බැලුම පාට වෙයිද?

ඔය ඉඳ හිටලා දවසක අපි යාළුවෝ එක්ක මානුෂික සබඳතා පවත්වලා ආපහු නිවසට එනකොට පොලීසියෙන් නවත්වලා බැලුමක් පුම්බලා දෙන්න කියා ඉල්ලා හිටින්න ඉඩක් තියෙනවනේ. ඒ වගේ වෙලාවක හදිසියේවත් බැලුම කොළ පාට වුනොත් සිද්ද වෙන අවුල ගැන අමුතුවෙන් කියන්න අවශ්‍ය නැහැනේ. මානුෂීය වූ කිසිවක් මට අරුචි නොවේ කියලා කාල් මාක්ස් කියල තියෙන නිසා මාක් කරගෙන හරියටම කාලක් ගැහුවා කියලා පොලිස් නිලධාරියාගෙන් බේරෙන්න බැහැනේ. ඒ නිසා, ඒ වගේ දෙයක් සිද්ධ වෙන්න තිබෙන ඉඩප්‍රස්තා අවම කරගන්නේ කොහොමද කියලා දැනගෙන ඉන්න එක අපි කාටත් හොඳයි.

රථවාහන ආඥාපණතේ 151 වගන්තිය අනුව, මත්පැන් හෝ වෙනත් මත්ද්‍රව්‍යයක් භාවිතා කිරීමෙන් අනතුරුව ලංකාවේ මහා මාර්ගයක වාහනයක් ධාවනය කිරීම නීතිමය වරදක්. මේ වරද වරදක් වීම සඳහා රිය අනතුරක් සිදුවීම හෝ වාහනය නිසි සේ ධාවනය නොකිරීම වැනි දෙයක් සිදුවිය යුතු නැහැ.

කිසියම් රියැදුරෙක් මත්පැන් හෝ වෙනත් මත්ද්‍රව්‍යයක් භාවිතා කර ඇති බවට පොලිස් නිලධාරියෙකුට සැකයක් ඇති වුවහොත් පොලිස් නිලධාරියාට අදාල රියදුරා මත්පැන් පානය කර ඇත්දැයි පරීක්ෂා කිරීම සඳහා "බැලුම් පුම්බන" ලෙස රියදුරාගෙන් ඉල්ලා සිටිය හැකියි. එසේ නැත්නම් අදාළ රියැදුරාව රජයේ වෛද්‍ය නිලධාරියෙක් වෙත ඉදිරිපත් කළ හැකියි. රියැදුරා විසින් මෙවැනි ඉල්ලීමක් ප්‍රතික්ෂේප කළහොත් පණත අනුව එසේ මත්පැන් පරීක්ෂාව ප්‍රතික්ෂේප කිරීම මතම රියැදුරා මත්පැන් පානය කර ඇති බව උපකල්පනය කළ හැකියි.

මත්පැන් හෝ වෙනත් මත්ද්‍රව්‍යයක් භාවිතා කිරීමෙන් අනතුරුව ලංකාවේ මහා මාර්ගයක වාහනයක් ධාවනය නොකළ හැකි බව කීම අවිනිශ්චිත ප්‍රකාශයක්. මේ විදිහට වාහනයක් ධාවනය කළ නොහැක්කේ මත්පැන් පානය කර කොපමණ කාලයක් ඇතුළතද?

කිසියම් අයෙක් මත්පැන් පානය කර සිටීද යන්න නිගමනය කිරීමේ නිර්ණායකයක් ලෙස බොහෝ රටවලදී කරන්නේ රුධිරයේ ඇල්කොහොල් සාන්ද්‍රණය පරීක්ෂා කර බැලීමයි. බොහෝ බටහිර රටවල යමෙක් මත්පැන් ගෙන වාහනයක් ධාවනය කිරීමේ වරදට වරදකරු කළ හැක්කේ රුධිරයේ ඇල්කොහොල් සාන්ද්‍රණය 0.08% මට්ටම ඉක්මවා ඇත්නම් පමණයි. මේ සීමාව මීට වඩා අඩු හා වැඩි රටවල් හා ප්‍රදේශත් ඕනෑ තරම් තිබෙනවා.

රථවාහන ආඥාපණතේ ප්‍රතිපාදන අනුව අදාළ විෂය භාර ඇමතිවරයාට රියැදුරෙක් මත්පැන් පානය කර තිබේද යන්න නිශ්චිතව නිගමනය කරන ආකාරය සඳහන් කරමින් නියාමන කොන්දේසි සකස් කළ හැකියි. මේ ආකාරයේ නියාමන කොන්දේසි අදාළ විෂය භාර ඇමතිවරයා විසින් 1979 ජූලි 13 දින ගැසට් කර තිබෙනවා. ඒ අනුව, මත්පැන් පානය කර රිය ධාවනය කිරීමට යමෙක් වරදකරු වෙන්නේ රුධිර මිලිලීටර 100ක තිබෙන ඇල්කොහොල් ප්‍රමාණය ග්‍රෑම් 0.08කට එහෙමත් නැත්නම් මිලිග්‍රෑම් 80කට වඩා වැඩිනම් පමණයි. මේ ගැසට් නිවේදනය ඉන්පසුව යාවත්කාලීන කර ඇති බවක් මා දන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, එය තවමත් වලංගුයැයි මා හිතනවා.

ඉහත ගැසට් නිවේදනය හා රථවාහන ආඥාපණත එක්ව ගත් විට මත්පැන් පානය කර රිය ධාවනය කළ බවට යමෙකුට චෝදනා කළ හැක්කේ රුධිර පරීක්ෂාවක් හෝ ප්‍රශ්වාස වාත පරීක්ෂාවක් වැනි නිශ්චිත පරීක්ෂාවක් කිරීමෙන් පසුව පමණයි. වෛද්‍යවරයෙකු විසින් එවැනි පරීක්ෂාවක් සිදු නොකර යමෙක් මත්පැන් පානය කර ඇති බව නිගමනය කර ඇති විටක චුදිතයාට වෛද්‍යවරයාගේ එම නිගමනය අභියෝග කිරීමේ හැකියාවක් තිබෙනවා. එසේ වෛද්‍ය මතය හා පහළ අධිකරණය ලබාදුන් තීන්දු අභියාචනාධිකරණය ඉදිරියේ අභියෝගයට ලක් වී ඇති අවස්ථාත් තිබෙනවා. කෙසේ වුවත්, මෙවැනි චෝදනාවක් ඉදිරිපත් වූ විට බොහෝ දෙනෙක් එයට අභියෝග කරන්න යන්නේ නැහැ.

රථවාහන පොලිස් නිලධාරියකු අතේ ප්‍රශ්වාස වාත පරීක්ෂණ උපකරණයක් ඇති විට මත්පැන් පානය කර සිටින රියැදුරෙකුට ගැලවෙන එක පහසු නැහැ. බැලුම පුම්බපු ගමන් බඩු මාට්ටු. දැන් ලංකාවේ ගොඩක් රථවාහන පොලිස් නිලධාරීන් අතේ බැලුම් තිබෙනවා. ඒ නිසා, තමන්ගේ රුධිරයේ මිලිලීටර 100ක තිබෙන ඇල්කොහොල් ප්‍රමාණය මිලිග්‍රෑම් 80කට වඩා වැඩියි කියා සැකයක් තිබේනම් සුක්කානමට අත නොතැබිය යුතුයි. එසේ නොකිරීමෙන් නීතියෙන් ගැලවෙන්න වගේම තමන්ගේ හා අනුන්ගේ ජීවිත අවදානමේ නොහෙළා ඉන්නත් පුළුවන්.

ඔහොම කිවුවට අපි මානුෂික සබඳතා පවත්වලා අවසන් කරලා රෑ දෙගොඩ ජාමේ ගෙදර යන්න කලින් බැලුම් පුම්බලා බලන්නේ නෑනේ. එහෙමනම්, ඒ වගේ වෙලාවක දළ වශයෙන් තමන්ගේ රුධිරයේ ඇල්කොහොල් සාන්ද්‍රණය ඇස්තමේන්තු කර ගත හැකි ක්‍රමයක් තියෙනවද?

වැඩේ ගොඩක්ම අමාරු නැහැ. මුලින්ම තමන් ඇල්කොහොල් මිලිලීටර් කීයක් බිව්වද කියන එක ගණන් හදා ගන්න ඕනෑ.

අපි හිතමු 8.8%ක ඇල්කොහොල් සාන්ද්‍රණයක් තියෙන මිලි ලීටර 625ක බියර් බෝතලයක් බිව්වා කියලා. ඒ කියන්නේ ඇල්කොහොල් මිලි ලීටර 55ක් පමණ රුධිරයට එකතු වෙලා. 33.3%ක සාන්ද්‍රණයක් තිබෙන අරක්කු බෝතලයක් (මිලි ලීටර 750ක්) හතර දෙනෙක් එක්ක බිව්වොත් ඇල්කොහොල් මිලි ලීටර 62.5ක් රුධිරයට එකතු වෙලා.

මේ විදිහට රුධිරයට එකතු වන ඇල්කොහොල් නිසා රුධිරයේ ඇල්කොහොල් සාන්ද්‍රණය කොයි තරම් ඉහළ යනවද කියන එක ශරීරයේ බර හා ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය අනුව තීරණය වෙන දෙයක්. එකම ඇල්කොහොල් ප්‍රමාණය බොන බර වැඩි කෙනෙක්ගේ රුධිරයේ ඇල්කොහොල් සාන්ද්‍රණය ඉහළ යන්නේ බර අඩු කෙනෙකුට වඩා අඩුවෙන්. සමාන බර තිබෙන පිරිමියෙකුගේ රුධිරයේ ඇල්කොහොල් සාන්ද්‍රණය ඉහළ යනවාට වඩා වැඩි වේගයකින් ගැහැණියකගේ රුධිරයේ ඇල්කොහොල් සාන්ද්‍රණය ඉහළ යනවා.

රුධිර මිලිලීටර 100ක තිබෙන ඇල්කොහොල් මිලිග්‍රෑම් ප්‍රමාණය හොයා ගන්න බීපු ඇල්කොහොල් මිලි ලීටර ගණන කිසියම් අනුපාතයකින් ගුණ කළ යුතුයි. බර කිලෝ ග්‍රෑම් 76ක් පමණ වන පිරිමියෙක් හා අදාළව මේ අනුපාතය 1.5ක් පමණ වෙනවා. ඒ කියන්නේ අරක්කු කාලක් බිව්වට පස්සේ රුධිරයේ ඇල්කොහොල් සාන්ද්‍රණය මිලි ලීටර 100කට මිලි ග්‍රෑම් 94ක් පමණ දක්වා ඉහළ යනවා. 8.8% සැර බියර් බෝතලයක් බිව්වට පස්සේ රුධිරයේ ඇල්කොහොල් සාන්ද්‍රණය මිලි ලීටර 100කට මිලි ග්‍රෑම් 82.5ක් පමණ දක්වා ඉහළ යනවා. සමාන බර ගැහැණියකගේ සිරුරේ මේ සාන්ද්‍රණය 10%කින් පමණ වැඩියි.

සිරුරේ බර අඩු වැඩි වෙද්දී ඉහත අනුපාතය වෙනස් වෙනවා. උදාහරණයක් විදිහට කිලෝග්‍රෑම් 60ක් බර පිරිමියෙක් හා අදාළව මේ අනුපාතය 1.9ක් පමණ වෙනවා. ඒ කියන්නේ අරක්කු කාලක් බිව්වට පස්සේ ඔහුගේ රුධිරයේ ඇල්කොහොල් සාන්ද්‍රණය මිලි ලීටර 100කට මිලි ග්‍රෑම් 119ක් පමණ දක්වා ඉහළ යනවා. අදාළ මිලිග්‍රෑම් ප්‍රමාණය ආසන්න වශයෙන් පහත ආකාරයෙන් සොයාගන්න පුළුවන්.

ඇල්කොහොල් සාන්ද්‍රණය (මිලි ලීටර 100කට මිලි ග්‍රෑම්) = පානය කළ ඇල්කොහොල් ප්‍රමාණය (මිලි ලීටර) * 115/ සිරුරේ බර (කිලෝග්‍රෑම්).

