බදු ඉඩමට ඔප්පුවක්...

රාජපක්ෂ කඳවුරේ ඇතැම් අය විසින් රාජපක්ෂලාගේ අනුදැනුමක් නැතිව හෝ අනුදැනුමෙන් ඇති කළ සහශ්‍ර අභියෝගිතා ගිවිසුම් බිය මේ වෙද්දී තුනී වෙලා තිබෙනවා. කාන්තා සනීපාරක්ෂක තුවා වටය මෙන්ම සහශ්‍ර අභියෝගිතා ගිවිසුම් වටයද අවසන් වුනේ දේශපාලනිකව ගෝඨාභය රාජපක්ෂ කඳවුරට හානියක් කරමින් හා සජිත් ප්‍රේමදාස කඳවුරට වාසියක් කරමිනුයි. අවසන් ප්‍රතිඵලයට තීරණාත්මක බලපෑමක් සිදු වුවත් නැතත්, මේ දෙකෙන්ම වුනේ ගෝඨාභය රාජපක්ෂ කඳවුර විසින් ඉල්ලං කාපු එකයි.

කාන්තා සනීපාරක්ෂක තුවා වටයේදී කෙළින්ම ලකුණු රැස් කළේ සජිත් ප්‍රේමදාසයි. එහෙත්, සහශ්‍ර අභියෝගිතා ගිවිසුම් වටයේදී වැඩියෙන්ම ලකුණු රැස් කර ගත්තේ චම්පික රණවකයි. රාජපක්ෂ කඳවුර විසින් එම්සීසී බිල්ලා ගැන ඇඩ් දමන විට රටේ බොහෝ දෙනෙක් දැන නොසිටි ලංකාවේ දිගුකාලීන ජාතික භෞතික සැලැස්ම ගැන දැන් බොහෝ දෙනෙක් දන්නවා. මම හිතන්නේ මේ ගැන වැඩියෙන්ම සතුටු වෙනවා ඇත්තේ ඔය සැලසුම යාවත්කාලීන කරන්න දායකත්වය හා නායකත්වය ලබා දී ඉන් පසුව සැලසුම ජනගත කරන්න උත්සාහ කරමින් සිටි චම්පික රණවකයි.

සහශ්‍ර අභියෝගිතා ගිවිසුම් විරෝධය හමුවේ ජවිපෙ කටයුතු කළේ බොහොම සීරුමාරුවෙනුයි. ඔවුන් සහශ්‍ර අභියෝගිතා ගිවිසුම් විරෝධය ඇවිලවූයේ නැහැ. මේ වෙලාවේ එසේ කර ඔවුන්ට දේශපාලන වාසියක් ගැනීමේ හැකියාවක් තිබුණෙත් නැහැ. ඔවුන් ගිවිසුම ගැන පක්ෂයේ ප්‍රතිපත්තිය නිශ්චිතව හා පැහැදිලිව ප්‍රකාශ කළා. අනෙක් කරුණු කෙසේ වෙතත්, දැනට හරියකට අයිතියක් නැති බාගෙට රජයේ ඉඩම් ඒ ඉඩම් වල බාග හිමිකරුවන්ටම ලබා දීම ගැන ජවිපෙට පවා ප්‍රශ්න තිබෙන බව පේනවා.

අනුර කුමාරගේ කතාවකදී ඔහු ලංකාවේ මිනිස්සුන්ට තමන්ගේ ඉඩම් එක්ක තිබෙන සුවිශේෂී බැඳීම ගැන සඳහන් කරනවා. බටහිර රටවල් වල මිනිස්සුන්ට එහෙම බැඳීමක් නැති බවත් කියනවා. ඇත්තටම ඔය කියන බැඳීම බටහිර රටවල මිනිසුන්ටත් තිබෙනවා. නමුත්, ඒ මිනිස්සු ජීවත් වෙන්නේ ප්‍රධාන නගර වල නෙමෙයි. ගම් වලට වෙන්නයි.

සහස්‍ර අභියෝගිතා ගිවිසුමට විරුද්ධ බොහෝ දෙනෙක්ට වගේම ගිවිසුම එක එල්ලේ මුළුමනින්ම ප්‍රතික්ෂේප නොකරන ජවිපෙටත් තිබෙන ප්‍රශ්නය බාග අයිතිය තිබෙන ඉඩම් වල මුළු අයිතියම ලැබුණට පස්සේ ඒ විදිහට ඉඩම් හිමිකම් ලබන අය ඉඩම් විකුණා දමයි කියන සැකයයි. මේ විදිහට ඉඩම් අයිතිය ලබා දීම එම්සීසී ගිවිසුමට සෘජුව අදාළ කරුණක් නොවූවත් එය කතා කළ යුතු වැදගත් කරුණක්.

මේ ඉඩම් වල ඉන්න අයට අදාළ ඉඩම් එක්ක සියවස් ගාණක් ඈතට යන බැඳීමක් නැහැ. රජයෙන් ඉඩම් ලබා අදාළ පෙදෙස් වල ඉන්න බොහෝ දෙනෙක් ආර්ථික අරමුණු මත, තමන්ගේ මුල් ගම් බිම් අත ඇරලා රටේ වෙනත් පෙදෙසකින් සංක්‍රමණය වූ අයයි. සංක්‍රමණිකයන්ගේ රටක් වන  ඇමරිකාවේ බොහෝ ගම් වල මිනිස්සු ඊට වඩා පරම්පරා ගාණක් තමන්ගේ ගම් වල ජීවත් වී තිබෙනවා. හැබැයි ලංකාවේ මේ ඉඩම් වල දැන් ඉන්න බොහෝ දෙනෙක් ඒ මුල් පරම්පරාවේ සංක්‍රමණිකයන්ගේ දරුවන් හෝ දරුවන්ගේ දරුවන්. ඒ අය ඉපදිලා තිබෙන්නේම මේ ඉඩම් වලයි. ඒ නිසා, සියවස් ගාණක් ඈතට නොගියත් ඉඩම් එක්ක පරම්පරා කිහිපයක බැඳීමක් තිබෙනවා.

ලංකාවේ වුනත්, බටහිර රටක වුනත්, යමෙක් ඉපදී ටික කලක් යද්දී තමන්ගේ ගෙදර කියා තැනකට හුරු වී බැඳීමක් ඇති කර ගන්නවා. එකම ඉඩමක ලොකු මහත් වන තුරු ජීවත් වන දරුවෙක්ට තමන් ජීවත් වන්නේ තමන්ගේම ඉඩමකද, අනුන්ගේ ඉඩමකද කියන එක ප්‍රශ්නයක් වෙන්නේ එක්තරා වයසකට පැමිණියාට පසුවයි. විශේෂයෙන්ම ප්‍රස්තුතයට අදාළ ඉඩම් වල දැන් ජීවත් වන අයට දැනෙන විදිහට ඔවුන් ඉන්නේ තමන්ගේම පරම්පරා ඉඩම් වල. වත්තේ තියෙන්නේ අත්තා කපපු ලිඳ. අත්තම්මා  හිටවපු කොස් ගහ.

මේ තමන්ගේම නොවන තමන්ගේ ඉඩම තමන්ගේ ඉඩමක් නොවන බව අලුත් පරම්පරා වල අයට තේරෙන්න ගන්නේ ලොකු මහත් වෙලා දෙමවුපියන්ගේ උරුමය හොයන්න යන කොටයි. දෙමවුපියන්ට තමන් කැමති ආකාරයට දරුවන්ට ඉඩම් බෙදන්න බැහැ. බොහෝ විට පුළුවන්කම තිබෙන්නේ එක් දරුවෙකුට මුළු ඉඩමම පවරන්නයි. එයත් රජයෙන් අනුමත කළ යුතුයි.

අනෙක් පැත්තෙන් මේ බොහෝ ඉඩම් රජයේ නොවන රජයේ ඉඩම්. මේ ඉඩම් වල අයිතිය රජයට වුවත්, පරම්පරා කිහිපයක් තිස්සේ ඉඩමේ ඉන්න, ඉඩම සංවර්ධනය කළ මිනිස්සුන්ව පන්නලා වෙන කෙනෙකුට ඉඩම දෙන්න රජයට පුළුවන් කමක් නැහැ.  ඒ නිසා මේ ඉඩම් වල නියම අයිතියක් ඒවායේ ඉන්න මිනිස්සුන්ටත් නැහැ. රජයටත් නැහැ.

ප්‍රශ්නයට විසඳුම ඉඩම් අයිතිය ඉන්න මිනිස්සුන්ට දෙන එක මිසක් නැවත රජයට ගන්න එක නොවන බව පැහැදියිනේ. නමුත්, එයින් පසුව මේ මිනිස්සු ඒ අයට කැමති ආකාරයට ඉඩම් කෑලි කැඩීම හෝ විකිණීම වලක්වන්න අමාරුයි. ඉඩම් ඒ මිනිස්සුන්ගේනේ. ඔන්න ඔතනයි ගොඩක් අයට තියෙන ප්‍රශ්නය.

මේ වර්ගයේ බාග අයිතිය තිබෙන ඉඩමක ඉන්න ඕනෑම කෙනෙකුගේ සිහිනය තමන්ට ඉඩමේ නියම අයිතිය ලබා ගැනීමයි. හරි අයිතියක් නැති ඉඩමක නියම අයිතිය ලැබෙනවාට කවුද අකැමැති? වෙන එකක් තියා එම්සීසී ගිවිසුම ගැන තමන්ගේ මෝහය දුරු වෙලා සම්මා දිට්ඨිය පහළ වීමෙන් පස්සේ උපවාසය අත් හැර තියෙන උඩුදුම්බර කාශ්‍යප හාමුදුරුවෝ වගේ දේපොළ තණ්හා අතහැර සිටින අය පවා බදු ඉඩමක ස්ථිර අයිතිය ලැබීමේ වටිනාකම දන්නවා.

මේ මිනිස්සු ඉඩම් විකුණයි කියන ප්‍රශ්නය වැඩිපුරම තියෙන්නේ පැත්තක ඉන්න විවිධ වෘත්තිකයින්ටයි. තමන් තමන්ගේ රස්සා කරද්දී ඔය ඉඩම් වල ඉන්න ගොවි තාත්තලාගේ පුත්තු දිගින් දිගටම තමන්ට බත සැපයිය යුතුයි කියා මේ අය හිතනවා. ඔතැන තියෙන්නේ කම්මල්කාරයාගේ පුතා කම්මල් වැඩම කළ යුතුයි, රෙදි නැන්දාගේ දුව දිගටම රෙදි හේදිය යුතුයි කියන පැරණි කුලවාදී අදහසයි. අපි අපේ දරුවෝ ඉංජිනේරුවෝ දොස්තරලා කරන්නම්. ඕගොල්ලන්ගේ දරුවෝ රජයට අයිති කුඹුරු ටික පුරන් වෙන්න නොදී බලා ගන්න!

ඉඩම් වල අයිතිය ලැබුණට පස්සේ මේ සමහර අය ඉඩම් විකුණයි. ඉඩම් එක්ක ලොකු බැඳීමක් තියෙන අය ඉඩම් දිගටම තියා ගෙන ඉඳියි. ඕකේ තියෙන වැරැද්ද මොකක්ද? ගොවියෙක්ගේ පුත්තු මෘදුකාංග ඉංජිනේරුවන් වීම නිසා කුඹුරු වැඩ කරන්න කෙනෙක් නැති වීම ප්‍රශ්නයක් වෙන්න පුළුවන්නේ. ඒ නිසා, මේ පුත්තුන්ව මඩටම තල්ලු කරන්න ඕනෑද? අනෙක් අතට ගොවිතැනට කැමති ඉඩම් නැති කෙනෙකුට ගොවිතැනට අකැමැති කෙනෙකුගේ ඉඩමක් මිල දී ගෙන වගා කරන්න තිබෙන නිදහස නැති කළ යුතුද?

ඉඩම් වල අයිතිය දුන්නට පස්සේ කෙනෙක් ඇමරිකානුවෙකුට ඉඩම විකුණන්න ඉඩ තිබෙනවා. එය වළක්වන්න අමාරුයි. හැබැයි ඔය ඉඩමක් විකුණන්න ඇමරිකානුවෙක්ව හොයා ගන්න එකනම් ඒ තරම්ම පහසු නැහැ. ඇමරිකාව ඉඩම් හිඟයක් තිබෙන රටක් නෙමෙයි. ඇමරිකාවේ ග්‍රාමීය පැති වල ඉඩම් ඉතාම ලාබයි. ඒ වගේම, මම දන්නා තරමින් විදේශිකයෙක් ලංකාවෙන් ඉඩම් ගන්නවානම් 100%ක බද්දකුත් ගෙවිය යුතුයි. ඔය සියලුම තත්ත්වයන් යටතේ වුවත් පහළ වීඩියෝවේ ඉන්න ඇමරිකානුවා වගේ කෙනෙක් ලංකාවෙන් ඉඩමක් ගන්න බැරිකමකුත් නැහැ.

