සුබ තයිපොන්ගල් දිනයක්!

අද (ජනවාරි 15) ලංකාවේ නිවාඩු දවසක්. ඒ තයිපොංගල් දිනය වෙනුවෙනුයි. ලංකාවේ තයිපොංගල් උත්සවය සමරන්නේ දෙමළ හින්දු අනන්‍යතාවය ඇති පිරිසයි. තමිල්නාඩුවේද මේ උත්සවය මේ නමින්ම සැමරෙනවා. ඉන්දියාවේ තවත් ප්‍රාන්ත ගණනාවක මේ දිනය මේ නමින්ම හෝ වෙනත් නමකින් සැමරෙනවා.

ඉංග්‍රීසීන් ලංකාව ආණ්ඩු කරන්න පටන් ගැනීමෙන් පසු, 1886 වන තුරු බෞද්ධ, හින්දු හෝ ඉස්ලාම් ආගමික උත්සව පැවැත්වෙන දින ලංකාවේ පොදු නිවාඩු දින වූයේ නැහැ. නමුත්, ක්‍රිස්තියානි නිවාඩු දින ගණනාවක්ම ලංකාවේ පොදු නිවාඩු දින සේ නම් කර තිබුණා. 1886 අංක 4 දරන නිවාඩු දින පණතින් එම නිවාඩු දින ලැයිස්තුවට ක්‍රිස්තියානි නොවන ආගමික නිවාඩු දින තුනක් එකතු වුණා. ඒ, හින්දු අලුත් අවුරුද්ද, වෙසක් පසළොස්වක පෝය හා මහමදිකයන්ගේ හජ්ජි උත්සවය වෙනුවෙන්. මීට අමතරව බැංකු නිවාඩු දින අතරට තයිපොංගල් නිවාඩුවක්ද මේ පණතින් එකතු කෙරුණා.

ඉහත පණතින් අප්‍රේල් අලුත් අවුරුද්ද හින්දු අලුත් අවුරුද්දක් ලෙස මිස සිංහල අලුත් අවුරුද්දක් සේ හඳුන්වා නොතිබීම කැපී පෙනෙන කරුණක්. ඒ වගේම, හින්දු නිවාඩු දිනයක් තෝරා ගැනීමේදී ප්‍රමුඛතාවය ලැබී තිබෙන්නේ තයිපොංගල් දිනයට නොව තමිල් පුතාන්ඩු (දෙමළ අලුත් අවුරුදු) දිනයටයි. තයිපොංගල් දිනය ලංකාවේ පොදු නිවාඩුවක් කෙරෙන්නේ 1914 වසරේ සිටයි. එතැන් සිට අද දක්වාම තයිපොංගල් දිනය ලංකාවේ පොදු නිවාඩු දිනයක්.

සිංහල අලුත් අවුරුද්ද වගේම දෙමළ අලුත් අවුරුද්දත් ආරම්භ වෙන්නේ මේෂ සංක්‍රාන්තියෙන්. ලංකාවේ, ඉන්දියාවේ හා කලාපයේ තවත් රටවල භාවිතා වන සූර්ය දින දර්ශන අනුව මේෂ සංක්‍රාන්තියෙන් ඇරඹෙන පළමු මාසය ජ්‍යොතිෂ්‍යයේදී හැඳින්වෙන්නේ මේෂ රවි මාසය ලෙසයි. තයිපොංගල් දිනය වගේම තමිල් පුතාන්ඩු දිනයත් තමිල්නාඩු ප්‍රාන්තයේ නිවාඩු දිනයක්. ඉන්දියාවේ වෙනත් ප්‍රාන්ත ගණනාවකම හා තවත් නැගෙනහිර ආසියානු රටවල් ගණනාවකම විවිධ නම් වලින් මේෂ සංක්‍රාන්තිය සමරනවා.

අවුරුද්දේ ඉතිරි මාසද මේ අයුරින්ම පිළිවෙලින් රාශි චක්‍රය අනුව නම් කර තිබෙනවා. ඒ අනුව, දහවන මාසය මකර රවි මාසයයි. දෙමළ දින දර්ශනය අනුව මකර රවි මාසය තෛ මාසය ලෙස හැඳින්වෙනවා. සූර්යයා ධනු රාශියේ සිට මකර රාශියට යාමත් සමඟ මේ මාසය ඇරඹෙනවා. ඒ සංසිද්ධිය මකර සංක්‍රාන්තිය ලෙස හැඳින්වෙනවා. තෛපොංගල් නමින් සැමරෙන්නේත් මේ මකර සංක්‍රාන්තියමයි.

නිරයන ජ්‍යෝතිෂ්‍යය අනුව සූර්යයා උත්තරායනය ආරම්භ කරන දවස තෛපොංගල් හෙවත් මකර සංක්‍රාන්ති දවසයි. එහෙත්, දැන් සැබැවින්ම සූර්යයා උත්තරායනය ආරම්භ කරන්නේ දෙසැම්බර් 21 ආසන්න දිනයකයි. නිරයන ජ්‍යෝතිෂ්‍යය නක්ෂත්‍ර වර්ෂය මත පදනම් වීමත්, නක්ෂත්‍ර වර්ෂයක් නිවර්තන වර්ෂයකට වඩා මිනිත්තු 20ක් පමණ දිගු වීමත් නිසා මේ පරතරය වසරින් වසර වැඩි වෙනවා. ක්‍රිස්තු වර්ෂ 543දී පමණ ජ්‍යෝතිෂ්‍යයෙහි සායන නිරයන භේදය ඇති වන කාලයේ සිදු වීම් දෙකම සිදු වී තිබෙන්නේ එකවරයි. ඒ කාලයේදී මේෂ සංක්‍රාන්තිය සිදු වී තිබෙන්නේ වසන්ත විෂුවය සිදුවීමට සමගාමීවයි.

තෛපොංගල් යන වචනයේ මුල් කොටස හැදී තිබෙන්නේ අදාළ මාසයේ නමින්. එහි දෙවන කොටසින් අදහස් වෙන්නේ දෙමළ ජාතිකයින් විසින් බොහෝ විට උත්සව අවස්ථා වලදී හදන ගිතෙල්, මුං ඇට, හකුරු ආදිය මුසු කිරිබතයි. සිංහලයින් දැන් අවුරුදු කිරිබතට වැඩිපුර දේවල් එකතු කරන්නේ නැතත් සිංහල අවුරුදු නැකැත් සීට්ටුවේ තවමත් තිබෙන්නේ හකුරු, ගිතෙල්, තල වැනි වෙනත් දෑද මිශ්‍ර කිරිබතක් හදා ගත යුතු බවයි.

ලංකාවේ රාජ්‍ය නායකයින් සාමාන්‍යයෙන් සිංහල බෞද්ධයින් වුවත් ඔවුන් තෛයිපොංගල් උත්සවය සැමරීම වරද්දන්නේ නැහැ. අග්‍රාමාත්‍ය මහින්ද රාජපක්ෂද අද මෝදර ශ්‍රී වෙන්කටේෂ්වරන් මහා විෂ්ණු දේවාලයේදී හින්දු බැතිමතුන් සමඟ තෛයිපොංගල් උත්සවය සැමරීම සඳහා එක් වී තිබෙන අතර සජිත් ප්‍රේමදාස විසින් විපක්ෂ නායක කාර්යාලයේදී තෛයිපොංගල් සැමරුමක් පවත්වා තිබෙනවා. ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂගේ තෛපොංගල් දින නිවේදනය පහත තිබෙනවා.

"ලෝකවාසී දෙමළ ජනතාව මහත් හරසරින් පිළිගන්නා තෛපොංගල් මංගල්‍යය සමරන ශ්‍රී ලාංකේය දෙමළ සහෝදරත්වය සමග මම ද සතුටින් එක්වෙමි.

තෛපොංගල් උත්සවයත් සමඟ අන්‍යොන්‍ය වශයෙන් සමාජ කණ්ඩායම් අතර ඇති වන නවමු බැඳීම පවුල් ඒකකයේ සිට සමස්ත සමාජය පුරා විහිද යයි. එමගින් දෙමාපිය දූදරු, ගුරු දෙගුරු ඥාති හිතමිත්‍රාදීන් මෙන්ම, පාලකයන් පාලිතයන් අතර ද මානව ගුණයෙන් යුතු සාමාජයීය බැඳීම තවදුරටත් ශක්තිමත් වනු ඇති බව මාගේ විශ්වාසය යි.

තෛපොංගල් දින වන්දනාවට පාත්‍ර වන සූර්යයා ජීවිතයට ශක්තියත් ගනඳුරු දුරලන ආලෝකයත් වන්නේ යම් සේද, උත්තරීතර මානුෂීය ගුණාංගවලින් ඔබේ ජීවිතය ද ප්‍රභාමත් වේවා යි ප්‍රාර්ථනය කරමි!"

(Image: https://twitter.com/USAmbSLM/status/1217272764668809216/photo/1)

වෙසක් පෝය හා ශ්‍රී ලාංකික සම්ප්‍රදාය

ශ්‍රී ලාංකික සම්ප්‍රදායට පිටුපාමින් මෙවර වෙසක් පුන් පෝය දිනය අප්‍රේල් මාසයට යොදා ගැනීම කිසිසේත් සිදුනොවිය යුත්තකැයි නියගොඩ ශ්‍රී විජිතසිරි මල්වතු පාර්ශ්වයේ අනුනාහිමියන් විසින් පවසා ඇති බව ගොසිප්ලංකානිව්ස් වෙබ් අඩවිය වාර්තා කර තිබුණේය. අදාළ පුවතට අනුව වෙසක් පෝය අප්‍රේල් මාසයේදී ගැනීම මහා විහිළුවක් ලෙස හඳුන්වා ඇති ඒ හිමියෝ මෙසේද මෙසේ පවසා ඇත්තාහ.

"මැයි මාසයට යෙදෙන පසළොස්වක පෝය දිනය වෙසක් පෝය ලෙස සලකනවා. මැයි මාසය වෙසක් මාසයයි. එය සාම්ප්‍රදායයක්. 2018 වසරේ වෙසක් පෝ දිනය මැයි මාසයේ 20 වැනි දින යෙදන පසළොස්වක පෝය දිනට යොදා ගැනීමට තිබුණා.

බුදුරජාණන් වහන්සේ වෙනුවෙන් බෞද්ධ ජනතාව පින් දහම් සිදුකොට බුදුන් වහන්සේ වෙනුවෙන් කැපවන වෙසක් පුන් පෝය දිනය ද තම තමන්ගේ හිතුමතයට වෙනස් කිරිම උචිත වන්නේ නැහැ අප්‍රේල් 29 වැනිදා යෙදී තිබෙන පුන් පෝය දිනය බක් මහේ පෝය දිනයයි. ශක රාජවංශය අනුව බක් මස අගට යෙදී ඇති පුන් පොහෝ දිනය අධිපසළොස්වක පෝය දිනයක් ලෙස සැලකීම් වරදක් නොමැති නමුත් වෙසක් පුන් පෝය දිනය ලෙස සැලකීම සුදුසු නැහැ

තායිලන්තය චීනය ඉන්දියාව වැනි රටවල් වෙසක් දිනය සමරන්නේ මැයි මාසයේ අවසානයට යෙදී ඇති පසළොස්වක පෝය දිනයයි. ජාත්‍යන්තර වෙසක් උත්සවය පවත්වන්නේ ද මැයි මස අගට යෙදී තිබෙන පසළොස්වක පෝය දිනයදායි.

කිසිවකුගේ උපදෙසක් මත සාමිප්‍රදායික ලෙස බෞද්ධ වර්ෂය පිළිගනිමින් බැහැරව මෙවන් තීන්දු තීරණ ගැනීම සමස්තයක් ලෙස සාවද්‍යයි. මෙවැනි අත්තනෝමතික තීන්දු තීරණ නිසා රට ජාතියට දූර්විපාක භුක්ති විඳීමට පවා සිදුවිමට ඉඩ තිබේ."

මේ ප්‍රකාශය අනුනායක හිමියන් විසින් ඒ අයුරින්ම සිදුකර ඇත්නම් එයින් පෙනෙන්නේ උන්වහන්සේ විසින් සඳහන් කරන ශ්‍රී ලාංකික සම්ප්‍රදාය පිළිබඳව උන්වහන්සේට ඇති අනවබෝධයයි. අනුනායක හිමියන්ගේ ප්‍රකාශය අනුව පෙනෙන්නේ යුරෝපීයයන් විසින් හඳුන්වා දුන් ග්‍රෙගෝරියන් දින දර්ශනයේ ඇති මැයි මාසය ඇතුළු මාස සිංහල බෞද්ධ චන්ද්‍ර මාස සමඟ සම්බන්ධ කර ගනිමින් මාස කිහිපයකට පෙර ගම්පහ දිස්ත්‍රික් පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී සිසිර ජයකොඩි වැනි වෙනත් ඇතැම් අය විසින්ද කළ පටලවා ගැනීම තුළ උන්වහන්සේද හිර වී සිටින බවයි. එපමණකින් නොනවතින අනුනායක හිමියෝ ඒ නිසා රටට සිදුවිය හැකි දුර්විපාක ගැනද වදාරති.

ග්‍රෙගෝරියන් මැයි මාසය හෝ ඊට පෙර තිබුණු ජුලියන් මැයි මාසය හා වෙසක් මාසය අතර කිසිදු සම්බන්ධයක් නැත. අනුනායක හිමියන් කියන සිංහල බෞද්ධ සම්ප්‍රදාය හැදෙන විට ග්‍රෙගෝරියන් දින දර්ශනයක් තබා ජුලියන් දින දර්ශනයක්වත් තිබුණේද නැත.

සිංහල බෞද්ධ චන්ද්‍ර මාස හා ග්‍රෙගෝරියන් මාස අතර කිසිදු සම්බන්ධයක් නැතත්, සිංහල බෞද්ධ චන්ද්‍ර මාස හා සූර්ය මාස අතර සම්බන්ධයක් තිබේ. කිසියම් සූර්ය මාසයක් ඇරඹීමෙන් පසු අමාවක පෝය ගෙවී පුර පෑලවිය ලබන විට අළුත් චන්ද්‍රමාසයක් ආරම්භ වේ. මේ චන්ද්‍රමාස නම් කරන්නේ මාසය ඇරඹෙන විට පැවති සූර්ය මාසයට අනුරූපවය. ශ්‍රී ලාංකික බෞද්ධ සම්ප්‍රදාය අනුව මේෂරවි මාසය තුළ ආරම්භ වන චන්ද්‍රමාසය වෙසක් මාසයයි.

පසුගිය අප්‍රේල් 16 දින අමාවක පෝය යෙදුනේ අප්‍රේල් 14 දින සිදු වූ මේෂ සංක්‍රාන්තියෙන් පසුවය. ඒ නිසා, එදින වෙසක් මාසය ආරම්භ විය. ඒ අනුව, ශ්‍රී ලාංකික සම්ප්‍රදායට මේ වසරේ වෙසක් පුර පසළොස්වක පෝය දිනය අප්‍රේල් 29 දිනට යෙදෙයි. මැයි 15 හා ජූනි 15 අතර ගෙවෙන වෘෂභරවි මාසය තුළ අමාවක පෝය දින දෙකක් ගෙවේ. මේ දින දෙකෙන් පසුව එළැඹෙන චන්ද්‍රමාස දෙකම පොසොන් මාසයි. සම්ප්‍රදාය අනුව යමින්, ඒ මාස දෙකෙන් එකක් අධිපොසොන් මාසය ලෙස නම් කර තිබේ.

එහෙත්, තායිලන්ත බෞද්ධ සම්ප්‍රදාය මෙයම නොවේ. තායිලන්තයේ වෙසක් දිනය තීරණය කරන්නේ වෙසක් පුර පසළොස්වක දින හඳ විසා (විශාඛ) නැකතට ආසන්නව පිහිටීම ගැන සැලකිලිමත් වෙමිනි. ඒ නිසා, මේෂ සංක්‍රාන්තියෙන් දින පහක් ඇතුළත අමාවක පෝයක් යෙදුනොත් ඉන් පසු එළැඹෙන මාසය වෙසක් මාසය ලෙස සලකන්නේ නැත. මේ අනුව, 2018 තායිලන්තයේ වෙසක් දිනය සමරනු ඇත්තේ මැයි 29 දිනයි. එක්සත් ජාතීන්ගේ සංගමය විසින් ජාත්‍යන්තර වෙසක් දිනය නිර්ණය කරන්නේද තායිලන්ත ක්‍රමවේදය අනුව යමිනි.

පහතින් ඇත්තේ මේ හා අදාළ පෙර ලිපි දෙකකි.

ආණ්ඩුව වෙසක් පෝය වරද්දලාද?

ඉදිරියට යන වෙසක්...

(Image: http://www.gossiplankanews.com/2018/04/we.html#more)

දෙවුරම් වෙහෙරෙන් උදවු ඉල්ලූ දේවපුත්‍රයා

සංයුත්ත නිකායේ සගාථා වර්ගයේ දේවපුත්ත සංයුත්තයේ සූරිය සුත්‍රය නම් වූ සූත්‍රයක් තිබේ. එහි පෙළ පහත දැක්වේ.

"මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහි වූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසන සේක. එකල්හි වනාහි සූර්‍ය්‍යදෙව්පුත් තෙම රාහු අසුරිඳු විසින් අල්ලා ගන්නා ලද්දේ විය. එකල සූර්‍ය්‍ය දෙව්පුත් තෙම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සිහි කරනුයේ මේ ගාථාව කීය.

’’බුද්ධ වීරයන් වහන්ස, ඔබට නමස්කාර වේවා. ඔබ හැමතන්හි මිදුණෝය. (මම) පීඩාවට පැමිණියෙම් වෙමි, එසේවූ මට පිහිට වන්න.’’

එකල්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සූර්‍ය්‍ය දෙව්පුතු අරභයා රාහු අසුරිඳුට (මෙසේ) ගාථායෙන් වදාළහ.

’’එම්බා රාහු, සූර්‍ය්‍ය දෙව්පුත් තෙම අර්‍හත්වූ තථාගතයන් සරණ ගියේය. ඒ සූර්‍ය්‍ය දෙව්පුතු අතහරුව. බුදුවරු ලොවට අනුකම්පා කරන්නෝය.’’

’’එම්බා රාහු, අන්‍ධකාරයෙහි යමෙක් එලිය කරන්නේද, බබළන්නේද, මඬුලු සටහන් ඇත්තේද, උග්‍ර තේජස් ඇත්තේද, එසේවූ අහස හැසිරෙන සූර්‍ය්‍යයා නොගිලුව, මගේ ශ්‍රාවක බවට පැමිණි සූර්‍ය්‍යයා අතහරුව,’’

එකල රාහු අසුරිඳු සූර්‍ය්‍ය දෙව්පුතු අතහැර ඉක්මන් ස්වභාවය ඇත්තේ වේපචිත්ති අසුරිඳු වෙත පැමිණියේය. පැමිණ, කැලැඹුණේ ලොමු දැහැගැනුම ඇත්තේ, එක් පසෙක සිටියේය. එක් පසෙක සිටි රාහු අසුරිඳුට වේපචිත්ති අසුරිඳුට ගාථායෙන් (මෙසේ) කීය:

’’එම්බා රාහු, කවර හෙයින් ඉක්මන්ව මෙන් හිරු දෙව්පුතු අතහැරියෙහිද? කවර හෙයින් කැලැඹුණු, ස්වභාවය ඇතිව, බිය ගත්තකු මෙන් සිටිනෙහිද?’’

(එවිට රාහු අසුරිඳු මෙසේ කීය:) ’’බුදුරජුන් විසින් ගාථායෙන් ආමන්‍ත්‍රණය කරණලදුයෙමි. (ඒ මම) ඉදින් සූර්‍ය්‍ය දෙව්පුතු නොමුදාලීම් නම්, මා හිස සත්කඩකට පැලෙන්නේය. ජීවත්වන්නෙම් නම් සැපයක් නම් නොලබන්නෙමි.’’

