්නේ රෝග ලක්ෂණ දිහා බලලයි. ගොඩක් වෙලාවට වෛද්‍යවරයා කරන්නෙත් ඒකමයි. හැබැයි එහෙම නොවන වෙලාවලුත් තියෙනවා. සමහර ලෙඩ සනීප වුනු බව හරියටම තහවුරු කරන්න වෛද්‍යවරයා වෙත නැවත එන්න කියනවා. එහෙම කිවුවට තමන්ට සනීපයි වගේ තේරුණාම සමහර අය වෛද්‍යවරයා වෙත නැවත යන්නේ නැහැ. ඒක තොරතුරු අසමමිතිය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක්.

කෝවිඩ්-19ට බෙහෙත් නැහැ. එහෙම කියලා ලෙඩ්ඩුන්ට මැරෙන්න දෙන්න බැරි නිසා අත් හදා බැලීමේ පදනමකින් ඇතැම් බෙහෙත් වර්ග ලබා දෙනවා. එච්අයිවී ආසාදිතයින්ට ලබා දෙන ප්‍රතිශක්තිය වැඩි කිරීමේ බෙහෙත් මේ විදිහට ලබා දෙන එක් බෙහෙත් කාණ්ඩයක්. ඒ අතරම, චීනය තමන්ගේ සම්ප්‍රදායික බෙහෙතුත් රෝගීන්ට ලබා දෙනවා. මේ බෙහෙත් වලින් මීට පෙර සාර්ස් වෛරසයත් යම් තරමකින් පාලනය වී තිබෙනවා.

බෙහෙතක් සොයා ගැනීමේ ක්‍රමවේදයක් තිබෙනවා. එය පටන් ගන්නේ රෝගයේ අර්ථදැක්වීමේ සිටයි. රෝගය පාලනය කළ හැකි ක්‍රම ගැන හිතන්න පුළුවන් වෙන්නේ රෝගය කුමක්ද කියන එක පැහැදිලිනම් පමණයි. රෝගයක් සුව වුනා කියන එකත් අර්ථ දැක්වීමක්. රෝගයක් වැළඳී තිබෙන බව එකම විදිහට අර්ථ දක්වා තියෙද්දී රෝගය සුව වී තිබීම වෙනස් ආකාර වලට අර්ථ දැක්විය හැකි අවස්ථාත් තියෙන්න පුළුවන්. රෝගයට හේතුව හඳුනාගත් නිශ්චිත වෛරසයක්නම් බොහෝ විට ඉලක්කය වන්නේ වෛරසයේ ක්‍රියාකාරීත්වය පාලනය කිරීමයි. එයත් කළ හැකි විවිධ ආකාර තිබෙනවා. වෛරසයක් පාලනය වී තිබේද කියන එකත් සම්මතයක්.

චීන සම්ප්‍රදායික වෛද්‍ය ක්‍රමය අනුව දැන් පැතිරෙමින් තිබෙන්නේ ගිණියම් රෝගයක්. කෝවිඩ්-19 නොවන වෙනත් ගිණියම් රෝගත් තිබෙනවා වගේම අදාළ වෛරසය ශරීරගත වූ ඇතැමුන්ට ගිණියම් රෝගයක් නැති වෙන්නත් පුළුවන්. ගිණියම් රෝගයකට අවශ්‍ය වෙන්නේ සිරුර සිසිල් කරන ප්‍රතිකාරයක්. එවිට රෝගය සුව වීමේ සම්මතය සිරුර ප්‍රමාණවත් තරමින් සිසිල් වීම වැනි දෙයක් විය හැකියි. එය පරීක්ෂා කර තහවුරු කරගැනීම එම වෛද්‍ය ක්‍රමයේ සම්මතයක්.

සංඛ්‍යාලේඛණ මත තීරණ ගැනීමේදී මුහුණු දෙන්න වෙන විශාලතම අභියෝගයක් වන්නේ සම්මත වරින් වර වෙනස් වීමයි. කෝවිඩ්-19 රෝගීන් හඳුනා ගැනීම පිළිබඳ සම්මතය චීනය විසින් වෙනස් නොකළානම් එම රෝගය නිසා මේ වන විට මිය ගොස් තිබෙන අයගෙන් කිසියම් පිරිසක් මිය යාමට හේතුව ලෙස සැලකිය හැකිව තිබුණේ වෙනත් කරුණක්.

මරණ වලට හේතු විතරක් නෙමෙයි මැරෙනවා කියන එකමත් සම්මතයක්. එක සම්මතයක් අනුව මිය ගිය කෙනෙක් වෙනත් සම්මතයක් අනුව ජීවත් වන කෙනෙක් විය හැකියි.

මූණ වසාගත් චීනය Facemasked China

මේ දවස් වල චීන්නු බොහෝ දෙනෙක් මුහුණු වැසුම් දමාගෙන ඉන්න බව මාධ්‍ය හරහා බොහෝ දෙනෙක් දන්නවා. එයට හේතුවත් දන්නවා. කොහොමටත් චීනය කියන රටත් මුහුණු වැස්මක් දමාගෙන සිටින රටක්. පිටතට පේන්නේ ඒ මුහුණු වැස්ම නිරාවරණය කර පිටතට පෙන්වන්න චීන රජයට අවශ්‍ය ප්‍රමාණය පමණයි.

චීන්නු හා මුහුණු වැසුම් අතර සම්බන්ධය කොරෝනා වෛරසය විසින් ඇති කරපු එකක් නෙමෙයි. මුහුණු වැසුම් පැළඳීම බොහෝ නගර වල ජීවත් වන චීන්නු විසින් කාලයක් තිස්සේම කරන දෙයක්. ඒ වෛරස් පැතිරීම වලක්වන්න හෝ වෛරස් වලින් බේරෙන්න නෙමෙයි. චීනයේ වායුගෝලය ඒ තරමටම අපවිත්‍ර නිසයි. උඩ රූපයේ දැකිය හැකි චීන්නු මුහුණු වැසුම් දමාගෙන ඉන්නේත් කොරෝනා වලට හෝ වෙනත් වෛරසයකට බයේ නෙමෙයි. හැබැයි පහුගිය අවුරුදු පහ ඇතුළතනම් මේ තත්ත්වය හොඳ අතට වෙනස් වෙලා තිබෙනවා.

චීනයේ වේගවත් කාර්මීකරණයේ හා නාගරීකරණයේ එක් නරක අතුරු පලයක් වුනේ චීන අහස වසාගත් කළු මීදුමයි. කළු මීදුම ලෙස මා සිංහලට පරිවර්තනය කරන්නේ smog කියන ඉංග්‍රීසි වචනයයි. මේ වචනය දුම යන තේරුම ඇති smoke යන්න හා මීදුම යන තේරුම ඇති fog යන්න එකතු වී හැදුනු වචනයක්. සිංහලෙන්නම් මීදුම කියන වචනය ඇතුළේම දුම කියන කොටස තිබෙන නිසා smog කියන එකට කළු මීදුම වැනි වචනයක් ගැලපෙනවා.

චීනයේ කළු මීදුමට හේතුව වුනේ ගල් අඟුරු බලාගාර වලින්, රථ වාහන වලින් හා කර්මාන්ත ශාලා වලින් පිටවන දුම් නිසි නියාමනයකින් තොරව වායු ගෝලයට මුදා හැරීමයි. වායු දූෂණය මැනීමේදී යොදා ගන්නා නිර්ණායකයක් වන්නේ PM 2.5 සාන්ද්‍රණයයි. මෙහි PM ලෙස හැඳින්වෙන්නේ අංශු පදාර්ථ (particulate matter) යන්නයි. PM 2.5 ලෙස වර්ග කරන්නේ මයික්‍රෝමීටර 2.5කට වඩා කුඩා, එනම් කෙස් ගහක ගණකමින් 3%කට වඩා අඩු ගණකමක් ඇති අංශු පදාර්ථයි. මීට වඩා තරමක් විශාල අංශු පදාර්ථ PM 10 ලෙස හැඳින්වෙනවා.

වායුගෝලයේ තිබෙන PM 10  අංශු පදාර්ථ පෙනහළු වලට ඇතුළු වී පෙනහළු වල ගැඹුරේ තැන්පත් වෙනවා. ඊටත් වඩා භයානක PM 2.5 අංශු පෙනහළු සිසාරා රුධිරයටම එකතු වෙනවා. ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය විසින් දවසක් ඇතුළත හා වසරක් ඇතුළත සාමාන්‍ය වශයෙන් ආශ්වාස වාතයේ ඝන මීටරයක් තුළ තිබිය යුතු උපරිම PM 10 හා PM 2.5 අංශු පදාර්ථ ප්‍රමාණ පිළිබඳව පහත තිබෙන නිර්දේශ ඉදිරිපත් කර තිබෙනවා.

Fine particulate matter (PM2.5)
10 μg/m3 annual mean
25 μg/m3 24-hour mean

Coarse particulate matter (PM10)
20 μg/m3 annual mean
50 μg/m3 24-hour mean

ඇමරිකාවේ පරිසර ආරක්ෂක ඒජන්සියේ නිර්දේශ මීටත් වඩා දැඩියි.

චීනය දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ මේ නිර්දේශ සත පහකටවත් මායිම් කළේ නැහැ. මේ වෙද්දී ලෝකයේ අපවිත්‍රම වායු ගෝල සහිත නගර තිබෙන්නේ ඉන්දියාවේ වුනත් කාලයක් තිස්සේම ඒ වාර්තාව දැරුවේ චීනයයි. 2013 වසරේදී බෙයිජිං නගරයේ PM 2.5 සාන්ද්‍රණය චීන රජයේ නිල වාර්තා අනුව 400 μg/m3 මට්ටමට දක්වාත්, බෙයිජිංහි ඇමරිකානු තානාපති කාර්යාලයේ දර්ශක අනුව 800 μg/m3 මට්ටමට දක්වාත් ඉහළ ගියා. PM 2.5 සාන්ද්‍රණය 300 μg/m3 මට්ටම ඉක්මවීම සැලකෙන්නේ ඉතාම අන්තරායදායක මට්ටමක් ලෙසයි. වාතය එපමණ දූෂණය වී ඇති විට නිවෙස් වලින් එළියට නොබැස සිටීමටයි නිර්දේශ කෙරෙන්නේ. චීනයේ වායු දූෂණය හේතුවෙන් වසරකට සිදු වන මරණ ගණන මිලියන 1.6ක් බව 2015දී ප්‍රකාශිත අධ්‍යයනයකින් ඇස්තමේන්තු කර තිබුණා.

