හැලෝවීන් අවුරුද්දේ ඡන්ද කෙරුවාව

හෙට පළ කිරීමේ අදහසින්, මේ ලිපිය ලියද්දී ගෙවෙන්නේ හැලෝවීන් රාත්‍රියයි. මේ අවුරුද්දේ බය හිතෙන ඇඳුම් ඇඳගෙන අසල්වැසියන් අමුතුවෙන් බය කරන්න දෙයක් නැහැ. මේ අවුරුද්දම හැලෝවීන් අවුරුද්දක්. 

හැලෝවීන් දවසට පෙර සිකුරාදා දිනයේදී ඇමරිකාවෙන් අලුතෙන් හඳුනා ගැනුණු කෝවිඩ් ආසාදිතයින් ගණන ලක්ෂයකට වැඩියි. මේ තනි රටකින් එක් දිනයක් තුළ කෝවිඩ් ආසාදිතයින් ලක්ෂයකට වඩා හඳුනා ගැනුණු පළමු අවස්ථාවයි. ඉන්දියාව ලක්ෂය කිට්ටුවටම ගියත් ලක්ෂය ඉක්මවූයේ නැහැ. එළඹෙන ශීත සෘතුව තුළ ඇමරිකාවේ මේ වාර්තාව ඇමරිකාව විසින්ම නැවත නැවත වාර ගණනාවක් අලුත් කරනු ඇතැයි පුරෝකථනය කළ හැකියි.

අපේ ප්‍රාන්තයේ තත්ත්වයේත් වෙනසක් නැහැ. ප්‍රාන්තය තුළින් පසුගිය සිකුරාදා හඳුනා ගැනුණු කෝවිඩ් ආසාදිතයින් ගණනද අලුත් වාර්තාවක්. මෙසේ සිදුවුනේ අපේ ප්‍රාන්තයේ පාලකයින්ගේ වරදින් නෙමෙයි. අපේ ප්‍රාන්තය වසා දැමුවේ කෝවිඩ් ආසාදිතයින් ඉතාම සුළු ප්‍රමාණයක් හඳුනා ගැනුණු වහාමයි. දැනටත් පාසැල් සරසවි, රජයේ කාර්යාල ආදිය පූර්ණ ලෙස විවෘතව නැතුවා වගේම මුහුණු වැසුම් නීතිය, අඩි හයේ නීතිය ආදියද හොඳින් ක්‍රියාත්මක වෙනවා. කෝවිඩ් ව්‍යාප්තිය මන්දගාමී කළ හැකි වුවත් වැළැක්විය හැකි එකක් නෙමෙයි.

යුරෝපයේ බොහෝ රටවල දැකිය හැක්කේත් ඇමරිකාවේ රටාවමයි. එක්සත් රාජධානිය, ජර්මනිය, ප්‍රංශය, රුසියාව, ඉතාලිය, ස්පාඤ්ඤය, ස්විට්සර්ලන්තය, ස්වීඩනය, ඩෙන්මාර්කය වැනි ශීත සෘතුව එළිපත්තේ සිටින කවර යුරෝපීය රටක් දෙස බැලුවත් දෙවන රැල්ල යන්නේ පළමු රැල්ලට වඩා ගොඩක් ඉහළින් බව පහසුවෙන් නිරීක්ෂනය කළ හැකියි. මෙය වසංගතයේ පැතිරීම ආරම්භ වෙද්දීම ආකෘති අනුසාරයෙන් නිවැරදිව පුරෝකථනය කර තිබුණු තත්ත්වයක්. ඒ වගේම, බටහිර හැම රටක්ම වගේ මේ තත්ත්වයට මුහුණ දීම සඳහා කලින් සැලසුම් කළා. ප්‍රධානම හේතුව නොවුනත්, ආසාදිතයින් වැඩි වන තරමට මරණ ඉහළ නොයාමට මෙය ප්‍රධාන හේතුවක්.

පසුගිය මාර්තු මාසයේ සිටම අප සිටියේ ගෙදරටම වී බව මා කිහිප වරක්ම සටහන් කර තිබෙනවා. දෙසතියකට පෙර අප ඡන්දය දැමීම සඳහා එළියට ගියා. මාර්තු මාසයෙන් පසුව මෙවැනි ජනාකීර්ණ තැනකට ගියේ පළමු වරටයි. පැය එකහමාරකට වඩා වැඩි වෙලාවක් පෝලිමේ ඉන්න සිදු වුනා. 

පෝලිමේ අන්තිමට කිට්ටුව සිටි දේශපාලන පක්ෂයක නියෝජිතයෙකු ඇප් එකකින් පරීක්ෂා කර අපට දැනුම් දුන්නේ ඡන්දය දැමීමට පැයකුත් මිනිත්තු හතළිස් පහක් පෝලිමේ ඉන්නට සිදුවනු ඇති බවයි. මිනිත්තු පහළොවකින් ඡන්දය දැමීමට අවශ්‍යනම් වෙනත් ඡන්ද පොළකට යා හැකි බවද ඔහු දැනුම් දුන්නා. ඒ ඡන්ද පොළට මිනිත්තු දහ පහළොවකින් යා හැකි වුවත් අප එහිම නැවතුනා. අපට පසුව පැමිණි වෙනත් ඇතැම් අය අනෙක් ඡන්ද පොළට පිටත්ව ගියා.

පසුගිය ජනාධිපතිවරණය අවස්ථාවේදීද මෙසේ කලින් ඡන්දය දැමීමට ගොස් පැය හතරක් හෝ පහක් පමණ පෝලිමේ සිටි නිසාත්, එළියට බැස්සේ සෑහෙන කාලයකට පසු නිසාත් ටිකක් පෝලිමේ ඉන්න එකේ අවුලක් දැනුනේ නැහැ. මේ දවස් වල පරිසරයත් ඉතාම ලස්සනයි. හැමෝම අඩි හයේ පරතරය තබාගෙන පෝලිමේ සිටි නිසාත්, මුවවැසුම් පැළඳ සිටි නිසාත් ඒ වෙලාවේ ලොකු අවදානමක් ඇති බවක් දැනුනේ නැහැ. එහෙත් කළේ මෝඩ වැඩක්ද කියා පසුවනම් හිතුනා. පෝලිමේ පැය එකහමාරක් ගත නොකර අනෙක් ඡන්ද පොළට යන්න තිබුණා වගේම තැපෑලෙන් ඡන්දය දමන්නත් අවස්ථාව තිබුණා.

ඇමරිකාවේ සියලුම ඡන්ද පැවැත්වෙන්නේ එකම නිශ්චිත දිනයක වුවත් එම දිනයට පෙර තමන්ට පහසු දිනයක ඡන්දය භාවිතා කිරීමේ අවස්ථාවද තිබෙනවා. මෙය ලියන මොහොත වන විට ඇමරිකානුවන් 91,222,908 දෙනෙකු ඡන්දය දමා අවසන්.  එයින් 33,141,215 දෙනෙකු ඡන්ද මධ්‍යස්ථානයකදීත්, 58,081,693 දෙනෙකු තැපැල් මාර්ගයෙනුත් ඡන්දය භාවිතා කර තිබෙනවා. මෙම ප්‍රමාණය පසුගිය වර භාවිතා කළ ඡන්ද ප්‍රමාණයෙන් තුනෙන් දෙකක්. මීට අමතරව තවත් 33,119,293 දෙනෙකු මේ වන විට තැපැල් ඡන්ද පත්‍රිකා ලබා ගෙන තිබෙනවා. ඒ අනුව මැතිවරණ දිනයේදී ඡන්දය දමන්නට වැඩි පිරිසක් ඉතිරි වන එකක් නැහැ. 

බොහෝ දෙනෙකු අවධානය යොමු කරන්නේ ජනාධිපති තරඟය දෙස වුවත් ඇමරිකාවේ මැතිවරණයක් කියන්නේ ජාතික මට්ටමින්, ප්‍රාන්ත මට්ටමින් හා ප්‍රාදේශීය මට්ටමින් විධායකයේ, ව්‍යවස්ථාදායකයේ හා අධිකරණයේ තනතුරු ගණනාවක් මහජන ඡන්දයෙන් පුරවන අවස්ථාවක්. ජාතික මට්ටමේදී ජනාධිපතිවරයා හා උප ජනාධිපතිවරයා මෙන්ම සෙනෙට් සභාවේ හා නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ සභිකයින් තෝරා ගැනීම සඳහාත්, ප්‍රාන්තයේ අධිපතිවරයා හා නියෝජ්‍ය අධිපතිවරයා මෙන්ම ප්‍රාන්තයේ ව්‍යවස්ථාදායකයේ එනම් සෙනෙට් සභාවේ හා නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ සභිකයින්, ප්‍රාදේශීය මට්ටමෙන් කොමසාරිස් වරුන් හා කවුන්ටි කවුන්සලයේ සභිකයින්, ප්‍රාන්ත මට්ටමේ සිට ප්‍රාදේශීය මට්ටම දක්වා අධිකරණ ගණනාවක විනිශ්චයකාරවරුන් හා උසාවි ලිපිකරුවන් මෙන්ම නීතිපතිවරයා, ප්‍රාන්ත වල හා කවුන්ටි වල විගණකාධිපතිවරුන් හා භාණ්ඩාගාරිකයන් මෙන්ම පාසැල් පාලක මණ්ඩල ඇතුළු තනතුරු ගණනාවක් මහජන ඡන්දයෙන් පිරවෙන හෝ අනුමත වන නිසා ඡන්ද පත්‍රිකාව දිගු එකක්. මේ තනතුරු පිරවීමට අමතරව බදු වැඩි කිරීම් වැනි දේ ඇතුළු ඇතැම් නීති සම්මත කර ගැනීම සඳහා ජනමත විචාරණද මේ ඡන්ද පත්‍රිකාවටම එකතු වෙනවා.

කෙසේ වුවත්, ජයග්‍රහණය කරන්න වැඩි සම්භාවිතාවක් නැති අපේක්ෂකයින්ගේ නම් වලින් ඡන්ද පත්‍රිකාව පුරවන්නේ නැහැ. උදාහරණයක් විදිහට අපේ ප්‍රාන්තයේ ඡන්ද පත්‍රිකාවේ සටහන්ව තිබෙන්නේ ඩිමොක්‍රටික්, රිපබ්ලිකන් හා ලිබටේරියන් පක්ෂ වල ජනාධිපති අපේක්ෂකයින්ගේ නම් පමණයි. හරිත පක්ෂයේ අපේක්ෂකයා ඇතුළු තවත් අපේක්ෂකයින් විශාල ප්‍රමාණයක් තරඟ කළත් ඔවුන් වෙනුවෙන් ඡන්දය භාවිතා කළ හැක්කේ ඡන්ද පත්‍රිකාවේ වෙනත් යන්න තෝරා නම ලිවීමෙන් පමණයි.

මෙවර මැතිවරණයේදී වෙනදා දකින්නට නොලැබෙන අසාමාන්‍ය උනන්දුවක් දැකිය හැකියි. මීට පෙර මේ අයුරින් ඡන්ද ප්‍රචාරණ පත්‍රිකා වලින් තැපැල් පෙට්ටිය පිරී නැහැ. ඇමරිකාව ඩිමොක්‍රටික් හා රිපබ්ලිකන් ලෙස දැඩි ලෙස බෙදී සිටීම ඊට හේතුව විය හැකියි. මුහුණ වසාගත් අපේක්ෂකයාගේ කණ්ඩායම සහ මුහුණ වසා නොගත් අපේක්ෂකයාගේ කණ්ඩායම. හරියට උඩ වට්ටක්කා ගෙඩි දෙක වගේ.

පොම්පියෝ හා වෙන්ටිලේටර්

පොම්පියෝගේ ලංකා ගමනට සමාන්තරව ඇමරිකාව විසින් යාන්ත්‍රික වෙන්ටිලේටර 200ක් ලංකාවට පරිත්‍යාග කර තිබෙනවා. යාන්ත්‍රික වෙන්ටිලේටරයකින් කරන්නේ පෙනහළු දුර්වල වී තිබෙන රෝගියෙකුගේ පෙනහළු යථා තත්ත්වයට පත් වන තුරු පෙනහළු තුළට යාන්ත්‍රිකව ඔක්සිජන් පොම්ප කිරීමයි. කෝවිඩ් හා වෙන්ටිලේටර අතර විශාල සම්බන්ධයක් තිබෙනවා.

කෝවිඩ් යනු පෙනහළු වලට අමතරව මොළය, හෘදය වස්තුව, වකුගඩු, අක්මා වැනි අවයව ගණනාවකටම හානි කරන රෝගයක් බව මේ වන විට පෙනී ගොස් ඇතත්, ආරම්භයේදී කෝවිඩ් සැලකුණේ පෙනහළු වලට හානි කරන, පෙනහළු ආශ්‍රිත රෝගයක් ලෙසයි. ඒ අනුව, එවකට කිසිදු ප්‍රතිකාරයක් නොතිබුණු කෝවිඩ් රෝගියෙකු මිය යාම වලක්වා ගැනීම සඳහා කළ හැකි හොඳම දෙය ලෙස පෙනෙන්නට තිබුණේ යාන්ත්‍රික වෙන්ටිලේටරයකින් දිගින් දිගටම පෙනහළු වලට ඔක්සිජන් සැපයීමයි. චීනයේ වුහාන් වලත්, විශේෂයෙන්ම ඉන්පසුව ඉතාලියේත් බොහෝ මරණ සිදු වුනේ ප්‍රමාණවත් තරම් වෙන්ටිලේටර නොතිබුණු නිසා බව මුලදී තිබුණු අදහසයි.

අප්‍රේල් මැද වන විට ඇමරිකාවේ රෝහල් පද්ධතිය සතුව යාන්ත්‍රික වෙන්ටිලේටර 95,000කුත්, ඇමරිකන් රජයේ ජාතික සංචිතයේ තවත් යාන්ත්‍රික වෙන්ටිලේටර 10,000කුත් තිබුණා. ඇමරිකාවේ කෝවිඩ් ව්‍යාප්තිය පිළිබඳව මාර්තු මුලදී ඇස්තමේන්තු කර තිබුණු ආකාරයට මෙම වෙන්ටිලේටර ප්‍රමාණය අවශ්‍ය සියළු රෝගීන් සඳහා ප්‍රමාණවත් නොවිය හැකිව තිබුණා. වෙන්ටිලේටර නොමැතිකමින් බොහෝ කෝවිඩ් රෝගීන් මිය යාමට තිබුණු ඉඩකඩ පිළිබඳව බොහෝ දෙනෙකු කණස්සල්ලෙන් හිටියා. ඇමරිකාව ජනගහණයට සාපේක්ෂව ලෝකයේ වැඩිම රෝහල් පහසුකම් ඇති රටක් වුවත්, ඇතැම් අය ඇස්තමේන්තු කළේ රෝහල් පහසුකම්ද ප්‍රමාණවත් නොවනු ඇති බවයි.

දේශපාලන ප්‍රකාශයක් වුවත්, ජනාධිපති ට්‍රම්ප් විසින් මාර්තු මාසයේදී ප්‍රකාශ කර සිටියේ වෙන්ටිලේටර අවශ්‍ය වන කිසිදු ඇමරිකානුවෙකු වෙන්ටිලේටර නැතිකමින් මිය නොයනු ඇති බවයි. ඒ වන විට ඇමරිකානු නිෂ්පාදකයින් සතු ධාරිතාව අනුව වසරක් තුළදී නිෂ්පාදනය කළ හැකි වූයේ වෙන්ටිලේටර 29,000ක් පමණයි. එහෙත්, ඇමරිකන් රජය විසින් වෙන්ටිලේටර 200,000 පමණ දක්වා ප්‍රමාණයක් අවශ්‍යතාවය පරිදි මිල දී ගැනීමට ගත් තීරණයත් සමඟ ෆෝර්ඩ්, ජීඑම්, ටෙස්ලා වැනි මෝටර් රථ නිෂ්පාදකයින්ද වෙන්ටිලේටර නිෂ්පාදනයට අත ගැසුවා. 