දොළොස් ලක්ෂයක් නෙමෙයි විසිනව ලක්ෂයක්!

කලින් ලිපිය බොහෝ දෙනෙක් විසින් වත්පොතේ බෙදාගෙන තිබෙනවා. ඒ අය කාණ්ඩ දෙකකට වර්ග කළ හැකියි. පළමු කාණ්ඩය කිසිම විමසිල්ලක් නැතුව, වත්පොතේ ඇති දෙයක් දැකපු පමණින්, එය තමන්ගේ පූර්ව නිගමන හා ගැලපෙන්නක් මෙන් පෙනේනම්, බෙදා හරිමින් ප්‍රචාරය කරන අය. ඒ අයගෙන් වැඩි පිරිසක් මේ ආණ්ඩුවට හා ඇමරිකාව ඇතුළු බටහිර රටවලට විරුද්ධ රාජපක්ෂ ආගමිකයින්. නමුත්, ඒ ආකාරයට තමන් ආණ්ඩුවට හා ඇමරිකාව ඇතුළු බටහිර රටවලට විරුද්ධ ඇයි කියා ඒ අයවත් දන්නේ නැහැ. රාජපක්ෂ කඳවුරේ සිටින සියළුම දෙනා රාජපක්ෂ ආගමිකයින් නෙමෙයි. ඒ වගේම මේ වර්ගයේ අය එජාප, ජවිපෙ ඇතුළු අනෙකුත් කඳවුරු වලත් ඉන්නවා.

දෙවන කාණ්ඩයේ ඉන්නේ ලිපිය කියවීමෙන් පසුව එය බෙදාගත් අයයි. ඒ අය අතර දේශපාලනිකව විවිධ කඳවුරු වල සිටින අය දැකිය හැකියි. පොදුවේ ඔවුන් සියල්ලෝම රාජපක්ෂ විරෝධීන් නොවූවත් මේ අය අතර රාජපක්ෂවාදීන් සිටිනවා කියා මා හිතන්නේ නැහැ. මේ ඇතැම් දෙනෙක් එජාපයට හෝ ජවිපෙට පාක්ෂිකත්වයක් ඇති අය. වෙන පිලක හිටියත් ඒ  ඇතැම් අයත් ආගමිකයින්. කොහොම වුනත්, ඒ ආගමික කොටසට අමතරව දෙවන කාණ්ඩයේ සැලකිය යුතු පිරිසක් මෙවර ජනාධිපතිවරණයේ ප්‍රතිඵලය තීරණය කරන පාවෙන ඡන්දදායකයින් කියා කිව හැකි අයයි. මට අවශ්‍ය වුණේ ඒ අය වෙත ලිපිය ගෙන යන්නයි. සැලසුම් කළ පරිදිම මුලින් කී දේශපාලනික ආගමිකයින්ගේ උදවුවෙන් එය කර ගැනීමට හැකි වී තිබෙනවා.

වහල් මානසිකත්වකින් තොරව මේ ප්‍රශ්නය දිහා බලන කෙනෙකුට සහශ්‍ර අභියෝගිතා ගිවිසුම ගැන විවිධ අය කියන කතා නිසා මොනවා හෝ ප්‍රශ්න මතු නොවෙන්න හේතුවක් නැහැ. එය ඉතාම සාධාරණයි. එවැනි වලංගු ප්‍රශ්න ගණනාවක් අපේ වියුණුවේ නිත්‍ය පාඨකයින් මෙන්ම එසේ නොවන අයද විසින් වියුණු ලිපියේ පරිකථා කොටසේ හා වත්පොතේ ප්‍රතිචාර හරහා මතු කර තිබෙනවා. කෙසේ වුවත්, ලිපිය බෙදාගත් වෙනත් අයගේ වත්පොත් වල තිබෙන ප්‍රතිචාර සියල්ල මට පෙනෙන්නේ නැහැ.

ඒ වගේම, බොහෝ විට සිදු වන පරිදි විවිධ අය විසින් මෙවරද ලිපිය උපුටාගෙන වෙනත් තැන් වල නැවත පළ කර තිබෙනවා. එසේ ලිපිය උපුටා පළ කර තිබෙන වෙනත් තැන් වලින් මෙහි පැමිණ කියවූවාට වඩා විශාල පිරිසක් විසින් කියවා තිබෙනවා. ඒ අයගේ ප්‍රතිචාර මට පෙනෙන්නේත් නැහැ. ඒ වගේම, ඇතැම් අය කිසිම හිරිකතක් නැතුව ලිපියේ කොටස් ඒ විදිහටම කොපි කර තමන්ගේ නමින් පළ කර තිබෙන බවත් පේනවා. අන්තිමේදී දවස් දෙකකට පසු මා ලියූ ලිපියේ කොටස් වෙනත් අයගේ නමින් මගේ වත්පොතේම දකින්නට ලැබෙනවා. මේ තියෙන්නේ එවැනි තැනක්.

http://lankanewsapp.com/archives/2234

නැවත මුලට ආවොත්, වඩා නිවැරදි දේ සොයා ගැනීමේ අරමුණින් මෙහි පළවන දෑ කියවන අපේ නිත්‍ය පාඨකයින් මතු කර තිබෙන ප්‍රශ්න කිහිපයක් ගැන අපි තව ටිකක් කතා කරමු.

මේ ගිවිසුමේ වැරැද්දක් ඇත්තෙම නැද්ද?

ගින්නක් නැතුව දුමක් නගින්නේ නැහැ කියන එක අපි කවුරුත් දන්නා කියමනක්. මේ කියමන අපේ ඇඟවල් වලට පත්තියම් වෙලා තියෙන්නේ. ඒ නිසා, දුමක් නගින හැම වෙලාවෙම අපි හිතන්නේ කොහේ හෝ ගින්නක් තිබිය යුතුයි කියලයි. විවිධ දේවල් ගැන බොරු ප්‍රචාර යන අවස්ථා කිහිපයකදීම මේ වියුණුව හරහා ඇත්ත පෙන්වා දී තිබෙනවා. උදාහරණක් විදිහට කලකට පෙර වේගයෙන් ප්‍රචාරය වූ ප්ලාස්ටික් හාල් කතාව පෙන්වන්න පුළුවන්. මෙවැනි බොහෝ අවස්ථා වලදී දුම නගින්න හේතු වුනු ගින්න හොයාගෙන එය පෙන්වන්න අපට හැකි වුනා. නමුත්, මේ වෙලාවේ අප එවැනි ගින්නක් පෙන්වා නැති නිසා ගින්න කොහේ හෝ හැංගී ඇතැයි බොහෝ දෙනෙක් හිතනවා.

ගින්නක් නැතුව දුමක් නගින්නේ නැහැ කියන එක ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙක් විස්වාශ කරන බව විමල් වීරවංශ වැනි අය දන්නවා. ලංකාවේ මිනිස්සු හිතන ආකාරය ගැන ඔහුට තිබෙන අවබෝධය මත ගිණි නැතුව දුම් ගසා ගිණි ඇති බව පෙන්වීමේ කලාව ඔහු හොඳින් ප්‍රගුණ කර තිබෙනවා. සමහර විට ගහන දුම් නිසා පසුව ගිණි ඇති වෙනවා. මේ සිද්ධිය හා අදාළව හිතාමතා ප්‍රචාරය කෙරෙන කතා බොහොමයක් කිසිම පදනමක් නැති, අමූලික, පට්ටපල් බොරු. ඒ නිසා, මෙතන පෙන්නන්න තරම් ගින්නක් නැහැ. එවැන්නක් තිබුණානම් පෙන්වන්න අප පැකිලෙන්නේත් නැහැ.

මා දන්නා තරමින් ලංකා ඉතිහාසයේ කෙදිනකවත් මේ තරම් වාසිදායක තත්ත්වයන් යටතේ ලංකාවට මෙවැනි මුදලක් ලැබී නැහැ. එක අතකින් අදාළ මුදල ලංකා ඉතිහාසයේ මෙතෙක් ලැබුණු විශාලම ආධාර මුදල. ඒ වෙනුවෙන් ඇමරිකාවට කිසිවක් දිය යුතු නැහැ. අනෙක් පැත්තෙන් මේ හා අදාළ කොන්දේසි ඇත්තේම නැති තරම්. ඩොලර් මිලියන පන්සීයක් ගිණි පොලියට ගැනීමේදී පවා ලංකාව බොහෝ විට විවිධ කොන්දේසි වලට එකඟ වෙනවා. මුදල ලැබෙන්නේ ලංකාවෙන් ඉල්ලා සිටි කටයුතු දෙකක් කරන්නයි. ඒ කටයුතු වෙනුවෙන්ම මුදල් යොදවනවානම් වෙනත් ගැටලුවක් නැහැ.

බොහෝ දෙනෙක්ට සැක පහළ වී තිබෙන්නේම විශ්වාස කරන්නත් අමාරු මේ වාසිදායක තත්ත්වය නිසායි.

එතකොට ඇමරිකාවට ඉඩම් දෙන කතාව?

මේ කතාව තනිකරම ගොතපු කතාවක්. ගිවිසුමේ කොහේවත් එවැනි දෙයක් නැහැ. මේ ගිවිසුමට සම්බන්ධයක් නැති ලංකාවේ දිගුකාලීන ජාතික භෞතික සැලැස්ම කියා වෙනම එකක් තිබෙනවා. එය දිගුකාලීනව ලංකාවේ භෞතික සම්පත් වැඩි දියුණු කළ යුතු ආකාරය පිළිබඳ ජාතික සැලැස්මක්. මෙහි රටේ අධිවේගී මාර්ග, දුම්රිය මාර්ග, විදුලි බලාගාර, වරාය, ගුවන් තොටුපොළ ආදිය ඒකාබද්ධව සංවර්ධනය කළ යුතු ආකාරය පිළිබඳ පුළුල් සැලසුමක් තිබෙනවා. චම්පික රණවක කියන ආකාරයට මෙය හදා තිබෙන්නේ දේශීය විශේෂඥයින් තුන් දහසක් පමණ මුල් වීමෙනුයි. සහශ්‍ර අභියෝගිතා ගිවිසුම ගැන ප්‍රශ්න මතු වෙන්න පෙර සිටම මේ ගැන ඔහු කියා තිබෙනවා.

රාජපක්ෂ කාලයේ හම්බන්තොට ආශ්‍රිත බොහෝ යටිතල පහසුකම් දියුණු කළේත් මෙවැනි සැලැස්මක් අනුවයි. මෑතකාලීනව මේ සැලැස්ම යාවත්කාලීන කරන විට කොළඹ සිට ත්‍රිකුණාමලය දක්වා තීරුවක් ඉදිරි සංවර්ධන කටයුතු වලදී ප්‍රමුඛතාවය ලැබිය යුතු ආර්ථික කලාපයක් ලෙස හඳුනාගෙන තිබෙනවා. චම්පික කියන විදිහට, ඒ තීරණය පිටුපස විද්‍යාත්මක හේතු තිබෙනවා. මේ තීරුව හඳුන්වා දී තිබෙන්නේ ආර්ථික කොරිඩෝරයක් ලෙසයි. එය බොහෝ දෙනෙකු දන්නවා ඇතැයි සිතන සංස්කෘතික ත්‍රිකෝණය හා පොල් ත්‍රිකෝණය වැනි ලංකා සිතියමේ ලකුණු කළ හැකි නිශ්චිත කලාපයක් වුවත් මහ පොළොවේ වැටවල් හෝ කම්බි ගසා වෙන් කෙරෙන ප්‍රදේශයක් නෙමෙයි. ඇමරිකාවට විකුණන අක්කර දොළොස් ලක්ෂයක තීරුව ලෙස පෙන්වන්නේ ලංකාවේ ජාතික භෞතික සැලැස්මේ තිබෙන මේ තීරුවයි. ඒ තීරුවට අයත් ආර්ථික කලාපයට අක්කර දොළොස් ලක්ෂයක් ඇතුළත්.

සහශ්‍ර අභියෝගිතා ගිවිසුමේ ඉඩම් ව්‍යාපෘතිය යටතේ සිතියම්ගත කෙරෙන දිස්ත්‍රික්ක හත තෝරාගෙන තිබෙන්නේ කොළඹ සිට ත්‍රිකුණාමලය දක්වා ඉහත ප්‍රමුඛ ආර්ථික කලාපය ආවරණය වන ආකාරයටයි. ලංකාවේම ඉඩම් මැන පරිගණකගත කිරීම බොහෝ කලකට පෙර ආරම්භ වී මුදල් නැති කම නිසා ඉතා මන්දගාමීව සිදුවෙමින් පවතින කටයුත්තක්. ඇමරිකාවෙන් ආධාර ලබා ගැනීම සඳහා ව්‍යාපෘති යෝජනාව හදද්දී මේ කටයුත්ත වේගවත් කිරීම පිණිසත් මුදල් ඉල්ලා තිබෙනවා. නමුත්, මේ ආධාර ක්‍රමය යටතේ ලැබිය හැකි ආධාර ප්‍රමාණයේ සීමාවක් තිබෙන නිසා මුළු ලංකාවම සිතියම්ගත කරන්න ඇමරිකාවෙන් ආධාර ඉල්ලන්න පුළුවන්කමක් නැහැ. ඒ නිසා, කිසියම් ප්‍රදේශයක් තෝරා ගන්න වෙනවා. මෙහිදී ලංකාව පැත්තෙන් ව්‍යාපෘති යෝජනාව හදපු අය තෝරා ගෙන තිබෙන්නේ ඉහත දිස්ත්‍රික් හතයි.

