වෙබ් ලිපිනය:

Showing posts with label අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල්. Show all posts
Showing posts with label අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල්. Show all posts

Monday, December 13, 2021

ආණ්ඩුව අයිඑම්එෆ් යයිද?


ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලට යනවාද නැද්ද කියා තීරණය කරන්න කැබිනට් මණ්ඩලය අද රැස් වන බව කියනවා. එය එසේනම් මේ වෙද්දී මේ සාකච්ඡාව සිදු වී තියෙන්න පුළුවන්. ලිපිය පළ වන විට තීරණය අරගෙන තියෙන්න පුළුවන්. මා මේ ලිපිය ලියන්නේ එවැනි තීරණයක් ගැන නොදැන.

ලංකාව දරුණු ආර්ථික අර්බුදයකට මුහුණ පා තිබෙන බව මේ වෙද්දී හැමෝම වගේ එකඟ වන, ඇහැට පෙනෙන්න තියෙන දෙයක්. ලංකාවට දරුණු ආර්ථික අර්බුදයකට මුහුණ පාන්න වෙනවා කියන එක තව දුරටත් අනාවැකියක් නෙමෙයි. මෙතැනින් එහාට ප්‍රශ්නයේ ස්වභාවය වෙනස් වනු ඇත්තේ කොයි ආකාරයකටද?

වහා විසඳිය යුතු, කෙටිකාලීන ප්‍රශ්නය ඩොලර් හිඟයයි. ඒ ප්‍රශ්නය පසුපස දිගුකාලීන ප්‍රශ්න ගණනාවක් තිබෙනවා. ඒ ප්‍රශ්න නිදහස ලැබූ දා සිට හා යම් තරමකට ඊටත් පෙර සිට, ඇතැම් විට සර්වජන ඡන්දබලය ලැබූ කාලයේ සිට, ලංකාවේ ක්‍රියාත්මක වූ සමාජවාදී ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති නිසා ඇති වූ ප්‍රශ්න. එහෙත්, වත්මන් ඩොලර් හිඟයට මුල් වී ඇති ප්‍රශ්නය උතුරේ සිවිල් යුද්ධය අවසන් වූ පසු ඇති වූ ප්‍රශ්නයක්. ප්‍රශ්නයේ මුල් පිළිබඳව විස්තරාත්මක තොරතුරු තවදුරටත් ලියන්න පුළුවන්. එය පසුවට තබමු.

ප්‍රශ්නයක මුල් ගැන කතා කළ යුත්තේ ප්‍රශ්නය විසඳීම සඳහා මුලින්ම ප්‍රශ්නය නිසියාකාරව හඳුනා ගෙන ප්‍රශ්නයේ මුල් ගලවා දැමිය යුතු නිසා මිසක් කාවවත් විවේචනය කරන්න නෙමෙයි. කෙටිකාලීන ප්‍රශ්නය විසඳීම සඳහා අප යෝජනා කිසිවක් ඉදිරිපත් කරන්නේ නැහැ. එයට පළමු හේතුව ඒ සඳහා වෙනත් අය යෝජනා කර නැති අළුත් යෝජනා කිසිවක් අපට නැති වීමයි. දෙවන හේතුව මේ කෙටිකාලීන ප්‍රශ්නය ඉදිරි වසර තුළ කවර ආකාරයෙන් හෝ විසඳෙන ප්‍රශ්නයක් වීමයි. වෙළඳපොළ බලවේග විසින් එය සිදු කරනු ලැබීම තවදුරටත් වැළැක්විය හැකි දෙයක් නෙමෙයි.

කෙටිකාලීන ප්‍රශ්නය මොන විදිහකින් විසඳුනත් දිගුකාලීන ප්‍රශ්න ඉතිරි වෙනවා. දිගුකාලීන ප්‍රශ්න ඉතිරිව තිබෙන තුරු, දැනට මොන විදිහකින් හෝ විසඳා ගත්තත්, කෙටිකාලීන ප්‍රශ්නය නැවතත් වසර කිහිපයකින් මතු වීම වැළැක්විය නොහැකියි. කෙටිකාලීන ප්‍රශ්නය විසඳාගන්න මේ වෙද්දී රටේ හැමෝටම වගේ උවමනාවක් තිබුණත්, දිගුකාලීන ප්‍රශ්න විසඳාගන්න එවැනි උනන්දුවක් තවමත් නැහැ. දිගුකාලීන ප්‍රශ්න පිළිබඳව තවමත් බොහෝ දෙනෙකුට අවබෝධයක්ද නැහැ. මේ අවබෝධය බොහෝ දෙනෙකුට ලැබෙනු ඇත්තේ මීට වඩා විශාල විනාශයකින් පසු වෙන්න පුළුවන්.

කෙටිකාලීන ප්‍රශ්න වලට විසඳුම් ගැන කතා කරන එකේ තේරුමක් නැතත්, දිගුකාලීන ප්‍රශ්න වලට තිබෙන විසඳුම් ගැන කතා කරන්න පටන් ගන්න මේ හොඳම අවස්ථාව කියා අප සිතනවා. ඒ වැඩේ අපි ඉදිරි වසර තුන තුළ කරමු. එසේ කර, දැනට පෙනෙන තෙක් මානයකවත් නැති ලංකාවට අවශ්‍ය දේශපාලන විකල්පය අනාගතයේදීවත් හැදෙයිද කියා බලා සිටිමු. 

හැබැයි ඊට කලින් ලංකාවට ක්ෂණිකව විසඳාගත යුතු කෙටිකාලීන ප්‍රශ්නයක් තිබෙනවා. මෙයට දැනට ඉදිරිපත්ව තිබෙන්නේ විසඳුම් දෙකක් පමණයි. පළමුවැන්න, හැකි ඉක්මණින් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යාම සහ ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම.

එජාප නායක රනිල් වික්‍රමසිංහ මුල සිටම මේ අදහස වෙනුවෙන් පෙනී සිටියා. සජබයේ හර්ෂ ද සිල්වා වැනි අය දකින විසඳුමත් මෙයයි. සජබ නිල ස්ථාවරයද මෙවැන්නක් විය හැකියි. දේශපාලන පක්ෂයකට සෘජු සම්බන්ධයක් නැති ආර්ථික විද්‍යාඥයින් ගණනාවක්ද මේ අදහස දරනවා. දිගුකාලීනව ලංකාවේ ආර්ථිකය මෙහෙයවීම පිළිබඳ ජවිපෙ හා එජාප උපාය මාර්ගයන් අහසට පොළොව මෙන් දුරස්ථ වුවත්, කෙටිකාලීනව පවතින ඩොලර් ප්‍රශ්නය විසඳා ගැනීම පිණිස ජවිපෙ දකින විසඳුමද එජාප විසඳුමෙන් වෙනස් බවක් පෙනෙන්නේ නැහැ. ආණ්ඩුවේ ඇතැම් පාර්ශ්වයන්ද මේ වන විට ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යාම තිබෙන එකම විසඳුම බව පිළිගන්නා තැනකට තල්ලු වී තිබෙනවා. ආණ්ඩු බලය එජාප හෝ සජබ සතුව තිබුණානම් මීට බොහෝ කලින් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යා හැකිව තිබුණා. එසේ වුනානම් අද තිබෙන ඩොලර් ප්‍රශ්නය මේ තරම් දරුණු මට්ටමකට ඔඩු දුවන්නේ නැහැ.

කෙටිකාලීන ප්‍රශ්නයට අප සතුව වෙනත් විසඳුමක් නැති බව අප කලින්ම කිවුවා. ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යාමට විකල්පව ඉදිරිපත්ව තිබුණු දෙවන යෝජනාව ආණ්ඩුවේ දේශීය (homegrown) විසඳුමයි. මේ විකල්පය වෙනුවෙන් දැඩි ලෙස පෙනී සිටියේත්, ඒ අනුව ලංකාවේ ආර්ථිකය මෙහෙයවමින් ඉන්නේත් මහ බැංකු අධිපති අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල්. ඔහුට ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත නොයාම සඳහා හේතු ගණනාවක් තිබෙනවා. පළමු හේතුව ලංකාවේ ආර්ථිකයේ ප්‍රශ්නය දොස්තර කෙනෙකුගෙන් බෙහෙත් ගත යුතු නැති, කොත්තමල්ලි බී සනීප කරගත හැකි, පොඩි හෙම්බිරිස්සාවක් පමණක් වීමයි. දෙවන හේතු වන්නේ දොස්තර බෙහෙත් වල අතුරු ආබාධයි.

තමන්ගේ කොත්තමල්ලි විසඳුම පසුගිය ඔක්තෝබර් මාසය ආරම්භයේදී අධිපති කබ්රාල් විසින් රටට හා ලෝකයට ඉදිරිපත් කළා. වැඩි දෙනෙකු එතරම් බරපතල සේ නොසැලකූ මේ සැලසුමේ තිබුණු දේවල් මා පෙර ලිපියකින් විස්තර කළා.

"කබ්රාල්ගේ මාස හයේ මාර්ග සිතියම කුමක්ද? 

ඉතා කෙටියෙන් කිවුවොත්, කබ්රාල් විසින් කරන්න යන්නේ ඩොලරයේ අගය රුපියල් 199-203 අතර පවත්වා ගනිමින් ඒ සඳහා අවශ්‍ය ඩොලර් කෙසේ හෝ හොයා ගැනීමයි. වැල් වටාරම් ඉවත් කර මාර්ග සිතියමේ අදාළ කරුණු පමණක් ගත්තොත්, විණිමය අනුපාතය මේ මට්ටමේ පවත්වා ගැනීම සඳහා ඩොලර් හොයා ගන්න යන්නේ කොහොමද? 

- රජයක් විසින් රජයකට දෙන (G2G) ණය ලෙස කෙටිකාලීනව ඩොලර් බිලියනයක් (ඉදිරි මාස තුන ඇතුළත මිලියන 500ක්) ලබා ගැනීම.

- රාජ්‍ය දේපොළ විකිණීමෙන් ඩොලර් බිලියනයක් ලබා ගැනීම. 

- බදු සමා පනතේ උදවුවෙන් ඩොලර් මිලියන 100ක් හොයා ගැනීම.

- කෙටිකාලීන විණිමය හුවමාරු ගිවිසුම් හරහා ඩොලර් බිලියන 1.5ක් ලබා ගැනීම 

- රට තුළට රැගෙන විත් නැති අපනයන ආදායම් ඩොලර් බිලියන 1.8ක් (මාසයකට ඩොලර් මිලියන 300 බැගින්) රටට ගෙන්වා ගැනීම.

- ඩොලර් බිලියනයක සෘජු විදේශ ආයෝජන ගෙන්වා ගැනීම.

- ඩොලර් මිලියන 300ක පමණ සංවර්ධන බැඳුම්කර විදේශිකයන්ට විකිණීම. 

- බැංකු/ මූල්‍ය ආයතන විසින් ඩොලර් බිලියන 1.5ක විදේශ ණය ලබා ගැනීම.

දැන් මේ ටික එකතු කළොත් සාරාංශයක් ලෙස ඩොලර් හොයා ගන්න යන්නේ ඩොලර් බිලියන 4.3ක ණය ලබා ගැනීම, ඩොලර් බිලියන 1.1ක විදේශ ආයෝජන ගෙන්වා ගැනීම හා ආපසු නොයන ඩොලර් බිලියන 2.8ක් රට තුළට ගෙන්වා ගැනීම ලෙසයි. එකතුව ඩොලර් බිලියන 8.2ක් පමණ වෙනවා. 

ඉදිරි මාස හයක කාලය තුළ ඔය විදිහට ඩොලර් බිලියන 8.2ක් හොයා ගන්න පුලුවන්නම් එම කාලය තුළ ගෙවිය යුතු ණය ගෙවා, අපනයන වෙනුවෙන්ද අවශ්‍ය පමණ ඩොලර් වැය කර, සංචිතද නැවත ඉහළ නංවා ගන්න පුළුවන්. එවැනි ඩොලර් ප්‍රමාණයක් ලැබේනම් ඩොලරයේ මිල ස්ථාවරව තියා ගන්න බැරිකමක් නැහැ.

මේ ඇස්තමේන්තු කිසිසේත්ම ප්‍රායෝගික නැහැ. එහෙත් ඉලක්ක සේ සැලකුවොත් නරක නැහැ. දැන් අපට තියෙන්නේ ඉදිරි මාස හය තුළ අධිපති කබ්රාල්ගේ කාර්ය සාධනය දෙස බලා ඉන්නයි."

දැන් මේ සැලසුම ඉදිරිපත් කරලා මාස දෙකහමාරක් ගත වෙලා. එම කාලය තුළ අධිපති කබ්රාල්ගේ කාර්ය සාධනය කොහොමද? 

රටට විශාල හානියක් කරමින් ඩොලරයේ අගය රුපියල් 199-203 අතර පවත්වා ගැනීමට විශාල උත්සාහයක් දැරුවත් මේ වෙද්දී එය කර ගන්න බැරුව ඩොලරය රුපියල් 210 බැගින් මාරු කරන්න ඉඩ දෙන්න වෙලා. නමුත් ඒ ගාණට වුනත් ඩොලර් මාරු කරන්න කවුරුවත් කැමති නැහැ. කොත්තමල්ලි විසඳුමේ විදිහට බිලියන ගාණක් ඩොලර් හොයා ගන්න එක කොහොම වෙතත්, තමන්ට අවශ්‍ය මට්ටමේ විණිමය අනුපාතය නඩත්තු කරන්න මේ වෙද්දී තිබුණු සොච්චම් සංචිත වලිනුත් සෑහෙන කොටසක් විකුණලා. 

කොත්තමල්ලි විසඳුම කියා කිවුවේ කබ්රාල් මේ වචනය යොදාගත් නිසා මිසක් කොත්තමල්ලි බොන අයට කරන අපහාසයක් විදිහට නෙමෙයි. කොත්තමල්ලි කියන්නේ කෝකටත් තෛලයක් නොවන බව කොත්තමල්ලි බොන දන්නවා. ලංකාවට හැදිලා තියෙන ලෙඩේ කොත්තමල්ලි බීලා සනීප කළ හැකි පොඩි හෙම්බිරිස්සාවක් නෙමෙයි.

කබ්රාල් අධිපති ධුරය භාර ගත්තේ සැප්තැම්බර් මැද. සැප්තැම්බර් මාසය පටන් ගනිද්දීත් මහ බැංකුවේ ඩොලර් මිලියන 3,550ක සංචිත ප්‍රමාණයක් තිබුණා. නොවැම්බර් අවසාන වෙද්දී මේ සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 1,587 දක්වා පහත වැටිලා. කබ්රාල්ගේ කොත්තමල්ලි විසඳුමේ සාර්ථකත්වය මේ ගණන් දිහා බැලූ විටම පැහැදිලි වෙනවා.

කෙසේ වුවත්, ඔහුගේ පැත්තෙනුත් ප්‍රශ්නය දිහා බලමු. කබ්රාල් ඉදිරිපත් කළේ සයමාසික වැඩපිළිවෙලක්. ඒ වගේම, වැඩපිළිවෙළ ආරම්භයේදී යම් තරමකින් සංචිත අඩු වෙන බවත් ඔහු කිවුවා. ඒ නිසා තවත් මාස තුනකින් සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන හත අටක් වෙයි කියලා අපිට හිතන්න බැරිද? කබ්රාල් ඉදිරි මාස තුනේදී වැඩ පෙන්නයිද?

පළමුව, මේ වැඩපිළිවෙළ ප්‍රායෝගික නැති වැඩ පිළිවෙලක් බව මුලදීම බොහෝ දෙනෙකුට පැහැදිලිව පෙනෙන්න තිබුණා. ඒ හැමෝටම වැරදිලා කබ්රාල්ගේ ඇස්තමේන්තු නිවැරදි වෙන්නනම්, එහෙම වෙන බව මුල සිටම පෙනී යා යුතුයි. නමුත් පේන්නේ අනෙක් බොහෝ දෙනෙක් දුටු දෙය මිසක් කබ්රාල් දුටු දෙය නෙමෙයි. ඉතිරි මාස තුනේ මෙතෙක් සිදු නොවුණු අමුතු මැජික් එකක් වෙයි කියා හිතන්න බැහැ. කබ්රාල් මේ ඇස්තමේන්තු හා සැලසුම ඉදිරිපත් කළේ තනි පුද්ගලයෙක් ලෙස නොවන නිසා ආර්ථිකය වල පල්ලට දැමීමේ අපකීර්තිය සමස්ත මහ බැංකුවටම බාර ගන්න වෙනවා.

කබ්රාල් ඇතුළු ආණ්ඩුවට ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල මේ තරම් අසාත්මික වුනේ ඇයි? 

බන්දුල ගුණවර්ධන විසින් කියා ඇති පරිදි ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත ගියොත් ආණ්ඩුවට අයවැය පරතරය සියයට 5ට වඩා අඩු කිරීමට හා ඒ වෙනුවෙන් සේවක වැටුප් මෙන්ම විශ්‍රාම වැටුප් ප්‍රදානය කිරීම පවා සීමා කිරීමටත්, ගෑස් මිල ඉහළ දැමීමටත් සිදු වෙනවා. ඩොලරය පාවෙන්නට ඉඩ දිය යුතු වෙනවා. කබ්රාල් විසින්ද මෙවැනි ලැයිස්තුවක් ඉදිරිපත් කර තිබුණා.