කෙසේ වුවත් ක්ෂණිකව වෙන්ටිලේටර නිෂ්පාදනය ඉහළ දැමීමේ හැකියාවක් තිබුණේ නැහැ. ඒ සඳහා අවම වශයෙන් මාස ගණනක් ගත වෙනවා. ඊට පෙර කෝවිඩ් වේගයෙන් පැතිරී බොහෝ දෙනෙකුට වෙන්ටිලේටර අවශ්‍ය විය හැකිව තිබුණා. ඇමරිකාවේ ප්‍රාන්ත යම් ප්‍රමාණයකට "වසා දමමින්" වසංගත වක්‍රය පැතලි කිරීමේ එක් අරමුණක් වුණේ වෙන්ටිලේටර ඇතුළු අනෙකුත් සෞඛ්‍ය පහසුකම් ඉහළ නංවා ගන්නා තුරු කල් ගැනීමයි. 

ඇමරිකාව ගත් විවිධ ක්‍රියාමාර්ග නිසා වසංගත වක්‍රය හිතුවාටත් වඩා පැතලි වුනා. වක්‍රය පැතලි කළ විට රෝගීන් ප්‍රමාණය හෝ කොහොමටත් මිය යන ප්‍රමාණය අඩු වෙන්නේ නැතත්, රෝහල් පහසුකම් නැතිකමින් මිය යන ප්‍රමාණය අඩු වෙනවා. කෝවිඩ් රෝගීන් නිසා ඇමරිකාවේ රෝහල් ධාරිතාව ඉක්මවා ගියේ හෝ හෝ වෙන්ටිලේටර මදි වුනේ නැහැ. 

අනෙක් පැත්තෙන් කෝවිඩ් ප්‍රතිකාරයක් ලෙස යාන්ත්‍රික වෙන්ටිලේටර යොදා ගැනීම එතරම් ඵලදායී වුනේ නැහැ. වෙන්ටිලේටර වලට දැමූ බොහෝ රෝගීන් මිය ගොස් තිබෙනවා. ඊට සාපේක්ෂව ඖෂධ ප්‍රතිකාර වඩා සාර්ථක ප්‍රතිඵල අත් කර දී තිබෙනවා. මේ වන විට කෝවිඩ් ප්‍රතිකාරයක් ලෙස ඇමරිකාවේ අනුමත කර තිබෙන, වෙක්ලරි (Veklury) නමින් වෙළඳපොළට එන රෙම්ඩෙසිවිර් (remdesivir) ඖෂධය බොහෝ කෝවිඩ් ආසාදිතයින්ට ඉක්මණින් සුව වීමට උපකාරී වී තිබෙනවා. ජනාධිපති ට්‍රම්ප්ට ලබා දුන්නේද මෙම ඖෂධයයි.

එක පැත්තකින් යාන්ත්‍රික වෙන්ටිලේටර හිතූ තරම් අවශ්‍ය නොවීමත්, අනෙක් පැත්තෙන් රජය සමඟ අත්සන් කළ ගිවිසුම් අනුව වෙන්ටිලේටර නිෂ්පාදනය විශාල ලෙස ඉහළ යාමත් නිසා මේ වෙද්දී ඇමරිකන් රජය සතු ජාතික සංචිතයේ යාන්ත්‍රික වෙන්ටිලේටර ලක්ෂයක් පමණ ගොඩ ගැසී තිබෙනවා. එහෙත්, ලෝකයේ බොහෝ රටවල තවමත් ප්‍රමාණවත් තරම් යාන්ත්‍රික වෙන්ටිලේටර නැහැ. ඇතැම් රටවල තිබෙන්නේ අතේ ඇඟිලි ගණනටත් අඩු යාන්ත්‍රික වෙන්ටිලේටර ප්‍රමාණයක්.

ඇමරිකාව සතු නිෂ්පාදන ධාරිතාවේ වාසිය ලබමින්, ඇමරිකන් රජය විසින් මේ වන විට USAID හරහා ලෝකයේ රටවල් ගණනාවකට යාන්ත්‍රික වෙන්ටිලේටර ප්‍රදානය කර තිබෙනවා. ඉන්දුනීසියාවට හා දකුණු අප්‍රිකාවට යාන්ත්‍රික වෙන්ටිලේටර 1000ක් බැගින් පරිත්‍යාග කිරීමට පොරොන්දු වී එයින් කොටසක් දැනටමත් ලබා දී තිබෙන අතර, රුසියාව, ඉන්දියාව, ලංකාව, පකිස්ථානය, නයිජීරියාව, කෙන්යාව, කොලොම්බියාව, බොලීවියාව ආදී රටවලට වෙන්ටිලේටර 200 බැගින්ද,  මාල දිවයිනට 60ක්ද ඊජිප්තුවට හා පේරු රාජ්‍යයට 250 බැගින්ද, ගෝතමාලාවට, මොසැම්බික් රාජ්‍යයට හා කොංගෝවට 50 බැගින්ද, හොන්ඩියුරාස් රටට හා රුවන්ඩාවට 100ක් බැගින්ද, හයිටියට 37ක්ද, එල් සැල්වදෝරයට 408ක්ද, මෙක්සිකෝවට 211ක්ද, ආදී වශයෙන් මේ වන විට ඇමරිකාව යාන්ත්‍රික වෙන්ටිලේටර විශාල ප්‍රමාණයක් ලෝකයේ විවිධ රටවලට ප්‍රදානය කර තිබෙනවා.

මගේ ඇස්තමේන්තුව අනුව ලංකාව සතුව තිබූ යාන්ත්‍රික වෙන්ටිලේටර ප්‍රමාණය 500-600 අතර ප්‍රමාණයකට වඩා වැඩි විය නොහැකියි. ඒ අනුව, තවත් වෙන්ටිලේටර 200ක් එකතු වෙනවා කියන්නේ රටේ හදිසි ප්‍රතිකාර සේවා ධාරිතාවේ සැලකිය යුතු වෙනසක්. මේ වෙන්ටිලේටර කෝවිඩ් රෝගීන් සඳහා අවශ්‍ය නොවුනත්, පෙනහළු ආශ්‍රිත රෝග වලින් සෑම වසරකදීම විශාල පිරිසක් මියයන ලංකාවේ එම මරණ සෑහෙන ප්‍රමාණයක් වලක්වා ගැනීමට මේ වෙන්ටිලේටර උපකාරී වෙයි.

මේ වෙන්ටිලේටර ප්‍රදානයත් ඇමරිකන් කුමන්ත්‍රණයක්ද? තාමනම් කවුරුත් එහෙම කියල තියෙනවා දැක්කේ නැහැ. 

(Image: https://lk.usembassy.gov/the-united-states-donates-200-ventilators-to-support-sri-lankas-response-to-covid-19/)

පොකුරු පොකුරු ඈ එන මග...

මේ වෙද්දී ලංකාවේ කොරෝනා ව්‍යාප්තිය අවසන් අදියරට පැමිණ ඇති බව පෙනෙනවා. රජය විසින් කොරෝනා ව්‍යාප්තිය පාලනය කර ගැනීම සඳහා විශාල පරිශ්‍රමයක් දරමින් සිටියත්, වෛරසය මේ වෙද්දී රජයේ පාලනයෙන් නිදහස් වී අවසන් බව පැහැදිලියි. අලුත්ම පොකුර මුලින් බ්‍රැන්ඩික්ස් පොකුර නමින්ද, පසුව මිනුවන්ගොඩ පොකුර ලෙසින්ද හැඳින්වුවා. පසුව මිනුවන්ගොඩ හා පෑලියගොඩ පොකුරු බවට පත් වෙලා තිබෙනවා. මේ පොකුරු කතාවට තව දුරටත් තේරුමක් තිබෙයි කියා හිතන්න අමාරුයි.

ඇමරිකාව, ඉන්දියාව වැනි රටවල කෝවිඩ් ව්‍යාප්තිය පිළිබඳව මා වරින් වර "අනාවැකි" පළකර තිබෙනවා. එහෙත්, ලංකාව සම්බන්ධව මා එවැනි අනාවැකි පළ කළේ නැහැ. ඇතැම් අය ලංකාවේ කෝවිඩ් ව්‍යාප්තිය පිළිබඳ විවිධ පුරෝකථන කරද්දී මා එසේ නොකළාක් මෙන්ම එසේ නොකිරීමට හේතුවද පැහැදිලි කර තිබෙනවා.

කෝවිඩ් වැනි වසංගතයක් පැතිරෙන ආකාරය පිළිබඳව සෑහෙන තරම් නිවැරදි ලෙස අනාවැකි කිව හැකියි. මෙවැනි වසංගතයක් පැතිරෙන ආකාරය පුරෝකථනය කරන්නේ වසංගතවේදයේ ආකෘති අනුසාරයෙනුයි. එම ආකෘති සකස් කර තිබෙන්නේ යම් නිශ්චිත උපකල්පන මතයි. උපකල්පන නිවැරදි වන තරමට ආකෘතිය යොදාගෙන කරන පුරෝකථනද නිවැරදියි.

ඇමරිකාව, ඉන්දියාව වැනි රටවල කෝවිඩ් පැතිරෙන්නේ මෙවැනි ආකෘතියකින් පුරෝකථනය කර හැකි තරම් "නිශ්චිත" රටාවකට කියන එක පෙන්වා දෙන්න ගොඩක් තාක්ෂණික කරුණු කතා කරන්න අවශ්‍ය වෙන්නේ නැහැ. පහත ප්‍රස්ථාර දෙස බැලූ විට ඕනෑම කෙනෙකුට එවැනි රටාවක් ඇති බව පැහැදිලිව පෙනෙනවා. 

ඇමරිකාවෙන් දිනකට හමුවන කෝවිඩ් රෝගීන් ප්‍රමාණය මාර්තු මැද සිට සති තුනක පමණ කාලයක් ක්‍රමයෙන් ඉහළ ගියා. ඉන් පසුව, ජූනි මැද දක්වා ටිකෙන් ටික අඩු වුනත් එතැන් සිට ජූලි මැද දක්වා නැවතත් ක්‍රමයෙන් වැඩි වුනා. ජූලි මැද සිට දෙමසක පමණ කාලයක් කෝවිඩ් ව්‍යාප්තිය අඩු වුනත්, සැප්තැම්බර් මැද සිට නැවතත් වැඩි වෙමින් තිබෙනවා. මේ අනුව දැන් යන්නේ තෙවන චක්‍රය කියා කිව හැකියි.

ඇමරිකාවේ රටාවෙන් වෙනස්ව ඉන්දියාවේ කෝවිඩ් වසංගත වක්‍රය අප්‍රේල් මැද සිට මාස පහක් පමණ එක දිගටම ඉහළ ගියා. සැප්තැම්බර් මැද සිට එම ප්‍රවණතාව ආපසු හැරවී තිබෙනවා.

ඇමරිකාවේ හෝ ඉන්දියාවේ වසංගත වක්‍රයේ හැසිරීම ආකෘතියක් ඇසුරෙන් පහසුවෙන් පැහැදිලි කරන්න පුළුවන්. වසංගතරෝග විද්‍යාඥයින් විසින් පසුගිය මාර්තු මාසයේදීම ඇමරිකාවේ වසංගත වක්‍රයේ හැසිරීම නිවැරදිව පුරෝකථනය කළා. එයින් අදහස් වෙන්නේ මිය යන ප්‍රමාණය හෝ ආසාදිතයින් ප්‍රමාණය හරියටම පුරෝකථනය කළා කියන එක නෙමෙයි. එවැනි දේ ආකෘතියක පරාමිතීන් වෙනස් වන විට වෙනස් වෙනවා. උදාහරණයක් විදිහට අප පෙර පැහැදිලි කර දී තිබෙන R0 අගය එවැනි පරාමිතියක්. 

ආකෘතියක පරාමිතීන් වෙනස් වන විට එය යොදාගෙන කරන පුරෝකථනද වෙනස් වෙනවා. මේ පරාමිතීන් ඇස්තමේන්තු කරන්න වෙන්නේ අනුභූතික දත්ත අනුසාරයෙන්. මිනිසුන්ගේ හැසිරීම් වෙනස් වන විට R0 අගය වැනි පරාමිතීන්ද වෙනස් වෙනවා. එහෙත්, එසේ වුනා කියා ආකෘති අහක දාන්න අවශ්‍ය නැහැ. මිරිස් කොටන මෝලේම කොත්තමල්ලිත් කොටන්න පුළුවන්.

එකම ආකෘතිය යොදාගත්තත් විවිධ රටවල් හා අදාළව ආකෘතියකින් පෙන්වන්නේ එකම ප්‍රතිඵලය නෙමෙයි. එයට හේතුව ආකෘති වල ආදාන සේ යොදාගන්නා පරාමිතීන් රටින් රටට වෙනස් වීමයි. එකම රටකට වුවත් එකම පරාමිතීන් හැමදාටම වලංගු වන්නේ නැහැ. කෙසේ වුවත්, ලංකාව සඳහා මෙතෙක් මෙවැනි සම්මත ආකෘතියක් යොදා ගැනීම කළ නොහැකි වුනේ ලංකාවේ කෝවිඩ් ව්‍යාප්තිය මෙතෙක් සිදු වුනේ වසංගත ව්‍යාප්තිය පැහැදිලි කරන SIR ආකෘතියට හෝ එහි ව්‍යුත්පන්න ආකෘතියකට ගැලපෙන ආකාරයෙන් නොවූ නිසයි.

ඉතාම මූලික මට්ටමේ SIR ආකෘතියකදී අහඹු ලෙස හමුවන ඕනෑම පුද්ගලයෙක් ආසාදිතයෙක් විය හැකියි. එහෙත්, කලාතුරකින් මිස මෙතෙක් ලංකාවෙන් එසේ අහඹු ලෙස ආසාදිතයින් හමු වුනේ නැහැ. ඔවුන් හමු වුනේ පෙර හඳුනාගත් ආසාදිතයින්ගේ ආශ්‍රිතයන් අතරින්. ඇතැම් අය ලංකාවේ කෝවිඩ් සමාජ පැතිරීමක් නැති බව දිගින් දිගටම කිවුවේ මේ පදනමෙන්.

ඕනෑම අහඹු පුද්ගලයෙක් ආසාදිතයෙක් විය හැකියි කියන එක ඉතාම සරල SIR ආකෘතියකදී කරන උපකල්පනයක් පමණයි. සැබෑ ලෝකයේ එය එසේම වෙන්නේ නැහැ. ඇතැම් අය ආසාදිතයින් වෙන්න තිබෙන ඉඩකඩ වැඩියි. ඒ වගේම මූලික මට්ටමේ SIR ආකෘතියකදී ඕනෑම අහඹු පුද්ගලයෙකුට වෙනත් ඕනෑම පුද්ගලයෙකු අහඹු ලෙස හමු විය හැකි බව උපකල්පනය කරනවා. සැබෑ ලෝකයේ එසේ වෙන්නේ නැහැ. 

මූලික මට්ටමේ වසංගත විද්‍යා පාඨමාලාවකදී මුලින්ම උගන්වන්නේ මෙවැනි සරල SIR ආකෘතියක් වුවත්, ඒ තරම්ම සරල ආකෘති ප්‍රායෝගිකව භාවිතා කරන්නේ නැහැ. වඩා සංකීර්ණ ආකෘතියක පරාමිතීන් වැඩි ප්‍රමාණයක් තිබෙනවා. කෙසේ වුවත්, එවැනි වඩා සංකීර්ණ ආකෘතියක් වුවත් සැබෑ ලෝකයේ ඇත්තටම රෝගය පැතිරෙන ආකාරයට වඩා ගොඩක් සරලයි. හයේ හතේ පන්ති වලදී පරාවර්තනය හෝ වර්තනය ඉගැන්වීම සඳහා ආලෝකය සරල රේඛීයව ගමන් කරන සේ සැලකීම ප්‍රමාණවත්. ඒ වගේම රෝගය පැතිරෙන ආකාරය ගැන අදහසක් ගන්න මේ ආකෘති ප්‍රමාණවත්.

