ක්‍රීඩා ඇමති නැත්නම් ක්‍රීඩාව ඉවර වෙයිද?

ඔලිම්පික් පදක්කමක් දිනා ගැනීම රටක් වශයෙන් මෙන්ම ක්‍රීඩකයෙකුට පෞද්ගලිකවද ලබා ගත හැකි විශාලම ජයග්‍රහණයකි. ලංකාව වෙනුවෙන් මෙතෙක් කිසිදු ක්‍රීඩකයෙකු විසින් ඔලිම්පික් රන් පදක්කමක් දිනාගෙන නැත. එදා මෙදාතුර පැවති ඔලිම්පික් තරඟාවලි වලින් ලංකාවට රිදී පදක්කම් දෙකක් පමණක් හිමි වී තිබේ.

ලංකාව වෙනුවෙන් මුලින්ම ඔලිම්පික් පදක්කමක් දිනා ගනු ලැබුවේ එංගලන්ත සම්භවයක් තිබුණු ලාංකිකයෙකු වූ ඩන්කන් වයිට් විසිනි. කළුතර, ලත්පඳුරේදී උපත ලැබූවකු වූ ඩන්කන් වයිට් විසින් 1948 ලන්ඩන් ඔලිම්පික් තරඟාවලියේදී ලංකාව වෙනුවෙන් රිදී පදක්කමක් දිනාගත්තේය. ඉන් පසුව, මහරගම ගුරු විද්‍යාලයේ ශාරීරික අධ්‍යාපනය පිළිබඳ දේශකයෙකු ලෙස කටයුතු කර ඇති ඔහු පසුව නයිජීරියාවේ සරසවි දෙකකද දේශකයෙකු ලෙස කටයුතු කිරීමෙන් පසුව එංගලන්තයේ පදිංචියට ගොස් මිය යන තුරු එහි ජීවත් වී තිබේ.

ලංකාව වෙනුවෙන් දෙවන ඔලිම්පික් පදක්කම හිමි කර දුන්නේ සුසන්තිකා ජයසිංහයි. 2000 වසරේ පැවති සිඩ්නි ඔලිම්පික් තරඟයේදී ඇය ලෝකඩ පදක්කමක් දිනාගත්තාය. වසර හතකට පසුව මේ තරඟයේදී ඇයට වඩා ඉදිරියෙන් සිටි මේරියන් ජෝන්ස් විසින් තහනම් උත්තේජක භාවිතා කර ඇති බව තහවුරු වීම නිසා සුසන්තිකාගේ ලෝකඩ පදක්කම රිදී පදක්කමක් විය. මේරියන් ජෝන්ස්ට ඈ විසින් දිනාගෙන තිබුණු ඔලිම්පික් රන් පදක්කම් තුනක් හා ලෝකඩ පදක්කම් දෙකක් අහිමි වූ අතර ඔලිම්පික් තරඟ වාරණයක්ද පැනවුණු අතර පසුව සයමසක සිර දඬුවමක්ද හිමි විය.

සුසන්තිකා ජයසිංහගෙන් පසුව වෙනත් කිසිවකු විසින් ලංකාව වෙනුවෙන් ඔලිම්පික් පදක්කමක් දිනාගෙන නැත.

ඔලිම්පික් තරඟ වලදී වැඩිම දස්කම් දක්වා ඇති රට ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයයි. ශිශිර ඔලිම්පික් තරඟාවලිද ඇතුළුව, ඇමරිකාව විසින් ලබාගෙන ඇති ඔලිම්පික් පදක්කම් ගණන 2,800 ඉක්මවන අතර එය මුළු පදක්කම් ගණනින් හයෙන් එකක් පමණ වේ. සෝවියට් දේශය බිඳ වැටෙන්නට පෙර එරට ඇමරිකාවට හොඳ තරඟයක් දුන්නේය. එහෙත් ඔලිම්පික් තරඟාවලි වැඩි ගණනකදී වැඩිම පදක්කම් හිමි කරගෙන ඇත්තේ ඇමරිකාවයි. සෝවියට් දේශය බිඳ වැටීමෙන් පසුව ඇමරිකාව දෙවැනි තැනට වැටුනේ බෙයිජිං තරඟාවලියේදී පමණි.

ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය ලංකාව මෙන් 16 ගුණයක ජනගහනයක් සිටින රටකි. ඒ නිසා, ඇමරිකාව ලංකාවට වඩා ඔලිම්පික් පදක්කම් ගැනීම තේරුම් ගත හැකිය. එහෙත්, ඇමරිකාව ඔලිම්පික් තරඟයකදී සාමාන්‍යයෙන් පදක්කම් 100ක් පමණ දිනාගනිද්දී ලංකාවට කලාතුරකින් හැර එක් පදක්කමක් හෝ දිනාගන්නට නොහැකි වීම විමසිය යුතු කරුණකි.

වැඩිපුර ඔලිම්පික් පදක්කම් ගැනීම සඳහා ලංකාව කළ යුත්තේ කුමක්ද? ක්‍රීඩා ඇමති මාරු කළ යුතුද? ක්‍රීඩා ඇමතිව දිරිගැන්වීම සඳහා ඔහුට තවත් වාහන කිහිපයක් ලබා දිය යුතුද? ක්‍රීඩා අමාත්‍යංශයට වෙන්කරන ප්‍රතිපාදන වැඩි කර තවත් නිලධාරීන් බඳවා ගත යුතුද? එසේ නැත්නම්, ඔලිම්පික් තරඟ වලදී ඉදිරියෙන්ම සිටින ඇමරිකාව වැනි රටක් කරන දේ අනුගමනය කළ යුතුද?