බෙයිජිං නගරයේදී ජාත්‍යන්තර ඔලිම්පික් තරඟාවලිය පැවැත්වුණු 2008 වසරේදී චීන රජය තාවකාලිකව කර්මාන්ත ශාලා වලින් වායු ගෝලයට අපද්‍රව්‍ය මුදා හැරීම නියාමනය කළා. එහි ප්‍රතිපලයක් ලෙස කළු දුමාරයෙන් වසර ගණනාවක් වැහී තිබුණු බෙයිජිං අහස නිල් පැහැ ගැන්වුනා. ඔලිම්පික් නිල ලෙස හැඳින්වුණු මේ තත්ත්වය නිසා එම වසරේදී චීනයේ මරණ ගණන සැලකිය යුතු ලෙස අඩු වුනා. එහෙත්, ඔලිම්පික් තරඟ අවසන් වීමෙන් පසුව චීන රජය විසින් නැවතත් නියාමන රෙගුලාසි ලිහිල් කළා. චීන අහස නැවතත් කළු මීදුමෙන් වැසී ගියා. ඉන් පසුව, නැවත චීන රජය මේ වැඩේට අත ගැහුවේ පසුගිය වසර කිහිපය ඇතුළතයි.

මේ වන විට කොරෝනා මරණ ගණන 362 දක්වාත්, ආසාදිතයින් ගණන 17,387 දක්වාත් ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. කොරෝනා මරණ වලට එකම හේතුව කොරෝනා වෛරසයද? එසේ නැත්නම්, කාලයක් තිස්සේ චීන නගර වල දූෂිත වාතය ආශ්වාස කර ශ්වසන පද්ධතිය දුර්වල වී සිටි අයට කොරෝනා වෛරසය අන්තිම මාරාන්තික පහර එල්ල කළාද?

කොළඹ අහසත් ඒ තරම්ම පිරිසිදු නැහැ. මේ තියෙන්නේ දැන් මොහොතකට පෙර තත්ත්වය.

(Image: https://www.zdnet.com/article/chinas-smog-hits-new-highs-and-lows/)

කැලේ ගහක මල් පිපිලා...

කලින් ලිපියේ ලියූ කැලේ ගහක් වැටුනොත් සද්දයක් ඇහෙනවද කියන එක ගැන විස්තර කරන්න කියා පාඨකයෙක් ඉල්ලා හිටියා. ඒ කතාව ගැන වැඩි විස්තර මේ විකිපීඩියා පිටුවේ තියෙනවා. සමහර වෙලාවට ලොකුවට සද්දේ ආවත් ඇත්තටම ගහක් වැටිලා නැහැ. එහෙම වෙන්නේ කැලේ ගහක් (නො)වැටෙන වෙලාවට නෙමෙයි. මහ සෙනග මැද්දේ නගරයේ පාරක් අයිනේ තියෙන දැවැන්ත ගහක් (නො)වැටෙන වෙලාවටයි. සද්දේ හිමීට අඩු වෙලා ගියාට පස්සේ ගහ ඇත්තටම වැටෙනවා. ඒ වෙලාවට සද්දේ අහන්න කවුරුත් නැහැ. අර ඕෂල හේරත් හා දඹර අමිල හිමි දමපු මූලික අයිතිවාසිකම් නඩු වලට වෙන්නෙත් ඒ වගේ දෙයක්ද මන්දා.

කලින් ලිපියේ ලියූ ජනකතාවේ කාන්තාවට වල ඇතුළේදී නැවත සිහිය ආවට පස්සේ හොරු පෙට්ටිය ඇරපු නිසා නැවත එළියට එන්න පුළුවන් වුනා. අහම්බෙන් ඒ වගේ දෙයක් නොවුනානම් ඇය පසු දවසක කිසිවෙකු නොදැන වල ඇතුලේ ඇත්තටම මැරෙනවා. එහෙම මැරුණු අයත් ඇති. කවුද දන්නේ?

මිනිහෙක්ව මැරෙනවා කියන එක අපිට එක පාරට පේනවා වගේ නිශ්චිත භෞතික සිදුවීමක් නෙමෙයි. ඇත්තටම කියනවානම් මරණය කියන්නේ සමාජ සම්මතයක්. හැම වෙලාවෙම වගේ මිනිහෙක්ව මරා දමන්නේ "ජීවත් වන" අනෙක් මිනිස්සු විසිනුයි. එය ආර්ථික සාධක, ආචාර ධාර්මික සම්මත, සංස්කෘතික කරුණු, දැනුමේ සීමා ආදිය මත තීරණය කෙරෙන දෙයක්. අනෙක් මිනිස්සුන්ට කෙනෙක්ව ජීවත්ව තබා ගැනීම අවශ්‍ය නොවූ විට ඔහුව හෝ ඇයව මැරුණු කෙනෙක් විදිහට නම් කෙරෙනවා.

සමරිසි සේවනය ගැන ලියද්දී කියූ විදිහට මානසික හා ශාරීරික රෝග කියන්නේ සමාජ සම්මත. මේ දේවල් අර්ථ දක්වන්නේ ප්‍රකෘති මිනිස් ස්වභාවයට සාපේක්ෂව. නමුත් මේ ප්‍රකෘති මිනිස් ස්වභාවය කියන එක නිශ්චිත දෙයක් නෙමෙයි.

එක දෙයක් පැහැදිලියි. ප්‍රකෘති මිනිසෙක් ජීවත් වන මිනිසෙක් මිසක් මියගිය අයෙක් වෙන්න බැහැ. නමුත්, ප්‍රකෘති මිනිසා කියන සම්මතය වෙනස් වෙද්දී ජීවිතය හා මරණය අතර සීමාවත් වෙනස් වෙනවා. ඒ නිසා, මානසික හා ශාරීරික රෝග වගේම මරණය කියන්නෙත් සමාජ සම්මතයක්. මැරුණු මිනිහෙක් හා ජීවත් වන මිනිහෙක් අතර භෞතික වෙනස්කම් ඉරක් ඇඳලා වෙන් කරන්න බැහැ.

ලිපිය වෙනදාට වඩා කෙටියි තමයි. මගේ ලිපි වල වචන ගණන තීරණය වෙන්නේ සන්දර්භය මතයි.

(Image: https://www.emlawoffices.com/blog/fallen-tree-kills-director-new-jersey-cancer-society)

මරණය නියතද?

මේ දවස් වල බ්ලොග් ලිපියක් ලියනවා කියන එක ගොඩක් වියදම් අධික වැඩක්. ඒ වෙනුවෙන් කාලය යොදවන්න වෙන්නේ ඊට වඩා වැදගත් වැඩ ගණනාවකින් මොකක් හෝ එකක් පැත්තකින් තියලයි. එහෙම වුනත් ඉතිං හදාගත්ත දරුවා නිකම්ම මැරෙන්න අරින්නත් බෑනේ. බ්ලොග් එක අමාරුවෙන් හරි පණ පිටින් තියා ගන්න අතරින් පතර හෝ මොනවා හරි ලියන්නේ නැතුව කොහොමද? අර කියන්නේ අවම බලය යොදවනවා කියලා. අඩු ගානේ ඒ වගේ වැඩක්වත් කරන්න එපායැ.

ඉංග්‍රීසින් ලංකාවට එන කාලේ ලංකාවේ සාමාන්‍ය මිනිසුන්ගේ ආර්ථික සෞභාග්‍යය ගැන ෆර්ගසන්ගේ ලියවිල්ලක තිබුණු දෙයක් අනුව ඒ කාලයේ ලංකාවේ මිනිස්සුන්ගේ ආහාර පරිභෝජනය ප්‍රමාණවත් වෙලා තියෙන්නේ යාන්තමින් සිරුර හා ආත්මය එකට තියා ගන්න පමණයි. ඒ කියන්නේ ඒ කාලේ ලංකාවේ මිනිස්සු කරලා තියෙන්නේ ශරීර කූඩුව එක්තැන්ව තියා ගන්න අවශ්‍ය අවම බලය එයට සපයන එක විතරයි. හැබැයි ඒ ගැන ඔවුන් කණස්සල්ලෙන් සිට නැහැ.

ෆර්ගසන්ගේ ඔය ප්‍රකාශයෙන් පේනවා ඔහු ජීවිතය කියා විශ්වාස කළේ මොකක්ද කියන එක. මිනිහෙක්ගේ ආත්මය ශරීර කූඩුව ඇතුළේ හිර කරගෙන හිටිය හැකි තාක් කල් මිනිහෙක් ජීවත් වෙනවා. ආත්මය ශරීරයෙන් පිට වී ගියාට පස්සේ මිනිහා මැරෙනවා. හැබැයි ඒ විදිහට විනාශ වෙන්නේ භෞතික ශරීරය විතරයි. ශරීරයෙන් පිටව ගිය ආත්මය වෙන තැනක ස්ථිරව තියෙනවා.

ආත්මවාදය ගොඩක් පැරණි අදහසක්. අදටත් ලෝකයේ ප්‍රධාන ආගම් ගණනාවක්ම අදහන මිනිස්සු ස්ථිර ආත්මයක පැවැත්ම විශ්වාස කරනවා. ඒ අනුව මරණය කියා කියන්නේ ඔය ස්ථිර ආත්මය සිරුරෙන් ඉවත්ම යාමයි. ඔය කියන විදිහේ ආත්මයක් කියා එකක් නැති බවත් සිරුර කියන්නේ එය හැදී තිබෙන භෞතික කොටස් පමණක්ය කියන එකත් විශ්වාස කරන අනාත්මවාදීනුත් සෑහෙන කාලෙක සිටම ඉඳලා තියෙනවා. දැනුත් ඉන්නවා.

බෞද්ධ අදහස ආත්මවාදය හා අනාත්මවාදය යන දෙකම ප්‍රතික්ෂේප කිරීම බව අවිවාදිත කරුණක්. ඔය දෙකම ප්‍රතික්ෂේප කළාම තත්ත්වය ඔය දෙකෙන් එකක් තරම්වත් සරල නැහැ. ඒ නිසා, මට තේරෙන හැටියටනම්, මේ ගැන බෞද්ධ අදහස කියා විවිධ අය ඉදිරිපත් කරන්නේ එකම අදහස නෙමෙයි. තමතමන් තේරුම් ගන්න දෙය.

