විස්සයි විස්සේ දැක්ම

විස්සයි විස්සේ (20/20) දැක්ම කියා කියන්නේ සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකුගේ ඇස් පෙනීමේ මට්ටමටයි. ඔබේ පෙනීම තිබෙන්නේ 20/20 මට්ටමේනම් එයින් අදහස් වෙන්නේ සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙක්ට අඩි 20ක දුරකදී හොඳින් පෙනෙන දෙයක් ඔබටත් අඩි 20ක දුරකදී පේනවා කියන එකයි.

ඔබේ පෙනීම තිබෙන්නේ 20/40 මට්ටමේනම් එය සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකුගේ පෙනීමේ මට්ටමට වඩා දුර්වල පෙනීමේ මට්ටමක්. ඔබට අඩි 20ක දුරක සිට හොඳින් දැකිය හැක්කේ සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙක්ට අඩි 40ක දුරකදී හොඳින් පෙනෙන දෙයක් පමණයි. එහෙත්, එයත් නරකම මට්ටමක් නෙමෙයි. සාමාන්‍යයෙන් සැහැල්ලු වාහන රියදුරු බලපත් ලබා දීමේදී අවශ්‍ය සේ සැලකෙන අවම පෙනීමේ මට්ටම 20/40 මට්ටමයි.

මෙට්‍රික් ක්‍රමයට 20/20 මීටර් වලට හැරවී 6/6 වෙනවා. ඒ වගේම, 20/40 මෙට්‍රික් ක්‍රමයට 6/12 වෙනවා. 6/12 දැක්ම කියන එකෙන් අදහස් වෙන්නේ සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙක්ට මීටර් 12ක දුරකදී හොඳින් පෙනෙන දෙයක් ඔබට මීටර් 6කදී හොඳින් පෙනෙන බවයි. ඒ මට්ටමට පෙනීම නැති අයෙකු රිය ධාවනය කරනවානම් උපැස් පැළඳිය යුතුයි. උපැස් වල කාච වක්‍රතාවය තීරණය කිරීමේදී ඉලක්කය වන්නේ 20/20 (හෙවත් 6/6) මට්ටමේ පෙනීමක් නැති අයෙකුගේ පෙනීම ඒ මට්ටමට ගේන එකයි.

විස්සයි විස්සේ එහෙමත් නැත්නම් මෙට්‍රික් ක්‍රමයට හයයි හයේ පෙනීම කියා කියන්නේ කෙනෙකුට තිබිය හැකි හොඳම මට්ටමේ පෙනීම නෙමෙයි. එය බොහෝ දෙනෙකුට පෙනෙන මට්ටමයි. ඊට වඩා හොඳින් පෙනෙන අයත් ඉන්නවා. 20/10 (මෙට්‍රික් ක්‍රමයට 6/3) පෙනීම කියා කියන්නේ සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙක්ට අඩි 10ක දුරකදී හොඳින් පෙනෙන දෙයක් ඔබට අඩි 20ක දුරකදී පේනවා කියන එකයි. ඒ කියන්නේ එවැනි කෙනෙක් වෙනත් බොහෝ අයට වඩා දුර දකිනවා.

රිය පැදවීමේදී ප්‍රමාණවත් දුරක සිට ඉදිරිය පැහැදිලිව දකින්න හැකි වීම අත්‍යවශ්‍ය කරුණක්. ඊට අමතරව, පුළුල් පරාසයක් දැකිය හැකි වීම (දර්ශන ක්ෂේත්‍රය) හා එක් එක් තනි ඇසේ පෙනීම අවම මට්ටමක තිබීමත් අවශ්‍යයි. ඒ වගේම ද්විත්ව පෙනීම (ඩිප්ලෝපියාව), වර්ණ අන්ධතාව වැනි රෝගී තත්ත්වයන්ද ආරක්ෂාකාරී ලෙස රිය එළැවීමට බාධාවක්. ලංකාවේදී රියදුරු බලපතක් ලබා දීමේදී වර්ණ අන්ධතාව ප්‍රශ්නයක් සේ සලකන්නේ නැහැ.

ගෝඨාභයගේ ආර්එම්වී විසිට් එකෙන් පසුව, ලංකාවේ සැහැල්ලු වාහන රියදුරු බලපත් ලබා දීමේදී අවශ්‍ය වන වෛද්‍ය පරීක්ෂණය ඇස් පරීක්ෂාවකට සීමා කිරීම පිළිබඳව සලකා බලමින් ඉන්න බව පේනවා. ඇමරිකාවේදී සැහැල්ලු වාහන එළැවීමේ බලපත්‍රයක් ගන්න අවශ්‍ය වන්නේ අක්ෂි පරීක්ෂාවක් පමණයි. ගෝඨාභයත් මේ බව දන්නා නිසා ඇමරිකාවෙත් නැති එකක් ලංකාවට අවශ්‍ය වන්නේ ඇයි කියා හිතනවා ඇති.

මගේ පෞද්ගලික අදහසත් සැහැල්ලු වාහන එළැවීමට බලපත් නිකුත් කිරීමේදී අක්ෂි පරීක්ෂාවක් කිරීම ප්‍රමාණවත් කියන එකයි. එහෙත්, මේ වගේ දෙයක් තනි පුද්ගලයෙක් විසින් තීරණය කරන එක සුදුසුයි කියා මා හිතන්නේ නැහැ. මේ පිළිබඳ විශේෂඥතාවයක් තිබෙන අය සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකු නොදකින පැති දකිනවා වෙන්න පුළුවන්.

ජනාධිපතිවරයා විසින් හෝ රජයේ වෙනත් කවුරු හෝ ලොක්කෙක් විසින් රටේ බොහෝ දෙනෙකුගේ ජීවිත ආරක්ෂාවට බලපාන මේ වගේ තීන්දු තනිව ගන්නා හැම විටකම අවම වශයෙන් ඒ බව ප්‍රසිද්ධ කර මහජන අදහස් දැක්වීම සඳහා අවස්ථාව හා ප්‍රමාණවත් කාලයක් දී ඒ අදහස් ගැනද සලකා බැලීමෙන් පසුව අදාළ තීන්දු ක්‍රියාත්මක කරන එකයි වඩාත්ම යෝග්‍ය ක්‍රමය.

නොපෙනෙන ලොව දකින්නට විටමින්

අප දකින වර්ණ යනු වස්තුවක කිසියම් භෞතික ලක්ෂණයක් නොවේ. යම් වස්තුවක් මඟින් පරාවර්තනය කරන විද්‍යුත් චුම්භක තරංග වල වලට ප්‍රතිචාර ලෙස අපේ ඇස් හා මොළය අපට "පෙන්වන" ගුණයකි. දැනට දෙසියවසකට පමණ පෙර අප දැන සිටි එකම විද්‍යුත් චුම්භක තරංග ප්‍රභවය දෘශ්‍ය ආලෝකය පමණක් වුවද නැනෝ මීටර 390-720 අතර වූ මේ තරංග ආයාම පරාසය සමස්ත විද්‍යුත් චුම්භක තරංග ආයාම පරාසයෙන් ඉතාම සුළු කොටසක් පමණක් බව දැන් අප දනිමු. එසේනම්, අපට සෘජුවම දැකගත නොහැකි බොහෝ දේ භෞතික ලෝකයේ ඇති බව පැහැදිලිය.

මෙසේ අපට සාමාන්‍යයෙන් ග්‍රහණය නොවන දේ දැකිය හැකි පරිදි අපේ ඉන්ද්රියමය සීමාවන් අතික්‍රමණය කළ නොහැකිද?

ඉන්ද්රියමය සීමාවන් අතික්‍රමණය කළ හැකි "විද්‍යාවට අහු නොවන" ක්‍රම ගැන ඕනෑ තරම් ලියැවී තිබේ. මා කතා කරන්නේ එවැනි ප්‍රවේශයන් ගැන නොවේ. අපට අපේ ජීව විද්‍යාත්මක මෙහෙයුම් පද්ධතියේ දෘඩාංග හා මෘදුකාංග උත්ශ්‍රේණි කර ගැනීම මඟින් දෘශ්‍ය පරාසය පුළුල් කර ගත නොහැකිද?

නිරවි යුද සමයේදී ස්වේච්ඡාවෙන් ඉදිරිපත් වූ ඇමරිකානු නාවික සෙබළුන් යොදාගනිමින් අධෝරක්ත කිරණ දැකිය හැකි පරිදි මිනිස් දෘශ්‍ය පරාසය පුළුල් කිරීමේ පරීක්ෂණ සිදු කෙරී තිබේ. පසුව අතහැර දමනු ලැබුවද, යම් සාර්ථකත්වයක් ලබා ඇති මේ පර්යේෂණ සිදුකර ඇත්තේ ඉතා සරල ක්‍රමවේදයක් අනුගමනය කරමිනි.

අපට නැනෝ මීටර 390-730 පරාසයෙන් පිටත තරංග ආයාම නොපෙනෙන්නේ අපේ ඇස් වල ඇති කේතු සෛල සංවේදී වන්නේ එම පරාසය තුළ පමණක් බැවිනි. එසේනම්, කිසියම් අයුරකින් අපේ කේතු සෛල වල සංවේදීතාව වැඩි කළ නොහැකිද?

කේතු සෛල නිෂ්පාදනය සඳහා විටමින් ඒ උපකාරී වේ. විටමින් ඒ ඌණතා ඇති විට ඇස් පෙනීම දුර්වල වන්නේ මේ නිසාය. මේ විටමින් ඒ කාණ්ඩයේ සාමාන්‍යයෙන් අප ගන්නා ආහාර වල ඇති විටමින් ඒ-1 වලට අමතරව එයට ආසන්න ව්‍යුහයක් ඇති විටමින් ඒ-2 ප්‍රභේදයක්ද තිබේ. මේ පර්යේෂණ වලදී සිදු කෙරුණේ හිතාමතාම විටමින් ඒ-1 සහිත ආහාර පාලනය කර ඒ වෙනුවට විටමින් ඒ-2 අඩංගු ආහාර ලබා දීමයි.

ආලෝක සංවේදී සෛල නිෂ්පාදනය කිරීමට විටමින් ඒ-1 නොලැබෙන විට අපේක්ෂා කළ පරිදිම සිරුර ඒ සඳහා ප්‍රතිචාර දක්වමින් විටමින් ඒ-2 වලින් මේ ප්‍රභා සංවේදී සෛල නිපදන්නට පටන් ගත්තේය. ඒවා තුන්හතර  ගුණයක් වැඩියෙන් සංවේදී විය. මේ අනුව, පර්යේෂණය සඳහා යොදාගත් සෙබළුන්ට යම් තරමකින් කලින් නොපෙනුණු දේ පෙනෙන්නට විය. අධෝරක්ත කිරණ සංවේදීතාව ලබාගැනීම මඟින් බලාපොරොත්තු වුනේ වඩා හොඳ රාත්‍රී දැක්මක් (නයිට් විෂන්) ලබා ගැනීමයි.

පර්යේෂණය සාර්ථක වුවද මේ කාලයේදීම රාත්‍රියේ පෙනීම ලබා දෙන උපාංග වැඩි දියුණු කෙරුණු බැවින් එම පර්යේෂණ තවදුරටත් ඉදිරියට ගෙනයාමේ වැදගත්කම අඩුවිය. කිසිදු සරසවියකට හෝ රජයකට සම්බන්ධ නැති ස්වේච්ඡා පර්යේෂක කණ්ඩායමක් (science for the masses) දැන් මේ පැරණි පර්යේෂණය ඉදිරියට ගෙනයාමට නවමු උත්සාහයක් දරති.

දෘශ්‍ය වර්ණාවලියේ රතු අන්තයේ තත්ත්වය මෙසේ වෙද්දී, ජම්බුල අන්තයේ ඇත්තේ වෙනස් තත්ත්වයකි. අපේ ඇස් වල ඇති කෙටි (නිල්) කේතු සෛල සාමාන්‍යයෙන් අපට දැකිය නොහැකි නැනෝමීටර 390ට වඩා අඩු තරංග ආයාම වලටද සංවේදීය. එහෙත් මේ තරංග ආයාම අපේ ඇස් වල කාච මඟින් පෙරන නිසා ඒවා ඇසේ දෘෂ්ඨි විතානය කරා ළඟා නොවේ.

ඇසේ සුද මතුවූ විට ඇතැම් රෝගීන්ගේ අක්ෂි කාචය ශල්‍ය කර්මයක් මඟින් ඉවත් කෙරේ. මෙසේ කළ විට ආලෝක කිරණ නාභිගත නොවීම නිසා පෙනීම අපැහැදිලි වීම වැළැක්වීම සඳහා බාහිර හෝ අභ්‍යන්තර කෘතීම කාචයක් ඇතැම් විට යොදාගැනේ. කෘතීම කාචයක් සහිතව හෝ රහිතව උපතින් ලැබුණු අක්ෂි කාචය ඉවත් කළ විට පාරජම්බුල කිරණ වලට දෘෂ්ඨි විතානය කරා ළඟා වීමට තිබුණු බාධාවන්ද යම් තරමකින් ඉවත්වේ. මෙසේ අක්ෂි කාචය ඉවත් කරනු ලැබූ රෝගීන්ට යම් තරමක පාරජම්බුල දෘෂ්ඨියක් ලැබී ඇති බවද වාර්තා වී තිබේ.

හිතාමතාම හෝ වෙනත් අවශ්‍යතාවයක් වෙනුවෙන් අපේ ජීව විද්‍යාත්මක පද්ධතිය 'හැක් කිරීමෙන්' අපට අපේ ඉන්ද්‍රියන්ගේ සංවේදීතා සීමාවන් නිසා නොපෙනෙන ලෝකයෙන් යම් කොටසක් දැකිය හැකිය. එහෙත්, මෙසේ උත්ශ්‍රේණි කරගැනීමෙන් ලබාගත හැක්කේ  අපේ විජානනයේ ඉතා සීමිත දියුණුවක් පමණි. කෙසේවුවද, මෙවැනි උත්ශ්‍රේණි කරගැනීම් සඳහා වන නිරන්තර උත්සාහයන් මඟින් පෙනෙන්නේ අපේ ජීවවිද්‍යාත්මක සීමාවන් අතික්‍රමණය කිරීමට හෝමෝ සේපියන්ස්ලා දක්වන උනන්දුවයි.

