බටහිර ක්‍රමය හා ලංකාවේ ක්‍රමය

මේ වන විට ලෝකයේ ධනවත්ම පුද්ගලයා ලෙස සැලකෙන්නේ ජෙෆ් බෙසෝස්. පසුගිය සිකුරාදා (සැප්තැම්බර් 21) දවස අවසන් වෙද්දී ඔහුගේ වත්කම් ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 157.3ක් ලෙස ඇස්තමේන්තු කරලා තිබුණා.

මීට හරියටම මාස 16කට පෙර මගේ ලිපියක ඔහු ගැන සඳහන් වන විට ඔහුගේ වත්කම් ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 45.2ක් පමණයි. ඒ වන විට ලැයිස්තුවේ ඔහුට වඩා ඉහළින් තවත් හතර දෙනෙක් හිටියා. උඩින්ම හිටියේ බිල් ගේට්ස්. ඒ වන විට බිල් ගේට්ස්ගේ වත්කම් ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 75ක්.

පසුගිය දෙසැම්බරයේදී ජෙෆ් බෙසෝස් බිල් ගේට්ස් ඇතුළු අනෙක් සියල්ලන්ම පහු කරගෙන ලැයිස්තුවේ උඩටම ආවා. ඒ දවස් වල මගේ ලිපියක ඔහු ගැන සඳහන් වෙන විට ජෙෆ්ගේ වත්කම් ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 99.9ක්. මතක විදිහට ඒ වන විට බිල් ගේට්ස්ගේ වත්කම් ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 90ක් පමණ.

මේ වන විට බිල් ගේට්ස්ගේ වත්කම් ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 98.3ක් දක්වා ඉහළ ගොස් තිබුණත්, ජෙෆ් ඉන්නේ බිල්ට වඩා ඩොලර් බිලියන 59ක් ඉදිරියෙන්. 2017 අවසාන වන විට ලංකාවේ මුළු විදේශ ණය ප්‍රමාණයම ඩොලර් බිලියන 51.8ක්. දැන් තව ටිකක් වැඩි වෙලා ඇති. ඔය ණය ටික ඔක්කොම ජෙෆ්ගේ සල්ලි වලින් ගෙවල දැම්මත් ඔහු තවදුරටත් ලෝකයේ ලොකුම ධනවතා.

මේ වත්කම් ඇස්තමේන්තු වලින් අදහස් වෙන්නේ කුමක්ද කියන එක වෙනම පැහැදිලි කළ යුතු කරුණක්. කලක සිටම ඒ ගැන ලියන්න හිටියත් ලියන්න වුනේ නැහැ. අද ලියන්නෙත් නැහැ. කොයි තරම් දේවල් ලිවුවත් ලියන වේගයට වඩා වේගයෙන් ලියන්න දේවල් ඔළුවට එනවා. හරියට කොයි තරම් ගෙවුවා වුනත් ලංකාවේ විදේශ ණය එන්න එන්නම වැඩි වෙනවා වගේ.

ටික දවසකට කලින් ජෙෆ් බෙසෝස් විසින් ශ්‍රී ලාංකික ඇමරිකානුවෙක් ගැන කරපු ප්‍රකාශයකට මාධ්‍ය වල ලොකු තැනක් ලැබුණා. මේ හා අදාළව ඉයන් විසින් ඔහුගේ බ්ලොග් එකේ පළ කර තිබුණු සටහනක් පහත තිබෙනවා.

කියවලම බලන්න

මේ සිද්ධියට සම්බන්ධ ශ්‍රී ලාංකිකයා ජෙෆ් බෙසෝස් සමඟ ප්‍රින්ස්ටන් සරසවියේ එකට ඉගෙන ගෙන තිබෙන යසන්ත රාජකරුණානායක. ජෙෆ් බෙසෝස් සහ ඔහුගේ තවත් මිතුරෙක් විසින් පාර්ශ්වීය අවකල සමීකරණයක් විසඳගන්න පැය තුනක් තිස්සේ මහන්සි වීමෙන් පසුවත් ප්‍රතිඵලයක් නැති තැන තමන්ගේ කණ්ඩායමේ දක්ෂතම සිසුවා වන යසන්තගේ උදවු හොයන්න තීරණය කරනවා. ගණිත ගැටලුව දෙස ටික වෙලාවක් බලා ඉන්න යසන්ත පිළිතුර කියනවා. ඉන්පසුව පිටු තුනක් දිග සුළු කිරීම් කරමින් පිළිතුර තමන් මුලින් කී එකම බව තහවුරු කර පෙන්වනවා.

මේ වැඩෙන් ජෙෆ් බෙසෝස් හොල්මන් වෙලා යනවා. තමන් ප්‍රින්ස්ටන් සරසවියට ඇතුළු වෙද්දී හිතාගෙන සිටි පරිදි සෛද්ධාන්තික භෞතික විද්‍යාඥයෙක් නොවීමටත් මේ සිද්ධිය හේතු වුනා කියා ජෙෆ් කියනවා.

"යසන්ත. ඔබ මේ ගැටළුවට පිළිතුර එක වරම කිවුවේ මනෝමයෙන් මේ සුළු කිරීම් සියල්ල කරලද?" ජෙෆ් අහනවා.

"මේ වගේ සංකීර්ණ සුළු කිරීමක් මනෝමයෙන් කළ නොහැකි බව කියන්නත් දෙයක් නෑනේ.." යසන්ත කියනවා.

"මම මේ වගේම ගැටළුවක් මීට වසර තුනකට පමණ පෙර විසඳලා තිබෙනවා. මේ ගැටළුව දැකපු හැටියේම මට ඒ ගැටළුව හා මේ ගැටළුව අතර සම්බන්ධය පෙනුණා. ඒ එක්කම පිළිතුර පැහැදිලි වුණා."

මෙතැනදී යසන්ත ගැටළුවට පිළිතුර හොයාගත් ක්‍රමයත්, ජෙෆ් හා ඔහුගේ මිතුරා පිළිතුර හොයන්න උත්සාහ ගත් ක්‍රමයත් අතර වෙනස කැපී පෙනෙනවා.

යසන්ත ගැන මාධ්‍ය වල තිබෙන තොරතුරු වලට වඩා වැඩිමනත් යමක් මා දන්නේ නැහැ. ඔහු ආචාර්ය උපාධිය වගේම ප්‍රථම උපාධිය ලබාගෙන තිබෙන්නේත් ඇමරිකාවේ සරසවි වලින්. ඒ නිසා, ඔහු ඉපදුනේ ලංකාවේනම් ඇමරිකාවට සංක්‍රමණය වෙන්න ඇත්තේ සරසවි ප්‍රවේශයට කලින්. ඇතැම් විට ඔහු කුඩා කල සිටම ඇමරිකාවේ සිටි අයෙක්ද දන්නෙත් නැහැ.

කොහොම වුනත්, ජෙෆ් බෙසෝස් විසින් සඳහන් කරන සිද්ධියේදී යසන්තගේ මොළය වැඩ කරලා තියෙන්නේ ගොඩක් ශ්‍රී ලාංකිකයින්ගේ මොළය වැඩ කරන විදිහටයි. නමුත්, ජෙෆ් බෙසෝස්ගේ මොළය වැඩ කරලා තියෙන්නේ ගොඩක් ඇමරිකානුවන්ගේ, විශේෂයෙන්ම උගත් ඇමරිකානුවන්ගේ මොළය වැඩ කරන ආකාරයටයි.

ආර්ථික විද්‍යාවද ඇතුළු බටහිර විද්‍යාවන් උගන්වද්දී පුහුණු කරන්නේ කිසියම් නිශ්චිත තර්කානුකූල ක්‍රමවේදයකට ගැටලුවක් විශ්ලේෂණය කරන ආකාරයයි. ක්‍රමය හරියට අනුගමනය කළොත් නිවැරදි පිළිතුර හමුවනු ඇතිය යන උපකල්පනය මෙහි තිබෙනවා. නමුත්, ඇතැම් අයට මේ විදිහට ක්‍රමානුකූලව ගැටළුවක් විශ්ලේෂණය නොකර වඩා ඉක්මණින් පිළිතුරට යන්න පුළුවන් වන අවස්ථා ඕනෑ තරම් තිබෙනවා.

අවංකවම කියනවනම් මගේ ඔලුව වැඩ කරන්නෙත් යසන්තගේ ක්‍රමයට. (මමත් යසන්ත තරමටම දක්ෂ පුද්ගලයක් කියා කියන්න හදන එක නෙමෙයි මේ කරන්නේ.) ගැටළුවක් විසඳන්න කලින් ගැටළුව දෙස මතුපිටින් බලලා පිළිතුරක් ඔළුවට ආවට පස්සේ ක්‍රමානුකූලව විශ්ලේෂණය කරලා ඒ පිළිතුරට යන්න පුලුවන්ද කියලා බලන එකයි මමත් ගොඩක් වෙලාවට කරන්නේ. ඒ මිසක් නියම ක්‍රමයට මුල ඉඳලම යන්නේ නැහැ.

සමහර වෙලාවට මගේ විශ්ලේෂණ හැකියාවේ තිබෙන අඩුපාඩු නිසා මේ වැඩේ මට කර ගන්න බැරිවෙනවා. එවිට, ඔළුවට ආපු අදහසෙන් වැඩක් නැතිව යනවා. තවත් සමහර වෙලාවට විශ්ලේෂණය කළාට පස්සේ මුලින් හිතපු පිළිතුර වැරදි බව පැහැදිලි වෙනවා. කොහොම වුනත් මේ ක්‍රමය පෞද්ගලිකව මට හරියන ක්‍රමයක්.

ඇමරිකාවේ ඉපදුණු මගේ දරුවනුත් බොහෝ විට ගැටළු විසඳන්නේ මේ ක්‍රමයටයි. ඔවුන්ගේ පාසැල් වල ගණිත පරීක්ෂණ වලදී මෙය ප්‍රශ්නයක් වෙන වෙලාවල් තිබෙනවා. මෙය ගුරු-දෙගුරු රැස්වීම් වලදී පවා සාකච්ඡා වී තිබෙන කරුණක්. මා මෙහි කියන්නේ ඇමරිකාවේ පාසැල් වල තිබෙන කිසියම් දරුවකුගේ දෙමවුපියන් හා ගුරුවරයෙකු අතර තිබෙන කුඩා රැස්වීම් ගැන.

"ඔබේ දරුවා ඉතා ඉක්මණින් ගණිත ගැටළු විසඳා නිවැරදි පිළිතුර සටහන් කරනවා. නමුත්, පිළිතුර ලබාගත් විදිහ පෙන්වා නැති නිසා මට ලකුණු දෙන්න විදිහක් නැහැ. ඔහු අන්තර්ජාලය පිරික්සා හෝ වෙනත් අයෙකුගෙන් කොපි කර පිළිතුර සටහන් නොකළ බව මා දන්නා නමුත් එය තහවුරු කරමින් පිළිතුර ලියන එක ඔහුගේ වගකීමක්."

මේ ප්‍රශ්නයට මමත් කුඩා කාලයේදී මුහුණ දී තිබෙන නිසාත්, තවමත් සමහර වෙලාවට මුහුණ දෙන නිසාත් මගේ දරුවන් මුහුණ දෙන ප්‍රශ්නය මට තේරුම් ගන්න පුළුවන්. නමුත්, ඔවුන්ගේ ගුරුවරුන්ට මෙය තේරෙන්නේ නැහැ. තේරුණත් කළ හැකි දෙයකුත් නැහැ. ඇමරිකාවේ ක්‍රමයට බොහෝ වෙලාවට පිළිතුරටත් වඩා වැදගත් වන්නේ පිළිතුර ලබාගත් ක්‍රමයයි. ඇමරිකාවේ ක්‍රමය කියා කිවුවත් මෙය ඇත්තටම බටහිර ක්‍රමය. යුරෝපයට සාපේක්ෂව බැලුවොත් ඇමරිකාවේදී යම් තරමකින් හෝ පිළිතුරට වටිනාකමක් ලැබෙනවා.

ලංකාවේ ක්‍රමය ටිකක් දුරට ලංකාවේ අධ්‍යාපන ක්‍රමය සමඟ සම්බන්ධ කරන්න පුළුවන්. ලංකාවේ උසස්පෙළ විභාගයේදී ශුද්ධ ගණිතය, ව්‍යවහාරික ගණිතය (දැන්නම් තියෙන්නේ සංයුක්ත ගණිතයනේ!) වගේ විෂයයන්ට වැඩිම ලකුණු ගන්න ගොඩක් අය කර තිබෙන්නේ විභාගයට ලැබෙන්න ඉඩ තිබෙන ආකාරයේ ගැටළු විශාල ප්‍රමාණයක් විසඳන ආකාරය පුහුණු වීමයි. එසේ කිරීමෙන් පසුව, විභාගයේදී කරන්නේ යසන්තගේ ක්‍රමයට ප්‍රශ්න පත්‍රයේ තිබෙන ගැටළුව තමන්ගේ මතකයේ තිබෙන ගැටළුවක් සමඟ ගලපලා ඒ අනුසාරයෙන් පිළිතුර වෙත ඉක්මණින් යන එකයි.

උසස්පෙළින් පසුව සරසවියේදීත් ගොඩක් අය විභාග වලට සූදානම් වෙන්නේ ඔය ක්‍රමයටමයි. ඇතැම් සරසවි සිසුන් දේශන වලින් වැඩක් නෑ කියා හිතන්නේත්, දේශන වලට සහභාගී නොවී කුප්පි වලින් විභාග ගොඩ දා ගන්නේත් මේ නිසයි.

ඇමරිකාවේ වගේම ලංකාවෙත් සරසවි දේශන වලින් කරන්නේ නිවැරදි ක්‍රමවේදය උගන්වන එකයි. ඇමරිකාවේදීනම් ඇතැම් මහාචාර්යවරු පිළිතුර වැරදි වුනත් ක්‍රමවේදය නිවැරදිනම් ලකුණු දෙන්න පැකිළෙන්නේ නැහැ. නමුත්, ලංකාවේ එය වෙන්නේ සාපේක්ෂව අඩුවෙන් බවයි මගේ අදහස.

දේශන වලදී නිවැරදි ක්‍රමවේදය උගන්වා, විභාග වලදී නිවැරදි පිළිතුර හොයන එකේ නොගැලපීමක් තියෙනවා. සරසවි වල කුප්පි වලින් වගේම සරසවියෙන් පිටදී ටියුෂන් වලිනුත් කෙරෙන්නේ ඉතා ඉක්මණින් පිළිතුර හඹා යන්න අවශ්‍ය පුහුණුව ලබා දෙන එකයි. එය නිවැරදි පිළිතුර හොයන විභාග ඇගැයීම් ක්‍රමය සමඟ ගැලපෙනවා.

මෙය කෙසේවත්ම යසන්තගේ ක්‍රමය අවතක්සේරු කිරීමක් නෙමෙයි. ඔහු ලංකාවේ උගත් අයෙක් නොවෙන්නත් පුළුවන්. ඔය විදිහටම ගැටළු විසඳන මගේ දරුවන් ලංකාවේ උගත් අය නෙමෙයි.

ඇතැම් විට මෙයට සංස්කෘතික හෝ ජානමය සම්බන්ධයක් තියෙන්න පුළුවන්. අළුත්ම පර්යේෂණ වලින් පෙනෙන්නේ යමෙක් අනාගතයේදී අධ්‍යාපනය අතින් ඉදිරියට යාම හෝ ධනවතෙකු වීම වගේ වගේ නොහිතන දේවල් පවා යම් තරමකට උපදින විටම තීරණය වී තිබෙන බවයි.

ඒ නැතත්, ලංකාවේ ක්‍රමය මිනිස්සු ගැටළු විසඳන ස්වභාවික ක්‍රමයයි. ඇමරිකාවේ වුවත්, ලොකු අධ්‍යාපනයක් නැති අය ගැටළු විසඳන්නේ ඔය විදිහට. අධ්‍යාපන ක්‍රමයෙන් කරන්නේ එය වෙනස් කරන එකයි.

(Image: http://www.ft.lk/front-page/Lankan-who-solved-maths-problem-for-Jeff-Bezos-and-gave-world-Amazon/44-663275)

මිල සූත්තරේ...

ලංකාවේ ඉන්ධන මිල කියන්නේ තනිකරම වෙළඳපොල විකෘතියක්. එයින් කොයි වෙලාවකවත් ඉල්ලුම් සැපයුම් සමතුලිතතාවය හෝ නිෂ්පාදන පිරිවැය නිවැරදිව නිරූපණය වෙන්නේ නැහැ.

ප්‍රශ්නයේ මුල තියෙන්නේ ලංකාවේ ඉන්ධන වෙළඳපොළේ ඛණිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවට තිබෙන ඒකාධිකාරය. කාට හරි කියන්න පුළුවන් ඉන්දියන් තෙල් සමාගමත් ඉන්න නිසා දැන් එහෙම ඒකාධිකාරයක් නැති බව. ඇත්ත. ඉන්දියන් තෙල් සමාගමේ සම්ප්‍රාප්තිය ඛණිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවේ ඒකාධිකාරයට සෑහෙන බලපෑමක් කළා තමයි. නමුත්, තවමත් ඛණිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවට ලංකාවේ ඉන්ධන වෙළඳපොළේ සෑහෙන තරමේ ඒකාධිකාරී බලයක් තියෙනවා.

මේ වන විට (සැප්තැම්බර් 21) ඇමරිකාවේ පැට්‍රෝල් ගැලුමක සාමාන්‍ය මිල ඩොලර් 2.852ක්. ඇමරිකාවේ ඉන්ධන වලට ලංකාවේ වගේ නිශ්චිත මිලක් නැහැ. පාරේ අනිත් පැත්තේ හෝ අල්ලපු වැටේ මිල අඩු හෝ වැඩි වෙන්න පුළුවන්. ප්‍රාන්තයෙන් ප්‍රාන්තයට මිල විශාල ලෙස අඩු වැඩි වෙනවා. මෙහි සඳහන් කළේ ඒ ගණන් වල සාමාන්‍ය අගය. මේ එක් වෙළඳසැලක් ගත්තත් දිනපතාම මිල උච්ඡාවචනය වෙනවා.

