එකඟතාවයෙන් පසු...

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සමඟ ඇති කරගත් නිලධාරී මට්ටමේ එකඟතාවයෙන් පසුව බොහෝ දෙනෙකුට මතු වූ පොදු ප්‍රශ්න කිහිපයක් තිබෙනවා. 

- ඩොලරයක මිලට කුමක් වෙයිද?

- වැඩ සටහන අනුව විණිමය අනුපාතය පා කළ විට නැවත උද්ධමනය ඉහළ යයිද? 

එක් ඇමතිවරයෙක් විසින් කියා තිබුණේ ඩොලරයක මිල අඩු වෙලා රුපියල් 300 වගේ මට්ටමකට එන්න පුළුවන් කියලා. හදපු IMF වැඩසටහන තුළ එවැන්නක් සිදු වනවාද කියා මම හරියටම දන්නේ නැහැ. මගේ අදහස අනුවනම් ඩොලරයක මිල නැවත රුපියල් 300 මට්ටමට ගත හැකි සාර්ව ආර්ථික සැලසුමක් හදන එක කළ නොහැකි තරම් අසීරු වැඩක්. 

දැන් ඩොලරයක මිල තිබෙන තැනින් පටන් ගත්තොත්, රුපියල් 360 කියා කියන්නේ ඩොලරයක නියම මිල නොවන බව කාට වුනත් පැහැදිලි ඇති. ආනයන සීමා ආදිය ඉවත් කරලා, විණිමය අනුපාතය පා කළොත් අනිවාර්යයෙන්ම මිල ඉහළ යනවා. එහෙම නොවෙන්නනම් රටට විශාල ඩොලර් ප්‍රවාහයක් ගලා ආ යුතුයි. IMF සල්ලි ලැබුණත්, ඒ වගේ ලොකු ඩොලර් ප්‍රමාණයක් ලැබෙන්නේ නැහැ. 

එකඟ වී තිබෙන වැඩ සටහන අනුව විණිමය අනුපාතය පා කළ යුතුයි. සාමාන්‍යයෙන් IMF එක ආනයන පාලනය වෙනුවෙන් පෙනී සිටින්නේ නැහැ. ඒ කියන්නේ, විණිමය අනුපාතය පා කරනවාට අමතරව ආනයන පාලනද ඉවත් කරන්න වෙනවා. ඒ වගේ දෙයක් වෙන්න යද්දී නැවත උද්ධමනය ඉහළ යයිද කියන එකත් සාධාරණ ප්‍රශ්නයක්.

මම දිගින් දිගටම කියා ඇති පරිදි උද්ධමනය ඉහළ යන්නේ මුදල් සැපයුම වැඩි වීම නිසා මිසක් ඩොලරයක මිල ඉහළ යාම නිසා නෙමෙයි. ඇත්තටම වෙන්නේ ඒකේ අනෙක් පැත්ත. ඩොලරයක මිල ඉහළ යන්නේ උද්ධමනය නිසා. 

මේ කතාව එදිනෙදා නිරීක්ෂණ එක්ක ගැලපෙන්නේ නැති වෙන්න පුළුවන්. ඒකට හේතුවක් තිබෙනවා. ඒ හේතුව ඩොලරයක මිලට වගේම අනෙක් භාණ්ඩ හා සේවා වල මිල ගණන් වලටත් අදාළයි. 

මුදල් සැපයුම වැඩි වන විට සියලුම භාණ්ඩ හා සේවා වලට ඉල්ලුම වැඩි වෙනවා. ඩොලර් ඉල්ලුමත් වැඩි වෙනවා. ඒ එක්කම මිල ඉහළ යන පරිදි පීඩනයක් ඇති වෙනවා. ඒ හේතුව මත මිල ඉහළ යනවා. උද්ධමනය කියා කියන්නේ ඕකට. 

ඉල්ලුම වැඩි වී, උද්ධමන පීඩනය වැඩි වෙද්දී, එයට අනුරූපව මිල ඉහළ යාමට බාධාවක් සිදු නොවුනොත් පාරිභෝගික මිල දර්ශකයකින් රටේ නියම උද්ධමනය බොහෝ දුරට පිළිබිඹු වෙනවා. නමුත්, ඒ විදිහට මිල ඉහළ යන්න නොදී මිල පාලනය කළොත් මිල දර්ශකයකින් නියම උද්ධමනය නිරූපණය වෙන්නේ නැහැ. 

උදාහරණයක් විදිහට 2014 සිට රටේ මුදල් සැපයුම විශාල ලෙස ඉහළ ගිහින් ගොඩක් භාණ්ඩ හා සේවා වල මිල ඉහළ ගිහින් තිබුණත්, එයට අනුරූපව විදුලි බිල් ඉහළ ගිහින් නැහැ. රටේ හැම භාණ්ඩයකම වගේ මිල ඉහළ යද්දී ලංවිම වගේ ආයතනයක සේවකයින්ට තමන්ගේ පරිභෝජන මට්ටම පවත්වා ගෙන යාම සඳහා වැඩි වැටුප් අවශ්‍ය වෙනවා. විදුලිය නිපදවන ඉන්ධන වැනි අමුද්‍රව්‍ය වල මිලත් ඉහළ යනවා. විදුලිය සැපයීමේ කර්මාන්තය රාජ්‍ය ඒකාධිකාරයක් නොවුනානම් මේ විදිහට වියදම් ඉහළ යද්දී මිලත් ඉහළ යනවා. පාරිභෝගික මිල දර්ශකයකින් රටේ නියම උද්ධමනය පේනවා.

මිල පාලනය කරගෙන හිටියහම ඔය විදිහට නියම උද්ධමනය පේන්නේ නැහැ. පේන්නේ අඩු උද්ධමනයක්. කොයි වෙලාවේ හරි මිල සංශෝධනය කළාම කාලයක් තිස්සේ හැදී තිබුණු, එහෙත් පාරිභෝගික මිල දර්ශකය තුළ නිරූපණය නොවූ උද්ධමනය පේන්න ගන්නවා. ඇත්තටම එහිදී වෙන්නේ උද්ධමනය වැඩි වීමක් නෙමෙයි. ඒ වන විටත් හැදී තිබුණු උද්ධමනය පේන්න පටන් ගැනීමක්. 

ඩොලරයක මිල පාලනය කළ විට වෙන්නෙත් හරියටම ඔය වැඩේ. උද්ධමනය අඩුවෙන් පේනවා. නමුත්, පෙනුණේ නැතත්, ඇත්තටම උද්ධමනය ඉහළ යනවා. ඩොලරය පා කළාට පස්සේ කාලයක් දර්ශක තුළ දැකිය නොහැකි වූ උද්ධමනය පේන්න ගන්නවා. නමුත් එය ඇත්තටම උද්ධමනය වැඩිවීමක් නෙමෙයි. 

මිල පාලනය මගින් ජීවන වියදම අඩු කරන්න පුළුවන්. මිල පාලනය ඉවත් කළ විට ජීවන වියදම ඉහළ යනවා. උද්ධමනය කියා කියන්නේ ජීවන වියදම ඉහළ යාමටම නෙමෙයි. ජීවන වියදම ඉහළ යාම පුද්ගලයාට සාපේක්ෂ දෙයක්. එය තීරණය වන්නේ එක් එක් පුද්ගලයාගේ පරිභෝජන රටාව මත. එහෙත්, උද්ධමනය කියා කියන්නේ ඒ විදිහට පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට වෙනස් වන දෙයක් නෙමෙයි. එය රටේ මුදල් ඒකකයට සම්බන්ධ දෙයක්. ලංකාවේනම් රුපියලට සම්බන්ධ දෙයක්. රුපියල් අතේ තිබෙන හා ණයට ගත් හැම දෙනෙකුටම උද්ධමනය බලපාන්නේ එක විදිහට. නමුත්, ජීවන වියදම ඒ වගේ එක විදිහට බලපාන්නේ නැහැ.

පාරිභෝගික මිල දර්ශකයකින් ඇත්තටම මනින්නේ තෝරාගත් ජන කණ්ඩායමකගේ ජීවන වියදමෙහි සාමාන්‍ය වෙනස්වීම මිසක් උද්ධමනය නෙමෙයි. නමුත්, වඩා හොඳ මිනුමක් නැති නිසා උද්ධමනය මැනීමේ සම්මතය විදිහටත් ලෝකයේ හැම රටක්ම වගේ පාරිභෝගික මිල දර්ශක යොදා ගන්නවා. ඔය සම්මතය උද්ධමනය ලෙස බොහෝ විට හඳුන්වනවා. දර්ශකයක අඩංගු භාණ්ඩ හා සේවා වල මිල නිදහසේ තීරණය වෙනවානම් ඔය දෙකේ ලොකු වෙනසක් නැහැ. නමුත්, මිල නියාමනය වන විට තත්ත්වය වෙනස්. 

ජීවන වියදම වැඩි වීම කෙටිකාලීන ප්‍රශ්නයක්. සාමාන්‍යයෙන් ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයෝ ජීවන වියදම වැඩිවීම ගැන ලොකුවට වද වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසාම, සාර්ව-ආර්ථික වැඩ පිළිවෙලක් හදද්දී උත්සාහ කරන්නේ උද්ධමනය පාලනය කරන්න මිසක් ජීවන වියදම පාලනය කරන්න නෙමෙයි. 

සාර්ව-ආර්ථික වැඩ පිළිවෙලක් හදද්දී ජීවන වියදම ගැන ලොකුවට වද නොවී උද්ධමනය පාලනය කරන්න මහන්සි වෙන්නේ අඩු වශයෙන් හේතු තුනක් නිසා. පළමුව, උද්ධමනය පාලනය වෙන්නේ නැහැ කියා කියන්නේ දිගින් දිගටම ජීවන වියදම වැඩි වෙනවා කියන එක. ඒ නිසා, උද්ධමනය පාලනය කිරීම මගින් වක්‍ර ලෙස ජීවන වියදම වැඩි වීම තිරසාර ලෙස පාලනය කෙරෙනවා. දෙවනුව, කරන්න අවශ්‍ය වුනත්, සාර්ව ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති වෙනස් කිරීම මගින් කෙටිකාලීනව ජීවන වියදම පාලනය කරන්න බැහැ. තෙවනුව, ජීවන වියදම වැඩි වීමට හේතුව උද්ධමනය නොවේනම්, කිසිවක් නොකළත් ප්‍රශ්නය කෙටි කලකින් ඉබේටම විසඳෙනවා. 

මිල පාලනය ජීවන වියදම ඉහළ යාමට කෙටිකාලීන විසඳුමක් වුනත් දිගුකාලීනව වෙන්නේ ප්‍රශ්නය උග්‍ර වෙන එකයි. ලංවිම උදාහරණය ගත්තොත්, විදුලි බිල වැඩි නොකිරීම නිසා ජීවන වියදම වැඩි වීම තාවකාලිකව පාලනය වෙනවා. නමුත්, ලංවිම පාඩුව පියවන්න මුදල් සැපයුම වැඩි කරද්දී අනෙක් හැම බඩුවකම මිල ඉහළ යනවා. අවසාන වශයෙන් විදුලි බිලත් වැඩි කරන්න වෙනවා. 

රජය විසින් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලට ඉදිරිපත් කර ඇති වැඩ පිළිවෙළ තුළ සැලසුම් කර තිබෙන්නේ ඉන්ධන, විදුලිය ආදියේ මිල පිරිවැය හා ගැලපෙන පරිදි වැඩි කිරීමටයි. ඒ වගේම ඩොලරය පා කිරීමද සැලසුමේ කොටසක්. මේ දේවල් වලින් උද්ධමනය ඉහළ යන්නේ නැතත් ජීවන වියදම ඉහළ යනවා. උද්ධමනය ඉහළ යයිද කියන එක තීරණය වෙන්නේ මුදල් සැපයුමේ වැඩි වීම අනුව. මුදල් සැපයුම වැඩි වුනේ නැත්නම්, මේ වගේ සමහර දේවල් වල මිල ඉහළ යද්දී මිනිස්සුන්ට අනෙක් දේවල් සීමා කරන්න වෙනවා. එතකොට ඒ දේවල් වලට තිබෙන ඉල්ලුම අඩු වී මිල පහළ යනවා. ඒ නිසා, සමස්තයක් ලෙස ජීවන වියදම වැඩි වීමක් ලොකුවට නොවෙන්න පුළුවන්. 

උද්ධමනය අඩු කිරීම IMF වැඩසටහනක ප්‍රධාන ඉලක්කයක්. ඩොලරයක මිල පා කිරීම වගේ දෙයක් කරන්නේ ඒ අරමුණ වෙනුවෙන් මිසක් ඒ අරමුණ අත හැරලා නෙමෙයි. ඒ නිසා, වැඩ සටහන ඇතුළේ ඩොලරය පා කිරීම සිදු වනු ඇත්තේ උද්ධමනය පාලනය වන බවට වග බලා ගනිමිනුයි. 

ඔය දේවල් වෙද්දී ඩොලර් එකක් කීයට යයිද? 

දැනට තිබෙන අවිනිශ්චිතතා එක්ක IMF සල්ලි ලැබෙන්න තවත් මාස හයක් පමණවත් යා හැකියි. ඊටත් වඩා කාලයක් යන්නත් පුළුවන්. අඩු වශයෙන් ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කරන වැඩේ ඉවරයක් වෙනකම් ඩොලරය පා කරන එක කරන්න වෙන්නේ නැහැ. ඊට පස්සේ වුනත්, ඩොලරය පා කරන්න කලින් විදේශ වෙළඳාම නැවතත් ටිකෙන් ටික විවෘත කරන්න වෙනවා. එය කරන්න වෙන්නේ රටට ඩොලර් එන විදිහ අනුවයි. විණිමය අනුපාතය පාකෙරෙනු ඇත්තේ ඩොලර් ඉල්ලුම හා සැපයුම බොහෝ දුරට සමතුලිත වුනාට පසුවයි.

එතෙක්, අඩු වශයෙන් මාස හයක් පමණ, සිදුවනු ඇත්තේ දැන් සිදුවන දෙයයි. ඒ කියන්නේ රටට එන ඩොලර් ටික පිරිමහගෙන වියදම් කරන එක. ජූනි හා ජූලි මාස තුළ මේ වැඩේ වෙලා තියෙනවා. බැංකු පද්ධතියේ විදේශ ණය අඩු වී නැතත්, වැඩි වෙලත් නැහැ. බොහෝ විට අගෝස්තු මාසයේ තත්ත්වයත් මෙයම විය යුතුයි. 

සැලසුම් කර තිබෙන වැඩ පිළිවෙළ ඉදිරි මාස වලදී අපේක්ෂිත පරිදි ඉදිරියට ගියොත් රටට යම් ඩොලර් ප්‍රමාණයක් එන්න පුළුවන්. ඒ ඩොලර් නිසා විදේශ විණිමය පීඩනය ටිකක් අඩු වෙයි. හැබැයි ඩොලරයක මිල පහළ යාමට පීඩනයක් එන්නනම් ඉඩක් නැහැ. 

සැප්තැම්බර් හා ඔක්තෝබර් මාස වල ලොකුවට ණය ගෙවන්න නැහැ. ඒ නිසා, ඒ මාස දෙක අවුලක් නැතිව ලැබෙන ඩොලර් වලින් කළමනාකරණය කර ගන්න පුළුවන් වෙයි. නමුත්, ඉන්පසු මාස නවය තුළ ඩොලර් බිලියන හතරහමාරක් පමණ අවශ්‍ය වෙනවා. ඒ නිසා, රටට වැඩියෙන් ඩොලර් ඇවිත්, ආනයන සීමා හරහා ඒ ඩොලර් ඉතිරි කරගත්තත්, ඩොලර් ටික ණය ගෙවන්න යොදා ගන්න වෙනවා. ඩොලර් රටේ ඉතිරි නොවන නිසා රුපියල ශක්තිමත් වෙන්න ඉඩක් නැහැ. 

IMF වැඩසටහන

කලින් ලිපියක විස්තීර්ණ ණය පහසුකම ගැන විස්තර කළා. මේ ලිපිය IMF වැඩසටහන ගැන.  IMF වැඩසටහන කියා කිවුවට ලංකාව සහ IMF එක එකඟ වී තිබෙන වැඩසටහන ගැන මම දන්නේ නැහැ. ලිපිය ලියන්නේ එවැනි වැඩ සටහනක් කියන්නේ මොන වගේ එකක්ද කියන එක ගැන.

ඉතා කෙටියෙන් කිවුවොත් IMF වැඩසටහනක් කියා කියන්නේ ඉදිරි වසර දහයක පමණ කාලය සඳහා හදන සාර්ව ආර්ථික සැලසුමක්. එයින් මුල් වසර හතරක පමණ කාලයට වැඩි අවධානයක් ලැබෙනවා.

IMF වැඩසටහනක හිටියත් නැතත් ඕනෑම රටක් මේ වගේ සැලසුම් හදනවා. හැම වසරකම ඒ සැලසුම් යාවත්කාලීන කරනවා. IMF වැඩසටහනක් මෙවැනි සාමාන්‍ය වැඩ සටහනකින් වෙනස් වෙන්නේ කරුණු දෙකක් නිසා. පළමුවැන්න මේ කාලය තුළ IMF එකෙන් ණය මුදලක් ලැබීම. දෙවැන්න අදාළ සාර්ව ආර්ථික වැඩ පිළිවෙළ සමඟ IMF එක එකඟ වීම. ඔය කරුණු දෙක හැරුණු විට මෙතැන තියෙන්නේ රටක් කොහොමටත් කරන දෙයක්.

සාර්ව ආර්ථික සැලසුමක් කියා කියන්නේ කුමක්ද?

කිසියම් රටක ප්‍රධාන සාර්ව ආර්ථික විචල්‍යයන් ගණනාවක් තියෙනවනේ. උදාහරණ විදිහට දළ ජාතික නිෂ්පාදිතය, විරැකියා අනුපාතය, උද්ධමනය, විණිමය අනුපාතය, ආනයන, අපනයන, ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ වගේ ජංගම ගිණුමට එන යන විදේශ විණිමය ප්‍රවාහ, ඒ විදිහටම ප්‍රාග්ධන ගිණුමට යන එන විදේශ විණිමය ප්‍රවාහ, මුදල් සැපයුම, පොලී අනුපාතික, දේශීය ඉතිරි කිරීම්, රාජ්‍ය ආදායම්, රාජ්‍ය වියදම්, දේශීය හා විදේශීය රාජ්‍ය ණය, පෞද්ගලික අංශයේ ණය ආදිය. ලැයිස්තුව තව දිගයි. 

පෙර වසරක ඔය වගේ සාර්ව ආර්ථික විචල්‍යයන් හැසිරුණු ආකාරය පිළිබඳ සංඛ්‍යාලේඛණ හදන එක සාපේක්ෂව ගොඩක්ම අමාරු වැඩක් නෙමෙයි. නමුත්, මේ විචල්‍යයන් අනාගතයේ හැසිරෙනු ඇති ආකාරය පුරෝකථනය කරන එක ඉතාම අසීරු වැඩක්. සාර්ව-ආර්ථික සැලසුමක පළමු පියවර ඉදිරි වසර ගණනාවක් සඳහා හැකි තරම් නිවැරදි පුරෝකථනයක් හදන එක.

මේ විදිහට හදන පුරෝකථනයන් හරියටම හරි කියලා කාටවත් සහතික වෙන්න බැහැ. නමුත්, වැරදියි කියලා නිගමනය කරන එක ඊට වඩා පහසුයි. මොකද මේ එක් එක් විචල්‍යය අතර තිබිය යුතු සංකීර්ණ සම්බන්ධතා ඒ විදිහට පේන්න නැත්නම් පුරෝකථන වැරදි බව ඉතාම පැහැදිලියි. 

- මුදල් සැපයුම වැඩි කළාම ඉදිරි වසර වලදී උද්ධමනය ඉහළ යනවා

- පොලී අනුපාතික වැඩි කළාම ආර්ථික වර්ධනය අඩු වෙනවා 

- ආර්ථික වර්ධනය අඩු වුණාම විරැකියා අනුපාතය ඉහළ යනවා 

- ආර්ථික වර්ධනය අඩු වුණාම රාජ්‍ය ආදායම් අඩු වෙනවා 

- උද්ධමනය වැඩි වෙද්දී (යම් මට්ටමක් දක්වා) රාජ්‍ය ආදායම් වැඩි වෙනවා 

- විණිමය අනුපාතය වෙනස් වෙද්දී ආනයන අපනයන වෙනස් වෙනවා 

ඔය වගේ සාමාන්‍යයෙන් "විය යුතු" දේවල් ගණනාවක් තිබෙනවා. මූලික පුරෝකථන නිවැරදිනම් එම පුරෝකථන වලින් මේ විය යුතු දේවල් නිරූපණය වෙන්න ඕනෑ. සාර්ව ආර්ථික වැඩ සටහනක් හදන එකේ පළමු පියවර දැනට තිබෙන තත්ත්වයන් මත පදනම්ව නිවැරදි කෙසේ වුවත් වැරදි පැහැදිලිව පේන්න නැති අනාගත පුරෝකථනයක් හදා ගන්න එකයි. සාර්ව ආර්ථික විචල්‍යයන් අතර සම්බන්ධතා වල තිබෙන සංකීර්ණ ස්වභාවය නිසා මෙය ලේසි වැඩක් නෙමෙයි. IMF වැඩ සටහනක් හදද්දී IMF එකේ නිලධාරීන් විසින්ද මෙවැනි මූලික පුරෝකථන (baseline predictions) පරීක්ෂා කරලා වැරදි පෙනෙන්න ඇත්නම් නිවැරදි කරනවා.

ඊට පස්සේ දෙවන පියවර. ඒ කියන්නේ අනාගතයේ වෙන්න තිබෙන දේවල් සැලසුම් සහගත ලෙස වෙනස් කරන එක. හැබැයි මේ විදිහට වෙනස් කරන්න පුළුවන් විචල්‍ය තිබෙන්නේ සීමිත ප්‍රමාණයක් පමණයි. 

රජයට පුළුවන් රාජ්‍ය ආදායම් (බදු) හා රාජ්‍ය වියදම් වෙනස් කරන්න. ඒ වගේම අයවැය හිඟයක් ඇති විට ණය ගන්නේ කාගෙන්ද කියන එක තීරණය කරන්න. මේවා වැටෙන්නේ රාජ්‍යමූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති යටතට. අනෙක් පැත්තෙන් මහ බැංකුවට පුළුවන් මුදල් හා විණිමය ප්‍රතිපත්ති තීරණය කරන්න. ඒ කියන්නේ පොලී අනුපාතික, මුදල් සැපයුම, විණිමය අනුපාතය වගේ දේවල් පාලනය කරන්න. 

ඔය වගේ වෙනසක් කළ ගමන් ඉදිරි කාලය හා අදාළ අනෙක් හැම විචල්‍යයක්ම වෙනස් වෙනවා. ඒ වෙනස් වූ අනාගත තත්ත්වය පවතින තත්ත්වය සේ සලකලා ලබන වසර තුළ ගන්න අදහස් කරන මුදල් හා රාජ්‍යමූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති තීරණ ගැනත් දැන්ම නිගමනයයකට එන්න පුළුවන්. ඔය ක්‍රමයට ඉදිරි වසර ගණනාවක කාලය තුළ ආර්ථිකය ස්ථාවර කරන ආකාරය සැලසුම් කරන්න පුළුවන්.

පවතින තත්ත්වයන් යටතේ අනාගත පුරෝකථන සියල්ල හරියටම හරි වුනත් විචල්‍යයන්ගේ ඇත්ත හැසිරීම ඒ විදිහටම සිදු වෙන්නේ නැහැ. ඒ, මේ විචල්‍යයන්ගේ හැසිරීම තීරණය කරන්නේ රජය හා මහ බැංකුව විසින් පමණක් නොවන නිසා. රටේ අනෙකුත් අය කරන හැම දෙයක්ම අඩු වැඩි වශයෙන් මේ විචල්‍යයන්ට බලපෑමක් කරනවා. රටෙන් පිට සිදුවන දේවල් ඊට වඩා බලපෑම් කරනවා. රට ඇතුළේ හා රටින් පිට සිදුවන ස්වභාවික වෙනස්කම් වලිනුත් බලපෑම් සිදු වෙනවා. ඒ වගේ දේවල් රජයට හෝ මහ බැංකුවට වෙනස් කරන්න බැහැ. කළ හැක්කේ ඒ වගේ හේතු නිසා සාර්ව ආර්ථික විචල්‍යයන් සැලසුමෙන් පිට යද්දී මුදල් හා රාජ්‍යමූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති මගින්ම එම බලපෑම් නිශේධනය කරමින් කලින් සැලසුම් කළ ගතික සමතුලිතතාවය පවත්වාගෙන යාම පමණයි.

මේ දෙක ගත්තත්, රාජ්‍යමූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති මුදල් ප්‍රතිපත්ති තරම්ම නම්‍යශීලී නැහැ. මුදල් ප්‍රතිපත්ති දිනපතා වුනත් සුළුවෙන් හෝ වෙනස් කරන්න පුළුවන්. නමුත් රාජ්‍යමූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති අඩු වශයෙන් වසරක කාලයක් සඳහා සැලසුම් කෙරෙනවා. ඒ නිසා, සාර්ව ආර්ථික සැලසුමක් සකස් කරද්දී මුදල් හා විණිමය ප්‍රතිපත්ති සැලසුම් කරන්නේ රාජ්‍යමූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති සැලසුම් කළාට පසුවයි. පවතින අනෙකුත් තත්ත්වයන් එසේම පවතිනු ඇතැයි යන පදනම මත මුලින්ම රාජ්‍යමූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති සැලසුම් කරනවා. ඊට පස්සේ එම රාජ්‍යමූල්‍ය ප්‍රතිපත්තිද පවතින තත්ත්වය ලෙස සලකා මුදල් හා විණිමය ප්‍රතිපත්ති තීරණය කරනවා.

සැලසුම හැදුවට පස්සේ රාජ්‍යමූල්‍ය ප්‍රතිපත්තිය පොඩ්ඩක් සැලසුමෙන් පිට පැන්නොත් හරි අනෙකුත් තත්ත්වයන් පොඩ්ඩක් වෙනස් වුනොත් හරි මුදල් ප්‍රතිපත්තිය සීරුමාරු කරලා නැවත සැලසුම ඇතුළට එන්න පුළුවන්. හැබැයි ලොකු වෙනසක් වුනොත් මේ වැඩේ කරන්න අමාරුයි.