කලින් විස්තර කර ඇති පරිදි, ණය ලබා දීමේදී ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විසින් කොන්දේසි පනවන්නේ නැහැ. එහෙත් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සමුපකාර සංගමයක් වැනි තැනක්. ඔවුන් සාමාජික රාජ්‍යයන්ට ණය ලෙස ලබා දෙන්නේ ලංකාව ඇතුළු සාමාජික රාජ්‍යයයන්ගේම මුදල්. එම මුදල් ආපසු ලැබෙන බවට ඔවුන් වග බලාගත යුතු වෙනවා. ඒ නිසා, ණය ලබා ගන්නා රටට තමන් රටේ තත්ත්වය යහපත් කරගෙන ණය ආපසු ගෙවන ආකාරය අරමුදලට කියන්න වෙනවා.

ඉහත ප්‍රකාශ අනුව පැහැදිලි වන්නේ රටේ ආර්ථික තත්ත්වය ණය ආපසු ගෙවිය හැකි මට්ටමකට වැඩි දියුණු කර ගැනීම සඳහා අයවැය පරතරය අඩු කර ගැනීම හා ඩොලරය පාවෙන්නට ඉඩ දීම වැනි දේ කරන්නම වෙන බව බන්ධුල ගුණවර්ධන, කබ්රාල් වැනි අයද විශ්වාස කරන බවයි. වෙනත් විසඳුමක් ඇත්නම් ඔවුන්ට ඒ විසඳුම ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලට ඉදිරිපත් කිරීමට හැකි විය යුතුයි. අනෙක් අතින් එයින් අදහස් වන්නේ කබ්රාල්ගේ කොත්තමල්ලි විසඳුම යම් හෙයකින් විසඳුනත්, එය තවත් ණය ගන්නා සැලසුමක් මිසක් එසේ ගත් ණය ආපසු ගෙවිය හැකි ආකාරයේ සැලසුමක් නොවන බවයි. 

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යාම මෙයින් වෙනස් වන්නේ එයද තවත් ණය ගන්නා සැලසුමක් වුවත් එසේ ගත් ණය ආපසු ගෙවිය හැකි ආකාරයේ සැලසුමක්ද එයට අඩංගු වීම යන කරුණ මතයි. එහෙත්, එවැනි සැලසුමකින් වුවද ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලෙන් අලුතෙන් ගන්නා ණය ආපසු ගෙවන ආකාරය මිස ලංකාව කාලයක් තිස්සේ ගොඩ ගසා ගෙන සිටින දැවැන්ත ණය කන්දෙන් නිදහස් වීමේ සැලසුමක් අඩංගු නොවන නිසා නැවතත් වසර කිහිපයකින් පසුව ප්‍රශ්නයේ මුලට එන එක වලක්වන්න බැහැ.

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යාම ගැන ආණ්ඩුව මේ වෙද්දී සලකා බලමින් ඉන්නේ ඇයි?

මෙයට ආසන්න හේතුව මේ වන විට ලංකාවේ නිල සංචිත, රත්රන් ආදියද ඇතුළුව, ඩොලර් බිලියන 1.5 පමණ දක්වා පහත වැටී තිබීමයි. මේ තත්ත්වය යටතේ වුවද ජනවාරි මාසයේ පියවිය යුතු ඩොලර් මිලියන 500ක ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කරය පියවිය හැකි වුවත්, ජූනි මාසයේ පියවිය යුතු ඩොලර් බිලියනයක ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කරය පියවීමේ හැකියාවක් නැහැ. කබ්රාල්ගේ කොත්තමල්ලි වැඩසටහන වැඩ නොකරන බවත් ඉතා පැහැදිලියි. මේ තත්ත්වය යටතේ, දැන් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත ගියත්, අදාල කටයුතු අවසන් වීමට මාස හයකට වඩා වැඩි කාලයක් යා හැකි නිසා, වසර මැද ගෙවිය යුතු ඩොලර් බිලියන ගෙවිය නොහැකි වීමට ඉඩ තිබෙනවා.

ආණ්ඩුව අද ගන්නා තීරණය කුමක් වෙයිද?

මෙය තීරණය වන්නේ ආණ්ඩුවේ තක්සේරුව අනුව ජූලි මාසයේදී ඩොලර් බිලියනයක් ගෙවීමට රජයට තිබෙන හැකියාව මතයි. යම් හෙයකින් තව දුරටත් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත නොයා සිටීමේ මතය තුළම ආණ්ඩුව රැඳී සිටියහොත් එයින් අදහස් වන්නේ වසර මැදදී මෙම බැඳුම්කරය පියවීම සඳහා ඩොලර් හොයා ගත හැකි වනු ඇති බවට ආණ්ඩුවට දැඩි විශ්වාසයක් ඇති බවයි. එසේ නොවී, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යාමට ආණ්ඩුව අද තීරණය කළහොත් එයින් අදහස් වන්නේ ආණ්ඩුවේ බහුතර මතය අනුවම ණය පැහැර හරින්නට සිදුවන තැනට ලංකාවේ රජය වැටී තිබෙන බවයි.

තව දුරටත් කොත්තමල්ලි විසඳුම තුළම රැඳී සිටින්නට ආණ්ඩුව තීරණය කළා කියා අපි හිතමු. එම විසඳුම තුළ වුවද, කීයටවත් ණය පැහැර හරින තැනකට වැටෙන්නට ආණ්ඩුවට අවශ්‍ය නැහැ. එවැනි තත්ත්වයක් ඇත්නම් ආණ්ඩුව අනිවාර්යයෙන්ම ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යනවා. දැන් තිබෙන තත්ත්වය අනුව ජනවාරියේදී ස්වෛරීත්වය බැඳුම්කරය පියවීමට අනිවාර්යයෙන්ම ඩොලර් මිලියන 500ක් යන නිසා නිල සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියනයක් දක්වා පහත වැටෙනවා. ද්‍රවශීල විදේශ වත්කම් ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 600ක් පමණ දක්වා පහත වැටෙනවා. ඊට අමතරව, විණිමය අනුපාතය පවතින මට්ටමේ නඩත්තු කරමින් අත්‍යවශ්‍ය ආනයන සිදු කිරීම සඳහා දෙසැම්බර් හා ජනවාරි දෙමස තුළ තවත් ඩොලර් මිලියන 500-600 පමණ ප්‍රමාණයක් වැය විය හැකි නිසා වසර මැද දක්වා ඇද ගන්න එක කළ නොහැකි තරම් අසීරු දෙයක්.

ඉන්දියාවෙන් ලොකු ඩොලර් ප්‍රමාණයක් ලැබුනා කියා හිතමු. කොහොමටත් ඉන්දියාවෙන් ආනයනය කරන භාණ්ඩ වෙනුවෙනුත්, ඉන්දියාවට ගෙවිය යුතු ණය ගෙවන්නත් මේ මුදල් යොදා ගන්න පුළුවන්. චීනයෙන් දැනටමත් ලැබී තිබෙන ණය මුදල චීන ආනයන හා චීන ණය වෙනුවෙන් තව දුරටත් වැය කළ හැකියි. එසේ කළත් වසර මැද ඩොලර් බිලියනයක් ආපසු ගෙවන එක අසීරු ඉලක්කයක්. ඒ නිසා, මහ බැංකුවට ඊට පෙර අනිවාර්යයෙන්ම විනිමය අනුපාතය අවප්‍රමාණය කරන්න වෙනවා. ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත නොගියා කියා මේ තත්ත්වය වෙනස් වෙන්නේ නැහැ.

ආණ්ඩුවේ වියදම් සීමා කර අයවැය හිඟය අඩු කර ගැනීමේ අවශ්‍යතාවය ගැන ආණ්ඩුව දැනටමත් කියා අවසන්. ඒ වගේම, ලබන වසරේ රාජ්‍ය සේවකයින් අලුතෙන් බඳවා නොගන්නා බවත් කියා තිබෙනවා. ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත නොගියත්, එම අරමුදල විසින් දමන කොන්දේසි සේ ආණ්ඩුවට සම්බන්ධ අය විසින් හඳුන්වන ක්‍රියාකාරකම් කරන්න මේ ආණ්ඩුවට කොහොමටත් සිදු වෙනවා.

විනිමය අනුපාතය අවප්‍රමාණය කිරීම ගැන පමණක් අපි බලමු. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස අනිවාර්යයෙන්ම ආනයනික භාණ්ඩ වල මිල ඉහළ යනවා. උද්ධමනය වැඩි වෙනවා. රජයේ විදේශ ණය වල රුපියල් වටිනාකම වැඩි වී අයවැය හිඟය ඉහළ යනවා. එය පියවීමට එක්කෝ තවතවත් සල්ලි අච්චු ගහන්න වෙනවා. නැත්නම් පොලී අනුපාතික විශාල ලෙස වැඩි වෙන්න ඉඩ දෙන්න වෙනවා. පොලී අනුපාතික විශාල ලෙස වැඩි වන විට ඒ හේතුවෙන්ද ආණ්ඩුවේ වියදම් වැඩි වී අයවැය හිඟය ඉහළ යනවා. සහන කපා බදු වැඩි කරන්න වෙනවා. ආණ්ඩුවේ කිසියම් ජනප්‍රියත්වයක් තවදුරටත් ඇත්නම් එයද පහළ වැටෙනවා. ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත නොගියා කියා මේ දේවල් වලක්වා ගන්න බැහැ.

විපක්ෂයේ පක්ෂ බලා ඉන්නේ මේ ටික වෙන තුරුයි. ආණ්ඩුවේ ජනප්‍රියත්වය අඩු වෙද්දී විපක්ෂයට බලය ලැබෙනු ඇතැයි සජබ සිතනවා. ජවිපෙටද එවැනි යම් බලාපොරොත්තුවක් තිබෙනවා. යම් හෙයකින් ආණ්ඩුව මේ මොහොතේ වැටී විපක්ෂයේ පක්ෂයක් බලයට ආවොත් ඔවුන්ට තිබෙන එකම විකල්ප විසඳුම ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යාම හා එම අරමුදල වෙත යාමේ උදවුවෙන් ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමයි. ඔවුන් සතු වෙනත් විකල්පයක් නැහැ. ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යාම තුළ ඉහත අහිතකර තත්ත්වයන් වැළකෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, ප්‍රශ්නය කවර ආකාරයකින් හෝ විසඳෙන තුරු ආණ්ඩු බලය ගන්න විපක්ෂයට ඇත්තටම අවශ්‍ය නැහැ.

කෙසේ වුවත්, මේ දේවල් වෙන්නේ ආණ්ඩුව මාරු වුනොත් පමණයි. ඒ වගේම, ආණ්ඩු මාරුවක් වීම පරිකල්පනීය අදහසක් පමණයි. අරමුදල් විකල්පය හෝ කොත්තමල්ලි විකල්පය යන දෙකෙන් කොයි එක තෝරා ගත්තත් ඇති වන ප්‍රශ්න වලට මුහුණ දෙන්න වෙන්නේ මේ ආණ්ඩුවටයි.

මට පෙනෙන විදිහට ආණ්ඩුව විසින් කරන්නේ සියුම් දේශපාලන ක්‍රීඩාවක්. ආණ්ඩුව විසින් හිතාමතාම ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යාම ප්‍රතික්ෂේප කරමින් එහි අහිතකර විපාක ගැන ජනතාව දැනුවත් කරමින් සිටිනවා. විපක්ෂය, විශේෂයෙන්ම එජාප සහ සජබ, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යන මෙන් ආණ්ඩුවට බල කරමින් සිටිනවා. මේ තත්ත්වය තුළ කොයි වෙලාවක හෝ ආණ්ඩුව ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යාමෙන් පසු විපක්ෂයට තව දුරටත් ආණ්ඩුවට චෝදනා කරන්න ඉඩක් ඉතිරි වන්නේ නැහැ. ඉන් පසුව, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල පිට තබා ආණ්ඩුවට අර "නරක දේවල්" සියල්ල පහසුවෙන් කළ හැකියි. කෝවිඩ් පාලනයේ සිට රසායනික පොහොර තහනම දක්වා බොහෝ අවස්ථා වලදී ආණ්ඩුව අනුගමනය කළේ මේ එකම උපක්‍රමයයි.

Tuesday, October 12, 2021

මහ බැංකුව නැවතත් රෝදය සොයා ගනී!

 


මහ බැංකුව විසින් තවත් වරක් රෝදය අලුතෙන් හොයා ගෙන තිබෙනවා. ලංකාවේ ආර්ථික හා මූල්‍ය කේෂේත්‍ර වල පමණක් නොව සෞඛ්‍ය, කෘෂිකර්ම ආදී විවිධ කේෂේත්‍ර වල ප්‍රශ්න වලට විසඳුම් සොයන්නන් විසින් නැවත නැවතත් රෝදය අලුතෙන් සොයා ගනිමින් සිටිනවා. අත්දැකීම් අඩුකම නිසා වෙන්න ඇති!

අධිපති කබ්රාල් බලයට පත් වීමෙන් පසුව සයමසක මාර්ග සිතියමක් ඉදිරිපත් කරද්දී සඳහන් කළ එක් කරුණක් වුනේ ලංකාවේ රජය විසින් නිකුත් කර තිබෙන ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර අඩු මිලට ආපසු මිල දී ගැනීම සඳහා කටයුතු කරමින් සිටින බවයි. මේ වන විට මහ බැංකුව විසින් "අන්තර්ජාතික බැංකු සහ ප්‍රධාන ආයෝජන සැලසුම්කරුවන් ගණනාවක් හරහා" මෙය පිළිබඳව සොයා බලා තිබෙනවා. ඔය වැඩේට කොයි තරම් වියදමක් ගියාද කියලානම් කියා නැහැ. 

මෙසේ මහන්සි වී, වියදම් දරා, සොයා බැලීමෙන් පසුව 2022 ජනවාරි මස පරිණත වීමට නියමිත ජාත්‍යන්තර ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර සමස්ත වටිනාකමෙන් අවම වශයෙන් සියයට 5ක ප්‍රමාණයක් හෝ ප්‍රකාශ කළ වට්ටම් සහිත මිල ගණන් යටතේ විකිණීමට නැති බවත්, මෙම තත්ත්වය යටතේ ආපසු මිලට ගැනීමේ ක්‍රියාවලියක් මඟින් රජයට සැලකිය යුතු මට්ටමක මිල හෝ පොලී ප්‍රතිලාභයක් නොලැබෙන බවත් "අලුතෙන්" හොයා ගෙන තිබෙනවා.

ආර්ථික විද්‍යාවේ අයනු ආයනු දන්නා කෙනෙක් වුවත් ඔය ටික දන්නවා. ඉල්ලුම් සැපයුම් සමතුලිතතාවය ආර්ථික විද්‍යාවේ හෝඩිය කියා කිව හැකියි. මහ බැංකුවේ ඉන්න විශාල පිරිසක් ආර්ථික විද්‍යාවේ අයනු ආයනු වලට වඩා බොහෝ දේ දන්නා අයයි. එහෙත්, ඉල්ලුම් සැපයුම් වක්‍ර හැදෙන ආකාරය ගැන නිසි අවබෝධයක් නැති හෝ විශ්වාසයක් නැති අයත් මහ බැංකුවේ සිටින බව මේ විදිහට රෝදය අලුතෙන් සොයා ගන්න මහන්සි වීමෙන් පෙනී යනවා.

පාඨකයෙකු විසින් "කබ්රාල් කරන්න යන්නේ කුමක්ද?" ලිපියට දැමූ ප්‍රතිචාරයකට අප ලබා දුන් පිළිතුරෙහි කොටසක් පහත තිබෙනවා.

"ඩොලර් 100ක මුහුණත අගයක් දැන් විකිණෙන්නේ ඩොලර් 60ට නම් බැඳුම්කර යම් ප්‍රමාණයක් මිල දී ගනිද්දී මේ මිල ඩොලර් 90 පමණ දක්වා ඉහළ යා හැකියි (උදාහරණයක් ලෙස). එහිදී නැවත ඩොලර් 90 බැගින් මෙම බැඳුම්කර විකිණුවොත් ඩොලර් 30ක ලාබයක් ලංකා බැංකුවට ලැබෙනවා. එහෙත්, එසේ විකුණන්න යද්දී නැවතත් ඩොලර් 60 දක්වා මිල අඩු වෙනවා. ඒ නිසා, ආර්ථික විද්‍යා මූලධර්ම අනුව අහම්බයෙන් සිදු වුනොත් මිසක් මේ විදිහට සැලකිය යුතු වාසියක් ලබන්න බැහැ."

නිදහස් වෙළඳපොලක මිල කියා කියන්නේ ආන්තික සැපයුම්කරු විසින් විකුණන්න කැමති මිල (marginal seller's valuation) මිසක් සැපයුම්කරුවෙකු විකුණන්න කැමති සාමාන්‍ය මිල (average seller's valuation) නෙමෙයි. ඕක තේරුම් ගන්න ආර්ථික විද්‍යාව සම්බන්ධ නොබෙල් තෑග්ග ගන්න අවශ්‍ය නැහැ. 

ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර වල ද්වීතියික වෙළඳපොළ වෙත පැමිණියහොත් ජනවාරි කල් පිරෙන බැඳුම්කරයක ඩොලර් 100ක මුහුණත අගයක් දැන් ඩොලර් 60කට විකිණෙනවා කියා කියන එකෙන් අදහස් වෙන්නේ ඩොලර් 100ක මුහුණත අගයක් ඩොලර් 60කට විකුණන්න කැමැති එක් ආන්තික සැපයුම්කරුවෙක් සිටින බව මිසක් හැම කෙනෙක්ම ඒ මිලට විකුණන්න සූදානම්ව සිටින බව නෙමෙයි. මේ ආන්තික සැපයුම්කරුවා හැරුණු විට අනෙක් හැම කෙනෙක්ම තමන් සතු ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර වෙනුවෙන් ඊට වඩා මිලක් අපේක්ෂා කරන අයයි. මෙය ආර්ථික විද්‍යාවේ ඉතාම මූලික මට්ටමේ හා වැදගත්ම  මූලධර්මයක්.