අද ඩොලර් එකක මැදි මිල (ගැනුම් මිලේ හා විකුණුම් මිළේ සාමාන්‍යය) රුපියල් 168.72ක්. ඒ අනුව, ඇමරිකාවේ පැට්‍රෝල් ගැලුමක සාමාන්‍ය මිල ලංකාවේ රුපියල් වලින් 481.19ක්. ඇමරිකන් ගැලුමකට ලීටර 3.78541ක් තියෙනවා. ඒ කියන්නේ ඇමරිකාවේ පැට්‍රෝල් ලීටරයක මිල රුපියල් 127.12ක් වෙනවා. ලංකාවේ පැට්‍රෝල් ලීටරයක මිල මේ වන විට රුපියල් 149ක්. රුපියල් 22ක් පමණ වැඩියි.

ඩොලර් එකේ මැදි මිල 197.76ක් වුනොත් ඇමරිකාවේ හා ලංකාවේ පැට්‍රෝල් ලීටරයක මිල සමාන වෙනවා. නමුත්, රුපියල මේ යන ගැම්මටම ඒ තරමට අවප්‍රමාණය වෙයි කියා හිතන්න අමාරුයි. බොහෝ විට තව ටිකක් වැඩි වෙලා ස්ථාවර වෙයි. එහෙම නොවුණොත් මහ බැංකුව මොනව හරි සෙල්ලමක් දාල රුපියල අවප්‍රමාණය වෙන එක සීමා කරන්න තිබෙන ඉඩකඩ වැඩියි. ඒ නිසා, ලංකාවේ පැට්‍රෝල් ලීටරයක මිල ඇමරිකාවේ මිලට වඩා ඉහළින් තව ටිකක් කල් තියෙයි.

ලංකාවේ ඉන්ධන මිල තීරණය වෙන්නේ කාගේ හෝ පුද්ගලයෙකුගේ නැත්නම් කණ්ඩායමකගේ හිතුමනාපයට කියන එක කවුරුත් දන්න දෙයක්නේ. කාලෙන් කාලෙට මිල සූත්‍ර කතාත් ඇහෙනවා.

ඇමරිකාවේ මිල එක්ක සංසන්දනය කළොත් ලංකාවේ පැට්‍රෝල් මිල තව ටිකක් අඩු වෙන්න ඕනෑ. ඒ වුනත්. මගේ පෞද්ගලික අදහස ලංකාවේ පැට්‍රෝල් මිල තව ටිකක් ඉහළින් තිබුණත් ප්‍රශ්නයක් නෑ කියන එකයි. මම එහෙම කියන්නේ හේතු ඇතුවයි.

ඇමරිකාවේ පැට්‍රෝල් මිල ලංකාවේ මිලට වඩා අඩු වුවත් ඇමරිකාවේ ඉන්ධන විකුණන සමාගම් මේ වැඩෙන් පාඩු ලබන්නේ නැහැ. ඔවුන් මේ වගේ අඩු මිලකට ඉන්ධන විකුණන අතරේම සැලකිය යුතු ලාබයකුත් උපයනවා. ඒ එම සමාගම් වල කාර්යක්ෂමතාවය තුළින්. ඒ නිසා, එවැනි සමාගමක කොටස් හිමියන්ටත් සැලකිය යුතු ප්‍රතිලාභයක් ලබන්න අමාරුවක් නැහැ.

ලංකාවේ ඛණිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවේ කාර්යක්ෂමතාවය ගැන අමුතුවෙන් කියන්න අවශ්‍ය නැහැනේ. ලංකාවේ පැට්‍රෝල් මිල ඇමරිකාවේ මිලට වඩා වැඩි වුණත් ඛණිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව දුවන්නේ පාඩු පිටයි. පාඩුවක් තියෙන තැනක පාඩුවට කරගහන කවුරු හෝ ඉන්නත් ඕනෑනේ. මේ පාඩුව අවසාන වශයෙන් දරන්නේ රටේ බදු ගෙවන ජනතාවයි.

ඛණිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවේ කාර්යක්ෂමතාවය ඉහළ නංවා ගැනීම අනිවාර්යයෙන්ම කළ යුතු දෙයක්. නමුත්, එය සිදුවන තුරු එම සංස්ථාව ලබන අලාබ වෙනත් අය මත පටවනවාට වඩා ඉන්ධන මිල ඉහළ දමා පාඩු පියවා ගැනීම සුදුසු බවයි මම හිතන්නේ. ඒ වගේම ඉන්දියානු තෙල් සමාගම ලංකාවේ වෙළඳපොළට පැමිණෙන්න පෙර කාලයට සාපේක්ෂව ඉන්පසු කාලයේදී ඛණිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවේ කාර්යක්ෂමතාවය සැලකිය යුතු තරමින් ඉහළ ගිය බවත් නොකියාම බැහැ.

ඔය කියන පෙර කාලයේදී ඛණිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව ඉන්ධන මිල නියම කළේ විශාල ලාභ ආන්තිකයක් තබාගෙනයි. නමුත්, ඒ ලාබ ආන්තිකයේ ප්‍රයෝජන රටේ ජනතාවට ලැබුණේ නැහැ. තබාගත් ඉහළ ලාභ ආන්තික නාස්ති කර දමමින් අකාර්යක්ෂමතාවය නඩත්තු කිරීම පමණයි සිදුවුණේ. අනූව දශකයේ මැද හරියේදී තමයි තෙල් සංස්ථාවේ අකාර්යක්ෂමතාවය වාර්තා තබපු කාලය.

ඉන්දියානු තෙල් සමාගම පැමිණියාට පසුව තෙල් සංස්ථාව කිසියම් අර්බුදයකට ගියා කියන්න පුළුවන්. තෙල් සංස්ථාව තමන්ගේ තිබුණු අකාර්යක්ෂමතාවයන් එක්ක පාඩු නොලබන්නනම් කලින් වගේම ඉහළ ලාබ ආන්තිකයක් තබාගෙන මිල නියම කළ යුතුව තිබුණා. එහෙම කළානම් ඒ මිලටම විකුණා ඉන්දියානු තෙල් සමාගම දැවැන්ත ලාබයක් ලබනවා. එවිට තෙල් සංස්ථාවේ අකාර්යක්ෂමතාවය කැපී පෙනෙනවා.

ඉන්දියානු තෙල් සමාගම පැමිණියාට පසුව ලංකාවේ ඉන්ධන මිල නියම කෙරුණේ කලින් යුගයට සාපේක්ෂව සැලකිය යුතු තරම් පහළිනුයි. එසේ කිරීමෙන් ඉන්දියානු තෙල් සමාගමේ ලාබ සීමා කරන්න හැකි වුනත්, ඔවුන් තව දුරටත් සැලකිය යුතු ලාබයක් ලැබුවා. අනෙක් අතට, තෙල් සංස්ථාව දිගින් දිගටම පාඩු ලබන තැනකට වැටුණා.

පසුකාලීනව ලංකාවේ ආණ්ඩු තමන්ගේ දේශපාලන අරමුණු වෙනුවෙන් තෙල් සංස්ථාව දිගින් දිගටම පාඩු ලබද්දී තෙල් මිල පහළින් තබාගත්තා. මේ හරහා රටේ උද්ධමනය කෘතීම ලෙස පාලනය කරන්න පුළුවන් වුණා. ඒ එක්කම ලංකාවේ දේශපාලන බලය තීරණය කරන මධ්‍යම පාංතික සමාජ ස්ථරය සතුටු කරන්නත් පුළුවන් වුණා. පහුගිය ආණ්ඩුව විසින් පටන්ගත් මේ වැඩේ මේ ආණ්ඩුව විසිනුත් දිගටම කරගෙන යනවා.

තෙල් මිල පහළින් තබාගැනීමේ දිගුකාලීන අවාසි ගණනාවක්ම තිබෙනවා. එයින් ප්‍රධාන අවාසිය ඉන්ධන ඉල්ලුම ඕනෑවට වඩා වැඩි වී ගෙවුම් ශේෂය මත පීඩනය ඉහළ යාමයි.

අද (සැප්තැම්බර් 21) වන විට ලෝක වෙළඳපොළේ බොරතෙල් බැරලයක මිල ඇමරිකන් ඩොලර් 74.69ක්. මේ බ්‍රෙන්ට් හා WTI මිල ගණන් වල සාමාන්‍ය අගය. ඩොලරයක මැදි මිල රුපියල් 168.72ක්. ඒ අනුව, බොරතෙල් බැරලයක් රුපියල් වලින් 12,602ක් වෙනවා. 1990 අවසානයේදී මේ මිල රුපියල් 970ක් පමණයි. ඒ අනුව, බොරතෙල් බැරලයක මිල රුපියල් වලින් ගත්තහම 13 ගුණයකින් වැඩි වී තිබෙනවා. නමුත්, මේ කාලය තුළ ලංකාවේ පැට්‍රෝල් මිල වැඩි වී තිබෙන්නේ රුපියල් 30 සිට 149 දක්වා 5 ගුණයකින් පමණයි. 1990 මිල සූත්‍රය අනුව බැලුවොත් අද වන විට පැට්‍රෝල් ලීටරයක මිල රුපියල් 390ක් විය යුතුයි.

ඒ තරම් ඈත කාලයකට යන්නේ නැතුව 2005 වගේ අවුරුද්දකට ගියොත් බොරතෙල් බැරලයක මිල රුපියල් වලින් 2.25 ගුණයකින් ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. ඒ වන විට තිබුණු මිල සූත්‍රය අනුව බැලුවොත් අද වන විට පැට්‍රෝල් ලීටරයක මිල රුපියල් 178ක් විය යුතුයි.

මේ ගණන් හැදීමේදී වෙනත් දේශීය සාධක වල බලපෑම සලකා නැහැ. පැට්‍රෝල් මිල මත බලපාන අනෙකුත් දේශීය වියදම් පිළිබඳ තොරතුරු සොයාගැනීම අපහසුයි.

ඩොලරයේ මිල ප්‍රශ්නයක්ද?

පසුගිය සතියේ ඇමරිකන් ඩොලරයේ මිල රුපියල් කිහිපයකින් ඉහළ ගියා. මේ විදිහට ඩොලරයේ මිල පොඩ්ඩක් ඉහළ යන හැම වෙලාවකම ලංකාවේ සෑහෙන පිරිසක් කලබල වෙනවා. සමහර අය මෙය දකින්නේ ලංකාවේ ආර්ථිකය කඩා වැටෙන්න යාමේ පෙර මග ලකුණක් විදිහටයි.

මේ ගැන මහ බැංකුව පැත්තෙනුත් පැහැදිලි කිරීම් කෙරිලා තියෙනවා. මහ බැංකුව කියන විදිහට සිදුවෙමින් පවතින්නේ රුපියල අවප්‍රමාණය වීම නෙමෙයි, ඇමරිකන් ඩොලරය ශක්තිමත් වීමයි.

කොහොමත් ඉතින් රුපියල ඩොලරයට සාපේක්ෂව අවප්‍රමාණය වෙනවා කියන්නේ රුපියලට සාපේක්ෂව ඇමරිකන් ඩොලරය ශක්තිමත් වෙනවා කියන එකනේ. එහෙමනම් මහ බැංකුව කියන කතාවේ තේරුම කුමක්ද?

මහ බැංකුව කියන්නේ ලංකාවේ රුපියලට පමණක් නෙමෙයි තවත් ව්‍යවහාර මුදල් ගණනාවකට සාපේක්ෂව ඩොලරය ශක්තිමත් වී තිබෙන බවයි. වෙනත් විදිහකින් කිවුවොත් ඩොලරයට සාපේක්ෂව අවප්‍රමාණය වෙන්නේ අපේ රුපියල විතරක් නෙමෙයි කියන එකයි.

තාක්ෂණික වශයෙන් ගත්තොත් මහ බැංකුව කියන කතාව ඇත්ත. නමුත්, මේ ප්‍රකාශය රුපියල අවප්‍රමාණය වීම පිළිබඳව තිබෙන බය නැති කරන ප්‍රකාශයක් නෙමෙයි. මෙයින් ගොඩක් අය තේරුම් ගන්නේ "ඔව් අපේ රුපියලේ ප්‍රශ්නයක් තියෙනවා. හැබැයි ඒ ප්‍රශ්නෙම තවත් ගොඩක් අයටත් තියෙනවා කියන එකයි." තවත් ගොඩක් අයට හෙම්බිරිස්සාව තිබුණා කියා තමන්ගේ හෙම්බිරිස්සාව සුළු කොට සලකන්න ගොඩක් අය කැමති වෙන එකක් නැහැ.

රුපියල අවප්‍රමාණය වෙන එක ඔය තරම්ම ප්‍රශ්නයක් වෙන්නේ ඇයි? ඒක ප්‍රශ්නයක් වෙන්නේ කාටද?

ආසන්න වශයෙන් ලංකාවේ පවුල් පහකට එකක විදේශ ශ්‍රමිකයෙක් ඉන්නවා. මේ අය අවුරුද්දක් තුළ ලංකාවේ තමන්ගේ පවුල් වලට එවන මුදල් ප්‍රමාණය ලංකාවේ මුළු අපනයන ආදායමෙන් තුනෙන් දෙකකට පමණ සමාන මුදලක්. ඩොලර් එකේ මිල රුපියලකින් වැඩි වෙනවා කියන්නේ මේ ශ්‍රමිකයින් මහන්සි වෙලා උපයන මුදල් ඉතිරි කරලා ගෙවල් වලට එවන සෑම ඩොලර් එකක් වෙනුවෙන්ම ඔවුන්ගේ පවුල් වල අයට රුපියලක් වැඩියෙන් ලැබෙනවා කියන එකයි. ඒ කියන්නේ මේ පවුල් වල අයගේ මිල දී ගැනීමේ හැකියාවත් ඉහළ යනවා කියන එකයි.

හැබැයි ඉතින් ඔය කලින් කී පවුල් ගොඩක් ලංකාවේ සම්ප්‍රදායික මධ්‍යම පාංතික පවුල් නෙමෙයි. ආදායම් මට්ටම අනුව බැලුවොත් මේ අයත් ඔය සාමාන්‍යයෙන් පහළ මධ්‍යම පාංතිකයින් කියා හඳුන්වන අයත් අතර ලොකු වෙනසක් දැන් නැතුව ඇති. නමුත්, සමාජ ධුරාවලිය ඇතුළේ මේ කණ්ඩායම ඉන්නේ පහළින්. ඒ වගේම මේ ශ්‍රමිකයින් අතරින් විශාල පිරිසක් කාන්තාවන්.

ඇඟලුම් ක්ෂේත්‍රයේ පහළ මට්ටමේ රැකියා වල නිරතව ඉන්නෙත් ඔය විදේශ ශ්‍රමිකයින් බිහිවන සමාජ කණ්ඩායමේම කොටස්. ඒ වගේම, ලංකාවේ ශ්‍රම බලකායේ කාන්තාවන් සිටින්නේ 35%ක් පමණක් වුවත් ඇඟලුම් ක්ෂේත්‍රයේ සිටින ශ්‍රමිකයින්ගෙන් 80%ක් පමණම කාන්තාවන්.

ඩොලරයේ අගය ඉහළ යනවා කියන්නේ ඇඟලුම් ක්ෂේත්‍රයේ ලාබ වැඩි වෙනවා කියන එකයි. ලාබ වැඩි වෙද්දී නිෂ්පාදනය ඉහළ යනවා. ශ්‍රමයට තිබෙන ඉල්ලුම වැඩි වෙනවා. ඒ නිසා, ශ්‍රමයට ලැබෙන ප්‍රතිලාභත් වැඩි වෙනවා.

තේ කර්මාන්තය කියන්නෙත් මේ වගේම කාන්තා ශ්‍රමය බහුලව යොදා ගැනෙන තවත් කර්මාන්තයක්. තේ කර්මාන්තයේ නියැලෙන අය ඉන්නේ සමාජ ධුරාවලියේ තවත් පහළින්. ඩොලරය ඉහළ යද්දී ඒ අයටත් වාසියි.

මේ වන විට ලංකාවේ සෑහෙන පිරිසක් සෘජුව හෝ වක්‍රව සංචාරක කර්මාන්තයේ රැකියා වල නිරතව ඉන්නවා. ඩොලරය ඉහළ යනවා කියන්නේ සංචාරක මග පෙන්වන්නට, හෝටල් සේවකයින්ට වගේ අයට ටිප් එකක් විදිහට ලැබෙන ඩොලර් එකකට වුවත් වැඩි මුදලක් ලැබෙනවා කියන එකයි. සංචාරක හෝටල් විසින් අය කරන ගාස්තුව ඩොලර් වලින් ඒ මට්ටමේම තියා ගත්තොත් වැඩි රුපියල් ප්‍රමාණයක් ඔවුන්ට ලැබී ලාබ ඉහළ යනවා. රුපියල් වලින් ඒ මට්ටමේම තියාගත්තොත් ඉල්ලුම වැඩි වන නිසා ඒත් ලාබ වැඩි වෙනවා.

රුපියල් අවප්‍රමාණය වන කොට ලංකාවේ ගොඩක් අයට වාසි තිබුණත්, එසේ වාසි ලබන වැඩි දෙනෙක් ලංකාවේ දේශපාලන බලය නැති, හඬක් නැති අයයි. නමුත්, ඩොලර් එකකට වැඩිපුර රුපියල් ගෙවන්න වීම ප්‍රශ්නයක් වෙන්නේ ලංකාවේ දේශපාලන බලය තිබෙන මධ්‍යම පාංතිකයින්ට. සමාජ ජාලා වල සක්‍රියව ඉන්නෙත්, මගේ මිතුරන් අතර ඉන්නේත්, මේ බ්ලොග් එක කියවන්නේත් ඒ කණ්ඩායමේ සිටින අයයි. ලංකාවේ "පොදු ජනතා හඬ" ලෙස හැම විටම වාගේ ඉස්මතු වෙන්නේ මේ කණ්ඩායමේ හඬයි.

