එන ඩොලර් හා යන ඩොලර්

රුපියල් විකුණා ගැනීමේ ප්‍රශ්නය ගැන කලින් ලිපියක විස්තර කළා. එහි විස්තර කළ පරිදි ලංකාව දැනට මුහුණ දෙන ඩොලර් හිඟය රුපියල් අතිරික්තයක් ලෙසද හැඳින්විය හැකියි. විකුණාගත නොහැකි අතිරික්තයක් ඇති විට එයට විසඳුම මිල අඩු කිරීම වුවත්, මේ වෙලාවේ එවැන්නක් කිරීමෙන් ප්‍රශ්නය නොවිසඳෙන්නේ ඇයි කියන එකත් මම පැහැදිලි කළා. කෙසේ වුවත්, වෙනත් කළ යුතු ඇතැම් දේ මුලින් කිරීමෙන් පසුව මේ ඩොලර් අතිරික්තයෙන් නිදහස් වීම පිණිස රුපියලේ මිල අඩු කරන්න වෙනවා. ඒ කියන්නේ ඩොලරයක මිල ඉහළ යන්න ඉඩ දෙන්න වෙනවා.

වැටී සිටින වලෙන් ගොඩ යාමේ මාර්ගය තුළ කළ යුතු පළමු දෙය ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කර ණය හිමියන් විසින් වෙළඳපොළට රුපියල් සැපයීම තාවකාලිකව වැළැක්වීමයි. ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ ක්‍රියාවලිය සාර්ථක ලෙස අවසන් වනවා කියා කියන්නේ තමන්ට ලැබිය යුතු මුදල් අනාගතයේ දිනෙක ඩොලර් වලින් ලැබෙන බවට සහතිකයක් ණය හිමියන්ට ලැබෙනවා කියන එකයි. ඒ සහතිකය ලැබීමෙන් පසුව ඔවුන්ට වෙළඳපොළෙන් ඩොලර් එකතු කර ගැනීමට හදිස්සියක් නැතිව යනවා. 

ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ ක්‍රියාවලිය සාර්ථක ලෙස අවසන් කර ගැනීම වුවද දැඩි අභියෝගාත්මක කටයුත්තක් වුවත්, ඒ වැඩේ හොඳ විදිහට අවසන් වුනා කියා අපි හිතමු. මෙහිදී තමන්ගේ ණය හෝ ණයෙන් එකඟ වූ කොටසක් දැන්ම ආපසු නොගෙන යම් කාලයකට පසුව ආපසු ගැනීමට ඔවුන් එකඟ වෙනවා කියා හිතමු. ඉන් පසුව, විණිමය වෙළඳපොළේ රුපියල් ඉල්ලුම හා සැපයුම සමතුලිත වෙයිද?

ණය ටික පැත්තකින් තිබ්බත් ලංකාව කාලයක් තිස්සේ නූපයූ ඩොලර් වියදම් කළ රටක්. ඒ වැඩේ තව දුරටත් කිරීමේ හැකියාවක් නැහැ. ඒ කියන්නේ, ඩොලර් වියදම් ඩොලර් ආදායම් වල ප්‍රමාණයට සීමා කර ගන්න එක දිගටම කරන්න වෙනවා. 

ඒ මට්ටමට ඩොලර් වියදම් සීමා කර ගත්තා කියලත් ප්‍රශ්නය කෙළවර වෙන්නේ නැහැ. විදේශ ණය හා අදාළව තව දුරටත් ප්‍රශ්න දෙකක් ඉතිරි වෙනවා. පළමුව, ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ ක්‍රියාවලියට යටත් නොවන දැනටත් දිගටම ගෙවාගෙන යන ණය ගෙවන්නත් උපයන ඩොලර් වලින් කොටසක් ඉතිරි කර ගන්න වෙනවා. මෙය කෙටිකාලීන ප්‍රශ්නයක්. ඊළඟට, පහු වෙලා හරි ඉතිරි ණය ටිකත් ගෙවන්න වෙනවා. ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ ක්‍රියාවලිය තුළ එම ණය වලින් කොටසක් කපා හරින්න ණය හිමියන් කැමති වුනත්, ඉතිරි කොටස ගෙවන්න වෙනවා. එය දිගුකාලීන ප්‍රශ්නයක්.

මේ සමස්ත කතාව ඇතුළේ පැහැදිලිව කියවෙන දේ තමයි මෙතෙක් දිගින් දිගටම කරගෙන ආපු අලුත් ණය වලින් පරණ ණය ගෙවමින් පරිභෝජනය කළ සුන්දර අතීතයට නැවත යන්න බැහැ කියන එක. ඒ විතරක් නෙමෙයි. දැනට එකතු වී තිබෙන පරණ ණය ආපසු ගෙවීම සඳහාත් යම් තරමකින් පරිභෝජනය කැප කරන්න වෙනවා කියන එක.

විශාල කාලයකට පස්සේ පසුගිය ජූනි මාසයේදී ලංකාවේ වෙළඳ ශේෂය ධන පැත්තට ගිහින් තිබෙනවා. කියන විදිහට අන්තිමට වෙළඳ ශේෂය ධන පැත්තේ තිබිලා තියෙන්නේ 2002දී. මේ විදිහට වෙළඳ ශේෂය ධන පැත්තට යාම සාමාන්‍ය තත්ත්වයක් යටතේ සිදු වූ දෙයක් නොවන බව කාට වුනත් පැහැදිලියි. ආනයන පාලනයක් නොතිබුනානම් ඔය වැඩේ වෙන්නේ නැහැ. හැබැයි ආනයන පාලනය නිසා හෝ වැඩේ වෙලා තියෙනවා.

ජූනි මාසයේ වෙළඳ ශේෂය ධන පැත්තට යන්නේ එක පැත්තකින් ආනයන පාලනය හා ඩොලර් හිඟය හේතුවෙන් ආනයන වියදම විශාල ලෙස අඩු වෙද්දී අනෙක් පැත්තෙන් අපනයන ආදායමත් සැලකිය යුතු ලෙස ඉහළ යාම නිසා. ඩොලර් මිලියන 21ක අතිරික්තය  විශාල මුදලක් නොවෙන්න පුළුවන්. හැබැයි මේ වගේ අතිරික්තයක් වාර්තා වෙන්නේ ඩොලර් මිලියන සිය ගණනක වෙළඳ හිඟයක් ආවරණය කර ගෙනයි. වෙළඳ හිඟය වැසී යනවා කියන්නේ සංචාරක ඉපැයීම් හා ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ටික අතිරික්තයක් විදිහට ඉතිරි වෙනවා කියන එකයි.

ඩොලර් හිඟයට පිළියමක් විදිහට ඩොලරයක මිල ඉහළ යන්න දීම විකල්පයක්නම් ඒ වැඩෙන් ඉලක්ක කෙරෙන්නේ අපනයන ආදායම් වැඩි කර ගැනීම හා ආනයන වියදම් අඩු කර ගැනීම. වෙන ක්‍රමයකට වුනත් දැන් ඔය දෙකම වෙලා. මම හිතන්නේ අපනයන ආදායම් වල වැඩි වීම තිරසාර එකක් කියලා. ආනයන වියදම් ගැනනම් ඒ කතාව කියන්න බැහැ. නිදහසේ ආනයන කරන්න ඉඩ ඇරියොත් ආනයන වියදම අනිවාර්යයෙන්ම ඉහළ යනවා. හැබැයි එහි යම් තිරසාර අඩු වීමක් තිබිය යුතුයි. ඒ කියන්නේ, වෙළඳ හිඟය පියැවී තියෙන්නේ ඩොලරයක මිල රුපියල් 360 දක්වා ඉහළ යාම නිසා නොවුනත්, ඒ හේතුව නිසා වෙළඳ හිඟයේ පැහැදිලි අඩු වීමක් සිදු වී තිබිය යුතුයි.

අපනයන වියදම් ඩොලර් මිලියන 1,200 මට්ටමට අඩු වීම මම පෞද්ගලිකව අපේක්ෂා නොකළ දෙයක්. මගේ අදහස වුනේ මේ වියදම ඩොලර් මිලියන 1,400 සීමාවෙන් පහළට ගන්න එක කළ නොහැකි තරම් අසීරු වැඩක් කියලයි. මේ අඩුවීම ජූනි මාසයේ ඇති වූ තාවකාලික තත්ත්වයක්ද කියලා බලාගන්න වෙන්නේ ජූලි මාසයේ දත්ත ලැබුණු පසුවයි. 

මොන විදිහකින් හරි ජූනි මාසයේ ඔය වැඩේ වෙලා තියෙනවනේ. ඒ කියන්නේ ආනයන සඳහා වැය වී තිබෙන්නේ අපනයන ආදායම් ටික පමණයි. ඒ අතර අනෙක් පැත්තනේ ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ හා සංචාරක ඉපැයීම් ලෙස ඩොලර් මිලියන 333කුත් ලැබී තිබෙනවා. ඒ කියන්නේ ආනයන වියදම් වලට වඩා වැඩියෙන් ඩොලර් මිලියන 350ක් පමණ රටට ලැබී තිබෙනවා. මේ ඩොලර් ප්‍රමාණය බොහෝ විට හදිසි ණය ගෙවීම සඳහා වැය වුනා වෙන්න පුළුවන්. 

ජූලි මාසයේ තත්ත්වයත් ජූනි මාසයේ වගේමද කියා මම හරියටම දන්නේ නැහැ. යම් විදිහකින් අමාරුවෙන් හෝ වෙළඳ ශේෂය සමතුලිතව පවත්වා ගෙන, ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ආදියෙන් ලැබෙන ඩොලර් ටිකෙන් ණය ගෙවාගෙන ගියොත් යම් කාලයක් යද්දී බැංකු පද්ධතියේ ණය වලින් සැලකිය යුතු කොටසක් අඩු කර ගන්න වුනත් පුළුවන්. සෘණ පැත්තේ තියෙන බැංකු පද්ධතියේ ශුද්ධ විදේශ වත්කම් ඉහළ යන බව (සෘණ අගය අඩු වන බව) පැහැදිලිව පෙනෙන්න ගත්තොත් කෙටි කාලයක් තුළ ගොඩක් දේවල් වෙනස් වෙනවා. මේ වෙනස මාස තුන හතරකදී වුනත් වෙන්න පුළුවන්. 

මොන විදිහකින් හෝ මහ බැංකුව ඇතුළු බැංකු පද්ධතියේ විදේශ වත්කම් ධන පැත්තට ගියොත් එතැනින් එහාට රුපියලේ අගය ස්ථාවර කර ගන්න එක අමාරු දෙයක් නෙමෙයි. බැංකු පද්ධතියේ විදේශ වත්කම් ධන පැත්තට නොගියත් යමින් තිබෙන බව පැහැදිලිව පෙනුණු වහාම බැංකු පද්ධතිය හරහා නොඑන ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ නැවත බැංකු පද්ධතිය හරහා එන්න පටන් ගන්නවා. ඊටත් වඩා වැදගත්ම දේ කෙටිකාලීන ආයෝජන එන්න පටන් ගන්න එකයි.

මේ වන විට රාජ්‍ය සුරැකුම්පත් පොලී අනුපාතික 28% පමණ මට්ටමක තියෙනවා. ඩොලරයක මිලත් ස්ථාවරව තිබෙනවා. ඒ කියන්නේ විදේශ ආයෝජකයෙකුට ඉතාම ආකර්ශනීය තත්ත්වයක්. එහෙම තියෙද්දිත් ලංකාවේ රාජ්‍ය සුරැකුම්පත් වලට විදේශිකයන්ගේ ඉල්ලුමක් පේන්න නැත්තේ රුපියල් කරන ඩොලර් නැවත ඩොලර් කර ගන්න පුළුවන් වීම ගැන සහතිකයක් නැති නිසා. ඒ වගේම, ඩොලරයක මිල රුපියල් 360 මට්ටමේ දිගටම තියා ගත හැකි වෙයි කියන එක ගැන සහතිකයක් නැති නිසා. මොන විදිහකින් හෝ ඔය තත්ත්වය වෙනස් වුනොත් කෙටිකාලීන ආයෝජන විදිහට ඩොලර් ලංකාවට එන්න ගන්නවා. එහෙම එද්දී ඩොලරයක මිල කොහොමටත් ස්ථාවර වෙනවා. 

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලෙන් සල්ලි ලැබුණොත් ඔය වැඩේ වෙනවා. එකවර ලැබෙන්නේ ඩොලර් බිලියනයක් වගේ ගාණක් පමණක් වුනත්, එයින් සැලකිය යුතු "මානසික" බලපෑමක් වීමෙන් කෙටිකාලීන ප්‍රාග්ධන ආයෝජන කරාමය ඇරෙන්න පුළුවන්. සංචාරක ඉපැයීම් විශාල ලෙස ඉහළ ගියොත් ඊට කලින්ම වුනත් ඔය කරාමය ඇරෙන්න පුළුවන්. ඔය දෙකෙන් එකක්වත් සිදු නොවුනොත් බැංකු පද්ධතියේ ශුද්ධ විදේශ වත්කම් ඉහළ දමා ගන්න එක ලේසි නැහැ. හැබැයි අඩු වශයෙන් තියෙන මට්ටමේ තියා ගන්න පුළුවන්. 

බැංකු පද්ධතියේ ශුද්ධ විදේශ වත්කම් සැලකිය යුතු ලෙස ඉහළ යන තුරු විණිමය අනුපාතය පා කරන්න අමාරුයි. ඒ කියන්නේ ආනයන සීමා ඉවත් කරන්නත් අමාරුයි. හැබැයි ආනයන සීමා දිගටම පවත්වා ගන්නත් බැහැ. එහෙම කරනවා කියන්නේ රටේ මූර්ත අංශය දවසෙන් දවස පස්සට යනවා කියන එකයි. හැකි මුල් අවස්ථාවේම විණිමය අනුපාතය පා කරන්න වෙනවා. ඒ වගේම, ඒ මොහොතේ සිට දිගුකාලීන විසඳුම් ගැන අවධානය යොමු කරන්න වෙනවා. 

විණිමය අනුපාතය ස්ථාවරව තියාගෙන පොලී අනුපාතික ඉහළින් තියා ගැනීම මගින් විදේශ ප්‍රාග්ධනය ආකර්ෂණය කර ගැනීම හොඳ කෙටිකාලීන උපක්‍රමයක්. හැබැයි මේ උගුලේ හිර වුනෙත් ඔය වැඩෙන්ම තමයි. එහෙම කියලා දැන් මේ වැඩේ නොකර ඉන්න බැහැ. ලිං කටෙන්ම ගොඩ යාමේ උත්සාහයක් කියලා හිතලා අවබෝධයෙන් යුතුව වැඩේට අත ගහන්න ඕනෑ. 

ඒ එක්කම අමතක නොකළ යුතු දෙය ආනයන සීමා ඉවත් කරලා රුපියල නිදහස් කළ වහාම ඔය විදිහට එකතු වන කෙටිකාලීන ප්‍රාග්ධනය ආපහු යනවා කියන එක. ඒක මතක තියාගෙන රටට එන ඩොලර් ටික පරිස්සම් කර ගන්න වෙනවා. කලින් දිගින් දිගටම කරපු වැරැද්ද මේ විදිහට රටට එන කෙටිකාලීන ප්‍රාග්ධනය ආනයන වෙනුවෙන් වැය කර නාස්ති කරගත් එකයි. 

වෙනත් විදිහකින් කිවුවොත්, ඩොලරයක මිල දැන් තියෙන මට්ටමේම තියෙද්දී මොන විදිහකින් හෝ රටට එන ඩොලර් ප්‍රමාණය ඉහළ ගියොත්, ඒ ඩොලර් ටික ආනයන වෙනුවෙන් වැය නොකළ යුතුයි. එක්කෝ ණය ආපසු ගෙවන්න යෙදවිය යුතුයි. නැත්නම් බැංකු පද්ධතිය ඇතුළේ සංචිත ලෙස රඳවා තබා ගත යුතුයි. ඒ වගේම, යම් මොහොතක ආනයන සීමා ඉවත් කරන්න තීරණය කරනවානම්, එයට සමාන්තරව ඩොලරයක මිල රිසි සේ ඉහළ යන්න ඉඩ ඇරිය යුතුයි. ඩොලරයේ මිල පාලනය කිරීම සඳහා බැංකු පද්ධතියේ එකතු වී තිබෙන විදේශ සංචිත නොවිකිණිය යුතුයි.

දැන් ඉන්න තැන සිට කෙටිකාලීනව වගේම දිගුකාලීනවත් ගොඩ යා හැකි මාර්ග සිතියම ඕකයි. දිගුකාලීනව ආනයන වෙනුවෙන් වැය කළ යුත්තේ උපයන ඩොලර් පමණයි. එයින්ද යම් කොටසක් පරණ ණය ගෙවන්න වෙන් කරන්න වෙනවා. කෙටිකාලීන ප්‍රාග්ධනය ලෙස ඕනෑවටත් වඩා ඩොලර් රටට ගලාගෙන ආවොත් ඒ ඩොලර් ආනයන වෙනුවෙන් වැය නොකර සංචිත ලෙස තබා ගත යුතුයි. ඔය වැඩේ කළොත් අපනයන ආදායම් ටිකෙන් ටික වැඩි වී ආනයන වියදම් ඒ හා ගැලපෙයි.

නමුත් කෙටිකාලීනව ඔය වැඩේ කරන්න බැරි බව මම කලින් පැහැදිලි කළානේ. ඒ නිසා, දැනට විණිමය අනුපාතය පාලනය කරන්න වෙනවා. එය කරන තුරු ආනයන පාලනයත් කරන්න සිදු වෙනවා. මෙය කළ යුත්තේ මේ කරන්නේ අඩු නරක තෝරා ගැනීමක් බව අමතක නොකරමිනුයි. ලැබෙන ඩොලර් ටික අපනයන කර්මාන්ත වලට අවශ්‍ය අමුද්‍රව්‍ය වෙනුවෙනුත්, සංචාරක කර්මාන්තය වැනි ඩොලර් උපයන කර්මාන්ත වෙනුවෙනුත් වෙන් කරන එක කළ යුතුම දෙයක්. IMF සල්ලි නැතත් රට ගොඩ යන බව පේනවානම් IMF එක ඉතා ඉක්මණින් සල්ලි දෙනවා. IMF සල්ලි දුන්නත් ගොඩ යන පාටක් පේන්න නැත්නම් වෙන්නේ මොනවා හරි කතාවක් කියලා වැඩේ පස්සට දමන එක. 

අනාගතය ගැන කියන්න තවමත් ඉක්මන් වැඩි වුවත්, මහ බැංකු අධිපති මාරුවෙන් පසුව සිදු වූ ප්‍රතිපත්ති වෙනස්කම් වල ප්‍රතිඵල පැහැදිලිව පෙනෙන්න තිබෙනවා. රටේ තත්ත්වය හොඳ අතට හැරී නැතත්, තවත් නරක අතට යන එක නැවතී ඇති බව නිර්ණායක ගණනාවකින්ම පෙන්නුම් කරනවා.

පළමුව, ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ වල වැඩි වීමක් නොපෙනුනත් අඩු වීමේ ප්‍රවණතාව නැවතී තිබෙනවා. දෙවනුව, පාලිත තත්ත්වයක් යටතේ වුවත්, වෙළඳ ගිණුම තුලනය වී තිබෙනවා. තෙවනුව, මුදල් සැපයුම වේගයෙන් වැඩි වීම නැවතී ස්ථාවර වී තිබෙනවා. සිවු වනුව, පුළුල් මුදල් සැපයුමේ සංරචක වන රජයට හා පෞද්ගලික අංශයට බැංකු අංශයෙන් දෙන ණය ලොකුවට අඩු වී නැතත් තිබුණු මට්ටමේ ස්ථාවර වී තිබෙනවා. මෙය ආර්ථික වර්ධනය කෙරෙහි හානිකර බලපෑමක් කරන නමුත් දැන් තිබෙන්නේ ආර්ථික වර්ධනය ගැන සිතිය හැකි තත්ත්වයක් නෙමෙයි. පස් වෙනුව, බැංකු අංශයේ ශුද්ධ විදේශ වත්කම් ඉහළ ගොස් නැතත් අඩු වීම නැවතී ස්ථාවර වී තිබෙනවා. 

මේ සියල්ල සාධනීය තත්ත්වයන් වුවත්, අර්බුදයෙන් ගොඩ යාම සඳහා මේ තත්ත්වයන් තවදුරටත් හොඳ අතට හැරිය යුතුයි. එහෙත්, පවතින තත්ත්වය එක දිගට එලෙසම පවත්වා ගැනීම වුවද විශාල අභියෝගයක්. මහ බැංකුවට එය කළ හැකි වනු ඇත්තේ ඉතා ඉක්මණින් අවශ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ කර රජයේ අයවැය තුලනය කරගන්නේනම් පමණයි.

ඩොලර් බැලන්ස් කිරීමේ ප්‍රශ්නය

තව දුරටත් ඉතිරිව තිබෙන ණය ගෙවීමේ ප්‍රශ්නය ගැන කලින් ලිපියෙන් කතා කළා. ඒ ප්‍රශ්නය කිසිසේත්ම පැත්තකින් තියන්න පුළුවන්කමක් නැතත්, සාකච්ඡාව ඉදිරියට ගෙන යාමේ අරමුණින්, ණය ප්‍රශ්නය පැත්තකින් තියමු. එක ඩොලරයක්වත් ණය ආපසු ගෙවන්නේ නැහැ කියා හිතුවොත් ඊළඟට ඉතිරි වන ප්‍රශ්නය මොනවා හෝ විදිහකින් රටට ලැබෙන ඩොලර් ටික පිරිමහගෙන කළමනාකරණය කර ගැනීමේ ප්‍රශ්නයයි. එය කළ හැකිද?

මෙය කළ නොහැකි තරම් අසීරු කාර්යයයක්. එහෙත්, බාහිර උදවු නොලැබුණොත් වෙන කරන්න කිසිම දෙයක් නැහැ.

අපි සංඛ්‍යාලේඛණ එක්කම ප්‍රශ්නය දිහා බලමු. මේ පසුගිය වසරේ (2021) සංඛ්‍යාලේඛණ.