මේ තේරීම ඉතා යෝග්‍ය එකක්. රටේ ජාතික භෞතික සැලැස්ම අනුව ප්‍රමුඛතාවය දිය යුතු වන්නේ මේ කලාපය සංවර්ධනය කිරීමට බව හඳුනාගෙන තිබෙන නිසා එහි වාසි ගණනාවක් තිබෙනවා. මූලික කරුණෙන් පිට පනින නිසා කරුණු සාකච්ඡා කිරීම පැත්තකින් තියමු. ඒ වගේම මේ ආධාරය ලබා දීමේදී ව්‍යාපෘති යෝජනා අතර විශාල තරඟයක් තිබෙනවා. මීට කලිනුත්, රාජපක්ෂ කාලයේත්, ව්‍යාපෘති යෝජනා ඉදිරිපත් කර ඇතත් ඒවා තරඟකාරී මට්ටමක තිබී නැහැ. රටේ ප්‍රමුඛ සංවර්ධන කලාපයේ කරන දෙයකින් ප්‍රතිලාභ වැඩියි. එවැනි ව්‍යාපෘතියක් වඩා තරඟකාරීයි.

අනෙක් අතට මේ වැඩේට දකුණේ හා බස්නාහිර දිස්ත්‍රික්ක තෝරා ගත්තානම් මේ විවේචකයින් කියයි රටේම තියෙන වටිනාම ඉඩම් ටික කියා. උතුරු නැගෙනහිර ප්‍රදේශ තෝරා ගත්තානම් සිතියම් පෙන්වා කියන කතාව හිතාගන්න අමාරු නැහැනේ. දැන් මේ රට මැද වැඩිපුර සිංහල බෞද්ධයින් ඉන්න දිස්ත්‍රික්ක තෝරා ගෙන ඔවුන්ට යහපතක් වෙන දෙයක් කරද්දීයි මේ විවේචන කරන්නේ. තවත් නියම වැඩක් කියන්නේ ඔය උඩින් තිබෙන ගෝඨාභය කඳවුරේ අය භාවිතා කරන සිතියම ටැමිල්නෙට් එකෙන් ගත් එකක්. පසුගිය අප්‍රේල් මාසයේදී සහශ්‍ර අභියෝගිතා ආධාර මුදල් අනුමත වීමෙන් පසුව, මේ ව්‍යාපෘතිය ඔවුන් විසින් හඳුන්වාදී තිබෙන්නේ නාසිවාදී චම්පික රණවකගේ බලපෑමෙන් රනිල්ගේ ආණ්ඩුව විසින් වවුනියාව හා ත්‍රිකුණාමලය නාගරීකරණය කර, සිංහලයින් පදිංචි කර, සංවර්ධන ජනසංහාරයක් කිරීමේ වෑයමක් ලෙසයි. ඔය තීරුව නාගරික ආර්ථික කලාපයක් ලෙස සංවර්ධනය වුනොත් "දෙමළ නිජබිම" දෙකට බෙදෙනවා කියන එකේනම් ඇත්තකුත් තියෙනවා.

විවේචකයින් අතර ඉන්නා එක් අයෙක් තිස්ස ජනනායකනම් ටියුෂන් ගුරුවරයෙක්. ඔය මනුස්සයා වෙන දේවල් ගැනත් බොරු කියනවා මම කලින් දැකලා තියෙනවා. එක වීඩියෝ එකක කැප්පෙටිපොළ දිසාවගේ ජාන විකෘතියක් ගැන කියන්නේ හරියට ඔය මනුස්සයා ඩීඑන්ඒ පරීක්ෂාවක් කළා වගේ. මේ ගිවිසුම හා අදාළවත් කිසිම පදනමක් නැති බොරු ගණනාවක් කියනවා. ගිණි නැතිව නගින දුම්! මේ පුද්ගලයා එක්කෝ ගිවිසුම කියවා නැහැ. නැත්නම් එහි නැති දේවල් ගැන හිතාමතාම බොරු කියනවා. වෙන බොරුත් කියනවා. ඉන්දු-ලංකා ගිවිසුම කියා එකක් අත්සන් කරන්න ගිහින් අන්තිමට විරෝධය නිසා අත්සන් කළේ නැහැයි කියන්නේ. මේ වැඩේ එක්කෝ දේශපාලන අරමුණකින් එහෙම නැත්නම් ටියුෂන් ගුරුවරයෙක් නිසා ප්‍රසිද්ධිය බලාගෙන කරන වැඩක් කියා හිතන්න පුළුවන්.

පේරාදෙණිය ඉංජිනේරු පීඨයේ උපාධි ධාරියෙක්ද වන උඩුදුම්බර කාශ්‍යප හිමියන්ට අනුව පර්චසය රුපියල් 180 ගානේ අක්කර විසිනව ලක්ෂයක් ඇමරිකාවට අවුරුදු දෙසීයකට බදු දෙනවා දෙනවා. අක්කර විසිනව ලක්ෂයක් කියා කියන්නේ ඔය දිස්ත්‍රික්ක හතේ මුළු භූමි ප්‍රමාණය හෝ රජයට අයිති ඉඩම් කොටස. ඩොලර් මිලියන 480 රුපියල් කරලා, අක්කර ගණන පර්චස් කරලා, බෙදලා බැලුවහම ගණනනම් හරි.  කාශ්‍යප හාමුදුරුවෝ ඉත්තෙක් වී තිබෙන්නේ ගිවිසුම ගැන හාන්කවිසියක් නොදැන බව පැහැදිලියි. ඔය අවුරුදු දෙසීයේ බදු කතාව කියන්නේ ළඟ ඉන්න කෙනෙක්ගෙන් අහලයි.

සහශ්‍ර අභියෝගතා ගිවිසුම අනුව රටේ එක අඟලක්වත් ඇමරිකාවට විකිණීමක් වෙන්නේ නැහැ. නමුත්, ඔය ගණන අනුව බැලුවොත් රටේ දිස්ත්‍රික්ක හතක සෑම පර්චසයක්ම වෙනුවෙන් ඇමරිකාවෙන් රුපියල් 180ක් නිකම් ලැබෙනවා කියා කියන්න පුළුවන්. ඔය දිස්ත්‍රික්කයක ඉන්න කෙනෙක්ට තමන්ගේ ඉඩම මැනගන්න අවශ්‍යනම් මිනින්දෝරු ගාස්තු විදිහට කීයක් ගෙවන්න වෙනවද?

ඇමරිකාව සල්ලි නිකම් දෙන්නේ ඇයි?

මේක ගොඩක් අයට තිබෙන ප්‍රශ්නයක්. කිසි කෙනෙක් තමන්ට වාසියක් නැතිව හිඟන්නෙක්ට රුපියලක්වත් නොදෙන මා මේ වියුණුව හරහාම පසුගිය වසර කිහිපය තිස්සේ සමාජගත කර තිබෙන අදහසක්. ඒ නිසා, බොහෝ දෙනෙක් මේ ප්‍රශ්නය ඇසීම ගැන මට තිබෙන්නේ සතුටක්. හිතන්න අවශ්‍ය නිවැරදි ආකාරය මෙයයි.

ඒ වගේම, මා තවත් අදහසක් ජනගත කරන්න උත්සාහ දරා තිබෙනවා. ගනුදෙනුවකින් කෙනෙක්ට වාසියක් වෙනවා කියන්නේ අනෙක් පාර්ශ්වයට අවාසියක් වෙනවා කියන එක නෙමෙයි. බොහෝ විට ගනුදෙනුවකින් දෙපාර්ශ්වයටම වෙන්නේ වාසියක්. ඇමරිකාවට මොනයම් හෝ වාසියක් නැත්නම් ඇමරිකාව මේ විදිහට නිකම් සල්ලි දෙන්න හේතුවක් නැහැනේ.

ඇමරිකාව අනෙකුත් රටවලට විවිධ ආකාර වලින් මුදල් ආධාර කරනවා. පළමු කොටස පෞද්ගලික ප්‍රේෂණ. දැන් අපි වගේ අය ලංකාවේ ඉන්න අපේ ඥාතීන් හෝ මිතුරන් වෙනුවෙන් හෝ ඇතැම් පොදු කටයුතු වෙනුවෙන් මුදල් යවනවා. ඒ ඇයි කියන එක පැහැදිලියිනේ. ඒ වගේම, පල්ලි හා රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන වලිනුත් වෙනත් රටවලට මුදල් දෙනවා. නමුත්, මෙතැනදී අපි කතා කරන්නේ ඇමරිකාවේ ෆෙඩරල් ආණ්ඩුව විසින් ලබා දෙන ආධාර ගැනයි. මේවා ඇමරිකන් ජනතාවගෙන් එකතු කරන බදු මුදල්. ඒ නිසා, ඒ මුදල් වියදම් කරන ආකාරය හා ඒ හේතුවෙන් ඇමරිකාවට තිබෙන වාසිය ගැන ඇමරිකන් ෆෙඩරල් ආණ්ඩුව ජනතාව දැනුවත් කළ යුතුයි.

ඇමරිකාවෙන් වෙනත් රටවලට ආධාර ලෙස ලබා දෙන මුදල් බොහෝ විට එම රට වලට ලොකු මුදලක් වුවත් ඇමරිකාවට විශාල මුදලක් නෙමෙයි. ඒ නිසා, මේ ආධාර දෙන්නේ දිගුකාලීන වාසියක් බලාගෙන මිසක් එකවර ලැබෙන වාසියක් බලාගෙන නෙමෙයි. දිගුකාලීන වාසි ගැන සැලකූ විට ප්‍රාග්ධනය හිඟ රටවල් වලට ආධාර දීමෙන් ඇමරිකාවට දිගුකාලීනව ආර්ථික, සෞඛ්‍ය හා ආරක්ෂක අංශ වලදී ලැබෙන වාසි තිබෙනවා.

අපේක්ෂිත ප්‍රධානම ආර්ථික වාසිය වන්නේ අනාගතයේදී ඇමරිකාවේ නිෂ්පාදන වලට වෙළඳපොළක් ලැබෙන එකයි. එහෙම නැතුව ලංකාවේ ඉඩම් මිල දී ගැනීම නෙමෙයි. ඇමරිකාව කියන්නේ ලංකාවට සාපේක්ෂව ඉඩම් ඕනෑ තරම් තිබෙන රටක්. කිසියම් රටක ඒක පුද්ගල ආදායම ඉහළ ගිය විට ඇමරිකාවේ නිෂ්පාදන සඳහා ඉල්ලුම ඉහළ යනවා. විශේෂයෙන්ම සහශ්‍ර අභියෝගිතා අරමුදල් ලබා දීමේදී ආදායම අඩුම රටවල් වෙනුවට පහළ මැදි ආදායම් රටවල් ඉලක්ක කරන්නේ එම රටවල් ඉක්මණින් ඉහළ මැදි ආදායම් කාණ්ඩයට තල්ලු කරන්නයි. දැන් ඩොලර් හාරදාහක් පමණ වන ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම තෙගුණයකින් පමණ වැඩි වුනොත්, දැනට ඉන්දියාවේ හා චීනයේ හදන ආනයනික බඩු වෙනුවට ඇමරිකන් බඩු හොයන පිරිසක් රටේ ඇති වෙන්න ඉඩක් තිබෙනවා.

මේ කරුණ තහවුරු වූ කරුණක්. දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසුව ඇමරිකාව ජපානයට විශාල වශයෙන් ආධාර කළා. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ජපානය වේගයෙන් දියුණු වුනා. දැන් ජපානය ඇමරිකාවෙන් විශාල ලෙස භාණ්ඩ ආනයනය කරන රටක්.  ඉන් පසුව, ඇමරිකාවේ ආධාර ලැබූ දකුණු කොරියාව, මෙක්සිකෝව, බ්‍රසීලය, තායිලන්තය හා වියට්නාමය වැනි රටවල් වල ආර්ථිකයන්ද මේ වන විට විශාල ලෙස දියුණු වී එම රටවල් වලින් ඇමරිකන් භාණ්ඩ වලට තිබෙන ඉල්ලුම ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. ඒ වගේම, අප්‍රිකානු රටවල ඒඩ්ස් වසංගතය තුරන් කිරීම පිණිස ඇමරිකාව විශාල ලෙස ආධාර කිරීමෙන් පසුව එසේ ආධාර ලැබූ අප්‍රිකානු රටවල් ගණනාවකම ඇමරිකන් ආනයන වලට තිබෙන ඉල්ලුම ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. මේ ආකාරයට ඇමරිකන් භාණ්ඩ වලට එම රටවල් වල වෙළඳපොළක් හැදෙද්දී එම රටවල් වලින් ඇමරිකාවට කරන අපනයනද ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. ඇතැම් ඇමරිකන් දේශපාලනඥයින් වෙනස් මත දැරුවත් මෙයත් ඇමරිකාවට වාසිදායකයි. ඇමරිකාව වෙනත් රටකින් භාණ්ඩ ආනයනය කරන්නේ එය රට ඇතුළේ එම භාණ්ඩ නිපදනවාට වඩා වාසිදායක නිසයි. මේ පදනමින් ඇමරිකාවට වාසි සැලසෙන්නේ ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම ඉහළ ගිය තරමටයි. එය ඇමරිකාවට වාසියක් වෙනවා වගේම ලංකාවට ඊටත් වඩා වාසියක්.

