වෙබ් ලිපිනය:

Showing posts with label යතාර්ථය. Show all posts
Showing posts with label යතාර්ථය. Show all posts

Saturday, November 21, 2020

කළු කපුටා සුදු වන තුරු...


මේ දවස් ටික ඉතාම කාර්ය බහුලයි. ලියන්නනම් ගොඩක් දේවල් තිබෙනවා. නමුත්, අනෙකුත් ප්‍රමුඛතා අවසන් කරලා බ්ලොග් එක පැත්තේ එන්න තවත් දවස් ගණනාවක් යන්න පුළුවන්. එතෙක් පරණ ලිපි කිහිපයක් ගැන නැවත මතක් කරන්නම්. 

මේ වෙද්දී මේ බ්ලොග් එකේ ගොඩක් දේවල් ගැන මොනවා හරි ලියල තියෙනවනේ. පළමුවෙන්ම කපුටා ගැන ලියපු ලිපි කිහිපයකින් එකක් ගැන නැවත මතක් කිරීමක්. අර කපුටා කියලා පියාසර කරන කළු සතෙක් ඉන්නේ. අන්න ඒ සතා ගැන. 

කපුටා කිවුවහම පොඩි කතාවක් මතක් වුනා. මේ කතාවත් කතාවක් ගැන කතාවක්. මගේ පුතෙක් පොඩි කාලේ දවසක් අපේ නැන්දම්මා එයාට කතාවක් කියා දෙනවා. ඒ කතාව ගැන අපි කතා නොකර ඉඳිමු. ඒ ගැනත් කතා කරන්න ගියොත් මේ කතාව කථා සරිත් සාගරයේ කතාව වගේ කදලු (nested) ආකෘතියේ කතාවක් වෙනවනේ. 

ඔය නැන්දම්මා පුතාට කියා දෙන කතාවේත් කපුටෙක් ඉන්නවා. ඒ කපුටාට කෑමක් හම්බ වෙලා කෑම බෙදා ගන්න තවත් කපුටන්ට කතා කරනවා. කපුටෝ ඉතිං එහෙමනේ. සම්පත් සාමූහිකව බෙදා ගන්නවා. හැබැයි සමසමව හරි නිර්ධන පංතියේ කපුටන්ගේ ආඥාදායකත්වයකට අවශ්‍ය පිළිවෙලට හරි නෙමෙයි. ඕනෑනම් මොනවා හරි කෑමක් එළියට දමලා පොඩ්ඩක් කාක් කියලා බලන්න.

පොඩ්ඩක් පාරෙන් එළියට ගියා. හරි. ආපහු පාරට දාගත්තා. ඉතිං දැන් අර කපුටා කාක් කාක් කියලා වටේපිටේ ඉන්න අනෙක් කපුටන්ට කතා කළාට පස්සේ සිදු වුන දේ අපේ නැන්දම්මා පුතාට විස්තර කළේ මේ විදිහටයි. 

"ඔන්න එතකොට වටේම ඉන්න කපුටෝ ටික හනිකට දුවගෙන දුවගෙන ආවා."

ඔහොම කියපු ගමන්ම අපේ පුතා මෙහෙම ප්‍රශ්නයක් අහනවා.

"ඉතිං ආච්චි කපුටෝ ටික පියාඹාගෙන එන්නේ නැතිව දුවගෙන ආවේ ඇයි?"

සාධාරණ ප්‍රශ්නයක්නේ. දැන් ඉතිං දීපංකෝ උත්තර.

කපුටෝ සාමාන්‍යයෙන් එන්නේ පියාඹාගෙන මිසක් දුවගෙන නොවන බව පුතා විසින් ඒ වෙද්දී බොහෝ වර නිරීක්ෂණය කරලා තිබෙනවා. ඒ නිරීක්ෂණය ඔහු සාධාරණීකරණය කරගෙන. ඔහු එවැනි සාධාරණීකරණය කිරීමක් කරලා තිබෙන්නේ තර්ක ශාස්ත්‍රය ඉගෙන ගෙන තිබුණු නිසා නෙමෙයි. ඒ වෙද්දී වයස අවුරුදු තුනයි. 

දැකලා තිබෙන බොහෝ අවස්ථා වලදී කපුටෙක් ඔය වගේ වෙලාවක පියාඹාගෙන මිසක් දුවගෙන එන්නේ නැති නිසා පුතා එය සාමාන්‍ය තත්ත්වය ලෙස පිළිගන්නවා. එහෙම නොවෙන්නනම් විශේෂ හේතුවක් තිබිය යුතුයි. එවැනි විශේෂ හේතුවක් තියෙනවාද කියලයි පුතා නැන්දම්මාගෙන් ඇහුවේ. ලංකාවේ ජීවත් වූ සම වයසේ දරුවෙක් තරමටම සිංහල භාෂාව හුරු වී තිබුණානම් භාෂාවේ මේ යෙදීම ඔහුට ප්‍රශ්නයක් වෙන්නේ නැහැ. නමුත්, ඔහු ඒ තරම්ම සිංහල භාෂාවට නිරාවරණය වෙලා නැති නිසා දුවගෙන ආවේ කියන එක තේරුම් ගත්තේ එහි වචනාර්ථය අනුව යමිනුයි.

කපුටා කියන්නේ පියාසර කරන සතෙක් වනවාක් මෙන්ම කළු සතෙක්. කපුටා කලුයි කියන එක බොහෝ දෙනෙක් සාධාරණ ප්‍රකාශයක් ලෙස පිළිගන්නවා. කළු නැති සුදු කපුටෙක් දකින්න මෝල් ගහේ දළු එන තුරු බලා ඉන්න ඕනෑ. දුවගෙන එන කපුටන්ව දැකපු අය සාපේක්ෂව ටිකක් වැඩිපුර හිටියත්, සුදු කපුටන් දැකපු අයනම් ගොඩක් දුර්ලභයි. 

කවදාවත් සුදු කපුටෙක්ව දැකලා නැති කෙනෙක්ට සුදු කපුටෙක්ව පරිකල්පනය කර ගැනීම අසීරු දෙයක් නෙමෙයි. සුදු කපුටන් ගැන කතා බොහෝ සංස්කෘතීන් වල තිබෙනවා. එක ස්වදේශික ඇමරිකානු ජන කතාවකට අනුව ඉස්සර සියලුම කපුටෝ සුදුයිලු. කපුටා කළු වෙලා තියෙන්නේ දිව්‍ය ලෝකයෙන් මිනිස්සුන්ට ගින්දර අරන් එද්දී වැදුණු දුම නිසා. දුම් හට්ටි අල්ලපු නිසානම් නෙමෙයි. කවදාහරි මිනිස්සුන්ගේ කල්කිරියාව හොඳ වුනු දවසක නැවතත් කපුටෝ සුදු වෙනවා කියලා ඒ ස්වදේශික ඇමරිකානුවෝ විශ්වාස කරනවා. ඒක වෙන්නේ කොමියුනිස්ට් සමාජයක් හැදුනු දවසකද දන්නේ නැහැ.


(Photos by Mike Yip)

ඉතාම දුර්ලභ වුනත් සුදු කපුටෝ ඉන්නවා. ඇතැම් අය සුදු කපුටන්ව ඡායාරූපගත කරලා තිබෙනවා. උඩ ඉන්න සුදු කපුටාව හමු වෙලා තියෙන්නේ කැනඩාවේ වැන්කුවර් දිවයිනෙන්. සමහර විට කල්කිරියාව අතින් හොඳ මිනිස්සු බිහි විය හැක්කේ ඔය වගේ ධනවාදී රටකින් නිසා වෙන්න ඇති.

කල්කිරියාව අතින් හොඳ මිනිස්සු බිහි විය හැක්කේ ධනවාදී රටකින් කියන එක මගේ විශ්වාසයක්. එය මගේ නිරීක්ෂණ මත පදනම් වූ විශ්වාසයක්. කපුටා කෑමක් කන්න කතා කළාම පියාඹා ගෙන මිසක් දුවගෙන නොඑන බව වගේම විශ්වාසයක්. ඒ එන්නේ කළු කපුටෝ මිසක් සුදු කපුටෝ නොවන බව සිතීම වගේම විශ්වාසයක්. කපුටා පියාඹන කළු සතෙක් කියා සිතීම වැනිම විශ්වාසයක්. මේ විශ්වාස නිවැරදි වන්නේ කිසියම් සන්දර්භයක. එසේ සිතීමත් මගේ විශ්වාසයක්.

සුදු කපුටෝ පැත්තකින් තියමුකෝ. ලංකාවේ නෙමෙයි කැනඩාවේ පැත්තකින්. කළු කපුටෝ ඇත්තටම කළුද? එහෙමනම් කපුටා කළු වෙන්නේ කොහොමද? කපුටාට "කළු" කියා හැඳින්විය හැකි ගුණයක් තිබෙන නිසාද නැත්නම් කපුටා කළු සේ මා දකින නිසාද?

පරණ ලිපි කිහිපයකට සබැඳි පහත තිබෙනවා.

කළු, කැත කපුටා හා ලස්සන මොණරා

කපුටාගේ කැත කපුටාගේ ප්‍රශ්නයක් නොවේ!

කපුටා කළු නැත්නම් තැඹිලි තැඹිලි පාටද?

තැඹිලි තැඹිලි පාටද? (පළමු කොටස)

තැඹිලි තැඹිලි පාටද? (දෙවන කොටස)

ප්‍රතිචාර කියවා පිළිතුරු ලියන්න වෙලාව හොයා ගන්න අමාරුයි. හදිසි වැඩ ටික ඉවර කර ගන්න දවස් කිහිපයක් යයි. කළු කපුටා සුදු වන තුරු මෝල් ගහේ දළු එන තුරු තරම් කාලයක්නම් යන එකක් නැහැ.



Saturday, May 19, 2018

යැනීද නැත්නම් ලෝරල්ද?

වසර තුනකට පමණ පෙර ග්‍රේස්ගේ අම්මගෙ රෙද්ද අන්තර් ජාලය කැළඹුවේය. ඒ රෙද්ද සමහර අයට පෙනුණේ කළු හා නිල් පාට රෙද්දක් ලෙසිනි. තවත් අයට පෙනුණේ රන් හා සුදු පැහැති රෙද්දක් ලෙසිනි. දම් හා දුඹුරු වැනි වෙනත් පාට දුටු අයද සිටියහ. එකම රෙද්ද එක් එක් අයට වෙනස් පැහැ වලින් පෙනෙන්නට හේතු වුණේ අපේ ඇස් හා මොළය එකතු වී කිසියම් පැහැයක් හඳුනා ගන්නා ආකාරය පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට වෙනස් වීමයි. ඒ නිසා, ඇතැම් අයට නිල් හා කළු ලෙස පෙනුණු මේ රෙද්ද තවත් අයට සුදු හා රන් ලෙස පෙනුණු අතර තමන්ට පෙනෙන පාට අනුව අන්තර්ජාලය භාවිතා කරන්නන් කණ්ඩායම් දෙකකට බෙදුණේය.

දැන් පරණ වී ඇති ග්‍රේස්ගේ අම්මගෙ රෙද්දේ පාට වෙනුවෙන් වූ බෙදීම වැනි තවත් බෙදීමක් නිසා මේ දින වල අන්තර්ජාලය නැවතත් කැළඹී ඇත. මෙවර අවුල තිබෙන්නේ අපට පෙනෙන දේ සම්බන්ධව නොව ඇසෙන දේ සම්බන්ධවය. පහත යූටියුබ් වීඩියෝවේ උච්ඡාරණය කරන වචනය ඔබට ඇහෙන්නේ "යැනී" ලෙසද නැත්නම් "ලෝරල්" ලෙසද?




ඉහත ශබ්දය තමන්ට ඇසෙන ආකාරය ගැන අදහස් දක්වා ඇති මිලියන බාගයකට වැඩි පිරිසෙන් 53%කට එය "ලෝරල්" ලෙසත් 47%කට "යැනී" ලෙසත් ඇසේ. මේ වෙනසට හේතුව එක් එක් පුද්ගලයා එක් එක් සංඛ්‍යාත පරාසයට දක්වන සංවේදීතාවයේ වෙනස්කමයි. උච්ඡ සංඛ්‍යාත වලට වැඩිපුර සංවේදී අයට මේ ශබ්දය "යැනී" ලෙස ඇසෙන නමුත් උච්ඡ සංඛ්‍යාත වලට එතරම්  සංවේදී නැති අයට ඇසෙන්නේ "ලෝරල්" ලෙසිනි. ඒ නිසා, පෙර ලිපියක පැහැදිලි කළ පරිදි, වයසින් අඩු අයට මෙය "යැනී" ලෙස ඇසෙන්නට වැඩි ඉඩක් තිබෙන අතර වයසින් වැඩි අයෙකුට "ලෝරල්" ලෙස ඇසෙන්නට වැඩි ඉඩක් තිබේ. ඒ මෙහි සංඛ්‍යාත පරාසයේ උච්ඡ සංඛ්‍යාත කොටස "යැනී" ලෙසත් මන්ද සංඛ්‍යාත කොටස "ලෝරල්" ලෙසත් අපේ මොළය තේරුම් ගන්නා බැවිනි.

පහත සබැඳිය වෙත ගොස් මේ ශබ්දයේ සංඛ්‍යාත මිශ්‍රණයේ තීව්‍රතා වෙනස් කරමින් එය "යැනී" ලෙස මෙන්ම "ලෝරල්" ලෙසත් එකම පුද්ගලයෙකුට වුවද අසන්නට පුළුවන. ඇතැම් තීව්‍රතා මිශ්‍රණ වලදී ඔබට මේ දෙකම වෙනුවට "යේලී" හෝ "ජේලී" වැනි වෙනත් වචනයක් වුවද ඇසෙන්නට පුළුවන. එමෙන්ම අසන උපකරණය (පරිගණකය හෝ ජංගම දුරකථනය) අනුවද එකම පුද්ගලයාට වුවද ඇසෙන දෙය වෙනස් විය හැකිය.

https://www.nytimes.com/interactive/2018/05/16/upshot/audio-clip-yanny-laurel-debate.html

එක් එක් පුද්ගලයා විසින් එකම භෞතික සංසිද්ධිය වෙනස් අයුරින් තේරුම් ගැනීම වර්ණ හා ශබ්ද වලට අදාළව පමණක් සිදුවන දෙයක් නොවේ. පහත රූපයේ ඇති වචනය යැනීද (Yanny) නැත්නම් ලෝරල්ද (Laurel)?


(Image: http://digg.com/2018/do-you-see-yanny-or-laurel)

Sunday, February 18, 2018

මැතිවරණ ප්‍රතිඵල හා නිර්මිත යතාර්ථය

කූඹියෝ ටෙලි නාට්‍යය තවමත් අවසන් වී නැතත් එය අවසන් වෙන්නට තවත් ඇත්තේ කොටස් කිහිපයක් පමණක් විය යුතුය. ටෙලිනාට්‍ය රචකයා විසින් මේ වන විට කිහිප වරක්ම ප්‍රේක්ෂකයින්ව කරකවා අතහැර තිබේ. තමන් නරඹන්නේ ටෙලිනාට්‍යයක් බව මේ නරඹන්නන් "දන්නා" නිසා කතාවේ පෙර කොටස් නරඹද්දී තමන් "දැන සිටි" දේවල් ඇත්ත නොවන බව, එසේ නැත්නම් කවදාවත්ම ඇත්ත නොවූ බව, ඔවුන්ට පසුව තේරේ.

ඊයේ විකාශනය වූ කූඹියෝ ටෙලිනාට්‍යයේ 51 වන කථාංගයෙහි ජෙහාන් ප්‍රියන්තට මෙසේ කියයි.

"උඹ ඔය දකින ගොඩක් දේවල් ඇත්ත නෙමෙයි!"

කූඹියෝ ටෙලිනාට්‍යයේ ඉහත කථාංගය විකාශනය වන විට ලංකාවේ පළාත් පාලන මැතිවරණය පැවැත්වී සතියක් ගතවී තිබේ. එහෙත්, පසු මැතිවරණ කම්පන තරංග වල තීව්රතාව තවමත් අඩු වී නැත. තවමත් එළියට නොපෙනෙන පුංචි මැතිවරණයේ ලොකු ප්‍රතිඵල අපට ඉදිරියේදී දකින්නට හැකි වනු ඇත.

පෙනෙන්නට ඇති පරිදි මැතිවරණයෙන් පොදුජන පෙරමුණ විශිෂ්ඨ ජයක් ලබා තිබේ. මාධ්‍ය වාර්තා අනුව පොදුජන පෙරමුණ විසින් පළාත් පාලන ආයතන 231ක් හෝ වැඩි ගණනක් ජයගෙන ඇති අතර ඒ බව විදහා දැක්වෙන සිතියම් මාධ්‍ය වල පළවී තිබේ. මේ සිතියම මේ වන විට විකිපීඩියාවේද දැකිය හැකිය. එහෙත්, ඇත්තටමනම් පොදුජන පෙරමුණට බහුතර බලය ලැබී තිබෙන්නේ පළාත් පාලන ආයතන 121ක හෝ ආසන්න ගණනක පමණි. පළාත් පාලන ආයතන 340න් 200කටත් වැඩි ගණනක කිසිදු තනි පක්ෂයකට බහුතර බලය ලැබී නැත. ඒ පළාත් පාලන ආයතන වල බලය පිහිටුවීම තීරණය වන්නේ පක්ෂ හා කණ්ඩායම් සන්ධානගත වන ආකාරය අනුවය.

ඉහත කරුණ බොහෝ දෙනෙකුට රහසක් නොවූවත්, මහින්ද පාක්ෂිකයින් හා මහින්ද විරෝධීන් වෙනසක් නැතිව විශාල පිරිසක් විසින් විශ්වාස කරන දෙවන බොරුව වන්නේ පොදුජන පක්ෂය විසින් 45%ක පමණ ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් ලබා ඇති බවයි. "දි ඉකොනොමිස්ට්" වැනි සඟරා හරහා බටහිර ලෝකය වෙත සම්ප්‍රේෂණය වෙමින් තිබෙන්නේද මේ නිර්මිත යථාර්තයයි. එහෙත්, ඇත්තටම මේ ප්‍රතිශතය 40.5%කට පමණ වඩා වැඩි නැත. පොදුජන පෙරමුණේ සහාය ලැබූ ස්වාධීන කණ්ඩායම් හා පක්ෂ විසින් ලබාගත් හා එම පක්ෂය තරඟ කළේනම් ලබන්නට තිබූ ඡන්ද ප්‍රමාණයද ප්‍රතිශතයක් ලෙස 0.6-0.8% නොඉක්මවයි.

මාධ්‍ය වල පළවී ඇති ප්‍රතිශත ගණනය කර තිබෙන්නේ පොදුජන පෙරමුණ, එජාප, එජනිස හා ශ්‍රීලනිප, ජවිපෙ හා ඉලංගෛ තමිල් අරසු කච්චි යන ප්‍රධාන දේශපාලන පක්ෂ හා සන්ධාන පහ හැර අනෙකුත් පක්ෂ හා කණ්ඩායම් විසින් ලබාගෙන ඇති ලක්ෂ 12කට ආසන්න ඡන්ද ප්‍රමාණය නොසලකා හරිමිනි.