මේ පිරිමියෙක් හා අදාළව. ගැහැණියක් හා අදාළවනම් 115 වෙනුවට 126 යොදාගෙන ගණන හදාගන්න පුළුවන්.

දැන් ඔය විදිහට ගණන හදාගත්තට පස්සේ 80 කිට්ටුවට ඇවිත්නම් ඒ කියන්නේ බීමත්ව රිය පැදවීමේ වරදට අහුවෙන්න ඉඩ තිබෙනවා කියන එකයි. ඒ වෙලාවට, සුක්කානමට අත තැබිය යුත්තේ රුධිරයේ ඇල්කොහොල් මට්ටම අඩුවෙන්න කාලයක් දීමෙන් පසුවයි. ඒ සඳහා කොයි තරම් වෙලාවක් යනවද?

ගැහැණු පිරිමි හෝ මහත කෙට්ටු වෙනසක් නැතුව රුධිරයේ ඇල්කොහොල් සාන්ද්‍රණය අඩුවෙන නිශ්චිත වේගයක් තියෙනවා. කෑම කෑවට, දෙහි බිව්වට, තේ කෝපි බිව්වට, නෑවට, ව්‍යායාම කළාට ඒ වේගය වෙනස් කරගන්න බැහැ. රුධිරයේ ඇල්කොහොල් සාන්ද්‍රණය මිලි ලීටර 100කට මිලි ග්‍රෑම් 15 කින් අඩු වෙන්න පැයක් පමණ යනවා. බීපු අරක්කු ප්‍රමාණයේ හා සිරුරේ බර අනුව (කිලෝ 60ක පිරිමියෙකුට) සාන්ද්‍රණය මිලි ලීටර 100කට මිලි ග්‍රෑම් 119ක් පමණ දක්වා නැගලනම් සාන්ද්‍රණය 80 මට්ටමට බස්සගන්න පැය 3කට කිට්ටුව යනවා. නමුත්, ඒ ප්‍රමාණයම බීපු කිලෝ 76ක පිරිමියෙකුට පැයෙන් වැඩේ ගොඩ දාගන්න පුළුවන්.

මෙහෙම කිවුවට මේ ගාණ හදාගන්න එකත් ටිකත් බොන්න ඕනෑ ප්‍රශ්නයක් වගේ තේරෙනවා ඇති නේද? එහෙම තේරෙනවනම් ඒත් හොඳම වැඩේ සුක්කානමට අත නොතියා ඉන්න එක. නැත්නම් ලාල්කාන්ත සහෝදරයාට වුණා වගේ අකරතැබ්බ වෙන්න පුළුවන්.

(Image: https://www.chem.wisc.edu/deptfiles/genchem/demonstrations/Gen_Chem_Pages/04chemrxnpage/breathalyzer_test.htm)

"මානුෂික සබඳතා" චුට්ටක් වැඩි වුනොත්...

මාස දෙකකට කලින් මා මත්පැන් ගැන කතා කරමින් ලියූ ලිපි කිහිපයක ජවිපෙ නායකයෙකු වන ලාල්කාන්ත ගැනද සඳහනක් කළා. එසේ කළේ, කතා කරන මාතෘකාවට ප්‍රවේශයක් ලෙස පමණයි. "ලාල්කාන්ත සහෝදරයා වගේ "උවමනාවක් නැතත්" යාලුවන්ගේ වදේට හරි "මානුෂික සම්බන්ධතා පවත්වාගැනීමේ ස්වරූපයක් විදිහට" හරි ගන්න අයත් ගොඩක් ඉන්නවනේ" කියා මා ඒ ලිපියේ ලිවුවා.

මා හිතන විදිහට ජවිපෙ හිතවතෙකු විය හැකි අපේ පාඨකයෙක් මෙයින් නිගමනය කර තිබුණේ මා ලාල්කාන්ත සමඟ අරෝවක් ඇති කර ගෙන ඇති බවකුයි. මට ඔහු සමග එවැනි කිසිදු පෞද්ගලික අරෝවක් තිබුණේ නැහැ. දැනටත් නැහැ.

ඔහු දමා තිබුණු ප්‍රතිචාරය පහත එලෙසම පළ කර තිබෙනවා.

"ඉකොනෝ ලාල්කාන්ත සහෝදරයා ගැන අරෝවක් ඇතිකරගත්තේ ලාල්කාන්තගේ පහත ප්‍රකාශය නිසා නේද?

'අපේ අය නම් බටහිර රටවලට ගියත් වෙනස් වෙන්නේ නැහැ. මම ළඟදී ජිනීවාවල ජාත්‍යන්තර කම්කරු සම්මේලනයට ගියා. අපි බොහෝවිට අපේ හිතමිත්‍රයන්ගේ තැන්වල ඉන්නේ. එයාලා ඒ රටවල පුංචි ලංකාවක් හදාගෙනයි ජීවත්වෙන්නේ. ගෙදර කන්න උයන්නේ පරිප්පුයි බතුයි. එකතුවෙලා පුංචි පන්සලක් එහෙම හදාගන්නවා. මේක නම් පසුගාමීත්වයක්. මම වතාවක් කටාර් ගියා. අපි යද්දී හොඳ පිළිගැනීමක් එක්ක කිරිබත් හදලා තිබුණා. මහන්සි වෙලා හදලා තිබුණේ. ඒත් මම හිත නොරිද්දාම කීවා මම මෙහෙන් යනකල් මට ලංකාවෙ කෑම නම් එපා කියලා. මම වෙන රටකට ගියොත් එහේ සංස්කෘතිය දැකලා, විඳලා, වෙනස අත්දැකලා ආවේ නැත්නම් වැඩක් නැහැ. එහේ ගිහිල්ලත් කිරිබතුයි ලු‍ණුමිරිසුයි කන්නෙ ඇයි? මේවා විකෘති.
'

'තව කෙනෙක්ව පීඩාවට පත්වෙන්නේ නැත්නම් ඕනෑ දෙයක් අවුලක් නැහැ. කාල්මාක්ස් කියලා තියෙනවා මානුෂීය වූ කිසිවක් මට අරුචි නොවේ කියලා. අපි මෙතැන බෝතලයක් ගහනවා කියලා හිතමු. අපි ඉන්නේ අපේ පෞද්ගලික අවකාශයක. සද්දබද්ද නෑ. ඉතින් ඒක මානුෂීයයි නේද? අපි දෙන්නා බොන ගමන් පරණ කතා මතක් කරනවා කියලා හිතමු. කාටවත් මොකක්ද තියෙන ප්‍රශ්නය. හැබැයි මට පොඩි සීමාවක් තියෙනවා. මොකද දැන් කෝල් එකක් එන්න පුළුවන් හදිසි තත්ත්වයක් තියෙනවා, එන්න කියලා. අපට සමාජ වගකීමක් තියෙනවා. ඒ නිසා තමයි ටිකක් නොබී ඉන්නවා නම් මම නොබී ඉන්නේ. ඒ කාලේ ඉඳන් ආර්ථික අමාරුකම් එක්ක පක්ෂයේ හැදුණ මත්පැන් නොබොන සංස්කෘතියක් තියෙනවා. තව කෙනෙක් අහන්න පුළු‍වන් නොකා නොබී ජීවත්වෙලා ඇති වැඬේ මොකක්ද කියලා. අපේ ඉස්කෝලේ යාළුවෝ ඉන්නවා, ඉස්කෝලේ 83 කණ්ඩායම වාර්ෂිකව සාදයක් එහෙම දානවා. එතකොට මම යනවා. උංගෙන් ඉතින් බේරෙන්න බෑ බීපං කියලා. ඉතින් චුට්ටක් බොනවා. ඒක මට බොන්න තියෙන වුවමනාවක් නෙවෙයි. ඒත් ඒක තමයි එතැන මම පවත්වන මානුෂීය සම්බන්ධයේ ස්වරූප'

ඉකොනෝට ඉහත මුල් ප්‍රකාශයෙන් රිදිලා තියෙන අන්දම මේ ටිකේම හැම පොස්ට් එකටම ලාල්කාන්ත ගැන මොකක් හරි කියන එකෙන් පේනවා. 

ඉකොනෝ වගේ සමාජශීලි නැති, හැම දේම මුදලින් මනිනා අයට නම් මිනිස් සබදතා තේරෙන්නේ නැහැ. අපිට සමහර වෙලාවට අපි අකමැති දේවලුත් කරන්න වෙනවා මේ අවකාශය තුලදී. ඉකොනෝට ඕක තේරෙන්නේ නැහැ. මොකද ඔබට එහෙම ජිවිතයක් නැහැ. ඔබ කිසි ජිවිතයක් නැති මනුස්සයෙක්. මම මේක කලිනුත් මේ බ්ලොග් එකේ කොතැනක හරි කිව්වා."

මේ වන විට බීමත්ව රිය පදවා අනතුරක් සිදු කිරීමේ චෝදනාව මත ලාල්කාන්තව රක්ෂිත බන්ධනාගාරගත කර තිබෙනවා. මේ සම්බන්ධව විමසීමේදී ජවිපෙ සාමාජිකයින්ට මත්පැන් පානය කිරීමේ තහනමක් නැති බවත්, එසේ වුවත් පක්ෂ නායකයින් මත්පැන් නොබීමේ සම්ප්‍රදායක් ඇති බවත්, ලාල්කාන්ත මත්පැන් බී ඇති බවක් මීට පෙර වාර්තා වී නැති බවත්, එවැන්නක් සිදුව ඇත්නම් ඔහුට අවවාද කිරීමට බලාපොරොත්තු වන බවත් ටිල්වින් සිල්වා විසින් ප්‍රකාශ කර තිබෙනවා.

ජවිපෙ සාමාජිකයින්ට මත්පැන් තහනම් කළ යුතුද, සම්ප්‍රදායක් ලෙස ජවිපෙ නායකයින් මත්පැන් පානයෙන් වැලකී සිටිය යුතුද, එසේ මත්පැන් පානය කරන ජවිපෙ නායකයින් සම්බන්ධව විනය ක්‍රියාමාර්ග ගත යුතුද වැනි කරුණු ජවිපෙ සාමාජිකයින් විසින් තීරණය කළ යුතු එම පක්ෂයේ අභ්‍යන්තර තීරණ. මත්පැන් සම්බන්ධව දැඩි හෝ ලිහිල් ප්‍රතිපත්තියක් අනුගමනය කිරීම එම පක්ෂයේ අයිතියක්.

කොහොම වුනත්, ලාල්කාන්ත මත්පැන් බී ඇති බවක් මීට පෙර වාර්තා වී නැතැයි ටිල්වින් සිල්වා කරන ප්‍රකාශයනම් නිවැරදි වෙන්න බැහැ. දෙමසකට පමණ පෙර ඇනෝ කෙනෙක් විසින් උපුටා දක්වා තිබෙන ඉහත පුවත්පත් සාකච්ඡාවේදී තමන් මත්පැන් පානයෙන් වැලකී සිටින සම්ප්‍රදායක නැති බව ලාල්කාන්ත විසින් සෘජුවම ප්‍රකාශ කර තිබෙනවා. ලාල්කාන්තට අනුව පක්ෂයේ මත්පැන් නොබොන සංස්කෘතියේ පදනම බොහෝ සාමාජිකයින්ට ආර්ථික අමාරුකම් තිබීමයි. ඔහු එයින් අදහස් කරන්නේ ආර්ථික අමාරුකම් නොවේනම් මත්පැන් බීමේ වෙනත් සදාචාරත්මක වරදක් නැති බව විය යුතුයි. තමන් හිඟන්නෙක් නොවන බව වැනි දෙයකුත් ඔහු වෙනත් තැනක කියා තිබුණා.

