සැලසුමක් නැති පස් වසරක්!

අපි කවුරුත් විවිධ දේවල් සැලසුම් කරනවා. ගෙයක් හදන්න, උපාධියක් ගන්න, රස්සාවක් හොයාගන්න, පරස්තාවක් කරගන්න, කාර් එකක් ගන්න, රට පනින්න, ආණ්ඩුව වෙනස් කරන්න, ජාතිය ගොඩගන්න, ෂෝට් ලීව් එකක් දාලා කලින් ගෙදර යන්න, ගෙදර අලුතෙන් පේන්ට් කරන්න, කාමරේ අස් කර ගන්න, ගෙදරට හොරෙන් යාලුවෝ එක්ක හවසට සෙට් වෙන්න ආදී නානාප්‍රකාර සැලසුම් අපිට තියෙනවා. සැලසුම් කියන්නේ නරක දෙයක් නෙමෙයි.

අපට සැලසුම් අවශ්‍ය වෙන්නේ ඇයි? විකල්පයක් විදිහට හැම දෙයක්ම එවෙලේ ක්ෂණිකව තීරණය කරලා කරන්න පුළුවන්නේ. එහෙමනම් සැලසුම් මොකටද?

අපට මේ මොහොතේ වඩාත්ම වාසිදායක, අපට වඩාත්ම සතුටක් ගෙනදෙන, හොඳම තීරණය ගන්න පුළුවන්. එහෙත්, අපි අද ගන්න ගොඩක් තීරණ වල අනාගත බලපෑමක් තිබෙනවා. උදාහරණයක් විදිහට මත්පැන් තොලගාන කෙනෙකුට ඒ මොහොතේ ලැබෙන සතුට මත්පැන් වෙනුවෙන් වැය කරන මුදලට වඩා වැඩි වෙන්න පුළුවන්. මේ විදිහට ඒ මොහොතේ සතුට ගැන සිතා දිනපතා කරටි කැඩෙන්න ගහන කෙනෙක්ට අනාගතයේ දවසක ඒ වෙනුවෙන් වන්දි ගෙවන්න වෙන්න පුළුවන්. ඒ නිසා, මේ වෙලාවේ ගන්න පුළුවන් හොඳම තීරණය ගන්න පුළුවන් වෙන්නේ යම් තීරණයකින් මේ මොහොතේ ලැබෙන වාසි අවාසි වගේම අනාගත වාසි අවාසිත් සලකා බැලීමෙන් පසුවයි.

මෙතැනදී මතු වන ප්‍රශ්නය වන්නේ අනාගතය ගැන අපි හරියටම දන්නේ නැති වීමයි. අපි හිතමු අපිට අනාගතය නිශ්චිත ලෙස දකින්න හැකියාවක් තිබෙනවා කියා. හෙට මා වාහන අනතුරකට මුහුණ දෙන්න නියමිත බව අද දන්නවානම් මට එම අනතුරට හේතු වන ගමන නොගිහින් ඉන්න පුළුවන්. තමන්ගේ දුම්පානය කිරීමේ පුරුද්ද නිසා තව අවුරුදු දෙකකින් පසු පෙනහළු පිළිකාවක් හැදී සෑහෙන දුකක් විඳ මිය යන්න වෙන බව අද හරියටම දන්න කෙනෙක් බොහෝ විට අද දුම්පානයෙන් මිදෙනවා. ඒ වගේම, ජීවිත කාලයම දුම්පානය කළත් අවුරුදු අනූවක් යන තුරු ඉහින් බහින රෝගයක් හැදෙන්නේ නැති බව හරියටම දන්නා කෙනෙක් එම පුරුද්දෙන් මිදෙන්න තිබෙන්නේ අඩු ඉඩක්.

අපිට අනාගතය නිශ්චිතව දකින්න විදිහක් නැහැ. එහෙත්, අනාගතය ගැන අපිට යම් අදහසක් තිබෙනවා. උපාධියක් ලබා ගත්තොත් හොඳ රැකියාවක් ලැබෙන්න තිබෙන ඉඩකඩ වැඩියි. හොඳ රැකියාවක් තිබේනම් හොඳ පරස්තාවක් කර ගන්න තිබෙන ඉඩකඩ වැඩියි. ලොක්කාට මළ පැනලා ඉන්න වෙලාවක ඇහුවොත් ෂෝට් ලීව් එක අනුමත කරන්න තිබෙන ඉඩකඩ අඩුයි. අද ඉඳලා කීය කීය හරි ඉතුරු කර ගත්තොත් කාර් කට්ටක් ගන්න ලැබෙන ඉඩකඩ වැඩියි. ඔය වගේ දළ අදහසක් අපිට තිබෙනවා. අපි සැලසුම් හදන්නේ මේ දළ අදහස මතයි.

සැලසුමක් හදන්න කලින් පළමුව අනාගතය පිළිබඳව පුරෝකථනය කළ යුතුයි. මෙහෙම කළොත් කොහොම වෙයිද? මෙහෙම නොකළොත් කොහොම වෙයිද? අපට මේ විදිහට අනාගතය ගැන පුරෝකථනය කරන්න වෙන්නේ මේ මොහොතේ අපි දන්නා දේවල් මත පදනම්වයි. නමුත්, පසුව අලුත් තොරතුරු ලැබෙන විට කලින් හිතා හිටි දේ නිවැරදි නොවන බව තේරෙන්න පුළුවන්. හොරෙක්ට අහුවෙන්න යන බව කලින් තේරෙන්නේ නැහැ. තේරෙන කොට අහුවෙලා.

එකම තොරතුරු ටික දැනගෙන හිටියත් දෙන්නෙක් එක ලෙසටම අනාගතය දකින්නේ නැහැ. එය එක් එක් පුද්ගලයාගේ විශ්ලේෂණ හැකියාව මතද තීරණය වෙනවා. කාලය ගෙවෙද්දී තමන්ගේ මුල් විශ්ලේෂණය නිවැරදි නොවන බව කෙනෙක්ට පෙනෙන්න පුළුවන්.

ඉහත කී හේතු දෙක නිසා බොහෝ විට සැලසුම් හරියටම සාර්ථක වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, කිසියම් සැලසුමක් ඕනෑම තත්ත්වයක් යටතේ මුලින් හිතපු විදිහටම ක්‍රියාත්මක කරන එක මෝඩ කමක්. අලුත් තොරතුරු ලැබෙන විට ඒ මත පදනම්ව අවශ්‍ය පරිදි සැලසුම වෙනස් කිරීම වඩා වාසිදායකයි.

මිනිස්සු වගේම රටවල්ද සැලසුම් සකස් කරනවා. සමාජවාදී රටවල් විසින් කාලයක් තිස්සේ උත්සාහ කළේ එක් මධ්‍යගත සැලසුමක් අනුව රටක බොහෝ කටයුතු සිදු කරන්නයි. මේ අනුව, රටේ සියලුම දෙනා මේ සැලසුමට අනුගත විය යුතුව තිබුණා. එවැනි සැලසුම් බොහෝ විට සකස් කළේ සුළු පිරිසක් විසින්. රටේ අනෙක් අයට සැලසුමට විරුද්ධ වීමේ හැකියාවක් තිබුණේ නැහැ. 2 + 2 = 5 කියා ආණ්ඩුව කියනවානම් මිනිස්සුන්ට ඒ බව පිළිගනු හැර වෙන කරන්න දෙයක් තිබුණේ නැහැ.

ජෝර්ජ් ඕර්වෙල් යන ආරූඪ නාමයෙන් පෙනී සිටි ඉංග්‍රීසි ලේඛක එරික් ආතර්  බ්ලෙයාර් ඔහුගේ "1984" කෘතියේ මේ තත්ත්වය සමච්චලයට ලක් කළේ මෙහෙමයි.

"In the end the Party would announce that two and two made five, and you would have to believe it. It was inevitable that they should make that claim sooner or later: the logic of their position demanded it."

"අවසානයේදී පක්ෂය විසින් දෙකට දෙකක් එකතු කළ විට පිළිතුර පහ බව දැනුම් දෙනු ඇති අතර ඔබට එය විශ්වාස කිරීමට සිදු වනු ඇත. ඔවුන් මෙවැනි ප්‍රකාශයක් කිරීම කාලය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක් පමණි. පක්ෂ ස්ථාවරය අනුව, එය තර්කානුකූලව සිදු විය යුතුම දෙයකි."

ජෝර්ජ් ඕර්වෙල්ට මේ විදිහට ලියන්න පෙළඹුමක් ඇති කළේ සෝවියට් දේශයේ පළමු පස් අවුරුදු සැලැස්ම යටතේ එරට ඉතා වේගයෙන් කාර්මීකරණය කරන්න ගත් උත්සාහය තුළ අවුරුදු පහේ ඉලක්ක අවුරුදු හතරින් අත් කර ගැනීමට දැරූ උත්සාහය වෙන්න පුළුවන්. කෝවිඩ්-19 සංඛ්‍යාලේඛණ වැනි කරුණකදී ඉහත ප්‍රකාශයේ පක්ෂය කියන එකට අවශ්‍යනම් ආණ්ඩුව කියන වචනය ආදේශ කරන්නත් පුළුවන්.

සෝවියට් දේශය අනුගමනය කරමින් චීනය, ඉන්දියාව, කොරියාව වගේ රටවල් ගණනාවක් පස් අවුරුදු සැලසුම් හැදුවා. සමගි පෙරමුණු ආණ්ඩුව 1972-76 කාලයේ ක්‍රියාත්මක කළේත් මෙවැනි පස් අවුරුදු සැලැස්මක්.

ඔය වගේ බරපතල සැලසුමක් නැතුව පටන් ගත්තත්, මේ බ්ලොග් එකටත් අදට අවුරුදු පහක්!

අත බලා කොරෝනා හඳුනාගනු ලැබේ!

කෝවිඩ්-19 තර්ජනය හමුවේ බටහිර දැනුමේ සීමාවන් වඩා හොඳින් කැපී පෙනෙනවා. පහළ ස්ථර වල සිටි මෙම දැනුම විශ්වාසය මත ප්‍රයෝජනයට ගත් අයට එය බටහිර විද්‍යාව අසරණ වීමක් සේ පෙනෙනවා වෙන්න පුළුවන්. එහෙත්, මේ සීමාවන් කිසිවෙකු නොදැන සිටි දේවල් නෙමෙයි. බටහිර විද්‍යාවක යම් පුහුණුවක් ඇති අයෙකු කටයුතු කරන්නේ මේ සීමාවන් පිළිබඳ මනා අවබෝධයක් ඇතුවයි.

බටහිර විද්‍යා දැනුම කෙසේ වුවත්, කෝවිඩ්-19 සමඟ විකල්ප දැනුම් පිළිබඳ කතිකාවනම් පැහැදිලි ලෙසම දුර්වල වෙමින් තිබෙනවා. ලංකාව ගත්තත් කෝවිඩ්-19 තර්ජනය එතරම් ලොකුවට නොදැනෙන විට විකල්ප විසඳුම් ගැන කතා කළ බොහෝ දෙනෙක් තර්ජනය සැබෑවක් වෙද්දී පසු බසිමින් සිටින බව පේනවා. විකල්ප දැනුම් යටපත් වෙන්නේ බටහිර දැනුම් ආධිපත්‍යය නිසානම්, බටහිර දැනුමේ සීමාවන් පැහැදිලිව පෙනෙන මේ වෙලාව වෙනත් විකල්ප දැනුම් වල සාර්ථකත්වය පෙන්වන්න හොඳ අවස්ථාවක්.

ලංකාව හා අදාළව ගත්තොත් මේ වෙලාවේ තිබෙන ප්‍රමුඛතම අවශ්‍යතාවය වන්නේ කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයින් හඳුනා ගැනීමයි. එහිදී බුද්ධි අංශ ඇතුළු ඇතැම් කණ්ඩායම් විසින් පුද්ගල සම්බන්ධතා හා හැසිරීම් පිළිබඳව සොයා බලමින් කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයින් වීමේ වැඩි අවදානමක් ඇති පිරිස් තෝරා ගැනෙනවා. විවිධ ක්‍රම වලින් වැඩි අවදානමක් තිබෙන අයව හඳුනා ගැනීම ලෝකයේ හැම රටක්ම වාගේ මේ වෙලාවේ කරන දෙයක්. එය විකල්ප ක්‍රමවේදයක් නෙමෙයි. ඒ ආකාරයෙන් හෝ වෙනත් ආකාරයකින් වැඩි අවදානමක් ඇති අයෙකු සේ හඳුනා ගැනෙන අයෙකු කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයෙකු බව නිශ්චිතව තීරණය කෙරෙන්නේ පීසීආර් පරීක්ෂාවන් එකක් හෝ වැඩි ගණනක් කිරීමෙන්. මෙය ලෝකයේ හැම රටක් විසින්ම මේ වෙලාවේ අනුගමනය කරන ක්‍රමවේදයයි.

දෙවියෙකුගෙන් හෝ අමනුෂ්‍යයෙකුගෙන් ලබා ගන්නා දැනුමකින්, කේන්ද්‍ර පරීක්ෂා කිරීමෙන්, හස්ත රේඛා පරීක්ෂාවකින් හෝ නාඩි පරීක්ෂාව වැනි වෙනත් ක්‍රමයකින් දැනට හඳුනාගෙන නැති කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයන් හඳුනා ගැනීමේ හැකියාවක් කාට හෝ තියෙනවද? මෙය සියයට සියයක් නිවැරදිව කරන්න අවශ්‍ය නැහැ. කිසියම් හෝ සාර්ථකත්වයක් පෙන්වීම ප්‍රමාණවත්.

මේ වන විට ලංකාවේ සිදු කර තිබෙන කෝවිඩ්-19 පරීක්ෂා 7,393කින් ආසාදිතයින් 321 දෙනෙකු හඳුනාගෙන තිබෙනවා. ඒ අනුව, ලංකාවේදී පීසීආර් පරීක්ෂණයකට ලක් වූ අයගෙන් 4.34%ක් කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයින්. කිසියම් හෝ විකල්ප දැනුමකින් කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයින් 10%ක් සිටිය හැකි කණ්ඩායමක් තෝරා ගත හැකිනම් එය දැනට අනුගමනය කරන ක්‍රමවේදයට වඩා හොඳ විකල්පයක් ලෙස සලකන්න පුළුවන්. 100%ක් නිවැරදිව ආසාදිතයන් හඳුනාගත යුතු නැහැ. දැනට පවතින තත්ත්වයන් යටතේනම් 90%ක්ම වැරදුනා වුනත් කමක් නැහැ.

මා මේ 10% ගැන කියන්නේ දැනට ලංකාවේ පවතින තත්ත්වයට සාපේක්ෂවයි. නිවු යෝර්ක් වගේ තැනක අහඹු නියැදියක් ගත්තත් මේ 10% සීමාව ඉක්මවන්න පුළුවන් නිසා එය පවතින තත්ත්වය අනුව වෙනස් විය යුතු ඉලක්කයක්. ශ්‍රීමත් බණ්ඩාරනායක මාවත වගේ කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයින් විශාල පිරිසක් එක වර හමු විය හැකි තවත් තැන් ලංකාවේ තියෙනවද? කිසියම් දෙවියෙකු හෝ වෙනත් අමනුෂ්‍යයෙකු සමඟ සන්නිවේදනය කර එවැනි තැන් ගැන දැන ගැනීමේ හැකියාවක් තිබෙන කවුරු හෝ කෙනෙක් ඉන්නවද?

මේ වැඩේට පුහුණුවක් අවශ්‍ය වෙන්න පුළුවන්. අදාළ විකල්ප දැනුම් පද්ධතියේ කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයින් හඳුනාගත හැකි නිශ්චිත දැනුමක් නොතිබුණා වෙන්න පුළුවන්. එවැනි නිශ්චිත හැකියාවක් බටහිර දැනුම් පද්ධතිය තුළත් තිබුණේ නැහැ. එහෙත් බටහිර ක්‍රමවේදය යොදාගෙන කෝවිඩ්-19 රෝගීන් හඳුනාගත හැකි ක්‍රමයක් ඉතා ඉක්මණින් සකස් කර ගත හැකි වුනා. ඒ වැඩේ වෙනත් විකල්ප ක්‍රමවේදයකින් වඩා කාර්යක්ෂමව කරන්න පුලුවන්ද? එසේ නොහැකිනම් කිසියම් හෝ සාර්ථකත්වයක් සහිතව කරන්න පුලුවන්ද? අත බලා හෝ කේන්ද්‍ර සටහන පරීක්ෂා කර කෝවිඩ්-19 හැදෙන්න ඉඩ තිබෙන හා නොතිබෙන අය යම් නිරවද්‍යතාවයක් සහිතව වෙන් කළ හැකිද? මෙහිදීත් 100%ක් සාර්ථක වීම කිසිසේත්ම අවශ්‍ය නැහැ.

කවුරුවත් මෙවැන්නක් නොකළා කියා විකල්ප ක්‍රමවේදයක කිසිදු  ප්‍රයෝජනයක් නැති බව තහවුරු වෙන්නේ නැහැ. එහෙත්,  කිසිවෙකු ඉදිරියට නොපැමිණියහොත් අවම වශයෙන් මේ වගේ වෙලාවක ප්‍රයෝජනයට ගත හැකි කිසිදු විකල්ප දැනුමක් කිසිවකු ළඟ නැති බව තහවුරු වෙනවා.

මේ වෙලාවේ සියලුම විකල්ප දැනුම් පද්ධතිත්, බටහිර දැනුම විවේචනය කරන අයත් බැණ බැණ හෝ බටහිර දැනුම පසුපසම නොන්ඩි ගසමින් හෝ බඩ ගාගෙන යන්න සිදු වී ඇති තරම් අසරණ වෙලාද?

දිවීම හා බැරි මරගාතේ දිවීම

ඊයේ ලිපියට වෘත්තීය ඉංජිනේරුවන් වන අපේ මිතුරු පාඨකයින් කිහිප දෙනෙකුම කැමැත්ත දක්වලා තිබුණා. සමහර විට ඒ ලිපියේ විස්තර කළ ආර්ථික විද්‍යා සංකල්ප ගණිතය වැඩිදුර හැදෑරූ අයෙකුට තේරුම් ගැනීම පහසු වීම එයට හේතුව වෙන්න ඇති.

ආර්ථික විද්‍යා ප්‍රවාද ගොඩ නැඟීමේදී කිසියම් දුරකට භෞතික විද්‍යා ප්‍රවාද පස්සේ ගිහින් තිබෙන බව බොරුවක් නෙමෙයි. භෞතික විද්‍යාව කියන්නේ විද්‍යාව දියුණු වෙද්දී මුලින්ම ගොඩ නැගුණු විෂයයක්. එයට සාපේක්ෂව පරිනාමික ස්නායු විද්‍යාව වගේ මිනිස් චර්යාවන් පැහැදිලි කරන විෂයයන් ගොඩක් අලුත්.

ආර්ථික විද්‍යාවේ මූලික සිද්ධාන්ත ගොඩ නැඟෙන කාලයේදී මිනිස් මොළයේ ක්‍රියාකාරිත්වය ගැන බොහොම අඩු මට්ටමේ දැනුමකුයි තිබුණේ. ඒ නිසා, මිනිස් ක්‍රියාකාරකම් තේරුම් ගත හැකි වුණේ මිනිස් හැසිරීම් නිරීක්ෂණය කිරීම මඟිනුයි. ඒ කාලයේදී ආර්ථික විද්‍යාව විෂයයක් ලෙස දියුණු කළ අය අතින් මේ හැසිරීම් තරමක් යාන්ත්‍රික විදිහට ගණිතමය ආකෘති තුළට ඇතුළු වුණා.

කොහොම වුනත් භෞතික විද්‍යා ආකෘති හා ආර්ථික විද්‍යා ආකෘති අතර එක් සුවිශේෂී වෙනසක් තිබෙනවා. ආර්ථික විද්‍යා ආකෘතියක් පිළිගැනෙන්නනම් යොදා ගන්නා ගණිතමය ආකෘතිය නිරීක්ෂණ සමඟ ගැලපීම අවශ්‍ය වුවත්, එය කිසිසේත්ම ප්‍රමාණවත් නැහැ. එය ඒ විදිහට ගැලපෙන්නේ ඇයි කියා පැහැදිලි කෙරෙන තර්කානුකූල හේතුවකුත් අවශ්‍යයි.

උදාහරණයක් විදිහට ඇපල් ගෙඩියක් ගහේ ඉඳල බිමට වැටෙන ආකාරය ගුරුත්වාකර්ෂණ ප්‍රවාදයෙන් පැහැදිලි කෙරෙනවා. මේ ප්‍රවාදය නිරීක්ෂණ සමඟ (යම් සීමාවන්ට යටත්ව) ගැලපෙනවා. ප්‍රවාදය පිළිගැනෙන්න මෙය ප්‍රමාණවත්. ඊට අමතරව ගලට ඔය ප්‍රවාදයෙන් විස්තර කරන ආකාරයට වැටෙන්න හේතුවක් තිබෙනවද කියන එක භෞතික විද්‍යාවේදී ප්‍රශ්නයක් වෙන්නේ නැහැ.

ආර්ථික විද්‍යා ප්‍රවාද මීට වඩා වෙනස්. මිල වැඩි වන විට භාණ්ඩයක් සඳහා වන ඉල්ලුම අඩුවනවා කියන එක නිරීක්ෂණ සමඟ ගැලපුණු පමණින්ම ඒ ප්‍රවාදයට වලංගු භාවයක් ලැබෙන්නේ නැහැ. ප්‍රවාදයට පිළිගැනීමක් ලැබෙන්නනම් මිල වැඩි වෙද්දී ඉල්ලුම අඩුවෙන්න මොනවා හෝ තර්කානුකූල හේතුවක් හෝ හේතු තිබිය යුතුයි.

ආර්ථික විද්‍යාවේදී නිතරම උත්සාහ දරන්නේ සහසම්බන්ධතා අතරින් හේතු ඵල සම්බන්ධතා වෙන් කර හඳුනා ගන්නයි. මෙය පහසු වැඩක් නොවන බව කිව යුතු නැහැ. ඒ වගේම තවමත් වෙනත් බොහෝ සමාන්තර විද්‍යාවන් සහසම්බන්ධතා සහ හේතු ඵල සම්බන්ධතා අතර වෙනසට එතරම්  සංවේදී වී නැහැ.