ඇමරිකන් රජය ක්‍රීඩාව දිරිගැන්වීම සඳහා කොපමණ මුදලක් හා නිලධාරීන් පිරිසක් වෙන් කරනවාද?

සතයක්වත් නැත. ඇමරිකාවේ ක්‍රීඩා ඇමතිලා හෝ ලේකම්ලා නැත. ක්‍රීඩා අමාත්‍යංශයක් හෝ දෙපාර්තමේන්තුවක්ද නැත. රජයේ වෙනත් ආයතනයක් යටතේ ඒ කටයුතු සිදුවන්නේද නැත. අඩු වශයෙන් ඇමරිකන් රජය විසින් ඇමරිකන් ක්‍රීඩකයින් විසින් උපයන ත්‍යාග මුදල්ද ඇතුළු ආදායමෙන් රටේ අනෙක් අයගෙන් අය කරන බදු මුදල අය නොකර සිටින්නේ හෝ නැත.

ඇමරිකාවේ ඔලිම්පික් ක්‍රීඩකයින් පුහුණු කරන හා ඔවුන්ට ත්‍යාග මුදල් ඇතුළු මූල්‍යමය ආධාර සපයන "ටීම් යූඑස්ඒ" යනු ලාභ ලැබීම අරමුණු කර නොගත් ආයතනයකි. ඇමරිකාවේ ජාතික ඔලිම්පික් කමිටුව ලෙස ක්‍රියා කරන්නේද  රජයට සම්බන්ධයක් නැති මෙම ආයතනයයි. හමුදා සාමාජිකයින් වෙනුවෙන් කරන ඇතැම් කටයුතු වෙනුවෙන් ලබාගන්නා මුදල් හැර එම සංවිධානයට රජයෙන් කිසිදු මුදලක් නොලැබේ. එහෙත්, පසුගිය වසරේදී පමණක් ඩොලර් මිලියන 212.9ක් එම සංවිධානය විසින් ක්‍රීඩාව වෙනුවෙන් වැය කර තිබේ. මේ වියදම් වලට ක්‍රීඩකයින්ගේ සරසවි අධ්‍යාපන වියදම් පියවීම වැනි සුබසාධන කටයුතු සඳහා වන වියදම්ද ඇතුළත්ය.

"ටීම් යූඑස්ඒ" යනු ලාභ ලැබීම අරමුණු කර නොගත් ආයතනයක් වුවත්, එයින් අදහස් වන්නේ ඔවුන් පාඩු ලබන බව නොවේ. තමන් සතු විකාශන අයිතිය ඇතුළු අයිතීන් විකිණීමෙන් එම ආයතනය විසින් වසර තුළ ඩොලර් මිලියන 293.9ක ආදායමක් උපයා ඇති අතර මහජන ආධාර හා වත්කම් ආයෝජන ආදායම් ආදියද ඇතුළුව ඩොලර් මිලියන 350.6ක සමස්ත ආදායමක් ලබා තිබේ. පරිපාලන වියදම් ආදිය ඇතුළු සියලු වියදම් ඉවත් කිරීමෙන් පසුව ඩොලර් මිලියන 77.9ක ලාභයක් එම ආයතනයේ ප්‍රාග්ධන වත්කම් වලට වසර තුළදී එකතු වී තිබේ.

ක්‍රීඩාව යනු පහසුවෙන් වැය කරන මුදලට වඩා ආදායම් ඉපයිය හැකි ක්ෂේත්‍රයකි. ඒ නිසා, රටක් ක්‍රීඩා අංශයෙන් ඉදිරියට ගෙනයාම සඳහා මහජන මුදල් වැය කිරීම හෝ රාජ්‍ය මැදිහත්වීම අවශ්‍යම කරුණක් නොවේ.

ඩන්කන් වයිට්ගේ කාලයේදී නොතිබුණත්, සෑහෙන කලක සිට ලංකාවේ ක්‍රීඩා අමාත්‍යංශයක් තිබෙන අතර මහජන මුදලින් ක්‍රීඩා ඇමතිවරයෙකු හා විශාල නිලධාරීන් පිරිසක් නඩත්තු කෙරේ. ක්‍රීඩා අමාත්‍යංශයේ වියදම් වෙනුවෙන් 2017 වසර සඳහා රුපියල් මිලියන 4,484ක් වෙන් කර ඇති අතර දළ වශයෙන් ලංකාවේ එක් පවුලක් ක්‍රීඩා අමාත්‍යංශය නඩත්තු කිරීම සඳහා පමණක් රුපියල් 900ක් පමණ මේ වසරේදී වැය කිරීමට නියමිතය. මෙය හාල් කිලෝ දහයක්, මස් හෝ මාළු කිලෝවක්, කිරිපිටි කිලෝවක පැකැට්ටුවක්, අලුත් කමිසයක්, චීන අවන්හලකින් කෑම වේලක් නැත්නම් අරක්කු බෝතලයක් වැනි දෙයක් වෙනුවෙන් වැය කළ හැකි මුදලකි.

ක්‍රීඩා අමාත්‍යංශය නඩත්තු කිරීම සඳහා පමණක් ලංකාවේ පවුලකට තමන්ට මිලදී ගත හැකිව තිබුණු හාල් කිලෝ දහය, මස් හෝ මාළු කිලෝව, කිරිපිටි කිලෝවක පැකැට්ටුව, අලුත් කමිසය, චීන කෑම වේල නැත්නම් අරක්කු බෝතලය කැප කරන්නට සිදුවන අතර ඒ වෙනුවෙන් ඔවුන්ට ලැබෙන්නේ මොනවාද යන්න විමසා බැලිය යුතු දෙයකි.