අපනයන ආදායම - ඩොලර් මිලියන 12,502

ආනයන වියදම - ඩොලර් මිලියන 20,637

වෙළඳ ශේෂ හිඟය - ඩොලර් මිලියන 8,136 

මේ ගාණට ආනයන වියදම් සීමා වී තිබෙන්නේත් නෛසර්ගික ලෙස නෙමෙයි. වාහන ආනයනය ආදිය සම්පූර්ණයෙන්ම නවත්වා තිබියදී. නැවත වාහන ආනයනය වගේ දේවල්නම් දැන් හීන පමණක් නිසා දැන් ඉන්න තැන ඉඳලා කතාව පටන් ගනිමු.

දැන් ඉහත කී පරිදි ඩොලර් මිලියන 8,136ක වෙළඳ ශේෂ හිඟයක් තියෙනවා කියන්නේ ඔය ඩොලර් ප්‍රමාණය වෙන කවර හෝ ආකාරයකින් රටට එන්න ඕනෑ. එහෙම මොන විදිහකින් හෝ ඩොලර් රටට එනවානම් වෙළඳ ශේෂ හිඟයක් තියෙන එක ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. 

පසුගිය වසර තුළ ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ලෙස ඩොලර් මිලියන 5,491ක් රටට ආවා. සංචාරක කර්මාන්තයෙන් ඩොලර් මිලියන 261ක් ආවා. නමුත්, ඒ දෙකම එකතු කළත් වෙළඳ ශේෂ හිඟය පියැවෙන්නේ නැහැනේ. ඒ වගේම, ණය ගෙවීම පැත්තකින් තිබ්බත්, ඩොලර් අවශ්‍ය වෙන්නේ භාණ්ඩ ආනයන සඳහා පමණක් නෙමෙයි. අනෙක් ඩොලර් අවශ්‍යතා සඳහා වැය වූ කොටසත් එකතු කලාට පස්සේ සමස්තයක් ලෙස පසුගිය වසරේදී ඩොලර් මිලියන 3,961ක ගෙවුම් ශේෂ හිඟයක් තිබුණා. 

හරි. අපි මුල් ප්‍රශ්නයට එමු. ලංකාවට දැනට දශක ගණනාවක් තිස්සේ පවතින වෙළඳ ශේෂ හිඟය ඉතා ඉක්මණින් පියවා ගැනීමේ හැකියාවක් තියෙනවද?

මෙහි පළමු පියවර ලෙස අපි ආනයන වියදම වූ ඩොලර් මිලියන 20,637 විභේදනය කර බලමු.

පරිභෝජන භාණ්ඩ - ඩොලර් මිලියන 3,848.7 (18.6%)

අතරමැදි භාණ්ඩ - ඩොලර් මිලියන 12,308.9 (59.6%)

ආයෝජන භාණ්ඩ - ඩොලර් මිලියන 4,462.7 (21.6%)

එකතුව  - ඩොලර් මිලියන 20,637.4 (100.0%)

මම හිතන්නේ කියන්න හදන දෙය පැහැදිලි විය යුතුයි. ආනයන භාණ්ඩ පරිභෝජනය ගැන, අධිපරිභෝජනය ගැන ලොකුවට කතා කළත් පරිභෝජන භාණ්ඩ ආනයනය වෙනුවෙන් වැය වෙන්නේ මුළු ආනයන වියදමෙන් 18.6%ක් පමණයි. ඔය ටික මුළුමනින්ම නැවතුනත්, වෙළඳ හිඟය පියැවෙන්නේ නැහැ.

ලංකාවේ ආනයන වියදම් වලින් 80%ක් පමණම යන්නේ අතරමැදි හා ආයෝජන භාණ්ඩ ආනයනයටයි. මොනවද මේ අතරමැදි හා ආයෝජන භාණ්ඩ? 

අතරමැදි හා ආයෝජන භාණ්ඩ කියා කියන්නේ දේශීය නිෂ්පාදන සඳහා අවශ්‍ය අමුද්‍රව්‍ය හා නිෂ්පාදන සාධක. මේවා එන්නේ නැහැ කියා කියන්නේ බොහෝ දුරට රටේ නිෂ්පාදනයක් වෙන්නේ නැහැ කියන එකයි. ඒ කියන්නේ දැනට ලැබෙන අපනයන ආදායමත් නොලැබී යනවා කියන එකයි.

උදාහරණයක් විදිහට පසුගිය වසරේ රෙදිපිළි හා ඇඟලුම් වලින් ලැබුණු අපනයන ආදායම ඩොලර් මිලියන 4,423.1ක්. රටේ අපනයන ආදායමෙන් 35%ක් පමණ. හැබැයි ඔය අපනයන ආදායම ලබා ගන්න රෙදිපිළි ඇතුළු අනෙකුත් අමුද්‍රව්‍ය ආනයනය කරන්න වෙනවා. පසුගිය වසරේ රෙදිපිළි හා ඇඟලුම් ආනයන වියදම ඩොලර් මිලියන 2,335.1ක්. අර ආපු ඩොලර් ටිකෙන් බාගයකටත් වඩා අමුද්‍රව්‍ය වෙනුවෙන් රටෙන් එළියට ගිහින්. 

ඇගලුම් කර්මාන්තය සඳහා ආනයනය කරන්න අවශ්‍ය වන්නේ රෙදිපිළි වැනි දේ පමණක් නෙමෙයිනේ. මහන මැෂින්, අනෙකුත් මැෂින් වගේ නිෂ්පාදන සාධකත් ආනයනය කරන්න වෙනවා. ඒවා තියෙන්නේ ආයෝජන භාණ්ඩ යටතේ. ඒ විතරක්ද? යොදා ගන්න විදුලි බලය හදන්න ඉන්ධන ආනයනය කළ යුතුයි. සේවක සේවිකාවන් ප්‍රවාහනය කරන්න වාහන ආනයනය කළ යුතුයි. ඒ අයට දවල් කෑමට දෙන පරිප්පු ටික ආනයනය කළ යුතුයි. හිතල බැලුවොත් ලැයිස්තුව තව ගොඩක් දිගයි.

ඕනෑම අපනයන කර්මාන්තයක් ගත්තොත් තත්ත්වය ඕකයි. පහුගිය දවස් වල ඉන්දියන් ක්‍රෙඩිට් ලයින් එකෙන් වානේ ආනයනය කළා කියලා ගොඩක් අයට ප්‍රශ්නයක් වෙලා තිබුණා. වානේ ආනයනය නොකළොත් බයිසිකල් අපනයන කරන්න වෙන්නේ නැහැ. අපනයන වලින් ඩොලර් මිලියන 12,502ක් ලැබුණත් මෙය ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ වලින් ලැබෙනවා වගේ ශුද්ධ ඩොලර් ආදායමක් නෙමෙයි. ඔය ඩොලර් ටික උපයා ගැනීම සඳහාම සැලකිය යුතු ආනයන ප්‍රමාණයක් කරන්න වෙනවා. ඒ වෙනුවෙන් ඩොලර් වැය කරන්න වෙනවා.

තේ කර්මාන්තය වගේ කෘෂිකාර්මික කර්මාන්තයක් ගත්තත් මේ තත්ත්වයේ වෙනසක් නැහැ. කර්මාන්තයට අවශ්‍ය පෝර වල ඉඳලා, යන්ත්‍ර සූත්‍ර දක්වා ගොඩක් දේවල් ආනයනය කරන්න වෙනවා. ඒ නිසා, රටට එන ඩොලර් ආදායම ශුද්ධ ආදායමක් නෙමෙයි. ලංකාවේ අපනයන ආදායමෙන් කොපමණ කොටසක් එම අපනයන නිපදවීම සඳහාම ආනයන වෙනුවෙන් වැය කළ යුතුද කියන එක කවුරුවත් ගණන් හදා ඇති බවක් මම දන්නේ නැහැ. මේ ප්‍රමාණය 50% පමණ හෝ ඊටත් වඩා වැඩි විය හැකියි. 

අපි 50%ක් කියලා ගනිමු. ඒ කියන්නේ මාසයකට අපනයන වලින් රටට බිලියනයක් එනවා කියා කිවුවත් ශුද්ධ වශයෙන් එන්නේ මිලියන 500ක් පමණයි. අනෙකුත් හැම දෙයක්ම ආනයනය කරන්න වැය කළ හැක්කේ මේ කොටස පමණයි.

ඔය කිවුවේ අපනයන නිෂ්පාදන සඳහා අවශ්‍ය ආනයන ගැන. ඊට අමතරව දේශීය නිෂ්පාදන සඳහාත් සැලකිය යුතු ආනයනික අමුද්‍රව්‍ය ප්‍රමාණයක් හා නිෂ්පාදන සාධක අවශ්‍යයි. ආනයන නැත්නම් දේශීය නිෂ්පාදනයකුත් නැහැ. වී ගොවිතැන වගේ දෙයක් ගනිමු. පෝර, කෘෂි රසායන, අත්ට්‍රැක්ටර්, ගොයම් කපන යන්ත්‍ර ආදී කර්මාන්තයට අවශ්‍ය බොහෝ දේවල් ආනයනය කරන්න වෙනවා. කෙටියෙන් කිවුවොත්, ආනයන වලින් 60%ක් පමණ වන අතරමැදි භාණ්ඩ සීමා කිරීමේ හැකියාවක් නැහැ. බැරි නැහැ. නමුත් එහෙම කරනවා හෝ කරන්න වෙනවා කියා කියන්නේ රටේ සමස්ත ආර්ථිකය විශාල කඩා වැටීමකට ලක් වී රට ඇතැම් විට සියවස් බාගයකින් පමණ  ආපස්සට යනවා කියන එකයි.

ආයෝජන භාණ්ඩ සීමා කිරීමත් ඔය වගේම අහිතකර වුවත් කෙටිකාලීනව ආයෝජන භාණ්ඩ සීමා කිරීමක් කළ හැකියි. පරිභෝජන භාණ්ඩත් යම් තරමකින් සීමා කළ හැකියි. එහෙත් අත්‍යවශ්‍ය ආහාර හා ඖෂධ ආදිය නොගෙන්වා බැහැ.

ඊළඟට කරන්න යන සංසන්දනය සඳහා මම ඉහත 2021 සංඛ්‍යාලේඛණ දොළහෙන් බෙදා මාසික සාමාන්‍ය අගයයන් ඉදිරිපත් කරන්නම්.

පරිභෝජන භාණ්ඩ - ඩොලර් මිලියන 320.7 

අතරමැදි භාණ්ඩ - ඩොලර් මිලියන 1,025.7 

ආයෝජන භාණ්ඩ - ඩොලර් මිලියන 371.9 

එකතුව  - ඩොලර් මිලියන 1,719.8 

අපනයන ආදායම - ඩොලර් මිලියන 1,041.8 

වෙළඳ හිඟය - ඩොලර් මිලියන 678.0

දැන් අපට මෙම ගණන් පසුගිය (2022 මැයි) මාසයේ සංඛ්‍යාලේඛණ සමඟ සැසඳිය හැකියි. 

පරිභෝජන භාණ්ඩ - ඩොලර් මිලියන 177.1 (-44.8%)

අතරමැදි භාණ්ඩ - ඩොලර් මිලියන 1,036.1 (1.0%)

ආයෝජන භාණ්ඩ - ඩොලර් මිලියන 238.2 (-36.0%)

එකතුව  - ඩොලර් මිලියන 1,451.5 (-15.6%)

අපනයන ආදායම - ඩොලර් මිලියන 1,047.3 (0.5%)

වෙළඳ හිඟය - ඩොලර් මිලියන 404.2 (-40.4%)

ආනයන සීමා කිරීමේ බලපෑම පේනවනේ. සමස්තයක් ලෙස මැයි මාසයේ ආනයන වියදම පසුගිය වසරේ සාමාන්‍ය මාසික වියදමට සාපේක්ෂව 15.6%කින් අඩු වී තිබෙනවා. අපනයන ආදායම ආසන්න වශයෙන් සමානයි. ඉතා සුළු (0.5%ක) වැඩි වීමක් පමණක් තිබෙනවා. අපනයන ආදායම් අඩු නොවී ආනයන වියදම් අඩු වීම නිසා වෙළද හිඟය 40.4%කින් අඩු වී තිබෙනවා. පවතින තත්ත්වය තුළ මේ හැම දෙයක්ම සාධනීයයි.

අපනයන වියදම් අඩු වෙලා තියෙන්නේ කොහොමද? පරිභෝජන භාණ්ඩ සඳහා යන වියදම් 44.8%කින් අඩු වෙලා. මේ වෙද්දී පරිභෝජන භාණ්ඩ කාණ්ඩය යටතේ ආනයනය කෙරෙන්නේ බොහෝ දුරට අත්‍යවශ්‍ය ආහාර හා ඖෂධ වැනි දේ පමණයි. මේ ප්‍රමාණය මීට වඩා අඩු වෙනවා කියා කියන්නේ රටේ මිනිසුන්ගේ මූලික අවශ්‍යතා ටිකවත් සම්පූර්ණ වෙන්නේ නැහැ කියන එකයි. දැනටම වුවත් ඖෂධ ආදිය හිඟයිනේ.

නමුත් අතරමැදි භාණ්ඩ සඳහා යන වියදම් ඒ විදිහටම තියෙනවා. ඇත්තටම සුළු වශයෙන් (1.0%කින්) වැඩි වෙලා. මේ වියදම අඩු කිරීමේ හැකියාවක් නැහැ. එහෙම කළා කියලා අයහපතක් මිස සිදු වන කිසිදු යහපතකුත් නැහැ. මොකද අතරමැදි භාණ්ඩ ආනයනය අඩු වෙනවා කියන්නේ අනෙක් පැත්තෙන් අපනයන ආදායම් අඩු වෙනවා කියන එක සහ දේශීය නිෂ්පාදිත අඩු වී ආනයන අවශ්‍යතා ඉහළ යනවා කියන එකයි. උදාහරණ විදිහට රෙදි ආනයනය කරන්න ඉඩ නුදුන්නොත් ඇඟලුම් අපනයනය කර ලැබෙන ඩොලර් ටික ලැබෙන්නේ නැහැ. පෝර ආනයනය නවත්තලා වී නිෂ්පාදනය පහත වැටුනොත් වෙන්නේ හාල් ආනයනය කරන්න. ඔය දෙකෙන්ම අන්තිමට වෙන්නේ වෙළඳ ශේෂය තවත් ඉහළ යන එකයි.

ආයෝජන භාණ්ඩ ආනයනය අඩු කිරීමෙන් වෙන්නෙත් ඔය ටිකම වුනත් පොඩි වෙනසකට තියෙන්නේ කෙටිකාලීනව මෙහි හානි විශාල නොවීමයි. හැබැයි ඔය වැඩේ වුනත් දිගින් දිගටම කරන්න ගියොත් වෙන්නේ අතරමැදි භාණ්ඩ ආනයන නැවතුනු විට වෙන දේම තමයි. මැයි මාසය වෙද්දී, ආයෝජන භාණ්ඩ ආනයනය 36.0%කින් අඩු වෙලා. ඒ කියන්නේ, මෙයත් අඩු කළ හැකි උපරිම සීමාවකට කිට්ටු වෙලා. 

කෙටියෙන් කිවුවොත් රටේ ජනතාවගේ ජීවන තත්ත්වයේ දැවැන්ත කඩා වැටීමක් සිදු නොවී (දැන් තත්ත්වය මාර හොඳ තත්ත්වයක් කියා හිතෙන තරමේ) ඔයිට වඩා ආනයන පාලනය කරන්න බැහැ. ආනයන වැඩි නොකර අපනයන වැඩි කරන්න හෝ දේශීය නිෂ්පාදිත ඉහළ දමන්නත් බැහැ. 

මෙතැන තියෙන්නේ අපනයන කර්මාන්ත අමතක කර දේශීය නිෂ්පාදන දියුණු කරන්න වැඩි අවධානයක් යොමු කිරීමේ ඓතිහාසික වැරැද්ද. මම කියන්නේ ජාතික ආර්ථිකය ශක්තිමත් කිරීම වැරැද්දක් කියන එක නෙමෙයි. ඕනෑම රටක ආර්ථික ප්‍රතිපත්තියේ ප්‍රධාන ඉලක්කයක් විය යුත්තේ එයයි. ප්‍රශ්නය කරලා තියෙන විදිහට ඒ වැඩේ සිදු නොවීමයි.

ලංකාව වගේ රටකට ආනයනික යෙදවුම් නැතිව දේශීය නිෂ්පාදිතය ඉහළ දමන්න බැහැ. කවර කර්මාන්තයක් ගත්තත් තත්ත්වය ඕකයි. රටේ පරිභෝජනය සඳහා වුවත්, ආනයන සඳහා වුවත්, ලංකාවේ හදන ඕනෑම දෙයකට සැලකිය යුතු ආනයනික යෙදවුම් ප්‍රමාණයක් අවශ්‍ය වෙනවා. ඒ ආනයනික යෙදවුම් සඳහා ඩොලර් අවශ්‍ය වෙනවා. මේ ඩොලර් ප්‍රමාණය හොයා ගන්න සැලකිය යුතු අපනයන ප්‍රමාණයක් අවශ්‍යයි. හැබැයි ඒ අපනයන ටික නිපදවන්නත් ආනයනික යෙදවුම් නැතුව බැහැ. ඒ නිසා, ආනයන වලින් රටට ශුද්ධ වශයෙන් ලැබෙන ඩොලර් ප්‍රමාණය සංඛ්‍යාලේඛණ වල පෙනෙන ගණනට වඩා ගොඩක් අඩුයි.

මේ කතාව ලංකාවේ ආනයන වලට අදාළ නැහැ. ලෝකයේ අනෙක් රටවල් වලට ලංකාවේ අපනයන තිබුණත් නැතත් මේ දේවල් හදන්න පුළුවන්. ඒ නිසා, ආනයන වෙනුවෙන් රටෙන් එළියට යන ඩොලර් ප්‍රමාණය සංඛ්‍යාලේඛණ වල තිබෙන ප්‍රමාණයම තමයි. මේ කරුණ සැලකුවහම ලංකාවේ සංඛ්‍යාලේඛණ අනුව ආනයන වියදම අපනයන ආදායම් මෙන් දෙගුණයක් ලෙස පෙනුණත් ඇත්තම අනුපාතය තුන් ගුණයක් හෝ හතර ගුණයක් වෙන්න පුළුවන්.

ලංකාවේ වෙළඳ ශේෂය අඩු කරගන්නනම් කළ යුත්තේ ආනයන වලට හැකි තරම් ඉඩ දෙන එක මිසක් ආනයන පාලනය කරන එක නෙමෙයි. මම මේ කියන්නේ දැන් කළ යුතු දෙයක් ගැන නෙමෙයි. දිගුකාලීනව සිදු විය යුතු දෙය. ලංකාවේ බයිසිකල් හදලා අපනයනය කරන්නේ බයිසිකල් ආනයනය කරන්න දුන් නිසා. මිනිස්සු ඇපල්, මිදි වවන්න උත්සාහ කරන්නේ ඒවා ආනයනය කරන්න ඉඩ දීමෙන් රට ඇතුළේ ඉල්ලුමක් හැදී ඇති නිසා. ආනයන නෑ කියන්නේ අපනයත් නැහැ. දේශීය නිෂ්පාදන වැඩි වෙන්නෙත් නැහැ.

වැරැද්ද ආනයන වලට ඉඩ දීම නෙමෙයි. ඩොලරයක මිල පහළින් තියලා ආනයන ඕනෑවට වඩා ලාබ කිරීම. ඩොලරයක මිල වැඩිනම් ආනයන භාණ්ඩ වෙළඳපොළේ තිබුණත් බොහෝ දෙනෙකුට මිල දී ගන්න බැරි තරමට මිල අධිකයි. අතේ සල්ලි නැති නිසා ගොඩක් අය කඩේ තියෙන බඩු දිහා බල බල යනවා. එතකොට තමයි දේශීය නිෂ්පාදකයෝ වැඩේට බහින්න පෙළඹෙන්නේ. මේ වැඩේ මාසෙකින් වෙන එකක්නම් නැහැ. 

අපි මැයි මාසයට නැවත යමු. ආනයන වියදම ඩොලර් මිලියන 1,451.5ක්, අපනයන ආදායම ඩොලර් මිලියන 1,047.3ක්. වෙළඳ හිඟය ඩොලර් මිලියන 404.2ක්. ලබන මාසයේ හෝ ඊළඟ මාසයේ ඔය වෙළඳ හිඟය නැති කරන්න පුළුවන්ද? කොහෙත්ම බැහැ. දැන් මෙය එහි සීමාවට ඇවිල්ලයි තියෙන්නේ. ඒ කියන්නේ ඔය ඉතිරි ඩොලර් මිලියන 400 වෙන ක්‍රමයකින් හොයා ගන්නම වෙනවා.

අවුරුද්දකට විතර කලින්නම් ඔය ඩොලර් ප්‍රමාණය ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ලෙස රටට ආවා. පසුගිය මැයි මාසයේ ලැබුණු ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 460ක්. නමුත් මේ මැයි මාසයේ ඇවිත් තියෙන්නේ ඩොලර් මිලියන 304ක් පමණයි. ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ වැඩිවන ප්‍රවණතාවක් ලොකුවට පේන්න නැහැ. හැබැයි දැනට ලැබෙන මිලියන 300 ඒ විදිහටම ලැබුණත් තව විශාල අඩුවක් නැහැ. මේ කතා කරන්නේ ණය ප්‍රශ්නය පැත්තකින් තියලා. ඒ ප්‍රශ්නය වෙනම තියෙනවා.

සංචාරකයින් යම් ප්‍රමාණයක් ආවත් අඩුපාඩුව හොයා ගන්න අමාරු නැහැ. නමුත්, විදුලිය කැපෙද්දී, ප්‍රවාහනය අඩාල වී තියෙද්දී, ජීවිත ආරක්ෂාව පිළිබඳ ගැටළු පේන්න තියෙද්දී සංචාරකයෝ ගෙන්වන එකත් ලේසි වැඩක් නෙමෙයි. ඔය ඔක්කොම හොඳ විදිහට සිදු වුනත් කෙටිකාලීනව ගෙවිය යුතු ණය පිළිබඳ ප්‍රශ්නය එහෙම්මම තියෙනවා. ඒ නිසා, IMF වැඩේ කෙරෙන තුරු ඉස්සරහට යන්නනම් අසල්වැසි රටකින් කෙටිකාලීන ණය නැතිවම බැහැ. 