(Image: http://www.lifenews.com/2013/12/16/human-engineering-augmenting-human-sight-into-the-infrared-range/)

කපුටාගේ කැත කපුටාගේ ප්‍රශ්නයක් නොවේ!

කපුටා කළුය. කැතය. මොණරා ලස්සනය. පාට මහ ගොඩකි.

"එයාට තියෙන පාට ගනින්න මගේ මේ ඇ‍ඟේ තියෙන පිහාටු මදි. ඒ තරමට එයාගේ පිහාටුවෙන් පිහාටුවට එක එක පාට!” මොණරා ගැන කපුටා මෙසේ හිතනවායැයි අපි සමහර වෙලාවට හිතමු.

කපුටා හිතන විදිහ ගැන අපට හිතා ගන්නට නොහැකිය. ඒ නිසා අපට කළ හැකි හොඳම උපකල්පනය වන්නේ කපුටාත් අපි හිතන විදිහටම හිතන බව හිතීමයි.

කළු පාට කැත බව අපට කියන්නේ අපේ මොළය බව අපි බොහෝ දෙනෙකු දනිමු. ඇතැම් වෙලාවට කළු දැකුම්කළු වන බවත් අපි දනිමු. ඒ වගේම, කතාවල කෙසේ වුවත්, කපුටන් අපි මෙන්ම හිතන බව අපි බොහෝ දෙනෙකු ඇත්තටම නොහිතන්නෙමු.

මොණරාගේ ලස්සන ගැන කපුටා හිතන්නේ කෙසේවුවද, 1970 පමණ දක්වා ස්වභාව විද්‍යාඥයින් පවා සිතුවේ කපුටාට මොණරාව පෙනෙන්නේ අපට පෙනෙන ලෙසටම කියාය.

මොණරාගේ පිල් කළඹේ නැති පාටක් හෙවීම අමාරු වෙද්දී කපුටා කළුම කළු වුනේ ඇයි?

මොණරාගේ පිල් කළඹේ වැදී පරාවර්තනය වන විද්‍යුත් චුම්භක තරංග වලින් නැනෝමීටර 400 සිට 700 දක්වා තරංග ආයාමයක් ඇති විද්‍යුත් චුම්භක තරංග අපේ ඇස් වල කාච මඟින් පෙරා දෘෂ්ඨි විතානය මත ප්‍රක්ෂේපණය කරයි. මේ පරාසයෙන් පිටත ඇති අධෝරක්ත හා පාරජම්බුල පරාස වල විද්‍යුත් චුම්භක තරංග වලට එසේ අපේ ඇස් වල කාච විනිවිදින්නට නොහැකිය.

අපේ ඇස් වල ඇති කේතු සෛල වර්ග තුන මේ පරාසයේ වෙනස් තරංග ආයාමයන්ට වෙනස් ලෙසින් සංවේදී වේ. මේ වෙනස්කම් හඳුනාගන්නා අපේ මොළය විසින් කේතු සෛල මඟින් ලබා දෙන වෙනස් සංඥා වෙනස් වර්ණ ලෙස හඳුනා ගනී. ඒ නිසා මොණරාගේ පිල් කළඹ අපට වර්ණවත්ව පෙනේ.

මේ අයුරින්ම කපුටාගේ පියාපත් වල වැදී පරාවර්තනය වන විද්‍යුත් චුම්භක තරංගද අපේ ඇස වෙත පැමිණේ. එහෙත්, මෙසේ පැමිණෙන විද්‍යුත් චුම්භක තරංග වල තරංග ආයාමයන් නැනෝමීටර 400 සිට 700 දක්වා පරාසයෙන් පිටතනම් ඒවාට අපේ ඇසේ කාච විනිවිදිය නොහැකිය. එසේ විනිවිද පැමිණියද, අපේ ඇස් වල කේතු සෛල උත්තේජනය කිරීමට තරම් තීව්රතාවයක් නැත්නම් මොළයට සංඥාවක් නොලැබේ. අපේ ඇස් වල කේතු සෛල හෝ යෂ්ඨි සෛල කිසිවක් උත්තේජනය කිරීමට කපුටාට නොහැකි නිසා අපිට කපුටාව කළු කැත සතෙක් ලෙස පෙනේ.

කපුටාට අපේ කේතු සෛල හෝ යෂ්ඨි සෛල කිසිවක් උත්තේජනය කිරීමට කිසිම උවමනාවක් නැත. කපුටාට අවශ්‍ය වන්නේ කපුටීගේ කේතු සෛල හා  යෂ්ඨි සෛල උත්තේජනය කිරීමටය. කපුටාට වැඩක් කර ගත හැකි වන්නේ එවිටය. එහෙමනම් කපුටා කපුටීව ආකර්ෂණය කරගන්නේ කොහොමද?

මෙහි ඇති ගැටළුව වන්නේ කපුටීට කපුටාව පෙනෙන්නේ අපට පෙනෙන ආකාරයේම කළු, කැත සතෙක් ලෙසද යන්නයි.

හෝමෝ සේපියන්ස්ලාගේ ඇස් වල තියෙන්නේ කේතු සෛල වර්ග තුනක් පමණක් වුවත් බොහෝ පක්ෂීන්ගේ ඇස් වල කේතු සෛල වර්ග හතරක් තිබේ. එමෙන්ම, හෝමෝ සේපියන්ස්ලාගේ අක්ෂි කාච විනිවිද නොයන පාරජම්බුල කිරණ වලට කුරුල්ලන්ගේ අක්ෂි කාච විනිවිද ගොස් උන්ගේ ඇස් වල ඇති පාරජම්බුල කිරණ වල තරංග ආයාමයට සංවේදී වන, අපට නැති  සිවුවන වර්ගයේ කේතු සෛල සංවේදී කරන්නට පුළුවන. මේ නිසා, එක් අතෙකින් අපට නොපෙනෙන තරංග ආයාම කුරුල්ලන්ට පෙනේ. අනෙක් අතින් අපට නොපෙනෙන වෙනස් වර්ණ ප්‍රභේද මිලියන ගණනක් කුරුල්ලන්ට පෙනේ.

චතුර්කේතුක දෘෂ්ඨියක් ඇති අයෙකු දකින ලෝකය ත්රිකේතුක දෘෂ්ඨියක් ඇති අයෙකුට කිසිදා තේරුම් ගත නොහැකිය. ඒකකේතුක, එනම් කළුසුදු, දෘෂ්ඨියක් ඇති අයෙකුට වර්ණ දෘෂ්ඨිය යනු කුමක්දැයි තේරුම් ගත නොහැක්කාක් මෙනි.

එක් කේතු සෛලයක සංවේදිතා මට්ටම් සියයක් ඇතැයි සැලකුවහොත් ඒකකේතුක දෘෂ්ඨියක් ඇති අයෙකුට වෙන් වශයෙන් හඳුනාගත හැක්කේ වර්ණ සියයක් පමණි. එහෙත්, ද්විකේතුක දෘෂ්ඨියක් ඇති අයෙකුට වර්ණ දසදහසක්ද, ත්‍රිකේතුක දෘෂ්ඨියක් ඇති අයෙකුට වර්ණ මිලියනයක්ද වෙන් වශයෙන් හඳුනාගැනීමට පුළුවන. චතුර්කේතුක දෘෂ්ඨියක් ඇති අයෙකුට වර්ණ මිලියන දහයක් වෙන් වශයෙන් හඳුනාගැනීමට පුළුවන. චතුර්කේතුක දෘෂ්ඨියක් ඇති අයෙකු දකින ලෝකය ත්‍රිකේතුක දෘෂ්ඨියක් ඇති අප බොහෝ දෙනෙකුට සිතාගන්නටවත් නොහැකි වර්ණවත් ලෝකයකි.

අපට පාරජම්බුල කිරණ දැකිය නොහැකි වුවත් විවිධ වස්තු වලින් පරාවර්තනය කරන පාරජම්බුල කිරණ වල තරංග ආයාම මැනීමේ හැකියාව තිබේ. කුරුල්ලන් සම්බන්ධව සිදුකර ඇති මේ ආකාරයේ පරීක්ෂණ තුළින් අපට කුරුල්ලන් දකින වර්ණවත් ලෝකය ගැන අදහසක් ලබාගත හැකිය. 

අප කළු පැහැයෙන් දකින බොහෝ කුරුල්ලන්ගේ පිහාටු වලින් අපට සංවේදී නොවන පාරජම්බුල කිරණ පරාවර්තනය කරයි. සිරුරේ තැන්තැන්වල ඇති පිහාටු වලින් මෙසේ පරාවර්තනය කරන්නේ සමාන තරංග ආයාම ඇති විද්‍යුත් චුම්භක තරංගම නොවේ. එමෙන්ම, ගැහැණු හා පිරිමි කුරුල්ලන්ගේ මේ රටාවන් සමානද නැත. මේ අනුව පැහැදිලි වන්නේ, අපට කළු කැත සේ පෙනෙන බොහෝ කුරුල්ලන් එසේ පෙනෙන්නේ අපේ ඉන්ද්‍රියයන්ගේ ඇති සීමාවන් නිසා බවයි. කුරුල්ලන්ගේ අපට නොපෙනෙන සැබෑ වර්ණ ඔවුන්ගේ ගැහැණු සත්තුන්ට පෙනේ.

මේ අයුරින්ම, අප සිතන්නේ ඇතැම් කුරුල්ලන් අනුන්ගේ කූඩු වල දමන බිත්තර ඔවුන්ට තමන්ගේ බිත්තර වලින් වෙන් කර හඳුනාගත නොහැකි බවයි. එහෙත්, බොහෝ විට අපට එක පාටින් පෙනෙන මේ බිත්තර ඔවුන්ට ඉතා පහසුවෙන් වෙන්කර හඳුනාගත හැකිය.

ඇතැම් විට අහසේ ඉතා ඉහළ පියාඹන මාංශභක්ෂක කුරුල්ලෙකු ක්ෂණිකව පහත් වී තණබිමක සිටින මීයෙකු ඩැහැගනී. එහෙත්, අපට එහි මීයෙකු සිටි බව නොපෙනේ. ඇත්තටම මේ කටයුත්ත කුරුල්ලාට ඉතා පහසු වැඩකි. අර මීයා තමන් යන මාර්ගය මුත්‍රා වලින් සලකුණු කරමින් යයි. මේ සලකුණු වලින් පරාවර්තනය කරන පාරජම්බුල කිරණ, අපට නොපෙනුණත්, ගොළුබෙල්ලෙකු ගිය පාර සටහන් වන අයුරින් පැහැදිලිව තණබිමේ සලකුණු වේ. මේ සලකුණ ඉතා ඉහළ අහසේ සිට වුවද පැහැදිලිව පෙනෙන නිසා ක්ෂණිකව පහත් වී මීයාව අල්ලාගැනීම පහසුවෙන් කළ හැකි දෙයකි.

කුරුල්ලන් නරඹන්නට යන අය සාමාන්‍යයෙන් පරිසරයේ පාටට කිට්ටු, කැමෆ්ලාජ් ඇඳුමක් ඇඳගෙන යාම පුරුද්දකි. එහෙත්, ඔවුන් නොදන්නා කරුණක් වන්නේ රෙදි වල ඇති සායම් වලින් මෙන්ම රෙදි සේදීමට යොදන ද්‍රව්‍ය වලින්ද අපට නොපෙනෙන පාරජම්බුල කිරණ පරාවර්තනය කර යවන බවයි. මේ නිසා අප කොතරම් හොඳින් කැමෆ්ලාජ් වී හිටියත් කුරුල්ලන්ට ඉතා පැහැදිලිව, වෙනස්ම පාට දෙකක් ලෙස ඈත තියාම පහසුවෙන් හඳුනාගත හැකිය. 

හෝමෝ සේපියන්ස්ලා බොහෝ දෙනෙකුට ඇත්තේ ත්රිකේතුක දෘෂ්ඨියක් වුවත්, පිරිමින්ගෙන් 8%කට පමණත් ගැහැණුන්ගෙන් 0.5%කට පමණත් ඇත්තේ ද්විකේතුක දෘෂ්ඨියකි. එමෙන්ම, කාන්තාවන් අතර චතුර්කේතුක දෘෂ්ඨිය ඇති අය සුළු ප්‍රතිශතයක්ද සිටිති. ඔවුන් දකින ලෝකය අනෙත් අය දකින ලෝකයට වඩා අතිශයින්ම වර්ණවත් ලෝකයකි. කෙසේවුවද, මෙවැනි කාන්තාවන් බොහෝ දෙනෙකු තමන්ට චතුර්කේතුක දෘෂ්ඨියක් ඇති බව නොදනිති. එයට හේතුව, අප ජීවත් වන්නේ ත්රිකේතුක දෘෂ්ඨියක් ඇති අය වෙනුවෙන් සැලසුම් කළ ලෝකයක වීමයි.

මෙය කියවන ඔබ කාන්තාවක්නම්, ඔබට පෙනෙන වෙනස් වර්ණ වෙනත් අයට වෙන් වශයෙන් හඳුනාගත නොහැකි බව කෙදිනක හෝ ඔබට සිතී ඇත්ද?

(Images: www.birdbgone.co, archives.evergreen.edu, atrl.net )

කළු, කැත කපුටා හා ලස්සන මොණරා

අද ලිපිය පටන්ගන්නේ රන්දිල් නෝනා විසින් පරිවර්තනය කර නිදහස් සිතිවිලි වියුණුවේ පළකර ඇති කතාවකිනි.

තමන්ගේ ජිවිතය ගැන බොහොම තෘප්තිමත් සිතින් පසු වූ හුදෙකලා කපුටෙක් ඈත ඈත වනන්තරයේ වාසය කළේය. නමුත් පළමු වරට හංසයෙකු දුටු දා පටන් ඔහුගේ සිතුවිලි වෙනස් විය.

“අනේ අප්පේ, මේ හංසයා සුදු ම සුදුයිනේ” කපුටා සිතුවේය.

“ඒකට මම!, මම කට්ට කලුයි. මේ ලෝකේ ඉන්න ප්‍රීතිමත් ම කුරුල්ලා මේ හංසයා වෙන්න ඕනෑ”

අනතුරුව තමන්ගේ සිතුවිල්ල පිළිබඳ ව ඔහු හංසයා සමග පැවසීය.

“ඇත්තටම,” හංසයා පිළිතුරු දුන්නේය.