සාමාන්‍යයෙන් රටකට IMF එකේ උදවු ගන්න වෙන්නේ මහ බැංකුවට පමණක් තනියම ගොඩ දාන්න බැරි තරමට රටේ ආර්ථිකය අස්ථාවර වුනහමයි. එහෙම වෙන්න පුළුවන් හේතු දෙකක් තිබෙනවා. එකක් අනපේක්ෂිත ස්වභාවික හෝ බාහිර කම්පනයක් ආ විට. වසංගතයක්, ස්වභාවික ආපදාවක්, ජාත්‍යන්තරව සිදු වන තෙල් මිල වැඩි වීම වැනි දෙයක් වෙන්න පුළුවන්. මේ වගේ කම්පනයක බලපෑම ස්වභාවයෙන්ම තාවකාලිකයි. ඒ නිසා, IMF එකෙන් මේ වගේ හදිසි අවස්ථාවක දෙන ණයක් ඉතා පහසුවෙන්ම පසුව ආපසු ගෙවන්න පුළුවන්. 

දෙවන හේතුව රටේ රාජ්‍යමූල්‍ය ප්‍රතිපත්තිය පිටපොට පැනීම. පොඩි වෙනසක් මහ බැංකුවට කළමනාකරණය කරගත හැකි වුවත් ලොකු වෙනසක් කළමනාකරණය කරගන්න බැහැ. ඒ වගේම, බොහෝ විට මේ වගේ පිටපොට පැනීම් අහම්බයන් නෙමෙයි. සැලසුම්සහගත ලෙස රාජ්‍යමූල්‍ය ප්‍රතිපත්තිය නිවැරදි කර නොගත්තොත් ආර්ථිකය ස්ථාවර කරන්න බැහැ. 

රාජ්‍යමූල්‍ය ප්‍රතිපත්තිය අවුල් කරගන්නවා වගේම මහ බැංකුව විසින් මුදල් හා විණිමය ප්‍රතිපත්ති අවුල් කරගෙන වෙන්නත් පුළුවන්. සාමාන්‍යයෙන් ඔය දෙවැන්න වෙන්නේ පළමුවැන්න වුනාට පස්සේ. ඒ වගේ වෙලාවක රාජ්‍යමූල්‍ය ප්‍රතිපත්තිය වගේම මුදල් හා විණිමය ප්‍රතිපත්තිත් නිවැරදි කර ගන්න වෙනවා. එහෙම නැතුව ආර්ථිකය ස්ථාවර කර ගන්න බැහැ. ඒ විතරකුත් මදි. ඒ ප්‍රතිපත්ති වසර ගණනාවක් එක දිගට පවත්වාගෙන නොගියොත් ආර්ථිකය නැවත හරි පාරට වැටෙන්නේ නැහැ. 

ඔය වගේ වෙලාවක IMF එක විසින් ණයක් දෙන විට තත්ත්වය ස්වභාවික හෝ බාහිර කම්පනයක් නිසා ආර්ථිකය අස්ථාවර වීමකදී තත්ත්වයට වඩා වෙනස්. ණය දුන්නා කියලා ආර්ථිකය ඉබේටම ස්ථාවර වෙන්නේ නැහැ. රටේ බලධාරීන් විසින් සක්‍රිය ලෙස මැදිහත් වී ආර්ථිකය ස්ථාවර කර ගත යුතුයි. එහෙම නැත්නම් දුන්න ණය ආපසු ගන්න වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, මේ පළමුව මේ වැඩේ කරන විදිහ IMF එකට පෙන්වන්න ඕනෑ. ඒ වැඩ පිළිවෙළ එක්ක IMF එක එකඟ වෙන්න ඕනෑ. ඉන් පසුව, ඒ වැඩ පිළිවෙළ වෙනස් නොකර ක්‍රියාත්මක කරන බවට IMF එකත් එක්ක ගිවිසුම්ගත වෙන්න ඕනෑ.

සාමාන්‍ය තත්ත්වය ඕක. රටේ රාජ්‍යමූල්‍ය හා මුදල් ප්‍රතිපත්ති නිවැරදි කරගත් විට වසර තුන හතරකින් ආර්ථිකය ස්ථාවර කර ගන්න පුළුවන්. ඒ විදිහට ආර්ථිකය ස්ථාවර වන තුරු ඇදගන්න තමයි IMF ණය දෙන්නේ. 

හැබැයි දැන් ලංකාවේ තත්ත්වය මේ සාමාන්‍ය තත්ත්වය නෙමෙයි. රටේ රාජ්‍යමූල්‍ය හා මුදල් ප්‍රතිපත්ති නිවැරදි කරගෙන IMF ණය ගත්තත් රටේ ආර්ථිකය ස්ථාවර කරන්න බැහැ. ඒක කරන්නනම් අනිවාර්යයෙන්ම ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමක් කරන්නම වෙනවා. 

මේ වෙද්දී වසර හතරක කාලයක් තුළ රටේ ආර්ථිකය ස්ථාවර කළ හැකි වැඩ පිළිවෙළක් හදා තියෙනවා. එයට IMF එකේ නිලධාරී මට්ටමේ අනුමැතියද ලැබී තිබෙනවා. වැඩසටහන ගැන ඊට වඩා වැඩි විස්තර කිසිවක් මම දන්නේ නැහැ. හැබැයි එක දෙයක් ස්ථිරවම කියන්න පුළුවන්. මෙවැනි වැඩ සටහනක් හැදිය හැක්කේ ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කරන ආකාරය ගැන උපකල්පනයක් කිරීමෙන් පසුව පමණයි. ඒ කියන්නේ ණය වලින් කොපමණක් කපා හරිනවාද, ඉතිරි කොටස ගෙවන්නේ කවදාද වැනි දේවල් "පවතින තත්ත්වය" ලෙස සලකලා පමණයි.

මේක සාමාන්‍ය IMF වැඩ සටහනකදී මුහුණ දෙන්න සිදු නොවෙන සංකීර්ණ තත්ත්වයක්. ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කරන ආකාරය හරියටම තීරණය වෙන්නේ ණයහිමියන් එක්ක කතා කරලා එකඟතාවයකට ආවට පස්සේ. නමුත්, ණයහිමියන් එක්ක සාකච්ඡාවක් පටන් ගන්න කලින් ඔවුන්ට පෙන්වීම සඳහා ස්ථායීකරණ වැඩපිළිවෙළක් අවශ්‍ය වෙනවා. ස්ථායීකරණ වැඩපිළිවෙළක් හැදිය හැක්කේ ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කරන ආකාරය ගැන උපකල්පනයක් කිරීමෙන් පසුව පමණයි. සාකච්ඡාවෙන් පසුව ඇතිවන එකඟතාවය ඒ උපකල්පන වලට වඩා ගොඩක් වෙනස් වෙන්න පුළුවන්. ඒ කියන්නේ මේ හදපු, එකඟ වුනු IMF වැඩසටහන බොහෝ විට නැවත සංශෝධනය කරන්න වෙනවා කියන එකයි.

මීට පෙර අවස්ථා වල IMF වැඩසටහන් කලින් ප්‍රසිද්ධ කළාද කියලා මම දන්නේ නැහැ. බොහෝ විට එවැන්නක් සිදු වී නැතුව ඇති. රටටම බලපාන මේ වගේ දෙයක් පාරදෘශ්‍ය ලෙස කරන එක හොඳයි කියා තර්ක කරන්නත් පුළුවන්. නමුත්, වෙනදා කෙසේ වෙතත් මේ පාරනම් මේ වැඩසටහන ප්‍රසිද්ධ කරන එක කොහොමටවත්ම කරන්න බැහැ. ඒ ඇයි? 

අපි හිතමු වැඩ සටහන හදලා තියෙන්නේ 20%ක ණය කපා හැරීමක් කළ හැකියි කියලා උපකල්පනය කරලා කියලා. ඕක කරන්නනම් ණයහිමියන්ගෙන් ඊට වැඩි ණය කපා හැරීමක් (30%ක් කියමු) ඉල්ලන්න වෙනවා. අන්තිමට 20%කට කැමති කරගන්න පුළුවන් වෙන්නේ 30%කින්වත් පටන් ගත්තොත් පමණයි. දැන් අපි හිතමු 20%ක ණය කපා හැරීමක් භාර ගන්න ලංකාව සූදානම් කියන එක ප්‍රසිද්ධ වුනා කියලා. ඊට පස්සේ ණයකාරයෝ 20%ට කැමති වෙයිද? මේක උදාහරණයක් පමණයි. ඔය සංඛ්‍යා පස්සේ පන්නන්න එපා.

ආණ්ඩුව විසින් ඉදිරිපත් කරපු අයවැය IMF වැඩසටහනේම කොටසක් කියන එක කාට වුනත් පැහැදිලියිනේ. කෙටියෙන් කිවුවොත්, මේ අයවැයෙන් කරන්නේ ණය වෙලා සහන දෙන එක. බදු ආදායම් ටිකක් වැඩි කරගෙන වුනත් වියදම් ඊටත් වඩා වැඩි වෙනවා. කියන විදිහට බැංකු අංශයෙන් ණය ගන්න සූදානමක් නැහැ. ඒ කියන්නේ රටේ සාමාන්‍ය මිනිස්සුන්ට හා බැංකු නොවන ව්‍යාපාරිකයන්ට විශාල ලෙස භාණ්ඩාගාර බිල්පත් විකුණන්න වෙනවා. මේ වැඩේ කරන්න පුළුවන් වෙයිද?

ස්ථායීකරන වැඩපිළිවෙළ අනුව දේශීය ණයද ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමට නියමිත බවට රාවයක් පැතිරී තිබෙනවා. මේ කතාවේ ඇත්තක් තියෙනවද කියලා මම දන්නේ නැහැ. කතාව ඇත්තනම් එයින් කියැවෙන්නේ භාණ්ඩාගාර බිල්පත් වල සල්ලි දමන එකේත් අවදානමක් තියෙනවා කියන එකයි. කතාව ඇත්ත වුනත් බොරු වුනත් මේ කතාව නිසා දැනටමත් විශාල බලපෑමක් වී තිබෙන බව පේනවා.

අද වෙන්දේසියට ඉදිරිපත් කළ රුපියල් බිලියන 75ක බිල්පත් ප්‍රමාණයෙන් විකුණා තිබෙන්නේ රුපියල් බිලියන 10.27ක බිල්පත් ප්‍රමාණයක් පමණයි. එය හොඳ ලකුණක් නෙමෙයි.

විස්තීර්ණ ණය පහසුකම

ශ්‍රී ලංකාවට ඩොලර් බිලියන 2.9ක පමණ විස්තීර්ණ ණය පහසුකමක් ලබා දීමේ මූලික පියවර ලෙස ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සමඟ නිලධාරී මට්ටමේ එකඟතාවක් ඇති කරගෙන තිබෙනවා. 

විස්තීර්ණ ණය පහසුකමක් කියා කියන්නේ කුමක්ද?

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විසින් සාමාජික රටවලට ණය ලබා දෙන ක්‍රම ගණනාවක් තිබෙනවා. විස්තීර්ණ ණය පහසුකමක් කියා කියන්නේ ඒ අතරින් එක් ක්‍රමයක්. මේ ක්‍රමයට ණය ලබා දෙන්නේ කිසියම් සාමාජික රටක් ඉතා ඉක්මණින් හෝ පහසුවෙන් විසඳා ගත නොහැකි දරුණු ගෙවුම් ශේෂ අර්බුදයකට මුහුණ දී ඇති විටයි. 

විස්තීර්ණ ණය පහසුකමක් සාමාන්‍යයෙන් වසර තුනක කාලයක් තුළත්, අවශ්‍යතාවය පරිදි තවත් වසරකින් කාලය දිගු කර වසර 4ක කාලයක් තුළත් ලබා දෙනවා. මේ අනුව, අදාළ ණය පහසුකම වසර 4ක කාලයක් තුළ ලංකාවට කොටස් වශයෙන් ලබා දීමට නියමිතයි. 

විස්තීර්ණ ණය පහසුකමක් ලබා ගැනීමේ ප්‍රධානම වාසිය ණය ආපසු ගෙවීම සඳහා වැඩි කාලයක් ලැබීමයි. පළමු වාරිකය වසර හතර හමාරකට පසුව ගෙවිය යුතු අතර එතැන් සිට මාස හයකට වරක් සමාන වාරික 12කින් ණය මුදල හා පොලිය ගෙවා අවසන් කළ යුතුයි. මේ අනුව, ණය ගෙවා අවසන් කිරීමට වසර 10ක කාලයක් ලැබෙනවා.

ලංකාව මේ වන විට 16 වරක් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලෙන් ණය ලබා ගෙන තිබෙනවා. ඒ අතරින් ණය පහසුකම් තුනක්ම ලබා ගෙන තිබෙන්නේ මෙම ක්‍රමය යටතේයි. අවසන් විස්තීර්ණ ණය පහසුකම ලබා ගෙන තිබෙන්නේ 2016 ජූනි - 2019 ජූනි අතර කාලය තුළයි. මෙම ණය මුදල තවමත් ගෙවා අවසන්ව නැහැ. 

නිලධාරී මට්ටමේ එකඟතාවක් කියන්නේ කුමක්ද?

කිසියම් රටක් විස්තීර්ණ ණය පහසුකමක් ඉල්ලා සිටින්නේ ගෙවුම් ශේෂ අර්බුදයක් හොඳටම උග්‍ර වූ විටයි. ගෙවුම් ශේෂ අර්බුදයක් ඒ තරමටම උග්‍ර වන්නේ රටේ ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති වල බරපතල වැරදි නිසා. ඒ වැරදි හදා නොගත්තොත් එවැනි රටකට ගන්නා ණය ආපසු ගෙවන්න බැහැ. 

විස්තීර්ණ ණය පහසුකමක් ඉල්ලා සිටින රටක් තමන්ගේ පෙර වැරදි හදාගෙන ණය ආපසු ගෙවිය හැකි මට්ටමට ආර්ථිකය ශක්තිමත් කර ගන්නේ කොහොමද කියා මූල්‍ය අරමුදලට පෙන්වා දිය යුතුයි. අදාළ ප්‍රතිසංස්කරණ වැඩපිළිවෙළ තුළින් රටේ ආර්ථිකය ශක්තිමත් වී තමන් ලබා දෙන ණය මුදල ආපසු ලබා ගත හැකි තත්ත්වයක් ඇති වන බව අරමුදලේ නිලධාරීන්ට ඒත්තු යා යුතුයි. එසේ ඒත්තු යාමෙන් අනතුරුව අරමුදලේ නිලධාරීන් සාමාජික රාජ්‍යයේ ප්‍රතිසංස්කරණ වැඩපිළිවෙළ සමඟ එකඟ වෙනවා. නිලධාරී මට්ටමේ එකඟතාවක් කියන්නේ එවැන්නක්. 

නිලධාරී මට්ටමේ එකඟතාවකින් පසු ණය ලැබෙනවාද?

නිලධාරී මට්ටමේ එකඟතාවක් කියන්නේ ණය ලබා ගැනීමේ මූලික පියවරයි. ඉන් පසු, අදාළ වැඩපිළිවෙළ අරමුදලේ අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩලය විසින් අනුමත කළ යුතුයි. සාමාන්‍යයෙන් මේ වැඩේට විශාල කාලයක් යන්නේ නැහැ. ඒ වගේම, නිලධාරී මට්ටමේ එකඟතාවකින් පසුව සාමාන්‍යයෙන් වැඩපිළිවෙළ වෙනස් වෙන්නෙත් නැහැ. ඒ කියන්නේ බොහෝ දුරට වැඩේ හරි.

නමුත්, ලංකාව මේ වන විටත් ණය පැහැර හැර තිබෙන රටක්. ලංකාවට ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විසින් ලබා දීමට යෝජිත ණය ආපසු අය කර ගත හැකි වන්නේ රටේ අනෙක් ණයකරුවන් ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ වැඩ පිළිවෙළකට එකඟ වුනොත් පමණයි. ඒ නිසා, මෙවර තත්ත්වය ටිකක් වෙනස්. එළඹ ඇති නිලධාරී මට්ටමේ එකඟතාව ඉදිරියට යනු ඇත්තේ රටේ ණයකරුවන් අදාළ වැඩපිළිවෙළ තුළ යෝජිත ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම සමඟ එකඟ වන්නේනම් පමණයි.

කොහොම වුනත්, මේ පියවර ඉතා වැදගත් පියවරක්. මෙවැනි එකඟතාවයක් නැතිව ණයකරුවන් සමඟ කතා කළ හැකි පදනමක් නැහැ. දැන් ඒ සඳහා පදනමක් තිබෙනවා.

ඒ කියන්නේ ඔය වැඩේ වෙන්න කොච්චර කල් යයිද?

මේ ගැන හරියටම කියන්න අමාරුයි. මගේ පෞද්ගලික අදහස අඩුම වශයෙන් 2023 මාර්තු පමණ වන තුරු ණය ලබා ගැනීම සඳහා අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩල අනුමැතිය ලබා ගන්න බැරි වෙයි කියන එකයි. ඊටත් වඩා මාස හයක් පමණ කල් යන්නත් පුළුවන්.

ලංකාවට දෙන ණය මුදල තීරණය කරලා තියෙන්නේ කොහොමද?

ලෝක ආර්ථිකය තුළ එක් එක් සාමාජික රටේ ප්‍රමාණය අනුව ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ සාමාජික රටවලට කෝටාවක් තිබෙනවා. ලංකාවේ කෝටා එක SDR මිලියන 578.8ක්. SDR කියා කියන්නේ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ මුදල් ඒකකය. අරමුදල ණය දෙන්නේ SDR වලින්. SDR එකක් ඇමරිකන් ඩොලර් 1.30ක් පමණ වෙනවා (2022 සැප්තැම්බර් 1 විණිමය අනුපාතය අනුව). 

කිසියම් මොහොතක සාමාජික රටකට අරමුදලෙන් ලබාගත හැකි උපරිම ණය ප්‍රමාණය අදාළ රටේ කෝටා එකෙන් 435%ක්. ඒ කියන්නේ ලංකාවට SDR මිලියන 2,517.8ක් දක්වා ණය ලබා ගන්න පුළුවන්. නමුත්, ලංකාව අවසන් වරට ගත් විස්තීර්ණ ණය පහසුකම තවමත් ගෙවා අවසන් නැහැ. එසේ ලබා ගත් ණය මුදල SDR මිලියන 715.23ක්. 

පොලී පැත්තකින් තිබ්බොත්, මේ මුදල වාරික 12කින් ගෙවන්නනම් SDR මිලියන 59.6 බැගින් ගෙවාගෙන යන්න වෙනවා. 2020 දෙසැම්බර් ගෙවන්න පටන් ගත්තා කියලා හිතුවොත්, මේ අවුරුද්ද අවසන් වෙද්දී වාරික පහක් ගෙවලා. තව හතක් ගෙවන්න තියෙනවා. 

ආසන්න වශයෙන් SDR බිලියන 2.2ක් කියා කියන්නේ ඉහත උපරිම මුදලින් දැනටත් අරන් ගෙවන්න තිබෙන ණය ටික අඩු කළ පසු ඉතිරි කොටස. මෙම මුදල ඩොලර් වලින් බිලියන 2.9ක් පමණ වෙනවා.

අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩල අනුමැතිය ලැබුණු ගමන් ඔය සල්ලි ලැබෙයිද?

විස්තීර්ණ ණය පහසුකමක් ලැබෙන්නේ කොටස් වශයෙන්. ඔය මුළු මුදලම එකවර ලැබෙන්නේ නැහැ. වසරකට ලබාගත හැකි උපරිම මුදල කෝටාවෙන් 145%ක් පමණයි. ඒ කියන්නේ SDR මිලියන 840ක් පමණ. ඩොලර් බිලියන 1.1ක් පමණ. පළමු වසර තුළදී ඊට වඩා මුදලක් ලැබෙන්නේ නැහැ.

ලැබෙන සල්ලි ආණ්ඩුව වියදම් කරලා නාස්ති කරයිද?

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල රජයට ණය දෙන්නේ නැහැ. සල්ලි දෙන්නේ මහ බැංකුවට. ඒ නිසා, රජයට මේ මුදල් වියදම් කරන්න බැහැ. එහෙත්, මහ බැංකුවට පුළුවන් සල්ලි අච්චු ගහලා රජයට ණය දෙන්න. ඊට පස්සේ ඒ ණයට ගන්න රුපියල්ම නැවත මහ බැංකුවට දීලා ඩොලර් මිල දී ගන්න පුළුවන්. එහෙම කළොත් වෙන්නේ අරමුදලේ සල්ලි රජය ගත්තා වගේ වැඩක්. ඒ නිසා, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල එකඟ වන වැඩ සටහනකදී සල්ලි අච්චු ගැසීම දැඩි ලෙස පාලනය කෙරෙනවා.

ණය ලැබෙන්න කල් යන එකේත් වාසියක් තිබෙනවා. ණය නොලැබී යාමේ අවදානම හමුවේ රජයට ණය ලැබෙන තුරු කාලයේත් දැඩි මූල්‍ය පාලනයක් කරන්නම වෙනවා. නැත්නම් අරමුදලට ණය නොදී ඉන්න පුළුවන්. 

මහ බැංකුව මේ ණය ආපසු ගෙවන්නේ කොහොමද?

ණය ආපසු ගෙවීම සඳහා මහ බැංකුවට වෙළඳපොළෙන් ඩොලර් මිල දී ගන්න වෙනවා. ඒ කියන්නේ, මේ ණය ගත්තා කියලා ඩොලර් උපයන එකේ වැදගත්කම අමතක කරන්න බැහැ. මහ බැංකුවට වෙළඳපොළෙන් මිල දී ගන්න වෙන්නේ කවුරු හරි රටට ගේන ඩොලර් වලින් කොටසක්.

දැන් සල්ලි ලැබෙන්නේ නැත්නම්, ඔය නිලධාරී මට්ටමේ එකඟතාවය නිසා මහ ලොකු වෙනසක් වෙයිද?

මේ එකඟතාවය මත පදනම්ව ඇතැම් විට වෙනත් ජාත්‍යන්තර ආයතන විසින් යම් ණය මුදලක් ලබා දෙන්න ඉඩ තිබෙනවා. ඒ වගේම රටට කෙටිකාලීන ප්‍රාග්ධනය ගලා ඒමේ ඉඩකඩ ඉහළ යනවා. ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ ප්‍රගතිය අනුව තරමක් ලොකු වෙනසක් වෙන්න පුළුවන්. මහා ලොකු වෙනසක් හදිසියේ වෙන එකක්නම් නැහැ.

නිලධාරී මට්ටමේ එකඟතාව මොන වගේ එකක්ද?

මෙහි ඇති විස්තර ප්‍රසිද්ධ කරනු ඇතැයි මම හිතන්නේ නැහැ. ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ කටයුතු අවසන් වන තුරු එය නොකළ හැක්කක්. නමුත් මූලික කරුණු ප්‍රසිද්ධ කර තිබෙනවා.

- බදු ඉහළ නංවා ගැනීම හරහා 2024 වන විට ප්‍රාථමික අයවැය ශේෂය දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 2.3%ක අතිරික්තයක් දක්වා වැඩි කර ගැනීම.

- පිරිවැය ආවරණය වන පරිදි ඉන්ධන, විදුලි ගාස්තු සංශෝධනය කිරීම 

- සමාජ සංරක්ෂණ වියදම් හා ආවරණය පුළුල් කිරීම 

- සල්ලි අච්චු ගැසීම ක්‍රමක්‍රමයෙන් අඩු කිරීම 

- විණිමය අනුපාතය පාවෙන්නට හරිමින් සංචිත වැඩි කරගැනීම 

- මූල්‍ය පද්ධතියේ ස්ථායීතාවය සුරක්ෂිත කිරීම 

- අරමුදලේ තාක්ෂණික උපදෙස් ලබා ගනිමින් රාජ්‍ය අංශයේ පාරදෘශ්‍යතාව ඉහළ නංවා දූෂණයට ඇති ඉඩකඩ ඇහිරීම 

උද්ධමනය 60% පන්නයි!

ගෙවුණු ජූලි මාසයේදී කොළඹ පාරිභෝගික මිල දර්ශකය මත පදනම් වන උද්ධමනය 60.8% දක්වා ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. ආහාර උද්ධමනය 90.9%ක්. කෙසේ වුවත්, මාසය තුළ දර්ශක අගය ඉහළ යාම මන්දගාමී වී තිබෙනවා. ජූනි මාසය තුළ දර්ශක අගය ඉහළ යාම 12.8%ක් වූ අතර ජූලි මාසය තුළ එම වැඩිවීම 4.5%ක් පමණයි. මෙයින් උද්ධමන පීඩනයේ යම් අඩු වීමක් පිළිබිඹු කරනවා. අධි-උද්ධමන තත්ත්වයක් සේ සැලකෙන්නේ මෙම අගය 50% ඉක්මවූ විටයි.

දැනට දැකිය හැකි ප්‍රවණතා අනුව, මගේ ඇස්තමේන්තුව වන්නේ ඔක්තෝබර් මාසය වන විට උද්ධමනය 80% පමණ දක්වා ඉහළ ගොස් එයින් පසුව ක්‍රමයෙන් අඩු වනු ඇති බවයි. එහෙත්, එය තීරණය වනු ඇත්තේ දැනට යෝජනා වී ඇති ස්ථායීකරණ වැඩ පිළිවෙළ ක්‍රියාත්මක වන ආකාරය අනුවයි. එම වැඩ පිළිවෙළ අඩාල වුවහොත්, ප්‍රතිඵලය අධි-උද්ධමන තත්ත්වයක් සමඟ එන ආර්ථිකයේ අති දැවැන්ත කඩා වැටීමක් විය හැකියි.

දැනට අර්බුදය විසඳීම සඳහා යෝජනා වී තිබෙන මාර්ග සිතියම කුමක්ද?

සංක්ෂිප්ත ලෙස කිවුවොත් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සමඟ ගිවිසුමකට එළැඹ අදාළ ණය මුදල ලබා ගැනීමයි. එසේ කිරීමෙන්, ප්‍රශ්නය කොයි තරම් දුරකට විසඳා ගත හැකිද?

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විසින් ලබා දීමට නියමිතව ඇත්තේ ඩොලර් බිලියන 3ක පමණ මුදලක්. එම මුදල ලබා දෙන්නේ මහ බැංකුවටයි. එය රජයට ලබා දෙන ණයක් නෙමෙයි. එසේ වුවත්, මෙම ණය ලැබීමත් සමඟ වෙනත් ජාත්‍යන්තර ආයතන හා රටවල් විසින් රජයටද යම් ණය මුදලක් ලබා දීමට ඉඩ තිබෙනවා. මේ සියල්ලේ එකතුව ලෙස ඩොලර් බිලියන 5-6ක් පමණ එකතු කර ගැනීම අපේක්ෂිත ඉලක්කයයි.

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විසින් ණය ලබා දීමෙන් අනතුරුව මහ බැංකුවට කරන්නට සිදුවන පළමු දෙය විණිමය අනුපාතය ස්ථාවර කර ගැනීමයි. මේ වන විට විණිමය අනුපාතය ස්ථාවර කර තිබෙන්නේ කෘතීම ලෙසයි. මෙහිදී ස්ථාවර කර ගැනීම යන්නෙන් අදහස් කළේ නියම පිළිවෙලට විණිමය අනුපාතය ස්ථාවර කර ගැනීමයි.

