මහ බැංකු අධිපති හා භාණ්ඩාගාර ලේකම් තනතුරු වෙනස් වීමෙන් පසුව සිදු වූ දේවල් හරහා අඩු වශයෙන් පසුගිය දෙවසරක කාලය තුළ මහ බැංකුව විසින් ගත් ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාමාර්ග නිවැරදි නොවූ බව පැහැදිලි වී තිබෙනවා. ඒ සමඟම කලින් සිටි මුදල් මණ්ඩලයම ඉවත් විය යුතු බවටද හඬක් නැගෙමින් තිබෙනවා. මෙයට ප්‍රතිචාර ලෙස අලුතෙන් පත් වූ අධිපතිවරයා විසින් ඉතිරිව සිටින මුදල් මණ්ඩල සාමාජිකයින් දෙදෙනා පිලිබඳව පහත නිවේදනය නිකුත් කර තිබෙනවා.
"මුදල් මණ්ඩලයේ සාමාජිකයන් ලෙස පත් කරන ලද ජනාධිපති නීතීඥ සංජීව ජයවර්ධන මහතා සහ ආචාර්ය රානී ජයමහ මහත්මිය මුදල් මණ්ඩලයේ අඛණ්ඩව සේවය කිරීමට එකඟ වීම ගැන ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ නව අධිපතිවරයා ලෙස මම ඉමහත් සතුටට පත්වෙමි. ඔවුන් පෙරදී මුදල් මණ්ඩලයේ සාමාජිකයන් ලෙස සෑම විටම ඉතා ස්වාධීනව, අපක්ෂපාතීව, වෘත්තීමයභාවය ආරක්ෂා කරගනිමින්, කාර්යක්ෂමව ක්‍රියා කර ඇති අතර, මහ බැංකුවේ සියලුම කටයුතු සඳහා ඉතා ධනාත්මකව දායක වී ඇත. ඔවුන්ගේ වෘත්තීයභාවය පිළිබඳ පූර්ණ විශ්වාසයක් මා සතුව පවතින බැවින්, ඔවුන්ගේ අඛණ්ඩ දායකත්වය සහ අගනා මඟපෙන්වීම ජාතියටත්, මුදල් මණ්ඩලයටත්, අධිපතිවරයා ලෙස මටත් ලබා ගැනීමට බලාපොරොත්තු වෙමි."
නීතිමය වශයෙන් සැලකුවොත් මහ බැංකුව කියා කියන්නේ මහ බැංකුවේ මුදල් මණ්ඩලයයි. නියෝජ්‍ය අධිපති දක්වා මහ බැංකුවේ නිලධාරීන් කවර ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාමාර්ග යෝජනා කළත් අවසාන වශයෙන් ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාමාර්ග ගන්නේ මුදල් මණ්ඩලයයි. ඒ නිසා මහ බැංකුව විසින් ගන්නා ඕනෑම තීරණයක වගකීමෙන් නියෝජ්‍ය අධිපති දක්වා වන එහි නිලධාරීන්ට පහසුවෙන් නිදහස් විය හැකියි. එහෙත්, මුදල් මණ්ඩලයට එසේ වගකීමෙන් නිදහස් වීමේ හැකියාවක් නැහැ.
මුදල් මණ්ඩලයට වැරදීමට හැකි බව මේ වන විට ඉතාම පැහැදිලි කරුණක්. එසේ වැරදුනු විට එහි වන්දිය මුළු රටටම ගෙවන්න සිදු වෙනවා. පසුව තනතුරෙන් ඉවත් වුනා කියා ඒ හානිය ආපසු හැරවෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, මහ බැංකුවේ මුදල් මණ්ඩලයට වඩා පාරදෘශ්‍ය ලෙස කටයුතු කරන සේ බල කිරීමට ජනතාවට අයිතියක් තිබෙනවා.