ඒ වගේම අනෙක් පැත්තෙන් මෙයින් කියැවෙන්නේ කිසිදු ගැනුම්කරුවෙකු විසින් ජනවාරි කල් පිරෙන බැඳුම්කරයක ඩොලර් 100ක මුහුණත අගයක් සඳහා ඩොලර් 60 ඉක්මවන මිලක් ගෙවන්න සූදානම් නැති බවයි. ඩොලර් 60 කියා කියන්නේ ගැනුම්කරුවෙකු විසින් මේ වෙලාවේ ගෙවන්න කැමති උපරිම මිල. ඒ මිල වුවත් ගෙවන්න කැමැත්තෙන් ඉන්නේ එකම එක ආන්තික ගැණුම්කරුවෙකු පමණයි. ඉතිරි ගැණුම්කරුවන් සියලු දෙනාම ගෙවන්නට කැමතිව සිටින්නේ මීට වඩා අඩු මිලක්. 

මහ බැංකුව විසින් කළ යුත්තේ ගේමක් ගසා වෙළඳපොළ සමතුලිතතාවය වෙනස් කරන ආකාරය ගැන හිතන්න මහන්සි නොවී මිල සංඥාව නිවැරදිව ග්‍රහණය කර ගැනීමයි. මිල සංඥාව මගින් පෙන්නුම් කරන්නේ ලංකාව අලුතෙන් නිකුත් කරන ඩොලර් 100ක බැඳුම්කරයක් මේ වෙලාවේ ඩොලර් 60කට විකුණන්නත් අමාරු බවයි. ඒ තත්ත්වය වෙනස් කරන්නම් එහෙම වෙලා තියෙන්නේ ඇයි කියන එක තේරුම් ගෙන අදාළ ප්‍රශ්න වලට විසදුම් සෙවිය යුතුයි. එහෙම නැතුව ටින්කරින් කරලා සාර්ව ආර්ථික ප්‍රශ්න විසඳන්න බැහැ. 

මහ බැංකුව විසින් කවුරු හෝ නියෝජිතයෙකු හරහා ඩොලර් 60 බැගින් ඩොලර් 100ක මුහුණත අගයක් මිල දී ගත් වහාම ඩොලර් 60ට බැඳුම්කර විකුණන්න කැමති විකුණුම්කරුවන් වෙළඳපොළේ නැතිව යනවා. එවිට ඉතිරිවන ආන්තික විකිණුම්කරුවා අවම වශයෙන් ඩොලර් 65ක් වැනි මිලක් බලාපොරොත්තු වෙනවා. ඒ මිලට විකිණෙන බැඳුම්කර ටිකත් මිල දී ගත්තොත් ද්වීතියික වෙළදපොළ මිල ඩොලර් 70ට නගිනවා. ඔය විදිහට ද්වීතියික වෙළඳපොළෙන් බැඳුම්කර මිල දී ගන්නා තරමට මිලද ක්‍රමක්‍රමයෙන් ඉහළ යනවා. නමුත්, ඔය වැඩෙන් සිදු වන වාසියක් තියෙනවද?

මේ විදිහට අලුතෙන් හදපු කෘතීම ගැනුම්කරුවා බැඳුම්කර වලට වැඩි මිලක් ගෙවුවත් අනෙකුත් බාහිර ගැණුම්කරුවන් විසින් ගෙවන්න කැමති උපරිම මිල වෙනස් වෙන්නේ නැහැ. එම මිල ඩොලර් 60ක් හෝ ඊට අඩු මිලක්. ඒ නිසා මේ විදිහට ඩොලර් 60, 65, 70 හෝ 90 වැනි මිලකට මිල දී ගත් බැඳුම්කර නැවත විකුණනවානම් විකුණන්න වෙන්නේ ඩොලර් 60කට හෝ අඩු මිලකටයි. මිල කියන්නේ ඉල්ලුම හා සැපයුම වෙනස් වෙද්දී වෙනස් වෙන දෙයක් මිසක් නොවෙනස් වන ස්ථිර දෙයක් නෙමෙයි. 

වත්මන් මහ බැංකු අධිපති කබ්රාල්ගේ සිට විගණකාධිපති දක්වා බොහෝ අය "බැඳුම්කර මගඩියේ" පාඩුව ගණන් හැදුවේත් ඔය ක්‍රමයටයි. ඒ කියන්නේ, ඩොලර් බිලියනයක් විකිණිය හැකිව තිබුණු මිලටම ඩොලර් බිලියන 10ක් හෝ ඊට වැඩි ඕනෑම බැඳුම්කර ප්‍රමාණයක් විකිණිය හැකිව තිබුණේයැයි උපකල්පනය කරලා. එහෙම කරන්න බැරි බව ඉල්ලුම් සැපයුම් සමතුලිතතාවය පිළිබඳ මූලික අදහසක් තිබෙන කෙනෙක් වුවත් දන්නවා. විකුණන බැඳුම්කර ප්‍රමාණය ඉහළ යද්දී ගෙවිය යුතු පොලී අනුපාතිකයත් ඉහළ යනවා. මිල එක තැන තියාගෙන සැපයුම අසීමිත ලෙස වැඩි කරන්න බැහැ. 

පසුගිය කාලයේ ක්‍රියාත්මක වූ සෘජු නිකුතු ක්‍රමය පදනම් වී තිබුණේ ඔය විදිහට මිල එසේම තිබියදී බැඳුම්කර ඕනෑ තරම් විකිණිය හැකියි කියන වැරදි උපකල්පනය මතයි. මහ බැංකුවට බලපෑම් කළ හැකි සේවක අර්ථසාධක අරමුදලට හෝ රාජ්‍ය බැංකුවකට ඔය විදිහට තමන්ට අවශ්‍ය මිලකට බැඳුම්කර විකිණිය හැකිව තිබුණත් නිදහස් වෙළඳපොළක එවැන්නක් කළ නොහැකියි. වෝහාරික විගණන වාර්තාවේ ගණන් හදා පෙන්වා දෙන්නේ මෙසේ කළ නොහැකි වූ අවස්ථා වලදී සිදු වූ "පාඩුවයි".

මේ වැරැද්ද මහ බැංකුවේ පමණක් සිදුවන හෝ ලංකාවේ පමණක් සිදු වන වැරැද්දක් නෙමෙයි. ලෝකයේ ලොකුම ධනපතියන්ගේ වත්කම් දුප්පත් රටවල ජාතික ආදායම් සමඟ සසඳන ඇතැම් අයත් මේ වැරැද්දම කරනවා. මේ මොහොත වන විට ඊලෝන් මස්ක්ගේ ශුද්ධ වත්කම් ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 203.5ක්. ජෙෆ් බෙසෝස්ගේ ශුද්ධ වත්කම් ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 189.5ක්. සමහර "දාර්ශනිකයෝ" යෝජනා කරන විදිහට මේ අයගේ වත්කම් වලින් කොටසක් ලෝකයේ දුප්පත් මිනිස්සු අතර බෙදා දෙන්න බැරිද?

මේ වෙද්දී ටෙස්ලා කොටසක මිල ඩොලර් 800ක් පමණ වෙනවා. ඇමසන් කොටසක මිල ඩොලර් 3,246ක්. ඊලෝන් මස්ක්, ජෙෆ් බෙසෝස් වගේ ධනවතුන්ගේ වත්කම් කියා කියන්නේ ඔවුන් සතු මෙවැනි කොටස් හිමිකම්. 

ටෙස්ලා සමාගම විසින් නිකුත් කර තිබෙන කොටස් ප්‍රමාණය බිලියනයක්. එහෙත් එම කොටස් වලින් වෙළඳපොළේ හුවමාරු කළ හැක්කේ කොටස් මිලියන 800කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් පමණයි. එයින් පසුගිය තෙමස තුළ වෙළඳපොළේ ඇත්තටම හුවමාරු වී තිබෙන්නේ කොටස් මිලියන 18ක් පමණයි. එනම් මුළු කොටස් ප්‍රමාණයෙන් 1.8%ක් පමණයි. 

ඇමසන් සමාගම විසින් නිකුත් කර තිබෙන කොටස් ප්‍රමාණය මිලියන 510ක් පමණ වෙනවා. එයින් කොටස් මිලියන 455ක් පමණ වෙළඳපොළේ හුවමාරු කළ හැකි කොටස් වුවත් පසුගිය තෙමස තුළ ඇත්තටම වෙළඳපොළේ හුවමාරු වී තිබෙන්නේ කොටස් මිලියන 3ක් පමණයි. එනම් මුළු කොටස් ප්‍රමාණයෙන් 0.6%ක් පමණ.

වෙනත් ඕනෑම මූල්‍ය වත්කමක් සැලකුවත් දැකිය හැක්කේ ඔය වගේ තත්ත්වයක්. අදාළ වත්කම හිමි අයගෙන් විශාල පිරිසක් එය වෙළඳපොළේ විකුණන්නේ නැහැ. වෙළඳපොළ මිල තීරණය කරන්නේ ඉතා සීමිත ආන්තික සැපයුම්කරුවන් හා මිල දී ගන්නන් පිරිසක් විසින්. ඊලෝන් මස්ක් හෝ ජෙෆ් බෙසෝස් විසින් ඔවුන්ගේ වත්කම් වලින් 1%ක් දුප්පත් මිනිසුන් අතර බෙදා හැරියොත් ඔවුන් මේ කොටස් හිමිකම් මුදල් කරන්න යද්දී ක්ෂණිකවම මේ කොටස් වල මිල කඩා වැටෙනවා. ඊලෝන් මස්ක්ගේ හා ජෙෆ් බෙසෝස්ගේ වත්කම්ද විශාල ලෙස පහත වැටෙනවා. ඔවුන්ගේ වත්කම් වලින් 10%ක් පමණ මේ විදිහට බෙදා හැරියොත් කොටස් මිල හොඳටම පහත වැටී ඔවුන් තව දුරටත් ලොකු ධනවතුන් නොවිය හැකියි. ජනහිතකාමය වෙනුවෙන් පෙනී සිටින බිල් ගේට්ස් හා මාක් සකර්බර්ග් වැනි එය එක වරකට තමන්ගේ වත්කම් වලින් ඉතා කුඩා කොටසක් පමණක් නිදහස් කරන්නේ මේ හේතුව නිසයි.

මේ කතාව අදාළ වන්නේ මූල්‍ය වත්කම් වලට පමණක් නෙමෙයි. ලංකාවේ නිවාස වෙළඳපොළ සලකන්න. ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙක් තමන් දුක් මහන්සියෙන් හදාගන්නා හෝ උරුමයෙන් ලැබුණු නිවස ලේසියකට විකුණන්නේ නැහැ. එහෙත් එසේ කරන සුළු පිරිසක් ඉන්නවා. වෙළඳපොළේ නොවිකිණෙන නිවාස හා ඉඩම් විශාල ප්‍රමාණයක මිල තීරණය කරන්නේ එම සුළු පිරිසයි. මෙය නිදහස් වෙළඳපොලක මූලික ස්වභාවයයි. වෙනත් ඕනෑම භාණ්ඩයකට හෝ සේවාවකටද මේ කරුණ අදාළයි.

මේ හේතුව නිසාම විණිමය අනුපාතය කෘතිමව පාලනය කරමින් ලංකාවේ අපනයන වර්ධනය කිරීමේ හෝ විදේශ විණිමය ආකර්ෂණය කර ගැනීමේ හැකියාවක් නැහැ. ඩොලරයක මිල තීරණය කරනවානම් රටට එන ඩොලර් සැපයුම වැඩි කළ නොහැකියි. ඩොලර් සැපයුම වැඩි කරන්න අවශ්‍යනම් මිල එක තැන තියා ගෙන එය කළ නොහැකියි.

Saturday, October 9, 2021

මහ බැංකුව ඩොලර් ප්‍රශ්නය විසඳලාද?


පසුගිය ජූලි අවසානය වෙද්දී ලංකාවේ නිල සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 2,833.5 දක්වාත්, ද්‍රවශීල විදේශ වත්කම් ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 2,364.6ක් දක්වාත් පහත වැටුනා. ඩොලරයක මිල මහ බැංකු පාලනයෙන් ගිලිහී පාලනයක් නැතිව ඉහළ යන්න පටන් ගත්තා. 

මහ බැංකුවේ සංචිත අඩියටම වගේ හිඳී තියෙද්දීත් ඩොලරයක මිල රුපියල් 200 ආසන්නයේ තියා ගැනීම සඳහා අගෝස්තු මාසය තුළ පමණක් මහ බැංකුව විසින් ශුද්ධ වශයෙන් ඩොලර් මිලියන 175ක පමණ සංචිත විකුණා දැමීමෙන් පසුවද වාණිජ බැංකු වල ඩොලර් ඉල්ලුම හා සැපයුම සමතුලිත වුනේ රුපියල් 225 පමණ මට්ටමකයි. ඒ, ආනයන පාලන හරහා ඩොලර් ඉල්ලුම සීමා කිරීමෙන්ද පසුවයි.

මෙසේ සංචිත විකිණීමෙන් පසුවද ඩොලරයේ මිල පාලනය කර ගත නොහැකි වීම නිසා හිටපු මහ බැංකු අධිපතිවරයා විසින් සියලු වාණිජ බැංකු වල හා ජාතික ඉතිරි කිරීමේ බැංකුවේ ප්‍රධාන විධායක නිලධාරීන්ට ලිපියක් ලියමින් ඩොලරයේ මිල මහ බැංකුවට හා රජයට අවශ්‍ය මට්ටමේ තියා ගන්නා ලෙස "අවවාද" කිරීමෙන් පසුව තනතුර හැර ගියා. ඩොලරයේ අගය නාමිකව මහ බැංකුවට අවශ්‍ය මට්ටමට වැටුනත් ඒ මිලට බැංකු වල ඩොලර් තිබුණේ නැහැ.

මහ බැංකුවේ අධිපති පුටුව මාරු වුනා. අලුතෙන් පත්ව ආ අධිපතිවරයා විසින් ඉදිරි කාලයේදී ඩොලරයේ අගය රුපියල් 199-203 අතර පවත්වා ගන්නා බව පැහැදිලිව ප්‍රකාශ කළා. ඒ සඳහා අවශ්‍ය ඩොලර් හොයා ගන්නා හැටිද විස්තර කළා. ඉන් පසුව, වෙළඳපොළට ඩොලර් මුදා හරිමින් යම් පමණකින් ඩොලර් ආතතිය අඩු කිරීමටද කටයුතු කළා.

දැන් ඩොලරයේ මිල ප්‍රකාශිත ඉලක්ක මට්ටමේ ස්ථිරව තියා ගැනීම සඳහා අවශ්‍ය ඩොලර් මහ බැංකුව විසින් හොයා ගෙනද?

අගෝස්තු 23 වෙනිදා මහ බැංකුවට ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලින් ඩොලර් මිලියන 787ක් පමණ වටිනා එස්ඩීආර් ප්‍රමාණයක්  ලැබුණා. එයින් ඩොලර් මිලියන 666ක පමණ වටිනාකමක් තිබෙන එස්ඩීආර් ප්‍රමාණයක් මහ බැංකුව විසින් ක්ෂණිකව ඩොලර් වලට හුවමාරු කර ගත්තා. බංග්ලාදේශ බැංකුවෙන්ද ඩොලර් මිලියන 150ක ණයක් මුදල් හුවමාරු ගිවිසුමක් යටතේ ලබා ගෙන තිබුණා. මේ අනුව, ජූලි අවසානයේදී ඩොලර් මිලියන 2,806ක් වූ නිල සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 3,743දක්වා ඉහළ යා යුතුව තිබුණා. මෙසේ ලැබුණු ඩොලර් නිසා, අගෝස්තු මාසය තුළ මහ බැංකුව විසින් විණිමය අනුපාතය පාලනය කිරීම සඳහා ඩොලර් මිලියන 176ක පමණ සංචිත ප්‍රමාණයක් වැය කිරීමෙන් පසුවද අගෝස්තු අවසානයේදී ඩොලර් මිලියන 3,550ක් දක්වා සංචිත ඉහළ ගියා.

අධිපති මාරුවෙන් පසුව, සැප්තැම්බර් මාසය තුළ, මේ සංචිත වැඩි වෙලාද? නැත්නම් වෙනසක් වෙලා නැද්ද?

සැප්තැම්බර් අවසානය වෙද්දී ලංකාවේ නිල සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 3,550 සිට ඩොලර් මිලියන 2,581ක් දක්වා ඩොලර් බිලියනයකින් පමණම පහත වැටී තිබෙනවා. එයින් ද්‍රවශීල සංචිත තිබෙන්නේ ඩොලර් මිලියන 2,006.4ක් පමණයි!

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලින් ලැබුණු මුදල් මහ බැංකුවේ බැරකමක් වුවත්, එම මුදල් නිශ්චිත දිනයකදී ආපසු ගෙවිය යුතු නැති නිසා මේ අයුරින් මහ බැංකුවට සිය වත්කම් ඉක්මවා එම මුදල්ද වියදම් කිරීමට හැකි වී ඇතත්, අදාළ ණය මුදල් පියවන තුරු මහ බැංකුව විසින් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලට දිගින් දිගටම පොලී ගෙවිය යුතුයි.