මේ වන විට මහ බැංකුව විසින් "මහ බැංකුවේ ණය" තව දුරටත් වැඩි කර නොගැනීමේ උත්සාහයක නිරතව සිටිනවා. 2022 මාර්තු අවසානයේදී මහ බැංකුවේ විදේශ ණය ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 5.9ක්. එහෙත්, සංචිත තිබුනේ ඩොලර් බිලියන 1.9ක් පමණයි. ඒ කියන්නේ, ඩොලර් බිලියන 4.0ක ශුද්ධ විදේශ විණිමය හිඟයක්. ජූනි අවසානය වෙද්දී මෙම ශුද්ධ විදේශ විණිමය හිඟය ඩොලර් බිලියන 4.5ක්. ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලින් ණය ලැබෙන දවස වන විට මෙම හිඟය කොපමණ වී තිබේදැයි මා දන්නේ නැහැ. මොන විදිහකින් හෝ ඩොලර් බිලියන 5 සීමාවේ තියා ගනු ඇතැයි කියා අපි දැනට හිතමු.

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලෙන් මහ බැංකුව වෙත ඩොලර් බිලියන 3ක් ලැබුනොත් සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 5 පමණ දක්වා වැඩි අකර ගන්න පුළුවන්. ඩොලර් බිලියන 6ක පමණ ණය තිබුණත්, එයින් ඩොලර් බිලියන 2.5ක් පමණම ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලට ගෙවිය යුතු ණය. එම ණය ඉතා ඉක්මණින් ගෙවිය යුතු නැහැ. ඉතා ඉක්මණින් පියවිය යුතු මහ බැංකුවේ විදේශ ණය ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන දෙකක් හෝ තුනක් පමණ විය හැකියි. ඒ කියන්නේ, එම ණය පියෙවුවාට පසුව නැවතත් සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන දෙකකට හෝ තුනකට බහිනවා කියන එකයි. හැබැයි සංචිත සමාන වුවත්, මහ බැංකුව දැන් මුහුණ දෙන, "රෝල ගහන්න බැරි වීමේ" ප්‍රශ්නය එවිට අවසන් වෙනවා. 

මේ තත්ත්වය තුළ මහ බැංකුවට ඩොලරයක මිල නිදහසේ තීරණය වීමට ඉඩ දෙන්න පුළුවන් වෙනවා. එසේ කිරීමෙන් පසුව ඩොලරයක සැබෑ මිල කීයක් වෙයිද කියන එක හරියටම කාටවත් කියන්න පුළුවන් දෙයක් නෙමෙයි. එසේ වුවත්, එම මිල රුපියල් දහදාහක් හෝ ලක්ෂයක් නොවන බවනම් කියන්න පුළුවන්. දැන් මේ වෙලාවේ ඩොලරයක මිල නිදහසේ තීරණය වීමට ඉඩ දෙන්න ඇරියොත්නම් මිල එවැනි මට්ටමක් දක්වා වුවත් යන්න පුළුවන්.

මගේ පෞද්ගලික ඇස්තමේන්තුව වන්නේ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලෙන් මුදල් ලැබුණු පසුවද ඩොලරයක මිල නවතිනු ඇත්තේ දැන් පවතින මිලට වඩා සැලකිය යුතු තරම් ඉහළ තැනක බවයි. මේ මිල පහසුවෙන්ම රුපියල් 500ක් පමණ විය හැකියි. එහෙත්, දැනටමත් සාදා අවසන්ව ඇතැයි සිතන සාර්ව ආර්ථික වැඩ පිළිවෙළ තුළ එය එසේ නොවන්නට පුළුවන්. අසීරු ඉලක්කයක් වුවත්, ඩොලරයක මිල දැන් පවතින මට්ටම ආසන්නයේ තබා ගැනීම මහ බැංකුවේ අපේක්ෂාව බව පෙනෙන්න තිබෙනවා. 

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලෙන් මුදල් ලැබුණු වහාම ශ්‍රී ලාංකිකයින්ට විධිමත් ලෙස ඩොලර් මිල දී ගැනීමට තිබෙන බාධාවන් ඉවත් වී, අවිධිමත් වෙළඳපොළ බිඳ වැටෙනවා. ඊට අමතරව, විදේශිකයින් විසින් රජයේ භාණ්ඩාගාර බිල්පත් මිල දී ගැනීමද නැවත ආරම්භ වෙනවා. ඒ නිසා, දිගුකාලීන ප්‍රශ්න එසේම තිබුණත්, රටේ ආර්ථිකය 2019ට පෙර වූ ආකාරයෙන් ගෙන යා හැකි තත්ත්වයක් ඇති වෙනවා.

හැබැයි මේ සියල්ල වෙන්නේ කෙටි කාලයක් තුළ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලෙන් මුදල් ලැබුණොත් පමණයි. ඒ සඳහා පූර්ව කොන්දේසියක් ලෙස ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කරන්න වෙනවා. එය අභියෝගාත්මක කටයුත්තක්. ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ සාකච්ඡා ආරම්භ කිරීමට පෙර ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සමඟ නිලධාරී මට්ටමේ සම්මුතියකට එළැඹී අදාළ ස්ථායීකරණ වැඩපිළිවෙළ ණය ලබා දුන් අයට ඉදිරිපත් කිරීමට සිදු වෙනවා. ඒ නිසා, දැන් තිබෙන ප්‍රමුඛ කාර්යය ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සමඟ නිලධාරී මට්ටමේ සම්මුතියකට එළැඹීමයි.

මේ කාරණය සිදුවීමටනම් අදාළ වැඩ සටහන ක්‍රියාත්මක කළ හැකි දේශපාලන සහයෝගයක් අවශ්‍ය වෙනවා. එයින් අදහස් වන්නේ කුමක්ද?

එක්කෝ මෙම වැඩපිළිවෙළ හා එකඟ වන ආණ්ඩුවකට ඉදිරි වසර තුනක පමණ කාලය තුළ අභියෝගයක් නොමැතිව ආණ්ඩු බලය පවත්වා ගත හැකි බව ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලට හා ණය ලබා දුන් අයට පෙනෙන්නට තිබිය යුතුයි. එසේ නැත්නම්, එම කාලය තුළ බලයට පත් වීමට ඉඩ තිබෙන ආණ්ඩුව හෝ ආණ්ඩු විසින්ද අදාළ වැඩපිළිවෙළ එලෙසම ක්‍රියාත්මක කරනු ඇති බව පැහැදිලිව පෙනෙන්නට තිබිය යුතුයි. 

මෙය සිදු වුනා කියා අනෙක් හැම දෙයක්ම හොඳින් සිදු වන බවට සහතිකයක් නැතත් මේ ටික සිදු නොවන තුරු වෙනත් කිසිවක් සිදු වන්නේ නැහැ. දැනට පෙනෙන පරිදි රනිල් වික්‍රමසිංහට සම්මුතියෙන් අනෙකුත් සියළු පාර්ශ්ව වල සහයෝගය ලබා ගත හැකි බවක් පෙනෙන්නට නැහැ. ඒ තත්ත්වය තුළ වෙනත් ආකාරයකින් දේශපාලන ස්ථාවරත්වය ඇති කිරීම සඳහා ඔහු උත්සාහ ගනිමින් සිටින බව පේනවා. මේ වැඩේ සාර්ථක වෙයිද නැද්ද කියන එක දේශපාලනික කරුණක්. දේශපාලනික කරුණු මේ ලිපියේ කතා නොකර සිටිමු. මට දැනට කියන්න පුළුවන්කම තියෙන්නේ කවර ආකාරයකින් හෝ දේශපාලන ස්ථාවරත්වය ඇති වන තුරු මේ මාර්ග සිතියම ඔස්සේ ගමනක් නැති බවයි.

එසේනම්, මේ මග හැර වෙනත් මගක් තිබේද? දැනට ප්‍රධාන ධාරාවේ ආර්ථික විද්‍යාඥයින් සියලු දෙනාම මෙන්ම මහ බැංකුව හා ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විසින්ද අනෙකුත් බාහිර පාර්ශ්වයන් බොහොමයක් විසින්ද විශ්වාසය තබන හා දැනට යෝජනා වී තිබෙන, වඩාත්ම ප්‍රායෝගික වැඩ පිළිවෙළ මෙයයි. මේ වැඩපිළිවෙල හා ගැලපිය හැකි වෙනත් කිසිදු විකල්ප වැඩ පිළිවෙළක් යෝජනා වී නැහැ. සමස්තයක් ලෙස ගත්තොත්, ප්‍රධාන දේශපාලන ධාරා දෙකම මේ වන විට පෙනී සිටින්නේ මේ වැඩපිළිවෙළ වෙනුවෙනුයි. ඔවුන් බෙදී සිටින්නේ වෙනත් දේශපාලනික කරුණු හා අදාළවයි.

කෙසේ වුවත්, මේ වැඩ පිළිවෙළ වුවත් සාර්ථක වන බවට අනිවාර්ය සහතිකයක් තිබෙන වැඩපිළිවෙලක් නෙමෙයි. ඒ වගේම, එහි අතුරු ප්‍රශ්නද තිබෙනවා. 

පළමු ප්‍රශ්නය මේ මාර්ග සිතියම ඔස්සේ ගොස් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලෙන් සල්ලි ලබා ගන්න යම් කාලයක් ගත වීමයි. මෙම කාලය අඩු වශයෙන් මාස හයක් පමණවත් විය හැකියි. ඊට වඩා බොහෝ කල් යන්නත් පුළුවන්. විශේෂයෙන්ම ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම සම්බන්ධ අභියෝග රැසක් තිබෙනවා. ඒ නිසා, එතෙක් කල් "ජීවත් වීම" ඉතිරි වන ප්‍රශ්නයක්. මේ සඳහා විසඳුමක් සේ යෝජනා වී තිබෙන්නේ අසල්වැසි රටකින් කෙටිකාලීන ණය ලබා ගැනීමයි. එසේ කෙටිකාලීන ණය ලබා ගත හැකිද යන්න තීරණය වන්නේ අදාළ රටවල විදේශ ප්‍රතිපත්තිය මතයි. 

මාර්ග සිතියම ක්‍රියාත්මක කිරීමේදී තිබෙන ප්‍රධානම අභියෝගය රජයේ අයවැය සමතුලනය කර ගැනීම හා ඒ සඳහා අවශ්‍ය දේශපාලන ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා මහජන සහයෝගය ලබා ගැනීමයි. මේ ගැනත් අපි පසුව වෙනම කතා කරමු. මේ ප්‍රතිසංස්කරණ යෝජනා ක්‍රියාත්මක කිරීමේදී රටේ ආර්ථිකය අඩු වශයෙන් 10%කින් වත් සංකෝචනය වීම නොවැලැක්විය හැකියි. හැම දෙයක්ම හොඳම විදිහට සිදු වුනත්, රටේ ජාතික ආදායම නැවත 2019දී තිබුණු තැනට එනු ඇත්තේ 2025 පමණ වන විටයි.

එතකොට ඩොලරයක මිලට හා උද්ධමනයට කුමක් වෙයිද? ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලෙන් ණය ලබා ගත්තත් ඉදිරි වසර කිහිපය තුළ මහ බැංකුවට එම ණය ආපසු ගෙවන්න වෙනවා. එසේ ගෙවීම සඳහා වෙළඳපොළෙන් රුපියල් මිල දී ගන්න වෙනවා. මිල දී ගන්න වෙන්නේ කවර ආකාරයකින් හෝ රටට එන ඩොලර්. ඒ තත්ත්වය තුළ ඩොලරයක මිල එකවර සැලකිය යුතු ලෙස ඉහළ යාමෙන් පසුවද දිගින් දිගටම යම් පමණකින් ඉහළ යාම නොවැලැක්විය හැකි දෙයක්. කිසියම් මට්ටමක ඩොලරයක මිල රඳවා ගැනීම වැනි දෙයක් කිරීමේ හැකියාවක් නැහැ.

මේ විදිහට මහ බැංකුව විසින් ඩොලර් මිල දී ගනිද්දී රුපියල් සැපයුම ඉහළ යනවා. එයට සමානුපාතිකව මහ බැංකුව සතු භාණ්ඩාගාර බිල්පත් ප්‍රමාණය අඩු නොකළහොත් මුදල් සැපයුම ඉහළ යනවා. ඒ කියන්නේ සල්ලි අච්චු ගැසීමක් කරන්න වෙනවා. රාජ්‍ය අයවැය සමතුලනය කිරීම ඉතා අසීරු නිසා කෙටිකාලයක් තුළ සල්ලි අච්චු ගැසීම මුළුමනින්ම නැවැත්වීමේ හැකියාවක් නැහැ. මේ අනුව බැලූ විට උද්ධමනය පහළ යනු ඇතත්, අර්බුදයට පෙර පැවති තනි ඉලක්කමක මට්ටමකටනම් දැන්ම එන එකක් නැහැ. මගේ අදහස තවත් දෙවසරක් පමණ උද්ධමනය 20% හෝ වැඩි මට්ටමක පවතිනු ඇති බවයි. ඒ කියන්නේ පොලී අනුපාතිකද වසර දෙක තුනක් යන තුරු විශාල ලෙස අඩු නොවනු ඇති බවයි.

හැම දෙයක්ම හොඳම විදිහට සිදු නොවුනොත්? ගොඩක් වෙලාවට හැම දෙයක්ම හොඳම විදිහට සිදු නොවෙන්න පුළුවන්. කලින් විස්තර කළේ පැවතිය හැකි හොඳම තත්ත්වය  (best case scenario). අනෙක් පැත්ත (worst case scenario) බැලුවොත් තියෙන්නේ පතුලක් නොපෙනෙන අගාධයක්! 

#ඉකොනොමැට්ටා

ඩොලර් හිඟය ඉවරද?

ලිපියක් ලියන්නේ සති දෙකකට පමණ පසුවයි. මේ සති දෙක ලංකාවේ ගොඩක් දේවල් සිදු වුනු සති දෙකක්. ඒ දේවල් වල තවමත් කෙළවරක් නැහැ. කොහොම වුනත්, ලිපි ලියන එක මග හැරුණේ වෙනත් පෞද්ගලික හේතුවක් නිසා. හරියටම කිවුවොත් සීමිත අන්තර්ජාල පහසුකම් පමණක් ඇතිව නිවසින් බැහැරව සිටි නිසා. මේ ගැන අහපු ඇතැම් අයට පිළිතුරු දුන්නත් හැමෝටම පිළිතුරු දෙන්න ඉඩක් ලැබුණේ නැහැ. 

ලංකාවේ දේශපාලනික පරිවර්තනයක් සිදු වෙමින් පවතිනවා. එහි අවසාන ප්‍රතිඵලය දැනගන්න තවත් සතියක් පමණවත් බලා ඉන්න වෙනවා. හැබැයි මේ ප්‍රතිඵලය කුමක් වුවත් රටේ ආර්ථික තත්ත්වයේ ක්ෂණික වෙනසක් සිදු වීමේ ඉඩක් නැහැ. කවුරු බලය ලබා ගත්තත් කරන්න වෙන්නේ එකම දේවල් ටිකක්. අඩු වශයෙන් කෙටිකාලීනව.

පසුගිය සතිය වන විට ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සමඟ සිදු කෙරුණු නිලධාරී මට්ටමේ සාකච්ඡා සෑහෙන දුරකට අවසන්ව තිබුණා. එහෙත්, එයින් අදහස් වුනේ ඉතා ඉක්මණින් අරමුදලෙන් සල්ලි ලැබෙනවා කියන එක නෙමෙයි. ඒ සඳහා තවත් බොහෝ දුරක් යා යුතුව තිබුණා. පවතින දේශපාලන වාතාවරණය යටතේ මේ ක්‍රියාදාමය තව දුරටත් ප්‍රමාද විය හැකියි.

ලංකාවේ ඩොලර් ප්‍රශ්නය ගැනත්, රුපියල් ප්‍රශ්නය ගැනත් මේ වන විට බොහෝ දෙනෙක් දැනුවත්. මේ ප්‍රශ්න විසඳා ගන්න බාහිර උපකාරයක් ඉතා ඉක්මණින් ලැබෙන පාටක් නැති තත්ත්වයක් යටතේ ඉතිරිව තිබෙන විකල්පය පුළුවන් විදිහකින් "අපි අපිම" ප්‍රශ්නය විසඳා ගන්න එකයි. ඇත්තටම කියනවානම් එහෙම අමුතු දෙයක් නොකළත්, කාලයත් සමඟ, වෙළඳපොළ විසින් ප්‍රශ්න විසඳනවා. 

ඩොලර් ප්‍රශ්නයට හේතු වුනේ කාලයක් තිස්සේම ලංකාවට ලැබෙන ඩොලර් ප්‍රමාණය ඉක්මවා ඩොලර් වියදම් කිරීමයි. මේ විදිහට නූපයූ ඩොලර් වියදම් කළේ දිගින් දිගටම ඩොලර් ණයට ගැනීම මගින්. ඒ විදිහට ඩොලර් දිගින් දිගටම ණයට ගනිමින් රට ඇතුළේ අඩු මිලට විකිණීම නිසා ඩොලරයේ මිල පහළ ගිහින් රුපියල අධිප්‍රමාණය වී ආනයන ලාබ වුනා. රටේ මිනිස්සු ලාබෙට ලැබෙන ආනයන වලට හුරු වුනා. දේශීය නිෂ්පාදන කඩා වැටුණා. 

මේක රටේ විණිමය ප්‍රතිපත්තියේ වරදින් සිදු වූ දෙයක් මිස සාමාන්‍ය මිනිසුන්ගේ වරදින් සිදු වූ දෙයක් නෙමෙයි. රටේ මිනිස්සුන්ගේ අධිපරිභෝජනය ප්‍රශ්නයට හේතුවක් කියා කවුරු හරි කියනවානම් ඒ අධිපරිභෝජනය සාර්ව-ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති වල ප්‍රතිඵලයක් මිසක් මූල හේතුව නොවන බව පැහැදිලිව තේරුම් ගත යුතුයි. ඩොලරයක් එහි නියම මිලට විකිණුනානම් අධිපරිභෝජනයක් කියා දෙයක් හෝ ඩොලර් හිඟයක් ඇති වෙන්නේ නැහැ. 

කොහොම වුනත්, කාලයක් තිස්සේ ලාබෙට ලැබුණු ආනයනික භාණ්ඩ හා සේවා පරිභෝජනය කරන්න පුරුදු වී ඉන්න ලංකාවේ මිනිස්සුන්ට එක රැයින් ඒ පුරුදු අත්හරින්න බැහැ. අවශ්‍ය ආනයන ආදේශක එක රැයින් රට ඇතුළේ හදාගන්නත් බැහැ. නමුත්, ඩොලරයේ මිල ඉහළ යද්දී ක්‍රමක්‍රමයෙන් ආනයනික භාණ්ඩ වලට තිබෙන ඉල්ලුම අඩු වී, ආනයන ආදේශක රටේ නිෂ්පාදනය වී ඩොලර් හිඟය නැති වී යා යුතුයි. රටේ ඩොලර් ප්‍රශ්නයට තිරසාර විසඳුමක් වන්නේත්, බාහිර උදවුවක් නැත්නම් එකම විසඳුම වන්නේත් එයයි.

සංඛ්‍යාලේඛණ දිහා බැලූ විට පෙනෙන්නේ මේ "වෙළඳපොළ විසඳුම" දැනටමත් අතේ දුරින් තිබෙන බවයි. මෙය පූර්ණ වෙළඳපොළ විසඳුමක් කියා මම කියන්නේ නැහැ. මේ සමතුලිතාවය පසුපස මහ බැංකුවේ හස්තය පැහැදිලිව පෙනෙන්න තිබෙනවා. එසේ වුවත්, මේ සංඛ්‍යාලේඛණ වලින් පෙන්නුම් කරන්නේ බාහිර උදවු නැතිව ඩොලර් ඉල්ලුම හා සැපයුම සමතුලනය කර ගැනීම නොකළ හැක්කක් නොවන බවයි.

2022 ජනවාරි 

ආනයන වියදම - ඩොලර් මිලියන 1,959

අපනයන ආදායම - ඩොලර් මිලියන 1,101

ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ - ඩොලර් මිලියන 259

සංචාරක ඉපැයීම් - ඩොලර් මිලියන 148

හිඟය - ඩොලර් මිලියන 451

2022 පෙබරවාරි 

ආනයන වියදම - ඩොලර් මිලියන 1,873

අපනයන ආදායම - ඩොලර් මිලියන 1,091

ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ - ඩොලර් මිලියන 205

සංචාරක ඉපැයීම් - ඩොලර් මිලියන 174

හිඟය - ඩොලර් මිලියන 403

2022 මාර්තු 

ආනයන වියදම - ඩොලර් මිලියන 1,819

අපනයන ආදායම - ඩොලර් මිලියන 1,057

ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ - ඩොලර් මිලියන 319

සංචාරක ඉපැයීම් - ඩොලර් මිලියන 191

හිඟය - ඩොලර් මිලියන 252

2022 අප්‍රේල් 

ආනයන වියදම - ඩොලර් මිලියන 1,699

අපනයන ආදායම - ඩොලර් මිලියන 970

ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ - ඩොලර් මිලියන 248

සංචාරක ඉපැයීම් - ඩොලර් මිලියන 113

හිඟය - ඩොලර් මිලියන 368

2022 මැයි 

ආනයන වියදම - ඩොලර් මිලියන 1,452

අපනයන ආදායම - ඩොලර් මිලියන 1,047

ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ - ඩොලර් මිලියන 305

සංචාරක ඉපැයීම් - ඩොලර් මිලියන 58

හිඟය - ඩොලර් මිලියන 42

ජනවාරි මාසයේදී ඩොලර් මිලියන 451ක් ලෙස පැවති ඩොලර් හිඟය මැයි මාසය වන විට ඩොලර් මිලියන 42ක් දක්වා පහත වැටී තිබෙනවා. මේ අඩු වීමට ප්‍රධාන හේතුව ආනයන වියදම් පහත වැටීමයි. ආදායම් වල සැලකිය යුතු වැඩි වීමක් සිදු වී නැහැ. 

අපනයන ආදායම්, ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ මෙන්ම සංචාරක ඉපැයීම්ද තීරණය වන්නේ ලංකාවෙන් බාහිර සාධක මතයි. ඩොලර් ආදායම් වැඩි කර ගැනීම ගැන ලංකාවේ සිට කතා කරන්නට හා පුරෝකථන කරන්නට හැකි වුවත් අපේක්ෂිත පරිදි ආදායම් වැඩි කර ගැනීම සඳහා ලංකාවේ සිට කළ හැකි නිශ්චිත දෙයක් නැහැ. ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ හෝ සංචාරකයින් බලෙන් ගෙන්වා ගන්න බැහැ. ලංකාවේ සිට කළ හැකි එකම දෙය ලැබෙන ඩොලර් ප්‍රමාණයට ගැලපෙන පරිදි වියදම් සීමා කර ගැනීමයි. මැයි මාසයේ දත්ත වලින් පෙන්වන්නේ එය කළ හැක්කක් බවයි. ඒ වගේම, මේ ඉලක්කය සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා ඩොලරයක මිල තවදුරටත් ඉහළ යන්නට ඉඩ හැරීම අනිවාර්ය අවශ්‍යතාවයක් නොවන බවයි. 

මේ තත්ත්වය දිගටම පවත්වාගෙන යා හැකිනම් තව දුරටත් ඉතිරි වන්නේ ණය ආපසු ගෙවීමේ ප්‍රශ්නය පමණයි. සංචාරක ඉපැයීම් හා ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ඉහළ ගියහොත් එසේ එකතු වන ඩොලර් ටික ණය ගෙවීම සඳහා යොදාගත හැකියි. 

වෙළඳපොළ විසින් හා මහ බැංකුවේ නියාමන ක්‍රියාමාර්ග වලින් ඩොලර් ප්‍රශ්නය විසඳෙද්දී ඉතිරි වන ඊළඟ බරපතල ප්‍රශ්නය රුපියල් ප්‍රශ්නයයි. දැනට පැහැදිලිව පෙනෙන පරිදි, පොලී අනුපාතික අවශ්‍ය පමණ ඉහළ යාමට ඉඩ හරින්නේනම් සල්ලි අච්චු නොගසා අවශ්‍ය රුපියල් ප්‍රමාණය හොයා ගැනීමද කළ නොහැක්කක් නෙමෙයි. 

ඩොලරය පොඩ්ඩක් උඩ ගියේ IMF නිසාද?

 

ලිපියක් ලියන්නේ සතියකට පසුවයි. ලිපියක් එන තුරු බලා ඉන්න බව කිහිප දෙනෙක්ම ඊමේල් හා මැසේජ් කර තිබුණා. වැඩ ගොඩක හිර වී ඉන්න නිසා මේ වැඩේට මේ දවස් වල ලොකු කාලයක් යොදවන්න අමාරුයි. කලින් යොදා ගත් වැඩක් අවලංගු වූ නිසා අහම්බෙන් ලැබුණු පැයක ඉඩකයි මෙය ලියන්නේ. 

පසුගිය මැයි 12 පමණ සිට මහ බැංකුව විසින් නැවතත් ඩොලරයක මිල හිර කර ගෙන සිටින බව කාටත් රහසක් නෙමෙයි. එසේ වුවත්, කලින් රුපියල් 200 මට්ටමේ හිර කර ගෙන සිටීම හා දැන් මේ කරන හිර කර ගෙන සිටීම අතර යම් වෙනස්කම් තිබෙන බව මම කලින් ලිපි වල ලිවුවා. 

කලින් පාරට සාපේක්ෂව මේ පාර මේ වැඩේ කරන්නේ පාරදෘශ්‍ය ආකාරයකට. ඒ වගේම, කලින් පාර වගේ මේ පාර ඩොලරයේ මිල තියා ගන්න සංචිත නාස්ති කිරීමක් වෙන්නේ නැහැ. එහෙම විකුණන්න සංචිත ඇත්තේත් නැහැ. මේ වෙනස්කම් තිබුණත්, මිල හිර කර ගෙන සිටීම කියන්නේ මිල හිර කරගෙන සිටීමක්. 

එහෙමනම් කලින් පාර ඩොලරයක මිල හිර කර ගෙන සිටීම ගැන ඉතාම විවේචනාත්මක ලෙස කතා කරපු ඉකොනොමැට්ටා මේ පාර ඒ තරම් දරුණුවට මේ ප්‍රතිපත්තිය විවේචනය නොකළේ ඇයි?

මේ ප්‍රශ්නෙට කලින් පිළිතුරු දී තිබෙනවා. මතක් කිරීමක් විදිහට නැවතත් කෙටි පිළිතුරක් දෙන්නම්. 

කලින් පාර වගේම මේ පාරත් ඩොලරය තියා ගෙන ඉන්නේ එහි නියම මිලෙහි නොවන බව ඉතාම පැහැදිලි කරුණක්නේ. නමුත් වෙනස කලින් පාර මේ නියම මිල උපරිම වශයෙන් කීයක්ද කියන එක ගැන අදහසක් තිබුණා. ඒ ගැන මම වරින් වර ලියා තිබෙනවා. අවශ්‍යනම් පෙර ලිපි නැවත කියවා බලන්න. 