බොහෝ සමාජවාදීන් හා සමාජවාදී පක්ෂ මත්පැන් සම්බන්ධව ලිහිල් ප්‍රතිපත්තියක් අනුගමනය කළත් ජවිපෙ යනු ආරම්භයේ සිටම කිසියම් මත්පැන් විරෝධයක් තිබුණු පක්ෂයක්. ලංකාවේ මත්පැන් විරෝධයට ආගමික හා සංස්කෘතික පසුබිමක් තිබෙනවා. ලංකාවේ සම්ප්‍රදායික මාක්ස්වාදී පක්ෂ මත්පැන් සම්බන්ධව ලිහිල් ප්‍රතිපත්තියක් අනුගමනය කළේ ඔවුන් විසින් පසුගාමී සේ සැලකූ ලංකාවේ ආගමික හා සංස්කෘතික පුරුදු වල කොටසක් ලෙස මත්පැන් විරෝධය දුටු නිසා වෙන්න පුළුවන්. සිංහල බෞද්ධ ග්‍රාමීය පසුබිමක් තුළ ව්‍යාප්ත වූ ජවිපෙට මේ කරුණේදී පැරණි වාමාංශික පක්ෂ වලින් වෙනස් වීමේ අවශ්‍යතාවයක් ඇති වීම තේරුම් ගත හැකියි.

ජවිපෙ විසින් සමාජවාදයට දේශප්‍රේමය එකතු කළ 1988/89 කාලය ඔවුන්ගේ මත්පැන් විරෝධය කැපී පෙනුණු කාලයක්. ඒ කාලයේ ගම් වල සිටි නීතිවිරෝධී මත්පැන් නිෂ්පාදකයින් හා බෙදාහරින්නන් බොහෝ දෙනෙකුට ජවිපෙ/දේජව්‍යා තර්ජන හමුවේ සිය ව්‍යාපාර නවත්වා දමන්න සිදුවුණා. මේ අතින් රජයේ පොලීසි වලට අත් කරගත නොහැකි වූ ප්‍රගතියක් ඔවුන් විසින් අත්පත් කරගත්තා.

පොලීසියට අහු වූ විට අල්ලස් දී බේරී හෝ උසාවියේදී සුළු දඩයක් ගෙවා ආපසු පැමිණීමෙන් පසුව නැවත පුරුදු රස්සාව කරගෙන යන්න බාධාවක් නොතිබුණත් සහෝදරවරුන්ගෙන් ඒ විදිහට බේරෙන්න පුළුවන්කමක් තිබුණේ නැහැ. දිගින් දිගටම මත්පැන් විකිණීමේ වන්දිය මරණය විය හැකිව තිබුණා. මෙවැනි තැනකින් මත්පැන් පානය කරන්න යාම පවා දැඩි දඬුවම් ලැබිය හැකි කටයුත්තක් වුණා. ඇතැම් ගම් වලදී නිතිපතා මත්පැන් පානය කරන අය නැවත එසේ කර අසුවුවහොත් කට කපන බවට සහෝදරවරුන් විසින් තර්ජනය කර තිබුණා. පාර අයිනට වී කසිප්පු බූලියක් හිස මත තබාගෙන හා මත්පැන් විකිණීමෙන් තමන් වරදක් කළ බවත්, නැවත එම වරද නොකරන බවත් සඳහන් බෝඩ් එකක් බෙල්ලේ එල්ලාගෙන සිටි අය ඒ දවස්වල දකින්න ලැබුණා. මේ විදිහට ගම් වල සුළු හොරකම් කළ අය හා කසිප්පු පෙරීම හා විකිණීම කළ අය එම කටයුතු වලින් වැළැක්වීම දෙවන කැරැල්ලේ මුල් කාලයේදී ජවිපෙට කිසියම් ජනප්‍රසාදයක් ලබාගැනීමට ඉවහල් වුනා.

මේ වන විට ජවිපෙ විසින් මත්පැන් පානය මානුෂික සම්බන්ධතා පැවැත්වීමේ කොටසක් කියා හිතන තැන දක්වා විපරිණාමය වී තිබෙනවා. උඩ සඳහන් කළ ඇනෝ වගේ අය හිතනවා ඇත්තේ මත්පැන් නොබොන කෙනෙක් කියන්නේ සමාජශීලී නොවන, මිනිස් සබඳතා නොතේරෙන, ජීවිතයක් නැති මනුස්සයෙක් කියලයි.

මා මත්පැනින් වැලකී සිටින කෙනෙක් නෙමෙයි. නමුත්, මත්පැන් බීම හා සමාජශීලී වීම කියන්නේ හැමවිටම එකටම යා යුතු කරුණු දෙකක් කියා මම විශ්වාස කරන්නේ නැහැ. සමාජශීලී නැති බේබද්දන් වගේම මත්පැන් නොබොන ඉතා සමාජශීලී අයත් ඉන්නවා.

පසුගිය කාලය තුළ දැකිය හැකි වූ ජවිපෙ මත්පැන් ප්‍රතිපත්තියේ විකාශනය ජවිපෙ විකාශනයේම පිළිබිඹුවක්. මේ වන විට ජවිපෙ කියන්නේ අර්ධ නාගරික පක්ෂයක්. එම පක්ෂයට මුලින් ආකර්ශනය වූ සිංහල, බෞද්ධ, ග්‍රාමීය මධ්‍යම කොටස් වල ජීවන තත්ත්වය පසුගිය දශක තුනක පමණ කාලය තුළ විශාල ලෙස වර්ධනය වී තිබෙනවා. ඒ එක්කම මේ කණ්ඩායමේ ආකල්ප වලත් විශාල වෙනසක් ඇති වී තිබෙනවා. ජවිපෙ තුළින් පිළිබිබු වන්නේ එම වෙනසයි.

අදාළ රිය අනතුර සිදු වූ වෙලාවේ ලාල්කාන්ත මත්පැන් පානය කර සිටියාද, එය අදාළ රිය අනතුරට හේතු වූවාද වැනි කරුණු අධිකරණය විසින් තීරණය කළ යුතු දේවල්. ඒ හා අදාළව නිගමන වලට එළැඹෙන්න මා හදිස්සි වන්නේ නැහැ. කොහොම වුනත්, මත්පැන් පානය කර රිය එළැවීම තවමත් දුලබ දෙයක් නෙමෙයි.

මත්පැන් පානය කර වාහන එළවා අසු වූ විට නියම කළ හැකි දඩ මුදල වසර එකහමාරකට පමණ පෙර රුපියල් 2,000ක සිට රුපියල් 25,000 දක්වා විශාල ලෙස වැඩි කළා. මෙයින් අපේක්ෂා කළේ බීමත් රියදුරන් අතින් සිදුවන අනතුරු අවම කර ගැනීමයි. රථවාහන වැරදි සඳහා අය කෙරෙන දඩ මුදල් ඉහළ යාමට සාපේක්ෂව රථවාහන අනතුරු පහළ යන බව සංඛ්‍යාලේඛණ වලින් පෙනෙන කරුණක්.

වැඩිහිටි පුද්ගලයෙකු විසින් ස්ව කැමැත්තෙන් තනිව හෝ කණ්ඩායමක් සමඟ මත්පැන් පානය කිරීම ඔවුන්ගේ පෞද්ගලික නිදහසේ කොටසක්.

"අපි මෙතැන බෝතලයක් ගහනවා කියලා හිතමු. අපි ඉන්නේ අපේ පෞද්ගලික අවකාශයක. සද්දබද්ද නෑ. ඉතින් ඒක මානුෂීයයි නේද?"

තෙවන පාර්ශ්වයන්ට හානියක් නොකරමින් කණ්ඩායමක් එක්ව මත්පැන් පානය කිරීමේ සමාජයීය ප්‍රශ්නයක් නැහැ. ඒ නිසා, එසේ කරන අයෙකුගේ කට කපා දඬුවම් නොකර ඒ පෞද්ගලික නිදහසට ඉඩ දීම මානුෂිකයි. නමුත්, තෙවන පාර්ශ්වයකට හානියක් වූ වහාම තත්ත්වය වෙනස් වෙනවා. අයෙකුගේ මත්පැන් පානය තවත් අයෙකුගේ ජීවත්වීමේ නිදහසට බාධා කළ යුතු නැහැ. අයෙකුගේ මත්පැන් පානයේ මිල වෙනත් අයෙකු විසින් ගෙවිය යුතුද නැහැ.

බීමත් රියදුරන් විසින් සිදුකරන රිය අනතුරු කියන්නේ මත්පැන් පානය හේතුවෙන් තෙවන පාර්ශයන්ට හානි සිදු කරන එක් ආකාරයක් පමණයි. මත්පැන් පානයෙන් පසු ගැටුම් වලට පැටලීම, සද්ද බද්ද වැඩිවීම ආදී වෙනත් බොහෝ ආකාර වලින් තෙවන පාර්ශ්වයන්ට හානි සිදුවිය හැකියි. මත්පැන් පානය හේතුවෙන් සිදුවන රෝගාබාධ සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට පොදු අරමුදල් වැය වීම මේ ගොඩට දැමීමනම් තරමක් ප්‍රශ්නකාරීයි. මත්පැන් හා දුම් පානය කරන්නන් විසින් බදු සේ ගෙවන මුදල ලංකාවේ රජයේ සෞඛ්‍ය වියදම් මුළුමනින්ම වාගේ ආවරණය කිරීම එයට හේතුවයි.

මත්පැන් පානය කරන්නන් බොහෝ විට වැඩේ පටන් ගන්නේ මානුෂීය සම්බන්ධතා පැවැත්වීමේ කොටසක් ලෙස මිස තෙවන පාර්ශ්වයන්ට හානි කිරීමේ අරමුණක් ඇතිව නෙමෙයි. නමුත්, සමහර වෙලාවට දන්නෙම නැතුව මානුෂික සම්බන්ධතාව ටිකක් වැඩි වෙනවා. තමන්ගේ රිය පැදවීමේ හැකියාව මත්පැන් නිසා දුර්වල වී තිබෙන බව ඒ වෙලාවට හිතෙන්නේ නැහැ. එහි ප්‍රතිඵලය අසරණ ජීවිතයක් වෙන්න පුළුවන්. සිහිකල්පනාව යථා තත්ත්වයට පැමිණෙන විට ආපසු හැරවිය නොහැකි සේ වැරැද්ද සිදුවී අවසන්.

ජවිපෙ මුල් වී සිදු කළ රාජ්‍ය විරෝධී කැරළි දෙකකදී විශාල ජීවිත හා දේපොළ විනාශයක් සිදුවුනා. රටේ ආර්ථිකය වසර ගණනාවකින් ආපස්සට ගියා. එයට හේතු වුනේ මාක්ස්වාදයෙන් මත්වීම තුළ සිදු වූ දේශපාලන අධිනිශ්චයයි. ඒ හානි දැන් ආපසු හරවන්න බැහැ. බීමත් අයෙකුට තමන් ඉන්නේ හොඳ සිහි කල්පනාවෙන් නොවන බව තේරෙන්නේ නැහැ. ආගමික, දේශපාලනික හෝ වෙනත් මතවාදයකින් මත් වූ විටත් එය එසේමයි. වෙළඳපොළ යාන්ත්‍රණයට ඉඩ අහුරමින්, රාජ්‍ය යාන්ත්‍රනය විශාල කරමින්, ආදායම ඉක්මවා වියදම් කරමින් සුබසාධන ආර්ථිකයක් පවත්වාගෙන යාම නිසා සිදුවන හානිත් ආපසු හරවන්න අමාරුයි.

(Image: https://www.whiskytempel.de/shop/glenallachie-9y-karl-marx-200th-anniversary-ruby-port-cask-finish-limited-to-200-960.html)

සැන්ඩි එපා!