“පාට දෙකක් තියෙන, ගිරවෙකු දකින කං මාත් මං ගැන හිතාගෙන හිටියේ එහෙම තමයි. එයා දැකපු දවසේ මට තේරුණා ප්‍රීතිමත් ම කුරුල්ලා මං නෙමෙයි ඒ ගිරවා තමයි කියලා.”

ඉක්බිති අපේ මේ කපුටා ඒ ගිරවා සොයාගෙන ගියේය. ගිරවා ඔහුට සිය සිතුවිලි මෙසේ පැහැදිලි කළේය.

“මම ඉතාමත් ප්‍රීතිමත් ජීවිතයක් ගත කළ එක ඇත්ත. හැබැයි ඒ මොණරෙකු දකින කං විතරයි. මට තියෙන්නේ පාට දෙකයි. ඒකට මොණරාට! එයාට තියෙන පාට ගනින්න මගේ මේ ඇ‍ඟේ තියෙන පිහාටු මදි. ඒ තරමට එයාගේ පිහාටුවෙන් පිහාටුවට එක එක පාට”

ඉතිරි කොටස කියවීමට කැමති කෙනෙකුට නිදහස් සිතුවිලි බ්ලොග් අඩවියට පිවිස කියවීමට පුළුවන.

දැන් මේ කතාව අනුව,
-කපුටා කළුය.
-හංසයා සුදුය.
-ගිරවාට පාට දෙකකි.
-මොණරාට පාට මහ ගොඩකි.
-කළු පාටට වඩා සුදුපාට ලස්සනය.
-සුදු පාටට වඩා පාට දෙකක් ලස්සනය.
-පාට දෙකකට වඩා පාට මහ ගොඩක් ලස්සනය.

අවුරුදු දහස් ගණනක් පුරා අපි කුරුල්ලන් ගැන ඔයාකාරයට හිතුවෙමු. පහතින් ඇත්තේ අවුරුදු දහස් ගණනක් පැරණි සංස්කෘත සුභාෂිතයක් හා එහි සිංහල තේරුමයි.

काकः कृष्णः पिकः कृष्णः को भेद पिककाकयोः
वसन्तसमये प्राप्ते काकः काकः पिकः पिकः

කපුටාත් කළුය කොවුලාත් කලුය.
එසේනම් කපුටාගේත් කොවුලාගේත් වෙනස කුමක්ද?
වසන්ත කාලය පැමිණි කළ,
කපුටාගේ කාකනාදයත් කොවුලාගේ කූජනයත් ඇසෙනු ඇත!

මෙතැනදීත් අපේ සිතීම මෙවැන්නකි.
-කපුටා කළුය.
-කොවුලාද කළුය.
-ඒ නිසා පෙනෙන හැටියට කපුටාගේත් කොවුලාගේත් වෙනසක් නැත.
-කපුටු හඬ අමිහිරිය.
-කොවුල් හඬ මිහිරිය.
-හඬේ වෙනසින් කපුටාත් කොවුලාත් වෙනස් බව දැනගත හැකිය.

(කපුටාගේත් කොවුලාගේත් වෙනසක් නොපෙනෙන්නේ කටවහගෙන ඉන්න තාක්කල් පමණි. අවශ්‍යනම්, වැඩක් කරන්නට අවස්ථාවක් ලැබෙන තුරු හෝ විපක්ෂයේ ඉන්න තාක්කල් කියන්නත් බැරිකමක් නැත.)

උත්තර අර්ධගෝලයේ රටවලට අද (මාර්තු 20) වසන්තය එළැඹේ. ලංකාවේනම් දැන් කපුටෝත්, කෝකිලයෝත් හවුලේ කුණු අහුලාගෙන කති. මගේ ආයතනයේ සේවකයින්ගෙන් විද්‍යුත් ලිපියක් මඟින් ඊයේ කාරුණිකව ඉල්ලා තිබුණේ ආයතන භූමිය පුරා නිදහසේ සැරිසරන පාත්තයින් කණ්ඩායම් වලට කෑම දීමෙන් වැළකෙන ලෙසය. ඒ පාත්තයින් පිලිබඳ වූ තරහකට නොවේ. පාත්තයින්ගේම හොඳටය.

මිනිස්සු බොහෝවිට පාත්තයින්ට දෙන්නේ උන් ස්වභාවික පරිසරයෙන් අහුලාගෙන කන කෑමම නොවේ. තමන් කන කෑමයි. මේ වැඩේ දිගටම කරන විට උන් මිනිස් කෑම වලට පුරුදු වෙති. උන්ගේ සිරුරු පරිණාමය වී ඇත්තේ මිනිස් ආහාර බුදීමට නොවන බැවින් මේ ආහාර නිසා පාත්තයෝ නොයෙක් රෝගාබාධ වලට ලක්වෙති. අර විද්‍යුත් ලිපියෙන් පාත්තයින්ට කෑම නොදමන ලෙස ඉල්ලා සිටියේ ඒ නිසාය. මිනිස්සු පාත්තයින්ට දමන්නේ තමන් කන "හොඳ කෑම" වුවත් අවසාන ප්‍රතිඵලය ලංකාවේ කුණු අහුලාගෙන කන කපුටන්ගේ හා කොවුලන්ගේ තත්ත්වයෙන් වෙනස් නැත. ඇත්තටමනම්, කුණු අහුලාගෙන කන කපුටන්ට හා කොවුලන්ට මීට වඩා තේරීමක් තිබේ.

අප බොහෝ විට සිතන්නේ අපේ දෑස් වලට ලස්සනට පෙනෙන, දෙසවනට මිහිරි නාද සේ ඇසෙන, දිවට රස අහර සේ දැනෙන සියළු දේ වෙනත් අයටත් එසේම පෙනෙන, ඇසෙන, දැනෙන බවයි. එහෙත්, ඇත්ත එය නොවේ.

(දෙවන කොටසක්ද ඇතත් තවමත් ලියා නැති බැවින් එය පළ කෙරෙන දිනය හරියටම කිව නොහැක.)

(Image: www.moralstories.org)

රෙද්ද උස්සා බලමු!

ග්‍රේස්ගේ අම්මගෙ රෙද්ද ගැන බොහෝ දෙනෙකු උනන්දුවක් දක්වා තිබුණේය. මා මේ කොහෙවත් තියෙන මාස ගණනක් පරණ රෙද්දක් නැවත ඉස්සුවේ එකම දෙය අප එකිනෙකාට විවිධ අයුරින් පෙනෙන බව අවධාරණය කරන්නටය.

කාල වේලා ප්‍රශ්න නිසා මේ සටහනට වැටුණු ප්‍රතිචාර සම්බන්ධව අදහස් දැක්වීමක් කිරීමට ඉඩ නොලැබුණි. කෙසේ වුවද, කිසියම් ප්‍රතිචාරයක් සටහන් කිරීමට උනන්දුවක් දැක්වූ සහ කාලය යෙදවූ අයට යම් පිළිතුරක් නොදී මඟ හැර යාම නුසුදුසු නිසාත්, ඇතැම් අයට මේ සංසිද්ධිය ගැන දැන ගැනීමට උනන්දුවක් ඇති නිසාත් මේ රෙද්ද ගැන අද තව ටිකක් කතා කරමු.

මේ රෙද්ද මටනම් මුලින්ම පෙනුණේත්, දැන් පෙනෙන්නෙත් නිල්/කළු පැහැයෙනි. ගවුමේ සැබෑ පැහැයද නිල්/කළු එකතුවකි. එහෙත්, මට නිවැරදි පාට පෙනෙන බව සහ ඔබට එසේ නොපෙනෙන බව එයින් අදහස් නොවේ. මා මේ ඡායාරූපය මිස සැබෑ ගවුම දැක නැත. ගවුමේ සැබෑ පැහැය නිල්/කළු වුවද ගවුමේ ඡායාරූපයේ සැබෑ පැහැය නිල්/කළු බව එයින් අදහස් නොකෙරේ. එහි සැබෑ පැහැය ඔබට එය පෙනෙන පැහැයයි. මෙතැන ඔබටත් මටත් එකඟ විය හැකි 'නිරපේක්ෂ' සත්‍යයක් නැත. ඔබේත් මගේත් පිළිතුරු සම්පූර්ණයෙන් වෙනස් වුවද මෙහිදී අප දෙදෙනාම නිවැරදිය.

Click to Open Overlay Gallery

ග්‍රේස්ගේ අම්මගෙ රෙද්දේ ඡායාරූපය මුලින්ම සමාජ ජාල වල සංසරණය වන විට රෙද්දේ ඇත්තම පාට කවරක්දැයි කිසිවකු දැන සිටියේ නැත. කෙසේ වුවද, ඡායාරූපය දකින අය බොහෝ දෙනෙකු ඇත්තටම දැක්කේ මේ ඡායාරූපය නොවේ- කොහේවත් තියෙන රෙද්දකි. ඒ රෙද්දේ නියම පාට කිසිවකු දැන නොසිටි නිසා ඒ ගැන දැන ගැනීමට තිබුණු එකම දෘශ්‍ය ආධාරකය (හැඟවුම්කාරකය) මේ ඡායාරූපයයි. මුල් දින වලදී මේ රෙද්ද රන්/සුදු බව බහුතරයේ මතය වූ අතර සැලකිය යුතු තරම් විශාල සුළුතරයක් එය කළු/නිල් ලෙස දුටුවහ.

දින කිහිපයක් ඇතුළත ගවුමේ සැබෑ පැහැය කළු/නිල් බව ප්‍රසිද්ධ විය. ඉන්පසු, එය කළු/නිල් ලෙස දකින ප්‍රතිශතය විශාල ලෙස වැඩිවිය. කෙසේවුවද, ගවුමේ සැබෑ පැහැය කළු/නිල් බව දැනගැනීමෙන් පසුවද එය තවදුරටත් රන්/සුදු ලෙසම දකින පිරිසද සැලකිය යුතු විශාල ප්‍රතිශතයක් විය.

මේ අවුලට මූලික හේතුව  (ජගත් සහ ලොකු පුතා වැනි) ඇතැම් දෙනා සටහන් කර තිබූ පරිදි ඡායාරූපයේ ගුණාත්මක භාවයේ අඩුවකි. එය ඕනෑවට වඩා ආලෝකයට නිරාවරණයව තිබුණේය. කෙසේ වුවද, කොහේවත් ඇති රෙද්දක පාට බැලීමට උත්සාහ නොකර අතේ ඇති ඡායාරූපයේ පාට ගැන සිත යොමු කරනවානම් ඡායාරූපයේ ගුණාත්මක භාවය ප්‍රශ්නයක් නොවේ. එහෙත්, බොහෝ දෙනෙකුට ඡායාරූපයක් යනු සැබෑ ගවුම දැක ගැනීම සඳහා උදවු කරන දෘශ්‍ය ආධාරකයක් මිස දැකීමට අවශ්‍ය සැබෑ 'වස්තුවක්' නොවේ.


එමෙන්ම, මුල් සමීක්ෂණ වලදී ප්‍රතිචාර දැක්වීම සඳහා තිබුණේ රන්/සුදු සහ නිල්/කළු යන තෝරා ගැනීම් දෙක පමණි. ජගත් විසින්ද මෙය පෙන්වා දී තිබුණි. රෝසා ලේෆර්-සූසා ඇතුළු පර්යේෂණ කණ්ඩායම විසින් පුද්ගලයින් 1,401 දෙනෙකු යොදාගෙන පසුව සිදු කළ විද්‍යාත්මක සමීක්ෂණයේදී මෙසේ නිශ්චිත තෝරාගැනීම් කිහිපයක් ඉදිරිපත් නොකර නිදහසේ පාට පිලිබඳ අදහස් දැක්වීමට ඉඩ ලබා දුන්නත් බොහෝ දෙනෙකුගේ තේරීම වූයේ පෙර තෝරා ගැනීම් දෙකමය. ඊට අමතරව, සැලකිය යුතු පිරිසක් ගවුමේ පැහැය නිල්/දුඹුරු ලෙසද හඳුනාගත්හ. මේ අතර වෙනත් වර්ණ සංකලන දකින අයද සුළු පිරිසක් සිටියහ.

මේ සංසිද්ධිය සඳහා පැහැදිලි කිරීම් කිහිපයක්ම යෝජනා වී ඇත. බොහෝ විට මේ හේතු දැක්වීම් සියල්ලම නිවැරදිය.

පළමු පැහැදිලි කිරීම සරලය. මෙය වර්ණ වල නම් වලට සම්බන්ධය. හෝමෝ සේපියන් කෙනෙකුට වර්ණ මිලියන දෙක තුනක් වෙන් කර හඳුනා ගත හැකි සේ සැලකේ. එහෙත්, සාමාන්‍යයෙන් භාෂාවක වර්ණ හැඳින්වීමට ඇත්තේ නම් විස්සකට ආසන්න ගණනකි. වර්ණ හා අදාල ක්ෂේත්‍ර වල නම් වැඩි ප්‍රමාණයක් භාවිතා වුවත්, මේ නම් සාමාන්‍ය ජනතාව අතර භාවිතයේ යෙදෙන්නේ අඩුවෙනි. මේ නිසා අපට නමකින් හැඳින්විය හැකි සීමිත වර්ණ කිහිපයට අපට හඳුනාගත හැකි වර්ණ රැසක් කාණ්ඩගත කිරීමට අපට සිදුවේ. මෙය සියල්ලන්ම කරන්නේ එකම අයුරින් නොවේ. මේ නිසා නිල් සහ සුදු අතර පරාසයේ අප දකින වර්ණ නිල් සහ සුදු ලෙස වෙන් කිරීමට අප ගසන ඉර පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට වෙනස් වේ. මේ අනුව, දෙදෙනෙකු එකම පැහැය දැක්කත් එය ප්‍රකාශ කරන්නේ එකම අයුරින් නොවේ.

දෙවනුව, මා පෙර ලිපි වලින් විස්තර කළ පරිදි අපේ ආලෝක සංවේදී සෛල වල සංවේදිතා වෙනස්කම් මත අප එකිනෙකාට පෙනෙන පැහැයම වෙනස් විය හැක.