දෙවන වාසිය සෞඛ්‍යමය වාසියයි. ඒඩ්ස්, එබෝලා වැනි වසංගතයක් ලෝකයේ එක් ප්‍රදේශයක ව්‍යාප්ත වූ විට එය අනෙකුත් රටවල් වලටත් බලපානවා. ඒ නිසා, කවර හෝ රටක සෞඛ්‍ය තත්ත්වය දියුණු කිරීමට ආධාර කිරීමෙන් අනෙකුත් රටවල් වලටද වාසි සැලසෙනවා. ප්‍රතිශක්තිකරණ අනුපාතය අඩු රටක එය ඉහළ දැමීමට උදවු කිරීමෙන් ඇමරිකාවට වසංගත රෝග බෝවී ඇමරිකානු කාර්යක්ෂමතාව පහළ වැටීමේ අවදානම අඩු කරගත හැකියි. මෙයත් ඇමරිකාවට වාසියක් වුවත්, ආධාර ලබන රටවල් වලට ඊටත් වඩා වාසියක්.

තෙවන වාසිය ඇමරිකාවේ ජාතික ආරක්ෂාව පිළිබද වාසියයි. කිසියම් රටක මිනිසුන්ගේ ආදායම් මට්ටම, අධ්‍යාපන මට්ටම හා සෞඛ්‍ය මට්ටම ඉහළ යන තරමට එවැනි රටවල් වලින් සමාජ විරෝධීන්, විශේෂයෙන්ම ත්‍රස්තවාදීන් බිහිවෙන්න තිබෙන ඉඩකඩ පහළ  යනවා. ඇතැම් මරාගෙන මැරෙන ත්‍රස්තවාදීන් මේ හැම අතින්ම ඉහළින් සිටි අය බව කාට හෝ පෙන්වා දෙන්න පුළුවන්. මා කියන්නේ ඇමරිකාව හිතන ආකාරයයි.

සහශ්‍ර අභියෝගිතා ආධාර ක්‍රමය ඇති කරද්දී ඉහත කරුණු වලට වැඩි අවධානයක් යොමු කර තිබෙනවා. ආධාර ලබා දීමේදී සලකා බලන නිර්ණායක සකස් කර තිබෙන්නේ මේ අනුවයි. ආධාර ක්‍රමය නිසා, අවසානයේදී ආධාර ලැබුනත් නැතත්, ආධාර ඉල්ලන්න බලාපොරොත්තු වන රටවල් වලට මේ කරුණු 20 ගැන අවධානය යොදවන්න වෙනවා. එය ඇමරිකාවට වාසියි. කොහොම වුනත්, ඇමරිකාවට තිබෙන වාසි ගැන සලකා බලා තිබෙන්නේ 2003දී අදාළ පණත සම්මත කරන විටයි. කිසියම් වසරක් තුළ ආධාර දීම සඳහා ව්‍යාපෘති යෝජනා තෝරා ගැනීමේදී සලකා බලන්නේ අදාළ ව්‍යාපෘතිය සලකා බලන නිර්ණායක අනුව කොයි තරම් තරඟකාරීද කියන එකයි. ව්‍යාපෘති යෝජනා සකස් කළ ලංකාවේ කණ්ඩායම මෙවර වැඩේ හොඳින් කර තිබෙනවා.

මේ සල්ලි දේශපාලනඥයින්ගේ සාක්කුවට යයිද?

මේක සාධාරණ ප්‍රශ්නයක්නේ. මේ ප්‍රශ්නය අපට වඩා සල්ලි දෙන ඇමරිකාවට තිබෙන ප්‍රශ්නයක්. සල්ලි දේශපාලනඥයින්ගේ සාක්කුවට ගියොත් ඇමරිකාවේ අරමුණු ඉටු වෙන්නෙත් නැහැ. ලංකා සහශ්‍ර අභියෝගිතා සමාගම නමින් සමාගමක් හැදිය යුතු වන්නේ මේ අවදානම අවම කර ගන්නයි. එවැනි වෙනම ආයතනයක් හැදූ විට මේ ව්‍යාපෘතිය වෙනුවෙන් වගකිව යුතු නිශ්චිත පුද්ගලයින් පිරිසක් ඉන්නවා. ඒ වගේම, ගිවිසුමක් අත්සන් කර ගන්නේත් ලබා දෙන සල්ලි ලංකාවෙන් යෝජනා කර ඇමරිකාව විසින් අනුමත කර තිබෙන ව්‍යාපෘති වෙනුවෙන්ම යෙදවෙන බව තහවුරු කර ගන්නයි.

මේ ගිවිසුම මේ වෙලාවෙම අත්සන් කළ යුත්තේ ඇයි?

මේ ආධාර මුදල ලබා ගැනීම සඳහා ලංකාවේ ආණ්ඩුව 2016 සිට මහන්සි වී තිබෙනවා. ඇමරිකාවේ සහශ්‍ර අභියෝගිතා සමාගමේ අධ්‍යක්ෂ්‍ය මණ්ඩලය විසින් ආධාර මුදල අනුමත කර තිබෙන්නේ 2019 අප්‍රේල් 25 දිනයි. ගිවිසුම අත්සන් කිරීම මේ කාලයට වැටීම අදාළ ක්‍රියාවලියේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස සිදු වී තිබෙන සාමාන්‍ය දෙයක්. මා දන්නා තරමින්, ජනාධිපතිවරණයට පෙර ගිවිසුම අත්සන් කළ යුතු බවක් ඇමරිකන් පාර්ශ්වයෙන් කියා නැහැ. ආණ්ඩුව වෙනස් වුනත් ඉන් පසුව ගිවිසුම අත්සන් කිරීමට බාධාවක් ඇතැයි මා හිතන්නේ නැහැ. සල්ලි එපානම් ඇමරිකාව බලෙන් සල්ලි දෙන්න එන එකක් නැහැ. එපා කියා කියන්න විතරයි තියෙන්නේ. නමුත්, කවුරු බලයට පත් වුනත් මේ ගිවිසුම අත්සන් නොකර සිටීයැයි හිතන්න අමාරුයි. එය ඒ තරම්ම වාසිදායක දෙයක්.

මේ ආධාර මුදල ප්‍රතික්ෂේප කළොත් ලංකාවට නැවත මෙවැනි ව්‍යාපෘති යෝජනාවක් ඉදිරිපත් කිරීමට අවස්ථාවක් ලැබෙන්නේ නැහැ. ලංකාව දැනටමත් පහළ මැදි ආදායම් මට්ටමෙන් ඉහළ මැදි ආදායම් මට්ටමට ගිහිල්ලයි ඉන්නේ. හැබැයි ගිවිසුම අත්සන් කිරීම සති දෙක තුනක් ප්‍රමාද කළා කියා අනුමත වී ඇති ආධාරය නොලැබී යන එකක් නැහැ.

මගේ අදහස අනුව ගිවිසුම මේ වෙලාවේ අත්සන් කරන්න යොදා ගන්න ඇත්තේ ජනාධිපතිවරණයට පෙර ආණ්ඩුවට දේශපාලන වාසියක් ගන්න බලාගෙනයි. නමුත්, වත්මන් ආණ්ඩුවේ සන්නිවේදන දුර්වලතා හේතුවෙන් සිදු වී තිබෙන්නේ එහි අනිත් පැත්තයි.

ප්‍රසිද්ධ කර තිබෙන ගිවිසුම ඇත්ත ගිවිසුමද?

ප්‍රසිද්ධ වී ඇති ගිවිසුම ඇත්ත ගිවිසුම නොවන බව ආණ්ඩුවේ පැත්තෙන් කියා නැහැ. ඒ වගේම මේ ගැන විරෝධය පාන අය කතා කරන්නෙත් ප්‍රසිද්ධියේ තිබෙන ගිවිසුම ගැන බව පැහැදිලියි. ඒ හැර, මේ ගැන මීට වඩා වැඩි දෙයක් මම කියන්න දන්නේ නැහැ. ප්‍රසිද්ධ කර තිබෙන පිටු 84ක ගිවිසුමේ 12, 13 පිටු අඩුයි. මෙය ඡායාපිටපත්කරු අතින් සිදු වූ අත් වැරැද්දක් කියා මම හිතනවා. ඒ පිටු වල තිබෙන දේ පටුනේ තිබෙන නිසා මා ලියා ඇති මූලික කරුණු වලට මේ පිටු දෙක නොතිබීම බල නොපාන බව මගේ අදහසයි.

පසු සටහන: පිටු සියල්ල සහිත, නීතිපතිගේ එකඟත්වයෙන් කෙටුම්පත් කර ඇති ගිවිසුම පහත තිබෙනවා.

http://www.treasury.gov.lk/documents/10181/519892/MCC+Rescan1.pdf/a5d28fac-22cc-4139-a88e-a37311bafb6b


ගිවිසුම නිසා ලංකාවට ඇමරිකන් හමුදා ගොඩ බසියිද?

ඇමරිකන් ෆෙඩරල් රජයේ ආධාර මිලිටරි ආධාර හා මිලිටරි නොවන ආධාර කියා කොටස් දෙකක් තිබෙනවා. මෙය මිලිටරි නොවන ආධාරයක්. මිලිටරි නොවන ආධාර සම්ප්‍රදායිකව බොහෝ විට ලබා දී තිබෙන්නේ යූඑස්ඒඩ් වැනි ආයතන හරහා. මෙවැනි මිලිටරි නොවන ආධාර ලබා දීමේදී ඇමරිකාවේ භූ දේශපාලනික අවශ්‍යතා වෙනුවෙන් එම ආධාර මුදල් යොදා ගැනෙන බවට චෝදනා නැගී තිබෙනවා. 2003දී සහශ්‍ර අභියෝගිතා පණත සම්මත කර තිබෙන්නේම ඇමරිකාවේ භූ දේශපාලනික අවශ්‍යතා ගැන නොසිතා ස්වාධීනව තරඟකාරී පදනමක් මත මේ ආධාර මුදල් බෙදා හැරීම වෙනුවෙන්. සහශ්‍ර අභියෝගිතා සමාගම පිහිටුවා තිබෙන්නේත් ඒ වෙනුවෙනුයි. මේ ක්‍රමයට ලබා දෙන්නේ ඇමරිකානු විදේශාධාර වලින් වසරකට ඩොලර් මිලියන 900ක පමණ "සුළු මුදලක්" පමණයි. ඒ කියන්නේ ආධාර ලැබෙන්නේ වසරකට රටවල් දෙක තුනකට පමණයි.

මේ පදනම යටතේ ආධාර ලැබූ අනෙකුත් රටවල් මොනවාද?

කලාපයේ නේපාලය හා ඉන්දුනීසියාව ඇතුළු රටවල් 37ක් පසුගිය කාලයේ මේ යටතේ ආධාර ලබා තිබෙනවා. ඇතැම් රටවල් දෙවරක් ආධාර ලබා තිබෙනවා.

මෙය ක්‍රියාත්මක කළ අනෙක් රටවල් දියුණු වෙලා නැහැ කියන්නේ ඇත්තද?

මේ කතාව බොරුවක් බව පෙන්වාදීම අමාරු නැති වුනත් එය තේරුමක් නැති දෙයක්. දැන් ලංකාවම ගම්මුකෝ. ඩොලර් මිලියන 480ක් කියන්නේ ලංකාවට විශාල මුදලක් වුනත්, ඔය වගේ මුදලක් ලැබුණා කියා ඒ හේතුව නිසාම රටක් දියුණු වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, රටක් දියුණු වුනේ හෝ නොවුනේ මේ වගේ ආධාරයක් නිසා කියා කියන්න බැහැ.

එතකොට ඉඩම් විකිණීමක් වෙන්නෙම නැද්ද?