දේවපුත්ත සංයුත්තයේම ඇති චන්දිම සූත්‍රයේ පෙළද බොහෝ දුරට මෙයට සමානය. එහි වෙනස සූර්‍ය්‍ය දෙව්පුතු වෙනුවට චන්දිම දෙවු පුතු සිටීමයි. සූරිය සූත්‍රය හා චන්දිම සූත්‍රය දැනටත් ලංකාවේ සෙත් පිරිතක් ලෙස නිතරම භාවිතා වන්නකි. වෙනත් බොහෝ සූත්‍ර වල කියැවෙන ආලෝකය විහිදා රාත්‍රී යාමයේ බුදුන් හමුවට පැමිණෙන දේවතාවන් මෙන් සූර්‍ය්‍ය දෙව්පුතු හෝ චන්දිම දෙවු පුතු බුදුන් වෙත නොපැමිණීමද විශේෂත්වයකි. සූත්‍ර අනුව ඔවුන් කරන්නේ බුදුන් සිහි කිරීම පමණි.

මෙහි කියැවෙන සූර්‍ය්‍ය හා චන්දිම දේවපුත්‍රයින් යනු ඉර හා හඳ බවත්, මේ කියන්නේ සූර්යග්‍රහණ හා චන්ද්‍රග්‍රහණ ගැන බවත්  තේරුම් ගැනීම එතරම් අපහසු දෙයක් නොවේ. සූර්යග්‍රහණ හා චන්ද්‍රග්‍රහණ ඇතිවීම පිළිබඳව බුද්ධ කාලයේ පැවති දැනුම චන්දිම සූත්‍රයෙන් හා සූරිය සූත්‍රයෙන් පිළිබිඹු වේ. බුද්ධ කාලයෙන් වසර සහශ්‍රයකට පමණ පසුව සූර්ය සිද්ධාන්තය ලියැවෙන කාලය වන විට මේ ස්වභාවික සංසිද්ධි පැහැදිලි කිරීමට පමණක් නොව නිවැරදිව පුරෝකථනය කිරීමටද හැකි තරමට ජ්‍යෝතිෂය දියුණු වී තිබුනත් ක්‍රිස්තු පූර්ව හයවන සියවස ආසන්න කාලයේදී සූර්යග්‍රහණ හා චන්ද්‍රග්‍රහණ බොහෝ දෙනෙකුට බිය උපදවන දෙයක් වූ බව සිතා ගැනීම අපහසු නැත.

සූරිය සූත්‍රයේ පෙළ අනුව බුදුන් සැවැත් නුවර ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවිසූ කිසියම් අවස්ථාවක සූර්යග්‍රහණයක් සිදුවන්නට ඇති බවට අපට ප්‍රවාදයක් ගොඩනැගිය හැකිය. මේ අයුරින්ම චන්ද්‍රග්‍රහණයක්ද සිදුවන්නට ඇති නමුත් අපට වඩා වැදගත් වන්නේ මේ කාලයේදී සිදුවීමට ඉඩ තිබුණේයැයි අප සිතන සූර්යග්‍රහණයයි. හදිසියේම දවල් කාලයේ ඉර නොපෙනී ගොස් අඳුරු වුවහොත් බොහෝ දෙනෙකු බියට පත් වන බවත්, තමන්ට වඩා බොහෝ දැනුම් තේරුම් ඇති අයෙකු සේ සලකන බුදුන් වැනි කෙනෙකුගෙන් පිහිට අයදින්නට ඉඩ ඇති බවත් වටහාගැනීම අපහසු දෙයක් නොවේ. එවැනි විටෙක, බුදුන් ශ්‍රාවක පිරිසගේ බිය දුරු කිරීම පිණිස කිසියම් දෙයක් කරන්නටද ඉඩ තිබේ.

චන්ද්‍රග්‍රහණ මෙන් නොව සූර්යග්‍රහණ දුර්ලභය. පොළොවේ කොතැනකට හෝ සූර්යග්‍රහණයක් පෙනීම දුලබ දෙයක් නොවූවත් පොළොවේ කිසියම් නිශ්චිත ස්ථානයකට වසර දහසකට පූර්ණ සූර්යග්‍රහණ හත අටකට වඩා පෙනෙන්නේ නැත. සූරිය සූත්‍රය අනුව ඉහත සූර්යග්‍රහණය සැවැත් නුවර සමීපයෙහිවූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයට පෙනුණු එකකි. එසේනම්, මෙය සිදුව තිබෙන්නේ ජේතවන පූජාව සිදු කිරීමෙන් පසුව සම්බුද්ධ පරිනිර්වාණයට පෙර වසරකදී විය යුතුය.

සැවැත් නුවර ජේතවනාරාමය පැවති තැන සේ සැලකෙන්නේ උත්තර ප්‍රදේශ්හි සහේත් නගරයයි. මේ ස්ථානය උත්තර අක්ෂාංශ 27.5086443 හා නැගෙනහිර දේශාංශ 82.0392016 හි මුහුදු මට්ටමේ සිට මීටර් 105-110 ක පමණ උසක පිහිටා ඇති තැනකි. මේ තොරතුරු වල උපකාරයෙන් අපට සැවැත් නුවර ජේතවනාරාමයට පූර්ණ සූර්යග්‍රහණයක් දකින්නට ලැබුණු අවස්ථා ගණනය කර සොයාගත හැකිය. එවිට අපට පෙනෙන පරිදි, ක්‍රිස්තු පූර්ව පළමු සහශ්‍රය තුළ එවැනි පූර්ණ සූර්යග්‍රහණ තිබී ඇත්තේ හයක් පමණි. ඒවා පහත දැක්වේ.

1. ක්‍රිස්තු පූර්ව 986 දෙසැම්බර් 26 හවස 4:29:49 සිට මිනිත්තු 1:16ක්.
2. ක්‍රිස්තු පූර්ව 848 අගෝස්තු 4 උදේ 6:14:54 සිට මිනිත්තු 2:54ක්.
3. ක්‍රිස්තු පූර්ව 794 සැප්තැම්බර් 6 උදේ 6:34:57 සිට මිනිත්තු 2:23ක්.
4. ක්‍රිස්තු පූර්ව 769 මැයි 5 හවස 5:08:22 සිට මිනිත්තු 1:34ක්.
5. ක්‍රිස්තු පූර්ව 548 ජූනි 19 උදේ 10:11:32 සිට මිනිත්තු 5:41ක්.
6. ක්‍රිස්තු පූර්ව 309 අගෝස්තු 15 හවස 2:13:02 සිට මිනිත්තු 3:29ක්.

මේ අතරින් මුල් හතර සිදුව ඇත්තේ බුද්ධ කාලය ලෙස බොහෝ දෙනෙකු විසින් පිළිගන්නා කාලයට බොහෝ කලිනි. අවසන් පූර්ණ සූර්යග්‍රහණය සිදුව තිබෙන්නේ අශෝක කාලයට ඉතා ආසන්නවය. ඒ නිසා බුද්ධ කාලයේදී සිදු වූවා විය හැක්කේ පස්වැන්න පමණි. එමෙන්ම එය මිනිත්තු 5:41ක් පුරා පැවති දීර්ඝ සූර්යග්‍රහණයක් වීමද විශේෂත්වයකි.

එසේනම්, ක්‍රිස්තු පූර්ව 548 ජූනි 19 උදේ 10:11:32 සිට මිනිත්තු 5:41ක් මහ දවාලේ ඉර නොපෙනී ගියේ බුදු හිමියන් සැවැත් නුවර සිටි සමයකදීද?

ථෙරවාද සම්ප්‍රදාය අනුව සම්බුද්ධ පරිනිර්වාණය සිදුව තිබෙන්නේ ක්‍රිස්තු පූර්ව 543දීය. එසේනම්, මේ සූර්යග්‍රහණය සිදුව තිබෙන්නේ සම්බුද්ධ පරිනිර්වාණයට වසර පහකට පෙරය. එහෙත්, දැනට වැඩියෙන් පිළිගන්නා ගයිගර්ගේ ගණනය කිරීම් අනුව සම්බුද්ධ පරිනිර්වාණය සිදු වී තිබෙන්නේ ක්‍රිස්තු පූර්ව 483දී වන අතර මෙය ඊට වසර 65කට පෙර වසරකි. ඒ වන විට සිදුහත් කුමරාට වයස අවුරුදු 15ක් පමණි. ක්‍රිස්තු පූර්ව 483ට පෙර වසර 45 තුළ (ගයිගර්ගේ ගණනය කිරීම් අනුව බුද්ධත්වයෙන් පසු පරිනිර්වාණය දක්වා කාලය තුළ) අඩු වශයෙන් ජේතවනාරාමය පිහිටි ප්‍රදේශයට සැලකිය යුතු බලපෑමක් කරන (දැනෙන තරමට අහස අඳුරු කරන) අර්ධ සූර්යග්‍රහණයක් හෝ සිදු වී නැත.

එසේනම්, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහි වූ අනේපිඬු සිටාණන් විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහි වැඩවසන කල්හි සූර්‍ය්‍යදෙව්පුත් තෙම රාහු අසුරිඳු විසින් සැබෑවටම අල්ලා ගන්නා ලද්දේ වීද?

සිත මිස කය නැති බොට්ටෝ

මිනිසෙකුගේ මිනිස්කම යනු භෞතික ශරීරය නොවූවත්, භෞතික ශරීරයක් නැති තැන මිනිසෙක් නැත. මිනිසෙකුට මිනිසෙකු වීමට භෞතික ශරීරය කෙතරම් වැදගත්ද?

කකුලක්, අතක් හෝ ගාත් හතරම නැති වුවත් යමෙක් මිනිසෙක් නොවන්නේ නැත. ඇසක්, වකුගඩුවක් හෝ අක්මාවෙන් කොටසක් නැතත් මිනිසා මිනිසෙකි. මිනිසෙකුගේ භෞතික සිරුරේ බොහෝ කොටස් වෙනත් අයෙකුගේ සිරුරු කොටස් වලින් හෝ කාබනික හෝ යාන්ත්‍රික කෘතිම උපාංග වලින් ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීම මේ වන විට අමුතු දෙයක් නොවේ. මිනිස් මොළය තවමත් සම්පූර්ණයෙන් ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීමේ හැකියාවක් නැතත් එහි ඇතැම් බාහිර කොටස් පවා යාන්ත්‍රික උපාංග වලින් ප්‍රතිස්ථාපනය කළ හැකිය. එසේනම් මිනිසාගේ මිනිස්කම තිබෙන්නේ කොහේද?

-වසර බිලියන 13.5කට පෙර පදාර්ථ හා ශක්ති බිහි විය. භෞතික විද්‍යාව ආරම්භ විය. ඉන් පසු, පරමාණු සහ අණු ඇති විය. රසායන විද්‍යාව ඇරඹුනේය.

-වසර බිලියන 4.5කට පෙර පෘථිවිය බිහි විය.

-වසර බිලියන 3.8කට පෙර ජීවය බිහි විය. ජීව විද්‍යාව ආරම්භ විය.

-වසර මිලියන 6කට පෙර මිනිසාගේ සහ චිම්පන්සියාගේ අවසන් පොදු මව මිය ගියේය.

-වසර මිලියන 2.5කට පෙර අප්‍රිකාවේදී හෝමෝ ගණය බිහි විය.

-වසර 200,000කට පමණ පෙර නැගෙනහිර අප්‍රිකාවේදී හෝමෝ සේපියන්ස්ලා පරිණාමය විය.

-වසර 70,000කට පෙර සංජානන විප්ලවය සිදු විය. සංස්කෘතිය හා ඉතිහාසය ආරම්භ විය. සමාජ විද්‍යා ආරම්භ විය. සංස්කෘතියේ උදවුවෙන් ජීව විද්‍යාත්මක හා පරිණාමීය සීමාවන් අතික්‍රමණය කරමින් වඩා වේගයෙන් බාහිර වෙනස්කම් වලට ප්‍රතිචාර දක්වන්නට හෝමෝ සේපියන්ස්ලාට හැකි වූ අතර එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස හෝමෝ සේපියන්ස්ලා පෘථිවිය පුරා පැතිරෙන්නට විය.

-අද වන විට හෝමෝ සේපියන්ස්ලා පෘථිවිය මත සිය ආධිපත්‍යය පතුරුවා සිටින අතර, සංස්කෘතිය ඔවුන්ගේ පරිණාමය තීරණය කරන ප්‍රධානම සාධකය බවට පත් වී තිබේ. එහෙත්, තවදුරටත් ජීව විද්‍යාත්මක සීමාවන්ගෙන් හෝමෝ සේපියන්ස්ලාට ගැලවීමක් නැත.

ඉහත තත්ත්වය ඉතා වේගයෙන් වෙනස් වෙමින් පවතී. එක පැත්තකින් අවයව බද්ධ ඉතා සාර්ථක ලෙස සිදුවෙද්දී තවත් පැත්තකින් මිනිස් සිරුරු කොටස් කෘතීම ලෙස නිපදවීම සාර්ථක වෙමින් පවතී. වෙනත් පෙරමුණක, මිනිස් අවයව වෙනුවට යොදාගත හැකි යාන්ත්‍රික උපාංග වේගයෙන් දියුණු වෙමින් පවතී. මේ අනුව, හෝමෝ සේපියන්ස් කෙනෙකුට තමන් ඉපදෙන විට "වාසනාවට" හිමි වන ජීව විද්‍යාත්මක සිරුරු සැකසුම මිය යන තුරු එලෙසම තබාගන්නට අවශ්‍ය නැත.

හෝමෝ සේපියන්ස්ලා විසින් මෑතකදී ළඟා කරගත් වඩාත්ම වැදගත් ඉලක්කයක් වන්නේ තමන් නිර්මාණය වී ඇති ක්‍රමලේඛනය මුළුමනින්ම කියවීමේ හැකියාවයි. මේ වන විට තමන්ගේ ජෙනෝමය විකේතනය කර ගැනීම සඳහා වැය කළ යුතු මුදල සතිකට සිල්ලර බඩු මිල දී ගැනීමට ගෙවන මුදල දක්වා පහත වැටී තිබේ. ජෙනෝමය නිවැරදිව කියවීමට පමණක් නොව නීතිමය හා සදාචාරත්මක සීමාවන් නොවන්නට ජෙනෝමය තමන්ට අවශ්‍ය පරිදි ප්‍රතිසංස්කරණය කර ගැනීමද හෝමෝ සේපියන්ස්ලාට දැන් හැකියාව තිබේ.

ඉතිහාසය විසින් පෙන්වා දෙන පරිදි හැම විටම වාගේ තාක්ෂණ දියුණුවට නීතිමය හා සදාචාරත්මක සීමා බාධාවන් වන්නේ කෙටි කලකට පමණි. ඒ නිසා, දැනටත් සිදුවන මිනිසා විසින් තමන්ට අවශ්‍ය පරිදි තමන්ව සැලසුම් කරගැනීම තමන්ගේ භෞතික සිරුරේ සැලැස්මේ පාදම වෙනස් කිරීම දක්වාම පුළුල් වී සම්පූර්ණ වන්නට වැඩි කලක් ගත නොවනු ඇත. 

මිනිසා යනු ඔහුගේ භෞතික සිරුර නොවූවත්, මිනිසා හිතන හා ක්‍රියාකරන ආකාරය කෙරෙහි ඔහුගේ භෞතික සිරුර සකස් වී ඇති ආකාරය විශාල බලපෑමක් කරයි. ඒ නිසා, මිනිසා විසින් චේතනාන්විතව තමන්ගේ භෞතික සිරුර වෙනස් කර ගැනීම යනු තමන් සිතන ආකාරයද වෙනස් කර ගැනීමකි. 

මේ අනුව මිනිසා අතට දැන් ලැබී ඇත්තේ තමන් අනාගතයේදී හිතිය යුත්තේ කෙසේදැයි හිතීමේ නිදහසයි. අනාගතයේදී තීරණ ගත යුත්තේ කෙසේදැයි තීරණය කිරීමේ නිදහසයි.

යුදෙවු චින්තකයෙකු වන නෝවා හරාරිට අනුව "මිනිසා විසින් දෙවියන් නිර්මාණය කර ගැනීමත් සමඟ ඉතිහාසය ආරම්භ වූ අතර මිනිසුන් දෙවියන් බවට පත් වීමත් සමඟ ඉතිහාසය අවසන් වනු ඇත." 

දෙවසරකට පෙර ඉකොනොමැට්ටා විසින් හඳුන්වා දුන් හරාරිගේ මුල් පොතෙහි මිනිසා මෙසේ දෙවියන් බවට පත් වීම ගැන මූලික අදහස් පළ කරයි. ඒ අනුව, ඉදිරි සියවස් දෙක හෝ තුන ඇතුළත දෙවියන්ගේ මැවීමේ බලය මුළුමනින්ම මිනිසා අතට පත් වීමත් සමඟ වත්මන් හෝමෝ සේපියන්ස්ලා වඳ වී යාමට නියමිතය. එහෙත්, ඒ ඔවුන් භෞතිකව විනාශ වී යාමෙන් නොවේ. වත්මන් ජීව විද්‍යාත්මක සීමාවන්ගෙන් මිදුණු අලුත් ජීවියෙකු බිහි වීමෙනි.

හරාරිගේ අලුත් පොත ඔහු විසින් නම් කර ඇත්තේ මේ අනාගත මිනිසාව ඔහු විසින් හඳුන්වන හෝමෝ දෙවුස් (Homo Deus) යන නමිනි. මේ පොතෙන් ඔහු ලිබරල් (බටහිර) චින්තනයේ පාදම ලෙස සැලකිය හැකි "නිදහසේ" සිතිය හැකි, "නිදහස්" තීරණ ගත හැකි පුද්ගලයකුගේ පැවැත්මම ප්‍රශ්න කරයි.

පහතින් ඇත්තේ ඔහුගේ පොතෙන් උපුටාගත් කොටසකි. (මේ ලිපියේ අන්තර්ගතය ගැන උනන්දුවක් දක්වන පාඨකයින් වැඩි දෙනෙකුට මේ කොටස සිංහලට පරිවර්තනය නොකිරීම බාධාවක් නොවේයැයි සිතමි.)

"Who Are I?

Science undermines not only the liberal belief in free will, but also the belief in individualism. Liberals believe that we have a single and indivisible self. To be an individual means that I am individual. Yes, my body is made up of approximately 37 trillion cells, and each day both my body and my mind go through countless permutations and transformations. Yet if I really pay attention and strive to get in touch with myself, I am bound to discover deep inside a single clear and authentic voice, which is my true self, and which is the source of all meaning and authority in the universe. For liberalism to make sense, I must have one – and only one – true self, for if I had more than one authentic voice, how would I know which voice to heed in the polling station, in the supermarket and in the marriage market?

However, over the last few decades the life sciences have reached the conclusion that this liberal story is pure mythology. The single authentic self is as real as the eternal Christian soul, Santa Claus and the Easter Bunny. If you look really deep within yourself, the seeming unity that we take for granted dissolves into a cacophony of conflicting voices, none of which is ‘my true self’. Humans aren’t individuals. They are ‘dividuals’."

"මිනිසා" හා "මම" යනුද වෙනත් සංකල්ප මෙන්ම සංකල්පයි. සංකල්ප යනු සංකල්ප බව අමතක නොකරන අතරම සංකල්ප වලින් ප්‍රයෝජන ගන්නට අපට පුළුවන. ඒ නිසා සංකල්ප යනු සංකල්ප වීම ප්‍රායෝගිකව ප්‍රශ්නයක් නොවූවත්, අනාගත මිනිසා ගැන මෙන්ම අපට වඩා වෙනස් වෙනත් ජීවීන් ගැනත් අප හිතන්නේ අපේ සංකල්පීය රාමුව ඇතුළේ රැඳෙමිනි. අපට සිතාගත හැකි දියුණු සත්ත්වයෙකුගේ ලක්ෂණ මොනවාද?