ඉන්දියාව කරන්න හදන්නේ මොකක්ද?

ඉන්දියාව සමඟ කරන ගනුදෙනු සඳහා ඉන්දියානු රුපියල භාවිතා කිරීම ප්‍රවර්ධනය කරමින් ඉන්දියානු සංචිත බැංකුව විසින් නිවේදනයක් නිකුත් කර තිබෙනවා. මෙහි ඉලක්කය රුසියාව, ශ්‍රී ලංකාව හෝ එම රටවල් දෙකම විය හැකියි. ඉන්දියාව මේ කරන්න හදන්නේ මොකක්ද?

ඉන්දියාවට රුසියාව සමඟ කාලයක සිටම තියෙන්නේ අවාසිදායක වෙළඳ ශේෂයක්. ඉන්දියාව රුසියාවෙන් සාමාන්‍යයෙන් වසරකට ඩොලර් බිලියන 6-7ක පමණ ආනයන සිදු කරන නමුත් රුසියාව ඉන්දියාවෙන් ආනයනය කරන්නේ එයින් බාගයක පමණ ප්‍රමාණයක් පමණයි. පසුගිය 2021 වසරේදී ඉන්දියාව රුසියාවෙන් සිදු කළ ආනයන ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 8.70 දක්වා ඉහළ ගියා. එහෙත්, රුසියාව ඉන්දියාවෙන් කළ ආනයන වල වටිනාකම වුනේ ඩොලර් බිලියන 3.33ක් පමණයි. ඒ කියන්නේ ඩොලර් බිලියන 5.37ක වෙළඳ හිඟයක්.

මේ වෙලාවේදී රුසියාව ජාත්‍යන්තර වෙළඳාමේදී සාපේක්ෂව අවාසිදායක අඩියක සිටින බව අමුතුවෙන් කිව යුතු නැහැ. බටහිර රටවල සම්බාධක නිසා රුසියාවට තමන්ගේ අපනයන සඳහා වූ වෙළඳපොළ දැඩි ලෙස සීමා වී තිබෙනවා. (එයින් බටහිර රටවලටද අවාසියක් වී තිබීම ප්‍රස්තුතයට අදාළ නැති වෙනම කරුණක්!) එම තත්ත්වය යටතේ රුසියාවට ඉන්දියානු වෙළඳපොළ ගොඩක් වැදගත්. ඉන්දියාව මේ හදන්නේ තැටිය රත් වූ වෙලාවේ රොටියක් පුච්චා ගන්න වෙන්න පුළුවන්.

දැන් ඉන්දියාව කියන්නේ කුමක්ද? හරි. අපි ඕගොල්ලන්ගේ බඩු ගන්නම්. හැබැයි ගෙවන්නේ ඉන්දියන් රුපියල් වලින්!

වෙළඳ ශේෂය තියෙන්නේ තමන්ගේ වාසියට නිසා රුසියාවට ඉන්දියාව කියන දේ නොසලකා මග හැර යන්න බැහැ. බඩු විකුණාගන්නනම් ඉන්දියානු රුපියල් භාර ගන්න වෙනවා. මේ ඉන්දියානු රුපියල් වලින් රුසියාවට කළ හැක්කේ කුමක්ද?

ඉන්දියාවේ එක් අරමුණක් වන්නේ රුසියාවට කරන ඉන්දියානු අපනයන වැඩි කර ගැනීමයි. රුසියාව ඇතුළේ ඉන්දියානු රුපියල් ගොඩ ගැහෙද්දී රුසියාවට යම් තරමකින් හෝ ඉන්දියානු අපනයන වැඩි කර ගැනීමට අවස්ථා සලසන්න වෙනවා. එහෙම නැත්නම් මේ ඉන්දියානු රුපියල් නැවත ඉන්දියාවේම ආයෝජනය කරන්න වෙනවා. එහි ප්‍රතිඵලය ඉන්දියානු රුපියල් වලට ඉල්ලුම ඉහළ ගොස් ඉන්දියානු රුපියල ශක්තිමත් වීමයි. 

ඇමරිකාවේ ෆෙඩරල් සංචිත බැංකුව විසින් පොලී අනුපාතික ඉහළ දැමීමත් සමඟ ගෝලීය ප්‍රාග්ධනය ඇමරිකාව වෙත ගලා එන්න පටන් අරගෙන. ඒ හරහා ඩොලරයට තිබෙන ඉල්ලුම ඉහළ ගොස් ඩොලරය ශක්තිමත් වෙමින් තිබෙනවා. අනෙක් අතට එයින් අදහස් වන්නේ ඩොලරයට සාපේක්ෂව අනෙක් මුදල් ඒකක පිරිහෙනවා කියන එකයි. යුරෝවක මිල මේ වෙද්දී ඩොලරයක මිල මට්ටම දක්වාම පහත වැටිලා.

මේ තත්ත්වය තුළ ඉන්දියානු රුපියලද සාපේක්ෂව පිරිහෙමින් තිබෙනවා. එය වලක්වා ගැනීම සඳහා ඉන්දියානු සංචිත බැංකුවට තමන් සතු විදේශ සංචිත විකිණීමට සිදුව තිබෙනවා. ඉන්දියාව සතු විදේශ සංචිත ප්‍රමාණය අනුව මේ සඳහා විකිණීය යුතු ඩොලර් ප්‍රමාණය සුළු ප්‍රමාණයක් වීම වෙනම කරුණක්. කොහොම වුනත් මේ ක්‍රියාවලිය තුළ සිදු වන්නේ ඉන්දියානු රුපියල් සඳහා ඉල්ලුම අඩු වීමක්. රුසියාව ඉන්දියානු රුපියල් මිල දී ගැනීමට පෙළඹවීමෙන් ඉන්දියාවට මේ බලපැම නිශේෂණය කර ගත හැකියි. එසේ නොහැකිනම් පාලනය කර ගත හැකියි.

දැන් අපි ලංකාවට එමු. රුසියාව සමඟ මෙන් නොව, ලංකාව සමඟ ඉන්දියාවට කාලයක් තිස්සේම තියෙන්නේ වාසිදායක වෙළඳ ශේෂයක්. පසුගිය වසරේදී ලංකාව ඉන්දියාවෙන් ඩොලර් බිලියන 4.80ක ආනයන සිදු කළා. එහෙත් ඉන්දියාව ලංකාවෙන් ආනයනය කළ භාණ්ඩ වල වටිනාකම ඩොලර් බිලියනයකටත් අඩුයි. ඉන්දියාවේ වෙළඳ අතිරික්තය, ඒ කියන්නේ ලංකාවේ ද්විපාර්ශ්වික වෙළඳ හිඟය, ඩොලර් බිලියන 3.82ක්. 

මෙතැන තියෙන ප්‍රශ්නය රුසියාව සමඟ තිබෙන ප්‍රශ්නයට වඩා හාත්පසින්ම වෙනස් ප්‍රශ්නයක්. මේ ද්විපාර්ශ්වික වෙළඳ හිඟය දිගින් දිගටම නඩත්තු කළ හැකි තරමේ ඩොලර් සංචිත ප්‍රමාණයක් හෝ ඩොලර් ආදායමක් දැන් ලංකාවට නැහැ. ඒ නිසා, තමන්ගේ අපනයන වෙළඳපොළ කඩා වැටී අහිමි වී යාමේ අවදානමට ඉන්දියාවට මුහුණ දෙන්න වෙනවා. 

අවශ්‍යනම් ඩොලර් වලින් නොගෙවා ඉන්දියානු රුපියල් වලින් ගෙවන්න කියලා ලංකාවට කියන්න ඉන්දියාවට පුළුවන්. හැබැයි එහෙම කිවුවා කියලා ඉන්දියාවට ගෙවන්න ඉන්දියානු රුපියල් ලංකාව සතුව නැහැ. අවශ්‍ය ඉන්දියානු රුපියල් ටිකත් මොන විදිහකින් හෝ ඉන්දියාවටම දෙන්න වෙනවා. ඉන්දියානු ණය පහසුකම් යටතේ සිදු වුනෙත් ඔය වැඩේ. 

සමහර විට මේ වෙලාවේ ඉන්දියාව විසින් උත්සාහ කරන්නේ ලංකාවේ භාණ්ඩාගාර බිල්පත් වල ආයෝජනය කිරීම සඳහා ඉන්දියානුවන් පෙළඹවීමට හා ඒ සඳහා පහසුකම් සැලසීමට විය හැකියි. මේ හරහා සෘජුව ඉන්දියානු රජය හෝ මහ බැංකුව (සංචිත බැංකුව) මැදිහත් නොවී ඉන්දියාවට ලංකාවට උදවු කරන්නත් පුළුවන්. ලංකාවට උදවු කරනවා කියා කිවුවත් මෙහිදී සිදු වෙන්නේ ඉන්දියානු ජාතික අභිලාශ ඉටුවීමක්. 

ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව විසින් දෙමසකට වැඩි කාලයක් තිස්සේ ඩොලරයක මිල රුපියල් 360 මට්ටමේ තියාගෙන ඉන්න බව අපි දන්නා දෙයක්. ඔය කාලය ඇතුළත ඇමරිකානු ඩොලරය අනෙකුත් ප්‍රධාන මුදල් ඒකක බොහොමයකටම සාපේක්ෂව ශක්තිමත් වී තිබෙනවා. ඒ නිසා, ශ්‍රී ලංකා රුපියල පසුගිය දෙමස තුළ යුරෝ, පවුම්, යෙන් ආදී මුදල් ඒකක ගණනාවකටම සාපේක්ෂව ශක්තිමත් වෙමින් තිබෙනවා. ඉන්දියානු රුපියලට සාපේක්ෂවද රුපියල ශක්තිමත් වෙමින් තිබෙනවා.

පසුගිය මැයි 6 දින ශ්‍රී ලංකා රුපියල් 4.83ක් පමණ වූ ඉන්දියානු රුපියලක මිල ඉහත තත්ත්වයන් යටතේ මේ වන විට ශ්‍රී ලංකා රුපියල් 4.51 පමණ දක්වා පහත වැටී තිබෙනවා. මේ අතර මේ වන විට ලංකාවේ භාණ්ඩාගාර බිල්පත් පොලී අනුපාතික 32% පමණ දක්වා ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. ලංකාවේ භාණ්ඩාගාර බිල්පත් පොලී අනුපාතික දැනට පවතින මට්ටම හා ශ්‍රී ලංකා රුපියල ඇමරිකානු ඩොලරයට සාපේක්ෂව ස්ථාවරව තබාගෙන සිටියදී ඉන්දියානු රුපියලට සාපේක්ෂව ඇමරිකානු ඩොලරය ශක්තිමත් වීම තුළ ඉන්දියානුවෙකුට මේ වෙලාවේ ලංකාවේ භාණ්ඩාගාර බිල්පත් වල ආයෝජනය කර 56% පමණ පොලියක් ලබා ගැනීමේ අවස්ථාව උදා වී තිබෙනවා.

ඉන්දියානු සංචිත බැංකුව මේ සඳහා පහසුකම් සැලසීමට උත්සාහ කරනවා විය හැකියි. මේ සඳහා ඉඩ සැලසීමෙන් ලංකාවට ඉන්දියාවේ සිට පෞද්ගලික ප්‍රාග්ධනය ගලා එන අතර එම ප්‍රාග්ධනයේ උදවුවෙන් ඉන්දියාවට ලංකාව සමඟ වන වාසිදායක වෙළඳ ශේෂය දිගටම පවත්වා ගත හැකි වෙනවා. සල්ලි එන්නේ ඉන්දියානු රුපියල් ලෙස මිස ඩොලර් ලෙස නොවන නිසා මේ විදිහට ලංකාවට එන ඉන්දියානු සල්ලි වලින් ඉන්දියාවෙන් ආනයන කරන්න හෝ ඉන්දියාවෙන් කලින් ගත් ණය ආපසු ගෙවන්න මිසක් වෙන වැඩක් කරන්න බැහැ. කොහොම වුනත්, මේ වෙලාවේ ලංකාවට අවශ්‍ය වී තියෙන්නේ කොහෙන් හෝ, මොන විදිහකින් හෝ, විදේශ විණිමය හොයා ගන්න මිසක් අස්සයාගේ දත් බලන්න නොවන නිසා ලංකාව පැත්තෙන් බැලුවහම වෙලාවේ හැටියට මෙය ලොකු උදවුවක්.

මේ වැඩේ විස්තර කරපු විදිහට සිදු වෙලා ලංකාවට ඉන්දියානු රුපියල් සැලකිය යුතු ප්‍රමාණයක් ගලා ආවොත් ලංකාවේ "දැවෙන ප්‍රශ්න" ටික තාවකාලිකව විසඳෙනවා. ඒ එක්කම ශ්‍රී ලංකා රුපියලේ හා සමස්තයක් ලෙස ශ්‍රී ලංකා ආර්ථිකයේ රිමෝට් කන්ට්‍රෝල් එක ඉන්දියාව අතට යාමේ ඉඩකඩත් බැහැර කරන්න බැහැ. ඒක ඉතිං කොහොමටත් කොයි වෙලාවක හෝ වෙන දෙයක්. 

ආනයන පාලනයෙන් ආණ්ඩුව ඇණ ගනියිද?

ලංකාව මුහුණ දී සිටින ගෙවුම් ශේෂ අර්බුදය හමුවේ ආණ්ඩුව ටික කලක සිට විවිධ ආකාර වලින් ආනයන පාලනය කරමින් සිටිනවා. පසුගිය වසර තුළ ලංකාවේ ආනයන වියදම් වල අඩු වීමක් හා එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස වෙළඳ ශේෂය කුඩා වීමක්ද දැකිය හැකියි. මේ අනුව, මම හිතන විදිහට පළමු වරට, ලංකාවේ වෙළඳ ශේෂය ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ලැබීම් ප්‍රමාණයට වඩා අඩු වී තිබෙනවා. 

තවත් පැහැදිලිව කිවුවොත් ලංකාව හැමදාම කරනවා වගේ ආනයන සඳහා අපනයන ආදායමට වඩා වැඩියෙන් වියදම් කර තිබුණත්, පසුගිය වසර තුළ එසේ වැඩියෙන් වියදම් කර තිබෙන මුදල ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ වලින් රටට ලැබුණු මුදලට වඩා අඩු මුදලක්. කාලයක් තිස්සේම සිදු වුනු ආකාරයට ලංකාව ණයට ගත් ඩොලර් වියදම් කර භාණ්ඩ ආනයනය කරලා නැහැ. ඒ නිසා, කලින් ගත් ණය හා පොලී ගෙවන්න මිසක් ඊට අමතරව තවත් විදේශ ණය ගැනීමේ අවශ්‍යතාවයක් මතු වී නැහැ.

පළමු ප්‍රශ්නය මේ විදිහට ආනයන වියදම් පහළ ගියේ කොහොමද කියන එකයි. 2019 වසරට සාපේක්ෂව 2020 වසර තුළ ලංකාවේ ආනයන වියදම් ඩොලර් මිලියන 3,882කින් අඩු වී තිබෙනවා. මෙයින් ඩොලර් මිලියන 1,349ක් අඩු වෙලා තියෙන්නේ ඉන්ධන ආනයන වියදම් වලින්. එය කෝවිඩ් නිසා ලෝක වෙළඳපොලේ ඉන්ධන මිල අඩු වීමේ හා දේශීය ඉන්ධන ඉල්ලුම අඩු වීමේ ප්‍රතිඵලයක්. ආනයන සීමා කිරීමක සෘජු ප්‍රතිඵලයක් නෙමෙයි. තවත් ඩොලර් මිලියන 574ක් අඩු වෙලා තිබෙන්නේ රෙදිපිළි හා ඇඟලුම් කාණ්ඩයෙන්. එයට හේතුව ඇඟලුම් අපනයන ඉල්ලුම පහත වැටීම නිසා එම කර්මාන්තයට අමුද්‍රව්‍ය අඩුවෙන් අවශ්‍ය වීමයි. එයත් වසංගතය නිසා ඇති වූ තත්ත්වයක්. මේ අනුව ආනයන වියදම් අඩු වීමෙන් බාගයකටම, එනම් ඩොලර් මිලියන 1,923කටම හේතුව වසංගත තත්ත්වය මිසක් ආනයන පාලනය කිරීම නෙමෙයි.

තවත් විශාල වශයෙන් පහළ ගොස් තිබෙන ආනයන කාණ්ඩ වන්නේ ඉදිකිරීම් ක්ෂේත්‍රය සඳහා අවශ්‍ය වන අමුද්‍රව්‍යයි. ගොඩනැගිලි ද්‍රව්‍ය අමුද්‍රව්‍ය ආනයන වියදම් ඩොලර් මිලියන 473කින්ද, මූල ලෝහ ආනයනය ඩොලර් මිලියන 103කින්ද, යන්ත්‍රසූත්‍ර හා උපකරණ ආනයනය ඩොලර් මිලියන 317කින්ද අඩු වී තිබෙනවා. මේ අඩුවීම් වලට හේතුව ආනයන තහනමකට වඩා ඉදිකිරීම් ක්ෂේත්‍රයේ ක්‍රියාකාරකම් පහත වැටීමයි. 

ලංකාවේ ඉදිකිරීම් කර්මාන්තයට රාජ්‍ය අංශයේ බලපෑම ඉතා විශාලයි. පසුගිය දශක එකහමාරක පමණ කාලය තුළ රජය මුල් වී, විදේශ ණය වැය කරමින්, මහා පරිමාණ ඉදිකිරීම් කරද්දී එම කර්මාන්තය සඳහා අවශ්‍ය ආනයනද අනුරූපී ලෙස ඉහළ ගියා. මේ වෙද්දී ලංකාවේ රජයට තවදුරටත් මේ රෝල ගහන්න අමාරු වී තිබෙන නිසා රජය මුල් වී සිදු කළ ඉදිකිරීම් කටයුතු යම් තරමකින් සීමා වී තිබෙනවා. මෙයට වසංගතයේ බලපෑම යම් තරමකින් තිබුනත්, ප්‍රධාන වශයෙන්ම මෙය ව්‍යුහමය හිර වීමක් (structural bottleneck). 

මීට අමතරව පෞද්ගලික රථවාහන ආනයන වියදම් ඩොලර් මිලියන 533කින්ද, ප්‍රවාහන උපකරණ ආනයනය ඩොලර් මිලියන 248කින් අඩු වී තිබෙනවා. ආනයන පාලනයේ වැඩිම බලපෑමක් තිබෙන්නේ මේ කොටසේ. ඒ හැර කහ ආනයන තහනම වගේ සිල්ලර දේවල් ආර්ථිකයට දැනෙන දේවල් නෙමෙයි. මුළු කතාවම සාරාංශ ගත කළොත් ආනයන වියදම් අඩු වීමෙන් තුනෙන් දෙකකට පමණ හේතු වී තිබෙන්නේ වසංගතයේ බලපෑම හා ලංකාවේ රජය මුහුණ දී සිටින රාජ්‍ය මූල්‍ය අර්බුදය මිසක් විදේශ වෙළඳ ප්‍රතිපත්තිය නෙමෙයි. රටේ විදේශ වෙළඳ ප්‍රතිපත්තිය ආනයන සීමා කිරීමට හේතු වී තිබෙනවානම් එම දායකත්වය මුළු අඩු වීමෙන් 30-35% පමණ ප්‍රමාණයක් පමණයි.

අප හැම විටම පෙනී සිටින්නේ නිදහස් වෙළඳාම වෙනුවෙන්. නිදහස් වෙළඳාම වෙනුවෙන් පෙනී සිටින කෙනෙකුට ආනයන පාලනය වෙනුවෙන් පෙනී සිටින්න බැහැ. එසේ වුවත්, යම් සුවිශේෂී තත්ත්වයන් යටතේ ආනයන පාලනය වුවත් හිතකර වෙන්න පුළුවන්. ව්‍යායාම නොකිරීම හෘදයාබාධ හැදීමේ සම්භාවිතාව ඉහළ දමන නමුත් හෘදයාබාධයක් හැදී සිටින අයෙකු ව්‍යායාම කරන්නට යාමෙන් වෙන්නේ මරණය තවත් ඉක්මන් වීම වෙන්න පුළුවන්. සාමාන්‍යයෙන් නරක දේවල් වුවත් හොඳ වෙන වෙලාවල් තිබෙනවා.

ජාත්‍යන්තර වෙළඳාම සඳහා බාධා අවම වීම කාර්යක්ෂමයි. එහි ප්‍රතිඵල හැම රටකටම ලැබෙනවා. එහෙත්, හැම රටක්ම බාධා ඉවත් කර තිබියදී එක රටක් පමණක් ආනයන වලට බාධා සිදු කළහොත් අනෙක් රටවලට පාඩුවක් වී එසේ බාධා කළ රටට වාසියක් ලැබෙනවා. ඒ නිසා, එක රටක් ආනයන වලට බාධා කළ විට අනෙක් රටවල්ද ඒ දෙයම කරන්න පෙළඹෙනවා. අවසානයේදී හැමෝම පරදිනවා. රටවල් සාමූහිකව ජාත්‍යන්තර වෙළඳාම සඳහා තිබෙන බාධා ඉවත් කිරීමෙන් හැමෝටම වාසියක් වෙනවා. ඒ හැර තමාගේ දේවල් ලෝකයටම අපනයනය කරමින්, කිසිම දෙයක් ආනයනය නොකර ඉන්න ප්‍රතිපත්තියක් කොයි තරම් වාසිදායක වුවත් දිගටම ක්‍රියාත්මක කළ නොහැකියි.

ලංකාවේ පැත්තෙන් ගත්තොත් අපනයන ප්‍රවර්ධනය කරන අතරම ආනයන පාලනය කිරීම රටට වාසියි. වෙන ඕනෑම රටකට වුවත් එය එහෙමයි. ආරක්ෂණවාදය රටවල් අතර ජනප්‍රිය ඒ නිසයි. එහෙත්, කිසියම් රටක් ආරක්ෂණවාදය කරා යොමු වන විටම අනෙක් පැත්තෙන් ප්‍රතිචාර එනවා. වත්මන් ලෝකයේ බොහෝ රටවල් විසින් අපනයන ප්‍රවර්ධනය කරන අතරම ආනයන පාලනය කිරීම කරන "කපටි" ක්‍රමය විණිමය අනුපාතිකය නියම මට්ටමට වඩා පහළින් තියා ගැනීමයි. චීනය මේ වැඩේට කප් ගසා සිටින රටක්. 