කලින් ලිපියෙන් කතා කළ කිසියම් රටක ශක්‍ය නිෂ්පාදනය හා නිපැයුම් පරතරය යන සංකල්ප දෙකෙන් කරන්නේ රටක ආර්ථික වර්ධනය සිදුවන පථයේ ගමන් මාර්ගය කොටස් දෙකකට විභේදනය කිරීමයි. මේ විදිහට කිසියම් දෙයක් තේරුම් ගැනීමේ පහසුව සඳහා සංරචක දෙකකට හෝ කිහිපයකට විභේදනය කිරීම නූතන විද්‍යාවන් වල බොහෝ විට සිදු කෙරෙන දෙයක්. ඒ විතරක් නෙමෙයි ජ්‍යෝතිෂ්‍යය වගේ විෂයකදී වුවත් ඔය වැඩේ ඔය විදිහටම වෙනවා.

කිසියම් දෙයක් අතීතයේ වෙනස් වී තිබෙන ආකාරයේ දැකිය හැකි රටාවන් හඳුනා ගත්තහම, ඒ රටාව ඉදිරියටත් වෙනස් නොවේය යන උපකල්පනය යටතේ, ඒ දෙය අනාගතයේ වෙනස් වනු ඇති ආකාරය පුරෝකථනය කළ හැකියි. ඒ වගේම, එය ඒ විදිහට වෙනස් වෙන්න හේතු වන කාරණා එකක් හෝ කිහිපයක් හඳුනා ගත හැකිනම් සහ එවැනි හේතුකාරක කිසියම් අයුරකින් වෙනස් කිරීමේ හැකියාවක් තිබෙනවානම් යම් තරමකට අනාගතය අපට අවශ්‍ය ආකාරයට වෙනස් කරන්න පුළුවන්.

ඔහොම කිවුවට ඔය කියපු හැම දෙයකම මොනවා හෝ අවුලක් හෝ අවුල් ගණනාවක් තියෙනවා. පළමුව, හේතුකාරකයක් සේ හඳුනා ගන්නා දෙයක් සහසම්බන්ධයක් පමණක් වෙන්න සැලකිය යුතු ඉඩක් තිබෙනවා. හඳුනාගෙන තිබෙන්නේ ඇත්තටම හේතුකාරකයක් වුවත් බොහෝ හේතුකාරක අවශ්‍ය පමණ කල් ඇතුව වෙනස් කරන්න අමාරුයි. සමහර හේතුකාරක කොහෙත්ම වෙනස් කරන්න බැහැ. ඒ වගේම, ඉතිහාසයේ කරුණු සිදුවූ ආකාරයටම අනාගතයේදීත් කරුණු සිදුවෙයි කියන එක ගැන කිසිම සහතිකයක් නැහැ.

රටක ආර්ථිකය දිගුකාලීනව වර්ධනය වෙන්නේ රේඛීය ආකාරයකට වඩා ඝාතීය ආකාරයකට කිට්ටු රටාවකට. ඒ කියන්නේ, හැම අවුරුද්දකම දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය ඉහළ යන්නේ නිශ්චිත ප්‍රමාණයකින් නෙමෙයි, නිශ්චිත ප්‍රතිශතයකින්.

රේඛීය වර්ධනයක් ගොඩක් අයට මනසින් චිත්‍රනය කර ගැනීම පහසුයි. නමුත් ඝාතීය ශ්‍රිතයක් මනසින් චිත්‍රණය කර ගැනීම ඊට වඩා අපහසු දෙයක්.

පහළ පන්ති වලදීම ඉගෙන ගන්න Y = mX + C ආකාරයේ සරල රේඛීය ප්‍රස්තාර ගැන ගොඩක් අය දන්නවා. ඕකේ C කියන්නේ අන්තඃඛණ්ඩය. එහෙමත් නැත්නම් කිසියම් ආරම්භක අවස්ථාවකදී Y වල අගය. m කියලා කියන්නේ රේඛාවේ බෑවුම. එහෙමත් නැත්නම්, X එක ඒකකයකින් වැඩි වෙනකොට Y කොයි තරමින් වැඩි වෙනවද කියන එක. මේකේ Y කියන්නේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය කියලත්, X කියන්නේ කාලය (අවුරුද්ද) කියලත් ගත්තොත්, m අවුරුද්දෙන් අවුරුද්දට වෙනස් වෙන නිසා රේඛීය සමීකරණයක් මේ වැඩේට යොදාගන්න බැහැ.

කොහොම වුනත් ඝාතීය ලෙස වර්ධනය වන විචල්‍යයක ලඝු අගය ගත්තොත් අපිට රේඛීය වර්ධනයක් දකින්න පුළුවන්. ඒ නිසා, දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ ලඝු අගය Y ලෙස ගත්තොත් අපට m වලට නියත අගයක් හොයා ගන්න උත්සාහ කරන්න පුළුවන්. ඒ නියත අගය වන්නේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ සාමාන්‍ය ආර්ථික වර්ධන වේගය. මේ වේගය රටින් රටට වෙනස් වන එකක් නිසා සංඛ්‍යාලේඛණ වලින්ම තමයි හොයා ගන්න වෙන්නේ. ඒ වගේම කාලයක් තිස්සේ වෙනස් නොවෙන නියත වර්ධන වේගයක් තියෙනවා කියන උපකල්පනයත් මෙතැන තියෙනවා.

මේ ආකාරයට කිසියම් රටක දිගුකාලීන සාමාන්‍ය ආර්ථික වර්ධන වේගය හොයා ගත්තට පස්සේ අපට පුළුවන් ඔය සාමාන්‍ය වර්ධන වේගයෙන්ම හැම අවුරුද්දේදීම ආර්ථිකය වර්ධනය වුනානම් එක් එක් අවුරුද්දේදී දකින්නට හැකි විය යුතු දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ ලඝු අගය හොයාගන්න. එය අනුසාරයෙන් තිබිය යුතු දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයත් හොයා ගන්න පුළුවන්. සැබෑ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය කුමක්ද කියා දන්න නිසා මේ දෙකේ වෙනසින් නිපැයුම් පරතරයත් හොයා ගන්න පුළුවන්.

පහසුවට රේඛීය ශ්‍රිතයක් වැඩේට යොදාගත හැකි වුවත් මේ වැඩේ කරන්න රේඛීය උපකල්පනය අවශ්‍යම නැහැ. රේඛීය උපකල්පනය ගැලපෙන්නේ නැත්නම් තරමක් සංකීර්ණ වෙනත් ශ්‍රිතයක් වුනත් යොදාගන්න පුළුවන්. දැනට අපි වඩා සරල හා පහසු විදිහට වැඩේ පටන් ගම්මු.

ලෝක බැංකුවේ වෙබ් අඩවියෙන් 1961 අවුරුද්දේ ඉඳලා ලංකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය පිළිබඳ ඇස්තමේන්තු බාගත කරගන්න පුළුවන්. ලංකාවේ මූර්ත දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ 2010 රුපියල් මිලියන වලින් තිබෙන ඇස්තමේන්තු වල ලඝු අගයන්ගේ ප්‍රස්ථාරයක් ඇන්දහම අපට පහත තිබෙන පළමු රූප සටහන ලැබෙනවා. මෙය ගණිතය හා එක්සෙල් පිළිබඳ මූලික දැනුමක් තිබෙන ඕනෑම කෙනෙකුට කළ හැකි අභ්‍යාසයක්. (කැමතිනම් කරල බලන්න.)

මේ ප්‍රස්ථාරයේ දැකිය හැකි විචල්‍යයේ (ලඝු දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ) පථය රේඛීය එකක් බවට කරන උපකල්පනය එතරම් නරක එකක් නොවන බවට ඔබ මා සමඟ එකඟ වනු ඇති. නමුත්, අපට මේ ප්‍රස්ථාරයේ දැකිය හැක්කේ සරල රේඛා ඛණ්ඩයක්ම නෙමෙයි. එය සරල රේඛා ඛණ්ඩයක් "වගේ එකක්" පමණයි. ඒ සරල රේඛා ඛණ්ඩයක් වගේ එක දිහා බලලා අපට එය ආකෘතිගත කිරීම සඳහා ගැලපෙන සරල රේඛා ඛණ්ඩයක් හොයා ගන්න පුළුවන් වුණොත් ඒකේ බෑවුම හොයා ගන්න එක සරල කරුණක්.

පහළ දෙවන රූප සටහනේ මම 1961-2005 කාලය සඳහා ඒ විදිහේ සරල රේඛීය ආකෘතියක් යෝජනා කරල තියෙනවා. සරල රේඛාවේ සමීකරණය පහළ තියෙනවා.

Y = 0.045*X - 74.86

මෙහි Y කියන්නේ ලඝු(දල දේශීය නිෂ්පාදිතය). X කියන්නේ අවුරුද්ද. X වෙනුවට 1961 ආදේශ කළාම පළමු ඇස්තමේන්තුව ලැබෙනවා.

දැන් මේ සමීකරණය අනුව, දිගුකාලීන ආර්ථික වර්ධනය වෙන්නේ 4.5%ක්. මෙය හරියටම හරි කියා මම කියන්නේ නැති වුණත් මගේ ඇස් වලට පේන්නේනම් ගැලපෙන බෑවුම මේ වගේ එකක් කියලයි. ඕනෑනම් අමාරුවෙන් 4.75%ක් දැම්මත්, 5.75%ක බෑවුමක් ගැනනම් හිතන්නවත් බැහැ.

මගේ සමීකරණය ගැලපෙන එකක් කියා ගත්තොත් අපට මේ කාලය තුළ එක් එක් අවුරුද්දේ තිබුණු නිපැයුම් පරතරය හොයාගන්න පුළුවන්. දෙවන රූප සටහනේ එය පැහැදිලිව නොපෙනන නිසා තුන්වන රූප සටහනේ අදාළ වෙනස විශාලනය කරල තියෙනවා. ඇතැම් පාඨ ග්‍රන්ථ වල තිබෙන ආකාරයේ සයින් වක්‍රයක් පෙනෙන්න නැතත් ඒ දිහා බැලුවහම ඉතා පැහැදිලිවම චක්‍රීය විචලනයක් දකින්න පුළුවන්. ජාතික ආදායම් ගිණුම් ඇස්තමේන්තු හදන ක්‍රමවේදය අංග සම්පූර්ණ එකක් නොවන නිසා සිග්නල් එකට නොයිස් (මිනුම් වරද) එකතු වෙන එක බොහොම සාමාන්‍ය තත්ත්වයක්.

හරි. මේ 2005 දක්වා තත්ත්වය. දැන් මේ රූප සටහන් අනුව බැලුවොත් 2005 වන විට තිබෙන්නේ සෑහෙන දුරට සමතුලිත තත්ත්වයක්. ඊට පස්සේ මොකද වුණේ කියන එක අපි ඊළඟ ලිපියෙන් බලමු.

(Image: http://www.dailymirror.lk/mobile/article/06-06-2015-78437.html)

තව දවස් තුනයි!

පළාත් පාලන මැතිවරණ වලට ඇත්තේ දින තුනකි. මීට පෙර මා මේ හා අදාළව ලිපි කිහිපයක් ලියා තිබේ. ඒ ලිපි ලිවීමෙන් මූලික වශයෙන්ම අදහස් කළේ ඉතා සංකීර්ණ ක්‍රමයක් වන අලුත් මැතිවරණ ක්‍රමය ගැන හා එහි ද්වීතියික බලපෑම් ගැන කතා කරන්නටය. මේ එක් ලිපියකට ප්‍රතිචාර දක්වමින් අපේ බ්ලොග් හිතවතෙකු වන නයනේ විසින් හා තවත් ඇනෝ කෙනෙකු විසින් ලියා තිබුණේ මගේ ලිපිය එජාපයට වාසි සහගත උපකල්පන මත ලියා ඇති එකක් බවයි.

බොහෝ දුරට බාහිර නිරීක්ෂකයෙකු ලෙස මේ මැතිවරණය දෙස බලන මට මේ මැතිවරණයේ ප්‍රතිඵලය පෞද්ගලිකව එතරම් වැදගත් එකක් නොවේ. ඒ නිසාම, ලියන ලිපියකින් කිසියම් දේශපාලන පක්ෂයකට හෝ කණ්ඩායමකට වාසියක් හෝ අවාසියක් සිදු වන්නේද යන්නත් එතරම් වැදගත් කරුණක් නොවේ.

මෙහි පළවන බොහොමයක් ලිපි කියවන්නේ දහසකට අඩු පිරිසකි. ඒ අයගෙන්ද අඩක් පමණ මෙවර මැතිවරණයේදී ඡන්දය භාවිතා කරන්නට වැඩි ඉඩක් නැති, ලංකාවෙන් පිටත ජීවත් වන අයයි. ඉතිරි අයගෙන් අති මහත් බහුතරය මැතිවරණය හා අදාළ ලිපියක් කියවන්නට එන්නේම තමතමන්ගේ පූර්ව නිගමන වල සිටිමිනි. ඒ නිසා, මේ අන්තිම මොහොතේ මෙහි මොනවා ලිවුවත් ඒ හේතුවෙන් එක ඡන්දයක් හෝ භාවිතා වන ආකාරය වෙනස් වේයැයි මා හිතන්නේ නැත.

මැතිවරණය කෙරෙහි නොගිණිය හැකි තරමේ ඉතා සුළු බලපෑමක් සිදුවීමේ අවදානමක් ඇතත්, මැතිවරණය ගැන මෙහි කතා කිරීමෙන් පසුව ගත වූ තෙසතියක පමණ කාලය තුළ "දැනගත්" අලුත් තොරතුරු හෝ සිදු වූ අලුත් දේවල් තුනක් නිසා මැතිවරණයට පෙර මෙහි තවත් සටහනක් යුතුයැයි සිතේ.

පළමුවැන්න මැතිවරණ ක්‍රමය ගැන වඩා නිවැරදි තොරතුරු දැනගන්නට ලැබීමයි. දෙවැන්න, මැතිවරණය ආසන්න කාලයේදී ජනාධිපති සිරිසේනගේ හැසිරීමයි. තෙවැන්න, මේ වන විට තැපැල් ඡන්ද භාවිතා කර අවසන් කර සිටින කිහිප දෙනෙකු මැතිවරණයේදී හැසිරී ඇති ආකාරයයි.

පළමුවැනි කරුණ වෙත මුලින්ම ගියහොත් දැන් කවුරුත් වාගේ දන්නා පරිදි මෙවර ඡන්ද පත්‍රිකා වල පක්ෂයේ හෝ කණ්ඩායමේ නම මිස අපේක්ෂකයින්ගේ නම් නැත. මගේ අදහස අනුව, ඇතැම් විට, මෙය මැතිවරණ පණතට යටින් මැතිවරණ කොමිසම මට්ටමේදී තීරණය වූවක් වන්නට පුළුවන. කොට්ඨාශ තුන් හාර දහසක් වෙනුවෙන් අනන්‍ය ඡන්ද පත්‍රිකා මුද්‍රණය කිරීමේ අපහසුව සැළකු විට මෙය ප්‍රායෝගික තීරණයකි. එය එසේ වූවත් නොවූවත්, මේ කරුණ නිසා මේ මැතිවරණ ක්‍රමයේ කොට්ඨාශ මන්ත්‍රී ධුර නිර්ණය වන ආකාරය පැරණි ඡන්ද කොට්ඨාශ ක්‍රමයෙන් වෙනස් වෙයි.

පැරණි ඡන්ද කොට්ඨාශ ක්‍රමය යටතේ බහු මන්ත්‍රී කොට්ඨාශයක මන්ත්‍රීධුර වෙනස් පක්ෂ වල අපේක්ෂකයින්ට ලබා ගන්නට හැකියාවක් තිබුණේය. පෙනෙන්නට ඇති ආකාරයට අලුත් ක්‍රමයට එවැනි ඉඩක් නැත. මෙහිදී මා නිවැරදි නොවන්නට පුළුවන. මා වැරදි නැත්නම්, මෙහි වාසිය තිබෙන්නේ බහු ආසන සහිත පළාත් පාලන බල ප්‍රදේශ වල වැඩිම ඡන්ද ලබාගැනීමේ ශක්‍යතාවය ඇති පක්ෂයටය.

ඉතිරි කරුණු දෙක ගැන කතා කරන්නට පෙර අවසන් වරට පැවති ප්‍රධාන මැතිවරණය වූ 2015 අගෝස්තු මැතිවරණයේ ප්‍රතිඵලය වෙත යා යුතුය. එය මෙවැන්නකි.

එජාපෙ: ඡන්ද ලක්ෂ 50.1 (45.7%)
එජනිස: ඡන්ද ලක්ෂ 47.3 (42.3%)
ජවිපෙ: ඡන්ද ලක්ෂ 5.4 (4.9%)
ද්‍රස: ඡන්ද ලක්ෂ 5.2 (4.6%)

රටේ සමස්ත ඡන්ද අනුව ප්‍රධාන කණ්ඩායම් හතර සතු වූ ශක්තිය ඉහත පරිදි වුවත්, අලුත් ක්‍රමයට වැදගත් වන්නේ මුළු රටෙන්ම ලබා ගන්නා ඡන්ද ප්‍රමාණය නොවේ. එක් එක් කොට්ඨාශය ඇතුළත ලබා ගන්නා ඡන්ද ප්‍රමාණයයි.

වත්මන් ඡන්ද ක්‍රමය යටතේ පළාත් පාලන මැතිවරණයකදී ඉහත ක්‍රමයටම ඡන්දය භාවිතා වුවහොත් ද්‍රවිඩ සන්ධානයට රටේ පළාත් පාලන ආයතන වලින් 10-12%ක පමණ බලය අත්පත් වනු ඇති නමුත් ඔවුන්ට වඩා ඡන්ද ලබාගත් ජවිපෙට රටේ කිසිදු පළාත් පාලන ආයතනයක බලය හිමිවන්නේ නැත. එමෙන්ම, එජනිසයට රටේ පළාත් පාලන ආයතන වලින් 47-48%ක පමණ බලය හිමි වනු ඇති අතර එජනිසයට වඩා වැඩිපුර ඡන්ද ලබාගත් එජාපෙට හිමි වනු ඇත්තේ පළාත් පාලන ආයතන වලින් 41-42%ක පමණ ප්‍රමාණයකි.

අප පැහැදිලිවම දන්නා පරිදි මෙවර මැතිවරණයේදී ඡන්ද බෙදී යනු ඇත්තේ 2015 අගෝස්තුවේදී බෙදී ගිය ආකාරයට නොවේ. එයට ප්‍රධාන හේතුව අලුත් පක්ෂයක් වන පොදුජන පෙරමුණේ ආගමනයයි. මේ ගැන විශ්ලේෂණය කරන්නට පෙර ද්‍රවිඩ සන්ධාන හා ජවිපෙ සාධක ඉවත් කළ විට තත්ත්වය වඩා සරල වේ.

සමීකරණයෙන් ද්‍රවිඩ සන්ධාන සාධකය ඉවත් කිරීම ඉතා පහසුය. ඔවුන්ට තනිකරම වාගේ තිබෙන්නේ ප්‍රාදේශීය ඡන්ද පදනමක් නිසා මේ ඡන්ද කිසියම් ප්‍රමාණයකින් වෙනස් වූවා කියා ඔවුන්ට වෙනත් ප්‍රදේශ වලින් ජයග්‍රහණ හිමි වන්නේ හෝ ඔවුන්ට ජයග්‍රහණය කළ හැකි තැන් වලදී පරාජය වන්නේ නැත. ඒ නිසා, අපට ඉතා පහසුවෙන්ම ඔවුන්ගේ කොටස ඉවත් කර ඉතිරි කොටසට අවධානය යොමු කළ හැකිය.

පසුගිය මහ මැතිවරණයේදීද ද්‍රවිඩ සන්ධානය ඉක්මවා ඡන්ද ලබාගත් ජවිපෙ විසින් මෙවර තරමක් වැඩි ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් ලබා ගනු ඇතැයි සිතිය හැකිය. සමානුපාතික නියෝජන ක්‍රමය හේතුවෙන් ඔවුන් ලබන ඡන්ද අනුපාතයට ආසන්න ලෙස සමානුපාතික මන්ත්‍රී ධුර ගණනක්ද ජවිපෙ විසින් ලබාගනු ඇත. එහෙත්, ඔවුන්ට පළාත් පාලන ආයතනයක බලය පිහිටුවන්නට ලැබෙන්නට ඇති ඉඩකඩ ඉතාම අවමය.

ජවිපෙ විසින් ඉතිහාසයේදී 9% ඉක්මවන ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් වාර්තා කර ඇති අතර තිස්සමහාරාම ප්‍රාදේශීය සභා බල ප්‍රදේශය තුළ මුල් තැනට එන්නට පවා සමත්වී තිබේ. ප්‍රාදේශීය සාධක හෝ වෙනත් කරුණක් නිසා යම් හෙයකින් මෙවර ජවිපෙ කිසියම් පළාත් පාලන ආයතනයක බලය පිහිටවන්නට සමත් වූවද ඒ හේතුවෙන් ලංකාවේ ජාතික දේශපාලන බලතුලනයේ මහා ලොකු වෙනසක් සිදු වන්නේ නැත.

ජවිපෙ හා ද්‍රවිඩ සංවිධාන සාධක ඉවත් කළ විට ඉතිරි වන්නේ එජාපෙ, පොදුජන පෙරමුණ හා එජනිස යන ප්‍රධාන දේශපාලන බලවේග තුනයි. මීට අමතරව නුවරඑළියේදී හා නැගෙනහිරදී සුළු ජාතික දේශපාලන පක්ෂ විසින් කරනු ඇතැයි සිතිය හැකි බලපෑම ගැන කතා කරන්නට අප කාලය මිඩංගු කරන්නේ නැත.

එජාපෙ, පොදුජන පෙරමුණ හා එජනිස අතර ඡන්ද බෙදීයාමට ඉඩ ඇති ආකාරය පුරෝකථනය කිරීම සරල කටයුත්තක් නොවේ. එහෙත්, අලුත් මැතිවරණ ක්‍රමය අනුව සිදු විය හැකි විවිධ ආකාරයන්හි ඡන්ද බෙදීම් අවසන් ප්‍රතිඵලයට බලපාන ආකාරය තේරුම් ගැනීම සඳහානම් අවශ්‍ය වන්නේ මැතිවරණ ක්‍රමය පිළිබඳ තාක්ෂණික දැනුමක් පමණි.