-දියුණු සත්ත්වයෙකුට තමන්ගේ පැවැත්ම තහවුරු කර ගැනීම සඳහා තීරණ ගත හැකිය. වෙනත් සත්ත්වයින් හා බාහිර ද්‍රව්‍ය සමඟ අන්තර්ක්‍රියා කළ හැකිය.
-දියුණු සත්ත්වයෙකුට තමන්ගේ වර්ගයා බෝ කළ හැකිය.
-දියුණු සත්ත්වයෙකු පරිණාමය වෙයි. මෙය සිදුවන්නේ අහඹු ලෙස සිදුවන විකෘති තුලිනි. වඩා දියුණු අදියරකදී මෙය තමා විසින් තමන්වම ප්‍රතිසංස්කරණය කර ගැනීමක් විය හැකිය.
-පරිණාමය තුළ වඩා උචිත ලක්ෂණ ඉතිරි වී අනුචිත ලක්ෂණ වඳ වී යයි.

ඉහත කී ලක්ෂණ සැලකූ විට දියුණු සත්ත්වයෙකු වීමට කාබනික සිරුරක් තිබීම අවශ්‍යම සාධකයක් නොවේ. ජීවය පිළිබඳ නාසා අර්ථදැක්වීම් වැනි දේවල්ද අප විසින් අපේ පහසුවට දමාගෙන තිබෙන සංකල්පීය සීමාවන් පමණි.

පරිගණක මෘදුකාංගයකට ඉහත ලක්ෂණ සියල්ලම තිබිය හැකිය. පරිගණක වෛරසයකට තමන්ගේ වර්ගයා බෝ කරමින් බාහිර උදවු නැතුව පැතිරෙන්නට පුළුවන. පරිගණක මෘදුකාංගයක් පිටපත් කරන හැම විටකදීම කිසියම් වරදක් වීමට හැකියාවක් තිබේ. මෙසේ නිවැරදිව පිටපත් නොවූ පරිගණක මෘදුකාංගයක් බොහෝ විට වැඩකට නැති එකක් වුවත් (ජාන පිටපත් වීමේදී මෙන්ම) සෛද්ධාන්තිකව මෙවැනි පිටපත් වීමේ වරදක් නිසා වඩා හොඳ මෘදුකාංගයක් හැදෙන්නට ඉඩ තිබේ. 

වත්පොත්බොට්ටන් වැනි බොට්ටන්ට කිසියම් දුරකට තීරණ ගැනීමේ හැකියාවක් තිබේ. මිනිසුන්ගේ තීරණ ගැනීමේ හැකියාවද අවසාන වශයෙන් අපේ පරිණාමික අතීතයේ, මෑතකාලීන අන්තර්ක්‍රියා වල හා මොළයේ අහඹු ඉලෙක්ට්‍රෝන චලනයන්ගේ ප්‍රතිඵලයකට වඩා අමුතු දෙයක් නොවන බව සැලකූ විට සෛද්ධාන්තිකව පරිගණක මෘදුකාංගයකට "හිතන්නට" පුළුවන්කම තිබේ. සංසන්දනාත්මකව, මිනිසකුගේ ජෙනෝමයද එක්තරා ආකාරයක ක්‍රමලේඛණයකි. ක්‍රමලේඛණය වෙනස් කිරීමෙන් මිනිසෙකු හිතන හා ක්‍රියාකරන ආකාරය, එනම් මිනිසකුගේ "නිදහස් චින්තනය", වෙනස් කළ හැකිය.

කාබනික සිරුරක රැඳුණු ජීවයකට වඩා පරිගණක මෘදුකාංගයකට අවාසිදායක පාරිසරික තත්ත්වයන් යටතේ දිගු කලක් පැවතීම පහසුය. වඩාත්ම වැදගත් කරුණ වන්නේ මිනිසා විසින් අනාගතයේ හිමි කරගන්නට නියමිත, බාහිර පරිසරයට උචිත වන පරිදි තමන්වම ප්‍රතිසංස්කරණය කරගැනීමේ හැකියාව පරිගණක මෘදුකාංගයකටද තිබිය හැකි වීමයි. සෛද්ධාන්තිකව කිසියම් ස්ථිතික විදුලියක් තිබිය හැකි ඕනෑම තැනක, මුහුදු වෙරළේ වැලි අතරේ හෝ ඔබේ පපුවේ රෝම කූප අතරේ වුවද, "ජීවත් විය හැකි" පරිදි පරිගණක මෘදුකාංගයකට තමන්ව ප්‍රතිසංස්කරණය කරගැනීමට හැකියාවක් තිබීම විය නොහැක්කක් නොවේ. 

එසේනම්, අනාගත ජීවය යනු අපේ ජෙනොමයේ ඇති පැවැත්ම සඳහා වාසිදායක තොරතුරු "හොරාගත්" භෞතික සිරුරක් නැති මෘදුකාංගයක් විය නොහැකිද?

(Image: http://www.anmarieuber.com/blog/archives/04-2013)

ආණ්ඩුව වෙසක් පෝය වරද්දලාද?

ස්වදේශ කටයුතු අමාත්‍යාංශය විසින් 2018 වසර සඳහා වන රජයේ හා බැංකු නිවාඩු දින නියම කරමින් (සාමාන්‍යයෙන් කරන පරිදි) අති විශේෂ ගැසට් පත්‍රයක් නිකුත් කර තිබේ. මේ අනුව, 2018 වසරේ පෝය නිවාඩු දිනයන් මෙසේය.

ජනවාරි 01- දුරුතු පුර පසළොස්වක
ජනවාරි 31- නවම් පුර පසළොස්වක
මාර්තු 01- මැදින් පුර පසළොස්වක
මාර්තු 31- බක් පුර පසළොස්වක
අප්‍රේල් 29- වෙසක් පුර පසළොස්වක
මැයි 29- පොසොන් පුර පසළොස්වක
ජූනි 27- අධි පොසොන් පුර පසළොස්වක
ජූලි 27- ඇසළ පුර පසළොස්වක
අගෝස්තු 25- නිකිණි පුර පසළොස්වක
සැප්තැම්බර් 24- බිනර පුර පසළොස්වක
ඔක්තෝබර් 24- වප් පුර පසළොස්වක
නොවැම්බර් 22- ඉල් පුර පසළොස්වක
දෙසැම්බර් 22- උඳුවප් පුර පසළොස්වක

මේ අනුව, 2018 වෙසක් පෝය එළැඹෙන්නේ අප්‍රේල් මාසයේදීය. ගම්පහ දිස්ත්‍රික් පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී සිසිර ජයකොඩි විසින් ජනවාරි 31 අධි දුරුතු පුර පසළොස්වක ලෙස නම් කර නවම්, මැදින්, බක්, වෙසක් හා පොසොන් පෝය දින ඉදිරියට තල්ලු කර "වෙසක් පෝය අප්‍රේල් මාසයට වැටීමෙන් සිදු වී ඇති අවුල" නිවැරදි කළ යුතු බව යෝජනා කර තිබේ.

සිංහල චන්ද්‍රමාස හා ග්‍රෙගෝරියන් මාස අතර සෘජු සම්බන්ධයක් නැත. බොහෝ විට වෙසක් පුර පසළොස්වක පෝය යෙදෙන්නේ ග්‍රෙගෝරියන් කැලැන්ඩරය අනුව මැයි මාසය තුළ වුවත්, එය අප්‍රේල් මාසය තුළද යෙදෙන්නට ඉඩ තිබේ. 1885 වසරේදී පළමු වෙසක් නිවාඩුව සමරනු ලැබුවේද අප්‍රේල් 28 දිනකදීය.

වෙසක් මාසය යනු මැයි මාසය නොවේ. වෙසක් මාසය ඇරඹෙන්නේ සිංහල අවුරුද්දෙන් (මේෂ සංක්‍රාන්තියෙන්) පසුව එළැඹෙන පළමු අමාවක පෝය දිනය ගෙවී යාමෙන් පසුවය. මෙය අප්‍රේල් 13-28 අතර කිසියම් දිනක සිදු විය හැකිය. මේ අමාවක පෝය සිංහල අවුරුද්ද ගෙවී දින දෙක තුනක් ඇතුළත යෙදුනොත් වෙසක් පුර පසළොස්වක පෝය යෙදෙන්නේ අප්‍රේල් මාසය තුළය.

සිංහල චන්ද්‍රමාස හා ග්‍රෙගෝරියන් මාස අතර සම්බන්ධයක් නැතත් චන්ද්‍රමාස හා සූර්ය මාස අතර සම්බන්ධයක් තිබේ. කිසියම් සූර්ය මාසයක් ඇරඹීමෙන් පසු අමාවක පෝය ගෙවී පුර පෑලවිය ලබන විට අළුත් චන්ද්‍රමාසයක් ආරම්භ වේ. මේ චන්ද්‍රමාස නම් කරන්නේ මාසය ඇරඹෙන විට පැවති සූර්ය මාසයට අනුරූපවය. මේෂරවි මාසය තුළ ආරම්භ වන චන්ද්‍රමාසය වෙසක් මාසයයි.

සූර්යමාසයක් චන්ද්‍රමාසයකට වඩා දිග නිසා සෑම සූර්ය මාසයක් තුළම චන්ද්‍රමාසයක් ආරම්භ වන අතර පුර පසළොස්වක පොහොයක්ද යෙදේ. ඇතැම් සූර්ය මාස තුළ චන්ද්‍රමාස දෙකක් ඇරඹෙන අවස්ථා තිබේ. එවිට එයින් එක් මාසයක් අධි මාසයක් ලෙස නම් කෙරේ.

සූර්ය මාසයක් යනු සූර්යයා කිසියම් රාශියක ගමන් කරන කාලයයි. 2018 වසර තුළ සූර්ය මාස ගෙවෙන්නේ පහත පරිදිය.

2017 දෙසැම්බර් 16 සිට ධනුරවි මාසය
2018 ජනවාරි 14 සිට මකරරවි මාසය
2018 පෙබරවාරි 13 සිට කුම්භරවි මාසය
2018 මාර්තු 14 සිට මීනරවි මාසය
2018 අප්‍රේල් 14 සිට මේෂරවි මාසය
2018 මැයි 15 සිට වෘෂභරවි මාසය
2018 ජූනි 15 සිට මිථුනරවි මාසය
2018 ජූලි 16 සිට කටකරවි මාසය
2018 අගෝස්තු 17 සිට සිංහරවි මාසය
2018 සැප්තැම්බර් 17 සිට කන්‍යාරවි මාසය
2018 ඔක්තෝබර් 17 සිට තුලාරවි මාසය
2018 නොවැම්බර් 16 සිට වෘශ්චිකරවි මාසය
2018 දෙසැම්බර් 16 සිට ධනුරවි මාසය

සූර්ය මාස මෙසේ ගෙවී යද්දී, චන්ද්‍රමාස අවසන් කරමින් 2018 අමාවක පෝය යෙදෙන්නේ පහත දින වලදීය.

ජනවාරි 16
පෙබරවාරි 15
මාර්තු 17
අප්‍රේල් 16
මැයි 15
ජූනි 13
ජූලි 13
අගෝස්තු 11
සැප්තැම්බර් 09
ඔක්තෝබර් 09
නොවැම්බර් 07
දෙසැම්බර් 07

ජනවාරි 16 දින අමාවක පෝය එළැඹෙන්නේ ජනවාරි 14 දින මකරරවි මාසය ආරම්භ වීමෙන් පසුවය. මේ අනුව, ජනවාරි 16 දින දුරුතු මාසය අවසන් වී නවම් මාසය ආරම්භ වෙයි. ඒ නිසා, ජනවාරි 31 දිනට යෙදෙන්නේ නවම් පුර පසළොස්වක පෝයයි. එය අධි දුරුතු පෝයක් ලෙස නම් කරන්නේනම් එය වැරැද්දකි.

මේ අයුරින්ම, අප්‍රේල් 16 අමාවක පෝය යෙදෙන්නේ අප්‍රේල් 14 දින සිදුවන මේෂ සංක්‍රාන්තියෙන් පසුවය. ඒ නිසා, එදින වෙසක් මාසය ආරම්භ වෙයි. ඒ අනුව, වෙසක් පුර පසළොස්වක පෝය දිනය අප්‍රේල් 29 දිනට යෙදෙයි. මැයි 15 හා ජූනි 15 අතර ගෙවෙන වෘෂභරවි මාසය තුළ අමාවක පෝය දින දෙකක් ගෙවේ. මේ දින දෙකෙන් පසුව එළැඹෙන චන්ද්‍රමාස දෙකම පොසොන් මාසයි. සම්ප්‍රදාය අනුව යමින්, ඒ මාස දෙකෙන් එකක් අධිපොසොන් මාසය ලෙස නම් කර තිබේ.

මැයි 15 දින පොසොන් මාසය උදාවන අතර මැයි 27 පොසොන් පුර පසළොස්වක පෝයයි. ජූනි 13 අධිපොසොන් මාසය එළැඹෙන අතර එම මාසය තුළ ජූනි 27 දිනට යෙදෙන්නේ අධිපොසොන් පුර පසළොස්වක පෝයයි. මේ අනුව, ස්වදේශ කටයුතු අමාත්‍යංශය විසින් පෝය දින නියම කර ඇති ආකාරයේ කිසිදු වරදක් නැත.

කෙසේවුවද, අනෙකුත් බෞද්ධ රටවල වෙසක් දිනය තීරණය කරන්නේ ලංකාවේ ක්‍රමයටම නොවේ. තායිලන්තයේ වෙසක් දිනය තීරණය කරන්නේ වෙසක් පුර පසළොස්වක දින හඳ විසා (විශාඛ) නැකතට ආසන්නව පිහිටීම ගැන සැලකිලිමත් වෙමිනි. ඒ නිසා, මේෂ සංක්‍රාන්තියෙන් දින පහක් ඇතුළත අමාවක පෝයක් යෙදුනොත් ඉන් පසු එළැඹෙන මාසය වෙසක් මාසය ලෙස සලකන්නේ නැත. මේ අනුව, 2018 තායිලන්තයේ වෙසක් දිනය සමරනු ඇත්තේ මැයි 29 දිනයි. එක්සත් ජාතීන්ගේ සංගමය විසින් ජාත්‍යන්තර වෙසක් දිනය නිර්ණය කරන්නේද තායිලන්ත ක්‍රමවේදය අනුව යමිනි. ඒ නිසා, ලබන අවුරුද්දේ ලංකාවට ජාත්‍යන්තර වෙසක් දිනය සමරන්නට අවශ්‍ය වුවහොත් එය කරන්නට වෙන්නේ පොසොන් පුර පසළොස්වක පෝය දවසේය.

(Image: http://www.sundayobserver.lk/2017/04/30/spectrum/un-vesak-day-splendour-sri-lanka)

වසන්තයත් ඉවරයි!

අද (ජූනි 21) උත්තරාර්ධගෝලයේ රටවලට ගිම්හාන සූර්ය නිවෘත්තිය සිදුවන දිනයයි. මේ අනුව, උතුරු ඇමරිකාවේ හා යුරෝපයේ රට වල වසන්ත සෘතුව අදින් අවසන් වී ග්‍රීෂ්ම සෘතුව ආරම්භ වෙයි. ඒ සමඟම සූර්යයා දක්ෂිණායනය අරඹන නිසා මෙතෙක් කල් ක්‍රමයෙන් දීර්ඝ වුනු දවසක කාලය හෙට සිට නැවතත් ක්‍රමයෙන් කෙටි වන්නට පටන් ගනී. අද උත්තරාර්ධගෝලයේ රටවල දිවාකාලය වැඩිම දවසයි. ඇමරිකාවේ නිවුයෝර්ක් වැනි නගරයකට අද දිවා කාලය පැය 15කට වඩා වැඩිය. දක්ෂිණාර්ධගෝලයේ රටවල සිදුවන්නේ හරියටම මෙහි විරුද්ධ පැත්තයි.

බටහිර රටවල වර්ෂය සෘතු හතරකට බෙදේ. ඒ, වසන්ත (Spring), ග්‍රීෂ්ම (Summer), හේමන්ත (Fall/ Autumn) හා ශිශිර (Winter) වශයෙනි. මේ එක් සෘතුවක කාලය ආසන්න වශයෙන් මාස තුනක් වුවත් බටහිර සෘතු ග්‍රෙගෝරියන් කැලැන්ඩරයේ හෝ වෙනත් කැලැන්ඩරයක මාස සමඟ හරියටම සමපාත නොවේ. එමෙන්ම, මේ බෙදීමද ජනප්‍රිය වී ඇත්තේ සියවස් පහකට පමණ පෙරය. ඊට පෙර, වසන්ත හා හේමන්ත සෘතු වලට ලොකු වැදගත්කමක් ලැබී නැත.

ඉන්දියානු කලාපයේ දින දර්ශන වල සෘතු හයක් තිබේ. ඒ, ග්‍රීෂ්ම, වර්ෂා, සරත්, හේමන්ත, ශිශිර හා වසන්ත ලෙසිනි. ඒ නිසා සෘතුවක කාලය ආසන්න වශයෙන් මාස දෙකකි. ඉන්දියානු කලාපයේ ග්‍රීෂ්ම සෘතුව, වසන්ත සෘතුව ආදී ලෙස හඳුන්වන්නේ  බටහිර එසේ හඳුන්වන සෘතුවම නොවේ.

මේ අයුරින් වර්ෂයක කාලය සෘතු හයකට බෙදීම ඉන්දියානු කලාපයේ ඉතා පැරණි භාවිතයක් වන අතර වර්ෂයක කාලය මාස වලට බෙදා නම් කිරීමටද පෙර අතීතයට දිව යන්නකි. ත්‍රිපිටකයේ බොහෝ තැන් වල කාලය ගැන සඳහන් වන්නේ කිසියම් සෘතුවක පෙර (පූර්ව) හෝ පසු (පශ්චිම) මාසය වශයෙනි. දීපවංශයේ දකින්නට හැක්කේද මේ භාවිතාවයි. මහාවංශයේ සිංහල පරිවර්තනයක් මිස එහි පාලි ගාථා සහිත ග්‍රන්ථයක් මා සතුව නැති බැවින් එහි මාස සඳහා පරිවර්තනයේදී යොදාගෙන ඇති නම් මුල් ගාථා වල තිබෙන්නේ කෙසේදැයි මා දන්නේ නැත.

වේදය පිළිගත් ආස්තිකයන්ට සාපේක්ෂව බුදු හිමියන් විසින් කාලය එතරම් වැදගත් දෙයක් ලෙස සලකා නැත. උතුරු ඉන්දියාවේ කාලගුණ රටා අනුව වැඩි අපහසුවක් නැතිව හඳුනාගත හැකි සෘතු හා හඳේ කලාව වෙනස්වීම අනුව "හේමන්ත සෘතුවේ පශ්චිම මාසය" වැනි භාවිතාවක් වඩා ප්‍රායෝගික වන්නට ඇත.

පැරණි ඉන්දියානු කැලැන්ඩර වල සෘතු හා මාස අතර සෘජු සම්බන්ධයක් තිබේ. ඒ අනුව, සෘතුවකට මාස දෙකකි. බෙංගාලයේ  හැර උතුරු ඉන්දියාවේ අනෙක් ප්‍රදේශ වල මෑතකාලීනව භාවිතා වී ඇති දිනදර්ශන අනුව ග්‍රීෂ්ම සෘතුවේ පළමු මාසය චෛත්‍ර මාසය වන අතර දෙවන මාසය විශාඛ මාසයයි. එහෙත්, බෙංගාලි දින දර්ශනයේ ග්‍රීෂ්ම සෘතුවේ පළමු මාසය විශාඛ මාසයයි. දෙවන මාසය ජ්‍යෙෂ්ඨ මාසයයි.

උතුරු ඉන්දියාවේ පැහැදිලිව පෙනෙන්නට ඇති සෘතු භේද දකුණු ඉන්දියාවේදී හෝ ලංකාවේදී එසේ නොපෙනේ. ඒ අනුව, දකුණු ඉන්දියාවේ සෘතු සඳහා භාවිතා වන නම් උතුරු ඉන්දියානු (සංස්කෘත) නම් වලින් බිඳී ආ නම් නොවේ. මඳ උණුසුම්, දැඩි උණුසුම්, අඳුරු, ශීතල, මුල් මිහිදුම්, පසු මිහිදුම් යන අදහස් ඇති නම් වලින් මේ සෘතු හැඳින්වේ. ලංකාව මෙහිදී තමන්ට වඩා සමීප දකුණු ඉන්දියානු සෘතු බෙදීම් අනුව ගොස් නැති අතර, දීපවංශයේ ඇති තොරතුරු අනුව ලංකාවේ භාවිතය බෙංගාලයේ වත්මන් භාවිතයට සමානය.