ඇමරිකාව හෝ ඉන්දියාව වැනි රටක් ගත්තත් ඕනෑම අහඹු පුද්ගලයෙකු කෝවිඩ් ආසාදිතයෙකු වෙන්න තිබෙන සම්භාවිතාව සමාන නැහැ. එය විවිධ කරුණු ගණනාවක් මත වෙනස් වෙනවා. ඒ වගේම, මේ වෙද්දී වුනත් ඇමරිකාවේ කෝවිඩ් පැතිරෙන්නේ පොකුරු විදිහටයි. බොහෝ විට කෝවිඩ් පරීක්ෂාව කර ගන්න යන්නේ ආසාදිතයෙකු සමීපව ඇසුරු කළ අයයි. එහෙත්, රට පුරා මෙවැනි පොකුරු විශාල ප්‍රමාණයක් තිබෙන නිසා ඕනෑම අහඹු පුද්ගලයෙකු කෝවිඩ් ආසාදිතයෙකු වෙන්න පුළුවන් කියන උපකල්පනය මත ගොඩ නගපු ආකෘති වැඩ කරනවා.

සමාජ පැතිරීම හා පොකුරු පැතිරීම කියන්නේ ඉරක් ගහලා වෙන් කරන්න පුළුවන් තත්ත්වයන් දෙකක් නෙමෙයි. පොකුරු විදිහට පැතිරුණත් එය සමාජ පැතිරීමක්ම තමයි. වඩා වැදගත් වෙන්නේ ආකෘතියක් යොදාගෙන තේරුම් ගත හැකි තරමට පැතිරීමක් වෙලාද කියන එකයි. මගේ අදහස අනුව මේ වෙද්දී ලංකාව ඒ තත්ත්වයට අවතීර්ණ වෙලා.

ලංකාව ආරම්භයේ සිට කොරෝනා ව්‍යාප්තිය පාලනය කිරීම සඳහා ඉතා දැඩි ක්‍රියාමාර්ග ගත්තා. මේ ක්‍රියාමාර්ග හරහා කෝවිඩ් ව්‍යාප්තිය සෑහෙන දුරකට පාලනය කළ හැකි වුනා. එහෙත්, මේ පාලනය කොයි වෙලාවක හෝ ගිලිහීමේ අවදානම මුල සිටම තිබුණා. දැන් එය සිදු වී තිබෙනවා.

කෝවිඩ් ආසාදිතයන්ගේ ආශ්‍රිතයින් හොයාගෙන නිරෝධායන මධ්‍යස්ථානයක සති දෙකක් තියාගත් විට ඔවුන්ට කෝවිඩ් වැළඳී තිබුණානම් බොහෝ විට සති දෙක තුළ රෝග ලක්ෂණ මතු වෙනවා. ඒ නිසා, බාහිර සමාජයේ වෙනත් අයට වෛරසය ආසාදනය වීම පාලනය කර ගැනීමට අවස්ථාව සැලසෙනවා. ලංකාවේ රජය දිගින් දිගටම කළේ මෙයයි.

මේ ක්‍රමයේ වූ ගැටළුව ආසාදිතයෙකු නොවූ අයෙකුට නිරෝධායන මධ්‍යස්ථානයේදී කෝවිඩ් ආසාදනය වීමේ ඉඩක් තිබීමයි. එය සිදු වුනේ සති දෙකක කාලය අවසන් වන දිනයේදීනම් රෝග ලක්ෂණ මතු වන්නේ නිරෝධායන මධ්‍යස්ථානයෙන් පිට වී සති දෙකකට පසුවයි. යම් හෙයකින් එවැන්නෙකු රෝග ලක්ෂණ නොපෙන්වන ආසාදිතයෙකු වී තවත් අයට වෛරසය ආසාදනය කළේනම් එවැනි ආශ්‍රිතයෙකු රෝග ලක්ෂණ පෙන්වන්න මාසයක් පමණ ගත විය හැකියි. ලංකාවේ කෝවිඩ් මර්දන ක්‍රමවේදය අනුව සමාජයේ අහඹු පුද්ගලයෙකු ආසාදිතයෙකු වීනම් ඒ බව එකවර දැනගන්න ලැබෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, ඕනෑම මොහොතක රටේ කොහෙන් හෝ කෝවිඩ් පොකුරක් හමු වීමේ අවදානම දිගටම තිබුණා. එසේ නොවීම වාසනාවක්.

දැන් කරුණු හොයාගෙන තිබෙන විදිහට කොරෝනා පොකුරට යුක්‍රේන සම්භවයක් ඇති බව කියනවා. සම්භවය කුමක් වුවත් මේ වෙද්දී කෝවිඩ් රටවටා පැතිරී අවසන්. ආසාදිතයින් සියලු දෙනාගේම ආශ්‍රිතයින් සොයමින් නිරෝධායනය කිරීම තව දුරටත් කළ හැකි බවක් පෙනෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, ලංකාවේ රජය විසින් මෙතෙක් අනුගමනය කළ ක්‍රමවේදය තව දුරටත් වැඩ කරන එකක් නැහැ. 

පසුගිය සති තුනක පමණ දත්ත අනුව අපට පෙනී යන්නේ සම්මත වසංගතවේද ආකෘතියක් යොදාගත හැකි තරමේ පැතිරීමක් මේ වන විට ලංකාවේ සිදු වී ඇති බවයි. අපගේ ප්‍රාර්ථනාව නොවුනත් ඉදිරි කාලය ලංකාවට හොඳ කාලයක් වන එකක් නැහැ.

කෝවිඩ් හටන

වර්ඩෝමීටර්ස් දත්ත අනුව පෙරේදා (ඔක්තෝබර් 23) දින ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයෙන් හමු වූ කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයින් ප්‍රමාණය 81,414ක්. එම ප්‍රමාණය මෙතෙක් දිනකදී එක්සත් ජනපදයෙන් හමු වූ වැඩිම ආසාදිතයින් ප්‍රමාණයයි. එදිනම ලංකාවෙන් හමු වූ කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයින් ප්‍රමාණය 866ක්. එම ප්‍රමාණය මෙතෙක් දිනකදී ලංකාවෙන් හමු වූ වැඩිම ආසාදිතයින් ප්‍රමාණයයි. 

කෝවිඩ්-19 සමස්ත මිනිස් ප්‍රජාව මුහුණ දී සිටින පොදු ප්‍රශ්නයක්. තරඟය තිබෙන්නේ අදාළ රෝගකාරක වෛරසය හා හෝමෝ සේපියන්ස්ලා අතර මිස ලෝකයේ එක් එක් රටවල් අතර නෙමෙයි. ඒ නිසා, කෝවිඩ්-19 හා අදාළව ලෝකයේ රටවල් සංසන්දනය කිරීමේ තේරුමක් තිබෙන්නේ තර්ජනයට මිනිස් ප්‍රජාව සේ පොදුවේ මුහුණ දීමේදී වඩා සාර්ථක ක්‍රමවේදයන් හඳුනාගැනීමේ අරමුණින් පමණයි.

කෝවිඩ්-19 තර්ජනයට ලෝකයේ විවිධ රටවල ආණ්ඩු ප්‍රතිචාර දැක්වූයේ විවිධ ආකාර වලින්. එම ප්‍රතිචාර වල අදාළ ආණ්ඩු වල දේශපාලනය දැකගත හැකි වුනා. එහෙත්, ලෝකයේ කිසිම රටක ආණ්ඩුවක් "වැරදි තීරණ" ගත්තේ නැහැ. හැම ආණ්ඩුවක් විසින්ම ගත්තේ ඔවුන්ගේ විශ්ලේෂණ හැකියාවන්ට සාපේක්ෂව නිවැරදිම තීන්දු. මේ විශ්ලේෂණ වලදී එක් රට හා අදාළ සුවිශේෂී භූගෝලීය, සමාජයීය, ආර්ථික, සංස්කෘතික, දේශපාලන කරුණු සැලකිල්ලට ගැනුණා. ඒ සාධක වෙනස් වූ ආකාරය අනුව විවිධ රටවල ප්‍රතිචාරද වෙනස් වුනා. එය එසේ සිදුවීම නරක දෙයක් නෙමෙයි. 

කෝවිඩ්-19 තර්ජනයට ප්‍රතිචාර දැක්වීමේදී ඉහත සාධක වල වෙනස්කම් වගේම කෝවිඩ්-19 හා අදාළ දැනුමේ සීමාවන්ද බලපෑම් කළා. වසංගතය පැතිරුණු මුල් කාලයේදී ඒ පිළිබඳව තිබුණේ සීමිත දැනුමක්. මේ දැනුම තවමත් සීමිත වුවත්, මුල් කාලයේදී තරම්ම සීමිත නැහැ. වසංගතය පිළිබඳ දැනුම වඩා සීමාකාරී වන තරමට වැඩිපුර "කණාපල්ලන්" ගහන්න වෙනවා. මේ විදිහට කණාපල්ලන් ගැහීමේදී වාස්තවික කරුණු වලට වඩා තීරණ ගන්නා අයගේ පෞද්ගලික මතිමතාන්තර ඉස්මතු වෙනවා. ඒ පෞද්ගලික මතිමතාන්තර වෙනස්වන ආකාරය අනුව විවිධ රටවල ප්‍රතිචාරද වෙනස් වෙනවා. එහෙත්, රෝගය පිළිබඳ දැනුම පුළුල් වෙද්දී වඩා නිවැරදි ප්‍රතිචාර හඳුනා ගැනීම පහසු වෙනවා.

ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය වැනි විශාල රටක පොදු වශයෙන් බලපාන තීරණ ගැනීමේදී ලංකාව වැනි රටකට සාපේක්ෂව වැඩි පිරිසක් මැදිහත් වෙනවා. අවිනිශ්චිත තත්ත්වයන් යටතේ වුවත්, වැඩි පිරිසකගේ දායකත්වයෙන් ගන්නා තීරණ නිවැරදි වෙන්න වැඩි ඉඩක් තිබෙනවා. ඊට සාපේක්ෂව තනි පුද්ගලයෙකු විසින් ගන්නා තීරණ වැරදෙන්න වැඩි ඉඩක් තිබෙනවා.

බලය කියා කියන්නේ ඕනෑම රටක ආණ්ඩුවකට වටිනාම දෙයක්. ආණ්ඩුවක් ජනප්‍රියයි කියා කියන්නේ ඒ ආණ්ඩුව සතු බලය වැඩියි කියන එකයි. ඒ නිසා ආණ්ඩුවකට ජනප්‍රිය විය හැකි දේ කරන්නත්, ජනප්‍රිය නොවන දේ නොකරන්නත් ස්වභාවික නැඹුරුවක් තිබෙනවා. 

කෝවිඩ්-19 නිසා රටක මිනිස්සු බල්ලෝ බළල්ලු වගේ මැරෙද්දී කිසිම ආණ්ඩුවක ජනප්‍රියත්වය ඉහළ යන්නේ නැහැ. ඒ නිසා ආණ්ඩුවක් සතු බලය දුර්වල වෙනවා මිසක් වඩා ශක්තිමත් වෙන්නේ නැහැ. සමාජවාදී වේවා, ධනවාදී වේවා, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී වේවා, ඒකාධිපති වේවා, ඕනෑම රටක ආණ්ඩුවක්, ඕනෑම රටක පාලකයෙක් එම රටේ කෝවිඩ්-19 පැතිරෙන එක වලක්වා ගත හැකිනම් එය නොකර ඉන්නේ නැහැ. හැම රටකම වගේ ආණ්ඩු කෝවිඩ්-19 හමුවේ තම තම නැණ පමණින් කළ හැකි දේ කර තිබෙනවා. ඒ කළ දේවල් හා කළ දේවල් වල ප්‍රතිඵල රටින් රටට වෙනස් වීම වෙනම කරුණක්.

චීන ආණ්ඩුවට හමු වුනු කෝවිඩ්-19 සතුරා හිටියේ රට ඇතුළේ. ඒ වෙද්දී චීනයෙන් පිටත කෝවිඩ්-19 තිබුණේ නැහැ. ඒ නිසා, චීනයට තිබුණේ පැහැදිලි, නිශ්චිත ඉලක්කයක්. චීනය මුලින්ම සතුරාව වට කරලා ඉන් පසුව සතුරා හඹා ගොස් පහර දී විනාශ කළා. 

ඒ වන විටත් සතුරු කණ්ඩායම් චීන ආණ්ඩුවේ ඉදිරි ආරක්ෂක වළල්ල කඩා ගෙන එළියට ගිහින් තිබුණා. එහිදී චීන ආණ්ඩුව විසින් කළේ සතුරා සිටිය හැකි වඩා විශාල ප්‍රදේශයක් වට කරලා ඉතිරි ප්‍රදේශ බේරගන්න එකයි. මධ්‍යගත පාලනයක් තිබෙන විශාල රටක් වීම මෙහිදී චීනයේ වාසියට හිටියා.

චීනය කෝවිඩ්-19 තුරන් කරලා නැහැ. තවමත් වරින් වර චීනයෙන් කෝවිඩ්-19 රෝගීන් හමු වෙනවා. එසේ හමු වෙන අවස්ථා වලදී ඉක්මණින් සතුරා හඳුනාගෙන, සතුරා හඹා ගොස් පහර දී විනාශ කිරීම චීනය විසින් තවමත් සාර්ථකව කරමින් සිටිනවා.

ඇමරිකාව ඇතුළු ලෝකයේ අනෙක් හැම රටකටම වගේ මුහුණ දෙන්න වුනේ වෙනස් ආකාරයක ප්‍රශ්නයකට. සතුරා හිටියේ රටින් පිට. ඒ නිසා, චීනය මෙන් වට කර පහර දීම වෙනුවට තමන්ගේ මායිම් ආරක්ෂා කර ගැනීමයි කළ යුතු වුණේ. ලංකාව කළේත්, ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය විසින් කළේත් මෙයයි.

මේ කාර්යයේදී එක් ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපොළකින් (ප්‍රායෝගිකව) පමණක් ලෝකය හා සම්බන්ධ වී සිටි කුඩා දූපත් රාජ්‍යයක් වූ ලංකාවට හා අයිස්ලන්තය, නවසීලන්තය, සීෂෙල්ස් වැනි වෙනත් දූපත් රාජ්‍ය වලට තිබුණු භූගෝලීය වාසිය ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයට තිබුණේ නැහැ. ඒ වගේම, රෝගය ගැන ලෝකය දැන ගන්නා අවස්ථාව වන විටත් කෝවිඩ්-19 ඇමරිකාවට ඇතුළු වී අවසන්.

ලංකාවේ ඇතැම් අය ඇමරිකාවට විරුද්ධව චීනයේ පැත්ත අරගෙන කුලියට කහින නමුත් ඇමරිකාව හා චීනය අතර තිබෙන ආර්ථික වගේම සංස්කෘතික සම්බන්ධතාත් ලංකාව හා චීනය අතර තිබෙන එම සම්බන්ධතා වලට වඩා කිහිප ගුණයකින් ප්‍රබලයි. චීනයෙන් පිටත චීනයේ ඉපදුණු පුද්ගලයින් වැඩිම ප්‍රමාණයක් ජීවත් වන රට ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයයි. හොංකොං වල සිටින චීන ප්‍රධාන භූමියේ ඉපදුනු ප්‍රමාණය පවා ඊට අඩුයි. 

ඇමරිකාවට එන විදේශ සිසුගහණයෙන් තුනෙන් එකක්ම එන්නේ චීනයෙන්. චීන ජාතිකයින් සරණාගතයින් සේ වැඩිපුරම එන්නේත් ඇමරිකාවටයි. ඇමරිකාවෙන් පිටතට යැවෙන ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ වලින් හතරෙන් එකක් යන්නේ චීනයට. චීන අපනයන වලින් පහෙන් එකක්ම මිල දී ගන්නේ ඇමරිකාවයි.