ඔය මධ්‍යම පාංතික සමාජ ස්ථරයේ ඉන්න හැමෝම නොවුනත් ගොඩක් අය සෘජුව "නිෂ්පාදනයකට" දායක නොවන එක්කෝ රජයේ රැකියාවක නිරත, එසේ නැත්නම් සේවා අංශයේ රැකියාවක නිරත අයයි. සේවා අංශයේ රැකියා කරන අයත් කරන්නේ නිෂ්පාදනයක් තමයි. මම ඔවුන්ව කිසිසේත්ම අවතක්සේරු කරන්නේ නැහැ. නමුත්, මේ කරුණේදී ඔවුන් හිතන ආකාරයේ වෙනසක් තිබෙනවා.

හැකි තරම් අඩු මිලට ලෝකයේ කොහෙන් හෝ තමන්ට අවශ්‍ය හොඳම බඩු මිල දී ගැනීමේ "උණ" තියෙන්නේ ඔය අන්තිමට කී සමාජ ස්ථරයටයි. ඒ නිසා ඩොලරය ඉහළ යාම ඔවුන්ට ලොකු ප්‍රශ්නයක්. ඔය පවුල් වලත් කවුරු හෝ සාමාජිකයෙක් බොහෝ විට විදේශගතව සිටිනවා. නමුත් ඒ වැඩි වශයෙන්ම බටහිර රටවල. ඒ අයත් ලංකාවට මුදල් එවනවා තමයි. නමුත්, මේ කියන පවුල් ජීවත් වෙන්නේ ඒ විදිහට ලැබෙන මුදල් වලින් නෙමෙයි.

මේ පවුල් වල අය උපයන ආදායම් හා කරන වියදම් සැලකුවාම ඉඳහිට පිටරටක ඉන්න ඥාතියෙක් එවන මුදලක් කියන්නේ සොච්චමක්. ඩොලරය ඉහළ යද්දී ආනයනික බඩු වල මිල ඉහළ යාම නිසා සිදුවන පාඩුව ඔය විදිහට ලැබෙන ඩොලර් වලට ලැබෙන රුපියල් ගණන වැඩි වීම නිසා ලැබෙන වාසියට වඩා ගොඩක් වැඩියි. ඔය විදිහට බටහිර රටවල ඉන්න යාලු මිත්‍රයෝ ගොඩක් වෙලාවට ලංකාව එවන්නේ ඩොලර් නෙමෙයි, ජීවන විලාසිතා. ඒ ජීවන විලාසිතා වෙනුවෙන් ලංකාවේ අයට සෑහෙන වියදමක් යනවා. ඩොලර් එක ඉහළ යන්න යන්න වියදම වැඩියි.

සමාජ ජාලා වගේම ප්‍රධාන මාධ්‍ය වලත් රුපියල අවප්‍රමාණය වීම වැළැක්විය හැකි ආකාරය ගැන යෝජනා වැහි වැහැලා. වැහි වැහැලා කියා කිවුවත් වෙනස් වචන වලින් බොහෝ විට ඉදිරිපත් කරන්නේ එකම යෝජනාව. ලංකාවේ නිෂ්පාදනය වැඩි කරන්න ඕනෑ!

යෝජනාව නරක නැහැ. නමුත්, ඕක කරන්නේ කොහොමද කියල කවුරු හරි මට කියා දෙනවද?

ඔය නිෂ්පාදනය වැඩි කළ යුතු බව කියන අය අතර ආර්ථික විද්‍යාව උගත් අයත් ඉන්නවා. සමහර මහාචාර්යවරු පවා ඉන්නවා.

නිෂ්පාදනය වැඩි වුනොත් ආනයන අපනයන පරතරය අඩු වෙලා රුපියල මත තියෙන පීඩනය අඩුවෙනවා කියන එක කියන්න දෙයක් නැහැ. නමුත්, එහෙම වෙන පාටක් පේන්නවත් තියෙනවද? කිසිම දෙයක් වෙනස් නොවුනොත් අද නොවෙන දේ හෙට වෙන්නේ කොහොමද?

මුලින්ම හිතල බලන්න ඕනෑ ඔය කියන විදිහට ලංකාවේ නිෂ්පාදනය වැඩි නොවෙන්නේ ඇයි කියන එකයි. මොනවා හෝ නිෂ්පාදනය කරලා ලාබ ගන්න පුලුවන්නම් ගොඩක් අය ඒ වැඩේ කරයි. එහෙම නොකරන්නේ ගොඩක් දේවල් ලංකාවේ හදනවට වඩා ලාබෙට පිටරටකින් ගේන්න පුළුවන් නිසයි. ඔය ඩොලර් එක ඉහළ යාම ගැන කණගාටු වන කිසි කෙනෙක් චීන බඩුවක් රුපියල් සීයකට ගන්න තියෙද්දී ඒ වගේම ලංකාවේ බඩුවක් රුපියල් දෙසීයක් දීලා ගන්නවද?

සමහර අය ආනයන පාලනය ගැන පවා කතා කරල තියෙනවා දැක්කා. එහෙම දෙයක් විසඳුමක් නොවනවා පමණක් නෙමෙයි එසේ කළොත් එයට මුලින්ම විරෝධය දක්වන්නේ ඔය දැන් ඩොලර් එක වැඩිවීම ගැන ප්‍රශ්න කරන සමාජ ස්ථරයම තමයි. හැබැයි මහ බැංකුව හදන්නෙත් රුපියල අවප්‍රමාණය වෙන එක පාලනය කර ගැනීම සඳහා ආනයන වලට බාධා පමුණුවන්නයි. ඔය දැනටම වාහන ආනයනයට උදැල්ලක් දාල තියෙන්නේ.

රටේ විශාල ආනයන අපනයන පරතරයක් තිබෙනවා. මෙය මේ ආණ්ඩුව ඇති කරපු ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. පහුගිය ආණ්ඩුවේ දෙවන භාගයේදී ඇති කරපු ප්‍රශ්නයක්. කවුරු කොයි විදිහට කිවුවත් ලංකාවේ ණය අර්බුදය පහුගිය ආණ්ඩුව විසින් ඇති කරපු ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. නමුත්, ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නය ඇති කළේ පහුගිය ආණ්ඩුවයි. මෙය විස්තරාත්මකව, කරුණු සහිතව පෙන්වා දිය හැකි දෙයක්.

ලංකාවේ රාජ්‍ය ණය ප්‍රශ්නය වගේම ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නයත් නිදහස ලබපු අලුත සිට දිගටම තිබුණු හා ක්‍රමයෙන් උග්‍ර වූ ප්‍රශ්න. ජයවර්ධන ආණ්ඩුව රාජ්‍ය ණය ප්‍රශ්නය අලුත් තලයකට ගෙනිච්චා. රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නය අලුත් තලයකට ගෙනිච්චා. මේ ප්‍රශ්න දෙකෙන් එකක්වත් කිසිම ආණ්ඩුවක් යටතේ විසඳුනේ නැහැ. ඇතැම් ආණ්ඩු මේ ප්‍රශ්න වඩා උග්‍ර නොකළා පමණයි.

ලංකාවේ මේ වන විට විශාල ආනයන අපනයන පරතරයක් තිබෙනවා. එය නැති කරන්නනම් දේශීය නිෂ්පාදනය ඉහළ යා යුතු තමයි. නමුත්, එය ස්වභාවිකවම සිදු විය යුතුයි. කාටවත් එය බලෙන් කරන්න බැහැ. රට ගැන හිතනවා කියා සමාජ ජාලා වල කොච්චර කිවුවත්, කිසි කෙනෙක් පාඩුවට බඩු නිපදවන්නේ නැතුවා වගේම පාඩුවට බඩු මිල දී ගන්නෙත් නැහැ. එය සාමාන්‍ය මිනිස් ස්වභාවය.

රුපියල අවප්‍රමාණය වෙනවා කියන්නේ රටේ දේශීය නිෂ්පාදනය ස්වභාවික ලෙසම ඉහළ යවන යාන්ත්‍රනය. එක පැත්තකින් මේ යාන්ත්‍රනයට අකුල් හෙළන අතරම යාන්ත්‍රණයේ ප්‍රතිඵලයත් කෙසේ හෝ ලැබෙනු ඇතැයි අපේක්ෂා කරන්න බැහැ.

කාට හෝ බැක්ටීරියා නැත්නම් වෛරස් ආසාදනයක් හැදුනහම බොහෝ විට උණ ගන්නවා. මේ උණ කියන්නේ ආසාදනය නැති කරන යාන්ත්‍රනයේම කොටසක්. ශරීර උෂ්ණත්වය තරමක් වැඩියෙන් තිබුණහම ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියේ කාර්යක්ෂමතාවය ඉහළ යනවා. උණ වැඩි වුණාම වෙනත් අතුරු ප්‍රශ්න ඇති වන නිසා උණ පාලනය කරන්නත් වෙනවා. නමුත්, අංශකයක් විතර වැඩියෙන් ශරීර උෂ්ණත්වය පවත්වා ගන්න එක උණ සම්පූර්ණයෙන්ම නැති කරනවට වඩා හොඳයි.

ඩොලර්කරණය

මෙයත් අපේ මිතුරෙකු වත්පොත හරහා අපගේ අවධානය යොමු කර තිබුණු ඔහුගේ සිසුවෙකුගේ අදහසකට අදාළව ලියැවෙන්නක්. මුල් අදහස පළ කළ මගේ මිතුරාගේ සිසුවාගේ මෙය කියවනු ඇතැයි මා සිතනවා. වත්පොත හරහා සංවාද වල යෙදෙන්න දැනට මගේ වැඩි කැමැත්තක් නැහැ.

ඔහු අහන්නේ සිම්බාබ්වේ මෙන් ලංකාවේ ගෙවීම් පියවීම් සඳහා රුපියල වෙනුවට කෙසේවෙතත් රුපියලට සමාන්තරව හෝ ඩොලරය යොදා ගැනීමෙන් රට ඇතුළට වැඩිපුර විදේශ විණිමය ආකර්ෂණය කරගත හැකිද වැනි අදහසක්. මේ ආකාරයට රටක ජාතික ව්‍යවහාර මුදල වෙනුවට වෙනත් රටක මුදල් ඒකකයක් ආදේශ කරගැනීම හැඳින්වෙන්නේ ඩොලර්කරණය ලෙසයි.

සිම්බාබ්වේ කැමැත්තෙන් ඩොලර්කරණය කළා නෙමෙයි. විශාල වශයෙන් ණය ගැනීමෙන් පසුව ඔවුන්ගේ මුදල් ඒකකය පිළිබඳ විශ්වාසය තවදුරටත් ගොඩ ගත නොහැකි තරමට බිඳ වැටීමෙන් පසුව එය අත් හැර දමනු හැර ඔවුන්ට වෙනත් විකල්පයක් තිබුණේ නැහැ. (මේ කතාව කියන්න මම මේ ලිපියේ ඉඩ වෙන් කරන්නේ නැහැ. උඩ නෝට්ටුව දිහා බැලුවොත් අදහසක් එයි.) ලංකාව එපමණ නරක තැනකට වැටී නැහැ.

මේ ප්‍රශ්නය ඇසූ තරුණයා වැනි ගොඩක් අය ලංකාවේ නිෂ්පාදන ආර්ථිකය වර්ධනය වීම අත්‍යවශ්‍ය කරුණක් සේ සිතනවා. ඒ වගේම එය සිදු නොවන්නේ ලංකාවේ රජයේ හෝ මිනිසුන්ගේ වැරැද්දක් හෝ අඩුපාඩුවක් නිසා කියලත් හිතනවා. ඒ පදනමින් ඒ වෙනුවෙන් තමන්ට කළ හැකි දේවල් කරන්න උත්සාහ දරනවා වෙන්නත් පුළුවන්.

විදේශ ව්‍යවහාර මුදල් අරගෙන ලංකාවට පැමිණෙන සංචාරකයින් වැනි අයට ලංකාවේදී තමන්ගේ විදේශ මුදල් රුපියල් කර ගැනීමේ අපහසුතාවයක් ඇතැයි මා හිතන්නේ නැහැ. ලංකාව ඇතුළේදී රුපියල් ඩොලර් කිරීම පහසු නැතත් ඩොලර් රුපියල් කිරීම ඉතාම පහසුයි. ප්‍රත්‍යන්ත නගරයකදී වුවත් බැංකු ශාඛාවකට ගිය ගමන් ඩොලර් මාරු කරගත හැකියි. බැංකු නොවන වෙනත් තැන් වලදීත් මෙය කරගත හැකියි. විදේශිකයින් නිතර පැමිණෙන ඇතැම් තැන් වල දැනට වුවත් මිල ගණන් තිබෙන්නේ ඩොලර් වලිනුයි.

අනෙක් කරුණ ලංකාවට එන සෑම විදේශිකයෙකුම වාගේ අතේ මේ වන විට වීසා හෝ මාස්ටර්කාඩ් වැනි සන්නාමයක් සහිත ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පත් තිබෙනවා. මේ කාඩ්පත් නිකුත් කර තිබෙන්නේ කවර රටක බැංකුවකින් වුවත් ඒවා උපයෝගී කරගෙන රුපියල් වලින් ගෙවීම් කළ හැකියි. ඔවුන් ලංකාවේදී කිසියම් භාණ්ඩයක් මිල දී නොගන්නවානම් එසේ නොකරන්නේ මිල වැඩි නිසා මිසක් අතේ රුපියල් නැති නිසා නෙමෙයි.

ලංකාවේ භාණ්ඩ විදේශිකයින්ට මිල වැඩි වීමේ සිට ලංකාවේ නිෂ්පාදන ආර්ථිකය බිඳ වැටීම දක්වා ප්‍රශ්න අටෝරාසියකට තිබෙන සරල හා තනි විසඳුම රුපියල සැලකිය යුතු තරමින් අවප්‍රමාණය කිරීමයි.

ලංකාවේ ආණ්ඩුව මේ දවස් වලත් ඇතැම් පාර්ශ්ව වල විරෝධය මැද්දේ වෙළඳ ගිවිසුම් පස්සේ පන්නනවා. කලින් ආණ්ඩුත් ඔය වැඩේම කළා. මේ හරහා බලාපොරොත්තු වෙන්නේ ලංකාවේ අපනයන බදු රහිතව හෝ බදු සහන යටතේ අදාළ රටවල විකිණීමට අවස්ථාවක් ලබා ගැනීමයි. දැනට කිසියම් රටක් 10%ක ආනයන බද්දක් අය කරනවානම් එය ඉවත් වූ විට අපේ බඩු 10%ක් අඩු මිලකට ඒ රටේදී විකුණන්න පුළුවන්. එවිට ඉල්ලුම වැඩි වී වෙළඳ පරිමාව ඉහළ යනවා.

හැබැයි බොහෝ විට ඔය වගේ වෙළඳ ගිවිසුම් ද්විපාර්ශ්විකයි. අපට බදු සහනයක් ලැබෙන්නේ අපිත් බදු සහනයක් දුන් විටයි. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ලංකාවේදී අදාළ රටේ බඩු වල මිල පහළ යන නිසා ඒවාට තිබෙන ඉල්ලුමත් ඉහළ යනවා. ඒ එක්කම අපේ අපනයන පරිමාවත් ඉහළ යනවා. ඒ නිසා, අවසාන වශයෙන් ලංකාවේ වෙළඳ ශේෂ ප්‍රශ්නයට විසඳුමක් ලැබෙන්නේ නැහැ. අපනයන වැඩි වන ප්‍රමාණයට වඩා ආනයන වැඩි වුනොත් ප්‍රශ්නය තවත් දරුණු වෙන්න වුවත් පුළුවන්.

ඔය වෙනුවට රුපියල 10%කින් අවප්‍රමාණය වෙන්න ඇරියොත් විදේශ රටවලදී අපේ බඩුවල මිල 10%කින් අඩු වී අර 10% බදු සහනයේ වාසියම ලැබෙනවා. වෙළඳ ගිවිසුමකදී මෙන් එක රටකදී නොව හැම රටකදීම මෙය සිදු වෙනවා. ඒ විතරක් නෙමෙයි. වෙළඳ ගිවිසුමකදී අපනයන වල මිල 10%කින් අඩු වෙද්දී ආනයන වල මිලත් 10%කින් අඩු වන නමුත් රුපියල අවප්‍රමාණය කළ විට වෙන්නේ එහි අනිත් පැත්තයි. අපනයන මිල 10%කින් අඩු වන විට ආනයන මිල 10%කින් වැඩි වෙනවා. එවිට අපනයන ඉහළ යන අතරම ආනයන පහළ ගොස් වෙළඳ හිඟය අඩු වෙනවා.

ගොඩක් අය ලංකාවේ වී වගා කිරීමේ අකාර්යක්ෂමතාවය ගැන කතා කරනවා. මේ අය පෙන්වා දෙන කරුණක් තමයි ලංකාවේ වී ගොවීන්ට වතුර නිකම් දීලා, පෝර අඩුවට දීලා අන්තිමට රජය විසින් වැඩි මිලකට වී මිල දී ගන්නත් අවශ්‍යයි කියන එක. ඒ අය කියන විදිහට හාල් රටින් ගේන එක ලාබයි. මතුපිටින් බැලුවොත් කතාව ඇත්ත. නමුත්, මෙතැනදී අමතක කරන දෙයක් තමයි මේ කතාවේ වලංගු භාවය රඳා පවතින්නේ රුපියලේ අගය මත කියන එක. යම් විදිහකින් ඩොලරය රුපියල් තුන්සීයක් විතර වුනානම් ඔය කතාව ඔය විදිහට කියන්න බැහැ.

රුපියල ශක්තිමත්ව තබාගන්නා තරමට දේශීය කර්මාන්ත බිඳ වැටෙනවා. වී කර්මාන්තය සහනාධාර වලින් ඔය විදිහට හරි ඇදගෙන ගියත්, නිෂ්පාදන කර්මාන්ත ගොඩක් ආනයන තරඟයට මුහුණ දෙන්න බැරුව දැනටමත් බිඳ වැටිලා ඉවරයි. ඉන්දියාවෙන් නැත්නම් චීනයෙන් ලංකාවේ වෙළඳපොළට එන ගොඩක් පොඩි පොඩි දේවල් ලංකාවේ හදන්න බැරි දේවල් නෙමෙයි. ඒවා ලංකාවේ නොහැදෙන්නේ ලංකාවේ මිනිස්සුන්ගේ වැරැද්දකිනුත් නෙමෙයි. එහෙම හදලා ලාබ ගන්න බැරි නිසයි. ඉන්දියාවෙන් හෝ චීනයෙන් ආනයනය කරන එක ඊට වඩා ලාබ නිසයි. ඩොලරයේ මිල රුපියල් තුන්සීයක් විතර වුනානම් රජයේ පෙළඹවීමක් නැතිවම ඔය පොඩි පොඩි දේවල් ගොඩක් ලංකාවේ නිෂ්පාදනය වෙයි.