බුද්ධ කාලයේදී වර්ෂය ආරම්භ වී ඇත්තේ වසන්ත විෂුවය ආසන්න දිනක වුවත් එය හරියටම වසන්ත විෂුවය සිදු වන දින සිදු වී ඇති බවක් නොපෙනේ. ඒ වෙනුවට අවුරුද්දේ ආරම්භය ලෙස සලකා ඇත්තේ වසන්ත විෂුවය දිනට ආසන්න අමාවක (අමාන්ත ක්‍රමයේදී) හෝ පුර පසළොස්වක (පූර්ණාන්ත ක්‍රමයේදී) පෝයට පසුව එන දිනයයි. දැනට ඉන්දියානු කලාපයේ භාවිතා වන චෛත්‍ර, විශාඛ ආදී ලෙස නැකැත් වල නම් මත පදනම් වන මාස වල නම් ඒ කාලයේ වේදය උගත් අය විසින් භාවිතා කරන්නට ඇතත් සාමාන්‍ය ව්‍යවහාරයේ නොතිබුණා විය හැකිය.

වේද ග්‍රන්ථ වල මුලින්ම සඳහන් වන මාස නම් කර තිබී ඇත්තේ නැකැත් අනුව නොවේ. මුලින්ම භාවිතා වී ඇති මාස වල නම් වනුයේ මධු, මාධව, ශුක්‍ර, ශුචි, නාභ, නාභත්ස්‍ය, ඉෂා, ඌර්ජා, සහස්, සහස්‍ය, තපස්, තපස්‍ය යන ඒවාය. වසර කිහිපයකට වරක් යෙදී ඇති අධික මාසය අම්හස්පත්‍ය ලෙස නම් කර තිබේ. මධු හා මාධව යනු වසන්ත සෘතුවේ පළමු හා දෙවන මාසයි. මේ නම් අදාළ සෘතුව සමඟ හොඳින් ගැලපේ. මධු මාසය අවසන් වී මාධව මාසය ඇරඹෙන දිනට ආසන්න දිනක් සමඟ වසන්ත විෂුවය සමපාත විය. ඉෂා හා ඌර්ජා යන නම් අදාළ මාස සඳහා ලංකාවේ භාවිතා වන ඉල් හා උඳුවප් යන නම් වලට යාන්තමින් සමානය.

වෛදික යුගය ආරම්භයේදී භාවිතා වී ඇති ඉහත මාස වල නම් ක්‍රමයෙන් භාවිතයෙන් ඉවත් වී පසුව ඒ වෙනුවට දැනට භාවිතා වන නැකැත් වල නම් ආදේශ වී ඇත. බුද්ධ කාලය වන විට මධු, මාධව ආදී නම් භාවිතයේ තිබී නැත. ක්‍රිස්තු පූර්ව පළමු සියවසෙහිදී පමණ ලියැවුණු ග්‍රන්ථයක චෛත්‍ර හා විශාඛ යනු පෙර මධු හා මාධව ලෙස හඳුන්වා ඇති මාසම බව සඳහන්ව තිබේ. ග්‍රීසිය හරහා රාශි චක්‍රය ඉන්දියාවට පැමිණ ඇත්තේත්, කාලය මැනීමට මූලික වශයෙන් යොදාගත් ශාස්ත්‍රයක් වූ  ජ්‍යෝතිෂය ක්‍රමයෙන් අනාවැකි කීමේ ශාස්ත්‍රයක් ලෙස රූපාන්තරණය වී ඇත්තේත් පසුකාලීනවය.

කාලගුණ චක්‍රය මත පදනම් වූ සෘතු ක්‍රමය හා මධු, මාධව ආදී මාස ක්‍රමය වෙනුවට නක්ෂත්‍ර තාරකා මත පදනම් වූ චෛත්‍ර, විශාඛ ආදී මාස ක්‍රමය ආදේශ වන කාලය වන විට වසන්ත විෂුවය සමග සමපාත වී ඇත්තේ සූර්යයා බෙරණ නැකතින් කැති නැකතට සම්ප්‍රාප්ත වීමයි.

කාලගුණ චක්‍රය පදනම් වන්නේ නිවර්තන වසර සමඟ වුවත් නක්ෂත්‍ර තාරකා වල චලනය පදනම් වන්නේ නක්ෂත්‍ර වර්ෂය මතය. මේ දෙක එකක් නොවේ. නක්ෂත්‍ර අවුරුද්දක් නිවර්තන අවුරුද්දකට වඩා විනාඩි විස්සකින් පමණ දිග වැඩි නිසා කාලයක් යද්දී වසන්ත විෂුවය සිදු වන දිනය කැලැන්ඩරයට අනුව වෙනස් වෙයි. ඒ අනුව සියවස් ගණනක් යද්දී චෛත්‍ර මාසය එළැඹෙන්නට පෙර වසන්තය එළැඹී තිබේ. ක්‍රිස්තු වර්ෂ පස්වන සියවස පමණ වෙද්දී වසන්ත විෂුවය සිදු වී ඇත්තේ සූර්යයා රේවතී නැකතෙන් අස්විද නැකතට යාමට ආසන්නවය. එනම්, සූර්යයා බෙරණ නැකතින් කැති නැකතට සම්ප්‍රාප්ත වීමට දින 27කට පමණ පෙරය.

පස්වන සියවස වන විට රාශි චක්‍රය ග්‍රීසිය හරහා ඉන්දියාවට පැමිණ තිබුණු අතර ඒ කාලයේදී වසන්ත විෂුවය මේෂ සංක්‍රාන්තිය සමඟ සමපාත විය. එවකට භාවිතයේ පැවති නැකැත් ක්‍රමය අනුව, සූර්යයා රේවතී නැකතින් අස්විද නැකතට යාමද වසන්ත විෂුවය හා මේෂ සංක්‍රාන්තිය සමඟ සමපාත විය. මේ අනුව, කැති නැකත තෙවන නැකත වී අස්විද නැකත පළමු නැකත බවට පත් විය.

වසන්ත විෂුවය හා මේෂ සංක්‍රාන්තිය එක වර සිදු වී ඇත්තේ ක්‍රිස්තු වර්ෂ ක්‍රිස්තු වර්ෂ 543 මාර්තු 19 වන දින විය හැකි බව පසු ගණනය කිරීමෙන් සොයාගත හැකිය. ඒ වන විටද භාවිතයේ තිබී ඇති සූර්ය සිද්ධාන්තයේ කාලය මැනීමේ ක්‍රමවේදයන් ආර්යභට්ට විසින් සංස්කරණය කරන්නට ඇත්තේ ඒ වසරේදී වන්නට පුළුවන. ආර්යභට්ට ජීවත් වී ඇති ලෙස සැලකෙන්නේ ක්‍රිස්තු වර්ෂ 476-550 අතරදීය. රාශි චක්‍රය, නැකැත් චක්‍රය හා සෘතු චක්‍රය පසුගිය සියවසට පෙර අවසන් වරට සමචක්‍රීය කර ඇත්තේ ඒ කාලයේදීය.

මේ අනුව, ක්‍රිස්තු වර්ෂ 543දී වසන්ත විෂුවය සූර්යයා රේවතී නැකතෙන් අස්විද නැකතට ගමන් කිරීම සමඟ සමපාත වී තිබිය යුතුය. එසේනම්, වසන්ත විෂුවය සූර්යයා බෙරණ නැකතෙන් කැති නැකතට ගමන් කිරීම සමඟ සමපාත වී තිබිය යුත්තේ ඊට වසර 1905කට පමණ පෙර එනම් ක්‍රිස්තු පූර්ව 1362දී පමණය. නිවර්තන වසර මත පදනම් වූ මධු, මාධව ආදී මාස වෙනුවට නක්ෂත්‍ර වසර මත පදනම් වූ චෛත්‍ර, විශාඛ ආදී මාස භාවිතයට පැමිණෙන්නට ඇත්තේ ඒ කාලයේදීය.
 
ක්‍රිස්තු පූර්ව පළමු සියවස වන විට හිපාර්කස් විසින් වසර දහස් ගණනක් තිස්සේ බැබිලෝනියානුවන් විසින් සටහන් කර තිබුණු ග්‍රහ පිහිටීම් පිළිබඳ වාර්තා අධ්‍යයනය කිරීමෙන් වසර 26,000ක පමණ චක්‍රයක් ලෙස සිදුවන සූර්යයාගේ පූර්වායනය ගැන දැන සිටියේය. මේ දැනුම ඉන්දියාවටද නොලැබෙන්නට හේතුවක් නැත. කෙසේ වුවද, ඉන්දියානු ජ්‍යෝතිෂ්‍යය ක්‍රිස්තු වර්ෂ 543 පමණ සිට සූර්යයාගේ පූර්වායනය නොසලකා හැරියේය. දින දර්ශනය සෘතු මාරුවීම් සමඟ සමපාත කරනවාට වඩා කාලය නිවැරදිව මැනීම ඔවුන්ට වැදගත් වූවා විය හැකිය.

සෘතු විපර්යාස නිවර්තන වර්ෂය මත පදනම් වීමත්, මේෂ සංක්‍රාන්තිය නක්ෂත්‍ර වර්ෂය මත පදනම් වීමත් නිසා වසන්ත විෂුවය හා මේෂ සංක්‍රාන්තිය අතර පරතරය එන්න එන්නම වැඩි වේ. ග්‍රෙගෝරියන් කැලැන්ඩරය සැලසුම් කර ඇත්තේ වසන්ත විෂුවය මාර්තු 21 ආසන්න දිනක සිදුවන පරිදි නිවර්තන වසර අනුව නිසා ග්‍රෙගෝරියන් කැලැන්ඩරයට සාපේක්ෂව  මේෂ සංක්‍රාන්තිය වසරින් වසර ඉදිරියට ගොස් මේ වන වන විට දින 24ක පමණ පරතරයක් ඇති වී තිබේ. දැන් වසන්ත විෂුවය සිදු වන්නේ සූර්යයා මීන රාශියේ, එසේත් නැත්නම් උතුරුපල් නැකතේ සිටියදීය. සායන හා නිරයන ගණනය කිරීම් අතර මේ වන විට ඇති ඉහත දින 24ක පමණ වෙනස ගිම්හාන හා ශිශිර සූර්ය නිවෘත්තීන් වලටද බලපායි. 

බටහිර ක්‍රමයට ග්‍රීෂ්ම සූර්ය නිවෘත්තිය සමඟ ග්‍රීෂ්ම සෘතුව ඇරඹෙන නමුත් ඉන්දියානු (සායන) ක්‍රමයට එදින ග්‍රීෂ්ම සෘතුව අවසන් වී වර්ෂා සෘතුව ආරම්භ වේ. ලංකාවේ (හා ඉන්දියාවේ) භාවිතා වන නිරයන ජ්‍යෝතිෂ ක්‍රමය අනුව ග්‍රීෂ්ම සෘතුව අවසන් වන්නේ සූර්ය නිවෘත්තියෙන් දින 24කට පමණ පසුව සිදුවන කටක සංක්‍රාන්තියත් සමඟය. ඒ අනුව, මැයි 15 ආසන්න දිනක ඇරඹුණු ලංකාවේ ග්‍රීෂ්ම සෘතුවට අයත් මාස දෙකෙන් දෙකෙන් අඩකටත් වඩා මේ වන විට ගෙවී අවසන්ය. ලංකාවේ ග්‍රීෂ්ම සෘතුව ජූලි 15 පමණ අවසන් වී වර්ෂා සෘතුව ආරම්භ වේ.

ඉන්දියාවෙන් ආනයනය කර ඇති (ජ්‍යෝතිෂයේදී භාවිතා වන) සෘතු ලංකාවේ කාලගුණ රටා සමඟ ගැලපෙන්නේ නැත. ග්‍රීෂ්ම හා වර්ෂා සෘතු මාරු වුනානම් ලංකාවේ කාලගුණ රටාවට වඩා ගැලපේයැයි සිතේ.

ගිම්හාන සූර්ය නිවෘත්තියෙන් පසුව එලඹෙන සිවු මාසයක කාලය එනම් වර්ෂා හා සරත් සෘතු දෙක ඉන්දියානු ආගම් වල විශේෂ කාලයක් ලෙස සලකා තිබේ. බෞද්ධ භික්ෂුන්ගේ වස් කාලය යෙදෙන්නේත් මේ මාස හතර තුළය. මේ මාස හතර අවසානයේ පැරණි ඉන්දියාවේ චතුමාස කෞමුදී ලෙස හැඳින්වුණු විශාල උත්සවයක් පැවැත්වී තිබේ. ශ්‍රී මහා බෝධිය රැගෙන එන්නට පැළලුප් නුවරට ගිය ලංකා නියෝජිත පිරිස එහි ගොස් ඇත්තේද ඒ උත්සවය පැවැත්වෙද්දීය. කඨින පෙරහැර හා උත්සව පැවැත්වෙන්නේද මේ චතුමාස කෞමුදී මහෝත්සවය පවත්වා ඇති දිනමය.

නැකැත් ක්‍රමයේ විකාශනය

පෙර ලිපියකින් විස්තර කළ පරිදි නැකැත් ලෙස හඳුනා ගන්නේ අපට පෙනෙන අහසේ පොළොව කැරකෙන අක්ෂයට ඉහළින් ඇති කොටස කොටස් 27කට බෙදූ විට ලැබෙන කොටසකි. ඊටත් පෙර විස්තර කළ පරිදි, ලග්න ලෙස හඳුන්වන්නේ අපට පෙනෙන අහසේ පොළොව කැරකෙන අක්ෂයට ඉහළින් ඇති කොටස කොටස් 12කට බෙදූ විට ලැබෙන කොටසකි. ඒ නිසා, ලග්න හා නැකැත් අතර සෘජු සම්බන්ධයක් තිබේ.

මීන හා මේෂ ලග්න වෙන් කෙරෙන බෙදුම් ඉරෙන් රේවතී හා අස්විද නැකැත්ද වෙන් වේ. ඒ නිසා, සිංහල අවුරුද්ද යනු ඉර රේවතී නැකතින් අස්විද නැකතට සම්ප්‍රාප්ත වීමක්ද වේ. මීන හා මේෂ ලග්න අතරත් රේවතී හා අස්විද නැකැත් අතරත් ඇති බෙදුම් ඉරි යනු එකක් මිස දෙකක් නොවේ.

ලග්නයක් තව දුරටත් කොටස් 9කට බෙදූ විට එක් කොටසක් නවාංශකයක් ලෙස හැඳින්වේ. එමෙන්ම, නැකතක් තව දුරටත් කොටස් හතරකට බෙදූ විට කොටසක් පාදයක් ලෙස හැඳින්වේ. මේ අවස්ථා දෙකේදීම සිදුවන්නේ අහසේ පොළොව කැරකෙන අක්ෂයට ඉහළින් ඇති කොටස කොටස් 108කට බෙදනු ලැබීම නිසා නවාංශකයක් නැකතක පාදයකටද සමානය. උදාහරණයක් ලෙස අස්විද නැකත යනු මේෂ ලග්නයේ පළමු නවාංශක හතරද, බෙරණ නැකත යනු මේෂ ලග්නයේ පස්වන සිට අටවන දක්වා නවාංශකද වේ. මේෂ ලග්නයේ අවසන් නවාංශකය කැති නැකතේ පළමු පාදයයි.

ලග්න ක්‍රමය සුමේරියාවේ බිහිවී බැබිලෝනියාවේදී වැඩි දියුණු වී පසුව ග්‍රීසිය හරහා හෝ සෘජුවම උතුරු ඉන්දියාවට පැමිණි දැනුමකි. එහෙත්, නැකැත් ක්‍රමය අඩුම වශයෙන් ලග්න ක්‍රමය භාවිතයට පැමිණීමට වසර දහසකට පමණ පෙර ක්‍රිස්තු පූර්ව 1500දී පමණ සිට වෛදික ඉන්දියාවේ භාවිතා වී ඇති අතර එය පූර්ව වෛදික ඉන්දියාවේ බිහිවූ හෝ වැඩි දියුණු වූ ක්‍රමයකි. කෝට්ටේ යුගය වන තුරු ලංකාවේද සූර්ය වර්ෂ හෝ ලග්න භාවිතා වී ඇති බවට සාධක නැතත් අඩුම වශයෙන් මහාවංශ, දීපවංශ හා රාජාවලි කතා වල ආරම්භයේ සිට දිගටම නැකැත් ගැන සඳහන් වේ. ඉතිහාසයේ කිසියම් අවස්ථාවකදී මේ ක්‍රම දෙක එකතු කර ඇති බව පෙනේ.

නැකැත් ක්‍රමයේ ආරම්භය ගැන සිතීමට ඇති හොඳම සාක්ෂිය නේපාලය, බංග්ලා දේශය හා පකිස්ථානය ඇතුළු පැරණි ඉන්දියාවේ විවිධ ප්‍රදේශ වල මෙන්ම තායිලන්තය වැනි ථෙරවාද බෞද්ධ රටවලද භාවිතා වන චන්ද්‍රසූර්ය දින දර්ශන වල මාස නම් කර ඇති ආකාරය විමසා බැලීමයි. මේ මාස වල නම් මා මේ වන විට විස්තර කර ඇති නැකැත් විසිහතේ ඇතැම් නැකැත් වල සංස්කෘත නම් වලට සමානය. එසේ නැත්නම් එම නම් වලින් බිඳී ගොස් තිබේ.

1. අශ්විනී  - අස්විද
2. භරණී - බෙරණ
3. කෘතිකා - කැති
4. රෝහිණී - රෙහෙණ
5. මෘග ශීර්ෂ - මුවසිරස
6. ආර්ද්‍ර - අද
7. පුනර්වසු - පුනාවස
8. පුෂ්‍ය - පුස
9. ආශ්ලේෂ - අස්ලිස
10. මාඝ - මා
11. පූර්ව ඵාල්ගුණී - පුවපල්
12. උත්තර ඵාල්ගුණී - උතුරුපල්
13. හස්ත - හත
14. චිත්‍ර - සිත
15. ස්වාති -සා
16. විශාඛ - විසා
17. අනුරාධ - අනුර
18. ජ්‍යෙෂ්ඨ -දෙට
19. මූල - මුල
20. පූර්ව ආශාඪ- පුවසල
21. උත්තර ආශාඪ- උතුරුසල
22. ශ්‍රාවන - සුවන
23. ධනිෂ්ඨ - දෙනට
24. ශතාභිෂ - සියාවස
25. පූර්ව භද්‍රපාද - පුවපුටුප
26. උත්තර භද්‍රපාද - උත්‍රපුටුප 
27. රේවතී - රේවතී 

සංස්කෘත චන්ද්‍රමාස වලට අදාළ සිංහල චන්ද්‍රමාස මෙසේය.

1. අශ්වින/ අශ්විනී  - වප්
2. කෘතිකා - ඉල්
3. මෘග ශීර්ෂ / අග්‍රහායන - උඳුවප්
4. පුෂ්‍ය/ පෞෂ්‍ය  - දුරුතු
5. මාඝ - නවම්
6. ඵාල්ගුණ/ ඵාල්ගුණී - මැදින්
7. චිත්‍ර / චෛත්‍ර - බක්
8. විශාඛ / වෛශාඛ  - වෙසක්
9. ජ්‍යෙෂ්ඨ - පොසොන්
10. ආශාඪ- ඇසළ
11. ශ්‍රාවන - නිකිණි
12. භද්‍ර - බිනර

වෙසක් හා ඇසළ යන මාස වල නම් අදාළ නැකැත් වල නම් අනුව හැදී ඇතත්, ලංකාවේ භාවිතා වන අනෙකුත් චන්ද්‍ර මාස වල නම් වල එවැනි සම්බන්ධතාවයක් පෙනෙන්නට නොතිබීම විශේෂත්වයකි. එහෙත්, ඉන්දියාවේ, නේපාලයේ, බංග්ලා දේශයේ හා තායිලන්තයේ භාවිතා වන සියලුම චන්ද්‍ර මාස වල නම් අදාළ නැකැත් වල නම් වලට සම්බන්ධය.