කාලයක් ලංකාවේ රාජ්‍ය නායකයින් ඇමරිකාව ඇතුළු බටහිර රටවල හයිය අරගෙන ඉන්දියාවට චණ්ඩි පාට් දැම්මා. එහෙත්, බටහිර රටවල් ඉන්දියාවේ වෙළඳපොල අමතක කර ලංකාවේ පැත්ත ගත්තේ නැහැ. චීනය ගැන කියන්න තියෙන්නේත් ඔය ටිකම තමයි. චීනය ලංකාවට කෑම මේසයේ වැදගත් තැනක් දුන්නත් ඒ තැන කරපිංචා වලට ලැබෙන තැනයි. ඇමරිකාවේ පමණක් නෙමෙයි ඉන්දියාවේ වෙළඳපොළ පවා වැඩි කල් නොයා චීනයට ලංකාවට වඩා වැදගත් වෙනවා.

චීනය පැත්තකට තියලා ලංකාවේ කෝවිඩ් වලට එමු. ලංකාව මුලදීම පිටින් රටට කෝවිඩ් එන එක පාලනය කරගත්තා. ඉන් පසුව, රට ඇතුළේ කෝවිඩ් සතුරා සිටින තැන් හඹා ගොස් වටකර පහර දුන්නා. වටකර කියා කිවුවත් අත් අඩංගුවට ගෙන පොලීසියේදී පහර දුන්නා කියන එක වඩා නිවැරදියි. මේ ක්‍රියාදාමය ඇතුළේ සතුරාට පහර දීමටත් වඩා ප්‍රමුඛ වුනේ සැක කටයුතු සතුරන් අත් අඩංගුවට ගැනීමයි.

නිරෝධායන මධ්‍යස්ථාන නමින් ලංකාවේ ආණ්ඩුව විසින් කළේ මහත මිනිස්සු එකතු කර කර රේල්පාරට තල්ලු කරන එකයි. මෙය නිරීක්ෂණයක් මිසක් විවේචනයක් නෙමෙයි. රටේ මිනිස්සුන්ගේ කැමැත්ත එයනම්, වැඩෙත් කෙරෙනවානම් විවේචනය කරන්න පදනමක් නැහැනේ.

වෙනත් පිරිසකගේ ජීවිත බේරාගැනීම සඳහා ආණ්ඩුව විසින් තමන්ව බිලි දෙනවාට කවුරුවත් කැමති වෙන්නේ නැහැ. එහෙත්, එහෙම අකැමැති වුනා කියා තනි පුද්ගලයෙකුට කළ හැකි දෙයක් නැහැ. ආණ්ඩුවේ බලය හමුවේ ඇස් දෙක පියාගෙන ට්‍රොලිය කිසියම් ආශ්චර්යයකින් තමන්ව යට නොකර බේරන තුරු බලා ඉන්නවා හැර වෙනත් කළ හැකි දෙයක් මහත මිනිහාට නැහැ. 

ඇමරිකාවේ හෝ වෙනත් බටහිර රටක ආණ්ඩුවකට මේ වගේ දෙයක් කරන්න බැහැ. හඬක් නැති මහත මිනිහා වෙනුවෙන් කතා කරන්න තවත් බොහෝ දෙනෙක් ඉදිරිපත් වෙනවා. එසේ කරන්නේ පෞද්ගලික නිදහස කියන සටන් පාඨය අරගෙන. හැබැයි බටහිර රටක ආණ්ඩුවකට ලීවරය ඇදලා ට්‍රොලිය අතුරු මාර්ගයකට හරවන්න පුළුවන්. ඒ වැඩෙන් වෙන්නෙත් පැත්තක ඉන්න කෙනෙක් මැරෙන එක. මේ වගේ වෙලාවකත් විවේචන ආවත් ඒ විවේචන ආණ්ඩුවේ ක්‍රියාවට බාධාවක් වෙන්න තරම්ම ප්‍රබල නැහැ. 

කෝවිඩ්-19 හමුවේ ආණ්ඩුවකට වැඩි දෙනෙකුගේ යහපත වෙනුවෙන් සුළු පිරිසක් බිල්ලට දෙන්න තිබෙන අයිතිය පිළිගන්නවානම්, උපයෝගීතාවාදී පදනමකින් බැලුවහම ලීවරය අදින එක නිවැරදි වෙන්නත්, මහත මිනිස්සු හොය හොයා නිරෝධායන කඳවුරු වල ගාල් කරන එක වැරදි වෙන්නත් තර්කානුකූල හේතුවක් නැහැ. මේ වගේ වෙලාවක හරි වැරැද්ද තීරණය වෙන්නේ බහුතර මතය අනුව. බහුතර මතය වෙනස් වන ආකාරය අනුව කිසියම් රටක ලොක්ඩවුන්, ඇඳිරි නීති, නිරෝධායන කඳවුරු ආදී ඕනෑම උපාය මාර්ගයක් හරි හෝ වැරදි වෙන්න පුළුවන්. 

ලංකාව අනුගමනය කළ නිරෝධායන කඳවුරු ක්‍රමය නිසා රටේ බොහෝ දෙනෙකුගේ කෝවිඩ්-19 අවදානම විශාල ලෙස අඩු වුනා. එහි මිල ගෙවන්න වුනේ එම කඳවුරු වල ගාල් වූ සුළු පිරිසකට. මගේ විශ්වාසය අනුව මේ නිරෝධායන කඳවුරු වලින් හමු වූ කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයින් සැලකිය යුතු පිරිසකට වෛරසය අසාදනය වෙන්න ඇත්තේ එම කඳවුරකදී. ඉතාලියෙන් හා ඉන්දියාවෙන් ආ කණ්ඩායම් වල සිට හඳුනාගත් ආසාදිතයින් සියලු දෙනාම ඒ රටවලින් කෝවිඩ්-19 අරන් ආ අය කියා මම හිතන්නේ නැහැ. 

ලංකාවේ නිරෝධායන කඳවුරක් මම පෞද්ගලිකව නිරීක්ෂණය කරලා නැහැ. ඒ කඳවුරකදී එක් අයෙකුගෙන් වෙනත් අයෙකුට කෝවිඩ්-19 බෝවෙන්න විදිහක් නැහැ කියලා තර්ක කරන අය ඉන්න පුළුවන්. එහෙත්, කන්දකාඩු පොකුරෙන් පසුව එවැනි තර්කයකට වලංගු භාවයක් නැහැ.

නිරෝධායන කඳවුරු ක්‍රමය හරි හෝ වැරදිද කියන එක සදාචාරාත්මක ප්‍රශ්නයක්. පිළිතුර විෂයමූලිකයි. එහෙත්, මේ ක්‍රමය හා සමස්තයක් ලෙස ලංකාවේ කෝවිඩ් මර්දන ක්‍රමවේදය ඵලදායීද කියන එක විෂයමූලික නොවී සලකා බැලිය හැකි කරුණක්. මේ ක්‍රමය මෙතෙක් කල් ලංකාවට වැඩ කළා. එය තව දුරටත් එසේම වැඩ කරයිද?

විස්ස දිනුවත් දහනවය පරාදද?

විස්ස නම් කොහොම හරි ගොඩ දාගත්තනේ. කොහොම හරි කිවුවත් කවුරුවත් නොහිතපු අමුතු දෙයක් වුනේ නැහැ. ආණ්ඩුව විසිවන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය ඉදිරිපත් කළේ එය ඉන්තේරුවෙන්ම දිනන්න පුළුවන් බව දැනගෙන, එහෙමත් නැත්නම්, දිනන්න පසුබිම හදාගෙන බව, පොඩි හෝ දේශපාලන අවබෝධයක් තියෙන කෙනෙක් සැක කළා කියලා මම හිතන්නේ නැහැ. ඒ වගේම ඒ තත්ත්වය වෙනස් කිරීමේ කිසිදු හැකියාවක් අදාළ සංශෝධනයට විරුද්ධ වූ ජවිපෙ හෝ සජබ වැනි පක්ෂ වලට තිබුණේ නැහැ. එහෙම පුළුවන්කමක් තිබුණානම් ඒ ආණ්ඩුව ඇතුළේම තිබුණු ප්‍රතිවිරෝධතා වල උදවුවෙන් පමණයි. එහෙත්, ඒ ප්‍රතිවිරෝධතා බොහොමයක් ලෙමන් පෆ් එකකින් ගහලා කඩන්න පුළුවන් තරමේ සබන් බෝල පමණක් වූ බවත් මුල සිටම පෙනෙන්න තිබුණු කරුණක්.

විස්ස ගැන ලියන්න ඕනෑ තරම් දේවල් තිබුණත් ඒ කිසිම දෙයක් ලියන එකේ කිසිම තේරුමක් තිබුණේ නැහැ. ඒ නිසා, චචන නාස්ති කරගන්න ගියේ නැහැ. කොහොම හරි දැන් විස්ස පාස්නේ. ඒ කියන්නේ දහනවය ෆේල්. 

එක දහනවයක් පරාද කළත් ජය පැන් සමරන්නවත් ඉඩක් නොතියා දැන් ආණ්ඩුවට තවත් දහනවයක් කරදර කරන්න පටන් අරන්. ඒ කෝවිඩ්-19. ආණ්ඩුවට අනුව "සමාජගත වෙලා" කියන එකේ අර්ථ දැක්වීම මොකක් වුනත් දැන් කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයින් ලංකාව හැම තැනින්ම වගේ හමු වෙන්න පටන් අරන්. 

කෝවිඩ්-19 ලෝක වසංගතයක්. වෛරසය පැතිරෙන්නේ ජාති, ආගම්, ජාතිකත්ව, දේශපාලන මතවාද, රැකියා, අධ්‍යාපන මට්ටම්, ආදායම් මට්ටම් ආදිය බල බල නෙමෙයි. එහෙත්, රෝගය පැතිරෙන්නේ මේ කිසිවක් නොතකමින් තනිකරම අහඹු ලෙස කියා කියන්නත් බැහැ. වසංගතය පැතිරීමට ඉහත සාධක වලද යම් බලපෑමක් තියෙන්න පුළුවන්. ජාති, ආගම්, ජාතිකත්ව, දේශපාලන මතවාද, රැකියා, අධ්‍යාපන මට්ටම්, ආදායම් මට්ටම් ආදිය අනුව මිනිස්සුන්ගේ හැසිරීම් වෙනස් වෙනවා. කෝවිඩ්-19 පැතිරෙන ආකාරයට මිනිසුන්ගේ හැසිරීම් බලපානවා. ඊට අමතරව කිසියම් ආසාදිතයෙකුට කෝවිඩ්-19 නිසා ඇතිවන බලපෑම ප්‍රධාන වශයෙන්ම වයස හා ශරීරයේ බර ඇතුළු තවත් කරුණු ගණනාවක් මත වෙනස් වෙනවා.

මේ වන තුරු කිසිම රටක් කෝවිඩ් වලින් නිදහස් වී නැහැ. එහෙත් හැම රටක් වගේම කෝවිඩ් යම් තරමකින් පාලනය කරගෙන තිබෙනවා. ඒ කොපමණකින්ද කියන එක සංකීර්ණ කරුණු ගණනාවක් මත තීරණය වී ඇති දෙයක්. ආණ්ඩු වල මැදිහත්වීමේ ප්‍රමාණය ඒ කරුණු අතරින් එකක් පමණයි.

කෝවිඩ් පාලනය කිරීම සඳහා විවිධ රටවල ආණ්ඩු විවිධ ක්‍රියාමාර්ග අරගෙන තිබෙනවා. මේ ඇතැම් ක්‍රියාමාර්ග දැඩි ක්‍රියාමාර්ග ලෙසත් තවත් ඒවා සාපේක්ෂව ලිහිල් ක්‍රියාමාර්ග ලෙසත් හඳුන්වන්න පුළුවන්. චීනය හා ලංකාව වැනි රටවල් රජයයන් මුල් වී දැඩි ක්‍රියාමාර්ග ගත් රටවල් සේ සැලකිය හැකියි. ස්වීඩනය වැනි රටවල් අනුගමනය කළේ සාපේක්ෂව බොහෝ ලිහිල් ක්‍රමවේදයක්. එහිදී රජය මුල් වී දැඩි නීති පනවනු වෙනුවට පුද්ගල විනය කෙරෙහි වැඩි විශ්වාසයක් තබා කටයුතු කළා.

කෝවිඩ්-19 පැතිරෙද්දී ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය, එක්සත් රාජධානිය හා බ්‍රසීලය වැනි රටවල රාජ්‍ය බලය හෙබවූයේ බොහෝ දෙනෙකු "දක්ෂිණාංශික" සේ හඳුන්වන දේශපාලන පක්ෂ විසිනුයි. මේ රටවල රාජ්‍ය නායකයින්, "වාමාංශික" පක්ෂ බලය හෙබවූ ජර්මනිය හා නවසීලන්තය වැනි වෙනත් බටහිර රටවල රාජ්‍ය නායකයන්ට සාපේක්ෂව කෝවිඩ්-19 ඒ තරම් ගණන් ගත්තේ නැහැ. ජනාධිපති ට්‍රම්ප්ට, අගමැති බොරිස් ජොන්සන්ට හා ජනාධිපති බොල්සොනාරෝට කෝවිඩ්-19 ආසාදනය වී සුවවීම අහම්බයන් සේ සැලකීමට බැරිකමක් නැතත් ඒ අහම්බයන් ඔවුන්ගේ දේශපාලන මතවාද වලින් වියුක්තයැයි සලකන්න බැහැ.

එක්සත් ජනපදය, එක්සත් රාජධානිය හා බ්‍රසීලය යන රටවල් තුනම කෝවිඩ්-19 මරණ අනුපාතය අනුව (ජනගහණයේ ප්‍රතිශතයක් ලෙස) ලැයිස්තුවේ ඉහළින් සිටින රටවල්. බොහෝ විට මෙහි වරද මේ රටවල් පාලනය කළ ආණ්ඩු වලට බැර කෙරෙනු දැකිය හැකියි. ආණ්ඩු වල බලපෑමක් නැතැයි කිව නොහැකි වුවත් එය එකම සාධකය නෙමෙයි.

එක්සත් ජනපදය, එක්සත් රාජධානිය හා බ්‍රසීලය වැනි රටවල දක්ෂිණාංශික ආණ්ඩු බලයට පත් වී සිටින්නේ එම රටවල බහුතර ජනතාව හෝ අඩු වශයෙන් ජනගහණයෙන් සැලකිය යුතු ප්‍රතිශතයක් දක්ෂිණාංශික අදහස් දැරූ නිසයි. මේ ජනමතය කෝවිඩ් වසංගතය පැතිරීමෙන් පසුව වෙනස් වී තිබිය හැකි වුවත්, වසංගතය පැතිරෙද්දී එවැනි තත්ත්වයක් තිබුණේ නැහැ. අදාළ රටවල රාජ්‍ය නායකයින්ගෙන් නිරූපණය වුනේ එම රටවල විශාල පිරිසක් හිතන ආකාරයයි. 

මේ රටවල් අතරින් මා වැඩිපුර දන්නා ඇමරිකාවේ බොහෝ දෙනෙකු කෝවිඩ්-19 පිට දමා රටේ මිනිස් ජීවිත හැසිරවීමේ ලීවරය ආණ්ඩුව අතට ගන්නවාට කැමැත්තෙන් හිටියේ නැහැ. කාලයක් තිස්සේ ආණ්ඩුවේ රූකඩ සේ ජීවත් වීමට මිනිස්සුන්ව පුරුදු කර තිබෙන චීනය හෝ සිංගප්පූරුව වැනි රටක ආණ්ඩුවකට කළ හැකි දේ බටහිර රටක ආණ්ඩුවකට කළ නොහැකියි. මේ කරුණ "වාමාංශික" සේ සැලකෙන ආණ්ඩුවක් බලයේ සිටින ජර්මනිය වැනි රටකට වුවත් සාධාරණ ප්‍රකාශයක්.