තෙවැනි පැහැදිලි කිරීම අපේ මොළය විසින් පෙනීම හා අදාල දත්ත සැකසුම් කිරීමට සම්බන්ධය. අප පරිණාමය වී සිටින්නේ දිවා ආලෝකය යටතේ ලෝකය දකින්නටය. මේ දිවා ආලෝකයද නිශ්චිත දෙයක් නොවේ. එය උදේ කාලයේදී රෝස පැහැතිය. පසුව නිල් පැහැ වී ඉර බැස යනවිට තැඹිලි පැහැයට ආසන්න වේ. මේ වෙනස් ආලෝක තත්ත්වයන් යටතේදී එකම වස්තුව අපට එකම පැහැයෙන් නොපෙනේ. එහෙත්, මේ පෙනෙන්නේ එකම වස්තුව බව අපේ මොළය දනී. ඒ නිසා ඇසේ කේතු සෛල මඟින් ලබා දෙන දත්ත සැකසුම් කිරීමේදී පරිගණක මෘදුකාංගයකින් කරන්නාක් මෙන් කිසියම් වර්ණ ගැලපීමක් කරයි. මෙය උදේ කාලයේදීනම් රෝස පැහැය අඩුකිරීමකි. දිවා කාලයේදීනම් නිල් පැහැය අඩු කිරීමකි.

ඡායාරූප හෝමෝ සේපියන්ස්ලාට අළුත් දෙයකි. හෝමෝ සේපියන්ස්ලාගේ දෘශ්‍ය පරිපථ ඡායාරූප දැකීමට පරිණාමය වී නැත. සැබෑ දසුනක් දකින විට අපේ මොළය අදාළ දත්ත සැකසුම සිදු කරන්නේ වටාපිටාවේ ආලෝක තත්ත්වය ගැන තක්සේරුවක්ද සහිතවය. ඡායාරූපයක් විශ්ලේෂණය කිරීමේදී අපට එය කැමරාවේ සටහන් වන විට පැවති ආලෝක තත්ත්වය ගැන නිරවුල් අදහසක් නැත. අප එකිනෙකාගේ මොළ ඒ පිලිබඳව වෙනස් තක්සේරු වලට එළඹේ. මෙහිදී යමෙකුගේ මොළය ග්‍රේස්ගේ අම්මගෙ රෙද්දේ නිල් පැහැය අඩු කර දත්ත සැකසුම් කළහොත් එය රන්/සුදු ලෙස පෙනේ. එමෙන්ම, කහ පැහැය අඩු කර දත්ත සැකසුම් කළහොත් එය නිල්/කළු  ලෙස පෙනේ.

මා පෙර කී පරිදි මට මේ රෙද්ද පෙනෙන්නේ නිල්/කළු පැහැයෙනි. එය ලා නිල්/ දුඹුරු ලෙසද මට දැකිය හැකිය. එහෙත්, රන්/සුදු ලෙස කිසිසේත්ම නොපෙනේ. මුල් සමීක්ෂණ වලට මෙන්ම මගේ සටහනටද ලැබුණු ප්‍රතිචාර අනුව මෙය වැඩි දෙනෙකුට පෙනෙන්නේ රන්/සුදු ලෙසය.

මා බොහෝ විට රාත්‍රී කාලයේදී වැඩ කිරීමට පුරුදුව සිටින අයෙකි. දිවා කාලයේ වුවද මා වැඩි වෙලාවක් ගත කරන්නේ ස්වභාවික ආලෝකය ලබමින් නොවේ. ස්වභාවික ආලෝකයට සාපේක්ෂව කෘතීම ආලෝකයේ කහ පැහැය වැඩිය. මේ නිසා මගේ මොළයට මගේ ඇස් වලින් ලබා දෙන මේ ගවුම පිලිබඳ දත්ත සැකසුම් කිරීමේදී පළමුව කහ පැහැය ඉවත් කරන බව පෙනේ. ඒ නිසා ග්‍රේස්ගේ අම්මගෙ රෙද්ද මට පෙනෙන්නේ නිල්/කළු පැහැයෙනි. අදාල ඡායාරූපය කැමරාවේ සටහන් වන අවස්ථාවේදී පැවති ආලෝක තත්ත්වය යටතේ එයට වැඩිපුර කහ පැහැය එකතු වී තිබේ. මෙය මගේ මොළයේ සිදුවන දත්ත සැකසුමට කෙළින්ම සම්බන්ධ නැති අහඹු සිදුවීමකි. කෙසේ වුවද, මේ නිසා මගේ මොළයෙන් ඡායාරූපයේ කහ පැහැය ඉවත් කළ විට මට ග්‍රේස්ගේ අම්මගෙ රෙද්දෙ ඡායාරූපයෙන් ගවුමේ සැබෑ පැහැයට ආසන්න පැහැයක් පෙනේ.

කිසිවෙකුට තමන්ට අවශ්‍ය පරිදි ලෝකය වෙනත් කෙනෙකුට මවා පෙන්වන්නට උත්සාහ දැරිය හැකිය. එහෙත්, මා දකින්නේ මගේ මොළය මට මවා පෙන්වන ලෝකයයි.
 ck to Open Overlay Gallery

 s

අම්මගෙ රෙද්ද මොන පාටද?

ඒ පසුගිය පෙබරිවාරි මාසයේ මැද දිනයකි. ග්‍රේස් ඇගේ පෙම්වතා වන කේර් සමඟ තවත් සතියකින් පසු පැවැත්වීමට නියමිත ඔවුන්ගේ විවාහ මංගලෝත්සවය ගැන කතා බහක යෙදී සිටිද්දී හිටිවනම ඇගේ දුරකථනය නාද විය.

"අම්මගෙන් කෝල් එකක්"

ඇය සිය ජංගම දුරකථනයෙන් සිය මව හා සම්බන්ධ වූවාය.

"මම ගත්තා ඔයාගේ වෙඩින් එකට අඳින්න ලස්සන ලේස් ගවුමක්. කළු ලේස් අල්ලපු නිල් පාට එකක්."

ග්‍රේස්ගේ මව සිසිලියාට ගවුම ගැන කියන්නට මහ ගොඩක් විස්තර තිබේ.

"හරි හරි ඕකේ ෆොටෝ එකක් අරන් එවන්නකො අපිටත් බලන්න."

ග්‍රේස් ඇගේ දුරකථන ඇමතුම අවසන් කර කේර් සමඟ පිළිසඳරට නැවත එක් වී වැඩි වෙලාවක් යාමට පෙර ඇගේ දුරකථනයට මවගේ අළුත් ගවුමේ ඡායාරූපයක් යොමු විය. ඒ දෙස බලා සිටි ඇගේ මුහුණ වෙනස් වේ.

"ඇයි? මොකද ප්‍රශ්නේ?" කේර් අසයි.

"මේ බලන්නකෝ අනී. අම්ම ගත්තයි කිවුවේ කළු ලේස් අල්ලපු නිල් පාට ගවුමක්නේ. දැන් මේ ෆොටෝ එකේ තියෙන්නේ රත්තරන් පාට ලේස් අල්ලපු සුදු ගවුමක්."

ග්‍රේස්ගේ අම්මගෙ රෙද්ද නිල් වුනත්, සුදු වුනත් කේර්ට ඇති අමාරුවක් නැත. ග්‍රේස් සමඟ විවාහ උත්සවයේ අනෙක් දේවල් සම්බන්ධව වාදවිවාද කර දැන් කේර්ට ඇති වෙලාය. ඒත් මේ වෙලාවේ ඕවා කියන්න යනවාට වඩා ෆොටෝ එක බොරුවට හෝ උනන්දුවෙන් බලන එක ශරීර සෞඛ්‍යයට ගුණදායකය.

ගවුමේ ඡායාරූපය දෙස වරක් බැලූ කේර් ඒ දෙස නැවත නැවතත් බැලුවේය.

"ඉතිං මේක කළු ලේස් අල්ලපු නිල් පාට ගවුමක් තමයිනේ!"

ග්‍රේස් දුරකථනය නැවතත් අතට ගත්තේය.

"අනේ මන්දා? අම්මයි ඔයයි කතා වෙලා මාව අන්දවන්න හදනවද?"

"ඔයාව දැන්ම අන්දවන්නෙ මොකටද? ඒකට තව සතියක් තියෙනවනේ..."

"මටනම් පේන්නෙම රත්තරන් පාට ලේස් අල්ලපු සුදු ගවුමක්!"

ඡායාරූපය දෙස කොයිතරම් වෙලා බලා සිටියත් දෙන්නාට පෙන්නේ පාට දෙකකි. මේ නිසා ඡායාරූපය ඔවුන්ගේ යහළු යෙහෙළියන් කිහිප දෙනෙකුටද පෙන්වනු ලැබුවත් එයින් වුනේ ප්‍රශ්නය තවත් උග්‍ර වීම පමණි. ඇතැම් අයට මෙය නිල්-කළු ගවුමකි. තවත් අයට රන්-සුදු ගවුමකි. සමහර අයට වෙන වෙන පාටත් පෙනේ. තවත් අයට මෙය පාට වෙනස් වන මැජික් ගවුමකි.

ග්‍රේස් මේ ගැන සිය මවට කීවාය. ග්‍රේස්ට යැවූ ඡායාරූපය දෙස නැවත බැලූ ඇයට ග්‍රේස්ට මෙන්ම එය රන්-සුදු ගවුමක් සේ පෙනේ. එහෙත්, මේ ඡායාරූපය ගත් ඇගේ සහකරු පෝල් මෙය ඔහුට පෙනෙන්නේ නිල්-කළු ගවුමක් ලෙස බව දිවුරා පවසයි.

මේ රන්-සුදු නිල්-කළු වාදය ග්‍රේස්ගේ විවාහ මංගල දිනයේත් නැගලා ගියේය. විවාහ උත්සවයට සංගීතය සැපයූ කණ්ඩායමද ග්‍රේස්ගේ අම්මගෙ රෙද්ද අරභයා දෙපිලකට බෙදුණු අතර පසුව මේ ඡායාරූපය අන්තර්ජාලයටද එක් කෙරිණි.

ග්‍රේස්ගේ අම්මගෙ රෙද්ද ජාත්‍යන්තර ප්‍රශ්නයක් වීමට වැඩි වෙලාවක් ගියේ නැත. මේ ප්‍රශ්නය සමාජ ජාල හරහා පැතිරෙන්නට වූයේ අසුරු සැනෙකිණි.

දින හතර පහක් ඇතුලත මේ පිළිබඳව ටම්බ්ලර්හි පළවූ ආරම්භක සටහන කියවා තිබුණු වාර ගණන මිලියන 73 ඉක්මවීය. එය පලකළ පෙබරවාරි 26 දින පස්වරු 10.30-11.30 අතර පැයේදී විනාඩියකට මෙය කියවූ ගණන 140,000ක් පමණ වේ. එමෙන්ම දිනක් යන විට වැටුණු කමෙන්ට්ස් ගණන 483,000කි.

සැණෙකින් මෙය අනෙකුත් සමාජජාල වෙතද ව්‍යාප්ත විය. ප්‍රසිද්ධ නළු නිලියන්, ගායිකාවන් සහ ක්‍රීඩකයින්ද අදහස් දැක්වීමට පටන් ගැනීම නිසා වැඩේ තවත් නැගලා යන්නට විය.

මේ පිළිබඳව කෙරුණු එක් අන්තර්ජාල මත විමසුමක ප්‍රතිඵලය අනුව මිලියන 2.3කට (68%) මේ ගවුම රන්-සුදු ලෙසත්, මිලියන 1.1කට කළු-නිල් ලෙසත් (32%) පෙනුණේය.

ෆේස්බුක් දත්ත විද්‍යාඥයින් වන මයික් ඩෙවලියන් සහ ඒඩ්රියන් ෆ්‍රිජරි විසින් වත්පොත් සටහන් ඇසුරෙන් සිදුකළ විශ්ලේෂණයකට අනුව වත්පොතේ රන්-සුදු පක්ෂයේ ප්‍රතිශතය 58%ක්ද කළු-නිල් ප්‍රතිශතය 42%ක්ද වේ. එමෙන්ම, පිරිමින්ට සාපේක්ෂව ගැහැණුත්, තරුණයන්ට සාපේක්ෂව වයස්ගත අයත්, පරිගණක ඇසුරින් වත්පොත් යන අයට වඩා ජංගම දුරකථන මඟින් පිවිසෙන අයත්, රාත්‍රියේ මෙය දකින අයට වඩා දවල් කාලයේ දකින අයත් ග්‍රේස්ගේ අම්මගෙ රෙද්ද රන්-සුදු ලෙස දකිති. මෙහි ප්‍රතිවිරුද්ධ පාර්ශ්ව එය නිල්-කළු ලෙස දකිති.

ඔබට ග්‍රේස්ගේ අම්මගෙ රෙද්ද පේන්නේ මොන පාටින්ද?

මේ වනවිට මේ ඡායාරූපය මුල් කරගත් ශාස්ත්‍රාලීය පර්යේෂණ ගණනාවක් සිදු කෙරී ඇති අතර Current Biology විමර්ශිත ජර්නලය මේ හා අදාල පර්යේෂණ පත්‍රිකා කිහිපයක්ම ළඟ ළඟ පළ කර තිබේ. මේ එයින් කිහිපයකි.

1. Lafer-Sousa, Rosa, Katherine L. Hermann, and Bevil R. Conway. "Striking individual differences in color perception uncovered by ‘the dress’ photograph." Current Biology (2015).

2, Gegenfurtner, Karl R., Marina Bloj, and Matteo Toscani. "The many colours of ‘the dress’." Current Biology (2015).

3. Brainard, David H., and Anya C. Hurlbert. "Colour Vision: Understanding# TheDress." Current Biology 25.13 (2015): R551-R554.

4. Winkler, Alissa D., et al. "Asymmetries in blue–yellow color perception and in the color of ‘the dress’." Current Biology (2015). 

තැඹිලි තැඹිලි පාටද? (දෙවන කොටස)

පෙර ලිපියෙන් සාකච්ඡා කළ පරිදි අපේ දෘෂ්ඨි පරිපථ වලට ග්‍රහණය කර ගත හැක්කේ විද්‍යුත් චුම්භක වර්ණාවලියේ සීමිත පරාසයකි. මේ පරාසයේ ඉහළ හා පහළ සීමාවන් පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට වෙනස් වුවද ඒ සාමාන්‍යයෙන් සුළු වශයෙනි. අප එකිනෙකා ලෝකය දකින ආකාරය වැඩිපුරම වෙනස් වන්නේ මේ පරාසය තුළ ඇති විවිධ වර්ණ වෙන්කර හඳුනාගන්නා ආකාරය අනුවය.