මාස වල නම් ලෙස යොදාගන්නා නැකැත් වල නම් නැකැත් විසිහතෙහි යෙදී ඇති අනුපිළිවෙල පරීක්ෂා කළ විට අපට නැකැත් වල විකාශනය ගැන යම් ඉඟියක් ලබා ගත හැකිය. මේ නම් යෙදී ඇත්තේ නැකැත් 27 තුළ ආසන්න වශයෙන් සම දුරිනි. මාස වල නම් ලෙස යොදා ගන්නා නැකැත් තුනක්ම උත්තර හා පූර්ව වශයෙන් පසුව කොටස් දෙකකට බෙදී ඇත. මේ කරුණු අනුව, මුලින්ම නැකැත් 12ක් හඳුනාගනු ලැබ පසුව එය නැකැත් 27ක් දක්වා විකාශනය වූ බව සිතීම නරක උපකල්පනයක් නොවේ.

ඉහත ඉදිරිපත් කළ නැකැත් 27ට අමතරව අභිජිත් නමින් හැඳින්වෙන 28වන නැකතක්ද ජ්‍යෝතිෂ්‍යයේදී ඇතැම් විට භාවිතා වේ. මේ අභිජිත් නැකත ලෙස සැලකෙන්නේ උත්තර ආශාඪ නැකතේ අවසන් 1/4 හා ශ්‍රාවන නැකතේ මුල් 1/15 කොටසයි. මේ අනුව සාමාන්‍ය නැකතකට අංශක 13 1/3ක් අයත් වන නමුත් අභිජිත් නැකතට අයත් වන්නේ අංශක 4 2/9ක් පමණි. මෙයට හේතුවද අපි පසුව විමසා බලමු.

අභිජිත් නැකතද ඇතුළුව අනෙකුත් සියලුම නැකැත් වල පිහිටීම් සූර්ය සිද්ධාන්තයේ ඛණ්ඩාංක යොදා ගනිමින් විස්තර කර තිබේ. ඒ නිසා මේ සියලුම නැකැත් වලට අයත් තාරකා හෝ තාරකා රාශි අහසේ හඳුනාගත හැකිය. එසේනම් අප විමසා බැලිය යුත්තේ මේ නැකැත් තාරකා හා එනමින් හඳුන්වන මාස අතර ඇති සම්බන්ධතාවයයි. 

නැකතක නමින් හඳුන්වන කිසියම් මාසයක පුර පසළොස්වක පෝය දවසේ අදාළ නැකතට අයත් තාරකාව හෝ තාරකා පංතිය තිබෙන්නේ අහසේ හඳ තිබෙන තැනට ආසන්නව හා ඉර ඇති තැනට ප්‍රතිවිරුද්ධවය. අනෙක් අතට අමාවක දිනවල මේ තරු තිබෙන්නේ ඉර මෙන්ම හඳද ඇති පැත්තට ප්‍රතිවිරුද්ධ පැත්තේය.

මේ අනුව පෙනෙන්නේ මාස නම් කර ඇත්තේ පුර පසළොස්වක පෝය දිනයේ හඳ ආසන්නව ඇති නැකත අනුව බවයි. මේ ආකාරයෙන් නම් කළ විට කිසියම් මාසයක ඉර තිබෙන්නේ අදාළ මාසයේ නමින් හැඳින්වෙන නැකතට ප්‍රතිවිරුද්ධ පැත්තේය.

පුර පසළොස්වක පෝයට වැඩි බරක් දී ඇති නිසා මේ ක්‍රමය ආරම්භ වුනේ පූර්ණාන්ත මාස භාවිතා කළ වෛදික සංස්කෘතියේ වන්නට වැඩි ඉඩක් තිබේ. ඉන්දියාවේ නාගයින් හෙවත් නාවිකයින් ජීවත් වූ මුහුද ආසන්න ප්‍රාන්ත වල මෙන්ම ලංකාවේද ප්‍රචලිතව ඇත්තේ අමාන්ත මාස ක්‍රමයයි. නැකැත් විසි හතේම (විසි අටේම) නම් ක්‍රිස්තු පූර්ව 1500දී පමණ ලියැවුණු සේ සැලකෙන සෘග් වේදයේ සඳහන්ව ඇති බැවින් මාස හඳුන්වන මූලික නැකැත් ඊට පෙර හඳුනාගෙන තිබුණේයැයි සිතන්නට පුළුවන.

ඉහත පරිදි මාසයෙන් මාසයට හඳ හා ආසන්නව ඇති නැකැත වෙනස් වන්නේ හඳ දිනපතා යම් තරමකින් නක්ෂත්‍ර ගෝලය හරහා චලනය වීම නිසා බව සෘග් වේදය ප්‍රබන්ධ වල කාලය වන විට වෛදිකයෝ දැන සිටියහ. මුලින්ම ඔවුන් තේරුම් ගන්නට ඇත්තේ දින 2-3කට පමණ වරක් හඳ එක් මූලික නැකතක සිට තවත් මූලික නැකතකට ගමන් කරන බවයි. පසුව මේ මූලික නැකැත් අතර ඇති තරු තවත් නැකැත් ලෙස හඳුනා ගැනීමෙන් හා ඇතැම් මූලික නැකැත් වලට අයත් තරු රාශි උත්තර හා පූර්ව ලෙස කොටස් දෙකකට බෙදීමෙන් දිනකට හඳ ගමන් කරන දුර ආකෘතිගත කළ හැකි පරිදි නැකැත් 27ක් හඳුනාගෙන තිබේ.

පෑලවිය, දියවක ආදී තිථි මෙන්ම නැකැත්ද මුල් කාලයේදී යොදාගෙන තිබෙන්නේ දවසක් හඳුනා ගැනීමටය. එහෙත්, හඳට පොළොව වටා යාමට දින 27කුත් පැය 7කුත් මිනිත්තු 43කට පමණ ආසන්න කාලයක් යන නිසා තෙමසකට පමණ වරක් එක් දිනයක වෙනසක් ඇති වේ. මේ වෙනස ආකෘතිගත කිරීම සඳහා අධික නැකතක් ලෙස අභිජිත් නැකත වරින් වර යොදාගෙන තිබේ. ඒ නැකත සෑම මාසයකම උදාවී නැත.

පසුකාලීනව හඳට නක්ෂත්‍ර තාරකා හරහා වටයක් යාමට ගත වන කාලය (හෙවත් හඳට පොළොව වටා යාමට ගතවන කාලය) හරියටම දැන ගැනීමෙන් පසුව සාමාන්‍ය නැකතක කාලය ඉර උදාවේ සිට ඊළඟ ඉර උදාව දක්වා ගෙවෙන දවසක් ලෙස සලකනු වෙනුවට, දවසේ කිසියම් වෙලාවක සිට ඊළඟ දවසේ එම කාලය දක්වා ගතවන පැය 24ක පමණ කාලයක්  ලෙසත්, අභිජිත් නැකතේ කාලය පැය 7කුත් මිනිත්තු 43කට පමණ ආසන්න ඊට වඩා අඩු කාලයක් ලෙසත් සලකා තිබේ.

එහෙත්, ඒ අයුරින් නැකැත් වල කාලය බෙදා වැඩි කල් යන්නට පෙරම අභිජිත් නැකත අතහරිමින් හඳට පොළොව වටා යාමට ගතවන කාලය ඉතිරි නැකැත් 27 අතර සම-අංශක ලෙස බෙදා තිබේ. මෙසේ කිරීමෙන් රාශි චක්‍රය හා නැකැත් චක්‍රය සමපාත කිරීමටද හැකි වී තිබේ. දැනටත් අභිජිත් නැකතේ කාලය වන හඳට අංශක 4 2/9ක් යාමට ගතවන කාලය හඳට පොළොව වටා යාමට ගතවන කාලයේ දින 27ට අමතර අතිරික්තය වන පැය 7කුත් මිනිත්තු 43කට පමණ කාලයට ආසන්න ලෙස සමානය.

මුල් කාලයේදී නැකැත් චක්‍රයේ ආරම්භය ලෙස සලකා ඇත්තේ අස්විද නැකත නොව කැති නැකතයි. දැන් දෙවන නැකත ලෙස සැලකෙන බෙරණ නැකත ඒ කාලයේ අවසන් නැකත ලෙස සලකා ඇති අතර අවුරුද්දේ ආරම්භය සමපාත වී ඇත්තේ ඉර බෙරණ නැකතේ සිට කැති නැකතට යාමටයි. මෙය සිදුවන්නේ මේෂ සංක්‍රාන්තිය සිදුවී දින 27කට පමණ පසුවය. එය එසේ තිබී අද පවතින ආකාරයට වෙනස් වීමට හේතුව ඉදිරි ලිපියකින් කතා කරමු. 

(Image: ajitvadakayil.blogspot.com)

තිථි හා නැකැත්

පුර පසළොස්වක හෝ අමාවක පෝය දෙකක් අතර කාලය දින 29.53ක් පමණ වේ. හඳේ රටා අනුව සකස් කරගත් දින දර්ශන බොහොමයක මෙන්ම ලංකාවේ භාවිතා වන චන්ද්‍ර දින දර්ශනයේද මාසයක දින ගණන 29ක් හෝ 30ක් වේ. දින 30ක මාසයක් පක්ෂ ලෙස හැඳින්වෙන කොටස් දෙකකට වෙන් කෙරේ. අමාවක සිට පුර පසළොස්වක දක්වා පුර පක්ෂය හෙවත් ශුක්ල පක්ෂයයි. පුර පසළොස්වක සිට අමාවක දක්වා අව හෙවත් කෘෂ්ණ පක්ෂයයි. මේ එක් පක්ෂයක දින හැඳින්වෙන්නේ පහත නම් වලිනි.

1. පෑළවිය
2. දියවක
3. තියවක
4. ජලවක
5. විසේනිය
6. සැටවක
7. සතවක
8. අටවක
9. නවවක
10. දසවක
11. එකොළොස්වක
12. දොළොස්වක
13. තෙළෙස්වක
14. තුදුස්වක
15. පසළොස්වක/අමාවක

පක්ෂය අනුව පුර හෝ අව යන්න මුලට එකතුවේ. මේ අනුව, සිංහල චන්ද්‍ර මාසයක දෙවන දිනය පුර දියවක වන අතර දහහත්වන දිනය අව දියවකයි. පහළොස්වන දිනය පුර පසළොස්වක වන අතර අවසාන දිනය අව අමාවක දිනයයි. දින 29කින් අවසන් වන මාස වල අව තුදුස්වක දිනයම අමාවක දිනයද වෙයි. මෙය අමාන්ත ක්‍රමයයි.

පූර්ණාන්ත ක්‍රමයේදී අමාවක දිනය පහළොස්වන දිනයද පුර පසළොස්වක දිනය මාසයේ අවසන් දිනයද වන අතර පුර දියවක දිනය දහහත්වන දිනයද අව දියවක දෙවන දිනයද වෙයි.

කෙසේ වුවද, ජ්‍යෝතිෂයේදී තිථි ලෙස මේ නම් වලින්ම හැඳින්වෙන්නේ දවසක් නොවේ. චන්ද්‍ර මාසයක නියම කාලය 30න් බෙදූ කොටසකි. ඒ නිසා ජ්‍යෝතිෂයේදී චන්ද්‍ර මාසයක් හෙවත් තිථි 30ක් යනු දින 29ක් හෝ 30ක් නොවේ. ආසන්න ලෙස දින 29.53කි. මේ තිථියක් බොහෝ විට දවසේ මැද කිසියම් වෙලාවක ආරම්භ වී පසුදින එවැනිම මැද වෙලාවක අවසන් වන අතර පැය 24කට වඩා අඩු කාලයකින් අවසන් වේ.

හඳට පොළොව වටා වටයක් හෙවත් අංශක 360ක් යාමට ගතවන්නේ දින 27.32කි. ඒ නිසා දින 29.53ක් තුළ හඳ පොළොව වටා වටයක් සම්පූර්ණ කර තවත් අංශක 29.11ක් (360*29.53/27.32= 389.11) ගමන් කරයි. පොළොවට ඉර වටා වටයක් යාමට දින 365.25ක් පමණ යයි. ඒ නිසා දින 29.53ක් තුළ පොළොව ඉර වටාද අංශක 29.11ක් (=360*29.53/365.25) ගමන් කරයි. මේ නිසා දින 29.53ක් තුළ පොළොවේ සිට ඉරට හා පොළොවේ සිට හඳට ඇඳිය හැකි සරල රේඛා දෙක අතර සෑදෙන කෝණය අංශක 0 සිට ක්‍රමයෙන් අංශක 360 දක්වා වැඩි වේ. තිථියක් ලෙස හැඳින්වෙන්නේ මේ කෝණය අංශක 12කින් වැඩි වීමට ගත වන කාලයයි.

තිථි තිහක කාලය දින 29.53ක් නිසා තිථියක් අවසන් වීමට ගතවන සාමාන්‍ය කාලය දිනකට වඩා අඩු වුවත් ඇතැම් විටෙක තිථියක් දවසකට වඩා දිගෙන් වැඩි විය හැකිය. ඒ පොළොව ඉර වටා යන පථය මෙන්ම, හඳ පොළොව වටා යන පථයද ඉලිප්සාකාර නිසා ඉහත කෝණය අංශක 12කින් වැඩි වීමට ගත වන කාලය නිශ්චිත කාලයක් නොවන බැවිනි.

තිථි වලින් මනින්නේ පොළොවේ සිට පෙනෙන පරිදි ඉරට සාපේක්ෂ හඳේ චලිතයයි. මේ අයුරින්ම, ජ්‍යෝතිෂයේදී පොළොව වටා හඳේ නිරපේක්ෂ (ඈතින් පිහිටි තාරකා වලට සාපේක්ෂ) චලිතය ගැනද සැලකිලිමත් වන අතර නැකැත් ලෙස හැඳින්වෙන්නේ ඒ හා අදාළ මිනුමකි.

හඳට පොළොව වටා යාමට දින 27.32ක් ගතවන අතර නැකතක් යනු මේ කාලය කොටස් 27කට බෙදූ විට කොටසකි. වඩාත් නිවැරදිව හඳට පොළොව වටා අංශක 360/27= 13.33ක් යාමට ගත වන කාලයයි. මේ චලිතය ඒකාකාරී නොවන නිසා, පෙර මෙන්ම මේ කාලය නියතයක් නොවේ. සාමාන්‍යයෙන් නැකතක කාලය දිනකට වඩා වැඩි වුවත් ඇතැම් විට දිනකට වඩා කෙටි වන්නටද පුළුවන.

නැකැත් විසි හතේ සංස්කෘත හා සිංහල නම් පහතින් තිබේ.

1. අශ්විනී  - අස්විද
2. භරණී - බෙරණ
3. කෘතිකා - කැති
4. රෝහිණී - රෙහෙණ
5. මෘග ශීර්ෂ - මුවසිරස
6. ආර්ද්‍ර - අද
7. පුනර්වසු - පුනාවස
8. පුෂ්‍ය - පුස
9. ආශ්ලේෂ - අස්ලිස
10. මාඝ - මා
11. පූර්ව ඵාල්ගුණී - පුවපල්
12. උත්තර ඵාල්ගුණී - උතුරුපල්
13. හස්ත - හත
14. චිත්‍ර - සිත
15. ස්වාති -සා
16. විශාඛ - විසා
17. අනුරාධ - අනුර
18. ජ්‍යෙෂ්ඨ -දෙට
19. මූල - මුල
20. පූර්ව ආශාඪ- පුවසල
21. උත්තර ආශාඪ- උතුරුසල
22. ශ්‍රාවන - සුවන
23. ධනිෂ්ඨ - දෙනට
24. ශතාභිෂ - සියාවස
25. පූර්ව භද්‍රපාද - පුවපුටුප
26. උත්තර භද්‍රපාද - උත්‍රපුටුප 
27. රේවතී - රේවතී

මේ නැකැත් ක්‍රමය පරිණාමය වූ ආකාරය හා චන්ද්‍රමාස වලට එහි ඇති සම්බන්ධය ඉදිරි ලිපියකින් කතා කරමු.

දෙකක් කතා කිරීම හා දෙකක් දා ගැනීම

"දෙකක් කතා කරල මිසක් පස්ස බලන්නෙ නෑ!"

සමහර අය ඔහොම කියන වෙලාවල් තිබේ. එහෙම කතා කරන සමහර අය කිවුවා වගේම දෙකක් කතා කරන තුරු පස්ස බලන්නේ නැත. ඒත්, ඔහොම කියන ගොඩක් අය නිකමට වගේ ඕක කිවුවාට දෙකක් කතා කරන්න යන්නේ නැත. ඒ දෙකක් කතා කිරීම කියන තරම්ම ලේසි නැති නිසාය. සමහර වෙලාවට කලින්ම දෙකක් දාගත් විට දෙකක් කතා කිරීමට උත්තේජනයක් ඇතිවේ.

ලොකුවට බලාපොරොත්තුවක් නොතිබුණත් ඉකොනොමැට්ටාත් අන්තිමේදී දෙකක් කතා කර තිබේ!

ඉකොනොමැට්ටා බ්ලොග් ලියන්නට පටන් ගත්තේ 2015 මැයි 18 වෙනිදාය. ඒ අනුව, 2017 මැයි 18 වෙනිදා වන විට ඉකොනොමැට්ටා මේ වියුණුව හරහා අවුරුදු දෙකක්ම කතා කර තිබේ.

අවුරුදු කිවුවාට අවුරුදු වර්ග තිබෙන්නේ එකක් නොවේ. දැන් මෙහි දෙකක් කතා කළ බව කියන්නේ ග්‍රෙගෝරියන් දින දර්ශනයේ අවුරුදු අනුවය. ග්‍රෙගෝරියන් අවුරුද්දකට දින 365ක් හෝ 366ක් තිබේ. ඉකොනොමැට්ටාගේ පළමු ග්‍රෙගෝරියන් අවුරුද්දට දින 366ක් තිබුණු නිසා අවුරුදු දෙකට දින 731කි. මෙය ග්‍රෙගෝරියන් අවුරුද්දක සාමාන්‍ය දිග අනුව හෝ නිවර්තන, නක්ෂත්‍ර මෙන්ම ඇනොමලිස්ටික් යන මොන ක්‍රමයට බැලුවත් අවුරුදු දෙකකට වඩා පැය 12කට ආසන්න කාලයකින් දිග වැඩිය.

ග්‍රෙගෝරියන් දින දර්ශනය වෙනුවට ජුලියන් දින දර්ශනය දිගටම භාවිතා කළේනම් ඉකොනොමැට්ටා බ්ලොග් එක ආරම්භ කළ දිනය වෙන්නේ 2015 මැයි 5 දිනයි. එමෙන්ම, සිංහල සූර්ය දින දර්ශනය අනුවනම් ශක වර්ෂ 1937 වෘෂභරවි මාසයේ තෙවන දිනයි. වෘෂභරවි මාසය සිංහල සූර්ය දින දර්ශනයේ දෙවන මාසයයි. මේ දින දර්ශන දෙක අනුවද 2017 මැයි 18 දිනට බ්ලොග් එකට වසර දෙකක් සම්පූර්ණ වේ. සූර්ය දින දර්ශනය අනුව 2017 මැයි 18 යනු ශක වර්ෂ 1939 වෘෂභරවි මාසයේ තෙවන දිනයි.