ඒ දවස් වල ඩොලරය රුපියල් 200 මට්ටමේ තියා නොගෙන අත ඇරියානම් එය වැඩිම වුනොත් රුපියල් 275 පමණ මට්ටමකට ගොස් නවතිනවා. මිල ඒ මට්ටම ඉක්මවා යනවානම් එය පාලනය කර ගැනීම සඳහා ප්‍රමාණවත් සංචිත ප්‍රමාණයක් මහ බැංකුව සතුව තිබුණා. නමුත්, එහෙම නොකළ නිසා තිබුණු සංචිත ටික නාස්ති වී ගියා. 

දැන් ඒ විදිහටම ඩොලරයට නිදහසේ පාවෙන්න දුන්නොත් මිල කීයට හරි ගිහින් ඉල්ලුම හා සැපයුම සමතුලිත වෙයිද? කීයටවත් නැහැ. සෛද්ධාන්තිකව අනන්තය දක්වාම මිල ඉහළ යන්න පුළුවන්. මොකද මිල ඉහළ යාමට සමාන්තරව රුපියල් අතේ තියෙන එය ඒ රුපියල් ඩොලර් කරන්න තියෙන පෙළඹුමත් ඉහළ යනවා. ඒ කියන්නේ භාණ්ඩ හා සේවා මිල ඉහළ යද්දී ඒ හේතුවෙන් ඩොලර් ඉල්ලුම අඩු වුනත්, අනෙක් පැත්තෙන් සමපේක්ෂණ ඩොලර් ඉල්ලුම වැඩි වෙනවා. ඒ නිසා සමස්තයක් ලෙස ඩොලර් ඉල්ලුම අඩු වෙන්නේ නැහැ. තමන්ගේම විදේශ බැරකම් පියවාගන්න බැරුව ඉන්න බංකොලොත් මහ බැංකුවකට මේ සමපේක්ෂණ ඩොලර් ඉල්ලුම පාලනය කරන්න බැහැ.

මෙයින් අදහස් වන්නේ පවතින වාතාවරණය තුළ ඩොලරය නිදහසේ පා කළොත් දිගින් දිගටම මිල ඉහළ යන බවයි. ඒ කියන්නේ ඉන්ධන ආදී ආනයනික භාණ්ඩ වල මිලත් දිගින් දිගටම ඉහළ යවන්න වෙනවා කියන එකයි. දේශපාලනික හා අනෙකුත් ප්‍රායෝගික සාධක සැලකිල්ලට ගත් විට මෙයින් අදහස් වන්නේ ඩොලරයට පාවෙන්න දුන්නත් යම් සීමාවකදී එහි මිල පාලනය කරන්න වෙනවා කියන එකයි. 

ඩොලරය රුපියල් 10,000ට යන්න දුන්නත් ඩොලර් ඉල්ලුම හා සැපයුම සමතුලිත වෙන්නේ නැත්නම්, ඒ කියන්නේ ඩොලර් හිඟය හා ඒ නිසා ඇති වී තිබෙන ප්‍රශ්න විසඳෙන්නේ නැත්නම්, ඒ මට්ටමේදී හෝ මිල යම් ආකාරයකින් පාලනය කරන්න වෙනවා. එහෙමනම් කලින්ම රුපියල් 360 මට්ටමේ හිර කර ගත්තා කියලා සිදු වෙන අමුතු, විශාල අවාසියක් නැහැ. ඔය වැඩේට මම ඒ තරම් විරුද්ධත්වයක් නොදැක්වුවේ ඔය හේතුව නිසා. (හැබැයි මට පෞද්ගලිකව ඔය තීරණය ගන්න වුනානම් මම ඔය තීරණය ගන්නේ මිල තව ටිකක් වැඩි වුනාට පස්සේ. සමහර විට රුපියල් 450-500 වගේ මට්ටමකට යන්න දීලා ප්‍රතිචාර දිහා බලනවා. ඒක වෙනම කතාවක්!)

ඩොලරයේ මිල පාලනය කිරීම නිසා සමපේක්ෂණ ඉල්ලුමත් පාලනය වුනා. කළුකඩ මිල ඉහළ යන එක නැවතුණා පමණක් නෙමෙයි ටිකක් අඩු වුනා. ප්‍රේෂණ ඉහළ ගියා. හැබැයි ඩොලර් ඉල්ලුම හා සැපයුම අතර පරතරයට තවමත් විශාල, දැනෙන වෙනසක් වෙලා නැහැ. 

මේ විදිහට නැවත වටයකින් ඩොලර් මිල මාර්ගෝපදේශනය කිරීම ආරම්භ වුනේ මැයි 12. ඉන් පසුව, දිනපතාම මහ බැංකුව විසින් පෙර දින පැවති මිල මත පදනම්ව මිල ඉහළ හෝ පහළ යා හැකි උපරිම සීමාව බැංකු වලට දැනුම් දුන්නා. පටන් ගත්තේ රුපියල් 360 සිටයි. මැයි 13 වනදා මිල රුපියල් 360 සිට රුපියල් 2.60ක් අඩු හෝ වැඩි විය හැකි වුනා. ඊට වඩා වෙනස් වෙන්න බැහැ.

මේ රුපියල් 2.60 සීමාව තීරණය කළේ කොහොමද? මම දන්නේ නැහැ. මගේ අනුමානය මුලින්ම රුපියල් 3.60 සීමාවක් යෝජනා වෙන්න ඇති කියලා. 1%ක්නේ. ඒකට යම් පදනමක් තියෙනවා. රුපියල් 3.60x2 = 7.20ක විචලනයක් ටිකක් වැඩියි කියලා හිතිලා පස්සේ රුපියල අඩු කළා වෙන්න පුළුවන්. මගේ හිතළුවක් පමණයි. කොහොම වුනත්, වැදගත් කරුණ ඩොලරයට දවසකට රුපියල් 2.60කින් වැඩි වෙන්න හෝ අඩු වෙන්න පුළුවන්කම තිබුණා.

මැයි 17 මේ විචලන සීමාව රුපියල් 2.50 වුනා. ඒකත් තේරුම් ගන්න පුළුවන්නේ. විචලන සීමාව රුපියල් 5කට රවුම් කරලා. දවසකට රුපියල් 2.50ක් අඩු හෝ වැඩි වෙන්න පුළුවන්. කොහොමටත් බැංකු විසින් ඒ වන විට, මහ බැංකුව කැමති මට්ටම වූ, රුපියල් 360 සීමාවේම ඩොලර් එක තියාගෙන හිටියා මිසක් ඔය දෙකයි පණහේ වාසිය ගන්න ගිහින් තිබුණේ නැහැ.

මැයි 23 වන විටත් ඩොලරයක මිල රුපියල් 359.44 මට්ටමේම රැඳී තිබෙනවා. ඒ කියන්නේ ඩොලරයක මිල කඩාගෙන ඉහළ යාමේ අවදානමක් මහ බැංකුවට පේන්න නැහැ. ඒ නිසා මහ බැංකුව අර රුපියල් 2.50 සීමාව රුපියල් 3 දක්වා පුළුල් කරනවා. දැන් බැංකු වලට අවශ්‍යනම් දවසකට රුපියල් 3ක් දක්වා මිල වැඩි කරන්න පුළුවන්. හැබැයි මහ බැංකුව ඔය වැඩේ කරන්නේ මිල ඒ විදිහට වැඩි වෙන ප්‍රවණතාවක් පේන්න නැති නිසා.

මැයි 25 දක්වාම ඔය තත්ත්වය තියෙනවා. ඒ වන විට ඩොලරයක මිල රුපියල් 359.38යි. ඒ කියන්නේ, අවශ්‍යනම් රුපියල් 362.38 දක්වා වැඩි වෙන්න පුළුවන්. ඒ තරම් වැඩි නොවුණත් ඔන්න දැන් මිල රුපියල් 359.71 දක්වා වැඩි වෙනවා. 

දැන් මොකද වෙන්නේ? ඔය ශත 33 වැඩි වීමට මහ බැංකුව පොඩ්ඩක් බය වෙනවා. මැයි 26 වෙද්දී ඩොලරයක මිල දවසකට අඩු විය හැකි ප්‍රමාණය රුපියල් 3 මට්ටමේම තියලා වැඩි විය හැකි ප්‍රමාණය රුපියල් 2.50 දක්වා බස්සනවා. එසේ කිරීමෙන් වෙළඳපොලට වෙනස් සංඥාවක් දෙනවා.

"ඕගොල්ලන්ට කලින් වගේම යම් සීමාවක් දක්වා නිදහසේ ඩොලරයක මිල අඩු වැඩි කරන්න පුළුවන්. හැබැයි වැඩි කරන එක ගැන අපේ එච්චර කැමැත්තක් නැහැ!"

ඔහොම කිවුවත් මැයි 27 වෙද්දී ඩොලරයක මිල රුපියල් 360 පන්නලා රුපියල් රුපියල් 360.76 දක්වා ඉහළ යනවා. මහ බැංකුව බය වෙනවා. ආයේ තොණ්ඩුව තද කරනවා. මැයි 30 සිට දවසකට ඩොලරයට ඉහළ යා හැක්කේ රුපියලකින් පමණයි. හැබැයි දවසකට රුපියල් 4කින් පහළ යන්න පුළුවන්!

දැන් මේ මහ බැංකුව කියන්නේ කුමක්ද? කිසි ප්‍රශ්නයක් නැතුව ඩොලරයක මිල නිදහසේ තීරණය වෙන්න අපි ඉඩ දෙනවා. හැබැයි අඩු වෙනවානම් විතරයි! 

අර මුල් කාලයේ හදපු ෆෝඩ් කාර් ගැන ප්‍රසිද්ධ කතාවක් තියෙන්නේ.

 "Any customer can have a car painted any color that he wants, so long as it is black."

පාරිභෝගිකයින්ට තමන් කැමති පාටකින් මෝටර් රථ ඇණවුම් කළ හැකියි. එහෙත් එම පාට කළු පාට විය යුතුයි! 

බැංකු වලට තමන්ට කැමැති පරිදි ඩොලරයක මිල තීරණය කළ හැකියි. එහෙත් එම මිල රුපියල් 360 නොඉක්මවිය යුතුයි!

දැන් ඉතිං චක්‍රලේඛ ගහමින් මහ බැංකුව එන්නේ මොකාටද කියලා බැංකු වලට ඉතාම පැහැදිලියිනේ. 

"අපි හිතන විදිහට ඩොලරයක මිල රුපියල් 360 ඉක්මවිය යුතු නැහැ. ඕගොල්ලන්ට අවශ්‍යනම් දවසකට රුපියලකින් වැඩි කරන්න පුළුවන්. හැබැයි ඒ ගැන හිතන්නවත් එපා!"

බැංකු කිවුවට ලොකුම බැංකු දෙක රාජ්‍ය බැංකුනේ. ඔය බැංකු දෙක හරහා ඩොලරයක මිල අවශ්‍ය මට්ටමේම තියා ගන්නත් පුළුවන්. 

පසුගිය සතිය අවසන් වන තුරුම කතන්දරේ ඕකයි. දවසකට රුපියල් 4කින් මිල අඩු කළ හැකි වුනත් බැංකු වලට මිල අඩු කරන්න ලොකු උවමනාවක් තිබුණේම නැහැ. නමුත් මහ බැංකුවට අවශ්‍ය වෙලා තිබුනේ සුළුවෙන් හෝ මිල අඩු වෙනවා දකින්න. දවසකට රුපියලකින් මිල ඉහළ යාමේ පුංචි ඉඩක් තිබුණත් ඒක ඇත්තටම කැමැත්තකින් ඉතිරි කර තිබුණු ඉඩක් නෙමෙයි. 

පසුගිය සති තුනක පමණ කාලය තුළ මහ බැංකුවට අවශ්‍ය වූ දේ සිදු වෙමින් තිබුණා. හැබැයි මේ සතියේ මේ ප්‍රවණතාවය වෙනස් වෙලා. ඊයේ සහ අද ඩොලරයක මිල අර රුපියලේ කඹයේ දුර ගිහින් තණකොල ටික කාලා.

6/17 (සිකුරාදා) - රුපියල් 359.75

6/20 (සඳුදා) - රුපියල් 360.75

6/21 (අඟහරුවාදා) - රුපියල් 361.75

මේ හදිසි වෙනසට හේතුව කුමක්ද? මේ සතියේ IMF එකේ කණ්ඩායමක් ලංකාවට ආවා කියලා අපි දන්නවනේ. මේක IMF එක සමඟ සිදුවනු සාකච්ඡා වල ප්‍රතිඵලයක්ද?

මහ බැංකුවට සුබ සිහින තියෙනවා විය හැකි වුවත් ඩොලරයක මිල තව වැඩි වෙනවා මිසක් අඩු වෙන්නේනම් නැති බව සක් සුදක් සේ පැහැදිලි කරුණක්. මිල අඩු කරනවානම් ඉතිං මොකක් හරි කෘතිම ක්‍රමයකට තමයි. අනෙක් පැත්තෙන් කිසිම පාලනයක් නැතුව මිල ඉහළ යන්න දෙන්න පුළුවන්කමකුත් නැහැ තමයි. හැබැයි එහෙමයි කියලා රුපියල් 360 මට්ටමේම හිර කරගෙන ඉන්න එකත් හරියන වැඩක් නෙමෙයි.

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විසින් මේ කාරණය මහ බැංකුවට ඇඟිල්ලෙන් ඇනලා පෙන්නලද?

ඩොලරය ආපහු පහළ යයිද?

අද වන විට ඩොලරයක මිල රුපියල් 370 දක්වා ඉහළ ගිහින්. උද්ධමනය 29.8%යි. ආහාර උද්ධමනය 46.6%ක්. රටේ තත්ත්වය පිළිබඳව තවමත් බොහෝ දෙනෙකුට තිබෙන්නේ විශාල අවිනිශ්චිතතාවයක්. අලුත් මහ බැංකු අධිපතිවරයාට අනුව තත්ත්වය හොඳ අතට හැරෙමින් තිබෙනවා. 

අලුත් මහ බැංකු අධිපතිවරයා සෑහෙන තරම් විවෘතව හා යථාර්ථවාදී ලෙස කතා කරන පුද්ගලයෙක්. එහෙත්, ඕනෑම රටක මහ බැංකු අධිපතිවරයෙකුට යථාර්ථවාදී විය හැකි සීමාවක් තිබෙනවා. ඕනෑම රටක මහ බැංකු අධිපතිවරයෙකුට යම් තරමකට හෝ යථාර්තයෙන් බැහැර වී ශුභවාදී ලෙස කතා කරන්න වෙනවා. මහ බැංකු අධිපතිවරයෙකු අශුභවාදී වීමේ මිල ගොඩක් වැඩියි. 

ආර්ථික විචල්‍යයන් ඒත් අතට වගේම මේත් අතටත් සම්බන්ධ වෙනවා. මහ බැංකුවට ඒත් අතට සම්බන්ධය හදාරා පුරෝකථන කළ හැකියි. ඒ පුරෝකථන නිවැරදි වුවත්, මහ බැංකුවේ පුරෝකථන වලට අනෙකුත් පාර්ශ්ව ප්‍රතිචාර දක්වන නිසා එම පුරෝකථන පිළිබඳව මහ බැංකුව විසින් දැනුම් දුන් වහාම මේත් අතට සම්බන්ධයක් හැදී අපේක්ෂිත ප්‍රතිඵලය වෙනස් වෙනවා. ඒ හේතුව නිසාම මහ බැංකුවකට හා එහි ඉහළ නිලධාරීන්ට, ඔවුන් ස්වාධීන පුද්ගලයින් වුවද, කට පරිස්සම් කරගන්න වෙනවා. විශේෂයෙන්ම අශුභවාදී පුරෝකථන සම්බන්ධව. මොකද මහ බැංකුව විසින් අශුභවාදී පුරෝකථනයක් කරනවා කියන්නේම එවැන්නක් සිදු වීමට ඉඩ සැලසීමක් විය හැකි නිසා.

මහ බැංකුවට තිබෙන මේ ප්‍රශ්නය මහ බැංකුවට පිටින් සිටින අප වැනි අයට නැහැ. ඒ නිසා, අපට මහ බැංකුවට වඩා යථාර්ථවාදී විය හැකියි. කෙසේ වුවත්, මහ බැංකුව සතු දත්ත සියල්ල අප සතු නැති නිසා අපට නොපෙනෙන පැති මහ බැංකුව දකිනවා විය හැකි බවද කිව යුතුයි.

ලංකාව වැටී සිටින අර්බුදයෙන් ගොඩ යා හැකි කෙටි මාර්ග නැහැ. ආර්ථිකය කඩා වැටෙන්න පෙර පැවති "සෞභාග්‍යය" කරා නැවත යාමට අවුරුදු දහයක් පමණවත් ගත විය හැකියි. එය කරන්න වෙන්නේ පියවරෙන් පියවර. මේ මොහොතේ තිබෙන ප්‍රමුඛ ප්‍රශ්න දෙක ඩොලරයේ ඉහළ මිල යාම පාලනය කර ගැනීම හා උද්ධමනය පාලනය කර ගැනීමයි. මේ දෙකම මහ බැංකුවේ රාජකාරි. මේ අරමුණු කරා මහ බැංකුව කොයි තරම් ලං වෙලාද?

දැනට මහ බැංකුව විසින් පළමු ප්‍රමුඛතාවය සේ සලකන්නේ විදේශ අංශයේ ප්‍රශ්නය විසඳා ගැනීමයි. එය නිවැරදි ප්‍රවේශයක්. ඒ වගේම ඒ වෙනුවෙන් කළ හැකි දේ මහ බැංකුව විසින් කරමින් සිටිනවා. අලුත් අධිපතිවරයාට මේ සම්බන්ධව තිබෙන අත්දැකීම් හා පුහුණුව ඔහු ප්‍රයෝජනයට ගනිමින් සිටිනවා. 

ඩොලරයේ මිල ඉහළ යාම පාලනය කරන එක කොයි තරම් අමාරුද? මම කලින් ලිපි වල සංඛ්‍යාලේඛණ සමඟ පෙන්වා දුන් පරිදි 2015-2019 කාලයේදී අපනයන හා ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ලෙස රටට පැමිණි ඩොලර් ප්‍රමාණය ආනයන සඳහා ප්‍රමාණවත් වුණා. ඩොලර් මදි වුනේ ණය වාරික හා පොලී ගෙවන්නයි. ඒ වෙනුවෙන් අලුතෙන් ණය ගත්තා. අළුතෙන් ණය ගන්න බැරි වූ විට මේ වැඩේ හිර වුනා.

මේ වන විට ණය වාරික හා පොලී ගෙවීම අත් හිටුවා තිබෙනවා. ඒ කියන්නේ, 2015-2019 සමතුලිතතාවට යන්න පුළුවන් විය යුතුයි. එය කළ නොහැකි වී තිබෙන්නේ හේතු දෙකක් නිසා. එකක් සංචාරක ඉපැයීම් අඩු වීම. අනෙක ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ අඩුවීම. ඒ කියන්නේ මේ ප්‍රශ්න දෙක විසඳෙනවානම් වැඩේ ගොඩ දාගන්න පුළුවන් කියන එකයි.

සංචාරක ඉපැයීම් වැඩි කර ගන්න එක මහ බැංකුවට කළ හැකි දෙයක් නෙමෙයි. එය තීරණය වන්නේ බාහිර සාධක මත. මේ වන විට සංචාරක ව්‍යාපාරය හිස ඔසොවමින් තිබෙනවා. එහෙත් රටේ තිබෙන අර්බුදකාරී තත්ත්වය නිසා සංචාරක ඉපැයීම් "සාමාන්‍ය" තත්ත්වයට පැමිණීමේ ඉඩක් නැහැ. යම් වර්ධනයක් සිදු වුනත්, 2015-2019 කාලයට සාපේක්ෂව 2022දී ලැබෙනු ඇත්තේ අවම වශයෙන් ඩොලර් බිලියනයක්වත් අඩුවෙනුයි. 

ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ සම්බන්ධව තිබෙන්නේ තරමක් වෙනස් තත්ත්වයක්. මේ සල්ලි අඩුවෙන් වාර්තා වුනත් එයින් වැඩි කොටසක් ඇත්තටම රටට එනවා. වෙනස බැංකු පද්ධතිය හරහා නොපැමිණීමයි. මේ විදිහට අවිධිමත් මාර්ග හරහා ඩොලර් රටට එන්නේ ඩොලර් වෙනුවෙන් වැඩි මිලක් ගෙවන්න සූදානම් අය රටේ ඉන්න නිසයි. මහ බැංකුව විසින් ඉතාම නිවැරදි ලෙස ඉල්ලුම පාලනය කිරීම කෙරෙහි අවධානය යොමු කර තිබෙනවා. මේ සඳහා ඉතා ඉක්මණින් ගැනීමට නියමිත ක්‍රියාමාර්ග තුනක් ගැන අලුත් අධිපතිවරයා විස්තර කළා.

අධිපතිවරයා විසින් සඳහන් කළ පළමු ක්‍රමය බැංකු පද්ධතිය හරහා මුදල් නොගෙවා ආනයනය කරන භාණ්ඩ රේගුවෙන් නිදහස් නොකිරීමයි. මෙසේ "හොර පාරෙන්" මුදල් ගෙවා සිදු කරන ආනයන ප්‍රමාණය පිළිබඳව මට අදහසක් නැහැ. මහ බැංකුව සතුව සංඛ්‍යාලේඛණ තිබෙනවා විය හැකියි. 

මෙය පවතින තත්ත්වයන් යටතේ හොඳ ක්‍රියාමාර්ගයක්. ඒ හරහා යම් පමණකින් ආනයන පාලනය කර ගන්න ඉඩ ලැබෙයි. ඒ සමඟම අවිධිමත් වෙළඳපොළේ ඩොලර් ඉල්ලුමද යම් පමණකින් අඩු වීමට නියමිතයි. එහි ප්‍රතිඵලය වන්නේ අවිධිමත් වෙළඳපොළේ ඩොලරයක මිල හා බැංකු වල මිල අතර පරතරය අඩු වී බැංකු ක්‍රමය හරහා රටට එන ඩොලර් ප්‍රමාණය ඉහළ යාමයි. මේ වැඩෙන් සමස්තයක් ලෙස රටට එන ඩොලර් ප්‍රමාණය ඉහළ යන්නේ නැති වුනත්, එන ඩොලර් ටික අත්‍යවශ්‍ය ආනයන සඳහා වෙන් කිරීමට ඉඩ සැලසෙනවා.

ඔහු විසින් සඳහන් කළ දෙවන ක්‍රියාමාර්ගය අධ්‍යාපන කටයුතු ආදිය සඳහා රටින් පිටට යැවිය යුතු මුදල් බැංකු පද්ධතියෙන් ලබා ගැනීමට ඉඩ සැලසීමයි. රටින් පිට දරුවන් සිටින දෙමවුපියන් ඔවුන්ගේ නඩත්තුව සඳහා කෙසේ හෝ මුදල් යැවිය යුතුයි. මේ සඳහා බැංකු පද්ධතියෙන් මුදල් ලබා ගත නොහැකි වූ විට ඉතිරි වන්නේ කීයට හෝ ඩොලර් මිල දී ගෙන  "හොර පාරෙන්" සල්ලි යැවීමේ විකල්පයයි. නියම ක්‍රමයට ඩොලර් ලැබෙනවානම් හොර පාරෙන් යවන්න අවශ්‍ය වන්නේ නැහැ. 

මේ දෙවන ක්‍රියාමාර්ගය නිසාද අවිධිමත් වෙළඳපොළේ ඩොලර් ඉල්ලුම අඩු වී එම වෙළඳපොළ හා බැංකු අතර මිල පරතරය අඩු වීමට නියමිතයි. එහිදී බැංකු ක්‍රමය හරහා රටට එන ඩොලර් ප්‍රමාණය ඉහළ යන නමුත් ඒ ඩොලර් බැංකු වල නොරැඳෙන නිසා රටට එන ඩොලර් ප්‍රමාණය ඉහළ යන්නේ හෝ වෙනත් වැඩකට යොදා ගන්න අවස්ථාවක් ලැබෙන්නේ නැහැ. එහෙත්, උන්ඩියල් ප්‍රේෂණ අඩු කර ගැනීමට හා එමගින් ඩොලරයේ මිල පාලනය කර ගැනීමට එයින් උදවුවක් ලැබෙනවා. 

අධිපතිවරයා විසින් සඳහන් කළ තෙවන ක්‍රියාමාර්ගය අපනයනකරුවන්ගේ ආදායම් බලහත්කාරයෙන් රුපියල් වලට හැරවීම නැවැත්වීමයි. මෙය ආර්ථික විද්‍යා මූලධර්ම මත පදනම්ව ගන්නට යන තරමක් එඩිතර ක්‍රියාමාර්ගයක් කියා කියන්න පුළුවන්. පළමුව, මේ බලහත්කාර මුදල් පරිවර්තනයට හේතු වුනේ අපනයන ආදායම් රටට නොගෙන්වා පිටත තියා ගැනීමට ඇතිව තිබුණු පෙළඹුමයි. අපනයනකරුවන් එසේ කරන්නට පෙළඹුණේ ඩොලරයේ මිල නොවටිනා සීමාවක රඳවා ගෙන සිටි නිසයි. මේ වන විට ඩොලරයේ මිල සැලකිය යුතු ලෙස ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. ඒ නිසා, අපනයනකරුවන් විසින් තමන්ගේ ඩොලර් රටින් පිට තබා ගැනීමක් තවදුරටත් ලොකුවට සිදු නොවනු ඇතැයි මහ බැංකුව සිතන බව පේනවා.

මීටත් වඩා වැදගත් කාරණය මේ ආකාරයෙන් භාණ්ඩ අපනයනය කර උපයන ඩොලර් බලහත්කාරයෙන් රුපියල් කර ගත හැකි වුවත්, සේවා අපනයනය කර උපයන ඩොලර් එසේ ගෙන්වා ගත නොහැකි වීමයි. තමන්ගේ ඩොලර් බලහත්කාරයෙන් රුපියල් කෙරෙන තත්ත්වයක් යටතේ බොහෝ සේවා අපනයනකරුවන් තමන්ගේ ඩොලර් රටට ගෙන නොඒමට පෙළඹී සිටිනවා. ඒ නිසා, අවසාන වශයෙන් මේ තීරණයේ ප්‍රතිඵලය ලෙස සිදුව තිබෙන්නේ රටට එන ඩොලර් ප්‍රමාණය තවත් පහළ යන එකයි. 