ලංකාව ආර්ථික සංවර්ධනයේ ඊළඟ අදියරයට යන්නනම් කළ යුතු මොනවාද කියන එක වරින් වර බොහෝ දෙනෙක් මගෙන් අසා තිබෙන ප්‍රශ්නයක්. මේ ගිවිසුමේ නොතිබුණත්, ලංකාව ආර්ථික සංවර්ධනයේ ඊළඟ අදියරයට යාමට කළ යුතු දේවල් අතර ඉඩම් වෙළඳපොළ සක්‍රිය කිරීම අත්‍යාවශ්‍යම දෙයක් කියන එක මගේ අදහසයි. ලංකාවේ හෝ ලෝකයේ ඕනෑම සංවර්ධන ආර්ථික විද්‍යාඥයෙක් ලංකාව ගැන නිසි අධ්‍යයනයක් කළොත් මේ කරුණ සම්බන්ධව එකඟ වෙයි කියා මම හිතනවා.

ලංකාවේ මුළු ඉඩම් ප්‍රමාණයෙන් 85.8%ක්ම අයිති රජයටයි. පෞද්ගලික අයිතිය යටතේ තිබෙන්නේ මුළු ඉඩම් ප්‍රමාණයෙන් 14.2%ක් පමණයි. රජයට අයිති ඉඩම් වලින් 21%ක් විවිධ යෝජනා ක්‍රම යටතේ වගා කටයුතු සඳහා බෙදා දී තිබෙනවා. එවිට ඉතිරි ප්‍රමාණය 64.6%ක්. එහෙත්, මේ ඉතිරි ඉඩම් ඇත්තටම නිදහස්ව තිබෙනවාද කියන එක ප්‍රශ්නයක්. ඔය ඉඩම් බොහොමයක් විවිධ පුද්ගලයින් විසින් බලහත්කාරයෙන් අල්ලාගෙනයි තියෙන්නේ. මේ ගැන දැන ගන්න වෙන්නේ රටේම ඉඩම් නැවත මැන සිතියම්ගත කළහොත් පමණයි.

රටේ මිලියන 21.4ක ජනගහණයකට මිල දී ගන්න හෝ විකුණන්න අයිතිය තිබෙන බිම් ප්‍රමාණය හෙක්ටයාර මිලියන 0.93ක් හෙවත් අක්කර මිලියන 2.3ක් පමණයි. ජීවිතය ගොඩ නගා ගන්නා තරුණයෙකුට හෝ ව්‍යවසායකයෙකුට ඉඩමක් මිල දී ගන්න බොහෝ අසීරු වෙන්න මෙය ප්‍රධාන හේතුවක්.

ප්‍රශ්නය විසඳෙන්නනම් රජය සතු ඉඩම් වලින් කොටසක් පුද්ගලික අංශය සතු විය යුතුයි. රජයට තමන් සන්තකව තිබෙන ඉඩම් වෙළඳපොල මිලට විකුණා එක පැත්තකින් රටේ ඉඩම් ප්‍රශ්නය විසඳමින් අනෙක් පැත්තෙන් රජයේ ආදායම් ප්‍රශ්නයත් විසඳාගත හැකියි. විකිණීම ප්‍රශ්නයක්නම් බදු දෙන්නත් පුළුවන්. ඇමරිකාවට හෝ විදේශිකයින්ට විකිණීම හෝ බදු දීම අත්‍යවශ්‍ය දෙයක් නෙමෙයි. නමුත්, රටේ ආර්ථික සංවර්ධනයට දායක කර නොගැනෙන ඉඩම් වල අයිතිය පුද්ගලික අංශය වෙත මාරු වෙන යාන්ත්‍රණයක් අවශ්‍යයි. මේ ඉඩම් වැඩි ප්‍රමාණයක් තිබෙන බව හඳුනාගෙන තිබෙන්නේ ප්‍රස්තුතයට අදාළ දිස්ත්‍රික්ක වලයි.

රජයට අයත් ඉඩම් විකිණීමෙන් ඉඩම් වෙළඳපොළේ සැපයුම වැඩි කළ හැකි වුවත්, ඒ පැති වල මිනිස්සු පදිංචි වෙන්න හා ව්‍යාපාර ආරම්භ කරන්න කැමති නොවුනහොත් සැපයුමට ගැලපෙන ඉල්ලුමක් ඇති වෙන්නේ නැහැ. දැනට ඉඩම් ඉල්ලුම තිබෙන්නේ බස්නාහිර, දකුණු, සබරගමු පළාත් වල පහත රට තෙත් කලාපයේ දිස්ත්‍රික්ක වලටයි. එයට හේතුව රැකියා තිබෙන්නේ ඒ ප්‍රදේශ වල වීමයි. ඒ නිසා, ඉඩම් වෙළඳපොළ සක්‍රිය කිරීමත්, අනෙකුත් යටිතල පහසුකම් සංවර්ධනය කිරීමත් මගින් කොළඹ ත්‍රිකුණාමල තීරුවේ ආර්ථික කටයුතු උත්තේජනය කළ හැකිනම් එය නරක දෙයක් නෙමෙයි.

ඉඩම් ව්‍යාපෘතිය සඳහා ඇමරිකාවෙන් සල්ලි ඉල්ලා සිටිද්දී ඒ ව්‍යාපෘතිය නිසා රටේ  මිනිස්සුන්ට සෙත සැලසෙන්නේ කොහොමද කියන එකත් පෙන්වා දෙන්න වෙනවා. එසේ පෙන්වා දීමේදී ආණ්ඩුවේ පැත්තෙන් ඉඩම් වෙළඳපොල සක්‍රිය කිරීම ගැනත් කිවුවා වෙන්න පුළුවන්. සහස්‍ර අභියෝගිතා ආධාර මුදලට සෘජු සම්බන්ධයක් නැතත්, ලංකාවේ ඉඩම් වෙළඳපොල සක්‍රිය කිරීම සංවර්ධනයේ ඊළඟ අදියරට යන්න කළ යුතුම දෙයක්.

මේ කරුණු ගෝඨාභය පාර්ශ්වයේ වගකිව යුතු අය නොදැන ඉන්න හේතුවක් නැහැ. ඔවුන් මේ ගැන කතා නොකරන්නේ ඒ නිසයි. නමුත්, ගෝඨාභය රකින්න කඩුව ගත්තු වඳුරෝ මැස්සෝ එළවන්න ගිහින් ගෝඨාභයට දැනටමත් සෑහෙන්න තුවාළයි.

(Image: https://www.tamilnet.com/art.html?catid=13&artid=39405)

අක්කර දොළොස් ලක්ෂයක් ඇමරිකාවට!

පසුගිය දවසක මගේ උගත් මිත්‍රයෙක් ඔහුගේ වත්පොත් පිටුවේ ප්‍රසිද්ධ කරල තිබුණු බැනරයකට අනුව, ත්‍රිකුණාමලය සිට කොළඹ දක්වා, අටමස්ථානය සීගිරියද ඇතුළුව ඉඩම් අක්කර මිලියන 1.2ක් ඇමරිකාවට විකිණීමේ ගිවිසුමකට සජිත් ප්‍රේමදාසගේද අනුමැතිය ලැබී තිබෙනවා. මේ කියන ගිවිසුම පෙන්වන්න කියා වෙනත් අයෙක් ඉල්ලා සිටි විට බැනරයේ තිබෙන කරුණු උපකල්පනයන් පමණක් බවත්, මේ ආකාරයට බැනරයක් දැමීමෙන් බලාපොරොත්තු වෙන්නේ අදාළ ගිවිසුම ප්‍රසිද්ධ කරන මෙන් ආණ්ඩුවට බල කිරීම බවත් ඔහු කියනවා.

ලංකාවේ මුළු වර්ග ප්‍රමාණයම අක්කර මිලියන 16.2ක්. එයට අභ්‍යන්තර ජලාශ, වනාන්තර, ආර්ථික ප්‍රයෝජනයක් නැති ඉඩම් ආදියත් ඇතුළත්. එහෙම බැලුවහම අක්කර මිලියන 1.2ක් කියන්නේ රටෙන් විශාල කොටසක්. බැනරයේ ලකුණු කර තිබෙන ආකාරයටනම් මේ ප්‍රදේශය ඊටත් වඩා ගොඩක් විශාල රටෙන් තුනෙන් එකක වගේ කොටසක්.

බැනරයේ ඉහළ දකුණු කෙළවරේ තිබෙන ලාංඡනය අනුව, මේ කතා කරන්නේ සහශ්‍ර අභියෝගිතා ගිවිසුම ගැන බව පැහැදිලියි. ඔය කියන ගිවිසුම රහසිගත එකක් නෙමෙයි. මගේ මිතුරා අදාළ ප්‍රතිචාරය වත්පොතේ දමන විටත් මුදල් අමාත්‍යංශය විසින් ගිවිසුමේ පිටපතක් ප්‍රසිද්ධ කරලයි තිබුණේ. ඔය කියන විදිහට ඇමරිකාවට ඉඩම් විකුණන කතාවක් ගිවිසුමේ කොතැනකවත් නැහැ.

රටේ ඉඩම්, විශේෂයෙන්ම සීගිරිය වගේ තැන්, විකුණන්න යන කතාවනම් විවිධ පුද්ගලයින් විසින් වරින් වර නැවත නැවත විකුණන කතාවක්. කාලෙකට ඉස්සර නන්දා මාලිනී එක්ක එකතු වෙලා සුනිල් ආරියරත්නත් ඔය කතාව සෑහෙන ගාණකට විකුණ ගත්තනේ. තරුණ කාලය ගෙවෙනකම් සීගිරි නගින්න බැරි වුන, සීගිරිය එක්ක ඇරියස් තියෙන අය සීගිරිය විකුණන කතාව විකුණන වෙළෙන්දන් අතර ඉස්සරහින්ම ඉන්නවා. ඔය වගේ කතා මිල දී ගන්න පාරිභෝගිකයෝ ඉන්න තුරු කතා විකුණන අයට වෙළඳපොළක් තියෙනවා.

රනිල් වික්‍රමසිංහ චරිතය හංවඩු ගහලා තියෙන්නේ හැම දේම විකුණන වික්කමසිංහ කෙනෙක් විදිහටනේ. හැබැයි ඔය මනුස්සයා විකුණපු කෙහෙම්මලක්නම් නැහැ. රනිල් වික්‍රමසිංහ කියන්නේ අඩු ගානේ තමන්ගේ ප්‍රතිපත්ති හෝ කළ වැඩ ටිකවත් විකුණගන්න අසමත් මනුස්සයෙක්. ඒ වුනත්, වික්කමසිංහ නමනම් වෙළඳපොළේ විකිණෙනවා.

දැන් මේ කියන සහශ්‍ර අභියෝගිතා ගිවිසුමෙන් ඇමරිකාවට ඉඩම් විකිණීමක් වෙන්නේ නැත්නම් එයින් වෙන්නේ කුමක්ද?

මේ ගිවිසුම යටතේ ලංකාවට ඇමරිකානු රජයෙන් ඇමරිකන් ඩොලර් මිලියන 480ක ප්‍රදානයක් ලැබෙනවා. එය ආපසු ගෙවිය යුතු ණය මුදලක් නෙමෙයි.

ඇමරිකාව ඔය විදිහට ලංකාවට සල්ලි දෙන්නේ ඇයි?

ඇමරිකාව විසින් අඩු ආදායම්ලාභී රටවලට ආධාර දීම අද ඊයේ කළ දෙයක් නෙමෙයි. දශක ගණනාවක් තිස්සේම විවිධ ව්‍යාපෘති යටතේ ඇමරිකාව විසින් අඩු ආදායම්ලාභී රටවලට මෙවැනි ආධාර ලබා දී තිබෙනවා. ඇමරිකාව වගේම වෙනත් බටහිර රටවලුත්, සෝවියට් දේශය වැනි පැරණි සමාජවාදී රටවලුත් වෙනත් රටවලට ආධාර දීම කාලයක් තිස්සේ කළ දෙයක්. ලෝකයේ ඇතැම් රටවල් දියුණු නොවී තිබෙන්නේ ප්‍රාග්ධනය හිඟකම නිසා බව පසුගිය සියවස තුළ ප්‍රචලිතව තිබුණු අදහසක්. ඒ අනුව, ධනවත් රටවල් දුප්පත් රටවල් වලට ආධාර කිරීම මඟින් ලෝකයේ රටවල් අතර තිබෙන ආදායම් විෂමතා තුරන් වනු ඇතැයි ඒ කාලයේ බොහෝ දෙනෙක් විශ්වාස කළා. ඇමරිකාවේ යූඑස්ඒඩ් වැනි ආයතන පිහිටවනු ලැබුවේ මේ ආකාරයට විදේශ ආධාර ලබා දීම කළමනාකරණය කරන්නයි.

සහශ්‍ර අභියෝගිතා සමාගම කියන්නේ මොකක්ද?