හරි. ඔය ඔක්කොම පැත්තකින් තියමු. අපි එක්ක ජීවත් වූ ගොඩක් අය මිය ගිහින් තිබෙනවා. ඒ විදිහට මැරුණු අය නැවත අප අතර ජීවත්ව නොසිටින බව පැහැදිලියි. ඒ කියන්නේ මරණය කියා ආපසු හැරවිය නොහැකි සේ පෙනෙන කිසියම් සංසිද්ධියක් තිබෙනවා. ජීවත් වන සියල්ලන්ටම ඒ සංසිද්ධියට කවදා හෝ මුහුණ දෙන්න සිදුවන බව අපට පේනවා. ඒ නිසා මරණය නියතයි කියා අප කියනවා. ඔය නියත මරණය ගැන ජීවත් වන අප නිතර අහනවා.

ඇත්තටම මරණය කියා නියත දෙයක් තියෙනවද? එහෙමනම් ඒ මොකක්ද?

මම අහල තියෙන එක ජනකතාවක වඩුවෙක් ඔහුගේ තරුණ බිරිඳට ගොඩක් ආදරෙන් ඉන්නවා. එක දවසක් දර කඩන්න කැලේට යන මේ කාන්තාව නයෙක් විසින් දෂ්ඨ කරනු ලැබ මිය යනවා. ගෙදර තිබුණු අලුත ඉරපු රුක්අත්තන ලෑලි වලින් පෙට්ටියක් හදන වඩුවා තමන්ගේ මිය ගිය තරුණ බිරිඳව වල දමන්නේ ඇගේ කණකර බඩුත් එක්කයි.

පෙට්ටි වල මිනී තැන්පත් කර වල දැමීම ලංකාවේ පෙර සිටම තිබුණු පුරුද්දක් නොවන නිසා මේ කතාව ගොඩක් පරණ එකක් වෙන්න බැහැ. ඒ වගේම, මෑතක් වන තුරුම ලංකාවේ ගොඩක් ගැමියන් සතුවූ වටිනා වස්තු වුණේ ඔය කණකර බඩු ටිකයි. දරුවෙක් අසනීප වුණහම කණකර බඩු උගස් කරන එක එක යුගයක සිංහල චිත්‍රපට හා නවකතා බොහොමයක දකින්න පුළුවන් දෙයක්නේ.

ලංකාවේ පැරණි ගැමියන්ගේ තිබුණු අදහස වුනේ කෙනෙක් මැරුණට පස්සේ මැරුණු කෙනාගේ පාරිභෝගික භාණ්ඩ ප්‍රයෝජනයට ගන්න එක ටිකක් හරි මදි වගේ කියන එකයි. ඒ නිසා, ගොඩක් අය මැරුණු කෙනාගේ පැදුරු කොට්ට ඇඳ ඇතිරිලි ආදිය පන්සලකට දෙනවා. මැරුණු කෙනා ගැන නිතර මතක් වෙන එක වළක්වාගන්න කරපු දෙයක් වෙන්නත් පුළුවන්.

පාංශුකූල සිවුරක් කියන එකෙන් අදහස් වන්නේත් මිනියක් ඔතා සොහොනට විසිකළ රෙද්ද ඇතුළු පොළොවට දිරා යන්න නියමිත අපවිත්‍ර රෙදි වර්ග 23කින් එකක හෝ කිහිපයක කොටස් අරගෙන පිරිසිදුකර කෑලි මූට්ටු කර හදාගන්න සිවුරක් කියන එකනේ. දැන්නම් පාංශුකූල සිවුරු අඳින හාමුදුරුවරු නැහැ. පාංශුකූල දෙනවා කියලා කරන්නේ මතක වස්ත්‍ර පූජා කරන එකනේ.

කොහොම වුනත් රන් රිදී ඇල්ලීමෙන් වැළකී ඉන්න සපථ කර සිටින හාමුදුරු කෙනෙකුට මැරුණු කෙනාගේ කණකර බඩු දෙන්න බැහැනේ. ඒක කවුරුත් දන්නවා. ඒ නිසා, කතාවේ වඩුවා මිනියේ කණකර බඩු ගලවනවා කවුරු හරි දැක්කොත් කියයි "අරෙහෙ ගෑණි මැරිලා. ඒ අස්සේ මූට ගෑණිගේ රත්තරං බඩු වලට තණ්හාසේ!" කියල. ලංකාවේ ගොඩක් මිනිස්සු කැමති තමන් රත්තරන් වගේ වස්තු සම්පත් වලට ලොකු ආසාවක් නැති බව අනික් අයට පෙන්නන්නයි. විශේෂයෙන්ම ගෙදර මරණයක් වෙලා තියෙන වෙලාවක.

ඔහොම කිවුවට මිනියේ රත්තරන් බඩු එක්කම වලලලා දමන එක මොන අපරාදයක්ද? කොහොම හරි අන්තිම මොහොතේ මිනිය වහන්න කලින් අනිත් අයට නොපෙනෙන්න ඔය ටික ගලව ගන්න විදිහකුත් තියෙන්න ඕනැනේ. අර මිනිය තනි කරනවා කියන පුරුද්ද ඇති වෙලා තියෙන්නේ ඔය හේතුව නිසා කියනවනේ. ඕක ප්‍රසිද්ධ රහසක් නිසා අන්තිම මොහොතේ මිනියේ කණකර පාළු වෙලා කියලා දැකපු අය වුනත් ඒක ප්‍රශ්නයක් කරගෙන නැහැ.

කොහොම වුනත්, කතාවේ වඩුවානම් එහෙම කරලා නැහැ. ඔහු ඇත්තටම හිතලා තියෙන්නේ තමන්ගේ ආදරණීය බිරිඳ අහිමි වෙලා තියෙද්දී ඇගේ කණකර බඩු මොකටද කියලයි. එහෙම හිතලා රත්තරන් බඩුත් එක්කම පෙට්ටිය වල දැමූ බව ගමේ හැමෝම වගේ දැකල තියෙනවා.

රත්තරන් බඩු නිකම්ම පොළොවට පස් වෙන්න අරින්න පුළුවන්ද? බෑනේ. ඕක දැකපු ගොඩක් අය වල හාරලා රත්තරන් බඩු ගන්න එක ගැන හීන මවද්දී එයින් කීප දෙනෙක් එකතු වෙලා එදා රෑම වැඩේට බහිනවා. මේ කට්ටිය වල හාරලා පෙට්ටියේ පියන අරිනවා.

මළ කෙළියයි. මෙන්න වඩුවාගේ බිරිඳ නැගිටිනවා. කට්ටිය පණ එපා කියලා දුවනවා. වඩුවාගේ බිරිඳ ආපහු ගෙදර එනවා. ඈ ඇත්තටම මැරිලා ඉඳලා නැහැ. නයි විෂ නිසා සිහි මූර්ජා වෙලයි ඉඳල තියෙන්නේ. කතාවේ කියන හැටියට රුක්අත්තන ලීයට නයි විෂ උරාගැනීමේ හැකියාවක් තියෙනවලු. වත්තේ රුක්අත්තන පැලයක් හිටෙවුවහම නයි එන්නේ නෑ කියල කතාවකුත් මම අහල තියෙනවා. කොහොම වුනත්, හොඳ වෙලාවටයි වඩුවා ඇගේ කණකර ගලවා නොගත්තේ. නැත්නම් ඉතිං නැවත සිහිය ආවත් ඇයට නැවත ගෙදර එන්න ලැබෙන්නේ නැහැ. ඈ හිටියේ  සිහි මූර්ජා වී බව වෙනත් කවුරුවත් දන්නෙත් නැහැ. අර දාර්ශනික ප්‍රශ්නයක් තියෙනවනේ මහ කැලේ මැද්දේ ලොකු ගහක් මුලින් ඉදිරී බිම වැටුණා. නමුත්, ඒ බව කවුරුත් දන්නේ නැහැ. එහෙමනං සද්දයක් ඇහුණද කියලා.

කොයි දේ වෙන්නෙත් හොඳට කියනවනේ. ඒ කියමනට අදාළ කතාවනම් දන්නවා ඇතිනේ. ඒ මේක නෙමෙයි. කොහොම හරි අන්තිමට අර රත්තරන් හොයපු අයට පිං සිද්ධ වෙන්න වඩුවාගේ බිරිඳ නැවත ගෙදර ආවා. ඈ වඩුවා එක්ක තවත් චිරාත් කාලයක් යහතින් ජීවත් වී, දරු මුණුපුරන් රොත්තක්ම හදා ඇත්තටම මිය ගියේ ගොඩක් පස්සේ දවසකයි.

(Image: http://www.info.shalanka.com/famous-people-in-sri-lanka/actorsactresses-people-in-sri-lanka/vijaya-kumaranatunga/)

සාධාරණත්වය උදෙසා අරගලය

අදට වසර හයකට පෙර නීත්‍යානුකූල මිනීමැරුමක ගොදුරක් වූ රිසානා නෆීක් පිළිබඳ මතකය අලුත් කරමින් නාරද විජයසූරිය විසින් ඔහුගේ වත්පොත් පිටුවේ තබා ඇති සටහනක් එතැනින් උපුටාගෙන පහත පළ කර තිබේ.

"මගේ දෑසේ කඳුලක් තිබේ ... ඒ ඔබ වෙනුවෙනි 
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
දුක කියන්නට කිසිවෙකු නොමැතිව , ළමා දිවියේ අනන්ත අප්‍රමාණ දුක්ඛ දෝමනස්සයන්ට මුහුණ දෙමින් වසර 7 ක් තිස්සේ අඳුරු සිර මැදිරියක සිරගතව සිටි ඒ අහිංසක දැරිය අද වැනි දිනයක උදේ 11 . 40 ට තියුණු කඩු පහරින් ගෙළ සිඳ මරා දැමිණි 
ගිණියම් රියාද් වැලි කතර අහිංසක දැරියගේ රුධිරය උරා ගන්නා මොහොතේ භීතියෙන් මුසපත් වූ ඇගේ විවුර්ත වූ දෑස සහිත හිස බිම පතිත විය . 
මට ඇගේ බියපත් දෑස මැවී පෙනෙයි .