සමහර වෙලාවට "සෝඩා ටිකක් දාල පොඩ්ඩක් ගේන්නද?" කියල ඇහුවහම විවිධ පිළිතුරු ලැබෙනවා. "පාවිච්චියක් නෑ!", "දැන් නවත්තල ඉන්නේ!", "දැන් බෑ!", "එහෙනං පොඩ්ඩක් ගම්මුකෝ!" ඉඳලා "සෝඩා එපා!" දක්වා විවිධ ප්‍රතිචාර ඔය අතර තිබෙනවා. ලාල්කාන්ත සහෝදරයා වගේ "උවමනාවක් නැතත්" යාලුවන්ගේ වදේට හරි "මානුෂික සම්බන්ධතා පවත්වාගැනීමේ ස්වරූපයක් විදිහට" හරි ගන්න අයත් ගොඩක් ඉන්නවනේ. හැබැයි ඉතිං ඔතැන උවමනාවක් නෑ කියන එකෙන් කියන්නේ ඔය විදිහට වෙනත් කෙනෙක් බල නොකළානම් හොයාගෙන ගිහින් ගන්න උවමනාවක් නෑ කියන එක පමණයි. වෙනත් අයෙකුගේ බල කිරීමට යටවෙන කෙනෙක් වුනත් කරන්නේ අවසාන වශයෙන් තමන් කැමති දේ. එහෙම නැත්නම් නොකර ඉන්න බැරිකමක් නැහැනේ!

සැර මත්පැන් පැණිබීම වලින් සැන්ඩි කරන එක ලංකාවේ සාමාන්‍ය දෙයක්. එයට ආර්ථික සාධක වගේම සංස්කෘතික සාධකත් හේතු වෙනවා.

සැන්ඩි කරන එකෙන් බලාපොරොත්තු වෙන්නේ මත්වීම පාලනය කරගැනීම. අනෙක් පැත්තට මූලික වශයෙන්ම මත්පැන් බොන්නේ මත්වෙන්න කියා හිතුවොත් මේ චර්යාවේ පරස්පරයක් පේනවා. වෙනත් විදිහකින් කිව්වොත්, බොනවා තමයි- ඒත් මත්වීමේ උවමනාවක් නැහැ. ඒකෙන් පැහැදිලි වෙන්නේ මේ විදිහට සැන්ඩි කරමින් බොන්නේ, යාලුවන්ගේ බල කිරීමට යටවුණේ නැත්නම්, හොයාගෙන ගිහිං බොන්න තරම් උවමනාවක් නැති අය බවයි. ඒ නිසා, මේක මානුෂික සම්බන්ධතා පවත්වාගැනීමේ ස්වරූපයක් කියන එකේ වැරැද්දක් නැහැ.

සමහර සාමූහික චර්යා වලින් පිළිබිඹු වෙන්නේ පුද්ගල චර්යා වල එකතුව නෙමෙයි. සමූහයක කිසිම තනි පුද්ගලයෙකුට පෞද්ගලිකව කරන්න අවශ්‍ය නොවන දෙයක් එවැනි පුද්ගලයින් සමූහයක් විසින් කරන අවස්ථා ඕනෑ තරම් තියෙනවා. බුදු පිළිමයක් කැඩීම, පල්ලියකට ගලක් ගැහීම, හදිසි අනතුරකින් පසු රියදුරාට පහර දීම වගේම සංචාරයක යෙදීම, සිල් ගැනීම වගේ තනි තනිව කරන්න කිසිවෙකුට උවමනාවක් නැති ගොඩක් දේවල් ඔය විදිහට පුද්ගලයින් කණ්ඩායමක් විසින් කරන්න පුළුවන්. එවැනි උවමනාවක් තිබෙන එක් පුද්ගලයෙකු හෝ කිහිප දෙනෙකු විසින් කවර ආකාරයෙන් හෝ සමූහයක් මෙහෙයවීම වෙනම කරුණක්. මා කියන්නේ ඒ ගැන නෙමෙයි.

සමාජගත වීම සඳහා මත්පැන් බොන ඇතැම් කණ්ඩායම් වල කිසිවෙකුටත් තනිතනිව මත්පැන් බොන්න අවශ්‍ය නැහැ. නමුත්, "අනිත් අය ගැන හිතා" හැමෝම සෙට් වෙනවා. සමාජ සත්ත්වයෙක් වන මිනිසාගේ ඔය වගේ හැසිරීම් ඕනෑ තරම් තියෙනවා. මේ වගේ හැසිරීම් ක්‍රීඩා න්‍යාය (game theory) ඇසුරෙන් පැහැදිලි කරන්න පුළුවන්.

තමන්ගේ උවමනාවට තනිව මත්පැන් බොන පුද්ගලයෙක්ට සැන්ඩි වැදගත් නැහැ. නමුත්, යාළුවන්ගේ උවමනාවට සෙට් වෙන කොටනම් සැන්ඩි නැතුවම බැහැ. මෙතැන ගේම් එක ඩෝප් නොවී වැඩි වෙලාවක් අල්ලගෙන ඉන්න එකයි. මොකද සතුට තියෙන්නේ සෙට් වෙන එකේ මිසක් මත්පැන් වල නෙමෙයි. මත්පැන් වලින් කරන්නේ සෙට් වෙන්න හේතුවක් සපයන එක පමණයි.

සංඛ්‍යාලේඛණ මත පදනම් නොවී නිගමන වලට එළැඹෙන එක නිවැරදි නැති වුවත්, මම හිතන විදිහට බටහිර රටක මිනිස්සුන්ට සාපේක්ෂව ලංකාවේ මිනිස්සු මේ විදිහට සෙට් වෙන්න වැඩි කාලයක් වෙන් කරනවා. කාලයේ ආවස්ථික පිරිවැය සාපේක්ෂව අඩුවීම මෙයට එක් හේතුවක් කියන්න පුළුවන්.

බටහිර රටකදීනම් මේ වගේ එකතුවකදී කියන වෙලාවට හැමෝම වගේ එනවා. පැමිණිය යුතු වෙලාව වගේම සාදය අවසන් වන වෙලාවත් බොහෝ විට ඇරයුමේම තියෙනවා. ඒ වෙලාවට සභා තොමෝ සතුටින් විසිර යනවා. හැබැයි මේ කියන්නේ ලංකාව වැනි රටවලින් ආ සංක්‍රමණිකයින් ගැන නෙමෙයි. (ඔවුන්ගේ හැසිරීම ග්‍රාම්‍යයි කියා කියන්න හදනවත් නෙමෙයි).

ලංකාවේ ඔය වැඩේ ඔය විදිහට නොවන බව කියවන කවුරුත් දන්නවනේ. "මචං, පොඩ්ඩක් පරක්කුයි. තව පැය බාගෙන් ඔතැන." කියා කියන එකා එන්නේ තව පැය එකහමාරකින් වීම කාටවත් පුදුමයක් නෙමෙයි. ඒ වගේම එක්කෙනෙක් දෙන්නෙක් ආපහු ගියා කියා වැඩේ නවතින්නෙත් නැහැ. ඉතුරු අය ඇදගෙන යනවා. ඉවර වෙන වෙලාව වැඩේ සංවිධානය කරපු කෙනාටවත් කලින් කියන්න පුළුවන් කමක් නැහැ. මෙයට හේතුව ලංකාවේ පොදු ප්‍රවාහනයේ දුර්වලතා හෝ මාර්ග තදබදය පමණක්ම නෙමෙයි. ඔය විදිහට තැනකට වෙලාවට නොඑන ඇතැම් අය ඇතැම් වැදගත් දේ මොන විදියෙන් හෝ හරියටම නැකැත් වෙලාවකට කරනවා.එහෙම නැකතකට වැඩක් වෙනවා කියලා දන්නා අවස්ථා වලදී කොහොම හරි වෙලාවට එනවා.

ඇත්ත නැත්ත කොහොම වුවත් මත්පැන් මත පනවා තිබෙන විශාල බද්ද සාධාරනීකරණය කරන්නේ සමාජ යහපත ඉස්සරහට දාලනේ. මෙහි එක අතුරු ඵලයක් වන්නේ "කලවම් බඩු" විශාල ලෙස වෙළඳපොළට එන එක. මේ වැඩේ කරන්න පහසු වෙන්න හේතු වී තිබෙන එක් කරුණක් වන්නේ සැන්ඩි කිරීමේ පුරුද්දයි.

කාලයක් ඇතැම් අය ගෙන ආ තර්කයක් වුනේ සැර අඩු මත්පැන් මිල අඩු කර සැර වැඩි මත්පැන් භාවිතයේ හානි අඩු කළ යුතු බවයි. නමුත්, සමාජශීලී වෙන්න බොන ලංකාවේ ගොඩක් අය බොන්නේ සැර අඩු මත්පැන් වර්ග වලටත් වඩා තනුක කරලා. ප්‍රශ්න විසඳගන්න බොන අය කොහොමටත් සැර අඩු මත්පැන් හොයනවා අඩුයි.

බටහිර රටක මත්පැන් මිල සාපේක්ෂව ගොඩක් අඩුයි. ඒ නිසා, කිසියම් පෞද්ගලික සාදයක් වගේ තැනක වුවත් මත්පැන් වර්ග විශාල ප්‍රමාණයක් තිබෙනවා. ඒ නිසා, බොන කෙනෙකුට විකල්ප වැඩියි. ලංකාවේ අධික මත්පැන් මිල එක්ක විකල්ප සීමා වෙනවා. ඒ නිසා, ඇල්කොහොල් සාමූහිකයක් ඇතුළේදී "ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය අනුව" බහුතරයේ කැමැත්තට අනික් අයට යට වෙන්න වෙනවා. එවිට, පුද්ගල කැමැත්ත යටපත් වෙනවා. සැන්ඩි කිරීම ප්‍රචලිතව තිබීම ඇතුලෙ තිබෙන්නේ ඒ විදිහට පොදු කැමැත්ත ඇතුළේ යට වෙන පුද්ගල කැමැත්ත මතු වෙන ආකාරයයි. එක් එක් පුද්ගලයා විසින් කරන්නේ තිබෙන එකම ඇල්කොහොල් විකල්පය තමන්ට අවශ්‍ය තරමට සැන්ඩි කරගෙන තමන්ට අවශ්‍ය නිෂ්පාදනය හදාගන්න එක. මේ පුරුද්ද නිසා, එකම බෝතලයෙන් වුවත් එක් එක් පුද්ගලයාට අවශ්‍ය දේ බොන්න ඉඩ සැලසිලා තිබෙනවා.

අපි ලියන දේවල් වුනත් කියවන අය කියවන්නේ තමන්ට අවශ්‍ය පමණට සැන්ඩි කරගෙන. ඒකත් පුද්ගල කැමැත්ත. කෙනෙක් ලියන දේවල් වැඩිපුර බීලා වෙනත් කෙනෙක් මත්වෙන්න අවශ්‍ය නැහැ. හැබැයි සමහර වෙලාවට සමහර අය කියවන්නේ එනකොට අරන් එන සැන්ඩිම විතරයි!

වෙන ලිපි වල වගේම මේ ලිපියේ තියෙන දේවලුත් තමන්ට කැමති පමණ සැන්ඩි කරගෙන කියවන්න. අරගෙන ආපු සැන්ඩි විතරක්ම වුනත් කමක් නැහැ. එය ඔබේ කැමැත්ත.

සුබ නව වසරක්!

වීදුරු බාගය

"කෝ, මචං? උඹේ වීදුරුවෙ බාගයක්ම හිස්නේ...හොර කරන්නෙ නැතුව ඕක පුරෝගනිං!"

ජගත්ගේ වීදුරුව දෙස බලමින් ධනුෂ්ක ජගත්ට බල කරයි.

"ඇති මචං! දැන් ගෙදර බලාගෙන ඇති පරක්කු ඇයි කියල..."

"පිස්සු කෙලින්නැතුව ඕක දාගනිං!"

ධනුෂ්ක ජගත්ගේ වීදුරුව බලෙන්ම පුරවයි.

***

"කෝ බං? උඹ බීලම නෑනේ...වීදුරුවෙන් බාගයක් තවම එහෙම්මමයි!"

තවත් ටික වෙලාවකින් ජගත්ගේ වීදුරුව දෙස බලන ධනුෂ්ක පවසයි.

***

ඉහත මනඃකල්පිත සිදුවීම බොහෝ දෙනෙකුට නුපුරුදු අත්දැකීමක් විය නොහැකිය. එක මට්ටමටම පිරුණු වීදුරුවක් එකම අයෙක් අවස්ථා දෙකකදී බාගෙට පිරී ඇති ලෙසත්, බාගෙට හිස් ලෙසත් සලකන්නට පුළුවන.