මහ බැංකුව සතු විදේශ වත්කම් විශාල ලෙස පහත වැටීමත් සමඟ මහ බැංකුවේ විදේශ බැරකම් ප්‍රමාණය මේ වන විට විදේශ වත්කම් ප්‍රමාණයද ඉක්මවා ගොස් තිබෙනවා. මහ බැංකුවේ ශුද්ධ විදේශ වත්කම් හිඟය අගෝස්තු අවසානය වන විටද ඩොලර් මිලියන 420කට ආසන්නව තිබී ඇති බව නිල සංඛ්‍යාලේඛණ පෙන්වනවා. මෙය මෙසේ විය යුතු බව අප කලින්ම සටහන් කළා. සැප්තැම්බර් අවසානය වෙද්දී මෙම හිඟය ඩොලර් බිලියන 1.4ක් පමණ දක්වා ඉහළ ගොස් තිබිය හැකි බව අපේ ඇස්තමේන්තුවයි.

නහය ළඟටම ණය වූ පසු කොහොමටත් වෙන කරන්නම දෙයක් නැති නිසා රෑට කන්න තිබෙන සල්ලි වලින් රේස් දාන මිනිස්සු ඉන්නවා. සමහර වෙලාවට මේ ක්‍රමයෙන් ගොඩ යන්න පුළුවන් වුනත් බොහෝ විට වෙන්නේ එහි අනෙක් පැත්තයි. අධිපති කබ්රාල්ගේම උදාහරණයකට අනුව ඇතැම් රෝගීන් සුවපත් කිරීම පිණිස වෛද්‍යවරුන් විසින් සැත් පිහියකින් සිරුර කපනවා. එහෙත්, සැත්කම කිරීමෙන් පසුව නැවත එම කැපුම මසා දමා රෝගියා සුවපත් කරනවා.

රෝගියාගේ බඩ කපන කොටසනම් දැන් කරලා. ඉතිරිව තිබෙන්නේ සැත්කම අවසන් කර මහන කොටසයි!

Saturday, October 2, 2021

කබ්රාල් කරන්න යන්නේ කුමක්ද?


අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල් මහ බැංකු අධිපති සේ පත් වීමෙන් පසුව ඉතා ඉක්මණින් "වැඩ පටන් ගත්තා". කබ්රාල් කියන්නේ මහන්සි වී වැඩ කරන, වයසින් තරුණයකු නොවූවත් ජවසම්පන්න හා කාර්ය ශූර පුද්ගලයෙක්. ඒ වගේම ඉතාම දක්ෂ සන්නිවේදකයෙක්. අභියෝග හමුවේ පැන නොයා මුහුණ දීමට ඔහුගේ මේ දක්ෂ සන්නිවේදන හැකියාව ඔහුට උදවු වෙනවා. ඔහු දක්ෂ ලෙස සන්නිවේදනය කරන හැම දෙයක්ම ඇත්ත නොවූවත්, ඔහුගේ බොරු ඇත්ත මත පදනම්ව සැලසුම්සහගතව හදන බොරු නිසා ඒවා බොරු බව එක වර පැහැදිලිව පෙනෙන්නේ නැහැ. එකම බොරුව දිගින් දිගටම නැවත නැවත කීම හරහා එය ඇත්තක් කිරීම කබ්රාල්ගේ උපාය මාර්ග වලම කොටසක්. 

ඇතැම් කරුණු හා අදාළව මහ බැංකු අධිපතිවරයෙකු විසින් මෙසේ ක්‍රියා කිරීමේ වැරැද්දකුත් නැහැ. මහ බැංකු අධිපතිවරයෙකු ශුභවාදී විය යුතුයි. මහ බැංකු අධිපතිවරයා අශුභවාදී වුවහොත් එය ඉතා ඉක්මණින් විනාශයකින් කෙළවර විය හැකියි. එහෙත් මහ බැංකු අධිපතිවරයෙකුගේ ප්‍රකාශ පිළිබඳ විශ්වාසනීයත්වය රටක ආර්ථික ස්ථාවරත්වය කෙරෙහි යහපත් ලෙස බලපාන්නේ අදාළ පුද්ගලයාට අපක්ෂපාතී පුද්ගලයෙකු ලෙස රටේ (හා රටෙන් පිටත) පිළිගැනීමක් ඇති විටයි. ඉතා පැහැදිලිවම කබ්රාල් අපක්ෂපාතී පුද්ගලයෙක් නෙමෙයි. ඒ වගේම, ඔහුගේ ප්‍රකාශ වලට, ඒවා ඇත්ත වන අවස්ථා වලදී පවා, රටේ පුළුල් පිළිගැනීමක් නැහැ. එවැනි පිළිගැනීමක් ඇත්නම් ඒ ඔහු නියෝජනය කරන දේශපාලන කඳවුර තුළද එක් කොටසක් අතර පමණයි.

ලියන්න ගොඩක් දේවල් තිබුණත් අප කාර්ය බහුලව සිටින නිසා ඒ තරම්ම කාලයක් මිඩංගු කළ නොහැකියි. ඒ නිසා, කෙළින්ම මාතෘකාවට යමු.

කබ්රාල් මහ බැංකු අධිපති සේ පත් වන විට රටේ ආර්ථිකය මහ බැංකුවේ පාලනයෙන් ගිලිහී තිබුනා කියා කිව හැකියි. එහෙත්, ප්‍රශ්නය ඇති වන විටම, එය ඔඩු දුවන්නට පෙර, කබ්රාල් මහ බැංකු අධිපති සේ පත් කෙරුණා. එවැනි අවස්ථාවක මහ බැංකු අධිපති සේ පත් වන අයෙකු විසින් කළ යුතුම දෙය ඔහු ක්ෂණිකව කළා. ඒ ඉතා කෙටි කලකින්, එනම් ඔක්තෝබර් පළමුවෙනිදා වෙද්දී, රටේ ස්ථායීත්වය ඇති කිරීම සඳහා සය-මාසික මාර්ග සිතියමක් ඉදිරිපත් කරන බවට පොරොන්දුවක් දීමයි. මේ වෙද්දී මේ පොරොන්දුව ඉටු කර තිබෙනවා.

කබ්රාල්ගේ මාර්ග සිතියම නැති දෙයක් නැති අච්චාරුවක්. මේ විදිහට කිව යුතු දෙය වෙනත් අනවශ්‍ය දේවල් විශාල ප්‍රමාණයක් සමඟ එකට පටලවා අසන්නන් අවුලට පත් කිරීම කබ්රාල්ගේ සාමාන්‍ය සන්නිවේදන උපක්‍රමයයි. මහ බැංකු අධිපති ලෙස මේ වෙලාවේ ඔහු කරන ප්‍රකාශයක වැදගත් කොටස මහ බැංකුව විසින් විදේශ විණිමය අර්බුදයට මුහුණ දීම පිණිස කෙටිකාලීනව කරන්න යන්නේ කුමක්ද කියන එකයි. 

කබ්රාල්ගේ මාස හයේ මාර්ග සිතියම කුමක්ද? 

ඉතා කෙටියෙන් කිවුවොත්, කබ්රාල් විසින් කරන්න යන්නේ ඩොලරයේ අගය රුපියල් 199-203 අතර පවත්වා ගනිමින් ඒ සඳහා අවශ්‍ය ඩොලර් කෙසේ හෝ හොයා ගැනීමයි. වැල් වටාරම් ඉවත් කර මාර්ග සිතියමේ අදාළ කරුණු පමණක් ගත්තොත්, විණිමය අනුපාතය මේ මට්ටමේ පවත්වා ගැනීම සඳහා ඩොලර් හොයා ගන්න යන්නේ කොහොමද? 

- රජයක් විසින් රජයකට දෙන (G2G) ණය ලෙස කෙටිකාලීනව ඩොලර් බිලියනයක් (ඉදිරි මාස තුන ඇතුළත මිලියන 500ක්) ලබා ගැනීම.

- රාජ්‍ය දේපොළ විකිණීමෙන් ඩොලර් බිලියනයක් ලබා ගැනීම. 

- බදු සමා පනතේ උදවුවෙන් ඩොලර් මිලියන 100ක් හොයා ගැනීම.

- කෙටිකාලීන විණිමය හුවමාරු ගිවිසුම් හරහා ඩොලර් බිලියන 1.5ක් ලබා ගැනීම 

- රට තුළට රැගෙන විත් නැති අපනයන ආදායම් ඩොලර් බිලියන 1.8ක් (මාසයකට ඩොලර් මිලියන 300 බැගින්) රටට ගෙන්වා ගැනීම.

- ඩොලර් බිලියනයක සෘජු විදේශ ආයෝජන ගෙන්වා ගැනීම.

- ඩොලර් මිලියන 300ක පමණ සංවර්ධන බැඳුම්කර විදේශිකයන්ට විකිණීම. 

- බැංකු/ මූල්‍ය ආයතන විසින් ඩොලර් බිලියන 1.5ක විදේශ ණය ලබා ගැනීම.

දැන් මේ ටික එකතු කළොත් සාරාංශයක් ලෙස ඩොලර් හොයා ගන්න යන්නේ ඩොලර් බිලියන 4.3ක ණය ලබා ගැනීම, ඩොලර් බිලියන 1.1ක විදේශ ආයෝජන ගෙන්වා ගැනීම හා ආපසු නොයන ඩොලර් බිලියන 2.8ක් රට තුළට ගෙන්වා ගැනීම ලෙසයි. එකතුව ඩොලර් බිලියන 8.2ක් පමණ වෙනවා. 

ඉදිරි මාස හයක කාලය තුළ ඔය විදිහට ඩොලර් බිලියන 8.2ක් හොයා ගන්න පුලුවන්නම් එම කාලය තුළ ගෙවිය යුතු ණය ගෙවා, අපනයන වෙනුවෙන්ද අවශ්‍ය පමණ ඩොලර් වැය කර, සංචිතද නැවත ඉහළ නංවා ගන්න පුළුවන්. එවැනි ඩොලර් ප්‍රමාණයක් ලැබේනම් ඩොලරයේ මිල ස්ථාවරව තියා ගන්න බැරිකමක් නැහැ.

මේ ඇස්තමේන්තු කිසිසේත්ම ප්‍රායෝගික නැහැ. එහෙත් ඉලක්ක සේ සැලකුවොත් නරක නැහැ. දැන් අපට තියෙන්නේ ඉදිරි මාස හය තුළ අධිපති කබ්රාල්ගේ කාර්ය සාධනය දෙස බලා ඉන්නයි.

Saturday, June 27, 2020

ගුණරුවන් වාර්තාව හා MCC සල්ලි වලට වූ දේ


මහ බැංකුවේ අර්බුදය, කෝවිඩ් ව්‍යාප්තියේ අලුත්ම තත්ත්වය, ලංකාවේ කෘෂිකර්මය, එළැඹෙන මහ මැතිවරණය, එළැඹෙන ඇමරිකානු ජනාධිපතිවරණය වගේ ගොඩක් දේවල් ගැන ලියන්න අවශ්‍යව තිබුණත් මේ දවස් වල වෙනත් වැඩක හිර වී ඉන්න නිසා ලොකුවට කාලය මිඩංගු කරන්න අමාරුයි. නමුත්, ගුණරුවන් වාර්තාව එළියට පැමිණීමෙන් පසුව ඒ ගැන කිසිවක්ම නොලියාත් බැහැ. බ්ලොග් එක වෙනුවෙන් යෙදිය හැකි කාලය සීමිත නිසා ලියන්න වෙන්නේ ලියන්න අවශ්‍ය දේවල් වලින් ඉතාම සුළු කොටසක් පමණයි.

"සය මසකට ආසන්න කාලයක් පුරා මේ පිළිබඳව කරන ලද අධ්‍යයනයන් හා විමර්ශනයන්හි තොරතුරුද, ඒ මත කරන ලද නිරීක්ෂණයන් හා බැසගත හැකි වූ තාර්කික නිගමනයන්ද, ප්‍රස්තුත ගිවිසුම සම්බන්ධයෙන් රජය විසින් ගනු ලැබීම යෝග්‍ය බවට කමිටුව විසින් කෙරෙන නිර්දේශයන් ද ඇතුළත් කරමින් කමිටුවේ අවසන් වාර්තාව මෙසේ ඉදිරිපත් කෙරෙයි."

කමිටුව විසින් වාර්තාව සකස් කර තිබෙන්නේ මාස හයක කාලයක් අරගෙනයි. කමිටුවේ අධ්‍යයන ක්‍රමවේදය වාර්තාවේ හය වන පිටුවේ විස්තර කර තිබෙනවා. එහි අධ්‍යයනය සඳහා පාදක කරගත් තොරතුරු ලබාගත් ආකාර අටක් සඳහන්ව තිබෙනවා. එයින් අටවැන්නට අන්තර්ජාලය හරහා තොරතුරු ලබා ගැනීමද ඇතුළත්.

මා මේ ලිපිය ලිවීමට පාදක කරගන්නා එකම මූලාශ්‍රය අන්තර්ජාලයයි. එමෙන්ම මා මේ සඳහා පැය කිහිපයකට වඩා මිඩංගු කරන්නේ නැහැ. එහෙත්, කමිටු සාමාජිකයින්ට සොයා ගත නොහැකි වූ ඇතැම් දේවල් ඕනෑම කෙනෙකුට ගූගල් සෙවුමක දුරින් හොයා ගන්න පුළුවන්. මේ ලිපියේ ඉදිරිපත් කරන්නේ කියවන ඕනෑම පාඨකයෙකුට එසේ පහසුවෙන් සොයා ගත හැකි තොරතුරුයි.

MCC ගිවිසුමේ ප්‍රධාන ව්‍යාපෘති යෝජනා දෙකම දැනට ලංකාව සිටින තත්ත්වයේ සිට ඉදිරි පිම්මක් පැනීමට ඉඩ සලසන ඉතා හොඳ ව්‍යාපෘති බව මගේ පෞද්ගලික අදහසයි. ඒ බව මා මීට පෙර ද කියා තිබෙනවා. ඒ අවස්ථාවේදී ඇතැම් අය එවැනි ප්‍රකාශයක් දැක්කේ එවකට පැවති එජාප ආණ්ඩුවට වාසිදායක ප්‍රකාශයක් ලෙසයි. දැන් එජාප සාධකය නැහැ. එජාප ආණ්ඩුව යටතේ ක්‍රියාත්මක කළ හැකිව තිබුණු ව්‍යාපෘති යෝජනා දැන් මේ ආණ්ඩුව විසින් ක්‍රියාත්මක කළත් ඒ වාසි අඩු වන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, මගේ පෞද්ගලික අදහස ආණ්ඩු මාරුවෙන් පසුව වෙනස් වී නැහැ.

මා අදටත් මේ ව්‍යාපෘති යෝජනා වෙනුවෙන් පෙනී සිටිනවා. ඒ ඩොලර් මිලියන 480ක  මුදලක් නිකම් ලැබෙන නිසා නෙමෙයි. නිකම් ලැබෙන නිසා ඕනෑම දෙයක් ගත යුතුයි කියන මතයේ මම නැහැ.

ලංකාව ගොඩ යන්නනම් කළ යුත්තේ කුමක්ද කියන එක බොහෝ දෙනෙක් වරින් වර මගෙන් අහන ප්‍රශ්නයක්. මා විසින් මේ කළ යුතු දේවල් ලැයිස්තුවක් හදනවානම් MCC ගිවිසුමේ ප්‍රධාන ව්‍යාපෘති යෝජනා දෙකම හෝ ඊට ආසන්නව සමාන යෝජනා අනිවාර්යයෙන්ම එහි උඩට එනවා. ඒ යෝජනා දෙක අතරින්ද වඩාත්ම ඵලදායී යෝජනාව ඉඩම් ප්‍රතිසංස්කරණ යෝජනාවයි.

මා එසේ හිතන්නේ තනිකරම ලංකාවේ පැත්තෙන් බලලා. MCC ගිවිසුම ක්‍රියාත්මක කරනවානම් එය කරන්නේ රනිල්ගේ නායකත්වයෙන්ද ගෝඨාභයගේ නායකත්වයෙන්ද කියන එක වැදගත් කරුණක් නොවනවාක් මෙන්ම මේ ගිවිසුමේ ඇති ව්‍යාපෘති යෝජනා ක්‍රියාත්මක කරන්නේ MCC ගිවිසුම යටතේද නැද්ද කියන එකත් වැදගත් කරුණක් නෙමෙයි. මා මේ ව්‍යාපෘති යෝජනා වෙනුවෙන් පෙනී සිටින්නේ එම යෝජනා MCC ගිවිසුමේ ඇතුළත්ව තිබෙන නිසා නෙමෙයි. MCC ගිවිසුම ප්‍රශ්නයක්නම් එය ක්‍රියාත්මක නොකර අදාළ ව්‍යාපෘති යෝජනා ක්‍රියාත්මක කළත් ප්‍රශ්නයක් නැහැ.