භෞතික ගුණාංග අනුව වර්ණ එකිනෙකින් වෙනස් වන්නේ ඒවායේ තරංග ආයාම අනුවය. දැන් අපි ශුද්ධ කහ පැහැය ලෙස නිශ්චිත තරංග ආයාමයක් හඳුනා ගනිමු. මේ තරංග ආයාමය පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට වෙනස් වන බව මොහොතකට අමතක කරමු.

මේ තරංග ආයාමය සහිත විද්‍යුත් චුම්භක තරංග අපේ අක්ෂි කාචය විනිවිද දෘෂ්ඨි විතානය මත පතිත වූ විට (පෙර ලිපියෙන් හඳුන්වා දුන්) අපේ කේතු සෛල තුන් වර්ගයෙන් රතු (දිගු) සහ කොළ (මැදි) කේතු සෛල දෙවර්ගයම උපරිමයට තරමක් කිට්ටු වන තරම් (90% පමණ) ප්‍රතිචාර දක්වන අතර නිල් (කෙටි) කේතු සෛල ප්‍රතිචාර නොදක්වන තරම්ය. මේ ප්‍රතිචාර සංයෝගය අපේ මොළය විසින් කහ පැහැය ලෙස හඳුනා ගනී.

යම් හෙයකින් කහ වර්ණයට වඩා කෙටි තරංග ආයාමයක් ඇති කොළ පැහැයට හුරු එළියක් සහ දිගු තරංග ආයාමයක් ඇති රතු පැහැයට කිට්ටු එළියක් එක තැන, අපේ ඇස් වලට වෙනස් ස්ථාන දෙකක් ලෙස හඳුනාගත නොහැකි තරම් කිට්ටුවෙන් තිබුණොත් කුමක් වේද? රතු තරංගය අපේ රතු කේතු සෛල 90% මට්ටමට සංවේදී කරවන අතර කොළ තරංගය කොළ කේතු සෛල 90% මට්ටමට සංවේදී කරවයි.

මේ ප්‍රතිචාර සංයෝගය කහ පැහැය හමුවේ මොළයට ලැබෙන ප්‍රතිචාර සංයෝගයට සමාන නිසා මොළය දැන් දකින්නේ කහ පැහැයයි. එහෙත්, භෞතික වශයෙන් මෙහි ඇත්තේ වෙනස් තරංග දෙකකි. ඔබේ රූපවාහිනිය, පරිගණක තිරය මෙන්ම වර්ණයෙන් මුද්‍රිත ඡායාරූපයක් හෝ පුවත්පතක් ඔබේ මොළය රවටන්නේ වර්ණ දැකීමේ ක්‍රියාවලියේ ඇති මේ දුර්වලතාවය උපයෝගී කරගනිමිනි. වර්ණ මුද්‍රණයේදී බොහෝ විට මූලික භෞතික වර්ණ වන රතු, කොළ සහ නිල් වල අතරමැදි වර්ණ වන මැජෙන්ටා, සියැන් සහ කහ වර්ණ මිශ්‍ර කෙරේ.

එක් එක් කේතු සෛල වර්ගයේ ඇති වෙනස් සංවේදිතා මට්ටම් සියයකට වැඩි ප්‍රමාණයක් හෝමෝ සේපියන් මොළයක දෘශ්‍ය පරිපථ වලට වෙන් වශයෙන් හඳුනාගත හැකිය. එනම්, රතු පාට මට්ටම් සියයක්, කොළ පාට මට්ටම් සියයක් සහ නිල් පාට මට්ටම් සියයක් වශයෙනි. මේ අනුව, වෙනස් වර්ණ (100x 100x 100) මිලියනයකට වැඩි ප්‍රමාණයක් සාමාන්‍ය දෘෂ්ඨියක් ඇති කෙනෙකුගේ මොළයට හඳුනාගත හැකිය. මේ වර්ණ ප්‍රමාණය මිලියන 2.3-10 දක්වා ප්‍රමාණයක් ලෙස විවිධ පර්යේෂකයින් විසින් ඇස්තමේන්තු කර තිබේ.

ශක්තිය ඉතිරි කර ගැනීමේ උපායක් ලෙස මෙසේ එකතු කරගන්නා දත්ත ඒ ආකාරයෙන්ම සැකසුම් නොකර තරංග ආයාම සංවේදීතාව අනුව එක ළඟ පිහිටි කේතු සෛල දෙකක වෙනස අනුව සැකසුම් කෙරේ. මේ අනුව, රතු සහ නිල් කේතු සෛල වල සංවේදිතා මට්ටම් ඒ අතර පිහිටි කොළ කේතු සෛල වල සංවේදිතා මට්ටම සමඟ සැසඳේ. රතු සංවේදීතාව වැඩිනම් රතු පැහැයත් අඩුනම් කොළ පැහැයත් තෝරා ගැනේ. මේ අයුරින්ම, නිල් පැහැය වැඩිනම් නිල් පැහැයත් අඩුනම් කහ පැහැයත් තෝරාගැනේ. (සැසඳීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස දැන් කහ පැහැයක්ද තිබේ.)

ඇසේ කේතු සෛල වලින් වෙන් වශයෙන් හඳුනා ගන්නා මූලික 'භෞතික' වර්ණ තුන ඇසුරෙන් මොළය විසින් හඳුනා ගන්නා ඉහතින් සඳහන් කළ වර්ණ හතර ප්‍රාථමික 'මානසික' වර්ණයි. මෙහිදී පහසුවට රතු, කොළ ලෙස නම් කළත් ඇත්තටම මේ මූලික මානසික වර්ණ වල ඇත්තේ රතු සහ කොළ පැහැයන්ට ආසන්න වර්ණ දෙකක් මිස හරියටම රතු සහ කොළ වර්ණ නොවේ.

ප්‍රාථමික 'මානසික' වර්ණ
රතු (සරිස්)	කහ	කොළ (ඇක්වා)	නිල්

අවසාන වශයෙන් අප දකින පැහැය මෙසේ තෝරා ගැනෙන වර්ණ දෙකේ එකතුවකි. සැසඳීමේදී සංවේදිතා මට්ටම් සමානනම් සුදු ආලෝකය මිස වර්ණයක් එකතු නොවේ. එවිට අපට පෙනෙන්නේ එක සැසඳීමකින් එකතුවන වර්ණයයි. සැසඳීම් දෙකෙන්ම ප්‍රතිපල සමානනම් අපට අවසාන වශයෙන්ද සුදු පැහැය පෙනේ.

ප්‍රාථමික 'මානසික' වර්ණ මිශ්‍රණ

.         කහ     −    මැදි      +     නිල්         .

කොළ                                            කොළ

 +                                                +

මැදි                                             මැදි 

 −                                                −

රතු                                            රතු

.         කහ     −    මැදි      +     නිල්         .

(source: http://midimagic.sgc-hosting.com/huvision.htm)

දැන් මේ ක්‍රියාවලිය සිදුවන ආකාරය අනුව සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකුට එකවර රතු සහ කොළ වර්ණ දැකිය නොහැකිය. මොළයට සංවේදී වන්නේ මේ වර්ණ දෙක අතර වෙනසයි. මෙයින් අදහස් වන්නේ රතු සහ කොළ වල අතරමැදි වර්ණ ගැන නොවේ. කහ සහ නිල් පැහැයන්ට අදාලවද මෙය මෙසේමය. එමෙන්ම, මෙහිදී මා සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකු ලෙස හඳුන්වන්නේ ඇසේ කේතු සෛල වර්ග තුනක් ක්‍රියාකාරිව ඇති අයෙකි. මෙවැනි කේතු සෛල වර්ග තුනකට අඩුවෙන් ක්‍රියාකාරිව ඇති වර්ණාන්ධ අය මෙන්ම කේතු සෛල වර්ග හතරක් ක්‍රියාකාරිව ඇති අයද යම් ප්‍රතිශතයක් සිටිති. ඒ ගැන පසුව කතා කරමු.

සාමාන්‍ය හෝමෝ සේපියන් මොළයකට වෙනස් වර්ණ මිලියන ගණනක් වෙන් කර හඳුනාගත හැකි වුවත් මේ වර්ණ මතක තබා ගන්නේ එසේ හඳුනාගන්නා තරමේ නිරවද්‍යතාවක් සහිතව නොවේ. වර්ණයක් මතක තබා ගන්නේ මොළය විසින් හඳුනාගන්නා 'සැබෑ' වර්ණයට කිට්ටුවෙන් ඇති 'දන්නා කියන' වර්ණයක් වශයෙනි. බොහෝ විට කෙනෙකුට සාරියක පැහැය මතක තබා ගෙන ගොස් සාප්පුවකින් ඒ පාටම සාරියක් තෝරා ගත නොහැකිය. එහෙත්, සාරියේ කොනකින් කෑල්ලක් කපා ගෙන ගියහොත් ඉතා නිවැරදිව සසඳා ඒ තේරීම කළ හැකිය.

මෙසේ යමෙකුගේ මතකයේ ඇති  'දන්නා කියන' වර්ණ ප්‍රමාණය උපන්දා ලෙස ලැබෙන පුහුණුවෙහි ප්‍රතිපලයකි. උපතින් පුර්ණ අන්ධව සිටි කෙනෙකුට පසුකාලීනව පෙනීම ලැබුණු වහාම කිසිවක් 'නොපෙනෙන්නේ' මේ නිසාය.

දැන් ඔබේ මනස දකින නිල් පැහැය මා දකින නිල් පැහැයමද? එය එසේ විය යුතු නැත.

උදාහරණයක් ලෙස යමෙකු දකින මූලික මානසික වර්ණ වල ධ්‍රැවීයත්වය මාරු වූයේයයි සිතමු. දැන් මා දකින නිල් ඔබ දකින කහ පැහැයයි. මා දකින කොළ පැහැය ඔබ දකින රතු පැහැයයි. මේ උදාහරණයේදී මූලික වර්ණ හතරම හරියටම අනිත් පැත්ත ගසා ඇති නිසා ඔබේ මනසට පෙනෙන්නේ මට පෙනෙන ලෝකයේ නෙගටිව් පිටපතකි. ඔබට තැඹිලි වල්ලක් පෙනෙන්නේ මට ඉහතින් ඇති තැඹිලි වල්ල පෙනෙන අයුරිනි.

මෙය කිසිවෙකුට නිරීක්ෂණය කළ හැකිද? එසේ කළ නොහැකිය. මා උඩින් ඇති තැඹිලි වල්ලේ රූපය ඔබට පෙන්වා ඔබට එය පෙනෙන්නේ කෙසේදැයි ඇසුවොත් ඔබ කියනු ඇත්තේ ඔබට පෙනෙන්නේ තැඹිලි වල්ලක නෙගටිව් ඡායාරූපයක් වන නිල් පැහැ තැඹිලි වල්ලක් බවයි. මගේ නිල් පැහැය ඔබට පෙනෙන්නේ මගේ තැඹිලි පාටිනි. එහෙත්, මගේ තැඹිලි පාට ඔබේ නිල් පැහැයයි. එය ඔබ දකින තැඹිලි පාට හෝ තැඹිලි වල පාට නොවේ.

මෙහිදී වෙන්නේද, මා පෙර ලිපිවල සඳහන් කළ අකුරු උඩු-යටිකුරු ලෙස පෙනෙන විට සිදුවන සංසිද්ධියමය. මෙහිදී අපි දකින වර්ණ රාමු වෙනස් වුනත් ඒවා හරියටම ගැලපේ. ඒ නිසා, අප ලෝකය අනෙකාට විස්තර කරන ආකාරයන්හි කිසිදු නොගැලපීමක් සිදු නොවේ.

උදාහරණයක් ලෙස ඉහතින් ඇති මූලික මානසික වර්ණ හතර ඔබට පෙනෙන්නේ මට පේන ආකාරයෙන්දැයි මට දැනගත නොහැකිය. එහෙත්, මේ ලිපියේ මා ඉදිරිපත් කරන කරුණු ඔබට තේරුම් ගැනීමට එය බාධාවක් වන්නේ ඔබ ත්‍රිවර්ණ-සංවේදී දැක්මක් නොමැති අයෙක්නම් පමණි. ලේ වල පාටත්, ස්ට්‍රෝබෙරි ගෙඩියක පාටත් (ආසන්න වශයෙන්) සමාන බවට සහ කෙහෙල් දල්ලක පාට එයට වඩා වෙනස් බවට අපට එකඟ වීමට රතු පාට සහ කොළ පාට ඔබට ඇත්තටම පෙනෙන ආකාරය බාධාවක් නොවේ.

පාට යනු එකිනෙකාගේ පෞද්ගලික හැඟීමකි.  එහෙත්, අපි එකිනෙකාට එකඟ විය හැකි නිශ්චිත තරංග ආයාමයක් ඇති භෞතික 'කහ පාටක්' (සහ වෙනත් පාට) ඇත්නම් මේ හැඟීම කවරක් වුවත් අපට වර්ණ හා අදාලව එකඟ විය නොහැකි තැනක් නොතිබිය යුතුය.

කෙසේ වුවද, බෝජනා දකින ලෝකයේ ඇතැම් දේ පමණක් උඩු යටිකුරු වී ඇති අයුරින් අපේ වර්ණ හඳුනාගැනීමේ රාමුවල ඇතැම් කොටස් පමණක් වෙනත් අයට වඩා වෙනස් ලෙස පෙනේනම් අපට අප එකිනෙකාගේ දැකීමේ ඇති වෙනස්කම් අවබෝධ කර ගත හැකිය. එමෙන්ම විද්‍යාත්මක ලෙස පරික්ෂා කර තහවුරු කිරීමටද පුළුවන.

පළමු කොටසේ සාකච්ඡා කළ පරිදි ඇත්තටම තත්ත්වය මෙසේය. අපේ කේතු සෛල වල සංවේදිතා වක්‍ර සමාන නොවන නිසා අපේ වර්ණ විසංයෝජනය කරන රාමුද සමාන නැත. ඒ නිසා එකම වස්තුව දකින අප දෙදෙනෙකුගේ මොළයට යැවෙන සංඥා එක සමාන නැත. ඇත්තෙන්ම අපේ ඇස් දෙකෙන් වෙනවෙනම යවන සංඥා දෙක වුවද හරියටම සමාන නැත.