වසර ගණනාවක් තිස්සේ නොවියලෙන කඳුලක් මගේ ඇස් කෙවෙණි වල සිර වී තිබේ 
අද ද සිතුම් පාරා ඒ කඳුළු උණුසුමට වැගිරේ . 
ඇගේ මරණයට මා වගකිවයුතුයැයි දැනෙන වරදකාරී හැඟීමෙන් මියෙන තුරු මිදිය නොහැක ,

ඒ අවාසනාවන්ත ජීවිතය බේරා ගැනීමට කරනු ලැබූ නිහඬ සටන පරාජය වූ හැටි මම ඔබට කියමි . 
ඒ 2007 වසරේ ජූනි මාසයේ දවසකි , නෙත් රූපවාහිනී මැදිරියේ රාත්‍රී පහන් කන්ද වැඩ සටහන නිම කර මගේ කාර්යාල කාමරයට ඇතුල් වන විට දුර කථන ඇමතුමක් ලැබිණි , 
සෞදි අරාබියේ සිට කථා කළ ගෘහ සේවිකාවක් බිඳුණු ස්වරයෙන් පැවසුවේ ''දවද්මි '' සිර ගෙදර අපේ ගැහැණු ළමයෙකු මරණ දණ්ඩනයට නියම කර ඇති බවත් තව මාසයක් ඇතුළත අභියාචනයක් නොකළහොත් ඈ මරා දමන බවත්ය . මේ වන විටත් බලධාරීන් කිසිම පියවරක් ගෙන නොමැති බවත්ය .
සිර ගෙදරට යාමට අවකාශ ඇති ඇය දැරිය ගේ සියලු තොරතුරු අසා දැනගෙන මට කීවාය ,

අල් කතයිබි නමැති පොහොසත් පවුලක මාස 4ක් වයසැති දරුවාට කිරි පොවමින් සිටින අතරතුර ශ්වාස මාර්ගයේ කිරි සිරවීමට ලක් වී ඇත , ඇය කෑ ගසමින් දරුවාගේ පිටට වැරෙන් තට්ටු කරන්නට පටන් ගත්තාය , ඒ මොහොතේ ගෙහිමි කාන්තාව එහි පැමිණි අතර , දරුවා නිසලව සිටින අයුරුත් රිසානා පිටට පහර දෙන අයුරුත් දැක වහා කිපී දැරියට නහයෙන් ලේ වැගිරෙන ලෙස පහර දී පොලිසියට භාර දී ඇත .

පොලිසියෙදීත් ඉන බඳින හම් පටියකින් දරුණු පහර දීමට ලක්ව සිටි දැරියට අරාබි භාෂාවෙන් ඔවුන් කියූ කිසිවක් වටහා ගත නොහැකි විය , කාත් කවුරුත් නොමැති රටක ඇය බියෙන් මුසපත් වී සිටියාය ,

දරුවාගේ ගෙල මිරිකා මරා දැමූ බවට ලියු ලිපියකට , අකුරු නොදත් ඇයගේ ඇඟිලි සලකුණ ගෙන තිබිණි , 2005 වසරේ මැයි 4 වනදා රියාද් නගරයට පැමිණි 17 හැවිරිදි දැරිය දින 18 ක සේවයෙන් පසුව 22 වනදා මේ අවාසනාවන්ත ඉරණමට මුහුණ දුන්නාය .

වසර දෙකක නඩු විභාගයෙන් අනතුරුව මරණ දණ්ඩනය නියම කරන තුරු කිසිවෙකු මේ පිළිබඳව දැනුවත් වී නොතිබිණි , එදා රාත්‍රියේ එම ගෘහ සේවිකාව ඒ බව මට නොපවසන්නට එය මාධ්‍යයෙන් වසන් වුන සිද්ධියක් වන්නට ඉඩ තිබිණි .

සිද්ධිය ඇසීමත් සමගම මගේ සිරුර ගිණිගෙන දැවෙන බවක් මට දැනුනි , එවකට විදේශ කම්කරු කටයුතු පිලිබඳ අමාත්‍ය කෙහෙළිය රඹුක් වැල්ල මහතාට ඒ රාත්‍රියේම මම දුර කථන ඇමතුමක් දුන්නෙමි , ඕනෑම මොහොතක ඔහුගේ ලේකම් වරයෙකුට කථා කරන්නට මට පහසුව සලසා තිබිණි . සිද්ධිය කෙටියෙන් පවසා හෙට උදෑසන විශේෂ සජීවී පහන් කන්ද වැඩ සටහනකට සුදානම්ව සිටින ලෙස දැනුවත් කර , එමොහොතේම මම ආසියානු මානව හිමිකම් සංවිධානයට සහ ජාත්‍යන්තර ක්ෂමා සංවිධානයට විද්‍යුත් ලිපි දෙකක් යොමු කෙරුවෙමි , පසුදා උදෑසන සජීවී වැඩ සටහනේදී සිද්ධිය අනාවරණය කළ මම සෞදි අරාබි තානාපති වරයාට පිළිතුරු දෙන්නැයි ආරාධනය කළෙමි ,

හොඳින් සිංහල කථා කරණ , ඕනෑම මොහොතක අපේ රුපවාහිනිය සමග සම්බන්ධ වන , මා සමග දැඩි කෝපයකින් පසුවන තානාපති තුමා දුරකතනයෙන් සම්බන්ධ විය . 
ඒ වනවිටත් තානාපති කාර්යාලය , රිසානාගේ සිද්ධිය ශ්‍රිලංකාවේ රජයට වාර්තා කර නොතිබුන බව මට පැහැදිලි විය .

ඔහු මේ සිද්ධිය දන්නා බවත් , අභියාචනයක් ඉදිරිපත් කිරීමට අරාබි නීතිඥයින් සපයා ගැනීමට සහ නීතිමය කටයුතු වලට දැවැන්ත වියදමක් යන බවත් එය අප සිතන තරම් පහසු නොවන බවත් ඔහු පැවසීය ,

මගේ ඉවසීමේ සීමාව ඉක්ම ගිය අතර , මා සිටින්නේ සජීවී වැඩ සටහනක බව මට අමතක විය ,
තානාපති කාර්යාලයේ ගෝනියක් තිබේදැයි මම ගරු තානාපති තුමාගෙන් අවිනීත ලෙස ප්‍රශ්න කලෙමි , 
එතුමා ඒ ඇයි දැයි මගෙන් විමසීය ,
කරුණාකර එම ගෝනිය තානාපති කාර්යාලයේ දොරටුව අසල තබන ලෙස මම ඉල්ලා සිටියෙමි . 
''නාරද රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික කටයුතු විහිලුවකට ගන්න එපා , මාධ්‍ය ඉදිරියේ වීරයෙක් වන්නට ඔබට ඕනෑම දෙයක් කිව හැකි නමුත් මේ ප්‍රශ්න ගැඹුරු රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික ගනු දෙණු , ඔබ ඔබේ කටයුතු කරගෙන සිටින්න .'' යැයි ඉතා වෘත්තියමය අයුරින් සහ ඉවසීමෙන් ඔහු පැවසීය ,

අපට අපේ දැරියකගේ ජීවිතය පිළිබඳව වේදනාවක් ඇති බවත් , වැසිකිලි හෝදන , කාණු පිරිසිදු කරණ මන්දිර වල බැල මෙහෙවරකම් කරන දිළිඳු මිනිසුන්ගේ රුධිරය කකියන බවත් , ඒ මිනිසුන් ගේ දුප්පත් වැටුපෙන් රියාල් එක බැගින් පෝලිමේ විත් ඔබේ ගෝනිය පුරවා දෙන්නට අප සපථ කරන බවත් මම ඔහුට පැවසීමි . 
මගේ දෑස් වල කඳුළු කැමරාවෙන් වසන් කර ගැනීමට උත්සහ කළද මගේ කටහඬේ බිඳුණු ස්වරය ලෝකයට ඇසුනි . දහස් ගණනක් දෙනා එක හඬින් අසරණ දැරිය වෙනුවෙන් හඬ නගන්නට විය . ඈ ඒ කිසිවක් නොදැන අඳුරු සිරකුටියේ මරණ භයෙන් තැතිගෙන සිටි මොහොතේ අප ඇය බේරා ගැනීමේ සටන අරඹා තිබිණි , 
ඊ ළඟ මොහොතේ ඇමති වරයා දුරකතනයෙන් සම්බන්ධ විය , ඔහු වහාම මේ වෙනුවෙන් ක්‍රියා කරන බවත් නියෝජ්‍ය ඇමති බාහිලා මහතා හෙටම රියාද් නුවරට පිටත් කරන බවත් පොරොන්දු විය , ඉනික්බිති ලංකාවේ දේශපාලකයින් , මාධ්‍ය මේ පිලිබඳ පුවත් මවන්නට විය .

එතැන් පටන් සිදු වූ සිද්ධි දාමය එතරම් ප්‍රීති දායක නොවේ , කොළඹ සරසවියේ නීති පීඨයෙන් පිට වුන අපට වඩා ඉහළ වසරක උගත් නීතිඥයෙක් වූ තානාපති කාර්යාලයේ නීති නිලධාරියා විශාල කැපවීමකින් කටයුතු කළ නමුත් , ලිපි ගොනු සැඟවීම වැනි බාධක ඔහුට එල්ල විය , ඇතැම් විට අපට රහසිගතව මෙහෙයුම් දියත් කරන්නට සිදු විය .