මෙවර පළාත් පාලන මැතිවරණ ප්‍රතිඵලය ලෙස බොහෝ දෙනා දන්නා දේ තනිකරම නිර්මිත යථාර්තයකි. එහෙත් ඒ මත පදනම්ව මේ මොහොත වන විටත් ඉතා වැදගත් දේශපාලන තීන්දු ගැනෙමින් පවතී. ලංකාවේ මහ පොළොවේ දේශපාලනයට තීරණාත්මක බලපෑමක් සිදුවිය හැකි දේ ලියන්නට අප අකැමැති නිසා මේ ගැන වැඩිපුර කතා කරන්නට කැමති නැතත්, කාලයක් යද්දී මේ නිර්මිත යථාර්තය "සැබෑ" යතාර්ථය බවටත්, ඉතිහාසය බවටත් පත් වනු ඇත.

මෙහිදී නිර්මිත යතාර්ථයක් ගැන අප කතා කරන්නේ සැබෑ යතාර්ථයකට සාපේක්ෂව නොව තවත් නිර්මිත යතාර්ථයකට සාපේක්ෂවය. ඒ මැතිවරණ කොමිසම විසින් ප්‍රකාශයට පත් කර ඇති නිල මැතිවරණ ප්‍රතිඵලයි. අප දන්නා තරමින් කිසියම් හේතුවක් නිසා ආනමඩුව ප්‍රාදේශීය සභාවේ ප්‍රතිඵල තවමත් ප්‍රකාශයට පත් කර නැති අතර කිරින්ද පුහුල්වැල්ල ප්‍රාදේශීය සභාවේ ප්‍රකාශිත නිල ප්‍රතිඵලය සංශෝධනය කර නැවත ඉදිරිපත් කර තිබේ.

පළාත් පාලන ආයතන දහයකටත් වැඩි ගණනක නිල ප්‍රතිඵල වල මේ වන විටත් බැලූ බැල්මටම පෙනෙන වැරදි දැකිය හැකිය. නිවැරදිම ප්‍රතිඵලය දැක ගන්නටනම් මේ වැරදිද නිවැරදි විය යුතුය. එවිට අපට දැකිය හැකි වනු ඇත්තේ සැබෑ යතාර්ථයද? ඡන්ද ප්‍රතිඵල වලින් පිළිබිඹු වන්නේ ඡන්දදායකයින්ගේ "සැබෑ" කැමැත්තද?

ප්‍රියන්ත, උඹ ඔය දකින ගොඩක් දේවල් ඇත්ත නෙමෙයි!

Sunday, October 29, 2017

උතුර දකුණ මාරු වුනොත්...


මේ දවස් වල අපේ දේශගුණය ඉතා සීඝ්‍රයෙන් වෙනස් වෙමින් පවතී. ඊයේ රාත්‍රියේ උෂ්ණත්වය බිංදුවෙන් පහළට ගොස් ඇති බව පෙනේ. උණුසුම් කාලය පුරා සරුවට වැවී තිබුණු නිවිති, කන්කුන් පඳුරු, වට්ටක්කා වැල් හා තක්කාලි ගස් ආදිය එක රැයින් මැලවී ගොස් තිබේ. ස්ප්‍රින් අනියන්, බොක් චෝයි වැනි ඇතැම් එළවළු වර්ග වලට පමණක් මේ සෘණ උෂ්ණත්වයට ඔරොත්තු දෙන්නට පුළුවන. වසරේ අඩක් පෘථිවියේ උතුරු අර්ධ ගෝලයට වැඩියෙන් සැලකූ ඉර දැන් වැඩියෙන් සලකන්නේ දකුණු අර්ධ ගෝලයේ ජීවත් වන අයට වුවත් උතුර දකුණනම් මාරු නොවී එසේම පවතී.

අපට උතුර, දකුණ, නැගෙනහිර හා බටහිර වැනි දිශා ගැන කතා කළ හැකි වුවත් ඒ පොළොව මත කිසියම් ස්ථානයකට සාපේක්ෂව මිස නිරපේක්ෂ ලෙස නොවේ. කිසියම් තැනක සිට බටහිරින් ඇති තැනක් පසුකර තවත් බටහිරට ගිය විට කලින් බටහිරින් තිබුණු තැන තිබෙන්නේ නැගෙනහිරින් මිස තව දුරටත් බටහිර දිශාවේම නොවේ. කෙසේ වුවත්, මෙය මෙසේ නොවන තැන් දෙකක් පෘථිවිය මත තිබේ. ඒ උත්තර ධ්‍රැවය හා දක්ෂිණ ධ්‍රැවයයි.

උත්තර ධ්‍රැවයට උතුරෙන් පොළොව මත වෙනත් තැන් නැත. එමෙන්ම, උත්තර ධ්‍රැවයේදී බටහිර හා නැගෙනහිර සමපාත වන නිසා එහි සිට බටහිරට හෝ නැගෙනහිරට යාමටද නොහැකිය. පොළොවේ සියලු තැන් තියෙන්නේ උත්තර ධ්‍රැවයට දකුණෙනි. මේ අයුරින්ම පොළොව මත පිහිටි සියලු තැන් තිබෙන්නේ දක්ෂිණ ධ්‍රැවයට උතුරෙනි. බටහිර හා නැගෙනහිර දිශා හා අදාළව මෙවැනි සුවිශේෂී තැන් නැත.

බටහිර හා නැගෙනහිර දිශා අතර කිසිදු සුවිශේෂී තැනක් නැති නිසා උතුරේ සිට දකුණට අඳින මධ්‍ය රේඛාවක් පොළොවේ ඕනෑම තැනක් හරහා ඇඳිය හැකිය. පැරණි වෛදිකයන් මේ ඉර ඇන්දේ ලංකාව හා උදේනි නුවර එම ඉර මත පිහිටන අයුරිනි. දැන් අපි බොහෝ විට මේ ඉර අඳින්නට පුරුදු වී සිටින්නේ එංගලන්තයේ ග්‍රිනිච් නගරය හරහා යන පරිදිය. මෙය ලෝක දේශපාලනය මත මිස භෞතික කරුණක් මත තීරණය වූවක් නොවේ.



ගෝලාකාර පෘථිවියේ ද්විමාන සිතියමක් අඳින විට එහි මධ්‍යය හරහා යන සිරස් රේඛාව ලෙස ඕනෑම තැනක් තෝරාගත හැකි වුවත්, මධ්‍යය හරහා යන තිරස් රේඛාව එසේ පහසුවෙන් වෙනස් කළ නොහැකිය. එවැන්නක් කරන්නේනම් උතුර හා දකුණ යන සංකල්පද, ඒ නිසාම අනෙකුත් දිශාවන් අර්ථ දක්වන ආකාරයද වෙනස් කරන්නට සිදු වේ. කෙසේ වුවත්, දැන් අප කරනවාක් මෙන් මේ නිශ්චිත තිරස් ඉරට උඩින් උතුර ලකුණු කිරීම අවශ්‍යම කරුණක් නොවේ. උතුර පහළින් හා දකුණ ඉහළින් තිබෙන පරිදි වුවද ලෝක සිතියමක් ඇඳිය හැකි අතර එහි කිසිදු වරදක් නැත.

එසේනම්, ලෝක සිතියමේ හෝ වෙනත් සිතියමක ඉහළින් උතුර තිබෙන්නේත්, පහළින් දකුණ තිබෙන්නත් ඇයි? මෙයට සරල හේතුව වන්නේ වත්මන් ලෝක සිතියම ප්‍රචලිත කළේ යුරෝපීයයන් වීමයි. ඔවුන්ට ලෝක සිතියමෙහි තමන්ගේ රටවල් ඉහළින් මිස පහළින් ලකුණු කරන්නට අවශ්‍ය වූයේ නැත. මෙයින් වෙනස්ව පැරණි අරාබි හා චීන සිතියම් වල දකුණ ඉහළින් ලකුණු කර තිබේ.

වත්මන් ලෝක සිතියම අමතක කළත් පැරණි ඉන්දියානුවන්ගේ ලෝකයේද උතුර තිබුණේ දකුණට ඉහළිනි. එයට හේතුවද පෙර හේතුවමය. ඉන්දියානුවන්ගේ ලෝකයේ උතුරෙන් සිටියෝ සුදු ලස්සන ආර්යයෝය. දකුණේ සිටියෝ කළු කැත අනාර්යයයෝය. සුරයන්ට උතුර අයිති වූ අතර දකුණ අයිති වූයේ අසුරයන්ටය.

අපට අවශ්‍යනම් ලෝක සිතියමක් හෝ වෙනත් සිතියමක් උතුර පහළට සිටින සේ සකස් කරන්නට පුළුවන. එතරම් ප්‍රචලිත නැතත් එසේ සකස් කළ සිතියම් තිබේ. කෙසේ වුවද, සිතියමක් එසේ වෙනස් කළ පමණින් උතුර දකුණ මාරු නොවේ. දේශාංශ රේඛා හමුවන තැන් දෙකෙන් එකක් උත්තර ධ්‍රැවය ලෙසත් අනෙක දක්ෂිණ ධ්‍රැවය ලෙසත් නම් කර ඇත්තේ සම්මතයෙන් නිසා භෞතික කරුණු මත මේ උතුර හා දකුණ වෙනස් වන්නේ නැත.

ඉහත උත්තර ධ්‍රැවය හා දක්ෂිණ ධ්‍රැවය මෙන් නොව චුම්භක උතුර හා දකුණ භෞතික සංසිද්ධියක් මත, එනම් පොළොවේ චුම්භක ක්ෂේත්‍රයේ හැසිරීම මත, තීරණය වන්නකි. මේ චුම්භක උතුරද කලින් කලට වෙනස් වන නමුත් එය මාලිමාවක් මඟින් නිරීක්ෂණය කළ හැකි දෙයකි. චුම්භක උතුර යනු දේශාංශ රේඛා හමුවන මනඃකල්පිත උත්තර ධ්‍රැවයම නොවූවත්, ඒ ආසන්නයේ ඇති තැනකි. ඒ නිසා, නාවික ගමනාගමනයේදී උතුර හොයා ගන්නට එයින් පිටිවහලක් ලැබේ. 

මාලිමාවක කටු කැරකෙන්නේ ඕස්ට්‍රේලියාව වැනි රටවල් තිබෙන පැත්තෙන් විරුද්ධ පැත්තටය. කැනඩාව වැනි රටවල් තිබෙන පැත්තටය. චුම්භක උතුරේ පිහිටීම වෙනස් වුවත් උතුර දකුණ මාරු වීම අපට අත්දැකීමක් නැති දෙයකි.

මිනිසුන් පමණක් නොව බොහෝ සතුන් පවා පොළොවේ චුම්භක ක්ෂේත්‍රයට සංවේදීය. බල්ලෙක් මුත්‍රා කරන්නේද පොළොවේ චුම්භක ක්ෂේත්‍රය ගැන සොයා බැලීමෙන් පසුවය. හදිසියේම මේ චුම්භක ක්ෂේත්‍රයේ උතුර හා දකුණ මාරු වුනොත් වෙන්නේ කුමක්ද?

මෙය විකාර කතාවක් නොවේ. පෘථිවිය බිහි වූ දින සිට විශාල වාර ගණනක් පොළොවේ චුම්භක ක්ෂේත්‍රයේ උතුර හා දකුණ මාරු වී තිබේ. මේ උතුර දකුණ මාරු වීම බොහෝ දුරට අහඹු ලෙස සැලකිය හැකි කාලාන්තර වලින් සිදුවන අතර එහි රටාවක් හඳුනා ගැනීම අපහසුය. උතුර දකුණ දකුණ මාරුවීම් දෙකක් අතර කාලය වසර මිලියනයක් තරම් දිගු වීමට මෙන්ම වසරක් හෝ වසර කිහිපයක් වැනි කෙටි කාලයක් වුවද විය හැකිය. උතුර දකුණ මාරුවීම් දෙකක් අතර සාමාන්‍ය කාලය වසර ලක්ෂ දෙක තුනක් පමණ වේ.



අවසන් වරට පෘථිවියේ උතුර දකුණ මාරු වී තිබෙන්නේ වසර ලක්ෂ අටකට පමණ පෙරය. මේ අනුව, මේ වන විට සාමාන්‍යයෙන් උතුර දකුණ මාරුවීමට ගත වන කාලය මෙන් දෙගුණයකටත් වඩා වැඩි කාලයක් ගත වී තිබේ. මෙය අසාමාන්‍ය දිගු කාලයකි. ඇතැම් අය සැක පහළ කරන්නේ මීළඟ උතුරු දකුණු මාරුව නුදුරේදීම සිදුවීමට ඉඩ ඇති බවයි. එසේ සිදු වුවහොත්, මාලිමා කටුවක් හැරෙනු ඇත්තේ දැන් මෙන් කැනඩාව හා යුරෝපය පැත්තට නොව ඕස්ට්‍රේලියාව පැත්තටය.

හදිසියේ උතුර දකුණ මාරු වුවහොත් එයින් ලෝකයට සිදුවන බලපෑම කෙබඳු වේද? පොසිල අධ්‍යයන මඟින් පෙනෙන්නේ මීට පෙර මෙය සිදු වූ අවස්ථා වලදීනම් කිසිදු විනාශයක් හෝ අමුතු දෙයක් සිදු වී නැති බවයි.

Saturday, October 28, 2017

උතුරේ ප්‍රශ්නය හා සැන්ට ක්ලෝස්


උතුරේ ප්‍රශ්නය කියා එකක් ඇතැයි සිතන ඇතැම් අය ඒ ප්‍රශ්නය විග්‍රහ කරන්නටත්, ප්‍රශ්නයට විසඳුම් සොයන්නටත් උත්සාහ කරති. උතුරේ ප්‍රශ්නය කියා එකක් තිබේනම් එයට හේතුව උතුර කියා එකක් තිබීමයි. එහෙම කිවුවත්, උතුර කියා එකක් නොතිබුණානම් ඒ නොතිබීමම ප්‍රශ්නයක් වෙන්නටද ඉඩ තිබුණේය. උතුර කියා නිශ්චිත දෙයක් තිබෙනවාද? එසේනම් ඒ කුමක්ද?

පැරණි ඉන්දියානුවන් (වෛදිකයින්) දැන සිටි ලෝකයේ හරි මැද ලෙස සැලකුණේ ලංකාවයි. සූර්ය සිද්ධාන්තයට අනුව, ඒ ලෝකයේ ලංකාවට උතුරෙන් රෝහිතක, උජ්ජයිනී (උදේනි) හා කුරුක්ෂේත්‍ර යන නගර පිහිටා තිබුනේ හරියටම පොළොවේ මධ්‍ය රේඛාව මතය. මෙසේ මධ්‍ය රේඛාව ලෙස හැඳින්වුණේ ලංකාව හා උත්තර ධ්‍රැවය යා කරන මනඃකල්පිත රේඛාවයි. උත්තර ධ්‍රැවය ලෙස සැලකුණේ පෘථිවියේ වඩාත්ම උතුරෙන් පිහිටි ස්ථානයයි.

නත්තල් සීයා හෙවත් සැන්ට ක්ලෝස් ජීවත් වන්නේද මේ උත්තර ධ්‍රැවයේය. එහි ඔහුගේ නිවස මෙන්ම නත්තල් දවසේ ලොව පුරා මිලියන ගණනක් දරුවන්ට එක රැයින් තෑගි ලෙස බෙදීම සඳහා සෙල්ලම් බඩු නිපදවන කර්මාන්තශාලාවද පිහිටා තිබේ.

උතුරු ඇමරිකාවේ වයස අවුරුදු පහක හයක දරුවෙකුගෙන් ඇසුවොත් ඉහත කතාව බොරුවක් නොවන බව ඔබට සහතික කර කියනු ඇත. රුඩොල්ෆ් නම් රත් නැහැ පිණි මුවා ඇතුළු පිණි මුවන් විසින් එළවන රථයෙන් පැමිණ කුස්සියේ දුම් කවුළුවෙන් බැස නත්තල් දා රැයේ හොරෙන්ම තෑගි බෙදා යන සැන්ට ක්ලෝස් මෙන්ම වැටෙන කිරිදත් වෙනුවෙන් මුදල් ගෙවන ටූත් ෆෙයරිද ඔවුන්ගේ ප්‍රත්‍යක්ෂ්‍ය දැනුමකි.

මේ දරුවෝ බොහෝ දෙනෙකු නත්තලට මාසයකට පමණ පෙර සිට තමන් කැමති තෑගි ගැන සඳහන් කර සැන්ටාට ලිපියක් යවන්නට අමතක කරන්නේ නැත. මේ ලිපි දැමීම සඳහා අපේ සිටි කවුන්සිලයේ විශේෂ තැපැල් පෙට්ටියක් තිබේ. ලිපි සියල්ල එකතු කර උත්තර ධ්‍රැවයේ සිටින සැන්ටා වෙත යවන්නට සිටි කවුන්සිලය කටයුතු කරන අතර ඔවුන් මේ කටයුත්ත නිසි පරිදි කරන බවට කිසිදු සැකයක් නැත්තේ ලිපියට සැන්ටාගෙන් පිළිතුරක් තැපෑලෙන් ලැබෙන බැවිනි.

ළමයින් ඉල්ලා සිටින තෑගි එලෙසම ලැබෙනු ඇති බවට මේ පිළිතුරු ලිපිය මඟින් සැන්ටා විසින් බොහෝ විට දැනුම් දීමක් කරයි. සිය උදවුකරුවන් වන එල්ෆ්ලා කෙසේ වුවත් සැන්ටාගේ නියෝජිතයින් වන ළමයින්ගේ දෙමවුපියන් හරහා සැන්ටා මේ කටයුත්ත කර ගනී. දැන් මා ජීවත් වන නගරය මුළුමනින්ම වාගේ ඉහළ ආදායම් උපයන්නන් ජීවත්වන නගරයක් නිසා සැන්ටාට මේ තෑගි බෙදාදීමේ කටයුත්ත එතරම් අපහසුවකින් තොරව ක්‍රියාත්මක කළ හැකිය.

මීට පෙර මා කලක් ජීවත් වූ, උත්තර ධ්‍රැවයට වඩා ආසන්නව තිබුණු නගරයක මේ කටයුත්ත සිදු වුනේ හරියටම මේ පිළිවෙළටම නොවේ. ඒ නගරයේ සිටි ළමයින්ට සැන්ටා ගෙදරටම තෑගි බෙදුවේ නැති අතර ලියුම විශේෂිත තැපැල් පෙට්ටියට දමා ටික දවසකින් සැන්ටාගෙන් ලැබුණු පිළිතුරු ලිපියේ සඳහන්ව තිබුණු තැනට එහි සඳහන් දිනයට හා වෙලාවට ගොස් සැන්ටාගේ අතින්ම මේ තෑගි ලබාගත යුතු විය. නත්තලට පෙර නගරයේ සුපිරි වෙළඳසැල්, පුස්තකාල, තැපැල් කාර්යාල හා පෞද්ගලික ආයතන ආදියේ වූ නත්තල් ගස් වල එක් එක් දරුවාට අවශ්‍ය තෑග්ග (දරුවාගේ තොරතුරු රහිතව) සඳහන් ටැග් එල්ලා තිබුණු අතර අවශ්‍ය අයෙකුට මේ ටැග් එකක් හෝ වැඩි ගණනක් කඩාගෙන අදාළ තෑග්ග හෝ තෑගිද සමඟ ආපසු භාර දිය හැකි වූ අතර බොහෝ විට නත්තලට සතියකට හෝ දෙකකට පෙර නත්තල් ගස් වල වූ ටැග් අවසන් විය. ඒ නිසා, අඩු ආදායම්ලාභී පවුලක දරුවෙක්ට වුවද තමන් සැන්ටාගෙන් ඉල්ලා සිටි තෑගි නොලැබී ගියේ නැත.