(මගේ ලිපි උපුටා වෙනත් තැනක පළ කරන්නේනම් කියවන්නාට අවශ්‍ය විටෙක මුල් ලිපිය ඇති තැනට පහසුවෙන් ලඟා විය හැකි පරිදි සම්පුර්ණ ලින්ක් එකක්ද සමඟ පලකරන මෙන් කාරුණිකව ඉල්ලා සිටිමි. එසේ නොකිරීම වැඩිදුර තොරතුරක් දැනගැනීමට කැමති අයෙකුට කරන අසාධාරණයකි.)

තැඹිලි තැඹිලි පාටද? (පළමු කොටස)

උදේ පාන්දරම පටන්ගන්නේ මැටි ප්‍රශ්නයකිනි. තැඹිලි පාට කියන්නේ තැඹිලි වල පාටයි. හරියට කොළ පාට කියන්නේ කොළ වල පාට වගේය. එහෙනං ඒක තැඹිලි පාට නොවී වෙන පාටක් වෙන්නෙ කොහොමද?

හරි තැඹිලි තැඹිලි පාටයි කියමුකෝ! දැන් මේ මට පේන තැඹිලි පාටමද අනිත් අයටත් පේන්නේ?

මේ ප්‍රශ්නය විශ්ලේෂණය කරන්නටනම් මුලින්ම පෙනීම යනු කුමක්දැයි සාකච්ඡා කළ යුතුය. ඉතාම සරලව පෙනීම කියන්නේ එක්තරා පරාසයක විද්‍යුත් චුම්භක තරංග වලට අපේ මොළ දක්වන ප්‍රතිචාරයයි.

විද්‍යුත් චුම්භක තරංග ඒවායේ තරංග ආයාමයේ දිග අනුව ගැමා කිරණ, එක්ස්-කිරණ, පාරජම්බුල කිරණ, දෘශ්‍ය ආලෝකය, අධෝරක්ත කිරණ, ක්ෂුද්‍ර තරංග (මයික්‍රෝවේව්), රේඩියෝ තරංග ආදී ලෙස අපේ පහසුව සඳහා අපි වර්ග කරන්නෙමු. මෙහිදී තරංග ආයාමය කියන්නේ ඉහළ රූපයේ ඇති පරිදි තරංගයක හැඩය නැවතත් ඒ ආකාරයෙන්ම දැකිය හැකි තැන් දෙකක් අතර දුරයි.

(http://science-edu.larc.nasa.gov/)

 හෝමෝ සේපියන් මොළයකට සාමාන්‍යයෙන් ග්‍රහණය කර ගත හැක්කේ නැනෝමීටර 400 සිට 700 දක්වා පමණ පරාසයක විද්‍යුත් චුම්භක තරංගයි.  නැනෝමීටරයක් කියන්නේ මිලිමීටරයක් කොටස් මිලියනයකට බෙදූ විට ඇති දුරයි. මීට වඩා ඉතා කෙටි තරංග ආයාම ඇති ගැමා කිරණයක තරංග ආයාමය මැනිය හැක්කේ නැනෝමීටරයක් තවත් කොටස් මිලියනයකට බෙදූ විට ඇති ඒකක වලිනි. එමෙන්ම, රේඩියෝ කිරණයක දිගු තරංග ආයාම කිලෝමීටර ගණනක් දිග විය හැකිය. මෙවැනි පරාසයක ඇති විද්‍යුත් චුම්භක කිරණ වලින් අපට ග්‍රහණය කරගත හැකි ඉහත මුළු පරාසයම ඉතාම සොච්චමකි.

අප විවිධ වර්ණ ලෙස දකින්නේ අපේ ඇස් වලට සහ මොළයට ගෝචර වන ඉහත පරාසයේ විද්‍යුත් චුම්භක තරංග වල විවිධ තරංග ආයාමයන්ය. අපට පෙනෙන දිගම තරංග ආයාමයන් රතු පැහැයෙන්ද, කෙටිම ඒවා නිල් පැහැයෙන්ද පෙනේ. ඒ අතර පරාසයේ දේදුන්නේ ඇති, අපට පෙනෙන සියළු පාට තිබේ.

රතු පාටට වඩා දිග තරංග ආයාම අධෝරක්ත කිරණ ලෙසත්, නිල්/දම් පැහැයට වඩා කෙටි තරංග ආයාම පාර ජම්බුල කිරණ ලෙසත් හැඳින්වේ. මේවා සාමාන්‍යයෙන් හෝමෝ සේපියන්ස්ලාට පෙනෙන්නේ නැත. ද්‍රශ්‍ය ආලෝකයේ මේ අවම සහ උපරිම සීමා වලදී විද්‍යුත් චුම්භක තරංග වල භෞතික ලක්ෂණ වල විශේෂ වෙනසක් වෙන්නේ නැත. විද්‍යුත් චුම්භක තරංග අතරින් මේ කුඩා පරාසය පමණක් අප විසින් ග්‍රහණය කරගන්නේ පෙනීම හා අදාලව අපේ ඇති ජීව විද්‍යාත්මක සීමාවන් නිසාය. එමෙන්ම මෙසේ අපට ග්‍රහණය වන විද්‍යුත් තරංග රතු, නිල්, කොළ ආදී ලෙස වෙන්කරගැනීමද අපේ මොළය විසින් කරන දෙයකි.

අපේ පෙනීම වෙනුවෙන් වැදගත්ම කාර්ය භාරයක් කරන්නේ අපේ ඇස් වල ඇති ආලෝක සංවේදී සෛලයි. යෂ්ඨි සෛල සහ කේතු සෛල ලෙස හැඳින්වෙන මෙවැනි සෛල වර්ග දෙකක් තිබේ. ඒවා එසේ නම්කර ඇත්තේ හැඩය අනුවය. මේවායින් යෂ්ඨි සෛල පාට වෙන්කර හඳුනා ගැනීමට උදවු නොකරයි. ඒවා උපකාරී වන්නේ ආලෝකය සහ අඳුර වෙන්කර ගැනීමට පමණි. වර්ණ දැකීමට උදවු වන්නේ කේතු සෛලයි.

යෂ්ඨි සෛල මිලියන 90-120 පමණ තිබුණත් කේතු සෛල ඇත්තේ මිලියන 6-7ක් පමණි. මේ නිසා, කේතු සෛල වල සංවේදීත්වය මොළයට ප්‍රමාණවත් ලෙස දැනෙන්නට හොඳ ආලෝක තත්ත්වයක් අවශ්‍ය වේ. යෂ්ඨි සෛල ප්‍රමාණයෙන් වැඩි නිසා මඳ අඳුරේදී වුවද ප්‍රමාණවත් සංවේදීතාවක් දක්වයි. ඒ නිසා හොඳින් ආලෝකය නැති අවස්ථාවලදී අපට පෙනීමට උපකාරී වන්නේ යෂ්ඨි සෛලයි. දිවා කාලයේදී වර්ණවත් ලෙස පෙනෙන දේවල් රාත්‍රියේදී කළු-සුදු ලෙස පෙනෙන්නේ කේතු සෛල හොඳින් ක්‍රියාත්මක නොවන නිසා සහ යෂ්ඨි සෛල වලට පාට වෙන්කර හඳුනාගැනීමට උපකාරී විය නොහැකි නිසාය.

සාමාන්‍යයෙන් හෝමෝ සේපියන් ඇස් වල වෙනස් කේතු සෛල වර්ග තුනක් තිබේ. මේ එක් එක් වර්ගය වෙනස් ආකාර වලින් විවිධ තරංග ආයමයන්ට ප්‍රතිචාර දක්වයි. ඒවා සාමාන්‍යයෙන් වැඩිපුරම ප්‍රතිචාර දක්වන තරංග ආයාමයට අදාල පැහැය අනුව රතු, කොළ සහ නිල් ලෙස හැඳින්විය හැකිය.

ඇත්තටම මේ හැඳින්වීම සමාන කළ හැක්කේ අලි ඇඟක් තිබෙන නිසා අලියාට අලියා කීමටය. වර්ණ අර්ථදැක්වෙන්නේම මේ සෛල වල සංවේදීතාව අනුව බැවිනි. ඒ නිසා වඩා නිවැරදි වන්නේ දිගු, මැදි සහ කෙටි ලෙස හැඳින්වීමය. පහසුව තකා මා පෙර හැඳින්වීම යොදාගනිමි.

මොළයට වර්ණ වෙන් කර හඳුනාගත හැක්කේ මේ තෙවර්ගයේ කේතු සෛල ප්‍රතිචාර දක්වන ආකාරය සැසඳීමෙනි. උදාහරණයක් ලෙස රතු (දිගු) සහ කොළ (මැදි) කේතු සෛල එක සමානව සංවේදී වන අතර නිල් (කෙටි) කේතු සෛල සංවේදී නොවේනම් අපට පිරිසිදු කහ පැහැය පෙනේ.

ඉහත සඳහන් කළ කේතු සෛල තෙවර්ගය වෙනස් තරංග ආයාමයන්ට ප්‍රතිචාර දක්වන 'සංවේදීතා වක්‍ර' පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට වෙනස් වේ. උදාහරණයක් ලෙස විශේෂිත තත්ත්ව රැසක් දැනට අමතක කළත්, සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකුගේ මේ වක්‍ර උපරිම සංවේදීතාවක් දක්වන තැන් වල තරංග ආයාම නැනෝ මීටර 564–580 (රතු), 534–545 (කොළ) සහ 420–440 (නිල්) ලෙස විචල්‍ය වේ.

මේ අනුව, රතු හා කොළ කේතු සෛල වල සංවේදතා සමාන වී, නිල් කේතු සෛල වල සංවේදීතාව ශුන්‍ය වී ශුද්ධ කහ පැහැයක් පෙනෙන තරංග ආයාමය පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට වෙනස් වේ. ඇතැම් විට කෙනෙකුට තමන්ගේ සංවේදිතා වක්‍ර වල ස්වභාවය අනුව ඇතැම් වර්ණ නොපෙනෙන්නටද පුළුවන. විශේෂයෙන්ම, සාපේක්ෂව එක ළඟ පිහිටි රතු සහ කොළ කේතු සෛල වල සංවේදීතා වක්‍ර බොහෝ සෙයින් සමාන වූ විට යමෙකුට රතු සහ කොළ පැහැයන් වෙන් වශයෙන් හඳුනා ගැනීම අසීරු වේ.

අපට යම් වස්තුවක් වර්ණවත්ව පෙනෙන්නේ එහි වැටෙන දෘශ්‍ය පරාසයේ විද්‍යුත් චුම්භක තරංග වලින් කොටසක් පමණක් අවශෝෂණය කරගෙන ඉතිරිය ආපසු හරවා එවූ විටය. මේ තරංග සියල්ලම අදාල වස්තුව විනිවිද ගියහොත් අපට වර්ණයක් නොපෙනේ. වාතය හෝ වීදුරු මෙනි. එමෙන්ම දෘශ්‍ය පරාසයේ තරංග සියල්ලම අවශෝෂණය කර ගතහොත් කේතු සෛල හෝ යෂ්ඨි සෛල කිසිවක් ප්‍රතිචාර නොදක්වන බැවින් අපට කළු පැහැය පෙනේ. දෘශ්‍ය පරාසයේ තරංග ආයාම සියල්ල එකවර ලැබුණහොත් කේතු සෛල තෙවර්ගයම උපරිමයටම සංවේදී වන නිසා (overload) මොළයට ඒවායේ වෙනස සැසඳිය නොහැක. එවිට අපට සුදු පැහැය පෙනේ.

දැන් අපි අපෙන් බාහිරව පවතින ඕනෑම පුද්ගලයෙකුට නිරීක්ෂණය කළ හැකි තැඹිලි වල්ලක් ගැන සිතමු (එවැන්නක් සැබෑවටම තිබේද යන්න අමතක කරමු). මේ තැඹිලි වල්ල දෘශ්‍ය පරාසයේ ඇතැම් තරංග ආයාම පමණක් ආපසු හරවා එවයි. මෙසේ එවන්නේ නිශ්චිත තරංග ආයාම එකතුවකි. ඒ තරංග ආයාම එකතුව අපේ ඇස් වල කාච මඟින් පෙරා දෘෂ්ඨි විතානය මත ප්‍රක්ෂේපණය කළ විට අපේ කේතු සෛල ප්‍රතිචාර දක්වයි. මේ ප්‍රතිචාර අපේ මොළයට ලැබේ. තැඹිලි ගෙඩියේ පාට තැඹිලි පාට විය යුතු බව අප ඉගෙන ගෙන ඇති නිසා දැන් අපි මේ ප්‍රතිචාර පැකේජය තැඹිලි පාට ලෙස හඳුනා ගනිමු.

තැඹිලි ගෙඩියේ පාට අපි කාටත් තැඹිලි පාටමය. එහෙත්, ඔබ දකින තැඹිලි පාට මා දකින තැඹිලි පාටම නොවේ. (ඔබ දකින තැඹිලි ගෙඩිය මා දකින තැඹිලි ගෙඩියමද?)

මේ ඊළඟ ලිපිය පළකරන තුරු පොඩි හෝම්වර්ක් එකකි. පහත රූපයේ ඔබට වෙනස් පාට කීයක් පෙනේද?

ඔබ දකින්නේ මා දකින ලෝකයමද? (තෙවන කොටස)

(පළමු කොටස)

 (දෙවන කොටස)

පසුගිය සටහනෙන් කතාකළ පරිදි අපි අකුරු ලියන්නේ අපිට අකුරු පෙනෙන හැටියටය. අපිට ලෝකයම උඩුයටිකුරු වී පෙනේනම් අපි අකුරු ලියන්නේත් අපිට පෙනෙන හැටියට උඩුයටිකුරුවය. කෙසේ වුවද, ලෝකය උඩුයටිකුරුව දකින කෙනෙකු උඩුයටිකුරුව ලියන අකුරු දෙස ලෝකය කෙලින් අතට පෙනෙන කෙනෙකු බලා සිටියොත් මේ අකුරු කෙලින් ලියන බව පෙනේ.

මේ ආකාරයටම, වම දකුණ මාරුවී ලෝකය පෙනෙන කෙනෙකු වම දකුණ මාරුකර ලියන අකුරු වෙනත් කෙනෙකුට පෙනෙන්නේ තමන්ට ලෝකය පෙනෙන හැටියටය. මේ නිසා ලෝකයම කවර හෝ නිශ්චිත ආකාරයකට යමෙකුට පෙනේනම් ඒ පුද්ගලයාට හෝ බාහිර නිරීක්ෂකයෙකුට කිසිදු වෙනසක් නොපෙනේ. ඒ නිසා ඔබට පෙනෙන්නේ මට පෙනෙන ලෙසද නැද්ද යන්න මට නොපෙනේ.