මේ ක්‍රියාමාර්ග තුනෙන්ම කවර හෝ සාධනීය ප්‍රතිඵලයක් ලබා ගන්නට හැකි වෙයි. ඒ හරහා උන්ඩියල් වෙළඳපොළේ මිල පාලනය වීමට මෙන්ම පහළ වැටෙන්නට වුවද පුළුවන්. මෙහිදී උපක්‍රමය වන්නේ රට ඇතුළේ ඩොලර් වලට තිබෙන අවිධිමත් ඉල්ලුම අඩු කිරීමයි. ඉල්ලුම නැති වන විට නිසගයෙන්ම සැපයුමද අඩු වෙනවා. මෙය මෙතෙක් මහ බැංකුව විසින් අනුගමනය කළ සැපයුම පාලනය කිරීමේ උපක්‍රම වලට වඩා සාර්ථක වෙයි කියා මම හිතනවා.

කෙසේ වුවත්, මේ වැඩේ නිසා සමස්තයක් ලෙස ඩොලර් ඉල්ලුම හා සැපයුම අතර තිබෙන පරතරය විශාල ලෙස අඩු වන්නේ නැහැ. ඒ සඳහා කළ හැකි එකම දෙය අත්‍යවශ්‍ය නොවන ආනයන පාලනය කිරීමයි. දෙවන හා තුන්වන උපක්‍රම එයට උදවුවක් නොවුනත්, පළමුවැන්න හරහා එම ඉලක්කය යම් තරමකින් සාක්ෂාත් කරගත හැකියි.

පසුගිය ජනවාරි මාසයේදී ආනයන වෙනුවෙන් ඩොලර් මිලියන 1,959ක් වැය වී තිබුණා. අපනයන ආදායම ඩොලර් මිලියන 1,101යි. ඒ කියන්නේ වෙළඳ ශේෂයේ  ඩොලර් මිලියන 859ක හිඟයක්. ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ වලින් ඩොලර් මිලියන 259කුත්, සංචාරක කර්මාන්තයෙන් ඩොලර් මිලියන 148කුත් ලැබී තිබුණා. ඒ කියන්නේ තව ඩොලර් මිලියන 452ක හිඟයක්. 

මාර්තු මාසය වන විට ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ඩොලර් මිලියන 319.4 දක්වාත්, සංචාරක ඉපැයීම් ඩොලර් මිලියන 191.5 දක්වාත් ඉහළ ගොස් තිබුණා. මේ තත්ත්වය තවත් ටිකක් හොඳ අතට වෙනස් වෙයි කියා හිතුවත්, අවසාන වශයෙන් මාසයකට ඩොලර් 300ක පමණවත් හිඟයක් ඉතිරි වෙනවා. කලින් විස්තර කළ යෝජිත ක්‍රියාමාර්ග වලින් මේ හිඟය කොපමණ දුරකට අඩු කර ගත හැකි වෙයිද?

මගේ අදහසනම් අත්‍යාවශ්‍ය නොවන ආනයන වෙනුවෙන් "හොර පාරෙන්" යවන සල්ලි ප්‍රමාණය වැඩිම වුනොත් ඩොලර් මිලියන 100ක් පමණ වෙයි කියන එකයි. ඒ කියන්නේ, ඔය යෝජිත ක්‍රියාමාර්ග ගත්තත් මාසයකට තවත් ඩොලර් මිලියන 200ක පමණවත් හිඟයක් ඉතිරි වෙනවා.

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලෙන් සල්ලි ලබා ගන්න අවම වශයෙන් තවත් මාස තුනක් පමණ යා හැකි බවකුයි පේන්න තියෙන්නේ. ඔය කාලය ඇදගන්න වෙන්නේ අතමාරු වලින්. හැබැයි ඒ අතර කලින් අතමාරුවට ගත්ත සල්ලිත් ගෙවන්න වෙනවා. මේ තත්ත්වය යටතේ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලෙන් සල්ලි ලැබෙන තුරු ඩොලරයක මිල ස්ථාවර වෙයි කියලා හෝ පහළ යයි කියලා කොහොමටවත් හිතන්න අමාරුයි. හැබැයි මිල ඉහළ යන වේගය ටිකෙන් ටික අඩු වෙමින් තිබෙනවා. එයත් ස්ථාවර වීමක් තමයි. 

ඉහත තුන්වන යෝජනාව අනුව අපනයනකරුවන් විසින් රටට ගෙන ආ හැකිව තිබෙන ඩොලර් බලෙන් රුපියල් නොකෙරෙන නමුත් ඒ ඩොලර් බැංකු වල ඉතිරි වන නිසා එයින් බැංකු වලට ඔවුන්ගේ ඩොලර් ද්‍රවශීලතා ප්‍රශ්නය විසඳාගන්න වඩා පහසු වෙනවා. එයත් ඩොලරයක මිල ස්ථාවර කර ගැනීමට උදවුවක්. 

සමහර විට මහ බැංකු අධිපතිවරයා විසින් ඩොලරයක මිල පහළ යා හැකියි කියන එකෙන් අදහස් කළේ උන්ඩියල් වෙළඳපොළේ මිල ගැන වෙන්න පුළුවන්. ඒකනම් වෙන්න පුළුවන් දෙයක්. ඊට අමතරව, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලෙන් සල්ලි ලැබුණු විට බැංකු ක්‍රමය ඇතුළේ වුනත් ඩොලරයක මිල පහළ යාමට යම් තෙරපුමක් ඇති වෙන්න පුළුවන්. හැබැයි මෙහෙම දෙයකුත් තියෙනවා. සුඛෝපභෝගී භාණ්ඩ සේ සලකා ඇතැම් ආනයන වලට ඉඩ නොදීමට ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල එකඟ වෙයි කියලා හිතන්න අමාරුයි. සමහර විට වාහන ආනයනයට පවා නැවත ඉඩ දෙන්න සිදු විය හැකියි. මේවා දෙපාර්ශ්වය අතර සාකච්ඡා සිදුවන ආකාරය අනුව තීරණය වන දේවල් නිසා නිශ්චිත අනාවැකි කියන්න බැහැ.

ඩොලර් නිකුත් නොකර හෝ සෘජු වාරණ හරහා ආනයන පාලනය කිරීම නොකරනවානම් ආනයන වියදම අඩු කරගත හැකි ක්‍රමය අවශ්‍ය පමණ මිල ඉහළ යන්න ඉඩ සැලසීමයි. මාර්තු මුල් සතියෙන් පසුව දැනටමත් ඩොලරයක මිල 80%කින් පමණ ඉහළ ගොස් තිබෙන පසුබිමක, එම හේතුව නිසාම සැලකිය යුතු ලෙස ආනයන ඉල්ලුම පහළ නොයන්න හේතුවක් නැහැ. මිල වැඩි වීම නිසාම ගෑස්, පැට්‍රෝල් පෝලිම් නැති වෙන්න පුළුවන්. ඒ වගේම, වාහන ආනයනයට නැවත ඉඩ දුන්නට කලින් තරමටම වාහන ආනයන ඉල්ලුමක් ඇති නොවෙන්න පුළුවන්. ලංකාවේ මිනිස්සු වාහන ආයෝජනයක් ලෙසද සලකන නිසා මේක ටිකක් සංකීර්ණ තත්ත්වයක්. මොකක් වෙයිද කියලා හරියටම කියන්න අමාරුයි.

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලෙන් සල්ලි ලැබුණු විට ඩොලරයක මිල පොඩ්ඩක් පහළ යන්න යම් ඉඩක් තිබෙනවා. එහෙත්, බොහෝ විට එසේ නොවෙන්න පුළුවන්. යම් විදිහකින් මිල පහළ යනවානම් මහ බැංකුව විසින් වෙළඳපොළෙන් ඩොලර් මිල දී ගෙන එය වැළැක්විය යුතුයි. ඩොලරය ඉහළ යද්දී ඉහළ යන බඩු මිල ඩොලරය පොඩ්ඩක් පහළ ගියා කියලා අඩු වෙන්නේ නැහැ. 

කොහොමටත් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ සල්ලි ලැබෙන එක ස්ථිර වෙද්දී ඩොලරය ස්ථාවර වෙන බව කාට වුවත් පැහැදිලි වන නිසා ඔය නිවේදනයත් එක්කම එක පාරටම රටින් පිට රඳවාගෙන තිබෙන ඩොලර් රටට එන්න සහ එයින් කොටසක් රුපියල් වෙන්න පුළුවන්. එයින්ද යම් අධිප්‍රමාණ පීඩනයක් එන්න පුළුවන්. ඒ වෙලාවට කළ යුත්තේ පුළුවන් තරමකින් සංචිත ගොඩ නගා ගන්න එකයි. අතමාරු ණය හැමදාම රෝල් කරන්නත් බැහැනේ. ඒවා පියවන්නත් ඩොලර් අවශ්‍ය නිසා කොහොමටත් ඔය වැඩේ කරන්නම වෙනවා.

උද්ධමනය ගැන වෙනම ලිපියකින් කතා කරමු.

අලුත් මහබැංකු අධිපති මොනවා කරයිද?

මහබැංකු අධිපති ධුරයට ආචාර්ය වීරසිංහව පත් කරනු ලැබීම උද්ඝෝෂණකරුවන් විසින් ඔවුන්ගේ පළමු වැදගත් ජයග්‍රහණය සේ සලකනවා. ආචාර්ය වීරසිංහ ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව තුළ විදේශ අංශය පිළිබඳ කටයුතු වල කාලයක් තිස්සේ නිරතව සිටි, විදේශ අංශයේ ගැටළු පිළිබඳ ප්‍රවීණතාවක් ඇති අයෙක්. ශ්‍රී ලංකා රජය විසින් නම් කරනු ලැබ, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේද කාලයක් සේවය කර ඇති අයෙක්.

ඊට අමතරව ජනාධිපතිවරයා විසින් ජාත්‍යන්තර ආයතන වල ඉහළ තනතුරු දරා ඇති, ලංකාව දැනට මුහුණ දෙන ආකාරයේ ගැටළු වලට මුහුණ දුන් වෙනත් රටවල් වලටද ප්‍රතිපත්ති උපදේශන ලබා දී ඇති, ශ්‍රී ලාංකික සම්භවයක් ඇති, කීර්තිමත් ආර්ථික විද්‍යාඥයින් තිදෙනෙකු උපදේශකවරුන් සේ පත් කර තිබෙනවා. 

හිටපු මහ බැංකු අධිපති ආචාර්ය කුමාරස්වාමි ගැන ලංකාවට අමුතුවෙන් හඳුන්වා දිය යුතු නැහැ. ආචාර්ය ශාන්තා දේවරාජන් ලෝක බැංකුවේ ප්‍රධාන ආර්ථික විද්‍යාඥයා ලෙස කටයුතු කළ අයෙක්. ආචාර්ය ශාමිනි කුරේ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ ඉහළ තනතුරු දරා තිබෙනවා. මේ පත් කිරීම් සියල්ල කර තිබෙන්නේ හැකි ඉක්මණින් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ සහාය ලබා ගැනීමේ හා ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ අරමුණින් බව පැහැදිලියි.

ඉහත පත් කිරීම් වාර්තා වීමට සමාන්තරව අන්තර්-බැංකු තැන් අනුපාත වල යම් හැරවුමක් නිරීක්ෂණය කළ හැකියි. එය ඇතැම් විට තාවකාලික තත්ත්වයක් වෙන්න පුළුවන්. ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර වල ද්වීතියික වෙළඳපොළ මිල ගණන්නම් පසුගිය සතිය තුළ වේගයෙන් පහත වැටෙමින් තිබෙනවා. ඇතැම් විට එම තත්ත්වයේද යම් ස්ථාවර වීමක් සිදු විය හැකියි. බරපතල ප්‍රකාශ කරන්නට තවම කල් වැඩියි.

මේ වෙලාවේ තත්ත්වය අනුව බැලුවොත් මුලින්ම කළ යුතුව තියෙන්නේ රටේ ආර්ථිකය ගොඩ ගැනීම නෙමෙයි. කොයි තරම් යටට ගිලිලද කියලා හරියට හොයා ගන්න එකයි. රටේ ආර්ථිකය නහය ලඟට ගිලී තිබුණු කාලය පහුවෙලා දැන් ගොඩක් කල්. ගොඩගන්න කලින් දියේ කිමිදිලා ආර්ථිකය දැන් තිබෙන තැන හොයා ගන්න වෙනවා. 

අධිපති වීරසිංහ වැඩ පටන් ගත්තට පස්සේ මොන විදිහට මේ තත්ත්වය කළමනාකරණය කරයිද?

සති දෙකකට පෙර (පසුගිය මාර්තු 25 වෙනිදා) ආචාර්ය වීරසිංහ ලංකාවේ ප්‍රධාන ආර්ථික විද්‍යා සංගම් තුන එකතු වී සංවිධානය කළ දේශනයකදී ආර්ථිකය පිළිසකර කළ යුතු ආකාරය පිළිබඳ ඔහුගේ දැක්ම විස්තර කළා. ඔහුගේ අදහස අනුව, පහත දේවල් ඒ අනුපිළිවෙලට කිරීමෙන් වසරක පමණ කාලයක් තුළ තත්ත්වය කළමනාකරණය කර ගත හැකිව තිබුණා.

1. මුදල් ප්‍රතිපත්තිය දැඩි කිරීම 

2. ඒ සමඟම රාජ්‍යමූල්‍ය ප්‍රතිපත්තිය දැඩි කිරීම (බදු අනුපාතික 2019 මට්ටමට නැවත ඉහළ දැමීම)

3. ඉන්ධන හා විදුලිය සඳහා මිල සූත්‍ර හඳුන්වාදීම 

4. ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම සඳහා රජයේ අභිප්‍රාය ප්‍රකාශයට පත් කිරීම හා ඒ සඳහා ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ සහයෝගය ලබා ගැනීම 

5. ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කරන තුරු ජාත්‍යන්තර සංවිධාන වලින් තාවකාලික ණය ලබා ගැනීම.

6. විණිමය අනුපාතය අනුක්‍රමික ලෙස නිදහස් කිරීම 

7. රාජ්‍ය බැංකු කඩාවැටීමේ අවදානම වැළැක්වෙන ක්‍රියාමාර්ග ගැනීම 

ඉහත අවස්ථාව වන විට රටේ උද්ඝෝෂණ ඇති වී තිබුණේ හෝ මහ බැංකු අධිපති ධුරය වෙනස් වීමේ ඉඩක් පෙනෙන්න තිබුනේ නැහැ. කෙසේ වුවත්, අලුත් මහ බැංකු අධිපති හිතන විදිහ මෙයින් පිළිබිඹු වෙනවා. 

මහ බැංකුව තීරණ ගන්නේ අධිපතිවරයාගේ තනි කැමැත්තෙන් නෙමෙයි. නිලධාරී මට්ටමේ යෝජනා, මුදල් මණ්ඩලයේ අනෙකුත් සාමාජිකයින්ගේ අදහස් හා රජයේ බලපෑම්ද අවසාන වශයෙන් මේ තීරණ වලට බලපානවා. ඒ නිසා, ඇත්තටම සිදු වන්නේ කුමක්ද කියන එක සමීපව නිරීක්ෂණය කළ යුතුයි.

ලැයිස්තුවේ උඩින්ම තියෙන්නේ මුදල් ප්‍රතිපත්තිය දැඩි කිරීම. එයින් අදහස් කෙරෙන්නේ පොලී අනුපාතික ඉහළ දැමීම හා එහි උදවුවෙන් මහ බැංකුව සතු භාණ්ඩාගාර බිල්පත් විකුණා දැමීම. මේ වන විට මහ බැංකුව විසින් පෙරේදා ගත යුතුව තිබුණු මුදල් ප්‍රතිපත්ති තීරණ ගැනීම කල් දමා තිබෙනවා. අලුත් මුදල් මණ්ඩලය රැස් වූ වහාම එම තීරණය ගැනෙනු ඇතැයි විශ්වාස කළ හැකියි. 

ප්‍රතිපත්ති පොලී අනුපාතික 10%කින් පමණවත් ඉහළ යා යුතු වුවත්, මහ බැංකුව විසින් එකවර එවැනි විශාල වැඩි කිරීමක් අනුමත කිරීමේ ඉඩක් නැහැ. එහෙත්, පොලී අනුපාතික වල සැලකිය යුතු ඉහළ යාමක් අපේක්ෂා කළ හැකියි.

IMF වාර්තාව මොකක්ද?

මේ වන විට IMF වාර්තාවක් සංසරණය වෙනවා. මෙය IMF එකෙන් ණය ගැනීම සඳහා ඇති කරගත් ගිවිසුමක කෙටුම්පතක් නෙමෙයි. සාමාන්‍යයෙන් වසරකට වරක් සාමාජික රටවල ආර්ථිකය හා ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති විශ්ලේෂණය කරලා IMF එක විසින් නිකුත් කරන උපදේශන වාර්තාව. මෙය රටේ ප්‍රශ්නයක් තිබුණත් නැතත් සාමාන්‍යයෙන් සිදු වන දෙයක්. ඒ වගේම, මෙය උපදේශනයක් මිසක් ගිවිසුමක් හෝ කොන්දේසි දැමීමක් නෙමෙයි. 

ණය ලබා ගැනීම සඳහා එකඟ වී ගිවිසුමක් ගහන එක මීට වඩා පුළුල් හා සංකීර්ණ වැඩක්. එහිදී IMF එක රටේ ආර්ථිකය ගැන මීට වඩා ගැඹුරු ලෙස අධ්‍යයනය කර වඩා පුළුල් හා නිශ්චිත ක්‍රියා මාර්ග යෝජනා කරනවා. එය වැඩි කාලයක් ගත වන වැඩක්. සර්ව පාක්ෂික සමුළුවේදී බැසිල් හා රනිල් අතර සිදු වූ සංවාදය අනුව මම හිතුවේ තිරයෙන් පසුපස යම් ක්‍රියාවලියක් සිදු වී ඇති බවයි. එහෙත්, දැන් පෙනෙන විදිහට ඒ කතාබහ සිදු වී තිබෙන්නේ මේ උපදේශන වාර්තාව සම්බන්ධව වගෙයි පෙනෙන්නේ. 

ඒ කියන්නේ IMF එකෙන් ණය ගන්න වැඩේ ඒ තරම්ම හදිසියෙන් වෙන්නේ නැහැ කියන එකයි. IMF ණය හදිසියේ එන්නේ නැහැ කියා කියන්නේ ඩොලරයක මිල ඉතා ඉක්මණින් ස්ථාවර වෙන්නෙත් නැහැ කියන එකයි. දැන් පේන විදිහට ඩොලරයක මිල රුපියල් 300 ඉක්මවන එක රජය හෝ මහ බැංකුව විසින් වලක්වන පාටක් නැහැ. ලබන සතියේ හරියටම බලමු. 

ඩොලරයක මිල ස්ථාවර වනු ඇත්තේ කවදා හෝ දවසක IMF එක සමඟ ඇති කර ගන්නා ගිවිසුම පිළිබඳව නිශ්චිත හා විස්තරාත්මක ප්‍රකාශයක්  කිරීමෙන් පසුව පමණයි. තවමත් රුපියල පාවෙන්නේ නැති බවත් එය යම් මාර්ගෝපදේශනයක් යටතේ අවප්‍රමාණය වෙමින් තිබෙනු පමණක් බවත් මතක තබා ගත යුතුයි. ඇතැම් විට මිල ඉහළ යාමට ඉඩ හැර මහ බැංකුව විසින් වෙළඳපොළෙන් සංචිත මිල දී ගනිමින් සිටිනවා විය හැකියි. එසේ වෙනවානම් එය සාධනීය දෙයක්.

රටේ කාගේ හරි අතේ සල්ලි නැති වුනාම තියෙන දෙයක් උගස් කරලා හරි ණයක් ගන්න වෙන්නේ බැංකුවකින්. බැංකු වලට මේ වැඩේම වුනාම ණයක් ගන්න වෙන්නේ මහ බැංකුවෙන්. මේ වෙද්දී මහ බැංකුවත් බංකොලොත්. මහ බැංකුව සතුව උගස් කළ හැකි දෙයක්වත් නැහැ. පාර කියන්නේ කෙලෙසද මා හට ඇයටද පාරක් ඇති නැති ගානය!

ගුවන් යානයක යද්දී හුස්ම ගැනීමේ අපහසුතාවයක් ඇති වූ වෙලාවක අනික් අයට උදවු කරන්න කලින් මුලින්ම කළ යුත්තේ තමන් ඔක්සිජන් මාස්ක් එක දාගන්න එක. දැන් මහ බැංකුව ඉන්නෙත් ඒ වගේ අඩියකට වැටිලා. රට ගැන, බැංකු ගැන බලන්න කලින් මහ බැංකුවේම ණය ආපසු ගෙවන විදිහ ගැන හිතන්න වෙනවා. මීට මාස හත අටකට පෙර මහ බැංකුවේ විදේශ වත්කම් වලින් විදේශ බැරකම් පියවලා මහ බැංකුව කරන්සි බෝඩ් එකක් කරන්න පුළුවන්කම තිබුණත් දැන් එහෙම කරන්න පුළුවන් තත්ත්වයක්වත් නැහැ. 

මහ බැංකුව විසින් බැංකු වලට එන ඩොලර් එකතු කර ගනිමින් සිටිනවානම් එහි කිසිම වැරැද්දක් නැහැ. එයින් ඩොලරයක මිල ඉහළ යන්නේ වුවත්, අවසාන වශයෙන් ඩොලරයක මිල පාලනය කර ගැනීමට උදවුවක් විය හැක්කේ එසේ එකතු කර ගන්නා සුළු හෝ ඩොලර් ප්‍රමාණයයි. 

අරමුදලේ උපදේශන වාර්තාව ණය ගිවිසුමක් නොවෙතත් එයින් ලංකාවේ ආර්ථිකය ගැන IMF එක හිතන විදිහ ගැන දළ අදහසක් ගන්න පුළුවන්. එහි තිබෙන ප්‍රධාන යෝජනා මොනවද?

1. රජයේ ආදායම් වැඩි කර ගැනීම හරහා රාජ්‍ය අයවැය පරතරය අඩු කර ගැනීම. මේ සඳහා ආදායම් බදු හා වැට් බදු අනුපාතික ඉහළ දැමීම හා බදු පදනම් පුළුල් කර ගැනීම. බදු වලින් නිදහස් කිරීම් හැකිතාක් අවම කිරීම. ඉන්ධන මිල හා විදුලි බිල් පිරිවැය හා ගැලපෙන පරිදි මිල සූත්‍ර හඳුන්වා දීම. 2024 වන විට ප්‍රාථමික හිඟය ශුන්‍ය කර ගැනීම. දූෂණ අඩු කර ගනිමින් යහපාලනය සවිමත් කිරීම. රාජ්‍ය මූල්‍යනය සම්බන්ධ පාරදෘශ්‍යභාවය හා වගවීම වැඩි කිරීම. 

2. තිරසාර ලෙස ණය කළමනාකරණය කරගත හැකි ක්‍රමවේදයක් සකසා ගැනීම. කලට වෙලාවට ණය ආපසු ගෙවීම සුදුසුයැයි අරමුදල සිතන නමුත් ආදායම් වැඩි කරගෙන අයවැය හිඟය සීමා කර ගැනීම මගින් පමණක් ණය කලට වේලාවට ගෙවිය හැකි වේද යන්න පිළිබඳව අරමුදල සැක පහළ කරයි. 

3. මේ වන විට ඉහළ ගොස් ඇති උද්ධමනය එම ඉහළ මට්ටමෙහි දිගටම නොපැවතෙන පරිදි මුදල් ප්‍රතිපත්ති දැඩි කිරීම. මුදල් අමාත්‍යාංශය සමඟ කතාබහ කර මහ බැංකුව සතු භාණ්ඩාගාර බිල්පත් ප්‍රමාණය ක්‍රමයෙන් අඩු කර ගැනීම.

4. විණිමය අනුපාතය සැලසුම් සහගත ලෙස ක්‍රමයෙන් ඉහළ යන්නට සලස්වා අවසානයේදී එය ඉල්ලුම සැපයුම මත තීරණය වීමට ඉඩ හැරීම. කෙසේ වුවද, එකවර විශාල ලෙස මිල ඉහළ යාම වැළැක්වෙන පරිදි, අනෙකුත් වෙනස්කම් කරන අතර මෙය පියවරෙන් පියවර කළ යුතුයි. එයට සමාන්තරව දේශීය නිෂ්පාදනයට බාධාවක් වන ආනයන සීමාවන් ඉවත් කළ යුතුයි.

5. ඉහත වෙනස්කම් නිසා පීඩාවට පත් වන සමාජයේ පහළ ස්ථාවර වල පීඩාවන් අවම වන පරිදි සමාජ ආරක්ෂණ වියදම් වැඩි කිරීම හා ඉලක්කගත ලෙස වැඩි පිරිසකට සහන ලැබෙන පරිදි පුළුල් කිරීම. දැනට දදේනියෙන් 0.4%ක් පමණක් වන සමාජ සංරක්ෂණ වියදම් පවතින්නේ ලංකාවේ මට්ටමේ වෙනත් රටවලට සාපේක්ෂව පහළ මට්ටමකයි.

මේවා පසුගිය දෙසැම්බරයේ පැවති තත්ත්වය අනුව සිදු කර තිබෙන යෝජනා. ණය ලබා දීමේ ගිවිසුමක කොටස් නෙමෙයි. එහෙත් ණය ලබා දෙන ගිවිසුමකට මේ දේවල් ඇතුළත් විය හැකියි. මේ දේවල් කරන්න ගිහින් ලංකාවට කෙළවෙයිද? IMF එක මේ හදන්නේ ලංකාවට කෙළවන්නද?

බලු පූට්ටුවෙන් මිදිය යුතු ඇයි?

ජනාධිපති ගෝඨාභය රාජපක්ෂ විසින් ජාතිය අමතා ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යාමට කටයුතු කරමින් සිටින බව නිවේදනය කිරීමෙන් පසුව විණිමය අනුපාතයේ යම් ස්ථාවර වීමක් පෙනෙන්නට තිබෙනවා. සතිය අවසන් වෙද්දී, සම්පත් බැංකුවේ හා DFCC බැංකුවේ ඩොලරයක විකිණුම් මිල රුපියල් 280යි. සෙලාන් බැංකුවේ 277.50යි. NDB බැංකුවේ හා HSBCහි රුපියල් 276යි. රාජ්‍ය බැංකු දෙකේ සහ තවත් බැංකු ගණනාවක මෙම මිල තවමත් රුපියල් 275 සීමාවේ රැඳී තිබෙනවා. 

මා ඩොලරයක මිල සැලකිය යුතු ලෙස ඉහළ යා යුතු බවත්, එසේ නොකරන තාක් කල් ලංකාව විසින් කරන්නේ වැටී සිටින වල තව තවත් හාරා ගැනීමක් බවත් දිගින් දිගටම කියූ අයෙක්. පසුගිය කාලයට සාපේක්ෂව යහපාලන ආණ්ඩුව පැවති කාලය තුළ රුපියල සැලකිය යුතු ලෙස අවප්‍රමාණය වුනා. එම වකවානු වලදී ඩොලරයේ මිල ඉහළ යාම ගැන ආණ්ඩුවට චෝදනා කළ අය ඕනෑ තරම් හිටියත්, ඩොලරයක මිල තවදුරටත් ඉහළ යා යුතු බව කරුණු සහිතව පෙන්වා දෙමින්, සෘජුව ප්‍රකාශ කළ අය නොසිටි තරම්. 