සැන්ටාට ලියන ලිපි විශාල ප්‍රමාණයක් සෑම වසරකම නත්තලට පෙර මෙවැනි විශේෂිත තැපැල් පෙට්ටි වලට අමතරව සාමාන්‍ය තැපැල් පෙට්ටි වලටද වැටේ. ඇමරිකාවේ තැපැල් පෙට්ටි වලට එසේ වැටෙන "නෝර්ත් පෝල්" ලෙස ලිපිනය ලියූ ලිපි විශාල ප්‍රමාණයක් ඇත්තටම "නෝර්ත් පෝල්" තැපැල් කන්තෝරුව දක්වාම යයි. මේ "නෝර්ත් පෝල්" තැපැල් කන්තෝරුව තිබෙන්නේ ඇමරිකාවේ ඇලස්කා ප්‍රාන්තයේ පිහිටි "නෝර්ත් පෝල්" නගරයේය. මෙහි තැපැල් කේතය 99705යි. ඇලස්කා ප්‍රාන්තයේ මැද හරියේ පිහිටි "නෝර්ත් පෝල්" නගරයේ සැන්ට ක්ලෝස්ගේ නිවසද පිහිටා තිබේ.


"මටයි කියල ඉඩම් අඟලක්වත් නෑ!"

සමහර අය මෙසේ මැසිවිලි කියනු මා අසා තිබේ. තමන්ගේ නිජබිමේ ඉඩම් අඟලක්වත් නැති එහෙම අයට කැමතිනම් ඩොලර් 9.95ක මුදලකට ඇමරිකාවේ නෝර්ත් පෝල් නගරයෙන් ඉඩම් අඟලක් මිලදී ගන්නට පුළුවන්කම තිබේ. ඇමරිකාවෙන් පිටත රටකට ඔප්පුව තැපැල් කර යැවීම සඳහා තවත් ඩොලරයක් අය කෙරේ.

කෙසේ වුවද, බොහෝ දෙනෙක් "නෝර්ත් පෝල්" ලෙස හඳුනාගන්නේ උඩින් කී ඇමරිකානු නගරය නොවේ. දේශාංශ රේඛා ලෙස හඳුන්වන මනඃකල්පිත රේඛා හමුවන මනඃකල්පිත ස්ථාන දෙකෙන් එක් තැනකි. අනිත් තැන සවුත් පෝල් හෙවත් දක්ෂිණ ධ්‍රැවයයි.


දේශාංශ රේඛා හමුවන මනඃකල්පිත උත්තර ධ්‍රැවයේ අයිතිය මතභේදාත්මක එකකි. කැනඩාව, රුසියාව හා ඩෙන්මාර්කය වැනි මෙම ස්ථානයට ආසන්නව පිහිටි රටවල් කිහිපයක්ම උත්තර ධ්‍රැවයට අයිතිය කියයි. විශේෂයෙන්ම උත්තර ධ්‍රැවය ආශ්‍රිතව ඇති ඛනිජ සම්පත් හේතුවෙන් පසුගිය දශකය පුරා මේ මතභේදය වඩාත් තීව්‍ර වෙමින් පවතී.

මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස කැනඩාව විසින් වසර කිහිපයකට පෙර සැන්ට ක්ලෝස් කැනේඩියානු පුරවැසියෙකු බව නිල වශයෙන්ම දැනුම් දුන් අතර පසුව සැන්ට ක්ලෝස්ට හා ඔහුගේ බිරිඳට ලොව වටා ළමුන්ට තෑගි බෙදා ඔහුගේ නිවස පිහිටි කැනඩාවට (උත්තර ධ්‍රැවයට) නැවත පැමිණීමේදී ප්‍රශ්නයක් නොවීම සහතික කරන්නට කැනේඩියානු ගමන් බලපත්‍රද නිකුත් කළේය. කැනේඩියන් ගමන් බලපත්‍රලාභීන්ට ඇමරිකාවට පැමිණෙන්නට වීසා අවශ්‍ය නොවන නිසා ඇමරිකාවේ ළමුන්ට මෙයින් ප්‍රශ්නයක් වී නැත. ඊට අමතරව සැන්ටාට ලියුම් යවා පිළිතුරු ලබාගන්නට කැමති අයට එසේ ලිපි යැවිය හැකි නිල ලිපිනයක්ද කැනඩාවේ තිබේ. කැනඩාව තුළ මේ ලිපි යවන්නට මුද්දර ගාස්තුද අවශ්‍ය නැත.

ඇමරිකාවේ පිහිටි පළමු උත්තර ධ්‍රැවයට මෙන් නොව, මේ දෙවන උත්තර ධ්‍රැවයට කැනඩාව ඇතුළු රටවල් කිහිපයක්ම අයිතිය කිවුවත් එය තහවුරු කර ගැනීම අපහසු කාර්යයයක් වන්නේ මේ ස්ථානය ස්ථිර බිම්කඩක පිහිටා නැති නිසාද බැවිනි. දක්ෂිණ ධ්‍රැවය පිහිටි ස්ථානය මෙන් නොව, උත්තර ධ්‍රැවය පිහිටි ස්ථානය පිහිටා ඇත්තේ පාවෙන අයිස් ස්ථරයක් මත නිසා යම් මොහොතක එහි කොඩියක් වැනි දෙයක් සිටුවා සලකුණු කළත් නැවත එහි එන විට කොඩිය තිබෙන තැන මුල් තැනම නොවේ.

ඉහත කී උත්තර ධ්‍රැව දෙකට අමතරව තෙවන උත්තර ධ්‍රැවයක්ද තිබේ. මේ සියවස් ගණනක් තිස්සේ නාවිකයින් විසින් ප්‍රයෝජනයට ගත්, ඉතා මෑතකදී ජීපීඑස් තාක්ෂනය ව්‍යාප්ත වන තුරුම ලොව පුරා බොහෝ දෙනෙකුට මඟ සොයා ගැනීමට උපකාර කළ මාලිමා යන්ත්‍ර වලින් පෙන්වන චුම්භක උතුරයි. චුම්භක උතුරද දිනපතාම වෙනස් වන දෙයක් මිස පොළොවේ පිහිටි නිශ්චිත ස්ථානයක් නොවේ.

උතුර කියන්නේම මේ තරම් අවිනිශ්චිත දෙයක් නිසා උතුරේ ප්‍රශ්නය ගැන උතුර දකුණ මාරු වන තුරු කල්පනා කරන්නට අවශ්‍ය නැත. උතුර දකුණ මාරුවීම ගැන අපි පසුව වෙනත් ලිපියකින් කතා කරමු.

Thursday, August 24, 2017

දවල් තාරකා, අමාවක සඳ සහ යතාර්ථය


සාමාන්‍යයෙන් දවල් තාරකා දැකිය නොහැකිය. අමාවක සඳද දැකිය නොහැකිය. දවල් අහසේ තාරකා නොපෙනුණත්, රෑ මෙන්ම දවාලේත් තාරකා අහසේ ඇති බවත්, ඒවා නොපෙනෙන්නේ ඉර එළියේ දීප්තිය නිසා බවත් අපි දනිමු. ඒ, ඒ බව අප ඉගෙනගෙන ඇති බැවිනි. එමෙන්ම, අමාවක දිනයේද අහසේ හඳ ඇති බවත්, එය අපට නොපෙනෙන්නේ එහි පිහිටීම අනුව හඳේ අපට පෙනෙන පැත්තට ඉර එළිය නොවැටෙන බැවින් බවත් අපි දනිමු. එයද අප දන්නේ ඒ බව අප විසින් ඉගෙනගෙන ඇති බැවිනි. දවල් තාරකා හා අමාවක සඳ අපට සාමාන්‍යයෙන් අපේ දෑසින් ප්‍රත්‍යක්ෂයෙන් දැකිය නොහැකිය. එසේ ප්‍රත්‍යක්ෂයෙන් දැකිය නොහැකි දවල් තාරකා හා අමාවක සඳ යථාර්තයක්යැයි අප සිතන්නේ එක්කෝ තර්ක ඥානයෙනි. එසේ නැත්නම් ඒවා පවතින්නේයැයි අපට කියන අයෙකු විශ්වාස කිරීම නිසාය.

දවල් අහසේ තාරකා ඇති බවත් අමාවක දින අහසේ හඳ ඇති බවත් මිනිස්සු වසර දහස් ගණනක සිට දැන සිටියහ. එපමණක් නොව කිසියම් නිශ්චිත මොහොතක මේ ආකාශ වස්තු අහසේ තිබෙන තැන හරියටම කියන්නටද ඔවුන්ට හැකි විය. ඔවුන්ට එසේ කියන්නට හැකි වුනේ රෑ දකින තරු වල පිහිටීම වෙනස්වන ආකාරයත්, හඳේ වක්‍රය දවසින් දවස වෙනස් වන ආකාරයත් නිරීක්ෂණය කර මේ ආකාශ වස්තූන්ගේ සාපේක්ෂ චලනයන් පිළිබඳව ප්‍රවාද ගොඩනඟාගන්නට ඔවුන් සමත් වූ බැවිනි.

මේ ප්‍රවාද "නිවැරදි බව තහවුරු කරගන්නට" ඔවුන්ට කලාතුරකින් අවස්ථාවක් ලැබුණේය. ඒ පූර්ණ සූර්යග්‍රහණයක් සිදුවන දවසකදීය. පූර්ණ සූර්යග්‍රහණයක් සිදුවන අවස්ථාවක දවල් තාරකා මෙන්ම අමාවක හඳද දෑසින් දැකිය හැකිය.

ප්‍රවාදයක් නිවැරදි බව තහවුරු කරගැනීමට ප්‍රවාදය හා ගැලපෙන ප්‍රත්‍යක්ෂ නිරීක්ෂයක් මෙන්ම ඒ ප්‍රත්‍යක්ෂ නිරීක්ෂණය නිසා ප්‍රවාදය තහවුරු වන බවට විශ්වාසයක්ද අවශ්‍ය වේ. පූර්ණ සූර්යග්‍රහණයක් සිදුවන විට තමන් දැන සිටින හා විශ්වාස කරන ප්‍රවාදය අනුව හඳ හා තාරකා තිබිය යුතු තැන්වල ඒවා තිබෙන බව නිරීක්ෂණය කළ හැකිය. ඒ නිරීක්ෂණය විසින්, පෙර කී ග්‍රහ වස්තූන් අදාළ තැන් වලට පැමිණියේ ප්‍රවාදයෙන් විස්තර කරන ආකාරයට බව තහවුරු නොකළත්, එසේ  විශ්වාස කිරීම වඩා පහසු කරයි.

මේ ලිපිය ලියන්නට පටන්ගත් පසුගිය සඳුදා (අගෝස්තු 21) ඇමරිකාවේ ගම් නගර ගණනාවකට කලකට පසු පූර්ණ සූර්යග්‍රහණයක් දර්ශනය විය. මහාද්වීපික ඇමරිකාවේ හැම තැනකටම වාගේ මෙය අඩු වශයෙන් අර්ධ සූර්යග්‍රහණයක් ලෙස දිස්විය.

වසර 1-2 කට වරක් ලෝකයේ කොතැනකට හෝ පූර්ණ සූර්යග්‍රහණයක් දිස්වන නමුත් පෘථිවිය මත කිසියම් නිශ්චිත ස්ථානකට පූර්ණ සූර්යග්‍රහණයක් දර්ශනය වන්නේ සාමාන්‍ය වශයෙන් වසර 375කට පමණ වරකි. ඒ නිසා, පූර්ණ සූර්යග්‍රහණයක් දකින්නට ලැබීම බොහෝ දෙනෙකුට ජීවිතයේ එක් වරක් පමණක් ලැබෙන අවස්ථාවකි.

සඳුදා සිදුවූ සූර්යග්‍රහණයද මා ජීවත්වන නගරයට පූර්ණ සූර්යග්‍රහණයක් සේ දිස් නොවුණේය. එසේ දැක ගැනීමටනම් මා විසින් අඩු වශයෙන් සැතපුම් දෙසීයක්වත් දකුණට යා යුතු විය. එහෙත්, පසුගිය සඳුදා දිනය මගේ රැකියාව හා අදාළ සුවිශේෂී දිනයක් වූ නිසා සූර්යග්‍රහණය ගැන මාස ගණනකට පෙර දැන සිටියත් නිවාඩුවක් ගන්නට හැකියාවක් තිබුණේ නැත.

කෙසේ වුවද, මා ජීවත් වන නගරයේ සිට සූර්යයාගෙන් 92%ක්ම වැසෙනු පෙනෙන්නට නියමිතව තිබුණු නිසා පූර්ණ සූර්යග්‍රහණය දකින්නට නොලැබුණද විශාල පාඩුවක් නොවනු ඇති බව මගේ පූර්ව විශ්වාසය විය. මීට පෙර ඉරෙන් 8%ක් පමණක් නිරාවරණය වී තිබුණු අවස්ථාවක් දැක නොතිබුණු නිසා මගේ විශ්වාසය වූයේ ඉර එතරම් වැසුණු විට පොළොව සෑහෙන තරමට අඳුරු වනු ඇති බවයි. ඒ නිසා, ගෙදර සිටම සූර්යග්‍රහණය නැරඹීමට සැලසුම් කළෙමි.

එහෙත්, අවසානයේදී මගේ බලාපොරොත්තු ඒ අයුරින්මනම් ඉටු නොවුණේය. ඉරෙන් 92%ක් ආවරණය වුවද ඉතිරි 8% නිසා ලැබුණු ආලෝකය පමණක් වුවද සැලකිය යුතු මට්ටමක තිබුණු අතර ඉරෙන් 80%ක් පමණම ආවරණය වී තිබියදීත් පොළොවේ කිසිදු වෙනසක් නොපෙනුණේය. ඉරෙන් 85-90%ක් පමණ ආවරණය වෙද්දී, ඉර එළියේ දීප්තිය තරමක් අඩු වුවත් ඉර වලාකුළු වලින් වැසුණු අඳුරු දිනයක ඇතිවන අඳුරට වඩා මේ අඳුර දැඩි නොවුණේය.

සූර්යග්‍රහණ ගැන කෙතරම් කියවා, අසා තිබුණත් එය දෑසින් දකින විට ලැබෙන අත්දැකීමට ඒ කිසිවක් සමකළ නොහැකිය.

ලංකාවට අවසන් වරට පූර්ණ සූර්යග්‍රහණයක් දර්ශනය වී ඇත්තේ 1955 ජූනි 20 දිනය. ඒ වන විට මා ඉපදී නැත. මේ සූර්යග්‍රහණය පැවතෙද්දී ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙකු විසින් ඡවි කල්‍යාණය වර්ධනය කර ගැනීමට වදකහ යුෂ බීමෙන් සිදු වී ඇති අකරතැබ්බය බොහෝ දෙනෙකු දනිති. මේ ගැන මම විස්තර කරනවාට වඩා සී ඩී ෆොන්සේකාගෙන්ම අහන එක හොඳය.



මේ සිද්ධිය බොහෝ දෙනෙක් විස්තර කරන්නේ හොර වෙදෙකුට මුළු රටම රැවටුණු සුවිශේෂී අවස්ථාවක් ලෙසිනි. අදාළ සිද්ධිය මතක තිබෙන වැඩිහිටියන් කියන ආකාරයට මේ වදකහ කතාව ප්‍රවර්ධනය කරන්නට ඒ දවස්වල බොහෝ දෙනෙකු ඉදිරිපත් වී ඇති අතර අන්තිමට වැඩේ වැරදුණු පසු පොලීසියට කුදලාගෙන ගොස් නඩු දමා තිබෙන්නේ එක් අයෙකුට පමණි. ඒ පුද්ගලයාද අන්තිමේදී නිදහස් වී තිබේ. ඒ ඔහු දැනුම් දී ඇත්තේ වදකහ යුෂ තේ හැන්දක් පානය කිරීමට පමණක් බැවින් හා එම මාත්‍රාව අහිතකර නොවන බව ඔහු වෙනුවෙන් පෙනී සිටි නීතිඥයා විසින් පෙන්වා දී ඇති බැවිනි.

කොහොමටත් ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙක් එකතු වී කරන වැඩ වැරදුණු විට බොහෝ විට සිදුවන්නේ කට්ටියම එකතු වී එක් අයෙකු මත වරද පැටවීමයි. අන්තිමට ඔහුත් වරදින් නිදහස් වීමෙන් ප්‍රශ්නය කෙළවර වේ. 

ඉහත පුරුද්ද වගේම ක්ෂණික ප්‍රතිඵල ගන්නට ඖෂධ අධි මාත්‍රා ගැනීමේ පුරුද්දත් වසර හැටකට පසුවත් ලාංකිකයින් වෙතින් ගිලිහී ගොස් නැති තවත් පුරුද්දකි. ලංකාවේ නිපදවන ආහාර බොහොමයක අහිතකර රසායන තිබෙන්නේ ඒවා නිපදවන සමාගම් වල වැරැද්දෙන්ම නොව වඩා හොඳ ප්‍රතිඵල ගන්නට අනුමත ප්‍රමාණ ඉක්මවා ඒවා යෙදීම සාමාන්‍ය භාවිතාවක් වී ඇති බැවිනි.

සූර්යග්‍රහණය වෙලාවේ වදකහ යුෂ පානය කළ විට සම පැහැපත් වන බව ඒ කාලයේ ලාංකිකයින් රැසක් විශ්වාස කර ඇති බව පෙනේ. එමෙන්ම, හමෙන් හෝ සුද්දන් වෙන්නට ඒ දවස්වලත් විශාල උවමනාවක් තිබී ඇති බව පෙනේ. වදකහ නිසා ලස්සන වන බවට පැවතී ඇති විශ්වාසය පමණක් නොව ලස්සන කියන එකද අවසාන වශයෙන් විශ්වාසයකි.

මෙවර සූර්යග්‍රහණය සිදු වෙද්දී ඇමරිකාවේ වදකහ යුෂ හෝ සම පැහැපත් කරන ඖෂධ ප්‍රවර්ධනය කෙරුණේ නැතත් ඒ සිද්ධිය මුල් කර ගෙන ඇසේ පැළඳීමට ආරක්ෂක කණ්ණාඩි විශාල ලෙසත්, පොත්, තොරතුරු පත්‍රිකා, ටී ෂර්ට්, කෝප්ප ආදිය තරමක් දුරටත් අළෙවි කෙරුණේය.