කිසියම් අයුරකින් ගාලුමුවදොර පිටිය වැනි තැනක පැවැත්වෙන මැයි රැළියක් වැනි අවස්ථාවක සහභාගිත්වය පිට්ටනියෙන් අඩක් පමණක් වීනම් බාගෙට හිස් පිට්ටනියක් ගැන ඇතැම් අය කතාකරනු අපට අසන්නට ලැබෙනු ඇත. ඒ අතරම තවත් අය ගූගල් සිතියම් වලින් පිට්ටනියේ වර්ග ඵලය මනිමින් එතරම් ලොකු පිට්ටනියකින් බාගයක් පිරුණු බව අවධාරණය කරනු ඇත.

අවස්ථාව අනුව එකම සිද්ධිය එකම පුද්ගලයා විසින් වුවද වරෙක ශුභවාදී ලෙසත්, තවත් වරෙක අශුභවාදී ලෙසත් දකින්නට පුළුවන. එසේ වුවත්, ඇතැම් පුද්ගලයින් ස්වභාවයෙන්ම වඩා ශුභවාදී ලෙස ලෝකය දකිද්දී තවත් අය බොහෝ විට වඩා අශුභවාදී ලෙස ලෝකය දකිති.

බොහෝ දෙනෙකු දන්නා "බාගෙට පිරුණු, බාගෙට හිස්" වීදුරුව ගැන පිරුළෙන් අදහස් කෙරෙන්නේ ඉහත වෙනසයි. එකම වීදුරුව අයෙක් බාගෙට පිරුණු වීදුරුවක් ලෙසත්, තවත් අයෙක් බාගෙට හිස් වීදුරුවක් ලෙසත් දකිති. පළමු වර්ගයේ අය ශුභවාදීන් ලෙසත්, දෙවන වර්ගයේ අය අශුභවාදීන් ලෙසත් සැලකේ. බොහෝ පුද්ගලයින්ට වඩා ශුභවාදී හෝ වඩා අශුභවාදී ලෙස වර්ග කළ හැකි අනන්‍ය ලෝක දැක්මක් ඇති බව කලක සිටම තහවුරු වී පැවති දෙයකි.

මෑතකාලීන පර්යේෂණ වලින් පෙනෙන්නේ මේ අනන්‍ය ලෝක දැක්ම හා පුද්ගලයෙකුගේ ජාන අතර පැහැදිලි සම්බන්ධයක් ඇති බවයි. වෙනත් අයුරකින් කිවහොත් කිසියම් පුද්ගලයෙකු ශුභවාදී හෝ අශුභවාදී ලෙස ලෝකය දැකීම ඇතුළු බොහෝ ආකල්ප ඉපදෙන විටම ඔහුගේ හෝ ඇයගේ ජාන වල ලියැවී තිබේ.

මෙයින් අදහස් වන්නේ පුද්ගලයෙකුගේ ආකල්ප ඇතුළු ලෝකදැක්ම තනිකරම ජාන මත තීරණය වන බව නොවේ. සංස්කෘතිය, විධිමත් හා අවිධිමත් අධ්‍යාපනය හා පුහුණුව තුලින් ඕනෑම පුද්ගලයෙකුට තමන්ගේ ආකල්ප හා ලෝකදැක්ම වෙනස් කරගන්නට පුළුවන. එහෙත්, පුද්ගලයෙකුගේ ලෝක දැක්ම කෙරෙහි ඉතා පැහැදිලිවම ජාන වල බලපෑමක් තිබේ.

නිවුන් දරුවන් දෙදෙනෙකු හැදෙන වැඩෙන සංස්කෘතික වටපිටාව බොහෝ දුරට සමානය. එහෙත් ඔවුන්ගේ ජාන සැකසුම සමාන හෝ අසමාන විය හැකිය. ඒ නිසා, සම නිවුන් දරුවන් අතර දැකිය නොහැකි ආකල්ප වෙනසක් විෂම නිවුන් දරුවන් අතර දැකිය හැකිනම් එයින් පෙනෙන්නේ ආකල්ප කෙරෙහි ඇති ජානමය බලපෑමයි. නිවුන් දරු යුගල් යොදාගන්නා පර්යේෂණ සැලසුමකින් පුද්ගලයෙකුගේ ලෝකදැක්ම කෙරෙහි බලපාන ජාන නිශ්චිත ලෙස හඳුනාගත හැකිය.

පුද්ගලයෙකුට උපතින් හිමිවන හමේ පැහැය වැනි දේ ගැන කතා කිරීම බටහිර සංස්කෘතිය තුළ නොකළ යුතු දෙයක් ලෙස සැලකෙන්නකි. ජාන අනුව හිමිවන හමේ පැහැය වෙනස්කර ගැනීමට බැරිම නැතත් එය ප්‍රායෝගිකව ඉතාම අපහසු කටයුත්තකි.

කෙසේ වුවද, වැඩිහිටි පුද්ගලයෙකු විසින් සිදුකරන තෝරාගැනීම් හෝ එවැනි තෝරාගැනීම් වල ප්‍රතිඵල විවේචනය කිරීම සාමාන්‍යයෙන් වැරදි දෙයක් ලෙස සැලකෙන්නේ නැත. තරබාරුකම හා මත්පැන් වලට ඇති ඇබ්බැහිය තනිකරම පුද්ගලයින්ගේ තේරීම් වල ප්‍රතිඵල ලෙස කලකට පෙර සැලකුවත් එය එසේම නොවන බව දැන් අප දන්නා දෙයකි. ඒ නිසා, මෙවැනි තත්ත්වයන් වුවද දැන් බටහිර රටවල හඳුනා ගැනෙන්නේ චර්යාත්මක වැරදි ලෙස නොව රෝගී තත්ත්වයන් ලෙසය.

අළුත් පර්යේෂණ වලින් පෙනෙන්නේ මිනිසුන්ගේ ශාරීරික ලක්ෂණ හා චර්යාවන් පමණක් නොව ආකල්ප ඇතුළු ලෝක දැක්ම පවා ජාන වල බලපෑමෙන් නිදහස් නැති බවයි. මේ ජාන බලපෑම කිසියම් පුද්ගලයෙකුට පුහුණුව තුලින් සිය ලෝක දැක්ම වෙනස් කරගත නොහැකි තරමට ප්‍රබල නැති වුවත්, එය ඇතැම් අයට කළ හැකි තරම් පහසුවෙන් වෙනත් අයට කළ නොහැකිය. වෙනත් අයෙකුගේ තේරීම් ඇතුළු චර්යාවන් හා ආකල්ප වැනිදේ වුවද විවේචනය කිරීමේදී අප සැලකිලිමත් විය යුත්තේ එබැවිනි.

බයිට් එක වෙන බේබද්දෝ

"මා දැන සිටි එක් ජ්‍යෙෂ්ඨ වෛද්‍ය නිලධාරියෙකු මධුලෝලයෙන් පෙලෙන රෝගීන් ගේ හිමොග්ලෝබීන් කෙතෙක් අඩු වූවද ඔවුනට රුධිර පාරවිලනය කිරීමට විරුද්ධ විය​. ඒ ආගමික හේතු නිසා නොවේ. මේ බේබදු කාලකන්නින්ට බ්ලඩ් දෙන එක අපරාධයක් කියා ඔහු නිතර කීවේය​. සුරාධූර්ත්වය රෝගයක් ලෙස දැකීමට ඔහුට නොහැකි විය​. බඩවල් ඉදිමුණු මදිරාබාධයෙන් පෙලුනු රෝගීන් ඔහුගේ වාට්ටුවේ මිය ගියද ඔහු සැලුනේ නැත."

ඉහත ඡේදය උපුටා ගත්තේ ටික දවසකට පෙර පළ කර තිබුණු වෛද්‍ය රුවන් එම් ජයතුංගගේ ලිපියකිනි. එම ලිපියට කමෙන්ටුවක් එකතු කරමින් අජිත් ධර්මා විසින් ලියා තිබුණේ කිසි දිනෙක මත්පැන් පානය නොකළ ඔහුගේ පියාට බොහෝ විට අධික මත්පැන් පානය හේතුවෙන් හැදෙන රෝගයක් වැළඳී රෝහල්ගතව සිටියදීද රෝහල් සේවකයින් විසින් ඔහු මධු ලෝලියෙකුව සිට ඇති බවට පූර්ව නිගමනයකට පැමිණ කුඩම්මාගේ සැලකිලි දැක්වූ බවයි.

ඇමරිකාවේ ජනගහණයෙන් ඇතැම් සීමිත කොටස් වලට හැර වැඩි දෙනෙකුට නොමිලේ වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ලබා ගැනීමේ හැකියාවක් නැති අතර වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර වල මිල සෘජුව හෝ වක්‍රව (වෛද්‍ය රක්ෂණයක් හරහා) රෝගියා විසින් ගෙවිය යුතුය. මේ නිසා කිසියම් වෛද්‍ය ප්‍රතිකාරයක මිල යනු වෙනත් පාරිභෝගික භාණ්ඩයක මෙන්ම ඉල්ලුම හා සැපයුම සමතුලිත වන මිලයි. ඉල්ලුම හා සැපයුම සමතුලිත වන විට භාණ්ඩයක හෝ සේවාවක හිඟයක් ඇති නොවේ. කෙසේ වුවද, වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර සඳහා වැය කළ හැකි මුදල රෝගියාගේ මිල දී ගැනීමේ හැකියාව මත තීරණය වන නිසා වෛද්‍යවරයෙකු විසින් රෝගියෙකුට ප්‍රතිකාරයක් නියම කිරීමේ දී, හැම විටම සවිඥානකව සිදු නොවූවත්, එයින් රෝගියාට සැලසෙන යහපත වැය වෙන මුදල සමඟ සැසඳීමක් කිරීමට සිදු වේ.

ලංකාවේ රජයේ රෝහලක සේවය කරන වෛද්‍ය වරයෙකුට බොහෝ විට මේ මිල සාධකය ගැන ඇමරිකාවේදී මෙන් සැලකිලිමත් වන්නට සිදු නොවේ. එහෙත්, වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර සඳහා වැය වෙන මුදල රෝගියාගෙන් අය කර නොගෙන වෙනත් අයෙකුගෙන් අය කර ගන්නා ක්‍රමයකදී ඉල්ලුම හා සැපයුම සමතුලිත නොවන බැවින් බොහෝ විට වෛද්‍යවරයාට වෙනත් ප්‍රශ්නයකට මුහුණ දෙන්නට සිදු වේ. ඒ අවශ්‍යතා තරමට සම්පත් නොමැති වීම නිසා ඇතිවන සම්පත් බෙදා හැරීමේ ගැටළුවයි. මෙහිදී ඇමරිකාවේදී මිල සාධකය මඟින් ස්වයංක්‍රීය ලෙස සිදු වන සම්පත් බෙදා හැරීමේ කාර්යය වෛද්‍යවරයාට තමන්ගේ අභිමතය පරිදි කිරීමට සිදු වේ. වඩා ඉහළ තලයකදී රෝහල් අතර සම්පත් බෙදා හැරීම කිසියම් නිලධාරියෙකු හෝ නිලධාරීන් කිහිප දෙනකු විසින් ඔවුන්ගේ අභිමතය පරිදිත්, පොදුවේ සියළුම රජයේ රෝහල් වලට සම්පත් වෙන් කරන ප්‍රමාණය මුදල් ඇමති වරයා හා මුදල් අමාත්‍යංශයේ නිලධාරීන් විසින් ඔවුන්ගේ අභිමතය පරිදිත් සිදු කරයි.