ඇතැම් අය පෙන්වා දෙන දෙයක් තමයි ඩොලරය රුපියලකින් බාල්දු වූ විට ලංකාවේ ණය බර රුපියල් බිලියන තිස් ගාණකින් ඉහළ යන බව. ඩොලරය රුපියලකින් බාල්දු වූ විට රුපියල් බිලියන තිස් ගාණකින් නෙමෙයි පනස් ගාණකින්ම ලංකාවේ විදේශ ණය ඉහළ යනවා. නමුත්, ඔය විදේශ ණය ආපසු ගෙවිය යුත්තේ ඩොලර් වලින් මිසක් රුපියල් වලින් නෙමෙයි. රුපියල අවප්‍රමාණය වෙන්න ඇරීමෙන් වෙන්නේ ඒ විදිහට ණය ආපසු ගෙවීම සඳහා ඩොලරයක් හෝ එකතු වීමයි. එසේ නොකිරීමෙන් වෙන්නේ ඩොලර් හිඟය තවත් උග්‍ර වීමයි.

ඩොලරය රුපියලකින් බාල්දු වන විට රටේ භාණ්ඩ හා සේවා මිල ඉහළ යන බව මේ විදිහට පෙන්වා දෙන තවත් කරුණක්. ඇත්ත. ආනයනික භාණ්ඩ වල හා ආනයනික භාණ්ඩ යොදා නිෂ්පාදනය කරන භාණ්ඩ වල දේශීය මිල ඉහළ යනවා තමයි. නමුත් දේශීය නිෂ්පාදන වල මිල ඉහළ යන්නේ නැහැ. ඒ නිසා දේශීය නිෂ්පාදන වලට තිබෙන ඉල්ලුම ඉහළ යනවා.  රටේ දේශීය කර්මාන්ත දියුණු වෙලා, අපනයන ඉහළ ගිහින් ආනයන සීමා වෙන්නනම් වෙන්න ඕනෑත් ඕකම තමයි.

අපි ලිපිය පටන්ගත් ඩොලර්කරණයට නැවත ආවොත්, ඩොලර්කරණය කියන්නේ කොහෙත්ම හොඳ දෙයක් නෙමෙයි. රුපියල් වේවා ඩොලර් වේවා සල්ලි අච්චු ගැහීම ආණ්ඩු වලට විශාල ලාබයක් ලබා දෙන වැඩක්. රුපියල් නෝට්ටු වගේම ඩොලර් නෝට්ටු කියන්නෙත් නිකම්ම කඩදාසි කොළ. ඩොලර් සීයක නෝට්ටුවක් මුද්‍රණය කරන්න වැය වෙන්නේ ඩොලර් ශත 13ක් පමණයි. ඉතිරි ඩොලර් 99.87ම ඇමරිකාවේ රජයට (මහ බැංකුවට) ලාබ.

මේ ආකාරයේ මුදල් නෝට්ටු (ෆියට් මුදල්) සංසරණයට එකතු කරන කොයි රජයත් එමඟින් විශාල ලාබයක් ලබනවා. ලංකාවේ සංසරණයට රුපියල් දාහක් හෝ පන්දාහක් එකතු වන හැම විටම එයින් රුපියල් කිහිපයක් හැර ඉතිරි මුළු මුදලම ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ ලාබයක් වෙනවා. පසුව බොහෝ විට ලංකාවේ රජයේ ලාබයක් වෙනවා. අපි නිකමට කියමු රුපියල් 5000කින් රුපියල් 4990ක් කියා. ලංකාවේ රජයේ කාර්යක්ෂමතාවය පිළිබඳ මොන තරම් ප්‍රශ්න තිබුණත් ඔය මුදලින් සැලකිය යුතු ප්‍රමාණයක් නැවත රට ඇතුළේ මොනවා හෝ ප්‍රයෝජනවත් වැඩක් වෙනුවෙන් යෙදවෙනවා. රුපියල් වෙනුවට ඩොලර් භාවිතා කරනවා කියන්නේ ඔය ලාබය ගෙඩි පිටින්ම ඇමරිකාවට පටවනවා කියන එකයි.

ඉහතින් ලිවුවේ ඩොලර්කරණයේ තිබෙන එකම ප්‍රශ්නය නෙමෙයි. ඩොලර්කරණය වූ රටකට ස්වාධීන මුදල් ප්‍රතිපත්තියක් පවත්වා ගන්න බැහැ. එවිට ඒ වගේ රටක ආර්ථිකය පාලනය වෙන්නේ ඇමරිකාවේ ආර්ථිකය අනුවයි. ඒ නිසා, ඇතැම් තත්ත්ව යටතේ ඩොලර්කරණය කරන්න සිදු වීම වැළැක්විය නොහැකි දෙයක් වුවත් එය කිසිසේත්ම හොඳ තත්ත්වයක් නෙමෙයි.

ලංකාවට ඩොලර් එන හැටි...

දවස් දෙක තුනකට කලින් අපේ පාඨකයෙක් විද්‍යුත් තැපෑලෙන් ප්‍රශ්න කිහිපයක් යොමු කළා. ඔහු ඇසූ දේ දන්න කෙනෙකුට ඉතාම සරල දෙයක් වෙන්න පුළුවන් වුවත්, නොදන්න අයෙකුට සිතට වද දෙන ප්‍රශ්නයක් වෙන්න බැරිකමක් නැහැ. ඔහු මගෙන් අහන්නේ රජය ඩොලර් බිලියන ගණන් වලින් විදේශ ණය ගන්නා විට ඒ ඩොලර් ලංකාවට එන්නේ කොහොමද කියන එකයි. මේ ඩොලර් නෝට්ටු විදිහට නැවකින් හෝ ගුවන් යානයකින් ලංකාවට ප්‍රවාහනය කරනවද?

මෙහි තියෙන්නේ ආර්ථික විද්‍යාවට අදාළ ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. රටේ මූල්‍ය පද්ධතිය හා ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය පද්ධතිය ක්‍රියාත්මක වන ආකාරය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක්. විදේශික සංචාරකයෙකු නැත්නම් විදේශයක පදිංචිව සිටින ශ්‍රී ලාංකිකයෙකු ලංකාවට එනකොටනම් ඩොලර් යම් ප්‍රමාණයක් අතේ අරගෙන එනවා. ඒවා බැංකුවකදී නැත්නම් මුදල් හුවමාරුකරුවෙකු ළඟදී රුපියල් කරනවා. නමුත්, රජය ගන්නා ණය ඇතුළු විදේශ විණිමය ප්‍රවාහ ඔයාකාරයට මුදල් නෝට්ටු වශයෙන් ලංකාවට එන්නේ නැහැ. බොහෝ විට සිදුවන්නේ ගිණුම් කිහිපයක ශේෂ යාවත්කාලීන වීමක් පමණයි.

දේශීය ව්‍යවහාර මුදලින්, කාසි හා නෝට්ටු භාවිතා නොකර ගනුදෙනුවක් කරද්දීත් වෙන්නේ මේ දෙයමයි. චානුක විසින් රෂීඩ් මුදලාලිට චෙක් පතකින් හෝ ඩෙබිට් කාඩ් එකකින් ගෙවීමක් කළා කියා හිතමු. මේ ගනුදෙනුවෙන් පසුව අදාළ මුදල චානුකගේ ගිණුමෙන් අඩු වෙලා රෂීඩ්ගේ ගිණුමට එකතු වෙන්න ඕනෑ. චානුක හා රෂීඩ් යන දෙන්නාගේම ගිණුම් තියෙන්නේ එකම බැංකුවේනම් ඔය වැඩේ ඉතා සරලයි. බැංකුවට තිබෙන්නේ චානුකගේ ගිණුමේ ප්‍රමාණවත් මුදල් ඇත්දැයි පරීක්ෂා කිරීමෙන් පසුව අදාළ මුදල ඒ ගිණුමෙන් අඩු කර රෂීඩ්ගේ ගිණුමට බැර කිරීමයි.

චානුකගේ හා රෂීඩ්ගේ ගිණුම් තිබෙන්නේ බැංකු දෙකකනම් වැඩේ තරමක් සංකීර්ණයි. එවිට, රෂීඩ්ගේ බැංකුවට අදාළ මුදල රෂීඩ්ගේ ගිණුමට බැර කරන්නට පෙර චානුකගේ බැංකුවෙන් අය කරගන්න සිදු වෙනවා. මේ කටයුත්තේදී තවත් අතරමැදියෙක් සම්බන්ධ වෙනවා. ඒ මහ බැංකුව.

සෑම වාණිජ බැංකුවකටම මහ බැංකුවේ ඔවුන් සතු ගිණුමක් තිබෙනවා. ඉහත කී ආකාරයෙන් කාසි හෝ නෝට්ටු භාවිතා නොකර බැංකු දෙකක පාරිභෝගිකයින් අතර ගනුදෙනුවක් සිදු වීමෙන් පසුව මහ බැංකුව විසින් එක් බැංකුවක ගිණුමෙන් මුදල් ගෙන අනෙක් බැංකුවේ ගිණුමට හර කරනවා. තමන් සතු මහ බැංකුවේ ගිණුමට මුදල් පැමිණි බව තහවුරු වීමෙන් පසුව රෂීඩ්ගේ බැංකුව රෂීඩ්ගේ ගිණුමට අදාළ මුදල බැර කරනවා. ඇතැම් ගනුදෙනු හා අදාළව බැංකු අතර අතරමැදියා මහ බැංකුව නොවෙන්නත් පුළුවන්.

විදේශ මුදල් ලංකාවට පැමිණීමේ ක්‍රියාවලියත් ඉහත ක්‍රියාවලියේම දිගුවක්. බොහෝ විට මේ කටයුත්තට අතරමැදියන් කිහිපදෙනෙක්ම සම්බන්ධ වෙනවා.

මුලින්ම අපි තනි බැංකුවක් පමණක් සම්බන්ධ වී මෙය සිදුවන ආකාරය ගැන බලමු. එංගලන්තයේ සිටින කෙනෙක්ට තමන්ගේ එච්එස්බීසී බැංකු ගිණුමකින් ලංකාවේ සිටින අයෙක්ගේ එච්එස්බීසී බැංකු ගිණුමකට කිසියම් මුදල් ප්‍රමාණයක් යවන්න අවශ්‍ය වෙනවා. මෙහිදී එච්එස්බීසී බැංකුව විසින් අදාළ පවුම් ප්‍රමාණය මුදල් යවන පුද්ගලයාගේ ගිණුමෙන් අඩු කරගෙන ඔවුන් විසින් තීරණය කරන විණිමය අනුපාතිකයට අනුව අදාළ රුපියල් ප්‍රමාණය ලංකාවේ මුදල් ලබන්නාගේ එච්එස්බීසී බැංකු ගිණුමට බැර කරනවා.

යම් හෙයකින් එංගලන්තයේ පුද්ගලයාගේ බැංකු ගිණුම තිබෙන්නේ බාර්ක්ලේස් බැංකුවේ හා ලංකාවේ මුදල් ලබන්නාගේ ගිණුම තිබෙන්නේ සම්පත් බැංකුවේනම් මේ බැංකු දෙකට අතරමැදියෙක් සේ එච්එස්බීසී බැංකුව වගේ ජාත්‍යන්තර බැංකුවක් යොදාගන්න සිදු වෙනවා. මෙහිදී එංගලන්තයේ සිට ලංකාවට මුදල් හුවමාරුව වෙන්නේ එච්එස්බීසී බැංකුව හරහා.

බාර්ක්ලේස් විසින් තමන්ගේ පාරිභෝගිකයාගේ ගිණුමෙන් අදාළ මුදල අඩු කරගෙන එංගලන්තයේ මහ බැංකුව හරහා එච්එස්බීසී බැංකුවට පවුම් වලින් මුදල් ගෙවනවා. එච්එස්බීසී බැංකුව විසින් ලංකාවේ මහ බැංකුව හරහා සම්පත් බැංකුවට රුපියල් වලින් මුදල් ගෙවනවා. සම්පත් බැංකුව මුදල් ලැබිය යුත්තාගේ ගිණුමට අදාළ මුදල බැර කරනවා. මේ ක්‍රියාවලිය මේ ආකාරයට සිදුවීම සඳහා බාර්ක්ලේස් බැංකුව හා සම්පත් බැංකුව යන බැංකු දෙකම විසින් එච්එස්බීසී බැංකුවේ තමන්ගේ ගිණුම් පවත්වා ගත යුතුයි.

සවුදි අරාබිය වගේ රටක සිට මුදල් එවද්දී මෙය තවත් ටිකක් සංකීර්ණ වෙනවා. මෙහිදී එච්එස්බීසී බැංකුව විසින් මුලින්ම සවුදි රියාල් පවුම් වලටත් දෙවනුව පවුම් රුපියල් වලටත් මාරු කරනවා.මේ එක අවස්ථාවකදීවත් මුදල් නෝට්ටු හුවමාරු වීමක් සිදු වෙන්නේ නැහැ. ගිණුම් ශේෂ එහා මෙහා වීමක් පමණයි වෙන්නේ.

එච්එස්බීසී බැංකුව වගේ බැංකුවක් මේ විදිහට දිගින් දිගටම මුදල් යවද්දී ඔවුන් අතේ ඇතැම් මුදල් වර්ග වැඩිපුර එකතු වීමත් තවත් ඇතැම් මුදල් වර්ග හිඟ වීමත් සිදු වෙන්න පුළුවන්. එවිට ඔවුන් එසේ වැඩිපුර තිබෙන මුදල් වෙනත් බැංකුවකට විකුණා හිඟ මුදල් වර්ගය මිල දී ගන්නවා. විකුණගන්න අපහසුනම් විකිණුම් මිල අඩු කරනවා. මිල දී ගන්න අපහසුනම් ගෙවන්න කැමති වන මිලේ ලංසුව ඉහළ දමනවා.

ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ වගේ දෙයකදී ඔය වැඩේ ඔයාකාරයට සිදු වුනත්, අපනයනකරුවෙකු තමන්ගේ මුදල් ගෙන්වා ගනිද්දී මීට වඩා පාලනයක් ඔහුට තිබෙනවා. ඔහු ඇතැම් විට තමන්ගේ මුදල් විදේශ බැංකුවක තිබෙන ගිනුමක හෝ ලංකාවේ බැංකුවකම තිබෙන විදේශ මුදල් ගිණුමක තබාගෙන පසුව තමන්ට වාසිදායක වෙලාවක මුදල් කරන්න පුළුවන්.

රජයට විදේශ ණය මුදලක් ලැබුණු විට වෙන්නෙත් ඔය වගේ දෙයක්. බොහෝ විට මුලින්ම වෙන්නේ ලංකාවේ බැංකුවක තිබෙන රජයේ ගිණුමක ශේෂය ඉහළ යාමයි. මේ ගිණුම විදේශ ව්‍යවහාර මුදල් ගිණුමක් වෙන්න පුළුවන්. ප්‍රායෝගිකව ලංකාවේ රජය ණය ගන්නේ එක්කෝ පරණ ණය ගෙවන්න. එහෙම නැත්නම් කිසියම් ව්‍යාපෘතියක් වෙනුවෙන්. පරණ ණය ගෙවීමක්නම් ගිණුම් ශේෂය ඉහළ යන පරක්කුවටම වගේ නැවත පහළ යන්න පුළුවන්.

ඔය විදේශ රටවල් විසින් දෙන ව්‍යාපෘති ණය බොහෝ විට දෙන්නේ යම් කොන්දේසි වලට යටත්වයි. ව්‍යාපෘතිය කිරීමේ කොන්ත්‍රාත්තුව අදාළ රටේම සමාගමකට ලබා දිය යුතු බව බොහෝ විට දකින්න පුළුවන් කොන්දේසියක්. ඔය වගේ කොන්දේසියක් එක්ක ලැබෙන ණය ලංකාවට මුදල් සේ ලැබෙන්නෙම නෑ වගේ. උදාහරණයක් විදිහට චීන සමාගමකට කොන්ත්‍රාත් දෙන ලංකාවේ ව්‍යාපෘතියක් වෙනුවෙන් චීන රජයෙන් ණයක් ලැබෙනවා කියන එකෙන් ප්‍රායෝගිකව අදහස් වෙන්නේ දැන් මුදල් නොගෙන චීන සමාගම විසින් ලංකාවේ යමක් කරල යනවා කියන එකයි. ලංකාවේ රජය විසින් ණය ගෙවන්නේ පසුව වුවත් අදාළ සමාගමට ප්‍රමාදයකින් තොරව චීන රජයෙන් මුදල් ලැබෙනවා.

යම් හෙයකින් ණයක් සේ ලැබෙන විදේශ මුදල් මහ බැංකුව විසින් මිල දී ගත්තත් එයින් අදහස් වෙන්නේ විදේශ බැංකුවක තිබෙන මහ බැංකුවේ ගිණුමක ශේෂය ඉහළ යනවා කියන එක මිසක් ලංකාවට ඩොලර් නෝට්ටු එනවා කියන එක නෙමෙයි. ඉන්පසුව මහ බැංකුව විසින් කරන්නේ ඒ ගිණුම් ශේෂය යොදවා ඇමරිකන් භාණ්ඩාගාර බැඳුම්කර වැනි පොලී උපයන වත්කම් මිල දී ගැනීමයි.

බ්‍රින්දබෑනයේ අන්ධ ගායකයා

මීට දශක තුනකට පමණ පෙර ඇස ගැටුණු සිංහල පරිවර්තනයක් ඒ පරිවර්තනයේ තිබුණු විකාරරූපී ස්වරූපය නිසාම මට තවමත් හොඳින් මතක තියෙනවා. මෙහිදී පරිවර්තකයා විසින් බ්‍රින්දබෑනයේ අන්ධ ගායකයා ලෙස සිංහලට නඟා තිබුණේ "The blind poet of Brindaban" කියන ඉංග්‍රීසි වචන ටිකයි.