නාසා ආයතනය විසින් අනුමත කළ කණ්නාඩියක් පළඳා මිස පියවි ඇසින් හෝ සාමාන්‍ය අවු කණ්ණාඩි පළඳා ඉර දෙස නොබැලිය යුතු බව විශේෂයෙන් අවධාරණය කෙරුණු අතර ඒ නිසා සූර්යග්‍රහණ දිනය ආසන්න වෙද්දී මේ ආරක්ෂක කණ්ණාඩි වල මිල කිහිප ගුණයකින් ඉහළ ගියේය. කෙසේ වුවද, බොහෝ තැන් වල මේ කණ්නාඩි නොමිලේ බෙදා හැරීමද සිදුවිය. "නොමිලේ" කිවුවත් ඇත්තටම වුණේ ලංකාවේ දන්සැල් වලදී මෙන් කිසිවෙකු විසින් වෙනත් අය වෙනුවෙන් වියදම දැරීමයි.

මාධ්‍ය මඟින් දැඩි ලෙස අවධාරණය කෙරුණු පරිදි, මෙවැනි ආරක්ෂක කණ්ණාඩි නැතිව ඉර දෙස බැලීමෙන් පෙනීම ස්ථිර ලෙසම නැති වී යාමේ අවදානමක් තිබුණේය.

සූර්යග්‍රහණයක් ඇති විටක හෝ නැති විටක ඉර දෙස කෙළින් බැලූ විට ඉරේ අධික දීප්තිය නිසා ඇසේ යෂ්ඨි සෛල ඒවායේ උපරිම මට්ටම දක්වා සංවේදී වෙයි. වැඩි වෙලාවක් මෙසේ බලා සිටි විට ඒවා එක් අන්තයක හිර (stuck) වන අතර නැවත සාමාන්‍ය තත්ත්වයට පැමිණීමට කිසියම් වෙලාවක් යයි. මේ කාලය අතර තුළ නැවත සාමාන්‍ය ආලෝකය දෙස බැලූ විට "ඇස් නිලංකාර වී" කිසිවක් නොපෙනේ. 

ස්ථිර අන්ධභාවය දක්වා දුරදිග යාමට ඉඩ ඇති මේ තාවකාලික අන්ධභාවයට හේතුව මොළය දෘෂ්ඨිය හා අදාළ සංඥා විශ්ලේෂණය කරන්නේ සාපේක්ෂ පදනමකින් වීමයි. දැඩි ආලෝකයකට ඇස් නිරාවරණය වූ විට ටික වෙලාවක් යනතුරු සාමාන්‍ය ආලෝකය පෙනෙන්නේ අඳුරක් දෙසිනි. පොළොව යට පිහිටි උමඟක් වැනි තැනක දැඩි අඳුරේ වැඩි වෙලාවක් සිටිය විට යෂ්ඨි සෛල අනෙක් අන්තයේ හිර වීම නිසාද මෙවැනිම දෙයක් සිදුවිය හැකිය.

රබර් පටියක් ඕනෑවට වඩා ආතතියකට ලක් කළ විට හෝ දුනු දඟරයක් (spring) ඕනෑවට වඩා පීඩනයකට ලක්කළ විට මෙන් දැඩි ආලෝකයකට හෝ දැඩි අඳුරකට විශාල වෙලාවක් නිරාවරණය වීමෙන් පසු ඇසේ යෂ්ඨි සෛල නැවත යථා තත්ත්වයට පත් නොවී එසේම තිබීමේ අවදානමක් තිබේ. 

සාමාන්‍යයෙන් සිරුරේ කිසියම් කොටසකට හානි පැමිණෙන්නට පෙර මොළය අපට අනතුරු ඇඟවීමක් කරයි. ඒ වේදනාවක් දැනෙන්නට සැලැස්වීම මඟිනි. එහෙත්, ඉහත අවස්ථා වලදී මොළය එසේ වේදනාවක් දැනෙන්නට සලස්වන්නේ නැති නිසා කිසියම් පුද්ගලයෙකු ස්ථිර අන්ධ භාවයට පත් වන තුරුම වුවත් ඉර දෙස බලා සිටින්නට ඉඩ තිබේ. සාමාන්‍ය අවස්ථාවක ඉර දෙස බලා සිටීම පීඩාකාරී වුවත් සූර්යග්‍රහණයක් සිදුවන විටක එය එසේ නොවන නිසා එවැනි අවස්ථාවක ස්ථිර ලෙස ඇස් අන්ධ වීමේ අවදානම වැඩිය.

ඇතැම් විට ඉතිහාසය පුරා වරින් වර සූර්යග්‍රහණ අවස්ථාවල ඉර දෙස බැලූ ඇතැම් අයගේ දෑස් ස්ථිර ලෙස අන්ධ වූවා විය හැකිය. සූර්යග්‍රහණ "අපල" ගෙන දෙන බවට වන මතයක් ඇති වන්නටද මෙය හේතුවක් වූවා විය හැකිය. කෙසේ වුවද මෑත වසර වලදී මෙවැනි සිද්ධි වාර්තා වී නැති තරම්ය. ඇතැම් කසිණ භාවනා වල ආරම්භක අදියරේදී කරන්නේද ඇසේ කිසියම් කේතු සෛල හෝ යෂ්ඨි සෛල ප්‍රභේදයක් එක් අන්තයක කෙළවර දක්වා උත්තේජනය කිරීම විය හැකිය.


අපේ පෙනීම සිදුවන යාන්ත්‍රනය ගැන මගේ පෙර ලිපි ගණනාවකම කතා කර තිබේ. අප විසින් "මම" ලෙස හඳුනාගන්නා පුද්ගලයාව සංස්කරණය කරගැනීමට දායක වන අපේ ඉන්ද්‍රියයන්ට ලැබෙන බාහිර සංඥා අපේ මොළය තුළ විශ්ලේෂණය කෙරෙන ක්‍රියාවලියේදී මොළයට වැඩිපුරම තොරතුරු ලබාදෙන ඉන්ද්‍රිය ඇසයි. ඒ නිසා අප දන්නා ලෝකය යනු බොහෝ දුරට අප දකින ලෝකයයි.

පසුගිය සතියේ පළ කළ ලිපියකට ප්‍රතිචාර දක්වමින් මධ්‍යස්ථ මතධාරියා විසින් ලියා තිබුණේ මිනිසෙකු යනු කාබනික යන්ත්‍රයක් බවයි. අපේ හැඟීම් දැනීම් මෙන්ම අප විසින් සංස්කරණය කර ගන්නා ලෝකය නිර්මාණය වන ආකාරය කෙරෙහි බලපාන රසායනික ක්‍රියාකාරකම් සැලකූ විට ඔහු යෝජනා කරන වචනය නරක එකක් නොවේ. මේ කාබනික යන්ත්‍රයටද වෙනත් ඕනෑම යන්ත්‍රයකට මෙන් එය නිර්මාණය වී ඇති සැලසුමේ සීමාවන් අතික්‍රමණය කිරීම ඉතා අපහසු කාර්යයකි.

අප 'දකින' යතාර්ථය යනු බොහෝ විට අපේ දෑස් අබියස ඇති බව අපේ මොළය අපට කියන දෙයයි. මේ යථාර්තය සංස්කරණය කිරීම සඳහා මොළය විසින් උපයෝගී කර ගන්නා දෘශ්‍ය සංඥා කේතනය කර විද්‍යුත් සංඥා බවට හරවා දෘෂ්ඨි විතානයේ සිට මොළයට සම්ප්‍රේෂණය කිරීමටත් මොළයේ මතක සෛල වල ඇති තොරතුරු සමඟ සසඳමින් ඒ විද්‍යුත් සංඥා විශ්ලේෂණය කර අප දකින ලෝකය නිර්මාණය කිරීමටත් අපේ ඇස හා මොළය සම්බන්ධ කාබනික උපාංගයට කිසියම් අවම කාලයක් ගතවේ. ඒ නිසා අප දකින ලෝකය හැම විටම වාගේ "අතීතය" වනවා පමණක් නොව මේ කුඩා කාලාන්තරය තුළ "බාහිර පරිසරයේ" සිදුවන වෙනස්කමකට මිනිස් යන්ත්‍රය සංවේදී නැත. මෙය තරමක් දුරට පරිගණකයක් විසින් කෙටි කාලාන්තර ඇතුළත, එකිනෙකට සුළු වශයෙන් වෙනස් දෘශ්‍ය රාමු ගණනාවක් වේගයෙන් මාරු කිරීම මඟින් චලනයක් සිදු වන බව අපට ඒත්තු ගැන්වීම වැනි දෙයකි.

ලෝකයේ පවතින හැම දෙයක්ම හැම මොහොතකම වෙනස් වෙමින් පවතීනම් උත්පාද හා භංග හැර ස්ථිතියක් පවතින්නේ කෙසේද යන්න ඇතැම් අයෙකුට මතු විය හැකි ප්‍රශ්නයකි. ඇතිවීමක් හා නැතිවීමක් ඇත්නම් ඒ දෙක අතර පැවැත්මක්ද තිබිය යුතුය. පැවැත්මක් නැත්නම් ඇතිවීමත් නැති වීමත් ලෙස දෙකක් තිබිය නොහැකිය. පැවැත්මක් ඇත්නම් පවතින්නෙක්ද සිටිය යුතුය. පවතින්නෙක් කිසිසේත්ම නැත්නම් එහි ඇත්තේ ශුන්‍යතාවයයි. (මේ වියුණුවේ පළ කරන ඇතැම් ලිපි වල ඇති ඇතැම් කරුණු ලියන්නේ අප මෙන්ම හැම දෙයම නොදන්නා හා එසේ නොදන්නා බව දන්නා ටික දෙනෙකු ඉලක්ක කරගෙන මිස හැකිතරම් වැඩි පිරිසකට ආමන්ත්‍රණය කිරීමේ අරමුණින් හෝ හැම දෙයම දන්නා අය වෙනුවෙන් නොවේ.)

මිනිස් යන්ත්‍රයේ ජීව විද්‍යාත්මක ක්‍රියාකාරිත්වය මේ ස්ථිති යන්න පැහැදිලි කරයි. වෙනස් නොවන දෙය තිබෙන්නේ බාහිර පරිසරයේ නොවේ. එය තිබෙන්නේ අපේ මනසේය. මේ "වෙනස් නොවීම" අපේ ජීව විද්‍යාත්මක සීමාවකි. යතාර්ථය නිර්මාණය කරගන්නේ මනස විසින් නිසා මේ වෙනස් නොවන, මනසට තවදුරටත් විභාජනය කළ නොහැකි කුඩාම දෘශ්‍ය රාමුව යතාර්ථයේම කොටසක්ද එහි මූලික තැනුම් ඒකකයක්ද වෙයි.

ඒ අනුව, වෙනස් නොවන පුද්ගලයෙකු සිටින ඉතා කුඩා මොහොතක් තිබේ. ඒ කුඩා කාලය තුළ වෙනස් නොවන පුද්ගලයෙකු සිටින්නේ එතරම් කුඩා කාලයක් තුළ සිදුවන වෙනස්වීමකට සංවේදී විය හැකි පරිදි අප ජීව විද්‍යාත්මකව පරිණාමය වී නැති බැවිනි. තමන් කවුද කියා සොයන අයෙකුට අවසාන වශයෙන් "තමන්" හමුවන තැන මෙන්ම මිනිසෙකුට තමන් ඇතුළු ලෝකය අවබෝධ කරගත හැකි සීමාවද මෙයයි. මේ කුඩා මොහොත තුළ "සිටින" මිනිසා ඊළඟ මොහොත තුළ වෙනස් මිනිසෙකු බවට පරිණාමය වෙයි. ඒ මිනිසා එකවර මේ මිනිසාද වෙනත් මිනිසෙකුද වෙයි. "පුද්ගලයෙකුට" "තමන්ව" හඳුනාගත හැකි මේ කුඩා මොහොත තුළ ජීවත්වීම තබා ඒ වෙත එබී බැලීම පවා අප බොහෝ දෙනෙකුට අසීරු කාර්යයකි.

ඇස ඇසුරෙන් මෙය පැහැදිලි කළද, වෙනත් ඉන්ද්‍රියයන් හා අදාළවද මෙවැනි සීමාවන් තිබේ. අප හැමවිටම දකින්නේ "අතීතය" කියා මා පෙර කීවත්, එය එසේ වන්නේ අපට පිටින් අපට වඩා ඉදිරියෙන් පවතීයැයි අප සිතන වෙනත් යතාර්ථයකට සාපේක්ෂවය. එවැනි වෙනත් යතාර්ථයක් අපට මනසින් මිස මසැසින් හෝ අනෙකුත් සිවු ඉන්ද්‍රියන්ගේ උදවුවෙන් කිසිදා දැකිය නොහැකිය. ඒ නිසා දෘශ්‍ය සංඥා විශ්ලේෂණය කරමින් අපේ මොළය විසින් සංස්කරණය කරන යතාර්ථය පුද්ගලයෙකුට සාපේක්ෂව ඔහුගේ හෝ ඇයගේ වර්තමානය මිස අතීතයක් නොවේ.

වර්තමානය යනු පුද්ගලයාගේ ජීව විද්‍යාත්මක ක්‍රියාකාරිත්වයට සම්බන්ධ දෙයක් නිසා කාලය යන සංකල්පයද එවැනිම සාපේක්ෂ දෙයකි. මේ කියන්නේ අයින්ස්ටයින්ගේ කාලය ගැන නොවේ. කාලය අර්ථ දැක්විය හැක්කේම යමක් වෙනස් වන වේගය ලෙසිනි. වෙනස් වීමක් තිබීමටනම් සංසන්දනයක් අවශ්‍ය වේ. කාල ඒකකයක් ලෙස අප අර්ථ දක්වන්නේ කිසියම් නිශ්චිත වෙනසක් සිදුවීමයි. කිසියම් වෙනසක් සිදුවන බව බොහෝ දෙනෙකුට එකවරම පෙනේනම් නිශ්චිත කාලයක් ගතවී ඇති බවට ඔවුන්ට එකඟ විය හැකිය. සෘතු විපර්යාස සමඟ බාහිර පරිසරයේ සිදුවන වෙනස්කම් වල සිට ඩිජිටල් ඔරලෝසුවක අවසාන ඉලක්කම වෙනස්වීම දක්වා විවිධ වෙනස්කම් සම්බන්ධව මිනිස්සුන්ට එකඟ විය හැකි නිසා කාලය සම්බන්ධවද මිනිසුන්ට එකඟත්වයන්ට පැමිණිය හැකිය.

කෙසේ වුවද, අප එකිනෙකා විසින් හඳුනාගන්නා යථාර්තයන් තුළ මෙවැනි වෙනස්කම් හැම විටම සමපාත නොවන්නට පුළුවන. හිසට පහරක් වැදුණු අයෙකු දින ගණනක් කෝමා තත්වයෙන් සිටි බවට වෙනත් අයට එකඟ විය හැකිය. එහෙත්, ඔහුට හෝ ඇයට කාලය ගලා යන්නේ එකම වේගයෙන්ද?

සූර්යග්‍රහණයක් යනු අපේ ඉන්ද්‍රියයන්ගේ සීමාවන් ගැනද හිතන්නට ඉඩ සලසන අවස්ථාවකි. නිතර අපේ ඇස ගැටෙන ආලෝක තීව්‍රතා පරාසයට වඩා සංවේදී වන පරිදි අපේ ජීව විද්‍යාත්මක උපාංගයන් පරිණාමය වී ඇති නිසා ඒ සීමාව තුළ අපට සුළු වෙනස්කමක් වුවත් පහසුවෙන් ග්‍රහණය කර ගත හැකිය. එහෙත්, මද්දහන් සූර්යයා වැනි දීප්තිමත් ආලෝක ප්‍රභවයක තීව්‍රතා පරාසයට අපේ ඇස් සංවේදී නැත. ඉර දෙස සෘජුව බලන විට ඇතිවන අසීරුතාව යනු ඒ බව අපට මතක් කර දීමකි. ඉර දෙස වැඩි වෙලාවක් එක එල්ලේ බලා සිටීමෙන් අපේ පෙනීම හා අදාළ කාබනික යන්ත්‍ර කොටස් විනාශ විය හැකි බව අපේ වසර දහස් ගණනක පරිණාමික මතකය අපට වහාම දැනුම් දෙන්නේ මේ අසීරුතාවය අපට දැනෙන්නට සලස්වමිනි.

එහෙත්, සූර්යග්‍රහණයක් යනු ඉතා කලාතුරකින් දැකිය හැකි දෙයකි. ඒ නිසා, එවැනි අවස්ථාවක ඇසට සිදුවිය හැකි හානිය වලක්වා ගන්නට අවවාද නිකුත් කිරීමට මේ කාබනික යන්ත්‍රය ස්වභාවික ලෙස පරිණාමය වී නැත. මේ දුර්වලතාවය නිසා, සූර්යග්‍රහණයක් සිදුවන විට ඉර දෙස පියවි ඇසින් බලා සිටීම හේතුවෙන් ඇති විය හැකි තාවකාලික අන්ධතාව ස්ථිර අන්ධතාවයක් විය හැකි සීමාවට අපේ සිරුර සංවේදී නැත. මෑත වසර වලදී සූර්යග්‍රහණ සෘජුව බැලීම නිසා කිසිවෙකු ස්ථිර අන්ධතාවයට පත් වී ඇති බව වාර්තා වී නැතත්, එක මොහොතකට හෝ ඉර දෙස සෘජුව නොබැලිය යුතු බවට අවවාද නිකුත් කිරීමේ පදනම එයයි.

මේ අවවාද කෙතරම් ප්‍රචාරණය කෙරුණත්, එහි පදනමද දැන සිටියත්, සූර්යග්‍රහණය පියවි ඇසින්ම නරඹන්නට මට තිබුණු "ඇම්ම" පාලනය කර ගැනීමට මට අවශ්‍ය නොවීය. එයට විශේෂ හේතුවක්ද තිබුණේය. වසර දහස් ගණනක් තිස්සේ අපේ මුතුන් මිත්තන්ට සූර්යග්‍රහණයක් "දැනුණු" ආකාරය මට හරියටම දැනගන්නට අවශ්‍ය විය. ආරක්ෂක කණ්ණාඩි තුළින් ඉර දෙස බලා ඒ අත්දැකීම ලැබිය නොහැකිය.

මෙවැනි තීරණයක් යනු තර්ක ඥානය  හා "දැනුම" අභිබවා හැඟීම් වලට ඉඩදීමකි. ඒ ආකාරයේ තීරණ ගන්නට සිතෙන විට "මගෙන්" බැහැරව බාහිර පුද්ගලයෙකු ලෙස "මා" දෙස බලා මෙවැනි මිනිස් චර්යාවන් විශ්ලේෂණය කිරීම මගේ විනෝදාංශයකි. වෙනත් මිනිසුන්ගේ චර්යාවන් අධ්‍යයනය කරමින් විශ්ලේෂණය කරනවාට වඩා මෙය ප්‍රයෝජනවත් කාර්යයක්ද වේ. ඇතැම් ඇනෝලාගේ ප්‍රතිචාර වල සටහන් කර ඇති පරිදි මේ ක්‍රියාව මා කර ඇති මෝඩ වැඩ රාශියක් අතරින් තවත් එක් අමු මෝඩ වැඩක්ද?