ඇමරිකාවේ ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂයට බලය තිබුණු ප්‍රාන්ත කෝවිඩ්-19 හමුවේ රිපබ්ලිකන් පක්ෂයට බලය තිබුණු ප්‍රාන්ත වලට සාපේක්ෂව දැඩි ක්‍රියාමාර්ග අනුගමනය කළා. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස එම ප්‍රාන්ත වල වසංගතයේ ව්‍යාප්තිය මන්දගාමී වුනා. එහෙත්, එම ප්‍රාන්ත වසංගතයේ ව්‍යාප්තිය සීමා කිරීමට සමත්ව නැහැ. යුරෝපයේ රටවල් අතරින් සෑහෙන තරමකින් සාර්ථකව වසංගතය පාලනය කළ සේ සලකනු ලැබූ ජර්මනියේත් මේ වෙද්දී නැවතත් කෝවිඩ්-19 පැතිරෙනවා.

දැඩි ක්‍රියාමාර්ග හරහා කෝවිඩ්-19 පාලනය කරගත් රටක් ලෙස දැනට හඳුනාගත හැක්කේ චීනය පමණයි. චීනය විසින් මුලදීම කළේ උපයෝගීතාවාදී පදනමකින් ජීවිත පහක් බේරා ගැනීම සඳහා මහත මිනිහාව දුම්රිය මාර්ගයට තල්ලු කරන එකයි. එසේ නොවේනම් අවම වශයෙන් වැඩිදුර නොහිතා ක්ෂණිකව ලීවරය ඇද අතුරු මාර්ගයට ට්‍රොලිය හරවන එකයි. එයට සාපේක්ෂව බොහෝ බටහිර රටවල් විසින් කළේ අතුරු මාර්ගයේ සිටින පුද්ගලයාවත් බේරාගෙන ඉතිරි ජීවිත පහ බේරාගන්නා ආකාරය ගැන සැලසුම් හදමින් කල් ගැනීමයි. 

පසුගිය ඔක්තෝබර් 8 දින දක්වා චීනයේ සිදු වී ඇති කෝවිඩ් මරණ 4,634කින් 4,512ක්ම සිදුව තිබෙන්නේ හුබෙයි ප්‍රාන්තයේ. එයින්ද මරණ 3,869ක්ම සිදුව තිබුණේ මිලියන 11.1ක ජනගහණයක් සිටින වුහාන් ආශ්‍රිතවයි. වුහාන් ආශ්‍රිතව කෝවිඩ් පැතිරෙද්දී, චීන ආණ්ඩුව විසින් ක්ෂණිකව ක්‍රියාත්මක වී අදාළ ප්‍රදේශය ලොක් ඩවුන් කළා. මෙහිදී චීනය විසින් අනුගමනය කළ ක්‍රියාමාර්ගය වූයේ මිලියන 1400ක් ඉක්මවන රටේ සෙසු ප්‍රදේශ වල සිටින ජනතාව ආරක්ෂා කර ගැනීම සඳහා වුහාන් වල සිටින සීමිත ජනගහණය බිල්ලට දීමයි. 

මේ ක්‍රියාමාර්ගය නොවන්නට වුහාන් වල ජීවත් වූ පිරිස් "පණ බේරා ගැනීම" සඳහා ප්‍රදේශයෙන් පිටතට සංක්‍රමණය වීමත්, ඒ හරහා රට පුරා වසංගතය ව්‍යාප්ත වීමත් සිදු විය හැකිව තිබුණා. චීන ආණ්ඩුව විසින් ගත් ක්ෂණික ක්‍රියාමාර්ගය නිසා එක පැත්තකින් වුහාන් වැසියන්ට පණ බේරා ගන්න තිබුණු අවස්ථාව අහිමි වෙද්දී වුහාන් වලින් පිට සිටි අයගේ අවදානම අඩු වුනා.

කෙසේ වුවත්, ඒ වන විටත් වුහාන් වලින් පිටතට වසංගතය පැතිරී තිබුණා. ඒ නිසා චීනයට වුහාන් ඇතුළත් හුබෙයි ප්‍රාන්තයම ලොක් ඩවුන් කරන්න සිදු වුනා. 

දැන් අප දන්නා පරිදි කෝවිඩ්-19 මරණ අනුපාතය කලින් සිතා සිටියාට වඩා බෙහෙවින්ම අඩු වුවත්, ආරම්භයේදී මේ ප්‍රතිශතය 2% පමණ සේ ඇස්තමේන්තු කර තිබුණා. ඒ වගේම, ඇස්තමේන්තු කර තිබුණු R0 අගය අනුව රෝගය ස්වභාවිකවම පාලනය වීම සඳහා මුළු ජනගහණයෙන් 50%කට පමණවත් රෝගය වැළඳිය යුතුව තිබුණා. මේ අනුව, උපරිම වශයෙන් ජනගහණයෙන් 1%ක් පමණ මේ වසංගතයෙන් මිය යා හැකිව තිබුණා. 

මිලියන 11ක වුහාන් ජනගහණයෙන් 1%ක් කියා කියන්නේ 110,000ක පිරිසක්. දැනට ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයෙන් වාර්තා වී තිබෙන කෝවිඩ්-19 මරණ ප්‍රමාණය මේ ප්‍රමාණය මෙන් දෙගුණයකටත් වැඩියි. බ්‍රසීලයේ හා ඉන්දියාවේ මරණ ප්‍රමාණද මීට වඩා වැඩියි. සමස්ත චීනයේම ජනගහණය අනුව බැලුවොත් මේ මරණ ප්‍රමාණය ජනගහණය මිලියනයකට 76ක පමණ ප්‍රමාණයක්. එය චීනයට දැනෙන මරණ ප්‍රමාණයක් නෙමෙයි. 

අනෙක් අතට මේ මරණ ප්‍රමාණය උපරිම සීමාවක්. සංචරණය සීමා කර R0 අගය පහත හෙළිය හැකි නිසා ජනගහණයෙන් 50%කට රෝගය ව්‍යාප්ත වන තුරු රෝගය පැතිරෙන්නේ නැහැ. චීන රජයට බය නැතිව ලීවරය අදින්න පුළුවන් වුනේ මේ සියළු තත්ත්වයන් එක්කයි.

විශාල ජනගහණයක් සිටින විශාල රටක් වන චීනයට තිබෙන සියළු වාසි ලංකාව වගේ පොඩි රටකට නැහැ. අනෙක් අතට ලංකාවට දූපතක් වීමේ වාසිය තිබෙනවා. කෙසේ වුවත්, දූපතක් වීමේ වාසිය තිබෙන්නේ යම් සීමාවක් තුළ පමණයි. දූපතකට පිටතින් කෝවිඩ් පැමිණීමේ අවදානමින් බේරී ඉන්න පුළුවන් වුනත්, රට ඇතුළේ කෝවිඩ් පැතිරුනොත් ඉතා ඉක්මණින් වසංගතය රට පුරා ව්‍යාප්ත වීමේ අවදානම එසේම තිබෙනවා.

(Image: https://www.cagle.com/tom-janssen/2020/03/corona-and-goliath)

ලීවරය අදින අත

කලින් විස්තර කරපු ට්‍රොලි ප්‍රශ්නය නිකම්ම නිකම් විහිළු කතාවක් නෙමෙයි. මිනිස්සු හිතන පතන ආකාරය හා මිනිස්සුන්ගේ රුචි අරුචිකම් තේරුම් ගැනීම සඳහා ප්‍රායෝගිකව යොදා ගන්නා ප්‍රශ්නයක්. 

මේ ප්‍රශ්නය හරහා පරීක්ෂා කෙරෙන මූලික කරුණ වන්නේ හොඳ නරක කියන දේවල් තීරණය වන්නේ කොහොමද කියන එකයි. ප්‍රශ්නයට මිනිස්සු ප්‍රතිචාර දක්වන ආකාරයෙන් පෙනෙන්නේ මිනිසුන්ගේ තේරීම් හොඳ නරක කියා නිශ්චිත ලෙස ඉරකින් වෙන් කිරීම ඉතා අසීරු කාර්යයක් බවයි. වෙනත් අයුරකින් කිවුවොත් හොඳ නරක කියා නිරපේක්ෂ දේවල් නැති බවයි.

උපයෝගීතාවාදීන්ගේ තර්කය වන්නේ අවසන් ප්‍රතිඵලය විසින් කිසියම් කාර්යයක හොඳ නරක තීරණය කරනවා කියන එකයි. උදාහරණයක් ලෙස ලීවරය ඇද සයිඩ් ට්‍රැක් එකේ සිටින පුද්ගලයාට මැරෙන්න අරින එකත්, මහත මිනිහා පාලමෙන් පහළට තල්ලු කරන එකත් දෙකම සමානයි. අවස්ථා දෙකේදීම වෙන්නේ ජීවිත පහක් බේරීමේ අරමුණින් එක් ජීවිතයක් බිලි දීමයි. එහෙමනම්, එකක් නිවැරදි වෙන්නේත්, අනිත් එක වැරදි වෙන්නේත් කොහොමද?

එහෙත්, බොහෝ සාමාන්‍ය මිනිසුන් හිතන්නේ උපයෝගීතාවාදීන් ලෙස නෙමෙයි. බොහෝ දෙනෙකුට අවසන් ප්‍රතිඵලය වගේම එම ප්‍රතිඵලය ලබා ගැනීම සඳහා අනුගමනය කරන ක්‍රියාමාර්ගයද වැදගත්. බොහෝ දෙනෙකුට සාපේක්ෂව හොඳ නරක තීරණය වෙන්නේ අනුගමනය කරන ක්‍රියාමාර්ගය මත මිස අවසන් ප්‍රතිඵලය මත නෙමෙයි. 

මෙහිදී අනුගමනය කරන ක්‍රියාමාර්ගය කියන එකෙන් අදහස් වෙන්නේ චේතනාව නෙමෙයි. ලීවරය අදින පුද්ගලයා එය කරන්නේ ජීවිත පහක් බේරාගැනීමේ අරමුණින් මිස සයිඩ් ට්‍රැක් එකේ ඉන්න පුද්ගලයාව මරණයට පත් කිරීමේ අරමුණින් නෙමෙයි. එහෙත්, එය දැන දැනමයි. පාලම උඩින් මහත මිනිහාව තල්ලු කරන කෙනෙක් කරන්නේත් ඒ දෙයමයි. ඒ නිසා අවස්ථා දෙකේදීම චේතනාව සමානයි කියා කෙනෙකුට තර්ක කළ හැකියි. මෙහි අවුල හොඳ නරක පිළිබඳ අදහස හැම විටම තර්කයට ගෝචර නොවීමයි.

සාධාරණ වශයෙන් ගත්තොත් සමාජවාදය උපයෝගීතාවාදයක්. ඒ අනුව, නිවැරදි ක්‍රියාමාර්ගය තීරණය වන්නේ අපේක්ෂිත අවසන් ප්‍රතිඵලය මතයි. සෛද්ධාන්තිකව මේ අවසන් ප්‍රතිඵලයේ හොඳ නරක තීරණය වන්නේ සමාජවාදීන්ගේ මූලික විශ්වාස මතයි. ප්‍රායෝගිකව එය එසේ නොවිය හැකි වීම වෙනම කරුණක්.

සමාජවාදය අනුව, සියලුම මිනිස්සු සමානයි. සියලුම මිනිස්සු සමාන නිසා හැම මිනිහෙකුගේම ජීවිත වල වටිනාකම් සමානයි. මිනිස් ජීවිත පහක වටිනාකම එක මිනිස් ජීවිතයක වටිනාකම මෙන් පස් ගුණයක්. ඒ අනුව, මිනිස් ජීවිත පහක් බේරා ගැනීම සඳහා එක මිනිස් ජීවිතයක් බිලි දීම නිවැරදියි. එසේ කිරීමෙන් ශුද්ධ වශයෙන් මිනිස් ජීවිත හතරක් බේරෙනවා. එසේ නොකිරීම වැරදියි. එය වගකීම පැහැර හැර මිනිස් ජීවිත හතරක් නිකරුණේ විනාශ වෙන්න ඉඩ හැරීමක්.

සාමාන්‍ය මිනිස්සු හිතන ආකාරය අනුව සියලුම මිනිස්සු සමාන නැහැ. ඒ නිසා, මිනිස් ජීවිත වල වටිනාකම් සමාන නැහැ. තමන්ගේ ජීවිතය වඩා වටිනවා. තමන්ගේ පවුලේ සමීප අයගේ ජීවිත වඩා වටිනවා. ලීවරය ඇදීමෙන් විනාශ වෙන්නේ තමන්ගේ දරුවෙකුගේ ජීවිතයනම් කෙනෙක් එය කරන්නේ කලාතුරකින් කෙනෙක්. එවැනි දේ කරන අය නැතැයි මා කියන්නේ නැහැ. එහෙත්, එය සාමාන්‍ය තත්ත්වය නෙමෙයි.

කෙසේ වුවත්, උපයෝගීතාවාදය සමාජවාදීන්ට පමණක් සීමා වූ අදහසක් නෙමෙයි. පොදුවේ ආර්ථික විද්‍යාවේදී සමාජ සැලසුම්කරුවෙකු විසින් බොහෝ විට තීරණ ගන්නේ උපයෝගීතාවාදය මත පදනම්වයි. ප්‍රධාන මාර්ගයේ සිටින පස්දෙනා වගේම අතුරු මාර්ගයේ සිටින පුද්ගලයාත් නාඳුනන, අහඹු පුද්ගලයින්නම් ලීවරය ළඟ සිටින සමාජ සැලසුම්කරුවෙකුට ඔවුන්ගේ ජීවිත වල වටිනාකම් සමාන සේ සලකන්න වෙනවා. ජීවිත පහක් බේරා ගැනීම සඳහා එක් ජීවිතයක් විනාශ වෙන්න ඉඩ අරින්න වෙනවා. එසේ නොකිරීම වැරැද්දක්.

එසේනම්, ධනවාදී රටක සමාජ සැලසුම්කරුවෙකු විසින් පාලම උඩ සිටින මහත මිනිහා දුම්රිය මාර්ගයට තල්ලු කළ යුතුද? උපයෝගීතාවාදී පදනමකින් බැලුවොත් එසේ කළ යුතුයි. එහෙත්, අවම වශයෙන් ඇමරිකාව වැනි රටක මිනිස්සු (සමීක්ෂණ දත්ත අනුව) එවැන්නක් අනුමත කරන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, බටහිර රටක එවැන්නක් වෙන්නේ නැහැ. මිනිස්සු බහුතරයක් විසින් අනුමත කරන නිසා, එහෙමත් නැත්නම් ජනමතය එතරම් වැදගත් නැති නිසා, සමාජවාදී රටක එවැන්නක් වෙන්න පුළුවන්. උපයෝගීතා පදනමකින්, තර්කානුකූලව එය වැරදියි කියා කියන්න බැහැ.  

මහත මිනිහාව පාලමෙන් පහළට තල්ලු කිරීම බටහිර රටක වැඩි දෙනෙකු අනුමත නොකරන්නේ පෞද්ගලික නිදහස හා මිනිස් අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ සංකල්ප මත පදනම්වයි. පොදු යහපත තකා වුවත්, මහත මිනිහාගේ කැමැත්ත නොවිමසා ඔහුව පාලමෙන් පහළට තල්ලු කිරීමේ අයිතියක් වෙනත් අයෙකුට නැහැ. එය ඔහුගේ ජීවත් වීමේ අයිතිය නැති කිරීමක්. දුම්රිය මාර්ගයේ සිටින පස්දෙනාගේ ජීවිත විනාශ වීම ඔහුගේ වැරැද්දකින් සිදුවන දෙයක් නෙමෙයි. ඒ නිසා, ඒ ගැන මහත මිනිහාට කරන්න දෙයක් නැහැ. තමන්ගේ ජීවිත ආරක්ෂා කරගැනීම ඒ අයගේ වැඩක්. 