කෙසේ වුවද, පසුගිය සටහන සමඟ පලකළ වීඩියෝවේ පෙනෙන පරිදි දෘෂ්ඨිය උඩුයටිකුරු කරනු ලැබූ අයෙකු උඩුයටිකුරුව අකුරු ලියනු අපට පෙනේ. මේ තැනැත්තියගේ දෘෂ්ඨිය උඩුයටිකුරු කරවීමට පෙර ඇය 'නියම විදිහට' අකුරු ලියන හැටි දැන සිටියාය. ඒ නිසා දැන් ඇයට පෙනෙන අකුරු උඩුයටිකුරු වී ඇති බව ඇයට 'තේරේ'. මේ නිසා ඇය ඇයට පෙනෙන පරිදි 'නියම විදිහට' අකුරු ලිවීමට උත්සාහ කරයි. ඈ එසේ ලියන අකුරු අපට උඩුයටිකුරු වී පෙනේ. එමෙන්ම, අපි 'නියම විදිහට' ලියන අකුරු ඇයට පෙනෙන්නේ උඩුයටිකුරුවය. මේ නිසා ඇය උඩුයටිකුරුකර පුවත්පත් බලන්නීය. එවිට ඇයට එහි අකුරු  'නියම විදිහට' පෙනේ.

ඉහත සංසිද්ධිය වෙන්නේ මෙසේ දෘෂ්ඨිය උඩුයටිකුරු කරනු ලැබූ අයෙකු 'නියම විදිහට' අකුරු ලිවිය යුතු ආකාරය 'දන්නා' බැවිනි. එහෙත්, උපන්දා සිටම උඩුයටිකුරු දෘෂ්ඨියක් ඇති කෙනෙකු මෙසේ හැසිරීමට ඉඩක් නැත. එවන් අය කොපමණ සිටීදැයි දැනගැනීමට වුවද පහසු නැත. මේ අනුව, බෝජනා ප්‍රහේලිකාවකි. ඇයගේ සැබෑ ප්‍රශ්නය ඇතැම් දේවල් පමණක් වෙනස් අයුරකින් පෙනීමයි.

එක්කෝ ඇයට කෙලින් පෙනෙන ලෝකයක උඩුයටිකුරු වූ රුපවාහිනී සහ පත්තර පෙනේ. එසේ නැත්නම්, උඩුයටිකුරු වූ ලොවක කෙලින් අතට ඇති රුපවාහිනී සහ පත්තර පෙනේ. මේ නිසා ඇයට ඇගේ රුපවාහිනී තිරය සහ පත්තර ආදී ඇතැම් දේ පමණක් උඩුයටිකුරු කරගැනීමට සිදුවී ඇත.

මේ තත්ත්වය පැහැදිලි කරගැනීමට ඇයට වෙනස්ව පෙනෙන දේ දෙස බැලිය යුතුය.
- පත්තර
- පරිගණක තිරය හා යතුරු පුවරුව
- රූපවාහිනිය
- ජංගම දුරකථනය

මේවා බොහොමයක් අක්ෂර හා සම්බන්ධය. අපි දකින වෙනත් දේ සහ අකුරු අතර වෙනසක් තිබේ. අපේ ඇස් ගහක්, ගලක්, බල්ලෙකු හෝ පුසෙකු දකින විට මේ දකින්නේ සැබෑ ලෝකයක ඇති සැබෑ භෞතික වස්තුවක් බව අපේ මොළය 'දනී'. මේ භෞතික වස්තුව අපේ අනෙකුත් ඉන්ද්‍රියයන් එකකට හෝ කිහිපයකටද ගෝචර වන්නකි.

(www.wordworld.com)

උදාහරණයක් ලෙස හොඳින් ඉදුණු අඹ ගෙඩියක් අපේ ඇසට අමතරව නහයට, දිවට මෙන්ම ස්පර්ශේන්ද්‍රියටද ග්‍රහණය වේ. මොළයට කරන්නට ඇත්තේ මෙසේ ලැබෙන සංවේදන මෙයට පෙර මෙසේ ලැබී අපේ මතක ගබඩා වල ඇති සංවේදන සමඟද සසඳා අපට අඹ ගෙඩිය ගැන අවබෝධයක් ලබා දීමයි. වෙනත් ඕනෑම 'සැබෑ' වස්තුවක් දුටුවිටද සිදුවන්නේ මෙයයි.

එහෙත්, අඹ ගෙඩියක රූපයක් හෝ 'අඹ ගෙඩිය' යන අකුරු දුටු විට සිදුවන්නේ මේ දෙයම නොවේ. මෙහිදී අප දකින්නේ 'සැබෑ' වස්තුවක සංකේතයකි. 'සැබෑ' වස්තුව වන අඹ ගෙඩියේ රූපය හෝ 'අඹ ගෙඩිය' යන අකුරු අපට එතරම් වැදගත් නැත. අපට වැදගත් සැබෑවක් නොවන බව අප දන්නා සැබෑ අඹ ගෙඩියකි. මේ අයුරින්ම, අලියා යන අකුරු තුන දකින විට අපට මේ අකුරු තුනට අමතරව 'සැබෑ අලියෙක්' පෙනේ. ඒ සමඟම මේ 'සැබෑ අලියා' සැබෑ අලියෙක් නොවන බවද අපට පෙනේ.

බෝජනා පුවත්පතක් බලන විට ඇයට දකින්නට අවශ්‍ය එහි ඇති අකුරු නොවේ. එයින් විස්තර කරන පුවතයි. ඇය රූපවාහිනිය නරඹන්නේද මේ රූප සැබෑ රූප බව නොදැන නොවේ. පුවත්පතේ හෝ රූපවාහිනියේ ඇති සැබෑ නොවන සංකේත තුලින් සැබෑ ලෝකය දකින්නට තවත් වැඩිපුර දත්ත සැකසුමක් අවශ්‍යය. මෙහිදී පත්තරයේ නැති බව හොඳින්ම දන්නා 'සැබෑ අලියා' යමෙකුට දැකීමට අවශ්‍ය අවසාන ඉලක්කයයි.

කතරගම යන විට පාර හරස් කරගෙන පලතුරු ඉල්ලන්නේ ඒ සැබෑ අලියා මිස පත්තරයේ ඇති අලියාගේ රූපය හෝ 'අලියා' යන අකුරු තුන නොවේ. පත්තරයේ ඇති අලියාගේ රූපය හෝ 'අලියා' යන අකුරු තුන  'සැබෑ අලියා' දැකීමේ ක්‍රියාවලියේ අතරමැදි පියවරකදී උපකාරී වන අවසාන වශයෙන් තේරුමක් නැති සංකේත පමණි.

මේ සංකේත මොනවා වුණත් අවසාන දැකීමට බාධාවක් නැත. 'අලියා' කියා සඳහන් වුවත් 'elephant' කියා සඳහන් වුනත් 'யானை' කියා සඳහන් වුනත් (මේ වචන තේරුම් ගන්නා ආකාරයට සාපේක්ෂව වෙනස්කම් තිබිය හැකි වුවත්) යමෙකු දකින්නේ එකම දෙයකි. ඒ ඔහුගේ මතක ගබඩාවේ කාලයක් තිස්සේ බටකොළ කන සැබෑ අලියාය.

මෙහිදී සිදුවන දත්ත සැකසුම පාර අයිනේ සිට වාහන නවත්වා පලතුරු ඉල්ලන සැබෑ අලියෙකු දුටු විට සිදුවන ප්‍රාථමික දත්ත සැකසුමෙන් වෙනස්, එයට අමතරව සිදුවන ද්වීතියික දත්ත සැකසුමකි. ඒ සඳහා අවශ්‍ය වන්නේ කවර හෝ නිශ්චිත සංකේතයකි. මේ අතරමැදි සංකේතය 'ʇuɐɥdǝlǝ' වුවද එමඟින් සැබෑ අලියෙකු දැකීමට බාධාවක් නැත.

මා සිතන පරිදි බෝජනාගේ මොළයේ වෙනස් ලෙස සිදුවන්නේ මේ ද්වීතියික දත්ත සැකසුමයි.

ඔබ දකින්නේ මා දකින ලෝකයමද? (දෙවන කොටස)

(පළමු කොටස)

අපේ දෙනෙතින් අප දකින ලෝකය අපේ මසැස් වල ඇති යාන්ත්‍රික උපාංග වල නිර්මාණයක්ද? එසේ නැතහොත් අපේ මනසේ (මොළයේ) ඇති මෘදුකාංග මඟින් සිදුකරන දත්ත සැකසුම් ක්‍රියාවලියේ ප්‍රතිඵලයක්ද?

මනෝවිද්‍යා පර්යේෂකයෙකු වූ ජෝජ් මැල්කම් ස්ට්‍රැටන් මේ කරුණ මුල්වරට පරීක්ෂා කරන්නේ විසිවන සියවස එළඹීමටත් පෙරය. ඔහු මෙසේ සිදුකළ එක් පරීක්ෂණයක් වූයේ ඇසට පෙනෙන රූප උඩුයටිකුරු කර පෙන්වන කණ්නාඩියක් එකදිගට දින අටක් පැළඳ සිටීමයි. සිවුවන දින දක්වා ඔහුට ලෝකය උඩුයටිකුරු ලෙස පෙනුනත් පස්වන දිනයේදී පෙර පරිදිම සාමාන්‍ය පරිදි රූප පෙනෙන්නට විය. කෙසේ වුවද, තමන් රූප උඩුයටිකුරු කරන කණ්ණාඩියක් පැළඳ සිටින බව සිහිකළ වහාම නැවතත් ඔහු දකින දසුන් උඩුයටිකුරු ලෙස පෙනිණි. දින අටකට පසු මේ කණ්ණාඩි ඉවත් කිරීමෙන් පසුවද පැය ගණනක් යනතුරු ඔහුගේ ඇස් වලට  ලෝකය සාමාන්‍ය පරිදි 'පෙනුණත්' ඔහුගේ මොළය දුටුවේ උඩුයටිකුරු වූ ලෝකයකි.

ස්ට්‍රැටන්ගේ නිරීක්ෂණ මඟින් පෙන්වා දුන්නේ ඇස පිටුපසට ප්‍රක්ෂේපණය වන රූප වෙනත් අයුරකින් ප්‍රක්ෂේපණය වුවද ඒ රූප 'නිවැරදි' ලෙස සංජානනය කිරීමට කෙටිකලකින් පුරුදු වීමේ හැකියාව මොළයට ඇති බවයි. ඇසට ලබා දෙන රූප විවිධ අයුරින් 'වෙනස්' කරමින් මෙසේ කෙටිකලකින් අළුත් තත්ත්වයට පුරුදු වීමට මොළයට ඇති හැකියාව ස්ට්‍රැටන් විසින් පෙන්වා දෙනු ලැබීය.

ස්ට්‍රැටන්ගේ පරීක්ෂණ සිදුකර ගත වුනු පසුගිය වසර එකසිය විසිපහ තුල මේ පර්යේෂණය විවිධ වෙනස්කම් සහිතව නැවත නැවතත් සිදුකර තිබේ. පසුගිය සියවසේ මැද භාගයේදී තියඩෝර් එරිස්මාන් ඔහුගේ සහායක කෝලර් යොදාගෙන වම-දකුණ මාරු කරමින්ද, උඩ-යට මාරු කරමින්ද ස්ට්‍රැටන්ගේ නිරීක්ෂණ තහවුරු කළේය.

මේ පිළිබඳව තරමක් මෑතකදී සිදුකළ පරීක්ෂණයකින් සොයා ගැනුනේ මෙසේ වෙනස් තත්ත්වයකට හැඩගැසීමේදී ඇසට ලැබෙන රූප විද්‍යුත් චුම්භක තරංග බවට පරිවර්තනය කරන ආකාරය ඇත්තටම වෙනස් නොවන බවයි. උඩුයටිකුරු කණ්නාඩි පැළඳ දින ගණනකට පසුවද මොළයට ලැබෙන්නේ වෙනස් සංඥාවන් නොවේ. එහෙත්, ලෝකය ඇත්තටම පවතින්නේ 'නියම අතට' බව නිරීක්ෂකයා තේරුම් ගන්නා නිසා ඔහුට එය එසේ 'දැකිය' හැකිය. මෙහිදී තමන් පමණක් 'ඔලුවෙන් හිටගෙන' සිටින බව නිරීක්ෂකයාට දැනේ.

ස්ට්‍රැටන්ගේ එක් පරීක්ෂනයකදී ඔහුගේ ඇස් වලට ලැබෙන රූප විකිපිඩියාවෙන් ලබාගත් පහත රූප සටහනේ පරිදි අංශක අනූවකින් හරවනු ලැබීය. දැන් ඔහුට 'පෙනෙන' ලෝකයට සහ ඔහුගේම සිරුරට සාපේක්ෂව ඔහුට 'දැනෙන' ඔහුගේ සිරුර ඇත්තේ අහසේ පාවෙමිනි. මේ තත්ත්වයට පුරුදු වූ විට ඔහුට දැනුනේ තමන්ගේ සිරුරෙන් බැහැරව සිටින්නාක් මෙනි. බොහෝ තැන් වල වාර්තා වී ඇති ඇතැම් මරණාසන්න අත්දැකීම් වලට හේතුව මෙවැන්නක් විය හැකිය.

ඇස් වල විශේෂ තත්ත්වයක් නැති අප කාගේත් මොළයට ඇස් වලින් සම්ප්‍රේෂණය කරන්නේ උඩුයටිකුරු වූ ද්විමාන රූපයි. මේ රූප වල විවිධ වස්තූන්ගේ සාපේක්ෂ පිහිටීම හැර ඒවාට ඇති නිශ්චිත දුර හෝ දිශාව පිලිබඳ තොරතුරු සටහන්ව නොමැත. දිශාව සහ දුර පිළිබඳව අපට දැනෙන්නේ ඇස් වලින් නොවේ. මෙය චලනය හා අදාල අපේ ස්පර්ශ ඉන්ද්‍රියන්ට සම්බන්ධ දෙයකි. උදාහරණයක් ලෙස ඇස් පියාගෙන සිටියත් අපට ගුරුත්වය දැනේ. එමෙන්ම ඇස් වල ක්‍රියාකාරීත්වය බොහෝ දෙනෙකුට සාපේක්ෂව නිසි පරිදි සිදු නොවන (පූර්ණ දෘශ්‍යාබාධිත ලෙස සාමාන්‍ය වහරේදී හඳුන්වන) පුද්ගලයෙකුටද ලෝකයේ දිග පළල සහ දිශාවන් තේරුම් ගත හැකිය.