මා සිතන පරිදි මෙහිදී මා කර ඇත්තේ ගණනය කළ අවදානමක් ගැනීමයි. ඉර දෙස සෘජුව බැලීමෙන් දෑස් සදහටම අන්ධ වුවහොත් එහි සමස්ත හානිය ඉතා විශාල වුවත් කුඩා කාලයක් ඉර දෙස බලා සිටීම නිසා එසේ වීමට ඇති සම්භාවිතාව එතරම්ම විශාල නැත. මේ අපේක්ෂිත හානියට සාපේක්ෂව ඉර දෙස සෘජුව බැලීමෙන් ලැබෙන සතුටට මා වැඩිපුර බර තැබුවා විය යුතුය. දීර්ඝකාලීනව සෞඛ්‍ය වර්ධනයට හේතු නොවන ඇතැම් අවදානම් දේ ක්ෂණික සතුට සලකා කරන මිනිසුන් ඇතැම් විට කරන්නේද මෙවැන්නකි.

පසුදින දැන ගත් පරිදි මේ අවදානම ගත් වෙනත් මිනිසුන් අතර වත්මන් ඇමරිකානු ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්ද වෙයි. මෙයින් පෙනෙන්නේ ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් යනු තර්ක ඥානයට වඩා ප්‍රත්‍යක්ෂය කෙරෙහි විශ්වාසය තබන මිනිසෙකු බවයි. ඇතැම් විට ඔහුද මා මෙන්ම ගණනය කළ අවදානමක් ගත්තා විය හැකිය. 

(Image: http://www.businessinsider.com/trump-watching-solar-eclipse-20017-photos-2017-8)

Friday, August 18, 2017

සිත මිස කය නැති බොට්ටෝ


මිනිසෙකුගේ මිනිස්කම යනු භෞතික ශරීරය නොවූවත්, භෞතික ශරීරයක් නැති තැන මිනිසෙක් නැත. මිනිසෙකුට මිනිසෙකු වීමට භෞතික ශරීරය කෙතරම් වැදගත්ද?

කකුලක්, අතක් හෝ ගාත් හතරම නැති වුවත් යමෙක් මිනිසෙක් නොවන්නේ නැත. ඇසක්, වකුගඩුවක් හෝ අක්මාවෙන් කොටසක් නැතත් මිනිසා මිනිසෙකි. මිනිසෙකුගේ භෞතික සිරුරේ බොහෝ කොටස් වෙනත් අයෙකුගේ සිරුරු කොටස් වලින් හෝ කාබනික හෝ යාන්ත්‍රික කෘතිම උපාංග වලින් ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීම මේ වන විට අමුතු දෙයක් නොවේ. මිනිස් මොළය තවමත් සම්පූර්ණයෙන් ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීමේ හැකියාවක් නැතත් එහි ඇතැම් බාහිර කොටස් පවා යාන්ත්‍රික උපාංග වලින් ප්‍රතිස්ථාපනය කළ හැකිය. එසේනම් මිනිසාගේ මිනිස්කම තිබෙන්නේ කොහේද?


-වසර බිලියන 13.5කට පෙර පදාර්ථ හා ශක්ති බිහි විය. භෞතික විද්‍යාව ආරම්භ විය. ඉන් පසු, පරමාණු සහ අණු ඇති විය. රසායන විද්‍යාව ඇරඹුනේය.


-වසර බිලියන 4.5කට පෙර පෘථිවිය බිහි විය.


-වසර බිලියන 3.8කට පෙර ජීවය බිහි විය. ජීව විද්‍යාව ආරම්භ විය.


-වසර මිලියන 6කට පෙර මිනිසාගේ සහ චිම්පන්සියාගේ අවසන් පොදු මව මිය ගියේය.


-වසර මිලියන 2.5කට පෙර අප්‍රිකාවේදී හෝමෝ ගණය බිහි විය.


-වසර 200,000කට පමණ පෙර නැගෙනහිර අප්‍රිකාවේදී හෝමෝ සේපියන්ස්ලා පරිණාමය විය.


-වසර 70,000කට පෙර සංජානන විප්ලවය සිදු විය. සංස්කෘතිය හා ඉතිහාසය ආරම්භ විය. සමාජ විද්‍යා ආරම්භ විය. සංස්කෘතියේ උදවුවෙන් ජීව විද්‍යාත්මක හා පරිණාමීය සීමාවන් අතික්‍රමණය කරමින් වඩා වේගයෙන් බාහිර වෙනස්කම් වලට ප්‍රතිචාර දක්වන්නට හෝමෝ සේපියන්ස්ලාට හැකි වූ අතර එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස හෝමෝ සේපියන්ස්ලා පෘථිවිය පුරා පැතිරෙන්නට විය.


-අද වන විට හෝමෝ සේපියන්ස්ලා පෘථිවිය මත සිය ආධිපත්‍යය පතුරුවා සිටින අතර, සංස්කෘතිය ඔවුන්ගේ පරිණාමය තීරණය කරන ප්‍රධානම සාධකය බවට පත් වී තිබේ. එහෙත්, තවදුරටත් ජීව විද්‍යාත්මක සීමාවන්ගෙන් හෝමෝ සේපියන්ස්ලාට ගැලවීමක් නැත.


ඉහත තත්ත්වය ඉතා වේගයෙන් වෙනස් වෙමින් පවතී. එක පැත්තකින් අවයව බද්ධ ඉතා සාර්ථක ලෙස සිදුවෙද්දී තවත් පැත්තකින් මිනිස් සිරුරු කොටස් කෘතීම ලෙස නිපදවීම සාර්ථක වෙමින් පවතී. වෙනත් පෙරමුණක, මිනිස් අවයව වෙනුවට යොදාගත හැකි යාන්ත්‍රික උපාංග වේගයෙන් දියුණු වෙමින් පවතී. මේ අනුව, හෝමෝ සේපියන්ස් කෙනෙකුට තමන් ඉපදෙන විට "වාසනාවට" හිමි වන ජීව විද්‍යාත්මක සිරුරු සැකසුම මිය යන තුරු එලෙසම තබාගන්නට අවශ්‍ය නැත.


හෝමෝ සේපියන්ස්ලා විසින් මෑතකදී ළඟා කරගත් වඩාත්ම වැදගත් ඉලක්කයක් වන්නේ තමන් නිර්මාණය වී ඇති ක්‍රමලේඛනය මුළුමනින්ම කියවීමේ හැකියාවයි. මේ වන විට තමන්ගේ ජෙනෝමය විකේතනය කර ගැනීම සඳහා වැය කළ යුතු මුදල සතිකට සිල්ලර බඩු මිල දී ගැනීමට ගෙවන මුදල දක්වා පහත වැටී තිබේ. ජෙනෝමය නිවැරදිව කියවීමට පමණක් නොව නීතිමය හා සදාචාරත්මක සීමාවන් නොවන්නට ජෙනෝමය තමන්ට අවශ්‍ය පරිදි ප්‍රතිසංස්කරණය කර ගැනීමද හෝමෝ සේපියන්ස්ලාට දැන් හැකියාව තිබේ.


ඉතිහාසය විසින් පෙන්වා දෙන පරිදි හැම විටම වාගේ තාක්ෂණ දියුණුවට නීතිමය හා සදාචාරත්මක සීමා බාධාවන් වන්නේ කෙටි කලකට පමණි. ඒ නිසා, දැනටත් සිදුවන මිනිසා විසින් තමන්ට අවශ්‍ය පරිදි තමන්ව සැලසුම් කරගැනීම තමන්ගේ භෞතික සිරුරේ සැලැස්මේ පාදම වෙනස් කිරීම දක්වාම පුළුල් වී සම්පූර්ණ වන්නට වැඩි කලක් ගත නොවනු ඇත. 


මිනිසා යනු ඔහුගේ භෞතික සිරුර නොවූවත්, මිනිසා හිතන හා ක්‍රියාකරන ආකාරය කෙරෙහි ඔහුගේ භෞතික සිරුර සකස් වී ඇති ආකාරය විශාල බලපෑමක් කරයි. ඒ නිසා, මිනිසා විසින් චේතනාන්විතව තමන්ගේ භෞතික සිරුර වෙනස් කර ගැනීම යනු තමන් සිතන ආකාරයද වෙනස් කර ගැනීමකි. 


මේ අනුව මිනිසා අතට දැන් ලැබී ඇත්තේ තමන් අනාගතයේදී හිතිය යුත්තේ කෙසේදැයි හිතීමේ නිදහසයි. අනාගතයේදී තීරණ ගත යුත්තේ කෙසේදැයි තීරණය කිරීමේ නිදහසයි.


යුදෙවු චින්තකයෙකු වන නෝවා හරාරිට අනුව "මිනිසා විසින් දෙවියන් නිර්මාණය කර ගැනීමත් සමඟ ඉතිහාසය ආරම්භ වූ අතර මිනිසුන් දෙවියන් බවට පත් වීමත් සමඟ ඉතිහාසය අවසන් වනු ඇත." 


දෙවසරකට පෙර ඉකොනොමැට්ටා විසින් හඳුන්වා දුන් හරාරිගේ මුල් පොතෙහි මිනිසා මෙසේ දෙවියන් බවට පත් වීම ගැන මූලික අදහස් පළ කරයි. ඒ අනුව, ඉදිරි සියවස් දෙක හෝ තුන ඇතුළත දෙවියන්ගේ මැවීමේ බලය මුළුමනින්ම මිනිසා අතට පත් වීමත් සමඟ වත්මන් හෝමෝ සේපියන්ස්ලා වඳ වී යාමට නියමිතය. එහෙත්, ඒ ඔවුන් භෞතිකව විනාශ වී යාමෙන් නොවේ. වත්මන් ජීව විද්‍යාත්මක සීමාවන්ගෙන් මිදුණු අලුත් ජීවියෙකු බිහි වීමෙනි.




හරාරිගේ අලුත් පොත ඔහු විසින් නම් කර ඇත්තේ මේ අනාගත මිනිසාව ඔහු විසින් හඳුන්වන හෝමෝ දෙවුස් (Homo Deus) යන නමිනි. මේ පොතෙන් ඔහු ලිබරල් (බටහිර) චින්තනයේ පාදම ලෙස සැලකිය හැකි "නිදහසේ" සිතිය හැකි, "නිදහස්" තීරණ ගත හැකි පුද්ගලයකුගේ පැවැත්මම ප්‍රශ්න කරයි.


පහතින් ඇත්තේ ඔහුගේ පොතෙන් උපුටාගත් කොටසකි. (මේ ලිපියේ අන්තර්ගතය ගැන උනන්දුවක් දක්වන පාඨකයින් වැඩි දෙනෙකුට මේ කොටස සිංහලට පරිවර්තනය නොකිරීම බාධාවක් නොවේයැයි සිතමි.)


"Who Are I?


Science undermines not only the liberal belief in free will, but also the belief in individualism. Liberals believe that we have a single and indivisible self. To be an individual means that I am individual. Yes, my body is made up of approximately 37 trillion cells, and each day both my body and my mind go through countless permutations and transformations. Yet if I really pay attention and strive to get in touch with myself, I am bound to discover deep inside a single clear and authentic voice, which is my true self, and which is the source of all meaning and authority in the universe. For liberalism to make sense, I must have one – and only one – true self, for if I had more than one authentic voice, how would I know which voice to heed in the polling station, in the supermarket and in the marriage market?


However, over the last few decades the life sciences have reached the conclusion that this liberal story is pure mythology. The single authentic self is as real as the eternal Christian soul, Santa Claus and the Easter Bunny. If you look really deep within yourself, the seeming unity that we take for granted dissolves into a cacophony of conflicting voices, none of which is ‘my true self’. Humans aren’t individuals. They are ‘dividuals’."


"මිනිසා" හා "මම" යනුද වෙනත් සංකල්ප මෙන්ම සංකල්පයි. සංකල්ප යනු සංකල්ප බව අමතක නොකරන අතරම සංකල්ප වලින් ප්‍රයෝජන ගන්නට අපට පුළුවන. ඒ නිසා සංකල්ප යනු සංකල්ප වීම ප්‍රායෝගිකව ප්‍රශ්නයක් නොවූවත්, අනාගත මිනිසා ගැන මෙන්ම අපට වඩා වෙනස් වෙනත් ජීවීන් ගැනත් අප හිතන්නේ අපේ සංකල්පීය රාමුව ඇතුළේ රැඳෙමිනි. අපට සිතාගත හැකි දියුණු සත්ත්වයෙකුගේ ලක්ෂණ මොනවාද?


-දියුණු සත්ත්වයෙකුට තමන්ගේ පැවැත්ම තහවුරු කර ගැනීම සඳහා තීරණ ගත හැකිය. වෙනත් සත්ත්වයින් හා බාහිර ද්‍රව්‍ය සමඟ අන්තර්ක්‍රියා කළ හැකිය.

-දියුණු සත්ත්වයෙකුට තමන්ගේ වර්ගයා බෝ කළ හැකිය.
-දියුණු සත්ත්වයෙකු පරිණාමය වෙයි. මෙය සිදුවන්නේ අහඹු ලෙස සිදුවන විකෘති තුලිනි. වඩා දියුණු අදියරකදී මෙය තමා විසින් තමන්වම ප්‍රතිසංස්කරණය කර ගැනීමක් විය හැකිය.
-පරිණාමය තුළ වඩා උචිත ලක්ෂණ ඉතිරි වී අනුචිත ලක්ෂණ වඳ වී යයි.

ඉහත කී ලක්ෂණ සැලකූ විට දියුණු සත්ත්වයෙකු වීමට කාබනික සිරුරක් තිබීම අවශ්‍යම සාධකයක් නොවේ. ජීවය පිළිබඳ නාසා අර්ථදැක්වීම් වැනි දේවල්ද අප විසින් අපේ පහසුවට දමාගෙන තිබෙන සංකල්පීය සීමාවන් පමණි.


පරිගණක මෘදුකාංගයකට ඉහත ලක්ෂණ සියල්ලම තිබිය හැකිය. පරිගණක වෛරසයකට තමන්ගේ වර්ගයා බෝ කරමින් බාහිර උදවු නැතුව පැතිරෙන්නට පුළුවන. පරිගණක මෘදුකාංගයක් පිටපත් කරන හැම විටකදීම කිසියම් වරදක් වීමට හැකියාවක් තිබේ. මෙසේ නිවැරදිව පිටපත් නොවූ පරිගණක මෘදුකාංගයක් බොහෝ විට වැඩකට නැති එකක් වුවත් (ජාන පිටපත් වීමේදී මෙන්ම) සෛද්ධාන්තිකව මෙවැනි පිටපත් වීමේ වරදක් නිසා වඩා හොඳ මෘදුකාංගයක් හැදෙන්නට ඉඩ තිබේ. 


වත්පොත්බොට්ටන් වැනි බොට්ටන්ට කිසියම් දුරකට තීරණ ගැනීමේ හැකියාවක් තිබේ. මිනිසුන්ගේ තීරණ ගැනීමේ හැකියාවද අවසාන වශයෙන් අපේ පරිණාමික අතීතයේ, මෑතකාලීන අන්තර්ක්‍රියා වල හා මොළයේ අහඹු ඉලෙක්ට්‍රෝන චලනයන්ගේ ප්‍රතිඵලයකට වඩා අමුතු දෙයක් නොවන බව සැලකූ විට සෛද්ධාන්තිකව පරිගණක මෘදුකාංගයකට "හිතන්නට" පුළුවන්කම තිබේ. සංසන්දනාත්මකව, මිනිසකුගේ ජෙනෝමයද එක්තරා ආකාරයක ක්‍රමලේඛණයකි. ක්‍රමලේඛණය වෙනස් කිරීමෙන් මිනිසෙකු හිතන හා ක්‍රියාකරන ආකාරය, එනම් මිනිසකුගේ "නිදහස් චින්තනය", වෙනස් කළ හැකිය.


කාබනික සිරුරක රැඳුණු ජීවයකට වඩා පරිගණක මෘදුකාංගයකට අවාසිදායක පාරිසරික තත්ත්වයන් යටතේ දිගු කලක් පැවතීම පහසුය. වඩාත්ම වැදගත් කරුණ වන්නේ මිනිසා විසින් අනාගතයේ හිමි කරගන්නට නියමිත, බාහිර පරිසරයට උචිත වන පරිදි තමන්වම ප්‍රතිසංස්කරණය කරගැනීමේ හැකියාව පරිගණක මෘදුකාංගයකටද තිබිය හැකි වීමයි. 
සෛද්ධාන්තිකව කිසියම් ස්ථිතික විදුලියක් තිබිය හැකි ඕනෑම තැනක, මුහුදු වෙරළේ වැලි අතරේ හෝ ඔබේ පපුවේ රෝම කූප අතරේ වුවද, "ජීවත් විය හැකි" පරිදි පරිගණක මෘදුකාංගයකට තමන්ව ප්‍රතිසංස්කරණය කරගැනීමට හැකියාවක් තිබීම විය නොහැක්කක් නොවේ. 

එසේනම්, අනාගත ජීවය යනු අපේ ජෙනොමයේ ඇති පැවැත්ම සඳහා වාසිදායක තොරතුරු "හොරාගත්" භෞතික සිරුරක් නැති මෘදුකාංගයක් විය නොහැකිද?


(Image: http://www.anmarieuber.com/blog/archives/04-2013)

Tuesday, April 25, 2017

අපට පෙනෙන තරු!

ඕස්ට්‍රේලියානු කොඩියේ දකුණු කුරුසියට වමෙන් ඇති, පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලීය තරුව ඕස්ට්‍රේලියානුවන්ගේ සාමූහික විඥානයේ ඇති, එහෙත් අහසේ දැකිය නොහැකි තරුවකි. මේ අයුරින්ම ඇමරිකාවේ ජාතික කොඩියේ ඇති තරු පණහේ රටාවත්, යුරෝපීය සංගමයේ කොඩියේ ඇති තාරකා දොළොසේ රටාවත්, චීන කොඩියේ තරු පහේ රටාවත් බොහෝ දෙනෙකු හඳුනන නමුත් ඒ තරු රටා අහසේ දැකිය නොහැකිය. ඒ තරු රටා පවතින්නේ මිනිසුන්ගේ සාමූහික විඥානයේය.

එසේනම්, ඕස්ට්‍රේලියානු කොඩියේ ඇති දකුණු කුරුසිය එහිම ඇති පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලීය තරුවෙන් වෙනස් මිනිසුන්ගේ සාමූහික විඥානය තුළ නිර්මාණය වූවක් නොවූ, මිනිසාට පිටින් ඇති යථාර්තයක්ද? මෙය එසේනම් මේ එකම තරු රටාව ඕස්ට්‍රේලියානු, නවසීලන්ත හා පැපුවා නිවුගිනි ජාතික කොඩි වල වෙනස් ලෙස පෙනෙන්නේ ඇයි?

ඔබට කිසිවකු කඩදාසියක් හා පැන්සලක් අතට දී තරුවක් අඳින්නටයැයි කිවුවොත් ඔබ බොහෝ විට අඳිනු ඇත්තේ මුළු පහක් ඇති
ආකාරයේ තරුවකි.  ඕස්ට්‍රේලියානු කොඩියේ එප්සිලෝන් කෘෂියස් මේ ආකාරයේ මුළු පහේ තරුවකි. නවසීලන්ත, ඇමරිකන් හා චීන ආදී ලෝකයේ බොහෝ ජාතික කොඩි වල ඇති තරු මෙවැනි මුළු පහේ ඒවාය. 