ප්‍රාග්ධන ආධාර දුන් පමණින් දුප්පත් රටවල් දියුණු නොවන බව මේ වන විට තහවුරු වී තිබෙනවා. ඒ නිසා, අඩු ආදායම්ලාභී රටවල ජනතාවගේ ජීවන තත්ත්වය වැඩි දියුණු කිරීම පිණිස ආධාර ලබා දීමේදී අලුත්, වෙනස් ආකෘතියක් අනුගමනය කළ යුතු බව මේ සහස්‍රය මුලදී ඇමරිකාව තීරණය කළා. මේ අනුව, 2004දී ඇමරිකානු ක්‍රොන්ග්‍රසය විසින් සහශ්‍ර අභියෝගිතා සමාගම නම් වූ ඇමරිකානු රජයට අයත් අලුත් ආයතනයක් ස්ථාපිත කළා. ඒ වගේම, මේ වෙනුවෙන් 2003දී සහස්‍ර අභියෝගතා පණත ඇමරිකානු කොංග්‍රසයේ සම්මත කෙරුණා. සහස්‍ර අභියෝගතා පණත යටතේ සහස්‍ර අභියෝගතා සමාගම හරහා ආධාර ලබා දීම සිදු වන්නේ මූලධර්ම තුනක් මතයි.
- ආධාර ලබාදෙනු පිණිස රටවල් හා ව්‍යාපෘති තරඟකාරී පදනමකින් තෝරා ගැනීම
- ව්‍යාපෘති යෝජනා ඉදිරිපත් කිරීමට අදාළ රටවලට ඉඩ හැරීම
- ව්‍යාපෘති ක්‍රියාත්මක කිරීම අදාළ රටවලටම භාර දීම

අනෙක් බොහෝ රටවල් ණය ලබා දීමේදී පවා ඒ ණය මුදල් යෙදවිය යුතු අංශ හා ව්‍යාපෘති ක්‍රියාත්මක කළ යුතු ආකාරය පිළිබඳව කොන්දේසි දමා ණය සේ ලබාදුන් මුදල් නැවත තමන්ගේ රටටම ඇද ගන්නා පසුබිමක මෙහි වෙනස පැහැදිලි විය යුතුයි.

ආධාර ලබාදෙනු පිණිස රටවල් තෝරා ගන්නා පදනම කුමක්ද?

ඇමරිකාවේ රාජ්‍ය මුදල් වැය කරන්නේ නිශ්චිත හා පාරදෘශ්‍ය ක්‍රමවේදයක් අනුවයි. කිසියම් රටක් හා අදාළ වාස්තවික නිර්ණායක දෙස බලා මිස ජනාධිපති හෝ අගමැති කවුද, එසේ නැත්නම් බලයේ සිටින දේශපාලන පක්ෂය කවුද වැනි කරුණු මත රටකට ආධාර දීම ඇමරිකානු රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්තිය නෙමෙයි. එහෙත්, එවැනි කරුණු වක්‍ර අයුරකින් සලකා බලනු ලබන වාස්තවික නිර්ණායක කෙරෙහි බලපෑමක් කළ හැකියි. මේ ආධාර ලංකාවට ලැබෙන්නේ රනිල් නිසා හෝ යහපාලන ආණ්ඩුව නිසා නෙමෙයි. ආධාර ලබා දෙන්නේ රටේ ජනතාව වෙනුවෙන්.

රටවල් තෝරා ගන්නා නිර්ණායක මේවායි.

1. පහළ මැදි ආදායම් කාණ්ඩයේ රටක් විය යුතුයි.
2. ඇමරිකාව විසින් සම්බාධක පනවා ඇති රටක් නොවිය යුතුයි.
3. පරීක්ෂා කරන විෂයයන් 20කින් අනිවාර්ය විෂයයන් ඇතුළුව අවම වශයෙන් විෂයයන් 10කට සමත් ලකුණු ලබාගත යුතුයි.

පසුගිය වසරේදී මේ කාර්යය හා අදාළව පහළ මැදි ආදායම් කාණ්ඩයේ රටක් සේ සැලකුණේ සලකා බලන අවස්ථාවේදී (මා හිතන පරිදි 2017 ඒක පුද්ගල ආදායම අනුව) ඒක පුද්ගල ආදායම ඇමරිකානු ඩොලර් 1,875- 3,895 අතර වූ රටවල්. ඒ වන විට ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම ඇමරිකානු ඩොලර් 3,840ක් වූ නිසා ලංකාව නූලෙන් මේ රටවල් ලැයිස්තුවට අයිති වුනා. එහෙත්, මේ වන විට ලංකාව ආදායම පහළ මැදි ආදායම් මට්ටම ඉක්මවා ඉහළ මැදි ආදායම් මට්ටමට ගොස් ඇති නිසා 2020 වසරේදී සලකා බලන රටවල් ලැයිස්තුවේ ලංකාව නැහැ. යම් හෙයකින් මේ වෙලාවේ ගිවිසුම අත්සන් කිරීම කල් දැමුවොත්, මෙම ආධාරය ලංකාවට නැවත කිසිදා නොලැබී යා හැකියි.

පසුගිය 2019 වසරේදී සහශ්‍ර අභියෝගතා ආධාර ලබා දීම සඳහා සලකා බලන අවස්ථාවේදී ඒක පුද්ගල ආදායම ඇමරිකානු ඩොලර් 1,875- 3,895 අතර වූ රටවල් 40ක් තිබුණත්, ඒ අතරින් රටවල් 10කට විවිධ සම්බාධක පනවා තිබුණු නිසා එම රටවල් තරඟයෙන් ඉවත් කෙරුණා. එවිට ඉතිරි වුණේ රටවල් 30ක් පමණයි. ඒ රටවල් අතරින් ප්‍රමුඛයින් තෝරා ගැනුණේ මා පෙර කී නිර්ණායක 20 මතයි. මේ නිර්ණායක 20 ආර්ථික නිදහස, පාලනයේ නීතිගරුක බව හා මානව සංවර්ධනය ලෙස කාණ්ඩ තුනක් යටතේ වර්ග කර තිබෙනවා. නිර්ණායක මේවායි.

කාණ්ඩය I : ආර්ථික නිදහස
1. රාජ්‍යමූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති 
2. උද්ධමනය
3. නියාමනයේ ගුණාත්මක භාවය
4. වෙළඳ ප්‍රතිපත්ති
5. ආර්ථික කටයුතු වලදී ස්ත්‍රී සහභාගීත්වය 
6. ඉඩම් අයිතිය හා අත්පත් කරගැනීමේ හැකියාව 
7. ණය ලබා ගැනීමේ පහසුව
8. අලුත් ව්‍යාපාර ආරම්භ වීම

කාණ්ඩය II : පාලනයේ නීතිගරුක බව
9. දේශපාලන අයිතිවාසිකම්
10. සිවිල් නිදහස
11. දූෂණ පාලනය කිරීම
12. රජයේ ඵලදායීතාව
13. නීතියේ ආධිපත්‍යය
14. තොරතුරු දැනගැනීමේ නිදහස 

කාණ්ඩය III : මානව සංවර්ධනය
15. සෞඛ්‍ය වෙනුවෙන් පිරිවැය 
16. මූලික අධ්‍යාපනය වෙනුවෙන් පිරිවැය 
17. ස්වභාවික සම්පත් ආරක්ෂා කිරීම
18. ප්‍රතිශක්තිකරණ අනුපාතය
19. ගැහැණු ළමුන්ගේ ද්වීතියික අධ්‍යාපනය ලැබීමේ අනුපාතය
20. ළමා සෞඛ්‍යය

දැන් මේ විභාගය සමත් වෙන්නනම් පහත අවශ්‍යතා සපුරා තිබිය යුතුයි.
- අවම වශයෙන් විෂයයන් 10ක් සමත් විය යුතුයි
- සෑම කාණ්ඩයකින්ම අවම වශයෙන් එක් විෂයක් සමත් විය යුතුයි
- දේශපාලන අයිතිවාසිකම් හා සිවිල් නිදහස යන විෂයයන් දෙකෙන් එකක් සමත් විය යුතුයි
- දූෂණ පාලනය කිරීම විෂය අනිවාර්යයෙන් සමත් විය යුතුයි

ලංකාව අනිවාර්යය විෂයයන් ඇතුළුව විෂයයන් 13ක් සමත් වී මේ අවශ්‍යතා සම්පූර්ණ කර තිබෙනවා. ප්‍රතිශක්තිකරණ අනුපාතය හා ළමා සෞඛ්‍යය විෂයයන්ට විශිෂ්ඨ සාමාර්ථ ලබා ඉහළින්ම සමත් වී තිබෙනවා. ආර්ථික කටයුතු වලදී ස්ත්‍රී සහභාගීත්වය විෂයය අසමත් වී ඇතත් ඒ යාන්තමින්. ලකුණු අඩුවෙන්ම ලබා තියෙන්නේ මූලික අධ්‍යාපනය වෙනුවෙන් පිරිවැය, සෞඛ්‍ය වෙනුවෙන් පිරිවැය, රාජ්‍යමූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති හා ඉඩම් අයිතිය හා අත්පත් කරගැනීමේ හැකියාව විෂයයන්ටයි. රතු පාට අකුරින් තිබෙන්නේ අසමත් වූ විෂයයන්.

මේ නිර්ණායක හරහා අධ්‍යාපනය හා සෞඛ්‍ය වෙනුවෙන් වියදම් වැඩි කිරීමටත් ස්වභාවික සම්පත් ආරක්ෂා කිරීමටත් රජයට බල කෙරෙන බව පැහැදිලි විය යුතුයි. සමහර අය කියන්නේනම් ඕකේ අනිත් පැත්තයි.

ආධාර ලබාදෙනු පිණිස ව්‍යාපෘති තෝරා ගන්නා පදනම කුමක්ද?

සහශ්‍ර අභියෝගිතා සමාගම විසින් ආධාර ලබා දීම පිළිබඳව සලකා බැලෙන රටවල් ලැයිස්තුව ප්‍රසිද්ධ කිරීමෙන් පසුව අදාළ රටවලට ආධාර ඉල්ලා ව්‍යාපෘති යෝජනා ඉදිරිපත් කළ හැකියි. ව්‍යාපෘති සඳහා ආධාර ලබා දීමේදී සලකා බලන ප්‍රධාන නිර්ණායකයක් වන්නේ අදාළ ව්‍යාපෘති හේතුවෙන් රටේ කොපමණ පිරිසකට සෙත සැලසෙනවද කියන එකයි. එවැනි ව්‍යාපෘති හඳුනා ගැනීම සඳහා සහශ්‍ර අභියෝගිතා සමාගමත් උදවු කරනවා.

ලංකාවට ආධාර ලැබෙන්නේ කවර ව්‍යාපෘති වෙනුවෙන්ද?

ලංකාවේ රජය විසින් ව්‍යාපෘති දෙකක් සඳහා ඇමරිකන් ආධාර ඉල්ලා තිබෙනවා.
1. ප්‍රවාහන ව්‍යාපෘතිය සඳහා ඇමරිකන් ඩොලර් මිලියන 350ක්
2. ඉඩම් ව්‍යාපෘතිය සඳහා ඇමරිකන් ඩොලර් මිලියන 67ක්

මෙම මුදල් සහශ්‍ර අභියෝගිතා සමාගම විසින් ආධාර සේ ලබා දීමට එකඟ වී ඇති අතර එයට අමතරව ශක්‍යතා අධ්‍යයන, ව්‍යාපෘති කළමනාකරණය, පුහුණු වැඩ සටහන්, ව්‍යාපෘති සැලසුම්, නිරීක්ෂණ කටයුතු හා පසු විපරම් කිරීම ආදිය වෙනුවෙන් වැය කිරීමට තවත් ඇමරිකන් ඩොලර් මිලියන 63ක මුදලක්ද සමඟ මුළු ආධාර මුදල ඇමරිකන් ඩොලර් මිලියන 480ක් වෙනවා.

ප්‍රවාහන ව්‍යාපෘතියෙන් මිලියන 7ක පිරිසකට සෙත සැලෙසෙන අතර ආයෝජනයේ ප්‍රතිලාභ අනුපාතය 19%ක් ලෙස ගණන් බලා තිබෙනවා. ඉඩම් ව්‍යාපෘතියෙන් මිලියන 5ක පිරිසකට සෙත සැලෙසෙන අතර ආයෝජනයේ ප්‍රතිලාභ අනුපාතය 26%ක්. ව්‍යාපෘති දෙකෙන්ම මිලියන 11.3ක පිරිසකට (ඇතැම් අයට ව්‍යාපෘති දෙකෙන්ම වාසි සැලසෙන නිසා) සෙත සැලසෙන අතර මේ පිරිස ලංකාවේ ජනගහණයෙන් 54%ක්. ඇමරිකානු රජය මේ ආධාරය අනුමත කර තිබෙන්නේ එපමණ පිරිසකට සෙත සැලසෙන නිසයි.

ව්‍යාපෘති දෙකම ලංකාවේ රජයට අවශ්‍ය ප්‍රතිපාදන නොමැති වීම නිසා නිසියාකාරයෙන් ක්‍රියාත්මක කළ නොහැකි වූ රටේ ජාතික භෞතික සැලැස්මේ කොටස්. එසේ නැතුව මේ ව්‍යාපෘති ඇමරිකානු රජයෙන් සැලසුම් කළ ව්‍යාපෘති නෙමෙයි.