සිංහල චන්ද්‍රමාස ක්‍රමය අනුව, ඉකොනොමැට්ටා බ්ලොග් එක ආරම්භ කළ දිනය බුද්ධ වර්ෂ 2559 පොසොන් මාසයේ පළමු දිනය වන පුර පෑලවිය දිනයයි. එතැන් සිට දෙවසරක් ගත වී, බුද්ධ වර්ෂ 2561 පොසොන් මාසයේ පළමු දිනය වන පුර පෑලවිය දිනය එළැඹෙන්නේ 2017 මැයි 26 වෙනිදාය. ඒ නිසා සිංහල චන්ද්‍ර කැලැන්ඩරය අනුව දෙවන සංවත්සරය සමරන්නට ඉකොනොමැට්ටාට තවත් සතියක් බලා ඉන්නට සිදුවේ. චන්ද්‍ර වර්ෂ අනුව සංවත්සරය කල් යන්නේ මේ දෙවසර තුළ අධික මාසයක් එකතු වී ඇති බැවිනි.

අධික මාස එකතු කිරීමක් නොකරන චන්ද්‍ර කැලැන්ඩරයක් වන ඉස්ලාම් හිජ්රි කැලැන්ඩරය අනුව බ්ලොග් එක ආරම්භ කළ දිනය 1436 අටවන මාසය වන ශබාන් මාසයේ පළමු දිනයයි. 1438 ශබාන් මාසයේ පළමු දිනය යෙදුනේ 2017 අප්‍රේල් 26 දිනටය. ඒ නිසා, ඒ කැලැන්ඩරය අනුවනම් දැන් ඉකොනොමැට්ටා දෙකක් කතා කර සති තුනකටත් වඩා වැඩිය.

මේ අවුරුදු දෙක ඇතුළත ඉකොනොමැට්ටාට සම්මාන මෙන්ම අවමානද ලැබුණේය. ඒ මොනවා ලැබෙද්දීත් ඉකොනොමැට්ටා සමඟ දිගටම රැඳී සිටි පාඨක පිරිස ඉකොනොමැට්ටාගේ ලොකුම ශක්තියයි. මේ කාලය තුළ ඉකොනොමැට්ටාගේ බොජුන්හල වෙත පැමිණි ඇතැම් අය දැන් මේ වියුණුවේ පමණක් නොව සිංහල වියුණු අතරද පෙනෙන්නට නැත. ඇතැම් අය බ්ලොග් වලට පමණක් නොව ජීවිතයටද සමුදී ඇත. ඒ අයත්, තවමත් මෙහි පැමිණෙන අයත් ඇතුළු බොහෝ දෙනෙක් දිගින් දිගටම ඉකොනොමැට්ටාව දිරිමත් කළ බව ස්තුති පූර්වකව සඳහන් කළ යුතුය.

කෙසේ වුවත්, සමස්තයක් ලෙස පාඨකයින් ඉවත් වනවාට වඩා වැඩියෙන් සිදුවී ඇත්තේ අළුත් පාඨකයින් එකතු වීමයි. පාඨකයින් සංඛ්‍යාවට වඩා ඉකොනොමැට්ටාව සතුටට පත් කරන්නේ මුල් වසරට සාපේක්ෂව දැන් මෙහි ලිපි කියවන බොහෝ දෙනෙක් කැමැත්තෙන් කියවන අය වීමයි.   විශේෂයෙන්ම දෙවන වසර තුල සිදු වුනු ප්‍රධානම වෙනස කලින් සින්ඩි හරහා පැමිණි බොහෝ දෙනෙක් දැන් කෙළින්ම මෙහි ලිපිනය ඇතුළු කරමින් පැමිණීමයි. ඒ අතරම, ඉඳහිට කියවන්නට තමන් කැමති ආකාරයේ වෙනත් දෙයක් නැති විට අකැමැත්තෙන් මෙහි පැමිණි අය දැන් බොහෝ දුරට අඩුවී තිබේ.

කිසිදා කමෙන්ට් නොදැම්මත් දිගටම නොවරදවා මෙහි පැමිණෙන හා නන් අයුරින් මේ වියුණුව ප්‍රචාරණය කරන පාඨකයින් විශාල පිරිසක් සිටින බව ඉකොනොමැට්ටා නොදන්නවා නොවේ. ඒ අය ඇතුළු සියළුම පාඨකයින්ගේ ශක්තියෙන් දෙකක් කතා කරන්නට පෙර ඉකොනොමැට්ටාට දෙකක් දමා ගන්නට හැකිවුණා පමණක් නොව මදි පාඩුවට තවත් බාගයක් දාගන්නටද හැකි විය.

අපි දිගටම හමුවෙමු!

(Image: https://vinepair.com/wine-blog/wine-toast-new-years-hate-champagne/)

ජුලියන් ප්‍රතිසංස්කරණය

ලංකාව ඇතුළු ලෝකයේ බොහෝ රටවල දැන් භාවිතා කරන සිවිල් දින දර්ශනය ග්‍රෙගෝරියන් දින දර්ශනයයි. ග්‍රෙගෝරියන් දින දර්ශනය සකස් කර ගැනුණේ ඉන් පෙර පැවති ජුලියන් දින දර්ශනය සංශෝධනය කර ගැනීමෙනි. ජුලියන් දින දර්ශනයේ ආරම්භය ජුලියස් සීසර්ගේ රෝමයට දිව යන්නකි.

ජුලියන් දින දර්ශනය සකස් කිරීමට සහශ්‍රයකට පමණ පෙර ලෝකයේ බොහෝ රටවල භාවිතා වූයේ චන්ද්‍ර මාස මත පදනම් වූ දින දර්ශනයයි. මේ දින දර්ශන වල විවිධ ප්‍රභේද තිබුණේය. ඇතැම් දින දර්ශන අමාවක පෝයෙන් අවසන් වූ අතර තවත් ඒවා පසළොස්වක පෝයෙන් අවසන් විය. මේ ක්‍රම දෙකේදීම, මුල් කාලයේදී මාසයේ ආරම්භය පදනම් වූයේ හඳේ අවශ්‍ය වක්‍රය සැබෑවටම අහසේ පෙනීම මතය. එහෙත්, කාලගුණ තත්ත්වය හෝ වෙනත් කිසියම් හේතුවක් නිසා නියම දින හඳ නොපෙනීම මේ ක්‍රමය අනුගමනය කිරීමේදී මතු වූ ගැටලුවකි.

ඉහත ගැටලුවට විසඳුමක් ලෙස චන්ද්‍රමාස මත පදනම් වූ සිවිල් දිනදර්ශන බොහෝ සංස්කෘතීන් තුළ නිර්මාණය විය. මේ මාසයක දින ගණන බොහෝ විට 29ක් හෝ 30ක් විය. ඉර, හඳ හා පොළොව (එසේ නැත්නම් ඉර, පොළොව හා හඳ)  එකම රේඛාවක් මත පිහිටන අවස්ථා දෙකක් අතර කාලය දින 29.53ක් පමණ වන නිසා කිසියම් මාසයක නියමිත දිනයේදී හඳ නොපෙනුණත් දිගුකාලීනව මේ දින දර්ශන නිරීක්ෂණ සමඟ සෑහෙන දුරකට ගැලපුනේය.

මෙවැනි ඇතැම් දින දර්ශන වසර තුනකට පමණ වරක් අධික මාසයක් එක් කිරීමෙන් සූර්ය වර්ෂය සමඟද ගලපනු ලැබුවේය. මුල් කාලයේදී මෙය කළේද ස්වභාවික නිරීක්ෂණ මත පදනම් වෙමිනි. තිරිගු පැසීම, සමනලයින් දක්නට ලැබීම හෝ සංචාරක කුරුල්ලන් පැමිණීම වැනි නිරීක්ෂණ වසරක් අවසන් වී ඇති බව තහවුරු කළේය. ඒ හැර නිවර්තන වර්ෂයක හෝ නක්ෂත්‍ර වර්ෂයක දිග හරියටම දැන ගැනීමට තරම් දැනුමක් මුල් කාලයේදී කිසිදු සංස්කෘතියක නොතිබුණේය.

සූර්ය වර්ෂය මත පදනම් වූ සිවිල් දින දර්ශන භාවිතය මුලින්ම ඇරැඹී ඇත්තේ ඊජිප්තුවේ හා බැබිලෝනියාවේය. මේ දින දර්ශන වල සූර්ය වර්ෂයක් දින 365ක් ලෙස සලකා ඇති අතර එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස වසර හතරකට පමණ වරක් අවුරුද්දකට දිනයක් අඩුවී තිබේ. ඊජිප්තු කැලැන්ඩරය සූර්ය කැලැන්ඩරයක් වූ මුල් කාලයේදී දින තිහේ මාස 12ක් ලෙස දින 360ක් පමණක් තිබී ඇතත් පසුව අමතර දින 5ක් අධික දින ලෙස වසර අවසානයට එකතු කර තිබේ. වසර හතරකට වරක් මේ අධික දින ගණන 6ක් දක්වා ඉහළ නැංවීමෙන් මේ දින දර්ශනය වඩා නිවැරදි කිරීමට ජුලියන් කැලැන්ඩරය හඳුන්වා දීමට සියවස් තුනකට පමණ පෙර උත්සාහ දරා ඇතත් එය සාර්ථක වී නැත.

රෝම කැලැන්ඩරයේ මුලින්ම තිබී ඇත්තේ මාස දහයක් පමණි. ඒ, මාර්තු සිට දෙසැම්බර් දක්වා වන මාස දහයයි. එයින් පසුව එළැඹෙන ශීත සෘතුව තුළ විශේෂ මාස නම් කිරීමක් සිදුවී නැත. කෙසේ වුවද, පසුව එකොළොස්වන හා දොළොස්වන මාස ලෙස ජනවාරි හා පෙබරවාරි මාසත්, ඇතැම් වසර වලදී පමණක් එකතු කෙරෙන දහතුන්වන අධික මාසයකුත් එක් වී තිබේ. රෝම කැලැන්ඩරය ජුලියන් ප්‍රතිසංස්කරණයට පෙරම මාසයකට නිශ්චිත දින ගණන් ඇති සිවිල් කැලැන්ඩරයක් වී ඇති අතර මුල් මාස එකොළහ දින 29කින් හෝ 31කින් සමන්විතවද, අවසන් මාසය වූ පෙබරවාරි මාසය කෙටි මාසයක්වද පැවතී තිබේ. සාමාන්‍ය අවුරුද්දක් දින 355ක් වුවත්, දින 378ක අධික අවුරුදු වරින් වර එකතු කිරීමෙන් පැරණි රෝමන් දින දර්ශනය සූර්ය වර්ෂය සමඟ සමපාතව තබාගෙන තිබේ.

කෙසේවුවද, මේ අධික මාස එකතු කිරීම බොහෝ වර්ෂ වලදී නිවැරදිව සිදුවී නැත. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස වසන්තයේ ආරම්භය වසරින් වසර කල් යාම නිසා ක්‍රිස්තු පූර්ව 46 වසර වන විට වසන්තය ජූනි මාසය පමණ දක්වා කල් ගොස් තිබේ. ජුලියන් කැලැන්ඩරය හඳුන්වා දෙනු ලබන්නේ මෙවැනි පසුබිමකය.

ජුලියන් කැලැන්ඩරයට අනුව සෑම වසර හතරකටම වරක් අධික අවුරුද්දක් පැමිණෙන නිසා වසරක සාමාන්‍ය දින ගණන 365.25කි. මෙය නිවර්තන වසරකට වඩා මිනිත්තු 11.23කින් පමණ දිග, එහෙත් සූර්ය සිද්ධාන්ත වසරකට වඩා මිනිත්තු 12.61කින් පමණ කෙටි කාලයකි. අවුරුද්දේ දින ගණන තීරණය කරන ක්‍රමවේදය නිශ්චය කිරීමට අමතරව, ඒ වන විට අධික මාස එකතු නොකිරීම නිසා ඇති වී තිබුණු අක්‍රමිකතාවය නැති කිරීමට මේ වසරට අමතර දින 90ක්ම එක් කර තිබේ. ඒ සාමාන්‍යයෙන් ඊට පෙර අධික වර්ෂයකට එකතු කළ දින 23 හා තවත් අමතර දින 67ක් වශයෙනි. ඒ අනුව, ක්‍රිස්තු පූර්ව 46 වර්ෂයට දින 445ක් තිබී ඇත.

ජුලියන් දින දර්ශන ප්‍රතිසංස්කරණයේදී වර්ෂයේ ආරම්භය ලෙස ජනවාරි 1 දිනය තෝරාගෙන තිබේ. ඒ දිනය එවකට රෝම අධිරාජ්‍යයේ තානාපති නිලධාරීන්ට පත්වීම් ලබාදුන් දිනයයි. එමෙන්ම, එසේ කිරීමෙන් එම වර්ෂයේ ශිශිර සූර්ය නිවෘත්තිය සිදුවූ දෙසැම්බර් 24 දිනය දැන් බොහෝ දෙනෙකු ජේසු උපත සිදුවූ දිනය ලෙස සලකමින් සමරන නත්තල් රාත්‍රිය සමඟ සමපාත විය. ඒ වර්ෂයේදී වසන්ත විෂුවය සිදුව ඇත්තේ දැන් ජේසු බිළිඳා පිළිසිඳුණු දින ලෙස බොහෝ දෙනෙකු විශ්වාස කරන මාර්තු 24 දිනයි. යුදෙවු හා මුල් ක්‍රිස්තියානි සම්ප්‍රදායේ දවස ඇරඹුණේ සූර්ය අස්තය සමඟ නිසා මේ දවස් වල රාත්‍රී කාල එම දින දර්ශන අනුව පිළිවෙලින් දෙසැම්බර් 25 හා මාර්තු 25 විය.

කෙසේ වුවද, ජුලියන් අවුරුද්දක් නිවර්තන අවුරුද්දකට වඩා මිනිත්තු 11.23කින් පමණ දිග නිසා ජුලියන් වර්ෂ ක්‍රමය පැවතෙද්දී වසන්ත විෂුවය දිනය වසර 128කට පමණ වරක් දිනකින් පසුපසට යාම නිසා 1582දී ග්‍රෙගෝරියන් කැලැන්ඩරය හඳුන්වා දෙන කාලය වන විට වසන්ත විෂුවය සිදුවී ඇත්තේ දින 14කට පමණ පෙර මාර්තු 11 දිනකය. ග්‍රෙගෝරියන් ප්‍රතිසංස්කරණය හේතුවෙන් 1582 වසරේ දින 10ක් කැලැන්ඩරයෙන් ඉවත් කරනු ලැබීම නිසා ඉන් පසුව වසන්ත විෂුවය මාර්තු 21 දක්වා තල්ලු වී තිබේ.

පෙර ලිපියෙන් පෙන්වා දුන් පරිදි ක්‍රිස්තු වර්ෂ 543 ආසන්න වසර වලදී මේෂ සංක්‍රාන්තිය හා වසන්ත විෂුවය සිදුව ඇත්තේ එකම දවසකය. එම වසරට පෙර වසර වලදී මේෂ සංක්‍රාන්තිය සිදුව ඇත්තේ වසන්ත විෂුවයට කලිනි. ජේසුස් වහන්සේගේ මරණය සිදුවී ඇති ක්‍රිස්තු වර්ෂ 33දී මේෂ සංක්‍රාන්තිය සිදුවී ඇත්තේ මාර්තු 14 දින හෝ ආසන්න දිනකය. මේෂ සංක්‍රාන්තිය පසුවී දින 5කට පසු මාර්තු 19වන දින උදාවූ පුර පෑලවිය හඳ සමඟ ඒ අවුරුද්දේ වෙසක් මාසය උදා විය. මේෂ සංක්‍රාන්තියෙන් දින 20කට පමණ පසුව අප්‍රේල් 3 වන දින පුර පසළොස්වක පෝය උදා වෙද්දී හඳ විසා නැකතටද පැමිණියේය. ඒ නිසා, ජේසුස් වහන්සේ මරණයට පත් වූ ක්‍රිස්තු වර්ෂ 33 අප්‍රේල් 3 සිකුරාදා දිනය සිංහල චන්ද්‍රමාස ක්‍රමය අනුව අනුව මෙන්ම එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය විසින් වෙසක් දිනය තීරණය කිරීමට යොදාගන්නා තායිලන්තය හා මියන්මාරය වැනි වැනි ථෙරවාද බෞද්ධ රටවල භාවිතා කරන චන්ද්‍ර මාස ක්‍රමය අනුවද වෙසක් පුර පසළොස්වක පෝය දිනයකි.

(Image: http://www.vroma.org/~bmcmanus/caesar.html)

ඉදිරියට යන වෙසක්...

සිංහල අවුරුද්ද ලෙස සමරන මේෂ සංක්‍රාන්තිය දැන් සමරන්නේ අප්‍රේල් 13 හෝ 14 වැනි දිනකය. එමෙන්ම, ලංකාවේ දැන් වෙසක් පසළොස්වක සමරන්නේ සිංහල අවුරුද්ද පසුවී දින 15-45 අතර කාලයකදීය. එනම්, දළ වශයෙන් අප්‍රේල් 28-මැයි 28 අතර දිනකදීය. එහෙත්, මේෂ සංක්‍රාන්තිය හා වෙසක් පෝය සියවස් ගණනකට පෙර යෙදුනේ මේ දින වලම නොවේ.

පෙර ලිපියක විස්තර කර ඇති පරිදි රාශියක් යනු පොළොවට පෙනෙන අහසේ අංශක 360 කොටස් 12කට බෙදූ විට ලැබෙන එක් කොටසකි. මේෂ සංක්‍රාන්තිය යනු මේ කොටස් වලින් දෙකක් වන මීන රාශිය හා මේෂ රාශිය වෙන් කරන මනඃකල්පිත රේඛාව හරහා ඉර ගමන් කිරීමයි. මේෂ රාශිය හා මීන රාශිය වෙන්වන තැන කිසිදු ස්වභාවික වෙනසක් නැති නිසා මෙවැනි මනඃකල්පිත රේඛාවක් අහසේ ඕනෑම තැනක ඇඳගන්නට පුළුවන. එසේනම්, මේ රේඛාව වෙනත් තැනකින් නොඇඳ මෙතැනම ඇන්දේ ඇයි?

මෙයට හේතුව දැනගැනීම සඳහා මේෂ සංක්‍රාන්තියනම් වූ සංකල්පය අර්ථදැක්වීමේ ඉතිහාසය විමසන්නට සිදුවේ. ලංකාවේ භාවිතා කෙරෙන ඉන්දියානු ජ්‍යෝතිෂය අනුව මකර සංක්‍රාන්තියෙන් සූර්යයා උත්තරායනය අරඹන අතර කටක සංක්‍රාන්තියෙන් දක්ෂිණායානය අරඹයි. ඒ අනුව, මකර සංක්‍රාන්තිය ශිශිර සූර්ය නිවෘත්තිය සමඟ හා කටක සංක්‍රාන්තිය ගිම්හාන සූර්ය නිවෘත්තිය සමඟ සමපාත විය යුතුය. මේ දෙක මැද සිදුවන මේෂ සංක්‍රාන්තිය වසන්ත විෂුවය සමඟ සමපාත විය යුතුය.

එහෙත්, අප දන්නා පරිදි මේ 'විය යුතු දෙය' හා ඇත්තටම සිදුවන දෙය අතර දින 25ක පමණ පරතරයක් තිබෙනවා පමණක් නොව ඒ පරතරය වසරින් වසර පුළුල් වේ. මෙයට හේතුව සූර්ය නිවෘත්ති හෝ විෂුව දෙකක් අතර කාලය වන නිවර්තන වසර මේෂ සංක්‍රාන්ති දෙකක් අතර කාලය වන නක්ෂත්‍ර වසරකට වඩා මිනිත්තු 20කින් පමණ කෙටි වීමයි. සියවස් ගණනකට පෙර එක්තරා වසරකදී මේෂ සංක්‍රාන්තියත් වසන්ත විෂුවයත් එකම අවස්ථාවේ සිදුවූ අතර ඊට පෙර වසන්ත විෂුවය සිදුවුනේ මේෂ සංක්‍රාන්තිය සිදුවීමටද පෙරය.