ලංකාව කාලයක් තිස්සේ කළේ මෙහි අනෙක් පැත්තයි. එනම් ණයට ගන්නා ඩොලර් වල උදවුවෙන් රුපියල එහි නියම වටිනාකමටත් වඩා උඩින් තබා ගැනීමයි. මෙයට පාදක වී තිබෙන දේශපාලනික හේතු මා සාකච්ඡා කර තිබෙනවා. රටට අහිතකර විදේශ විණිමය ප්‍රතිපත්තිය නිසා කාලයක් තිස්සේ ලංකාවට එන අපනයන වැඩි වී ආනයන අඩු වී තිබෙනවා. ලංකාවේ නිෂ්පාදකයින්ට අසාධාරණ තරඟයකට මුහුණ දෙන්න සිදු වී තිබෙනවා. මෙහි වාසිය ඉන්දියානු හා චීන නිෂ්පාදකයින් විසින් කාලයක් තිස්සේ ලබාගෙන තිබෙනවා.

ලංකාව ආනයන පාලනය සඳහා යොමු වන්නේ මෙවැනි පසුබිමකයි. මේ වැඩේ දිගටම කළොත් ලංකාවට අනෙක් පැත්තෙන් ප්‍රතිරෝධයක් එන එකක් නැද්ද?

මගේ පිළිතුර වන්නේ අඩු වශයෙන් කෙටිකාලීනව මෙවැනි අවදානමක් නැති බවයි. ලංකාව කිසියම් රටකින් එන ආනයන වලට බාධා කරන විට එම රටටත් ලංකාවේ අපනයන වලට බාධා කළ හැකියි. ලංකාවේ අපනයන වැඩිපුරම යන්නේ ඇමරිකාවට හා යුරෝපයටයි. නමුත්, ලංකාව ඒ රටවල් වලින් මහා ලොකු දෙයක් ආනයනය කරන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, ලංකාවේ ආනයන පාලන ප්‍රතිපත්ති වලින් ඇමරිකාවට හෝ යුරෝපයට බලපෑමක් වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, ඒ රටවල් වලට මේ හේතුව මත පදනම්ව ලංකාවේ අපනයන වලට බාධා කිරීමේ අවශ්‍යතාවයක් ඇති වන්නේ නැහැ. මානව හිම්කම් චෝදනා මත සිදු කළ හැකි බාධා කිරීම් ආදිය මෙයට අදාළ කරුණක් නෙමෙයි. එය මෙයට සම්බන්ධයක් නැති වෙනම කරුණක්.

ලංකාව වැඩිපුරම ආනයන සිදු කරන්නේ චීනයෙන් හා ඉන්දියාවෙන්. ඒ නිසා ලංකාවේ ආනයන සීමා කිරීම් වැඩිපුරම දැනෙන්නේ චීනයට හා ඉන්දියාවටයි. එහෙත්, එහෙම කළා කියලා එකට එක කරන්න තරම් දෙයක් ඉන්දියාව හෝ චීනය ලංකාවෙන් ආනයනය කරන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, මේ රටවල් වලට ලංකාවේ අපනයන වලට ප්‍රතිඵලදායක බලපෑමක් කිරීමේ හැකියාවක් නැහැ. මේ සුවිශේෂී තත්ත්වය නිසා, අඩු වශයෙන් කෙටිකාලීනව, ලංකාවට සෘජුව හෝ වක්‍රව ආනයන පාලනය කරන්න වගේම එයින් වාසියක් ලබා ගන්නත් පුළුවන්. එහිදී පවතින තත්ත්වය තේරුම් ගෙන එය මැනවින් කළමණාකරණය කර ගැනීම වැදගත්.

විදේශ සංචිත අඩුවුණේ කොහොමද?

පසුගිය වසර ආරම්භ වන විට ලංකාවේ නිල විදේශ විණිමය සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 7,642ක්. වසර අවසාන වෙද්දී මෙම නිල සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 5,665 දක්වා අඩු වී තිබෙනවා. මෙය ඩොලර් මිලියන 1,977ක අඩුවක්. ජනවාරි මාසය ඇතුළත තවත් ඩොලර් මිලියන 851කින් අඩු වීමෙන් පසුව තවත් ඉතිරිව තිබෙන්නේ ඩොලර් මිලියන 4,815ක් පමණයි. වසරේ ඉදිරි මාස එකොළහ තුළ විදේශ ණය හා වාරික ලෙස ගෙවිය යුතු මුදල මීට වඩා වැඩියි. 

ලංකාව නැවත වරක් ගෙවුම් ශේෂ අර්බුදයකට මුහුණ දී සිටින බව පැහැදිලියි. කොහොම වුනත් ගෙවුම් ශේෂ අර්බුද ලංකාවට අලුත් දෙයක්නම් නෙමෙයි.

පසුගිය වසර ඇතුළත ලංකාවේ විදේශ සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 1,977කින් අඩු වුනේ කොහොමද?

විදේශ සංචිත අඩු වුනේ කෝවිඩ් නිසා කියන එකනම් පිළිගන්න අමාරුයි. ඇතැම් විට කෝවිඩ් වසංගතය නොවන්නට තත්ත්වය වඩාත් දරුණු විය හැකිව තිබුණු බව මගේ අදහසයි. මා එසේ කියන්නේ හේතු ඇතිව.

ලංකාවට විදේශ විණිමය ලැබෙන ප්‍රධාන මාර්ග තුන විදිහට භාණ්ඩ අපනයනය, සේවා අපනයනය හා ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ හඳුනා ගත හැකියි. පසුගිය වසර ඇතුළත විදේශ විණිමය ලැබෙන මේ එක් එක් මාර්ගයට සිදු වුනේ කුමක්ද?

වසර තුළදී භාණ්ඩ අපනයන ආදායම පෙර වසරට සාපේක්ෂව ඩොලර් මිලියන 1,863කින් අඩු වී තිබෙනවා. මෙයින් ඩොලර් මිලියන 1,266ක්ම අඩු වී තිබෙන්නේ ඇඟලුම් අපනයන ආදායමින්. කොහොමටත් ලංකාවේ අපනයන ආදායමෙන් බාගයකට වඩා ලැබෙන්නේ ඇඟලුම් අපනයන වලින් නිසා මෙහි විශාල අමුත්තකුත් නැහැ. ඉතිරි අඩුව අනෙක් සියළුම අපනයන අතර බෙදී ගොස් තිබෙනවා. 

අපනයන ආදායම අඩු වීමට හේතුව කෝවිඩ් වසංගතය හා එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ඇමරිකාවේ හා යුරෝපයේ ඇඟලුම් ඇතුළු අනෙකුත් අපනයන සඳහා වූ ඉල්ලුම අඩු වීම ලෙස හඳුනාගත හැකියි. ඒ අනුව, අවශ්‍යනම් ගෙවුම් ශේෂ හිඟයට හේතුව වසංගතය නිසා අපනයන ආදායම් අඩු වීම කියන සරල නිගමනයට පැමිණිය හැකියි. එහෙත් එවැනි නිගමනයක් නිවැරදි නොවන්නේ වසංගතය නිසා අපනයන ආදායම් අඩු වනවාට වඩා වැඩියෙන් ආනයන වියදම් අඩු වී තිබීම නිසයි.

අපනයන ආදායම් ඩොලර් 1,863කින් අඩු වෙද්දී ආනයන වියදම් ඩොලර් 3,882කින් අඩු වී තිබෙනවා. මේ අනුව, පසුගිය වසරේදී ලංකාවේ වෙළඳ හිඟය ඩොලර් මිලියන 2,019කින් පහළ ගොස් තිබෙනවා. වෙනත් විදියකින් කිවුවොත් ආනයන අපනයන පරතරයක් තිබුණත් එය පෙර වසරට වඩා ඩොලර් මිලියන 2,019කින් අඩු පරතරයක්. ඒ නිසා, සංචිත වැඩි වෙන්න මිසක් අඩු වෙන්න හේතුවක් නැහැ. 

ආනයන වියදම් වලින් ඩොලර් 1,349ක්ම අඩු වී තිබෙන්නේ ඉන්ධන ආනයන වියදම් වලින්. කෝවිඩ් නිසා ලෝක වෙළඳපොළේ තෙල් මිල අඩු වීමත්, රට ඇතුළේ ඉන්ධන අවශ්‍යතා යම් තරමකින් අඩු වීමත් මෙයට හේතුව බව පැහැදිලියි. ඒ කියන්නේ මෙය වසංගතය නිසා ලැබුණු වාසිදායක ප්‍රතිඵලයක්. මේ වාසිය පමණක් ගත්තත් ඇඟලුම් අපනයන අඩු වීමේ අවාසියට වඩා වැඩියි. 

ලංකාවේ ප්‍රධානම අපනයන ආදායම ඇඟලුම් වුනත් මේ අපනයන නිෂ්පාදනය සඳහා අවශ්‍ය රෙදිපිළි ඇතුළු බොහෝ අමුද්‍රව්‍ය ආනයනය කරන නිසා කර්මාන්තයෙන් ලැබෙන අපනයන ආදායම ශුද්ධ අපනයන ආදායමක් නෙමෙයි. ආදායමෙන් කොටසක් අමුද්‍රව්‍ය ආනයනය සඳහා නැවත රටෙන් එළියට යනවා. කර්මාන්තය කඩා වැටෙන විට අපනයන ආදායම් අඩු වනවා වගේම ආනයන වියදම් වලින් කොටසක්ද අඩු වෙනවා. පසුගිය වසර තුළ ඇඟලුම් හා රෙදිපිළි ආනයන වියදම් ඩොලර් මිලියන 574කින් අඩු වී තිබෙනවා. ඒ කියන්නේ, අඩු වුනු ඇඟලුම් අපනයන ආදායම් වලින් බාගයකට කිට්ටු මුදලක් ඇත්තටම අඩු වෙලා නැහැ. වෙන පැත්තකින් ඉතුරු වෙලා. 

මේ අනුව, මෙම මුදල අඩුකර, සමස්ත අපනයන ආදායමේ සැබෑ අඩු වීම ඩොලර් මිලියන 1,863 - 574 = 1,289ක් කියා කියන්න පුළුවන්. තෙල් වලින් පමණක් ලැබී තිබෙන වාසිය ඩොලර් 1,349ක්. ඒ වාසිය අපනයන අඩුවීමේ සමස්ත අවාසියට වඩා වැඩියි. වසංගතය නිසා වෙළඳ ශේෂයට වාසියක් මිස අවාසියක් සිදු වී නැති බව ඉතාම පැහැදිලියි.

එහෙමනම්, ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ අඩු වෙලාද?

ඒත් නැහැ. වසර තුළ ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ විදිහට ඩොලර් මිලියන 7,104ක් ලැබී තිබෙනවා. මෙය පෙර වසරට සාපේක්ෂව ඩොලර් මිලියන 387ක වැඩි වීමක්. වසංගතය නිසා ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ තවත් වැඩි වී මිස අඩු වී නැහැ. 

පසුගිය අවුරුද්දේ සමස්ත වෙළඳ ශේෂය ඩොලර් මිලියන 5,978 දක්වා අඩු වෙද්දී ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ විදිහට පමණක් ඩොලර් මිලියන 7,104ක් ලැබී තිබෙනවා. මෙතැනම ඩොලර් මිලියන 1,126ක් වැඩිපුර තිබෙනවා. පහුගිය කාලය මුළුල්ලේම ලංකාවේ වෙළඳ ශේෂ හිඟයෙන් සැලකිය යුතු කොටසක් ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ වලින් ආවරණය වුනත් මේ විදිහට ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ වලින් වෙළඳ ශේෂ හිඟය මුළුමනින්ම ආවරණය වුනේ පළමු වතාවට කියලයි මම හිතන්නේ. 

ආනයන පාලනය කිරීමේ බලපෑම නොසලකා හැරිය නොහැකි වුවත්, මෙය බොහෝ දුරට වසංගතය නිසා ලැබුණු වාසියක්. ආනයන පාලනය ගැන අපි වෙනම කතා කරමු.

දැන් අඩු වශයෙන් කරුණු දෙකක් පැහැදිලි විය යුතුයි. පළමුව, කෝවිඩ් නිසා භාණ්ඩ අපනයන වෙළඳපොළේ තත්ත්වය හොඳ අතට මිස නරක අතට හැරී නැහැ. දෙවනුව, ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ වැඩි වී මිස අඩු වී නැහැ. 

වසංගතය නිසා සිදු වූ තුන් වන පාඩුව ලෙස සැලකෙන්නේ සංචාරක කර්මාන්තය හරහා ලැබුණු ආදායම් අඩු වීම. පසුගිය වසර තුළදී සංචාරක කර්මාන්තයෙන් උපයා තිබෙන ආදායම ඩොලර් මිලියන 957ක් පමණයි. පෙර වසරේ ආදායම ඩොලර් මිලියන 3,607ක්. මෙය ඩොලර් මිලියන 2,650ක අඩුවක්. 

සංචාරක කර්මාන්තයෙන් ලංකාව විශාල ආදායමක් උපයනවා කියන එක ඇත්ත. හැබැයි අනෙක් පැත්තට ශ්‍රී ලාංකිකයින් විදේශ රටවල සංචාරය කරද්දී වියදමක්ද යනවා. ඒ නිසා මේ මුළු මුදලම කර්මාන්තය හරහා සිදු වූ ශුද්ධ විදේශ විණිමය ලැබීමක් ලෙස සලකන්න බැහැ. පහුගිය අවුරුද්දේ සංචාරක ආදායම් ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 3,607ක් වෙද්දී සංචාරක වියදම්ද ඩොලර් මිලියන 1,638ක්ව තිබුණා. ඒ නිසා කර්මාන්තයේ ශුද්ධ විදේශ විණිමය ලැබීම ප්‍රමාණය වුනේ ඩොලර් මිලියන 1,969ක් පමණයි. ඒ වගේම සමස්තයක් ලෙස සියලුම සේවා අංශ වලින් ඩොලර් මිලියන 2,849ක ශුද්ධ විදේශ විණිමය ප්‍රමාණයක් ලැබී තිබුණා.

දැන් මේ අවුරුද්දේ සංචාරක ආදායම් ඩොලර් මිලියන 2,650කින් අඩු වෙද්දී සංචාරක වියදම්ද විශාල ලෙස අඩු වී තිබිය යුතුයි. මාර්තු වලින් පස්සේ ලාංකිකයින් විදේශ සංචාර වල යෙදෙන එක සම්පූර්ණයෙන්ම වගේ නැවතුනානේ. ඒ නිසා, ඉහත කී අවාසියෙන් සෑහෙන ප්‍රමාණයක් අඩු විය යුතුයි. සංඛ්‍යාලේඛණ හරියටම නැතත් වසංගතය නිසා සිදු වූ පාඩුව ඩොලර් බිලියන 1-1.5 ප්‍රමාණයක් කියා හිතන්න පුළුවන්. මේ මට්ටමේ අවාසියක් සිදු වුනත්, සමස්තයක් ලෙස ලංකාවේ සේවා ගිණුමේ අතිරික්තයක් තිබිය යුතුයි. 

වෙළඳ ගිණුමේ හිඟය ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ වලින් සම්පූර්ණයෙන්ම ආවරණය වෙලානම්, සේවා ගිණුමේත් හිඟයක් නැත්නම්, පසුගිය වසර තුළදී රටේ නිල සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 1,977කින් අඩු වුනේ කොහොමද?

මෙය වසංගතය නිසා සිදු වී ඇති දෙයක් නෙමෙයි. රටේ මිනිස්සුන්ගේ හෝ ව්‍යාපාරිකයින්ගේ අකාර්යක්ෂමතාවය හෝ වෙනත් වැරැද්දක් නිසා සිදු වී ඇති දෙයක්ද නෙමෙයි. සමස්තයක් විදිහට රටේ පෞද්ගලික අංශය විසින් වියදම් කරනවාට වඩා වැඩියෙන් විදේශ විණිමය උපයා තිබෙනවා. පසුගිය වසර පමණක් තනිව ගත්තොත් රජයේ කාර්යභාරයත් සාධනීයයි.

පහුගිය කාලය මුළුල්ලේම රටේ සමස්ත ගෙවුම් ශේෂය යම් ස්ථාවර තත්ත්වයක පැවතුනා තමයි. උදාහරණයක් විදිහට 2019 වසර තුළ රටේ නිල සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 377කින් ඉහළ ගියා. නමුත්, එසේ නිල සංචිත ඉහළ ගියේ විදේශ ණය විදිහට රජය විසින් ඩොලර් මිලියන 6,570ක් ලබා ගැනීමෙන් පසුවයි. ණය නොගත්තානම් පසුගිය වසරේදීම විදේශ සංචිත හිඳිලා. ඉහත ණය ප්‍රමාණයෙන් ඩොලර් මිලියන 4,400ක්ම ලබා ගත්තේ ස්වෛරීත්ව බැඳුම්කර විකුණලා. ඉතිරි ඩොලර් මිලියන 2,170 වෙනත් ණය. මේක කාලයක් තිස්සේම ගහපු රෝලක්.

මේ වෙද්දී මේ රෝල තවදුරටත් ගහන්න බැරි තරමට තත්ත්වය නරක අතට හැරිලා. එයට හේතුව වසංගතය නෙමෙයි. වසංගතය නොතිබුණත් මේ වෙද්දී ඔය ටික වෙනවා. දැන් මේ කොහොමටත් සිදු විය හැකිව තිබුණු දෙය වසංගතය පිට දමන්න හැකි වී තිබෙනවා. 

දැන් ලංකාවට තවදුරටත් ස්වෛරීත්ව බැඳුම්කර විකුණා ණය ගන්න බැහැ. එසේ බැරි වුනේ ණය ශ්‍රේණිගත කරන ආයතන ලංකාවේ ශ්‍රේණිගත කිරීම් පහළට දමපු නිසා නෙමෙයි. එය සිදු වී තිබෙන්නේ අනෙක් පැත්තටයි. ජාත්‍යන්තර ණය ශ්‍රේණිගත කරන ආයතන වලට ලංකාවේ ණය ශ්‍රේණිගත කිරීම් පහළට දමන්න සිදු වුනේම ලංකාවට ස්වෛරීත්ව බැඳුම්කර හරහා තවදුරටත් ණය අරගෙන ගෙවන්න බැරි මට්ටමට වැටී තිබෙන නිසයි. ශ්‍රේණිගත කිරීම් පහළට නොදමන්නට ලංකාව තවත් ණය අරගෙන මීට වඩා ලොකු අමාරුවක වැටෙනවා.

පහුගිය අවුරුද්ද ඇතුළත ලංකාවේ රජයට ස්වෛරීත්ව බැඳුම්කර විකුණා එක ඩොලරයක් හෝ හොයා ගන්න පුළුවන් වුනේ නැහැ. එහෙත්, වෙනත් ක්‍රම වලින් ඩොලර් මිලියන 2,002ක ණය අරගෙන තිබෙනවා. 2019 වසරේදී ලබාගත් ඩොලර් මිලියන 6,570ක ශුද්ධ විදේශ ණය ප්‍රමාණය එක්ක බැලුවහම මෙය ඩොලර් මිලියන 4,568ක අඩුවක්. 

රජය විසින් ලබාගත් විදේශ ණය ඩොලර් මිලියන 4,568කින් අඩු වෙද්දී විදේශ සංචිත අඩු වී තිබෙන්නේ ඩොලර් මිලියන 1,977කින් පමණයි. මෙය ඉතා හොඳ තත්ත්වයක්. මෙයින් අදහස් වෙන්නේ පෙර වසරට සාපේක්ෂව ඩොලර් මිලියන 2,591කින් ශුද්ධ විණිමය ලැබීම් ඉහළ ගිහින් කියන එකයි. පෙර වසරට සාපේක්ෂව වෙළඳ ශේෂය ඩොලර් මිලියන 2,019කින් අඩු වීමත්, ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ඩොලර් මිලියන 387කින් ඉහළ යාමත් මේ වෙනස බොහෝ දුරට පැහැදිලි කරනවා. ඊට අමතරවද  තවත් ඩොලර් මිලියන 185ක ඉතිරියක් තිබීමෙන් පෙනෙන්නේ සේවා ගිණුම ඇතුළු අනෙක් සියලු ගිණුම් වල ශේෂයන් සමස්තයක් ලෙස ගත් විටද හොඳ අතට මිස නරක අතට හැරී නැති බවයි. 

ආනයන පාලනය වෙනම දීර්ඝ ලෙස සාකච්ඡා කළ යුතු මාතෘකාවක්. ආනයන පාලනය කිරීම ඉහත ප්‍රතිඵලය කෙරෙහි බලපා ඇති බවත්, ආර්ථික වර්ධනය අඩාල කිරීමටද හේතු වී ඇති බවත් බොරු නෙමෙයි. එහෙත්, මෙහිදී රජය පැත්තෙන් සිදු වී තිබෙන්නේ අවශ්‍ය පමණ විදේශ ණය ගැනීමේ හැකියාවක් නැති නිසා විකල්පයක් නැති කමින් ආනයන පාලනය කිරීම කෙරෙහි යොමු වීමක් මිස ආනයන පාලනය හේතුවෙන් ණය ගන්න අවශ්‍ය නොවීමක් නෙමෙයි. යම් හෙයකින් පහසුවෙන් තවත් විදේශ ණය ලබා ගත හැකිව තිබුණානම් මේ විදිහේ ආනයන පාලනයක් කරා රජය යොමු නොවිය හැකිව තිබුණා.

මොන විදිහෙන් සිදු වුනත් සිදු වී තිබෙන්නේ සිදු විය යුතුව තිබුණු දෙයක්. විදේශ සංචිත අඩු වී ඇතත්, විදේශ ණය අඩු වූ තරමට විදේශ සංචිත අඩු වී නැහැ. වසංගතය නිමා වීමෙන් පසුවද මේ ක්‍රමයට දිගටම ගියොත් දිගුකාලීනව ගෙවුම් ශේෂය මත තිබෙන පීඩනය අඩු කර ගන්න පුළුවන් වෙයි. හැබැයි ඒ අතරවාරයේ ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නයක් ඇවිත් ආර්ථිකය කඩා වැටෙන එක වලක්වා ගන්න අවශ්‍ය මට්ටමට ණය ගන්න වෙනවා. 