නීතිමය පිළිසරණ ඉතා අල්ප බව වැටහෙන්නට පටන් ගත විට ලාංකික සේවකයන් මාර්ගයෙන් සෞදි ජාතිකයන් දෙදෙනෙකු හඳුනා ගත් මා මියගිය දරුවාගේ දෙමාපියන් වෙත කිට්ටු කලෙමි . 
එරට ශාරියා නීතිය අනුව අගතියට පත් පාර්ශවයට පමණක් ලේ වන්දිය ලෙස මුදලක් රැගෙන රිසානාට සමාව දීමේ හැකියාව තිබිණි . සෞදි රජයේ ප්‍රධාන පෙලේ අමාත්‍යංශ දෙකක උසස් නිලධාරීන් වූ මියගිය දරුවාගේ දෙමාපියන් වෙත පණිවුඩ කරුවන් යොමු කළෙමි , එකළ එහි සේව්‍ය කළ බොහෝ දුප්පත් මිනිසුන් විශාල කාර්යභාරයක් ඉටු කරනු ලැබිණි ,

දරුවාගේ පියා විශාල මුදලක් ලේ වන්දිය ලෙස ලබා ගැනීමට කැමැත්ත පල කළද මව එක හඬින්ම කියා සිටියේ රිසානාගේ රුධිරය දැකීමට ඇයට අවශ්‍ය බවයි . 
එහෙත් අප උත්සාහය අත නොහැරියෙමු , ඒ වන විට මහින්ද රාජපක්ෂ ජනාධිපති වරයාත් , බ්‍රිතාන්‍යයේ චාල්ස් කුමරාත් සෞදි රජුගෙන් දැරියට සමාව දෙන ලෙස ඉල්ලීම් කර තිබිණි ,
බාල වයස්කාර දැරියට මරණ දඬුවම නියම කිරීම මානව හිමිකම් උල්ලංඝනය කිරීමක් බවට අපේ නීතිඥයින් තර්ක කරමින් සිටියේය .

සියල්ල තීරණය වන්නේ මවගේ කැමැත්ත මත බව තේරුම් ගත් අප ඇය කැමති කරවා ගැනීමේ වෑයම අත නොහැර කරගෙන යමින් සිටියෙමු .
අවාසනාවට ආර්ථික හේතුන් මත නෙත් රුපවාහිනිය නවතා දැමීමට සිදු විය .

අපේ රුපවාහිනී තිරයේ සංඥා නොමැති බව දක්වන පණිවිඩය දෙස බලාගෙන මගේ කාර්යාල මේසය මත මම හඬමින් සිටියෙමි . ඒ මොහොතේ ගලා ගිය කඳුළු වල වැඩි බරක් රිසානා වෙනුවෙන් වෙන්ව තිබිණි . 
වසර 8 ක නඩු විභාගයකින් පසුව 2013 ජනවාරි 9 වනදා පෙ ව 11.40 ට රියාද් හී දවද්මි වධක භූමියේදී මරා දැමිණි .

රටේ පවතින අනන්ත දරිද්‍රතාවයෙන් මිදෙන්නට තම ලෙයින් මසින් තැනූ දියණිය අඩු වයසක් යොදා මාරු කතරට යැවූ දෙමාපියන්ටත් , දිළිඳු මිනිසුන්ගේ ජීවන වේදනාව මත සුඛෝපභෝගී ජීවිත ගෙවන මුග්ධ දේශපාලකයන්ටත් අද රිසානා අමතක වී තිබිය හැකිය .

එහෙත් ඈ මගේ දියණිය මෙන් . ඈ මගේ සොයුරිය මෙන් මගේ හදවත පතුලේ රිදුම් දෙමින් මා මියයන තුරුම සිටිනු ඇත . අදටත් මේ රටේ මිනිසුන්ට කිසි විටෙකත් අවශ්‍ය නැති කුණු කන්දල් අලෙවි කරණ මාධ්‍ය පිළිබඳව මට පිළිකුලක් තිබේ ,

කාලකන්නි දේශපාලකයන්ට කඩේ යනවා වෙනුවට , රටක ජනතාවගේ ආකල්ප සංවර්ධනය කරන්නට රුපවාහිනිය වැනි මාධ්‍යයක් යොදා ගත හැකි ආකාරය පිළිබඳව පුර්වාදර්ශයක් සපයන්නට අපට හැකි විය . 
එවැනි මාධ්‍ය සිහිනයක් අවසන් හුස්ම දක්වාම මා තුල තැන්පත්කළ දැරිය අද වැනි දවසක ගෙළ කපා මරා දැමූ , ඒ බියපත් දෑසේ හිමිකාරියයි , 
රිසානා වැනි තවත් දස දහස් ගණනක් අදත් වැලි කතරේ දුක් විඳියි .

ඔබ ඔබෙන් ප්‍රශ්ණ කරමි 
රිසානා මුහුණ දුන් අවාසනාවන්ත ඉරණම ඔබේ සහජාත දියණියට අත් වුවහොත් ඔබ කුමක් කරන්නේද ? 
එහෙත් රිසානා ඔබේ දියණිය නොවේ ,
එහෙයින් ඇගේ මරණය ඔබට ඉවසා දරා ගත හැකිය , 
අප සැබවින්ම මිනිසුන්ද ?

නාරද විජයසූරිය"

රිසානා නෆීක්ව මරා දමනු ලැබීම අත්වැරදීමක ප්‍රතිඵලයක් බව හෝ එක් හුදෙකලා සිදුවීමක් බව යමෙකුට කියන්නට පුළුවන. ඉහත සටහන සමඟම කියවිය යුතුයයි මා සිතන නදීර විජේසිංහගේ පහත බ්ලොග් සටහනේ විස්තර කෙරෙන සිදුවීමනම් කෙසේවත් අත්වැරදීමක් නොවේ.

සාධාරණත්වය උදෙසා අරගලය 

අඳුරට ඉඩදී අඳුරේ සැඟවී ඔබගෙන් වෙන්වී මම යන්නම්...

සංගීතය ගැන දන්නා කිසිම කෙහෙම්මලක් නැතත්, අමරදේවයන් නික්ම ගොස් ඇති මේ මොහොතේ කෙටියෙන් හෝ සටහනක් නොතබාම නොහැකිය.

ටික කලකට පෙර බ්ලොග් ලොව හමා ගිය ගීත රැල්ලට හසුවුණු ඉකොනොමැට්ටා විසින් පලකළ ගීත දහසයක ලැයිස්තුවෙන් තුනක්ම ගයන්නේ අමරදේවයන් විසිනි. මේ ගීත ගණන තුනක් වූයේ ඉකොනොමැට්ටා තේරුවේ අනුපිළිවෙලින් ප්‍රියතම ගීත සොළොසක ලැයිස්තුවක් නොව ගීත සොළොසක ප්‍රියතම පැකේජයක් වීම නිසාය. මේ දෙකේ වෙනස ගැන ඉකොනොමැට්ටා කලින්ම ලිවුවේය. එසේ නොකර තනි තනිව ගීත ගෙන ශ්‍රේණිගත කළේනම් අමරදේවට මීට වඩා වැඩි ඉඩක් වෙන්වනු ඇත.

අමරදේවගේ ගීත වලට ඉකොනොමැට්ටාගේ ඇති කැමැත්ත ගැටවර වියේ සිටම එන්නකි. ඒ කාලය පීචං ප්‍රබුද්ධ භේදය ලොකුවටම තිබුණු කාලයකි. අමරදේව හා නන්දා මාලිනිය වැනි අය ප්‍රබුද්ධ ගොඩේ උඩින්ම සිටිද්දී, ජෝතිපාල හා නිහාල් නෙල්සන් වැනි අය හිටියේ පීචං ගොඩේය. මේ පීචං ගායකයින්ට ගැලරියේ සිට විසිල් ගහන රසිකයෝද නොඅඩුව සිටියහ. (විසිල් නොගැහුවත්, එවැනි ගායකයින්ගේත් ඉකොනොමැට්ටා කැමති ගීත රැසක් තිබේ.)

ඉකොනොමැට්ටා අමරදේවගේ ගීත ප්‍රිය කළේ ප්‍රබුද්ධ වෙන්නට අවශ්‍ය වූ නිසා නොවේ. අමරදේව රිද්මයට හදවතින්ම බැඳුණු නිසාය. ඒ බැඳීම එදාමෙදාතුර වෙනස් වුණේ නැත. කෙසේවුවද, අනුන්ට පෙනෙන්නට රාක්ක ගණන් පොත් ගොඩගසන්නන් මෙන්ම ප්‍රබුද්ධ බව පෙන්වන්නට අමරදේව අහන අය ඒ කාලයේද සිටියහ.

මා හිතන ලෙස මේ ප්‍රබුද්ධ පීචං භේදය පැමිණියේ ඉන්දියාවෙනි. උත්තර භාරතීය රාගධාරී සංගීත ශීල්පීහු බොහෝ විට අනෙකුත් සංගීත සම්ප්‍රදායයන් පහත් කොට සලකති. මගේ අදහස පරිදි අනන්‍ය හා පුළුල් සංගීත සම්ප්‍රදායක් නොතිබුණු ලංකාවට ගැලපෙන සංගීත සම්ප්‍රදායක් සකස් කිරීම සඳහා අමරදේවයන් විසින් ලබාදුන් දායකත්වයට වැඩිම ආභාෂයක් ලැබුණේ උත්තර භාරතීය රාගධාරී සංගීතයෙනි. ඒ ඔහු සංගීතය හැදෑරුවේ ලක්නව්හි භාත්ඛන්ඩේ සංගීත විද්‍යා පීඨයෙන් බැවිනි. කෙසේවුවද, අමරදේව සංගීතයේ දකුණු ඉන්දීය, බටහිර හා බයිලා සංගීත ආභාෂය මෙන්ම දේශීය ජනගී ආභාෂයද තිබුණේය. ඔහුට පෙර සිංහල සංගීතය පෝෂණය කළ, ශාන්ති නිකේතනයේ උගත් ඇතැමුන් තුළ වඩා ඉස්මතු වූයේ රාබීන්ද්‍ර ශාන්ගීත් ආභාෂයයි.

මේ රාබීන්ද්‍ර ශාන්ගීත් සම්ප්‍රදායද මා ඉතා කැමති සංගීත සම්ප්‍රදායකි. එම සම්ප්‍රදායේ ගී වැඩිපුර රස විඳින්නට ලැබුණේ මා බංග්ලා දේශයේ ගතකල ටික කාලයේදීය. මේ ගී වලට පෙම් බැඳ සිටි මා දිනක් ධාකාහි ප්‍රධාන පෙලේ හෝටලයක අවන්හලක සජීවී සංගීතයට සවන් දෙමින් සිටියෙමි. මා සමඟ සිටි අපේ ආයතනය හා අනුබද්ධ බංග්ලාදේශ සමාගමේ ප්‍රධානියා එහි සංගීතය සැපයූ ගායකයා වෙත කිසියම් මුදලක් විසි කර කැමති ගීතයක් ඉල්ලීමේ අවස්ථාව මට ලබා දුන්නේය. මට එක් වරම සිහියට ආවේ මා කැමතිම රාබීන්ද්‍ර ශාන්ගීත් ගීයකි. මගේ මුවින් වචනය ගිලිහෙන පමාවටම ලොකු වරදක් වූ බව මට තේරුණේය. එක් වරම ගල් වූ ගායකයා සිය කටහඬ අවදි නොකරම මා දෙස බලා සිටී.