එහෙමනම් ලීවරය අදින අවස්ථාවේදී අතුරු මාර්ගයේ සිටින පුද්ගලයාගේ ජීවත් වීමේ අයිතිය අහිමි කෙරෙන්නේ නැද්ද? තර්කානුකූලව බැලුවොත් එසේ වෙනවා. නමුත්, ඇමරිකාවේ බොහෝ දෙනෙක් ඒ ක්‍රියාමාර්ගය අනුමත කරනවා. පැත්තක තිබෙන ලීවරයක් ඇදීම මහත මිනිහාව දුම්රිය මාර්ගයට තල්ලු කිරීම වැනි "අපරාධයක්" නෙමෙයි. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස දුම්රියේ ගමන් පථය වෙනස් වෙනවා. ඒ ගැන සැලකිලිමත්ව සිට දුම්රිය මාර්ගයෙන් ඉවත් වෙන එක ඔහුගේ වැඩක්.

මෙහි තිබෙන්නේ පෞද්ගලික නිදහස කියන සංකල්පයේ සීමාවන් පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක්. මෙය ලකුණු කළ හැකි නිශ්චිත වාස්තවික බෙදුම් ඉරක් නැහැ. සමාජ සම්මතයට ඉඩ දෙන රටක ඒ ඉර අඳින්න වෙන්නේ සමාජ සම්මතය මත පදනම්වයි. මිනිසුන්ගේ රුචි අරුචිකම් මත පදනම්වයි. ට්‍රොලි ප්‍රශ්නයට ලබා දෙන පිළිතුර පිළිබඳ දත්ත වැනි දේ ඒ සඳහා උදවු වෙනවා.

සැබෑ ලෝකයේ සමාජ සැලසුම්කරුවෙකු මුහුණ දෙන බොහෝ ප්‍රශ්න ට්‍රොලි ප්‍රශ්නයට වඩා සංකීර්ණයි. බටහිර රටකදී වුවත්, සමාජවාදී රටකදී වුවත් සැබෑ ප්‍රශ්නයක පරාමිතීන් ට්‍රොලි ප්‍රශ්නයේදී තරම් නිශ්චිත නැහැ. ප්‍රධාන මාර්ගයේ හෝ අතුරු මාර්ගයේ සිටින පුද්ගලයින් ගණන බොහෝ විට හරියටම දන්නේ නැහැ. ඒ වගේම, ඒ පුද්ගලයින්ට මාර්ගයෙන් ඉවත් වීමටද යම් හැකියාවක් තිබෙනවා. මහත මිනිහාව දුම්රිය මාර්ගයට තල්ලු කිරීමෙන් පසුවත් ට්‍රොලිය නොනැවතී ඉදිරියට යන්න පුළුවන්. මෙවැනි අවිනිශ්චිතතා රාශියක් එක්ක තීරණ ගැනීම පහසු කටයුත්තක් නෙමෙයි.

මහජන මතය යටපත් නොකරන පසුබිමකදී, බොහෝ පරාමිතීන් අවිනිශ්චිතව තිබියදී, ලීවරය අතේ තිබෙන පුද්ගලයා විසින් මොන තීරණය ගත්තත් කිසියම් පිරිසකගේ විවේචනයට ලක් වෙන්න සිදු වෙනවා. අපි හිතමු ලීවරය ඇද්දා කියලා. අර සයිඩ් ට්‍රැක් එකේ ඉඳලා මැරුණු පුද්ගලයා අයින්ස්ටයින් වගේ "වටිනා" පුද්ගලයෙක් වෙන්න පුළුවන්. ඔය වගේ කෙනෙක් අහම්බෙන් රේල්පාරක ඉන්න බැරිකමක් නැහැනේ. රේල්පාරේ සූස්තියක් අදින ජනප්‍රිය කලාකාරයෙක් වෙන්නත් පුළුවන්. එහෙම නැත්නම් ශිෂ්‍ය ව්‍යාපාරයක කැඳවුම්කරුවෙක් හරි ජනමාධ්‍යවේදියෙක් හරි වෙන්නත් පුළුවන්.

ලීවරය ඇදලා අතුරු මාර්ගයේ හිටපු "වැදගත්" පුද්ගලයෙක් මිය ගියොත් මිනිස්සු වැඩිපුර කතා කරන්නේ ඒ මරණය ගැන මිසක් අර බේරිච්ච ජීවිත ගැන නෙමෙයි. ගොඩක් වෙලාවට ලීවරය ඇදපු නිසා ජීවිත බේරාගත් අය ඒ බව නොදන්නවා වෙන්නත් පුළුවන්. ඇයි ඒ පාරේ ට්‍රොලියක් ආවේ නැහැනේ. ඔවුන් පරිසිද්ධික තත්ත්වය මිස ප්‍රතිපරිසිද්ධික තත්ත්වය දකින්නේ නැහැ. 

සමහර විට අර වැදගත් පුද්ගලයාගේ මරණය ගැන විරෝධය දක්වන අය අතර ලීවර ක්‍රියාකරු විසින් ලීවරය ඇදපු නිසාම පණ බේරාගත් අයගෙන් කොටසක් වුනත් ඉන්න බැරිකමක් නැහැ. "ලීවරය ඇදලා අහිංසක මනුස්සයෙක්ව මරපු එක වැරදියි. ඒක කළේ අපිව බේරගන්න කියලා කියන්නේ කොහොමද? ට්‍රොලිය අපේ පැත්තෙන් ආවානම් අපි කොහොමත් පාරෙන් අයින් වෙනවා." කියලා පස්සේ ඒ අයට කියන්න පුළුවන්කම තිබෙනවා.

අනෙක් අතට ලීවරය ඇද්දේ නැත්නම් ඒත් කිසියම් පිරිසකගේ චෝදනා වලට ලක් වෙන්න වෙනවා. මේ තරම් ජීවිත විනාශයක් වුනේ නිසි වෙලාවට නිසි තීරණ නොගත් නිසා කියලා කොමිසමකට යන්න වෙන්න වුනත් පුළුවන්. ඒ වගේ වෙලාවක අර සයිඩ් ට්‍රැක් එකේ හිටපු මනුස්සයා ලීවරය ක්‍රියාත්මක නොකළ පුද්ගලයා වෙනුවෙන් පෙනී සිටින්න ඉදිරිපත් වීම පිළිබඳ කිසිම සහතිකයක් නැහැ.

විවේචන වලට පාත්‍ර නොවී සමාජ සැලසුම්කරුවෙකු වෙන්න බැහැ. හැමෝටම සතුටු විය හැකි විසඳුම් නැහැ. හැබැයි එහෙම වුනා කියලා විවේචන වලක්වන එක හොඳ දෙයක් නෙමෙයි. සාධාරණ වශයෙන් ගත්තොත් විවේචන සාධනීයයි. විවේචකයින් නැති තැනකදී කෙනෙකුට සමාජ සැලසුම්කරණයේ නාමයෙන් ලීවරය ඇදලා උපාය මාර්ගික ලෙස කෙනෙක්ව විනාශ කරන්න පුළුවන්. උදාහරණයක් විදිහට තමන්ට දිරවන්නේ නැති කලාකාරයෙක් රේල්පාරේ සූස්තියක් අදින වෙලාවට ලීවරය ඇදලා ට්‍රොලිය ඒ පැත්තට හරවන්න පුළුවන්. ඊට පස්සේ එහෙම කළේ ප්‍රධාන මාර්ගයේ හිටපු පස් දෙනෙක්ව බේරාගන්න කියලා කියන්න පුළුවන්. ඕනෑනම් වොයිස්කට් දෙන්න පස් දෙනෙක්ව කොහෙන් හරි හොයාගන්න වුනත් අමාරු නැහැනේ.

සෙත සදවා මූට නොදෙමු

යොන් මැරිල්ල වගේම අපි කුඩා කාලයේ කරපු තවත් ගණිතමය ක්‍රීඩා තිබුණා. මේ එක ක්‍රීඩාවක් කරන්නේ මදටිය ඇට හරි මදටිය ඇට හොයාගන්න නැත්නම් පොඩි ගල් කැට හරි විස්සක් යොදා ගෙන. ක්‍රීඩාවක් කිවුවත් පොඩි මැජික් එකක් වගේ එකක්.

පළමුව මදටිය ඇට විස්ස දෙක බැගින් ගොඩවල් දහයකට වෙන් කරනවා. ඉන් පසුව, වටේ ඉන්න අයට කියනවා මේ ගොඩවල් දහයෙන් එක ගොඩක් හිතා ගන්න කියලා. හැමෝම ගොඩක් හිතා ගත්තට පස්සේ මදටිය ඇට විස්ස වරකට දෙකේ ගොඩ ගානේ අරගෙන නිශ්චිත රටාවකට පේලි හතරක් හදනවා. එක පේළියකට මදටිය ඇට පහයි.

දැන් අර කලින් මදටිය ඇට දෙකක ගොඩක් හිතා ගත්ත අය තමන් හිතාගත් මදටිය ඇට දෙක තිබෙන පේලිය හෝ පේලි දෙක පෙන්වන්න ඕනෑ. එවිට, ඔහු හෝ ඇය විසින් හිතාගත් මදටිය ඇට දෙක හරියටම පෙන්වන්න පුළුවන්. නියම පිළිවෙලට මදටිය ඇට ටික තියා ගත්තහම බොහොම සරල වැඩක්. 

ගොඩවල් දහය 1 සිට 10 දක්වා අංක යොදාගෙන නම් කළොත්, පේළි හදන්නේ පහත පිළිවෙලටයි.

පළමු පේළිය           1 2 3 2 4

දෙවන පේළිය           5 6 5 7 4

තුන්වන පේළිය           8 7 8 9 3

හතරවන පේළිය 10 6 1 9    10

යොන් මැරිල්ලේ කවිය වගේම මේ පිළිවෙළ මතක තියා ගන්නත් පොඩි "මන්තරයක්" තියෙනවා. තේරුමනම් මම දන්නේ නැහැ. සමහර විට විශේෂ තේරුමක් නැතුව ඇති.

නරවරයා 

කට කැතයා 

සෙත සදවා 

මූට නොදෙමු  

කවිය ඉහත අංක එක්ක ගලපන්නේ, එහෙමත් නැත්නම් මදටිය ඇට ගොඩවල් දහය එක්ක ගලපන්නේ, මේ විදිහටයි.

1 න/නො 

2 ර 

3 ව/වා 

4 යා 

5 ක/කැ 

6 ට 

7 ත

8 ස/සෙ 

9 ද/දෙ 

10 මු/මූ 

***

මේක තවත් ගණිතමය ක්‍රීඩාවක්. රජ කෙටවිල්ල.

කලින් වැඩේට ගත්ත මදටිය ඇට විස්සෙන් දහයක් මේ වැඩේට ප්‍රමාණවත්. මුලින්ම කරන්න තියෙන්නේ උඩින් තියෙන රූප සටහනේ පරිදි පස්-මුළු තාරකාවක හැඩේට මදටිය ඇට දහය තියන එකයි. එක මදටිය ඇටයකින් නිරූපණය වෙන්නේ රජකම උරුම දහ දෙනෙකුගෙන් කෙනෙක්. අපි කියමු ප්‍රාදේශීය පාලකයෝ කියලා. කාට හරි රජ වෙන්න පුළුවන් වෙන්නේ ඉතිරි නව දෙනාම "ඉවත් කළොත්" පමණයි.

තමන්ට ලඟින්ම ඉන්න කෙනෙක්ට "ගහල දාන්න" කාටවත් බැහැ. එහෙම කළොත් හැමෝම සැක කරනවා. ඒ වගේම ගොඩක් ඈතින් ඉන්න කෙනෙක්ට ගහල දාන්න හැකියාවකුත් නැහැ. කාට වුනත් විනාශ කරන්න පුළුවන් එකම ඉරක ඉන්න "යාළුවන්ගේ යාළුවන්ව" පමණයි. උදාහරණයක් විදිහට Cට කෙළින්ම ඉවත් කරන්න පුළුවන් G සහ J පමණයි. එතකොට Gට කෙළින්ම ඉවත් කරන්න පුළුවන් C සහ E පමණයි. ඒ කියන්නේ තනි ඉරක තමන්ගේ සිට තුන් වන ස්ථානයේ ඉන්න කෙනෙක්ව. මැද ස්ථානයේ හිටපු කෙනා කලින් ඉවත් වෙලා තිබීම ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි.

දැන් A රජ වෙන්න සැලසුම් කරනවා. මේ වැඩේට වෙනත් අයව යොදවාගෙන තමන්ට ඉවත් කරන්න බැරි අයව ඉවත් කරන්න වෙනවා. පස්සේ ඒ අයවත් ඉවත් කරන්න වෙනවා. කැමති තැනකින් පටන් ගෙන කැමති පිළිවෙලකට වැඩේ කරගෙන යන්න පුළුවන්. වැඩේ කරගෙන යා යුතු පිළිවෙළ කුමක්ද?

යොන් මැරිල්ල

යොන් මැරිල්ල ගැන කාලෙකට පස්සේ නැවත මතක් වුනේ නලින් ද සිල්වා ඒ ගැන ලියල තියෙනවා දැකලා. මීට කලින් නිදිගේ පංච තන්තරේත් ඔය ක්‍රීඩාව ගැන සඳහනක් තිබුණු බව මතකයි. අන්තර්ජාලයේ තවත් කිහිප පොළකත් මේ ගැන කතා කර ඇතත් කොහේවත් ක්‍රීඩාවේ විසඳුම තියෙන බවක් දැක්කේ නැහැ. 

මුලින්ම ක්‍රීඩාව ගැන විස්තරය නලින් ද සිල්වාගේ ලිපියෙන්ම උපුටා දක්වන්නම්. 

"දිනක් නැවක යෝනයන් පහළොස්දෙනකු සහ සිංහලයන් පහළොස්දෙනකු යමින් ඉන්න කොට නැව ගිලෙන තත්වයක් ඇවිත්. එහි දී බේරෙන්න නම් පහළොස් දෙනකු මුහුදට දමන්න ඕන වෙලා තියෙනවා. එවිට සිංහල නැව්පති කියල තිස්දෙනා ම රවුමට හිටගෙන තමන්ගෙන් (වෙන්න පුළුවන්) පටන් ගෙන නවයට ගණන් කරල ඒ නවවැනිය මුහුදට දමනවා, ඉන් පස්සේ දහවැනියගෙන් පටන් ගෙන නැවත නවයට ගණන් කරල නවවැනියා මුහුදට දානව, ඔය විධියට පහළොස් වරක් නවයට ගණන් කරල බලන කොට යෝනයන් ඔක්කොම මුහුදෙ. දැන් නැව්පති දැනගෙන ඉඳලා තියෙනවා නාවිකයන් කොහොම හිට ගත්තොත් ද යෝනයන් මුහුදට දාන්න පුළුවන් වෙන්නෙ කියල. ඕක තමයි යොන් මැරිල්ල."

ඇත්තටම ඕක ඇවිදිල්ලා මේ යොන් මැරිල්ල ක්‍රීඩාවේ සම්භවය සම්බන්ධ කතාව. ක්‍රීඩාව කරන්න පෙතක් (බෝඩ් එකක්) අවශ්‍යයි. පෙතේ වෘත්තාකාර පථයක් දිගේ වලවල් තිහක් හදා තිබෙනවා. මේ ගණන තිහක්ම නොවෙන්නත් පුළුවන්. අපි තිහේ වර්ෂන් එක ගැන කතා කරමු. 

ඔය ක්‍රීඩාව කරන්නම හදපු කැටයම් කපපු ලී පෙත් දැන්නම් හොයාගන්න නැතුව ඇතිනේ. ඒ නිසා, අවශ්‍ය කෙනෙකුට ලොකු කාඩ්බෝඩ් එකක රවුම් තිහක් ඇඳගෙන ක්‍රීඩාව කරන්න පුළුවන්. ක්‍රීඩකයෝ දෙන්නයි. එක ක්‍රීඩකයෙක්ට ඉත්තෝ පහළොව බැගින් ලැබෙනවා. මුලින්ම ක්‍රීඩකයෝ දෙන්නා මාරුවෙන් මාරුවට පෙතේ වලවල් වල ඉත්තෝ තියනවා. 