කලින් ලිපියකින්ද පැහැදිලි කළ පරිදි, බලයේ සිටින සෑම ආණ්ඩුවක් මෙන්ම මේ ආණ්ඩුවද මේ මැතිවරණය පවත්වන්නේ ඔවුන්ට වඩාත්ම වාසිදායක තත්ත්වයන් යටතේදීය. මේ වාසිය එජාපයට ලැබෙන්නේ ප්‍රධාන වශයෙන්ම එජනිසයේ 2015 ඡන්ද පදනම දෙගොඩකට බෙදී තිබීම තුළය.

ලිපියේ පෙර පෙන්වා දී ඇති පරිදි 2015 අගෝස්තුවේදී රටේ වැඩි ප්‍රදේශ ගණනකදී ඉදිරියෙන් සිටියේ එජනිසය වුවත්, එජාපය එජනිසයට වඩා 3.4%ක ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් ලබාගත්තේය. මෙයින්ද පැහැදිලි වන පරිදි, එජනිසය ඉදිරියෙන් සිටි බොහෝ තැන් වලදී ඔවුන් ගත් වැඩි ඡන්ද ප්‍රතිශතයට වඩා විශාල වැඩි ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් එජාපෙ ඉදිරියෙන් සිටි තැන් වලදී ඔවුන්ට ලැබී තිබුණේය. මේ වෙනස එළැඹෙන මැතිවරණ ප්‍රතිඵලයට සැලකිය යුතු බලපෑමක් කරයි.

පසුගිය මහ මැතිවරණයේදී එජාපය විසින් ලබාගත් ඡන්ද ප්‍රමාණය ජනාධිපතිවරණයේදී මෛත්‍රීපාල සිරිසේන විසින් ලබාගත් ඡන්ද ප්‍රමාණයෙන් ජවිපෙ හා ද්‍රවිඩ සන්ධානයේ ඡන්ද අඩු කළ විට ඉතිරිවන ප්‍රමාණයට ආසන්නව සමානය. මේ ඡන්ද ලක්ෂ 50 ඇතුළත මෛත්‍රීපාල සිරිසේනගේ ශ්‍රීලනිප ඡන්ද ඇත්තේ ඉතා සීමිත ප්‍රමාණයකි. එහෙත්, එජාප ඡන්ද වලට අමතරව පාවෙන ඡන්ද සැලකිය යුතු ප්‍රමාණයක්ද මේ ඡන්ද ලක්ෂ පණහ ඇතුළත තිබේ. ඒ නිසා, එජාපයේ සැබෑ ඡන්ද පදනම ලක්ෂ 40ක් පමණ විය හැකිය.

එජාපයට එරෙහිව ඇති ජනප්‍රිය චෝදනා හේතුවෙන් එජාපයේම ඡන්ද ඔවුන්ට අහිමි වෙන්නේ නැත. එහෙත්, ඉතිරි පාවෙන ඡන්ද වලින් යම් ප්‍රමාණයක් එජාපයට අහිමි විය හැකිය. එක පැත්තකින් ජවිපෙ විසින් මේ ඡන්ද වලට කෙළ හලද්දී අනික් පැත්තෙන් මෛත්‍රීපාල සිරිසේන විසින් එජාපයට පහර ගසන්නේ ජවිපෙ වෙත යන්නට නොදී මේ ඡන්ද එජනිසය වෙත රඳවා ගන්නටය.

කෙසේ වුවත්, වැදගත්ම කරුණ වන්නේ 2015 අගෝස්තුවේදී එජනිසය වෙත ආකර්ෂණය වූ පාවෙන ඡන්ද බොහෝ දුරට නාගරික හා අර්ධ නාගරික ඡන්ද මිස ග්‍රාමීය ඡන්ද නොවන බවයි. ඒ නිසා, මේ පාවෙන ඡන්ද වලින් කොටසක් අහිමි වීම එජාපයේ ග්‍රාමීය ඡන්ද පදනමට එතරම් බල නොපායි.

මහා මැතිවරණයේදී එජාපය වැඩිපුරම ඉදිරියෙන් සිටියේ නාගරික හා අර්ධ නාගරික ප්‍රදේශ වලදීය. ඒ ප්‍රදේශ වල එජාපය හා එජනිසය අතර විශාල ඡන්ද පරතරයක් තිබුණේය. ඒ නිසා, එජාප ඡන්ද වලින් සැලකිය යුතු ප්‍රතිශතයක් අඩු වුවත් තව දුරටත් එම ප්‍රදේශ වල ඉදිරියෙන්ම සිටින්නට එජාපයට පුළුවන.

මෙයින් වෙනස්ව, ග්‍රාමීය ප්‍රදේශ වලදී පොදුජන පෙරමුණට ඉදිරියට එන්නටනම් 2015 ඡන්ද වලින් විශාල ප්‍රමාණයක් ඔවුන්ට ලබාගන්නට සිදු වේ. එසේ නැත්නම් සිදුවන්නේ ඒ ප්‍රදේශ වල මුල් තැන එජාපයට යාමයි.

එජනිසය 2015 අගෝස්තුවේදී ලබාගත් ඡන්ද විශාල ප්‍රමාණයක් රාජපක්ෂවාදීන්ගේ ඡන්ද වුවත්, ඒ අතර එසේ නොවන සම්ප්‍රදායික ශ්‍රීලනිප ඡන්දද තිබේ. එමෙන්ම, බලය ඇති පැත්තට වැටෙන පාවෙන ඡන්දද යම් ප්‍රමාණයක් ඒ ගොඩේ තිබේ.

අගෝස්තු මහමැතිවරණයේදී එජනිසය විසින් ලබාගත් ඡන්ද ප්‍රමාණය ජනාධිපතිවරණයේදී මහින්ද රාජපක්ෂ විසින් ලබාගත් ඡන්ද ප්‍රමාණයට වඩා ලක්ෂ 10කින් පමණ අඩු විය. මෙසේ අඩු වුණේ යුද්ධයෙන් පසු මහින්ද රාජපක්ෂ වෙත ආකර්ෂණය වී තිබුණු පාවෙන ඡන්දයි. මහ මැතිවරණයේදී ඒ ඡන්ද වෙනත් කිසිදු පක්ෂයක් වෙත සම්ප්‍රේෂණය වූයේ නැත. ආණ්ඩු පෙරලන මැතිවරණයක් නොවන මේ මැතිවරණයෙදී ඒ ඡන්ද නැවත භාවිතා වනු ඇතැයි සිතිය නොහැකිය.

එජනිස ප්‍රාදේශීය නායකයන් විශාල ප්‍රමාණයක් මේ වන විට සිටින්නේ පොදුජන පෙරමුණ සමඟය. බොහෝ ශ්‍රීලනිප පාක්ෂිකයින් දැන් ශ්‍රීලනිපය ලෙස හඳුනාගන්නේද පොදුජන පෙරමුණයි. එහෙත්, නිල වශයෙන් එජනිසය හා ශ්‍රීලනිපය තවමත් තිබෙන්නේ මෛත්‍රීපාල සිරිසේන භාරයේ වන අතර එම කණ්ඩායම සමඟද ප්‍රාදේශීය නායකයින් යම් කිසි ප්‍රමාණයක් සිටිති.

බොහෝ දෙනෙකු එකඟ නොවන්නේ එජනිස ඡන්ද පොදුජන පෙරමුණ හා ශ්‍රීලනිපය වෙත බෙදී යනු ඇත්තේ කෙසේද යන කරුණේදීය. එජනිස ඡන්ද වලින් පොදුජන පෙරමුණ වෙත ලැබෙනු ඇති ප්‍රමාණය පිළිබඳව 50% සිට 95% පමණ දක්වා විවිධ පුරෝකථන ඉදිරිපත් වී තිබේ. කෙසේ වුවත්, හැමදෙනෙක්ම පාහේ එකඟ වන කරුණු වන්නේ එජනිස ඡන්ද වැඩි ප්‍රමාණයක් පොදුජන පෙරමුණ විසින් ලබාගනු ඇති බව හා එජනිසයද එයින් කිසියම් හෝ ප්‍රමාණයක් ලබා ගන්නා බවයි.

මගේ පෞද්ගලික ඇස්තමේන්තුව වූයේ එජනිස ඡන්ද වලින් 65-80% අතර ප්‍රමාණයක් පොදුජන පෙරමුණ විසින් ලබාගනු ඇති බවයි. එසේ වුවහොත් එජනිසය වෙත ඉතිරි වන්නේ මහමැතිවරණයේදී ලබාගත් ඡන්ද වලින් 20-35%ක් පමණ හෙවත් රටේම ඡන්ද වලින් 8%-15% අතර ප්‍රමාණයක් බවයි. ඒ අනුව, එජනිසය ජවිපෙට වඩා ඉදිරියෙන් සිටිනු ඇත.

කෙසේවුවත්, එජනිසය හා පොදුජන පෙරමුණ අතර ඡන්ද බෙදීයන ආකාරයේ විශාල ප්‍රාදේශීය විෂමතා දකින්නට හැකි වනු ඇත. ඇතැම් ප්‍රදේශ වලදී එජනිසය ජවිපෙටද වඩා පසුපසට වැටෙන්නට මෙන්ම මුල් තැනටම වුවද පැමිණෙන්නට ඉඩ තිබේ. එහෙත්, එජනිසය විසින් තනිව ප්‍රාදේශීය සභාවක බලය පිහිටුවීමට විශාල ඉඩක් නැත.

ද්‍රවිඩ සන්ධානය විසින් ජයග්‍රහණය කරනු ඇති ප්‍රදේශ හැරුණු විට ඉතිරි පෙදෙස් වල පළාත් පාලන ආයතන බල ප්‍රදේශ තුළ මුල් තැනට පැමිණෙනු ඇත්තේ එජාපය හෝ පොදුජන පෙරමුණයි. පොදුජන පෙරමුණ විසින් ජයග්‍රහණය කරන්නට ඉඩ ඇති බල ප්‍රදේශ ගණන තීරණය වෙන්නේ ඔවුන් විසින් ආකර්ෂණය කර ගන්නා එජනිස ඡන්ද ප්‍රතිශතය මතය.

පොදුජන පෙරමුණේ ඡන්ද ප්‍රතිශතය මහා මැතිවරණයේ ප්‍රතිශතයමනම් එජාපය හා පොපෙ අතර පළාත් පාලන ආයතන බෙදී යනු ඇත්තේ 41-42%: 47-48% වැනි අනුපාතයකටය. එහෙත්, එය එසේ වන්නට වැඩි ඉඩක් නැත.

පොදුජන පෙරමුණ විසින් අගෝස්තු ඡන්ද වලින් 90%ක් පමණක් ලබාගත්තොත් ඉහත අනුපාතය 53-54% : 35-36% ලෙසත්, මෙය අගෝස්තු ඡන්ද වලින් 80% මට්ටමට වැටුණොත් 66-67 : 22-23% ලෙසත් වෙනස් වනු ඇත. පොදුජන පෙරමුණ 70% මට්ටමට වැටුණහොත් ඉහත අනුපාතය 73-74%: 15-16% ලෙස තවදුරටත් වෙනස් වේ.

දැනට ඡන්දය භාවිතා කර අවසන් හෝ තීරණය කර අවසන් අය දෙස බැලූ විට පෙනෙන්නේ මෙවර රැල්ල තිබෙන්නේ ආණ්ඩුවෙන් ප්‍රතිවිරුද්ධ පැත්තට බවයි. රැල්ල ගහන්නේ එජාපයට හා එජනිසයට අවාසිදායක හා පොදුජන පෙරමුණට හා ජවිපෙට වාසිදායක ලෙසටය. මේ තත්ත්වයට මෛත්‍රීපාල සිරිසේනගේ අවසන් සති දෙක තුනේ ක්‍රියාකාරීත්වයද බලපා ඇත.

දැනට ඡන්දය ප්‍රකාශ කර අවසන්ව සිටින්නේ මැතිවරණ රාජකාරි වල නියැලෙන රජයේ නිලධාරීන් හා ආරක්ෂක හමුදා /පොලීසි වල පිරිස්ය. රටේ සාමාන්‍ය ජනතාවට සාපේක්ෂව මේ කණ්ඩායමේ "රාජපාක්ෂික භාවය" කොහොමටත් වැඩිය. මේ අය අතරින් ඇතැම් අය පසුගිය ප්‍රධාන මැතිවරණ දෙකේදී රාජපක්ෂලාට එරෙහිව ඡන්දය පාවිච්චි කළත් ඔවුන් බොහෝ දෙනෙකුට මහින්ද රාජපක්ෂ යනු තවමත් වීරයෙකි. රාජ්‍ය සේවකයින්ට මෙන්ම ආරක්ෂක හමුදා හා පොලීසි වල සාමාජිකයින්ටද මේ ආණ්ඩුවේ ක්‍රියාමාර්ග එතරම් දිරවන්නේ නැති වන්නට හේතු තිබේ. ඒ නිසා, දෙවසරකට පෙර යහපාලනය වෙත ආකර්ෂණය වුනු ඡන්ද වලින් යම් කොටසක්, විශේෂයෙන්ම තැපැල් ඡන්ද, මෙවර පොදුජන පෙරමුණ වෙත ආකර්ෂණය වී ඇති බවක්ද පෙනෙන්නට තිබේ. එහෙත්, මේ තත්ත්වය මේ කුලකයට සුවිශේෂී තත්ත්වයක් මිස රටටම පොදු තත්ත්වයක් නොවේ.

ලංකාවේ ඡන්ද භාවිතා වීමේදී බලය ඇති පැත්තට රැල්ල කැරකීම ඉතා සාමාන්‍ය තත්ත්වයකි. පසුගිය මහ මැතිවරණයට පෙර රාජපක්ෂවාදීන්ට "ජනාධිපතිවරයාගේ අයිතිය" අවශ්‍ය වුණේ ඒ නිසාය. එහෙත්, මෛත්‍රීපාල සිරිසේන විසින් අවසන් මොහොතේ විවෘත ලිපියක් ලියමින් තමන් සිටින්නේ එජාපෙ සමඟ බව සංඥා කිරීම නිසා රාජපක්ෂවාදී කණ්ඩායමේ සැලසුම් ව්‍යවර්ථ විය.

මේ වෙලාවේ මෛත්‍රීපාල සිරිසේන සිටින්නේ වෙනම උපාය මාර්ගයකය. ඔහු එජාපයට දිගට හරහට පහර දෙයි. එහෙත්, එජාපය ප්‍රති ප්‍රහාර එල්ල කරනු නොපෙනේ. ඇතැම් අය මෙය යහපාලන කණ්ඩායමේ සැලසුමක් ලෙස දකිති. තවත් අය සැබෑ ගැටුමක් ලෙස දකිති. මෙය ආරම්භ වූයේ කෙළෙසකින් වුවත් මේ වන විටනම් ගැටුම එජාපයට අවාසිදායක වන තරමට දුරදිග ගොස් තිබේ. එජාපය මේ ප්‍රහාර හමුවේ ජනාධිපතිවරයාට ප්‍රතිප්‍රහාර එල්ල නොකරන්නේ ජනාධිපතිවරයා දැන් මොනවා කිවුවත් ඇත්තටම සිටින්නේ තමන්ගේ පිලේ බව ඡන්දදායකයින්ට ඇඟවීම ඔවුන්ට වාසිදායක නිසාය.

එජාපය හා එජනිසය වෙනවෙනම මැතිවරණයට ඉදිරිපත් වීම තුළ තිබුණේ එජාපයේ ගේමකි. මේ ගේම අපේක්ෂිත පරිදිම ඉදිරියට ඇදුනානම් මැතිවරණය අවසන් වන්නේ එජාපයට විශාල ජයග්‍රහණයක් ලබා දෙමිනි. එසේ වූවානම්, මැතිවරණය අවසන් වන විට මෛත්‍රීපාල සිරිසේනද අවලංගු කාසියක් බවට පත් විය හැකිව තිබුණි.

ගැටුම මෙතරම් දුරදිග නොගොස් එජාපය හා එජනිසය වෙනවෙනම තරඟ කිරීම පමණක් සිදු වූවානම් රටේ ඡන්දදායකයින් මේ කණ්ඩායම් දෙක හඳුනාගන්නේ බලය ඇති කණ්ඩායමේ සංරචක දෙකක් වශයෙනි. යහපාලන ගොඩේ සිටි එජාප සාමාජිකයින් කොහොමටත් එම පක්ෂය වෙනුවෙන් ඡන්දය භාවිතා කරනු ඇති අතර පාවෙන ඡන්දදායකයින් බොහෝ විට එජනිසය වෙත ඡන්දය භාවිතා කළ හැකිව තිබුණේය. ඒ ඔවුන්ට අලියාගෙන් ගන්නට වැඩ තිබෙන අතරම අලියාව පාලනය කළ හැකි හොඳ හෙණ්ඩුවක්ද අවශ්‍යව තිබෙන බැවිනි.

යහපාලන ඡන්ද කුට්ටියට ජවිපෙද ඉව අල්ලමින් සිටියේය. මෛත්‍රීපාල සිරිසේන විසින් එජාපයට ප්‍රහාර ආරම්භ කිරීමේ එක් අරමුණක් වූයේ මේ ඡන්ද ජවිපෙන් ආරක්ෂා කර ගැනීමයි. දෙවන අරමුණ වූයේ එජනිස ඡන්ද එජාප විරෝධී පොදුජන පෙරමුණ වෙත යා නොදී රැක ගැනීමයි.

ඉහත සැලසුමෙන් එජාපයට විශේෂ වාසියක් තිබුණේ නැත. එජාප ජයග්‍රහණය සඳහා අවශ්‍ය වූයේ යහපාලන ඡන්ද පොදුජන පෙරමුණ වෙත නොයාම හා එජනිස ඡන්ද සියල්ලම පොදුජන පෙරමුණ වෙත නොයාම පමණි. මෙය ළඟා කර ගැනීමට අසීරු ඉලක්කයක් වූයේ නැත.

මෛත්‍රීපාල සිරිසේන දැන් කියන්නේ එජාපයේ සිටින්නේත් හොරු බවත්, හොරු අල්ලන්නට බැරි වුණේ එජාපය නිසා බවත්ය. එහෙත්, මේ ප්‍රකාශය නිසා ඔහුගේ ඡන්ද කිසිසේත්ම වැඩිවෙන්නේ නැත. මේ ප්‍රකාශ නිසා ඡන්දදායකයින්ට ඒත්තු යන්නේ ආණ්ඩුව ඇතුළේ එජනිසයට බලයක් නැති බවයි. බලය තිබෙන්නේ එජාපය සතුව බවයි. මේ සමඟම සිදුවන්නේ ආණ්ඩු බලය නිසා එජනිසයට ආකර්ෂණය විය හැකිව තිබුණු ඡන්ද නොලැබී යාමයි.

ඒ සමඟම යහපාලනය සමඟ සිටි පාවෙන ඡන්ද වලටද මේ ප්‍රකාශ හරහා කරන්නේ නිශේධනාත්මක බලපෑමකි. ඔවුන්ගේ පැත්තෙන් බැලූ විට, ඔවුන් බලාපොරොත්තු වූ පරිදි ආණ්ඩුව හොරු අල්ලා නැති අතර ඊටත් වඩා ලොකු හොරකම් කර තිබේ. දෙගොල්ලන්ම හොරු බව පැත්තකින් තිබ්බොත් රාජපක්ෂලා මොනවා හරි දෙයක් කරයි. මේ ආණ්ඩුව පතෝලය. බොහෝ ග්‍රාමීය ඡන්දදායකයින්ගේ ඇසින්, මෛත්‍රීපාලට එජාපයට එරෙහි වන්නට තරම් හැකියාවක් නැති අතර ඒ හැකියාව තිබෙන්නේ රාජපක්ෂලාටය. අවසාන වශයෙන් මෛත්‍රීගේ ප්‍රහාර හේතුවෙන් සිදුවන්නේ පොදුජන පෙරමුණේ ඡන්ද ඉහළ ගොස් (අඩුවෙන් පහළ ගොස්) එජාප ඡන්ද පහළ යාමයි. ඒ හැර, එජනිස ඡන්ද වැඩිවීමක්නම් සිදුවන්නේ නැත.

අවසන් සති කිහිපයේ සිදුවූ මේ බලපෑම් තිබුණත්, එජාපයට තවදුරටත් පළාත් පාලන ආයතන වැඩි ප්‍රමාණයක බලය පිහිටුවන්නට අසීරු නොවනු ඇති නමුත් පොදුජන පෙරමුණටද සැලකිය යුතු ජයග්‍රහණ ප්‍රමාණයක් ලැබෙනු ඇත. එජනිසයේ ඡන්ද වැඩි නොවූවත්, ප්‍රධාන බලවේග අතර වෙනස අඩු වීම නිසා එජනිසයට වැඩි ආයතන ගණනක තීරක බලය ලැබෙනු ඇත. ඒ තීරක බලයේ වාසිය ලබමින් පොදුජන පෙරමුණ මුල් තැනට පැමිණි, එහෙත් බහුතරය නොලැබූ පළාත් පාලන ආයතන කිහිපයකද එජාපය හා එජනිසය එක්ව බලය පිහිටුවන්නට ඉඩ තිබේ. එනයින් බලන විට, මෛත්‍රීපාල සිරිසේනගේ ප්‍රහාර වලින් අවසාන වශයෙන් ඔහුට සිදුවනු ඇත්තේ වාසියකි.

මේ කිසිවක් අනාවැකි නොවේ. සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකු ලෙස මට හිතෙන හැටි පමණි. හරියටම වෙන්නේ කුමක්ද කියා දින තුනකින් බලාගත හැකි වනු ඇත.

ග්‍රවුන්ඩ්හොග්ගේ කාලගුණ අනාවැකි

අද (පෙබරවාරි 2) උතුරු ඇමරිකාවේ ග්‍රවුන්ඩ්හොග් දිනයයි. ග්‍රවුන්ඩ්හොග් කියන්නේ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේදී හා කැනඩාවේදී දැකිය හැකි තරමක් විශාල බිම් ලේනුන් වර්ගයකි.

ජනප්‍රවාදය අනුව, ග්‍රවුන්ඩ්හොග් දිනයේදී ග්‍රවුන්ඩ්හොග් ශිශිර නිද්‍රාවෙන් අවදි වී උගේ ගුලෙන් එළියට පැමිණේ. එසේ පැමිණි විට වලාකුළු වලින් තොර පැහැදිලි අහසක් සහිත කාලගුණයක් තිබී ඌට උගේ හෙවනැල්ල දකින්නට ලැබුණොත් ග්‍රවුන්ඩ්හොග් නැවතත් උගේ ගුලට රිංගයි. එසේ වුවහොත් තවත් සති හයක් යන තුරු ශීත කාලය අවසන් නොවේ.