ලංකාවට දැන් සිටින අදියරේ සිට ඉදිරි පිම්මක් පනින්න විශාල ඉඩම් ප්‍රතිසංස්කරණයක් අනිවාර්යයෙන්ම අවශ්‍යයි. බ්‍රිතාන්‍ය ආණ්ඩුව විසින් ඔවුන්ගේ වාසියට ක්‍රියාත්මක කළ ඉඩම් පනත් දෙකක හානිය ආපසු හැරවිය හැක්කේ එසේ කිරීමෙන් පමණයි.  කොහොම වුණත් මේ අවස්ථාවේ ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙක් MCC ගිවිසුමේ ඉඩම් ප්‍රතිසංස්කරණ යෝජනාවට අකැමැති බව පෙනෙන නිසා රටේ බහුතර ජනතාව විසින් කරුණු අවබෝධ කරගන්නා තුරු එවැනි ප්‍රතිසංස්කරණ සිදු කිරීම යෝග්‍ය නැහැ. ඒ පදනම මත මේ අවස්ථාවේ වත්මන් MCC ගිවිසුම අත්සන් කළ යුතුයැයි මා සිතන්නේ නැහැ. රටේ බහුතර ජනතාවගේ සහයෝගය නැතිව ක්‍රියාත්මක කරන කොයි තරම් හොඳ ප්‍රතිසංස්කරණ යෝජනාවක් වුවත් සාර්ථක නොවෙන්න ඉඩකඩ වැඩියි.

මේ ලිපියෙන් මා MCC ගිවිසුමේ හොඳ නරක හෝ එහි අන්තර්ගතය ගැන කතා කරන්න යන්නේ නැහැ. මෙහි අවධානය යොමු කෙරෙන්නේ වාර්තාවේ පසුබිම් කරුණු වලට පමණයි. ගුණරුවන් වාර්තාවේ දෙවන පිටුවේ මේ පසුබිම් කරුණු සඳහන් වෙනවා.

"එක්සත් ජනපද ජනාධිපතිවරයා විසින් MCC පණත අත්සන් කළ මුල් අවදියේම, එනම් 2004 පෙබරවාරි 11 දින, ඇමරිකාවේ ශ්‍රී ලංකා තානාපති කාර්යාලය විසින් ශ්‍රී ලංකාවේ විදේශ ලේකම් වෙත ලිපියක් යොමු කරමින් MCC ප්‍රදාන ලබා ගැනීම උදෙසා අපේක්ෂකත්වයට ශ්‍රී ලංකාව සුදුසු බව දන්වනු ලැබ ඇත. ඒ අනුව, ශ්‍රී ලංකා රජය විසින් සිය යෝජනා MCC වෙත ඉදිරිපත් කරන ලද බව 2004 දෙසැම්බර් 29 දාතමින් යුතු අංක 373 සහිත තානාපති සටහනෙහි සඳහන් වුවද එවැනි යෝජනා අඩංගු ලිපි ලේඛන කිසිවක් කමිටුවට ඉදිරිපත් වී නැත. ඉන් අනතුරුව, 2005 දෙසැම්බර් 8 දින 2006 දෙසැම්බර් 7 දින ලිපි මගින්ද මේ බව MCC ආයතනය විසින් එවක ශ්‍රී ලංකා ජනරජයේ අති ගරු ජනාධිපති මහින්ද රාජපක්ෂ මහතා වෙත නැවතද දන්වනු ලැබ තිබුණද, 2015 වන තෙක් රජය විසින් මේ පිළිබඳව යම් ඉදිරි පියවරක් ගෙන ඇති බවක් කමිටුවට නිරීක්ෂණය නොවේ."

ගුණරුවන් වාර්තාව අනුව ඇමරිකාව  MCC ආධාර දෙන්න කොයි තරම් උත්සාහ කළත් 2015දී ආණ්ඩුව වෙනස් වන තුරුම මහින්ද රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව එයට කැමති වෙලාම නැති බවයි පෙනෙන්නේ. ඒ ඇත්තද?

ඇමරිකාව MCC ආධාර ලබා දීම සිදු කරන්නේ නිශ්චිත පදනමකින්. මේ පදනම මා පෙර විස්තර කර තිබෙනවා. MCC ආධාර ලබා දෙන ක්‍රමවේදයේ වෙනස්කම් ගණනාවක්ම තිබෙනවා. එක පැත්තකින් බැලුවොත් මේ හරහා වෙන්නේ විදේශ ආධාර හරහා ලෝකයේ රටවලට දේශපාලනික බලපෑම් කිරීමට ඇමරිකාවේ විධායකයට (ජනාධිපතිවරයාට) ඇති හැකියාව සීමා කිරීම. මේ ආධාර ලබා දීමේදී ඉටු වන්නේ ඇමරිකාවේ ව්‍යවස්ථාදායකයේ අභිලාෂයි. ඒ කියන්නේ, පුද්ගල රුචිකත්වයන් වෙනුවට නීති ප්‍රතිපාදන අනුව එහෙමත් නැත්නම් ඇමරිකානුවන්ගේ පොදු අභිලාශ අනුව කටයුතු සිදුවීමයි. ග්‍රීන්කාඩ් ලොතරැයි ක්‍රමයට වගේම MCC ආධාර වැඩ සටහනටත් වත්මන් ඇමරිකානු ජනාධිපතිවරයා එතරම් කැමැත්තක් නොදක්වන්නේ මේ හේතුව නිසයි.

- ආධාර ලබා දීම සඳහා රටවල් තෝරා ගන්නා ක්‍රමවේදය (MCC rewards performance, not promises.): මේ යටතේ ආධාර ලැබෙන්නේ පහළ මැදි ආදායම් කාණ්ඩයේ රටවල් අතරින් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය හා යහපාලනය සඳහා නැඹුරුවක් ඇති රටවල් වලටයි. මෙහිදී කිසියම් රටක් විසින් කරන්නට බලාපොරොත්තු වන බව කියන දේවල් වෙනුවෙන් නොව දැනට කර ඇති දේවල් අගය කිරීමක් කෙරෙනවා. ලකුණු ලබා දෙන ක්‍රමවේදය දැනුම් දීමෙන් පසුව ආධාර කිසිවක් ලබා දෙන්න පෙරම ඇතැම් රටවල තත්ත්වයන් හොඳ අතට වෙනස් වී තිබෙනවා.

- ලබා දෙන ආධාර මුදල (MCC assistance is an investment): ඉහත ඉලක්කය අත් කර ගත හැක්කේ දැනෙන තරමේ ලොකු ආධාර මුදලක් රටකට ලබා දීමෙන් පමණයි. එවැනි ලොකු මුදලක් එක් ව්‍යාපෘතියකට ලබා දීමේදී එයින් අවශ්‍ය ප්‍රතිලාභ ලැබෙන බව පෙනී යා යුතුයි.

- ව්‍යාපෘති යෝජනා අදාළ රටවල් විසින්ම සකස් කිරීම (MCC gives responsibility to its partners): සම්ප්‍රදායිකව සිදු වුනේ ආධාර දෙන රටවලට අවශ්‍ය ව්‍යාපෘති සඳහා ආධාර ලබා දීමයි. MCC ආධාර වැඩසටහන මේ සම්ප්‍රදායෙන් බැහැර වී එක් එක් රටවල් විසින් ඉදිරිපත් කරන ව්‍යාපෘති යෝජනා අතරින් කිහිපයක් තරඟකාරී පදනමින් තෝරා ගන්නවා.

- පාරදෘශ්‍යභාවය හා පුළුල් සහභාගීත්වය: ඇමරිකාවේ විශ්වාසය අනුව රටක ආණ්ඩුවට අමතරව විරුද්ධ පක්ෂය, සිවිල් සංවිධාන ආදියත් ව්‍යාපෘති යෝජනා පිළිබඳව එකඟ විය යුතුයි. යෝජනා ඉදිරිපත් කරන ආණ්ඩුව කියන විදිහට මේ යෝජනා වලින් රටේ විශාල පිරිසකට සෙත සැලසෙනවානම් එවැනි පුළුල් සහයෝගයක් නැති වෙන්න හේතුවක් නැහැ.

MCC පණත සම්මත කිරීමෙන් පසුව 2004 ජූලි මාසයේදී මුල් වරට අදාළ ආදායම් සීමාවේ සිටි රටවල් 68ක් තෝරාගෙන එම රටවල "ලකුණු පුවරු" සකස් කිරීමෙන් පසුව අදාළ ලකුණු මට්ටම ඉක්මවා සිටි රටවල් 16ක් 2004 නොවැම්බර් මාසයේදී තෝරා ගැනුණා. ඒ අනුව, 2005 වසරේදී MCC අරමුදල් ලබා ගැනීම සඳහා සඳහා යෝජනා ඉදිරිපත් කිරීමට මේ රට වලට හැකි වුනා. අදාළ රටවල් 16 ට ලංකාවද ඇතුළත් වුනා. එතැන් සිට සෑම වසරකම මේ ලැයිස්තුව යාවත්කාලීන කරනවා. එහිදී ඇතැම් රටවල් ලැයිස්තුවෙන් ඉවත් වෙනවා. වෙනත් රටවල් ලැයිස්තුවට එකතු වෙනවා. 2004 ලැයිස්තුවට ඇතුළත්ව සිටි කේප් වර්ඩ් ඊළඟ වසරේදී ලැයිස්තුවෙන් ඉවත් වුනා. මොන්ගෝලියාව අලුතින් එකතු වුනා.

මුල් වටයේදී හා දෙවන වටයේදී සුදුසුකම් ලැබූ රටවල් 17න් 15ක්ම 2005-2007 කාලය ඇතුළත MCC ආධාර වැඩසටහන යටතේ ආධාර ලබා ගත්තා. එයින් රටවල් ගණනාවක්ම මේ වන විට දෙවන වරටද ආධාර ලබාගෙන තිබෙනවා. ආධාර ලබා ගැනීම සඳහා යෝජනා ඉදිරිපත් කළ රටවල් අතරින් ආධාර ලබා ගත නොහැකි වුනේ ලංකාවට හා බොලීවියාවට පමණයි.

MCC වැඩ සටහන මුලින්ම ක්‍රියාත්මක වුනේ ලංකාවට සුනාමිය පැමිණීමෙන් පසුව ලෝකය වටෙන්ම ආධාර ලැබෙමින් තිබුණු කාලයේ. සුනාමියෙන් විශාල ජීවිත හානියක් සිදු වුනත් එයින් සිදු වූ ආර්ථික හානිය එතරම් විශාල නැහැ. ලැබුණු ආධාර ප්‍රමාණය සැලකූ විට සමස්තයක් ලෙස ආර්ථික වශයෙන් වාසියකුයි සිදු වුනේ. මේ ආධාර මුදල් යොදා ගත් ආකාරය පිළිබඳව විවිධ ගැටළු තිබුණා. මේ පසුබිමේ ලංකාව MCC ආධාර ලබා ගන්න උත්සාහ කළේත් මේ විශාල මුදල් කන්දරාව ලබා ගැනීමේ අරමුණින් මිසක්, රටේ වැඩි දෙනෙකුට යහපත සැලසෙන පරිදි එම මුදල් යොදවන ආකාරය ගැන ලොකුවට හිතමින් නෙමෙයි. එවර ලංකාවට ආධාර ලබා ගත නොහැකි වීමට එයත් හේතුවක් වුනා.

MCC ආධාර වැඩ සටහන ආරම්භ කරද්දී ආධාර ලබන රටවල් විසින්ම තමන්ට අවශ්‍ය ව්‍යාපෘති යෝජනා ඉදිරිපත් කිරීම අලුත් දෙයක්. ඒ වන විට, බොහෝ අඩු ආදායම්ලාභී රටවල රජයයන් පුරුදුවී සිටියේ ආධාර දෙන රට විසින්ම ව්‍යාපෘති යෝජනාවද සකස් කර දෙන ක්‍රමයකටයි. සල්ලි ලැබෙනවානම් එතැනින් එහාට මේ ගොඩක් රටවලට ප්‍රශ්නයක් තිබුණේ නැහැ. ඇතැම් රටවල් සල්ලි එක්කම ව්‍යාපෘතියක්ද ඉදිරිපත් කරන මෙන් MCC නියෝජිතයින්ගෙන් ඉල්ලා තිබෙනවා.

මේ තත්ත්වය දැනටත් මුළුමනින්ම වෙනස් වී නැහැ. එක් නිල වාර්තාවකට අනුව මුලින් ඉදිරිපත් කර ඇති ඇතැම් ව්‍යාපෘති වාර්තා හෝදන්න දමන රෙදි බාස්කට් එකට දැමිය යුතු තත්ත්වයේ තිබුණු ඒවා. මුලින් සුදුසුකම් ලැබූ රටවල් වලින් දෙකක් හැර අනෙක් සියලු රටවල් අවසාන වශයෙන් ආධාර ලබාගත් නිසා මෙසේ ලොන්ඩරි බාස්කට් එකට දැමිය යුතු මට්ටමේ තිබුණු සංකල්ප පත්‍රිකා ඉදිරිපත් කළේ පෙර කී රටවල් දෙකෙන් එකක් වෙන්න පුළුවන්.

කොහොම වුනත් හරියකට ව්‍යාපෘති යෝජනාවක් හදාගන්න බැරිකම බොහෝ රටවලට තිබුණු පොදු ප්‍රශ්නයක්. ඒ සඳහා කාලය වැය වනවා වගේම විශේෂඥ දැනුමක්ද අවශ්‍ය වෙනවා. අවශ්‍ය විශේෂඥ දැනුම රටේ නැත්නම් විදේශ විශේෂඥයින් යොදා ගන්න වෙනවා. ඒ සඳහා සැලකිය යුතු මුදලක් වියදම් වෙනවා.

MCC ව්‍යාපෘති සඳහා ලබා දෙන විශාල ආධාර මුදල් වලට අමතරව MCC සමාගම විසින් සුදුසුකම් ලත් රටවලට ව්‍යාපෘති යෝජනා සකස් කිරීමේ වියදම් ලෙසත් මුදල් ආධාර ලබා දී තිබෙනවා. මේ අනුව, 2005-2010 අතර කාලය තුළ ලංකාව විසින් ව්‍යාපෘති යෝජනා සකස් කිරීම සඳහා ඇමරිකාවේ MCC ආයතනයෙන් ඇමරිකන් ඩොලර් මිලියන 3.6ක මුදලක් ලබා ගෙන තිබෙනවා. මානව හිමිකම්, යහපාලනය ආදී ක්ෂේත්‍ර වල වූ දුර්වලතා හේතුවෙන් 2007 වසරේදී ලංකාව MCC ආධාර මුදල් සඳහා සුදුසුකම් ලබන රටවල් ලැයිස්තුවෙන් ඉවත් කිරීමෙන් පසුව මෙසේ ආධාර ලැබීම නැවතී තිබෙනවා.

නැවතත් ලංකාව MCC ආධාර මුදල් සඳහා සුදුසුකම් ලබන්නේ 2016 වසරේදී. එයින් පසුව නැවතත් ලංකාවට MCC ව්‍යාපෘති යෝජනා සකස් කිරීම සඳහා මුදල් ආධාර ලැබෙමින් පවතිනවා. 2016 වසරේ සිට එසේ ලැබී ඇති මුදල් ප්‍රමාණය ඇමරිකන් ඩොලර් මිලියන 4.3ක්. මේ මුදල් MCC ආධාර යටතේ අදාළ ව්‍යාපෘති ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා ලබා දෙන මුදලෙන් කොටසක් නෙමෙයි. ඒ මුදල් ලබා දෙන්නේ ගිවිසුම අත්සන් කිරීමෙන් පසුවයි. ඉහත කී ඇමරිකන් ඩොලර් මිලියන 4.3ක මුදලෙන් ඇමරිකන් ඩොලර් 133,135.14ක මුදලක් ලබා ගෙන තිබෙන්නේ 2020 වසරේදීයි. මේ මුදල් අවස්ථා අටකදී ලබා ගෙන තිබෙනවා. ඇතැම් විට ගුණරුවන් කමිටුවේ වියදම් වෙනුවෙන් වැය කළේත් MCC ගිණුමේ වූ ඇමරිකන් ජනතාවගේ බදු මුදල් විය හැකියි.

මේ වන විට MCC ගිවිසුම සඳහා ලංකාවේ පුළුල් ජන සහයෝගයක් නැති බව පැහැදිලියි. එවන් තත්ත්වයක් යටතේ මේ ගිවිසුම ක්‍රියාත්මක කර ඇමරිකාව විසින් අපේක්ෂා කරන ප්‍රතිඵල ලබා ගැනීම අසීරුයි. ඒ නිසා, ඇමරිකාවේ පැත්තෙන් හිතනවානම් මේ වෙලාවේ කළ යුත්තේ ඇමරිකානු ජනතාවගේ බදු මුදල් නාස්ති නොකර මේ ගිවිසුම ක්‍රියාත්මක කිරීමේ අදහස අත් හැර දැමීමයි. එහෙත්, ලංකාව MCC මුදල් ලබා ගැනීම සඳහා නුසුදුසු තැනකට තවමත් වැටී නොමැති නිසා MCC පණතේ ප්‍රතිපාදන අනුව ඇමරිකාවට මෙය කිරීම අසීරු වෙන්න පුළුවන්. ශ්‍රී ලංකා රජය විසින් සෘජුවම නිල වශයෙන් ගිවිසුමෙන් ඉවත් වෙනවානම් ඇමරිකාවට වැඩේ පහසු වෙයි. ගුණරුවන් කමිටු වාර්තාව ඒ සඳහා අවශ්‍ය පසුබිම සපයා තිබෙනවා.

වටේ යන්නේ නැතුව මහින්ද රාජපක්ෂ, පීබී ජයසුන්දර, අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල් වගේ කෙනෙක්ගෙන් කෙළින්ම ඇහුවානම් ගුණරුවන් කමිටුවට හොයා ගන්න බැරිවී ඇති ගොඩක් තොරතුරු හොයා ගන්න තිබුණා.