අදාළ නිර්මාණයේ මුල් රචකයාගේ නම බෙංගාලි නමක්. ඒ නිසා, මුල් රචනය එක්කෝ මේ බෙංගාලි ජාතිකයා විසින් ඉංග්‍රීසියෙන්ම ලියූවක් විය යුතුයි. එසේ නැත්නම් ඔහු විසින් වංග බසින් ලියනු ලැබ පසුව ඉංග්‍රීසියට පරිවර්තනය වූවක් විය යුතුයි. ඔය දෙකෙන් කොයි එක වුවත් මෙහි Brindaban ලෙස ඉංග්‍රීසියට හැරවී තිබෙන්නේ බෘන්දාබොන් (বৃন্দাবন) කියන බෙංගාලි වචනයයි. මුල් රචනය "බෘන්දාබොනේර් ඔන්ධො කොබි (বৃন্দাবনের অন্ধ কবি)" වගේ එකක් වෙන්න ඇති.

වංග භාෂාවෙන් බෘන්දාබොන් කියා කියන්නේ වෘන්දාවනය කියන එකටයි. ඒ නිසා, මෙයට ගැලපෙන සිංහල පරිවර්තනය වෘන්දාවනයේ අන්ධ කවියා කියන එකයි. (ඔය කියන අන්ධ කවියා පහළොස්වන සියවසේදී සුර් සාගර් (සුර සයුර) කාව්‍යය ලියූ සුර් දාස්.)

බෘන්දාබොනේර් ඔන්ධො කොබි කියා කියද්දී ඔ ස්වරය තැන් ගණනාවකම පෙනෙන්න තියෙනවනේ. මේ විදිහට ඔ ස්වරය යොදා ගෙන තිබෙන්නේ බෙංගාලි හෝඩියේ පළමු අකුරේ (অ) ශබ්දය නිරූපණය කරන්නයි. බෙංගාලි හෝඩිය කියවෙන්නේ "ඔ ආ ඉ ඊ උ ඌ ඍ ඎ ඏ ඐ ඒ ඓ ඕ ඖ...කො ඛො ගො ඝො ඞො..." ආදී ලෙසටයි. "ඔ" කියා කිවුවත් මේ පළමු අකුරේ තියෙන්නේ සිංහල ඔයන්නේ ශබ්දය නෙමෙයි. සිංහල අ සහ ඔ ශබ්ද වල අතරමැදි ශබ්දයක්. LOVE කියන ඉංග්‍රීසි වචනයේ O ශබ්දයට ටිකක් කිට්ටුයි. ඒ වගේම ඓ කියා ලිවුවත් එහි තිබෙන්නේත් ඓ හා ඔයි අතරමැද ශබ්දයක්. ඇතැම් ප්‍රාදේශීය ව්‍යවහාර වල බෙංගාලි හෝඩියේ පළමු ශබ්දය ඔ වලට වඩා කිට්ටුයි. ඇතැම් තැන් වල අ ශබ්දයට වඩා කිට්ටුයි. ඔය ස්වරය නිරූපණය කරන්න ඔ වෙනුවට අ දැම්මොත් බෘන්දාබොනේර් ඔන්ධො කොබි කියන එක බෘන්දාබනේර් අන්ධ කබි කියා කියන්න පුළුවන්.

බෙංගාලි භාෂාව හා සිංහල භාෂාව යන භාෂා දෙකම විකාශනය වන්නට ඇත්තේ ප්‍රාකෘත භාෂාවේ නැගෙනහිර ප්‍රභේදයකින් වුවත් සියවස් විසිපහකට වැඩි කාලයක් තිස්සේ මේ භාෂා දෙමගක ගොස් ඇති නිසා මුලදී තිබෙන්නට ඇති සමානකම් එකවර හඳුනාගන්න අමාරුයි. ප්‍රාකෘත භාෂාවේ වූ අ ශබ්දය ඔ ශබ්දයක් වෙන්න ඇත්තේ පසු කාලයකයි.

මේ විදිහටම පසු කාලයකදී බෙංගාලි භාෂාවෙන් ව ශබ්දය හැලිලා ගිහින් තිබෙනවා. එය එසේ වෙද්දී මුල් ප්‍රාකෘත වචන වල වූ ව ශබ්දය බ(බො) ශබ්දයක් බවට විකාශනය වෙලා තියෙනවා. බෙංගාලයේ බිමල්ලා, රොබීන්ද්‍රොලා මිසක් විමල්ලා, රවීන්ද්‍රලා නැහැ. බෘන්දාබොනේර් ඔන්ධො කොබි කියන පාඨයේ ඔ වෙනුවට අ ආදේශ කරනවාට අමතරව බ වෙනුවට ව ආදේශ කළොත් වෘන්දා වනේ(ර්) අන්ධ කවි(යා).

වංග හෝඩිය අඩු වශයෙන් සිංහල හෝඩිය තරමටම ශබ්දරූපී හෝඩියක්. එහි අකුරු භාවිතා කරලා ඕනෑම සම්ප්‍රදායික බෙංගාලි වචනයක් අපහසුවකින් තොරව ලියන්න පුළුවන්. නමුත්, විදේශ භාෂාවක වචන ලියද්දී ඒ ශබ්දරූපී කම ප්‍රමාණවත් නැහැ. උදාහරණයක් විදිහට "වාසිත" වගේ සිංහල නමක් වංග බසින් ලියන එක තරමක් ප්‍රශ්නකාරී වැඩක්. එය ලියන්න වයන්නක් බෙංගාලි හෝඩියේ නැහැ. ඒ නිසා, වාසිත කියන සිංහල නම බෙංගාලි භාෂාවෙන් ලියන්න වෙන්නේ භාෂිත කියා ලියන ආකාරයටමයි. ඔවුන් ඉංග්‍රීසි V අකුර හඳුන්වන්නේත් "භී" ලෙසයි.

බෙංගාලි භාෂාවේ භාෂිත කියා නමක් තිබුණානම් ඔවුන් එය ඉංග්‍රීසියෙන් ලියද්දී BHASHITHA හෝ VASITHA යන දෙයාකාරයෙන් කොයි ආකාරයකට වුවත් ලියන්න ඉඩ තිබෙනවා. ඒ ඔවුන්ට ඒ දෙකේ වෙනසක් නැති නිසා. මෙය හරියට අපට WIJAYA හා VIJAYA කියන නම් දෙකේ වෙනසක් නැතුවා වගේ දෙයක්. (බංගලියන්ට V හා W අකුරුනම් සම්පූර්ණයෙන් වෙනස් ශබ්ද හඟවන අකුරු දෙකක් මිසක් අපට මෙන් සමාන ශබ්ද හඟවන අකුරු දෙකක් නෙමෙයි). නමුත්, අපට BHASHITHA හා VASITHA කියන්නේ මුළුමනින්ම වෙනස් නම් දෙකක්. සිංහලයින් අතර වාසිතලා වගේම භාෂිතලාත් ඉන්නවා.

සිංහල හෝ වංග වගේ ශබ්දරූපී හෝඩියකින් අදාළ භාෂා වල මුල් වචන අපහසුවකින් තොරව ලියන්න පුළුවන් වුවත් වෙනත් භාෂාවක වචන ලියන්න යද්දී ප්‍රශ්න මතු වෙනවා. ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ F හා Z අකුරු වල ශබ්ද සිංහල හෝ වංග භාෂා වල මුල් වචන වල නැහැ. නමුත්, අරාබි භාෂාවේ මේ ශබ්ද (හෝ මේ ශබ්ද වලට බොහෝ කිට්ටු ශබ්ද) තිබෙනවා. උදාහරණයක් විදියට ලංකාවේ හා බෙංගාලයේ මුස්ලිමුන් විසින් භාවිතා කරන අරාබි මූලයක් සහිත නම් සිංහල හෝ බෙංගාලි අකුරෙන් ලියද්දී මේ ප්‍රශ්නය මතු වෙනවා.

මේ වන විට ඉංග්‍රීසි F අකුරේ ශබ්දය නිරූපණය කිරීමට සිංහලෙන් ෆ අකුර යෙදීම බොහෝ දුරට ප්‍රචලිත වෙලයි තියෙන්නේ. නමුත් අපි කුඩා කාලයේ ඔය අකුර එතරම් භාවිතා වුනේ නැහැ. F ශබ්දය වෙනුවට ප අකුර හා ශබ්දය යොදා ගැනීම ඒ කාලයේදී ලොකු ප්‍රශ්නයක් වුනෙත් නැහැ. සමහර වෙලාවට ප අකුර මැදින් හෝ පැත්තකින් f අකුරක් ලිවීම සිදු වුණා. ඔයාකාරයටම සිංහලයින් ඉංග්‍රීසි Z අකුර වෙනුවට ස ශබ්දය ආදේශ කරගන්නවා. එය තවමත් ඒ විදිහටම සිදු වෙනවා. දැන් ඇමරිකාවේ ජීවත්වන වෛද්‍ය සිසිර රණසිංහ විසින් අසූව දශකයේ මුල් කාලයේදී සිංහල ෆොන්ට් එකක් නිර්මාණය කරද්දී මේ ශබ්දය වෙනුවෙනුත් අකුරක් යෝජනා කර තිබුණත් ඉන්පසුව එවැනි යෝජනාවක් පැමිණි බවක් හෝ මම දන්නේ නැහැ.

දැන් ෆයිසාල්, ෆයිසර් ආදී ලෙස සිංහලෙන් ලියන මුස්ලිම් නම් අප කුඩා කාලයේදී ලිවුවේ පයිසාල්, පයිසර් ආදී වශයෙනුයි. මේ නම් දෙකේම වගේම සහිරා, රාසික්, හිස්බුල්ලා ආදී නම් වල ස අකුරෙන් නිරූපණය වෙන්නේ ඉංග්‍රීසි Z අකුරේ ශබ්දයට කිට්ටු ශබ්දයක්. F හා Z ශබ්ද සම්ප්‍රදායික බෙංගාලි වචන හෝ නම් වලත් නැහැ. පිටින් ආ වචන බෙංගාලි බසින් ලියද්දී ඔවුන් F  වෙනුවට ඵ ශබ්දය නිරූපනය කරන අකුරත්, Z වෙනුවට ජ ශබ්දය නිරූපනය කරන අකුරත් යොදා ගන්නවා. ඒ නිසා, බෙංගාලයේ ඉන්නේ ඵයිජාල්ලා හා ඵයිජර්ලා. සිංහලයින් සූ එක බලන්න යද්දී බෙංගාලීන් ජූ එක බලන්න යනවා.

දෙමළ හෝඩිය සිංහල හා බෙංගාලි හෝඩි තරම් ශබ්දරූපී හෝඩියක් නෙමෙයි. සිංහල භාෂාවේ තිබෙන ශබ්ද සෑහෙන ප්‍රමාණයක් දෙමළ භාෂාවේ තිබුණත් ඒ ශබ්ද අනන්‍ය සේ හඳුනාගත හැකි සංකේත දෙමළ හෝඩියේ නැහැ. නමුත්, දෙමළුන්ට මෙය ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. එකම සංකේතය වචන වල යෙදෙන ආකාරය අනුව එය නිවැරදිව උච්ඡාරණය කරන්න ඔවුන්ට පුළුවන්.

කොහොම වුනත් පිටින් ආ වචන හැදිලා තියෙන්නේ දෙමළ රීතියට නොවන නිසා එවැනි වචන දෙමළෙන් ලියද්දී ගැටළු මතු වෙනවා. දෙමළුන් මේ ප්‍රශ්නයට මුහුණ දීලා තියෙන්නේ සියවස් ගණනාවකට කලින්. ඒ සංස්කෘත වචන දෙමළෙන් ලියන්න ඕනෑ වුනු කාලයේදී. මේ වෙනුවෙන්ම යොදා ගැනුණු ඇතැම් අකුරු දැනටත් දෙමළ හෝඩියේ පැත්තක තියෙනවා. ජ (ஜ ), හ (ஹ) වගේ අකුරු ඒ විදිහට සංස්කෘත හෝ වෙනත් පිටින් ආ වචන ලියන්න භාවිතා කෙරුණත් ඉතා මෑතක් වන තුරුම දෙමළ නම් ගම් ලියන්න මේ අකුරු භාවිතා වී නැහැ. ප්‍රභාකරන් කියා කිවුවත් ප්‍රභාහරන් කියා කිවුවත් එක විදිහටම (பிரபாகரன் ලෙස) ලියනවා මිස අලුතෙන් එකතු වුනු හ (ஹ) අකුර යොදා ගැනීමක් සිදු වුණේ නැහැ.

ප්‍රභාකරන් කියන නම දෙමළෙන් ලියන්නේ பிரபாகரன் කියලයි. මෙහි ப අකුර සිංහල ප අකුරේ ශබ්දය ලෙසත් க අකුර සිංහල  ක අකුරේ ශබ්දය ලෙසත් සැලකුවොත් මේ දෙමළ අකුරු කියැවෙන්නේ පිරපාකරන් කියලයි. නමුත්, දෙමළ ப අකුරෙන් එය යෙදෙන තැන අනුව සිංහල ප, ඵ, බ, භ ශබ්ද වලින් එකක් අදහස් වෙන්න පුළුවන්. ඒ වගේම, දෙමළ க අකුරෙන් සිංහල ක, ඛ, ග, ඝ, හ අකුරු වලින් එකක ශබ්දය අදහස් වෙන්න පුළුවන්. ඔයාකාරයටම දෙමළ த අකුරෙන් සිංහල ත, ථ, ද, ධ අකුරක් අදහස් වෙන්න පුළුවන්.

තර්ජිනී හා දර්ශිනී යන නම් දෙකම දෙමළෙන් தர்சினி ලෙස ලියන්න පුළුවන්. මෙහි තෙවන சி අකුර සි, චි, ශි හෝ ජි ලෙස ශබ්ද විය හැකි වුවත් එය වචනයේ එම අකුර යෙදෙන ආකාරය අනුව තීරණය වන්නක්. தர்சினி சிவலிங்கம் ලෙස දෙමළෙන් ලියන නමක් දෙමළෙක් විසින් දර්ශිනී සිවලිංගම් ලෙස උච්ඡාරණය කරන්න වැඩි ඉඩක් තිබුණත් වෙනස් ආකාර වලට උච්ඡාරණය කරන්නත් බැරි කමක් නැහැ.

උදාහරණයක් ලෙස, පහත වීඩියෝවෙහි ප්‍රස්තුතයට අදාළ දැල්පන්දු ක්‍රීඩිකාව සමඟ සාකච්ඡා කරන නිවේදිකාව ඇයව හඳුන්වා දෙන්නේ දර්ජිනී සිවලිංගම් වශයෙනුයි. නමුත්, ඈ තමන්ව හඳුන්වා දෙන්නේ "එනදු පේර් දර්ශිනී සිවලිංගම්" කියමිනුයි. මෙහි එනදු කියා ලිවුවත් ඔතැන තිබෙන නියම දෙමළ ස්වරය සිංහල උයන්න නෙමෙයි. ඒ ස්වරයත් සිංහල භාෂාවේ නැහැ.

දර්ශිනී සිවලිංගම් ඇගේ නම ඉංග්‍රීසියෙන් ලියන්නේ THARJINI SIVALINKAM ලෙසයි. ඔය නම දෙමළෙන් ඔය විදිහටම ලියන වෙනත් අය ඉංග්‍රීසියෙන් THARSHINI, THARSINI හා DHARSHINI ආදී වෙනත් ආකාර වලිනුත් ලියනවා. මේ කොයි විදිහට ලිවුවත් දෙමළෙක්ට එහි ප්‍රශ්නයක් නැහැ, සිංහලයෙක්ට VIJAYA හා WIJAYA වගේ දෙයකුයි ඔතැන තියෙන්නේ. සිංහල මාධ්‍ය මේ නම තර්ජිනී ලෙස සිංහලෙන් ලියන්නේ ඉංග්‍රීසියෙන් එය ලියන ආකාරය ඉංග්‍රීසියෙන් ලියා තිබෙන සිංහල නමක් තේරුම් ගන්නා ආකාරයට තේරුම් ගනිමිනුයි. වීඩියෝවේ නිවේදිකාව ඇගේ නම උච්චාරණය කරන්නේත් සිංහල ක්‍රමයට නොවූවත් එහි ඉංග්‍රීසි අකුරු අනුව යමිනුයි.

දැන් මේ නම දර්ශිනී ලෙස සිංහලෙන් නොලියා තර්ජිනී ලෙස ලිවීම ප්‍රශ්නයක් වෙන්නේ කාටද? දර්ශිනීට හෝ මවුබස දෙමළ වූ වෙනත් අයෙක්ට මෙහි ප්‍රශ්නයක් නැහැ. සිංහලෙන් දර්ශිනී කියා ලිවුවත්, තර්ජිනී කියා ලිවුවත් දෙමළෙක්ට ඔය දෙකම එකයි. හරියට බෙංගාලියෙක්ට භාෂිත හා වාසිත කියන නම් දෙකේ වෙනසක් නැහැ වගේ. ජපනෙක්ට විදුල හා විදුර කියන නම් දෙකේ වෙනසක් නැහැ වගේ. සිංහලයෙක්ට UWA හා UVA දෙකම එකයි වගේ. නමුත්, සිංහල මවුබස වූ කෙනෙක්ට දර්ශිනී හා තර්ජිනී යන මේ නම් දෙක සම්පූර්ණයෙන් වෙනස් නම් දෙකක්. එය ප්‍රශ්නයක් වෙන්නේ සිංහලයින්ටයි.

එහෙමනම් දෙමළුන්ට මෙහි ප්‍රශ්නයක් ඇත්තෙම නැද්ද? තියෙනවා. ඒක මෙහෙමයි.