රජ්ජුරුවන්ගේ හරක් හා අපේ හරක්

කලින් ලිපියෙන් එලොව පොල් පෙන්නිල්ල ගැන කතා කළානේ. අපි පොඩි කාලේ කරපු තවත් සෙල්ලමක් තමයි පොල් කඩන එක. මේකනම් එලොව පොල් පෙන්නිල්ල වගේ බුලි කිරීමක් නෙමෙයි. ඇත්තටම සෙල්ලමක්. ගැටවර වයසේදී කුරුම්බා කඩන සෙල්ලම කරන්න කලින් කාලයේදීයි ඔය සෙල්ලම කළේ.

වැඩේ පටන් ගන්නේ කට්ටිය වටේට වාඩි වෙලා මිට මොලවපු අත් එක උඩ එක තියලා පොල් ගහක් හදලයි. හතර දෙනෙක් එකතු වුනොත් අත් අටක්නේ. හැබැයි පොල් ගහේ නගින්න ක්‍රීඩාවේ නායකයා එක අතක් ඉතුරු කර ගන්නවා. මොකද පොල් ගස් නැගලා මාධ්‍ය සාකච්ඡා තියන්න කට්ටිය හිටියට පොල් ගෙඩියක් කඩාගන්න කෙනෙක් හොයා ගන්න එක ලේසි නෑනේ. ඊට පස්සේ ක්‍රීඩාවේ නායකයා මෙහෙම අහනවා.

"සීයේ සීයේ පොල් කඩමුද?"

ඔය අහන්නේ රුපියල් සීයේ පොල් ගැන නෙමෙයි. ඒ දවස්වල පොල් ගෙඩියක් රුපියලක්වත් වුනේ නෑ මගේ හිතේ. 

"දඩින් බිඩින් ඩෝන්"

ඔන්න පොල් කැඩුවා. ඊට පස්සේ පොල් ලෙලි ගහනවා. ලෙලි ගහපු පොල් ගෙඩිය වම් අතේ තියලා දකුණු අතින් පොල් බිඳිනවා. ඔක්කොම කරන්නේ අභිනයෙන්. ඊට පස්සේ තියෙන්නේ පොල් ගාන එක. දනිස්ස තමයි හිරමනේ. පොල් බෑය හිරමන තලේට වඩා ලොකුද වගේ ප්‍රශ්න අපට තිබුණේ නැහැ.

"ජින්ජි බරස් බරස් බරස්"

ඔය කටයුතු අභිනයෙන් කරන්නේ මේ ආකාරයට ප්‍රශ්න අහන ගමන්.

"කෝ කඩපු පොල්?"

"ලෙලි ගැහුවා"

"කෝ ලෙලි ගහපු පොල්?"

"බින්දා" 

"කෝ බිඳපු පොල්?"

"ගෑවා"

පොල් ටික ගාගත්තට පස්සේ තියෙන්නේ පොල් මිරිකන්නයි.

"මිටි කිරි කිරි දිය කිරි කිරි ඉඳා කපුටො පොල් කුඩු"

"කෝ ගාපු පොල්?"

"හොද්දට දැම්මා"

"කෝ හොදි?" 

"පූසා කට ගැහුවා"

"කෝ පූසා කට ගහපු හොදි?"

"තම්පලා කොටුවට දැම්මා"

"කෝ තම්පලා?"

"රජ්ජුරුවන්ගේ හරක් උඩින් උඩින් කෑවා. අපේ හරක් බිමින් බිමින් කෑවා."

පොල් කැඩිල්ල අන්තිමට ඉවර වෙන්නේ ඔය විදිහට රජ්ජුරුවන්ගේ හරක් උඩින් උඩින් කෑවට පස්සේ අපේ හරක් බිමින් බිමින් කාලයි. හරක්නේ ඉතින්. මොනවා කරන්නද? තම්පලා කෑවයි කියලා මරන්නයැ? ඇරත් රජ්ජුරුවන්ගේ හරක්!

ඔය රජ්ජුරුවන්ගේ හරක්, අපේ හරක් ඔක්කොම එකතු කළාම ලංකාවේ හරක් කොච්චර ඇද්ද?

සත්ත්ව නිෂ්පාදන හා සෞඛ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුවේ දත්ත අනුව, 2019 වසරේදී ලංකාවේ එළ හරක්ගහණය 1,527,649ක් හා මී හරක්ගහණය 472,192ක්. එකතුව මිලියන දෙකකට ආසන්නයි (1,999,841ක්).

එහෙත්, ජන හා සංඛ්‍යලේඛන දෙපාර්තමේන්තුවේ දත්ත අනුව, 2019 වසරේදී ලංකාවේ එළ හරක්ගහණය 1,086,010ක් හා මී හරක්ගහණය 298,430ක් පමණයි. ඒ අනුව, එකතුව 1,384,440ක්. සංඛ්‍යාලේඛණ වල වෙනසට හේතුව පැහැදිලි නැහැ.

ඉහත ගණනින් වසුපැටවුන් ඉවත් කළ විට සංඛ්‍යාලේඛණ මෙහෙමයි.

එළදෙනුන් - 635,200

එළ හරක් - 94,520

මී දෙනුන් - 171,620

මී හරක් - 26,730

එළදෙනුන් ප්‍රමාණයට සාපේක්ෂව එළ හරක් ප්‍රමාණය 14.9%ක්ද, මී දෙනුන්ට සාපේක්ෂව මී හරකුන් ප්‍රමාණය 15.6%ක්ද පමණයි. හරකුන් අතර උපතේදී ගැහැණු පිරිමි අනුපාතය සමාන සේ සැලකුවොත් වැඩිහිටි වයසට පත් වෙද්දී එළ හරකුන්ගෙන් මෙන්ම මී හරකුන්ගෙන්ද අවම වශයෙන් 85%ක් මස් කෙරෙන බව මේ අනුව පැහැදිලි වෙනවා. මේ ප්‍රමාණය 85%ක් වන්නේ එකම එළදෙනක හෝ මී දෙනක හෝ මසට නොමරන්නේයැයි සැලකුවහොත් පමණයි. එහෙත් එය එසේ නොවන බව අප දන්නා නිසා මෙය අවම ඇස්තමේන්තුවක් පමණයි. එළදෙනුන්ගෙන් හා මී දෙනුන්ගෙන් 10%ක් මසට මරන සේ සැලකුවහොත් එළ හරකුන්ගෙන් හා මී හරකුන්ගෙන් මසට මරන ප්‍රමාණය 95%ක් වෙනවා.

කිරි පිණිසම හදන වැඩි දියුණු කළ එළ හරක්ගහණය පමණක් සැලකුවහොත් එළදෙනුන්ට සාපේක්ෂව හරක් සිටින්නේ 10.6%ක් පමණයි. මෙයින් තහවුරු වන්නේ ලෝකයේ අනෙක් රටවල වගේම ලංකාවේත් කිරි කර්මාන්තය හා හරක් මස් කර්මාන්තය ඒකාබද්ධ වී ඇති කර්මාන්තයක් බවයි. කිරි නිෂ්පාදනය ඉහළ දැමීමට දෙනුන් කෙටි කාලාන්තර තුළ ගැබ් ගැන්විය යුතු නිසා එම දෙනුන්ට ස්වභාවික තත්ත්වයන් යටතේ ලැබෙනවාට වඩා පැටවුන් ලැබෙනවා. එම පැටවුන්ගෙන් 50%ක් කිරි කර්මාන්තය සඳහා අවශ්‍ය වන්නේ නැහැ. ඔවුන් නඩත්තු කිරීම අමතර වියදමක්. 

ලංකාවේ වසරකට කොපමණ හරක් මරනවාද?

පසුගිය 2019 වසරේදී මස් පිණිස මරා තිබෙන හරක් ප්‍රමාණය 158,723ක්. හොරෙන් මරන හරක් මේ ගණනට ඇතුළත් නැහැ.

ලංකාවේ දේශීය හරක් මස් සැපයුම කොපමණද?

පසුගිය 2019 වසරේදී ලංකාව තුළ හරක් මස් මෙට්‍රික් ටොන් 29,870ක් නිපදවා තිබෙනවා. මේ අනුව, එක හරකෙකුගෙන් කිලෝග්‍රෑම් 188ක් පමණ.

දැන් ලංකාව හරක්මස් ආනයනය කරන්නේ නැද්ද?

පසුගිය 2019 වසරේදී ලංකාවට හරක්මස් කිලෝග්‍රෑම් 116,766ක් ආනයනය කර තිබෙනවා. ඒ වෙනුවෙන් වැය කර ඇති මුදල රුපියල් 109,317,869ක්. ඒ අනුව, හරක්මස් කිලෝග්‍රෑම් එකක් ආනයනය කර තිබෙන්නේ රුපියල් 936.21 බැගින්.

ලංකාව හරක්මස් අපනයනය කරන්නේ නැද්ද?

පසුගිය 2019 වසරේදී ලංකාවෙන් හරක්මස් කිලෝග්‍රෑම් 59,364ක් අපනයනය කර තිබෙනවා. ලැබූ ආදායම රුපියල් 72,338,734ක්. ඒ අනුව, හරක්මස් කිලෝග්‍රෑම් එකක් අපනයනය කර තිබෙන්නේ රුපියල් 1,218.56 බැගින්.

ලංකාවේ දේශීය හරක් මස් ඉල්ලුම කොපමණද?

අපට එය මේ විදිහට හදා ගන්න පුළුවන්.

දේශීය පරිභෝජනය = දේශීය නිෂ්පාදිතය - අපනයන + ආනයන = 29,870 - 59 + 117 = මෙට්‍රික් ටොන් 29,928 ක්. මේ අනුව, ලංකාවේ හරක් මස් කර්මාන්තය තනිකරම දේශීය කර්මාන්තයක්. රටේ හරක් මස් ඉල්ලුමෙන් 99.8%ක්ම සපයා තිබෙන්නේ දේශීය හරක්මස් නිෂ්පාදකයින් විසිනුයි.

දේශීය හරක් මස් කර්මාන්තය වර්ධනය වෙනවාද?

මීට දශකයකට පෙර, 2010 වසරේදී, හරක් 203,520 දෙනෙකු මස් පිණිස මරා තිබෙන අතර හරක් මස් මෙට්‍රික් ටොන් 38,700ක් රට තුළ නිපදවා තිබෙනවා. ඒ අනුව, දේශීය හරක් මස් කර්මාන්තය ක්‍රමයෙන් දුර්වල වෙමින් තිබෙන බවකුයි පෙනෙන්නේ. මෙයට ඉල්ලුම් සාධක මෙන්ම සැපයුම් සාධකද බලපා ඇතැයි සිතිය හැකියි. දේශීය සැපයුම පහළ යාමට සාපේක්ෂව හරක් මස් ශුද්ධ ආනයන ඉහළ නොයෑමෙන් පෙනෙන්නේ එක්කෝ සැපයුම අඩුවීමට සාපේක්ෂව ඉල්ලුමද අඩු වී ඇති බවයි. නොඑසේනම් ආනයනික හරක් මස් දේශීය හරක් මස් සඳහා ආදේශකයක් නොවන බවයි.

මේ අතර හරක්මස් කිලෝග්‍රෑමයක මිල 2010දී වූ 385.71 මට්ටමේ සිට 2019 වන විට රුපියල් 995.61 මට්ටම දක්වා 2.58 ගුණයකින් ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. මේ කාලය තුළ කොළඹ පාරිභෝගික මිල දර්ශකය ඉහළ ගොස් තිබෙන්නේ 53.8%කින් පමණයි. ඒ අනුව, ලංකාවේ හරක්මස් කිලෝග්‍රෑමයක මිල අනෙකුත් භාණ්ඩ හා සේවා වල මිල ඉහළ යාමට වඩා 67.8%කින් ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. මේ ආකාරයට පාරිභෝගික භාණ්ඩයක සාපේක්ෂ මිල ඉහළ යාමෙන් පෙනෙන්නේ ඉල්ලුමට සාපේක්ෂව සැපයුම වැඩි වී නැති බවයි. ඒ අනුව, හරක් මස් සැපයුම අඩුවීමට හේතුව ඉල්ලුම අඩුවීම නොවන බව අපට නිගමනය කළ හැකියි. 

මුළු කතාවම එකතු කළ විට පෙනෙන්නේ මේ වගේ දෙයක්.

- පසුගිය කාලය තුළ ලංකාවේ හරක් මස් සැපයුම පහළ ගොස් තිබෙනවා. එයට හේතුව හරක් මැරීමට එරෙහිව රට තුළ විරෝධයක් මතු වීම හා ඒ හේතුව මත වසරකට මරන හරක් ප්‍රමාණය අඩු වී දේශීය හරක් මස් නිෂ්පාදනය පහළ යාමයි.

- හරක් මස් සැපයුම පහළ යාමට සාපේක්ෂව හරක් මස් සඳහා වන දේශීය ඉල්ලුම අඩු වී නැහැ. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස හරක් මස් මිල සීඝ්‍රයෙන් ඉහළ ගොස් තිබෙනවා.

- කෙසේ වුවත්, දේශීය හරක් මස් වෙනුවට ආනයනික හරක් මස් ආදේශ වී තිබෙන්නේ ඉතාම සුළු වශයෙන් පමණයි. 

මෙහි සඳහන් අවසන් කරුණට හේතු දෙකක් පාදක විය හැකියි. පළමුවැන්න පෙරද සඳහන් කළ කරුණක්. ඒ, දේශීය හරක් මස් සඳහා ආනයනික හරක් මස් හොඳ ආදේශකයක් නොවීම. දෙවැන්න, දැනට පවතින මිලට හරක් මස් ආනයනය කිරීම අසීරු වීම.

කාලයක් තිස්සේම ලංකාවේ හරක් මස් සාපේක්ෂව මිල අඩු පාරිභෝගික භාණ්ඩයක් වුවත්, පසුගිය දශකය තුළ මේ තත්ත්වය වෙනස් වී ඇති බව පෙනෙනවා. මේ වන විට ලංකාවේ හරක් මස් කිලෝවක සාමාන්‍ය මිල රුපියල් දහසක් පමණ වෙනවා. බොහෝ බටහිර රටවල හරක් මස් කිලෝග්‍රෑමයක් විකිණෙන සිල්ලර මිල මීට වඩා වැඩි වුවත් ලෝකයේ ප්‍රධාන හරක්මස් අපනයනකරුවන් වන බ්‍රසීලය හා ඉන්දියාව මීට වඩා අඩු මිලකට හරක්මස් අපනයනය කරනවා. පකිස්ථානයේ හරක්මස් මිලත් මීට වඩා අඩුයි.

ඒ නිසා, ලංකාවට දැන් පවතින වෙළඳපොල මිලට හරක් මස් ආනයනය කරන්න බැරිකමක් නැහැ. පසුගිය වසරේ ආනයනික හරක්මස් කිලෝග්‍රෑමයක් වෙනුවෙන් ලංකාව ගෙවා තිබෙන්නේ රුපියල් 936.21ක් පමණයි. එම මිල සාමාන්‍ය දේශීය වෙළඳපොළ මිල වූ රුපියල් 995.61ට වඩා අඩුයි.

දැනට ලංකාවේ ආනයනික හරක් මස් එතරම් ජනප්‍රිය වී නොතිබීම මිල පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක් බව පෙනෙන්නේ නැහැ. එය රුචිකත්වය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක් විය යුතුයි. ඒ නිසා, දැන් මිලටම මිල දී ගත හැකි වුවත් බොහෝ දෙනෙකු විසින් පෙර තරමට හරක් මස් මිල දී නොගන්න ඉඩ තිබෙනවා.

ඉල්ලුම දැන් මට්ටමේම තිබුණොත් හරක්මස් ආනයනය කිරීමට ලංකාවට කොපමණ මුදලක් වැය වෙයිද?

පසුගිය වසරේ දේශීය හරක් මස් පරිභෝජනය මෙට්‍රික් ටොන් 29,928 ක්. එම වසරේ ආනයනික මිල ගණන් අනුව, මෙම මස් ප්‍රමාණය ආනයනය කරන්න රුපියල් බිලියන 28ක් පමණ වැය වෙනවා. ඩොලර් මිලියන 150කට අධික මුදලක්. පසුගිය වසරේ කිරි හා කිරි නිෂ්පාදන ආනයනය කිරීම සඳහා වැය කර ඇති මුදල ඩොලර් මිලියන 311.9ක් සේ සැලකූ විට මේ වැඩෙන් වෙළඳ ශේෂ වාසියක් වෙන්නනම් රටේ කිරි හා කිරි නිෂ්පාදන ආනයන වියදමෙන් බාගයක් පමණ අඩු වෙන්න ඕනෑ. 

ආහාර ආනයන වියදම වැඩිද?

ලංකාවේ හා ඇමරිකාවේ වී වගාවේ කාර්යක්ෂමතාවය ගැන අපි සංසන්දනයක් කළා. පැහැදිලිවම ඇමරිකාවේ වී ගොවිතැන් කෙරෙන විදිහ වඩා කාර්යක්ෂමයි. ලංකාවේ කුඹුරු අක්කරයකින් ලබා ගන්නා වී අස්වැන්න වගේ දෙතුන් ගුණයක් ඇමරිකාවේ වී ගොවියෙක් විසින් ලබා ගන්නවා. නමුත්, ඇමරිකාවේ වී ගොවියෙක්ට සාපේක්ෂව ලංකාවේ වී ගොවියෙක් දුප්පතෙකු වී සිටින්න ප්‍රධාන හේතුව මෙය නෙමෙයි. හේතුව මෙයනම් ඇමරිකාවේ වී ගොවියෙකුගේ ආදායම ලංකාවේ වී ගොවියෙකුගේ ආදායම මෙන් දෙතුන් ගුණයක් විය යුතුයි. එහෙත්, එම පරතරය ඊට වඩා බොහෝ විශාලයි.

අජිත් ධර්මා විසින් යෝජනා කළ සමුහ ගොවිපොළ සංකල්පයෙන් ලොකු ප්‍රයෝජනයක් නොලැබෙන්නේත් මේ හේතුව නිසයි. ගොවීන් විශාල පිරිසක් එකතු වී ලොකු තනි ගොවිපොළක් හදා ගත්තොත් ප්‍රමාණයේ වාසිය ලබා ගෙන අස්වැන්න වැඩි කර ගන්න පුළුවන්. නමුත්, ලැබෙන අස්වැන්න එසේ එකතු වූ ගොවීන් පිරිස අතර බෙදී ගියාට පසුව එක් අයෙකුට ලොකු වාසියක් නැහැ. ඇමරිකාවේ ගොවියෙකු විශාල ආදායමක් ලබන්නේ එක් ගොවියෙකු සතුව විශාල ඉඩම් ප්‍රමාණයක් තිබීමේ වාසිය ලබා ගනිමිනුයි. වී ගොවිතැන ගැන අපි අවධානය යොමු කළත් පොදුවේ කෘෂිකාර්මික අංශය පිළිබඳ තත්ත්වය මෙයයි.

මේ කරුණින් තවත් දෙයක් පැහැදිලි වෙනවා. ලංකාව වගේ රටවල ප්‍රධාන ප්‍රශ්නය ගොඩක් අය හිතාගෙන ඉන්නවා වගේ ප්‍රාග්ධනය නැතිකම නෙමෙයි. ප්‍රාග්ධනය පොම්ප කරලා ආර්ථිකයකට තාවකාලික තල්ලුවක් දෙන්න පුළුවන් වුනත් ආර්ථිකයක් දිගින් දිගටම දියුණු වෙන්නේ කාර්යක්ෂමතාවය වැඩි වීම මතයි. මේ කරුණ ඉදිරියේදී ඉඩ ලැබෙන පරිදි ලිපි මාලාවකින් පැහැදිලි කරන්න බලන්නම්. මෙතැනදී කාර්යක්ෂමතාවය කියා කියන්නේ දැනට තිබෙන සම්පත්ම යොදා ගෙන නිෂ්පාදනය වැඩි කර ගන්න එකයි.

ප්‍රාග්ධනය නිසා රටවල් දියුණු වෙනවනම් අප්‍රිකානු රටවලට දශක ගානක් තිස්සේ ලැබුණු විදේශාධාර නිසා ඒ රටවල් මේ වෙද්දී මීට වඩා සෑහෙන්න දියුණු වෙලා තියෙන්න ඕනෑ. ලංකාවේ ගොඩක් ආණ්ඩු වල ඉලක්කය වූ (හා වන) සෘජු විදේශ ආයෝජන කියන්නේත් ලංකාවේ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින් විසින් නිසි සේ අවබෝධ කරගෙන නැති තාක්ෂනික උගුලක් තියෙන තැනක්. ඇඟලුම් වැනි රැකියා ජනනය ක‍රන අංශයක හෝ රටේ නැති තාක්ෂණයක් රටට ගෙනෙන ආයෝජනයක් හැර ප්‍රාග්ධනය පමණක්ම  බලාගෙන ගෙන්න ගන්න සෘජු විදේශ ආයෝජන වලින් යහපතකට වඩා අයහපතක් වෙන්න ඉඩ වැඩියි. කොහෙන් හෝ ගෙන්න ගන්න අවශ්‍ය වන්නේ කාර්යක්ෂමතාවය වැඩි කරන කවර හෝ තාක්ෂණයයි.

ඇමරිකාවේ කෘෂිකර්මය මේ තරම් කාර්යක්ෂමනම් ලංකාවේ ගොවියෙක්ට කෙසේවත් ඇමරිකාවේ ගොවියෙක් එක්ක තරඟ කරන්න බැරිද? ඒ කියන්නේ ජාත්‍යන්තර වෙළඳාමෙන් ලංකාවට අවාසියක් මිස වාසියක් නැද්ද? ලංකාවේ වී ගොවියා ආරක්ෂා කර ගන්න ආනයන තහනම් කරන්නම වෙනවද?