ප්‍රවාහන ව්‍යාපෘතිය යටතේ වෙන්නේ මොකක්ද?

මේ යටතේ අනු ව්‍යාපෘති තුනක් ක්‍රියාත්මක වෙනවා.
- කොළඹ හා තදාසන්න ප්‍රදේශ වල මාර්ග තදබදය අවම කිරීමේ ව්‍යාපෘතිය. ඇස්තමේන්තුගත වියදම ඇමරිකන් ඩොලර් මිලියන 159.9ක්.
- කොළඹ හා තදාසන්න ප්‍රදේශ වල පොදු ප්‍රවාහන සේවය දියුණු කිරීමේ ව්‍යාපෘතිය. ඇස්තමේන්තුගත වියදම ඇමරිකන් ඩොලර් මිලියන 50ක්.
- රටේ මධ්‍යම ප්‍රදේශයේ මාර්ග සංවර්ධන කිරීමේ ව්‍යාපෘතිය. ඇස්තමේන්තුගත වියදම ඇමරිකන් ඩොලර් මිලියන 140.1ක්.

මාර්ග තදබදය අවම කරන්නේ කොහොමද?

මේ ව්‍යාපෘතිය යටතේ පහත සඳහන් දේවල් සිදු වෙනවා.
- කොළඹ හා තදාසන්න වාහන තදබදය ඉතා අධික මාර්ග අටක මං සන්ධි 132ක් රථවාහන ආලෝක සංඥා සහිතව වැඩි දියුණු කිරීම හා පාර මාරු වන ස්ථාන 50ක් අලුතින් ඉදි කිරීම.
- රථවාහන තදබද පිළිබඳ දත්ත එසැණින් ලබා ගෙන, අලුතින් ස්ථාපිත කරන ස්වයංක්‍රීය රථවාහන තදබද කළමනාකරණ මධ්‍යස්ථානයකදී විශ්ලේෂණය කර රථවාහන තදබදය අවම වන පරිදි ස්වයංක්‍රීය ලෙස රථවාහන සංඥා ආලෝක පුවරු හැසිරවීම.
- සීසීටීවී කැමරා සහ ජීපීඑස් උපකරණ යොදා ගනිමින් හදිසි මාර්ග තදබද අවස්ථා වලදී ක්‍රියාත්මක කෙරෙන ක්‍රමවේදයක් ඇති කිරීම
- ඉහත පද්ධති නඩත්තු කිරීම හා වැඩි දියුණු කිරීම සඳහා අවශ්‍ය තාක්ෂණික සහාය.

පොදු ප්‍රවාහන සේවය දියුණු කරන්නේ කොහොමද?

මෙහිදී මූලික වශයෙන් අවධානය යෙදවෙන්නේ බස් සේවය නවීකරණය කිරීමටයි. ඒ යටතේ,
- ජීපීඑස් තාක්ෂනය සහිතව බස් රථ නවීකරණය කිරීම,
- බස් රථ තුළ මගීන්ගේ, විශේෂයෙන්ම කාන්තාවන්ගේ සුරක්ෂිතතාව තහවුරු කිරීම,
- සීසීටීවී කැමරා යොදාගනිමින් නිරීක්ෂනය කිරීම,
- ප්‍රමුඛතා මං තීරු ඇති කිරීම,
- මුදල් ගෙවනු වෙනුවට කාඩ්පත් ක්‍රමයක් හඳුන්වා දීම, ඇතුළු තවත් කටයුතු හරහා පොදු ප්‍රවාහන සේවා වඩා ජනප්‍රිය කර රථවාහන තදබදයට හේතුවන පෞද්ගලික මෝටර් රථ භාවිතය අඩු කිරීම අපේක්ෂාවයි.

මාර්ග සංවර්ධන ව්‍යාපෘතිය යටතේ වෙන්නේ මොකක්ද?

මේ යටතේ පදික මං තීරු ආදියද සහිතව පහත මාර්ග සංවර්ධනය කෙරෙනවා.
- අවිස්සාවේල්ල සිට රත්නපුර දක්වා කිලෝමීටර 40ක්
- බෙරගල සිට වැල්ලවාය දක්වා කිලෝමීටර 31ක්
- දඹුල්ල සිට නාඋල දක්වා කිලෝමීටර 21ක්
- දඹුල්ල ආසන්නව මධ්‍යම හා උතුරුමැද පළාත් සීමාවේ කිලෝමීටර 18ක කොටසක්
- රත්නපුර සිට පැල්මඩුල්ල දක්වා කිලෝමීටර 22ක්

ඉඩම් ව්‍යාපෘතිය යටතේ වෙන්නේ මොනවාද?

මේ යටතේ අනු ව්‍යාපෘති පහක් තිබෙනවා.
1. ලංකාවෙන් 28%ක් ආවරණය වන දිස්ත්‍රික් 7ක ඇති ඉඩම් වල සිතියම් පරිගණකගත කිරීම - ඩොලර් මිලියන 23.4ක්.
2. ඉඩම් හිමිකම් ලේඛණ (ඔප්පු) ස්කෑන් කර පරිගණකගත කිරීම - ඩොලර් මිලියන 11.4ක්.
3. ඉඩම් වල වටිනාකම තක්සේරු කිරීමේ ක්‍රමවේදය වැඩි දියුණු කිරීම - ඩොලර් මිලියන 6.5ක්.
4. රජයට අර්ධ අයිතියක් ඇති පුද්ගලයින් සතු ඉඩම් වල අයිතිය අදාළ පුද්ගලයින්ට ලබා දීම - ඩොලර් මිලියන 19.3ක්.
5. ඉඩම් ප්‍රතිපත්ති පිළිබඳ පර්යේෂණායතනයක් ඇති කිරීම - ඩොලර් මිලියන 6.7ක්.

මා හිතන හැටියට, ඉහත අනු ව්‍යාපෘති අතරින් බොහෝ දෙනෙකු විසින් විවේචනය කරන්නේ පළමු හා සිවුවන අනු ව්‍යාපෘති දෙකයි.

ඉඩම් වල සිතියම් මෙන්ම ඔප්පුද පරිගණකගත කිරීම කළ යුතුම දෙයක්. පරණ කඩදාසි ඔප්පු හා සිතියම් සමඟ ඉදිරියට යාමේ අකාර්යක්ෂම බව ගැන කතාකරන්න කාලය යොදවන එකේත් තේරුමක් නැහැ. මේ කටයුතු දිවයින පුරාම සිදු විය යුතුයි. දැනට මෙය දිස්ත්‍රික් හතකට සීමා කර තිබෙන්නේ රට පුරාම මේ කටයුතු ක්‍රියාත්මක කරන්න තරම් මුදල් ප්‍රතිපාදන නැති නිසයි.

මුඩුබිම් පණත යටතේ, කිසිවෙකුට ඉංග්‍රීසි ක්‍රමයට හිමිකම් තහවුරු කළ නොහැකි වූ ඉඩම් සියල්ල රජයේ ඉඩම් බවට පත් වුනා. ඉන් පසු මේ ඉඩම් වරින් වර වගා කටයුතු හෝ වෙනත් කටයුතු වෙනුවෙන් පුරවැසියන්ට ලැබුණා. එහෙත්, ඒ විදිහට ලැබුණු ඉඩම් පෞද්ගලික ඉඩම් වුනේ නැහැ.

මෙවැනි ඉඩම් මුලින්ම ක්‍රවුන් ග්‍රාන්ට් ඉඩම් ලෙසත්, ඉන්පසු එල්ඩීඕ (ඉඩම් සංවර්ධන ආඥා පනත යටතේ ලබාදුන්) ඉඩම් ආදී ලෙසත් විවිධ නම් වලින් හැඳින්වුනා. ඉඩම් හිමියන්ට රජයෙන් ලැබුණු බලපත්‍රයක් මිස පූර්ණ හිමිකමක් තිබුණේ නැහැ. පොළොවෙන් යට අයිතිය තිබුණේ රජයට. මේ ඉඩම් කොටස් කිරීමට හා විකිණීමට හැකියාවක් තිබුණේ නැහැ. පවුලේ අයෙකුට පැවරීමට පමණක් හැකිකම තිබුණා. ඒ වගේම බැංකුවට තබා ණයක් ගන්න පුළුවන් කම තිබුණේ නැහැ. විවිධ ආණ්ඩු  යටතේ ස්වර්ණභූමි, ජයභූමි, රත්නභූමි, රන්බිම ආදී වශයෙන් ඔප්පු ප්‍රදානය කෙරෙද්දී මේ සීමාවන් ටිකින් ටික ලිහිල් වුනත් මුළුමනින්ම නැති වුනේ නැහැ.

ඉහත කී ආකාරයේ හිමිකමක් තිබෙන අයෙකුට ඉඩම අවශ්‍ය පරිදි කැබැලි කළ නොහැකි නිසා දරුවන් අතර ඉඩම බෙදා දීම අසීරුයි. ඉඩම විකුණා මුදල් බෙදා දිය හැක්කේ දරුවන්ගෙන් අයෙක් එය මිල දී ගන්න කැමැතිනම් පමණයි. මිල දී ගැනීමක් කියා කිවුවත් ගනුදෙනුව සිදු කරන්න වෙන්නේ අත යටින්. නීත්‍යානුකූලව සිදු වන්නේ පැවරුමක්. ඒ නිසා, ඉඩම එහි වටිනාකමට විකිණෙන්නේ නැහැ. ඉඩම් ගනුදෙනුවෙන් රජයට බදු මුදලක් ලැබෙන්නෙත් නැහැ. ඉඩම පැවරිය හැක්කේ පවුලේ අයෙකුට පමණක් වුවත් බොහෝ විට මොකක් හෝ වංගුවක් දමා ඉඩම පිටට විකුණන එක දුලබ දෙයක් නෙමෙයි.

රජයට අයත් හැම ඉඩමක්ම මේ වර්ගයේ ඉඩම් නෙමෙයි. උදාහරණ විදිහට මාර්ග රක්ෂිත, දුම්රිය මාර්ග රක්ෂිත, ඇළ රක්ෂිත, ජලපෝෂක ආදී ලෙස වෙන් කළ ඉඩම් විශාල ප්‍රමාණයක් තිබෙනවා. එහෙත්, මේ ඉඩම් බොහොමයක්ද මේ වන විට කවුරු හෝ විසින් අල්ලාගෙන ස්ථිර ගොඩනැගිලි ඉදි කරලා. මගේ ලංකාවේ ගෙදර කිට්ටුව ඇළ රක්ෂිතයක මේ විදිහට අනවසරයෙන් එක් අයෙක් මුලින් හදපු ගෙයක් දැන් ජනපදයක් වෙලා. ප්‍රදේශයේ දේශපාලනඥයෙකුගේ උදවුවෙන් මුලින් එක ගෙදරකට විදුලි බලය ලබාගත්තාට පසුව අනෙක් ගෙවල් වලටත් විදුලි බලය සැපයීමට විදුලි බල මණ්ඩලයට සිදු වී තිබෙනවා. මේ ඉඩම් වලට බදු ඔප්පු හෝ නැහැ. නමුත්, ගෙවල් සහිත ඉඩම් කැබලි වෙනත් අයට විකිණීම පවා සිදු වෙනවා. ඔප්පුවක් නැතත් ගන්න අයත් ඉන්නවා. ඒ නැවත කාට හෝ විකුණන්න පුළුවන් බව දන්නා නිසයි. මා දන්නා තවත් පැති වල බලය ඇති ඇතැම් අය හොර ඔප්පු හදාගෙන ඉඩම් විකුණනවා. කිහිප වරක් ඉඩමක් විකිණූ පසු, පසුව මිල දී ගන්නා අයෙකුට ඉඩමේ අයිතියේ සම්භවය ගැන සැක හිතෙන්නේ නැහැ. ඉඩම් හිමිකම් හා සිතියම් ලේඛනගත වී ඇත්නම් මෙවැනි වංචා කරන්න අමාරුයි. ඒ වගේම, බාග අයිතියක් ඇති ඉඩම් අත යටින් හුවමාරු වීම ඉතා අකාර්යක්ෂමයි.

මේ දෙආකාරයේම ඉඩම් වල නීත්‍යානුකූල අයිතිය තියෙන්නේ රජයට වුවත්, කවුරු හෝ පවුලක් ස්ථිර ගෙයක් හදාගෙන කාලයක් පදිංචි වී සිටින තැනකින් ඒ අයව එළියට ඇදලා දාන එක සිදු නොවන දෙයක්. එවැනි දේ කර දේශපාලනිකව අප්‍රසාදයට පත් වෙන්න කිසිදු ආණ්ඩුවක් කැමති නැහැ.