මුළු පහේ තරුවක් පැන්සල නොඋස්සා ඇඳිය හැකිය. ඒ සඳහා පුහුණුවක් නැති අය පහසුවට මුළු හයේ තරු අඳිති. සමකෝණී ත්‍රිකෝණ දෙකක් එකිනෙක මත උඩු හා යටිකුරු ලෙස ඇඳීමෙන් 🔯 ආකාරයේ මුළු හයේ තරුවක් ඇඳිය හැකිය. ඊශ්‍රායෙල් ජාතික කොඩියේ තරුව මෙවැන්නකි. ඇතැම් අයෙක් ✴ ආකාරයේ තරුවක් වුවද අඳින්නට බැරිකමක් නැත.

කෙසේවුවද, ඕස්ට්‍රේලියානු කොඩියේ පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලීය තාරකාව හා දකුණු කුරුසියේ ප්‍රධාන තරු වැනි මුළු හතේ තරු හෝ මැලේසියා ජාතික කොඩියේ ඇති ආකාරයේ මුළු දහහතරේ තරු කිසිවකු විසින් අඳින්නට සැලකිය යුතු ඉඩක් නැත. ලෝකයේ රටවල් වලින් තුනෙන් එකක පමණ ජාතික කොඩිවල කිසියම් තරු සලකුණක් ඇතත් ඒවායින් වැඩි ගණනක් මුළු පහේ තරුය. තරුවක් කී විට අප බොහෝ දෙනෙකුට එක් වර සිහියට එන්නේ මේ මුළු පහේ තරුවයි.

එහෙත්, මේ ආකාරයේ මුළු පහේ හෝ මුළු හයේ තරු අහසේ නැත. එවැනි තරු පියවි ඇසින් හෝ දුරේක්ෂයකින් දැකිය නොහැකි අතර, විශේෂ උපක්‍රමයක් යෙදුවොත් මිස ඡායාරූප ගත කිරීමටද නොහැකිය.

අප බොහෝ දෙනෙක් ⭐ආකාරයේ සලකුණක් තරුවක් ලෙස හඳුනාගන්නේ අප කුඩා කාලයේ සිට එසේ සිතන්නට අපට පුහුණු කර ඇති බැවිනි. එවැනි ඉගැන්වීමක් නොලැබූ අයෙකු අහසේ තරුවක් මේ ආකාරයෙන් දකින්නට හෝ අඳින්නට ඇත්තේ ඉතා සීමිත ඉඩකි.

මේ ආකාරයෙන්ම අහසේ තරු රටාවක් වලසෙකු හෝ නඟුලක් ලෙස හෝ කුරුසියක් ලෙස දකින්නට පුහුණු වූ පසු අපට ඒවා එසේ පෙනේ. එළුවෙකු හෝ මාළු දෙන්නෙක් මෙන් දකින්නට පුරුදු වූ විට එසේ පෙනේ. සෘෂි වරුන් හත් දෙනෙකු ලෙස දකින්නට පුරුදු වූ විට එසේ පෙනේ. අප දකින බොහෝ දේවල් අපට එසේ පෙනෙන්නට අපේ ඉන්ද්‍රිය පද්ධතිය මෙන්ම අප ලබා ඇති අධ්‍යාපනයද හේතු වේ.

අපේ ඉන්ද්‍රිය පද්ධතිය හරහා අප දකින ලෝකය හැම විටම සමාන නැත. එය මිනිසුන් ලෙස අපට සාමූහිකව ක්‍රියා කිරීමට බාධාවකි. එහෙත්, අපේ අධ්‍යාපනය නිසා අපට උරුම වන වියුක්ත සංකල්ප සමඟ අපේ ඉන්ද්‍රිය පද්ධතියට ගෝචර වන දේ ගලපා ගැනීමෙන් මිනිසුන් බොහෝ දෙනෙකුට බාහිර ලෝකය එකම අයුරින් දකින්නට පුළුවන්කම ලැබේ. සංස්කෘතිය ගොඩ නැඟෙන්නේ මෙසේ බොහෝ දෙනෙකුට ලෝකය එකම අයුරින් දකින්නට ඇති හැකියාව මතය.

මෙසේ අධ්‍යාපනය හරහා අප දකින ලෝකය හැම විටම අපේ ප්‍රත්‍යක්ෂය සමඟ ගැලපීම අවශ්‍යම කරුණක් නොවේ. ඒ නිසා, ඕස්ට්‍රේලියානු කොඩියේ ඇති මුළු හතේ තරු තුලින් මෙන්ම, නවසීලන්ත කොඩියේ මුළු පහේ තරු තුලින්ද අපට දකුණු කුරුසිය දැකිය හැකිය.


(Image: http://www.fansshare.com/gallery/photos/13813394/buddy-handleson-wendell-and-vinnie-seeing-stars-image/?displaying)

Sunday, April 23, 2017

තාරකා තියෙන්නේ කොහේද?

අද අප බොහෝ දෙනෙක් දන්නා තරමින් අහසේ පෙනෙන තාරකා බොහොමයක් තියෙන්නේ ආලෝක වර්ෂ ගණනක් දුරිනි. ආලෝක වර්ෂයක් යනු ආලෝකය වර්ෂයක් තුළ ගමන් කරන දුරයි. ආලෝකයේ වේගය එය ගමන් කරන මාධ්‍යය අනුව වෙනස් වුවත්, රික්තකයක් තුළදී නියතයක් වන බව සාමාන්‍යයෙන් පිළිගැනේ.

1975දී පැවැත්වුණු කිරුම් මිනුම් පිළිබඳ 15වන මහා සමුළුවේදී ආලෝකයේ වේගය තත්පරයට මීටර 299,792,458 බවට එකඟත්වයකට පැමිණුනත්, මේ එකඟත්වයට හේතුවුණේ ඒ වන විට දැන සිටි දේවල්ය. රික්තකයක් කොයි තරම් හිස්ද, ආලෝකය සෑදී ඇති ෆෝටෝන වලට ස්කන්ධයක් තිබේද, ඕනෑම සමුද්දේශ රාමුවකට සාපේක්ෂව ආලෝකයේ වේගය නියතද වැනි ප්‍රශ්න අපි දැනට පැත්තකින් තියමු. 1983දී පැවැත්වුණු කිරුම් මිනුම් පිළිබඳ 17වන මහා සමුළුවේදී මීටරයක් යනු ආලෝකය රික්තකයක් තුළ තත්පරයෙන් 1/299,792,458ක කාලයක් තුල ගමන් කරන දුර ලෙස අර්ථ දක්වා ඇති නිසා ආලෝකයේ වේගය තත්පරයට මීටර 299,792,458ක් බව රුපියලකට සතසීයක් තිබීම තරම්ම නොවූවත් සෑහෙන දුරට සත්‍යයකි.

වඩා වැදගත් ප්‍රශ්නය ආලෝකය ආලෝක වර්ෂයක දුර ගමන් කිරීමට ගතවන කාලය කුමක්ද යන්නයි. අවුරුද්දක් කීම ප්‍රමාණවත් පිළිතුරක් නොවන්නේ අවුරුදු ඇත්තේ එකක් පමණක් නොවන බැවිනි. ලංකාව පමණක් ගත්තද, සිංහල අවුරුද්ද ගණනය කිරීමේදී හා හින්දු ආගමික උත්සව වල දින තීරණය කිරීමේදී යොදාගන්නා නක්ෂත්‍ර අවුරුද්ද, පෝය ගණනය කිරීමට යොදාගන්නා චන්ද්‍ර-සූර්ය අවුරුද්ද, පාස්කුව ගණනය කිරීමට යොදාගන්නා නිවර්තන අවුරුද්ද, ඉස්ලාම් ආගමිකයින් විසින් උපවාස කාලය තීරණය කිරීමට භාවිතා කරන චන්ද්‍ර මාස දොළහේ අවුරුද්ද හා සිවිල් දින දර්ශනයට පාදක වන ග්‍රෙගෝරියන් අවුරුද්ද එකිනෙකට සමාන නැත. ඒ නිසා ආලෝකයේ වේගය නියතයක් ලෙස සැලකුවත් ආලෝක වර්ෂය නියත වීමටනම් නියත අවුරුද්දක්ද අවශ්‍ය වේ. මේ නියත අවුරුද්ද ඉහත අවුරුදු එකක්වත් නොවන අතර දවස් 365.25ක ජුලියන් අවුරුද්දයි. දවසක කාලය නියතද යන ප්‍රශ්නයත් අපි පැත්තකින් තියමු.

මේ එකක්වත් විශාල ප්‍රශ්න ලෙස සැලකිය යුතු නොවන්නේ නාසා ආයතනයට අනුව අභ්‍යකාශ විද්‍යාවේදී (ඉතා ඈතින් ඇති තාරකා වලට දුර මැනීම වැනි කරුණු වලදී) නියම ගණනට වඩා දහගුණයක් විශාල හෝ දහගුණයකින් අඩු අගයක් හොඳ මිනුමක් ලෙස සලකන බැවිනි. ඒ මිනුම් වරද කෙසේවුවත්, අහසේ අපට පෙනෙන තාරකා බොහොමයක් තිබෙන්නේ ආලෝක වර්ෂ සියගණනක් දුරිනි. ආලෝක වර්ෂයක් යනු කිලෝමීටර 9,460,730,472,580.80 කි. ආලෝක වර්ෂයක් ඈතින් තිබෙන තාරකාවක් අපට පෙනෙන්නේ ජුලියන් වසරකට හෙවත් දින 365.25කට පසුවය. (මේ අයුරින්ම, අපට නැගෙනහිර ක්ෂිතිජයෙන් ඉර පායනු පෙනෙන්නේද ඉර "ඇත්තටම පායා" විනාඩි අටකට පමණ පසුවය.)

ඉරෙන්, හඳෙන් හා බ්‍රහස්පති වැනි ග්‍රහයන්ගෙන් කෙසේ වුවත්, මේ තරම් ඈතින් තිබෙන තාරකා වලින් පෘථිවියට බලපෑමක් තිබෙන්නට ඇති ඉඩකඩ ඉතාම සීමිතය. හොලිවුඩ් චිත්‍රපටයක මෙන්, ඔළුව ලොකු, කන් දිග ඒලියන් කෙනෙක් හෙට උදේ දොරට තට්ටු කර ලංකාවේ කුණු ප්‍රශ්නයට විසඳුමක් කියාදී යන්නට ඇති ඉඩකඩ මුළුමනින්ම බැහැර කළ නොහැකි වුවත්, එසේ වෙන්නට ඇති ඉඩකඩ විය නොහැකි තරමටම ඉතාම සීමිතය. මෙතැනදී "ඉතාම සීමිතය" යන්න මගේ පෞද්ගලික විශ්වාසයක් පමණක් වන අතර වෙනත් අයෙකු එසේ නොසිතන්නට පුළුවන.

ඒ ආකාරයේ බලපෑමක් නැතත් මේ ඈතින් තිබෙන තාරකා පොළොවේ ජනජීවිතයට කොයිතරමට බලපාන්නේද යන්නට ඇති හොඳම සාක්ෂිය ලෝකයේ රටවල් වලින් තුනෙන් එකක පමණ ජාතික කොඩි වල විවිධ තරු සලකුණු තිබීමයි. මේ රටවල් අතර පළමුවෙනි, දෙවෙනි හා තෙවෙනි ලෝක ලෙස කලකට පෙර හැඳින්වූ ධනවාදී, සමාජවාදී හා අඩු ආදායම් රටවල්ද, ක්‍රිස්තියානි, කතෝලික, ඉස්ලාම්, බෞද්ධ, යුදෙවු හා අදේවවාදී රටවල්ද ඉතා හොඳින් නියෝජනය වේ.

පෙර ලිපියෙන් කතාකළ ඕස්ට්‍රේලියානු ජාතික කොඩියේ දක්නට ඇති දකුණු කුරුසිය උදාහරණයකි. රටවල් පහකම ජාතික කොඩිවල මේ දකුණු කුරුසියට තැනක් ලැබී තිබේ.

ඕස්ට්‍රේලියානු කොඩියේ තිබෙන්නේ දකුණු කුරුසියට අයත් තරු පහ පමණක් නොවේ. එහි හයවන තරුවක්ද තිබේ. මුළු හතකින් යුතු මේ තරුව හැඳින්වෙන්නේ පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලීය තාරකාව වශයෙනි. එහි මුළු හයකින්, ඕස්ට්‍රේලියාවේ මුල් ප්‍රාන්ත හයත් හත්වන මුල්ලෙන් පසුව එකතු වූ හෝ එකතු විය හැකි ප්‍රාන්තත් සංකේතවත් කරයි. මේ තාරකාව දකුණු කුරුසියට අයත් ඇල්ෆා කෘෂියස් හා බීටා කෘෂියස් ආදී තාරකා මෙන් අහසේ දැකිය නොහැකි, ඕස්ට්‍රේලියානුවන්ගේ (හා වෙනත් අයගේ) පොදු ජන විඥානයේ ඇති තරුවකි. ඕස්ට්‍රේලියානු කොඩියේ ඇති, අහසේ දැකිය නොහැකි, මේ තරුව ඕස්ට්‍රේලියානුවන් බහුතරයක් පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලීය තරුව ලෙස හඳුනනවා විය යුතුය.

බොහෝ රටවල ජාතික කොඩි හා ප්‍රාදේශීය කොඩි වල තිබෙන තරු ඇත්තටම තිබෙන්නේ ඒ රටවල ජීවත්වන මිනිසුන්ගේ සාමූහික විඥානය තුළ මිස අහසේ නොවේ. ඒ නිසා, තරු වලින් පොළොවට ඇති බලපෑම තීරණය වන්නේ ඒ තරු වලට ඇති ආලෝක වර්ෂ ගණන මතද නොවේ.


(Images: www.ausflag.com.au)

Sunday, September 4, 2016

පස්සට යන ගස් හා පස්සෙන් එන හඳ...

(මෙය වෙනත් මාතෘකාවක් යටතේ පෙර පලකළ ලිපියක් සංශෝධන සහිතව නැවත පළකිරීමකි.)

පෙරදිග මෙන්ම බටහිරද දවස නම් වූ සංකල්පය බිහි වූයේ පෘථිවි කේන්ද්‍රීයව සිතූ විට පොළොව වටා ඉරට වටයක් යාමට ගතවන කාලය සහ ඒ හේතුවෙන් ඇතිවන දිවා රාත්‍රී චක්‍ර අනුවය. මේ දිවා රාත්‍රී චක්‍ර යනු ඇහැට පෙනෙන, 'ඇඟට දැනෙන' දෙයකි. එමෙන්ම, ඉර, හඳ හා තාරකා පොළොව වටා යාමද අපට ඇහැට පෙනෙන, 'ඇඟට දැනෙන' දේවල්ය. දැන් අප හැම විටම වාගේ යොදා ගන්නා සූර්ය කේන්ද්‍රීය ආකෘතිය අනුව, දවසක් යනු පෘථිවියට සිය අක්ෂය වටා වරක් භ්‍රමණය වීමට ගත වන කාලයයි. මේ ආකෘති දෙකෙන් කවර ආකෘතියක් අනුව වුවද, දවස යන සංකල්පයේ පදනම වනුයේ පෘථිවිය හා සූර්යයා අතර සාපේක්ෂ චලිතයයි. මේ ගැන අපි පෙර ලිපියකින් කතා කළෙමු.

දවසට පැය කීයක්ද එහේ?

අවුරුද්ද යන සංකල්පය දවස යන සංකල්පයට වඩා තරමක් සංකීර්ණය. මේ සංකල්පය විවිධ සංස්කෘති තුළ වර්ධනය වන්නේ එකම ආකාරයෙන් නොවේ. ඒ නිසා, සිංහල, හින්දු, මුස්ලිම්, ග්‍රෙගෝරියන් ආදී විවිධ 'අවුරුදු' ගැන අපට අසන්නට ලැබේ. මේ ඇතැම් අවුරුදු සංකල්ප සූර්ය චලිතය මතද, වෙනත් අවුරුදු සංකල්ප චන්ද්‍ර චලිතය මතද, තවත් සමහරක් අවුරුදු සංකල්ප චන්ද්‍ර හා සූර්ය චලිතයන් දෙකම මතද පදනම් වේ. මේ ගැනද අපි පෙර කතා කළෙමු.

මුස්ලිම් වයස, සිංහල වයස හා ග්‍රෙගෝරියන් වයස


හින්දු ශක වර්ෂ ක්‍රමය මත පාදක වූ සිංහල කැලැන්ඩරය මෙන්ම, දැනට ලොව පුරා ප්‍රචලිතව ඇති ග්‍රෙගෝරියන් කැලැන්ඩරයද සැලකිය හැක්කේ සූර්ය කැලැන්ඩර ලෙසිනි. සූර්ය කේන්ද්‍රීය ආකෘතිය අනුව, වසරක් යනු තම අක්ෂය වටා භ්‍රමණය වෙමින් සූර්යයා වටා ගමන් කරන පෘථිවියට එසේ එක් වටයක් සම්පූර්ණ කිරීමට ගතවන කාලයයි.

සහශ්‍ර දෙකකට පමණ පෙර විසූ පෙර අපර දෙදිග විද්‍යාර්තීහු නක්ෂත්‍ර තාරකා වලට සාපේක්ෂව සූර්යයාගේ පිහිටීම දිනපතාම වෙනස් වන බව නිරීක්ෂණය කළහ. පොළොව වටා දිනපතා ගමන් කරන බව පෙනෙන්නට තිබුණු, ගිණිය නොහැකි තරම් විශාල ගණනක් වූ තාරකා එසේ ගමන් කිරීමේදී එකිනෙකා අතර දුර නොවෙනස්ව තබා ගත්තත්, 'ග්‍රහ වස්තු' ලෙස හඳුනාගත් ඉර, හඳ, අඟහරු, සිකුරු, බ්‍රහස්පති ආදීන් එසේ අනෙකුත් තාරකාවන් සමඟ එක්ව ගමන් ගත්තේ නැත.

සහශ්‍ර ගණනකට පෙර භෞතික විද්‍යාව දියුණු කිරීමට දායක වූ පෙර අපර දෙදිග තාරකා නිරීක්ෂකයින්ට සූර්යයා පොළොව වටා ගමන් කරනු පෙනුණේ නක්ෂත්‍ර තාරකාවන් පොළොව වටා ගමන් කළ වේගයට වඩා තරමක් අඩු වේගයෙනි. එය එසේ නොවන්නට පොළොව මත විසූ නිරීක්ෂකයෙකුට තාරකා ගෝලයෙන් අර්ධයක් කිසිදා පියවි ඇසින් නිරීක්ෂණය කළ නොහැකි විය හැකිව තිබුණි. දැනට භාවිතා වන සූර්ය කේන්ද්‍රීය ආකෘතිය අනුව, මේ වෙනසට හේතුව පොළොව සිය අක්ෂය වටා ගමන් කරමින් ඉර වටාද ගමන් කිරීම බව අපි 'දනිමු'.