මේ කරුණ මගේ ජාත්‍යන්තර වෙළඳාම පිළිබඳ ලිපි මාලාවේ පැහැදිලි කරලා තියෙනවා. ජාත්‍යන්තර වෙළඳාමෙන් මේ වගේ තත්ත්වයක් යටතේ වුවත් දෙරටටම වාසි ගන්න පුළුවන්. ඇමරිකාවේ වී ගොවියා වැඩි ආදායමක් ලබනවා. ඇමරිකාවේ වී ගොවිතැන වඩා කාර්යක්ෂමයි. එසේ වුවත් ඇමරිකාවට සාපේක්ෂව ලංකාවේ වී හෝ සහල් කිලෝවක නිෂ්පාදන වියදම අඩුයි. ඒ නිසා, ලංකාව ආනයන වලට බිය විය යුතු නැහැ. (ඉන්දියාව වගේ රටවල් ගැන පසුව වෙනම කතා කරමු)

හැබැයි මේ හේතු මත රටක් ආහාර වලින් ස්වයංපෝෂිත වීම නරක දෙයක් කියා මම හිතන්නේ නැහැ. ඕනෑම රටකට ආර්ථික නොවන වෙනත් ජාතික අභිලාශ තියෙනවා. රටක් ආහාර වලින් ස්වයංපෝෂිත වීමත් බොහෝ රට වල ජාතික අභිලාශයක්.

මේ වැඩේ මොන විදිහකින්වත් කරන්න බැරි සිංගප්පූරුව වගේ රටවල් තිබෙනවා. එහෙත්, ආහාර වලින් ස්වයංපෝෂිත වීම ලංකාව ඇතුළු ලෝකයේ රටවල් විශාල ප්‍රමාණයකට කළ හැකි දෙයක්. මම මේ ලිපි මාලාව ආරම්භයේදීම පැහැදිලි කළ පරිදි බෝග වගාව සඳහා අවශ්‍ය ප්‍රධාන නිෂ්පාදන සාධකයක් වන ඉඩම් යම් ප්‍රමාණයක් බොහෝ රටවල් සතුයි. ඇමරිකාව, කැනඩාව, රුසියාව, ඕස්ට්‍රේලියාව වගේ රටවලට මේ කටයුත්තේදී වැඩි වාසියක් තිබුණත් ලංකාව වැනි රටකට වුවත් මේ වැඩේ කරන්න බැරිකමක් නැහැ. හැබැයි වැඩේ සාර්ථක වෙන්නේ දොරගුළු නොවසා කළ විටයි.

සමගි පෙරමුණු ආණ්ඩුවේ රට ආහාර වලින් ස්වයංපෝෂිත කිරීමේ අභිලාෂය නරක එකක් නෙමෙයි. වැරැද්ද එය කළ ආකාරයේ. ඇමරිකාව වුවත් ආහාර වලින් ස්වයංපෝෂිත රටක්. නමුත්, එසේ ස්වයංපෝෂිත වී සිටින්නේ විවෘත වෙළඳපොළ තරඟයට මුහුණ දී කාර්යක්ෂමතාවය වැඩි කරගෙන මිස දොරවල් වහගෙන හැංගිලා නෙමෙයි.

ඇත්තටම කියනවානම් ලංකාවේ කෘෂිකාර්මික අංශය දැනටත් ඉතා සාර්ථකව වෙළඳපොළ තරඟයට මුහුණ දෙනවා. ලංකාවේ කෘෂි කාර්මික අංශයේ විශාල ප්‍රශ්නයක් නැහැ. පහත තිබෙන්නේ පසුගිය 2019 වසරේ ලංකාවේ ආනයන වියදම් වලින් ආහාර සඳහා වැය වූ මුදලයි. දත්ත සියල්ල ළඟදී නිකුත් වූ 2019 මහා බැංකු වාර්තාවෙන්. ගණන් ඇමරිකන් ඩොලර් මිලියන වලින්.

හාල්-  12.8
සීනි හා රසකැවිලි - 201.2
කිරි නිෂ්පාදිත - 311.9
පරිප්පු - 79.9
වෙනත් ආහාර හා පාන වර්ග - 821.2
ආහාර හා පාන වර්ග ආනයන වියදම් එකතුව - 1426.9

ලංකාවට තිරිඟු හා ඉරිඟු ආනයනය කරන්නේ පාරිභෝගික භාණ්ඩයක් ලෙස නෙමෙයි. කාර්මික අමුද්‍රව්‍යයක් ලෙසයි. පාරිභෝගික ද්‍රව්‍යයක් වෙන්නේ ලංකාවේදී සකස් කිරීමෙන් පසුවයි. ඒ නිසා, ඉහත එකතුවට තිරිඟු හා ඉරිඟු අයත් වී නැහැ.  2019දී ලංකාවට ආනයනය කර තිබෙන තිරිඟු හා ඉරිඟු වල වටිනාකම ඇමරිකන් ඩොලර් මිලියන 346.4ක්.

කෙසේ වුවත්, ඉහත මුළු ආනයන ප්‍රමාණයම ලංකාවේ ආහාර පාන ආනයන වියදම් වලට එකතු කරන එක නිවැරදි නැහැ. 1980දී ප්‍රීමා කම්හල ත්‍රිකුණාමලයේ හදන කොට එය ලෝකයේ ලොකුම තිරිඟු ඇඹරුම් කම්හල් සංකීර්ණයයි. ආරම්භයේ සිටම එම කම්හල ඇඹරූ පිටි ආසියාවේ වෙනත් රටවලට අපනයනය කළා. කමක් නැහැ අපි මේ මුළු වියදමම එකතු කරමු.

ආහාර හා පාන වර්ග ආනයන වියදම් මුළු එකතුව = 1426.9 + 346.4 = ඩොලර් මිලියන 1773.3

මේ ගණන රුපියල් වලට හැරෙවුවොත් රුපියල් බිලියන 300කට වැඩ වැඩියි. 2019දී ලංකාවේ කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදිතය (වන හා ධීවර උප අංශද ඇතුළත්ව) රුපියල් බිලියන 1,113.8ක්. දැව කොටස ඉවත් කළ විට රුපියල් බිලියන 1000ක් පමණ වෙනවා. එහෙම බැලුවොත් රුපියල් 1000ක ආහාරපාන රට ඇතුළේ හදන කොට ආනයන සඳහා රුපියල් 300ක් වැය වෙනවා. ඒ කියන්නේ ඒ කොටස රට ඇතුළේ හදා ගත්තොත් ඒ අනුරූපී ඩොලර් ප්‍රමාණය ඉතුරුයි.

මේ ගණනය අසම්පූර්ණයි. මොකද අපේ කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදිතයෙන් කොටසක් අපි අපනයනය කරලා තියෙනවා. එහෙමනම් අපි කෘෂිකාර්මික අංශයේ අපනයන ආදායමත් සලකා බැලිය යුතුයි. 2019 වසරේ ලංකාවේ අපනයන ආදායම් මෙහෙමයි. ඇමරිකන් ඩොලර් මිලියන වලින්.

තේ - 1,346.4
රබර් - 24.2
පොල් - 329.5
කුළුබඩු - 312.5
එළවළු - 32.0
සකස් නොකළ දුම්කොළ - 34.7
සුළු අපනයන බෝග - 120.0
මුහුදු ආහාර - 262.5
එකතුව - 2,461.9

තව මීට අමතරව කාර්මික අපනයන ලෙස ඩොලර් මිලියන 447.0ක අපනයන ආදායමක් සකස් කළ ආහාර, පාන වර්ග හා දුම්කොළ වලින් උපයාගෙන තිබෙනවා. ඒ වගේම ඩොලර් මිලියන 866.1ක රබර් නිෂ්පාදන අපනයන ආදායමින් කොටසකුත් ලංකාවේ හැදූ රබර් වල අපනයන ආදායමක් සේ සලකන්න වෙනවා. ඒවා අපි පැත්තකින් තියමු.

ඉහත එකතුව පමණක් ගත්තොත් ආහාර පාන අපනයන ආදායම ඩොලර් මිලියන 2,461.9ක්. ආනයන වියදම 1426.9ක්. තිරිඟු හා ඉරිඟු එකතු කළොත් ඩොලර් මිලියන 1773.3ක්. අවසාන වශයෙන් ලංකාවේ කෘෂිකාර්මික අංශයේ සැලකිය යුතු ශුද්ධ වෙළඳ අතිරික්තයකුයි තියෙන්නේ.

ඇත්තටම වෙන්නේ ආහාරපාන ආනයනය කිරීම නිසා ලංකාවේ සල්ලි පිටරටට යන එක නෙමෙයි. එහි අනික් පැත්තයි. ලංකාවේ විශාල වෙළඳ හිඟයට හේතුව කෘෂිකාර්මික අංශයේ ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. ගොවියා ධනවතෙකු වී නැත්තේත් ආනයන තරඟය නිසා නෙමෙයි.

ආර්ථිකයේ අවදානම් අඩුකරපු හැටි...

පසුගිය සියවස අවසන් වන තුරුම වගේ බොරතෙල් බැරලයක මිල ඩොලර් 25 මට්ටමට වඩා වැඩි වුණේ කිහිප වරකදී තාවකාලිකව පමණයි. 2001 අවුරුද්ද ඉවර වෙන කොටත් ඩොලර් 20කට අඩුවෙන් බොරතෙල් බැරලයක් විකිණුනා. නමුත්, ඉන් පසුව දිගින් දිගටම තෙල් මිල වැඩි වුණා. 2005 මුලදී බොරතෙල් බැරලයක මිල ඩොලර් 50 පැන්නුවා. 2006 මැද වෙද්දී ඩොලර් 75ට කිට්ටු කළා. 2008 මුල හරියේදී ඩොලර් 100 පැන්නුවා.

ඔය කාලය වෙද්දී ඉහළ යන තෙල් මිලේ බර ලංකාවේ ආර්ථිකයට ඉතා දැඩිව දැනෙන්න ගත්තා. ලොකුම ප්‍රශ්නය වුනේ බොරතෙල් බැරලයක මිල කොහෙන් නවතීද කියා හරියටම කියන්න කාටවත් නොහැකි වීම. චීනය, ඉන්දියාව වගේ රටවල් වල තෙල් ඉල්ලුම විශාල ලෙස වැඩිවීමත්, තෙල් සංචිත වල සීමාවක් තිබීමත් මත පදනම්ව තෙල් මිල නැවත කිසි විටෙකත් පෙර මට්ටමට පහත නොවැටෙනු ඇති බව ඔය කාලයේ බොහෝ දෙනෙක්ගේ අදහස වුනා. ඒ අනුව, වඩා ප්‍රචලිත අදහස වුනේ තෙල් මිල කිසියම් මට්ටමක ස්ථාවර වී එතැන් සිට අඩු වේගයකින් ඉහළ යනු ඇති බවයි. තෙල් මිල වැඩි වුනු ප්‍රවණතාවය දිහා බැලුවහම මේ අදහස නරක එකක් වුනේ නැහැ.

ඔය දවස් වල තෙල් බැරලයක් ඩොලර් 200ක් වෙනවා කියන එක සිදු විය නොහැකි දෙයක් බව පෙනුණේ නැහැ. එහෙම වුනානම් එය ලංකාව ආර්ථික අර්බුදයක් කරා මෙහෙයවන්න ඉඩ තිබුණා. කොහොමටත් 2008 මැද වන විට රටේ උද්ධමනය 30% මට්ටමට ගිහිල්ලයි තිබුණේ. පසුව බොහෝ කතාබහට ලක් වුනු හෙජින් ගනුදෙනු සිදු වුනේ ඔය වගේ පසුබිමකයි.

තෙල් සංස්ථාව විසින් ස්ටෑන්ඩර්ඩ් චාටඩ් බැංකුව, ඩොයිෂ් බැංකුව හා සිටි බැංකුව වගේ විදේශ බැංකු එක්කත්, මහජන බැංකුව හා කොමර්ෂල් බැංකුව වගේ දේශීය බැංකු එක්කත් හෙජිං ගිවිසුම් ගණනාවක් අත්සන් කළා. මේ ගිවිසුම් බොහොමයක් අත්සන් කළේ 2008 මැද භාගයේදී වසරක කාලයක් සඳහා.

මේ හෙජිං ගිවිසුම් ගැන ගොඩක් අය දන්නේ නැති නිසා 2008 අගෝස්තු සිට වසරක කාලයක් සඳහා ඩොයිෂ් බැංකුව එක්ක අත්සන් කරපු ගිවිසුම මුලින්ම උදාහරණයකට ගන්නම්. ඒ ගිවිසුම සරලයි.

ගිවිසුම සඳහා පාදක කර ගත්තේ ඒ වන විට බොරතෙල් බැරලයක මිල වූ ඩොලර් 112.50. ගිවිසුම අත්සන් කිරීමෙන් පසුව මිල වැඩි වුනොත් මිල වෙනස ඩොයිෂ් බැංකුව විසින් තෙල් සංස්ථාවට ගෙවන්න ඕනෑ. මිල අඩු වුනොත් මිල වෙනස තෙල් සංස්ථාව විසින් ඩොයිෂ් බැංකුවට ගෙවන්න ඕනෑ. වෙනත් විදිහකට කිවුවොත් මිල අඩු වුනත්, වැඩි වුනත් තෙල් සංස්ථාවට යන වියදම බැරලයකට ඩොලර් 112.50යි. වෙළඳපොළේ මිල වැඩි වුනොත් ඩොයිෂ් බැංකුවට පාඩුයි, තෙල් සංස්ථාවට ලාබයි. මිල අඩු වුනොත් ඩොයිෂ් බැංකුවට ලාබයි, තෙල් සංස්ථාවට පාඩුයි.

කලින් කියපු ගිවිසුම අත්සන් කළේ මාසයකට තෙල් බැරල් 100,000කට. ඒ කියන්නේ, අවුරුද්දට තෙල් බැරල් මිලියන 1.2කට. ගිවිසුම අත්සන් කළාට පසු අවුරුද්දේ තෙල් මිල ඩොලර් 113.50ට ගිහින් දිගටම තිබුනොත් තෙල් සංස්ථාවට ඩොලර් මිලියන 1.2ක් ලාබයි. ඩොලර් 114.50ට ගිහින් දිගටම තිබුනොත් තෙල් සංස්ථාවට ඩොලර් මිලියන 2.4ක් ලාබයි. ඩොලර් 111.50ට අඩු වෙලා දිගටම තිබුනොත් තෙල් සංස්ථාවට ඩොලර් මිලියන 1.2ක් පාඩුයි.

කොහොම වුනත්, ගිවිසුම අනුව ඔය විදිහට ඩොයිෂ් බැංකුව විසින් තෙල් සංස්ථාවට ගෙවන්න එකඟ වෙලා තිබුණේ උපරිම වශයෙන් ඩොලර් මිලියන 2.5ක් පමණයි. නමුත්, තෙල් සංස්ථාව විසින් ඩොයිෂ් බැංකුවට ගෙවිය යුතු මුදල ඒ ආකාරයට සීමා කරගෙන තිබුණේ නැහැ. තෙල් සංස්ථාව වෙනුවෙන් ගිවිසුම අත්සන් කරපු අය මිල අඩු වෙයි කියා කීයටවත් නොහිතපු බව එයින් පේනවා.

තෙල් මිල අඩු වෙන්න කිසිම ඉඩක් නැත්නම්, දුවන කෝච්චියකට බෙල්ල තියනවා වගේ වැඩි වන මිල තෙල් සංස්ථාවට ගෙවන්න බැංකු ඉදිරිපත් වෙන එකක් නැහැනේ. ඔවුන් ගිවිසුමට කැමති වුනේ තෙල් මිල අඩු වෙන්න කිසියම් ඉඩක් තිබුණු බව ඔවුන් දැකපු නිසයි.

කොහොම වුනත්, තෙල් මිල දිගින් දිගටම ඉහළ ගියොත් ගිවිසුම නිසා තමන්ට වන විශාල පාඩුව ගැනත් බැංකු කල්පනා කරලා තිබුණා. උපරිම පාඩුව මිලියන 2.5කට සීමා කර ගන්නා කොන්දේසිය ඔවුන් දමාගන්න ඇත්තේ ඒ නිසා. නමුත්, තෙල් සංස්ථාව පැත්තෙන් එවැනි කොන්දේසියක් දමා ගන්න හිතලා නැහැ. මිල අඩුවීමේ ඉඩකඩ ඉතාම අඩුයි කියා ඔවුන් ඇස්තමේන්තු කරන්න ඇති. ඒ නිසා, මිල අඩු වන සෑම ඩොලරයක් වෙනුවෙන්ම තෙල් සංස්ථාව විසින් මසකට ඩොලර් 100,000 බැගින් ගෙවිය යුතුව තිබුණා.

ඔය කියපු ගිවිසුම ඩොයිෂ් බැංකුව එක්ක අත්සන් කරන විටත් තෙල් මිල වැටෙන්න පටන් අරගෙනයි තිබුනේ. කලින් මාසයේදී තෙල් බැරලයක් ඩොලර් 145ක් පමණ වුණා. එතැන් සිට ක්‍රමයෙන් පහත වැටුණු තෙල් මිල වසර අවසන් වෙද්දී ඩොලර් 30 ආසන්න මට්ටමටම වැටුනා. ගිවිසුමේ කොන්දේසි අනුව තෙල් සංස්ථාව විසින් ඩොයිෂ් බැංකුවට ගෙවිය යුතු වූ මුදල ඩොලර් මිලියන 60ක් පමණ වුණා. මේ මුදල මීටත් වඩා වැඩි විය හැකිව තිබුණා. නමුත්, ලැබිය හැකිව තිබුණු උපරිම වාසිය ඩොලර් මිලියන 2.5ක් පමණයි.

මේ ගිවිසුම එක් ගිවිසුමක් පමණයි. ඔය කාලය ඇතුළතම ස්ටෑන්ඩර්ඩ් චාටඩ් බැංකුව එක්ක අත්සන් කරලා තිබුණු එක් ගිවිසුමක් අනුව ඩොලර් 139.35කට වඩා අඩු වන සෑම ඩොලරයකටම තෙල් සංස්ථාව විසින් මසකට ඩොලර් 100,000 බැගින් (වසරකට ඩොලර් මිලියන 1.2ක්) ගෙවිය යුතුයි. ඒ කොන්දේසි අනුව තෙල් සංස්ථාව විසින් ඩොයිෂ් බැංකුවට ගෙවිය යුතු වූ මුදල ඩොලර් මිලියන 88ක් පමණ වුණා. නමුත්, තෙල් සංස්ථාවට ලැබිය හැකිව තිබුණු උපරිම වාසිය ඩොලර් මිලියන 2.5යි.

මෙවැනි ගිවිසුම් ගණනාවක් තිබුණා. එවැනි ගිවිසුම් අටකින් තෙල් සංස්ථාවට සිදු වී තිබුණු පාඩුවේ ඇස්තමේන්තුව ඇමරිකන් ඩොලර් මිලියන 500 ඉක්මවා තිබුණත්, තෙල් මිල ඉහළ ගියානම් ලැබිය හැකිව තිබුණු උපරිම ලාබය ඩොලර් මිලියන 10.5ක් පමණයි. ඒ කියන්නේ ගිවිසුම් අත්සන් කරද්දී තෙල් මිල අඩු වෙයි කියන එක ගැන හිතලාම තිබුණේ නැහැ. පහුගිය මාසයේ රාජපක්ෂ අගමැතිකම ගන්න කොට 113 හොයා ගන්න බැරි වුනොත් තත්ත්වය ගැන හිතලා නොතිබුණා වගේ, මේ හෙජින් ගනුදෙනු දිහා රජයේ පාර්ශ්වය බලලා තිබුණේ මාර සිරා ඩීල් ටිකක් දාගත්ත විදිහටයි.

ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දුවක් අනුව ඔක්තෝබර් මාසයේදී මේ ගිවිසුම් අනුව තෙල් සංස්ථාව විසින් බැංකු වලට ගෙවිය යුතු මුදල් ගෙවන එක අත්හිටවනු ලැබුවා. ඉන්පසුව ගිවිසුම් වල පාර්ශ්වකරුවන් වූ විදේශ බැංකු ඔවුන්ට ගිවිසුම අනුව ලැබිය යුතු මුදල් අය කරගන්න විදේශ අධිකරණ වල නඩු පැවරුවා. ඇතැම් නඩු වලින් ඔවුන් පරාජය වීමත්, තවත් ඇතැම් නඩු හා අදාළව අතරමැදි එකඟතාවයකට පැමිණීමත් නිසා තෙල් සංස්ථාව විසින් ගෙවිය යුතු වූ මුළු මුදලම නොගෙවා සිටිය හැකි වුවත්, සෑහෙන පාඩුවක් වුනා. බැංකු වල අවාසියට හිටියේ පොදු ආයතනයක් වන තෙල් සංස්ථාවට මෙවැනි ගිවිසුම් වලට යන්න නීතිමය අයිතියක් නැතැයි යන නීති තර්කය මිසක් ගිවිසුමේ වගන්ති නෙමෙයි. එසේ නොවන්නට, ගිවිසුම අනුව ගෙවිය යුතු මුළු හිඟ මුදලට අමතරව ගෙවීම පමා වීම නිසා ඒ මත එකතු කළ යුතු පොලිය හා නඩු ගාස්තු ආදියත් ගෙවන්න වෙනවා.

ඔය ගිවිසුම් අත්සන් කරද්දී ඒවායින් රටට වන වාසිය ගැන සෑහෙන්න පුරසාරම් ඇහුණත්, ගිවිසුම් වලින් ඇත්තටම වාසියක් වුනානම් එහි නම්බුව ගන්න හිටපු බොහෝ දෙනෙක් තෙල් මිල අඩු වෙද්දී කළේ අන්තිමට ගිවිසුමට අත්සන තැබූ අයගේ පිටින් දමා ඇඟ බේරා ගැනීමයි. වැඩක් හරි ගියාම ලකුණු දාගන්න ඕනෑ තරම් අය හිටියත්, වැරදුනාම අන්තිමට කරපු කෙනෙක් නැහැ.

ලිපිය පටන් ගත්තේනම් හෙජිං ගණුදෙනු ගැන ලියන්න හිතාගෙන නෙමෙයි. තෙල් මිල ගැන ලියන්න හිතාගෙනයි. කමක් නෑ. ඒ ගැන පස්සේ කතා කරමු.

ආනයන වියදම් අඩු නොවෙන්නේ ඇයි?