යම් හෙයකින් ග්‍රවුන්ඩ්හොග් දිනයේදී අහස වලාකුළු වලින් බරව තිබීම නිසා ග්‍රවුන්ඩ්හොග්ට උගේ හෙවනැල්ල නොපෙණුනොත් ඌ එසේ ආපසු ගුලට රිංගන්නේ නැත. එසේ වන අවුරුදු වලදී, ශීත කාලය ඉක්මණින් අවසන් වී වසන්ත කාලය කලින්ම පැමිණේ.

ග්‍රවුන්ඩ්හොග්ව පැත්තකින් තිබ්බොත් මේ ප්‍රවාදය අනුව පෙබරවාරි දෙවෙනිදා අහස දෙස බලා ඉදිරියේ එළඹෙන වසන්ත කාලය ගැන අදහසක් ගන්නට පුළුවන.

ග්‍රවුන්ඩ්හොග් ප්‍රවාදය ජර්මානු සංක්‍රමණිකයින් විසින් ඇමරිකාවට රැගෙන ආ එකකි. ජර්මන් ප්‍රවාදයේ සිටි බැජර් වෙනුවට උතුරු ඇමරිකාවේදී ග්‍රවුන්ඩ්හොග් ආදේශ වී ඇත.

ඇතැම් විශ්ලේෂකයින් විසින් කාලගුණ දත්ත ඇසුරෙන් ග්‍රවුන්ඩ්හොග් ප්‍රවාදය පරීක්ෂාවට ලක්කර ඇති අතර ඒ අනුව පෙනී ගොස් ඇත්තේ ග්‍රවුන්ඩ්හොග්ගේ කාලගුණ අනාවැකිය නිවැරදි වීමේ සම්භාවිතාව 50%කටත් වඩා අඩු බවයි. වෙනත් අයුරකින් කියනවානම් අහඹු අනාවැකියක් නිවැරදි වන්නට මීට වඩා සම්භාවිතාවක් ඇති බවයි. කෙසේවුවත්, ග්‍රවුන්ඩ්හොග් ප්‍රවාදය උතුරු ඇමරිකානුවන් අතර ජනප්‍රිය එකකි.

කාලගුණ අනාවැකි කීම පහසු කටයුත්තක් නොවේ. මෙවර ලංකාවේ පළාත් පාලන මැතිවරණ ප්‍රතිඵල ගැන අනාවැකි කීමද වෙනදාට වඩා අසීරු කටයුත්තක් බව පෙනේ. සාමාන්‍යයෙන් ලංකාවේ මැතිවරණයක් ආසන්න වෙද්දී බර කර අනාවැකි කියන අනාවැකිකරුවන් බොහෝ දෙනෙකුගෙන් මෙවර ලොකු සද්දයක් ඇහෙන්නේ නැත.

(Image: https://kids.nationalgeographic.com/animals/groundhog/#groundhog-with-babies.jpg)

අළුත් මැතිවරණ ක්‍රමය

පළාත් පාලන මැතිවරණයේ ප්‍රතිඵල ගැන කතා කරන්නට පෙර අලුත් මැතිවරණ ක්‍රමය ගැන පැහැදිලි කිරීමක් කළ යුතුය. පළමුවෙන්ම කියන්නට තිබෙන්නේ මේ අලුත් මැතිවරණ ක්‍රමය, ලංකාවේ සාමාන්‍ය ඡන්දදායකයෙකුට තේරුම් ගැනීමට ඉතා  අපහසු, සංකීර්ණ ක්‍රමයක් බවයි. මෙයට ආසන්නව සමාන මැතිවරණ ක්‍රම තිබෙන්නේ ජර්මනිය, නවසීලන්තය, බොලීවියාව හා ලෙසෝතෝ වැනි සීමිත රටවල් ගණනක පමණක් වන අතර එම රටවලද මේ මැතිවරණ ක්‍රමය හඳුන්වා දෙනු ලැබ විශාල කාලයක් ගත වී නැත. එමෙන්ම, ලංකාවේ ක්‍රමය පෙර කී කිසිදු රටක පවතින ක්‍රමයකට හරියටම සමානද නැත.

තවමත් ලෝකයේ වඩාත්ම ජනප්‍රිය මැතිවරණ ක්‍රමය කොට්ඨාශ ක්‍රමයයි. මේ ක්‍රමයේදී කිසියම් මැතිවරණ බල ප්‍රදේශයකින් වැඩිම ඡන්ද ලබා ගන්නා අපේක්ෂකයා තනතුරට තේරී පත් වේ. මෙය දේශපාලන පක්ෂ වලට වඩා අපේක්ෂකයින්ට ප්‍රමුඛත්වය ලැබෙන ක්‍රමයකි.

ලංකාවට සර්වජන ඡන්දය හඳුන්වා දුන් තැන් සිට ජේආර් ජයවර්ධන විසින් සමානුපාතික නියෝජන ක්‍රමය හඳුන්වා දෙන තුරු ලංකාවේ මැතිවරණ පැවැත්වුණේ කොට්ඨාශ ක්‍රමයටය. මැතිවරණ හඳුන්වා දුන් මුල් කාලයේදී ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙකුට දේශපාලන පක්ෂ එතරම් වැදගත් නොවූ අතර වඩා වැදගත් වූයේ මැතිවරණය සඳහා ඉදිරිපත් වන පුද්ගලයා කවුද යන්නයි. එහෙත්, කාලයත් සමඟ පුද්ගල සාධකය ඉක්මවා පක්ෂ සාධකය ඉස්මතු විය. කොට්ඨාශ ක්‍රමයට පැවැත්වුණු අවසන් පාර්ලිමේන්තු මහ මැතිවරණය වූ 1977 මැතිවරණයේදී එජාප ලකුණින් තරඟ කළ බොහෝ දෙනෙකු පාර්ලිමේන්තුවට ගියේ එම පක්ෂයේ නියෝජිතයා වීම නිසා මිස පුද්ගලයෙකු ලෙස ලැබූ ඡන්ද නිසා නොවේ. එහෙත්, ඉන් පසුව ජේආර්ගේ කාලයේදීම  ඇතැම් තැන් වල කොට්ඨාශ ක්‍රමයට පැවැත්වුණු අතුරු මැතිවරණ වලදීත් පුද්ගල සාධක වලට සැලකිය යුතු තැනක් ලැබුණේය.

ජේආර්ගේ ආණ්ඩුව විසින් හඳුන්වා මුලින්ම දෙනු ලැබූ සමානුපාතික නියෝජන ක්‍රමය තනිකරම පක්ෂයට මුල් තැන දෙන, පුද්ගල සාධකයට කිසිදු වැදගත් කමක් නොතිබුණු ක්‍රමයකි. මේ ක්‍රමය මුලින්ම හඳුන්වා දෙන විට එහි මනාප ගැසීමක් තිබුණේ නැත. එමෙන්ම, මන්ත්‍රීවරයෙකුට පක්ෂය මාරු කිරීමේ හැකියාවක් තිබුණේද නැත. කෙසේ වුවද, 1981 සංවර්ධන සභා මැතිවරණයෙන් පසු, ප්‍රධාන මැතිවරණයක් පවත්වන්නට පෙරම සමානුපාතික නියෝජන ක්‍රමය සංශෝධනය වී පක්ෂය මඟින් තීරණය කරන ලැයිස්තු අනුපිලිවෙල වෙනුවට මනාප ක්‍රමය ආදේශ විය. එමෙන්ම සල්ලන් වීමට අවශ්‍ය ප්‍රතිශතයද 12.5% සිට 5% දක්වා අඩු විය. මනාප ක්‍රමය නිසා පුද්ගල සාධකයට කිසියම් තැනක් ලැබුණත්, කිසියම් ආසනයකට නිශ්චිත මන්ත්‍රී වරයෙකු නොසිටීම මේ ක්‍රමයේ තිබුණු අඩුපාඩුවකි.

ජේආර් ජයවර්ධන විසින් සමානුපාතික නියෝජන ක්‍රමය හඳුන්වා දුන්නේ එජාපයට "සදහටම" බලයේ සිටින්නට එමඟින් ඉඩ ලැබේයැයි අපේක්ෂා කරමිනි. එයට හේතු වුනේ ඒ දක්වා පවත්වා තිබුණු මැතිවරණ වලදී ඡන්ද වැටී තිබුණු රටාවයි. නිදහසින් පසු 1977 දක්වා පැවති මැතිවරණ එකකදී හැර අනෙක් සියලේදීම තනි පක්ෂයක් ලෙස රටේ ඡන්ද වලින් වැඩි ප්‍රමාණයක් ලබා තිබුණේ එජාපය වුවත්, කොට්ඨාශ ක්‍රමය යටතේ එජාපයට ආණ්ඩු කරන්නට අවස්ථාව ලැබී තිබුණේ ඒ කාලයෙන් අඩකදී පමණි. යම් හෙයකින් කොට්ඨාශ ක්‍රමය වෙනුවට සමානුපාතික නියෝජන ක්‍රමය ක්‍රියාත්මකව තිබුණේ වීනම් එය එසේ විය නොහැකිව තිබුණි.

සමානුපාතික ක්‍රමයේ උදවුවෙන් එතෙක් පැවති තට්ටුමාරු ආණ්ඩු වෙනස්වීම් රටාව නැවතී එජාපයට වසර දාහතක් බලයේ සිටින්නට ඉඩ සැලසුණේය. එහෙත්, එජාපයේ වාසනා චක්‍රය දිගටම කැරකුණේ නැත. ඉන් පසුව, ඊටත් වැඩි කාලයක් එජාපයට විපක්ෂයේ සිටින්නට සිදු විය.

ඉහළක ඇති ජල ස්කන්ධයක් පහළට වැටීම ප්‍රවාදයක් ඇසුරින් අපට පැහැදිලි කළ හැකිය. ඒ ප්‍රවාදය යොදා ගනිමින් ජල විදුලිය නිපදවීම වැනි ප්‍රයෝජනයක් ගන්නටද පුළුවන. ප්‍රවාදයක් හැදුවා කියා හෝ ප්‍රවාදය යොදා ගනිමින් ජලය සතුව තිබූ ශක්තිය "සූරාකෑවා" කියා ජලය දන්නේ නැත. ඒ නිසා, ජල ස්කන්ධය මේ ක්‍රියාවට එරෙහිව විරෝධතාවයක් හෝ වෙනත් ප්‍රතිචාරයක් දක්වන්නේද නැත.

මිනිසුන්ගේ හැසිරීම් නිරීක්ෂණය කරමින්ද මේ අයුරින්ම ප්‍රවාද හදන්නට පුළුවන. ඒ ප්‍රවාද යොදාගෙන මිනිසුන්ගේ තේරීම් මත පදනම් වන ඇතැම් ප්‍රතිඵල වෙනස් කරන්නටද පුළුවන. එහෙත්, අජීවී ජල ස්කන්ධයක් මෙන් නොව මිනිසුන් මෙවැනි වෙනස්කම් වලට ප්‍රතිචාර නොදක්වා සිටින්නේ නැත. මෙය ස්වභාවික විද්‍යාවන්ගේ විධික්‍රම සමාජ විද්‍යාවන්ට ආදේශ කරන්නට යාමේදී ඇති වන ප්‍රශ්නයකි. මැතිවරණ ක්‍රමය වෙනස් කර මැතිවරණ ප්‍රතිඵල වෙනස් කළ හැකි වුවත්, වැඩි කලක් නොයා මේ වෙනස ඡන්දදායකයින්ට අවබෝධ වෙයි. එවිට ඔවුන් ඡන්දය පාවිච්චි කරන රටාවද වෙනස් වෙයි. කොට්ඨාශ ක්‍රමයෙන් සමානුපාතික ක්‍රමයට මාරු වී ටික කලක් යන විට සිදු වුණේද මෙයයි.

දැන් හඳුන්වා දී ඇති ක්‍රමය කොට්ඨාශ ක්‍රමයේ හා සමානුපාතික ක්‍රමයේ මිශ්‍රණයකි. ඊට අමතරව, සල්ලන් අවශ්‍යතා නැති වීම හා කාන්තාවන්ට 25%ක නියෝජනයක් ලබා දෙන්නට උත්සාහ දැරීම වැනි තවත් ලක්ෂණ එයට එකතු වී තිබේ. අලුත් ක්‍රමයේ පෙර වූ බෝනස් ආසනද නැත.

සාමාන්‍යයෙන් මැතිවරණයක ප්‍රතිඵලය අවිනිශ්චිත වුවත් පත්වන නියෝජිතයින් සංඛ්‍යාව නිශ්චිතය. එහෙත්, අලුත් මැතිවරණ ක්‍රමය අනුව පත් වන නියෝජිතයින් ගණනද අවිනිශ්චිතය. බොහෝ මාධ්‍ය වල කතා කරන අට දහස් ගණනක් වූ නියෝජිතයින් ගණන මෙහි අවම සීමාවයි. මැතිවරණ ප්‍රතිඵල පිට වන තුරු පත් වන නියෝජිත සංඛ්‍යාව හරියටම කියන්නට මැතිවරණ කොමසාරිස්ට තබා සක්කරයාගේ පුතා වයිමාටවත් නොහැකිය. සෛද්ධාන්තිකව මේ ගණන නවදහස් හෝ දසදහස් ගණනක් වුවද විය හැකිය. විශේෂයෙන්ම පවතින බල තුලනය අනුව මන්ත්‍රී ධුර ප්‍රමාණය විශාල ලෙස වැඩි වන්නට ඉඩ තිබේ.

මේ මැතිවරණයේදී මුළු නියෝජිත සංඛ්‍යාවෙන් ආසන්න වශයෙන් 60%ක් හෝ අඩු ගණනක් තේරෙන්නේ කොට්ඨාශ ක්‍රමයටය. ආසන්න වශයෙන් 40%ක් හෝ වැඩි ගණනක් තේරෙන්නේ සමානුපාතික නියෝජන ක්‍රමයටය. නිවැරදිම අනුපාතය මැතිවරණ ප්‍රතිඵල පිටවන තුරු හරියටම කියන්නට නුපුළුවන.

ඉහත අනුපාතය 60:40ට ආසන්න වන තරමට මැතිවරණ ක්‍රමය පූර්ණ සමානුපාතික නියෝජන ක්‍රමයකට ආසන්න වේ. එසේ නොවන විට, මෙය වැඩිම ඡන්ද ලබන පක්ෂයට වාසිදායක ක්‍රමයකි. වෙනත් අයුරකින් කියනවානම්, වැඩිම ඡන්ද ලබන පක්ෂයට මුළු ඡන්ද වලින් 60%කට වඩා ලැබේනම් ඒ පක්ෂයට මේ ක්‍රමය පෙර ක්‍රමයට වඩා අවාසිදායකය. වැඩිම ඡන්ද ලබා ගන්නා අතරම ලැබෙන ඡන්ද ප්‍රතිශතය අඩුවන තරමට අලුත් ක්‍රමය වාසිදායකය.

මැතිවරණ ක්‍රමය සැලසුම් කර ඇති ආකාරය අනුව කාන්තා නියෝජනයේ බරද සෑම දේශපාලන පක්ෂයක් මතම සමානව නොවැටේ. ඡන්ද අනුව ඉදිරියෙන්ම සිටින පක්ෂයට හා පසුපසින්ම සිටින පක්ෂ වලට 25%කට වඩා අඩු කාන්තා නියෝජනයක් පවත්වා ගනිමින් නීතියෙන් ගැලවෙන්නට හැකි වුවත් දෙවැනි තැනට පැමිණෙන දේශපාලන පක්ෂයට බොහෝ විට 25%ක අවම කාන්තා නියෝජනයේ බර දරන්නට සිදු වේ. දැනට පළාත් පාලන ආයතන වල කාන්තා නියෝජනය 2%ටද අඩුය. ස්වභාවික සමතුලිත තත්ත්වය එසේ තිබියදී, කාන්තා නියෝජනය 25% මට්ටමට කෘතීම ලෙස ඉහළ නැංවීම දේශපාලන පක්ෂයකට විශාල බරක් බව නොකිව මනාය.

නිවැරදි විශ්ලේෂණයක් පිණිස මේ කරුණු ඉරිදිපත් කළත් 25% කාන්තා නියෝජනය පිළිබඳව හෝ අලුත් මැතිවරණ ක්‍රමය පිළිබඳව පෞද්ගලිකව මගේ කිසිදු නිශේධනීය ආකල්පයක් නැති බවද කිව යුතුය.

මෙවර පළාත් පාලන මැතිවරණයෙන් පෙර ප්‍රමාණය මෙන් දෙගුණයකටත් වඩා වැඩි නියෝජිතයින් ගණනක් තේරී පත්වනු ඇතත් එය එසේ සිදුවන්නේ ඇතැම් තැන්වල ලියැවී ඇති පරිදි එක් එක් පළාත් පාලන ආයතනයේ නියෝජිතයින් ගණන 40% කින් හෝ වෙනත් එවැනි නිශ්චිත ප්‍රතිශතයකින් ඉහළ දැමීම නිසා නොවේ. ජනගහණ ව්‍යාප්තියේ මෑතකාලීන වෙනස්වීම් සලකමින් එක් එක් පළාත් පාලන ආයතන බල ප්‍රදේශය නියෝජනය කළ යුතු මන්ත්‍රීවරුන් ගණන නැවත ගණනය කිරීම නිසාය.

අලුත් ගණනය කිරීම් අනුව කොළඹ මහ නගර සභා බලප්‍රදේශය නියෝජනය කරන මන්ත්‍රීවරුන් ගණන 53 සිට 110 දක්වා දෙගුණය ඉක්මවා ඉහළ ගොස් ඇති අතර, අක්කරපත්තුව ප්‍රාදේශීය සභාවේ මන්ත්‍රීධුර ගණන 7 සිට 8 දක්වා එකකින් පමණක් වැඩි වී තිබේ. වෙනත් තැන්වලද මේ අයුරින්ම මන්ත්‍රීධුර ප්‍රමාණ වෙනස් කර ඇත්තේ ජනගහණය, භූමි ප්‍රමාණය හා ජන සංයුතිය වැනි කරුණු සලකමින් මිස මෙතෙක් පැවති මන්ත්‍රී ධුර ප්‍රමාණය පදනම් කරගනිමින් නොවේ.

දේශපාලන පක්ෂ විසින් කිසියම් මැතිවරණ බලප්‍රදේශයක ඇති සෑම කොට්ඨාශ හයකින් එකකට කාන්තා අපේක්ෂිකාවක් ඉදිරිපත් කළ යුතු අතර සමානුපාතික නියෝජනයෙන් තෝරා ගැනෙන අපේක්ෂකයින්ගේ ලැයිස්තුවේ දෙදෙනෙකුගෙන් එක් අයෙක් කාන්තාවක් විය යුතුය. හැකි සෑම විටකම 25%ක කාන්තා නියෝජනයක් පවත්වා ගැනීමට උත්සාහ දැරිය යුතු වුවත්, මුළු ඡන්ද සංඛ්‍යාවෙන් 20%කට  අඩුවෙන් ලබාගත් හෝ මන්ත්‍රී ධුර 3කට අඩුවෙන් ලබාගත් දේශපාලන පක්ෂ මේ අවශ්‍යතාවයෙන් නිදහස් වේ. එමෙන්ම, කොට්ඨාශ ක්‍රමයට පිරිමි අපේක්ෂකයින් වැඩි ප්‍රතිශතයක් දැනටමත් පත් වී ඇත්නම් හා එම මන්ත්‍රී ධුර වලින් කිසියම් දේශපාලන පක්ෂයකට හිමි මන්ත්‍රීධුර ගණන දැනටමත් පිරී ඇත්නම් එවිටද අවශ්‍ය කාන්තා නියෝජනය පවත්වා ගැනීමට ඉඩක් නොලැබේ.

මැතිවරණ ක්‍රමය ගැන හොඳින් තේරුම් ගැනීම සඳහා අපට උදාහරණ කිහිපයක් දෙස බැලිය හැකිය.

අක්කරපත්තුව ප්‍රාදේශීය සභා බල ප්‍රදේශය එහි ජනගහණය මත පදනම්ව කොට්ඨාශ 5කට බෙදා ඇති අතර මේ එක් එක් කොට්ඨාශය නියෝජනය කිරීම සඳහා වැඩිම ඡන්දයෙන් නියෝජිතයෙකු තෝරා පත් වේ. මෙසේ කොට්ඨාශ ක්‍රමයට තේරී පත් වන නියෝජිතයින් ගණන අඩු වශයෙන් මුළු නියෝජිතයින් ගණනෙන් 60%කට සමාන වන පරිදි අවම නියෝජිතයින් ගණන නිර්ණය කෙරේ. මේ ගණන යනු අක්කරපත්තුව ප්‍රාදේශීය සභා බල ප්‍රදේශයට අයත් කොට්ඨාශ මන්ත්‍රීධුර ප්‍රමාණය 0.6න් බෙදූ විට ලැබෙන පූර්ණ සංඛ්‍යාවයි. මෙය 8.33ක් (=5/0.6) නිසා අක්කරපත්තුව ප්‍රාදේශීය සභාවට කොට්ඨාශ ක්‍රමයට හා සමානුපාතික ක්‍රමයට තේරී පත් වන අවම මන්ත්‍රීවරුන් ගණන 8කි. එහෙත්, ලැබෙන ප්‍රතිඵලයේ ස්වභාවය අනුව මන්ත්‍රීධුර ගණන මීට වඩා වැඩි විය හැකිය.

අක්කරපත්තුව ප්‍රාදේශීය සභාවට කොට්ඨාශ ක්‍රමයට මන්ත්‍රීවරුන් 5 දෙනෙකු පත් වන නිසා සමානුපාතික ක්‍රමයට අවම වශයෙන් මන්ත්‍රීවරුන් 3 දෙනෙකු තේරී පත් විය යුතුය. එක් එක් දේශපාලන පක්ෂය විසින් මේ ප්‍රමාණයට වඩා 3කින් වැඩි ලැයිස්තුවක් ඉදිරිපත් කළ යුතු අතර එයින් අඩක් කාන්තාවන් විය යුතුය. මේ අනුව අක්කරපත්තුව ප්‍රාදේශීය සභාවට ඉදිරිපත් කරන දෙවන ලැයිස්තුවේ කාන්තාවන් තිදෙනෙකු ඇතුළත්ව 6 දෙනෙකුගේ නම් තිබිය යුතුය. අක්කරපත්තුව ප්‍රාදේශීය සභාවේ කොට්ඨාශ ගණන 6කට අඩු නිසා (අවම මන්ත්‍රීධුර ගණන 10කට අඩු නිසා) කොට්ඨාශ සඳහා කාන්තා නියෝජනයක් තිබීම අනිවාර්ය නැත.