අලුත් මහ බැංකු අධිපතිගේ හා භාණ්ඩාගාර ලේකම්ගේ මාධ්‍ය සාකච්ඡාවේදී පැහැදිලි ලෙස එළිදරවු කර ඇති පරිදි මහ බැංකුවේ නිලධාරීන් විසින් දැන් සිදු වී තිබෙන විනාශය කලින්ම දැක තිබෙනවා. ඒ වගේම නිවැරදි ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාමාර්ග යෝජනා කර තිබෙනවා. එම ප්‍රකාශ නිවැරදිනම්, නිලධාරී මට්ටමේ යෝජනා හා පුරෝකථන නොසලකා හරිමින් වැරදි තීන්දු ගෙන තිබෙන්නේ මුදල් මණ්ඩලයයි. ඒ සඳහා මුදල් මණ්ඩලයට බලයක් තිබෙනවා. ඒ වගේම ඒ විදිහට ඔවුන් තීන්දු ගත්තේ ඇයි කියා දැන ගන්න ජනතාවටත් අයිතියක් තිබෙනවා.
මහ බැංකුවේ මුදල් මණ්ඩලය විසින් අවසාන වශයෙන් ගත් තීන්දු නිවැරදි තීන්දු නොවේනම් සහ ඇතැම් මුදල් මණ්ඩල සාමාජිකයින් විසින් "ඉතා ස්වාධීනව, අපක්ෂපාතීව, වෘත්තීමයභාවය ආරක්ෂා කරගනිමින්, කාර්යක්ෂමව ක්‍රියා කර" ඇත්නම් එයින් අදහස් වන්නේ මුදල් මණ්ඩලය විසින් ගත් තීන්දු ඒකමතික තීන්දු නොවූ බවද? මුදල් මණ්ඩල සාමාජිකයින් දෙදෙනෙකුගේ විරුද්ධත්වය තිබියදී, ඉතිරි සාමාජිකයින් තිදෙනා විසින් බහුතර ඡන්දයෙන් තීන්දු ගත් බවද?
මම හිතන්නේ ජනතාවට මෙය පැහැදිලි කර ගැනීමට අයිතියක් තිබෙනවා. ඒ වගේම, ඉදිරි කාලයේදී මෙවැනි වැරදි හෝ අත්වැරදී සිදු නොවන බවට වග බලා ගැනීමේ අවශ්‍යතාවයක්ද ජනතාවට තිබෙනවා.
මෙය කළ හැක්කේ කොහොමද? විසඳුම ඉතා සරලයි. කළ යුත්තේ අනාගත හා පසුගිය කාලයේ පැවති මුදල් මණ්ඩල රැස්වීම් වල වාර්තා ප්‍රසිද්ධ කරන සේ බල කිරීමයි. මෙය අමුතු හෝ විශේෂ දෙයක් නෙමෙයි. පහත තිබෙන්නේ ඇමරිකාවේ "මුදල් මණ්ඩල (FOMC)" රැස්වීමක වාර්තාවක්.
https://www.federalreserve.gov/monetarypolicy/files/fomcminutes20190918.pdf?msclkid=8ddb2f24b8f211eca499644c82246e7f
සෑම රැස්වීමකින් පසුවම මේ වාර්තා ප්‍රසිද්ධ කරනවා. එහිදී එක් එක් සාමාජිකයා අදාළ යෝජනාවට පක්ෂ වූයේද විරුද්ධ වූයේද යන්න පැහැදිලිව ජනතාවට දැනගත හැකියි. ඒ වගේම නිලධාරී මට්ටමේ යෝජනා හා පුරෝකථන මොනවාද කියන එකත්, එක් එක් "මුදල් මණ්ඩල" සාමාජිකයා විසින් ආර්ථිකය සම්බන්ධව වෙන වෙනම කරන පුරෝකථන මොනවාද කියන එකත් පැහැදිලිව දැනගත හැකියි. ඉහත රැස්වීමේදී අදාළ ප්‍රතිපත්ති තීරණයට පක්ෂ වී තිබෙන්නේ සාමාජිකයින් හත් දෙනෙකු පමණයි. තිදෙනෙකු විරුද්ධ වී තිබෙනවා.