දෙමළ රට ඉතිහාසය පුරාවටම උතුරු ඉන්දියාවෙන් ස්වාධීනව පැවතුණා වගේම දෙමළුන් දිගින් දිගටම ආර්ය ආධිපත්‍යයට ප්‍රතිරෝධයක් දැක්වූ පිරිසක්. දෙමළුන්ට සිංහලයින් එක්ක තිබෙන ප්‍රශ්නයේ එක් මුලකුත් මෙහි තිබෙනවා. නමුත්, නිදහසින් පසුව ඉන්දියාව පාලනය කරන උතුරු ඉන්දීය බමුණන්ට දෙමළ අනන්‍යතාවය යටපත් කරලා ඉන්දියානු අනන්‍යතාවය ඔවුන් තුළ මතු කිරීමේ උවමනාවක් තියෙනවා. ඒ උවමනාව ක්‍රමයෙන් ඉටුවෙමින් පවතිනවා.

ප්‍රියා කියන නම සම්ප්‍රදායිකව දෙමළෙන් ලිවුවේ පිරියා කියලයි. දැන් මේ නම ප්රියා ලෙස ලිවීම ජනප්‍රිය වෙමින් තිබෙනවා. ඒ වගේම, උතුරු ඉන්දීය නම් තමිල්නාඩුවේ (හා ලංකාවේ දෙමළ අය අතර) ක්‍රමයෙන් ජනප්‍රිය වෙද්දී ඒ නම් දෙමළෙන් ලියන්න ජ අකුර  යොදා ගැනීමත් ජනප්‍රිය වෙමින් පවතිනවා.

මේ අතර ලංකාවේ සංහිඳියාව ඇති කිරීමේ අරමුණින් රජයේ සේවකයින්ට දෙමළ ඉගෙන ගැනීම වෙනුවෙන් දිරි දීමනා දෙන්න පටන් ගැනීම, පහේ ශිෂ්‍යත්වයට දෙමළ එකතු වීම ආදී හේතු මත සිංහලයින් දෙමළ ඉගෙන ගැනීම ව්‍යාප්ත වෙමින් තිබෙනවා. ඒ වුණත්, මේ ගොඩක් අය දෙමළ කතා කරන අයත් එක්ක සෘජුව ගැටෙන්නේ නැහැ. මෙයින් වෙනස්ව මගේ පියාගේ පියාගේ පරම්පරාවේ බොහෝ දෙනෙක් දෙමළ වතු කම්කරුවන් සමඟ සෘජුව ගැටීමෙන් දෙමළ කතා කරන්න පුරුදු වී හිටියා. නමුත්, ඔවුන් දෙමළ අකුරු දැනගෙන හිටියේ නැහැ. බොහෝ විට ඒ දෙමළ කම්කරුවෝත් දෙමළ ලියන්න දැනගෙන හිටියේ නැහැ.

ඉහත කී ආකාරයේ අරමුණු වෙනුවෙන් සිංහලයින් දෙමළ ඉගෙන ගන්නේ ඉංග්‍රීසි ඉගෙන ගන්න විදිහටම දෙමළ හෝඩියෙන් පටන් අරගෙනයි. ඒ අනුව, මුලින්ම කරන්නේ සිංහල අකුරු වලට දෙමළ අකුරු අනන්‍ය ලෙස ගලපන්න උත්සාහ කිරීමයි. සිංහලයේ තිබෙන හ, ජ වගේ අකුරු එක්ක ගලපන්න අනන්‍ය අකුරු දෙමළ හෝඩියේ තියෙද්දී ඒ ශබ්ද වෙනුවෙන් සම්ප්‍රදායිකව යෙදුනු දෙමළ අකුරු තවදුරටත් යොදා ගැනීම සිංහලයින්ට තේරුම් ගන්න අපහසු දෙයක්. ඒ නිසා, සිංහලයින් තමන්ගේ නම් ගම් දෙමළෙන් ලියද්දී මේ අකුරු බහුලව භාවිතා කරනවා වගේම දෙමළ නම් ලියද්දීත් හැකි හැමවිටම ඒ අකුරුම යොදනවා.

සිංහලෙන් තර්ජිනී කියා ලිවීම අනුව යමින් දකුණේ ඇතැම් දෙමළ මාධ්‍ය මේ නම දෙමළෙන් ලියද්දී අර පසුව එකතු වුනු ජ අකුර යොදමින් தர்ஜினி ලෙස ලියනවා. දෙමළෙන් தர்சினி කියා ලියූ විට එය දර්ශිනී වගේම තර්ජිනී කියා වුවත් කියවන්න පුළුවන් වුවත් දෙමළෙන් தர்ஜினி කියා ලියූ විට එය දර්ජිනි හෝ තර්ජිනී ලෙස මිස දර්ශිනී ලෙස කියවීමේ හැකියාවක් නැහැ. දර්ශිනීට හෝ වෙනත් දෙමළෙක්ට මෙය ප්‍රශ්නයක් වෙන්නේ ඔන්න ඔතැනදීයි.

බුක් චැලේන්ජ්

මේ දවස් වල ෆේස්බුක් එකේ බුක් චැලේන්ජ් කියල එකක් තියෙනවනේ. අද මගේ දිගුකාලීන මිතුරියක් මේ වැඩේට මාවත් නම් කරලා තිබුණා. බැලූ බැල්මටම බොහොම අහිංසක කටයුත්තක් වගේ පෙනුණත් මේ කටයුත්ත ඇතුළේ නොදැනීම වාගේ සිදුවන්නේ ලංකාවේ විශාල පිරිසක් අපහසුතාවයට පත් කරන පිරමිඩ් ආකෘතියේ වැඩක්. එයින් කිසිවකු මුදල් උපයනවාද නැද්ද යන්න වැදගත් කරුණක් නෙමෙයි. මගේ මිතුරියට මා කාරුණිකව දැනුම් දුන්නේ මේ කටයුත්තට දායක වෙන්න මා සූදානම් නැති බවයි.

මොකක්ද මේ බුක් චැලේන්ජ් එක? මේකෙදී කරන්න තියෙන්නේ තමන් කියවා තිබෙන පොතක කවරය දිනපතා දින හතක් එක දිගට වත්පොතේ පළකරන අතරම තවත් කාව හරි අයෙක්ව දිනපතාම මේ වැඩේට එකතු කර ගන්න එකයි. මේ විදිහට එකතු කරගන්න සියලුම අයත් මේ වැඩේ කළොත් මොන වගේ තත්ත්වයක් ඇති වෙයිද?

වැඩේ පටන් ගන්නා පළමු දවසේ අලුතෙන් එක් කෙනෙක් එකතු වෙනවා. දෙවන දවසේ දෙන්නයි. ඇයි අලුත් අයව නම් කරන්න දෙන්නෙක්ම ඉන්නවනේ. තුන්වන දවසේ මේ හතර දෙනා තවත් හතර දෙනෙක්ව නම් කරනවා. එතකොට අටයි. ඔයාකාරයට ගිහින් සතියක් ඉවර වෙන දවසේ 128 දෙනෙක් වැඩේට එකතු වෙලා.

අටවෙනි දවස වෙද්දී වැඩේ පටන්ගත් කෙනා මේ කටයුත්තෙන් ඉවත් වෙලා. ඒ නිසා, අලුත් අය නම් කරන්න ඉන්නේ 128 - 1 = 127 දෙනෙක් පමණයි. ඒ වගේම, නවවන දවස වෙද්දී දෙන්නෙක් ඉවත් වෙලා. මේ විදිහට දවස් හතකින් පසුව ඉවත් වීමත් සලකා පළමු සතියෙන් පසුව දිනපතා වැඩේට මේ විදිහට දායක වී සිටින ප්‍රමාණය අපට මේ විදිහට ලියන්න පුළුවන්.

N  = 2^T - 2^(T-7)

මෙහි T කියන්නේ ආරම්භයේ සිට ගත වී තිබෙන දින ගණන. සති තුනක් යද්දී ගණන මිලියන 2 පැනලා. ලංකාවේ ෆේස්බුක් ගිණුම් තියෙන්නේ මිලියන 1.2ක් පමණයි. මාසයක් (දවස් 31ක්) යද්දී ගාණ ලෝකයේම තිබෙන ෆේස්බුක් ගිණුම් ගණන වන බිලියන 2.3ට කිට්ටු කරලා. කොහොමද සෙල්ලම?

මේ වැඩේට සම්බන්ධ වන සෑම දෙනෙක්ම පොත් කවර හතක රූප උඩුගත කළ යුතුයි. ඔය වැඩේට සෑහෙන ඩේටා ප්‍රමාණයක් අවශ්‍යයි. ඉන් පසුව, ඒ අයගේ යාලු මිත්‍රයින් ෆේස් බුක් යද්දී ඔය රූප ලෝඩ් වෙන්න ඕනෑ. ලංකාවේ කෙනෙක්ට ඉන්ටනෙට් ඩේටා කියන්නේ බොහොම වටින, දුර්ලභ හා මිල අධික දෙයක්. ඔය වගේ රැළි හැදුණා කියා ලංකාවේ අන්තර්ජාල සේවා සපයන සමාගම් සතු ධාරිතාව ඉහළ යන්නේ නැහැ. තියෙන ධාරිතාව බෙදී යාම විතරයි වෙන්නේ.

දැන් ඔය වගේ රැල්ලක් දිගටම ගියොත් අන්තිම ප්‍රතිඵලය වන්නේ මොකක්ද? හදිසියකට අධ්‍යයන කටයුත්තකට අන්තර්ජාලයට යන පාසැල් සිසුවෙක්ට එහෙමත් නැත්නම් වෛද්‍යවරයෙක්ව චැනල් කරන්න උත්සාහ කරන කෙනෙක්ට ඒ වැඩේ කර ගැනීම වඩා වඩා අපහසු වීම පමණයි.

පොත් ගැන කතා කිරීම සුන්දර හා ප්‍රයෝජනවත් වැඩක්. අවුල තියෙන්නේ පොත් ගැන කතා කිරීමේ නෙමෙයි. මෙය සිදුවන පිරමිඩ් ආකෘතියේ.

පුට් පුට් වෙද්දී බට් බුට් නොවීම

සිංහල අක්ෂර මාලාව සාමාන්‍යයෙන් සැලකෙන්නේ ශබ්දරූපී අක්ෂර මාලාවක් විදිහටයි. ඒ කියන්නේ භාෂාව කතා කරද්දී ඇසෙන වෙන් වශයෙන් හඳුනාගත හැකි ශබ්ද එක් එක් අකුරෙන් නිශ්චිතව නිරූපණය වන බව හා ලිඛිත භාෂාවේ වචන ඒ වචන වල තිබෙන අක්ෂර වලට අදාළ ශබ්ද ඇසුරෙන් ඉතා පහසුවෙන් උච්චාරණය කළ හැකි බවයි. නමුත්, සිංහල අක්ෂර මාලාව පරිපූර්ණ ශබ්දරූපී අක්ෂර මාලාවක් කියා කිව නොහැකියි. ඉහත රීතිය බිඳෙන අවස්ථා ගණනාවක් භාෂාවේ තිබෙනවා.

සිංහල අක්ෂර මාලාවේ තිබෙන ප්‍රධානම අඩුවක් වන්නේ භාෂාවේ ඉතාම සුලභ ස්වර ශබ්ද දෙකක් වන සංවෘත අ සහ ආ ශබ්ද නිරූපණය කිරීමට අක්ෂර නොමැති වීමයි. ඒ නිසා, මේ ශබ්ද නිරූපණය කෙරෙන්නේත් විවෘත අ සහ ආ ශබ්ද කෙරෙන අක්ෂර වලින්මයි. උදාහරණයක් විදිහට "වැඩ කරල මහන්සිද?" යන්නේ තිබෙන "කරල" කියන අකුරු තුනේ වචනයත් "වී කරල" කියන තැනදී ඒ විදිහටම ලියන වචනයත් ශබ්ද වෙන්නේ සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් ආකාර වලටයි. පළමුවැන්නේ තිබෙන්නේ සංවෘත ක හා විවෘත ල ශබ්ද. දෙවැන්නේ තිබෙන්නේ විවෘත ක සහ සංවෘත ල ශබ්ද. "සල්ලි වලට කරපු වැඩ නිසා වලට වැටිල ඉන්නේ" කියද්දී එකම විදිහට ලියන "වලට" දෙකේ තිබෙන වයනු වලත් මේ වෙනස දකින්න පුළුවන්.

ඔය වගේ තවත් තැන් තිබෙනවා. ජනප්‍රිය, දේශප්‍රේමී, කාලක්‍රියා, අක්‍රිය වගේ වචන ශබ්ද වන ආකාරයට ලියනවානම් ලිවිය යුත්තේ ජනප්ප්‍රිය, දේශප්ප්‍රේමී, කාලක්ක්‍රියා, අක්ක්‍රිය ආදී වශයෙන් වුවත් ලිවීමේදී මැද තිබිය යුතු අල් අකුර අත හැරෙනවා. තන හා තණ කියන වචන අවශ්‍යනම් වෙනස් ලෙස උච්ඡාරණය කරන්න බැරිකමක් නැතත් සිංහලයින් එහෙම කරනවා කියා මම හිතන්නේ නැහැ. වෙනස් ලෙස උච්ඡාරණය කළත් ඒ වෙනසට අපි සංවේදීත් නැහැ. (එවැනි අය ටික දෙනෙක් ඉන්න පුළුවන්.) ඒ වගේම ප්‍රායෝගිකව මහාප්‍රාණ (මහප්ප්‍රාණ) අක්ෂර බොහොමයක් උච්ඡාරණය කෙරෙන්නේ අදාළ අල්පප්‍රාණ අක්ෂර උච්ඡාරණය කරන විදිහටමයි. උදාහරණයක් විදිහට ධනුෂ්ක වගේ නමක් ගොඩක් අය උච්ඡාරණය කරන්නේ දනුෂ්ක ලෙසයි.

සිංහලයින් උතුරු ඉන්දියානුවන් මෙන් මහාප්‍රාණ අක්ෂර බරට ශබ්ද නොකරන්නේ ඇයි කියන එක ගැන මගේ පැහැදිලි කිරීමක් තිබෙනවා. එය අපි පසුවට තියමු. දැනට කෙටියෙන් කියනවානම් මෙය සිංහල අනන්‍යතාවය බිහිවුණු කාලයේ සිට පවතින තත්ත්වයක් මිස පසුකාලීනව සිදුවුණු වෙනසක් නොවෙන්න පුළුවන්. "ඔය මහප්පරාන අපිට තේරෙන්නේ නෑ" කියන ගැමියෝ තාමත් ඇති.

ඉහත කී ආකාරයේ ව්‍යතිරේඛ ගණනාවක් තිබුණත් සිංහල ලිවීම හා කියැවීම බොහෝ දුරකට අක්ෂරරූපී පදනමකින් කළ හැකියි. ඉංග්‍රීසි භාෂාව එසේ නැහැ. ඉංග්‍රීසි ලියන හා කියවන ආකාරයේත් නිශ්චිත රීති ගණනාවක් තිබුණත් සිංහල වලට සාපේක්ෂව ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ ව්‍යතිරේඛ ගොඩක් වැඩියි. BUT හා PUT වචන වල U ශබ්ද වෙනස් ලෙස උච්ඡාරණය කෙරෙන්නේ ඇයි කියා පහසුවෙන් පැහැදිලි කරන්න අමාරුයි.

ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ ස්වර අඩුම වශයෙන් පහළොවක්වත් තිබෙන නමුත් ස්වරාක්ෂර තිබෙන්නේ පහක් පමණයි. මේ ස්වර වලින් වැඩි ප්‍රමාණයක් සිංහල භාෂාවේ නැති නිසා සිංහලයින්ට ඉංග්‍රීසි වචන බොහොමයක් නිවැරදිව උච්ඡාරණය කරන්න අමාරුයි. ඉංග්‍රීසි කතා කරන රටක පදිංචියට ඇවිත් ජීවිත කාලයම ගත කරලා මැරිල ගියත් ගොඩක් අයට තමන්ගේ උච්ඡාරණය නිවැරදි කරගන්නවා තබා එහි තිබෙන අඩුපාඩුව තේරුම් ගන්නවත් හැකියාවක් නැහැ. එයට හේතුව සිංහල වගේ සෑහෙන තරමින් ශබ්දරූපී භාෂාවක් මවුබස වූ අයෙක් ස්වර හා ස්වරාක්ෂර අතර වෙනසට පවා සංවේදී නොවීමයි. මගේ පෞද්ගලික අත්දැකීම් අනුව, මේ අඩුපාඩුව "විද්‍යාත්මක ක්‍රමයකට" හඳුනාගෙන වැරැද්ද හදාගන්න උත්සාහ කළත් එය පහසු වැඩක් නෙමෙයි. සුද්දෝ (හෝ ඇමරිකන් කාරයෝ) වගේ ඉංග්‍රීසි කතා කිරීම පැත්තකින් තිබ්බත්, උන්ට අවුලක් නැතුව තේරුම් ගත හැකි විදිහට කතා කරන එකමත් ලොකු අභියෝගයක්.

කලින් කී ප්‍රශ්නය වැඩිපුරම තියෙන්නේ ලංකාවේදී ඉංග්‍රීසි ඉගෙනගෙන කාලයක් ඉංග්‍රීසි භාෂාව දැනගෙන ඉංග්‍රීසි කතා කරන රටකට එන අයටයි. ඉංග්‍රීසි මළපොතේ අකුරක් නොදැන ඉංග්‍රීසි කතා කරන රටකට එන කෙනෙක්ට අදාළ රටේ නිවැරදි ඉංග්‍රීසි උච්ඡාරණය ග්‍රහණය කර ගැනීම පහසුයි. (ඉංග්‍රීසි මළපොතක් තියෙනවද කියල අහන්න එපා.) එහෙම අය භාෂාව ඉගෙන ගන්නේ කුඩා දරුවෙක් ඉගෙනගන්න ආකාරයට කතා කරන අයට සවන් දීමෙනුයි. නමුත්, ලංකාවේදී ඉංග්‍රීසි ගෙන තිබෙන හෝ ඉගෙන ගන්නා  මා වැනි ගොඩක් අය එය කර තිබෙන්නේ හෝ කරන්නේ ඉංග්‍රීසි හෝඩියේ සිටයි.