මා පහත සබැඳි මෙහි පළ කරන්නේ "ඔන්න බලන්න. අපි මේ ටික කලින්ම කිවුවා!" කියා පෙන්වන්න නෙමෙයි. ඩොලරයක මිල ඉහළ යා යුත්තේ ඇයි කියා පැහැදිලි කරමින් එම ලිපි වල ලියා තිබෙන කරුණු හැමදාටම වලංගු බැවින් එම කරුණු නැවත නැවත ලියා ලිපි දිග් ගැස්සිය නොහැකි නිසා. 

2016 මාර්තු 

එකසිය පණහයි! ලාබයි!!

2018 අප්‍රේල් 

එකසිය හැටයි! ලාබයි!!

2018 සැප්තැම්බර් 

රුපියල තවදුරටත් අවප්‍රමාණය විය යුත්තේ ඇයි?

"ඉකොනොමැට්ටාගේ බොජුන්හල" වියුණුවේ (bojunhala.economatta.com හෝ economatta. blogspot.com) විශාල ලිපි ප්‍රමාණයක් ඇතත්, එම ලිපි වලට යා හැකි සබැඳි වත්පොතේ පළ කළ නොහැකියි. වත්පොතේ සබැඳි පළ කළ හැක්කේ සතපහ වියුණුවේ (sathapaha.economatta.com හෝ emgesathapaha.blogspot.com) පළ කර තිබෙන ලිපි වලට යාමට  පමණයි. එහෙත් අවශ්‍යනම් බොජුන්හල වියුණුවේ පළ කර තිබෙන පැරණි ලිපි වල පිටපත් වරින් වර යාවත්කාලීන කෙරෙන ඡායා වියුණුවකට (2.economatta.com හෝ econometta.blogspot.com) වත්පොතේ සිට යා හැකියි.  

මෙය වත්පොතෙන් කියවන අයට මතු විය හැකි අතුරු ප්‍රශ්න බොහොමයකට විස්තරාත්මක පිළිතුරු සහිත ලිපි විශාල ප්‍රමාණයක් බොජුන්හල වියුණුවේ තිබෙනවා. එම ලිපි වලට සබැඳි වත්පොතේ පළ කළ නොහැකියි. 

කෙසේ වුවද, ඩොලරයක මිල රුපියල් 200 මට්ටමේ හිර කර තියා ගනිමින් පසුගිය වසර තුළ ආණ්ඩුව නා ගත්තා. පැවති තත්ත්වය 2021 දෙසැම්බර් 10 දින පළ කළ "ඩොලරයක මිලෙන් නොවැසෙන ආර්ථිකයේ හෙළුව" ලිපිය අවසානයේදී ඉකොනොමැට්ටා විසින් විග්‍රහ කර තිබුණේ මේ විදිහටයි.

"දැන්නම් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත ගොස් ගොඩ දාගන්නවත් කාලයක් නැහැ. ... ඉතිරිව තිබෙන සොච්චම් ඩොලර් ප්‍රමාණයෙන් ආර්ථිකයේ හෙළුව වහගෙන ඉන්න කොයි තරම් හැදුවත්, ඔය සොච්චම් ඩොලර් ටික පොඩ්ඩක් එහාමෙහා වූ විට කාලයක් තිස්සේ වහගෙන ඉන්න අවලස්සන දේවල් ඔක්කොම එළියේ!"

ඒ අවලස්සන දේවල් දැන්නම් කාටත් පේනවා. කොණ්ඩ රැවුල් පාට කරලා, හමේ රැළි වහලා ලස්සනට ඉන්න කෙනෙකුගේ වකුගඩු කොයි තරම් නරක් වෙලාද කියලා ශල්‍ය වෛද්‍යවරයෙකු විසින් දැන ගන්නේ ශරීරය විවෘත කරන්න ගොඩක් කලින්. කපලා බලලා ඒ තීරණය ගන්නේ නැහැ. දැනටම වෙලා තියෙන නමුත් බොහෝ දෙනෙකුට නොපෙනෙන දේවල් වගේම වෙන්න තිබෙන දේවලුත් දැන ගන්න ඒ දේවල් ඇස් දෙකට පේන තුරු ඉන්න අවශ්‍ය නැහැ. ආර්ථික විද්‍යාව කියා නිශ්චිත විද්‍යාවක් තියෙන්නේ ඒකට. 

නිශ්චිත කියා කියන්නේ ආර්ථික ක්‍රියාකාරකම් විග්‍රහ කරන නිශ්චිත ක්‍රමවේදයක් තිබෙනවා කියන එක මිසක් නිශ්චිත සංඛ්‍යාත්මක පිළිතුරු හොයා ගන්නවා කියන එක නෙමෙයි. ආර්ථිකයක් ක්‍රියා කරන සංකීර්ණ ආකාරය උසස් පෙළට භෞතික විද්‍යා බහුවරණ ප්‍රශ්නයකට පිළිතුරු ලියද්දී වගේ තනි සමීකරණයකට ඌණනය කරලා තේරුම් ගන්න බැහැ. සාධක විශාල ගණනක අන්තර්ක්‍රියාව සමස්තයක් ලෙස තේරුම් ගන්න ඕනෑ. එය පුහුණුවක් අවශ්‍ය වැඩක්. 

කාලයක් තිස්සේම ප්‍රශ්නයට කෙටිකාලීන මෙන්ම දිගුකාලීන විසඳුම වන්නේද ඩොලරය අවප්‍රමාණය වන්නට ඉඩ හැරීම බව පුන පුනා කියපු ඉකොනොමැට්ටා පසුගිය මාර්තු 8 වනදා ඩොලරයක මිල රුපියල් 230 දක්වා ඉහළ යාමෙන් පසුව කිවුවේ මෙවැන්නක් බවත් අමතක කරන්න එපා.

"දිගුකාලීන ස්ථිර විසඳුම ඩොලරය පා කිරීමයි. එහෙත්, එය මේ වෙලාවේ ක්ෂණිකව කරන්නට යාම භයානක දෙයක්. ... දැන් තත්ත්වය යටතේ රුපියල පා කිරීම කළ යුත්තේ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ සහයෝගය ලබා ගැනීමට සමාන්තරව පමණයි."

දියවැඩියාව තියෙන කෙනෙක් මාසයක් බෙහෙත් නොබී ඉඳලා දිනපතා ගත යුතු වූ මෙට්ෆෝමින් පෙති තිහම එක දවසේ බිව්වොත් වෙන්නේ මොකක්ද කියලා මම කියන්න අවශ්‍ය නැහැ. කොහොම වුවත් දැන් ඩොලරය රුපියල් 275-280 මට්ටමට ගිහින් අවසන් නිසා කරපු මෝඩකම් ගැන කතා කරලා වැඩක් නැහැ.

ඩොලරයේ මිල අවශ්‍ය පරිදි ටිකෙන් ටික ඉහළ යන්න දුන්නානම් මේ වගේ විශාල ආනයන අපනයන පරතරයක් හැදෙන්නේ නැහැ. දැන් ඩොලරය ඉහළ ගියා කියලා එක පාරටම ඒ පරතරය නැති වෙන්නෙත් නැහැ. ආණ්ඩුවේ ඇස්තමේන්තුව අනුව, ඩොලරය ඉහළ යාමෙන් ඩොලර් බිලියන හතක වාසියක් ලැබෙනවා. මගේ ඇස්තමේන්තුව ඊට වඩා ටිකක් අඩුයි. කොහොම වුනත් ඔය වාසිය ලැබෙන්නේ අවුරුද්දක පමණ කාලයක් ඇතුළතයි. ඒ කාලය ඇතුළතත් තත්ත්වය කළමනාකරණය කර ගත යුතුයි. එය කළ හැක්කේ මොන විදිහකින් හෝ රටේ විදේශ ණය ආපසු ගෙවීමේ හැකියාව පිළිබඳ විශ්වාසය තහවුරු කිරීමෙන්ම පමණයි. 

ඩොලරයේ "සැබෑ" මිල තීරණය වන්නේ ලංකාව ඇතුළේ ඩොලර් වලට තිබෙන ඉල්ලුම හා සැපයුම මතයි. මේ වෙලාවේ සැපයුමට වඩා ඉල්ලුම ගොඩක් වැඩියි. ඩොලර් හිඟ වී තිබෙන්නේ ඒ නිසා. ඩොලර් සැපයුම බොහෝ දුරට බාහිර සාධක මත තීරණය වන නිසා ලංකාවට ඩොලර් සැපයුම කෙරෙහි විශාල බලපෑමක් කරන්න බැහැ. ඊට සාපේක්ෂව ඩොලර් ඉල්ලුම කෙරෙහි වැඩි බලපෑමක් කළ හැකියි. 

ඩොලර් මිල පහළින් තියාගෙන ආනයන සීමා කළා කියලා ආනයන ඉල්ලුම අඩු වෙන්නේ නැහැ  ඒ නිසා, මේ ක්‍රමය කිසිසේත්ම  ස්ථිරසාර ක්‍රමයක් නෙමෙයි. නමුත්, ඩොලරයේ මිල ඉහළ යද්දී ආනයන ඉල්ලුම පහළ යනවා. එය ස්ථිරසාර ක්‍රමයක්. ඒ වගේම යම් තරමකින් හෝ අපනයන ඉල්ලුමද ඉහළ යනවා. ඒ නිසා, ඩොලරයේ මිල ඉහළ යද්දී රට ඇතුළේ තිබෙන ඉල්ලුම් සැපයුම් පරතරය යම් ප්‍රමාණයකින් පහළ යනවා.

ඉල්ලුම් සැපයුම් පරතරයට හේතු වී තිබෙන්නේ කෘතීම ලෙස පහළින් තබා ගත් ඩොලරයේ මිල වුවත් මේ වන විට මිල ඉහළ දැමීමෙන් පමණක් විසඳිය නොහැකි තරමට ප්‍රශ්නය ඔඩු දුවලා ඉවරයි. දැන් තියෙන්නේ වෙනම ප්‍රශ්නයක්. ඒ ලංකාවෙන් ඩොලර් ආපසු ගෙන යාමේ හැකියාව පිළිබඳ විශ්වාසය පලුළු වීමේ ප්‍රශ්නය. මේ හේතුව නිසා මෙතෙක් පසුව මුදල් ගෙවීමේ පදනම මත බඩු විකිණූ අයෙකු වුවත් අත්පිට ඩොලර් ඉල්ලන්න පෙළඹෙනවා. එවැනි තත්ත්වයක් යටතේ සාමාන්‍ය ව්‍යාපාරිකයෙකු විසින් සාමාන්‍යයෙන් ගහගෙන යන රෝල ගහගෙන යන්නත් බැරි වෙනවා. ඒ නිසා, දැන් කළ යුත්තේ වහාම මේ විශ්වාසය නැවත ඇති කිරීමයි. 

සියළුම තැන්පත්කරුවන් විසින් තමන්ගේ තැන්පතු මුදල් එකවර ආපසු ඉල්ලා සිටියොත් ලෝකයේ කිසිම බැංකුවකට එම මුදල් ආපසු ගෙවීමේ හැකියාවක් නැහැ. එහෙමයි කියලා බැංකු බංකොලොත් වෙන්නේ නැහැ. බැංකුවක් විසින් නිරන්තරයෙන් තැන්පතු ආපසු ගැනීම සඳහා වන ඉල්ලුම පුරෝකථනය කර ඒ සඳහා අවශ්‍ය වන මුදල අතේ තියා ගැනීමට සැලකිලිමත් වෙනවා. මුදල් ආපසු ගැනීම් ඉහළ යද්දී පොලී අනුපාතික ඉහළ දමා එය සීමා කර ගන්නවා. පොලී අනුපාතික වෙනස් වීමට ඉඩ හැරීම මගින් බැංකුවට එන හා බැංකුවෙන් යන මුදල් පාලනය කරනවා. 

එසේ නොකර පොලී අනුපාතික වැඩි නොකර එක තැන තියාගෙන හිටියොත් බැංකුවෙන් එළියට යන තරමට මුදල් බැංකුවට ආපසු නොඑන නිසා බැංකුවේ තිබෙන මුදල් සංචිත ටිකෙන් ටික හිඳෙන්න පටන් ගන්නවා. මෙයට පිළියමක් ලෙස බැංකුවෙන් මුදල් ආපසු ගැනීම සීමා කළොත් වෙන්නේ එම බැංකුව ගැන විශ්වාසය බිඳ වැටී කවුරුවත් සල්ලි දාන්නේ නැති වීමයි. මොකද සල්ලි දාන්න පුළුවන් වුනත් ගන්න පුළුවන් වෙයිද කියලා විශ්වාසයක් නැහැ. අර ඉස්සර කතාවක් තිබුණේ ලංකා බැංකුවේ ලාංඡනය සඳහා සුදුසු සංකේතය බලු පූට්ටුව කියලා. පෞද්ගලික බැංකු ව්‍යාප්ත වෙන්න පෙර කාලයේ කතාවක්!

මේ විශ්වාසය නැති වුනාට පස්සේ පොලී අනුපාතික වැඩි කළා කියලත් ප්‍රශ්නය එකවර විසඳෙන්නේ නැහැ. ඒ සඳහා, මුලින්ම බැංකුවේ දාන සල්ලි අවශ්‍ය වෙලාවක ආපසු ලබා ගත හැකි බවට වන විශ්වාසය නැවත තහවුරු කළ යුතු වෙනවා. 

ලංකාවේ ඩොලර් ප්‍රශ්නයත් දැන් තියෙන්නේ මේ වගේ තැනකයි. රටේ විදේශ ණය දිහා බැලුවොත්නම් ඩොලර් බිලියන පණහක් හැටක් තියෙනවා. ඔය ණය ඔක්කොමනම් කොහොමටත් ආපහු ගන්න බැහැනේ. ඒ වුනාට, එහෙම ඔය ණය ඔක්කොම එකවර ආපසු ගෙවන්න අවශ්‍යත් නැහැ. නමුත්, එයින් යම් කොටසක් හැම වසරකම ආපසු ගෙවිය යුතුයි. ගෙවන ප්‍රමාණයට හරියන තරමට ණය දෙන්න අය ඉන්න තුරු වැඩේ අවුලක් නැතුව ඇදගෙන යන්න පුළුවන්. බැංකු කරන්නෙත් ඔය වැඩේමනේ. 

හැබැයි මේක බලු පූට්ටුවක් වෙලා දාන ලේසියට ගන්න බෑ කියලා තේරුණාට පස්සේ කවුරුවත් රටට ඩොලර් ණයට දෙන්න බය වෙනවා. ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යන එකේ තියෙන වාසිය ණයට ලැබෙන ඩොලර් බිලියන හතර පහ පමණක් නෙමෙයි. ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විසින් ණයක් දෙන්නේ දෙන ණය ආපසු ලැබෙන බවට සහතිකයක් ඇත්නම් පමණයි. ඒ නිසා ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත ගිය ගමන්ම අනෙක් අයගේත් බය ඇරෙනවා. වෙන තැනකින් ඔය මුදලම ගත්තා කියලා ඒ විදිහට බය ඇරෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා ප්‍රශ්නය විසඳෙන්නෙත් නැහැ.

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලටත් වරදින වෙලාවල් තිබුණත් ගොඩක් වෙලාවට වරදින්නේ නැහැ. මොකද ඔවුන් ණය දෙන්නේ වසර හතර පහක් දිව යන ආර්ථික ස්ථායිකරණ වැඩ පිළිවෙලකට අදාළ රට එකඟ වීමෙන් පසුවයි. එවැනි වැඩ පිළිවෙලක් හදාගන්න මාස පහක් හයක් යනවා. මොකද මේක විචල්‍ය සිය ගණනක් තිබෙන සමීකරණ සිය ගණනක් එකවර විසඳා සොයා ගත යුතු පිළිතුරක්. උසස් පෙළ බහුවරණ ප්‍රශ්නයකට පිළිතුරු ලියද්දී උඩ දාපු ගලක් බිම වැටෙන වෙලාව හොයා ගන්නවා වගේ සරල දෙයක් නෙමෙයි.

භෞතික විද්‍යාවෙන් ප්‍රශ්නයකට නිශ්චිත පිළිතුරු නොලැබෙන බව ඉංජිනේරු විද්‍යාව හදාරපු අය දන්නවා. එහෙම නිශ්චිත පිළිතුරු ලැබෙනවානම් සේෆ්ටි මාජින් තියන්න අවශ්‍ය වෙන්නේ නැහැ. අපිට කොයි තරම් සංකීර්ණ ආකෘතියක් හදන්න පුළුවන් වුනත්, හැම වෙලාවෙම සැබෑ ලෝකයේ සිදුවන ක්‍රියාවලිය ආකෘතියකට වඩා සංකීර්ණයි. කොයි තරම් සංකීර්ණ ආකෘතියකට වුවත් මග හැරෙන දේවල් ගණනාවක් තිබෙනවා. ඒකට විසඳුම ආකෘති අත හැරලා සරල කණාපල්ලං විසඳුමකට යන එක නෙමෙයි.

ඉකොනොමැට්ටාගේ ලිපි සාමාන්‍යයෙන් දිගයි. කාලය වැය කරලා මේ ලිපි ලියන්නේ තමන්ගේ කාලය ආයෝජනය කරලා කියවන්න කැමති අය වෙනුවෙන්. වත්පොතේ ඉන්න ගොඩක් අය එවැනි අය නොවන බව මම දන්නවා. ඒ අය කැමැති වොයිස්කට් විග්‍රහ වලට. එහෙම අයට ඉකොනොමැට්ටාගේ ලිපි නොගැලපෙන්න පුළුවන්. සමහර දේවල් බාගෙට දැන ගන්නවාට වඩා නොදැන ඉන්න එක හොඳයි.

ඉන්දියානු සහන පැකේජය ප්‍රශ්නයට විසඳුමක්ද?

ශ්‍රී ලංකාවේ නිල විදේශ සංචිත දැඩි අන්තරායකාරී මට්ටමකට පහත වැටී තිබේ. එසේ වුවද, පෙර ලිපියෙන් විස්තර කළ පරිදි, ශ්‍රී ලංකා රජය විසින් ජනවාරි මාසයේදී පියවිය යුතු ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කරය හා අදාළ කූපන් පොලී මුදල ගෙවීම සඳහා දැනට මහ බැංකුවේ තිබෙන සංචිත ප්‍රමාණවත් බැවින් ජනවාරි අවසානය දක්වා ශ්‍රී ලංකා රජයට ණය පැහැර හැරීමට සිදු වීමේ අවදානමක් නැත. එහෙත්, ජූලි මාසයේදී පියවිය යුතු ඇමරිකන් ඩොලර් බිලියනයක ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කරය හා අදාළ කූපන් පොලී මුදල ගෙවීම සඳහා දැනට තිබෙන සංචිත ප්‍රමාණවත් නොවන බැවින්, කිසියම් ආකාරයකින් සැලකිය යුතු විදේශ ණය මුදලක් ලබා නොගතහොත්, ශ්‍රී ලංකා රජයට ණය පැහැර හැරීමට සිදු වනු ඇත.

මාධ්‍ය වාර්තා අනුව ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යාමට මේ වන තුරුද ආණ්ඩුව තීරණයක් ගෙන නැති අතර, ශ්‍රී ලංකා රජය ණය පැහැර හැරීමේ අවදානමෙන් බේරා ගැනීමට ඉන්දීය රජය සූදානම්ව සිටී. මේ ඉන්දීය සහන පැකේජය හරහා සිදු වනු ඇත්තේ කුමක්ද? 

ආහාර හා ඖෂධ අර්බුදයට සහනයක් කියා කියන විටම මතක් වන්නේ පූමාලයි මෙහෙයුම වුවත්, සිවිල් යුද්ධයෙන් පසු බොහෝ දුරට අමතක කරනු ලැබ ඇති ඊනියා ජනවාර්ගික ප්‍රශ්නය හා යෝජිත ඉන්දියානු විසඳුම් නැවත කාඩ් කුට්ටමේ උඩට පැමිණීම ඇතුළු ආර්ථික නොවන කරුණු අපි දැනට නොසලකා හරිමු. ඉන්දියාවෙන් ලැබෙන ඊනියා සහන වලින් කොටසක්, මාධ්‍ය වාර්තා වල සඳහන් පරිදිම කටයුතු සිදු වුවහොත්, ආයෝජන ලෙස ලැබෙනු ඇත. ඉතිරි කොටස වාණිජ ණය ලෙසත්, මුදල් හුවමාරු ගිවිසුම් යටතේත් ලැබෙනු ඇත. 

ඉන්දීය ආයෝජන වලින් ලංකාවේ ආර්ථික වර්ධනයට යම් තල්ලුවක් ලැබෙනු ඇති නමුත් මේ ආයෝජන ක්ෂණිකව හෝ දිගුකාලීනව ලංකාවේ ගෙවුම් ශේෂ හිඟයට පිළියමක් නොවනු ඇත. එමෙන්ම, මෙකී ආයෝජන වහාම සිදු වේයැයි සිතිය නොහැකිය. ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නයට ක්ෂණික පිළියමක් විය හැක්කේ අදාළ ආයෝජන සිදු කිරීමේ ආරම්භක පියවරක් ලෙස ශ්‍රී ලංකා රජය සතු කවර හෝ භෞතික සම්පතක් ඉන්දීය සමාගමකට විකිණීමෙන් ක්ෂණිකව ලැබෙන මුදලක් පමණි. එවැනි විකිණීම් කොපමණ සිදු වනු ඇත්ද, ඒ හරහා කොපමණ මුදලක් ලැබේද යන්න ඉදිරි මාස කිහිපය හෝ වසර තුළ දැන ගන්නට ලැබෙනු ඇත. ඒ හැර, ආයෝජන සේ පැමිණෙන වෙනත් මුදලක් වේනම්, ඒ මුදල් නැවත ඉන්දියාවටම යනු ඇත. ලංකාවට පැමිණෙනු ඇත්තේ එම මුදල් වල වටිනාකමට සරිලන ආයෝජන භාණ්ඩයි.

වාණිජ ණය හේතුවෙන්ද ලංකාවට සෘජුව විදේශ විණිමය ගලා නොඑනු ඇත. මේ ණය මුදල් වලින් කළ හැක්කේ ඉන්දියාවෙන් ආහාර, ඖෂධ හා ඉන්ධන ආනයනය කිරීමයි. වෙනත් අයුරකින් කිවහොත්, ඉන්දියාව කරන්නේ පසුව මුදල් අය කර ගැනීමේ පදනම මත ආහාර, ඖෂධ හා ඉන්ධන සැපයීමයි. පාලනය කර තිබෙන විනිමය අනුපාතය යටතේ මෙසේ ඉන්දියාවෙන් ලැබෙන ආහාර, ඖෂධ හා ඉන්ධන ලාංකිකයින් විසින් සතුටින් පරිභෝජනය කරනු ඇති අතර ඒ වෙනුවෙන් පොලියද සමඟ මුදල් ගෙවීම අනාගතයට ඉතිරි වනු ඇත. බොහෝ විට මේ අනාගතය එතරම් දුරු අනාගතයක් විය නොහැකි අතර වැඩිම වුනොත් වසර කිහිපයක් වනු ඇත.

මුදල් හුවමාරු ගිවිසුම් හරහා ලැබෙන්නේ ඉන්දියානු රුපියල්ද එසේ නැත්නම් ඩොලර්ද යන්න නිශ්චිතව සඳහන් වී නැත. බොහෝ විට මෙසේ ලැබෙන්නේ ඉන්දියානු රුපියල් විය හැකිය. ඒ අනුව, එම මුදල් යොදා ගත හැකි වනු ඇත්තේද ඉන්දියාවෙන් භාණ්ඩ ආනයනය කිරීමට හා ඉන්දියාවට ගෙවිය යුතු ණය ගෙවීමට පමණි. අවසාන වශයෙන් මේ ඉන්දීය සහන පැකේජය හරහා ලැබෙන එක් සතයක් හෝ මුදල් ලෙස ලංකාවට නොලැබීමට ඉඩ තිබේ. 

චීනය විසින් මීට කලින්ම මුදල් හුවමාරු ගිවිසුමක් යටතේ ලංකාවට ඩොලර් බිලියන 1.5කට පමණ සමාන යුවාන් ප්‍රමාණයක් ලබා දී ඇතත්, ඒ මුදල්ද මුදල් ලෙස ලංකාවට නොලැබෙන ණය පහසුකමක් පමණි. අදාළ මුදල් ප්‍රයෝජනයට ගත හැක්කේ චීනයෙන් භාණ්ඩ ආනයනය කිරීමට හා චීන ණය ගෙවීමට පමණි. දැන් ඉන්දියාව විසින් ලබා දී තිබෙන්නේද එවැනිම විකල්පයකි.

කෙසේ වුවද, මෙයින් අදහස් වන්නේ මේ සහන පැකේජ වලින් ලංකාවට ප්‍රයෝජනයක් නැති බව නොවේ. 

සංක්ෂිප්ත කිවහොත්, ලංකාවට වෙළඳ ගිණුම හරහා ඩොලර් ලැබෙන්නේ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයෙන් හා යුරෝපයෙනි. ඉන්දියාව හා චීනය විසින් පසුගිය කාලය තුළම කළේ අපනයන හරහා එසේ ලංකාවට බටහිර රටවලින් ලැබෙන ඩොලර් ප්‍රමාණය එකතු කර ගැනීමයි. චීන මුදල් හුවමාරු ගිවිසුම හා යෝජිත ඉන්දීය සහන පැකේජය නිසා තාවකාලිකව ඉන්දියාව හා චීනය විසින් ලංකාවට බටහිරින් ලැබෙන ඩොලර් එකතු කර ගැනීම නවතිනු ඇත. එහිදී බටහිර රටවලින් හා ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ලෙස මැද පෙරදිගින් ලැබෙන ඩොලර් වලින් යම් ප්‍රමාණයක් ශ්‍රී ලංකා රජයේ ණය ආපසු ගෙවීම සඳහා රට තුළ ඉතිරි වනු ඇත. මෙය ප්‍රශ්නයට තාවකාලික විසඳුමකි. 

සියල්ල මාධ්‍ය වාර්තා වල සඳහන් පරිදි සිදු වුවහොත්, මේ හරහා ජූලි මාසයේ ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කරය පියවීමේ ප්‍රශ්නය විසඳෙනු ඇති අතර, ඇතැම් විට ලබන වසර අවසානය දක්වාම ගෙවුම් ශේෂ හිඟය කළමනාකරණය කර ගන්නට ඉඩ ලැබෙනු ඇත. එහෙත්, එපමණකින් මේ ප්‍රශ්නය විසඳෙන්නේ නැත.