පසුගිය වසර හැට නවයක කාලය තුළ ලබාගත් එකම ඔලිම්පික් පදක්කම දිනාගත් සුසන්තිකා ජයසිංහ විසින්ද කිහිප වරක් කර ඇති චෝදනාවක් වන්නේ රජය ඇය වෙනුවෙන් ප්‍රමාණවත් දෙයක් කර නැති බවයි. ඇතැම් විට ලංකාවේ ක්‍රීඩා සංවර්ධනය වෙනුවෙන් රජය විසින් කිසිවක් නොකළද මේ කාලය තුළ අහඹු ලෙස එක් ඔලිම්පික් පදක්කමක් ලංකාවට හිමි වන්නට ඉඩ තිබුණු බව අපට බැහැර කළ නොහැකිය.

සුසන්තිකා විසින් රජයෙන් දිගින් දිගටම වරප්‍රසාද ඉල්ලීම අනුමත කළ නොහැකි වුවත්, ඇගේ ඉල්ලීමේ පදනමක් නැතුවාම නොවේ. ක්‍රීඩා අමාත්‍යංශය නඩත්තු කිරීම සඳහා ලංකාවේ වෙනත් පවුල් මෙන්ම ඇයද දායක වී තිබේ. මේ පවුල් වලින් වැඩි දෙනෙකුට තමන් වැය කළ මුදල වෙනුවෙන් ප්‍රතිලාභයක් නොලැබෙන හා ලබාගන්නට ඉඩක් නැති පසුබිමක අඩු වශයෙන් ඒ වෙනුවෙන් හෙට්ටු කිරීමේ හැකියාවක් ඇති සුසන්තිකා විසින් හෝ එය කිරීම පෞද්ගලිකව කෙසේවෙතත් රටේ රජයෙන් බැහැරව සිටින පුද්ගලයින්ගේ නියෝජිතයෙකු ලෙස සැලකූ විට තමන්ට අයිති දෙයක් ඉල්ලා සිටීමකි.

ක්‍රීඩාව වෙනුවෙන් කිසිදු රාජ්‍ය මැදිහත්වීමක් නොකරන හා පොදු අරමුදල් වැය නොකරන ඇමරිකාව ක්‍රීඩාව අතින් ලෝකයේ ඉදිරියෙන්ම සිටින රටවීම අහම්බයක් නොවේ. රාජ්‍ය මැදිහත්වීම් නිසා හැමවිටම පාහේ ප්‍රායෝගිකව සිදුවන්නේ වඩාත්ම සුදුස්සාට තැන නොලැබී යාමයි. රාජ්‍ය යාන්ත්‍රණයේ අකාර්යක්ෂමතාවය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයේ කොටසක් වන මෙය ක්‍රීඩා ඇමති මාරු කිරීමෙන් හෝ ක්‍රීඩා අමාත්‍යංශයට වැඩිපුර ප්‍රතිපාදන ලබා දීමෙන් විසඳිය හැකි ප්‍රශ්නයක් නොවේ.

රාජ්‍ය මැදිහත්වීම් අවම වන තරමට දක්ෂයින්ට ඉහළට පැමිණීමට ඇති අවකාශ පුළුල් වනු ඇති අතර ක්‍රීඩාවට ලැදි අයට එවැන්නන්ට සෘජුවම උදවු කිරීමටද අවකාශ සැලසෙනු ඇත. ඒ සඳහා අතරමැදියෙකු ලෙස රජය යොදාගත් විට අවසාන වශයෙන් සිදුවන්නේ කොහේවත් ඉන්නා පිරිසක් නඩත්තු කිරීමේ බර මහජනයාට දරන්නට සිදුවීම පමණි.

මෙය ලංකාවේ දැවැන්ත රාජ්‍ය යාන්ත්‍රණයේ අකාර්යක්ෂමතාවය පිලිබඳ එක් උදාහරණයක් පමණි. රජය මගින් කරන වෙනත් බොහෝ කටයුතු වල තත්ත්වයේද වැඩි වෙනසක් නැත.

(Image: http://dailynews.lk/2016/08/09/sports/89913)

බඩගින්නට කන්න බැරි ඔලිම්පික් පදක්කම්

ඇමරිකාව ඇතුළු බොහෝ රටවල ඔලිම්පික් පදක්කම්ලාභියෙකුට ඒ වෙනුවෙන් රටේ ජාතික ඔලිම්පික් කමිටුවෙන් හෝ වෙනත් අරමුදලකින් ලැබෙන ත්‍යාග මුදල වැඩිම වුනොත් මාස දෙක තුනකට වඩා ජීවත් වන්නට ප්‍රමාණවත් මුදලක් නොවේ. ලැබුණු පදක්කම වෙන්දේසි කළද වැඩිම වුනොත් තවත් මාස දෙකකට වඩා ජීවත් වන්නට ප්‍රමාණවත් මුදලක් නොලැබේ. ඒ නිසා, ඔලිම්පික් පදක්කමක් ලැබුණු පමණින් ක්‍රීඩකයෙකුට හෝ ක්‍රීඩිකාවකට තමන්ගේ ඉතිරි ජීවිත කාලයම කිරෙන් කා තෙලෙන් අත හෝදා ජීවිතය ගෙවන්නට නොහැකිය. ඔවුන්ට තමන්ගේ මූලික වියදම් පියවා ගැනීම සඳහා කුමක් හෝ රැකියාවක් කරන්නට සිදු වේ.

