යුද්ධයක් කියන්නේ මානුෂික හැඟීම් වලට වැඩිපුර ඉඩ ලැබෙන අවස්ථාවක් නෙමෙයි. යුද්ධයක ඉලක්කය වන්නේම තමන්ගේ අරමුණ ඉටුකර ගැනීම සඳහා සතුරාට හැකි තරමින් හානි කිරීමයි. ජීවිත හා දේපොළ විනාශ වීම යුද්ධයක හෝ වෙනත් අවිගත් ගැටුමක මූලික ලක්ෂණයක්.
ජවිපෙ දෙවන කැරැල්ල වෙලාවේ ජවිපෙ විසින් තමන්ගේ අරමුණ ඉටු කර ගැනීම පිණිස පොදු හා පෞද්ගලික දේපොළ විශාල ප්‍රමාණයක් විනාශ කළා. ජීවිත විශාල ගණනක්ද නැති කළා. ජවිපෙ මර්දනය කළ ආරක්ෂක අංශ විසිනුත් ජවිපෙ හා ජවිපෙ නොවන විශාල පිරිසක් මරා දැම්මා. ජවිපෙ පළමු කැරැල්ල වෙලාවෙත් මේ දේවල් මේ විදිහටම සිදුවුණත් දෙවන කැරැල්ලේ හානි ඊට වඩා ගොඩක් වැඩියි.
ඔය ආකාරයටම උතුරේ සටන්කාමී කණ්ඩායම්, විශේෂයෙන්ම එල්ටීටීඊ සංවිධානය, විසින් ඔවුන්ගේ අරමුණු ඉටුකර ගැනීම පිණිස දශක තුනක් පමණ පුරා විශාල දේපොළ විනාශයක් සිදු කළා. ආරක්ෂක අංශ සාමාජිකයින් වගේම සිවිල් පුරවැසියන් විශාල පිරිසක්ද ඝාතනය කළා. තවත් විශාල පිරිසක් ආබාධිතයින් බවට පත් කළා. රජයේ ආරක්ෂක අංශ විසින් කළ මෙහෙයුම් වලදීත් එල්ටීටීඊ සාමාජිකයින් හා එම සංවිධානය සතු වූ භෞතික සම්පත් වගේම යුද්ධයට සෘජුව සම්බන්ධ නොවූ සිවිල් පුද්ගලයින්ගේ ජීවිත හා දේපොළ විශාල ප්‍රමාණයක්ද විනාශ වුණා.
ලංකාවට රස්නය දැනුණේ අඩුවෙන් වුවත්, ලෝක මට්ටමෙන් ගත් විට මෑතකාලීනව වැඩිම ජීවිත හා දේපොළ විනාශයක් සිදු වූ අවස්ථාව දෙවන ලෝක යුද්ධයයි. යුද්ධය හේතුවෙන් විනාශ වූ ජීවිත ප්‍රමාණය මිලියන 70-85 පමණ බව ඇස්තමේන්තු කර තිබෙනවා.
ජපානය දෙවන ලෝක යුද්ධයේ ප්‍රධානම පාර්ශ්වකරුවෙක්. හිට්ලර්ගේ මරණයෙන් හා ජර්මනියේ යටත් වීමෙන් පසුව යුරෝපයේ යුද්ධය අවසන් වුවත් ජපානය යටත් වුණේ තවත් මාස ගණනකට පසුවයි. ඇමරිකාව දෙවන ලෝක යුද්ධයේදී ජපානයට එරෙහිව යුද්ධ කරමින් ප්‍රතිවිරුද්ධ පාර්ශ්වයේ සිටි ප්‍රධානම රටක්.
කියන්න යන සිදු වීම සිදු වී තිබෙන්නේ ජපානයේ ඔකිනාවා නගරය ආසන්නයේදීයි. දෙපාර්ශ්වය අතර වූ ගැටුමකදී තුවාළ ලබා වැටී සිටින ඇමරිකන් සෙබළෙක් අධික රුධිර හානිය නිසා සිහි විසංඥ වෙන්න ආසන්නව ඉන්නවා. ජපන් සෙබළෙක් බයිනෙත්තුව උරුක් කරගෙන ඔහු වෙතට දිව එන්නේ සතුරාව ඉවරක් කර දමන්නයි. මොළයට ඔක්සිජන් සැපයුම අඩු වෙද්දී, ඇමරිකන් සෙබළාගේ හොඳ සිහිය ක්‍රමයෙන් අඩුවෙනවා. ඔහුගේ හිත ළමා කාලයට යනවා. ඔහුට මතක එපමණයි.
ඇමරිකන් සෙබළාට සිහිය එන විට ඔහු සිටින්නේ ඇමරිකන් හමුදා කඳවුරක ප්‍රතිකාර ලබමින්. ඔහුගේ සාක්කුවේ කිසියම් තුණ්ඩු කෑල්ලක් තියෙනවා. එහි ජපන් බසින් යමක් ලියා තිබෙනවා. ඔහු ජපන් බස දන්නා අයෙකු ලවා එය කියවා ගන්නවා.
"මා ඔබ වෙත ආවේ ඔබව මරා දමා ඉවරයක් කරන්නයි. ඒ එක්කම ඔබේ සිහිය නැති වී ගියේ ඔබේ අතේ ඇඟිලි වලින් බාලදක්ෂ ආචාරය සටහන් වෙද්දීයි. ඔබ කුඩා කළ මා මෙන්ම බාලදක්ෂයෙක්ව සිට ඇති බව පැහැදිලියි. ලෝකයේ කොහේ හිටියත් බාලදක්ෂයන් කියන්නේ සහෝදරයින්. මට මගේ සහෝදරයෙක්ව මරා දමන්න පුළුවන් කමක් නැහැ. මා ඔබේ තුවාල වලට සාත්තු කර ඉවත්ව යනවා. ඔබ සුවය ලබනු ඇතැයි ප්‍රාර්ථනා කරනවා."
මේ සටහන සමඟ අදාළ සෙබලාගේ නම ඇතුළු විස්තරත් තිබෙනවා.
ජපානයට පරමාණු බෝම්බ හෙලීමෙන් හා ඉන්පසුව ජපානයද යටත් වීමෙන් පසුව දෙවන ලෝක යුද්ධය අවසන් වෙනවා. පෙර කී හමුදා සෙබළා සුවය ලබනවා. ඔහුව ජපානයේ රැඳී සිටින ඇමරිකන් හමුදා අනු ඛණ්ඩයකට අනුයුක්ත කෙරෙනවා. මේ අතරවාරයේ ඔහු තමන්ගේ ජීවිතයේ බේරූ ජපන් සෙබළා ගැන සොයා බලනවා. එහිදී ඔහුට දැනගන්නට ලැබෙන පරිදි පසුව සිදු වූ සටනකදී මේ ජපන් සෙබළා මිය ගිහින්. ජපානයේ සිටින කාලය පුරා ඇමරිකන් සෙබළා විසින් ජපන් සෙබළාගේ දරු පවුලට හැකි සියළුම අයුරින් උදවු කරනවා.
පසුව මේ සිදුවීම සැමරීමට ස්මාරකයක් හදා තිබෙනවා. මා එය දැක නැහැ. කවදා හෝ එහි ගියොත් යන්න හිතාගෙන සිටින, බකට් ලිස්ට් එකේ තියෙන තැනක්. අන්තර් ජාලයෙන් සොයාගත හැකි වූ අදාළ ස්ථානයේ ඡායාරූප මෙහි තිබෙනවා.