ආකෘතිමය ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නයක් පවතින තාක් එම ශේෂය විදේශ ණය වලින් පියවන්නට සිදු වන නිසා මේ අයුරින් වරකට ලැබෙන සහන පැකේජයකින් සිදු වන්නේ තාවකාලිකව ප්‍රශ්නය කල් දමාගෙන හුස්මක් ගන්නට ඉඩක් ලැබීම පමණි. යම් ආකාරයකින් ඉදිරි වසර කළමණාකරනය කර ගත්තද, එතැනින් ඔබ්බට ඉදිරියට යන්නටනම් කොහෙන් හෝ දිගින් දිගටම මේ ආකාරයේ සහන පැකේජ ලැබිය යුතුය. එහෙත්, එවැන්නක් සිදු වීමේ ඉඩක් නැතුවාක් මෙන්ම ඉතා ඉක්මණින් මෙසේ අලුතෙන් ලබා ගන්නා ණයද ගෙවා දමන්නට සිදු වනු ඇත. එතරම් ඉක්මණින් මැතිවරණයක් නොපැමිණෙන බැවින් ප්‍රශ්නය තවදුරටත් මේ ආණ්ඩුවේම ප්‍රශ්නයක්ව පවතිනු ඇත.

ඉහත සන්දර්භය තුළ, ඉන්දීය සහන පැකේජය ලැබුණේ වුවද, එයින් පවතින තත්ත්වය බරපතල ලෙස වෙනස් නොවනු ඇත. මේ අලුත් තත්ත්වය යටතේ වුවද, මේ ආණ්ඩුවට ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යන්නට සිදුවීම ආසන්න අනිවාර්යතාවයකි.

ආණ්ඩුව අයිඑම්එෆ් යයිද?

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලට යනවාද නැද්ද කියා තීරණය කරන්න කැබිනට් මණ්ඩලය අද රැස් වන බව කියනවා. එය එසේනම් මේ වෙද්දී මේ සාකච්ඡාව සිදු වී තියෙන්න පුළුවන්. ලිපිය පළ වන විට තීරණය අරගෙන තියෙන්න පුළුවන්. මා මේ ලිපිය ලියන්නේ එවැනි තීරණයක් ගැන නොදැන.

ලංකාව දරුණු ආර්ථික අර්බුදයකට මුහුණ පා තිබෙන බව මේ වෙද්දී හැමෝම වගේ එකඟ වන, ඇහැට පෙනෙන්න තියෙන දෙයක්. ලංකාවට දරුණු ආර්ථික අර්බුදයකට මුහුණ පාන්න වෙනවා කියන එක තව දුරටත් අනාවැකියක් නෙමෙයි. මෙතැනින් එහාට ප්‍රශ්නයේ ස්වභාවය වෙනස් වනු ඇත්තේ කොයි ආකාරයකටද?

වහා විසඳිය යුතු, කෙටිකාලීන ප්‍රශ්නය ඩොලර් හිඟයයි. ඒ ප්‍රශ්නය පසුපස දිගුකාලීන ප්‍රශ්න ගණනාවක් තිබෙනවා. ඒ ප්‍රශ්න නිදහස ලැබූ දා සිට හා යම් තරමකට ඊටත් පෙර සිට, ඇතැම් විට සර්වජන ඡන්දබලය ලැබූ කාලයේ සිට, ලංකාවේ ක්‍රියාත්මක වූ සමාජවාදී ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති නිසා ඇති වූ ප්‍රශ්න. එහෙත්, වත්මන් ඩොලර් හිඟයට මුල් වී ඇති ප්‍රශ්නය උතුරේ සිවිල් යුද්ධය අවසන් වූ පසු ඇති වූ ප්‍රශ්නයක්. ප්‍රශ්නයේ මුල් පිළිබඳව විස්තරාත්මක තොරතුරු තවදුරටත් ලියන්න පුළුවන්. එය පසුවට තබමු.

ප්‍රශ්නයක මුල් ගැන කතා කළ යුත්තේ ප්‍රශ්නය විසඳීම සඳහා මුලින්ම ප්‍රශ්නය නිසියාකාරව හඳුනා ගෙන ප්‍රශ්නයේ මුල් ගලවා දැමිය යුතු නිසා මිසක් කාවවත් විවේචනය කරන්න නෙමෙයි. කෙටිකාලීන ප්‍රශ්නය විසඳීම සඳහා අප යෝජනා කිසිවක් ඉදිරිපත් කරන්නේ නැහැ. එයට පළමු හේතුව ඒ සඳහා වෙනත් අය යෝජනා කර නැති අළුත් යෝජනා කිසිවක් අපට නැති වීමයි. දෙවන හේතුව මේ කෙටිකාලීන ප්‍රශ්නය ඉදිරි වසර තුළ කවර ආකාරයෙන් හෝ විසඳෙන ප්‍රශ්නයක් වීමයි. වෙළඳපොළ බලවේග විසින් එය සිදු කරනු ලැබීම තවදුරටත් වැළැක්විය හැකි දෙයක් නෙමෙයි.

කෙටිකාලීන ප්‍රශ්නය මොන විදිහකින් විසඳුනත් දිගුකාලීන ප්‍රශ්න ඉතිරි වෙනවා. දිගුකාලීන ප්‍රශ්න ඉතිරිව තිබෙන තුරු, දැනට මොන විදිහකින් හෝ විසඳා ගත්තත්, කෙටිකාලීන ප්‍රශ්නය නැවතත් වසර කිහිපයකින් මතු වීම වැළැක්විය නොහැකියි. කෙටිකාලීන ප්‍රශ්නය විසඳාගන්න මේ වෙද්දී රටේ හැමෝටම වගේ උවමනාවක් තිබුණත්, දිගුකාලීන ප්‍රශ්න විසඳාගන්න එවැනි උනන්දුවක් තවමත් නැහැ. දිගුකාලීන ප්‍රශ්න පිළිබඳව තවමත් බොහෝ දෙනෙකුට අවබෝධයක්ද නැහැ. මේ අවබෝධය බොහෝ දෙනෙකුට ලැබෙනු ඇත්තේ මීට වඩා විශාල විනාශයකින් පසු වෙන්න පුළුවන්.

කෙටිකාලීන ප්‍රශ්න වලට විසඳුම් ගැන කතා කරන එකේ තේරුමක් නැතත්, දිගුකාලීන ප්‍රශ්න වලට තිබෙන විසඳුම් ගැන කතා කරන්න පටන් ගන්න මේ හොඳම අවස්ථාව කියා අප සිතනවා. ඒ වැඩේ අපි ඉදිරි වසර තුන තුළ කරමු. එසේ කර, දැනට පෙනෙන තෙක් මානයකවත් නැති ලංකාවට අවශ්‍ය දේශපාලන විකල්පය අනාගතයේදීවත් හැදෙයිද කියා බලා සිටිමු. 

හැබැයි ඊට කලින් ලංකාවට ක්ෂණිකව විසඳාගත යුතු කෙටිකාලීන ප්‍රශ්නයක් තිබෙනවා. මෙයට දැනට ඉදිරිපත්ව තිබෙන්නේ විසඳුම් දෙකක් පමණයි. පළමුවැන්න, හැකි ඉක්මණින් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යාම සහ ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම.

එජාප නායක රනිල් වික්‍රමසිංහ මුල සිටම මේ අදහස වෙනුවෙන් පෙනී සිටියා. සජබයේ හර්ෂ ද සිල්වා වැනි අය දකින විසඳුමත් මෙයයි. සජබ නිල ස්ථාවරයද මෙවැන්නක් විය හැකියි. දේශපාලන පක්ෂයකට සෘජු සම්බන්ධයක් නැති ආර්ථික විද්‍යාඥයින් ගණනාවක්ද මේ අදහස දරනවා. දිගුකාලීනව ලංකාවේ ආර්ථිකය මෙහෙයවීම පිළිබඳ ජවිපෙ හා එජාප උපාය මාර්ගයන් අහසට පොළොව මෙන් දුරස්ථ වුවත්, කෙටිකාලීනව පවතින ඩොලර් ප්‍රශ්නය විසඳා ගැනීම පිණිස ජවිපෙ දකින විසඳුමද එජාප විසඳුමෙන් වෙනස් බවක් පෙනෙන්නේ නැහැ. ආණ්ඩුවේ ඇතැම් පාර්ශ්වයන්ද මේ වන විට ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යාම තිබෙන එකම විසඳුම බව පිළිගන්නා තැනකට තල්ලු වී තිබෙනවා. ආණ්ඩු බලය එජාප හෝ සජබ සතුව තිබුණානම් මීට බොහෝ කලින් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යා හැකිව තිබුණා. එසේ වුනානම් අද තිබෙන ඩොලර් ප්‍රශ්නය මේ තරම් දරුණු මට්ටමකට ඔඩු දුවන්නේ නැහැ.

කෙටිකාලීන ප්‍රශ්නයට අප සතුව වෙනත් විසඳුමක් නැති බව අප කලින්ම කිවුවා. ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යාමට විකල්පව ඉදිරිපත්ව තිබුණු දෙවන යෝජනාව ආණ්ඩුවේ දේශීය (homegrown) විසඳුමයි. මේ විකල්පය වෙනුවෙන් දැඩි ලෙස පෙනී සිටියේත්, ඒ අනුව ලංකාවේ ආර්ථිකය මෙහෙයවමින් ඉන්නේත් මහ බැංකු අධිපති අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල්. ඔහුට ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත නොයාම සඳහා හේතු ගණනාවක් තිබෙනවා. පළමු හේතුව ලංකාවේ ආර්ථිකයේ ප්‍රශ්නය දොස්තර කෙනෙකුගෙන් බෙහෙත් ගත යුතු නැති, කොත්තමල්ලි බී සනීප කරගත හැකි, පොඩි හෙම්බිරිස්සාවක් පමණක් වීමයි. දෙවන හේතු වන්නේ දොස්තර බෙහෙත් වල අතුරු ආබාධයි.

තමන්ගේ කොත්තමල්ලි විසඳුම පසුගිය ඔක්තෝබර් මාසය ආරම්භයේදී අධිපති කබ්රාල් විසින් රටට හා ලෝකයට ඉදිරිපත් කළා. වැඩි දෙනෙකු එතරම් බරපතල සේ නොසැලකූ මේ සැලසුමේ තිබුණු දේවල් මා පෙර ලිපියකින් විස්තර කළා.

"කබ්රාල්ගේ මාස හයේ මාර්ග සිතියම කුමක්ද? 

ඉතා කෙටියෙන් කිවුවොත්, කබ්රාල් විසින් කරන්න යන්නේ ඩොලරයේ අගය රුපියල් 199-203 අතර පවත්වා ගනිමින් ඒ සඳහා අවශ්‍ය ඩොලර් කෙසේ හෝ හොයා ගැනීමයි. වැල් වටාරම් ඉවත් කර මාර්ග සිතියමේ අදාළ කරුණු පමණක් ගත්තොත්, විණිමය අනුපාතය මේ මට්ටමේ පවත්වා ගැනීම සඳහා ඩොලර් හොයා ගන්න යන්නේ කොහොමද? 

- රජයක් විසින් රජයකට දෙන (G2G) ණය ලෙස කෙටිකාලීනව ඩොලර් බිලියනයක් (ඉදිරි මාස තුන ඇතුළත මිලියන 500ක්) ලබා ගැනීම.

- රාජ්‍ය දේපොළ විකිණීමෙන් ඩොලර් බිලියනයක් ලබා ගැනීම. 

- බදු සමා පනතේ උදවුවෙන් ඩොලර් මිලියන 100ක් හොයා ගැනීම.

- කෙටිකාලීන විණිමය හුවමාරු ගිවිසුම් හරහා ඩොලර් බිලියන 1.5ක් ලබා ගැනීම 

- රට තුළට රැගෙන විත් නැති අපනයන ආදායම් ඩොලර් බිලියන 1.8ක් (මාසයකට ඩොලර් මිලියන 300 බැගින්) රටට ගෙන්වා ගැනීම.

- ඩොලර් බිලියනයක සෘජු විදේශ ආයෝජන ගෙන්වා ගැනීම.

- ඩොලර් මිලියන 300ක පමණ සංවර්ධන බැඳුම්කර විදේශිකයන්ට විකිණීම. 

- බැංකු/ මූල්‍ය ආයතන විසින් ඩොලර් බිලියන 1.5ක විදේශ ණය ලබා ගැනීම.

දැන් මේ ටික එකතු කළොත් සාරාංශයක් ලෙස ඩොලර් හොයා ගන්න යන්නේ ඩොලර් බිලියන 4.3ක ණය ලබා ගැනීම, ඩොලර් බිලියන 1.1ක විදේශ ආයෝජන ගෙන්වා ගැනීම හා ආපසු නොයන ඩොලර් බිලියන 2.8ක් රට තුළට ගෙන්වා ගැනීම ලෙසයි. එකතුව ඩොලර් බිලියන 8.2ක් පමණ වෙනවා. 

ඉදිරි මාස හයක කාලය තුළ ඔය විදිහට ඩොලර් බිලියන 8.2ක් හොයා ගන්න පුලුවන්නම් එම කාලය තුළ ගෙවිය යුතු ණය ගෙවා, අපනයන වෙනුවෙන්ද අවශ්‍ය පමණ ඩොලර් වැය කර, සංචිතද නැවත ඉහළ නංවා ගන්න පුළුවන්. එවැනි ඩොලර් ප්‍රමාණයක් ලැබේනම් ඩොලරයේ මිල ස්ථාවරව තියා ගන්න බැරිකමක් නැහැ.

මේ ඇස්තමේන්තු කිසිසේත්ම ප්‍රායෝගික නැහැ. එහෙත් ඉලක්ක සේ සැලකුවොත් නරක නැහැ. දැන් අපට තියෙන්නේ ඉදිරි මාස හය තුළ අධිපති කබ්රාල්ගේ කාර්ය සාධනය දෙස බලා ඉන්නයි."

දැන් මේ සැලසුම ඉදිරිපත් කරලා මාස දෙකහමාරක් ගත වෙලා. එම කාලය තුළ අධිපති කබ්රාල්ගේ කාර්ය සාධනය කොහොමද? 

රටට විශාල හානියක් කරමින් ඩොලරයේ අගය රුපියල් 199-203 අතර පවත්වා ගැනීමට විශාල උත්සාහයක් දැරුවත් මේ වෙද්දී එය කර ගන්න බැරුව ඩොලරය රුපියල් 210 බැගින් මාරු කරන්න ඉඩ දෙන්න වෙලා. නමුත් ඒ ගාණට වුනත් ඩොලර් මාරු කරන්න කවුරුවත් කැමති නැහැ. කොත්තමල්ලි විසඳුමේ විදිහට බිලියන ගාණක් ඩොලර් හොයා ගන්න එක කොහොම වෙතත්, තමන්ට අවශ්‍ය මට්ටමේ විණිමය අනුපාතය නඩත්තු කරන්න මේ වෙද්දී තිබුණු සොච්චම් සංචිත වලිනුත් සෑහෙන කොටසක් විකුණලා. 

කොත්තමල්ලි විසඳුම කියා කිවුවේ කබ්රාල් මේ වචනය යොදාගත් නිසා මිසක් කොත්තමල්ලි බොන අයට කරන අපහාසයක් විදිහට නෙමෙයි. කොත්තමල්ලි කියන්නේ කෝකටත් තෛලයක් නොවන බව කොත්තමල්ලි බොන දන්නවා. ලංකාවට හැදිලා තියෙන ලෙඩේ කොත්තමල්ලි බීලා සනීප කළ හැකි පොඩි හෙම්බිරිස්සාවක් නෙමෙයි.

කබ්රාල් අධිපති ධුරය භාර ගත්තේ සැප්තැම්බර් මැද. සැප්තැම්බර් මාසය පටන් ගනිද්දීත් මහ බැංකුවේ ඩොලර් මිලියන 3,550ක සංචිත ප්‍රමාණයක් තිබුණා. නොවැම්බර් අවසාන වෙද්දී මේ සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 1,587 දක්වා පහත වැටිලා. කබ්රාල්ගේ කොත්තමල්ලි විසඳුමේ සාර්ථකත්වය මේ ගණන් දිහා බැලූ විටම පැහැදිලි වෙනවා.

කෙසේ වුවත්, ඔහුගේ පැත්තෙනුත් ප්‍රශ්නය දිහා බලමු. කබ්රාල් ඉදිරිපත් කළේ සයමාසික වැඩපිළිවෙලක්. ඒ වගේම, වැඩපිළිවෙළ ආරම්භයේදී යම් තරමකින් සංචිත අඩු වෙන බවත් ඔහු කිවුවා. ඒ නිසා තවත් මාස තුනකින් සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන හත අටක් වෙයි කියලා අපිට හිතන්න බැරිද? කබ්රාල් ඉදිරි මාස තුනේදී වැඩ පෙන්නයිද?

පළමුව, මේ වැඩපිළිවෙළ ප්‍රායෝගික නැති වැඩ පිළිවෙලක් බව මුලදීම බොහෝ දෙනෙකුට පැහැදිලිව පෙනෙන්න තිබුණා. ඒ හැමෝටම වැරදිලා කබ්රාල්ගේ ඇස්තමේන්තු නිවැරදි වෙන්නනම්, එහෙම වෙන බව මුල සිටම පෙනී යා යුතුයි. නමුත් පේන්නේ අනෙක් බොහෝ දෙනෙක් දුටු දෙය මිසක් කබ්රාල් දුටු දෙය නෙමෙයි. ඉතිරි මාස තුනේ මෙතෙක් සිදු නොවුණු අමුතු මැජික් එකක් වෙයි කියා හිතන්න බැහැ. කබ්රාල් මේ ඇස්තමේන්තු හා සැලසුම ඉදිරිපත් කළේ තනි පුද්ගලයෙක් ලෙස නොවන නිසා ආර්ථිකය වල පල්ලට දැමීමේ අපකීර්තිය සමස්ත මහ බැංකුවටම බාර ගන්න වෙනවා.

කබ්රාල් ඇතුළු ආණ්ඩුවට ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල මේ තරම් අසාත්මික වුනේ ඇයි? 

බන්දුල ගුණවර්ධන විසින් කියා ඇති පරිදි ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත ගියොත් ආණ්ඩුවට අයවැය පරතරය සියයට 5ට වඩා අඩු කිරීමට හා ඒ වෙනුවෙන් සේවක වැටුප් මෙන්ම විශ්‍රාම වැටුප් ප්‍රදානය කිරීම පවා සීමා කිරීමටත්, ගෑස් මිල ඉහළ දැමීමටත් සිදු වෙනවා. ඩොලරය පාවෙන්නට ඉඩ දිය යුතු වෙනවා. කබ්රාල් විසින්ද මෙවැනි ලැයිස්තුවක් ඉදිරිපත් කර තිබුණා.

කලින් විස්තර කර ඇති පරිදි, ණය ලබා දීමේදී ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විසින් කොන්දේසි පනවන්නේ නැහැ. එහෙත් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සමුපකාර සංගමයක් වැනි තැනක්. ඔවුන් සාමාජික රාජ්‍යයන්ට ණය ලෙස ලබා දෙන්නේ ලංකාව ඇතුළු සාමාජික රාජ්‍යයයන්ගේම මුදල්. එම මුදල් ආපසු ලැබෙන බවට ඔවුන් වග බලාගත යුතු වෙනවා. ඒ නිසා, ණය ලබා ගන්නා රටට තමන් රටේ තත්ත්වය යහපත් කරගෙන ණය ආපසු ගෙවන ආකාරය අරමුදලට කියන්න වෙනවා.

ඉහත ප්‍රකාශ අනුව පැහැදිලි වන්නේ රටේ ආර්ථික තත්ත්වය ණය ආපසු ගෙවිය හැකි මට්ටමකට වැඩි දියුණු කර ගැනීම සඳහා අයවැය පරතරය අඩු කර ගැනීම හා ඩොලරය පාවෙන්නට ඉඩ දීම වැනි දේ කරන්නම වෙන බව බන්ධුල ගුණවර්ධන, කබ්රාල් වැනි අයද විශ්වාස කරන බවයි. වෙනත් විසඳුමක් ඇත්නම් ඔවුන්ට ඒ විසඳුම ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලට ඉදිරිපත් කිරීමට හැකි විය යුතුයි. අනෙක් අතින් එයින් අදහස් වන්නේ කබ්රාල්ගේ කොත්තමල්ලි විසඳුම යම් හෙයකින් විසඳුනත්, එය තවත් ණය ගන්නා සැලසුමක් මිසක් එසේ ගත් ණය ආපසු ගෙවිය හැකි ආකාරයේ සැලසුමක් නොවන බවයි. 

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යාම මෙයින් වෙනස් වන්නේ එයද තවත් ණය ගන්නා සැලසුමක් වුවත් එසේ ගත් ණය ආපසු ගෙවිය හැකි ආකාරයේ සැලසුමක්ද එයට අඩංගු වීම යන කරුණ මතයි. එහෙත්, එවැනි සැලසුමකින් වුවද ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලෙන් අලුතෙන් ගන්නා ණය ආපසු ගෙවන ආකාරය මිස ලංකාව කාලයක් තිස්සේ ගොඩ ගසා ගෙන සිටින දැවැන්ත ණය කන්දෙන් නිදහස් වීමේ සැලසුමක් අඩංගු නොවන නිසා නැවතත් වසර කිහිපයකින් පසුව ප්‍රශ්නයේ මුලට එන එක වලක්වන්න බැහැ.

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යාම ගැන ආණ්ඩුව මේ වෙද්දී සලකා බලමින් ඉන්නේ ඇයි?

මෙයට ආසන්න හේතුව මේ වන විට ලංකාවේ නිල සංචිත, රත්රන් ආදියද ඇතුළුව, ඩොලර් බිලියන 1.5 පමණ දක්වා පහත වැටී තිබීමයි. මේ තත්ත්වය යටතේ වුවද ජනවාරි මාසයේ පියවිය යුතු ඩොලර් මිලියන 500ක ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කරය පියවිය හැකි වුවත්, ජූනි මාසයේ පියවිය යුතු ඩොලර් බිලියනයක ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කරය පියවීමේ හැකියාවක් නැහැ. කබ්රාල්ගේ කොත්තමල්ලි වැඩසටහන වැඩ නොකරන බවත් ඉතා පැහැදිලියි. මේ තත්ත්වය යටතේ, දැන් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත ගියත්, අදාල කටයුතු අවසන් වීමට මාස හයකට වඩා වැඩි කාලයක් යා හැකි නිසා, වසර මැද ගෙවිය යුතු ඩොලර් බිලියන ගෙවිය නොහැකි වීමට ඉඩ තිබෙනවා.

ආණ්ඩුව අද ගන්නා තීරණය කුමක් වෙයිද?

මෙය තීරණය වන්නේ ආණ්ඩුවේ තක්සේරුව අනුව ජූලි මාසයේදී ඩොලර් බිලියනයක් ගෙවීමට රජයට තිබෙන හැකියාව මතයි. යම් හෙයකින් තව දුරටත් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත නොයා සිටීමේ මතය තුළම ආණ්ඩුව රැඳී සිටියහොත් එයින් අදහස් වන්නේ වසර මැදදී මෙම බැඳුම්කරය පියවීම සඳහා ඩොලර් හොයා ගත හැකි වනු ඇති බවට ආණ්ඩුවට දැඩි විශ්වාසයක් ඇති බවයි. එසේ නොවී, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යාමට ආණ්ඩුව අද තීරණය කළහොත් එයින් අදහස් වන්නේ ආණ්ඩුවේ බහුතර මතය අනුවම ණය පැහැර හරින්නට සිදුවන තැනට ලංකාවේ රජය වැටී තිබෙන බවයි.

තව දුරටත් කොත්තමල්ලි විසඳුම තුළම රැඳී සිටින්නට ආණ්ඩුව තීරණය කළා කියා අපි හිතමු. එම විසඳුම තුළ වුවද, කීයටවත් ණය පැහැර හරින තැනකට වැටෙන්නට ආණ්ඩුවට අවශ්‍ය නැහැ. එවැනි තත්ත්වයක් ඇත්නම් ආණ්ඩුව අනිවාර්යයෙන්ම ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යනවා. දැන් තිබෙන තත්ත්වය අනුව ජනවාරියේදී ස්වෛරීත්වය බැඳුම්කරය පියවීමට අනිවාර්යයෙන්ම ඩොලර් මිලියන 500ක් යන නිසා නිල සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියනයක් දක්වා පහත වැටෙනවා. ද්‍රවශීල විදේශ වත්කම් ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 600ක් පමණ දක්වා පහත වැටෙනවා. ඊට අමතරව, විණිමය අනුපාතය පවතින මට්ටමේ නඩත්තු කරමින් අත්‍යවශ්‍ය ආනයන සිදු කිරීම සඳහා දෙසැම්බර් හා ජනවාරි දෙමස තුළ තවත් ඩොලර් මිලියන 500-600 පමණ ප්‍රමාණයක් වැය විය හැකි නිසා වසර මැද දක්වා ඇද ගන්න එක කළ නොහැකි තරම් අසීරු දෙයක්.

ඉන්දියාවෙන් ලොකු ඩොලර් ප්‍රමාණයක් ලැබුනා කියා හිතමු. කොහොමටත් ඉන්දියාවෙන් ආනයනය කරන භාණ්ඩ වෙනුවෙනුත්, ඉන්දියාවට ගෙවිය යුතු ණය ගෙවන්නත් මේ මුදල් යොදා ගන්න පුළුවන්. චීනයෙන් දැනටමත් ලැබී තිබෙන ණය මුදල චීන ආනයන හා චීන ණය වෙනුවෙන් තව දුරටත් වැය කළ හැකියි. එසේ කළත් වසර මැද ඩොලර් බිලියනයක් ආපසු ගෙවන එක අසීරු ඉලක්කයක්. ඒ නිසා, මහ බැංකුවට ඊට පෙර අනිවාර්යයෙන්ම විනිමය අනුපාතය අවප්‍රමාණය කරන්න වෙනවා. ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත නොගියා කියා මේ තත්ත්වය වෙනස් වෙන්නේ නැහැ.

ආණ්ඩුවේ වියදම් සීමා කර අයවැය හිඟය අඩු කර ගැනීමේ අවශ්‍යතාවය ගැන ආණ්ඩුව දැනටමත් කියා අවසන්. ඒ වගේම, ලබන වසරේ රාජ්‍ය සේවකයින් අලුතෙන් බඳවා නොගන්නා බවත් කියා තිබෙනවා. ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත නොගියත්, එම අරමුදල විසින් දමන කොන්දේසි සේ ආණ්ඩුවට සම්බන්ධ අය විසින් හඳුන්වන ක්‍රියාකාරකම් කරන්න මේ ආණ්ඩුවට කොහොමටත් සිදු වෙනවා.