"සමාවෙන්න! ඔහු විදේශිකයෙක්!"

මගේ සගයා වහාම ගායකයාගෙන් සමාව ඉල්ලුවේය. එසේ නොකීවානම් ඔහු සිය සර්පිනාවද අකුලාගෙන පිටවනු නොඅනුමානය. උත්තර භාරතීය රාගධාරී සංගීත ශිල්පියෙකුගෙන් රාබීන්ද්‍ර ශාන්ගීත් ගීයක් ඉල්ලීම එතරම්ම ලොකු අපහාසයක් බව මම එතෙක් දැන නොසිටියෙමි. සිය සංගීත සම්ප්‍රදාය වෙනුවෙන් බත්පත අතහරින ගායකයන් ඉන්නේ ඉන්දියානු චිත්‍රපට වල පමණක් නොවේ. ඉන්දියාවේදී රාබීන්ද්‍ර ශාන්ගීත් සම්ප්‍රදාය සාමාන්‍යයෙන් වැටෙන්නේ පීචං ගොඩටය.


ඉහත සිදුවීමේදී හමුවූ 'ප්‍රබුද්ධ' ගායකයාගෙන් වෙනස්වූ අමරදේවටනම් සිය රසිකයෙකුගේ සම්මත 'පීචං' හැසිරීමක් හමුවේ වුවත් කෝප නොවී ඉවසිල්ලෙන් ප්‍රතිචාර දැක්වීමේ හැකියාව තිබී ඇති බව පෙනේ.

අමරදේවනම් ගායකයා බිහිවීමේ කතාවම ඉල්ලුම හා සැපයුම පිළිබඳ කතාවකි. ඇල්බට් පෙරේරා අමරදේව වන්නේත්, මුදල් සම්මාදම් කර භාත්ඛන්ඩේ යවා මේ ගායකයාව බිහිකරගන්නට ජනතාව යොමුවන්නේත් රටේ අමරදේව වැනි ගායකයෙකුට ලොකු ඉල්ලුමක් පැවති නිසාය. අමරදේව මේ බරපැන සැපයූ මිනිස්සුන්ගේ බලාපොරොත්තු කඩකළේ නැත. 

මගේ කියවීම අනුව, අමරදේව කිසියම් ස්ථායී සමතුලිතතාවයක සිටි ගායකයෙකි. ඔහු උපන් වසරේ ලාංකිකයෙකුගේ අපේක්ෂිත ආයුකාලය සැලකූ විට අමරදේව දිගු කලක් ජීවත් වූ අයෙකි. හෘදයාබාධයකින් මියගොස් ඇතැයි සඳහන්වන ඔහු සෞඛ්‍ය සම්පන්න ජීවන රටාවක් පවත්වා ගැනීම ගැන පරමාදර්ශයක් නොවෙතත්, ජීවිතය විඳීම නිසි ලෙස කළමනාකරණය කරගත් ගායකයෙකි. එමෙන්ම, මා දන්නා තරමින් අමරදේව ජීවිතයේ අවසන් කාලයේ අනුන්ට දෙස් දෙවොල් තබමින් රජයෙන් හෝ මහජනතාවගෙන් ආධාර ඉල්ලූ කලාකරුවෙක්ද නොවේ. මා මේ කරුණු ලියන්නේ ලංකාවේ බොහෝ කලාකරුවන් එවැනි තැනකට වැටෙන නිසාය. වඩාත්ම වැදගත් කරුණනම් ගායකයෙකු ලෙස අමරදේවයන් එක දිගට දශක ගනනක් ස්ථායීව සිටීමයි.

බොහෝ කලාකරුවන්ට මරණයෙන් පසු පමණක් ලැබෙන ගරු සම්මාන හා උපහාර සිය ජීවිත කාලය තුලදීම ලබා ගන්නට තරම් අමරදේව වාසනාවන්ත විය. එහෙත් අමරදේව කිසිසේත්ම අධිතක්සේරුවකට ලක්වූ කලාකරුවෙකු නොවේ. ඔහු සිටියේ ඔහු සිටිය යුතු නියම තැනයි. සමාජය හෝ කිසියම් පිරිසක් විසින් ඕනෑවට වඩා පුම්බනු ලබන කලාකරුවන්ට වැඩිකලක් එක දිගට ජනප්‍රියව සිටිය නොහැකිය.

අමරදේවගේ ගීත වලට කැමති රසිකයින්ට පහත සබැඳිය වෙත ගොස් අද දවස පුරාම අමරදේවගේ ගීත රස විඳිය හැකිය.

http://sinhalasongs.org/WebRadio/

(Image: http://archives.dailynews.lk/2009/12/09/art01.asp)

මරණාසන්න අත්දැකීම්

ලොව පුරා විවිධ රටවල විවිධ සංස්කෘතීන් යටතේ ජීවත් වූ හෝ ජීවත් වන පුද්ගලයින් විසින් වාර්තා කර ඇති මරණාසන්න අත්දැකීම් වල පුදුමාකාර සමානත්වයක් තිබේ. ඉතා දීප්තිමත් ආලෝකයක් දැකීම, සිරුරෙන් ඉවත්ව අහසේ පාවීම, කාලය පිලිබඳ හැඟීමක් නොමැති වීම, වේදනා රහිත සුවදායක හැඟීම් මෙන්ම 'මියගොස් සිටි' කාලයේ සිදුවූ දේ ගැන පූර්ණ අවබෝධයක් තිබීම බොහෝ දෙනෙකු විසින් වාර්තා කර ඇත.

ලෝකයේ ප්‍රධාන ආගම් සියල්ලකටම වාගේ පොදු මූලික විශ්වාසයක් වන්නේ ශරීරය තුළ පිහිටි, භෞතික නොවන, ස්ථිර පැවැත්මක් ඇති ආත්මයක් පිලිබඳ අදහසයි. එක් එක් ආගමේ අවසන් අරමුණ වෙනස් වුවද, සිරුර අතහැර මේ අවසන් අරමුණ කරා ලඟා වන්නේ ඉහත කී ආත්මයයි. මේ අදහස අනුව, මරණය යනු භෞතික සිරුරින් මේ ආත්මය ඉවත්ව යාමයි. ප්‍රධාන ආගම් අතරින් මෙවැනි ආත්මයක් නැති බව ප්‍රකාශ කෙරෙන්නේ බුද්ධ දර්ශනය තුළ පමණි. කෙසේවුවද, ප්‍රායෝගිකව බොහොමයක් බෞද්ධයින්ට මේ 'අනාත්ම' සංකල්පය පැහැදිලි නැති බැවින් බුද්ධාගම අදහන බොහොමයක් පිරිස්ද මේ කරුණ හා අදාළව බොහෝ විට අනෙකුත් ආගම් අදහන අයගෙන් වෙනස් නැත.

මරණාසන්න අත්දැකීම් පැහැදිලි කෙරෙන ප්‍රධාන ප්‍රවාද දෙකක් තිබේ. මෙයින් පළමුවැන්න අනුව, මේ අත්දැකීම් වලට හේතුව සිරුර තුළ පැවති ආත්මය සිරුරෙන් පිටව කිසියම් කාලයකට පසුව නැවත සිරුර තුළට පිවිසීමයි. එසේ සිරුරෙන් පිටව සිටින කාලය තුළද, මේ ආත්මයට බාහිර පරිසරයේ සිදුවන දේ නිරීක්ෂණය කිරීමේ හැකියාවක් තිබේ. මේ ප්‍රවාදය බොහෝ දෙනෙකුගේ ආගමික විශ්වාස සමඟ වඩා හොඳින් ගැලපේ.

දෙවන මතය අනුව, මරණාසන්න අත්දැකීම් යනු සැබෑවටම මොළය අක්‍රීයව පැවති කාලයේ ලැබූ අත්දැකීම් නොවේ. ඒවා, මොළය අක්‍රිය වීමට ආසන්නව හෝ නැවත ක්‍රියාකාරී වූ වහාම ලැබුණු අත්දැකීම් විය හැකිය. ඊට අමතරව, කිසියම් 'හිස්තැන් පිරවීමේ' ක්රියාවලියක්ද මෙහිදී සිදුවේ. මේ ප්‍රවාදය අනුව, අක්‍රීයව පැවති කාලය තුළ මොළය විසින් අළුත් තොරතුරු ලබා නොගනී. කෙසේවුවද, 'මියයාමට පෙර' අවස්ථාවේ සිට 'නැවත පණ ලැබුණු' අවස්ථාව දක්වා ජීවිතය සුමටව, අඛණ්ඩව ගලා නොයාම මොළය විසින් විසඳාගත යුතු ගැටළුවකි.

මා උදේ සේවයට යන විට නිවසේ බඩුභාණ්ඩ තිබුණු පිළිවෙලත්, මා දොරගුළු ලූ බවත් මට හොඳ හැටි මතකය. එහෙත්, මා ආපසු පැමිණෙන විට මගේ නිවසේ දොර විවෘතව ඇති අතර හා මගේ ලිපිගොනු යම් කිසිවෙකු විසින් අවුස්සා දමා තිබේ. මා නිවසේ නැති අතරේ සිදු වූ දේ මා නොදනිතත්, මා දන්නා දේ ඇසුරින් හැකි පරිදි මේ 'හිස්තැන පුරවා ගැනීමට' මගේ මොළය ක්‍රියා කරයි. දෙවන ප්‍රවාදය අනුව, මරණාසන්න අත්දැකීම් වලදී සිදුවන්නේද මෙවැන්නකි. වෛද්‍යවරුන් හා අනෙකුත් රෝහල් සේවකයින් විසින් කරන්නට ඇතැයි මා මගේ පෙර අත්දැකීම් ඇසුරින් සිතන දේත්, මරණය ගැන මගේ ආගමික විශ්වාස මත මා හිතන දේත්, මා අසා ඇති වෙනත් මරණාසන්න අත්දැකීම් අනුවත් මගේ මොළය විසින් මේ හිස්තැන පුරවයි.