ඉංග්‍රීසි හෝඩියේ තියෙන්නේ ස්වරාක්ෂර පහක් පමණයි. ඒ නිසා, සිංහල ක්‍රමයට හිතමින් ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ තියෙන්නේ ස්වර පහක් පමණයි කියා අපි හිතනවා. එහෙම හිතලා ඉංග්‍රීසි වචන අපි දන්න සිංහල භාෂාවේ ශබ්ද වලට ගලපනවා. ගලපලා BUT කියන්නේ බට් බවත් PUT කියන්නේ පුට් බවත් ඔළුවට දාගන්නවා. නමුත්, BUT කියද්දී U අකුරෙන් නිරූපණය වන ස්වරය සිංහල අ ශබ්දය (හෝ එහි සංවෘත ස්වරූපය) නෙමෙයි. ඒ ස්වරය සිංහල භාෂාවේ නැහැ. ඒ වගේම, PUT කියද්දී U අකුරෙන් නිරූපණය වන ස්වරය සිංහල උයන්නේ ශබ්දය නෙමෙයි. ඒ ස්වරයත් සිංහල භාෂාවේ නැහැ.

අප දන්නා විදිහට සිංහල භාෂාවේ ස්වර වැඩි ප්‍රමාණයක් තිබුණත් මුල් බස ඉංග්‍රීසි වූ අයෙක්ගේ දෘෂ්ඨි කෝණයෙන් බැලුවොත් සිංහල භාෂාවේ තිබෙන්නේ සීමිත ස්වර ගණනක් පමණයි. එකම ශබ්දයේ කෙටි හා දීර්ඝ ස්වරූප අප වෙනස් ස්වර සේ හඳුනාගත්තත් ඉංග්‍රීසි භාෂාවේදී මේ ශබ්ද එකම ස්වරයේ ස්වරූප දෙකක් ලෙස මිස වෙනස් ස්වර සේ සැලකෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, අපි බිට් කියා උච්ඡාරණය කළත් බීට් කියා උච්ඡාරණය කළත් මුල් බස ඉංග්‍රීසි වූ අයෙක්ට ඇහෙන්නේ BEET කියලයි. අප BIT කියන ඉංග්‍රීසි වචනය බිට් කියා උච්ඡාරණය කළත් එහි I අකුරේ තිබෙන්නේ සිංහල ඉයන්නේ ශබ්දය නෙමෙයි. සිංහල භාෂාවේ නැති වෙනම ස්වරයක්. ඒ ස්වරය වෙනුවට ඉයන්නේ ශබ්දය ආදේශ කළ විට ඉංග්‍රීසි කණකට ඇහෙන්නේ ඉක්මණින් BEET කියා කියන බවයි.

ස්වරාක්ෂර වගේම ව්‍යංජනාක්ෂාර ගත්තත් ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ තිබෙන අකුරු ප්‍රමාණයට වඩා ශබ්ද ප්‍රමාණය වැඩියි. "ද" හා "ත" ශබ්ද ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ තිබුණත් ඒ ශබ්ද නිරූපණය කළ හැකි අනන්‍ය අකුරු ඉංග්‍රීසි හෝඩියේ නැහැ. ඔය අකුරු දෙකම බොහෝ විට නිරූපණය වෙන්නේ "th" ලෙසයි. The, This, That, There, Their, Then, Them, Though, Weather, Whether, Mother, Other ආදී "ද" ශබ්දය තිබෙන හැම තැනකම වගේ ඒ ශබ්දය නිරූපණය වෙන්නේ "th" ලෙසයි. වෙනත් යුරෝපීය භාෂා වල කෙසේ වුවත්, ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ "ද" ශබ්දය d අකුරෙන් නිරූපණය වෙන්නේ නැහැ.

කොහොම වුණත්, සිංහල මුල් බස වූ අය ඉංග්‍රීසි ඉගෙන ගනිද්දී සිංහල භාෂාවේ බහුලව යෙදෙන ද ශබ්දය ඉංග්‍රීසි d අකුර සමඟ සම්බන්ධ කරනවා. එයට හේතු වන්නට ඇති ඓතිහාසික කරුණු කතා කරන්න මම මෙහි ඉඩගන්නේ නැති වුනත් මෙය ඉංග්‍රීසීන් ලංකාවට එන්න කලින් පටන්ගත් පුරුද්දක් කියා කියන්න පුළුවන්. කොහොම වුනත්, දහම් වගේ සිංහල නමක් අපි ඉංග්‍රීසියෙන් ලියන්නේ Daham කියා මිස Thaham කියා නෙමෙයි. දර්ශන කියන නම අප ලියන්නේ Darshana කියලයි.

ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ ද ශබ්දය මෙන්ම ත ශබ්දයත් නිරූපණය වන්නේ th කියන අකුරු වලින්මයි. Thick, Theory, Theme, Thin, Think, Thirty, Thursday, Month, North, Anything, Athlete වගේ වචන උදාහරණයි. සිංහල නම් ගම් ඉංග්‍රීසි අකුරින් ලියන විටත් th අකුරු දෙක යොදාගන්නවා. තාරක කියන නම ඉංග්‍රීසියෙන් ලියන්නේ Tharaka ලෙසයි.

ඉංග්‍රීසි බස මුල් බස වූ අයෙක් th අකුරු දෙකෙන් ද හෝ ත ශබ්ද දෙකම හඳුනා ගන්නා නමුත් සිංහල මුල් බස වූ ගොඩක් අය th අකුරු දෙක ත ශබ්දය හා අනන්‍ය සේ සලකනවා. සිංහලයෙක් Thaham යන්න තහම් සේ මිස දහම් සේ කියවන්නේ නැහැ.

දෙමළ අය ඔවුන්ගේ නම් ඉංග්‍රීසියෙන් ලියද්දී අනුගමනය කරන්නේ සිංහල රීතියම නෙමෙයි. ඔවුන් ද ශබ්දය මෙන්ම ත ශබ්දයත් ඉංග්‍රීසි අකුරෙන් ලිවීමේදී භාවිතා කරන්නේ th යන අකුරු දෙකයි. දර්මන් (தர்மன்) යන දෙමළ නම ඉංග්‍රීසියෙන් ලියන්නේ Tharman ලෙසයි.  දෙමළ හෝඩියේ වුවත්, ත හා ද ශබ්ද නිරූපණය කරන්න වෙනස් අකුරු දෙකක් නැහැ. මේ ශබ්ද දෙකම නිරූපණය කෙරෙන්නේ එකම අකුරකින් (த).

(Image: https://pronuncian.com/introduction-to-vowels/)

ඌවද ඌවද?

මාස කිහිපයකට කලින් අපි ලංකාවට ආපු වෙලාවේ එක දිගට සතියක් පමණ මාර්ග චාරිකාවක යෙදුණා. ගමන අවසන් වෙද්දී අපි ලංකාවේ පළාත් නවයෙන් හයක්ම ආවරණය කරලා තිබුණා. මේ ගමන යන්න පෙර පොත් සාප්පුවකට ගිය වෙලාවේ මම මගේ බාල දරුවාට ලොකු ලංකා සිතියමක් අරන් දුන්නා. ගමන අතර අපි නගරයෙන් නගරයට මාරු වෙද්දී ඔහු මේ සිතියමෙන් අපේ ගමන් මාර්ගය අධ්‍යයනය කරමින් හිටියා.

අන්තිමට අපි ගෙදර ආවට පස්සෙත් ලංකාව හා අදාළ භූගෝලීය කරුණු දැනගන්න දරුවාගේ තිබුණු උනන්දුව අඩු වෙලා තිබුණේ නැහැ. මගේ සහෝදරයාගේ දරුවෙක්ගේ සිතියම් පොතක පිටු පෙරළමින් ඔහු වැඩිදුර තොරතුරු හොයන්න පටන් ගත්තා. එහෙම කරන ගමන් දරුවා හදිසියේම මගෙන් ප්‍රශ්නයක් ඇහැව්වා.

"හරි වචනය ඌවද නැත්නම් ඌවද?"

ප්‍රශ්නය ටිකක් අවුල් වගේ නේද? මේ ප්‍රශ්නයේ "ඌව" කියා ලියා තිබෙන තැන් දෙකේදීම අදාළ වචනයෙන් දරුවා අදහස් කළේ ඒ නමින් හැඳින්වෙන ලංකාවේ පළාත මිසක් "ඌව කාලෙකින් හම්බ වුනේ!" වගේ තැනකදී අදහස් කෙරෙන වෙනත් තේරුමක් නෙමෙයි.

දරුවා අහපු ප්‍රශ්නය කුමක්ද කියා සිංහල අකුරෙන් ලියන්න බැහැ. එය ඉංග්‍රීසි අකුරු කලවමක් එක්ක ලිවුවොත් දරුවාගේ ප්‍රශ්නය වුනේ කුමක්ද කියන එක පැහැදිලි වෙයි.

"හරි වචනය Uvaද නැත්නම් Uwaද?"

මාර්ග චාරිකාවේ යෙදෙද්දී දරුවා අතේ තිබුණු සිතියම අනුව පළාතේ නම Uva. නමුත්, මගේ සහෝදරයාගේ දරුවාගේ සිතියම් පොත අනුව එය Uwa.

ලංකාවේ ඉපදිලා හැදී වැඩුණු, පළමු භාෂාව සිංහල වූ අයෙකුට ඔතන ප්‍රශ්නයක් නැහැ. ඕක Uva වුනත් Uwa වුනත් ඒ දෙකේ වෙනස ලංකාවේ ගොඩක් අය සංවේදී කරුණක් නෙමෙයි. "විජය" වගේ නම් ඉංග්‍රීසියෙන් ලියද්දී "V" වගේම "W"ත් හරි හරියට යෙදෙනවා. පළමු භාෂාව සිංහල වූ බොහෝ දෙනෙක්ට තේරෙන විදිහට ඉංග්‍රීසි හෝඩියේ ඔය අකුරු දෙකෙන්ම අදහස් වෙන්නේ "ව" ශබ්දයයි.

නමුත්, ඇත්තටම ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ "V" හා "W" අකුරු දෙකෙන් අදහස් වෙන්නේ බොහෝ වෙනස් ශබ්ද දෙකක්. සිංහල "ව" ශබ්දය ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ "V" හෝ "W" ශබ්ද දෙකෙන් එකකටවත් හරියටම සමාන නැහැ.  "V" හෝ "W" ශබ්ද දෙකෙන් එකකටවත් හරියටම හරියන සිංහල ශබ්දයක් හෝ සිංහල "ව" ශබ්දයට හරියටම හරියන ඉංග්‍රීසි ශබ්දයක් නැති නිසාත්, "V" හා "W" ශබ්ද සිංහල "ව" ශබ්දයට යම් තරමකින් සමාන නිසාත් අපි ඔය ශබ්ද දෙකම සිංහල "ව" ශබ්දයට සමාන සේ සලකනවා. සිංහල නම් ඉංග්‍රීසියෙන් ලියද්දී ඔය ඉංග්‍රීසි අකුරු දෙකෙන් කොයි එක යොදාගත්තත් අපට ප්‍රශ්නයක් නැහැ.

අපට මෙය ප්‍රශ්නයක් නොවූවත්, මගේ දරුවා වගේ පළමු බස ඉංග්‍රීසි වූ අයෙකුට මෙහි ලොකු ප්‍රශ්නයක් තියෙනවා. දරුවාට තේරෙන විදිහට, Uva හා Uwa කියන්නේ වෙනස්ම වචන දෙකක්. හරියට පහළින් තියෙන වචන වගේ.

wet, vet

west, vest

wine, vine

worse, verse

went, vent

whale, veil

wane, vein

wiser, visor

while, vile

wheel, veal

why, vie

wiper, viper

wary, vary

weir, veer

weird, veered

we, V

දැන් ඔය උඩින් තිබෙන එකිනෙකට වෙනස් තේරුම් තිබෙන හා එකිනෙකට වෙනස්ව ශබ්ද වෙන ඉංග්‍රීසි වචන ඉංග්‍රීසි උච්ඡාරණය පිළිබඳ විශේෂ පුහුණුවක් නැති, මුල් බස සිංහල වූ බොහෝ දෙනෙක් උච්ඡාරණය කරන්නේ එක විදිහටයි. ලාංකිකයින් දෙන්නෙක් ඉංග්‍රීසියෙන් කතා කරද්දී ඕකේ අවුලකුත් නැහැ. මේ කියන්නේ මොකක්ද කියන එක අපට තේරෙනවා. නමුත්, මුල් බස ඉංග්‍රීසි වූ අයෙකුට මේ වචන පටලවා උච්චාරණය කෙරෙන විට සෑහෙන්න අවුල්.

මේ ප්‍රශ්නය එක් භාෂාවක් ඇසුරෙන් දෙවන භාෂාවක් ඉගෙන ගැනීමේදී ඇති වන ප්‍රශ්න ගණනාවක් අතරින් එකක් පමණයි. භාෂා වල අකුරු පරිණාමය වෙලා තියන්නේ අදාළ භාෂා වල මුල් වචන වල ශබ්ද නිරූපණය කිරීම පිණිසයි. නමුත්, වචන වල යොදා ගැනෙන ශබ්ද භාෂාවෙන් භාෂාවට වෙනස්. උදාහරණයක් විදිහට ඉංග්‍රීසි R ශබ්දය සිංහල ර ශබ්දයට හරියටම සමාන නැහැ. ඉංග්‍රීසි R ශබ්දය සිංහල ර ශබ්දයට වඩා මෘදු ශබ්දයක්. ස්පාඤ්ඤ R ශබ්දය ඉංග්‍රීසි R ශබ්දයට වඩා සිංහල ර ශබ්දයට සමීපයි.

අප අපේ මුල් බස ඉගෙන ගන්නේ වැඩි ආයාසයක් දරමින් නෙවෙයි. එය උපතින් පසුව අප ලෝකය හඳුනාගැනීමට සමගාමීව සිදුවන දෙයක්. මෙය මම සහ ලෝකය නිර්මාණය කර ගැනීමේ කොටසක් කියා කියන්නත් පුළුවන්. නමුත්, දෙවන බසක් ඉගෙන ගැනීම සිදුවන්නේ වෙනස් පසුබිමකයි. එය අප ඒ වන විට හදාගෙන තිබෙන ලෝකය ඇතුළේ සිට කරන වැඩක්. බොහෝ විට  අප දෙවන බසක් ඉගෙන ගන්නේ ඒ වන විට ඉගෙනගෙන තිබෙන මුල් බසට සාපේක්ෂවයි. ඒ නිසා සිංහලයෙක් ඉංග්‍රීසි ඉගෙන ගන්න මුල් කාලයේදී "මම ගෙදර යනවා" කියන එකේ පරිවර්තනය "අයි හෝම් ගෝ" කියා හිතෙන එකේ ලොකු අමුත්තක් නැහැ.

සිංහල භාෂාව මුල් බස වූ ගොඩක් අය ඉංග්‍රීසි ලියන්න ඉගෙන ගන්නෙත් ඔය විදිහටම තමයි. සිංහල නම් ගම් "හරියටම" ඉංග්‍රීසියෙන් ලියන්න පහසුවෙන් පුරුදු වුන අයෙක්ට ඉංග්‍රීසි වචන හරියටම ලියන එක ඒ තරම් පහසුවෙන් කරන්න බැහැ. ටේබල් යන්න ලිවිය යුත්තේ TEBAL ලෙස නොව TABLE ලෙස කියා දැන ගන්න බොහෝ විට අකුරු කටපාඩම් කරන්නම වෙනවා. නමුත්, ඉංග්‍රීසි භාෂාව මුල් බස වූ අයෙක්ට මේ ප්‍රශ්නය නැහැ. හැමවිටම නොවූවත් ඔවුන්ට බොහෝ විට කණට ඇහෙන ශබ්දය අනුව ඉංග්‍රීසි වචනයක් හරියට ලියන්න පුළුවන්. නමුත්, ඉංග්‍රීසි බස මුල් බස වූ අයෙක්ට සිංහල නමක් හෝ ගමක් සිංහලයින් ලියන විදිහට හරියටම ලියන එක පහසු වැඩක් නෙමෙයි. ඒ වගේම ඉංග්‍රීසි අකුරෙන් ලියා තිබෙන සිංහල නමක් හෝ ගමක නමක් කියවන එකත් එවැන්නෙකුට පහසු නැහැ.

මුල් බස ඉංග්‍රීසි වූ අයෙක් GAMAGE කියන එක ගැමේජ් කියා නොකියවා ගමගේ කියා කියවන්නනම් මේ නිවැරදි උච්ඡාරණය කලින් දැනගෙන ඉන්නම ඕනෑ. RASIKA කියන නම බොහෝ විට රැසිකා හෝ රැසයිකා කියා උච්ඡාරණය කරන්න ඉඩ තිබෙනවා. නමුත්, මෙතැන තියෙන්නේ අපි ඉංග්‍රීසියෙන් සිංහල නම් ගම් ලියන විදිහේ ප්‍රශ්නයක් මිසක් ඔවුන්ට කියවන්න බැරි වීමේ ප්‍රශ්නයක්ම නෙමෙයි. GAMAGE කියා නොලියා GUMMERGAY ලෙසත් RASIKA කියා නොලියා RUSICKER ලෙසත් ලිවුවොත් මුල්බස ඉංග්‍රීසි වූ අයෙක් මේ නම් වඩා නිවැරදිව උච්ඡාරණය කරන්න ඉඩ තියෙනවා.

මේ ලිපිය ලියන්න වස්තු බීජය වුණේ මේ දවස් වල නිතර කියැවෙන, තර්ජනී සිවලිංගම් ලෙස සිංහලෙන් ලියැවෙන නමයි. කොහොම වුනත් ලිපිය තවත් දික් නොකර සෙස්ස පස්සට ඉතිරි කරමු.

ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ, සෘජු විදේශ ආයෝජන හා විදේශ ණය

දිගින් දිගටම විදේශ ණය ගනිමින් අයවැය පරතරය පියැවීම හා එයින් රටේ ආනයන අපනයන පරතරයට සිදුවන බලපෑම ගැන පෙර ලිපියෙන් පෙන්වා දුන්නා. එහි පෙන්වා දුන් පරිදි, රටට හා රටෙන් පිටතට විදේශ විණිමය සම්ප්‍රේෂණය වන එකම යාන්ත්‍රනය ආනයන හා අපනයන පමණක්නම්, විදේශ විණිමය වෙළඳපොළට මහ බැංකුවේ මැදිහත්වීමකුත් නැත්නම්, දිගුකාලීනව රටේ ආනයන හා අපනයන අතර පරතරයක් තියෙන්න විදිහක් නැහැ. නමුත්, කිසියම් වෙනත් ක්‍රමයකින් රටට වාර්ෂිකව විදේශ විණිමය ගලා එනවනම් එසේ පැමිණෙන විදේශ විණිමය ප්‍රමාණයට සමාන ආනයන අපනයන පරතරයක් ඇතිවෙන එකත් වලක්වන්න බැහැ.

මේ විදිහට වෙනත් ආකාර වලින් රටට පැමිණෙන විදේශ විණිමය කොටස් තුනක් යටතේ වර්ග කරන්න පුළුවන්.
1. ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ
2. සෘජු විදේශ ආයෝජන
3. විදේශ ණය

ඔය ක්‍රම තුනෙන් කොයි විදිහට විදේශ විණිමය රටට ආවත්, මහ බැංකුවේ මැදිහත්වීමක් සිදු නොවුනොත්, අවසාන ප්‍රතිඵලය වෙන්නේ රුපියල වඩා ශක්තිමත් වීම (ඩොලරයේ මිල අඩුවීම/ අවශ්‍ය තරම් වැඩි නොවීම) හා ඒ හේතු කරගෙන ආනයන වලට වඩා අපනයන වැඩි වී වෙළඳ හිඟයක් ඇතිවීම හා අවසාන වශයෙන් විදේශ විණිමය වෙළඳපොළ සමතුලිතවීමයි. කවර ආකාරයෙන් ඩොලර් රට ඇතුළට ආවත් ඒ ඩොලර් අපනයන වෙනුවෙන් නැවත ආපසු රටින් එළියට යනවා. ඒ හැම විටකම දේශීය කර්මාන්ත යම් ප්‍රමාණයක් බිඳ වැටෙනවා. ඒ නිසා, (මහ බැංකුවේ මැදිහත්වීමක් නැතිව) දේශීය නිෂ්පාදන වලට තැනක් දීමත් රුපියල ශක්තිමත්ව තබා ගැනීමත් කියන ඉලක්ක දෙකම එකවර හඹා යන්න බැහැ. දොන්නම් දොන් සිමන්නම් සිමන්.

ඉහත කී ක්‍රම තුනෙන් කොයි විදිහට විදේශ විණිමය ආවත් දේශීය අපනයන අඩුවෙලා ආනයන ඉහළ යනවා. නමුත්, ඒ හේතුව නිසාම ඔය තුනේ බලපෑම් සමානයි කියන්න බැහැ. ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ඉතිරි ආකාර දෙක තරම් හානිකර නැහැ. එයට හේතුව ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ආවා කියා පසුකාලීනව විදේශ විණිමය ආපසු යාමක් සිදු නොවන නිසා. ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ හේතුවෙනුත් වෙළඳ හිඟයක් ඇති වුනත් එය හානිකරයි කියා කියන්න බැහැ. නමුත්, සෘජු විදේශ ආයෝජන හා විදේශ ණය ලබා ගන්නවා කියන්නේ අනාගතයේ විදේශ විණිමය රටින් පිටවන යාන්ත්‍රණයන් කැඳවා ගැනීමක්.

මෑතකාලීනව ලංකාවේ ආණ්ඩු වල ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති වල සෘජු විදේශ ආයෝජන කැඳවා ගැනීමේ අපේක්ෂාව කැපී පෙනෙනවා. ඒ කටයුත්තේදී ලංකාවේ ආණ්ඩු දිගින් දිගටම අසාර්ථක වීම වෙනම කරුණක්. නමුත්, සෘජු විදේශ ආයෝජන කියන්නේ ඔය හිතන තරම් වාසිදායක දෙයක් නෙමෙයි. කවුරු හෝ සෘජු විදේශ ආයෝජන ලෙස ප්‍රාග්ධනය ලංකාවට ගේනවනම් එසේ ගේන්නේ සැලකිය යුතු ප්‍රතිලාභයක් සමඟ මේ ප්‍රාග්ධනය නැවත ආපසු රටෙන් පිටතට රැගෙන යාමේ අරමුණිනුයි. ඒ නිසා, බොහෝ විට සිදුවෙන්නේ සෘජු විදේශ ආයෝජන ලෙස පැමිණෙන විදේශ විණිමයට වඩා වැඩි විදේශ විණිමයක් පසුකාලීනව රටින් පිටතට යාමයි. එය නොවන අවස්ථාත් තියෙනවා. නමුත්, එය තීරණය වන්නේ සංස්කෘතික සාධක මතයි.

උදාහරණයක් සේ ගත්තොත් දහනවවන සියවසේදී එංගලන්තයේ සිට ලංකාවට දිගින් දිගටම ප්‍රාග්ධනය ගලා ආවා. මේවා  සෘජු විදේශ ආයෝජන සේ සැලකිය හැකියි. ලංකාවේ වැවිලි ආර්ථිකය දියුණු කෙරුණේ හා මහාමාර්ග සංවර්ධනය සිදුවුණේ මේ ප්‍රාග්ධනය යොදා ගනිමිනුයි. මේ විදිහටම ඇමරිකාව, කැනඩාව, ඕස්ට්‍රේලියාව, දකුණු අප්‍රිකාව වගේ වත්මන් සංවර්ධිත රටවලටත් ඉන්දියාව, පකිස්ථානය, බංගලි දේශය වගේ වත්මන් අඩු-ආදායම් රටවලටත් එංගලන්තයේ සිට ප්‍රාග්ධනය ගලා ආවා.

ඇමරිකාව, කැනඩාව, ඕස්ට්‍රේලියාව, දකුණු අප්‍රිකාව වගේ රටවලට ප්‍රාග්ධනය අරගෙන ආපු සුද්දෝ ඒ රටවලම පැලපදියම් වුණා. ඒ නිසා, ඔවුන් රැගෙන ආ ප්‍රාග්ධනයේ ප්‍රතිලාභ ඒ රටවල් වලින් පිටතට ගෙනියන්න ඔවුන්ට අවශ්‍ය වුණේ නැහැ. ඒ ප්‍රාග්ධනය වගේම ප්‍රාග්ධනයේ ප්‍රතිලාභත් ඒ රටවල් වලම නැවත ආයෝජනය කෙරුණා. නමුත්, ඉන්දියාව, පකිස්ථානය, බංගලි දේශය වැනි රටවල් වලට පැමිණි සුද්දෝ ඒ විදිහට පැලපදියම් වුණේ නැහැ. ඉන්දියාවට හා ලංකාවට නිදහස ලැබෙන්න ආසන්න කාලයේදී හා නිදහස ලැබීමෙන් පසුව මේ සුද්දෝ බොහෝ දෙනෙක් ආපසු ගියේ ඔවුන්ට රැගෙන යා හැකි තරම් ප්‍රාග්ධනයත් අරගෙනයි.

ලංකාවේ ආණ්ඩු විසින් මේ ඇතැම් පෞද්ගලික දේපොළ "ජනසතු කිරීම" හරහා එය යම් තරමකින් වැලැක්වුවත් එයින් බොහෝ විට වුණේ එසේ ජනසතු කළ දේවල් ඒවායේ මුල් අයිතිකරුවන්ට හෝ පසු අයිතිකරුවන්ට ප්‍රතිලාභ ලබා නොදෙන සුදු අලින් බවට පත් වීම විතරයි. එයට අමතරව ලංකාවට සෘජු විදෙස් විණිමය රැගෙන එන්න ඉඩ තිබුණු අයට නරක පණිවුඩයකුත් ඒ හරහා සම්ප්‍රේෂණය වුණා.

අඩු වශයෙන් දහනවවන සියවසේ මුල් කාලයේදී සුද්දෝ ඔවුන්ගේ එංගලන්තයේ දේපොළ විකුණා ඒ මුදල් ලංකාව ඇතුළු වෙනත් රටවල ආයෝජනය කළේ ඒ රටවල් දාලා ආපහු යන්න හිතාගෙනම නෙමෙයි. ඒ වුනත්, දහනවවන සියවසේ අන්තිම කාලය වෙද්දී තමන්ට දිගුකාලීනව පැලපදියම් වීමට සුදුසු හා නුසුදුසු රටවල් ගැන ඔවුන්ට අවබෝධ වුණා. ඉන් පසුව, තමන්ට දිගුකාලීනව පැලපදියම් වී සිටීමේ ශක්‍යතාවයක් නොතිබුණු රටවලදී ඔවුන් කළේ තමන්ගේ ආයෝජන වල ප්‍රතිලාභ ඒ රටවලම නැවත ආයෝජනය කරනවා වෙනුවට හැකි තරම් රටින් පිටතට ගෙනියන එකයි.

දැන් වෙන්නෙත් ඔය ටිකම තමයි. ලංකාවේ සෘජු විදෙස් ආයෝජන කරන කවුරු වුනත් දැන් එසේ කරන්නේ තමන්ගේ ප්‍රාග්ධනය හා ඒ මත ලැබෙන ප්‍රතිලාභ නැවත ආපසු ගෙනයාමේ බලාපොරොත්තුවෙනුයි. මේ විදිහට වාර්ෂිකව රටෙන් පිටතට යන මුදල දැනටත් විශාල මුදලක්. තව තවත් විදේශ ආයෝජන එනවා කියන්නේ අනාගතයේදී විදේශ විණිමය ලංකාවෙන් පිටතට යන මාර්ග තවතවත් විවෘත වෙනවා කියන එකයි. ඒ නිසා, සෘජු විදෙස් ආයෝජන දිරිමත් කරනවා කියන්නේ බොහොම සැලකිල්ලෙන් කළ යුතු දෙයක්.

රටට වාසියක් ලැබෙන්නනම් දිරිමත් කළ යුත්තේ මොන විදිහේ සෘජු විදෙස් ආයෝජනද කියන එක අපි වෙනම ලිපියකින් කතා කරමු. දැනට කියන්න තියෙන්නේ මොන විදිහකින් හෝ සෘජු විදෙස් ආයෝජන ලබා ගැනීම වාසිදායක දෙයක් නොවන බව පමණයි.

කෙටිකාලීනව කරන්න අපහසු වුවත් විදේශ ආයෝජන සමඟ මෙහි එන විදේශිකයින් ලංකාවේ සංස්කෘතියට අවශෝෂණය කරගෙන, ඔවුන්ව ලාංකිකයින් කරගෙන මෙහි රඳවා ගත හැකිනම් පෙර කී හානිය සිදුවන්නේ නැහැ. දහනවවන සියවසේදී සෘජු විදෙස් ආයෝජන රැගෙන මෙහි පැමිණි චෙට්ටි, පාර්සි වගේ ඉන්දියානු ධනවතුන් විශාල පිරිසක් ලංකාවේ පැලපදියම් වුණා. ඊටත් පසුව, චීන විප්ලවය වෙලාවේ පැනල ආපු චීන්නු දැන් සිංහලයන් වී සිටිනවා. මේ අය පැමිණියේ එක්කෝ ප්‍රාග්ධනය, එසේ නැත්නම් වෘත්තීය කුසලතාවන්, බොහෝ විට ඔය දෙකම අරගෙනයි. නමුත්, දැන් මෙය මේ ආකාරයෙන් සිදුවෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, සෘජු විදෙස් ආයෝජන වලින් වාසියක් සැලසෙන්නේ ඒ හේතුවෙන් තාක්ෂනය කාන්දුවීම හා රැකියා ජනනය වීම සිදුවන තරමට පමණයි. ප්‍රාග්ධනය පැත්තෙන් බැලුවොත් බොහෝ විට සිදුවෙන්නේ හානියක්.

විදේශ ණය වුවත් හැම විටම හානිකරයි කියා කියන්න බැහැ. ණය යොදාගැනෙන්නේ අනාගතයේදී විදේශ විණිමය ජනනය වෙන ව්‍යාපෘතියක් වෙනුවෙන්නම් ණය හා පොලිය ආපසු ගෙවීම ප්‍රශ්නයක් නොවෙන්න පුළුවන්. නමුත්, ප්‍රායෝගිකව එය සිදු නොවන තරම්. ලංකාවට මෙතෙක් ලබාගත් විදේශ ණය නිසා සිදු වී තිබෙන්නේ පිටතට ගලා යන විදේශ විණිමය ප්‍රවාහ වැඩි වැඩියෙන් බිහිවීම පමණයි.

සෘජු විදේශ ආයෝජන හෝ විදේශ ණය ලෙස විදේශ විණිමය රට ඇතුළට පැමිණෙද්දී සිදුවන රුපියල අධිප්‍රමාණය වීම, ආනයන පරිමාව වැඩි වීම, අපනයන පරිමාව පහළ යාම ආදී දුර්විපාක විදේශ විණිමය ප්‍රතිපත්තිය හරහා පාලනය කරගන්න බැරිකමක් නැහැ. කරන්න තියෙන්නේ මේ විදිහට පැමිණෙන විදේශ විණිමය මහ බැංකුව විසින් මිල දී ගන්න එකයි. එසේ කිරීමේදී රටේ මුදල් සැපයුම ඉහළ නොයන පරිදි රජයේ හෝ මහ බැංකුවේ බැඳුම්කර විකිණීමෙන් එළියට දමන රුපියල් ටික ආපසු එකතු කරගත්තොත් උද්ධමනය ප්‍රශ්නයක් වෙන එකත් සීමා කරගන්න පුළුවන්.

ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ හැර වෙනත් ක්‍රමවලින් රටට එන අමතර විදේශ විණිමය මහ බැංකුව විසින් එකතු කරගෙන සංචිත වැඩි කරගන්නවානම් ආනයන වෙනුවෙන් වැය කරන්න අමතර ඩොලර් වෙළඳපොළේ ඉතුරු වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, ආනයන වෙනුවෙන් වැය කරන්න වෙන්නේ අපනයන ආදායම හා ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ පමණයි. හැබැයි මෙය කරන අතරම ඩොලරයේ අගය පහළින් තියා ගන්න බැහැ. අපනයන අඩු කරන යාන්ත්‍රනය වන්නේම ඩොලරයේ අගය ඉහළ යන්නට ඉඩ සැලසීම නිසා එය කරන්නම වෙනවා.

මේ විදිහට සෘජු විදෙස් ආයෝජන හෝ විදේශ ණය ලෙස ලැබෙන විදේශ විණිමය මහ බැංකුව විසින් අඛන්ඩව විදෙස් සංචිත වලට එකතු කරගත්තානම් රටේ අපනයන තරඟකාරීත්වය මේ තරමටම දුර්වල වෙන්නේ නැහැ. ඒ වගේම, ණය ආපසු ගෙවන්න ඩොලර් නැතුව පස්ස කැඩිච්ච කඩියෝ වගේ දඟලන්න වෙන්නෙත් නැහැ.

කොහොම වුනත් ඔය වැඩේ කාලයක් තිස්සෙම ඔයාකාරයට වුණේ නැහැනේ. ඒ නිසා, දැන් තත්ත්වය ගොඩක් සංකීර්ණයි. පහුගිය කාලය තිස්සේ ගත්ත විදේශ ණය වල වාරික හා පොලිය ලෙස වගේම සිදු කෙරුණු විදේශ ආයෝජන වල ප්‍රතිලාභ වෙනුවෙනුත් වාර්ෂිකව විශාල විදේශ විණිමය ප්‍රමාණයක් රටින් පිටතට යාමට නියමිතව තිබුණත් ඒ වෙනුවෙන් වැය කළ හැකි තරමේ සංචිත මහ බැංකුව සතුව නැහැ. වාර්ෂිකව මේ විදිහට අවශ්‍ය වෙන මුදල ඩොලර් බිලියන හත අටක්. ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ලෙස වාර්ෂිකව ලැබෙන මුදලට ආසන්නව සමාන මුදලක්.

දැන් වැඩේ ගොඩදාන්නනම් අවුරුද්දකට ඩොලර් බිලියන හත අටක් මහ බැංකුවට වෙළඳපොළෙන් මිල දී ගන්න සිදු වෙනවා. ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ලෙස ලැබෙන ඩොලර් ටික මිලදී ගෙන ණය වාරික හා පොලිය වෙනුවෙන් යෙදෙවුවොත් අවුරුදු කිහිපයකට පස්සේ නැවතත් ආනයන අපනයන පරතරය නැති වෙලා යයි. එහෙම කරන්න පටන් ගැනීමේදී ඩොලර් එකේ අගය කොහේ නවතීද කියා කියන්න බැහැ. නමුත් රුපියල අවශ්‍ය පමණට අවප්‍රමාණය වීමෙන් පසුව එය නිසි තැන ස්ථාවර වෙයි. එයින් පස්සේ ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නයක් නැහැ.

මහ බැංකුව හා රජය දැනටත් කරමින් ඉන්නේ වෙළඳපොළෙන් ඩොලර් එකතු නොකර රටෙන් පිටතට ආපසු යන්න නියමිත විදේශ විණිමය ප්‍රමාණයට ගැලපෙන්න අලුත් විදේශ ණය ගන්න එකයි. එසේ කරන්නේ ඩොලරයේ අගය වේගයෙන් ඉහළයාම වලක්වා ගන්නයි. මෙයින් ප්‍රශ්නය විසඳෙන්නේ නැහැ. එය තව තවත් උග්‍ර වෙමින් අනාගතයට තල්ලු වීම පමණයි වෙන්නේ.

එකවර කරන්න අපහසු වුවත්, සෑම වසරකම ඩොලරය සැලකිය යුතු තරමින් අවප්‍රමාණය වෙන්න හරිමින් වෙළඳපොළෙන් හැකි තරම් ඩොලර් එකතු කරගන්න එකයි කළ යුත්තේ. එසේ නොකළොත් කවදාවත් ගොඩයාමක් නැහැ. තුවාල සනීප වෙන්නනම් බෙහෙත් දාන්න කලින් හොඳට සුද්ද කරන්න වෙනවා. සුද්ද කරන කොට රිදෙන එක වලක්වන්න අමාරුයි.

(Image: https://www.readme.lk/sri-lanka-innovation/ originally Sunday Times)