කුසලතා පූර්ණ ක්‍රීඩකයෙකුට හෝ ක්‍රීඩිකාවකට බොහෝ විට වඩාත්ම ඵලදායී ලෙස කළ හැකි රැකියාව අදාළ ක්‍රීඩාව පුහුණු කිරීමයි. එහෙත්, අඩු වශයෙන් ඇමරිකාවේ, ඔලිම්පික් පදක්කම්ලාභීන්ට ආණ්ඩුවෙන් ක්‍රීඩා පුහුණුකාර රැකියා දෙන්නේ නැත. ඒ අයට බොහෝ විට ක්‍රීඩා පුහුණුකරුවෙකු ලෙස කරන්නට වෙන්නේ ස්වයං රැකියාවකි. මේ සඳහා ඉල්ලුමක් ඇතිවන්නේ එවැනි ක්‍රීඩකයෙකු දක්ෂ ක්‍රීඩකයෙකු වනවාට අමතරව දක්ෂ ක්‍රීඩා පුහුණුකරුවෙකුද වන්නේනම් පමණි. සරසවියක පළමු පන්තියේ සාමාර්ථ ගන්නා ඇතැම් අය විෂයයෙහි දක්ෂයන් වුවත් ඉගැන්වීමෙහි දක්ෂයන් නොවන්නාක් මෙනි.

ඇතැම් ඔලිම්පික් පදක්කම්ලාභීහු දක්ෂ ක්‍රීඩා පුහුණුකරුවෝ නොවෙති. එසේ වූ විට ඔවුන්ට ක්‍රීඩා පුහුණුකරුවෙකු ලෙස සේවය කර ප්‍රමාණවත් ආදායමක් ලැබිය නොහැකි බැවින්, ජීවත්වීම සඳහා විකල්ප රැකියාවක් තෝරාගන්නට සිදුවේ. තවත් ඇතැම් අය සතුව ක්‍රීඩා පුහුණුකරුවන් වශයෙන් කුසලතාවක් ඇතත්, ඊට වඩා දක්ෂතා දක්වන වෙනත් කුසලතාවක් තිබේනම් එවැන්නෙකුගේ තේරීම ක්‍රීඩා පුහුණුකරුවෙකු ලෙස කටයුතු නොකර වෙනත් රැකියාවක් කිරීම විය හැකිය.

ඔලිම්පික් පදක්කම්ලාභීහු විශාල පිරිසක් විවිධ හේතු නිසා ක්‍රීඩාවට සම්බන්ධ නැති වෙනත් රැකියා කරති.

කැරීන් ඩේවිස් 2004 ඇතන්ස් ඔලිම්පික් තරඟයේදී රිදී පදක්කම්ක්ද, 2008 හා 2012 වසර වලදී රන් පදක්කම්ද දිනා ගත්තේ ඇගේ අධ්‍යාපන කටයුතුද දිගටම කරගෙන යන අතරතුරදීය. ඇය 2005දී හාර්වඩ් සරසවියෙන් ප්‍රථම උපාධියද, 2013දී කොලොම්බියා නීති විද්‍යාලයෙන් නීති උපාධියද (JD), 2015දී ඔක්ස්ෆර්ඩ් සරසවියෙන් MBA උපාධියක්ද ලබාගත් අතර දැනට ව්‍යාපාර නීතිය පිළිබඳ නීතිඥ වරියක ලෙස කටයුතු කරයි.

එරික් හේඩන් විසින් 1980 ශිශිර ඔලිම්පික් තරඟාවලියේදී ලෝක වාර්තාවක් හා ඔලිම්පික් වාර්තා හතරක් තබමින් ඇමරිකාව වෙනුවෙන් රන් පදක්කම් පහක් ජයග්‍රහණය කර දුන්නේය. ඉන් අනතුරුව, 1984දී ස්ටෑන්ෆර්ඩ් සරසවියෙන් විද්‍යාවේදී උපාධියක් ලබාගත් ඔහු වෛද්‍ය විද්‍යාලයට ඇතුළු වී 1991 වෙද්දී සිය වෛද්‍ය (MD) උපාධියද සම්පූර්ණ කළේය. ඔහු මේ වන විට විකලාංග විශේෂඥ වෛද්‍ය වරයෙකු ලෙස කටයුතු කරයි.

මිනසෝටා ප්‍රාන්තයේ බෙමිජිහි ඇති ඩේව්ස් පීසා අවන්හල 1996 වසරේ සිට කරගෙන යන්නේ පීට් ෆෙන්සන් සහ ඔහුගේ බිරිඳයි. 2006 ශිශිර ඔලිම්පික් තරඟාවලියේදී පීට් ලෝකඩ පදක්කමක් දිනාගත්තේය. එයින් ඔහුට ලැබුණු අමතර වාසියක් වූයේ ඔහුගේ පීසා අවන්හලට එන පාරිභෝගිකයින් ගණන වැඩි වීමයි. ඔහු තවමත් මේ පීසා අවන්හල කරගෙන යයි.

වරලත් ගණකාධිකාරිනියක හා ගිණුම්කරණය පිළිබඳ ශාස්ත්‍රපති උපාධිධාරිනියක වන ග්වෙන් ජෝර්ගෙන්සන් අර්නස්ට් ඇන්ඩ් යං සමාගමේ ගණකාධිකාරිනියකි. ඇය පසුගිය වසරේදී රියෝ ද ජැනෙයිරෝ ඔලිම්පික් තරඟාවලියේදී රන් පදක්කමක් දිනාගත්තාය. මේ වන විට ඇය ඇගේ සම්පූර්න කාලය ක්‍රීඩාව වෙනුවෙන් යොදවයි.