අවසන් වරට පැවති පළාත් පාලන මැතිවරණයේදී අක්කරපත්තුව ප්‍රාදේශීය සභාවේ ප්‍රතිඵලය පහත පරිදි වූවකි.

ජාතික කොන්ග්‍රසය                     2,261 (72.82%)
ශ්‍රී ලංකා මුස්ලිම් කොන්ග්‍රසය       775 (24.96%)
ස්වාධීන කණ්ඩායම 2                         56 (1.80%)
එක්සත් ජාතික පක්ෂය                        7 (0.23%)
ස්වාධීන කණ්ඩායම 1                           6 (0.19%)
වලංගු ඡන්ද                                       3,105 (100%)

පැරණි ක්‍රමය අනුව මන්ත්‍රීධුර 7න් 6ක් ජාතික කොන්ග්‍රසයටද, ඉතිරි මන්ත්‍රී ධුරය ශ්‍රී ලංකා මුස්ලිම් කොන්ග්‍රසයටද හිමිවිය. හරියටම සමානුපාතිකව බෙදුවේනම් මන්ත්‍රීධුර ලැබිය යුතුව තිබුණේ 5:2 අනුපාතයට වුවත්, පැරණි ක්‍රමයේ වූ බෝනස් මන්ත්‍රීධුර ක්‍රමය නිසා මේ අනුපාතය 6:1 ලෙස වෙනස් විය. 

යම් හෙයකින් ඉහත මැතිවරණය පැවැත්වුණේ අලුත් ක්‍රමයටනම්, අක්කරපත්තුව ප්‍රාදේශීය සභාවේ මන්ත්‍රීධුර 8 බෙදී යන්නේ කොහොමද?

එසේනම් සිදුවනු ඇත්තේ ජාතික කොන්ග්‍රසයට මන්ත්‍රීධුර 6ක් හා ශ්‍රී ලංකා මුස්ලිම් කොන්ග්‍රසයට මන්ත්‍රීධුර 2ක් ලෙස මන්ත්‍රීධුර 8 බෙදී යාමයි. ජාතික කොන්ග්‍රසයට අක්කරපත්තුව ප්‍රාදේශීය සභා බල ප්‍රදේශයේ ඇති කොට්ඨාශ පහෙන් අවම වශයෙන් තුනක වැඩිම ඡන්ද හිමි වී ඇති බව උපකල්පනය කර තිබේ. බොහෝ විට, එම පක්ෂය ආසන පහේම වැඩිම ඡන්ද ලබා තිබෙනවා විය හැකිය. එමෙන්ම, ජාතික කොන්ග්‍රසයට අවම වශයෙන් එක් කාන්තා මන්ත්‍රීවරියක් ලැයිස්තුවෙන් පත් කරන්නට සිදු වනු අතර ඒ අනුව අක්කරපත්තුව ප්‍රාදේශීය සභාවේ කාන්තා නියෝජනය 25%ක් නොවී 12.5%ක් විය හැකිය.

අලුත් ක්‍රමය අනුව, අක්කරපත්තුව ප්‍රාදේශීය සභා බලප්‍රදේශය තුළ ඉදිරියෙන්ම සිටින පක්ෂය වන  ජාතික කොන්ග්‍රසයට මුළු මන්ත්‍රීධුර ගණනින් 75%ක් හිමි වේ. මෙය එම පක්ෂය ලැබූ 72.83%ක ඡන්ද ප්‍රතිශතයට බොහෝ ආසන්නය. එහෙත්, පැවති ක්‍රමය යටතේ එම පක්ෂයට මුළු මන්ත්‍රීධුර ගණනින් 85.71%ක් හිමි විය. මේ අනුව, අලුත් ක්‍රමය ජාතික කොන්ග්‍රසයට අවාසිදායකය. මුළු ඡන්ද වලින් 24.96%ක් ලබා ගත්, ඒ වෙනුවෙන් පෙර මෙන් 14.29%ක නියෝජනයක් නොව 25%ක නියෝජනයක් ලැබූ, ශ්‍රී ලංකා මුස්ලිම් කොන්ග්‍රසයට වාසිදායකය. ඊට අමතරව කාන්තා නියෝජිතයෙකු පත් කිරීමේ බර වැටී ඇත්තේද ජාතික කොන්ග්‍රසය මතය.

ඉහත උදාහරණයෙන් පෙනෙන පරිදි, කිසියම් මැතිවරණ බලප්‍රදේශයක් තුළ 60% ඉක්මවා ඡන්ද ලබන දේශපාලන පක්ෂයකට පැරණි ක්‍රමයට සාපේක්ෂව අලුත් ක්‍රමය අවාසිදායකය.

දැන් අපි කොළඹ මහ නගර සභා බල ප්‍රදේශයට යමු. එහි කොට්ඨාශ ගණන 41ක් වන අතර ඒවායින් 19ක් බහු-නියෝජිත කොට්ඨාශයි. මේ 19න් 13ක් ද්වි-මන්ත්‍රී කොට්ඨාශ බවත්, ඉතිරි 6 ත්‍රි-මන්ත්‍රී කොට්ඨාශ බවත් මගේ අදහසයි. මේ අනුව, එළඹෙන මැතිවරණයෙන් කොළඹ මහ නගර සභාවට තේරී පත් වීමට නියමිත කොට්ඨාශ නියෝජිතයින් ගණන 66කි. මේ ගණන 0.6න් බෙදූ විට ලැබෙන 110 එහි අවම මන්ත්‍රීධුර ගණනයි. ඒ අනුව, ලැයිස්තුවෙන් මන්ත්‍රීවරුන් අවම වශයෙන් 44 දෙනෙකු තේරී පත් විය යුතුය.

කිසියම් දේශපාලන පක්ෂයකින් හෝ ස්වාධීන කණ්ඩායමකින් කොළඹ නගර සභාවට ඉදිරිපත් කරන කොට්ඨාශ අපේක්ෂකයින් අතරින් 11 දෙනෙකු (= 66/6) කාන්තා අපේක්ෂිකාවන් විය යුතු අතර සමානුපාතික නියෝජන ලැයිස්තුවේ නම් 47න් (= 44+3) අඩක් (දශම අතහැර), එනම් 23 දෙනෙකු කාන්තාවන් විය යුතුය.

පහතින් ඇත්තේ පසුගිය මැතිවරණයේදී කොළඹ මහ නගර සභා බල ප්‍රදේශයේ ඡන්ද ප්‍රතිඵලයයි. ඒ වන විට මන්ත්‍රීධුර ගණන 53ක් පමණක් විය.

පක්ෂය	ඡන්ද		මන්ත්‍රීධුර
එජාපෙ	101,920	43.0%	24	45.28%
එජනිස	77,089	32.5%	16	30.19%
ප්‍රජපෙ	26,229	11.1%	6	11.32%
ශ්‍රීලමුකො	9,979	4.2%	2	3.77%
ප්‍රඑස	7,830	3.3%	2	3.77%
ස්වාධීන 2	4,085	1.7%	1	1.89%
ජවිපෙ	3,162	1.3%	1	1.89%
ස්වාධීන 1	2,962	1.2%	1	1.89%
ස්වාධීන 9	1,968	0.8%	0	0.80%
ස්වාධීන 8	1,133	0.5%	0	0.46%
වෙනත්	619	0.3%	0	0.25%
වලංගු ඡන්ද	236,976	100.0%	53	100.00%

ඉහත මැතිවරණය පැවැත්වුණේ අලුත් ක්‍රමයටනම් මන්ත්‍රීධුර බෙදී යා හැකිව තිබුණේ කෙසේද?

එජාපෙ ලබා ඇති ඡන්ද ප්‍රතිශතය අනුව සමානුපාතිකව එම පක්ෂයට හිමිවිය යුත්තේ මන්ත්‍රීධුර 47ක් පමණි. එහෙත්, කොළඹ නගර සභා බල ප්‍රදේශයේ කොට්ඨාශ මන්ත්‍රීධුර 66න් සියල්ලම හෝ ඉතා ආසන්න ගණනක වැඩි ඡන්ද එම පක්ෂයට හිමි වී තිබුණා වන්නට ඉඩ තිබේ. එසේ වී නම්, එම පක්ෂය දැනටමත් ඔවුන්ගේ සමානුපාතික කෝටාව ඉක්මවා මන්ත්‍රීධුර හිමි කරගෙන අවසානය. ඒ නිසා, එජාපයට ලැයිස්තුවෙන් මන්ත්‍රීවරුන් පත් කරන්නට ඉඩක් නැත. එමෙන්ම, එම පක්ෂයට වැඩියෙන් ලැබුණු මන්ත්‍රීධුර 19 කිසියම් අයුරකින් සමතුලිත විය යුතුය.

එජාපය වැඩියෙන් ලබාගත් ආසන වල මිල මුලින්ම ගෙවන්නට වෙන්නේ "කොට වලින්" ගොඩ යන්නට බලා සිටි කුඩා පක්ෂ වලටය. ඔවුන්ට මන්ත්‍රීධුර නොලැබී යයි. මේ මඟින් මන්ත්‍රීධුර 6ක් අඩු කළ හැකි වුවත්, ඉතිරි මන්ත්‍රීධුර 13 එසේ අඩු කළ නොහැකිය. ඒ නිසා, සිදුවන්නේ කොළඹ නගර සභාවේ මන්ත්‍රීධුර ගණන 110 සිට 123 දක්වා ඉහළ යාමයි. අවසන් මන්ත්‍රීධුර බෙදීම පහත පරිදිය.

පක්ෂය	ඡන්ද		මන්ත්‍රීධුර
එජාපෙ	101,920	43.0%	66	53.66%
එජනිස	77,089	32.5%	35	28.46%
ප්‍රජපෙ	26,229	11.1%	12	9.76%
ශ්‍රීලමුකො	9,979	4.2%	4	3.25%
ප්‍රඑස	7,830	3.3%	3	2.44%
ස්වාධීන 2	4,085	1.7%	1	0.81%
ජවිපෙ	3,162	1.3%	1	0.81%
ස්වාධීන 1	2,962	1.2%	1	0.81%
ස්වාධීන 9	1,968	0.8%	0	0.00%
ස්වාධීන 8	1,133	0.5%	0	0.00%
වෙනත්	619	0.3%	0	0.00%
වලංගු ඡන්ද	236,976	100.0%	123	100.00%

බෝනස් ක්‍රමය නිසා පැරණි ක්‍රමය යටතේද 43.0%ක ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් ලබාගත් එජාපයට මන්ත්‍රීධුර වලින් 45.28%ක් හිමි විය. මෙය වාසියක් වුවත් විශාල වාසියක් නොවීය. එහෙත්, අලුත් ක්‍රමයට එජාපයට මන්ත්‍රීධුර වලින් 53.66%ක් ලැබී තිබේ. අලුත් ක්‍රමය යටතේ කිසියම් මැතිවරණ බලප්‍රදේශයක කොට්ඨාශ සියල්ලේම වැඩි ඡන්ද ලබාගත හැකි දේශපාලන පක්ෂයකට බලය පිහිටුවීම සඳහා අවශ්‍ය වන්නේ 40%ක ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් පමණි. එම ඡන්ද ප්‍රතිශතය වෙනුවෙන් අවම වශයෙන් මන්ත්‍රීධුර වලින් 50%ක් හිමි වේ.

ඉහත උදාහරණයේ එජාපය විසින් පත් කළ යුත්තේ අවම වශයෙන් කාන්තා මන්ත්‍රීවරියන් 11ක් පමණි. ඒ කොට්ඨාශ ජයග්‍රහණය කර ඇති මන්ත්‍රීවරියන්ය. මෙය 25%ට වඩා අඩු, 16.67%ක ප්‍රතිශතයකි. ප්‍රජපෙ, ශ්‍රීලමුකො, ප්‍රඑස, ස්වාධීන 2, ජවිපෙ, ස්වාධීන 1 යන පක්ෂ හා කණ්ඩායම් විසින් ලබා ඇත්තේ 20%කට වඩා අඩු ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් නිසා ඔවුන් කාන්තා නියෝජිතවරියන් පත් කිරීම අනිවාර්ය නැත. මේ අනුව, 25%ක කාන්තා නියෝජනයේ බර පැටවෙන්නේ දෙවැනි තැනට පැමිණි එජනිසයට පමණි.

අක්කරපත්තුව ප්‍රාදේශීය සභාව හා කොළඹ නගර සභාව උදාහරණ ලෙස ගනිමින් ඉහත විස්තර කළ තත්ත්වයන් එම පළාත් පාලන ආයතන වලට සුවිශේෂී තත්ත්වයන් නොවේ. අලුත් මැතිවරණ ක්‍රමය යටතේ, කිසියම් මැතිවරණ බලප්‍රදේශයක කොට්ඨාශ සියල්ලේම වැඩිම ඡන්ද ලබාගන්නා පක්ෂයට 40%ක ඡන්ද වලින් 50%ක මන්ත්‍රීධුර හිමිකරගෙන වෙනත් පක්ෂ වල උදවු නැතිව බලය පිහිටුවන්නට හැකි වීමත්, කාන්තා නියෝජනය 16.7%කට සීමා කරන්නට හැකි වීමත් මේ අලුත් මැතිවරණ ක්‍රමයේ ලක්ෂණයකි. පවතින දේශපාලන බලතුලනය අනුව, මෙහි වාසිය ලබන්නේ එක්සත් ජාතික පක්ෂයයි. අවාසිය ඉතිරි පක්ෂ අතර බෙදී යයි.

අලුත් මැතිවරණ ක්‍රමය හා එළැඹෙන පළාත් පාලන මැතිවරණයේ ප්‍රතිඵලය අතර ඇති සම්බන්ධය ගැනත්, මැතිවරණය හමුවේ දේශපාලන පක්ෂ වල උපාය මාර්ගික හැසිරීම් ගැනත් ඉදිරි ලිපියකින් කතා කරමු.

හතළිස්පන් දොහේ වතුර

මගේ පෙර ලිපියේ සඳහන් කළ පරිදි ඇමරිකාවේ ගංවතුර තර්ජන පවතින තැන් ලකුණු කර ඇති සිතියම් (floodplain maps) ඉතාම විස්තරාත්මකය. පර්චස් කිහිපයක කුඩා ඉඩමක් ඇතුළත ගංවතුරෙන් යටවෙන්නට ඉඩ ඇති තැන් පවා මේ සිතියම් වලින් බලාගන්නට පුළුවන. මා දන්නා තරමින් මේ සිතියම් සකස් කර ඇත්තේ ආකෘති අනුසාරයෙන් නොව නිරීක්ෂණ අනුසාරයෙනි. අලුත් නිරීක්ෂණ පදනම් කර ගනිමින් මේ සිතියම් නිරන්තරව යාවත්කාලීන කෙරේ.

කාලගුණ අනාවැකි කීම සඳහා උපයෝගී කරගන්නා ආකෘතිද බොහෝ දුරට පදනම් වී ඇත්තේ අතීත නිරීක්ෂණ මතය. මෙහිදී, අනාවැකි කීම සඳහා යොදාගන්නා ක්‍රමවේදය වන්නේ පැරණි දත්ත මත කාලගුණ රටාවන් හඳුනාගැනීම හා ඒ රටාවන් ඉදිරියේදීද ඒ ආකාරයෙන්ම ක්‍රියාත්මක වනු ඇතැයි උපකල්පනය කිරීමයි. එහෙත්, චන්ද්‍රිකා ඡායාරූප වැනි වෙනත් ආසන්න නිරීක්ෂණ මත මේ අනාවැකි සීරුමාරු කෙරේ.

සිතියම්ගත කර නොතිබුණත් මේ ෆ්ලඩ්ප්ලේන්ස් වල මායිම් අඩුම වශයෙන් අප කුඩා දරුවන්ව සිටි කාලය වන තුරුම ගංවතුර තර්ජන ඇති ප්‍රදේශ වල ජීවත් වූ අය දැන සිටියෝය. නිරන්තරයෙන් ගංවතුර තර්ජනයට මුහුණ දුන් ගමක ජීවත් වූ මගේ පියාගේ දෙමවුපියන්ට හා ඔවුන්ගේ පරම්පරාවේ වැඩිහිටියන්ට ඒ ගමේ ඕනෑම තැනක හතළිස් හතේ මහ ගංවතුරට යටවුනු සීමාවන් වගේම ඊටත් පෙර නවසිය තිස් හයේ ගංවතුරට යටවුනු සීමාවන්ද පෙන්වන්නට පුළුවන්කම තිබුණේය.

මගේ පියාගේ දෙමවුපියන් සතු වූ ඉඩම් වලින් ගංවතුර තර්ජනයට වැඩියෙන්ම ලක් වූ ඉඩම තෝරාගෙන තිබුණේ පවුලේ සුසානභූමිය වශයෙනි. මේ ගැන දැන් හිතද්දී මතුවන ප්‍රශ්නයනම් අවුරුද්දේ මාසයක පමණ කාලයක් තුළම වතුරෙන් යටව තිබූ හෝ ගඟේ ජල මට්ටම වැඩි නිසා වලක් කපන්නට උදැල්ලක් ගහන පරක්කුවෙන් වතුර ඉනූ මේ ඉඩම ගංවතුර කාලයේදී සිදුවන මරණයකදී කෙසේ ප්‍රයෝජනයට ගත්තේද යන්නයි. ගෙදර වටේටම වතුරින් යටව තියෙද්දී කුඩා දරුවෙකු වූ පවුලේ සාමාජිකයෙකුගේ මරණයක් සිදුවූ එක් අවස්ථාවක් ගැන පමණක් මගේ මතකයේ තිබීමෙන් පෙනෙන්නේ ගංවතුර හේතුවෙන් අමුතුවෙන් මරණ සිදු වීම එතරම් සුලභ නොවූ බවයි.

මගේ පියාගේ දෙමවුපියන්ගේ පරම්පරාවේ බොහෝ දෙනෙකුට ඉඩම් යනු අද තරම්ම හිඟ සම්පතක් නොවූවත්, මරණ අනුපාතිකය අඩුවීම නිසා රටේ ජනගහණය විශාල ලෙස වර්ධනය කළ ඊළඟ පරම්පරාවේ බොහෝ දෙනෙකු අතර මේ ඉඩම් බෙදී යද්දී මේ තත්ත්වය වෙනස් විය. ඒ නිසා, පියාගේ පරම්පරාවේ බොහෝ දෙනෙකුට පෙර පරම්පරාවේ අය මෙන්  තමන්ගේ වාසය සඳහා 'ෆ්ලඩ්ප්ලේන්' එකක නොපිහිටි තැනක් තෝරා ගන්නට තරම් හැකියාවක් නොතිබුණේය.

ඇමරිකාවේ ෆ්ලඩ්ප්ලේන්ස් වල පිහිටි ඉඩම් වලට ඇති ඉල්ලුම අඩු පරිද්දෙන්ම මගේ පියාගේ දෙමවුපියන්ගේ ඉඩම් දරුවන් අතර බෙදී යද්දීද ෆ්ලඩ්ප්ලේන්ස් වල පිහිටි ඉඩම් වලට තිබුණේ අඩු ඉල්ලුමකි. ඒ කාලයේ වෙනත් පවුල් මෙන්ම සාමාජිකයින් ගණනින් ලොකු පවුලක් වූ මේ පවුලේ බාල සාමාජිකයින් ඇටෙන් පොත්තෙන් එළියට එන විට වැඩිහිටි සාමාජිකයින් පවුල් පන්සල් වී ගෙවල් දොරවල් හදාගෙන අවසන්ය. ඒ නිසා, බාල සාමාජිකයින් ගෙවල් හදන්නට හිතන විට ෆ්ලඩ්ප්ලේන්ස් වල නොපිහිටි ඉඩම් පියාගේ දෙමවුපියන් සතුව ඉතිරිව නොතිබුණේය.

රත්නපුර පැත්තේ වැඩිහිටි පරම්පරාවේ ඕනෑම කෙනෙක් වාගේ සමඟ කතා කළොත් හතළිස් දොහේ වතුර ගැන අහගන්නට පුළුවන. මේ ප්‍රවාදය අනුව සිංහල අවුරුද්ද පහුවී දවස් හතලිස් පහකින් කළු ගඟ පිටාර දමයි. මගේ පියාගේ මහගෙදර පිහිටි ප්‍රදේශය වැනි ප්‍රදේශ සැලකූ විට මේ සිදුවීම හැම අවුරුද්දකම වාගේ නොවැරදීම සිදුවිය. ආසන්න වශයෙන් ගංවතුර ඇති විය හැකි කාලය දැනගෙන සිටි නිසා ඒ කාලය තුළ වඩා විමසිල්ලෙන් කාලගුණයේ වෙනස්කම් නිරීක්ෂණය කිරීමෙන් ගඟ පිටාර දමන්නට ඉඩ ඇති මොහොත හරියටම හඳුනාගෙන ඒ සඳහා සූදානම් වීමට ඔවුන්ට හැකිවිය.

මෙවර ගංවතුර පැමිණ ඇත්තේද සිංහල අවුරුද්ද පසුවී ආසන්න වශයෙන් දින 42-43කට පමණ පසුවය. පසුගිය සියවසක පමණ කාලය තුළ නිවර්තන අවුරුද්ද මත පදනම් වූ කාලගුණ චක්‍රයට සාපේක්ෂව සිංහල අවුරුදු දිනය දිනකින් හෝ දෙකකින් පස්සට තල්ලු වී ඇති බැවින් දැන් ඒ ගංවතුර සිංහල අවුරුද්ද පසුවී දින 43කින් පමණ පැමිණෙනවා වන්නට පුළුවන.

මේ ගංවතුර බොහෝ අවුරුදු වල දින කිහිපයකින් පසුව බැස ගියත් සමහර අවුරුදු වල සති ගණනක් අල්ලා සිටියේය. ගංවතුර නිසා බාහිර ලෝකය සමඟ සම්බන්ධතා විශාල ලෙස සීමා වුනු මෙවැනි ගම්මාන වලට වසර හතළිහකට පණහකට පෙර අද මෙන් සහන සේවා වල උපකාර ලොකුවට ලැබුණේද නැත. එහෙත්, ගංවතුර මැදින් එවැනි ගම් වල ජීවිතය සාමාන්‍ය පරිදි ගලා ගියේය.