MCC ප්‍රධාන විධායක නිලධාරී පෝල් ඇපල්ගාර්ත් 2005 මාර්තු 29-31 ලංකාවේ සංචාරයක නිරත වෙනවා. එම සංචාරය අතරතුර ඔහු MCC ආධාර ලබා ගැනීම සඳහා ව්‍යාපෘති යෝජනා ඉදිරිපත් කළ යුතු ක්‍රමවේදය පිළිබඳව ජනාධිපති චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග, අගමැති මහින්ද රාජපක්ෂ, මුදල් ඇමති සරත් අමුණුගම, මහ බැංකු අධිපති සුනිල් මෙන්ඩිස්, විරුද්ධ පක්ෂ නායක රනිල් වික්‍රමසිංහ, විදේශ කටයුතු අමාත්‍යංශයේ ලේකම් H. M. G. S. පලිහක්කාර හා මුදල් අමාත්‍යංශයේ ලේකම් පී බී ජයසුන්දර ඇතුළු MCC ව්‍යාපෘති යෝජනා සකස් කිරීම සඳහා කටයුතු කරන කණ්ඩායමක් ( MCA working group) හමුවෙනවා. 2005 වසර අවසානයේදී ලංකාවට MCC ආධාර ලැබෙන්න පදනම වැටෙන්නේ මේ රැස්වීමේදී. මහින්ද රාජපක්ෂ මේ රැස්වීම් වලට සහභාගී වන්නේ ඉතා උනන්දුවෙන්. ඇපල්ගාර්ත් පසුව හම්බන්තොට සංචාරයකද නිරත වෙනවා.

"Prime Minister Rajapakse was particularly thoughtful on the MCA process, and was especially articulate in describing his own experience consulting with people in his constituency.  He cited one example in which he visited with local leaders, presuming that electrical power was their primary need, only to learn that it was actually far down the list.  A new road to the local fisheries harbor was what the community perceived as its most pressing need. 

Ambassador and Applegarth urged Rajapakse to share his views and experience widely in order to help push the Government's consultative process along."

මහින්ද රාජපක්ෂ මේ අදහස් පළ කරන්නේ MCC ව්‍යාපෘති යෝජනා සකස් කිරීමේදී රජය විසින් වඩා යෝග්‍යයැයි සිතන යෝජනා ඉදිරිපත් කරනවා වෙනුවට ජනතා අදහස් මත පදනම්ව ඔවුන්ගේ සැබෑ අවශ්‍යතා වලට ගැලපෙන යෝජනා සකස් කළ යුතු බව පැහැදිලි කරනු ලැබීමෙන් පසුවයි.

"ඇත්ත තමයි, මම වතාවක් ගමකට විදුලි බලය දෙන්න හිතාගෙන හිටියා. නමුත් ගම්මු එක්ක කතා කරලා බැලුවහම ඒ ගොල්ලන්ට ඕනෑ වෙලා තිබුණේ පාරක්."

"MCA's requirements for a broad-based consultative process are proving the highest hurdle to progress on the GSL's compact proposal. The GSL position is that Sri Lanka is different from many of the other MCA eligible countries. It believes its democratic traditions and institutions are stronger and more developed, therefore implying a consultative mechanism that is built directly into their system. In other words, the governance model in Sri Lanka, of a central government whose reach extends down to every village through a network of provincial governments, district secretaries and village-level bodies, guarantees that the needs of the people are well consulted and widely known."

ඇපල්ගාර්ත්ට මේ කාරණාව අවධාරණය කරන්න වෙන්නේ ශ්‍රී ලංකා රජය විසින් ව්‍යාපෘති යෝජනා සකස් කිරීමේදී පුළුල් ලෙස ජනතා අදහස් ලබා ගැනීමට එතරම් වැදගත් සේ නොසලකන නිසයි. ශ්‍රී ලංකා රජයට අනුව මිනිස්සුන්ට අවශ්‍ය දේ රජය දන්නවා. ශ්‍රී ලංකාව මේ අතින් අනෙක් රටවල් වලටත් වඩා වෙනස්!

හැබැයි රජය කියන කතාව නිවැරදි නැති බව ඇපල්ගාර්ත්ගේ හම්බන්තොට සංචාරයේදී පෙනී යනවා. රජය කියන විදිහට වී වගාව රටේ සංස්කෘතිය හා බැඳී තිබෙන නිසා වී ගොවීන් වී ගොවිතැනින් ඉවත් කිරීම කෙසේවත් කළ නොහැකි දෙයක්. එහෙත්, හම්බන්තොට සංචාරයේදී ඔහුට හමු වන ගොවියෙක් ඔහුගෙන් ඉල්ලා සිටින්නේ වී වෙනුවට වෙනත් බෝග වැවීම සඳහා උපදෙස් ඔවුන්ගේ අවශ්‍යතාවයක් බවයි.

2006 ඔක්තෝබර් පමණ වන විට ඩොලර් මිලියන 590ක ආධාර යෝජනාවක් සඳහා ශ්‍රී ලංකා රජය හා MCC සමාගම එකඟ වෙනවා. ලංකාවට තිබෙන්නේ හැකි ඉක්මණින් මුදල් ලබා ගැනීමේ හදිස්සියක්. එහෙත්, MCC සමාගම විසින් පැහැදිලි කරන්නේ ආධාර ලබා ගැනීමට පෙර සිදු කළ යුතු කටයුතු සඳහා සාමාන්‍යයෙන් මාස 12-18 ක කාලයක් ගත වන බවයි. මේ වෙනුවෙන් MCC සමාගම විසින් මුදල් ආධාරද ලබා දෙනවා.

"Senior Millennium Challenge Corporation and Government of Sri Lanka officials agreed to proceed with development of a proposed USD 590 million MCC compact that would include projects on irrigation and agriculture, roads, and small and medium enterprise promotion. MCC officials explained that their due diligence process would continue for at least 12 months and that it would be at least 18 months before a compact, if one is concluded, entered into force. This time span was necessary for completion of international-standard environmental and social impact assessments related to Sri Lanka's proposed construction of dams, and would also allow time for the two sides to identify policy approaches that would ensure the proposed projects delivered sufficient economic returns and would be adequately maintained over the long term."

මේ වන විට ලංකාව වෙනුවෙන් MCC ගිවිසුම හා අදාළ කටයුතු කරන්නේ එවකට මහ බැංකු අධිපති අජිත් නිවාර්ඩ් කබ්රාල්. MCC පාර්ශ්වයට වඩාත්ම ගැටළු සහගත වන්නේ ශ්‍රී ලංකා රජය විසින් යෝජනා කර තිබෙන වාරි මාර්ග ව්‍යාපෘතියයි. එම කොටස අත් හැරියොත් ඉතිරි ව්‍යාපෘති සඳහා ඩොලර් මිලියන 450ක මුදලක් 2007 වසරේදී ලබා ගැනීමේ හැකියාව පෙනෙන්නට ඇතත් වාරිමාර්ග ව්‍යාපෘතියේ ඇති ගැටළු නිරාකරණය කිරීමට කල් යන නිසා ආධාර ලබා ගැනීම 2008 වසර දක්වා කල් යනවා. 2006 සැප්තැම්බර් 27 වනදා MCC ජ්‍යෙෂ්ඨ නිලධාරීන් විසින් මේ බව අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල්ට පැහැදිලි කරනවා.

"Senior Millennium Challenge Corporation (MCC) officials met with Sri Lankan lead MCC liaison Nivard Cabraal (the Governor of the Central Bank) September 27 to discuss critical elements of Sri Lanka's proposed USD 450 million MCC compact. 

The MCC delegation informed Cabraal that ... the proposed dam-supplied irrigation projects would require international-standard environmental and social impact assessments that would take twelve months to conduct. These would have to be completed before a compact could be signed." 

මේ අනුව වාරිමාර්ග ව්‍යාපෘතියද ඇතුළත්ව ඩොලර් මිලියන 590ක ආධාර මුදලක් ලබා ගැනීම සඳහා ලංකාව කටයුතු කරමින් සිටියදී ප්‍රජාත්නත්‍රවාදය හා යහපාලනය ආදිය ඇතුළත් නිර්ණායක මත පදනම්ව MCC අධ්‍යක්ෂ්‍ය මණ්ඩලය විසින් 2007 දෙසැම්බර් 12 වන දින ශ්‍රී ලංකාව ආධාර ලබා ගැනීම සඳහා සුදුසුකම් ඇති රටවල් ලැයිස්තුවෙන් ඉවත් කරනවා. ඒ නිසා, ලංකාවට MCC ආධාර මුදල් ලබා ගැනීමේ අවස්ථාව ගිලිහී යනවා. ඉන් පසුව නැවතත් ලංකාව MCC ආධාර සඳහා අයදුම් කිරීමට සුදුසුකම් ලබන්නේ 2016 දෙසැම්බර් මාසයේදී.

ශ්‍රී ලංකාව මෙතෙක් MCC ව්‍යාපෘති ආධාර ලෙස කිසිදු මුදලක් ලබා ගෙන නැහැ. එහෙත්, MCC ව්‍යාපෘති යෝජනා සකස් කිරීම සඳහා ආධාර ලෙස ඩොලර් මිලියන 7.9ක මුදලක් ලබා ගෙන තිබෙනවා. මේ මුදලින් ඩොලර් මිලියන 3.6ක් ලබා ගෙන තිබෙන්නේ මහින්ද රාජපක්ෂගේ කාලයේදී. ඉතිරි මුදල යහපාලන ආණ්ඩුව පැවති කාලයේදී හා එයින් පසුව මේ වසරේදී ලබා ගෙන තිබෙනවා.

කිසියම් රටක් විදේශ ආධාර ලබා දීමේ පියවර කිහිපයක් තිබෙනවා. පළමු අදියර කිසියම් ආධාර මුදලක් ලබා දෙන බවට ස්ථිර පොරොන්දුවක් දීමේ (commitment) අදියරයි. මෙය ගිවිසුමක් අත්සන් කිරීමක් විය හැකියි. එහෙත්, ගිවිසුමක් අත්සන් කළ වහාම මුදල් ලැබෙන්නේ නැහැ. සැබෑවටම මුදල් ලැබීම දෙවන අදියරයි (disbursement). මුලින් පොරොන්දු වූ මුදල බොහෝ විට ලැබෙන්නේ කොටස් වශයෙන් ව්‍යාපෘතියේ ප්‍රගතිය අනුවයි. මෙසේ ලැබෙන මුදල් ඇත්තටම වියදම් කිරීම තෙවන අදියරයි (expenditure). මුල් අදියරේ එකඟතා යම් හෙයකින් බිඳ වැටුණු විට පොරොන්දු වූ මුදලින් ඇත්තටම ලබා නොදුන් මුදල් ලබා දීම අත්හිටුවන්න වගේම ඒ වන විට වියදම් කර නොතිබුණු මුදල් ආපසු ලබාගැනීමද සිදු විය හැකියි.

පහත ඇත්තේ ගුණරුවන් කමිටුවට මාස හයක් මහන්සි වී හොයා ගත නොහැකි වූ, ගූගල් සෙවුමක දුරින් තිබෙන, MCC ආධාර සේ ලංකාව විසින් මේ දක්වා ලබාගෙන තිබෙන (disbursement) මුදල්. 2007 වසරේදී ලංකාව සුදුසුකම් සපුරා ඇති ලැයිස්තුවෙන් ඉවත් වී යාමෙන් පසුව වගේම 2019දී ව්‍යාපෘතිය මග නැවතීමෙන් පසුව සෘණ අගයන් කිහිපයක්ද දැකිය හැකියි. ලැබුණු සල්ලි වියදම් කළේ කොහොමද කියන එක ලංකාවේ පැත්තෙන් හොයා ගත යුතුයි.

Year Quarter        Amount (US$) Award Title
2005 4 77,293.93 Due Diligence Fund - Financial Accountability
2006 2 2,500.00 Due Diligence Fund - Financial Accountability
2006 2 11,691.58 Due Diligence Fund - Infrastructure Project
2006 3 8,380.20 Due Diligence Fund - Environmental Assessments
2006 3 121,634.07 Due Diligence Fund - Infrastructure Project
2006 4 637.20 Due Diligence Fund - Environmental Assessments
2006 4 2,305.50 Due Diligence Fund - Agriculture Project
2006 4 7,239.76 Due Diligence Fund - Financial Accountability
2006 4 1,503,780.98 Due Diligence Fund - Infrastructure Project
2007 1 47.06 Due Diligence Fund - Agriculture Project
2007 1 637.20 Due Diligence Fund - Environmental Assessments
2007 1 2,567.51 Due Diligence Fund - Program Development
2007 1 8,845.05 Due Diligence Fund - Private Sector Development Project
2007 1 16,239.22 Due Diligence Fund - Infrastructure Project
2007 2 2,336.40 Due Diligence Fund - Environmental Assessments
2007 2 210,995.36 Due Diligence Fund - Infrastructure Project
2007 3 849.60 Due Diligence Fund - Environmental Assessments
2007 3 4,652.02 Due Diligence Fund - Legal and Regulatory
2007 3 7,244.20 Due Diligence Fund - Program Development
2007 3 7,347.29 Due Diligence Fund - Infrastructure Project
2007 3 9,781.96 Due Diligence Fund - Financial Accountability
2007 4 1,156,030.91 Due Diligence Fund - Infrastructure Project
2008 1 111,473.75 Due Diligence Fund - Infrastructure Project
2008 2 304,497.83 Due Diligence Fund - Infrastructure Project
2008 3 0.08 Due Diligence Fund - Infrastructure Project
2008 4 -12,500.00 Due Diligence Fund - Infrastructure Project
2008 4 -605.15 Due Diligence Fund - Financial Accountability
2009 1 -1,288.10 Due Diligence Fund - Private Sector Development Project
2009 1 17,099.68 Due Diligence Fund - Infrastructure Project
2010 1 24,114.12 Due Diligence Fund - Infrastructure Project
2016 4 9,138.35 Due Diligence Fund - Gender Integration Project
2017 1 12,175.92 Due Diligence Fund - Gender Integration Project
2017 2 7,408.55 Due Diligence Fund - Program Development
2017 2 19,600.44 Due Diligence Fund - Gender Integration Project
2017 3 10,929.97 Due Diligence Fund - Program Development
2017 3 37,725.37 Due Diligence Fund - Gender Integration Project
2017 4 3,592.70 Due Diligence Fund - Program Development
2017 4 4,140.76 Due Diligence Fund - Land Proj
2017 4 12,171.53 Due Diligence Fund - Gender Integration Project
2018 1 6,638.41 Due Diligence Fund - Financial Sector
2018 1 7,006.76 Due Diligence Fund - Program Development
2018 1 7,952.24 609(g) - Program Assessments
2018 1 13,178.09 Due Diligence Fund - Land Proj
2018 1 16,104.66 Due Diligence Fund - Gender Integration Project
2018 1 69,084.49 Due Diligence Fund - Agriculture Project
2018 2 318.52 Due Diligence Fund - Land Proj
2018 2 11,418.66 609(g) - Program Assessments
2018 2 12,124.51 Due Diligence Fund - Program Development
2018 2 16,396.85 Due Diligence Fund - Gender Integration Project
2018 2 62,373.15 Due Diligence Fund - Not Applicable
2018 2 74,596.79 Due Diligence Fund - M&E - Economic Analysis
2018 2 107,447.23 609(g) - Transportation Project
2018 2 142,198.88 Due Diligence Fund - Financial Sector
2018 2 211,675.13 Due Diligence Fund - Agriculture Project
2018 2 313,431.28 Due Diligence Fund - TRANSPORT INFRASTRUCTURE PROJECT
2018 3 -105,592.75 609(g) - Transportation Project
2018 3 -70,192.48 Due Diligence Fund - M&E - Economic Analysis
2018 3 14,735.39 Due Diligence Fund - Program Development
2018 3 15,243.40 Due Diligence Fund - Gender Integration Project
2018 3 25,492.61 609(g) - Program Assessments
2018 3 31,178.53 Due Diligence Fund - Financial Sector
2018 3 50,032.38 Due Diligence Fund - Land Management For Investment Projects
2018 3 65,197.51 Due Diligence Fund - Not Applicable
2018 3 96,697.21 Due Diligence Fund - Agriculture Project
2018 3 968,647.82 Due Diligence Fund - TRANSPORT INFRASTRUCTURE PROJECT
2018 4 15.98 609(g) - Program Assessments
2018 4 817.52 Due Diligence Fund - Land Proj
2018 4 3,935.31 Due Diligence Fund - Country Assessments
2018 4 9,826.92 Due Diligence Fund - Program Development
2018 4 17,959.09 Due Diligence Fund - Agriculture Project
2018 4 20,081.26 Due Diligence Fund - Gender Integration Project
2018 4 33,313.50 Due Diligence Fund - Not Applicable
2018 4 42,540.96 Due Diligence Fund - M&E - Economic Analysis
2018 4 134,556.74 Due Diligence Fund - Financial Sector
2018 4 250,797.41 609(g) - Transportation Project
2018 4 283,969.60 Due Diligence Fund - TRANSPORT INFRASTRUCTURE PROJECT
2019 1 781.44 Due Diligence Fund - Agriculture Project
2019 1 3,244.27 Due Diligence Fund - Country Assessments
2019 1 5,186.25 Due Diligence Fund - Program Development
2019 1 18,347.57 Due Diligence Fund - Gender Integration Project
2019 1 18,710.50 Due Diligence Fund - Land Proj
2019 1 19,908.70 Due Diligence Fund - M&E - Economic Analysis
2019 1 20,980.64 609(g) - Program Assessments
2019 1 32,845.29 609(g) - Land Proj
2019 1 66,306.92 609(g) - Transportation Project
2019 1 76,581.71 Due Diligence Fund - Financial Sector
2019 1 375,005.07 Due Diligence Fund - TRANSPORT INFRASTRUCTURE PROJECT
2019 2 350.00 Due Diligence Fund - Program Development
2019 2 2,148.96 Due Diligence Fund - Agriculture Project
2019 2 2,299.64 Due Diligence Fund - Gender Integration Project
2019 2 21,438.45 Due Diligence Fund - Monitoring and Evaluation
2019 2 128,502.06 Due Diligence Fund - TRANSPORT INFRASTRUCTURE PROJECT
2019 3 -306,728.55 609(g) - Transportation Project
2019 3 1,498.62 Due Diligence Fund - Program Development
2019 3 1,683.16 Due Diligence Fund - Health Project
2019 3 9,116.43 Due Diligence Fund - Gender Integration Project
2019 3 28,846.83 Due Diligence Fund - Monitoring and Evaluation
2019 3 51,590.47 Due Diligence Fund - Not Applicable
2019 3 118,268.80 Due Diligence Fund - TRANSPORT INFRASTRUCTURE PROJECT
2019 3 307,360.27 609(g) - Program Assessments
2019 4 6,637.35 Due Diligence Fund - Gender Integration Project
2019 4 25,410.66 Due Diligence Fund - TRANSPORT INFRASTRUCTURE PROJECT
2019 4 25,562.99 Due Diligence Fund - Agriculture Project
2019 4 44,998.45 Due Diligence Fund - Monitoring and Evaluation
2020 1 103.53 Due Diligence Fund - Gender Integration Project
2020 1 1,648.42 609(g) - Transportation Project
2020 1 9,210.37 Due Diligence Fund - Agriculture Project
2020 1 38,802.02 Due Diligence Fund - TRANSPORT INFRASTRUCTURE PROJECT
2020 2 158.54 609(g) - Transportation Project
2020 2 917.25 Due Diligence Fund - Program Development
2020 2 4,460.51 Due Diligence Fund - TRANSPORT INFRASTRUCTURE PROJECT
2020 2 77,834.50 Due Diligence Fund - Monitoring and Evaluation