මෙක්සිකානු ඇමරිකානුවෙක් වන ඩෙරික් පැරා 2002 ශිශිර ඔලිම්පික් තරඟාවලියේදී රන් පදක්කමක් මෙන්ම රිදී පදක්කමක්ද දිනාගත් අයෙකි. ඔහු සෑහෙන කලක් සේවය කළේ හෝම් ඩිපෝ වෙළඳසැලක උද්‍යාන අංශයේ අර්ධකාලීන සේවකයෙකු වශයෙනි. ඊට පෙර ඔහු මැක්ඩොනල්ඩ් අවන්හලකද සේවය කර තිබේ. මේ වන විට ඔහු ක්‍රීඩා අධ්‍යක්ෂවරයෙකු ලෙස සේවය කරයි. 

ක්‍රීඩාව විශාල පිරිසකගේ විනෝදාංශයකි. ඇතැම් අය ක්‍රීඩා කිරීමෙන්ද, තවත් අය අනෙක් අය ක්‍රීඩා කරනු නැරඹීමෙන්ද සතුටු වෙති. විනෝදාංශයක් රැකියාවකින් වෙනස් වන්නේ විනෝදාංශ වෙනුවෙන් බොහෝ විට යමෙකුට කාලය හා ශ්‍රමය පමණක් නොව මුදල්ද තමන්ගේ සතුට වෙනුවෙන් වැය කරන්නට වීමෙනි. එයින් වෙනස්ව, රැකියාවක් කරන අයෙකුට තමන් වැය කරන කාලය හා ශ්‍රමය වෙනුවෙන් මුදල් ලැබේ. රැකියාවකින් කෙනෙකුට සතුටු විය හැකි වුවත් රැකියාවක ප්‍රධාන අරමුණ මුදල් ඉපැයීමයි.

රැකියාව පිණිස ක්‍රීඩාව තෝරාගත් අයද සිටිති. එසේ කළ හැක්කේ ක්‍රීඩා කිරීමෙන් වෙනත් බොහෝ පිරිසක් සතුටු කළ හැකි අයෙකුටය. දක්ෂ ක්‍රීඩකයෙකු වන්නට බොහෝ දෙනෙකු කැමති නිසා හොඳ ක්‍රීඩා පුහුණුකරුවෙකුට විශාල ඉල්ලුමක් තිබේ. ඇමරිකාවේ බොහෝ ප්‍රාන්ත වල රාජ්‍ය සේවක වැටුප් (අනෙකුත් සියලුම වරප්‍රසාද වල වටිනාකමද ඇතුලුව) පොදු තොරතුරක් වන අතර ඕනෑම කෙනෙකුට අන්තර්ජාලයෙන් බලාගත හැකිය. මෙසේ දත්ත ප්‍රසිද්ධ කර ඇති ප්‍රාන්ත ගණනාවක වැඩිම වැටුප් ලබන්නේ කිසියම් රාජ්‍ය සරසවියක ක්‍රීඩා පුහුණුකරුවෙකි.

ඉහළ වැටුප් ලබන ක්‍රීඩා පුහුණුකරුවන් බොහෝ දෙනෙකු අදාළ ක්‍රීඩාවේද දක්ෂයින් වුවත්, කිසියම් ක්‍රීඩාවක කුසලතා ඇති සියල්ලෝම ඉහළ වැටුප් ලබන ක්‍රීඩා පුහුණුකරුවෝ නොවෙති.

රැකියාවක් ලෙස ක්‍රීඩකයෙකු හෝ ක්‍රීඩා පුහුණුකරුවෙකු වීම පුද්ගලයෙකු සතු විකල්ප රැකියා තේරීම් අතරින් එකක් පමණි. ඇතැම් අයෙකුට එය වඩාත්ම හොඳ තේරීමයි. එහෙත්, වඩා වටිනා වෙනත් කුසලතා ඇති අයෙකුට එය එසේ නොවන්නට පුළුවන.

ක්‍රීඩා අංශයෙන් විශාල දක්ෂතා දක්වා ඇති කැරින් ඩේවිස් විසින් නීතිඥ වෘත්තීය තෝරාගෙන ඇත්තේත්, එරික් හේඩන් විසින් වෛද්‍ය වෘත්තීය තෝරා ගෙන තිබෙන්නේත් ඔවුන්ට ක්‍රීඩාවට වඩා ඵලදායී ලෙස කළ හැකි වෙනත් වෘත්තීය ක්ෂේත්‍රයක් තිබුණු නිසාය. පීට් ෆෙන්සන් පීසා අවන්හලක් කරගෙන යන්නේත් ඒ හේතුව නිසාය.

සාර්ථක ගණකාධිකාරීනියක ලෙස මෑතක් වන තුරුම රැකියාව කළ ග්වෙන් ජෝර්ගෙන්සන් දැන් පූර්ණකාලීනව ක්‍රීඩාව වෙත යොමු වී සිටින්නී, ඇයට එසේ කිරීමෙන් වැඩි ආර්ථික හෝ ආර්ථික නොවන ප්‍රතිලාභ ලැබෙන නිසාය. ඩෙරික් පැරා ක්‍රීඩකයෙකු ලෙස විශාල දක්ෂතා දක්වා තිබියදීද ඔහුට හෝම් ඩිපෝ උද්‍යාන අංශයේ අර්ධකාලීන සේවකයෙකු ලෙස කටයුතු කිරීමට සිදුව තිබුණේ ඔහුගේ කුසලතාවන් ඊට වඩා වැඩි ආදායමක් ඉපැයිය හැකි රැකියාවක් කිරීමට ප්‍රමාණවත් නොවූ නිසාය. එහෙත්, කුසලතා සපුරා ගැනීමෙන් පසුව ඔහුට ක්‍රීඩා පුහුණුකරුවෙකු ලෙස ඉදිරියට යන්නට හැකි විය.