මරණාසන්න අත්දැකීම් මඟින් ඉහත මා ඉදිරිපත් කළ මත දෙකෙන් එකක්වත් වැරදි හෝ නිවැරදි බව තහවුරු නොවේ. එම මත දෙකෙන් කවර එකක් මඟින් වුවද මරණාසන්න අත්දැකීම් පැහැදිලි කළ හැකිය.

ස්ටනි බෘක්හි පිහිටි නිවු යෝර්ක් රාජ්‍ය විශ්ව විද්‍යාලයේ සහාය මහාචාර්ය සෑම් පාර්නියා ප්‍රධාන ජාත්‍යන්තර පර්යේෂක කණ්ඩායමක් විසින් සිදු කළ, බොහෝ දෙනෙකු විමසිල්ලෙන් බලා සිටි පර්යේෂණයේ අරමුණ වූයේ මේ ගැටළුව විසඳා ගැනීමයි. 2008 වසරේදී ඇරඹුණු මේ පර්යේෂණ අධ්‍යනය සඳහා ඇමරිකාවේ, එක්සත් රාජධානියේ සහ ඔස්ට්‍රියාවේ පිහිටි රෝහල් 15ක නේවාසිකව සිටි හදවත අකර්මන්‍ය වීමෙන් පසු 'නැවත පණ ලබා දීමට' උත්සාහ ගැනුණු රෝගීන් යොදා ගැනිණි. මෙහිදී පර්යේෂකයින් විසින් යොදාගත් උපාය මාර්ගය වූයේ රෝගියා සිටි කාමරයේ උස් රාක්කයක් මත ඉතා හොඳින් පෙනෙන (චිත්‍රයක් වැනි) කිසියම් භාණ්ඩයක් රැඳවීමයි. කෙසේවුවද, ඇඳ මත වැතිර සිටින විට මෙය නොපෙනෙන අතර කාමරයේ සිවිලිම මට්ටමේ සිට බිම බලන විට පමණක් මේ භාණ්ඩය ඉතා පැහැදිලිව දර්ශනය වේ. රෝගීන්ට මේ භාණ්ඩය පැහැදිලිව විස්තර කළ හැකිනම් එයින් අදහස් වන්නේ මරණාසන්න අත්දැකීම් යනු 'මියගොස් සිටි කාලයේ' සැබෑවටම සිදුවූ දේ බවයි.
 
රෝගීන් 2,060 දෙනෙකුව යොදා ගෙන සිදුකළ මේ දැවැන්ත පරීක්ෂණයේ ප්‍රතිඵල 2014 දෙසැම්බරයේදී 'රීසස්ටිකේෂන්' ජර්නලයේ පළවිය. මේ පර්යේෂණ ප්‍රතිඵලය විශාල මාධ්‍ය අවධානයක්ද දිනා ගත්තේය. කෙසේවුවද, අදාළ පර්යේෂකයින්ට ඔවුන් විසඳුම් සෙවූ මූලික ගැටළුවට පැහැදිලි පිළිතුරක් ලබා දීමට හැකිවී නැත. 

පර්යේෂණය සඳහා යොදාගත් රෝගීන් අතරින් 'ආපසු ඒමට' හැකි වුනේ 140 දෙනෙකුට පමණි. ඔවුන් අතරින්ද, විස්තරාත්මක සම්මුඛ සාකච්ඡාවක් සඳහා ඉදිරිපත් වීමට යෝග්‍ය තත්ත්වයක සිටියේ 101 දෙනෙකු පමණි. ඒ අතරින්, 9 දෙනෙකු කිසියම් ආකාරයක මරණාසන්න අත්දැකීම් ලබා තිබුණු අතර 'මියගොස් සිටි' කාලයේ සිදුවූ දේ මතක තිබුණේ දෙදෙනෙකුට පමණි. ඒ දෙදෙනාගෙන් එක් අයෙකුට මේ කාලය තුළ සිදු වූ ඇතැම් දේ නිවැරදිව විස්තර කළ හැකි වී තිබේ. කෙසේවුවද, මේ දෙදෙනාම හදිසි තත්ත්වයක් යටතේ මේ අත්දැකීම් ලබන විට සිටියේ අර 'මල් පෝච්චිය තිබුණු' කාමරයේ නොවූ නිසා මුලින් සැලසුම් කළ පරීක්ෂණයනම් සිදුවී නැත.

නිගමනයකට එළඹීමට ප්‍රමාණවත් දත්ත නොමැති නිසා මේ පරීක්ෂනයෙන්ද මරණාසන්න අත්දැකීම් පිලිබඳ ගැටළුව විසඳී නොමැත.

(Image: www.acts17.net)

අවසන් දේශනය

ඇමරිකාවේ කානගී මෙලන් සරසවියේ "අවසන් දේශනය" නම් වූ දේශන මාලාවක් පැවැත්වේ. මෙහිදී, තෝරාගත් දේශකයෙකුට ආරාධනා කෙරෙන්නේ යම්කිසි අයුරකින් මේ දේශනය ඔහුට හෝ ඇයට ඉදිරිපත් කිරීමට ලැබෙන අවසාන දේශනය වී යැයි උපකල්පනය කරමින් තමන්ට ලෝකයට දෙන්නට ඇති පණිවුඩයක් ඇත්නම් එය පැයක් තුළ ඉදිරිපත් කිරීමටය.

2007 සැප්තැම්බර් මස 18 වන දින පැවති "අවසන් දේශනය" සඳහා තෝරාගෙන තිබුණු දේශකයා වූයේ පරිගණක විද්‍යාව හා මිනිස්-පරිගණක අන්තර්-සම්බන්ධතා පිලිබඳ මහාචාර්ය වරයෙකු වූ ආචාර්ය රැන්ඩෝල්ෆ් පෝෂ්ය. දේශනයට සවන්දීමට පැමිණි සියගණනක පිරිසකගේ අත්පොළසන් මැද ඔහුගේ දේශනය ඇරඹුනේය.

"ස්තුතියි! මේ දේශනය සඳහා අවස්ථාවක් ලැබීම විශාල සතුටක්....මට දැනගන්න ලැබුණා මේ දේශනය නම් කර ඇත්තේ අවසාන දේශනය ලෙස බව. ඔබට මියයාමට පෙර අවසන් වරට එක් දේශනයක් කිරීමට පමණක් ඉඩතිබේනම් ඔබ එහිදී කතා කරන්නේ මොනවා ගැනද? එහෙනං අන්තිමට මගෙත් දිනය තීරණය වෙලා වගේ..."

සභාවේ සිනා.

"මගේ කතාවේ පසුබිම නොදන්න කෙනෙක් මෙතන ඉන්නවනම්, මම එය මුලින්ම කියල ඉන්නම්. අපේ තාත්තා කියල තියෙන්නේ කාමරේ අලියෙක් ඉන්නවනම් ඌව මුලින්ම හඳුන්වල දීල ඉන්න කියලා. [කියන්න ලොකු දෙයක් තියෙනවනම් වටෙන් ගොඩෙන් එතෙන්ට එන්නෙ නැතුව ඒක මුලින්ම කියල දාන්න කියලා]"

දේශනශාලාවේ තිරය මත ස්කෑන් ඡායාරූපයක් ප්‍රක්ෂේපනය වේ.

"මේ තියෙන්නේ මගේ අක්මාවේ කැට් ස්කෑන් ඡායාරූපයක්. ඔබට පේනවා ඇති එහි ටියුමර් දහයක් පමණ තියෙන බව. මේ ස්කෑන් ඡායාරූප  අනුව වෛද්‍යවරුන් ඇස්තමේන්තු කර ඇති ආකාරයට මට ජීවත්ව සිටීමට තව ඉතිරි වෙලා තියෙන්නේ මාස තුනක සිට හයක් දක්වා වූ කාලයක්!"

සභාව මීයට පිම්බාක් මෙන් නිහඬය.

"මේ ස්කෑන් ඡායාරූප පරික්ෂා කරලා ඔය ඇස්තමේන්තුව කරලා දැන් තවත් මාසයක් වෙනවා. මං හිතන්නේ ඔයගොල්ලන්ට ගණන හදාගන්න පුළුවන්!"

"මම ප්‍රතිකාර ගන්නේ ලෝකයේ සිටින හොඳම වෛද්‍යවරුන්ගෙන්. ඒත්, මේ තමයි ඇත්ත! මෙය අපට වෙනස් කළ නොහැකියි. අපට තීරණය කරන්න වෙනවා මෙවැනි තත්ත්වයකට අප ප්‍රතිචාර දැක්විය යුත්තේ කොහොමද කියලා...අපට ලැබෙන කාඩ් අත අපට වෙනස් කරන්න බෑ. ඒත්, ඒ කාඩ් සෙල්ලම් කරන විදිහ තියෙන්නේ අපේ අතේ..."

"මා දිහා බැළුවහම ඔබ බලාපොරොත්තු වන ආතතියෙන් හෙම්බත් වූ, මූසල මූණක් ඔබට නොපෙනෙනවානම්, මට කියන්න තියෙන්නේ, ඔබේ බලාපොරොත්තු බිඳ දැමීම ගැන අතිශයින්ම කණගාටුයි..."

"ඒ එක්කම මට සහතික කර කියන්න පුළුවන් මම මේ ඇත්ත මනසින් ප්‍රතික්ෂේප කර බොරු සතුටක් ලබනවා නෙමෙයි. සිදුවීමට නියමිත දේ මම පැහැදිලිව දන්නවා..."

"මගේ පවුල, දරුවන් තිදෙනා [ඒ අයගේ වයස අවුරුදු 1, 3 හා 5], මගේ බිරිඳ..."

සුන්දර පවුලක ඡායාරූපය තිරයේ ප්‍රක්ෂේපනය වේ.

"ටික දවසකට කලින් අපි ගෙවල් මාරු කළා. අපි වර්ජිනියා වලින් ලස්සන ගෙයක් මිලදී ගත්තා. අපේ පවුලේ සාමාජිකයින්ට ඉදිරි කාලය ගෙවන්න හොඳම තැන එය බව අපි හිතනවා."

ලස්සන ගෙයක ඡායාරූපය තිරයේ ප්‍රක්ෂේපනය වේ.

"අනෙත් වැදගත්ම කරුණ, මම දැනටත් ඉතාම සෞඛ්‍ය සම්පන්නයි. ඔවු, මෙතැන ඉන්න වැඩි දෙනෙකුට වඩා..."