ගංවතුර එන කාලය ගැන අදහසක් තිබුණු නිසා වී වැපිරීම වැනි කටයුතු ගංවතුර අවසන් වන තුරු කල් දැමුණේය. විවාහ උත්සව ආදිය සඳහා දින නියම කරගැනීමේදී ඇතැම් විට මේ ගංවතුර කාලය මඟ හැරියත්, එවැනි කටයුතු සඳහා වෙනත් ඵලදායී වැඩක් සඳහා යොදාගත නොහැකි ගංවතුර කාලයම යොදා ගත් අවස්ථාද තිබුණේය. මගේ පියාගේ දෙමවුපියන්ගේ පරම්පරාවේ ඇතැම් වැඩිහිටියන් සිය මනාලියන් කැන්දාගෙන පැමිණ ඇත්තේ ඔරු පෙරහැරකින් බව මා අසා තිබේ. ගොවිතැන් කටයුතු කළ නොහැකි වූ ගංවතුර කාලය වට්ටි, පැදුරු විවීම් වැනි ගෙවල් වල සිට කළ හැකි දේ කරන්නට හොඳ කාලයක් විය.

අඩ සියවසකට පමණ පෙර කාලය දක්වාත් ලංකාවේ බොහෝ පෙදෙස් වල පැවති ජීවන රටාව අනුව ගංවතුර සමඟ 'සහයෝගයෙන්' අනෙක් කටයුතු කරගන්නට පුළුවන්කමක් තිබුණත් දැන් ගම් ඒකක වලට පෙර මෙන් ස්වාධීනව ජීවිතය පවත්වා ගත නොහැකි නිසා ගංවතුර සමඟ සහයෝගීතාවය පවත්වා ගැනීමද අසීරුය. ඒ අතින් බැලූ විට ගංවතුර වැනි ස්වභාවික ආපදා බටහිර සංවර්ධනයේ ප්‍රශ්නයක්යැයි කියන කතාවට පදනමක් තිබේ.

එහෙත් වඩා විමසිල්ලෙන් බැලුවොත් ප්‍රශ්නය තිබෙන්නේ බටහිර සංවර්ධනයේ නොව ලංකාව වැනි රටවල බටහිර සංවර්ධන ආකෘතීන් යොදාගෙන ඇති ආකාරයේය. තමන් අලුතින් ජනාවාස පිහිටුවා ගෙන පදිංචි වන ප්‍රදේශ වල කාලගුණ රටාවන් හඳුනා ගනිමින්, ෆ්ලඩ්ප්ලේන් සිතියම් අඳිමින් ස්වභාව ධර්මයට යටත් විය යුතු තැන් වල යටත් වෙමින් ඇමරිකාව වැනි රටවල් ඉදිරියට පැමිණි තුලිත සංවර්ධන ක්‍රියාවලියේ ඇතැම් වැදගත් පියවර ලංකාව වැනි රටවලට මඟ හැරේ. ලංකාව හා ඉතියෝපියාව වැනි රටවල කුණු කඳු වලට මිනිසුන් යටවීමේ සිට ගංවතුර ආපදා දක්වා බොහෝ ප්‍රශ්න වලට මුල බටහිර සංවර්ධනය නොව ඒ බටහිර සංවර්ධනය ක්‍රියාත්මක කිරීමේදී නොවැදගත්යැයි සිතා උවමනාවෙන්ම මඟ හරින හෝ නොසැලකිල්ල නිසා මඟ හැරෙන දේවල්ය.

ලෝකයේ ප්‍රධාන ශිෂ්ඨාචාර ගණනාවක් ගංගා නිම්න ආශ්‍රිතව බිහි වූයේ ගංවතුර තර්ජන හමුවේ වුවද ගංගා නිම්න වල ජීවත් වීම වඩා වාසිදායක වූ බැවිනි. මේ වාසි අතරින් එක් ප්‍රධාන වාසියක් වූයේ ප්‍රවාහන පහසුවයි. විශේෂයෙන්ම භාණ්ඩ ප්‍රවාහනය සඳහා පසුගිය සියවස ඇරඹෙන තුරුත් ජල ප්‍රවාහනය කාර්යක්ෂම ක්‍රමයක් විය. එහෙත්, දැන් මේ අවශ්‍යතාවයන් වෙනස් වී තිබේ.

මිනිසුන්ගේ ක්‍රියා නිසා ස්වභාවික ආපදා එන්න එන්නම වැඩිවන බව බොහෝ දෙනෙකුගේ අදහසයි. මිනිසුන්ගේ ක්‍රියා නිසා ස්වභාව ධර්මය මත විශාල බලපෑමක් සිදු වී ඇති බව ඇත්තක් වුවත් මිනිසාගේ පාලනයෙන් තොර හේතු මත ස්වභාව ධර්මයේ සිදුවන ඇතැම් වෙනස්කම් සැලකූ විට ස්වභාව ධර්මය කෙරෙහි මිනිසුන් විසින් කර ඇති බලපෑම එතරම්ම විශාල නැත. ස්වභාව ධර්මය ඉදිරියේ මිනිසා තවමත් කුරා කුහුඹුවෙකි.

ස්වභාව ධර්මය සමඟ ජීවත් වීමේදී තවමත් හොඳම උපාය මාර්ගය වන්නේ ස්වභාව ධර්මයේ රිද්මය හඳුනාගැනීම හා ස්වභාව ධර්මයට යටත් වීමයි. ඉතිහාසය පිරික්සා බලන විට පෙනෙන්නේ පසුගිය සියවසක පමණ කාලය තුළ ස්වභාවික ආපදා වැඩි වීමට වඩා ස්වභාවික ආපදා නිසා සිදුවන හානි වැඩිවී ඇති බවයි. එය ස්වභාව ධර්මයේ රිද්මය නොතකා හැරීමේ හා ස්වභාව ධර්මයට අවශ්‍ය මට්ටමින් යටත් නොවීමේ ප්‍රතිඵලයකි.

විශ්වාස කළ යුත්තේ කවර අනාවැකිද?

රසික විසින් අවධානයට ලක් කර තිබුණු, මෙල්බර්න් නගරයේ පළවන සිංහල සඟරාවක් වන සිහනද මාසිකයේ පලවූ ස්ටැන්ලි ධර්ම කුමාර නම් වූ ජ්‍යෝතිර්වේදියෙකුගේ ලිපියක් ගැන පසුගිය සටහනෙන් අපි කතා කළෙමු. ලිපිය සමඟ පළකර තිබුණු බිල් ශෝටන්ගේ කේන්ද්‍ර සටහන නිවැරදි නොවන බවත්, එය බිල් ශෝටන් ඉපදෙන්නට වසර 13කට පමණ ලංකාවේ ඉපදුණු අයෙකුගේ කේන්ද්‍ර සටහනක් බවත් අපි පෙන්වා දුන්නෙමු.

ඉකොනොමැට්ටාගේ ලිපිය අවශ්‍යනම් ඕනෑම කෙනෙකුට අදාළ සඟරාවේ සංස්කාරක වෙත යොමු කරන්නට පුළුවන. එමෙන්ම, අදාළ කේන්ද්‍ර සටහන නිවැරදියැයි ලිපියේ මුල් ලේඛකයා හෝ වෙනත් අයෙකු කියනවානම් ඒ බව තහවුරු කරන ලෙස අපි අභියෝග කරමු.

මේ ලේඛකයා විසින් ඕස්ට්‍රේලියානු අගමැති මැල්කම් ටර්න්බුල්ගේ නිවැරදි කේන්ද්‍රයත්, බිල් ශෝටන්ගේ ලෙස ඔහු ඉදිරිපත් කර ඇති වැරදි කේන්ද්‍රයත් උපයෝගී කරගනිමින්, මේ දෙදෙනාගේ පසුගිය ජීවිත සිදුවීම් පිළිබඳව රසිකගේ වචන වලින් "සාමාන්‍යයෙන් අන්තර්ජාලයෙන් සොයා ගත හැකි" "අප සැම දන්නා පුද්ගලික විස්තර" පැහැදිලි කරයි. ඉන් අනතුරුව, මේ කේන්ද්‍ර අනුසාරයෙන් ඕස්ට්‍රේලියාවේ අනාගතය ගැන අනාවැකි කියයි.

මෙහිදී මා මුලින්ම කිව යුත්තේ අන්තර්ජාලයන් කවුරුත් දන්නා තොරතුරු හොයාගෙන ඒවා ජ්‍යෝතිෂ සිද්ධාන්ත ඇසුරින් පැහැදිලි කිරීම පිළිබඳව මගේ මූලික විරෝධතා නොමැති බවයි. දැනට සිදුවී ඇති දේවල් අන්තර්ජාලයෙන් සොයා නොගෙන ඒවා කවර හෝ ශාස්ත්‍රයක සිද්ධාන්ත ඇසුරෙන් පුරෝකථනය කරන්නට යාම තේරුමක් නැති දෙයකි.

මේ වන විට සිදු වී ඇති අතීත සිදුවීම් තමන්ගේ වෘත්තීය විෂයයට අදාළ සිද්ධාන්ත මඟින් පැහැදිලි කිරීම සෑම වෘත්තිකයෙකුම වාගේ කරන දෙයකි. එය අමාරු වැඩක් නොවේ. අමාරු කටයුත්ත අනාගතය පුරෝකථනය කිරීමයි. මේ දෙවැනි කටයුත්ත  ආර්ථික විද්‍යාඥයින් ඇතුළු සමාජ විද්‍යාඥයින්, ස්වභාවික විද්‍යාඥයින්, දේශපාලනඥයින්, ව්‍යවසායකයින් ඇතුළු බොහෝ දෙනකු අමාරුවේ දමයි.

පසුගිය ඇමරිකානු ජනාධිපතිවරණයට පෙර සංඛ්‍යාන මූලධර්ම මත ඉදිරිපත් කර තිබුණු බොහෝ අනාවැකි නිවැරදි නොවූ අතර, 2008 අවසානයේ ඇරඹුණු ලෝක ආර්ථික අවපාතය නිවැරදිව පුරෝකථනය කිරීමට බොහෝදෙනෙකුට නොහැකි විය. එහෙත්, යමක් සිදුවීමෙන් පසු "පශ්චාත් මරණ පරීක්ෂණ වාර්තා" ඉදිරිපත් කරන අයගෙන්නම් අඩුවක් නැත.

හොඳම ආසන්න උදාහරණය මීතොටමුල්ලේ කුණු කන්ද නායයාමයි. අනතුර සිදුවීමෙන් පසුව ඒ ගැන පැහැදිලි කරන්නට ඕනෑ තරම් පිරිස් සිටිති. සෑම වසරකම මහ බැංකු වාර්තාවේ පසුගිය වසරේ සිදුවූ සිදුවීම් ඉතා පැහැදිලිව විවරණය කර තිබෙනු දැකිය හැකි වුවත්, එළඹෙන වසර ගැන පළ කරන අනාවැකි ඒ තරමටම නිවැරදි වන්නේ නැත. වෛද්‍යවරයෙකුට රෝගයක නිධානය පැහැදිලි කළ හැකි වුවත්, ප්‍රතිකාර වල සඵලතාවය ගැන කිවහැක්කේ අනාවැකියක් පමණි. කාල් මාක්ස්ගේ දාස් කැපිටාල් ග්‍රන්ථයේ මිනිස් සමාජයේ පරිණාමය සිත්ගන්නා සුළු ලෙස පැහැදිලි කර තිබුණත්, අනාගතය ගැන එවැනි නිරවද්‍යතාවයකින් අනාවැකි කියැවී නැත.

අතීතයේ සිදුවී ඇති දේ තමතමන් විශ්වාස කරන සිද්ධාන්ත අනුව පැහැදිලි කිරීමට බොහෝ දෙනෙකුට පුළුවන් වුවත්, අනාගතය හරියටම නිවැරදිව පුරෝකථනය කරන්නට කිසිවෙකුට නොහැකිය. බොහෝ ජ්‍යෝතිර්වේදීන් සිය වාසියට හරවාගන්නේ මේ කරුණයි.

කිසිවෙකුට හරියට අනාවැකි කිව නොහැකිනම් අපි අනාවැකි විශ්වාස කළ යුතු නැද්ද?

අනාවැකි ප්‍රයෝජනවත් වීම සඳහා ඒවා සියයට සියයක් නිවැරදි විය යුතු නැත. මා සිටින නගරය ඇතැම් කාල වල (කාලගුණය උණුසුම්ව තිබී සිසිල් වන්නට පටන් ගනිද්දී හා සිසිල්ව තිබී උණුසුම් වෙන්නට පටන් ගනිද්දී) ටෝර්නෙඩෝ අවදානමට මුහුණදෙයි. මෙවැනි තර්ජනයක් ඇති වූ විට අවදානම ඉවත්වන තුරු බිම්මහලකට හෝ එවැනි ආරක්‍ෂිත තැනකට වී සිටිය යුතු බව නිර්දේශයයි. එහෙත්, මෙවැනි අවවාදයක් නිකුත් වුවද, ටොර්නේඩෝවකින් මා අනතුරට ලක්වීමට ඇති ඉඩකඩ ඉතාම අඩුය.

කෙසේ වුවද, මේ අවදානම සියයට එකක් වුවද මා මේ "අනාවැකි" නොසලකා හරින්නේ නැත. ඒ යම් හෙයකින් ටොර්නේඩෝවක් පාත් වුනොත් විය හැකි හානිය, පැයක් හෝ දෙකක් බිම්මහලට වී සිටීමේ අපහසුතාවයට වඩා බොහෝ වැඩි බැවිනි.

මේ අයුරින්ම "අනාවැකි අනුව" ප්‍රතිශක්තිකරණ එන්නත් ගැනීමෙන් මා අතුරු ආබාධයකට ලක්වීමට සුළු ඉඩක් තිබුණත්, වෙනත් අනාවැකි අනුව එයින් වැළැක්වෙන හානිය ඊට වඩා වැඩි නිසා මා බොහෝවිට ඒ සඳහා පැකිලෙන්නේ නැත.

අනෙක් අතට අනාවැකියක් නිවැරදි වීමට ඇති ඉඩකඩ ඉතා වැඩි වීම අනාවැකි කීමට යොදාගත් සිද්ධාන්තයේ නිරවද්‍යතාවය තහවුරු කරන්නේද නැත. තැඹිලි වල්ලක කඹය ගැට ගසා ගැටයට යටින් තැඹිලි වල්ල කැපූ විට එය බිම වැටෙන බව ගුරුත්වාකර්ෂණය ඇසුරින් හරියටම වාගේ නිවැරදිව පැහැදිලි කළ හැකිය. එහෙත්, ගුරුත්වාකර්ෂණය ගැන ජීවිතේට අසා නැති අයෙකුටද තැඹිලි වල්ල බිම වැටෙන බව හරියටම කියන්නට පුළුවන.

එසේනම් වැඩකට නැති හා ප්‍රයෝජනවත් අනාවැකි වෙන්කර ගන්නේ කොහොමද?

අදාළ විෂය ගැන ප්‍රාමාණික දැනුමක් ඇති සරසවි ඇදුරන් මෙන්ම මීතොටමුල්ල අවට ජීවත් වූ ලොකු අධ්‍යාපනයක් ලබා නොතිබුණු සාමාන්‍ය මිනිස්සුද කුණු කන්ද නාය යා හැකි බව කලින්ම කියා තිබුණේය. එසේනම්, අර සරසවි ඇදුරාගේ අනාවැකියේ ඇති වෙනස කුමක්ද?

කිසියම් සිද්ධාන්තයක් යොදාගෙන කියන අනාවැකියක්, එවැනි සිද්ධාන්තයක් යොදා නොගෙනද පළ කළ හැකිනම් ඒ සිද්ධාන්තය නිවැරදි වුවද නොවුවද එහි ප්‍රායෝගික වටිනාකමක් නැත.

ඇතැම් ඖෂධ ලබා ගන්නා රෝගීන්ගෙන් කිසියම් පිරිසක් සුවවන නමුත්, එසේ සුවවීමට හේතුව ඖෂධය බව එමඟින් තහවුරු නොවේ. ඖෂධය නොගත්තද, එම රෝගීන් සුව විය හැකිව තිබුණා විය හැකිය. අළුත් බටහිර ඖෂධ වල සඵලතාවය සොයාගැනීම සඳහා සිදුකරන සසම්භාවී පාලිත පරීක්ෂණ වලදී කරන්නේ මෙසේ රෝගීන්ගෙන් යම් පිරිසක් සුවය ලබන්නේ ඖෂධය නිසාද යන්න සොයා බැලීමයි.

ඉහත කී ආකාරයේ පරීක්ෂණයකදී, රෝගීන් නියැදියක් අහඹු ලෙස කොටස් දෙකකට බෙදා එක්‌ කොටසකට නියම බෙහෙතත් ඉතිරි කොටසට නියම බෙහෙත මෙන්ම පෙනෙන "බොරු බෙහෙතකුත්" (placebo drug) ලබා දේ. බොරු බෙහෙත ගත් අයගේත් රෝග සුවවේනම් ඇත්ත බෙහෙත ගත් අයගේ රෝග සුවවී ඇත්තේද බෙහෙත නිසා නොවන බව නිගමනය කළ හැකිය. මෙය ප්ලසීබු ප්‍රතිඵලයක් (placebo effect) ලෙස හැඳින්වේ.

සිහනද සඟරාවේ පළ වී ඇති බිල් ශෝටන්ගේ ජීවිත තොරතුරු පිළිබඳ ජ්‍යෝතිෂ විවරණයද හොඳ ප්ලසීබු පරීක්ෂණයකි. 1967 වසරේ ඉපදී ඇති බිල් ශෝටන්ගේ ජීවිතයේ සත්‍ය සිදුවීම් සියල්ල අදාළ ලේඛකයා විසින් 1954 වසරේදී උපන් අයෙකුගේ කේන්ද්‍රයක් ඇසුරින් ඉතා හොඳින් විස්තර කර තිබේ.

මේ කේන්ද්‍රය බිල් ශෝටන්ගේ ඇත්ත කේන්ද්‍රය සමඟ කිසිසේත්ම නොගැලපෙන අතර ඇත්ත කේන්ද්‍රයේ ලග්නය, නැකත හෝ මහ දශා ආදිය ගෙවෙන කාල ආදී කිසිවක් ප්ලසීබූ කේන්ද්‍රයේ තොරතුරු සමඟ නොගැලපේ. ඒ අනුව, එම කේන්ද්‍ර සටහන සමඟ ගැලපෙන 1954 ඔක්තෝබර් 7 දිනය අහඹු දිනයක් ලෙස සැලකිය හැකිය. එසේනම්, ඕනෑම අහඹු වෙලාවකට ගැලපෙන කේන්ද්‍ර සටහනක් භාවිතයෙන් බිල් ශෝටන්ගේ ජීවිත විවරණය මේ ආකාරයෙන්ම කිරීමට බැරි විය නොහැකිය.

කෙසේ වුවද, මැල්කම් ටර්න්බුල්ගේ කේන්ද්‍ර සටහන පෙනෙන අයුරින් නිවැරදිය. එහෙත්, අහඹු දිනයක අහඹු වෙලාවකට හැදූ කේන්ද්‍ර සටහනක් යොදාගනිමින් වුවද කිව හැකි දේවල් ඇත්ත කේන්ද්‍ර සටහන යොදාගෙන විවරණය කිරීම තේරුමක් නැති දෙයකි.

(Image: https://dodona777.wordpress.com/2016/03/09/bill-shorten-and-july-2-2016-election/)

ඕස්ට්‍රේලියාවේ අනාගතය කෙසේද?

පසුගිය සිංහල අවුරුදු දින රසික විසින් "ඕස්ට්‍රේලියාවේ අනාගතය ලංකාවේ ජ්‍යොතිශ්‍යයෙන් කීම හෙවත් විනෝද සමය" නමින් ලිපියක් පළ කර  "ඉකොනොමැට්ටා බ්ලොග්කරු මේ ලිපිය කියවා ප්‍රතිචාරයක් දක්වතැයි" බලාපොරොත්තු වන බව සටහන් කර තිබුණේය.

රසිකගේ විචාරයක්ද සමඟ පළ කර තිබුණු මේ ලිපිය මෙල්බර්න් නගරයේ පළවන සිංහල සඟරාවක් වන සිහනද මාසිකයේ පලවූවක් බව ඔහු සඳහන් කර තිබුණේය. ස්ටැන්ලි ධර්ම කුමාර නම් වූ මේ ලිපියේ රචකයා විසින් ඕස්ට්‍රේලියාවේ වත්මන් අගමැති වන මැල්කම් ටර්න්බුල්ගේත්, විපක්ෂ නායක බිල් ශෝටන්ගේත් උපන්දින, වේලාවන් හා ස්ථාන අනුව කේන්ද්‍ර සටහන් සාදා එම කේන්ද්‍ර සටහන් අනුසාරයෙන් ඔවුන්ගේ ජීවිත වල පසුගිය කාල පරිච්ඡේද වල සිදුවී තිබුණු දේ ජ්‍යෝතිෂ සිද්ධාන්ත අනුව පැහැදිලි කර තිබුණු අතර, එයින් අනතුරුව ඕස්ට්‍රේලියාවේ අනාගතය ගැන අනාවැකිද ගණනාවක්ද ඉදිරිපත් කර තිබුණේය.

මා කලින් පැහැදිලි කර ඇති ආකාරයට කේන්ද්‍ර සටහනක් යනු පොළොවේ කිසියම් තැනක සිට, කිසියම් නිශ්චිත වෙලාවක ඉර, හඳ ඇතුළු ග්‍රහයින් දැකිය හැකි ආකාරයේ සිතියමකි. මේ සිතියම යම් සීමාවන් යටතේ අනන්‍ය සටහනක් නිසා එම සටහන ප්‍රති-ඉංජිනේරුකරණය කර කේන්ද්‍රයට අදාළ උපන් වේලාව හා ස්ථානය (ආසන්නව) සොයාගන්නටද පුළුවන.