ගමන් කිරීම හෝ චලිතය යන සංකල්පය අර්ථදැක්වීම අනුවම සාපේක්ෂ සංකල්පයකි. ගමන් කරන දුම්රියක ඉදිරියෙන් පිහිටි  මැදිරියක සිට පසුපසට ඇවිදින අයෙකුට සිතෙන්නේත්, දැනෙන්නේත් තමන් පසුපසට යන බවයි. දුම්රියෙහි අසුනක වාඩි වී සිටින, ඉහත පුද්ගලයාව නිරීක්ෂණය කරන අයෙකුට 'පෙනෙන්නේත්', සිතෙන්නේත් එම පුද්ගලයා පසුපසට යන බවයි. එහෙත්, මේ පුද්ගලයා ඇත්තටම ගමන් කරන්නේ ඉදිරියටද නැත්නම් පසුපසටද?

ඉහත ප්‍රශ්නයට නිරපේක්ෂ පිළිතුරක් නැත.

-දුම්රියට සහ එහි අසුන්ගෙන සිටින මඟීන්ට සාපේක්ෂව ඔහු පසුපසට ගමන් කරයි.
-මේ පුද්ගලයා දුම්රිය තුළ (අනෙක් මඟීන්ට සාපේක්ෂව) පසුපසට ඇවිදින වේගය දුම්රිය දුම්රියෙන් පිටත නිශ්චලව සිටින අයෙකුට සාපේක්ෂව ඉදිරියට යන වේගයට වඩා අඩු බව උපකල්පනය කළ හොත් එසේ දුම්රියෙන් පිටත සිටින අයෙකුට සාපේක්ෂව මේ පුද්ගලයා යන්නේ ඉදිරියටය.
-දුම්රිය තුළ අසුන්ගෙන සිටින මගීහු දුම්රියට සාපේක්ෂව නිසලව සිටිති. එහෙත්, පිටත සිටින නිරීක්ෂකයෙකුට සාපේක්ෂව දුම්රියේ වේගයෙන්ම ඉදිරියට ඇදෙති.

මේ ටික තේරුම් ගැනීම අපහසු නැත. එහෙත්, සාපේක්ෂ චලිතය හා අදාළ එවැනිම නිරවද්‍ය කියමන් වන පහත ප්‍රකාශ දිරවා ගැනීම බොහෝ දෙනෙකුට එතරම්ම පහසු නොවිය හැකිය.
-අර පසුපසට යනවායයි කී පුද්ගලයාට සාපේක්ෂව දුම්රියෙහි අසුන්ගෙන සිටින මඟීහු ඉදිරියට යති.
-දුම්රියට සාපේක්ෂව දුම්රියෙන් පිටත ඇති ගහකොළ, ගොඩනැඟිලි ආදී බොහෝ දේ පසුපසට චලනය වේ.

ඉදිරියට ඇදෙන දුම්රියක සිට පිටත බලා සිටින විට ඇතැම් විට අප නිසලව සිටින බවත් බාහිර ලෝකය පසුපසට චලනය වන බවත් අපට පෙනේ. 'ඇඟට දැනේ'. එහෙත්, බාහිර වස්තු නිසලව පවතිද්දී, අප සමඟ දුම්රිය ඉදිරියට ඇදෙන බව ක්ෂණිකව අපේ මනස අපට මතක් කර දෙයි. ඉන්පසුව, අර මුල් අත්දැකීම වෙනස් වේ. එය එසේ වන්නේ පොළොව මත ඇති අනෙකුත් වස්තු චලනය නොවන බවත්, චලනය වන්නේ දුම්රිය බවත් අප 'දන්නා' බැවිනි. අප ඒ බව දන්නේ විධිමත් ලෙස හෝ අවිධිමත් ලෙස ඒ බව අප ඉගෙනගෙන ඇති නිසා සහ එසේ උගත් දෙය අප විශ්වාස කරන නිසාය.

හැකිනම් වයස අවුරුදු තුනක් පමණ වූ ඔබේ ළමා කාලයට යන්න. ඒ කාලයේ බසයක හෝ දුම්රියක ගිය ගමනක් මතක් කරගන්න. ගමන අවසන් වන තුරුම ගහකොළ, ගෙවල් පසුපසට යනු නැරඹු අපූරු අත්දැකීම ඇතැම්විට ඔබට මතක් කර ගත හැකි වනු ඇත. ඒ, ඔබ ඔබේ ඇහැට පෙනෙන දේ විශ්වාස කළ කාලයයි. ගහකොළ, ගෙවල් පස්සට නොයන බව කාලයත් සමඟ ඔබ 'දැන ගන්නා' තුරු මෙහි කිසිම අවුලක් නොතිබුණු නිසා ඒ අත්දැකීම රස විඳින්නට ඔබට හැකි විය. එහෙත් දැන් එසේ නොවේ. ඔබේ ඇස් ඔබට පෙන්වන දේ පිළිගන්නට ඔබේ 'දැනුම' ඔබට බාධා කරයි.

ඔබේ කුඩා කාලයට නැවත ගියහොත්, තවත් මෙවැනිම සොඳුරු අත්දැකීමක් වන්නේ හඳ පස්සෙන් එන අත්දැකීමයි. [මෙය මතක් කිරීම ගැන පැතුම් හේරත්ට ස්තුතිය හිමිවේ.] ගස් පස්සට යාමේදීත්, හඳ පස්සෙන් එනවිටත් සිදුවන්නේ එකම දෙය නොවේ.

ගොඩනැඟිලි, ගස් හා ඒ ගස් වල බැඳ සිටින තණකොළ කන හරක් පස්සට යනු ඔබට පෙනෙන්නේ ඔබට සාපේක්ෂව ඒ ගොඩනැඟිලි, ගස් හා හරක් එකම ඒකකයක් ලෙස ඇත්තටම පස්සට යන නිසාය. එහෙත්, ඔබට හඳ පස්සෙන් එනු පෙනෙන්නේ ඇත්තටම ඔබත් සමඟ හඳ චලනය වන නිසා නොවේ. පොළොව මත ඇති ගොඩනැඟිලි, ගස් ආදියට සාපේක්ෂව ඔබ ඉදිරියට ගියත් ඔබට වඩා බොහෝ දුරින් ඇති හඳත්, පොළොවේ ඔබ සිටින තැනත් අතර දුර හෝ එහි සිට ඔබේ ඇස් වලට ආලෝකය පැමිණෙන දිශාව සැලකිය යුතු ලෙස වෙනස් නොවන නිසාය.


ඉරත් පොළොවත් අතර සාපේක්ෂ චලිතයක් පවතී. (ඇත්තටම මේ සාපේක්ෂ චලිතයත් සාපේක්ෂ සාපේක්ෂ චලිතයකි.) මේ සාපේක්ෂ චලිතය අපේ පහසුව තකා නිශ්චලව ඇති ඉරට සාපේක්ෂව පොළොවේ චලිතය ලෙස හෝ නිශ්චලව ඇති පොළොවට සාපේක්ෂව ඉරේ චලිතය ලෙස ආකෘතිගත කළ හැකිය. පෙර අපර දෙදිග විද්‍යාර්ථින් සහශ්‍ර ගණනක සිට මේ ඉර, පොළොව හා අනෙකුත් ග්‍රහ වස්තු අතර සාපේක්ෂ චලනයන් ආකෘතිගත කළේ පොළොවට සාපේක්ෂවය. මේ ග්‍රහ වස්තු නිරීක්ෂණය කෙරෙන්නේ පොළොව මත සිට බැවින්, එවැනි ආකෘතියක් පරීක්ෂනාත්මක දත්ත සමඟ ගැලපීම අඩුවෙන් ආයාසකර කටයුත්තකි.

පොළොවේ සිට පියවි ඇසින් අහස නිරීක්ෂණය කරන්නෙකුට ඉර, හඳ, අනෙකුත් ග්‍රහ වස්තු හා ඈතින් පිහිටි තාරකා අති මහත් රාශියක් පෙනේ. දැන් අප 'දන්නා' පරිදි ඉර, හඳ, අනෙකුත් ග්‍රහ වස්තු මෙන්ම ඈතින් පිහිටි තාරකාද එකිනෙකට සාපේක්ෂව චලනය වේ. එහෙත්, මේ තාරකා පිහිටා ඇත්තේ පොළොවට ඉතා ඈතින් නිසා, කෙටි කලක් ඇතුළත සිදුවන එවැනි චලනයන් නිසා පොළොවට නිරීක්ෂණය වන 'අහසේ' සිදුවන වෙනස්කම්  අපේ පියවි ඇහැට සංවේදී නැත. එමෙන්ම, මෙසේ 'හෙමින්' සිදුවන අන්තර්-තාරකා චලනයන් ගැන හැදෑරීමේ අවශ්‍යතාවයක්ද මෑතක් වන තුරුම පෙර අපර දෙදිග විද්යාර්ථීන්ට නොතිබුණේය.

ආර්ථික විද්‍යාවේදී, භෞතික විද්‍යාවේදී හෝ වෙනත් ඕනෑම නූතන විද්‍යාවක විචල්‍ය දෙකක් හෝ කිහිපයක් අතර ඇති සම්බන්ධතාවය ආකෘතිගත කිරීමේදී අපේ පහසුවට අප කරන්නේ අපේ අධ්‍යයනයට එතරම් වැදගත් නොවන අනෙකුත් විචල්‍ය නොවෙනස්ව ඇති බව උපකල්පනය කිරීමයි. එවිට, අපට අවශ්‍ය සම්බන්ධතාව හෝ සම්බන්ධතා පහසුවෙන් හැදෑරිය හැකි සෛද්ධාන්තික රාමුවක් අපට ඉතිරි වේ.

ඒ අනුව, පොළොව, ඉර, හඳ සහ නිරීක්ෂනය කිරීමට හැකි තරමේ චලිතයක් පෙන්වූ අනෙකුත් ග්‍රහ වස්තු අතර සාපේක්ෂ චලිතය ආකෘතිගත කිරීමේදී පැරැන්නෝ අහසේ පෙනෙන අනෙකුත් සිය දහස් ගණනක් වූ තාරකා එකිනෙක අතර සාපේක්ෂ  චලිතය නොසලකා හරිමින්, ඒ සියල්ල පොළොව වටා ගමන් කරන එක් කණ්ඩායමක් ලෙස සැලකූහ. ඒ කණ්ඩායම සමඟ එක්ව ගමන් නොකරන ඉර, හඳ ඇතුළු අනෙකුත් ග්‍රහ වස්තූන්ගේ චලිතය වෙන වෙනම නිරීක්ෂණය කෙරිණි. හැදෑරිණි.

එසේ පරීක්ෂණ, නිරීක්ෂණ හා නිගමන ඇසුරෙන් 'දැනගත්' දේ ගැනත්, මේ දැනුම උපයෝගී කරගෙන හදා ගත් සහ පසුව නැවත නැවතත් තහවුරු කරගත් (එමෙන්ම, නිරීක්ෂනය කිරීමේ හා විශ්ලේෂණය කිරීමේ හැකියාවන් වර්ධනය වෙද්දී වරින් වර සංශෝධනය වුණු හා ඇතැම් විට වෙනත් ආකෘතියකින්  ප්‍රතිස්ථාපනය වුණු) ආකෘති හා සංකල්ප ගැන පසුව කතා කරමු.

(Image: www.theodysseyonline.com

[මේ ලිපිය නැවත පළ කරන්නේ අධ්‍යාපනික අරමුණකින් මගේ ලිපි කියවන පාඨකයින් වෙනුවෙනි. සිය දරුවන් සමඟ එක්ව මේ වියුණුවේ ඇති ලිපි කියවීමට ඇති බාධා ඉවත් කර දෙනමෙන් ඔවුන් කිහිප දෙනෙකුම ප්‍රසිද්ධියේ සහ පෞද්ගලිකව ඉල්ලා තිබේ. එබැවින්, ලිපියට අදාළ නොවන, අපහාසාත්මක හා සම්මත අසභ්‍ය වචන අනවශ්‍ය පරිදි යොදාගැනෙන කමෙන්ට් පළ නොකරන මෙන් කාරුණිකව ඉල්ලා සිටිමි. එවැනි කමෙන්ට් පළවී ඇතොත් ඉකොනොමැට්ටාගේ අභිමතය පරිදි එම කමෙන්ට් ඉවත් කරනු ලැබේ.]

මේ ලිපියෙහි මුල් පළ කිරීමට පාඨකයන් දැක්වූ ප්‍රතිචාර අතරින් ලිපියේ ප්‍රස්තුතයට අදාළ ප්‍රතිචාර හා ඒවාට ඉකොනොමැට්ටාගේ ප්‍රති-ප්‍රතිචාර පහත උපුටා දැක්වේ.


රසිකොලොජිස්ට් - RasikologistAugust 31, 2016 at 10:25 AM

මට සිහි වුනේ, පොළොව සහ අනෙකුත් ග්‍රහලෝක ඉර වටා යන බව පාසලෙන් ඉගෙන ගෙන තිබුණු කාලේ, ඉරත් තම ග්‍රහ මණ්ඩලයම සමග ගමන් කරන බව තාත්තා කී විට එය ග්‍රහණය කර ගත නොහැකිව මා පුදුම වුණ හැටි.
ReplyDelete
Replies


    ඉකොනොමැට්ටා EconomattaSeptember 2, 2016 at 2:29 PM

    අප අසන, දකින, ඉගෙනගන්න දේ අපේ දැනුම ලෙස එකතු වෙනවා. ඒ දැනුම මත අපේ විශ්වාස ඇති වෙනවා. අසන, දකින, ඉගෙනගන්න දේ වැඩිවන විට දැනුමේ වපසරිය වැඩිවෙනවා. එවිට ඇතැම් විට අපට තේරෙනවා අපේ විශ්වාස වෙනස් කර ගත යුතු බව. ඒත් ඒ විශ්වාස ඇදහීම් මට්ටමට ගියාම අප කරන්නේ විශ්වාස වෙනස් කර ගැනීම වෙනුවට අළුත් දැනුම අපේ පවතින විශ්වාස රාමුව ඇතුළට කොහොම හරි රිංගවා ගන්න. එක් එක් පුද්ගලයාගේ දැනුම හා විශ්වාස වෙනස් බව තේරුම් ගත් විට අප දකින ලෝකය අනෙක් අයට වෙනස් විදිහට පෙන්නේ ඇයි කියන එක තේරුම් ගන්න පුළුවන්. වෙනත් අය ලෝකය දකින විදිහ තේරුම් ගත හැකි තරමට කෙනෙකුට මුදල්මය, වෙනත් ආර්ථික හෝ දේශපාලනමය වැනි වාසි ගැනීමේ අවස්ථා වැඩියි. තමන්ගේ රාමුවෙන් එළියට යන්න බැරිව හිර වූ තරමට වෙනත් අයට තමන්ගෙන් ප්‍රයෝජන ගන්න පහසුයි.
    Delete
    Reply


Pathum HerathAugust 31, 2016 at 11:14 AM

COSMOS සීරිස් එක බලල ඇති කියල හිතනවා.. පරීක්ෂණ, නිරීක්ෂණ හා නිගමන ඇසුරෙන් විද්‍යාව දියුණු වෙච්ච හැටි අපුරුවට එකේ තියෙනවා..

මට නම් මතකෙට එන්නේ තාත්තාත් එක්ක බයිසිකල් එකේ යනකොට කොහේ බැලුවත් හඳ පේනකොට මම තාත්තාගෙන් අහනවා හඳ අපේ පස්සෙන්ම එනවා නේද කියල.. හෙහ් හෙහ්..
ReplyDelete
Replies

    ඉකොනොමැට්ටා EconomattaSeptember 2, 2016 at 2:30 PM

    ඔබ මතක් කරන මේ හඳ පස්සෙන් එන එක මගෙත් ළමා කාලයේ සුන්දර අත්දැකීමක්. මම හිතන්නේ ගොඩක් අයගේ. ඇත්තටම මෙයත් මතක් වුනානම් ලිපියට එකතු කරනවා.
    Delete
    Reply

ඇණයා Nut ManAugust 31, 2016 at 11:52 AM

පුංචි කාලේ බස් එකේ යනකොට ගස් පස්සට ගිය එක, බිරිඳ කීවා සීටීබී බස් වල යන කොට විතරයි ගස් පස්සට ගියේ කියලා, පුතා කීවා එයාට එහෙම අත්දැකිමක් මතක නෑ කියලා. අපි පුංචි කාලේ ගියේ සීටීබි බස් වල විතරක් බව එකපාරටම මතකයට එන්නේ නෑ, පුතාට මතක නැති වුනත් ඔහු ඉතාම පුංචි දවස්වල පස්සට යන ගස් වලට බායි කියනකොට අපි මහන්සි වෙලා ගස් පස්සට නොයන බව කියා දෙන්න උත්සාහ කලා, ඒ උත්සාහය සාර්ථක වෙලා, නමුත් අපි කරල තියන අපරාදයක්, ගස් පස්සට යන ඒ සුන්දර මතකය ඔහුට නෑ.
ReplyDelete
Replies

    ඉකොනොමැට්ටා EconomattaSeptember 2, 2016 at 2:33 PM

    මටත් මේ සිද්ධිය සමඟ මතක් වෙන්නෙම නිල්පාට පටිය ගහපු රතු සීටීබී බස් එකක්. නිල් පටිය කොළපාට කළ කාලය වෙනකොට එය එළෙසම පෙනුණේ නැහැ.
    Delete
    Reply

ඉවාන් පවුලූශාAugust 31, 2016 at 8:39 PM

අපි තාම ජීවත් වෙන්නෙ බස් එකේ යනකොට ගස් පස්සට යන රටක කියලා කියන්නත් පුලුවං
ReplyDelete
Replies

    Pra JaySeptember 1, 2016 at 3:40 AM

    දැන් රාවණා නැගිටල දඬුමොණරෙ යනකොට සියලු දේ බ්‍රමණය වෙන්නේ ලංකාද්වීපය වටේ
    Delete
    ඉකොනොමැට්ටා EconomattaSeptember 2, 2016 at 2:33 PM

    :)
    Delete
    Reply


විචාරක WicharakaAugust 31, 2016 at 10:24 PM

මට මතක්වුනේ මුනිදාස කුමාරතුංගගේ 'පිය සමර' කවි පෙළ. ඒ කවි පන්තියෙත් තියනවා, පියා පුතාට, විශ්වය සරල ලෙස හඳුන්වා දුන් හැටි.
ReplyDelete
Replies


    ඉකොනොමැට්ටා EconomattaSeptember 2, 2016 at 2:34 PM

    මේ පොත කියවා ඇති මතකයක් යාන්තමින් ඇතත් වැඩි යමක් මතක නැහැ.
    Delete
    Reply

    Reply

කල්‍යාණ මිත්‍රSeptember 1, 2016 at 6:34 AM

ඉස්සරහට පස්සට විසිවෙනවා වගේ දැනුනේ කියෝනකොට.. මෙයිට වැඩිය පහසුවෙන් තේරුම් ගන්න කෙහෙල්කන් වගේ සරල උදාහරණ නැද්ද මේවට..
ReplyDelete
Replies


    ඉකොනොමැට්ටා EconomattaSeptember 2, 2016 at 9:15 PM

    කෙහෙල්කැන් කතාව හොඳට මතක හිටලා වගේ.
    Delete
    Reply

සෙන්නාSeptember 1, 2016 at 7:40 AM

ඉර,හඳ,පෘතුවිය විතරක් නෙමේ ඔලුවත් කැරකෙන්න ගත්තා...
ReplyDelete
Replies


    ඉකොනොමැට්ටා EconomattaSeptember 2, 2016 at 9:21 PM

    ඔළුව කැරකෙනවා කියන්නෙත් අපේ ඉන්ද්‍රිය මඟින් අපට පෙන්වන ලෝකය හා අදාළ දෙයක්. ඉන්ද්‍රිය දෙකකින් ලැබෙන සංඥා ගලපගන්න බැරි වුනාම මොළය ටිකක් අවුල්.
    Delete
    Reply


RobertSeptember 1, 2016 at 12:45 PM

හැම චලිතයක්ම සාපේක්ෂ චලිතයක් තමයි, මොකද පෘථිවිය මත සියලුම චලිත පෘථිවියට සාපේක්ෂයි. නමුත් පෘථිවිය නිසල වස්තුවක් නෙවෙයිනෙ. නිරපේක්ෂ චලිතයක් ගැන කතා කරන්න නම් විශ්වයේ චලනය නොවන ලක්ෂ්‍යක් හෝ වස්තුවක් ගන්න වෙනවා. නමුත් එහෙම එකක් පවතිනවද ? මම නම් දන්න විධියට විශ්වය ප්‍රසාරණය වෙනවා. එහෙම බැලුවම චලිතය කියන්නෙ කොහොමත් සාපෙක්ෂ දෙයක්. [ලිපියේ ප්‍රස්තුතයට අදාළ නොවන කොටස පළ නොවේ.]