කිසියම් රජයේ රෝහලක සේවය කරන වෛද්‍යවරයෙකුට රෝගීන් අතර බෙදා දිය හැකි සම්පත් ප්‍රමාණය සියළුම රෝගීන්ගේ අවශ්‍යතාවන් සඳහා ප්‍රමාණවත් නැත. ඖෂධ, පරීක්ෂණ උපකරණ හා රෝහල් ඇඳන් ආදී සියළුම ආකාර වල සම්පත් වලට මෙය බලපායි. මෙහිදී සම්පත් බෙදා හැරීම සම්බන්ධව අභිමතය ක්‍රියාත්මක කිරීමේ හැකියාව ඇති වෛද්‍ය වරයෙකු තමන්ගේ පෞද්ගලික නිර්ණායක හෝ වෛද්‍ය ආචාර ධර්ම මත පදනම් වූ වෙනත් පොදු නිර්ණායකයක් යොදා ගනිමින් ප්‍රමුඛතා පදනම මත සම්පත් බෙදා හැරීම සිදු කරයි. මේ ප්‍රමුඛතා පදනම තීරණ ගන්නා පුද්ගලයා අනුව වෙනස් විය හැකිය. රුවන් ජයතුංගගේ උදාහරණයේ මධු ලෝලියාට හා අජිත් ධර්මාගේ පියාට රුධිර ප්ලාස්මා පාරවිලනය සිදු නොකෙරෙන්නේ ඔවුන් මේ තීරණය ගන්නා පුද්ගලයාගේ ප්‍රමුඛතා පදනම මත පහළට වැටෙන බැවිනි.

රජයේ රෝහල් වල සම්පත් හිඟය ක්‍රමයෙන් ඉහළ යද්දී සම්පත් බෙදා හැරීම සම්බන්ධව වෛද්‍ය වරුන්ට කළ හැකි බලපෑමද ක්‍රමයෙන් ඉහළ යයි. 2017 වසර සඳහා අයවැයෙන් සෞඛ්‍ය, පෝෂණ හා දේශීය වෛද්‍ය අමාත්‍යාංශයට වෙන් කර ඇති මුදල රුපියල් මිලියන 160,971.8 කි. මෙය 2016 වසර සඳහා වෙන්කර තිබුණු මුදල වූ රුපියල් මිලියන 198,838.0 ක මුදලට වඩා 19.04% කින් අඩු මුදලකි (2017 අයවැය ඇස්තමේන්තු ඉංග්‍රීසි පිටපත වෙළුම 1 පිටුව 327). කෙසේ වුවද, 2016 වසරේ ගණන සංඛ්‍යාලේඛණ විජ්ජාවකින් වැඩිකර පෙන්වූ මුදලකි. ඇත්තටම වෙන් කර තිබුණු මුදල මීට වඩා රුපියල් මිලියන 17,878 කින් අඩු මුදලක් විය. එම ගණන ඉවත් කළද 11.05%කින් ප්‍රතිපාදන කප්පාදු වී තිබේ. 

රජයේ වියදම් වැඩි කර නොගන්නා අතර, ණය ගෙවීම සඳහා වැඩි මුදලක් වෙන් කිරීම සඳහා මෙවර අමාත්‍යාංශ වැඩි ප්‍රමාණයක ප්‍රතිපාදන යම් ප්‍රමාණයකින් කප්පාදු කර ඇති බව පෙනේ. බොහෝ දෙනාගේ අවධානයට ලක්වන සෞඛ්‍ය හා අධ්‍යාපන වැනි ක්ෂේත්‍රද මේ ප්‍රතිපාදන කප්පාදුවෙන් ගැලවී නැත. (මේ ගැන ඉඩක් ලැබුණු විටක පසුව වෙනම කතා කරමු.)

කෙසේ වුවද, අවසන් ප්‍රතිඵලය වන්නේ රජයේ රෝහල් වල සම්පත් හිඟය තව දුරටත් ඉහළ යාමයි. ඒ සමඟම වෛද්‍යවරුන් ඇතුළු රෝහල් සේවකයින්ට සම්පත් බෙදා හැරීමේදී සිය අභිමතය ක්‍රියාත්මක කිරීමට ලැබෙන ඉඩකඩ තව දුරටත් ඉහළ යනු ඇති අතර, රුවන් ජයතුංගගේ ලිපියේ මධු ලෝලියා වැනි අයට එහි වන්දිය වැඩිපුර ගෙවන්නට සිදු වනු ඇත.

මේ කියන ආකාරයේ මධු ලෝලීන් මට මගේ ජීවිතයේදී ඕනෑ තරම් හමු වී තිබේ. මැරෙන්නම අමාරු වී රෝහල් ගත කර යාන්තම් ගොඩදාගෙන නැවත ආපසු පැමිණියත් මෙවැනි අය මත්පැන් පානය නවත්වන්නේ නැත. ඇත්තටම ඒ වන විට මත්පැනෙහි වහලුන්ව සිටින ඔවුන්ට මේ පුරුද්දෙන් මිදීමේ හැකියාවක්ද නැත. බොහෝ රෝහල් සේවකයින් මෙවැනි තැනැත්තන්ව දකින්නේ තමන්ගේ පාලනය යටතේ ඇති සීමිත සම්පත් ප්‍රමාණය විනාශ කරන සමාජ විරෝධීන් කොටසක් වශයෙනි. ඒ නිසා සම්පත් බෙදා හැරීමේදී වරදකාරී හැඟීමකින් තොරව එවැන්නන්ට අඩු ප්‍රමුඛතාවයක් දීමට ඔවුන්ට හැකි වී තිබේ. අධික ලෙස මත්පැන් පානය කිරීමේ සමාජ පිරිවැයක් ඇත්තටම තිබුණත් මෙහිදී එම තාර්කික හේතුවට වඩා වැඩිපුර බලපාන්නේ තීරණ ගන්නා පුද්ගලයින්ගේ ආගමික හා සංස්කෘතික පසුබිමයි.

මත්පැන් වලට එරෙහිව යන තාර්කික හේතුත්, ඊටත් වඩා ආගමික හා සංස්කෘතික හේතුත් නිසා රජයයන්ට මත්පැන් පානය අධෛර්යමත් කිරීම හේතුවක් ලෙස ඉදිරියට දමමින් මත්පැන් පානය කරන්නන්ගෙන් අධික බදු අය කිරීමට හැකියාවක් ලැබී තිබේ. මේ මඟින් මත්පැන් භාවිතය අධෛර්යමත් වන බව ඇත්තක් වුවත් බදු වැඩි කිරීම මඟින් රජය ඇත්තටම අපේක්ෂා කරන්නේ සිය බදු ආදායම් ඉහළ නංවා ගැනීමය. එය එසේ නොවේනම් රජය විසින් කළ යුත්තේ මෙසේ සුරා බදු ලෙස එකතු කර ගන්නා මුදල් වැය කිරීමේදී මත්පැන් වලට ඇබ්බැහි වූවන් පුනරුත්ථාපනය කිරීමට ප්‍රමුඛතාවයක් දීමයි. එහෙත්, එවැන්නක් සිදු නොවේ. ඒ නිසා, හැමවිටම වාගේ මේ බදු වැඩි කිරීම් කරන්නේ "ගාණකටය". 

බදු වැඩි වීම නිසා ඕනෑවට වඩා මිල වැඩි වූ විට අන්තිමට වෙන්නේ, ලොතරැයි වලින් වුනාක් මෙන්, රජයේ බදු ආදායම අඩු වීමයි. ඇස්තමේන්තු කර ඇති පරිදි, 2017 වසරේදී රජයේ සුරා බදු ආදායම රුපියල් මිලියන 175,500 දක්වා වැඩි කර ගැනීමට රජය අපේක්ෂා කරයි (2017 අයවැය ඇස්තමේන්තු ඉංග්‍රීසි පිටපත වෙළුම 1 පිටුව XXIV). මේ මුදල 2017 වසරේදී සෞඛ්‍ය, පෝෂණ හා දේශීය වෛද්‍ය අමාත්‍යාංශයට වෙන් කර ඇති මුළු මුදලට වඩා රුපියල් මිලියන 14,528 කින් පමණ වැඩිය. ඒ නිසා, ලංකාවේ මධු ලෝලීන් ගෙවන බදු වලින් පමණක් රජය විසින් "නොමිලේ" ලබා දෙන සියළුම සෞඛ්‍ය, පෝෂණ හා දේශීය වෛද්‍ය සේවාවන් ලබා දී වෛද්‍යවරුන්ගේ හා සෞඛ්‍ය ක්ෂේත්‍රයට සම්බන්ධ රජයේ ඉහළ නිලධාරීන්ගේ වාහන ආනයන බදු සහන නිසා රජයට අහිමි වන ආදායමද ආවරණය කර ගැනීමට පුළුවන.

රෝහල්ගත වී යන්තම් ගොඩ දාගෙන ආපසු ගෙදර යන මධු ලෝලීහු නැවතත් මත්පැන් පානය කර රෝගී වී ආපසු රෝහල්ගත වෙති. එහෙත්, රෝහල්ගත වන ඒ වාර දෙක අතරද ඔවුහු රජයට තවත් සැලකිය යුතු වැඩිපුර මුදලක් බදු ලෙස ගෙවති.

මෙහිදී මෙසේ රෝහල්ගත වන වැඩි දෙනෙකු පරිභෝජනය කරන්නේ නීති විරෝධී මත්පැන් බවත්, ඒ නිසා ඔවුනගෙන් රජයට බදු ආදායමක් නොලැබෙන බවත් කියවන අයෙකුට මට "කියා දෙන්නට" පුළුවන. මතුපිටින් පෙනෙන පරිදි මේ කතාව නිවැරදිය. එහෙත්, ඇත්තටම මෙය සංකීර්ණ කරුණකි. නීති විරෝධී මත්පැන් පරිභෝජනය කිරීමට මේ පිරිස් පොළඹවා ඇත්තේ රජයයි. ඒ, බදු මඟින් මිල හත් අට ගුණයකින් ඉහළ යැවීම හරහා "නියම මිලට" තත්ත්වයෙන් වඩා හොඳ මත්පැන් පරිභෝජනය කිරීමට අඩු ආදායම්ලාභී බොහෝ දෙනෙකුට ඇති අයිතිය රජය විසින් නැති කර ඇති බැවිනි. 

මේ පිටුපස සෞඛ්‍යමය හේතු තිබුණත්, මෙහිදී ආගමික හා සංස්කෘතික හේතු වලින් මේ ඉහළ බදු වලට වැඩි තල්ලුවක් ලැබී තිබේ. සීනි හා පිෂ්ඨය වැඩිපුර ගැනීමද විශාල ලෙස සෞඛ්‍ය ප්‍රශ්න ඇති කරන අතර බත් වලට වන ඇබ්බැහියද අත් හැරීම ඉතා අපහසු ඇබ්බැහියකි. ඒ නිසා මත්පැන් මෙන්ම මිල වැඩි වුවත් ඉල්ලුම එතරම් අඩු නොවන හාල් වලට විශාල බද්දක් පැනවීමෙන් රජයට බදු ආදායම සැලකිය යුතු ලෙස වැඩි කර ගැනීමට පුළුවන. නමුත්, කිසිදු රජයක් ඒ ගැන නිකමටවත් හිතන්නෙවත් නැතිවා පමණක් නොව හැකි තරම් අඩු මිලකට හාල් සැපයීමට දැඩි උත්සාහයක් දරයි. ඒ, සෞඛ්‍යමය හේතු කෙසේ වුවත් "බඩ පිරෙන්නට බත් කෑම" මත්පැන් පානය කිරීම මෙන් "වරදක්" නොවන නිසාය.

මත්පැන් පානය කරන්නෝද අඩු වැඩි වශයෙන් මේ සංස්කෘතික රාමුව තුළම සිරවී සිටින අතර තමන් කරන්නේ වරදක්ය යන හැඟීම පෙරදැරි කරගෙන කියන ගාණක් ගෙවා මත්පැන් මිලදී ගන්නවා මිස ඔවුහු කවදාවත් සංවිධානය වී කොටුව දුම්රියපොළ ඉදිරිපිට රැස් වී රජය නඩත්තු කිරීමට විශාල දායකත්වයක් දෙන තමන්ගේ "බේබදු අයිතිවාසිකම්" වෙනුවෙන් හඬ නඟන්නේ නැත. ඒ වෙනුවට ඔවුන්ගේ තෝරා ගැනීම වන්නේ නීත්‍යානුකූල මත්පැන් මිල තමන්ට දරා ගැනීමට නොහැකි වන විට නිහඬව නීති විරෝධී මත්පැන් වෙත යොමු වීමයි. මෙසේ ඉහළ සුරා බදු හමුවේ කිසිදු විරෝධයක් නොපා නීත්‍යානුකූල මත්පැන් වෙළඳපොළෙන් පිරිසක් බැහැර වීම තුළ එසේ නොකරන අයගෙන් වැඩි මුදලක් බදු ලෙස ඉපැයීමට රජයට වක්‍රව උදවුවක් ලැබේ. නීත්‍යානුකූල මත්පැන් සඳහා අය කරන ඉහළ බදු නිසාම ඇතිවන නීති විරෝධී මත්පැන් වෙළඳසැල් වෙත ඔවුහු යොමු වෙති.