මැල්කම් ටර්න්බුල්ගේ කේන්ද්‍ර සටහනේ මුද්‍රණ දෝෂයක් විය හැකි අඩුපාඩුවක් හැර වැරැද්දක් පෙනෙන්නට නොතිබුණත්, බිල් ශෝටන්ගේ කේන්ද්‍ර සටහන ලිපියේ පළකර තිබුණු උපන්දිනය හා වෙලාව සමඟ නොගැලපෙන බව බැලූ බැල්මටම පෙනෙන්නට තිබුණේය. උපන්දිනය වැරදියට මුද්‍රණය වී තිබීමට ඉඩ ඇති නිසා විකිපිඩියාව බැලූ විට පෙනුණේ උපන්දිනය ඇත්තටම වැරදි බවයි. පසුව, තව දුරටත් ඒ ගැන සොයා බලා එහි කමෙන්ටුවක් දැම්මෙමි. කමෙන්ටුවේ අදාළ කොටස (වෙනත් වචන වලින්) මෙසේය.

"බිල් ෂෝටන්ගේ කේන්ද්‍රය තනිකරම වැරදිය. 1967.2.12 දින ග්‍රහ පිහිටීම් මෙසේ විය නොහැක. විකිපීඩියා අනුව ඔහු ඉපදී ඇත්තේ 1967.5.12 දිනය. මේ ග්‍රහ පිහිටීම් එදිනටද වැරදිය."

"බිල් ෂෝටන්ගේ කේන්ද්‍රය ලෙස මෙහි ඉදිරිපත් කර ඇති කේන්ද්‍රය 1954 ඔක්තෝබර් 7 ලංකාවේ වේලාවෙන් පස්වරු 10:45ට (22:45 පැය) ලංකාවේ උපන් කෙනෙකුගේ වීමට ඉතාම ඉහළ සම්භාවිතාවක් තිබේ."

ඉහත ඉහළ සම්භාවිතාව 99% ඉක්මවන බව මට ස්ථිරවම කියන්නට පුළුවන. මා මෙය මේ තරම් ස්ථිරව කියන්නේ සාමාන්‍යයෙන් ජ්‍යෝතිර්වේදීන් අතේ ඇති පොත්පත් හෝ ලිත් ආදී කිසිවක් මා සතුව නොතිබියදීය.

මා මේ නිගමනයට පැමිණි ආකාරය, කේන්ද්‍රය යනු කුමක්දැයි මා විසින් පැහැදිලි කරමින් ලියා ඇති පසුගිය ලිපි කියැවූ අයෙකුට ඉතා පහසුවෙන් තේරුම් කළ හැකිය.

පළ කර ඇති කේන්ද්‍ර සටහන අනුව බිල් ශෝටන්ගේ ලග්නය මිථුන ලග්නයයි. එහි හතරවන කොටුවේ රවි හෙවත් සූර්යයා සිටින බව ලකුණු කර තිබේ. එයින් අදහස් වෙන්නේ ඉර උදාවෙන්නට පොළොව වටයකින් 4/12=1/3ක් හෙවත් තවත් අංශක 120ක් පමණ කැරකෙන්නට තිබෙන බවයි. එසේනම්, උපන් වෙලාව රාත්‍රී 10-12 අතර විය යුතුය.

මිථුන ලග්නයෙන් හතර වන ලග්නය කන්‍යා ලග්නයයි. පොළොව ඉර වටා යන ගමනේදී කන්‍යා ලග්නයට අයත් ප්‍රදේශයේ ඉර පිහිටන්නේ ආසන්න වශයෙන් සැප්තැම්බර් 14- ඔක්තෝබර් 14 අතර කාලයේය.

කේන්ද්‍රය සමඟ පළකර ඇති බිල් ශෝටන්ගේ උපන්දිනය වන පෙබරවාරි 12 හෝ විකිපීඩියා අනුව උපන් දිනය වන මැයි 12 දින ඉර පිහිටන්නේ පිළිවෙලින් මකර හා මේෂ රාශි වලය. එමෙන්ම උදේ 10.45ට උපන් කෙනෙකුගේ කේන්ද්‍රයේ ඉර තිබිය යුත්තේ හතර වන කොටුවට ප්‍රතිවිරුද්ධ දහවන කොටුවේය. ඒ නිසා මේ කේන්ද්‍රය වැරදි බව ඉතා පැහැදිලිය.

උඩින් ඇති මැල්කම් ටර්න්බුල්ගේ කේන්ද්‍රයේ සෙනසුරු හෙවත් ශනි ලකුණු කර ඇත්තේ එහි ලග්නය වන මකර සිට දහවන රාශිය වන තුලා රාශියේය. බිල් ශෝටන්ගේ ලෙස ඉදිරිපත් කර ඇති කේන්ද්‍රයේ ලග්නය වන මිථුන රාශියේ සිට පස්වන රාශියද තුලා රාශියයි. එහි ශනි සිටී. එමෙන්ම කේන්ද්‍ර දෙකේම ශනි සිටින රාශියට කොටු හතරක් පසුපසින් ගුරු හෙවත් බ්‍රහස්පති සිටී. ඉරේ සිට ඈතින්ම පිහිටි බ්‍රහස්පති හා සෙනසුරු ග්‍රහයන් දෙදෙනා කේන්ද්‍ර දෙකේම ලකුණු කර ඇත්තේ එකම රාශි වලය.

සෙනසුරු ග්‍රහයාට ඉර වටා වටයක් යාමට ආසන්නව වසර 30ක් ගත වේ. බ්‍රහස්පති ග්‍රහයාට ඒ සඳහා වසර 12ක් පමණ ගතවේ. ඒ නිසා මේ ග්‍රහයින් දෙදෙනාට එක් රාශියක් පසු කිරීමට පිළිවෙලින් වසර 2.5ක් හා වසරක් පමණ ගත වේ. ඒ නිසා මේ ග්‍රහයන් දෙදෙනාම එකම රාශියක සිටිය හැක්කේ වසර 60කට වරකි. බිල් ශෝටන්ගේ හා මැල්කම් ටර්න්බුල්ගේ උපන්දින අතර වසර 60ක වෙනසක් තිබිය නොහැකිය. එසේනම්, ඒ මේ කේන්ද්‍ර දෙකේ ග්‍රහ පිහිටීම් එකම වසරක පැවති පිහිටීම් බව සෑහෙන දුරට විශ්වාස කළ හැකිය. ඒ වසර 1954 වසරයි.

ඉරේ පිහිටීම අනුව මේ කාලය 1954 සැප්තැම්බර් 14- ඔක්තෝබර් 14 බව තීරණය කළ හැකිය. ආසන්න වශයෙන් මාසයක් තුළ හඳ පොළොව වටා වටයක් යන නිසා හඳේ පිහිටීම (උපන් නැකත හා මහා දශා ශේෂය) අනුව දිනය හා වෙලාව හරියටම හොයාගන්නට පුළුවන. ඒ අතරම උපන් ලග්නය අනුව, උපන් වෙලාව රාත්‍රී 10-12 අතරද විය යුතුය.

පෙර ලිපි වලින් විස්තර කර ඇති පරිදි, කේන්ද්‍රයක ලග්නය තීරණය වන්නේ ඉර උදාවේ සිට ගත වුනු පැය ගණන අනුවය. මේ කේන්ද්‍රයේ ලග්නයට අදාළ වෙලාව ඉර උදාවේ සිට පැය 22-24 පමණ ගතවූ පසු කාලයකි. කෙසේවුවද, ලෝකයේ විවිධ තැන් වලට ඉර පායන්නේ එකම වෙලාවක නොවන නිසා එකම අවස්ථාවේ ලෝකයේ විවිධ තැන්වලට අදාල ලග්න සමාන නැත. 

මෙල්බර්න් වලට ඉර පායන්නේ ලංකාවට ඉර පායන්නට පැය හයකට කිට්ටු කාලයක් කලින්ය. ඒ අනුව ලංකාවට උදාවන ලග්නයක් පැය හයකට පමණ පෙර මෙල්බර්න් නගරයට උදාවේ. පැය හතරක් තුළ හඳේ පිහිටීම සැලකිය යුතු තරමින් වෙනස් වේ.

ඒ නිසා ඉහත මාසය තුළ ඉරේ හා හඳේ පිහිටීම් කේන්ද්‍රයේ දක්වා ඇති පරිදි වන අවස්ථාවක් මෙල්බර්න් නගරයට අදාළව සිදු නොවේ. එහෙත්, ලංකාවට අදාළව සිදුවේ.

ඒ නිසා මේ කේන්ද්‍රය නිවැරදිව හදා ඇති එකක්නම් 1954 ඔක්තෝබර් 7 ලංකාවේ වේලාවෙන් පස්වරු 10:45ට (22:45 පැය) ලංකාවේ උපන් කෙනෙකුගේ එකකි.

මෙහිදී උපයෝගී කරගත් මූලධර්මය GPS වලදී යොදාගන්නා මූලධර්මයමය. භූ-ස්ථායී නොවූවත් ග්‍රහයින් පොළොව වටා නිශ්චිත පථයක යන චන්ද්‍රිකා සේ සැලකිය හැකිය. මේ ග්‍රහයින්ගේ පිහිටීම් නිවැරදිව දන්නා නිසාත්, ඒවා චලනය වන්නේ එකම වේගයකින් නොවන නිසාත් හරියට හැදූ කේන්ද්‍රයක් යනු ඉතාම නිවැරදි GPS එකකි.

(අනාවැකි කොටස ගැන වෙනම කතා කරමු.)

ගෑණු කේන්දර හා නොවරදින අනාවැකි

ලංකා හේතුවාදී සංගමයේ මූලාරම්භක හා පළමු සභාපති වූ ඒබ්‍රහම් ටී කොවූර් විසින් 1963 වසරේදී ප්‍රසිද්ධ අභියෝගයක් කරමින් සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකුට කළ නොහැකි, එහෙත් ඇතැම් පුද්ගලයින්ට කළ හැකියැයි බොහෝ දෙනෙකු සිතන දේවල් 23ක ලැයිස්තුවක් ඉදිරිපත් කරමින් මේ ලැයිස්තුවේ ඇති දේවල් වලින් එකක් පිළිගත හැකි තත්ත්වයන් යටතේ සිදු කර පෙන්වන අයෙකුට රුපියල් ලක්ෂයක ත්‍යාග මුදලක් ලබා දෙන බව ප්‍රසිද්ධ කළේය. 1978දී කොවූර් මියයන තුරුත් විවෘතව පැවති මේ අභියෝගය කිසිවකුට ජයගත නොහැකි විය.

කොවූර්ගේ ලැයිස්තුවේ අවසාන අයිතමය වූයේ ඔවුන් විසින් මිනිත්තුවක නිරවද්‍යතාවයක් සහිතව ලබාදෙන පුද්ගලයින් දහදෙනෙකුගේ (හෝ විසිදෙනෙකුගේ) උපන් වේලාවන් හා ඔවුන් උපන් ස්ථාන භාවිතා කරමින් එම පුද්ගලයින්ගේ කේන්ද්‍ර පිටපත් සාදා ඒ අනුසාරයෙන් (හෝ ඔවුන් විසින් ලබා දෙන හස්ත රේඛා සටහන් අනුසාරයෙන්) අදාළ පුද්ගලයින්ගේ ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය හා ජීවත්ව සිටිනවාද නැද්ද යන්න 95%ක නිරවද්‍යතාවයක් සහිතව පැවසිය යුතු බවයි. මෑතකදී, කාලෝ ෆොන්සේකා විසින් ත්‍යාග මුදලද ඉහළ දමමින් මේ අභියෝගය නැවත අළුත් කළ බව වාර්තා වී තිබුණු අතර මා සිතන පරිදි එම අභියෝගය තවමත් විවෘතව පවතී.

පුද්ගලයෙකුගේ උපන් වේලාව ඇසුරෙන් එම පුද්ගලයාගේ ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය 95%ක නිරවද්‍යතාවයකින් කියන්නට පුළුවන් කමක් නැත. මෙය දරුවන්ගේ උපන් වේලාවන් පරීක්ෂා කිරීමෙන් සංඛ්‍යානමය ලෙස තහවුරු කරගත හැකි දෙයකි. ඒ නිසා, අද වුවද මේ අභියෝගය භාර ගැනීමට කිසිදු ජ්‍යෝතිර්වේදියෙකු ඉදිරිපත් වේයැයි සිතිය නොහැකිය.

මේ සම්බන්ධව අද බොහෝ ජ්‍යෝතිර්වේදීන් විසින් ලබාදෙන ජනප්‍රිය පිළිතුරක් තිබේ. ඒ, තමන්ගේ සේවාදායකයින් කිසිවකු කේන්ද්‍රය හිමි පුද්ගලයාගේ ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය දැන ගැනීමට ජ්‍යෝතිර්වේදියෙකු වෙත නොපැමිණෙන බවයි. මේ කතාව ඇත්තකි. එමෙන්ම, බොහෝ විට කේන්ද්‍ර සටහන සහිත ලේඛණයක උපන් වේලාව සමඟ ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවයද සටහන් කරන නිසා ජ්‍යෝතිර්වේදියෙකුට මෙය අනුමාන කරන්නට අවශ්‍යතාවයක්ද නැත.

කෙසේ වුවද, කොවූර්ගේ අභියෝගය මුලින්ම ප්‍රකාශයට පත් කරන්නට දශක කිහිපයකට පෙර කාලය දක්වාම ලංකාවේ ජ්‍යෝතිර්වේදියෙකුට එම කාලයේ ජීවත්ව සිටි අයෙකුගේ කේන්ද්‍ර සටහන පරීක්ෂා කර අදාළ පුද්ගලයාගේ ස්ත්‍රී-පුරුෂ භාවය සැලකිය යුතු තරම් නිවැරදිව අනුමාන කරන්නට පුළුවන්කම තිබුණේය. ජ්‍යෝතිර්වේදියෙකු වෙත පැමිණෙන සේවාදායකයෙකු එසේ පැමිණෙන්නේ කේන්ද්‍රහිමියාගේ ස්ත්‍රී-පුරුෂ භාවය දැනගන්නට නොවූවත්, එය නිවැරදිව පැවසීම මඟින් ජ්‍යෝතිර්වේදියෙකුට තමන් ප්‍රකාශ කරන අනෙකුත් අනාවැකි වල නිරවද්‍යතාවය පිළිබඳව සිය සේවාදායකයා තුළ විශ්වාසය තහවුරු කළ හැකිය.

අඩ සියවසකට පමණ පෙරත් ලංකාවේ බොහෝ ජ්‍යෝතිර්වේදීන්ට තිබුණු ඉහත හැකියාව අද වන විට නැති වී ඇත්තේ ඇයි?

වසර දහස් ගණනකට පෙරද, ඉර හඳ හා අනෙකුත් ආකාශ වස්තූන්ගේ චලනයන් ගැන හොඳ දැනීමක් පෙර අපර දෙදිග විද්‍යාර්ථීන් සතු විය. එහෙත්, ඒ දැනුමට සාපේක්ෂව ජීව විද්‍යාව පිළිබඳව තිබුණේ ඉතා අඩු මට්ටමක දැනුමකි. අළුත ඉපදෙන දරුවෙකුගේ ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය තීරණය වන ආකාරය තබා දරුවකු බිහිවීමේ ක්‍රියාවලිය පිළිබඳවද ඉතා මෑතක් වන තුරු පෙර අපර දෙදිගම තිබුණේ සීමිත දැනුමකි.

ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය තීරණය වන ආකාරය පමණක් නොව, දෙමවුපියන්ගේ ලක්ෂණ දරුවන්ට ලැබීම, කාලයකට පෙර මියගිය පවුලේ වැඩිහිටියෙකුගේ ලක්ෂණ අළුත ඉපදෙන දරුවෙකුට ලැබීම මෙන්ම ඇතැම් දරුවන් උපතින්ම යම් රෝගාබාධ සහිතව බිහිවීම සඳහා හේතුවන කරුණු මිනිසුන් විසින් නිවැරදිව තේරුම් ගෙන සියවස් කිහිපයකය වඩා ගත වී නැත. මේ ඇතැම් දැනුම් තවමත් බහුතරයකගේ දැනුමක් බවට පත් වී නැත.

මිනිසාගේ ජීවී ක්‍රියාවලිය මිනිසුන් විසින් මෑතක් වන තුරුම නිවැරදි ලෙස අවබෝධ කරගෙන නොතිබුණත්, මේ කරුණු ගැන මිනිසාගේ කුතුහලය වසර දහස් ගණනක් තිස්සේම නොඅඩුව පැවතුණේය. ඒ නිසා, මේ නොදන්නා කරුණු ගැන පැහැදිලි කිරීම් කරමින් කලින් කලට ප්‍රවාද ඉදිරිපත් විය. ඒ ඇතැම් ප්‍රවාද කලින් කලට සමාජයේ පිළිගැනීමට ලක් විය. මෙසේ පිළිගැනුණු ප්‍රවාද වලින් ඇතැම් ඒවා පසුව ප්‍රතික්ෂේප විය. තවත් ඒවා වැඩි කාලයක් ප්‍රතික්ෂේප නොවී පැවතුණේය.

අළුත උපන් දරුවෙකුගේ ස්ත්‍රී-පුරුෂ භාවය තීරණය වන ආකාරය උපන් වේලාව මත තීරණය වන බවට ප්‍රවාදයක් යම් අවස්ථාවක කිසිවෙකු අතින් ඉදිරිපත් වුණු අතර, මේ සංසිද්ධිය පැහැදිලි කළ හැකි වඩා හොඳ ප්‍රවාදයක් නොතිබුණු බැවින් එම ප්‍රවාදයට යම් පිළිගැනීමක් ලැබිණි.

පෙර ලිපියකින් විස්තර කළ පරිදි, කිසියම් පුද්ගලයෙකුගේ උපන් ලග්නය තීරණය වන්නේ ඔහු හෝ ඇය උපන් වේලාව ඇතුළත් වන ආසන්න වශයෙන් පැය දෙකක කාල පරාසය මතය. මේ කියන කාලයේදී, බොහෝ දෙනෙකුට කාලය අද මෙන් නිවැරදිව දැන ගැනීමට හැකියාවක් නොතිබුණත්, පැය දෙකක කාල වෙනසකට සමාජය සංවේදී විය. ඒ නිසා, පැය දෙකක කාලය තුළ, එකම ලග්නය හා ලග්න කේන්ද්‍රය සහිතව ගැහැණු හා පිරිමි දරුවන් ඉපදෙන බව බොහෝ දෙනෙකුට රහසක් නොවීය. එසේනම්, ගැහැණු පිරිමි උපත් තීරණය වීම ඊට වඩා කුඩා කාල පරාසයක් තුළ සිදුවන දෙයක් විය යුතුය.

පුද්ගලයෙකුගේ කේන්ද්‍ර සටහනක ලග්න කේන්ද්‍රයට අමතරව නවාංශක කේන්ද්‍රය නම් වූ තවත් සටහනක් තිබේ. මෙයින් කරන්නේ ආසන්න වශයෙන් පැය දෙකක් පමණ වන ලග්නයක කාලය තවත් කොටස් නවයකට බෙදීමයි. ඒ අනුව, නවාංශකයක් ගෙවීමට ගතවන කාලය ආසන්න වශයෙන් මිනිත්තු 13ක් පමණ වේ. ස්ත්‍රී-පුරුෂ භාවය තීරණය වීම පිළිබඳව කිසියම් අයෙකු විසින් ඉදිරිපත් කළ ප්‍රවාදය අනුව කිසියම් නවාංශකයක් ගෙවීමට ගතවන විනාඩි 13කට මඳක් වැඩි කාලය තුළ ඉපදෙන්නේ ගැහැණු හෝ පිරිමි දෙවර්ගයෙන් එක් වර්ගයකට අයත් දරුවන් පමණි.

ඉහත ප්‍රවාදය ඉදිරිපත් වන කාලයේදී මෙන්ම, බොහෝ දරු උපත් නිවෙස් වලම සිදුවුණු පසුගිය සියවසේ මුල් කාලය දක්වාත් රෝහල් වලින් පිටත සිදුවූ ලංකාවේ දරු උපත් සිදුවූ වේලාවන් හරියටම සටහන් කර ගැනීමේ හැකියාවක් තිබුණේ නැත. ඒ නිසා, ජ්‍යෝතිර්වේදියෙකු වෙත යන අයෙකු ඉදිරිපත් කළේ ආසන්න වෙලාවක් මිස උපත සිදුවූ නිවැරදිම වෙලාව නොවේ. අද වුවත් අප බොහෝ විට වෙලාව සටහන් කරන්නේ මිනිත්තුවකට ආසන්නව මිස හරියටම තත්පරයට නොවේ. සියවසකට පෙර, ඔරලෝසු භාවිතා නොකළ ලංකාවේ බොහෝ නිවෙස් වල වෙලාව සටහන් වන්නට ඇත්තේ පැය භාගයකට පමණ ආසන්නව වන්නට පුළුවන.

ස්ත්‍රී-පුරුෂ භාවය තීරණය වීම පිළිබඳව කලකට පෙර පිළිගැනුණු ප්‍රවාදය අනුව ස්ත්‍රී නවාංශක හා පුරුෂ නවාංශක මාරුවෙන් මාරුවට ගෙවෙන බව බොහොමයක් ජ්‍යෝතිර්වේදීහු විශ්වාස කළහ. තමන් වෙත වේලාපත්කඩයක් (තාවකාලික කේන්ද්‍ර සටහනක්) සාදා ගැනීමට එන අයෙකු බොහෝ විට දරුවාගේ ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවයද දැනුම් දුන් බැවින් මෙය පරීක්ෂා කිරීම අපහසු නොවීය. සේවාදායකයා දැනුම්දෙන වෙලාවට අදාළ නවාංශකය ඇතැම් විට (50%ක සම්භාවිතාවකින්) දරුවාගේ ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය සමඟ ගැලපුණේය. ඇතැම් විට එය එසේ නොවුණේය.

මේ කාලයේදී දරුවාගේ උපත සිදුවූ වේලාව ලෙස සේවාදායකයා දැනුම් දෙන වෙලාව හරියටම නිවැරදි නොවන බව පොදු දැනුමක් විය. ජ්‍යෝතිර්වේදියාගේ කාර්ය භාරයේ කොටසක් වූයේ මේ "වෙලාව සුද්ද කිරීමයි". තමන් පිළිගත් ප්‍රවාදය අනුව, දරුවාගේ ස්ත්‍රී-පුරුෂ භාවය සම්බන්ධ නිරීක්ෂණ උපයෝගී කරගනිමින්, දරුවාගේ ලිංගය සමඟ ගැලපෙන නවාංශකයක් දරුවාට ලැබෙන පරිදි මිනිත්තු හතකට නොවැඩි කාලයක් සේවාදායකයා විසින් දැනුම් දුන් වෙලාවට එකතු කරමින් හෝ අඩු කරමින් ජ්‍යෝතිර්වේදියා දරුවා ඉපැදුණු වෙලාව "හරියටම" හොයාගත්තේය. දරුවා අඩු වයසින් මිය නොගියේනම්, පසුව  ස්ථිර කේන්ද්‍ර ලේඛණයක් පුස්කොළයක ලිවුවේ මුලින් මෙසේ "සුද්ද කරනු ලැබූ" දරුවාගේ "නිවැරදි" වෙලාව උපයෝගී කර ගනිමිනි.