Saturday, April 11, 2020

ඊපීඑෆ් සල්ලි හා පෙට්ටියෙන් පිට විසඳුම්


සේවක අර්ථසාධක අරමුදලේ තිබෙන සල්ලි වලින් කොටසක් අයිතිකරුවන්ට නිදහස් කළ යුතු බව හිටපු මහ බැංකු අධිපති අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල් විසින් යෝජනා කර තිබෙනවා. මේ යෝජනාවට ආණ්ඩුව පැත්තෙන්ම විවේචන එල්ල වී තිබෙනවා.

පෙට්ටියෙන් පිට සිතීම හොඳයි. පෙට්ටිය ඇතුළේ හැම අහු මුල්ලකම හොයා බැලුවට පස්සේත් අවශ්‍ය විසඳුම හමු වී නැත්නම් පෙට්ටියෙන් පිට හොයා බැලීම හැර වෙන විකල්පයක් ඇත්තේත් නැහැ. නමුත්, මේ පෙට්ටියෙන් පිට සිතීම ඉතා සැලකිල්ලෙන් යුතුව කළ යුතු දෙයක්.

පෙට්ටියෙන් පිට විසඳුමක් පෙට්ටිය ඇතුළට ගන්න යෝජනා කරන කෙනෙක් මුලින්ම හොයා බැලිය යුතු දේවල් ගණනාවක් තිබෙනවා. පළමුව, මේ විසඳුම පෙට්ටිය ඇතුළේ නැතුව පෙට්ටියෙන් පිට තියෙන්නේ ඇයි කියන ප්‍රශ්නයට පැහැදිලි පිළිතුරක් හොයා ගත යුතුයි.

බොහෝ විසඳුම් පෙට්ටියෙන් පිට තිබෙන්නේ ඒ විසඳුම් කාලයක් තිස්සේ පෙට්ටිය ඇතුළේ තිබී යම් අවස්ථාවකදී පෙට්ටියෙන් එළියට විසි කර ඇති නිසයි. කාලයක් තිස්සේ පෙට්ටිය ඇතුළේ තිබුණු විසඳුමක් එළියට විසි වන්නේ ඒ විසඳුම පෙට්ටිය ඇතුළේ තබා ගත යුතු තරම් වටිනා විසඳුමක් නොවන බව කාලය විසින් තහවුරු කර ඇති නිසයි. කලකට පෙර පෙට්ටියෙන් එළියට විසි කළ කුණු කෑල්ලක් නැවත පෙට්ටිය ඇතුළට ගැනීම අගය කළ යුතු පෙට්ටියෙන් පිට සිතීමක් වන්නේ නැහැ.

සම්ප්‍රදායික දැනුම කියා කියන්නේත් කාලයක් පෙට්ටිය ඇතුළේ තිබී එළියට විසි කළ දැනුම්. කලකට පෙර එළියට විසි වුනු දැනුමක් නැවත පෙට්ටිය ඇතුළට ගැනීම සලකා බැලිය යුතු අවස්ථා තියෙන්න පුළුවන්. එහෙත්, ඒ විදිහට නැවත එවැන්නක් ඇතුළට ගන්න පෙර එය එළියට විසි වුනු සන්දර්භය පිළිබඳ අවබෝධයක් තිබිය යුතුයි. කලකට පෙර වැඩකට නැති සේ සලකා එළියට විසි කළ විසදුමක් දැන් නැවත ප්‍රයෝජනවත් වෙන්නේ කොහොමද? සමහර විට ඒ විසඳුම එළියට විසි කළ අවස්ථාවේ සිට මේ දක්වා කාලය තුළ ප්‍රශ්නයේ ස්වභාවය වෙනස් වී තියෙන්න පුළුවන්. ඒ නිසා, කලින් එළියට විසි කළ විසඳුම දැන් වැඩ කරන්න පුළුවන්. හැබැයි ඒ කොහොමද කියා පැහැදිලිනම් මිස කලකදී එළියට විසි කළ විසදුමක් නැවත ඇතුළට ගත යුතු නැහැ.

සමහර විට එළියේ තිබෙන විසඳුම කවදාවත් පෙට්ටිය ඇතුළේ නොතිබුණු එකක් වෙන්න පුළුවන්. එහෙමනම් එය වහාම පෙට්ටිය ඇතුළට ගත යුතුද? මෙහිදී, පළමුව ඇසිය යුතු ප්‍රශ්නය වන්නේ මේ විසඳුම කවදාවත් පෙට්ටිය ඇතුළට නොපැමිණියේ ඇයි කියන එකයි. මීට කලින් කිසිම කෙනෙක් පෙට්ටියෙන් එළියට ඔලුව දැම්මේ නැද්ද? හොයා බැලුවොත් බොහෝ විට පෙනෙන්නේ මේ විසඳුම පෙට්ටිය ඇතුළට ගත යුතු තරම් වටිනා විසඳුමක් නොවන බව බොහෝ දෙනෙක් කාලයක් තිස්සේ දැන සිටි බවයි. ඒ වගේ නොවටිනා කුණු කෑල්ලක් පෙට්ටිය ඇතුළට ගැනීමත් අගය කළ යුතු පෙට්ටියෙන් පිට සිතීමක් වන්නේ නැහැ.

පෙට්ටියෙන් පිට විසඳුම් තියෙන්න පුළුවන්. එහෙත්, එවැනි විසඳුමක් හොයා ගැනීම හිතන තරම් පහසු නැහැ. පෙට්ටියෙන් පිට විසඳුම් ලෙස ඉදිරිපත් වන බොහෝ අදහස් එක්කෝ කලකට පෙර පෙට්ටියෙන් එළියට විසි වූ, නැවත පෙට්ටිය තුළට ගැනීමට තරම් නොවටිනා අදහස්. එහෙම නැත්නම්, කලක් පෙට්ටියෙන් පිට කාටත් පෙනෙන්න තිබුණු, එහෙත් පෙට්ටිය තුළට ගැනීමට තරම් නොවටිනා අදහස්.

ඇතැම් විට පෙට්ටියෙන් පිට විසඳුම් ලෙස ඉදිරිපත් වන්නේ පෙට්ටිය ඇතුළේම තිබෙන විසඳුමක්. ඒ විදිහට රෝදය නැවත නැවත හොයා ගන්නා අය පෙට්ටියෙන් පිට තබා පෙට්ටිය ඇතුළේ තිබෙන දේවල්වත් හරියට නොදන්නා අයයි.

පෙට්ටියෙන් පිට සිතීම හොඳයි. එහි විවාදයක් නැහැ. එහෙත්, පෙට්ටියෙන් පිට හිතන්න කලින් පෙට්ටිය ඇතුළේ ඇති දේවල් ගැන ප්‍රමාණවත් තරමින් හදාරා තිබිය යුතුයි. එසේ නැත්නම් වෙන්නේ නැවත නැවත රෝදය සොයා ගැනීමයි. එයත්, ප්‍රමාණවත් නැහැ. ඉතිහාසය පුරා පෙට්ටිය ඇතුළේ තිබුණු දේවල් ගැනත් හදාරා තිබිය යුතුයි. ඒ දැනුම නැතුව පෙට්ටියෙන් පිට විසඳුම් හොයන කෙනෙක් කරන්නේ රවුම් රෝද ගලවා හතරැස් රෝද හයි කරන එක වෙන්න පුළුවන්.

ඊපීඑෆ් සල්ලි නිදහස් කිරීම පෙට්ටියෙන් පිට විසඳුමක් වෙන්න පුළුවන්. අදහස පළ වෙද්දීම මතු වන විරෝධයෙන් පෙනෙන්නේ මේ විසඳුම පෙට්ටිය ඇතුළට ගත යුතු නැති විසඳුමක් බව බොහෝ දෙනෙක් හිතන බවයි. කෝවිඩ්-19 අභියෝගය හමුවේ බොහෝ රටවල් විසින් මෙතෙක් පෙට්ටිය ඇතුළට ගත යුතු නැති සේ සැලකුණු විසඳුම් පෙට්ටිය ඇතුළට අරගෙන තිබෙනවා. අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල් එවැනි විසඳුමක් ගැන හිතන කොට ඊපීඑෆ් සල්ලි මතක් වෙන්න ඇති. අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල් මීට පෙර ලංකාවේ කොටස් වෙළඳපොළ ගනුදෙනු ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහාත් ඊපීඑෆ් සල්ලි යොදාගත යුතුය යන අදහසේ සිටි කෙනෙක්.

අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල්ගේ අදහස කිසි කෙනෙකුට හිතා ගන්නවත් බැරි විශ්මිත අදහසක් නෙමෙයි. එහෙත්, මෙවැනි අදහසක් ඔහු වැනි කෙනෙක් හරහා ඉදිරිපත් වූ විට එහි විශේෂත්වයක් තිබෙනවා. ඔහු අදහස් ඉදිරිපත් කිරීමෙන් නොනැවතී ඒ අදහස් ඉදිරියට ගෙන ගොස් ප්‍රායෝගිකව ක්‍රියාත්මක කිරීමට මුළු වැර දරන අයෙක්. ඔහුට ඊට අවශ්‍ය නායකත්ව හැකියාවන් හා සම්බන්ධකම් තිබෙනවා.

මගේ අදහස අනුව මෙය පවතින තත්ත්වය යටතේ පෙට්ටිය ඇතුළට ගත්තාට කමක් නැති අදහසක්. මෙය කෙසේවත් පෙට්ටිය ඇතුළට ගත යුතු නැති කුණු කෑල්ලක් කියා මම හිතන්නේ නැහැ. එහෙත්, මේ වැඩෙන් කොපමණ යහපතක් වේද යන්න ස්ථිරව කිව නොහැකියි.

කබ්රාල් යෝජනා කරන්නේ ඊපීඑෆ් සල්ලි ඒ සල්ලි වල අයිතිකරුවන්ට නිදහස් කළ යුතු බවයි. කොහොමටත් මේ සල්ලි යම් අවස්ථාවක මේ අයටම ලැබෙනවා. නමුත්, ඒ සඳහා නිශ්චිත කොන්දේසි ගණනාවකින් එකක් සම්පූර්ණ විය යුතුයි. මේ යෝජනාව ක්‍රියාත්මක වුවහොත්, ඒ කොන්දේසි සම්පූර්ණ නොකර තමන්ගේ අරමුදල් නිදහස් කර ගත හැකි වෙනවා.

මෙහිදී කබ්රාල්ගේ යෝජනාව වන්නේ අරමුදල් වලින් නිශ්චිත ප්‍රතිශතයක් (කියන විදිහට 20%ක්) සියලුම අරමුදල් අයිතිකරුවන්ට වහාම නිදහස් කිරීමද එසේ නැත්නම් එසේ නිදහස් කර ගැනීමේ විකල්පය ඔවුන්ට ලබා දීමද කියන එක පැහැදිලි නැහැ. එය දෙවැන්නනම්, අරමුදල් අයිතිකරුවන්ගේ පැත්තෙන් බැලු විට මෙහි වැරැද්දක් නැහැ. අරමුදල් හිමිකරුවන් කියා කියන්නේ තමන් වෙනුවෙන් තීරණ ගත හැකි වැඩිහිටියන්. මේ වැඩෙන් වෙන්නේ ඔවුන්ට දැනට ඔවුන් සතුව නැති විකල්පයක් ලැබෙන එකයි. අවශ්‍ය නැත්නම් අරමුදල් එසේම තියෙන්න අරින්න පුළුවන්.

එහෙත්, යෝජනාව පළමු එකනම් මෙහි ඇතැම් අයට අවාසියක් තිබෙනවා. ඇතැම් අරමුදල් හිමිකරුවන්ට මේ අරමුදල් නිදහස් කරගෙන කළ හැකි වඩා හොඳ දෙයක් නැති වෙන්න පුළුවන්. ඒ නිසා, යෝජනාව වන්නේ සියලු දෙනාගේම අරමුදල් වලින් 20%ක් නිදහස් කිරීමනම් එය හොඳ දෙයක් කියා කියන්න බැහැ.

ලංකාවේ සංස්කෘතික සන්දර්භය ඇතුළේ පළමු විකල්පයේම වුවත් ප්‍රශ්න තිබෙනවා. ලංකාවේ ගොඩක් අය මේ අරමුදල් තමන්ගේ දරුවන්ගේ අධ්‍යාපනය, දරුවන්ගේ විවාහ උත්සව ආදිය වෙනුවෙන් යොදවනවා. මේ විකල්පය ලැබුණු විට ඇතැම් වැඩිහිටියන්ට ඔවුන්ගේ දරුවන්ගෙන් යම් පීඩනයක් එන්න පුළුවන්. කොහොම වුනත්, ඒවා අරමුදල් අයිතිකරුවන්ගේ පෞද්ගලික ප්‍රශ්න.

කබ්රාල් යෝජනාව ඉදිරිපත් කරන්නේ තනි පුද්ගලයින්ගේ පැත්තෙන් බලා නෙමෙයි. රටේ ආර්ථික වර්ධනය පැත්තෙන් බලලා. ඒ වගේම, මම හිතන විදිහට මේ කතා කරන්නේ කෝවිඩ්-19 අස්සේ කරන දෙයක් ගැන නෙමෙයි. කෝවිඩ්-19 ප්‍රශ්නයෙන් සම්පූර්ණයෙන් මිදෙන තුරු කොහොමටත් මේ වැඩෙන් අපේක්ෂිත ප්‍රතිඵල ලැබෙන්නේ නැහැ. එයින් පසුව රටේ ආර්ථිකය ගොඩ ගන්න මේ වැඩෙන් වැඩක් වෙයිද?

මේ ප්‍රශ්නයට සරල පිළිතුරක් දෙන්න බැහැ. එය තීරණය වෙන්නේ නිදහස් කෙරෙන අරමුදල් වියදම් කෙරෙන ආකාරය මතයි. අප දන්නා පරිදි මේ අරමුදල් අයිතිකරුවන් පෞද්ගලික අංශයේ රැකියා කරන අයයි. ඒ අය මේ සල්ලි මොන විදිහට වියදම් කරයිද?

රටේ ආර්ථික වර්ධනයක් ඇති වෙන්නනම් රට ඇතුලෙ මුදල් සංසරණය ඉහළ ගිහින් මේ මුදල් අයිතිකරුවන් හැර තවත් පිරිසකගේ ආදායම් ඉහළ යා යුතුයි. නිදහස් කර ගත් මුදල් යොදවා දරුවෙකු උසස් අධ්‍යාපනය සඳහා පිට රට යැවුවොත් හෝ වාහනයක් මිල දී ගත්තොත් එවැන්නක් වෙන්නේ නැහැ. අරමුදල් රටින් පිටතට ඇදී ගිහින් ගෙවුම් ශේෂය මත පීඩනය වැඩි වීම පමණයි වෙන්නේ. නමුත්, මෙවැන්නක් වෙන්න ඉඩ තියෙන්නේ අරමුදල් හිමියන්ගෙන් ටික දෙනෙකු හා අදාළව පමණයි. බොහෝ දෙනෙකුට එපමණ ලොකු අරමුදල් නැහැ.

