ඉකොනොමැට්ටා සමන් දේවාලේ ගියේ යාංහෑල්ල ලියන සුරංගගේ වටවංදනා බස් එකේය. බස් එකට නැගගත් පසු දශක දෙකතුනක් අතීතයට යන්නට ගතවන්නේ කලවානේ සිට මානානට යනවාටත් වඩා ඉතා කෙටි කාලයකි.
ඔය කියන බස් ලියවිල්ලේ සමන් දේවාලයේ ගල් පැලය ගැනත් සඳහනක් තිබුණේය. ඒ ගැන රසික ප්‍රතිචාර කිහිපයක්ද පහළින් තිබුණේය. Praසන්ன සටහන් කර ඇති පරිදි ඔහු සමඟ "කතාකල වයස අවුරුදු 40ක පමණ මහත්මයෙකු" ඔහුට පවසා ඇත්තේ "ඔහු කුඩා කල මෙම ගල කුඩාවට තිබු බවක්ය.".
Praසන්னට හමු වූ ආකාරයේ මහත්තුරු සහ නෝනාවරු මහ ගොඩක් කාලයක් තිස්සේ ඉකොනොමැට්ටාටත් හමු වී තිබේ. සමහර අය වැඩිහිටි ඥාතීන්ය.
ඉකොනොමැට්ටා ඔය ගල්පැලය මුලින්ම දකින කොට Praසන්ன සඳහන් කරන වයස අවුරුදු 40ක පමණ මහත්මයා බොහෝවිට ඉපදී නැත. මතක හැටියට ඒ කාලයේදීත් ඔය ගල් පැලය තබා ඇති වීදුරු පෙට්ටිය එයට පොඩි වැඩිය. ඒ නිසා කොළ නැති ගල් පැලයේ අන්තිම දල්ල වීදුරු පෙට්ටියේ වහලයේ වැදී නතර වී තිබුණු අතර ගල්පැලය ඇඹරී දඟර ගැසී තිබුණේය. බැලූ බැල්මටම පේන විදිහට ගල්පැලය පෙට්ටිය කඩා ගෙන එලියට එන්නට පෙර එය වඩා ලොකු පෙට්ටියක තැන්පත් කිරීමට කාලය හරි වගේය.
අවුරුදු හතළිහකට පමණ පෙර හුජ්ජ කොල්ලෙකු වූ ඉකොනොමැට්ටා ඔය ගල්පැලය මුලින්ම දුටු කාලයේ එවකට වයස අවුරුදු 40ක පමණ වූ මහත්මයෙක් ඉකොනොමැට්ටාට කී පරිදි ඔහු කුඩා කාලයේ මේ ගල් පැලය අඟල් හත අටක පොඩි පැලයකි. මේ කතාවෙන් උත්කර්ෂයට පත්වූ ඉකොනොමැට්ටාට ගල්පැලයේ මූලාරම්භය ගැන දැනගැනීමට ලොකු ඕනෑකමක් ඇති වූ නිසා එවකට වයස අවුරුදු 70ක පමණ වූ ආච්චි කෙනෙක්ගෙන් වැඩි විස්තර විමසීමට සිදුවිය. ඈ තහවුරු කළ පරිදි ඇයගේ කුඩා කාලයේදී මේ මේ ගල්පැලය අඩි දෙකකට වඩා උස නැත.
මේ අනුව ගල්පැලය පැලවෙන්නේ අතේ මිස වීදුරු කූඩුව ඇතුලේ නොවන බව ඉකොනොමැට්ටා තහවුරු කරගත්තේ ඉතා කුඩා කාලයේදීමය. ඔය කාලයේ පණ්ඩිත කතා කියා නිතර කට වරද්දාගන්නා ඉකොනොමැට්ටා ගල්පැලය ගැන වැඩිපුර අදහස් පළ නොකර හිටියේ සමන් දෙවියන්ගේ උදහස කෙසේ වුවත් ගෙදර වැඩිහිටියන්ගේ උදහසට ලක්වීමට තිබුණු බය නිසාය.
ඉකොනොමැට්ටා අවසන් වරට සමන් දේවාලයට ගියේ අවුරුදු දෙකකට පෙරය. අවුරුදු හතළිහක් තිස්සේ වැඩී තිබුණු ගල්පැලය ඒ වනවිටත් ඉකොනොමැට්ටාට පෙනුණේ හුජ්ජ කොල්ලා කාලයේ දැක්කාට වඩා වෙනස් අයුරකින් නොවේ.