මහ බැංකුවේ නිවේදනයකට අනුව 2018 පළමු මාස 9 ඇතුළත ආනයන වියදම පසුගිය වසරේ එම කාලයට සාපේක්ෂව 10.4%කින් ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. මෙය ඩොලර් මිලියන 1587.4ක වැඩි වීමක්.

පසුගිය අගෝස්තු මාසය දක්වා වසරක කාලය තුළ රුපියල එතරම්ම අවප්‍රමාණය වුණේ නැහැ. නමුත්, යම් තරමකින් අවප්‍රමාණය වුණා. එසේ තිබියදීත්, ආනයන වියදම මේ ආකාරයෙන් ඉහළ ගොස් තියෙන්නේ ඇයි?

ඉහත වැඩි වීමෙන් 95%කටම හේතු වී තිබෙන්නේ කාණ්ඩ තුනක ආනයන වියදම් වල සිදු වූ වැඩි වීමයි. ඒ පෞද්ගලික වාහන ආනයනය, ඉන්ධන ආනයනය හා පොහොර ආනයනය යන කාණ්ඩ තුනයි.

වසරේ පළමු මාස නවය ඇතුළත පෞද්ගලික වාහන ආනයන වියදම් 129.6%කින් ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. මෙය ඩොලර් මිලියන 670.2ක වැඩි වීමක්. ඉන්ධන ආනයන වියදම් ඩොලර් මිලියන 713.8කිනුත්, පොහොර ආනයන වියදම් ඩොලර් මිලියන 116.6 කිනුත් (163.8%කින්) ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. මේ කාණ්ඩ තුනේ පමණක් ආනයන වියදම් ඉහළ යාම ඩොලර් මිලියන 1,500.6ක්. ඉතිරි කාණ්ඩ සියල්ලේම ආනයන වියදම් ඉහළ ගොස් තිබෙන්නේ ඩොලර් මිලියන 86.8කින් පමණයි. එය 0.6%ක සුළු වැඩි වීමක්.

මෙසේ විශාල ලෙස පෞද්ගලික වාහන ආනයන වියදම් ඉහළ යාමට හේතු වී තිබෙන්නේ මෝටර් රථ ආනයනය දෙගුණයකින් පමණ ඉහළ යාමයි. ත්‍රිරෝද රථ, ද්විත්ව කාර්ය වාහන හා මෝටර් සයිකල් ආදිය ආනයනය කිරීම කැපී පෙනෙන ලෙස වැඩි වී නැහැ. මෝටර් රථ ආනයනය මෙසේ විශාල ලෙස ඉහළ යාමට හේතුව වසර මුලදී ලබා දුන් තීරු බදු රහිත වාහන බලපත් බව පැහැදිලියි. ඉන්ධන ආනයන වියදම් ඉහළ යාමටත් මෙලෙස අළුතින් ආනයනය කළ, ත්‍රිරෝද රථ හා මෝටර් සයිකල් ආදියට සාපේක්ෂව ඉන්ධන කාර්යක්ෂමතාවය අඩු, පෞද්ගලික වාහන ප්‍රමාණය සැලකිය යුතු ලෙස දායක වී තිබෙන බව සිතිය හැකියි. අප්‍රේල් මාසයේ සිට පොහොර සහනාධාරය නැවත ලබා දීම පොහොර ආනයන වියදම් ඉහළ යාමට හේතු වී තිබෙනවා.

රුපියල අවප්‍රමාණය වෙන්න ඉඩ දුන් විට සෛද්ධාන්තිකව ආනයන වියදම් අඩු විය යුතුයි. එසේ වෙන්නේ ආනයන භාණ්ඩ වල මිල ඉහළ යාම නිසා ඒ භාණ්ඩ වල දේශීය ඉල්ලුම අඩු වීමෙන්. නමුත්, බදු සහන හෝ සහනාධාර දීම මඟින් මිල ඉහළ යාම වලක්වා මිල තිබුණාටත් වඩා පහළ හෙළුවොත් විණිමය අනුපාතිකය අවප්‍රමාණය කළ පලියට ආනයන වියදම් අඩු වෙන්නේ නැහැ.

(Images: https://auto.economictimes.indiatimes.com/news/passenger-vehicle/cars/higher-import-duty-to-hit-indias-car-exports-to-sri-lanka/55712005)

රුපියල අවප්‍රමාණය වීමේ වාසිය පුහු තර්කයක්ද?

අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල් සමග කරපු පුවත්පත් සාකච්ඡාවකට පාඨකයෙකු අපේ අවධානය යොමු කරවලා තිබුණා. එහි අදාළ කොටස පහත උපුටා දැක්වෙනවා.

"රුපියලේ අගය පිරිහීමෙන් ආර්ථිකයට වාසි අත්වන බව කියන අය ද සිටිති. තාක්ෂණික වශයෙන් මේ තත්ත්වය යොදාගෙන එසේ විග්‍රහ කළ හැකිය. අපනයන වර්ධනය වීමට අපනයන තරගකාරිත්වය වැඩි කිරීමට රුපියලේ අගය පිරිහීමෙන් ශක්තියක් ලැබෙන බව ඉහත පදනමේ සිට පෙන්වා දිය හැකිය. මේ තර්කය වසර පනහක පමණ සිට ඉදිරිපත්ව තිබේ. මේ තර්කයේ ඇත්තක් තිබේ නම් 8.83 ක තිබූ රුපියලේ අගය අද 170 වන විට මහා පරිමාණයෙන් අපනයන වර්ධනය වී තිබිය යුතුය. එහෙත් එවැන්නක් සිදුව නැත. ​ඩොලරයට සාපේක්ෂව රුපියලේ අගය රුපියල් 40 කින් පමණ පසුගිය කාලයේදී අඩුවී තිබේ. එසේ වූ පමණින් එයින් කිසිදු ප්‍රයෝජනයක් ලැබී නැත. එනිසා යම් යම් අය ගොඩ නඟන ඉහත කී තර්කය පුස්සකි. තාක්ෂණික වශයෙන් මෙවන් තර්ක ගොඩනැඟුවද කිසිදු අවස්ථාවක ප්‍රායෝගිකව මේ මහ පොළොවේ එවැන්නක් සිදුව තිබෙනු දක්නට නැත. පොතේ යම් යම් කරුණු කාරණා සඳහන්ව තිබේ. ඇතැම් ලේඛකයෝද මේවා ලියති. කවුරු කුමක් කීවද ඒවා ප්‍රායෝගිකව නොවන්නේ නම් කිසිදු පලක් නැත.

ඇතැම් විශේෂඥයන් යැයි කියා ගන්නා අය ද මෙවන් පුහු තර්ක ගොඩනඟති. රුපියලේ අගය පිරිහීම රටට යහපත් බව ඔවුහු පෙන්වා දුන්හ. එයින් පෙන්නුම් කරන්නේ ඔවුන්ගේ තරමය. ජනතාව අතරට ගොස් මෙවන් ප්‍රකාශ කළහොත් මොවුන්ට නිසි ප්‍රතිචාර ලැබෙන බවනම් පැහැදිලිය."

දැන් මෙයින් කියැවෙන්නේ කුමක්ද? කබ්රාල් කියන්නේ මේ වෙලාවේ රුපියල පිරිහීම වාසිදායක බව න්‍යායාත්මකව නිවැරදි වෙන්න පුළුවන් වුවත් ප්‍රායෝගිකව වැරදි බවයි. ආර්ථික විද්‍යා න්‍යාය ගැන ඔහුට විශ්වාසයක් නැති බව පේනවා. ඔහු කියන්නේ මේ වාසි මහ පොළොවේ දකින්න නොලැබෙන බවයි.

වෛද්‍ය, ඉංජිනේරු වැනි වෘත්තියක් හා අදාළව පුහුණුවක් ලබා තිබෙන කෙනෙක් "දකින" දේ එවැනි පුහුණුවක් නැති කෙනෙකුට නොපෙනෙන්න පුළුවන්. තමන්ට නොපෙනෙන දෙයක් කෙනෙක්ට විශ්වාස කරන්න අමාරුයි. එහෙම විශ්වාස කරනවනම් කරන්න වෙන්නේ අදාළ විෂයයෙහි පුහුණුවක් ලබා තිබෙන විශේෂඥයා දකිනවා කියන දේ මත විශ්වාසය තියමිනුයි. 

විශේෂඥයෙකුට පෙනෙන ඇතැම් දේවල් වෙනත් අයෙකුට පෙන්වන්න අමාරුයි. පුහුණුවක් ඇති අයෙක් ස්කෑන් ඡායාරූපයක හෝ එක්ස්-රේ ඡායාරූපයක දකින දේ වෙනත් අයෙකුට ඇඟිල්ල දිගු කර පෙන්නුවත් නොපෙනෙන්න පුළුවන්. ඒ දෙවැන්නාට එය දකින්න අවශ්‍ය පුහුණුව නැති නිසා. නමුත්, අදාළ තැනැත්තෙකුට එසේ දකින සුවිශේෂී දෙයක් පෙන්වන්න උත්සාහයක් හෝ ගැනීම වැදගත්. ඇතැම් විට පෙන්වා දීමෙන් පසුව දෙවැන්නා එය දකින්න ඉඩ තිබෙනවා. හැබැයි දකින්න උවමනාවක් නැති අයෙක්ටනම් ඒ විදිහට පෙන්වීම අසීරුයි. දැක්කත් නොදැක්කා වගේ ඉන්න අයත් ඉන්නවා. 

බටහිර වෛද්‍යවරයෙකු පිළිකාවක් හඳුනාගෙන ශල්‍ය කර්මයකින් සිරුරේ කිසියම් කොටසක් ඉවත් කරන්න කිවුවට පස්සේ එසේ නොකර පිලිකාව සුව කර දෙන්න ඉදිරිපත් වන අය ඉන්නවා. මෙහිදී බටහිර වෛද්‍ය මතය ප්‍රතික්ෂේප කරන කෙනා මෙහෙම කියන්න පුළුවන්.

"ඔය දොස්තරලා ඉගෙන ගෙන තියෙන විදිහට ඔය විදිහට ඔපරේෂන් කරන එක හරි ඇති. ඒත් ඔහොම ඔපරේෂන් කරලත් මැරිච්ච මිනිස්සු කොච්චර ඉන්නවද?"

මේ වගේ වෙලාවක විකල්ප වෛද්‍යක්‍රමයක් හදාරා පුහුණුවක් ලබා ඇති අයෙක් වෙනත් මතයක් ඉදිරිපත් කිරීම එක් කරුණක්. එවැනි කිසිදු දැනුම් පද්ධතියක් මත පදනම් නොවී තමන්ගේ හිතුමනාපයට ලෙඩාගේ ජීවිතය සමග සෙල්ලම් කිරීම තවත් කරුණක්.

කබ්රාල් කියන්නේ දශකයක් පමණ කාලයක් ලංකාවේ මහ බැංකුවේ හිටපු අධිපති. ඇතැම් විට අනාගත ආණ්ඩු වෙනසකින් පසුව ලංකාවේ ආර්ථිකය මෙහෙයවීමේ කාර්ය භාරය නැවතත් ඔහුගේ අතට එන්න වුවත් බැරිකමක් නැහැ. මෙහිදී ඔහු විසින්ම පැහැදිලිවම කියන විදිහට ඔහු ආර්ථික විද්‍යා න්‍යාය ගැන විශ්වාසය නොතබන කෙනෙක්. මෙය හරියට බටහිර වෛද්‍ය විද්‍යාව ගැන විශ්වාසය නොතියන, දේශීය හෝ ආයුර්වේද වෛද්‍යවරයෙකු හෝ නොවන කෙනෙක් බටහිර වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර කරන රෝහල් වල රෝහල් ප්‍රධානියා ලෙස කටයුතු කිරීම වැනි දෙයක්.

කබ්රාල් කියන විදිහට ඔහු ක්‍රියා කරන්නේ ඔහුට මහ පොළොවේ පෙනෙන දේ අනුවයි. එතැනින් නොනවතින ඔහු න්‍යාය අනුව නිවැරදි දෙය ජනතාවට කියන්න ගියොත් "ජනතාව නිසි ප්‍රතිචාර" දක්වනු ඇති බවත් කියනවා. එහෙම දේවලුත් වෙලා තියෙන නිසා ඒ ගැනත් සටහන් කර තබන්න වෙනවා.

"මේ තර්කයේ ඇත්තක් තිබේ නම් 8.83 ක තිබූ රුපියලේ අගය අද 170 වන විට මහා පරිමාණයෙන් අපනයන වර්ධනය වී තිබිය යුතුය." 

කබ්රාල් මේ කියන්නේ 1976 සිට කාලය ගැනයි. 1976දී තිබුණේ නියම විණිමය අනුපාතය නොවන බවත් එය 1977 වෙද්දී 15.56ක් වූ බවත් අපි අමතක කරමු. ඔහු කියන 8.83 හා 170 ගණන් ගත්තත් ඩොලරයක අගය රුපියල් වලින් වැඩි වෙලා තිබෙන්නේ විසි ගුණයකට ටිකක් අඩුවෙන්. එහෙම වැඩි වෙද්දී ලංකාවේ අපනයන පරිමාවත් විසිගුණයකට වඩා වැඩියෙන් වැඩි වෙලා තිබෙනවා. 1976දී අපනයන පරිමාව ඩොලර් මිලියන 558.8ක් පමණයි. 2017දී ඩොලර් මිලියන 11,360.4ක්.

කොහොම වුණත් මේ පැහැදිලි කිරීම පුහු තර්කයකට ප්‍රතිචාරයක් ලෙස ඉදිරිපත් කරන්න පුළුවන් පුහු ප්‍රති-තර්කයක් පමණයි. රුපියල අවප්‍රමාණය කිරීමෙන් පමණක් අපනයන වර්ධනය කළ හැකි බව කිසිදු ආර්ථික විද්‍යාඥයෙක් කියන්නේ නැහැ. ඒ වගේම රුපියල ශක්තිමත් වීම නරක දෙයක් කියා කියන්නෙත් නැහැ. ප්‍රශ්නය තිබෙන්නේ මහ බැංකුව විසින් අලුත් මුදල් විශාල ලෙස සංසරණයට එකතු කිරීම නිසා රුපියල දුර්වල වීමෙන් පසුව විදේශ ණය යොදා ගනිමින් රුපියල කෘතීම ලෙස ඉහළින් තියපු එකෙයි. 

පසුගිය කාලයේ මේ විදිහට ණයට ගත් ඩොලර් වල උදවුවෙන් විණිමය අනුපාතිකය කෘතීම ලෙස පහළින් තියා ගැනීම නිසා දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ ප්‍රතිශතයක් විදිහට ලංකාවේ අපනයන පරිමාව සීඝ්‍රයෙන් පහතට වැටුණා. මෙහිදී කබ්රාල් මහ බැංකු අධිපති ලෙස කටයුතු කළ කාලය තුළ සිදු වූ අපනයන බිඳ වැටීම කැපී පෙනෙනවා. රුපියල අවශ්‍ය පමණ අවප්‍රමාණය කළත් ඒ බිඳ වැටීමෙන් ගොඩ ඉන්න වසර කිහිපයක් යයි.

පහත රූප සටහන හා ප්‍රස්තාරය දෙස බැලු විට මේ කියන කරුණ හුදෙක් න්‍යායාත්මක කරුණක් පමණක් නොවන බව පැහැදිලි වෙයි. ඩොලරයක නාමික අගය හා ක්‍රය ශක්ති සාම්‍ය අගය අතර අනුපාතය 2001ට සාපේක්ෂව 2010 වෙද්දී 61.6% මට්ටමට පහළ වැටුණා. එයට සමාන්තරව ලංකාවේ භාණ්ඩ හා සේවා අපනයන පරිමාව දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 37.3%ක සිට 19.5% දක්වා අඩු වුණා. ඉන්පසුව රුපියල යම් තරමකින් අවප්‍රමාණය වෙන්න ඉඩ ඇරපු නිසා හානිය ඒ මට්ටමේ නැවතුනත් මේ හානිය සුළුපටු නැහැ.

රුපියල ඕනෑවට වඩා ශක්තිමත්ව තියන තරමට අපනයන භාණ්ඩ නිපදවීම පාඩු ලබන කටයුත්තක් වෙනවා. එවිට මේ නිෂ්පාදන කර්මාන්ත ක්‍රමයෙන් බිඳ වැටෙනවා. හැබැයි කෙනෙක් අවුරුදු ගණනක් කරපු ව්‍යාපාරයක් එකපාරටම වහලා දාන්නේ නැහැ. මොකද ඒ වන විටත් විශාල ස්ථිර පිරිවැයක් යොදවලා අවසන් නිසා. විණිමය අනුපාතිකය නිවැරදි වෙයි කියා නිෂ්පාදකයෝ බලා ඉන්නවා. ඒ නිසා නිෂ්පාදනය නවත්වන්නේ වසර කිහිපයකට පසුව. භාණ්ඩ පමණක් ගත්තොත් ලංකාවේ අපනයන පරිමාව දදේනි ප්‍රතිශතයක් ලෙස 2001 සිට 2016 දක්වාම පහළ ගියා. 29.3% මට්ටමේ ඉඳලා 12.7% මට්ටම දක්වාම. 

රුපියල අවප්‍රමාණය වෙද්දී නැවතත් දේශීය නිෂ්පාදන ක්‍රමයෙන් ලාභදායී වෙනවා. ඒ වුනත්, ඒ ලාබය බලාගෙන දේශීය කර්මාන්ත බිහිවෙන්න වසර කිහිපයක් යනවා. භාණ්ඩ නිෂ්පාදනය එකවරම ආරම්භ කරන්න අමාරුයි. භාණ්ඩ අපනයනයේ තිබුණු ප්‍රවණතාව 2017දී යාන්තමින් අනිත් පැත්ත හැරෙමින් තිබෙන බව පේනවා.

කොහොම වුනත් ආර්ථිකයේ සේවා අංශය විණිමය අනුපාතික වෙනසට ක්ෂණිකව ප්‍රතිචාර දක්වනවා. මොකද සේවා නිපදවන ව්‍යාපාර අරඹන්න ලොකු ස්ථිර පිරිවැයක් අවශ්‍ය නොවන නිසා. 2001 දී දදේනියෙන් 8.1%ක් වූ සේවා අපනයන 2010 වෙද්දී 4.3% මට්ටමට වැටුණා. දැන් 8.9% මට්ටමට වැඩි වෙලා තිබෙනවා. රුපියල යම් තරමකින් අවප්‍රමාණය වෙන්න ඉඩ දීම නිසා මේ අවුරුද්දේ 10% මට්ටමට කිට්ටු වෙයි කියා මම හිතනවා.

ගැලවීමේ මාර්ගය සේවා ආර්ථිකයයි!

ලංකාව කියන්නේ තව දුරටත් කෘෂි කාර්මික හෝ කාර්මික රටක් නෙමෙයි. පසුගිය 2017 වසරේ ලංකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 57%ක්ම සේවාවන්. වසරක් තුළ ආර්ථිකය ප්‍රසාරණය වීමේදී සේවා අංශයේ දායකත්වය ඊටත් වඩා වැඩියි. ඒ කියන්නේ මේ 57% ප්‍රතිශතය ක්‍රමයෙන් වැඩි වෙමිනුයි තියෙන්නේ.

නිදහස් අධ්‍යාපනය, නිදහස් සෞඛ්‍යය ආදිය වෙනුවෙන් කරන පොදු වියදම් හරහා ලංකාව මානව ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් විශාල මුදලක් වැය කරනවා. ඒ අතරම, රටේ ඉතුරුම් අනුපාතය ආයෝජන අනුපාතයට වඩා අඩු නිසා, විදේශ ණය නැත්නම්, ප්‍රාග්ධන සංචිත ප්‍රසාරණය වීමක් සිදු නොවන තරම්. 

කෘෂිකාර්මික හා කාර්මික අංශ වලට සාපේක්ෂව සේවා නිෂ්පාදන සඳහා වැඩිපුර අවශ්‍ය වෙන්නේ මානව ප්‍රාග්ධනයයි. ඒ නිසා, මානව ප්‍රාග්ධනය වේගයෙන් වර්ධනය වන, එහෙත් භෞතික ප්‍රාග්ධනය එසේ වර්ධනය නොවන ලංකාව වගේ රටක කාර්මික නිෂ්පාදන වර්ධනය කරනවාට වඩා සේවා නිෂ්පාදන වර්ධනය කිරීම පහසුයි. ඇත්තටම ස්වභාවිකව වෙන්නෙත්, විය යුත්තේත් ඒකම තමයි. 

බැටින් ලයින් එක ශක්තිමත්නම් පුළුවන් තරම් ස්කෝර් කරන්න ඕනෑ. බෝලිං ලයින් එක හොඳනම් විකට් ගන්න ඕනෑ. එහෙම නැතුව බැරි මගුල පස්සේ පන්නමින් හිටියොත් මැච් එක පරදිනවා.

මානව ප්‍රාග්ධනය තරඟකාරී මට්ටමක තිබෙන ලංකාව වගේ රටකට සේවා නිෂ්පාදනයේදී වෙනත් රටවල් එක්ක තරඟ කිරීම පහසුයි. ඒ නිසා, ජාත්‍යන්තර වෙළඳාමේදී භාණ්ඩ නිපදවා අපනයනය කර ආදායම් උපයනවාට වඩා පහසුවෙන් සේවා අපනයනය හරහා විදේශ විණිමය ඉපැයිය හැකියි. 

කොහොමටත් ලංකාවේ භාණ්ඩ අපනයන ආදායමට සාපේක්ෂව සේවා අපනයන  ආදායම ක්‍රමයෙන් වර්ධනය වෙමිනුයි තියෙන්නේ. අවශ්‍ය දිරි ගැන්වීම් නොකඩවා ලැබුණොත් තව වසර කිහිපයක් යද්දී ලංකාවේ සේවා අපනයන ආදායම භාණ්ඩ අපනයන ආදායමට වඩා වැඩි වෙයි. දැනටත් සේවා අපනයන වලින් ලැබෙන ඩොලර් ප්‍රමාණය භාණ්ඩ අපනයනයෙන් ලැබෙන ප්‍රමාණයෙන් 70%කට පමණ ආසන්නයි.