සාපේක්ෂව අඩු ආදායම්ලාභීන් බොහෝ විට මේ අරමුදල් යොදවන්න ඉඩ තිබෙන්නේ තමන්ගේ නිවාස වැඩි දියුණු කර ගැනීමට හා විවාහ උත්සව සඳහායි. ඇතැම් අය පොඩි වාහනයක් හෝ ඉඩමක් මිල දී ගැනීම ගැනත් හිතන්න පුළුවන්. මේ වගේ වියදම් නිසා රට ඇතුළේ යම් තරමකින් මුදල් සංසරණයක් හා රැකියා ජනනයක් සිදු වෙනවා. කිසියම් ප්‍රමාණයකින් ආනයන ඉහළ යා හැකි වුවත් අරමුදල් වලින් වැඩි කොටසක් රට ඇතුළේ සංසරණය විය හැකියි. ඒ නිසා, මෙයින් ආර්ථික වර්ධනයට කිසියම් තල්ලුවන් ලැබෙයි.

අනෙක් අතට ලංකාවේ පහළ ආදායම් ස්ථර වල සිටින බොහෝ දෙනෙක් දැනටමත් ණයකරුවන්. මේ අරමුදල් වලින් ඔවුන් තමන් දැනටමත් අරගෙන තිබෙන ණය වලින් කොටසක් ගෙවා දමන්න ඉඩ තිබෙනවා. එහෙම වුනොත්, ආර්ථික වර්ධනයක් හෝ රැකියා ජනනයක් සෘජුවම වෙන්නේ නැහැ. නමුත්, වක්‍රව එවැන්නක් සිදු වෙනවා.

උදාහරණයක් විදිහට මේ වෙලාවේ පෞද්ගලික අංශයේ රැකියා කරන ගොඩක් අයගේ ආදායම් අඩු වී හෝ අහිමි වී තිබෙන නිසා ණය පැහැර හැරීම් වැඩි වෙන්න ඉඩ තිබෙනවා. එය බැංකු, කල්බදු, රක්ෂණ වගේ ක්ෂේත්‍ර වලට බලපානවා. එම සමාගම් කඩා වැටුණොත් තවත් රැකියා අහිමි වී ආර්ථික වර්ධනයට සෘණාත්මක බලපෑමක් ඇති වෙනවා. මේ වගේ වැඩකින් ඒ අහිතකර බලපෑම් යම් ප්‍රමාණයකින් සමනය වෙන්න පුළුවන්.

මගේ අදහස අනුව, කබ්රාල්ගේ යෝජනාව පෙට්ටිය ඇතුළට නොගෙනම බැහැර කළ යුතු නරක යෝජනාවක් නෙමෙයි. එහෙත්, යෝජනාව ක්‍රියාත්මක කිරීමේ සංකීර්ණ ප්‍රතිඵල පිළිබඳව පුළුල් අධ්‍යයනයක් සිදු නොකර එකවර ක්‍රියාත්මක කළ යුතු එකකුත් නෙමෙයි.

(Image: https://www.hcwbenefits.com/why-reinvent-the-wheel-improve-it/)

Thursday, October 18, 2018

රුපියල අවප්‍රමාණය වීමේ වාසිය පුහු තර්කයක්ද?

අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල් සමග කරපු පුවත්පත් සාකච්ඡාවකට පාඨකයෙකු අපේ අවධානය යොමු කරවලා තිබුණා. එහි අදාළ කොටස පහත උපුටා දැක්වෙනවා.

"රුපියලේ අගය පිරිහීමෙන් ආර්ථිකයට වාසි අත්වන බව කියන අය ද සිටිති. තාක්ෂණික වශයෙන් මේ තත්ත්වය යොදාගෙන එසේ විග්‍රහ කළ හැකිය. අපනයන වර්ධනය වීමට අපනයන තරගකාරිත්වය වැඩි කිරීමට රුපියලේ අගය පිරිහීමෙන් ශක්තියක් ලැබෙන බව ඉහත පදනමේ සිට පෙන්වා දිය හැකිය. මේ තර්කය වසර පනහක පමණ සිට ඉදිරිපත්ව තිබේ. මේ තර්කයේ ඇත්තක් තිබේ නම් 8.83 ක තිබූ රුපියලේ අගය අද 170 වන විට මහා පරිමාණයෙන් අපනයන වර්ධනය වී තිබිය යුතුය. එහෙත් එවැන්නක් සිදුව නැත. ​ඩොලරයට සාපේක්ෂව රුපියලේ අගය රුපියල් 40 කින් පමණ පසුගිය කාලයේදී අඩුවී තිබේ. එසේ වූ පමණින් එයින් කිසිදු ප්‍රයෝජනයක් ලැබී නැත. එනිසා යම් යම් අය ගොඩ නඟන ඉහත කී තර්කය පුස්සකි. තාක්ෂණික වශයෙන් මෙවන් තර්ක ගොඩනැඟුවද කිසිදු අවස්ථාවක ප්‍රායෝගිකව මේ මහ පොළොවේ එවැන්නක් සිදුව තිබෙනු දක්නට නැත. පොතේ යම් යම් කරුණු කාරණා සඳහන්ව තිබේ. ඇතැම් ලේඛකයෝද මේවා ලියති. කවුරු කුමක් කීවද ඒවා ප්‍රායෝගිකව නොවන්නේ නම් කිසිදු පලක් නැත.

ඇතැම් විශේෂඥයන් යැයි කියා ගන්නා අය ද මෙවන් පුහු තර්ක ගොඩනඟති. රුපියලේ අගය පිරිහීම රටට යහපත් බව ඔවුහු පෙන්වා දුන්හ. එයින් පෙන්නුම් කරන්නේ ඔවුන්ගේ තරමය. ජනතාව අතරට ගොස් මෙවන් ප්‍රකාශ කළහොත් මොවුන්ට නිසි ප්‍රතිචාර ලැබෙන බවනම් පැහැදිලිය."

දැන් මෙයින් කියැවෙන්නේ කුමක්ද? කබ්රාල් කියන්නේ මේ වෙලාවේ රුපියල පිරිහීම වාසිදායක බව න්‍යායාත්මකව නිවැරදි වෙන්න පුළුවන් වුවත් ප්‍රායෝගිකව වැරදි බවයි. ආර්ථික විද්‍යා න්‍යාය ගැන ඔහුට විශ්වාසයක් නැති බව පේනවා. ඔහු කියන්නේ මේ වාසි මහ පොළොවේ දකින්න නොලැබෙන බවයි.

වෛද්‍ය, ඉංජිනේරු වැනි වෘත්තියක් හා අදාළව පුහුණුවක් ලබා තිබෙන කෙනෙක් "දකින" දේ එවැනි පුහුණුවක් නැති කෙනෙකුට නොපෙනෙන්න පුළුවන්. තමන්ට නොපෙනෙන දෙයක් කෙනෙක්ට විශ්වාස කරන්න අමාරුයි. එහෙම විශ්වාස කරනවනම් කරන්න වෙන්නේ අදාළ විෂයයෙහි පුහුණුවක් ලබා තිබෙන විශේෂඥයා දකිනවා කියන දේ මත විශ්වාසය තියමිනුයි. 

විශේෂඥයෙකුට පෙනෙන ඇතැම් දේවල් වෙනත් අයෙකුට පෙන්වන්න අමාරුයි. පුහුණුවක් ඇති අයෙක් ස්කෑන් ඡායාරූපයක හෝ එක්ස්-රේ ඡායාරූපයක දකින දේ වෙනත් අයෙකුට ඇඟිල්ල දිගු කර පෙන්නුවත් නොපෙනෙන්න පුළුවන්. ඒ දෙවැන්නාට එය දකින්න අවශ්‍ය පුහුණුව නැති නිසා. නමුත්, අදාළ තැනැත්තෙකුට එසේ දකින සුවිශේෂී දෙයක් පෙන්වන්න උත්සාහයක් හෝ ගැනීම වැදගත්. ඇතැම් විට පෙන්වා දීමෙන් පසුව දෙවැන්නා එය දකින්න ඉඩ තිබෙනවා. හැබැයි දකින්න උවමනාවක් නැති අයෙක්ටනම් ඒ විදිහට පෙන්වීම අසීරුයි. දැක්කත් නොදැක්කා වගේ ඉන්න අයත් ඉන්නවා. 

බටහිර වෛද්‍යවරයෙකු පිළිකාවක් හඳුනාගෙන ශල්‍ය කර්මයකින් සිරුරේ කිසියම් කොටසක් ඉවත් කරන්න කිවුවට පස්සේ එසේ නොකර පිලිකාව සුව කර දෙන්න ඉදිරිපත් වන අය ඉන්නවා. මෙහිදී බටහිර වෛද්‍ය මතය ප්‍රතික්ෂේප කරන කෙනා මෙහෙම කියන්න පුළුවන්.

"ඔය දොස්තරලා ඉගෙන ගෙන තියෙන විදිහට ඔය විදිහට ඔපරේෂන් කරන එක හරි ඇති. ඒත් ඔහොම ඔපරේෂන් කරලත් මැරිච්ච මිනිස්සු කොච්චර ඉන්නවද?"

මේ වගේ වෙලාවක විකල්ප වෛද්‍යක්‍රමයක් හදාරා පුහුණුවක් ලබා ඇති අයෙක් වෙනත් මතයක් ඉදිරිපත් කිරීම එක් කරුණක්. එවැනි කිසිදු දැනුම් පද්ධතියක් මත පදනම් නොවී තමන්ගේ හිතුමනාපයට ලෙඩාගේ ජීවිතය සමග සෙල්ලම් කිරීම තවත් කරුණක්.

කබ්රාල් කියන්නේ දශකයක් පමණ කාලයක් ලංකාවේ මහ බැංකුවේ හිටපු අධිපති. ඇතැම් විට අනාගත ආණ්ඩු වෙනසකින් පසුව ලංකාවේ ආර්ථිකය මෙහෙයවීමේ කාර්ය භාරය නැවතත් ඔහුගේ අතට එන්න වුවත් බැරිකමක් නැහැ. මෙහිදී ඔහු විසින්ම පැහැදිලිවම කියන විදිහට ඔහු ආර්ථික විද්‍යා න්‍යාය ගැන විශ්වාසය නොතබන කෙනෙක්. මෙය හරියට බටහිර වෛද්‍ය විද්‍යාව ගැන විශ්වාසය නොතියන, දේශීය හෝ ආයුර්වේද වෛද්‍යවරයෙකු හෝ නොවන කෙනෙක් බටහිර වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර කරන රෝහල් වල රෝහල් ප්‍රධානියා ලෙස කටයුතු කිරීම වැනි දෙයක්.

කබ්රාල් කියන විදිහට ඔහු ක්‍රියා කරන්නේ ඔහුට මහ පොළොවේ පෙනෙන දේ අනුවයි. එතැනින් නොනවතින ඔහු න්‍යාය අනුව නිවැරදි දෙය ජනතාවට කියන්න ගියොත් "ජනතාව නිසි ප්‍රතිචාර" දක්වනු ඇති බවත් කියනවා. එහෙම දේවලුත් වෙලා තියෙන නිසා ඒ ගැනත් සටහන් කර තබන්න වෙනවා.

"මේ තර්කයේ ඇත්තක් තිබේ නම් 8.83 ක තිබූ රුපියලේ අගය අද 170 වන විට මහා පරිමාණයෙන් අපනයන වර්ධනය වී තිබිය යුතුය.

කබ්රාල් මේ කියන්නේ 1976 සිට කාලය ගැනයි. 1976දී තිබුණේ නියම විණිමය අනුපාතය නොවන බවත් එය 1977 වෙද්දී 15.56ක් වූ බවත් අපි අමතක කරමු. ඔහු කියන 8.83 හා 170 ගණන් ගත්තත් ඩොලරයක අගය රුපියල් වලින් වැඩි වෙලා තිබෙන්නේ විසි ගුණයකට ටිකක් අඩුවෙන්. එහෙම වැඩි වෙද්දී ලංකාවේ අපනයන පරිමාවත් විසිගුණයකට වඩා වැඩියෙන් වැඩි වෙලා තිබෙනවා. 1976දී අපනයන පරිමාව ඩොලර් මිලියන 558.8ක් පමණයි. 2017දී ඩොලර් මිලියන 11,360.4ක්.

කොහොම වුණත් මේ පැහැදිලි කිරීම පුහු තර්කයකට ප්‍රතිචාරයක් ලෙස ඉදිරිපත් කරන්න පුළුවන් පුහු ප්‍රති-තර්කයක් පමණයි. රුපියල අවප්‍රමාණය කිරීමෙන් පමණක් අපනයන වර්ධනය කළ හැකි බව කිසිදු ආර්ථික විද්‍යාඥයෙක් කියන්නේ නැහැ. ඒ වගේම රුපියල ශක්තිමත් වීම නරක දෙයක් කියා කියන්නෙත් නැහැ. ප්‍රශ්නය තිබෙන්නේ මහ බැංකුව විසින් අලුත් මුදල් විශාල ලෙස සංසරණයට එකතු කිරීම නිසා රුපියල දුර්වල වීමෙන් පසුව විදේශ ණය යොදා ගනිමින් රුපියල කෘතීම ලෙස ඉහළින් තියපු එකෙයි. 

පසුගිය කාලයේ මේ විදිහට ණයට ගත් ඩොලර් වල උදවුවෙන් විණිමය අනුපාතිකය කෘතීම ලෙස පහළින් තියා ගැනීම නිසා දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ ප්‍රතිශතයක් විදිහට ලංකාවේ අපනයන පරිමාව සීඝ්‍රයෙන් පහතට වැටුණා. මෙහිදී කබ්රාල් මහ බැංකු අධිපති ලෙස කටයුතු කළ කාලය තුළ සිදු වූ අපනයන බිඳ වැටීම කැපී පෙනෙනවා. රුපියල අවශ්‍ය පමණ අවප්‍රමාණය කළත් ඒ බිඳ වැටීමෙන් ගොඩ ඉන්න වසර කිහිපයක් යයි.

පහත රූප සටහන හා ප්‍රස්තාරය දෙස බැලු විට මේ කියන කරුණ හුදෙක් න්‍යායාත්මක කරුණක් පමණක් නොවන බව පැහැදිලි වෙයි. ඩොලරයක නාමික අගය හා ක්‍රය ශක්ති සාම්‍ය අගය අතර අනුපාතය 2001ට සාපේක්ෂව 2010 වෙද්දී 61.6% මට්ටමට පහළ වැටුණා. එයට සමාන්තරව ලංකාවේ භාණ්ඩ හා සේවා අපනයන පරිමාව දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 37.3%ක සිට 19.5% දක්වා අඩු වුණා. ඉන්පසුව රුපියල යම් තරමකින් අවප්‍රමාණය වෙන්න ඉඩ ඇරපු නිසා හානිය ඒ මට්ටමේ නැවතුනත් මේ හානිය සුළුපටු නැහැ.




රුපියල ඕනෑවට වඩා ශක්තිමත්ව තියන තරමට අපනයන භාණ්ඩ නිපදවීම පාඩු ලබන කටයුත්තක් වෙනවා. එවිට මේ නිෂ්පාදන කර්මාන්ත ක්‍රමයෙන් බිඳ වැටෙනවා. හැබැයි කෙනෙක් අවුරුදු ගණනක් කරපු ව්‍යාපාරයක් එකපාරටම වහලා දාන්නේ නැහැ. මොකද ඒ වන විටත් විශාල ස්ථිර පිරිවැයක් යොදවලා අවසන් නිසා. විණිමය අනුපාතිකය නිවැරදි වෙයි කියා නිෂ්පාදකයෝ බලා ඉන්නවා. ඒ නිසා නිෂ්පාදනය නවත්වන්නේ වසර කිහිපයකට පසුව. භාණ්ඩ පමණක් ගත්තොත් ලංකාවේ අපනයන පරිමාව දදේනි ප්‍රතිශතයක් ලෙස 2001 සිට 2016 දක්වාම පහළ ගියා. 29.3% මට්ටමේ ඉඳලා 12.7% මට්ටම දක්වාම. 

රුපියල අවප්‍රමාණය වෙද්දී නැවතත් දේශීය නිෂ්පාදන ක්‍රමයෙන් ලාභදායී වෙනවා. ඒ වුනත්, ඒ ලාබය බලාගෙන දේශීය කර්මාන්ත බිහිවෙන්න වසර කිහිපයක් යනවා. භාණ්ඩ නිෂ්පාදනය එකවරම ආරම්භ කරන්න අමාරුයි. භාණ්ඩ අපනයනයේ තිබුණු ප්‍රවණතාව 2017දී යාන්තමින් අනිත් පැත්ත හැරෙමින් තිබෙන බව පේනවා.

කොහොම වුනත් ආර්ථිකයේ සේවා අංශය විණිමය අනුපාතික වෙනසට ක්ෂණිකව ප්‍රතිචාර දක්වනවා. මොකද සේවා නිපදවන ව්‍යාපාර අරඹන්න ලොකු ස්ථිර පිරිවැයක් අවශ්‍ය නොවන නිසා. 2001 දී දදේනියෙන් 8.1%ක් වූ සේවා අපනයන 2010 වෙද්දී 4.3% මට්ටමට වැටුණා. දැන් 8.9% මට්ටමට වැඩි වෙලා තිබෙනවා. රුපියල යම් තරමකින් අවප්‍රමාණය වෙන්න ඉඩ දීම නිසා මේ අවුරුද්දේ 10% මට්ටමට කිට්ටු වෙයි කියා මම හිතනවා.

වෙබ් ලිපිනය:

දවස් පහේ නිවාඩුව

මේ සති අන්තයේ ලංකාවේ බැංකු දවස් පහකට වහනවා කියන එක දැන් අලුත් ප්‍රවෘත්තියක් නෙමෙයි. ඒ දවස් පහේ විය හැකි දේවල් ගැන කතා කරන එක පැත්තකින් තියලා...