ඉහත පරිදි ජ්‍යෝතිර්වේදීන් බහුතරයක් කේන්ද්‍ර සටහන් හැදුවේ දරුවන්ගේ උපන් වේලාවන් "නිවැරදි කිරීමෙන්" පසුව නිසා, බොහෝ විට ගැහැණු දරුවෙකු ඉපදී ඇති බව පෙනෙන්නට තිබුණේ ස්ත්‍රී නවාංශකයක් තුළය. පිරිමි දරුවෙකු ඉපදී ඇති බව පෙනෙන්නට තිබුණේ පුරුෂ නවාංශකයක් තුළය. ඒ නිසා, ජ්‍යෝතිර්වේදියෙකුට තමන් අතට ලැබෙන කේන්ද්‍ර සටහනක් පරීක්ෂා කර අදාළ පුද්ගලයාගේ ස්ත්‍රී-පුරුෂ භාවය හරියටම වාගේ කියන්නට පුළුවන් විය.

ඉහත පරිදි, කලාතුරකින් හෝ උපන් වෙලාවක් හරියට සුද්ද කර නොතිබුණේනම් ස්ත්‍රී-පුරුෂ භාවය ගැන ජ්‍යෝතිර්වේදියාගේ අනාවැකිය වැරදුණු අතර, බොහෝ විට සේවාදායකයා එවිට කළේ වෙනත් ජ්‍යෝතිර්වේදියෙකු වෙත යාමයි. එහෙත්, දෙවැන්නාත් ස්ත්‍රී-පුරුෂ භාවය තීරණය කරන්නේ වැරදියටය. එවිට, වැරැද්ද ඇත්තේ ජ්‍යෝතිර්වේදියාගේ නොව කේන්ද්‍රයේ බව මේ පුද්ගලයා අවබෝධ කරගනී. ඒ අනුව, ජ්‍යෝතිර්වේදියෙකු හමු වී පසුව හෝ කේන්ද්‍රය හරියට හදා ගනී. ඉන්පසුව, නැවත ජ්‍යෝතිර්වේදියෙකු වෙත ගිය විට ස්ත්‍රී-පුරුෂ භාවය නොවරදී.

ස්ත්‍රී-පුරුෂ භාවය පිළිබඳ නවාංශක ප්‍රවාදය සෑහෙන කාලයක් සමාජයේ පොදු දැනුමක් වී තිබුණේය. මේ පොදු දැනුම ආධිපත්‍යය උසුලන තාක් කල්, ඒ ප්‍රවාදය මත පදනම්ව තීරණද ගැනුණු නිසා ප්‍රවාදය "වැඩ කළේය".  එහෙත්, දරුවකු ඉපදෙන වෙලාව වෙනස් කර ගැනීමේ වෛද්‍ය විද්‍යාත්මක හැකියාවක් නොතිබුණු නිසා, රජෙකුට වුවද මේ  දැනුම උපයෝගී කරගෙන  දුවෙකු වෙනුවට පුතෙකු ලබා ගැනීමට හැකියාවක් නොතිබුණේය.

කොවූර්ගේ අභියෝගය පිළිගත් අයෙකු වෙත ඉදිරිපත් කෙරුණු උපන් වේලාවන් ලබා ගත්තේ පසුගිය සියවසේ මුල භාගයේ හෝ ඊට පෙර ඉපදුණු පුද්ගලයින්ගේ කේන්ද්‍ර සටහන් වලින්නම්, කොවූර්ගේ රුපියල් ලක්ෂය අහිමි වන්නට වුවද කිසියම් ඉඩක් තිබුණේය!

කේන්ද්‍ර සටහන පරීක්ෂා කර පුද්ගලයෙකු ජීවත්ව සිටිනවාද යන්න පැවසීම එතරම්ම සරල නැතත්, එහි ග්‍රහ පිහිටීම් අනුව පුද්ගලයෙකු මේ වන විට ජීවත්ව සිටීමට ඉඩක් නොමැති බව ස්ථිරව කියන්නට ඇතැම් විට බැරිකමක් නැත. ඒ, ග්‍රහ පිහිටීමක් නැවත ඒ ආකාරයෙන්ම ඇති වීමට ගත වන කාලය මිනිසෙකුගේ සාමාන්‍ය ජීවිත කාලයට වඩා බොහෝ වැඩි නිසාය.

මිනිසුන් හා සමාජය සම්බන්ධ අනාවැකි වල නිරවද්‍යතාවය කිසියම් සමාජයක මිනිසුන් හැසිරෙන ආකාරයට, පොදු දැනුමට හා සංස්කෘතියටද සාපේක්ෂය. බහුතරයක් විසින් නිදහස් වෙළඳපොළ ක්‍රමය පිළිබඳව විශ්වාසය තබන ඇමරිකාව වැනි රටක කිසියම් භාණ්ඩයක් හෝ සේවාවක් සඳහා වන ඉල්ලුම හෝ එහි මිල ගැන පුරෝකථනය කළ හැකි තරම් පහසුවෙන් ලංකාවේදී එය කළ නොහැක්කේ ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙකු අතාර්කික හා අහඹු තීරණ ගන්නා බැවිනි. (ඒ තීරණ ගන්නා අයට මේවා තාර්කික තීරණ ලෙස පෙනෙනවා විය හැකිය.) ඒ නිසා, ලංකාවේ පොලී අනුපාතික, විණිමය අනුපාතික ආදී සාර්ව ආර්ථික විචල්‍ය වල උච්ඡාවචනයන් සිදුවිය හැකි ආකාරය පිළිබඳව ඇත්තේ විශාල අවිනිශ්චිතතාවයකි.

මිනිසුන් බොහෝ දෙනෙකු කිසියම් විශ්වාසයක එලැඹ සිටින විට ඒ මත පදනම්ව ඇතැම් "අනාවැකි" කියන්නට පුළුවන. ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙකු දරුවන්ට නම් තැබීමේදී, උපන් වෙලාව අනුව ශුභ අකුරු තෝරා ගනිති. මේ පුරුද්ද නිසා දරුවෙකුගේ නම පරීක්ෂා කිරීමෙන් පමණක් වුවත්, එම දරුවා ගැන ඇතැම් දේ දැනගන්නට පුළුවන. සේතික සේනිය වැනි නමක් ඇති දරුවෙකු පුවපුටුප නැකතේ ප්‍රථම පාදයෙන් ඉපදී තිබෙන්නට බොහෝ දුරට ඉඩ ඇති අතර, ඒ ඔත්තුව ඔස්සේ තවත් දේවල් සොයාගන්නට පුළුවන. එහෙත්, දරුවෙකුට නම තබා ඇත්තේ උපන් වෙලාව නොසලකමින්නම් එවැන්නක් කිරීමේ හැකියාවක් නැත.

මේ වන විට ආසන්න මිනිත්තුවට වෙලාව දැනගැනීම සරල කරුණකි. ඒ නිසා දරුවෙකු උපන් වෙලාව නිවැරදි නොවන බව සිය සේවාදායකයාට තහවුරු කිරීමට ජ්‍යෝතිර්වේදියෙකුට නුපුළුවන. ඒ නිසා, ස්ත්‍රී-පුරුෂ භාවය පිළිබඳ නවාංශක ප්‍රවාදය තවදුරටත් වැඩ නොකරන අතර කේන්ද්‍ර පිටපතක් පරීක්ෂා කර ස්ත්‍රී-පුරුෂ භාවය නිවැරදි ලෙස පැවසීමේ හැකියාවක් දැන් ජ්‍යෝතිර්වේදියෙකුට නැත.

කෙසේවුවද, ඇතැම් මිනිසුන් ඇතැම් දේ විශ්වාස කිරීම මතම ඇතැම් සිදුවීම් ගැන නිවැරදි අනාවැකි පළ කරන්නට පුළුවන. යාපනය සරසවියේ මානව හිමිකම් සඳහා වන සරසවි ඇදුරු සංසදයේ නිරීක්ෂණ අනුව, එල්ටීටීඊ සංවිධානය විසින් ඔවුන්ගේ ප්‍රධාන ක්‍රියාන්විත අරඹා ඇත්තේ 5, 14, 23 වැනි එකතුව පහක් වන දින වලදීය. රජයේ ආරක්ෂක හමුදා විසින් එසේ කර ඇත්තේ 8, 17, 26 වැනි එකතුව අටක් වන දින වලදීය. ඒ නිසා, උතුරේ සාමාන්‍ය ජනතාව එවැනි දින වල වඩා සුපරීක්ෂාකාරීව සිට "මාරක වලින් බේරී" තිබේ.

(Image: www.123rf.com/)

අහසේ ලෝකය හා පොළොවේ ලෝකය

මිනිසුන් වන අපේ ලෝක දැක්ම සකස් වන්නේ අපේ දැනුමට සාපේක්ෂවය. අපේ දැනුම අපට ලැබෙන්නේ මූලිකවම අපේ ඉන්ද්‍රියයන් විසින් අපේ මොළයට ලබා දෙන සංඥාවන් හා අපේ මතකයේ තැන්පත්ව ඇති "පැරණි දැනුම" පාදක කරගෙන  අපට අළුතෙන් ලැබෙන සංඥා විශ්ලේෂණය කරමින් අපේ පැරණි දැනුම යාවත්කාලීන කිරීම යන ක්‍රියාවලිය හරහාය.

මිනිස් සත්ත්වයාට ඉන්ද්‍රියයන් කිහිපයක්ම තිබුණත් බොහොමයක් මිනිසුන්ට මේ ඉන්ද්‍රිය අතරින් ප්‍රධානම ඉන්ද්‍රිය වන්නේ පෙනීම හා අදාළ ඉන්ද්‍රිය පද්ධතියයි. අපේ ඇස් අප රවටන බව අප සිතන්නේ කලාතුරකිනි. අපේ අනෙකුත් ඉන්ද්‍රියයන් ගැන අප විශ්වාසය තබන්නේ ඊට වඩා අඩුවෙනි.

පෙනීම හා අදාළ ඉන්ද්‍රිය පද්ධතියෙන් පසුව දෙවන තැන ගන්නේ ස්පර්ශය හා අදාළ ඉන්ද්‍රිය පද්ධතියයි. මිනිසාගේ ලෝක දැක්ම සකස් කිරීමට ස්පර්ශය හා අදාළ ඉන්ද්‍රිය පද්ධතියද විශාල දායකත්වයක් ලබා දේ. පෙනෙන බොහෝ දේ ස්පර්ශ කර බැලීමට අපට සහජ (පරිණාමීය) ආශාවක් තිබේ.

භෞතික මිනිස් සිරුර තුළින් "පුද්ගලයෙකු" බිහිවීමේ ක්‍රියාවලියේ මූලික අදියරක් වන්නේ පෙනීම ලබා දෙන සංඥාවන් හා ස්පර්ශය (සිරුරු අවයව චලනය) හා අදාළ සංඥාවන් සම්බන්ධීකරණය කරගැනීමට (hand-eye coordination) මොළය පුහුණු කිරීමයි. මේ සංඥාවන් දෙක හොඳින් සම්බන්ධීකරණය කරගැනීමට සාපේක්ෂව ඉතිරි ඉන්ද්‍රිය පද්ධතීන් වෙතින් ලබා දෙන සංඥාවන් සම්බන්ධීකරණය කර ගැනීම අපට අපහසු නැත. නැත්නම් එතරම් වැදගත් නැත.

මගේ ඇඟිලි යතුරු පුවරුවේ කිසියම් අකුරක් ස්පර්ශ කරන මොහොතේ එහි ඇත්තේ මා ඒ මොහොතේ දකින අකුරම නොවේනම් මා අපහසුතාවයට පත්වන නමුත් රූපවාහිනියේ පෙන්වන ටෙලි නාට්‍යයක රූප හා හඬ අතර සුළු එහෙත් හඳුනාගත හැකි තරමේ පරතරයක් තිබීම එතරම්ම ප්‍රශ්නයක් නොවේ. අකුණක් දකින්නට පෙර අකුණු හඬ ඇසීම කොහෙත්ම ප්‍රශ්නයක් නොවේ. ඒ දෙක සම්බන්ධීකරගෙන එක් සිදුවීමක් ලෙස ප්‍රත්‍යක්ෂ කර ගැනීමට අපේ පරිණාමීය ක්‍රියාවලිය තුළ අපි පුහුණු වී නොසිටිමු.

වසර දහස් ගණනකට පෙර සිට මිනිසුන් දුටු ලෝකයේ ප්‍රධාන කොටස් දෙකක් තිබුණේය. ඒ අහසේ ලෝකය හා පොළොවේ ලෝකයයි. අහසේ ලෝකයේ ඇති දේ දැකිය හැකිය. එහෙත් ස්පර්ශ කළ නොහැකිය. පොළොවේ ලෝකයේ ඇති දේ දකිනවාට අමතරව ස්පර්ශ කර අවබෝධ කර ගැනීමටද පුළුවන.

අපේ ශරීර අවයව, අපට අයත් භාණ්ඩ, වෙනත් මිනිසුන් හා සතුන්, අප අවට පරිසරය ආදිය අයත් වුණේ පොළොවේ ලෝකයටය. ඉර, හඳ, තාරකා ආදිය අයත් වුණේ අහසේ ලෝකයටය. ඔලිම්පස් හෝ හිමාල කඳු පන්ති වැනි වලාකුළු වලට උඩින් පෙනුණු, මිනිසාට ළඟා වීම පහසු නොවූ කඳු පංති අයත් වුණේද අහසේ ලෝකයටය. මේ දෙක අතරමැද වූ, අහසේ ලෝකයට හා පොළොවේ ලෝකයට හවුලේ අයත් වුණු සීනායි හා ශ්‍රීපාද කඳු වැනි එතරම්ම උස් නොවූ කඳුද නොතිබුණා නොවේ.

අහසේ ලෝකයේ රිද්මයක් තිබුණේය. රටාවක් තිබුණේය. ඉතා පැහැදිලි පිළිවෙලක් තිබුණේය. මේ රිද්මය, රටාව හෝ පිළිවෙළ මිනිස් ජීවිත කාලයක් තුළ හෝ මිනිස් ජීවිත කාල සියගණනක් තුළ වුවද පැහැදිලිව පෙනෙන අයුරින් වෙනස් වුණේ නැත. අද අප දකින අහස වසර දසදහසකට පෙර අපේ මුතුන් මිත්තන් දුටු අහසට වඩා විශාල ලෙස වෙනස් නැත.

පොළොවේ ලෝකයේත් රිද්මයක් තිබුණේය. රටාවක් තිබුණේය. එහෙත් ඒ රිද්මය අහසේ ලෝකයේ තරම් පැහැදිලි රිද්මයක් නොවීය. අහසේ ලෝකයේ රිද්මය මෙන් නොව, පොළොවේ ලෝකයේ රිද්මය මුළුමනින්ම නොවූවත් මිනිසුන්ට ටිකෙන් ටික වෙනස් කරන්නට පුළුවන් විය. මේ ක්‍රියාවලියේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස අද අප දකින පොළොවේ ලෝකය වසර දහසකට, දෙදහසකට හෝ පන්දහසකට පෙර අපේ මුතුන් මිත්තන් දුටු පොළොවේ ලෝකයට වඩා සැලකිය යුතු ලෙස වෙනස් වී තිබේ.

පොළොවේ ලෝකය මිනිසාට ස්පර්ශ කළ හැකි වුවත්, පාලනය කළ හැකි වුවත් එය මුළුමනින්ම සිය අණසකට යටත් කරගැනීමට ඔවුන්ට නුපුළුවන් විය. අහසේ ලෝකයට පොළොවේ ලෝකය මත විශාල බලපෑමක් කළ හැකි විය. පොළොවේ ලෝකයට ආලෝකය ලැබුනේ අහසේ ලෝකයේ වූ ඉරෙනි. ඉර නැති විට ආලෝකයද නොවීය. අහසේ ලෝකයට අයත් වූ ඉර ස්පර්ශ කිරීමට හෝ පාලනය කිරීමට පොළොවේ ලෝකයේ සිටි මිනිසුන්ට නොහැකි විය. පොළොවේ ලෝකයේ කලින් කලට රටාවකට මෙන් ආ වැසි, ගං වතුර, නියඟ ආදියද පොළොවේ ලෝකයේ විසූ මිනිසුන්ට පාලනය කළ නොහැකි විය.

අහසේ ලෝකය පාලනය කළ නොහැකි වුවත් අහසේ ලෝකය තේරුම්ගත් මිනිසුන්ට අහසේ ලෝකයේ සිදුවන දේ පුරෝකථනය කරන්නට පුළුවන් විය. ඉර නොපෙනෙන රාත්‍රී කාලයේ ඉර තිබෙන තැන පොළොවේ ලෝකයේ මිනිසුන්ට නොපෙනුණේය. එහෙත්,  ඒ ගැන ප්‍රවාද ගොඩ නැඟූ මිනිසුන්ට එය ඇති තැන ගණනය කරන්නටත්, ඒ අනුව පසුදින නැවත ඉර දකින්නට ලැබෙන මොහොත නිවැරදිව කියන්නටත් හැකි විය.

ඉර, හඳ, තාරකා අහසේ පෙනෙන විටත්, නොපෙනෙන විටත් ඒවා අහසේ ඇති තැන කියන්නට මෙන්ම "අනාගතයේ" ඒවා දකින්නට ලැබෙනු ඇති තැන් හා වේලාවල් හරියටම කියන්නට හැකි වීම මිනිස් දැනුමේ සුවිශේෂී සන්ධිස්ථානයකි. මේ දැනුම හරහා මිනිසුන්ට අනාගතය දකින්නට හැකිවිය. ඒ අතරම, මේ දැනුම සමාජයක සියළු දෙනාගේම පොදු දැනුමක් නොවූ නිසා අහසේ ලෝකය සමඟ ගනුදෙනු කළ හැකි සුවිශේෂී පිරිසක් පොළොවේ ලෝකයේ මිනිසුන් අතරින් බිහිවිය.

පොළොවේ ලෝකයේ පැවති ඇතැම් රටාවන් පුරෝකථනය කිරීම එතරම්ම පහසු නොවීය. එහෙත්, පොළොවේ ලෝකයට වැසි, ගංවතුර හා නියඟ ආදිය ඇතිවන රටාව අවබෝධ කරගැනීමේ වටිනාකම ඉතා විශාල විය. පොළොවේ ලෝකයේ දිගුකාලීන නිරීක්ෂණ අනුව පෙනී ගියේ පොළොවේ රිද්මයත් අහසේ රිද්මයත් අතර සමානකම් ඇති බවයි. පොළොවේ ලෝකයේ කාලගුණ රටා අහසේ ලෝකයේ චලන රටා සමඟ කිසියම් අයුරකින් සම්බන්ධ විය.

අහසේ ලෝකය හා පොළොවේ ලෝකය අතර සම්බන්ධතා අවබෝධ කරගැනීමෙන් පසු අහසේ ලෝකය ගැන හදාරන්නට මිනිසාට වූ උනන්දුව තවත් වැඩි විය. ඒ, අහසේ ලෝකය තේරුම් ගැනීමෙන් පොළොවේ ලෝකය තේරුම් ගැනීමටද, පොළොවේ ලෝකයේ අනාගතය දැකීමටද හැකි වීමයි.

අහසේ ලෝකයත් පොළොවේ ලෝකයත් අතර පැවති ඇතැම් සම්බන්ධතා ඇත්තටම හේතුඵල සම්බන්ධතා (causal relationships) වුවත්, හැම සම්බන්ධතාවක්ම එවැනි එකක් නොවීය. ඇතැම් සම්බන්ධතා හේතුඵල සම්බන්ධතා නොවූ  සහසම්බන්ධතා (associations) පමණක් විය. ඒ නිසා, මේ දෙවන වර්ගයේ සම්බන්ධතා පාදක කරගත් පුරෝකථන පළමු වර්ගයේ ඒවා මෙන් ටක්කෙටම හරි ගියේ නැත.

අහසේ අනාගතය "සිදුවිය යුතු පරිදි" හැමවිටම ගලාගියත්, පොළොවේ අනාගතය හැමවිටම "සිදුවිය යුතු පරිදි" සිදු වුණේ නැත.  උදාහරණයක් ලෙස තරු රටා අනුව වැස්ස ලැබිය යුතු අවස්ථා බොහොමයකදීම පොළොවේ ලෝකයට වැස්ස ලැබුණේය. එහෙත් හැම අවස්ථාවකදීම එය එසේ වුණේ නැත. මෙය මිනිසුන් තේරුම් ගත්තේ පොළොවේ ලෝකයේ කිසියම් වරදකින් සිදුවන දෙයක් ලෙසිනි.

පොළොවේ ලෝකයේ ඇතැම් වැරදි වලට පොළොවේ ලෝකයේ දඬුවම් ලැබුණේය. ඒ දඬුවම් දීමට පොළොවේ ලෝකයේ දඬුවම් දෙන්නෝ සිටියහ. පොළොවේ ලෝකයේදී, දඬුවම් දෙන්නා සතුටු කිරීමෙන් ඇතැම් විට දඬුවමින් මිදෙන්නට හැකි විය.

මිනිසා තමන් නොදන්නා දේ තේරුම් ගන්නේ තමන් දන්නා දේ ඇසුරිනි. දඬුවම් ලැබේනම් වරදක් වී තිබිය යුතු අතර, දඬුවම් දෙන්නෙක්ද සිටිය යුතුය. මේ දඬුවම් දෙන්නා පොළොවේ ලෝකයේ පෙනෙන්නට නැත්නම්, අහසේ ලෝකයේ සිටිනවා විය හැකිය. අහසේ ලෝකයේ සිටිනු ඇතැයි සිතිය හැකි මේ දඬුවම් දෙන්නා සතුටු කිරීමෙන් ඇතැම් විට දඬුවමින් මිදෙන්නට හැකි වන්නට පුළුවන.

(Image:http://webpage.pace.edu/nreagin/f2005ws267/amyching/stepmother.html)