වේදිකාව මත පහත්වන ආචාර්ය රැන්ඩි පෝෂ් පුෂ්-අප් කිහිපයක් ගසා, එක් අතක් ඔසවා තනි අතින්ද පුෂ්-අප් කිහිපයක් ගසයි.

"අපිට හිතාගන්න අමාරුම දෙයක් තමයි, පේන්න ඉහෙන් බහින රෝගයක් නැති පුද්ගලයෙක් මාස කිහිපයකින් අනිවාර්යයෙන් මැරෙන්නෙ කොහොමද කියන එක..."

"මෙතන කවුරු හරි ඉන්නවනම් මා ගැන අනුකම්පා කරන, මට කියන්න තියෙන්නේ, මම ඔහු හෝ ඇය ගැන අනුකම්පා කරන බව පමණයි."

මේ දේශනය ගැන කෙටි ලිපියක් 'දී ඔන්කොලොජිස්ට්' සඟරාවේද පළ විය.

දේශනයේ මාතෘකාව ආචාර්ය රැන්ඩි පෝෂ් විසින්ම පැහැදිලි කළේ මෙසේය.

"මේ දේශනය පිළිකා ගැන නෙමෙයි. පිළිකා ගැන ඕනැ තරම් අය කතා කරනවා. පිළිකා ගැන කතා කරල දැන් මට ඇති වෙලා තියෙන්නේ. ඒ නිසා, පිළිකා සුව කරන වැඩි දෙනෙක් නොදන්නා රහස් ප්‍රතිකාර ක්‍රම ගැන ඔබ දන්නවනම් කරුණාකරලා ඒවා ගැන මට කියන්න එන්න එපා."

"ඒ වගේම, මම කතා කරන්නේ ආගම හෝ අධ්‍යාත්මිකත්වය ගැනත් නෙමෙයි. හැබැයි මැරෙන්න කිට්ටුව කාලයක් තිස්සේ තිබුණු විශ්වාසයන් වෙනස් වීම ගැන (Deathbed conversions) අත්දැකීම්නම් මටත් තිබෙනවා."

නැවතත් නිහඬතාවයකි.

"මම මේ මැකින්ටොෂ් ලැප්ටොප් එකක් ගත්ත විතරයි!"

"මම අද කතා කරන්නේ අපේ කුඩා කාලයේ සිහින සැබෑ කරගන්නේ කොහොමද කියන එකත්, ඒ වගේම වෙනත් අයගේ කුඩා කාලයේ සිහින සැබෑ කරගැනීමට අපට උදවු කළ හැක්කේ කෙසේද කියන එකත් ගැනයි..."

දේශනයේ සම්පූර්ණ වීඩියෝව පහත තිබේ.

මේ වන විට මිලියන 17ක් දෙනා විසින් නරඹා ඇති ඉහත වීඩියෝව ඉතා ඉක්මණින් ජනප්‍රිය විය. 2008 ජූලි 25 දින ආචාර්ය රැන්ඩි පෝෂ් සිය කෙටි දිවිය නිමා කළේය. මියයාමට පෙර ඔහු ඉහත දේශනය පාදක කරගෙන පොතක්ද පළ කළේය. එය ඇරඹෙන්නේ මෙසේය.

මා ඉංජිනේරු ගැටළුවකට මුහුණ දී සිටිමි.

බැලූ බැල්මට මගේ පෙනුම ඉතාම සෞඛ්‍ය සම්පන්න වුවත්, මගේ අක්මාවේ පිළිකා ගැටිති දහයක් තිබේ. මට ජීවත් වීමට ඉතිරිව ඇත්තේ තවත් මාස කිහිපයක් පමණි.

මා සිහින මැවූ කාන්තාව හා විවාපත්ව සිටින මම කුඩා දරු තිදෙනෙකුගේ පියෙක්මි. මට ඉතා පහසුවෙන් මා පත් වී සිටින තත්ත්වය ගැන කණගාටු විය හැකි වුවත්, එයින් මට හෝ මගේ බිරිඳට හා දරුවන්ට සිදුවන කිසිදු යහපතක් නැත.

එසේනම්, ඉතිරිව ඇති සීමිත කාලය මා ගෙවිය යුත්තේ කෙසේද?

ඉතාම පැහැදිලිව මා විසින් කළ යුතු දේවල් වන්නේ මට හැකිතාක් කල් මගේ පවුලේ සාමාජිකයින් සමඟ සමීපව සිටිමින්, ඔවුන් සමඟ ගෙවන හැම මොහොතක්ම සතුටින් වැළඳ ගනිමින්, මා නැතිව ගෙවන ඔවුන්ගේ ඉදිරි ජීවිතය වඩා සැපවත් කිරීමට කළ යුතු සියල්ල සැලසුම් කිරීමයි.

එතරම්ම නොපැහැදිලි දෙයනම්, ඉදිරි වසර විස්සක පමණ කාලය නොමැරී ජීවත් වීමට ලැබුනේනම් මා විසින් මගේ දරුවන්ට උගන්වනු ලැබීමට නියමිත සියළු දේ ඉගෙන ගැනීමට ඔවුන්ට ඉඩ සලස්වන්නේ කෙසේද යන්නයි. ඔවුන් ඉතා ලාබාල වයසේ පසුවන බැවින් මේ කතාබහ මේ වෙලාවේ කිරීමේ හැකියාවක් නැත. වැරැද්දෙන් නිවැරැද්ද වෙන් කරගන්නා ආකාරයත්, අප වැදගත්යයි සිතන දේවලුත්, ජීවිතයේ අභියෝග වල මුහුණ දිය යුතු ආකාරයත් සෑම දෙමවුපියෙකු විසින්ම සිය දරුවන්ට කියා දිය යුතුය. ඔවුන්ගේ ජීවිත හැඩගස්වා ගැනීමට ආධාරක ලෙස අපේ සැබෑ ජීවිත කතා අපවිසින් ඔවුන්ට කියා දිය යුතුය. මා කානගී මෙලන් සරසවියේ අවසාන දේශනය යොදාගත්තේ මගේ ඒ අරමුණ වෙනුවෙනි.

මේ දේශනා සාමාන්‍යයෙන් සලඡායාලේඛණගත කෙරේ. එදින මා විසින් කරන්නේ කුමක්දැයි මම හොඳින් දැන සිටියෙමි. ශාස්ත්‍රාලීය දේශනයක් කිරීමට ලැබුණු අවස්ථාවට මුවා වෙමින් මා විසින් කළේ කිසියම් අනාගත දිනෙක මුහුදු වෙරළට ගසාගෙන ආ විටෙක මගේ දරුවන්ට සොයාගත හැකි වන පරිදි මා නමැති ප්‍රපංචය බෝතලයක් තුළට රිංගවීමයි.

මා චිත්‍ර ශිල්පියෙකු වීනම් මා ඔවුන් වෙනුවෙන් සිතුවමක් පින්තාරු කරනු ඇත. මා සංගීතඥයෙකු වීනම් මා ඔවුන් වෙනුවෙනි සංගීත ඛණ්ඩයක් නිමවනු ඇත. එහෙත්, මම දේශකයෙක්මි. එබැවින්, මම දේශනයක් කළෙමි.

මගේ ජීවිතයෙන් ඉතිරිව ඇති කාලය මෙතරම් කෙටි වුවද, ජීවිතයේ මිහිර ගැනත්, ජීවිතයේ වටිනාකම ගැනත් මම දේශනා කළෙමි. මා විසින් හෘදයංගම දේ ලෙස සලකන අවංකත්වය, ප්‍රතිපත්තිගරුක බව, කළගුණ සැලකීම වැනි යහගුණ ගැන මම කතා කළෙමි. ඒ අතර, මගේ දේශනය ඒකාකාරී, නීරස එකක් නොවන්නටද මම, ඉතා අසීරුවෙන් වුවත්, වගබලා ගත්තෙමි.

මේ පොත මඟින් මා කරන්නේ කානගී මෙලන් සරසවි වේදිකාවේදී මා පටන්ගත් දේශනය තවදුරටත් දිගටම කරගෙන යාමයි. කාලය ඉතා වටිනා නිසා, ඒ කාලය හැකිතාක් මගේ දරුවන් සමඟ ගත කළ යුතු නිසා, මම මේ කටයුත්තට ජෙෆ් සැස්ලෝගේ [පොතේ සම කතෘ] උදවු ඉල්ලුවෙමි. මගේ සෞඛ්‍යය පවත්වාගැනීමට ව්‍යායාම අත්‍යවශ්‍ය බැවින් සෑම දිනකම මම මගේ නිවස ආසන්නයේ පාපැදියෙන් රවුම් ගණනාවක් යමි. ඒ අතර, මගේ ජංගම දුරකථනයට සම්බන්ධ කළ හෙඩ් ෆෝනයෙන් මම ජෙෆ්ට දේශනා පැවැත්වූයෙමි. ජෙෆ් විසින් මේ පොතේ පරිච්ඡේද වලට හරවා ඇත්තේ මගේ එවැනි දේශනා පනස් තුනකි.

වෙනත් කිසිවක් ජීවත් වන දෙමවුපියෙකුගේ අඩුව නොපුරවන බව අපි මුල සිටම දැන සිටියෙමු. එහෙත්, ඉංජිනේරු විද්‍යාව යනු පරිපූර්ණ විසඳුම් ලබා දීම නොවේ. ඔබ සතුව ඇති සීමිත සම්පත් යොදාගෙන කළ හැකි හොඳම දෙය කිරීමයි. [ඉංජිනේරු විද්‍යාව හා ආර්ථික විද්‍යාව එකිනෙක අතිපිහිත වන්නේ මෙතැනදීය.] මගේ දේශනය මඟින් මෙන්ම මේ පොත මඟින්ද මා කිරීමට උත්සාහ කරන්නේ එවැන්නකි.

ලිපියේ කොටු වරහන් තුළ ඇති එකතුකිරීම් මගේය. මේ පොත කියවීමට කැමති කෙනෙකුට මෙහි ගොස් එය කියවිය හැකිය. පිළිකා හා අදාළව මා ලියූ පසුගිය ලිපියට ඉතා වටිනා එකතු කිරීම් රැසක් ප්‍රතිචාර ලෙස බොහෝදෙනෙකු විසින් එකතු කර ඇති නිසා ඒ දේවල් ලිවීමට මා වැය කළ යුතු කාලය ඉතිරිවීම සතුටට කරුණකි.