විනිමය අනුපාතය අවප්‍රමාණය කිරීම ගැන පමණක් අපි බලමු. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස අනිවාර්යයෙන්ම ආනයනික භාණ්ඩ වල මිල ඉහළ යනවා. උද්ධමනය වැඩි වෙනවා. රජයේ විදේශ ණය වල රුපියල් වටිනාකම වැඩි වී අයවැය හිඟය ඉහළ යනවා. එය පියවීමට එක්කෝ තවතවත් සල්ලි අච්චු ගහන්න වෙනවා. නැත්නම් පොලී අනුපාතික විශාල ලෙස වැඩි වෙන්න ඉඩ දෙන්න වෙනවා. පොලී අනුපාතික විශාල ලෙස වැඩි වන විට ඒ හේතුවෙන්ද ආණ්ඩුවේ වියදම් වැඩි වී අයවැය හිඟය ඉහළ යනවා. සහන කපා බදු වැඩි කරන්න වෙනවා. ආණ්ඩුවේ කිසියම් ජනප්‍රියත්වයක් තවදුරටත් ඇත්නම් එයද පහළ වැටෙනවා. ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත නොගියා කියා මේ දේවල් වලක්වා ගන්න බැහැ.

විපක්ෂයේ පක්ෂ බලා ඉන්නේ මේ ටික වෙන තුරුයි. ආණ්ඩුවේ ජනප්‍රියත්වය අඩු වෙද්දී විපක්ෂයට බලය ලැබෙනු ඇතැයි සජබ සිතනවා. ජවිපෙටද එවැනි යම් බලාපොරොත්තුවක් තිබෙනවා. යම් හෙයකින් ආණ්ඩුව මේ මොහොතේ වැටී විපක්ෂයේ පක්ෂයක් බලයට ආවොත් ඔවුන්ට තිබෙන එකම විකල්ප විසඳුම ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යාම හා එම අරමුදල වෙත යාමේ උදවුවෙන් ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමයි. ඔවුන් සතු වෙනත් විකල්පයක් නැහැ. ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යාම තුළ ඉහත අහිතකර තත්ත්වයන් වැළකෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, ප්‍රශ්නය කවර ආකාරයකින් හෝ විසඳෙන තුරු ආණ්ඩු බලය ගන්න විපක්ෂයට ඇත්තටම අවශ්‍ය නැහැ.

කෙසේ වුවත්, මේ දේවල් වෙන්නේ ආණ්ඩුව මාරු වුනොත් පමණයි. ඒ වගේම, ආණ්ඩු මාරුවක් වීම පරිකල්පනීය අදහසක් පමණයි. අරමුදල් විකල්පය හෝ කොත්තමල්ලි විකල්පය යන දෙකෙන් කොයි එක තෝරා ගත්තත් ඇති වන ප්‍රශ්න වලට මුහුණ දෙන්න වෙන්නේ මේ ආණ්ඩුවටයි.

මට පෙනෙන විදිහට ආණ්ඩුව විසින් කරන්නේ සියුම් දේශපාලන ක්‍රීඩාවක්. ආණ්ඩුව විසින් හිතාමතාම ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යාම ප්‍රතික්ෂේප කරමින් එහි අහිතකර විපාක ගැන ජනතාව දැනුවත් කරමින් සිටිනවා. විපක්ෂය, විශේෂයෙන්ම එජාප සහ සජබ, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යන මෙන් ආණ්ඩුවට බල කරමින් සිටිනවා. මේ තත්ත්වය තුළ කොයි වෙලාවක හෝ ආණ්ඩුව ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යාමෙන් පසු විපක්ෂයට තව දුරටත් ආණ්ඩුවට චෝදනා කරන්න ඉඩක් ඉතිරි වන්නේ නැහැ. ඉන් පසුව, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල පිට තබා ආණ්ඩුවට අර "නරක දේවල්" සියල්ල පහසුවෙන් කළ හැකියි. කෝවිඩ් පාලනයේ සිට රසායනික පොහොර තහනම දක්වා බොහෝ අවස්ථා වලදී ආණ්ඩුව අනුගමනය කළේ මේ එකම උපක්‍රමයයි.

විසඳුම් නැද්ද?

මා පෙර ලිපියක සඳහන් කළ පරිදි, ලංකාවේ විසඳුම් සෙවිය යුතු ප්‍රශ්නයක් තිබෙන බව මේ වෙද්දී දේශපාලන පක්ෂ භේදයකින් තොරව බහුතරයකගේ පොදු පිළිගැනීම වී තිබෙනවා. ප්‍රශ්නයට විසඳුම් සෙවීම සඳහා විවිධ කණ්ඩායම් විසින් උත්සාහ දරමින් සිටිනවා. එකිනෙකට වෙනස් දේශපාලන ධාරා තුනකට යම් මට්ටමකින් සම්බන්ධ පිරිස් විසින් අපේ පෞද්ගලික මිතුරන් හරහා හා වෙනත් ක්‍රමවලින් අපගේ අදහස්ද විමසා තිබෙනවා. බල දේශපාලනයට සෘජුව සම්බන්ධයක් නැති පුළුල් කණ්ඩායමක් විසින්ද එලෙසින්ම අපගේ අදහස් විමසා තිබෙනවා. ඒ නිසා, කවර හෝ දේශපාලන කණ්ඩායමක පරිධියේ සිට තමන්ගේ ස්වාමියන් වෙනුවෙන් මෙහි ප්‍රතිචාර දමන බලු කුක්කන් නොසලකා හැර "විසඳුම්" ගැනද කතා කිරීමට මේ යෝග්‍ය කාලයකැයි මා සිතනවා.

මේ වියුණුව පටන් ගෙන දැනට වසර පහමාරක් වෙනවා. ලියන්න පටන් ගෙන මාස හයක් පමණ යද්දී අප ලියන දේවල් සැලකිය යුතු පිරිසකගේ අවධානයට ලක් වුනා. ඉන් පසුව අඩු වශයෙන් වසර පහක් තිස්සේ අප විසින් ලංකාවේ ආර්ථිකය ගැන කතා කර තිබෙනවා. එම කාලය තුළ අප විසින් පෙන්වා දුන් ලංකාවේ ආර්ථිකයේ ප්‍රශ්න මේ වෙද්දී ඇස් පනාපිට පේන්න තියෙනවා. හැමදාම කොටි එනවා කිවුවත් ඔය කොටියා තාම ආවේ නැහැ කියා අවසන් මොහොත දක්වාම අපව සමච්චලයට ලක් කරමින් සිටි අය ඉදිරිපිට මේ වෙද්දී කොටියා හිටගෙන සිටිනවා. 

ලංකාවේ ප්‍රශ්නය රටේ බොහෝ දෙනෙකුට අවබෝධ කර ගැනීමට උදවු කිරීම සඳහා අප විසින් කාලයක් තිස්සේ ගත් වෑයම සාර්ථක වී තිබීම පිළිබඳව අපට තිබෙන්නේ නිහතමානී සතුටක්. ඇත්තටම අප විසින් කළේ මේ වැඩේට සොච්චම් දායකත්වයක් ලබා දෙන එක පමණයි. අප වැනි හාල් කෑලි විසින් කියූ දේවල්ම වැඩි පිරිසකට උස් හඬින් කී වෙනත් බොහෝ අය සිටියා. දැනටත් ඉන්නවා.

පසුගිය කාලය පුරා අප විසින් ප්‍රශ්න ගැන කතා කළ තරමට විසඳුම් ගැන කතා කර නැහැ. එය හිතාමතාම කළ දෙයක්. විසඳුම් ගැන කතා කළ හැක්කේ ප්‍රශ්න ගැන පුළුල් එකඟතාවක් ඇති පසුබිමක පමණයි. එහෙත්, විසඳුම් ගැන කවුරු හෝ සෘජුව ප්‍රශ්න කළ අවස්ථා වලදී අප විසඳුම් ගැනද කතා කර තිබෙනවා. 

ලංකාවේ ප්‍රශ්න වලට විසඳුම් තිබුණත් ඒවා වියුණු ලිපියක් හරහා කෙටියෙන් ඉදිරිපත් කළ හැකි තරම් සරල නැහැ. දැන් පටන් ගත්තොත් ඉදිරි වසර තුනක පමණ කාලය තුළ බොහෝ දේවල් සටහන් කර තබන්න පුළුවන් වෙයි. විසඳුම් ගැන කතා කිරීමට යෝග්‍යම කාලය සේ මා දකින්නේද මේ කාල වකවානුවයි. බොහෝ දෙනෙක් මේ වෙද්දී ප්‍රශ්න පිළිබඳව වටහාගෙන තිබෙන නිසා තවදුරටත් දිගින් දිගටම ප්‍රශ්න ගැනම පමණක් කතා කරන එකේ තේරුමක් නැහැ.

විසඳුම් හොයන අයගෙන් බොහෝ දෙනෙක්ද හොයන්නේ මේ මොහොතේ ලංකාව මුහුණ දෙන ප්‍රශ්නයට විසඳුම්. එසේ මේ මොහොතේ තිබෙන ප්‍රශ්නයට විසඳුම් හොයන බොහෝ අය "ආතල් එකට" සංවාද කිරීමට එකතු වන අය මිසක් ප්‍රශ්නයට විසඳුම් සෙවීමේ වගකීම දරන හෝ පැත්තක සිටියත් එම වගකීම තමන්ගේ කරගෙන සිටින අය නෙමෙයි. මේ මොහොතේ තිබෙන ප්‍රශ්නය යම් ආකාරකින් විසඳෙයි. එයට විසඳුම් අප විසින් යෝජනා කරන එකේ තේරුමක් නැහැ. විසඳුම් අවශ්‍ය වන්නේ ඉන් පසුවද ඉතිරි වන දිගුකාලීන ප්‍රශ්න වලටයි.

කලින් කීවාක් මෙන් අප මේ වැඩේ හදිසියේ කරන්න යන්නේ නැහැ. එසේ කිරීමේ හැකියාවක්ද නැහැ. ඒ වගේම, කවර හෝ පාර්ශ්වයක් විසින් අපගේ අදහස් පෞද්ගලිකව විමසා සිටින අවස්ථාවකදී පැය දෙක තුනකින් ඒ කාර්යය කළ නොහැකියි. අපගේ යෝජනා මෙහි ටිකින් ටික සටහන් කරන්නේ ඒ වගේ අවස්ථාවක ප්‍රයෝජනයට ගැනීම සඳහා කරන ආයෝජනයක් ලෙසයි.

අප මීට පෙර මේ වියුණුව හරහා යෝජනා කර තිබෙන පොඩි පොඩි දේවල් එම යෝජනා ක්‍රියාත්මක කිරීමේ බලය හා හැකියාව තිබුණු ඇතැම් අය විසින් ක්‍රියාත්මක කර ඇති අවස්ථා ගණනාවක් අප දැක තිබෙනවා. බොහෝ විට එවැනි යෝජනාවක් අවසානයේ ක්‍රියාත්මක කළ අය මුලින්ම යෝජනාව ආවේ කොහෙන්ද කියා නොදන්නවා විය හැකියි. එය ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. අප ඉදිරියේදී මෙහි ලියන කවර හෝ දෙයක් වුවත් අවශ්‍ය කෙනෙක් තමන්ගේම යෝජනාවක් හෝ අදහසක් කර ගැනීම අපට ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. එසේ කරන්නෙකුගේ වෙනත් දේශපාලනික හෝ දේශපාලනික නොවන අදහස් අපේ අදහස් සමඟ සමපාත වීම හෝ නොවීමද ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි.

කතා කළ යුත්තේ දිගුකාලීන විසඳුමක් ගැන වුවත් කතාව පටන් ගන්න වෙන්නේ මේ මොහොතේ සිටයි. මේ ආණ්ඩුව බලයට පත් වී තවමත් වසර දෙකයි. ආණ්ඩුවට තවත් වසර තුනක කාලයක් තිබෙනවා. විශාල ජන වරමක් ලබා බලයට පත් වූ මේ ආණ්ඩුව පිළිබඳ ජන ප්‍රසාදය ඉතා පහළ මට්ටමකට වැටී තිබෙන බව පැහැදිලි වුවත්, ඒ හේතුව නිසාම ආණ්ඩුව වෙනස් වන්නේ නැහැ. එසේ වීමේ අවශ්‍යතාවයක්ද නැහැ. නියමිත කාලයට පෙර මේ ආණ්ඩුව වැටෙන එක දුරස්ථ කරුණක්.

ඒ කියන්නේ තවත් අවම වශයෙන් වසර තුනක කාලයක් ලංකාවේ ආර්ථිකය මෙහෙයවන්න වෙන්නේ මේ ආණ්ඩුවට. ලංකාවේ ආර්ථිකයේ  මේ මොහොතේ පෙනෙන්නට තිබෙන ප්‍රශ්න වලට සෘජුව මුහුණ දෙන්න වෙන්නේත්, විසඳුම් හොයන්න වෙන්නේත්, මේ ආණ්ඩුවට. පැත්තක සිටින අප වැනි අය යෝජනා කරන විසඳුම් ආණ්ඩුවේ විසඳුම් සමඟ සමපාත නොවන්නේනම් ඒවා නිකම්ම නිකම් කතන්දර පමණයි. ආණ්ඩු බලය නැති පක්ෂ වල යෝජනා ගැන කියන්න තියෙන්නෙත් ඒ ටිකම තමයි. විපක්ෂයේ පක්ෂ වලට වගේම, අපටත් කළ හැක්කේ ආණ්ඩුව කරන දේවල් වල හොඳ නරක විග්‍රහ කරන එක පමණයි. 

මේ මොහොතේ ප්‍රශ්නයට විසඳුමක් ලෙස ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යා යුතු බවට ප්‍රබල හඬක් නැගෙනවා. මේ හඬ නැගෙන්නේ ප්‍රධාන වශයෙන්ම එජාපය පැත්තෙන්. සජබයේ පාර්ශ්වයන්ද ඒ මතයේ ඉන්නවා. ඊට අමතරව ආණ්ඩුව ඇතුළේද යම් පිරිසක් මේ මතය වෙනුවෙන් පෙනී සිටිනවා. එහෙත්, ආණ්ඩුවේ ආර්ථිකය මෙහෙයවන ප්‍රධාන පාර්ශ්ව, විශේෂයෙන්ම මහ බැංකු අධිපති කබ්රාල්, ඉන්නේ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යා නොයුතුය යන දැඩි මතයේ. ජවිපෙ මේ පිළිබඳව පතෝල ස්ථාවරයක සිටිනවා.

විකල්ප විසඳුමක් වෙනුවෙන් පෙනී සිටින අධිපති කබ්රාල් විණිමය අනුපාතය වෙනස් වන්නට නොදී රුපියල් 200 මට්ටමේ තියා ගැනීමේ දැඩි ප්‍රතිපත්තියක හිර වී සිටින අතර තමන්ට එය කළ හැකි බව අධිෂ්ඨානශීලීව පවසනවා. තමන්ට හැකි පමණින් ඒ වෙනුවෙන් අවශ්‍ය කටයුතු කරමින් සිටිනවා. එජාපය වගේම ජවිපෙද සිටින්නේ විණිමය අනුපාතය යම් ප්‍රමාණයකින් අවප්‍රමාණය වෙන්නට ඉඩ හැරිය යුතුය යන මතයේ. 

රනිල් වික්‍රමසිංහ විසින් මේ පිළිබඳව පැහැදිලි හා නිශ්චිත අදහසක් ඉදිරිපත් කර තිබෙනවා. වාර්තා වී තිබෙන හැටියට "IMF සමග එකඟතාවකට පැමිණියහොත් ඇමරිකානු ඩොලරයක අගය රුපියල් 240ක පමණ සීමාවක තබාගත හැකිවනු ඇති වුවත් එසේ නොකළහොත් ඩොලරයේ අගය රුපියල් 300ක් පමණ දක්වා ඉහළ යනු ඇති බව" රනිල් වික්‍රමසිංහ විසින් කියා තිබෙනවා. මේ ප්‍රකාශය විග්‍රහ කළ යුතු ප්‍රකාශයක්.

රනිල් වික්‍රමසිංහ විසින් ලංකාව IMF වෙත යා යුතු බව කියන්නේම ඩොලරයේ මිල ස්ථාවර කර ගැනීම සඳහා. ඔහු යෝජනා කරන්නේ IMF ගොස් ඩොලරය 300 දක්වා යාම වලක්වාගෙන 240 සීමාවේ රඳවා ගත යුතු බවයි. ගණන වෙනස් වුනත් රනිල් වික්‍රමසිංහගේ ප්‍රකාශයේ පදනම වන්නේත් ඩොලරයේ මිල ස්ථාවර කර ගැනීමයි. 

ඩොලරයේ මිල රුපියල් 200 මට්ටමේ ස්ථාවර කර නොගෙන රුපියල් 240 මට්ටමේ ස්ථාවර කර ගැනීම වෙනුවෙන් රනිල් වික්‍රමසිංහ පෙනී සිටින්නේ ඩොලරය රුපියල් 200 මට්ටමේ ස්ථාවර කර ගැනීම කිසිසේත්ම කළ නොහැක්කක් කියන පදනමේ සිටයි. (මගේ පෞද්ගලික අදහසද එයයි.) එසේ වුවත්, රනිල් වික්‍රමසිංහ විසින් කළ නොහැකියැයි සිතන මේ කටයුත්ත කවර ආකාරයකින් හෝ නිවාඩ් කබ්රාල්ට කළ හැකිනම්, රනිල් වික්‍රමසිංහට අනුවම වුවත් එහි වැරැද්දක් තියෙන්න බැහැ. රනිල් වික්‍රමසිංහට අනුව රුපියල් 240 මට්ටමේ වුවද ඩොලරය ස්ථාවර කර ගත හැක්කේ දැන්ම IMF ගියොත් පමණයි. එහෙත් නිවාඩ් කබ්රාල්ට අනුව IMF නොගොස් රුපියල් 200 මට්ටමේ ඩොලරය ස්ථාවර කර ගැනීම කළ හැක්කක්. ඒ සඳහා ඔහු සයමාසික වැඩ පිළිවෙළක්ද ඉදිරිපත් කළා.

කබ්රාල්ගේ වැඩපිළිවෙළ දෙස අප බැලිය යුත්තේ මේ ආණ්ඩුවට තවත් වසර තුනක් තිබෙනවා කියන පසුබිමේ සිටයි. දේශපාලනික ලෙස ප්‍රශ්නය දිහා බැලුවොත්, කබ්රාල්ට මේ යන විදිහට තවත් අවුරුදු තුනක් ඇදගෙන යන්න පුළුවන් වෙයිද?

ආණ්ඩුව කරන්නේ විශාල අවදානමක් ගැනීමක්. අතුරේ යාමක්. ඉදිරි වසර තුළ ඩොලර් බිලියන හතකට ආසන්න විදේශ ණය ප්‍රමාණයක් ආපසු ගෙවිය යුතුයි. ඊට අමතරව පසුගිය කාලයේ පැවති සාමාන්‍ය තත්ත්වයන් යටතේ ලංකාවට වසරකට ඩොලර් බිලියන දෙකක හෝ තුනක විදේශ ණය අවශ්‍යයි. නමුත් රටේ තිබෙන විදේශ සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන දෙකකට ආසන්න ප්‍රමානයක් පමණයි. ඒ කියන්නේ, ණය පැහැර නොහැරීම සඳහා ලබන වසර තුළ පමණක් අවම වශයෙන් ඩොලර් බිලියන හතක් පමණවත් හොයා ගන්න වෙනවා. 

වසංගතය අවසන් වුනා කියා හෝ සංචාරක කර්මාන්තය යථා තත්ත්වයට පත් වුනා කියා මේ ප්‍රශ්නය විසඳෙන්නේ නැහැ. සංචාරක කර්මාන්තය හරහා තව ඩොලර් බිලියන දෙකක් හොයා ගත්තත්, ඒ එක්කම ආනයන සීමා යම් තරමකින් හෝ ඉවත් කරන්න වෙන නිසා, වැඩිම වුනොත් ලැබෙන්නේ ඩොලර් බිලියනයක ශුද්ධ වාසියක් පමණයි. තවත් ඩොලර් බිලියන හයක් පමණවත් කොහෙන් හරි හොයා ගන්නම වෙනවා. අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල් මේ ඩොලර් ප්‍රමාණය හොයා ගන්න මාර ගේමක් ගහනවා. හැබැයි තවමත් වැඩේ යම් තරමකින් හෝ සාර්ථක වී ඇති බවක් පෙනෙන්නේ නැහැ. ඔය වගේ ඩොලර් ප්‍රමාණයක් හොයා ගන්නවා කියන එක ඉතාම දුරස්ථ ඉලක්කයක්.

එක පැත්තකින් රාජපක්ෂලාට වෙලා තියෙන දෙය 1987 පමණ කාලයේදී ජේආර්ට වුනා වගේ වැඩක්. ඔය කාලය දක්වාම වගේ  ඉන්දියාව හිටියේ සෝවියට් කඳවුර එක්ක. ජේආර් ඇමරිකාව පස්සේ ගියා. නමුත්, ඉන්දියාව ලංකාවට පරිප්පු දමද්දී ඇමරිකාව හෝ වෙනත් බටහිර රටක් ජේආර්ගේ උදවුවට ආවේ නැහැ. ඔය විදිහටම, කිහිප දෙනෙක්ම ඇත්තටම ඇමරිකානුවන් වුවත්, රාජපක්ෂලා ප්‍රදර්ශනාත්මකව හෝ බටහිර විරෝධීන් සේ පෙනී සිටිමින් චීනය පස්සේ ගියා. නමුත්, චීනය හෝ වෙනත් බටහිර කඳවුරට විරුද්ධ කඳවුරේ රටක් ලංකාව බේරගන්නේ නැහැ. නැවත බටහිරට කිට්ටු වුනා කියලා බටහිර රටවල් ලංකාවේ බේරා ගන්නේත් නැහැ. තමන් හිසට තම අතමය...!

ලබන වසරේදී මේ ආණ්ඩුවට IMF යන්නම වෙනවා. ඒ බෙල්ල මුලටම හිර වුනාට පස්සේ. ඒ බව මේ ආණ්ඩුවේ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින්ට නොතේරෙන්න හේතුවක් නැහැ. එහෙත් ඔවුන් තමන්ගේම දේශපාලන උගුලක හිරවෙලා. රනිල් වික්‍රමසිංහ ඇතුළු පිරිසක් කරන්නේ පැත්තක ඉඳලා තොණ්ඩුව තවත් තද කරන එකයි. IMF යා යුතු බව රනිල් වික්‍රමසිංහ වැනි අය විසින් උස් හඬින් කියන තරමට ආණ්ඩුවට වැඩේ අමාරු වෙනවා. මෙයට පිළියමක් ලෙස ආණ්ඩුව විසින් IMF යා යුතු බව කියන්න ආණ්ඩුවේම පිරිසක් සැලසුම්සහගතව එළියට දමයි. මුලදී මේ කණ්ඩායම කැරළිකරුවන් පිරිසක් වගේ පෙනෙයි. ඒක පොඩි ඇස් බැන්දුමක්!

මමනම් පෞද්ගලිකව හිතන්නේ මේ යන ක්‍රමය හොඳයි කියලා. අපි හිතමු රනිල් වික්‍රමසිංහ විසින් යෝජනා කරන විදිහට ඉතා ඉක්මණින් IMF ගියා කියලා. කියන විදිහටම ඩොලර් එක රුපියල් 240 වගේ තැනක ස්ථාවර කර ගන්න පුළුවන් වෙයි. ඒ එක්ක ගන්න වෙන අනෙකුත් ක්‍රියාමාර්ග එක්ක ඉදිරි වසර තුන හතර ඉතාම නරක කාලයක් වෙනවා. ආණ්ඩුවට මැතිවරණ වලට යන්න වෙන්නේ ජනප්‍රියත්වය බිංදුවට බස්සාගෙන. ඉදිරි මැතිවරණයකින් ආණ්ඩුව බිංදුවට වැටෙද්දී, රනිල් වික්‍රමසිංහ ගණන් හදන විදිහට, එජාපයට විශාල ජයග්‍රහණයක් ලැබෙනවා. ඒ එක්කම, ඒ වසර තුනේ ගෙවෙන නරක කාලය පහු කළාම ආර්ථිකය නැවත පහසුවෙන් ස්ථාවර කර ගත හැකි තත්ත්වයක් ඇති වෙනවා. ඉදිරියට බලයට පත් වන කවර හෝ ආණ්ඩුව ගොඩ!

හැබැයි මෙයින් අදහස් වෙන්නේ ආණ්ඩු මාරුවක් සිදු වීමෙන් පසුව දැන් මෙන්ම ණය පිරමිඩය නඩත්තු වෙනවා කියන එකයි. ඒ කියන්නේ නැවත කොයි වෙලාවක හරි ප්‍රශ්නයේ මුලට වැටෙන්න පුළුවන්. 

දැනට මේ ආණ්ඩුව ඉන්න IMF යන්නේ නැහැ කියන දැඩි ස්ථාවරයේම ඉඳලා බෙල්ල මුලටම හිර වුනාම කරන්න වෙන්නෙත් IMF යන එක. ඒ වෙද්දී රටේ තත්ත්වය වඩාත් නරක අතට හැරිලා. රනිල් වික්‍රමසිංහ කියනවා වගේම ඒ වගේ අවස්ථාවක IMF කියන දේම කරනවා හැර වෙනත් කළ හැකි දෙයක් ඉතිරි වෙන්නේ නැහැ. ඒ වගේම, IMF එකට වුවත් ප්‍රශ්නය ගොඩින් විසඳන්න ලැබෙන්නේ නැහැ. බොහෝ විට මේ ආණ්ඩුවට ගෙදර යන්න වෙයි. හැබැයි අළුතෙන් පත් වෙන ආණ්ඩුවකට වීරයාගේ චරිතය රඟපාන්න ඉඩ ලැබෙන්නේ නැහැ.

දැනට තියෙන ක්ෂණික ප්‍රශ්නය ඩොලර් ප්‍රශ්නය. නමුත්, ඩොලර් ප්‍රශ්නය පසුපස තිබෙන මූල ප්‍රශ්නය අයවැය හිඟය. ඩොලර් ප්‍රශ්නය ගැන දැන් රටේ මිනිස්සුන්ට තේරෙනවා. නමුත්, මූල ප්‍රශ්නය වූ අයවැය හිඟය ගැන මිනිස්සුන්ට තවමත් හරියකට තේරුමක් නැහැ. ඒක තේරෙන්නනම් විණිමය අනුපාතය කඩා වැටිලා හෝ නිවැරදි වෙන්න ඕනෑ. අයවැය හිඟය ප්‍රශ්නයක් බව හරියටම තේරෙන්නේත්, පැලැස්තර වලින් විසඳිය නොහැකි මට්ටමකට පත් වන්නේත්, එයින් පසුවයි. මූල ප්‍රශ්නයට රැඩිකල් විසඳුමක් දෙන්න පුළුවන් වෙන්නේ එහෙම වුනොත් පමණයි.

මූල ප්‍රශ්නය වූ අයවැය හිඟය පිළිබඳ ප්‍රශ්නය විසඳිය හැකි ප්‍රායෝගික හා පුළුල් විසඳුම් අවශ්‍ය වෙන්නේ තවත් අවුරුදු තුනකින් පමණ පසුවයි. ඒ කාලය තුළ, අපිත් අපේ අදහස් ටිකෙන් ටික සටහන් කර තියන්නම්!

(Photo credit: Sagara Lakmal de Mel)