බළලා මැටියෙන් වුනත් මීයෝ අල්ලනවනම් ප්‍රශ්නයක් නෑ කියනවනේ. ඒ වගේ, රටට ඩොලර් එනවනම් ඒ භාණ්ඩ අපනයනයෙන්ද නැත්නම් සේවා අපනයනයෙන්ද කියන එකේ ප්‍රශ්නයක් නැහැ. භාණ්ඩ අපනයන හා ආනයන අතර හිඟයක් තිබුණත්, එය ඉක්මවන අතිරික්තයක් සේවා වෙළඳාමෙන් ගන්න පුළුවන්නම් රටට ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නයක් එන්නේ නැහැ.

ගොඩක් අය කියන කතාවක් තමයි ඩොලර් එක කීයට ගියත් වාහන, ඉන්ධන වගේ දේවල් ආනයනය අඩු නොවන බව. ඒ වගේම අපේ අපනයන ඩොලර් එකේ මිලට ප්‍රතිචාර නොදක්වන බවත් අහන්න ලැබෙනවා. මේ කතා වල යම් කිසි පදනමක් තිබෙනවා. 

මේ වන විට ඩොලර් හිඟය නිසා ලංකාවේ අත්‍යාවශ්‍ය නොවන ආනයන සෑහෙන තරමකට අඩු වෙලයි තියෙන්නේ. ඒ නිසා, ඩොලර් එක කීයට ගියත් ආනයන පරිමාව විශාල ලෙස අඩුවෙන එකක් නැහැ. ඒ වගේම, අපනයන වැඩි කරන එක එක පාරටම කරන්නත් බැහැ.

එහෙමනං ඉකොනොමැට්ටා කියනවා වගේ තවදුරටත් ඩොලර් එකේ මිල ඉහළ යන්න ඇරියොත් රට අමාරුවේ නේද?

නෑ. එහෙම වෙන්නේ නැහැ.

අවුල ලිහන යතුර තියෙන්නේ සේවා ආර්ථිකයේ. අපනයන වෙළඳපොළට භාණ්ඩ නිෂ්පාදනය කරන එක ක්ෂණිකව කරන්න බැරි වුනත්, සේවා නිෂ්පාදන ඉහළ දමන එක ක්ෂණිකව කරන්න පුළුවන්. ඒ සඳහා අවශ්‍ය සම්පත් රට ඇතුළේ තියෙනවා. 

මේ ආණ්ඩුව බලයට පත් වුනාට පස්සේ යම් තරමකින් විණිමය අනුපාතිකය ඉහළ යන්න ඉඩ දුන්නා. ඒ හේතුව නිසා වෙළඳ ගිණුමේ හිඟය ලොකුවට අඩු වුනේ නැතත්, සේවා ගිණුමේ අතිරික්තය දැනෙන තරමට ඉහළ ගියා. මේ අවුරුද්දේ තවත් ඉහළ යයි.

ඉකොනොමැට්ටා අනාවැකිකරුවෙක් නොවෙයි. එහෙත්, මේ වසර ඉවර වෙද්දී රුපියල් 180 පමණ මට්ටමටත්, 2019 වසර තුළදී  රුපියල් 220-230 මට්ටමටත් ඩොලරයක මිල ඉහළ යන්න ඇරලා පහුගිය කාලයේ සිදුවුණු ඓතිහාසික වැරැද්ද නිවැරදි කළොත් 2020 වෙද්දී ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නයක් නැති වෙයි කියන එක මගේ දැඩි විශ්වාසයයි.

මේක වෙන්නේ කොහොමද?

දැනටත් මූල්‍ය සේවා අංශය හැර ලංකාවේ අනෙකුත් සේවා අංශයන් සියල්ලම ඩොලර් උපයනවා. උදාහරණයක් විදිහට අපි සංචාරක අංශය ගනිමු. 2017 වසරේදී ලංකාවට පැමිණි සංචාරකයින් රටට ඩොලර් බිලියන 3.9ක් ගෙනාවා. ලංකාවේ අය විදේශ සංචාර වෙනුවෙන් ඩොලර් බිලියන 1.6ක් වැය කළා. මේ අනුව, ඩොලර් බිලියන 2.4ක් ලංකාවේ ඉතිරි වුනා. 

ඩොලර් එක වැඩි වන විට ලාංකිකයින්ට විදේශ සංචාර වඩා මිල අධික වෙනවා. එවිට ඔය ඩොලර් බිලියන 1.6න් කොටසක් ඉතුරු වෙනවා. ඒ වගේම සංචාරකයින්ට ලංකාව වඩා ලාභදායී වන නිසා රටට එන ඩොලර් ඉහළ යනවා. මෙය සංචාරකයින් ප්‍රමාණය ඉහළ යාම මගින් වගේම ඔවුන් වියදම් කරන මුදල් ප්‍රමාණය වැඩි වීමෙනුත් වෙන්න පුළුවන්. 

අවසාන ප්‍රතිඵලය වෙන්නේ ඩොලර් අතිරික්තය ඉහළ යන එකයි. අත්‍යාවශ්‍ය භාණ්ඩ ආනයනය සීමා කරලා ඉතුරු කරගන්න සොච්චමකට වැඩිය ලොකු ගාණක් මේ විදිහට ඉතුරු වෙයි.

ගුවන් ප්‍රවාහනය වගේ වෙනත් අංශයක් ගනිමු. විදේශිකයෙක් ශ්‍රී ලන්කන් ප්‍රවේශ පත්‍රයක් මිල දී ගන්නා විට රටට ඩොලර් එනවා. ලාංකිකයෙක් වෙනත් ගුවන් සේවයක් භාවිතා කරන කොට ඩොලර් එළියට යනවා. ගුවන් සේවා සැපයීමේ වියදම බොහෝ දුරට ඉන්ධන වියදම. එය කොයි ගුවන් සේවයටත් සමානයි. පිරිවැය වෙනස් වෙන්නේ අනෙකුත් වියදම් වලින්. ඩොලර් එක ඉහළ යන කොට ලංකාවට සාපේක්ෂව අනෙක් රටවල මේ අනෙකුත් වියදම් ඉහළ යනවා. එතකොට ශ්‍රී ලන්කන් එකට සාපේක්ෂව අඩු මිලකට ප්‍රවේශපත් විකිණිය හැකියි. ඒ හරහා වෙනත් ගුවන් සේවා වලට යන ලාංකිකයින්ගේ මුදල් ඉතුරු කර ගත්තොත් එතැනම සෑහෙන ඩොලර් ප්‍රමාණයක්.

සේවා ආනයන අපනයන සිදුවන ආකාරය මතුපිටින් පෙනෙන්නේ නැහැ. පිටරටක කෙනෙක් ලංකාවට කතා කරන හැම වෙලාවෙම ලංකාවට මුදල් එනවා. කතා කරන්නේ මොබිටෙල් දුරකථනයකටනම් ඒ සමාගමටයි මුදල් එන්නේ. දුරකථන ඇමතුමට මුදල් අය කලේ ස්කයිප් එකෙන් කියමු. කෝල් එක එන්නේ මොබිටෙල් එකකටනම් එම සමාගම කරන්නේ සේවා සැපයීමක්. ඔවුන් එහි මිල අය කරගන්නවා. මේ විදිහටම වෙනත් රටක දුරකථනයකට ලංකාවේ සිට කතා කරද්දී ඩොලර් එළියට යනවා. ඩොලර් එකේ මිල වැඩි වෙද්දී මේ සමතුලනය වහාම වෙනස් වෙනවා. භාණ්ඩ නිෂ්පාදනයේදී වගේ කාලයක් ගත වෙන්නේ නැහැ.

මහ බැංකු වාර්තාවෙන් උපුටාගෙන පළ කරන පහත වගුවේ තිබෙන්නේ ලංකාවේ සේවා ගෙවීම් හා ලැබීම්. 2017 වසරේදී භාණ්ඩ අපනයනයෙන් ඩොලර් බිලියන 11.36ක් රටට එනකොට සේවා අපනයනයෙන් ඩොලර් බිලියන 7.76ක්ම ලැබී තිබෙනවා. ඒ වගේම වෙළඳ ගිණුම ඩොලර් බිලියන 9.62ක හිඟයක් පෙන්වද්දී සේවා ගිණුමේ තිබෙන්නේ ඩොලර් බිලියන 3.3ක අතිරික්තයක්. 

ඩොලර් එක කීයට ගියත් ජංගම ගිණුමේ ශේෂය වෙනස් නොවන බව ඇතැම් අය කියනවනේ. සාමාන්‍ය අයත් නෙමෙයි. ලංකාවේ ආර්ථිකය මෙහෙයවීමේ බලය තිබුණු, තිබෙන හෝ ඉදිරි කාලයේදී ගන්නට ඉඩ ඇති අය. ඩොලර් එක මේ තරමට හෝ ඉහළ යන්න ඉඩ දීමේ බලපෑම කොයි තරම්ද කියන එක ඉදිරි ලිපියකින් පෙන්වන්නම්.

අමුඩ ගසා වැළැක්විය නොහැකි ඩොලර් අතීසාරය

ගෙවුම් ශේෂ අර්බුදයට මුහුණ දීමේ ආණ්ඩුවේ (මහ බැංකුවේ) උපාය මාර්ග අතර ආනයන සීමා කිරීමේ උත්සාහය කැපී පෙනෙනවා. ඇතැම් අය පෙන්වා දී තිබෙන්නේ මේ ආකාරයෙන් ආනයන සීමා කිරීම එතරම් ප්‍රතිඵලදායක නොවන බවයි. ඒ තර්කයට පදනමක් තිබෙනවා.

මේ වන විට ලංකාවේ ආනයන වියදම අපනයන ආදායම මෙන් දෙගුණයක් පමණ වන බව ඇත්ත. නමුත්, ආනයන වෙනුවෙන් වැය කරන්න ඩොලර් රට තුළට කොහෙන් හෝ පැමිණිය යුතු නිසා අපනයන අඩු වන විට ආනයනත් අඩු වෙනවා.

පසුගිය ආණ්ඩුව කාලයේ ක්‍රියාත්මක කළ විණිමය ප්‍රතිපත්තිය හේතුවෙන් රටේ අපනයන විශාල ලෙස අඩු වුණා. මා මෙහිදී අඩු වුනා කියන්නේ රටේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට සාපේක්ෂවයි. මෙසේ අපනයන ආදායම් අඩු වීමට සාපේක්ෂව ආනයන වියදමුත් අඩු වුණා. ඒ අඩු වුනෙත් රටේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට සාපේක්ෂවයි. ඒ අනුව, දැන් ලංකාවේ ජාත්‍යන්තර වෙළඳ පරිමාව ජාතික ආදායමේ ප්‍රතිශතයක් ලෙස ගත්තහම හැත්තෑ හතට කලින් කාලයටත් වඩා අඩු බව මා කලින් ලිපියකින් පෙන්වා දුන්නා.

එහෙම අඩු වෙලා මේ වන විට ඇත්තටම වැඩි වශයෙන්ම රටට ආනයනය කරන්නේ ආනයනය නොකරම බැරි දේවල්. ඒ නිසා ආනයන වියදම් තවත් අඩු කිරීම ඉතාම අමාරු කටයුත්තක්. කෙසේ හෝ කළ යුත්තේ ණය නොවන මාර්ග වලින් ඩොලර් හොයා ගැනීමයි. එය වහාම කරන්න අමාරු වෙයි. නමුත් කරන්න බැරිකමක් නැහැ.

ගණන් හිලවු වලින් පෙන්වනවානම් ආනයන වියදම් වලින් 22.3%ක්ම යන්ත්‍ර සූත්‍ර, ගොඩනැගිලි ද්‍රව්‍ය, ප්‍රවාහන උපකරණ වැනි ආයෝජන භාණ්ඩ. තවත් 54.5%ක් අන්තර් භාණ්ඩ. පරිභෝජන භාණ්ඩ ලෙස සැලකෙන්නේ ආනයන වලින් 21.5%ක් පමණයි. එයිනුත් පරිප්පු, සීනි, කිරි නිෂ්පාදන, බෙහෙත් වර්ග වැනි ප්‍රධාන අයිතමයන් කෙටිකාලීනව සීමා කිරීම අසීරුයි. පහත වගුව උපුටාගත්තේ මහ බැංකු වාර්තාවෙන්.

මහ බැංකුව අත්‍යාවශ්‍ය නොවන භාණ්ඩ සේ නම් කර ඇති ලැයිස්තුවේ තිබෙන දේවල් ආනයනය කිරීම සීමා කළා කියා ලොකුවට ඩොලර් ඉතිරි වීමක් වෙන එකක් නැහැ. එය අතීසාරයට ගහන අමුඩයක් පමණයි.

අත්‍යාවශ්‍ය ද්‍රව්‍ය කියන එක මහ බැංකුවට තීරණය කළ හැකි දෙයක් නෙමෙයි. පසුගිය දවසක නරඹපු රූපවාහිණී වැඩ සටහනකදී කීර්ති පැස්කුවෙල් විසින් විදේශ සංචාරයක් අතරතුර ඔහුට වූ ඇබැද්දියක් විස්තර කළා. ඔහු කියපු විදිහට ප්‍රසංගයකට පෙර නැවතී සිටි නිවසකදී තවත් සහෝදර කලාකරුවෙක් ඔහු පාවිච්චි කරන කිසියම් ආලේපනයක් ඔහුගෙන් නොවිමසා මුහුණේ උලාගෙන ඉවර කර දමනවා. මේ ආලේපනය ඔහු නිශ්චිත ආලේපන වර්ග දෙකක් යොදා ගෙන හදා ගන්නා එකක්. ඒවා නැති වීමෙන් ඔහු විශාල අසීරුවකට පත් වෙනවා. ඒවා ඔහුගේ අත්‍යාවශ්‍ය භාණ්ඩ.

මගේ පියාගේ අත්‍යාවශ්‍ය භාණ්ඩ වුණේ ඔහු පානය කළ දුම්වැටි වර්ගය හා ප්ලේන් ටී. අනෙක් කිසිවක් ඔහුට අත්‍යාවශ්‍ය භාණ්ඩයක් වුණේ නැහැ. වේගවත් අන්තර්ජාල සම්බන්ධතාවක් සමඟ පරිගණකයක් මගේ අත්‍යාවශ්‍ය ලැයිස්තුවේ උඩින්ම තිබෙනවා.

සංචාරක කර්මාන්තය මේ වන විට ලංකාව ඩොලර් උපයන ප්‍රධාන මාර්ගයක්. තමන්ගේ රටේදී මිල දී ගත හැකි දේවල් ලංකාවේදී මිල දී ගත හැකි වීම බොහෝ සංචාරකයින්ට වැදගත් කරුණක්. මේ ඇතැම් සංචාරකයින්ට කිසියම් සන්නාමයක සුවඳ විලවුන් වර්ගයක් හෝ ආලේපන වර්ගයක් අත්‍යාවශ්‍ය භාණ්ඩයක් වෙන්න පුළුවන්. ඒ නිසා, ඔය අත්‍යාවශ්‍ය නොවන භාණ්ඩ සීමා කිරීම කියන්නේ දෙපැත්ත කැපෙන ආයුධයක්.

කොහොම වුනත් අතීසාරය සුව වන තුරු අමුඩ නැතුව ඉන්නත් බැහැ.

චී ණය!

දැනට අවුරුදු 20කට කලින්, 1998 වන විටත් ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම චීනයේ ඒක පුද්ගල ආදායමට වඩා වැඩියි. 1998දී චීනෙක් ඩොලර් 829ක් උපයන විට ලාංකිකයෙක් ඩොලර් 851ක් ඉපැයූවා. චීනය ඒක පුද්ගල ආදායමේ නාමික ඩොලර් අගය අනුව අනුව ලංකාව පසු කර ගියේ 1999 අවුරුද්දේදී.

දැන් තත්ත්වය කොහොමද? පහුගිය 2017 අවුරුද්ද වන විට ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම ඩොලර් 4,065ක්. චීනයේ ඒක පුද්ගල ආදායම එමෙන් දෙගුණයකටත්  වඩා වැඩියි- ඩොලර් 8,827ක්. මේ අවුරුද්දේ මේ ගණන බොහෝ විට තවත් 6% කින්වත් වැඩි වෙයි. කොහොමද අවුරුදු විස්සක කෙරුවාවල් වල වෙනස?

ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම රුපියල් වලින් බැලුවොත් මේ අවුරුද්දේ 3-4%කට වඩා වැඩි වන්න ඉඩක් පෙනෙන්න නැහැ. මේ අවුරුද්ද ඇතුළත රුපියලේ ඩොලර් වටිනාකම ඒ වගේ දෙගුණයකටත් වැඩි ප්‍රතිශතාංකයකින් දැනටමත් අඩු වෙලා. ඒ නිසා මේ අවුරුද්ද ඉවර වන විට ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායමේ ඩොලර් අගය අඩු වශයෙන් 5-6%කින් වත් අඩු වෙයි.

ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම ඇත්තටම ඉහළ ගියත් රුපියල වේගයෙන් අවප්‍රමාණය වන අවුරුදු වලදී රටේ ඒක පුද්ගල ආදායමේ ඩොලර් අගය අඩුවෙන් පෙනෙන්න පුළුවන්. ඔයාකාරයටම රුපියල අධිප්‍රමාණය වෙන අවුරුදු වලදී රටේ ඒක පුද්ගල ආදායමේ ඩොලර් අගය වේගයෙන් ඉහළ යනවා. නමුත්, මේ විදිහට විණිමය අනුපාතිකයේ විචලනයන් නිසාම සිදුවන ඒක පුද්ගල ආදායමේ ඩොලර් අගයේ විචලනයන්ගෙන් නිරූපණය වන්නේ රටක ජීවන තත්ත්වයේ සිදුවන සැබෑ විචලනයන් නෙමෙයි.

දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ ඩොලර් අගය ගණනය කරන විට නාමික විණිමය අනුපාතිකය වෙනුවට ක්‍රය ශක්ති සාම්‍ය විණිමය අනුපාතිකය යොදාගන්නේ ඉහත අඩුපාඩුව මග හැර ගන්නයි. නාමික විණිමය අනුපාතිකය අනුව මේ වන විටත් ලෝකයේ විශාලතම ආර්ථිකය ඇමරිකාව වුවත්, ක්‍රය ශක්ති සාම්‍ය විණිමය අනුපාතිකය අනුව මේ වන විට ලෝකයේ  විශාලතම ආර්ථිකය චීනයයි. ලංකාව වගේම ඇමරිකාවත් ලෝකයට ණයකරුවන් වුවත් චීනයට ලෝකයම වාගේ ණයයි.

නාමික විණිමය අනුපාතිකය අනුව පමණක් නෙමෙයි ක්‍රය ශක්ති සාම්‍ය විණිමය අනුපාතිකය අනුව බැලුවත් වෙලා තියෙන්නේ සහ තව දුරටත් වෙමින් තියෙන්නේ චීනයට වඩා කිහිප ගුණයක් ඉදිරියෙන් සිටි ලංකාව පහු කරගෙන චීනය වේගයෙන් ඉදිරියට යන එකම තමයි. එහෙම වුනේ කොහොමද?

මෙයට හේතු ගණනාවක් ඉදිරිපත් කළ හැකි වුවත්, ලංකාවේ හා චීනයේ ඉතිරි කිරීම් අනුපාත අතර වෙනස මෙහිදී කැපී පෙනෙනවා. චීනය කරන්නේ ඔවුන්ගේ ජාතික ආදායමෙන් අඩක් පමණම ඉතිරි කරන එකයි. ඒ විදිහට ඉතිරි කරන මුදල චීනයේ වත්මන් ආර්ථික වර්ධනය පවත්වා ගන්න අවශ්‍ය ආයෝජන අනුපාතයටත් වඩා ඉහළයි. මේ අමතර මුදල ණය විදිහට චීනයෙන් පිටතට ගලා යනවා. ලෝකය චීන ණය වලින් චීන බඩු මිල දී ගන්නවා. චීනයේ වෙළඳ අතිරික්තය ඉහළ යනවා. චීනයට ඩොලර් එකතු වෙනවා.

ලංකාවේ වගේම ඇමරිකාවෙත් වෙන්නේ මෙහි අනිත් පැත්තයි. මේ රටවල් වල ඉතිරි කිරීම් අනුපාත ආයෝජන අනුපාතය තරම් ලොකු නැහැ. අඩුව පිරවෙන්නේ ණය වලින්. ඇමරිකාව වගේම ලංකාවත් චීන සල්ලි වලින් චීන බඩු ආනයනය කරනවා.

රටක ඉතිරි කිරීම් අනුපාතිකය හා ආයෝජන අනුපාතය අතර වෙනස ආනයන අපනයන පරතරයට සමානයි. එය සාර්ව ආර්ථික සාම්‍යයක්. අවශ්‍ය ආයෝජන අනුපාතිකය තරමට දේශීය ඉතිරි කිරීම් අනුපාතිකය විශාල නැත්නම්, ඒ වෙනසට අනුරූප ආනයන අපනයන පරතරයතකුත් තිබිය යුතුමයි.

ලංකාවේ බඩු මිල මේ තරම් ඉහළින් තියෙද්දී ඉතුරු කරන්නේ කොහොමද කියා ඇතැම් අය අහනවා. ඉතිරි කිරීම් කියන්නේ ජීවන විලාසිතා අනුව තීරණය වන දෙයක් මිසක් බඩු මිල අනුව පමණක් තීරණය වන දෙයක් නෙමෙයි. ලංකාවේ හා චීනයේ ඒක පුද්ගල ආදායම් සමාන මට්ටමේ තිබුණු 1998 ආසන්න කාලයේදී ලංකාව ජාතික ආදායමෙන් 18%ක් පමණක් ඉතුරු කරද්දී චීනය ජාතික ආදායමෙන් 40%ක් පමණ ඉතුරු කළා. ලංකාවේ දැන් තිබෙන මට්ටමේ ඒක පුද්ගල ආදායමක් ලබද්දී චීනය කළේ තමන්ගේ ආදායමෙන් අඩක්ම ඉතුරු කරන එකයි.

රටක මූර්ත විණිමය අනුපාතය අවප්‍රමාණය වී තිබෙන්න ඉඩ හරින තරමට ඒ රටේ ආනයන ඉක්මවා අපනයන ඉහළ ගිහින් දේශීය ඉතිරි කිරීම් ඉහළ යනවා. චීනය කාලයක් තිස්සේම කළේ එයයි.