කලාව හා කලාකරුවන් ගැනද ඉහත ආකාරයේ විශ්ලේෂණයක් කළ හැකිය. යමෙකු ක්‍රීඩාව මෙන්ම කලාවද ප්‍රධාන රැකියාව ලෙස තෝරාගත යුත්තේ එය තමන්ට වැඩිම කුසලතා ඇති, වැඩිම ඵලදායිත්වයක් පෙන්විය හැකි රැකියා ක්ෂේත්‍රය ලෙස පෙනෙන විටය. එයින් පසුව, ලැබෙන ආදායම ගැන සතුටු නැත්නම් කළ යුත්තේ අදාළ ක්ෂේත්‍රයේ හෝ වෙනත් ක්ෂේත්‍රයක කුසලතාවන් තව දුරටත් වර්ධනය කර ගැනීමයි.

'දිවා රැකියාවක් නොකරන්නෙකු හොඳ කලාකරුවෙකු නොවේ' වැනි අදහසක් ඇති ඇමරිකන් කියමනක් තිබේ. මෙයින් අදහස් වන්නේ හොඳ කලාකරුවෙකුට කලාව වෙනුවෙන් කැපවීමේදී ජීවත් වීම සඳහා වෙනත් රැකියාවක් කරන්නට සිදුවන බවයි. 'කලාකාරයා හැමදාමත් හිඟන්නෙක්' බවට ලංකාවේ ඇති අදහස මෙයට කිට්ටුය.

අඩුම වශයෙන් දේපොළ අයිතිවාසිකම් නිසි ලෙස ආරක්ෂා කෙරෙන, නිදහස් වෙළඳපොළක් ඇති සමාජයකදී, මෙය හොඳ කලාකරුවන්ගේ ප්‍රශ්නයක් නොවේ. තමන් හොඳ කලාකරුවන් කියා සිතා සිටින අයගේ ප්‍රශ්නයකි. හොඳ කලාකරුවෙකු හෝ හොඳ කලාකෘතියක් යනු රසිකයින්ගේ තේරීමක් මිස තමන් සිතා සිටින දෙය නොවේ. රසිකයින් යමෙක් ගැන එසේ නොසිතනවානම්, එවැන්නෙකු විනෝදාංශයක් ලෙස කලාව තෝරා ගත් අයෙකු පමණි. විනෝදාංශ යනු මුදල් වැය කළ යුතු දේ මිස මුදල් ඉපැයීම සඳහා කරන දේ නොවේ.

ඔලිම්පික් පදක්කමක වටිනාකම කොපමණද?

ඔලිම්පික් පදක්කමක් දිනා ගැනීම ක්‍රීඩකයෙකුට ලබා ගත හැකි ඉහළම ජයග්‍රහණයකි. ඔලිම්පික් ජයග්‍රාහකයන්ට රන්, රිදී හා ලෝකඩ පදක්කම් හිමි වන නමුත් ඒ පදක්කම් හදා තිබෙන්නේ අදාළ ලෝහ වලින්ම නොවේ.

ඔලිම්පික් රන් පදක්කමක රත්තරන් තිබෙන්නේ ග්රෑම් 6ක් පමණ හෙවත් 1.2% නොඉක්මවන ප්‍රමාණයක් පමණි. ඉතිරිය රිදී හා තඹ මිශ්‍රණයකි.

රිදී පදක්කමකනම් 92.5%ක් රිදී තිබේ. ඉතිරිය තඹයි. රන් පදක්කමක අඩංගු රිදී හා තඹ මිශ්‍රණයේ රිදී අනුපාතයද මෙයමය.

ලෝකඩ පදක්කමක 97%ක් පමණ තඹද, 2.5%ක් තුත්තනාගම්ද, 0.5ක් ටින් ලෝහයද අඩංගුය.

ඔලිම්පික් රන් පදක්කමක ලෝහ වටිනාකම ඇමරිකන් ඩොලර් 550ක් පමණද, රිදී පදක්කමක වටිනාකම ඩොලර් 300ක් පමණද, ලෝකඩ පදක්කමක වටිනාකම ඩොලර් 2ක් පමණද වේ.

ඔලිම්පික් පදක්කමක් දිනාගන්නා ක්‍රීඩකයෙකුට ඉහත පදක්කම් හැරුණු විට වෙනත් මුදල් ත්‍යාගයක් හිමි නොවේ. එහෙත්, බොහෝ රටවල ඔලිම්පික් කමිටු හෝ රජයයන් මඟින් ඔලිම්පික් පදක්කම් දිනා ගන්නා ක්‍රීඩකයින් දිරිගැන්වීම සඳහා යම් මුදල් ත්‍යාගයක් ප්‍රදානය කරයි.