මෙසේ විශාල මුදලක් රජයට බදු ලෙස ගෙවමින් තමන්ගේ මුදලින් මත්පැන් පානය කරන්නන් බොහෝ දෙනෙකු මෙන්ම මේ විශාල බදු මුදල නොගෙවිය හැකි බැවින් නීත්‍යානුකූල මත්පැන් වෙළඳපොළෙන් බැහැර වී බදුද සමඟ වැඩි මිලක් ගෙවා "හොඳ මත්පැන්" පරිභෝජනය කිරීමේ අවස්ථාව එය කිරීමට ආර්ථික ශක්තියක් ඇති අයට පවරා දීම මඟින් ඔවුන්ගෙන් වැඩිපුර බදු මුදලක් අය කර ගැනීමට රජයට වක්‍ර ලෙස උදවු කර ඇති පිරිසද මත්පැන් පානය කරන්නේ සංස්කෘතිය හරහා උරුම වන වරදකාරී හැඟීමක් සහිතව බැවින් බේබද්දන් රෝහල් තුළ මෙන්ම වෙනත් තැන් වලද බයිට් වීම ඉදිරියටත් එසේම සිදු වනු ඇත.

(Image: https://lordsofthedrinks.com/2015/03/11/drunk-guy-picks-fight-with-a-killer-elephant-in-sri-lanka/)

ගල් බලකායට රන් පදක්කමක්?

අද දිවයින පුවතකට අනුව ඒක පුද්ගල මත්පැන් පරිභෝජනය අතින් ලෝකයේ මුල්තැන සිටින්නේ ශ්‍රී ලංකාවයි. මේ පුවත පදනම් වී ඇත්තේ මත්ද්‍රව්‍ය නිවාරණ උපදේශක එරන්ද ශ්‍රීලාල්ගේ දේශනයක් මතය. ඔහුට අනුව,

"ඒක පුද්ගල මත්පැන් පරිභෝජනය අතින් අංක එකට ඉන්නේ ශ්‍රී ලංකාව. ලෝක වාර්තාව අපි සතුයි. ඒ වගේම මත්පැන් පරිභෝජනය කරන රටවල් අතරින් 4 වන ස්‌ථානයට ඉන්නේ ශ්‍රී ලංකාව."

මේ ප්‍රකාශයට අදාළ මූලාශ්‍රය කුමක්දැයි මා දන්නේ නැත. එවැනි අළුත්, වඩා නිවැරදි මූලාශ්‍රයක් තිබීමට පුළුවන. එහෙත්, මා දන්නා මූලාශ්‍ර අනුවනම් මේ ප්‍රකාශය නිවැරදි නැත.

මසකට පෙර ආර්ථික සහයෝගීතාව සහ සංවර්ධනය සදහා වන සංවිධානය (OECD) මඟින් එලි දැක්වූ නවතම වාර්තාවේ රටවල් ගණනාවක ඒක පුද්ගල මත්පැන් පරිභෝජනය පිලිබඳ දත්ත අඩංගුය. මේ අනුව, උඩින්ම ඉන්නේ ලිතුවේනියාවයි. ලිතුවේනියානුවෙකු වසරකට ඇල්කොහොල් ලීටර 14 ක් පමණ පරිභෝජනය කරයි. මේ ගල් බෝතල් 56 ක පමණ ප්‍රමාණයකි. මත්පැන් පරිභෝජනය අතින් කොහොමටත් ඉදිරියෙන් සිටින්නේ නැගෙනහිර යුරෝපීය රටවල්ය.

කෙසේ වුවද, සෑම ලිතුවේනියානුවෙකුම බේබද්දෙකු නොවේ. ලිතුවේනියානුවන් අතරින්ද තුනෙන් එකක් මත්පැන් පානයෙන් වැලකී සිටිති. එමෙන්ම, පිරිමින්ගේ මත්පැන් පරිභෝජනය සාපේක්ෂව වැඩිය. මත්පැන් පානය කරන ලිතුවේනියානු පිරිමියෙකු වසරකට ඇල්කොහොල් ලීටර 33ක් පමණ පරිභෝජනය කරයි. මෙය ගල් බෝතල් 133 කට පමණ කිට්ටුය.

මේ වාර්තාවේ ශ්‍රී ලංකාව පිලිබඳ සංඛ්‍යාලේඛණ ඇතුලත්ව නැත. එහෙත්, ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය සතුව මේ වාර්තාවේ නැති ලංකාව වැනි තවත් බොහෝ රටවල් වල ඒක පුද්ගල මත්පැන් පරිභෝජනය හා අදාල දත්ත තිබේ. මේ දත්ත ඉහත වාර්තාවේ දත්ත සමඟ ආසන්න වශයෙන් සැසඳේ. ඒ අනුව, උඩින් කියූ OECD වාර්තාවේ නැති බෙලාරුස් හා මෝල්දෝවා රටවල් ලිතුවේනියාවත් වඩා උඩින්ය. අදාල දත්ත අනුව ලංකාව මධ්‍යස්ථ ලෙස (මඳ පමණට?) මත්පැන් පානය කරන රටකි. ඉන්දියාවද සිටින්නේ මේ ගොඩේය. මත්පැන් පරිභෝජනය අඩු රටවල්, විය යුතු පරිදිම, මුස්ලිම් රටවල්ය.

ලංකාව මෙසේ මධ්‍යස්ථ ගොඩට වැටෙන්නේ බොහෝ ලාංකිකයින් මත්පැන් නොබොන නිසාය. විශේෂයෙන්ම ශ්‍රී ලාංකික කාන්තාවන් අතර මත්පැන් පානය සාපේක්ෂව අඩුය. ඒ නිසා "සුරාවෙහි අගයත් එහි ඇති මනා රසයත් බොන සුදනෝ මිසක් නොබොන අනුවන දනෝ නොදනිත්" කියා දෙකක් හලා ගන්නා අය කරටි කැඩෙන්නට බිවුවත් ඒක පුද්ගල ඇල්කොහොල් පරිභෝජනය ලීටර 3.5ක් පමණි. ලිතුවේනියානු  ඒක පුද්ගල ඇල්කොහොල් පරිභෝජනය මේ වගේ හතර ගුණයකි. ඒ නිසා දිවයින පුවතේ කියන පරිදි මුල් තැනට එන්නටනම් තව සෑහෙන්න බොන්න වේ.

කෙසේ වුවද, මා මේ කරන්නේ මත්පැන් ප්‍රචාරණයක් නොවේ. ලිතුවේනියානුවන් තරමට නොබිවුවත් මේ බොන බීම හොඳ එකක්යැයි කියන්නට නුපුළුවන. ලාංකිකයින් පරිභෝජනය කරන ඇල්කොහොල් ප්‍රමාණයෙන් 40% ක්ම ලබා ගන්නේ නීති විරෝධී ලෙස පෙරූ මත්පැන් වලිනි. එමෙන්ම 85% ක්ම සැර වැඩි මත්පැන් වර්ග වලිනි.

ශ්‍රී ලාංකික වැඩිහිටි පිරිමින්ගෙන් (15+) මත්පැන් පානය කරන්නෝ 27%කි. ගැහැණුන්ගෙන් 10% කි. බොන ටික ඔක්කොම බොන්නේ මේ පිරිසයි. බොන පිරිමියෙකු ඇල්කොහොල් ලීටර 27ක් පමණ පරිභෝජනය කරයි. එනම්, ගල් බෝතල් 108 පමණ ප්‍රමාණයකි. සතියකට බෝතල් 2ක පමණ ප්‍රමාණයකි. මේ අනුව සාමාන්‍ය ලාංකිකයා කෙසේ වුවත් ගල් බලකායේ සාමාජිකයෝනම් ලිතුවේනුවානුවන් සමඟ ජාත්‍යන්තර තරඟයකට යැවීමට අවශ්‍ය පරිසාධන මට්ටම් ඉක්මවා තිබේ.

අන්න සුදෝ අර ප්‍රාස වලා

මියුරු ගීයක සංගීතයට පළමුව පෙම් බඳින හිරිමල් වියටද නො එළඹුණු රසිකයෙකුට ගීතයේ පදවැල හා අරුත එතරම් වැදගත් නැත. වැල්ලවත්තආරච්චිගේ ආබ්‍රහම් සිල්වා ලියූ ජනප්‍රිය නවකතාවක් වූ කැලෑහඳ ඇසුරින් බී එම් ඩබ්ලියු ජයමාන්න අධ්‍යක්ෂණය කර නිෂ්පාදනය කළ එම නමින්ම වූ ජනප්‍රිය චිත්‍රපටියේ මියුරු ගී රැසක්ම තිබුණේය. "මැවිලා පෙනේවි රූපේ", "මගේය ප්‍රේම මාලනී", "පරණ පිනක් මගෙ ඉහේ කඩාගෙන වැටුණා" එයින් කීපයකි. පොසොන් දන්සැල් වලත් පොසොන් පොහොය වෙනුවෙන් රඟදැක්වෙන රූකඩ සංදර්ශන වලත් මේ සින්දු තවම ඇසේ.

කැලෑහඳ චිත්‍රපටියේ තිබූ තවත් ජනප්‍රිය ගීයක් වනුයේ තලාත් මොහොමඩ් සහ ලතා මංගේෂ්කාර් ගැයූ ජනප්‍රිය හින්දි ගීයක තනුවට හර්බට් එම් සෙනෙවිරත්නයන්ගේ පද වැල් එක් වී මොහිදීන් බෙග්ගේත් ඩේසි රාසම්මා ඩැනියෙල්ස් නොහොත් රුක්මණී දේවියගේත් හඬින් අපට ඇසුණු "අන්න සුදෝ" ගීතයයි. පොසොන් සැමරූ බහුතර සිංහල බෞද්ධයන්ට ගස් බැඳ ඇති ලවුස්පීකර් වලින් ඇසෙන මියුරු ගී තනු රස විදිනු මිස ඒ සඳහා දායක වූ අය පන්සිල් රකිනවාදැයි සොයන්නට හෝ අඩුම වශයෙන් ගීයේ අරුත් විමසන්නටවත් අවශ්‍ය නොවීය.


ඔය සිංදුව අසා සිටි තරිඳුට සින්දුවේ පදවැල් මතක හිටියේ මේ විදියටය.


"අන්න සුදෝ අර ප්‍රාස වලා- සන්ධ්‍යාවේ විනෝදේ ප්‍රීති වෙලා....හා හා ප්‍රීති වෙලා..."


ඕක ඉතිං ලොකු ප්‍රශ්නයක් නොවේ. සමහර සින්දු වල වචන සියල්ලම පැහැදිලිව ඇසුනත් එක් එක් අය තේරුම් ගන්නේ එක් එක් ආකාරයටය. කොහොමවුනත් මේ සින්දුවේනම් Hotel California සින්දුවේ හෝ බස්සීගේ තිස්ස කවියේ මෙන් යටි පෙළක් තිබීමට ඇති ඉඩකඩ අඩුය. ඒ වුනාට කෙනෙකුට අවශ්‍යනම් එහෙම එකක් යෝජනා කිරීමට බැරි කමක්ද නැත.