නිවර්තන වසරක සාමාන්‍ය දිග දින 365ක් පැය 5ක් මිනිත්තු 48ක් හා තත්පර 46කි. නක්ෂත්‍ර වසරක් නිවර්තන වසරකට වඩා විනාඩි 20කුත් තත්පර 24ක් පමණ දිගින් වැඩි අතර දින 365ක් පැය 12ක් මිනිත්තු 9ක් හා තත්පර 9.76කි. මේ අනුව, අපට පසු ගණනය කිරීමෙන් මේෂ සංක්‍රාන්තිය හා වසන්ත විෂුවය එකවර සිදුවුණු වසර හොයාගන්නට පුළුවන.

කෙසේවුවද, සූර්ය සිද්ධාන්තය ඇතුළු පැරණි ජ්‍යෝතිෂ ග්‍රන්ථ සම්පාදනය කළ විද්වතුන් දැනසිටි නක්ෂත්‍ර වර්ෂයක දිග අද අප දන්නා තරමටම නිරවද්‍ය වූයේ නැත. මේ ග්‍රන්ථ අතරින් දැනට ඉතිරිව ඇති පැරණිම ග්‍රන්ථය වන සූර්ය සිද්ධාන්තයට අනුව, නක්ෂත්‍ර වසරක් නිවර්තන වසරකට වඩා විනාඩි 23කුත් තත්පර 51ක් පමණ දිගින් වැඩි අතර දින 365ක් පැය 6ක් මිනිත්තු 12ක් හා තත්පර 36.56කි. අනෙක් ග්‍රන්ථ වල සඳහන් කාලයද මේ කාලයට ආසන්නය. පසුගිය කාලය මුළුල්ලේ මේෂ සංක්‍රාන්තිය සිදුවන අවස්ථාව ගණනය කිරීම සඳහා යොදාගෙන ඇත්තේ මේ කාලය මිස දැන් අප දන්නා නිවැරදිම කාලය නොවන නිසා පසු ගණනය කිරීමක් සඳහා යොදාගත යුත්තේ නක්ෂත්‍ර වසරක මේ දිගයි.

මේ වසරේ ලංකාවේ වේලාවෙන් මේෂ සංක්‍රාන්තිය සිදුවුණේ අප්‍රේල් 14 අලුයම 2:04ටය. වසන්ත විෂුවය සිදුවුනේ මාර්තු 20 පස්වරු 3:58ටය. මේ අනුව, පරතරය දින 24ක් පැය 10ක් හා මිනිත්තු 6කි. මේ පරතරය ඇති වීමට යන කාලය ගණනය කළ විට පෙනී යන පරිදි වසර 1474කට පමණ පෙර, එනම් ක්‍රිස්තු වර්ෂ 543දී පමණ මේෂ සංක්‍රාන්තිය සිදුවී ඇත්තේ වසන්ත විෂුවය සිදුවන අවස්ථාවේදීමය.

ඊළඟ ප්‍රශ්නය එම වසරේදී වසන්ත විෂුවය සිදුවූ දිනය සොයා ගැනීමයි. ග්‍රෙගෝරියන් වසරක දිග හෝ ජුලියන් වසරක දිග නිවර්තන වසරකට හරියටම සමාන නොවන නිසා නිවර්තන වසරක සැබෑ දිග සමඟ ග්‍රෙගෝරියන් හා ජුලියන් වසර වල දිග ගලපමින් මේ දිනය සොයාගන්නට සිදුවේ. එය කළ විට පෙනෙන පරිදි  ක්‍රිස්තු වර්ෂ 543 මාර්තු 19 ආසන්න දිනක මේෂ සංක්‍රාන්තිය මෙන්ම වසන්ත විෂුවයද එකවර සිදු වී තිබේ. පසු ගණනය කර ක්‍රිස්තු වර්ෂ 543 කියා කීවත් මේ වන විට ඩයනීසියස් එක්සීජියස් විසින් මුල් වරට ක්‍රිස්තු වර්ෂ නම් වූ සංකල්පය හඳුන්වාදී වසර 18ක් ගතවී තිබුනා පමණි. ඒ වන විට ක්‍රිස්තු වර්ෂ දැන් මෙන් ප්‍රචලිත වී තිබුණේ නැත.

ඒ කාලයේදී භාවිතා වුනු ජුලියන් දිනදර්ශනයේ වසරක සාමාන්‍ය දිග දින 365කුත් පැය 6කි. ඒ නිසා එම වසරේ සිට වසරකට මිනිත්තු 12ක් හා තත්පර 36.56 බැගින් මේෂ සංක්‍රාන්තිය සිදුවන වෙලාව ඉදිරියට ගියේය. 1582දී ග්‍රෙගෝරියන් දින දර්ශනය හඳුන්වා දුන්නත් බ්‍රිතාන්‍යය හා බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිත ජුලියන් දින දර්ශනය අත හැරියේ 1752දීය. ඒ වන විට වසර 1209ක් තිස්සේ වසරකට මිනිත්තු 12ක් හා තත්පර 36.56 බැගින් (ජුලියන් දින දර්ශනයට සාපේක්ෂව) දින 6ක් පමණ ඉදිරියට පැමිණි මේෂ සංක්‍රාන්තිය මාර්තු 29 ආසන්න දිනක සිදුවිය. මේ දිනය රොබර්ට් නොක්ස්ගේ හා ක්වේරෝස් පියතුමාගේ වාර්තා සමඟ සැසඳේ.

බ්‍රිතාන්‍යය විසින් 1752දී ග්‍රෙගෝරියන් දින දර්ශනය භාවිතා කිරීම නීත්‍යානුකූලව ආරම්භ කරමින් පණතක් හඳුන්වා දෙන්නට පෙර ලංකාවේ සිංහල අවුරුද්ද ඇරඹුණේ මාර්තු 29 ආසන්න දිනයකිනි. එමෙන්ම, 1751 දක්වා බ්‍රිතාන්‍යයේ (ස්කොට්ලන්තයේ හැර) අවුරුද්ද ඇරඹුණේද ජනවාරියේදී නොව මාර්තු 26 දිනයි. නව පණත හඳුන්වාදීමත් සමඟ නීත්‍යානුකූලව වසරේ ආරම්භය ජනවාරි පළමුවනදා වූවා පමණක් නොව දින 11ක් කැලැන්ඩරයෙන් ඉවත් කෙරිණි. මේ අනුව, 1751 මාර්තු 29 සිට 1752 මාර්තු 29 දක්වා තිබුණේ දින 355ක් පමණි. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස 1752 සිංහල අවුරුද්ද අප්‍රේල් 9 දක්වා කල් ගියේය. එයට අනුරූපව වෙසක් පෝය ඇතුළු අනෙකුත් පෝය දිනද කල් ගියේය. ලංකාව බ්‍රිතාන්‍යය සමඟ උඩරට ගිවිසුම අත්සන් කරන කාලයේ පැවතුණේ මෙවැනි තත්ත්වයකි.

ග්‍රෙගෝරියන් අවුරුද්දද නිවර්තන අවුරුද්දට වඩා මිනිත්තුවකට ආසන්න කාලයක් (තත්පර 58ක් පමණ) කෙටි වුවත්, ජුලියන් අවුරුද්දකට වඩා මිනිත්තු 10කුත් තත්පර 48ක් දිගින් වැඩි නිසා 1752 වසරේ සිට සිංහල අවුරුද්ද ජුලියන් අවුරුද්ද පැවති සමයේදී සිදුවූවාට වඩා දෙගුණයක පමණ වේගයෙන්, වසරකට මිනිත්තු 23.4ක් පමණ කාලයකින් ඉදිරියට යයි. ඒ නිසා මේ වන විට සිංහල අවුරුදු දිනය අප්‍රේල් 14 ආසන්න දිනයකට තල්ලු වී ඇති අතර එයට සමගාමීව වෙසක් මාසය ඇතුළු සිංහල චන්ද්‍ර මාසද වසරින් වසර ඉදිරියට තල්ලු වෙයි. ඉදිරියේදීද, සූර්ය සිද්ධාන්තය අනුව සිංහල අවුරුද්ද ගණනය කළහොත් වසර 61කට පමණ වරක් සිංහල අවුරුද්ද හා සිංහල චන්ද්‍රමාස දවසකින් ඉදිරියට තල්ලු වනු ඇත. ඒ වෙනුවට, අප දැනට දන්නා නක්ෂත්‍ර වසරක නිවැරදිම දිග යොදාගත්තේ වුවද, වසර 71කට පමණ වරක් සිංහල අවුරුද්ද හා සිංහල චන්ද්‍රමාස දවසකින් ඉදිරියට තල්ලු වනු ඇත.

 (Image: http://www.decorbold.net/33770794/karekena-kudu-wesak-srilanka-vesak-kudu-atapattama-vesak.html)

පෙසක් පුර පසළොස්වක හඳ හා පාස්කුව

ලංකාවේ මෙන්ම ලෝකයේ අනෙක් රටවලද වෙසෙන කිතුණු බැතිමතුන්ගේ ආගමික උත්සව අතරින් ප්‍රධානම උත්සව දෙක වනුයේ නත්තල හා පාස්කුවයි. වත්මන් ග්‍රෙගෝරියන් දින දර්ශනය අනුව දෙසැම්බර් 25 දිනට යෙදෙන නත්තලේදී ජේසු උපත සැමරේ. ජේසුස් වහන්සේගේ දුක්ඛප්‍රාප්තිය හා පුනර්ජීවනය සැමරෙන මහ සිකුරාදා හා පාස්කු ඉරිදා දින තීරණය කෙරෙන ක්‍රමවේදය ඊට වඩා සංකීර්ණ එකක් වන අතර, ඒ සඳහා වසන්ත විෂුවය හා චන්ද්‍රමාස පදනම් කර ගැනෙන නිසා පාස්කුව සඳහා සිංහල අවුරුද්ද ආසන්නව ඊට පෙර, පසුව හෝ ඇතැම් විට එදිනම වුවද දින නියම වන්නට පුළුවන.

පාස්කුව යන වචනය සිංහල ශබ්දකෝෂයට එකතුවන්නේ පෘතුගීසි භාෂාවෙනි. ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් සිංහල භාෂාවට එකතු වී ඇති බොහෝ වචන "එක" ප්‍රත්‍යයද සමඟ මුල් ස්වරූපයෙන්ම භාවිතා වන නමුත් පාස්කුවා (Páscoa), නත්තාල් (Natal) වැනි පෘතුගීසි බසින් එකතු වුනු බොහෝ වචන වලට මේ රීතිය බලපා නොතිබීම වෙනම කතා කළ යුතු කරුණකි. පාස්කුවා (Páscoa) යන පෘතුගීසි වචනය බිඳෙන්නේ පාස්කා (Pascha) යන ග්‍රීක්/ලතින් වචනයෙනි. එම භාෂා වලට මේ වචනය එකතු වන්නේ යුදෙවුවන්ගේ හීබෘ භාෂාවෙනි. පාස්කුව හීබෘ බසින් ශබ්ද වන්නේ පෙසක්, පෙයිශාහ් හෝ පෙයිෂාඛ් යනුවෙනි. මේ වචනයේ ඉංග්‍රීසි තේරුම Passover යන්නයි. මේ Passover නැත්නම් පෙයිෂාඛ් යන වචනය සංක්‍රාන්තිය යනුවෙන්ද සිංහලට පරිවර්තනය කළ හැකිය.

මේ වන විට බොහෝ දෙනෙකු පාස්කුව යේසුස් වහන්සේගේ පුනර්ජීවනය සමඟ සම්බන්ධ කරමින් සමරන නමුත් පාස්කුවේ ඉතිහාසය ජේසු උපතට පෙර සියවස් ගණනක් දුරට යන්නකි. පාස්කු උත්සවයේ මුල්ම ස්වරූපය පැත්තකින් තිබ්බත්, ජේසුස් වහන්සේ ජීවමානව සිටි අවදියේ මෙන්ම අදද යුදෙවුවන් විසින් පාස්කුව ලෙස සමරන්නේ ඊජිප්තුවේ වහලුන් ලෙස ජීවත්වූ යුදෙවුවන්ව මෝසස්ගේ නායකත්වයෙන් (ආබ්‍රහමික ආගම් වල විශ්වාස කරන පරිදි දෙවියන් වහන්සේ විසින්) මුදාගනු ලැබීමයි. ඒ කාලයේ පාස්කු උත්සවය සැමරූ ආකාරය බයිබලයේ පරණ තෙස්තමේන්තුවේ නික්මයාම පොතේ දොළොස්වන පරිච්ඡේදයේ විස්තර කෙරේ. එම පරිච්ඡේදය කිසිදු වෙනසක් නොකර පහත උපුටා දක්වන අතර මගේ විශේෂ අවධානයට ලක්කෙරෙන කොටස් අවධාරණය (Bold) කර තිබේ.

යෙහෝවා දෙවි ඊජිප්තු දේශයේදී මෝසෙස්ට හා ආරොන්ට මෙසේ කීවේය. “ඔබ මේ මාසය, අවුරුද්දේ පළමුවෙනි මාසය ලෙස ගණන් ගන්න. මුළු ඊශ්‍රායෙල් සෙනඟට මෙසේ කියන්න. ‘මේ මාසයේ දහවන දිනයේදී සියලුදෙනාම තම තමන්ගේ පවුලේ සාමාජිකයන් සඳහා බැටළුවෙකුව තෝරාගත යුතුයි. එක පවුලක් සඳහා එක බැටළුවෙකු බැගින් ගන්න. යම් පවුලක සම්පූර්ණ බැටළුවෙකු අනුභව කිරීමට තරම් ප්‍රමාණවත් සාමාජිකයන් නැත්නම් ඒ පවුලේ අය අසල්වැසි පවුලක් සමඟ ඌව බෙදාගත යුතුයි. ඔවුන්ගේ පවුල්වල සිටින එක් එක් සාමාජිකයන්ට අවශ්‍ය ප්‍රමාණය තීරණය කර ඒ අනුව බැටළුවාව බෙදාගත යුතුයි. 

බැටළු පැටවුන් අතරින් හෝ එළුවන් අතරින් හෝ අවුරුද්දක් වයසැති කැළැල් නැති පිරිමි සතෙකු තෝරාගන්න. මේ මාසයේ දහහතරවන දිනය වන තුරු ඌව ඔබ ළඟ තබාගන්න. එදින සවස මුළු ඊශ්‍රායෙල් සෙනඟ එකතු වී තම තමන්ගේ සතාව මැරිය යුතුයි. ඉන්පසු උගේ ලෙයින් ටිකක් රැගෙන උගේ මස් අනුභව කරන නිවෙස්වල උළුවහු කණු දෙකේ හා එහි උඩු ලීයේ තැවරිය යුතුයි.

“එදින රාත්‍රියේදී උගේ මස් ගින්නෙන් පුලුස්සා මුහුන් නොදැමූ රොටි හා තිත්ත පලා සමඟ කන්න. උගේ මස් අමුවෙන් හෝ වතුරෙන් තම්බා හෝ නොකෑ යුතුයි. හිස, කකුල් හා බඩවැල් සමඟ මුළු සතාවම ගින්නෙන් පුලුස්සාගන්න. උගේ මස් පසුවදා උදෑසන වන තුරු තබා නොගන්න. යමක් ඉතුරු වුණොත් එය ගින්නෙන් පුලුස්සා දැමිය යුතුයි. ඔබ ඉණපටිය බැඳගෙන පාවහන් දමාගෙන සැරයටිය අතැතිව ලහි ලහියේ එය කෑ යුතුයි. මන්ද එය යෙහෝවා දෙවි වන මට ගෞරවය කිරීම සඳහා ඔබ පවත්වන පාස්කු උත්සවයයි. 

මම එදින රාත්‍රියේ ඊජිප්තු දේශය මැදින් ගොස් ඊජිප්තුවරුන්ගේ සෑම කුලුඳුල් දරුවෙකුටම හා සෑම කුලුඳුල් සතෙකුටම පහර දෙන්නෙමි. ඊජිප්තුවරුන්ගේ සියලු දෙවිවරුන්ට විරුද්ධවද මම තීන්දුවක් දෙන්නෙමි. මා යෙහෝවා දෙවිය. ඔබ ජීවත් වන නිවෙස්වල ලේ තැවරිය යුත්තේ ලකුණක් ලෙසය. ඒ ලකුණ නිසා මා ඊජිප්තු දේශයට පහර දෙන විට ඔබට කිසි හානියක් සිදු නොවනු ඇත. මම එම ලකුණ දුටු විට ඔබේ නිවෙස් පසු කරගෙන යන්නෙමි.

“ඔබ මෙම දිනය සිහි කළ යුතුයි. යෙහෝවා දෙවි වන මට ගෞරවය දෙන පිණිස එම දවසේදී උත්සවයක් පැවැත්විය යුතුයි. ඔබේ සියලු පරම්පරාවලදී එය පවත්වන ලෙස මම නියෝග කරමි. ඔබ දවස් හතක් මුහුන් නොදැමූ රොටි පමණක් අනුභව කළ යුතුයි. ඔබේ නිවෙස්වල පිපුණු පිටි තබා නොගන්න. 

පළමුවෙනි දවසේම මුහුන් සියල්ල ඔබේ නිවෙස්වලින් ඉවත් කරන්න. යමෙකු ඒ දවස් හත ඇතුළතදී මුහුන් දැමූ කිසිවක් කෑවොත් ඔහුව මරා දැමිය යුතුයි. පළමුවෙනි දවසේදී ඔබේ දෙවි වන මට නමස්කාර කිරීම සඳහා ඔබ සියලුදෙනා එක් රැස් විය යුතුයි. හත්වන දවසේදීත් ඔබ එසේ කරන්න. ඒ දවස්වලදී කිසි වැඩක් නොකරන්න. නමුත් තම තමාට අවශ්‍ය ආහාර පමණක් සූදානම් කරගත හැකියි.
  
“ඔබ මුහුන් නොදැමූ රොටි උත්සවය පැවැත්විය යුතුයි. මන්ද මා සේනාවක් බඳු ඔබව ඊජිප්තු දේශයෙන් පිටතට ගෙන එන්නේ එම දවසේදීය. ඔබේ සියලු පරම්පරාවලදී එම දිනය සිහි කරන මෙන් මම නියෝග කරමි. පළමුවෙනි මාසයේ දහහතරවන දින සවස් වරුවේදී ඔබ මුහුන් නොදැමූ රොටි කෑ යුතුයි. එම මාසයේ විසිඑක්වන දින සවස් වරුව දක්වාම ඔබ කෑ යුත්තේ මුහුන් නොදැමූ රොටි පමණක්ය. දවස් හතක් පුරා ඔබේ නිවෙස්වල පිපුණු පිටි තබා නොගන්න. 

විදේශිකයෙකු වුවත් ඊශ්‍රායෙල් ජාතිකයෙකු වුවත් මුහුන් දැමූ කිසිවක් අනුභව කළොත් ඔහුව මරා දැමිය යුතුයි. මුහුන් දැමූ කිසිම දෙයක් ආහාරයට නොගන්න. ඔබේ නිවෙස්වල ජීවත් වන සෑම කෙනෙකුම අනුභව කළ යුත්තේ මුහුන් නොදැමූ රොටිය.

මෝසෙස් ඒ මොහොතේදීම ඊශ්‍රායෙල්හි සියලු වැඩිමහල්ලන්ව කැඳවා ඔවුන්ට මෙසේ කීවේය. “ඔබ එක් එක් කෙනා තම තමන්ගේ පවුල වෙනුවෙන් බැටළුවෙකු නැත්නම් එළුවෙකු තෝරාගන්න. පාස්කුව සඳහා ඔප්පු කරන ඒ සතාව මරන්න.ඉන්පසු උගේ ලේ භාජනයකට එකතු කරගන්න. හිසොප් මිටියක් ඒ ලේවල පොඟවා උළුවහු කණු දෙකේ හා එහි උඩු ලීයේ තවරන්න. උදේ වන තුරු කිසිම කෙනෙක් තමාගේ නිවසින් පිටතට නොයන්න. ඊජිප්තුවරුන්ට පීඩා කිරීමට යෙහෝවා දෙවි දේශය මැදින් යන විට ඔබ උළුවහු කණු දෙකේ හා එහි උඩු ලීයේ තැවරූ ලේ ඔහු දකීවි. එවිට යෙහෝවා දෙවි ඔබේ නිවස පසු කරගෙන යයි. එම මාරාන්තික පීඩාවෙන් ඔහු ඔබේ නිවසේ වැසියන්ට පහර දෙන්නේ නැහැ.