රටටම බලපාන මුදල් ප්‍රතිපත්ති තීරණ ගත යුත්තේ සිග්නල් කණු විසින් නෙමෙයි. මුදල් මණ්ඩලයේ සිටින එක් එක් සාමාජිකයාට රටේ ආර්ථික වර්ධනය, උද්ධමනය, විණිමය අනුපාතය ආදිය සම්බන්ධව ආර්ථික විද්‍යා මූලධර්ම මත පදනම් වූ තමන්ගේම පුරෝකථන තිබිය යුතුයි. විශේෂයෙන්ම නිලධාරී මට්ටමේ යෝජනා වලට ඔවුන් එකඟ නොවන්නේනම්. ඒ වගේම මුදල් ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාමාර්ග වල බලපෑම ගැන පැහැදිලි අදහසක් තිබිය යුතුයි. නීතිය කුමක් වුවත් එවැනි ප්‍රවීණතාවයක් නැති හෝ එවැනි කැපවීමක් කළ නොහැකි අයෙකු මුදල් මණ්ඩල සාමාජිකත්වය සඳහා සුදුස්සෙක් නෙමෙයි.
පෞද්ගලිකව මා කිසිදු තනතුරක් සඳහා පුද්ගලයෙකුගේ යෝග්‍යතාවය හෝ අයෝග්‍යතාවය ගැන කතා කරන්න එතරම් කැමති නැහැ. මා හැමවිටම විවේචන කරන්නේ හෝ අගය කරන්නේ කවුරු හෝ විසින් ගන්නා තීරණයි. පවතින ක්‍රමවේදයයි. මුදල් නීති පණත අනුව මුදල් මණ්ඩල සාමාජිකයෙකුව පත් කිරීමෙන් පසුව වසර හයක් යන තුරු ඔවුන්ව ඉවත් කළ නොහැකියි. 2015දී අධිපති කබ්රාල් හා තවත් ඇතැම් මුදල් මණ්ඩල සාමාජිකයින් ධුර කාලය අවසන් වීමට පෙර ඉල්ලා අස්වීමෙන් ලබා දුන්නේ ඉතා වැරදි පූර්වාදර්ශයක්. එහිදී තමන් දේශපාලන පත්වීම් ලැබූවන් මිස ස්වාධීන වෘත්තිකයින් නොවන බව ඔවුන් කෙළින්ම පෙන්නුවා. ඉන් පසු මෙය දිගටම සිදු වුනා.
මුදල් මණ්ඩල සාමාජිකයෙකු තමන්ගේ ධුර කාලය අවසන් වීමට පෙර, සෞඛ්‍ය හේතු වැනි පිළිගත හැකි හේතුවක් නැතිව, ඉල්ලා අස්වන්නේනම් එයින් රටට පෙන්වන්නේ තමන් මෙම තනතුර සඳහා නුසුදුස්සෙකු වූ බව හා ස්වාධීන වෘත්තිකයෙකු නොවූ බවයි. එවැන්නන් මෙවැනි තනතුරක් භාර නොගත යුතුයි. එහෙත්, තනතුර භාර ගන්නේනම් ඉතා පාරදෘශ්‍ය ලෙස තමන්ගේ ස්වාධීනත්වය රටට පෙන්වීමට සූදානම් විය යුතුයි.
මහ බැංකුව හරි පාරට වැටී තිබුණත් රටේ ඉදිරිය තවමත් හොඳ එකක් නෙමෙයි. හරි පාරේ දිගටම ගියොත් අවසාන වශයෙන් ආර්ථිකය ස්ථාවර කර ගත හැකි වනු ඇතත්, එය අවදානම් ගමනක්. ඒ වගේම ඊට පෙර තත්ත්වය තවත් දරුණු වන බවත් ඉතාම පැහැදිලියි. මේ වගේ වාතාවරණයක් තුළ රටටම බලපාන තීන්දු ගන්නා අය හැකි තාක් පාරදෘශ්‍ය ලෙස එම තීන්දු ගත යුතුයි. වැරදුනාට පස්සේ ජනතාව ඉදිරියේ නාහෙන් අඬලා වැඩක් නැහැ.