අවසන් වරට ලංකාව වෙනුවෙන් ඔලිම්පික් පදක්කමක් ජයග්‍රහණය කළ සුසන්තිකා ජයසිංහට ඇගේ ලෝකඩ පදක්කම වෙනුවෙන් ශ්‍රී ලංකා රජයෙන් රුපියල් මිලියන 5ක මුදල් ත්‍යාගයක් හිමි විය. මේ මුදල එවක පැවති විණිමය අනුපාතිකය අනුව ඇමරිකන් ඩොලර් 67,500ක පමණ මුදලකි.

මහජන පරිත්‍යාග මත යැපෙන ලාභ නොලබන සංවිධානයක් වන ඇමරිකන් ඔලිම්පික් කමිටුව විසින් රන්, රිදී හා ලෝකඩ පදක්කම් ලාභීන්ට පිළිවෙලින් ඇමරිකන් ඩොලර් 25000, 15000 හා 10000 බැගින් ලබා දෙයි. එහෙත්, මේ ත්‍යාග මුදල් වලින් සැලකිය යුතු කොටසක් ක්‍රීඩකයින් විසින් ආදායම් බදු ලෙස රජයට ගෙවිය යුතුය.

මේ අයුරින්ම කැනඩාවේ ක්‍රීඩක විශිෂ්ඨත්ව අරමුදල මඟින් රන්, රිදී හා ලෝකඩ පදක්කම් ලාභී කැනේඩියානු ක්‍රීඩකයින්ට  පිළිවෙලින් කැනේඩියන් ඩොලර් 20000, 15000 හා 10000 බැගින් ලබා දෙයි. මේ ත්‍යාග මුදල්ද ආදායම් බදු  වලට යටත්ය.

ඕස්ට්‍රේලියාවේ තත්ත්වයද මීට සමානය. ජයග්‍රාහක ඕස්ට්‍රේලියානු ක්‍රීඩකයන්ට ඕස්ට්‍රේලියානු ඩොලර් 20000, 15000 හා 10000 ලෙස ත්‍යාග මුදල් හිමි වේ.

එංගලන්තය ඔලිම්පික් ක්‍රීඩකයන්ට මෙවැනි ත්‍යාග මුදලක් පිරිනමන්නේ නැත.

ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය, කැනඩාව හා ඕස්ට්‍රේලියාව වැනි බටහිර රටවල ඔලිම්පික් පදක්කමක් වෙනුවෙන් ක්‍රීඩකයෙකුට ලැබෙන මුදල් ත්‍යාගය එම රටවල ඒක පුද්ගල ආදායමට සාපේක්ෂව එතරම් විශාල නොවූවත්, ක්‍රීඩකයින් දිරි ගැන්වීම සඳහා මීට වඩා සැලකිය යුතු ලෙස විශාල මුදල් ත්‍යාග පිරිනමන රටවල්ද තිබේ. මෙවැනි රටවල් බොහොමයක් වැඩිපුර ඔලිම්පික් පදක්කම් නොලබන රටවල්ය. ඒ නිසා, ඔලිම්පික් ක්‍රීඩකයෙකුට වැඩි වාසි තිබෙන්නේ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය, කැනඩාව හා ඕස්ට්‍රේලියාව වැනි බටහිර රටවල නොව ඔලිම්පික් පදක්කම් වැඩිපුර නොලබන රටවලය.

සිංගප්පූරුව විසින් ඔලිම්පික් රන් පදක්කමක් ලබා ගන්නා එරට ක්‍රීඩකයෙකුට සිංගප්පූරු ඩොලර් මිලියනයක මුදල් ත්‍යාගයක් ලබා දෙන බව කලක සිට නිවේදනය කර තිබුණු අතර 2016 ඔලිම්පික් තරඟයේදී මුල් වලට ක්‍රීඩකයෙකු විසින් මේ ත්‍යාගය දිනා ගත්තේය, රිදී හා ලෝකඩ පදක්කම්ලාභීන්ට සිංගප්පූරුව විසින් සිංගප්පූරු ඩොලර් 500,000 හා 250,000 බැගින් ප්‍රදානය කරයි. දන්නා තරමින් ඔලිම්පික් පදක්කම්ලාභීන්ට වැඩිම මුදල් ත්‍යාග ගෙවන රට සිංගප්පූරුවයි.

අසල්වැසි ඉන්දියාව විසින් මෙවර ඔලිම්පික් තරඟයේදී රන්, රිදී හා ලෝකඩ පදක්කම් දිනාගන්නා ක්‍රීඩකයින්ට පිළිවෙලින් ඉන්දියානු රුපියල් ලක්ෂ 50, 30 හා 20 ලෙස ත්‍යාග මුදල් ලබා දෙන බව නිවේදනය කර තිබුණේය. ඉන්දියාවට මෙවර රිදී හා ලෝකඩ පදක්කම බැගින් ලැබුණත් රන් පදක්කමක් හිමි වුණේ නැත.

ඇතැම් ඔලිම්පික් පදක්කම්ලාභීන් විසින් ඔවුන්ගේ ඔලිම්පික් පදක්කම් වෙන්දේසි කර තිබේ. බොහෝ විට මෙය කර ඇත්තේ කිසියම් පුණ්‍ය කටයුත්තක් සඳහා මුදල් ඉපැයීමටය. මේ වෙන්දේසි වලදී, ඔලිම්පික් පදක්කමක මිල බොහෝ විට තීරණය වී ඇත්තේ පදක්කම ලබාගත් වසර හා පදක්කම්ලාභියා කෙතරම් ප්‍රසිද්ධද යන්න මතය.