“ඔබේ සියලු පරම්පරාවලදී ඔබත් ඔබේ දරුවනුත් මෙම දිනය සිහි කළ යුතුයි. එය ඔබට දෙන නියෝගයකි. යෙහෝවා දෙවි ඔබට දෙන බවට පොරොන්දු වූ දේශයට ගිය පසුත් ඔබ මේ උත්සවය පැවැත්විය යුතුයි. ‘මේ උත්සවය පවත්වන්නේ ඇයි’ කියා ඔබේ දරුවන් ඔබෙන් ඇසුවොත් ඔවුන්ට මෙසේ කියන්න. ‘දෙවි, ඊජිප්තුවරුන්ට පීඩා කළ අවස්ථාවේදී ඊශ්‍රායෙල් ජනයා වන අපට පහර නොදී අපේ ගෙවල් පසු කරගෙන ගියා. ඔහු අපේ ගෙයි වැසියන්ව ආරක්ෂා කළා. ඒ නිසයි අපි මෙලෙස සතෙකුව මරා යෙහෝවා දෙවිට ගෞරවය දෙන පිණිස පාස්කු උත්සවය පවත්වන්නේ."

එය ඇසූ විට සියලුදෙනා දණින් වැටී දෙවිට නමස්කාර කළෝය. යෙහෝවා දෙවි, මෝසෙස් හා ආරොන් මාර්ගයෙන් අණ කළ සියල්ල ඊශ්‍රයෙල් ජනයා එලෙසම කළෝය. මධ්‍යම රාත්‍රියේදී යෙහෝවා දෙවි ඊජිප්තු දේශයේ සිටි සියලු කුලුඳුලන්ට පහර දුන්නේය. සිංහාසනයේ සිටි පාරාවෝගේ කුලුඳුල් දරුවාටද සිරගෙයි සිටි සිරකරුවන්ගේ කුලුඳුල් දරුවන්ටද සියලු කුලුඳුල් සතුන්ටද ඔහු පහර දුන්නේය. 

පාරාවෝද ඔහුගේ සියලු සේවකයෝද ඊජිප්තුවේ සියලු වැසියෝද රාත්‍රියේ අවදි වූහ. එදින රාත්‍රියේ ඊජිප්තු දේශය පුරාම මහත් අඳෝනාවක් ඇසිණ. මන්ද මළ අයෙකු නැති ගෙයක් නොවීය. පාරාවෝ ඒ රාත්‍රියේම මෝසෙස්ව හා ආරොන්ව කැඳවා ඔවුන්ට මෙසේ කීවේය. “නුඹලා තව මොහොතක්වත් මගේ සෙනඟ අතරේ රැඳී සිටින්න එපා. වහාම මෙතැනින් යන්න. නුඹලා කියූ ලෙස මුළු ඊශ්‍රායෙල් සෙනඟ සමඟ ගොස් යෙහෝවා දෙවිට නමස්කාර කරන්න. නුඹලාගේ එළු බැටළු හා ගව රැළවල්ද රැගෙන යන්න. නුඹලා එහි යෑමට පෙර මටත් ආශීර්වාද කරන්න.”

“ඊශ්‍රායෙල්වරුන්ව මේ දේශයෙන් පිටත් කළේ නැත්නම් අපිටත් මැරෙන්නයි වෙන්නේ” කියා ඊජිප්තුවරු එකිනෙකාට කියාගත්තෝය. එහෙයින් දේශයෙන් වහාම පිටත් වන ලෙස ඔවුහු ඊශ්‍රායෙල් සෙනඟට පෙරැත්ත කළෝය. එවිට සෙනඟ මුහුන් නොදමා ඇනූ පිටිද භාජනද තමන්ගේ වස්ත්‍රවල ඔතා ඒවා කරේ තබාගෙන පිටත්ව ගියෝය. එසේ පිටත්ව යෑමට පෙර ඊශ්‍රායෙල් සෙනඟ මෝසෙස්ගේ උපදෙස් පිළිපදිමින් ඊජිප්තුවරුන්ගෙන් රන් හා රිදී ආභරණද වස්ත්‍රද ඉල්ලාගත්තෝය. ඊශ්‍රායෙල් සෙනඟට කාරුණිකව සැලකීමට යෙහෝවා දෙවි ඊජිප්තුවරුන්ගේ සිත් පෙලඹුවේය. එහෙයින් ඔවුහු ඊශ්‍රායෙල්වරුන් ඉල්ලූ සෑම දෙයක්ම දුන්නෝය. ඊශ්‍රායෙල්වරු ඊජිප්තුවරුන්ට කිසි දෙයක් ඉතුරු නොකර සියල්ල රැගෙන ගියෝය.

ඊශ්‍රායෙල් සෙනඟ රමෙසේස් සිට සුක්කොත් බලා පිටත් වූහ. කුඩා දරුවන්ට අමතරව පුරුෂයෝ හයලක්ෂයක් පයින් ගමන් කළෝය. ඊශ්‍රායෙල් ජාතීන්ට අමතරව වෙනත් ජාතීන්ට අයත් මහත් සමූහයක්ද ඔවුන් සමඟ ගියෝය. ඔවුහු එළුවන්, බැටළුවන් හා ගවයන් ඇතුළු විශාල සත්ව රැළක්ද රැගෙන ගියෝය. ඔවුහු ඊජිප්තුවෙන් පිටත්ව එන අවස්ථාවේදී රැගෙන ආ මුහුන් නොදමා ඇනූ පිටිවලින් රොටි සාදාගෙන ඒවා පුලුස්සාගත්තෝය. ඊජිප්තුවරුන් ඔවුන්ව දේශයෙන් පන්නා දැමූ බැවින් ගමනට අවශ්‍ය ආහාර සූදානම් කරගන්නවත් ඔවුන්ට කාලය තිබුණේ නැත.

මෙතෙක් ඊජිප්තුවේ වාසය කළ ඊශ්‍රායෙල් ජනයා, අන් දේශවල වාසය කළ කාලය අවුරුදු හාරසිය තිහකි. අවුරුදු හාරසිය තිහ අවසන් වූ දවසේදී යෙහෝවා දෙවිට අයිති සේනාවක් බඳු මුළු ඊශ්‍රායෙල් ජාතියම ඊජිප්තු දේශයෙන් පිටත්ව ගියෝය. යෙහෝවා දෙවි ඔවුන්ව ඊජිප්තු දේශයෙන් පිටතට ගෙන ගිය එම රාත්‍රිය සිහි කළ යුතු රාත්‍රියකි. එම රාත්‍රියේදී යෙහෝවා දෙවි කළ දේ ඊශ්‍රායෙල් ජනයා තමන්ගේ සියලු පරම්පරාවලදී සිහි කළ යුතුය.

යෙහෝවා දෙවි, මෝසෙස්ට හා ආරොන්ට තවදුරටත් මෙසේ කීවේය. “පාස්කු උත්සවය සම්බන්ධ පනත මෙයයි. කිසි විජාතිකයෙකු පාස්කු භෝජනයෙන් නොකෑ යුතුයි. මිලට ගත් දාසයෙකු ඔබ ළඟ සිටී නම් ඔහුව චර්මච්ඡේදනය කළ පසු ඔහුට ඒ භෝජනයෙන් අනුභව කළ හැකිය. එහෙත් විදේශිකයෙකු හෝ කුලීකාරයෙකු හෝ එය අනුභව නොකළ යුතුයි. සතාගේ මස් ගෙයින් පිටතට රැගෙන නොගොස් නිවස තුළදීම එය අනුභව කරන්න. උගේ ශරීරයේ එක ඇටයක්වත් නොකැඩිය යුතුය. මුළු ඊශ්‍රායෙල් සෙනඟම පාස්කුව සැමරිය යුතුයි. ඔබ සමඟ ජීවත් වන විදේශිකයෙකු යෙහෝවා දෙවිට ගෞරවය දීම සඳහා පවත්වන පාස්කු උත්සවය සැමරීමට කැමති නම් ඔහුගේ පවුලේ සියලු පුරුෂයන්ව චර්මච්ඡේදනය කළ යුතුයි. එවිට ඊශ්‍රායෙල් ජාතිකයන් මෙන් ඔහුටද පාස්කු උත්සවය සැමරිය හැකියි. නමුත් අචර්මච්ඡේදිත කිසි කෙනෙකු පාස්කු භෝජනයෙන් නොකෑ යුතුයි. ඊශ්‍රායෙල් ජාතිකයන් වන ඔබටත් ඔබ සමඟ ජීවත් වන විදේශිකයන්ටත් තිබෙන්නේ එකම නීතියයි.”

යෙහෝවා දෙවි, මෝසෙස් හා ආරොන් මාර්ගයෙන් අණ කළ සියල්ල ඊශ්‍රායෙල් සෙනඟ කළෝය. යෙහෝවා දෙවි ඊශ්‍රායෙල් ජනයාව කණ්ඩායම් වශයෙන් ඊජිප්තු දේශයෙන් පිටතට ගෙන ආවේ එම දිනයේදීය.

මා මේ ලිපියේ කතා කරන්නට බලාපොරොත්තු වන්නේ මානුෂික මෙහෙයුම්, යුද අපරාධ හෝ ජාතිය ගොඩනැගීම වැනි කරුණු නොවන බැවින් යුදෙවු මාස ක්‍රමයට හා දින දර්ශනයට පමණක් දැනට වැඩි අවධානය යොමු කරමු. සිංහල චන්ද්‍ර දින දර්ශනයේ මෙන්ම යුදෙවු දින දර්ශනයේද මාස චන්ද්‍රමාස වන අතර අමාවක දිනට පසුදින ඇරඹී අමාවක දිනයෙන් අවසන් වේ.

නීසාන් මාසය පළමු මාසයයි. මේ මාසය දැනට භාවිතා වන ක්‍රමය අනුව, වසන්ත විෂුවයෙන් පසුව උදාවන පළමු පුර පසළොස්වක පෝයට පෙර එළැඹෙන පුර පෑලවිය දවසෙන් ආරම්භ වේ. එහෙත්, ක්‍රිස්තු උපත සිදුවන කාලය වන විටත් මේ පළමු මාසය තීරණය කෙරුණේ ගණිතමය ආකෘති ඇසුරෙන් ගණනය කෙරෙන වසන්ත විෂුවය සිදුවන නියම දිනය පදනම් කරගෙන නොවේ. මුල් කාලයේදී, නීසාන් මාසය අවසාන වී චන්ද්‍රමාස දොළහක් ගෙවුණු පසුව නව සඳක් උදාවෙද්දී තිරිඟු පැසී තිබුණේනම් ඒ මාසය අලුත් අවුරුද්දක පළමු මාසය වන නීසාන් මාසය ලෙස සැලකුනේය. එහෙත්, තිරිඟු පැසී නැත්නම් දොළොස්වන මාසය වන අදාර් මාසයට අධික අදාර් මාසයක් එකතු කරමින් නීසාන් මාසය පසුපසට තල්ලු කෙරුණේය.

පැරණි ගිවිසුමේ නියම අනුව යුදෙවුවන් විසින් ජේසු උපත සිදුවූ කාලයේදී මෙන්ම අදටත් පාස්කු උත්සවය අරඹන්නේ මේ නීසාන් මාසයේ 14 වන දිනයි. මේ දිනය වසන්ත විෂුවයෙන් පසුව එළැඹෙන පළමු පුර පසළොස්වක පෝය දිනයට පෙර දිනයයි. එතැන් සිට සතියක් පුරා යුදෙවුවෝ වහල් කමෙන් නිදහස්ව ඊජිප්තුවෙන් පිටවී තමන්ගේ පොරොන්දු දේශය පිහිටවා ගන්නා තුරු මුහුන් නොදැමූ රොටී කමින් පැමිණි ගමන සිහිපත් කරති. ජේසු උපත සිදුවන කාලයේද මේ සැමරුම මේ අයුරින් සිදු විය.

ජේසුස් වහන්සේ කුරුසියෙහි මරණයට පත් කරනු ලැබීමත්, කිතුණු විශ්වාස අනුව පුනර්ජීවනයත් සිදුවුණේ මේ පාස්කු උත්සව සතිය තුළදීය. ජේසුස් වහන්සේගේ අවසන් භෝජන සංග්‍රහය ලෙස බොහෝ දෙනෙක් දන්නා සිදුවීම ඒ කාලයේ වූ පාස්කු සැමරුමයි. පහත උපුටා ගැනීම් බයිබලයේ නව තෙස්තමේන්තුවෙනි.

"තවද ජේසුස් වහන්සේ මේ සියල්ල වදාරා නිම කොට සිය ශ්‍රාවකයන් අමතා, ''තව දෙදිනකින් පාස්කු මංගල්‍යය පැමිණෙන බව ඔබ දන්නහු ය; මනුෂ්‍ය-පුත්‍රයාණන් කුරුසියෙහි ඇණ ගසනු ලැබීමට පාවා දෙනු ඇතැ''යි වදාළ සේක. එකල නායක පූජකවරු ද ප්‍රජා මූලිකයෝ ද කායාපස් නම් මහා නායක පූජකවරයාගේ මන්දිරයට රැස් වී, ජේසුස් වහන්සේ ප්‍රයෝගයෙන් අල්ලා මැරීමට කුමන්ත්‍රණය කළහ; එහෙත්, ''සෙනඟ අතර කෝලාහලයක් සිදු නොවන පිණිස මංගල්‍යය කාලයේ දී එය නොකරමු''යි කී හ.

ශු. මතෙව් (26: 1-5)

නුමුහුන් රොටි මංගල්‍යයේ පළමු වන දින ශ්‍රාවකයෝ ජේසුස් වහන්සේ වෙතට අවුත්, ''පාස්කු භෝජනය වළඳන පිණිස අප කොතැන පිළියෙළ කරනවාට ඔබ කැමැති සේක් දැ''යි ඇසූ හ. ජේසුස් වහන්සේ ද, ''ඔබ නගරයේ සිටින අසවල් මනුෂ්‍යයා වෙතට ගොස්, 'මාගේ නියමිත මොහොත ළං ව ඇත; මාගේ ශ්‍රාවකයන් සමඟ ඔබේ නිවසේ දී පාස්කු භෝජනය පවත්වමි යි ගුරුදේවයන් වහන්සේ කියන සේකැ'යි ඔහුට දන්වන්නැ''යි වදාළ සේක. ශ්‍රාවකයෝ ජේසුස් වහන්සේ ඔවුන්ට අණ කළ ලෙස පාස්කු භෝජනය පිළියෙළ කළහ. සවස් වූ කල උන් වහන්සේ ප්‍රේරිතයන් දොළොස් දෙනා සමඟ කෑමට හිඳගත් සේක.

ශු. මතෙව් (26: 17-20)

ඉහත රාත්‍රී කෑම වේල ජේසුස් වහන්සේගේ අවසන් භෝජනයයි. පසුදා වන විට ආණ්ඩුකාර පිලාත් වෙත පමුණුවනු ලැබ ඔහුට එරෙහිව චෝදනා ඉදිරිපත් කෙරෙන අතර එදින හවස ජේසුස් වහන්සේව කුරිසියේ ඇණ ගැසීම සිදුවේ. මේ පාස්කු මංගල්‍යය පැවැත්වෙන කාලයයි. "මංගල්‍යයේ දී ජනතාව ඉල්ලා සිටින සිරකරුවෙකු ආණ්ඩුකාරයා විසින් නිදහස් කර හරිනු ලැබීමේ සිරිතක් තිබිණි." එහෙත්, මේ අවස්ථාව හිමි වන්නේ බරබ්බස්නම් වූ වෙනත් අයෙකුටය. 

යුදෙව්වන් විසින් පිළිපදින පරණ තෙස්තමේන්තුවේ දේව වචනයට ගරු කරන නමුත් යුදෙවු පූජකයින්ගේ ක්‍රියා අනුමත නොකරන ජේසුස් ක්‍රිස්තුස් රෝම අධිරාජ්‍යයට විරුද්ධ කැරලිකරුවෙකු නොවන බව ආණ්ඩුකාර පොන්ටියස් පිලාත්ට සක්සුදක් සේ පැහැදිලි වන නමුත් ජේසුස් ක්‍රිස්තුස්ට එරෙහි යුදෙවු ආගමික අන්තවාදීන්ගේ ජනමතයට එරෙහි වීමට ඔහුට ඉඩක් නොලැබේ. පාස්කු උත්සවය ආරම්භ වීමෙන් පසුව නිසාන් මාසයේ පහළොස්වනදා ජේසුස් වහන්සේගේ මරණය සිදුවේ. මේ දිනය සිකුරාදා දිනයකි.

පසු දා එනම් සිකුරාදාට පසු දා, නායක පූජකවරු ද පරිසිවරු ද පිලාත් වෙත රැස් ව, ''ස්වාමීනි, ඒ වංචාකාරයා ජීවත් ව සිටිය දී, 'මම තුන් දවසකට පසු මරණින් උත්ථාන වන්නෙමි'යි කී බව අපට මතක ය. එහෙයින් තුන් වන දවස දක්වා සොහොන් ගෙය ආරක්ෂා කරන්න අණ දුන මැනවි. නැතහොත්, සමහර විට ඔහුගේ ශ්‍රාවකයන් අවුත් ඔහු සොරාගෙන ගොස්, 'ඔහු මරණින් උත්ථාන වී ය'යි සෙනඟට කියනු ඇත. මෙසේ අවසාන වංචාව මුල් වංචාවට වඩා මහත්වන්නේ ය''යි කී හ.  ''වුවමනා නම්, මුර කණ්ඩායමක් රැගෙන ගොස් සොහොන හැකි පමණ සුරක්ෂිත කොට තබන්නැ''යි පිලාත් ඔවුන්ට කී ය. ඔව්හු ගොස් සොහොන් ගල පිට මුද්‍රාව තබා, මුර කණ්ඩායම එහි සිටුවා, සොහොන් ගෙය සුරක්ෂිත කළහ.

ශු. මතෙව් (26: 62-65)

බයිබලයේ සඳහන් තොරතුරු අනුව ජේසුස් වහන්සේගේ මරණය සිදුවූ දිනය ජුලියන් කැලැන්ඩරය අනුව ක්‍රිස්තු වර්ෂ 33 අප්‍රේල් මස 3 වන සිකුරාදා වන්නට බොහෝ දුරට ඉඩ තිබේ. පොන්ටියස් පිලාත් ආණ්ඩුකාර ධුරය දැරූ වසර දහයක කාලය තුළ, වසන්ත විෂුවයෙන් පසු එළැඹෙන පළමු පුර පසළොස්වක පෝයට පෙර අමාවක දිනය බ්‍රහස්පතින්දාවක් වීමත්, ඒ නිසා එදින සිට දහහතර වන දිනයද බ්‍රහස්පතින්දාවක් වීම හා පසුදිනය සිකුරාදා දිනයක් වීමත් සමඟ ගැලපෙන වෙනත් කිසිදු දිනයක් නැත.

ක්‍රිස්තු වර්ෂ 33 අප්‍රේල් මස 3 වන සිකුරාදා දිනය පුර පසළොස්වක පෝය දිනයකි. මේ කාලයේදී මේෂ සංක්‍රාන්තිය සිදුවුණේ දැන් මෙන් වසන්ත විෂුවය සිදුවී දින 25කට පමණ පසුව නොව, වසන්ත විෂුවය සිදුවන්නට  දින කිහිපයකට පෙර මාර්තු මාසයේ මැද දිනයකයදීය. මේ නිසා, ක්‍රිස්තු වර්ෂ 33 අප්‍රේල් මස 3 වන සිකුරාදා දිනය ලංකාවේ එවකට භාවිතා වුණු දින දර්ශනය අනුව වෙසක් හෙවත් වෛශාඛ මාසයේ පුර පසළොස්වක දිනය වන්නටද බොහෝ දුරට ඉඩතිබේ.

(Image: Pinterest)