අපේ මොළය මඟින් මේ සංවේදන දෙවර්ගය යම් කිසි ආකාරයකට සම්බන්ධ කරයි. තවමත් ලොකුවට පර්යේෂණ සිදුකෙරී නැතත් අළුතින් මෙලොවට බිහිවන ළදරුවෙකු දකින්නේ උඩුයටිකුරු වූ ලෝකයක් බව සැලකේ. මේ ළදරුවා තමන්ගේ ඇස් වලින් ලබාදෙන රූප සිය ස්පර්ශ ඉන්ද්‍රිය මඟින් ලැබෙන සංවේදන සමඟ සසඳමින් ටික කලක් යද්දී ලෝකය කෙලින් අතට දැකීමට පුරුදු වේ. මොළයට මේ 'දත්ත සැකසුම' කිරීමට සුළු වුවත් යම් කාලයක් ගතවේ.

කෙසේ වුවද, කෙනෙකු දිගටම ලෝකය දකින්නේ උඩුයටිකුරු ලෙස වුවද මෙහි අවුලක් නැත. මේ ලෝකය ඔහුට හෝ ඇයට පෙනෙන පරිදි සාමාන්‍ය ලෝකයයි. එහි කටයුතු සාමාන්‍ය පරිදි සිදුවේ. එහෙත්, වරෙක ලෝකය උඩුයටිකුරු ලෙසත්, වරෙක කෙලින් අතටත් පෙනේනම් වැඩේ අවුල්ය. ඇසට ලැබෙන රූප මොළය මඟින් තේරුම් ගැනීමේදී මෙසේ වරින්වර 'උඩ-යට මාරුවීම' සහ 'උතුර-දකුණ මාරුවීම' දුර්අක්ෂරතාව (Dyslexia) හා සම්බන්ධය.

ලෝකයම උඩුයටිකුරු වී පෙනෙන අයෙකුට අකුරු පෙනෙන්නේත් උඩුයටිකුරු ලෙසිනි. යමෙකු සාමාන්‍යයෙන් අකුරු ලියන්නේ තමන්ට ඒ අකුරු පෙනෙන ආකාරයටය. එසේනම් එවැන්නෙකු අකුරු ලියන්නේත් උඩුයටිකුරු ලෙසද?

මෙවැනි පුද්ගලයෙකු (අපට පෙනෙන පරිදි) උඩුයටිකුරු කර අකුරු ලිවුවොත් ඒ අකුරු ඒ පුද්ගලයාට පෙනෙන්නේ කෙළින් අතටය. මෙය ඔහුට හෝ ඇයට අනුව අසාමාන්‍ය දෙයකි. එවැන්නෙකු තමන් දකින අයුරින්ම අකුරු ලිවුවහොත්, ඔහුගේ හෝ ඇයගේ දෘෂ්ඨිය උඩු-යටිකුරු වුවත්, වම-දකුණ මාරු වූ එකක් වුවත් අපට පෙනෙන පරිදි මේ ලිවීම සාමාන්‍ය ක්‍රමයමය. මේ නිසා යමෙකුට උඩ-යට මාරුවී පෙනුණත්, වම-දකුණ මාරු වී පෙනුණත් උපන්දා සිටම තත්ත්වය එවැන්නක්නම් ඒ පුද්ගලයාට හෝ බාහිර සමාජයට වෙනසක් නොපෙනේ.

කෙසේ වුවද, උඩින් ඇති වීඩියෝවේ පෙනෙන පරිදි උඩු-යටිකුරු කළ කණ්ණාඩියකින් ලෝකය දැකීමට අළුතින් පුරුදු වෙන අයෙකු අකුරු ලියන්නේ උඩුයටිකුරුවය. බෝජනා අකුරු ලියන්නේද ඒ අයුරිනි. ඒ ඇයි?

මෙය පසුව කතාකරමු.

ඔබ දකින්නේ මා දකින ලෝකයමද? (පළමු කොටස)

"ඔව් සර්..."

"එහෙනං තව ටිකකින් එන්නකෝ .."

ඒත් එක්කම මගේ මේසය දිහා බැලුව සෞම්‍යා නැගුනු හිනාවක් ආයාසයකින් යටපත් කරගන්නවා වගේ මට දැනුනා. අතින් කට වගගත්තු සෞම්‍යා එලියට  ගියේ ලස්සන ඇස්දෙකෙන් හිනාවෙන ගමන්.

ෆෑන් එකේ ටක ටක සද්දේ ආයෙත්.

මට පිටුපාලා යන සෞම්‍යා දිහා බලාගෙන හිටපු මම පියවි සිහිය ලැබුවේ එයා දොරත් වහලා ගියාට පස්සේ මම හිතන්නේ. මේසේ දිහා බලපු මට තරු විසි වුනා. මම හෙන බිසී වගේ පේන්න හිටියට ෆයිල් එක තියාගෙන ඉඳලා තියෙන්නේ ඔලුවෙන් හිටවලානෙ. ශේහ් වස විලි ලජ්ජාවයි.

***
ටයිපෝ කිහිපයක් පමණක් සදා උඩින් පළකර ඇති උධෘතය ඉවාන්ගේ ප්‍රතිලෝම කෙටිකතාවේ කොටසකි. දැන් මේ කතාවේ සෞම්‍යා නැගුනු හිනාවක් ආයාසයකින් යටපත් කරගන්නේ ඇයි? ඇගේ ආයතන ප්‍රධානියාට විලිලැජ්ජා හිතෙන්නේ ඇයි?

වැඩ අධික බව බොරුවට පෙන්වීමට මේ කතාවේ ආයතන ප්‍රධානියා හදිසියේ අතට ගන්නා ලිපිගොනුව ඔහු තබාගෙන සිටින්නේ ඔලුවෙන් හිටවලාය. සාමාන්‍යයෙන් පුද්ගලයෙකු ලිපිගොනුවක් ඔලුවෙන් හිටවා තියාගැනීම සම්මතය නොවේ. ඒ නිසා සෞම්‍යාට මේ දසුනේ විහිළු සහගතබවක් දැනේ. ඇයට හිනා යන්නට එන්නේත්, සිදුවී ඇති දෙය අවබෝධ වනවිට ආයතන ප්‍රධානියාට විලිලැජ්ජා හිතෙන්නේත් ඒ නිසාය.


බොහෝදෙනෙක් ලිපිගොනුවක් ඔලුවෙන් හිටවා තබානොගෙන කෙලින් තබාගෙන කියවන්නේ එසේ කියවීම වඩා පහසු නිසාය. එසේ කියවීම වඩා පහසු වී ඇත්තේ කුඩා කල සිටම ලේඛණයක් මේ අයුරින් කියවීමට අප හුරුවී ඇති නිසාය.

අප බොහෝ දෙනෙකු කෙලින් තබාගෙන පොතක්, පත්තරයක් කියවූවත් එසේ නොකර සාමාන්‍යයෙන් ඔලුවෙන් හිටවා පත්තර බලන අයද සිටිති. සර්බියාවේ බෝජනා ඩැනිලොවික් එවැන්නියකි. ඇය ඔලුවෙන් හිටවා බලන්නේ පොත්, පත්තර පමණක් නොවේ. ඇගේ පරිගණක තිරයද උඩුයටිකුරු කළ එකකි. එමෙන්ම ඇගේ පරිගණකයේ යතුරු පුවරුවද තබා ඇත්තේ විරුද්ධ අතටය. උසයිස් නගර සභාවේ සේවය කරන ඇය වැඩ නිමකර නිවසට ගොස් උඩුයටිකුරු කර තබා ඇති රූපවාහිනිය නරඹන්නීය.

බෝජනාගේ මනස දකින ලෝකය අපදකින ලෝකයට සාපේක්ෂව උඩුයටිකුරු වූ එකකි. වෙනත් බොහෝ දෙනෙකු දකින ලෝකය බෝජනාට සාපේක්ෂව උඩුයටිකුරු වූ එකකි.

"අනෙත් අයට මෙය මහා පුදුම දෙයක් වගේ පෙනුනත් මටනම් මෙය ඉතාම සාමාන්‍ය දෙයක්. මා ඉපදුනේම මේ විදිහටයි. මේ තමයි මා ලෝකය දකින ආකාරය." බෝජනා කියයි.

***

අපට සැබැවින්ම ලෝකය දැකිය හැකිද? මෙය මතුපිටින් පෙනෙනවාට වඩා සංකීර්ණ ප්‍රශ්නයකි.

අපේ ඇස් වල ඇති කාච මඟින් කැමරාවකින් කරන්නාක් මෙන් බාහිර වටපිටාවේ 'ඡායාරූපයක්' මොළයට ග්‍රහණය කරගත හැකි සංඥාවක් බවට හරවයි. මේ සංඥාව විශ්ලේෂණය කරන්නේ මොළය විසිනි. ඇස් වලින් ලබාගන්නා සංඥාවේ යම් බාහිර වස්තුවක් පිහිටි ස්ථානය පිලිබඳ නිශ්චිත තොරතුරු අඩංගු නොවේ. එහි ඇත්තේ වෙනස් වස්තු ලෙස අප විසින් හඳුනාගන්නා දේවල් වල පිහිටීම් පිලිබඳ සාපේක්ෂ තොරතුරු පමණි. උදාහරණයක් ලෙස පරිගණක තිරය ඇත්තේ යතුරු පුවරුවට වඩා දුරින් බව මිස කොතරම් සෙන්ටි මීටර් ගණනක් දුරින්ද යන තොරතුර මේ සංඥාවේ නැත.

දුර පිලිබඳ අදහසක් මොළයට අවශ්‍ය වන්නේ අපේ චලනයන් සම්බන්ධීකරණය කර ගැනීම සඳහාය. උදාහරණයක් ලෙස මගේ මේසය මත ඇති පෑන ග්‍රහණය කර ගැනීමට කුමන දිශාවට කෙතරම් දුරක් මා මගේ අත චලනය කල යුතුද? මේ සඳහා මගේ ඇසෙන් ලබා ගන්නා රූප සහ මගේ චලනයන් අතර තිබිය යුතු සම්බන්ධතාවය මොළය මඟින් නිවැරදිව ක්‍රමාංකනය කරගත යුතුය. කෝප්පයක් අල්ලන්නට පුරුදු වන කුඩා දරුවෙකු කරන්නේ මෙයයි. මේ ක්‍රමාංකනය එක් එක් පුද්ගලයාට සාපේක්ෂ දෙයකි.

අපේ ඇස පිටුපසට ඇසේ කාචයෙන් ප්‍රක්ෂේපණය කර සංඥාවක් බවට හරවන රූපය ඇත්තටම උඩුයටිකුරු වූ එකකි. එය 'ඇති හැටියෙන්' දකින්නේ මොළයයි.

බෝජනාගේ ඇස් වල කිසිදු ආබාධයක් නැත. ඇගේ ඇස් වලින් බාහිර පරිසරයේ උඩුයටිකුරු කළ පිළිබිඹුවක් මොළයට ලබාදේ. වෙනස ඇත්තේ ඇගේ මොළය මෙසේ ලබාගන්නා දත්ත සැකසුම් කරන ආකාරයේය. බොහෝදෙනෙකුගේ මොළයන් මෙවැනි උඩුයටිකුරු වූ පිළිබිඹු නැවත උඩයට හරවා 'නිසි ලෙස' ග්‍රහණය කරගත්තත් බෝජනාගේ මොළය එසේ කරන්නේ නැත.

කෙසේ වුවද, මෙසේ උඩුයටිකුරු ලෙස ලෝකය දැකීම කෙනෙකුට ප්‍රශ්නයක් නොවේ. එවැනි අයෙකු උපතේ සිටම දකින ලෝකය උඩුයටිකුරු වූ එකක් බැවින් එවැන්නෙකු කුඩා කල සිටම මේ උඩුයටිකුරු වූ ලෝකයේ ජීවත් වන්නට පුරුදු වේ. අවුලක් වුනොත් වෙන්නේ වෙනත් අයෙක් මේ ලෝකය කෙළින් සිටවන්නට හැදුවොත් පමණි.

යමෙක් ලියන්නට ඉගෙනගන්නේ තමන් දකින ආකාරයටය. මේ නිසා උඩුයටිකුරු වූ අකුරු දකින අයෙකු එසේම ලියන්නටද පෙළඹීමට ඉඩතිබේ. මෙවැන්නන් පිළිබඳව බොහෝ කලක සිට වාර්තා වී තිබේ.

කෙසේ වුවද, මේ අයුරින් උඩුයටිකුරු වූ ලෝකයක් දකින බොහෝ අයට තමන්ට රිසි ලෙස උඩුයටිකුරු කර ලියන්නට, කියවන්නට සමාජයෙන් ඉඩ නොලැබේ. වමත් හුරු දරුවන්ට දකුණත හුරු කරවන්නාවක් මෙනි.

අපේ මොළයේ ඇති අනුගතවීමේ ඇති හැකියාව පුදුම සහගතය. යමෙකුට විශේෂ කණ්ණාඩියක් පළඳවා ලෝකය උඩුයටිකුරු ලෙස එක දිගටම පෙනෙන්නට සැලැස්වුවහොත් සතියක් යන විට ඔහු හෝ ඇය මේ අළුත් තත්ත්වයට පුරුදු වේ.

බෝජනාගේ සැබෑ ගැටළුව ලෝකය උඩුයටිකුරු ලෙස පෙනීම නොවේ. ඇතැම් දේවල් එසේ නොපෙනීමයි.

මගේ ලිපි සාමාන්‍යයෙන් දිග වැඩි නිසාත්, මේ හා අදාල වෙනත් කරුණු රැසක් ඇති නිසාත් මේ ලිපිය කොටස් වශයෙන් පළ කෙරෙනු ඇත.

(Photo credit: http://www.nydailynews.com/news/world/woman-sees-upside-article-1.1297128)