බර්ලින්හි පැවති 1936 ඔලිම්පික් තරඟයේදී ජෙසී අවන්ස් විසින් ලබාගත් ඔලිම්පික් රන් පදක්කමක් 2013දී ඇමරිකන් ඩොලර් 1,466,574 කට වෙන්දේසි වූ අතර දන්නා තරමින් මෙය ඔලිම්පික් පදක්කමක් වෙන්දේසි වී ඇති ඉහළම මිලයි. මළල ක්‍රීඩා ඉතිහාසයේ වඩාත්ම ප්‍රසිද්ධ ක්‍රීඩකයා ලෙස සැලකෙන අප්‍රිකානු ඇමරිකානුවෙක් වූ ජෙසී අවන්ස් විසින් 1936 බර්ලින් ඔලිම්පික් තරඟයේදී මිනිත්තු 45ක් තුළ ලෝක වාර්තා තුනක් තබමින්, ඔලිම්පික් රන් පදක්කම් හතරක් දිනාගත්තේය. ජෙසී අවන්ස්ගේ සුපිරි කාර්ය සාධනය එවකට ජනප්‍රියව පැවති හිට්ලර්ගේ ආර්ය විශිෂ්ඨත්වය පිළිබඳ ප්‍රවාදයට විශාල අභියෝගයක් වූ අතර ඒ හේතුවෙන් ඔහුට ඉතිහාසයේ වැදගත් තැනක් හිමිවිය. ඔහුගේ ඔලිම්පික් රන් පදක්කම මෙවැනි ඉහළ මිලකට වෙන්දේසි වීමට හේතුව වූයේ එයයි.

කලකට පසු සුසන්තිකා ජයසිංහ විසින් ලංකාවටද ඔලිම්පික් ජයග්‍රහණයක් ලබා දුන්, 2000 සිඩ්නි ඔලිම්පික් තරඟයේදී රන් පදක්කමක් දිනාගත් තවත් කළු ඇමරිකානුවෙකු වූ ඇන්තනී අර්වින් විසින් 2004 ආසියානු සුනාමියෙන් විපතට පත් වූවන්ට ආධාර පිණිස ඔහුගේ ඔලිම්පික් රන් පදක්කම ඊබේහි වෙන්දේසි කළ අතර එම පදක්කම ඇමරිකන් ඩොලර් 17,101කට වෙන්දේසි විය. ඉන්පසුව ක්‍රීඩාවෙන් විශ්‍රාම ගෙන සිටි ඔහු පසුව නැවතත් පුහුණුවීම් කර 2016දී තවත් ඔලිම්පික් රන් පදක්කමක් දිනාගත්තේය. මුල් පදක්කම නැතත් මේ දෙවන පදක්කම තවමත් ඔහු සතුව තිබේ.

සැබෑ ඔලිම්පික් පදක්කම් වලට සමාන අනුකරණ පදක්කම් ඒවායේ ලෝහ අගයට ආසන්න ඉතා අඩු මිලකට ඊබේහි විකිණේ. මෙවැනි අනුකරණ ඔලිම්පික් පදක්කමක් ඩොලර් විස්සකට තිහකට මිල දී ගත හැකිය. එහෙත්, සැබෑ ඔලිම්පික් පදක්කමක් වෙළඳපොළෙන් මිලදී ගැනීම එතරම් පහසු නොවන්නේ සිය පදක්කම විකුණන්නට ඉදිරිපත් වන ක්‍රීඩකයින් ඉන්නේ සීමිත ප්‍රමාණයක් බැවිනි. ඒ නිසා, සැබෑ ඔලිම්පික් පදක්කම් ඒවායේ ලෝහ අගයට වඩා ඉතා වැඩි මිලකට වෙළඳපොලේ අලෙවි වේ.

සැබෑ ඔලිම්පික් පදක්කම් ඒවායේ ලෝහ වටිනාකමට වඩා වැඩි මිලක් ගෙවා මිලදී ගන්නේ විනෝදාංශයක් ලෙස ඔලිම්පික් පදක්කම් එකතු කරන අයයි. වෙන්දේසිකරුවන්ගේ ඇස්තමේන්තු අනුව ලෝකයේ මෙවැනි අය පණහකට වඩා නැත. ඒ නිසා, ඔලිම්පික් පදක්කම් වෙළදපොළේ සැපයුම අඩු වුවත්, ඉල්ලුමද අඩුය. මේ හේතුව නිසා, විශේෂත්වයක් නැති සාමාන්‍ය ඔලිම්පික් පදක්කමක් ඉතා විශාල මිලකට අලෙවි වන්නේද නැත.

යූඑස්ඒටුඩේ විසින් වසර කිහිපයකට පෙර වෙන්දේසිකරුවෙකු හා සාකච්ඡා කිරීමේදී ප්‍රකාශ කර තිබුණු පරිදි විශේෂ ඓතිහාසික සිදුවීමකට සම්බන්ධ නැති රන්, රිදී හා ලෝකඩ ඔලිම්පික් පදක්කම් වෙන්දේසි වන සාමාන්‍ය මිල පිළිවෙලින් ඩොලර් 10000, 8000 හා 6000 පමණ වේ. මේ අනුව, ඔලිම්පික් ක්‍රීඩකයින් වැඩි දෙනෙකුට සිය පදක්කම් වෙන්දේසි කර ලබා ගත හැකි මුදල තමන්ගේ රටේ ඔලිම්පික් කමිටුවෙන් ලැබෙන ත්‍යාග මුදලටද වඩා අඩු මුදලකි.

(Image: http://www.marketwatch.com/story/olympic-gold-medals-come-with-big-cash----if-youre-from-one-of-these-countries-2016-08-10)