කෙසේවුවද, අනූව දශකයේ ආරම්භයේදී ගත්, අවුරුදු විසිපහක් පමණ පැරණි ගල්පැලයේ ඡායාරූපයක් ඉකොනොමැට්ටා සතුව තිබේ. මෙය ගත්තේ ඉකොනොමැට්ටා පළමු උපාධිය හැදෑරු සරසවියේ ඉකොනොමැට්ටාට වඩා කණ්ඩායම් කිහිපයක් උඩින් සිටි ජේෂ්ඨ උත්තමයෙක්ව ඉකොනොමැට්ටා විසින් සමන් දේවාලය පෙන්වීමට රැගෙන ගිය අවස්ථාවකදී ඔහු විසිනි. ඒ කාලයේ ඉකොනොමැට්ටාට කැමරාවක් නොතිබුණු නිසා ඔහුගේ ඡායාරූපයේ මුද්‍රිත පිටපතක් ඉකොනොමැට්ටාටත් ලැබුණේය. උඩින්ම දමා ඇත්තේ ඒ ඡායාරූපයේ ස්කෑන් පිටපතකි.
වසර දෙකකට පෙර අවසන් වරට එහි ගිය අවස්ථාවේදී කැමරාව කරේම තිබුණත් අධික තදබදය නිසා ඡායාරූපයක් ගැනීමට නොහැකි විය. සමන් දේවාලයට යන කෙනෙකුට ඉහත ඡායාරුපය සමඟ සසඳා ගල්පැලයේ වසර විසිපහක වර්ධනය හරියටම දැනගත හැකිය.
වටවන්දනාකරු සුරංගයන් විසින් සඳහන් කර ඇති මගේ අවධානයට මින් පෙර ලක් වී නොතිබුණු කරුණක් වූයේ සමන් දේවාලයේ පිං පත්තර නැති බවයි. එමෙන්ම, සමන් දේවාලයේ භාරකරුවන් ගල්පැලය පෙන්වමින් මුදල් ගරන්නේ නැති බවද කිවයුතුය. (මගේ අදහස පරිදි සමන් දේවාලයේ ප්‍රධානම ආදායම් මාර්ගය දේවාලයට ලැබෙන පුදපඬුරු නොව දේවාලය සතු ඉඩකඩම් වලින් ලැබෙන මැණික් සහ අනෙතුත් ආදායම්ය.)
'ගල්පැලය' යන නාමපුවරුවට අමතරව එය තවමත් වැවෙන බවට වූ සඳහනක් මා සමන් දේවාලයේ කොතැනකවත් දැක නැත. ගල්පැලය වැවෙන්නේ ගල් වලට දළු ලෑ හැකි සරු පසක් තවමත් ඇති අපේ සංස්කෘතික වටපිටාවේය. ඔය පසට තවමත් පෝර වැටේ.
සබරගමුවේ පතලකින් හමු වූ සැබෑවටම වර්ධනය වන ගලක් මා සියැසින්ම දැක තිබේ. මේ ගල මතුපිට පීරකින් ඉරක් සටහන් කර දින කිහිපයක් යන විට ඒ ඉර මැකී යයි. (මා දන්නා මැණික් ව්‍යාපාරිකයෙකු වෙත අලෙවිය සඳහා මේ ගල රැගෙන එනු ලැබූ අතර මිල දී ගැනීමට පෙර දින කිහිපයක් ගල අගුළු ලෑ වීදුරු අල්මාරියක තබාගෙන ඔහු මේ බව තහවුරු කර ගත්තේය.) මෙය කිසියම් කොරල් විශේෂයක් වීදැයි මා හරියටම දන්නේ නැත. පාෂාණයේ රසායනික සංයුතිය අනුව වායුගෝලයෙන් අම්ලකර හෝ වෙනත් වායුවක් අවශෝෂණය කර ගනිමින් වර්ධනය විය හැකි වීම විශාල පුදුමයක් නොවේ.
සමන් දේවාලයේ ඇති ගල පෙනෙන ආකාරයට පෙර සඳහන් කර ආකාරයේ ගලක් නොවේ. මා සිතන ආකාරයට ලාවා ඝනීභවනය වීමේදී පොළොවේ ඇති නාලාකාර සිහින් සිදුරක් තුළ ලාවා එකතු වී මෙවැනි පාෂාණමය ආකෘතියක් ස්වභාවිකව නිර්මාණය විය හැකිය. කුඹුරක මැණික් සොයන පතල්කරුවෙකුට මෙවැන්නක් හමුවී දේවාලයට පූජා කරන්නට ඇත. මේ ගල් පැලය දැන් පෙට්ටිය කැඩෙන තරමට ලොකු වී ඇත. ඒත් ගල් පැලය එය තිබිය යුතු ලොකු පෙට්ටියකට දමන්නට තවමත් සූදානමක් නොපෙනේ.