උඩින්ම ඇති ඡායාරූපය රසිකොලොජිස්ට් විසින් මා වෙත යොමු කර ඒ පිලිබඳ මගේ විශ්ලේෂණය කවරෙක්දැයි අසා ඇත. "අසන්නන්ගේ ඉල්ලීමක්" බැවින් ඒ සඳහා ඉඩක් වෙන් කළ යුතුමය. කෙසේ වුවද නොවැලැක්විය හැකි පරිදි මා තුළ සිටින ආර්ථික විද්‍යාඥයා පසෙකට තල්ලු කරමින් දාර්ශනිකයා, රසවතා, දේශපාලනඥයා, පිස්සා ආදී මෙකී නොකී බුවාලා ඉස්සරහට පනිති. බටර් සූරා දමා පාන් කෑල්ල තමන් කැමති හොද්දක් සමඟ ගිල දැමීම කියවන්නාගේ වැඩකි.


වත්පොතට ඉහත ඡායාරූපය උඩුගත කර තිබුනේ (නම අනුව බොහෝ දුරට) ඉස්ලාම් මුස්ලිම් පුද්ගලයෙකි. (මට අනුව මේ වර්ගීකරණයම ජාතිවාදීය. හේතුවක් ඇතුව සිතාමතාම එසේ කරමි.) ලංකාවේ මුස්ලිම් වරුන් සියල්ලෝම වාගේ අදහන ඉස්ලාම් ආගම මෙන්ම බහුතර සිංහලයන් අදහන බුද්ධාගමත් දානය උසස් දෙයක් ලෙසත් මත්පැන් පානය නොකළ යුතු දෙයක් ලෙසත් පෙන්වා දෙයි. මේ අනුව මේ කුලක දෙකට අයත් බොහෝ අයට මාකොළ වයින් ස්ටෝර්ස් මුදලාලිගේ පොසොන් මහා බත් දන්සැල විසංවාදයකි.


මේ කාලයේ ලංකාවේ සිංහල බෞද්ධ නොවන පුද්ගලයින් සිතන ආකාරය දැනගැනීමට ඉකොනොමැට්ටාට තරමක උනන්දුවක් ඇති නිසා බොහෝ දුරට ලංකාවේ ඉපදුනු ඉස්ලාම් මුස්ලිමුන් විය හැකි පුද්ගලයන් විසින් ඉංග්‍රීසි සහ දෙමළ බසින් ලියා තිබුණු විචාරයන් (කමෙන්ට්ස්) කියවා බැලුවෙමි. මගේ දෙමළ දැනීම ඉතා සීමිත වුවත් ඒ කිසිවක සමච්චලයේ සීමාවන් ඉක්මවන ද්වේශයක් හෝ ජාතිවාදී/ ආගම්වාදී නැඹුරුවක් නොවූ බව විශේෂයෙන් සඳහන් කළ යුතුය. ඇතැම් අය මෙය කොමිස් ගහන 'අපේ අය' පල්ලියට ලොකු මුදලක් ප්‍රදානය කිරීම සමඟ (නිවැරදි ලෙස) සසඳා තිබුණි.


දානය ලෝකයේ ප්‍රධාන සංස්කෘතීන් බොහොමයක අගය කෙරුනද මත්පැන් පානය පිලිබඳ එවැනි ඒකමිතියක් නැත. ඇතැම් සංස්කෘතීන්හි මත්පැන් පානය වැරදි දෙයක් නොවේ. මත්පැන් පානය අනුමත නොකෙරෙන බෞද්ධ මෙන්ම ඉස්ලාම් සමාජයන්හිද මත්පැන් පානය කරන්නෝ සිටිති. ඔවුහු මත්පැන් පානයෙන් සතුටට පත් වෙති. ආර්ථික විද්‍යා මුලධර්ම අනුව ඔවුන්ට මත්පැන් විකුණන මාකොළ වයින් ස්ටෝර්ස් මුදලාලි කරන්නේ, මත්පැන් වල ආදීනව උගන්වන සමාජ සේවකයා සහ මත්පැන් බී සිරෝසියස් හදාගත් රාමචන්ද්‍රන්ට බෙහෙත් කරන වෛද්‍යවරයා මෙන්ම සමාජ සේවයකි (යම් සීමාවන් යටතේ). මිනිස්සු මත්පැන් පානය නොකළ යුතුයැයි රජය සිතන පොසොන් පෝදා වැඩි මිලට පසුපස දොරෙන් විකිණීමද එවැනිම සේවයකි. මේ අර්ථයෙන් මත්පැන් වෙළඳාම අනෙකුත් රැකියාවලින් වෙනස් සුවිශේෂී එකක් නොවේ.


කෙසේ වුවද මත්පැන් වෙළඳාම ආර්ථික විද්‍යා මූලධර්ම අනුවම හැමවිටම නොවූවත් ඇතැම් තත්ත්වයන් යටතේ සමාජ විරෝධී කටයුත්තක් විය හැක. මෙය පසු ලිපියකින් සාකච්ඡා කරමි.


ආර්ථික විද්‍යා මූලධර්ම කෙසේ වුවත් ලංකාවේ වැඩි දෙනා සිතන පරිදි මත්පැන් පානයත්, ඒ නිසාම මත්පැන් වෙළඳාමත් සමාජ විරෝධී කර්තව්‍යයන්ය. අනෙක් අතට ආර්ථික විද්‍යාව යනු සමාජ සුබසාධනය ඉලක්ක කරගත් විද්‍යාවක් බැවින් එය යම් කිසි සමාජයක බහුතරයක් සිතන පතන දෙයින් ස්වායත්ත නැත. මේ අනුව ලංකාවේදී (මෙන්ම වෙනත් බොහෝ රටවලදී) මත්පැන් වෙළඳාම කිසියම් නියාමනයකට ලක්වීම ආර්ථික විද්‍යා මූලධර්ම වලට එකඟය.


සදාචාරාත්මක හේතු මත ලංකාවේ බොහෝ ව්‍යවසායකයෝ ලාභය පෙනුණු පමණින්ම මත්පැන් වෙළඳාමට නොපෙළෙඹෙති. ඒ ගැන සිතන්නෙකුටද නියාමන කඩඉම් පැනීමට සිදුවේ. ලංකාවේදී මේ නියාමනය බොහෝවිට විනිවිදභාවයකින් තොරව සිදුවන අතර දේශපාලනය හා දැඩි ලෙස සම්බන්ධ වී තිබේ. අද වන විට මත්පැන් විකිණීමේ අවසරපත් ඇති "පරණ පිනක් හිසේ කඩා වැටී ඇති" බොහෝදෙනා ප්‍රාදේශීය දේශපාලනඥයින් හෝ ඔවුන්ගේ ගජ මිතුරන්ය. මාකොළ වයින් ස්ටෝර්ස් මුදලාලිද එවැන්නෙකු වීමේ වැඩි ඉඩකඩක් පවතී. මේ අය වර්තමාන ශ්‍රී ලංකාවේ නොගිණිය නොහැකි තරමේ බලවේගයකි. තරුණියන් දූෂණය කරමින්, එය සැමරීමට මිතුරන් සමඟ සන්ධ්‍යා සාද පවත්වන "ප්‍රා.ස. වලා" ලා සිටින්නේත් මේ බලවේගය තුළමය.


එසේ වූ පලියටම මාකොළ වයින් ස්ටෝර්ස් මුදලාලි පොසොන් පෝයට බත් දන්සැලක් දීමට නුසුදුස්සෙක් වන්නේ නැත. සාරංග ඇබිත්ත කොලුවා සමඟ ඔහුගේ අකැමැත්ත නොතකා සමලිංගික සේවනයේ යෙදෙන රතනසාර හිමිගේ අනුශාසකත්වයෙන්, පියසීලි ඉස්කෝලේ හාමිනේට විදුහල්පති නිල නිවාසයේදී පාඩමක් කියාදෙද්දී උසස්පෙළ සිසුවකුගේ අතටම අසු වූ චන්ද්‍රසේකර උපාසක තැනගේ අනුශාසකත්වයෙන්, උපතිස්ස, ප්‍රසන්න, රෝහිත ඇතුළු "මාකොළ හන්දියේ තරුණ කැල"ට දන්සැලක් දීමට ඇති නීතිමය හා සදාචාරාත්මක අයිතියම මාකොළ වයින් ස්ටෝර්ස් මුදලාලිටත් තිබේ. ඉස්ලාම් භක්තිකයෙක් වන ඉබ්‍රාහිම් මුදලාලිටත් මේ අයිතියම තිබේ.


වයින් ස්ටෝර්ස් මුදලාලි දන්සැල දෙන්නේ හන්දියේ තරුණ කැල මෙන් අනුන්ගෙන් සම්මාදම් කළ අරමුදල් වලින් නොවේ. තමාගේ ලාභයෙන් කොටසක් වැය කරමිනි. දන්සැල දුන් පලියට ඔහුට පාරිභෝගිකයන් වැඩිවනු ඇතැයි සැලකීම අසීරුය. දන්සැල නුදුන් පලියට ඔහුහේ පාරිභෝගිකයන් අඩු වීමටද ඉඩක් නැත. මේ අනුව ඔහු වැය කරන්නේ ඔහුට වෙනත් කටයුත්තක් සඳහා වැය කළ හැකි ඔහුගේ පෞද්ගලික මුදල්ය. එය ඔහුට අනුව සුළු මුදලකි. මෙහිදී, ඔහු ඒ මුදල් උපයාගත් ආකාරය වැදගත් නැත. එසේ කිරීමෙන් තමාගේ පින්-පවු අරමුදලේ සෘණ ශේෂය අඩු කරගැනීමට හෝ තමාගේ "හොඳ ගතිගුණ" ප්‍රදර්ශනය කිරීමට ඔහු අපේක්ෂා කළා විය හැකිය. වැදගත් කරුණනම්, වයින් ස්ටෝර්ස් මුදලාලිගේ දන්සැලෙන් සිදුවන සමාජ සත්කාරයේ වටිනාකම ආගමික සංකල්ප අනුව කෙසේ වුවත් ආර්ථික විද්‍යා සංකල්ප අනුවනම් සම්මාදම් දන්සැලකින් සිදුවන සමාජ සත්කාරයට වඩා වැඩි බවයි.


හන්දියේ තරුණ කැල සංවිධානය කරන දන්සැලද බොහෝ විට අවසන් වන්නේ සන්ධ්‍යා සාදයකිනි. මේ සාදය සඳහා එක්වන තරුණ කැල වයින් ස්ටෝර්ස් මුදලාලිගේ සේවය අගය නොකළොත් පුදුමයකි. ඇතැම් විට දන්සැලක් සමාප්ත කිරීමෙන් පසු පැවැත්වෙන මෙවැනි සාදයකට "ප්‍රා.ස. වලා" සතුටු වන වෙනත් දේද රැගෙන ඒම දුලබම නැත.  "ප්‍රා.ස. වලා" මෙන් සන්ධ්‍යා සාදයට අවශ්‍ය දේ සපයා ගැනීමට බලහත්කාරය යෙදීමේ හැකියාවක් නැති නිසා තරුණ කැලට සිදුවන්නේ ඒ දේවල් දන්සැලේ ලාභය යොදවා මුදලට ගැනීමටය.  "ප්‍රා.ස. වලා"ලා පාවිච්චි කරන බඩු මෙන් මේවා නැවුම් නැත. ඒ නිසා ආරක්ෂාකාරී පියවරක් ලෙස ප්‍රීති වෙලාගැනීමට සිදුවේ.


පොසොන් පෝදා දන්සැල අවසානයේ අපේ සම්මාදම් මුදල් වලින් සන්ධ්‍යාවේ විනෝදේ සඳහා ප්‍රීති වෙලාගෙන රූකඩ නටවන්නේ ප්‍රාස වලාලා විතරක් නොවේ.




(මාකොළ වයින් ස්ටෝර්ස් ඉදිරිපිට ඇති දන්සැලට එහි අයිතිකරුගේ කිසිදු සම්බන්ධයක් නැති වියහැකි අතර ඔහු මේ වෙළඳාම කළත් යුක්තිගරුක පුරවැසියෙකු විය හැක. ඔහුට අපහාසයක් කිරීමේ අදහසක් නැත.)