ඉකොනොමැට්ටා EconomattaSeptember 3, 2016 at 7:20 PM

//මම නම් දන්න විධියට විශ්වය ප්‍රසාරණය වෙනවා. එහෙම බැලුවම චලිතය කියන්නෙ කොහොමත් සාපෙක්ෂ දෙයක්. //
මෙතැන ඔබ මතු කරන කරුණ වැදගත් කරුණක්. මම මේ ලිපියේ කතා කරන සාපේක්ෂ චලිතයත් සාපේක්ෂ සාපේක්ෂ චලිතයක් කිවුවේ ඒ නිසා. ඔබත් මාත් අතර දුර වැඩිවන විට දුර මනින කෝදුවත් ඒ අනුපාතයෙන්ම දිග වැඩි වෙනවනම් අප දෙදෙනා අතර දුර වැඩි වන බව පෙනෙන්නේ නැහැ.
 

Wednesday, August 31, 2016

ඔබේ ලග්නය කුමක්ද? (පළමු කොටස)


මෙම ලිපිය සංශෝධන සහිතව වෙනත් මාතෘකාවක් යටතේ නැවත පළ කර තිබේ. සුළු එකතු කිරීමක් හා මාතෘකාවේ වෙනසක් ඇතත් මේ ලිපියේ ඇති කරුණු කිසිවක් ඉවත් කර නැත. එමෙන්ම, මෙම ලිපියේ ප්‍රස්තුතය හා අදාළ ප්‍රතිචාර හා ප්‍රති-ප්‍රතිචාරද එහි උපුටා දක්වා තිබේ. එබැවින්, එම පිටුව කරා යොමු වන මෙන් කාරුණිකව ඉල්ලා සිටිමි.

පස්සට යන ගස් හා පස්සෙන් එන හඳ...
http://economatta.blogspot.com/2016/09/blog-post.html


පෙරදිග මෙන්ම බටහිරද දවස නම් වූ සංකල්පය බිහි වූයේ පෘථිවි කේන්ද්‍රීයව සිතූ විට පොළොව වටා ඉරට වටයක් යාමට ගතවන කාලය සහ ඒ හේතුවෙන් ඇතිවන දිවා රාත්‍රී චක්‍ර අනුවය. මේ දිවා රාත්‍රී චක්‍ර යනු ඇහැට පෙනෙන, 'ඇඟට දැනෙන' දෙයකි. එමෙන්ම, ඉර, හඳ හා තාරකා පොළොව වටා යාමද අපට ඇහැට පෙනෙන, 'ඇඟට දැනෙන' දේවල්ය. දැන් අප හැම විටම වාගේ යොදා ගන්නා සූර්ය කේන්ද්‍රීය ආකෘතිය අනුව, දවසක් යනු පෘථිවියට සිය අක්ෂය වටා වරක් භ්‍රමණය වීමට ගත වන කාලයයි. මේ ආකෘති දෙකෙන් කවර ආකෘතියක් අනුව වුවද, දවස යන සංකල්පයේ පදනම වනුයේ පෘථිවිය හා සූර්යයා අතර සාපේක්ෂ චලිතයයි. මේ ගැන අපි පෙර ලිපියකින් කතා කළෙමු.

දවසට පැය කීයක්ද එහේ?

අවුරුද්ද යන සංකල්පය දවස යන සංකල්පයට වඩා තරමක් සංකීර්ණය. මේ සංකල්පය විවිධ සංස්කෘති තුළ වර්ධනය වන්නේ එකම ආකාරයෙන් නොවේ. ඒ නිසා, සිංහල, හින්දු, මුස්ලිම්, ග්‍රෙගෝරියන් ආදී විවිධ 'අවුරුදු' ගැන අපට අසන්නට ලැබේ. මේ ඇතැම් අවුරුදු සංකල්ප සූර්ය චලිතය මතද, වෙනත් අවුරුදු සංකල්ප චන්ද්‍ර චලිතය මතද, තවත් සමහරක් අවුරුදු සංකල්ප චන්ද්‍ර හා සූර්ය චලිතයන් දෙකම මතද පදනම් වේ. මේ ගැනද අපි පෙර කතා කළෙමු.

මුස්ලිම් වයස, සිංහල වයස හා ග්‍රෙගෝරියන් වයස


හින්දු ශක වර්ෂ ක්‍රමය මත පාදක වූ සිංහල කැලැන්ඩරය මෙන්ම, දැනට ලොව පුරා ප්‍රචලිතව ඇති ග්‍රෙගෝරියන් කැලැන්ඩරයද සැලකිය හැක්කේ සූර්ය කැලැන්ඩර ලෙසිනි. සූර්ය කේන්ද්‍රීය ආකෘතිය අනුව, වසරක් යනු තම අක්ෂය වටා භ්‍රමණය වෙමින් සූර්යයා වටා ගමන් කරන පෘථිවියට එසේ එක් වටයක් සම්පූර්ණ කිරීමට ගතවන කාලයයි.

සහශ්‍ර දෙකකට පමණ පෙර විසූ පෙර අපර දෙදිග විද්‍යාර්තීහු නක්ෂත්‍ර තාරකා වලට සාපේක්ෂව සූර්යයාගේ පිහිටීම දිනපතාම වෙනස් වන බව නිරීක්ෂණය කළහ. පොළොව වටා දිනපතා ගමන් කරන බව පෙනෙන්නට තිබුණු, ගිණිය නොහැකි තරම් විශාල ගණනක් වූ තාරකා එසේ ගමන් කිරීමේදී එකිනෙකා අතර දුර නොවෙනස්ව තබා ගත්තත්, 'ග්‍රහ වස්තු' ලෙස හඳුනාගත් ඉර, හඳ, අඟහරු, සිකුරු, බ්‍රහස්පති ආදීන් එසේ අනෙකුත් තාරකාවන් සමඟ එක්ව ගමන් ගත්තේ නැත.

සහශ්‍ර ගණනකට පෙර භෞතික විද්‍යාව දියුණු කිරීමට දායක වූ පෙර අපර දෙදිග තාරකා නිරීක්ෂකයින්ට සූර්යයා පොළොව වටා ගමන් කරනු පෙනුණේ නක්ෂත්‍ර තාරකාවන් පොළොව වටා ගමන් කළ වේගයට වඩා තරමක් අඩු වේගයෙනි. එය එසේ නොවන්නට පොළොව මත විසූ නිරීක්ෂකයෙකුට තාරකා ගෝලයෙන් අර්ධයක් කිසිදා පියවි ඇසින් නිරීක්ෂණය කළ නොහැකි විය හැකිව තිබුණි. දැනට භාවිතා වන සූර්ය කේන්ද්‍රීය ආකෘතිය අනුව, මේ වෙනසට හේතුව පොළොව සිය අක්ෂය වටා ගමන් කරමින් ඉර වටාද ගමන් කිරීම බව අපි 'දනිමු'.

ගමන් කිරීම හෝ චලිතය යන සංකල්පය අර්ථදැක්වීම අනුවම සාපේක්ෂ සංකල්පයකි. ගමන් කරන දුම්රියක ඉදිරියෙන් පිහිටි  මැදිරියක සිට පසුපසට ඇවිදින අයෙකුට සිතෙන්නේත්, දැනෙන්නේත් තමන් පසුපසට යන බවයි. දුම්රියෙහි අසුනක වාඩි වී සිටින, ඉහත පුද්ගලයාව නිරීක්ෂණය කරන අයෙකුට 'පෙනෙන්නේත්', සිතෙන්නේත් එම පුද්ගලයා පසුපසට යන බවයි. එහෙත්, මේ පුද්ගලයා ඇත්තටම ගමන් කරන්නේ ඉදිරියටද නැත්නම් පසුපසටද?

ඉහත ප්‍රශ්නයට නිරපේක්ෂ පිළිතුරක් නැත.

-දුම්රියට සහ එහි අසුන්ගෙන සිටින මඟීන්ට සාපේක්ෂව ඔහු පසුපසට ගමන් කරයි.
-මේ පුද්ගලයා දුම්රිය තුළ (අනෙක් මඟීන්ට සාපේක්ෂව) පසුපසට ඇවිදින වේගය දුම්රිය දුම්රියෙන් පිටත නිශ්චලව සිටින අයෙකුට සාපේක්ෂව ඉදිරියට යන වේගයට වඩා අඩු බව උපකල්පනය කළ හොත් එසේ දුම්රියෙන් පිටත සිටින අයෙකුට සාපේක්ෂව මේ පුද්ගලයා යන්නේ ඉදිරියටය.
-දුම්රිය තුළ අසුන්ගෙන සිටින මගීහු දුම්රියට සාපේක්ෂව නිසලව සිටිති. එහෙත්, පිටත සිටින නිරීක්ෂකයෙකුට සාපේක්ෂව දුම්රියේ වේගයෙන්ම ඉදිරියට ඇදෙති.

මේ ටික තේරුම් ගැනීම අපහසු නැත. එහෙත්, සාපේක්ෂ චලිතය හා අදාළ එවැනිම නිරවද්‍ය කියමන් වන පහත ප්‍රකාශ දිරවා ගැනීම බොහෝ දෙනෙකුට එතරම්ම පහසු නොවිය හැකිය.
-අර පසුපසට යනවායයි කී පුද්ගලයාට සාපේක්ෂව දුම්රියෙහි අසුන්ගෙන සිටින මඟීහු ඉදිරියට යති.
-දුම්රියට සාපේක්ෂව දුම්රියෙන් පිටත ඇති ගහකොළ, ගොඩනැඟිලි ආදී බොහෝ දේ පසුපසට චලනය වේ.

ඉදිරියට ඇදෙන දුම්රියක සිට පිටත බලා සිටින විට ඇතැම් විට අප නිසලව සිටින බවත් බාහිර ලෝකය පසුපසට චලනය වන බවත් අපට පෙනේ. 'ඇඟට දැනේ'. එහෙත්, බාහිර වස්තු නිසලව පවතිද්දී, අප සමඟ දුම්රිය ඉදිරියට ඇදෙන බව ක්ෂණිකව අපේ මනස අපට මතක් කර දෙයි. ඉන්පසුව, අර මුල් අත්දැකීම වෙනස් වේ. එය එසේ වන්නේ පොළොව මත ඇති අනෙකුත් වස්තු චලනය නොවන බවත්, චලනය වන්නේ දුම්රිය බවත් අප 'දන්නා' බැවිනි. අප ඒ බව දන්නේ විධිමත් ලෙස හෝ අවිධිමත් ලෙස ඒ බව අප ඉගෙනගෙන ඇති නිසා සහ එසේ උගත් දෙය අප විශ්වාස කරන නිසාය.

හැකිනම් වයස අවුරුදු තුනක් පමණ වූ ඔබේ ළමා කාලයට යන්න. ඒ කාලයේ බසයක හෝ දුම්රියක ගිය ගමනක් මතක් කරගන්න. ගමන අවසන් වන තුරුම ගහකොළ, ගෙවල් පසුපසට යනු නැරඹු අපූරු අත්දැකීම ඇතැම්විට ඔබට මතක් කර ගත හැකි වනු ඇත. ඒ, ඔබ ඔබේ ඇහැට පෙනෙන දේ විශ්වාස කළ කාලයයි. ගහකොළ, ගෙවල් පස්සට නොයන බව කාලයත් සමඟ ඔබ 'දැන ගන්නා' තුරු මෙහි කිසිම අවුලක් නොතිබුණු නිසා ඒ අත්දැකීම රස විඳින්නට ඔබට හැකි විය. එහෙත් දැන් එසේ නොවේ. ඔබේ ඇස් ඔබට පෙන්වන දේ පිළිගන්නට ඔබේ 'දැනුම' ඔබට බාධා කරයි.

ඉරත් පොළොවත් අතර සාපේක්ෂ චලිතයක් පවතී. (ඇත්තටම මේ සාපේක්ෂ චලිතයත් සාපේක්ෂ සාපේක්ෂ චලිතයකි.) මේ සාපේක්ෂ චලිතය අපේ පහසුව තකා නිශ්චලව ඇති ඉරට සාපේක්ෂව පොළොවේ චලිතය ලෙස හෝ නිශ්චලව ඇති පොළොවට සාපේක්ෂව ඉරේ චලිතය ලෙස ආකෘතිගත කළ හැකිය. පෙර අපර දෙදිග විද්‍යාර්ථින් සහශ්‍ර ගණනක සිට මේ ඉර, පොළොව හා අනෙකුත් ග්‍රහ වස්තු අතර සාපේක්ෂ චලනයන් ආකෘතිගත කළේ පොළොවට සාපේක්ෂවය. මේ ග්‍රහ වස්තු නිරීක්ෂණය කෙරෙන්නේ පොළොව මත සිට බැවින්, එවැනි ආකෘතියක් පරීක්ෂනාත්මක දත්ත සමඟ ගැලපීම අඩුවෙන් ආයාසකර කටයුත්තකි.

පොළොවේ සිට පියවි ඇසින් අහස නිරීක්ෂණය කරන්නෙකුට ඉර, හඳ, අනෙකුත් ග්‍රහ වස්තු හා ඈතින් පිහිටි තාරකා අති මහත් රාශියක් පෙනේ. දැන් අප 'දන්නා' පරිදි ඉර, හඳ, අනෙකුත් ග්‍රහ වස්තු මෙන්ම ඈතින් පිහිටි තාරකාද එකිනෙකට සාපේක්ෂව චලනය වේ. එහෙත්, මේ තාරකා පිහිටා ඇත්තේ පොළොවට ඉතා ඈතින් නිසා, කෙටි කලක් ඇතුළත සිදුවන එවැනි චලනයන් නිසා පොළොවට නිරීක්ෂණය වන 'අහසේ' සිදුවන වෙනස්කම්  අපේ පියවි ඇහැට සංවේදී නැත. එමෙන්ම, මෙසේ 'හෙමින්' සිදුවන අන්තර්-තාරකා චලනයන් ගැන හැදෑරීමේ අවශ්‍යතාවයක්ද මෑතක් වන තුරුම පෙර අපර දෙදිග විද්යාර්ථීන්ට නොතිබුණේය.

ආර්ථික විද්‍යාවේදී, භෞතික විද්‍යාවේදී හෝ වෙනත් ඕනෑම නූතන විද්‍යාවක විචල්‍ය දෙකක් හෝ කිහිපයක් අතර ඇති සම්බන්ධතාවය ආකෘතිගත කිරීමේදී අපේ පහසුවට අප කරන්නේ අපේ අධ්‍යයනයට එතරම් වැදගත් නොවන අනෙකුත් විචල්‍ය නොවෙනස්ව ඇති බව උපකල්පනය කිරීමයි. එවිට, අපට අවශ්‍ය සම්බන්ධතාව හෝ සම්බන්ධතා පහසුවෙන් හැදෑරිය හැකි සෛද්ධාන්තික රාමුවක් අපට ඉතිරි වේ.

ඒ අනුව, පොළොව, ඉර, හඳ සහ නිරීක්ෂනය කිරීමට හැකි තරමේ චලිතයක් පෙන්වූ අනෙකුත් ග්‍රහ වස්තු අතර සාපේක්ෂ චලිතය ආකෘතිගත කිරීමේදී පැරැන්නෝ අහසේ පෙනෙන අනෙකුත් සිය දහස් ගණනක් වූ තාරකා එකිනෙක අතර සාපේක්ෂ  චලිතය නොසලකා හරිමින්, ඒ සියල්ල පොළොව වටා ගමන් කරන එක් කණ්ඩායමක් ලෙස සැලකූහ. ඒ කණ්ඩායම සමඟ එක්ව ගමන් නොකරන ඉර, හඳ ඇතුළු අනෙකුත් ග්‍රහ වස්තූන්ගේ චලිතය වෙන වෙනම නිරීක්ෂණය කෙරිණි. හැදෑරිණි.

එසේ පරීක්ෂණ, නිරීක්ෂණ හා නිගමන ඇසුරෙන් 'දැනගත්' දේ ගැනත්, මේ දැනුම උපයෝගී කරගෙන හදා ගත් සහ පසුව නැවත නැවතත් තහවුරු කරගත් (එමෙන්ම, නිරීක්ෂනය කිරීමේ හා විශ්ලේෂණය කිරීමේ හැකියාවන් වර්ධනය වෙද්දී වරින් වර සංශෝධනය වුණු හා ඇතැම් විට වෙනත් ආකෘතියකින්  ප්‍රතිස්ථාපනය වුණු) ආකෘති හා සංකල්ප ගැන පසුව කතා කරමු.

අවවාදයයි: මෙම ලිපිය සඳහා ලැබී ඇති ප්‍රතිචාර අතර ලිපියේ ප්‍රස්තුතයට කිසිදු අදාළත්වයක් නොමැති, අපහාසාත්මක හා සම්මත අසභ්‍ය වචන බහුලව අඩංගු ප්‍රතිචාර රැසක් තිබේ. මේ ප්‍රතිචාර ඔබේ දරුවෙකු හෝ වැඩිහිටියෙකු වැනි අයෙකු සමඟ එකට කියවීමෙන් ඔබ දැඩි අපහසුතාවයකට පත් විය හැකිය. මෙම ලිපිය සුළු සංශෝධන සහිතව වෙනත් මාතෘකාවක් යටතේ නැවත පළකර ඇති අතර ලිපියේ ප්‍රස්තුතයට අදාළ ප්‍රතිචාර සහ ප්‍රති-ප්‍රතිචාරද එහි උපුටා දක්වා තිබේ.  

පස්සට යන ගස් හා පස්සෙන් එන හඳ...
http://economatta.blogspot.com/2016/09/blog-post.html


(Image: ramukaviyoor.blogspot.com)

වෙබ් ලිපිනය:

දවස් පහේ නිවාඩුව

මේ සති අන්තයේ ලංකාවේ බැංකු දවස් පහකට වහනවා කියන එක දැන් අලුත් ප්‍රවෘත්තියක් නෙමෙයි. ඒ දවස් පහේ විය හැකි දේවල් ගැන කතා කරන එක පැත්තකින් තියලා...