ඉත්තෝ තිහම තියලා ඉවර වුනාට පස්සේ එක් ක්‍රීඩකයෙක් යොන් මැරිල්ල පටන් ගන්නවා. මෙය කරන්නේ තමන් සිටින තැනින් පටන් ගෙන නවවෙනි වලේ ඉන්න ඉත්තාව ඉවත් කිරීමෙන්. ඉවත් වුනේ ප්‍රතිවිරුද්ධ ක්‍රීඩකයාගේ ඉත්තෙක්නම් වැඩේ දිගටම කරගෙන යන්න පුළුවන්. නවයට ගැනෙන්නේ තමන්ගේම ඉත්තෙක්නම් ක්‍රීඩා කිරීමේ වාරය ප්‍රතිවිරුද්ධ ක්‍රීඩකයාට යනවා. ඔහුගේ හෝ ඇයගේ ඉත්තෙක් ඉවත් කරන්න වුනාම ක්‍රීඩා කිරීමේ වාරය නැවත මාරු වෙනවා. මුලින්ම ප්‍රතිවිරුද්ධ පිලේ සියළුම ඉත්තන් ඉවත් කරන ක්‍රීඩකයාට ජයග්‍රහණය හිමිවෙනවා. 

ගොඩක් වෙලාවට කතාවේ එන යොන් මැරිල්ලේදී වගේ තමන්ගේ ඉත්තෝ පහළොවම බේරාගෙන ප්‍රතිවිරුද්ධ පිළේ ඉත්තෝ පහළොවම ඉවත් කරන්න ඉඩ ලැබෙන්නේ නැහැ. දිනුම කලින් සැලසුම් කර ගන්න එක ගොඩක් අමාරු වැඩක්. අහඹු ලෙස ඉත්තෝ තිබ්බොත් ඉත්තෝ තියන්න පුළුවන් ආකාර 155,117,520ක් තියෙනවා. ගණිතයට උනන්දු අයට ගාණ හදාගන්න අමාරු වෙන එකක් නැහැ. 

යොන් මැරිල්ල ක්‍රීඩාවේ දිනුම පැරදුම බොහෝ විට අහඹු ලෙසයි  තීරණය වෙන්නේ. නමුත් යොන් මැරිල්ලේ විසඳුම දන්නවානම් හරියටම ඒ පිළිවෙලට ඉත්තෝ තියලා දිනන්න පුළුවන්. හැබැයි ඒක කරන්න පුළුවන් වෙන්නේ ප්‍රතිවිරුද්ධ පිලේ ක්‍රීඩකයා ඒ විසඳුම දන්නේ නැත්නම් පමණයි. ප්‍රතිවිරුද්ධ පිලේ ක්‍රීඩකයාත් විසඳුම දන්නවානම් ඉත්තෝ තියන්න ඔහුගේ හෝ ඇයගේ වාරය එනවිට ප්‍රතිවිරුද්ධ පිලේ ක්‍රීඩකයා විසින් අදාළ රටාව හදන එක වලක්වන නිසා වැඩේ හරියන්නේ නැහැ. 

තමන්ගේ ඉත්තෝ පහළොවම බේරාගෙන ප්‍රතිවිරුද්ධ පිළේ ඉත්තෝ පහළොවම ඉවත් කරන්නනම් ඉත්තෝ තියන්න වෙන්නේ එකම එක නිශ්චිත ක්‍රමයකට. ඉත්තෝ තිහේ වර්ෂන් එකේදී අහඹු ලෙස ඉත්තෝ තියලා ඒ රටාව හැදෙන්න තිබෙන සම්භාවිතාව 155,117,520කින් එකක් පමණයි. උඩ රූපයේ තියෙන්නේ ඒ රටාව. පහළ අංක රටාව අනුගමනය කරන්නත් පුළුවන්. රතු පාටින් දක්වා තිබෙන්නේ යොන්නු.

4 5 2 1 3 1 1 2 2 3 1 2 2 1

පසු සටහන:

මේ සංඛ්‍යා රටාව පහසුවෙන් මතක තියාගන්න උදවු කෙරෙන කවි දෙකක් තිබෙනවා. මතක් කර ගන්න හැදුවත් පද සියල්ලම මුළුමනින්ම මතක් වුනේ නැහැ. පාඨකයෙක් විසින් ප්‍රතිචාරයක් ලෙස පහත එම කවි දෙක පළ කර තිබෙනවා. මේ ජන ක්‍රීඩාව සංරක්ෂණය කර තැබීම සඳහා උදවු කළාට ඔහුට හෝ ඇයට බොහොමත්ම ස්තුතියි!

මෙන්න දෙපාර්ශ්වය පිහිටුවන හැටි

සදාපන්න පළමුව ජය වෙන සතර
ඊලඟ සදන් පණයන පස් දෙන නිතර
යාළු දෙන්නා ගාවා මයි එක සතුර
දැනගන් මිතුරු තුන් දෙනකුය ඒ අතර

නොහොඳ කෙනෙකි කුසලින් වැඩි එක යාළු
හතුරු දෙන්නා ලඟ දෙන්නත් ගැලවේලු
අකුසල් තුනින් කුසලින් වැඩි එක යාළු
හතුරු දෙන්නා ලඟ දෙන්නට එක මර ලු

ට්‍රොලි ප්‍රශ්නය

ට්‍රොලි ප්‍රශ්නය ආචාර ධාර්මික ගැටළු පිළිබඳව සාකච්ඡා කරන විට විශේෂයෙනුත්, මනෝ විද්‍යාවේදී පොදු වශයෙනුත් යොදා ගැනෙන චිත්ත පරීක්ෂණයක්. මෙහි වර්ෂන් ගණනාවක් තිබෙනවා. සරලම වර්ෂන් එක මේ වගේ එකක්.

දුම්රිය මාර්ගයක් දිගේ බඩු පැටවූ ට්‍රොලියක් අනපේක්ෂිත වෙලාවක පාලනයෙන් තොරව වේගයෙන් එනවා. පාරේ පුද්ගලයින් පස් දෙනෙක් ඉන්නවා. ට්‍රොලිය දිගටම ගමන් කළොත් අනිවාර්යයෙන්ම මේ පස් දෙනාම මැරෙනවා. ලීවරයක් ඇදලා ට්‍රොලිය ගමන් කරන මාර්ගය වෙනස් කරන්න පුළුවන්. එවිට මේ පස් දෙනාගේ ජීවිත බේරෙනවා. 

ඔබ ඉන්නේ ලීවරය තිබෙන තැන. ලීවරය අදිනවාද නැද්ද කියන ඔබේ තීරණය මත මේ ජීවිත පහ බේරෙන්න හෝ නැති වෙන්න පුළුවන්. ලීවරය ඇදලා ට්‍රොලියේ ගමන් මාර්ගය සයිඩ් ට්‍රැක් එකකට මාරු කරන්න පුළුවන්. නමුත් ප්‍රශ්නය ඒ සයිඩ් ට්‍රැක් එකේත් එක් පුද්ගලයෙක් ඉන්නවා. පස් දෙනෙක්ගේ ජීවිත බේරන්න ඔබ ලීවරය ඇද්දොත් සයිඩ් ට්‍රැක් එකේ ඉන්න පුද්ගලයා මැරෙනවා. 

මේ හය දෙනාගෙන් එක් අයෙකුටවත් අනතුර ගැන දැනුම් දීමේ හැකියාවක් ඔබට නැහැ. කරන්න පුළුවන් ලීවරය අදින එක හෝ නොඇද බලාගෙන ඉන්න එක පමණයි. [නිකම් බලාගෙන නොඉඳ කැමතිනම් ෆේස්බුක් ලයිව් දමන්නත් පුළුවන්.] ඔබ ලීවරය අදිනවාද නැද්ද?

මේ ප්‍රශ්නයට වැඩි දෙනෙක් දෙන පිළිතුර ලීවරය අදිනවා කියන එකයි. ලීවරය අදින එකේ සදාචාරාත්මක පදනම ජීවිත පහක් එක ජීවිතයකට වඩා වටිනවා කියන එකයි. හැබැයි ලීවරය අදින එකෙන් ඔබ කරන්නේ හිතාමතාම අහිංසක මිනිහෙක්ව මරණයට පත් කරන එකයි. [චක්‍රලේඛ වලටම වැඩ කරන කෙනෙක්නම් චක්‍රලේඛයේ කියල නැත්නම් ලීවරය අදින එකක් නැහැ.]

ඔබ ලීවරය අදින ගොඩේ ඉන්න කෙනෙක් කියා කියමු. මැරෙන්න යන පස් දෙනා ඔබ නොහඳුනන අයනම්, අර සයිඩ් ට්‍රැක් එකේ ඉන්නේ ඔබේ පෙම්වතිය, සැමියා, මව වගේ කෙනෙක්නම් ඔබ ඒත් ලීවරය අදිනවද? සයිඩ් ට්‍රැක් එකේ ඉන්න පුද්ගලයා නොදන්නා කෙනෙක් වී මැරෙන්න යන පස් දෙනා කුඩුකාරයින් හෝ පාතාල සාමාජිකයින් පස් දෙනෙක්නම් ඔබ ලීවරය අදිනවාද?

මැරෙන්න යන පස් දෙනා ඔබේ ජාතියේ හෝ ජනවර්ගයේ අයනම් (සිංහල කියා කියමු) සයිඩ් ට්‍රැක් එකේ ඉන්නේ වෙනත් ජනවර්ගයක අයෙක්නම් (මුස්ලිම් කියා කියමු) ඔබ ලීවරය අදිනවාද? 

මැරෙන්න යන පස් දෙනා ඔබේ ජාතියේ හෝ ජනවර්ගයේ නොවේනම් (මුස්ලිම් කියා කියමු) හා සයිඩ් ට්‍රැක් එකේ ඉන්නේ ඔබේ ජාතියේ හෝ ජනවර්ගයේ අයෙක්නම් (සිංහල කියා කියමු) ඔබේ තීරණය වෙනස් වෙනවාද?

මැරෙන්න යන්නේ රාජපක්ෂ පවුලේ සාමාජිකයෝ පස් දෙනෙක්නම් හා සයිඩ් ට්‍රැක් එකේ ඉන්නේ අනුර කුමාර හරි කුමාර් ගුණරත්නම් හරි වගේ කෙනෙක්නම් ඔබ ලීවරය අදිනවාද? 

මැරෙන්න යන්නේ ජවිපෙ හෝ පෙසපෙ මධ්‍යම කාරක සභා සාමාජිකයෝ පස් දෙනෙක්නම් හා සයිඩ් ට්‍රැක් එකේ ඉන්නේ ගෝඨාභය හරි බැසිල් හරි වගේ කෙනෙක්නම් ඔබ ලීවරය අදිනවාද? 

අනුභූතික දත්ත අනුව පෙනෙන්නේ දෙපැත්තෙන් එක පැත්තක කවුරු හෝ දන්නා කෙනෙක් ඉන්න කොට මිනිස්සු ගන්න තීරණය නොදන්නා හය දෙනෙක් ඉන්න වෙලාවක ගන්න තීරණයම නොවන බවයි.

මේ ප්‍රශ්නය උපකල්පිත තත්ත්වයක් හා අදාළ එකක් වුවත් සැබෑ ජීවිතයේදී මිනිස්සුන්ට මේ ආකාරයේ තීරණ ගන්න සිදු වෙන එක දුලබ දෙයක් නෙමෙයි. උදාහරණයක් විදිහට තරමක් ලොකු වාහනයක් එළවද්දී (කැබ් එකක් වගේ කියමු) ඔබ ඉදිරියට පාරේ වැරදි පැත්තෙන් ත්‍රිරෝද රථයක් එනවා. එහි හතර පස් දෙනෙක්ම ඉන්න බව පැහැදිලිව පෙනෙනවා. අනතුර වලක්වා ගන්න පුළුවන් වෙන්නේ ඔබේ වාහනය පැත්තකට කපලා. එහෙත් එහෙම කළොත් පාරේ යන අහිංසක මනුස්සයෙක්ව යට වෙනවා. ඔබ කරන්නේ කුමක්ද? පාරේ යන්නේ ඔබේ පවුලේ සාමාජිකයෙක්නම් ඔබ ඒත් කරන්නේ ඒකමද?

ඉහත කී පළමු ට්‍රොලි ප්‍රශ්නය ඇසීමෙන් පසුව අහන දෙවන ට්‍රොලි ප්‍රශ්නයක්ද තිබෙනවා. එහිදී ඔබ ඉන්නේ ලීවරයක් ළඟ නෙමෙයි. දුම්රිය මාර්ගය උඩින් තිබෙන පාලමක් උඩ. ඔබ ඉදිරියේ මහත මිනිහෙක් ඉන්නවා. ඔහුව පාලමෙන් තල්ලු කළොත් ඔහුගේ සිරුරේ හැපී ට්‍රොලිය නවතිනවා. ජීවිත පහක් බේරෙනවා. ඔබ ඔහුව දුම්රිය පාරට තල්ලු කරනවාද?

පළමු අවස්ථාවේදී ලීවරය අදින බොහෝ දෙනෙක් දෙවන අවස්ථාවේදී මහත මිනිහාව තල්ලු කරන්නේ නැහැ. ලීවරය අදින එකෙන් වෙන්නේ ජීවිත පහක් බේරී එක මිනිහෙක් මැරෙන එකයි. මහත මිනිහාව තල්ලු කළ විට වෙන්නේත් එයමයි. මේ දෙකෙන් එකක් සදාචාරාත්මක වැරැද්දක් වෙන්නේත්, අනිත් එක එසේ නොවන්නේත් කොහොමද?

මේ තත්ත්වයන් මනඃකල්පිත තත්ත්වයන් නෙමෙයි. අපි හිතමු කිසියම් පුද්ගලයෙක් වෙන්ටිලේටරයක දමා තිබෙනවා. ඔහුව සුව වෙන්නනම් සති තුන හතරක් එක දිගටම වෙන්ටිලේටරයේ තියන්න වෙනවා. ඔය අතරේ අලුත් රෝගීන් පස් දෙනෙක් රෝහලට ගේනවා. ඒ අයව සාපේක්ෂව කෙටි කාලයක් බැගින් එකිනෙකා වෙන්ටිලේටරයේ දමා ඔවුන්ගේ ජීවිත බේරගන්න පුළුවන්. එසේ නොකළොත් තත්ත්වය නරක අතට හැරී මේ පස් දෙනාම මැරෙනවා. හැබැයි වෙන්ටිලේටරයෙන් ගැලෙවුවොත් දැන් එහි ඉන්න පුද්ගලයා මැරෙනවා. තියෙන්නේ එකම වෙන්ටිලේටරයයි. 

අපි කියමු ජීවිත පහක් බේරගන්න එක පුද්ගලයෙක්ව මැරෙන්න අරින එක සදාචාරත්මකව නිවැරදියි කියලා.

දෙවන අවස්ථාවේදී වෙනස් අවයව නරක් වූ පුද්ගලයින් පස් දෙනෙක් ඉන්නවා. ඔවුන්ගේ ජීවිත බේරගන්න පුළුවන් වෙන්නේ එම අවයව ඉතා ඉක්මණින් හොයාගෙන බද්ධ කළොත් පමණයි. කෝමා තත්ත්වයේ ඉන්න පුද්ගලයෙක් ජීවිත ආධාරක වල උදවුවෙන් ජීවත් වෙනවා. ජීවිත ආධාරක ඉවත් කළොත් ඔහු මැරෙනවා. ඔහු මැරුණොත් ඔහුගේ අවයව අරගෙන පස් දෙනෙක්ට බද්ධ කර ජීවිත පහක් බේරා ගන්න පුළුවන්. ඔහුට මැරෙන්න හැර අවයව ගන්න එක සාධාරණද? ඒකත් සාධාරණනම්, පැත්තක ඉන්න නිරෝගී පුද්ගලයෙක්ව මරලා ඔහුගේ අවයව අරගෙන ජීවිත පහක් බේරා ගන්න එකත් සාධාරණද?

එතුවක් දුරින් ඉන්න ඈතින්...

කොරෝනා එහෙමත් නැත්නම් කෝවිඩ්-19 ගැන අන්තිමට කතා කළේ මාසයකට පමණ පෙරයි. වසංගතයේ ව්‍යාප්තිය ආරම්භයේදී අප මේ හා අදාළ ලිපි ගණනාවක් පළ කළත්, පසුගිය ජූලි මාසයේ සිට කොරෝනා ගැන කතා කර තිබෙන්නේ මසකට වරක් පමණයි. ඒ ලිපි වලත් ගැඹුරු තාක්ෂණික කරුණු කිසිවක් කතා කර නැහැ.

සිවු මසකට පෙර "කෝවිඩ් නැත්තේ කොහේද?" යනුවෙන් ලිපියක් මෙහි පළ කරමින් අප ඒ වන විට ලෝකයේ කෝවිඩ් වලින් තොර රටවල් ගැන කතා කළා. එහි සඳහන් කළ උතුරු කොරියාව හා තුර්ක්මේනිස්ථානය යන රටවල් නිල වශයෙන් කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයින් වාර්තා කර නැතත් අදාළ රටවල් කෝවිඩ් වලින් නොතොර බව බොහෝ විශේෂඥයින්ගේ මතයයි. බටහිර සහරාවේ පොලිසාරියෝ පෙරමුණ විසින් පාලනය කරන නැගෙනහිර බිම් තීරුව සම්බන්ධ තත්ත්වයත් මෙවැන්නක්.

තොරතුරු නිවැරදිව වාර්තා නොවන ඉහත රටවල් /ප්‍රදේශ හැරුණු විට කෝවිඩ් වලින් තොර රටවල් සේ සැලකිය හැකිව තිබුනේ ශාන්තිකර සාගර කලාපයේ දූපත් රාජ්‍ය දහයක් පමණයි. මේ කලාපයේ පිහිටි ජනගහණය වැඩිම දූපත් රාජ්‍යය වූ ෆිජි ජනරජයෙන් ඒ වන විටද කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයින් වාර්තා වී තිබුණා. 

ඉහත කී දූපත් රාජ්‍ය දහය අතරින් වැඩිම ජනගහණයක් සිටින රට වන සොලමන් දූපත් වලින්ද මේ වන විට කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයින් තිදෙනෙකු හමු වී තිබෙනවා. මේ අනුව, මේ වෙද්දී කෝවිඩ් වලින් බේරී සිටින්නේ ශාන්තිකර කලාපයේ දූපත් රාජ්‍ය නවයක් පමණයි. මේ අතරින් වැඩිම ජනගහණයක් සිටින දූපත් රාජ්‍යය වන්වාතු. එහි ජනගහණය ආසන්න වශයෙන් ලක්ෂ තුනක් පමණ වෙනවා. වන්වාතුද ඇතුළුව මේ දූපත් රාජ්‍ය නවයේම ජනගහණය මිලියනයකට වඩා අඩුයි.

ලක්ෂයක පමණ ජනගහණයක් සිටින බටහිර ඉන්දීය දූපත් රාජ්‍යයක් වන සෙන්ට් වින්සන්ට් සහ ග්‍රෙනඩීස් දූපත් වලින් හමු වූ කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයින් 64 දෙනෙකුත්, එම කලාපයේම පිහිටි පනස් දහසක පමණ ජනගහණයකින් යුත් සෙන්ට් කිට්ස් සහ නෙවීස් දූපත් වලින් හමු වූ කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයින් 19 දෙනෙකුත් මේ වන විට සුවය ලබා සිටින නිසා එම රටවල්ද මේ වන විට කෝවිඩ් වලින් නිදහස් බව ඕනෑනම් කියන්න පුළුවන්. 

ඉහත කී රටවල් සියල්ල සීමිත ජනගහණයක් සිටින හුදෙකලා දූපත් රාජ්‍යයන්. ඇමරිකාව හෝ ඉන්දියාව වැනි විශාල කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයින් ප්‍රමාණයක් සිටින රටවල වුවත් කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයින් නැති මෙවැනි කුඩා ප්‍රදේශ තියෙන්න පුළුවන්. ඒ නිසා, මේ වෙද්දී කෝවිඩ්-19 විසින් ලෝකයම ග්‍රහණයට අරගෙන කියන එක සෑහෙන තරමේ සාධාරණ ප්‍රකාශයක්. වරින් වර කෝවිඩ්-19 "සාර්ථකව මර්දනය කළ" බොහෝ රටවල දැන් නැවතත් ආසාදිතයින් හමු වෙන්න පටන් අරන්. [මෙය ලංකාව ඉලක්ක කර කරන ප්‍රකාශයක් නෙමෙයි.]

ඉහත ප්‍රකාශය අභියෝගයට ලක් වෙනවානම් මුලින්ම එය වෙන්නේ කෝවිඩ්-19 මුලින්ම පැතිරුණු චීනයේදී. චීනයේ හුබෙයි ප්‍රාන්තයෙන් පිටත ජනගහණය ලක්ෂයකට කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයින් ගණන 15කට වඩා අඩුයි. චීනය හැරුණු විට මේ මට්ටමේ කෝවිඩ්-19 පාලනයක් දැකිය හැක්කේ චීනයට යාබද වියට්නාමය, ලාඕසය හා කාම්බෝජය ඇතුළත් භූගෝලීය කලාපයේ හා නැගෙනහිර අප්‍රිකානු රාජ්‍යයක් වන ටැන්සානියාවේ පමණයි. 

කෝවිඩ්-19 සාර්ථකව පාලනය කිරීම සම්බන්ධව ටැන්සානියාව දෙවෙනි වනවානම් ඒ උතුරු කොරියාවට හා තුර්ක්මේනිස්ථානයට පමණයි. නිල වශයෙන් රටක කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයින් සිටිය හැක්කේ පරීක්ෂා කර හඳුනාගෙන අදාළ තොරතුරු ප්‍රසිද්ධියට පත් කළොත් පමණයි. කෝවිඩ්-19 පරීක්ෂණ සිදු කිරීම සම්පූර්ණයෙන් නැවැත්වූ විට අලුත් කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයින් හමු වන එකත් සම්පූර්ණයෙන්ම නවතිනවා. ඒ වන විට හඳුනාගත් ආසාදිතයින් සුව වූ පසු රට කෝවිඩ් වලින් තොර වෙනවා.

රටවැසියන්ගේ යාඥා වල ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ටැන්සානියාව කෝවිඩ් වලින් තොර වී ඇති බව එරට ජනාධිපතිවරයා විසින් ප්‍රකාශ කර රෝග ලක්ෂණ ඇති අය පරීක්ෂා කිරීම නැවැත්වීමෙන් පසුව ටැන්සානියාවෙන් කෝවිඩ්-19 ආසාදිතයින් හමු වන්නේ නැහැ. සිම්පල් ප්ලෑන් එකක්!

තොරතුරු වාරණයක් සිදු වනවා විය හැකි වුවත් චීනය ටැන්සානියාවේ ගොඩට දමන්න බැහැ. හුබෙයි ප්‍රාන්තයෙන් කෝවිඩ්-19 ව්‍යාප්තිය ආරම්භ වූ මුල් අදියරෙන් පසුව චීනය රෝග ව්‍යාප්තිය පාලනය කිරීම සඳහා ඉතා දැඩි ක්‍රියාමාර්ග ගනිමින් සිටිනවා. අවදානම් සහිත ජන කණ්ඩායම් මහා පරිමාණයෙන් පරීක්ෂාවට ලක් කිරීමද චීනය විසින් අනුගමනය කරන ක්‍රමවේදයේ කොටසක්. එහෙත්, එය චීනය විසින් කරන එකම දෙය නෙමෙයි ආක්‍රමනශීලී ලෙස සබඳතා හමා යාම, විශාල ජනගහණයක් සිටින ප්‍රදේශ ලොක් ඩවුන් කිරීම ඇතුළු තවත් බොහෝ දේ චීනය විසින් කරනවා.

චීනය මධ්‍යගත පාලනයක් තිබෙන විශාල රටක් වීම කෝවිඩ් මර්දනයේදී උදවුවක් වී තිබෙනවා. මෙහිදී දෙවන සාධකය අමතක කර පළමු සාධකය ගැන පමණක් කතා කරන්න බැහැ. ඇත්තටම චීනයේ දැඩි මධ්‍යගත පාලනය නොවන්නට ඇතැම් විට කෝවිඩ් ව්‍යාප්තිය මුල් අදියරේදීම හඳුනාගනු ලැබ වුහාන් වලටම සීමා වන්නට වුවත් ඉඩ තිබුණා. කෙසේ වුවත්, යම් මට්ටමකට වසංගතය පැතිරුණු පසුව චීනය විසින් වසංගතය ව්‍යාප්ත වීම වැළැක්වීම සඳහා ඉතා දැඩි ක්‍රියාමාර්ග ගත්තා.

චීන්නු කටවහගෙන ආණ්ඩුව කියන දේ ඒ විදිහටම කරන්න කාලයක් තිස්සේ පුරුදු වී සිටීම වැඩේට පහසුවක් වුනා. හැබැයි එහෙම කටවහගෙන ආණ්ඩුව කියන දේ කරන ජනතාවක් සිටි පමණින් කුඩා රටකට චීනය කළ දේවල් කරන්න පහසු වෙන්නේ නැහැ. උදාහරණයක් විදිහට මිලියන 60ක පමණ ජනගහණයක් සිටින හුබෙයි ප්‍රාන්තය ලොක් ඩවුන් කරද්දී රටේ වැඩ කටයුතු කරගෙන යන්න තවත් මිලියන 1380ක පමණ ජනගහණයක් හුබෙයි ප්‍රාන්තයෙන් පිටත හිටියා. ලංකාව වගේ රටක ජනගහණය මෙන් තුන් ගුණයකගේ සංචරණය සීමා කළාට පසුවත් චීනයෙන් 96%ක්ම වැඩ. 

මෙය චීනයට පමණක්ම කළ හැකි දෙයක්. රටේ ආර්ථික කටයුතු වලට විශාල බලපෑමක් කර නොගනිමින් මිලියන 60ක ජනගහණයක් පැත්තකට කරන්න පුළුවන් තරමේ විශාල ජනගහණයක් සිටින වෙනත් රටක් ඇත්නම් ඒ ඉන්දියාව පමණයි. ඉන්දියාවේද චීනයේ මෙන්ම විශාල ජනගහණයක් සිටියත් චීනයේ මෙන් දැඩි මධ්‍යගත පාලනයක් නැති නිසා ඉන්දියාවටත් මෙවැන්නක් කරන්න බැහැ. අනෙක් අතට මධ්‍යගත පාලනයක් තිබුණා කියලා පොඩි රටකට මෙවැන්නක් කරන්නත් බැහැ. 

චීනය කෝවිඩ් රටින් තුරන් කරලා නැහැ. රට ඇතුළෙන් වරින් වර කෝවිඩ් ආසාදිතයින් හමු වෙනවා. එහෙත්, ඒ විදිහට හමුවෙන ආසාදිතයින් ඉක්මණින් හඳුනාගෙන වෙන් කිරීමට හැකි යාන්ත්‍රණයක් චීනය සතුව තිබෙනවා. ඒ යාන්ත්‍රනය චීනයේ ආර්ථිකයට දරා ගත නොහැකි බරක් නෙමෙයි. අනෙක් පැත්තෙන් එන්නත් තරඟය තුළත් චීනය ඉදිරියෙන් ඉන්නවා. ඒ නිසා, එන්නතක් වැඩි දියුණු කර ගන්නා තුරු කෝවිඩ් විශාල ලෙස රට ඇතුළේ පැතිරෙන එක වලක්වා ගන්න චීනයට බැරි වෙයි කියා කියන්න බැහැ. 

චීනයට දකුණින් තිබෙන ලාඕසය, වියට්නාමය හා කාම්බෝජය වගේ රටවල් වලට වගේම තායිලන්තයටත් චීනය කෝවිඩ් පාලනය කර ගැනීමේ වාසිය වක්‍ර විදිහට ලැබී තිබෙනවා. හැබැයි මේ තත්ත්වය කොයි වෙලාවක හෝ වෙනස් වෙන්න බැරිකමක් නැහැ. මෑතක් වන තුරුම කෝවිඩ් ව්‍යාප්තිය ඉතා අඩු මට්ටමක තිබුණු මියන්මාරයේ මේ වෙද්දී වේගයෙන් කෝවිඩ් ව්‍යාප්ත වන ආකාරය අනුව පැහැදිලි වන්නේ ඉහත රටවල දැනට පෙනෙන්නට තිබෙන ස්ථාවර තත්ත්වය එසේම දිගටම පවතිනු ඇති බවට කිසිදු සහතිකයක් නැති බවයි. චීන බෝඩරය ආරක්‍ෂිත වුනත් මියන්මාරය පැත්තෙන් හරි මැලේසියාව පැත්තෙන් හරි මේ බ්ලොක් එකේ රටවල කෝවිඩ් පැතිරෙන්න පුළුවන්.

කෝවිඩ් වසංගතය හමුවේ දූපත් රාජ්‍ය වලට යම් වාසිදායක තත්ත්වයක් දිගටම වගේ තිබුණා. අයිස්ලන්තය උදාහරණයක් ලෙස පෙන්වන්න පුළුවන්. එක පැත්තකින් දූපත් රාජ්‍යයක් වීමේ වාසියත්, අනෙක් පැත්තෙන් අඩු ජන ඝනත්වයක් තිබීමේ වාසියත් අයිස්ලන්තයට තිබුණා. ඊට අමතරව අයිස්ලන්තය මුල් කාලයේදීම තමන්ගේ රටේ ජනගහණය විශාල ලෙස පරීක්ෂාවට ලක් කළා. 

අයිස්ලන්තය ගැන බොහෝ දෙනෙක් කතා කළේ සාර්ථක ලෙස කෝවිඩ් මර්දනය කළ රටක් විදිහටයි. නමුත්, මේ වෙද්දී කෝවිඩ් "දෙවන රැල්ල" අයිස්ලන්තය හරහා හමා යනවා. සීෂෙල්ස්, නවසීලන්තය වගේ දූපත් රාජ්‍ය වල තත්ත්වයනම් තවමත් හොඳින් පාලනය වී තිබෙනවා.දූපත් රාජ්‍ය වලට කෝවිඩ් වලින් බේරීම සාපේක්ෂව පහසු වුනත් එය ඉබේටම වෙන්නේ නැහැ. එය තවත් සාධක ගණනාවක් මත තීරණය වන දෙයක්.

ලංකාවේ කෝවිඩ් මර්දන කටයුතු මෙතෙක් සාර්ථකව සිදු වී ඇති බව පැහැදිලි කරුණක්. එහෙත්, මේ වෙද්දී ලංකාව නැවතත් "හන්දියකට" පිවිස තිබෙනවා. මේ ලිපියෙන් මම ලංකාව ගැන කතා කරන්න යන්නේ නැහැ. කොහොම වුනත් දැන් පවතින තත්ත්වය අනුව, කාලයකට ඉස්සර ප්‍රේමකීර්ති ද අල්විස් විසින් දීලා තියෙන උපදෙස් පිළිපදින එක තමයි කරන්න තියෙන්නේ.

එතුවක් දුරින් ඉන්න ඈතින්...

එහෙම නැත්නම් වෙන දේත් කියල තියෙනවනේ.

මනසින් ලබන්න හැකි සුවේ...අප ලං වුනොත් දුරස් වෙතේ...