තෝරාගෙන තිබෙන දිස්ත්‍රික් හතේ හෝ රජයට නීත්‍යානුකූල අයිතිය තිබෙන ඉඩම් නැවත මැන, සිතියම් පරිගණක ගත කළොත් හා එසේ කරන අතරතුර ඉඩමේ දැන් තත්ත්වය ගැන දත්ත එකතු කර ගත්තොත් රජයට අයිති දැනට නිදහස්ව තිබෙන ඉඩම් ගැන කිසියම් අදහසක් ගත හැකියි. ඉන් පසුව, අවශ්‍යනම් ආර්ථික කටයුත්තක් වෙනුවෙන් ඒ ඉඩම් යොදා ගත හැකියි. ආණ්ඩුව තීරණය කරනවානම් ඇමරිකාවට විකුණන්න වුනත් පුළුවන්. ඒ වගේම, කවුරු හෝ ස්ථිර ඉදිකිරීම් කර ඇති ඉඩම් අවශ්‍යනම් ඒ අයටම ප්‍රදානය කළ හැකියි. එවිට ඒ අයට ඒ ඉඩම් ඇමරිකාවට හෝ වෙනත් අයෙකුට විකුණන්න හෝ බැංකුවට උගස් කර ණයක් ගන්න පුළුවන්. කොහොම වුනත්, ඒ වැඩි වැඩ කිසිවක් සහශ්‍ර අභියෝගිතා ගිවිසුමේ නැහැ. ගිවිසුම අනුව සිදු වන්නේ ඉඩම් පිළිබඳ තොරතුරු පරිගණකගත කිරීම පමණයි.

ගිවිසුමේ කොන්දේසි මොනවාද?

ගිවිසුමේ මුලින්ම විශේෂ කොන්දේසි හතරක් තිබෙනවා.
1. මේ මුදල් හමුදා, පොලීසි, නිල නොවන හමුදා ආදිය පුහුණු කිරීම වෙනුවෙන් යොදාගත නොහැකියි.
2. මේ මුදල් ඇමරිකාවේ රැකියා හෝ නිෂ්පාදිතය විශාල වශයෙන් අඩු කෙරෙන කටයුත්තක් සඳහා යොදාගත නොහැකියි.
3. පරිසරයට, මහජන සෞඛ්‍යයට හෝ මහජන ආරක්ෂාවට තර්ජනයක් වන කටයුත්තක් වෙනුවෙන් මේ මුදල් යෙදවිය නොහැකියි.
4. ගබ්සා කිරීමට හෝ ගබ්සා වලට අනුබල දීමට හෝ බලහත්කාරයෙන් හෝ මුදල් දී වන්ධ්‍යාකරණය කිරීමට මේ මුදල් යෙදවිය නොහැකියි.

මෙම ව්‍යාපෘතිය ක්‍රියාත්මක කරන්නේ කොහොමද?

ව්‍යාපෘතිය ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා ශ්‍රී ලංකා සහශ්‍ර අභියෝගිතා සමාගම නමින් සමාගමක් පිහිටුවිය යුතුයි. නමුත්, මේ සමාගම ඇමරිකානු සමාගමක් නෙමෙයි. එහි අධ්‍යක්ෂ්‍ය මණ්ඩලය සමන්විත වන්නේ පහත අයගෙන්.

1. ජනාධිපතිවරයාගේ නියෝජිතයෙක්
2. අගමැතිවරයාගේ නියෝජිතයෙක්
3. මුදල් අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්
4. ප්‍රවාහන හා සිවිල් ගුවන්සේවා අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්
5. ඉඩම් හා පාර්ලිමේන්තු ප්‍රතිසංස්කරණ අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්
6. මෙගාපොලිස් හා බස්නාහිර සංවර්ධන අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්
7. අධිවේගී මාර්ග, මාර්ග සංවර්ධන හා ඛණිජ සම්පත් සංවර්ධන අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්
8. වනිතා හා ළමා කටයුතු හා වියලි කලාප සංවර්ධන අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්
9. පෞද්ගලික අංශයේ නියෝජිතයෙක්
10. සිවිල් සමාජ නියෝජිතයින් දෙදෙනෙක්

කාලයක් තිස්සේ ඉතුරු කරගත්ත මුදල් ටිකක් යොදවලා සීගිරියෙන් කෑල්ලක් ගන්න කියලා හිතලා හොයලා බැලුවත් ඔය තියෙන දේවල් වලට වඩා වැඩි දෙයක්නම් තාම හොයා ගන්න බැරි වුනා.

පසු සටහන: අමතර ප්‍රශ්න වලට පිළිතුරු පහත ලිපියේ තිබෙනවා.

දොළොස් ලක්ෂයක් නෙමෙයි විසිනව ලක්ෂයක්!

ජනාධිපති විධායක බලය අපහරණය කළොත්?

සමහර වෙලාවට ඇමරිකාවේ වෙන දේවල් ගැන මම දැනගන්නේ ලංකාවේ පත්තර වලින්. සාමාන්‍යයෙන් ලංකාවේ පුවත්පත් ඇමරිකාවේ සිදුවන දේවල් පළ කරන්න විශාල උනන්දුවක් තියෙන්නේ. එයට හේතුව ලංකාවේ පුවත්පත් කියවන පාඨකයින් අතර ඇමරිකාවේ සිදුවන දේවල් ගැන දැන ගන්න විශාල උනන්දුවක් තිබීමයි.

මේ දවස් වල මේ සාමාන්‍ය තත්ත්වයේ ලොකු වෙනසක් පේන්න තියෙනවා. ලංකාවේ ජනාධිපතිවරණ උණුසුම නිසා මේ දවස් වල ලංකාවේ මිනිස්සුන්ට ලංකාවෙන් පිට දේවල් ගැන හොයන්න ලොකු උනන්දුවක් නැහැ. ඒ නිසා, ඇමරිකාවේ සිදුවන දේවල් වලට වෙන දවස් වල වගේ ලංකාවේ මාධ්‍ය වල ලොකු බරක් වැටෙන්නේ නැහැ. සාමාන්‍ය දවසකනම් පිටු පුරවන සමහර පුවත් වාර්තා වෙන්නෙත් නැහැ.

ඇමරිකාව ඇතුළේනම් දේශපාලනය ගැන උනන්දුවක් තියෙන හැමෝම මේ දවස් වල කතා කරන්නේ.... ලංකාවේ ජනාධිපතිවරණය ගැනනම් නෙමෙයි. ඇමරිකන් පුරවැසියෙක්ව හිටි අයෙක් ලංකාවේ ජනාධිපති වෙයිද කියන එකත් නෙමෙයි.  ලංකාවේ ජනාධිපතිවරණය ගැන ලංකාවෙන් ආ සංක්‍රමණිකයින් හැර ඇමරිකාවේ අනෙක් අය දන්නෙවත් නැහැ. ගෝඨාභය කියන පුද්ගලයා ගැන තත්ත්වයත් ඕකම තමයි. මේ කරුණ විශේෂයෙන් ලියන්න හිතුවේ ඇමරිකාවේ පුවත්පත් වල ගෝඨාභය ගැන ප්‍රශංසාත්මක ලිපි යනව කියන්නේ ඇත්තද කියා අපේ වත්පොත් මිතුරෙක් ටික දවසකට පෙර අසා තිබෙනු දැක්ක නිසයි. ඇමරිකාවේ මුද්‍රිත පුවත්පත් කියන්නේ කොහොමටත් මියගිය මාධ්‍යයක්. නිකම් ලැබෙන ප්‍රාදේශීය පුවත්පතක් හැර වෙන පත්තරයක්නම් දැකපු කාලයක් මතකත් නැහැ.

එහෙමනම් ඇමරිකාවේ ගොඩක් අය මේ දවස් වල කතා කරන්නේ අර මොකක්ද ගිවිසුමෙන් ලංකාවෙන් බාගයක් ඇමරිකාවට ලියා දෙන්න යන එක ගැනද? එහෙම නැත්නම්, ඔය කියන ගිවිසුම අත්සන් කළාම ලංකාවේ ඉඩම් කුණු කොල්ලෙට ගන්න එක ගැනද?

ඇමරිකාව ඇතුළේනම් දේශපාලනය ගැන උනන්දුවක් තියෙන හැමෝම මේ දවස් වල කතා කරන්නේ ඔය එකක්වත් ගැන නෙමෙයි. ජනාධිපති ට්‍රම්ප්ට එරෙහි දෝෂාභියෝගය ගැනයි. මේ හා අදාළ තීරණාත්මක සිදුවීමක් පසුගිය බ්‍රහස්පතින්දා සිදු වුනා. ඒ මේ දෝෂාභියෝග විභාගය ඉදිරියට ගෙන යාම පිළිබඳව ඇමරිකානු නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ පැවති ඡන්ද විමසීමයි. එහිදී 232-196 ලෙස අදාළ යෝජනාව සම්මත වුනා. ඡන්දය පැවැත්වුණේ දෝෂාභියෝග යෝජනාව පිළිබඳව නෙමෙයි. එය ඉදිරි කාලයේදී සිදුවීමට නියමිත දෙයක්. මෙහිදී සම්මත කර ගැනුනේ ජනාධිපති ට්‍රම්ප්ට එරෙහි දෝෂාභියෝග චෝදනා විභාග කරන ආකාරය පිළිබඳ රීති මාලාවයි.

නොදන්නා අය වෙනුවෙන් මේ කතාවේ පසුබිම කෙටියෙන් කිවුවොත්, මේ චෝදනාවට පදනම් වෙන්නේ පසුගිය ජූලි 25 වන දින ජනාධිපති ට්‍රම්ප් හා යුක්රේන ජනාධිපති වොලොදිමීර් සෙලෙන්ස්කි අතර සිදු වූ දුරකථන සාකච්ඡාවක්. පසුගිය මැයි 20 වනදා යුක්රේනයේ හයවන ජනාධිපති ලෙස දිවුරුම් දුන් සෙලෙන්ස්කි ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වී ජයගන්නා තුරුම විකටයෙක්, නළුවෙක් හා තිර රචකයෙක්ව සිටි, දේශපාලනයේ පළපුරුද්දක් නොතිබුණු අයෙක්. එහෙත්, පසුගිය යුක්රේන ජනාධිපතිවරණයේදී සුවිශේෂී පෙරළියක් කරමින් හිටපු ජනාධිපති පෙට්‍රෝ පොරොෂෙන්කෝ, හිටපු අගමැතිවරියක වූ ජුලියා ටිමොෂෙන්කෝ හා හිටපු නියෝජ්‍ය අගමැතිවරයෙකු වූ යූරි බොයිකෝ ඇතුළු අපේක්ෂයින් 39 දෙනෙකු අතරින් මුල් තැනට පැමිණීමට ඔහු සමත් වුනා.

යුක්රේනයේ හා ලංකාවේ ජනාධිපතිවරණ ක්‍රම අතර සැලකිය යුතු සමානකම් තිබෙනවා. ලංකාවේ මෙන්ම යුක්රේනයේද කිසිදු තරඟකරුවෙකු පළමු වටයෙන් 50% ඉක්මවා ඡන්ද ලබා නොගතහොත්, ජනාධිපති ධුරයට පත් වන්නේ පළමු වටයේදී මුල් තැනට ආ අපේක්ෂයින් දෙදෙනා අතරින් වැඩිම දෙනෙකුගේ වැඩි කැමැත්ත ලබන අපේක්ෂකයායි. එහෙත්, මෙසේ වැඩිම දෙනෙකුගේ වැඩි කැමැත්ත ලබන අපේක්ෂකයා තෝරාගන්නා ආකාරය ලංකාවේ ක්‍රමයම නෙමෙයි. ලංකාවේදීනම් මෙවැනි අවස්ථාවක කරන්නේ මුල් තැනට ආ දෙදෙනා වෙනුවෙන් පළමු කැමැත්ත නොදුන් අයගේ දෙවන හා තෙවන මනාප පරීක්ෂා කර කිසියම් ඡන්දදායකයෙකු විසින් මේ පළමු අපේක්ෂකයින් දෙදෙනාගෙන් අයෙකුට දෙවනුව හෝ දෙවනුවද දෙදෙනාගෙන් අයෙකුට හෝ මනාප ලබා දී නැත්නම් තෙවනුව හෝ කැමැත්ත දක්වා ඇත්නම්, එවැනි ඡන්දද මුල් අපේක්ෂකයින්ගේ ඡන්ද වලට එකතු කිරීමයි. එහෙත්, යුක්රේනයේ මෙවැනි දෙවැනි මනාප දීමක් නැති නිසා, මුල් වටයේදී කිසිවෙකු 50% ලබා නැත්නම් දෙවන වටයේදී ඉතිරි අපේක්ෂකයින් තරඟයෙන් ඉවත් කර මුල් දෙදෙනා අතර දෙවන ජනාධිපතිවරණ ඡන්ද වටයක් පවත්වනවා.

පසුගිය පසුගිය මාර්තු 31 දින පැවති යුක්රේන ජනාධිපතිවරණයේ පළමු වටයේදීද පුමුඛ අපේක්ෂකයා වුනේ සෙලෙන්ස්කි වුවත් ඔහු විසින් ලබාගත්තේ 30.24% ක ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් පමණයි.  හිටපු ජනාධිපති පෙට්‍රෝ පොරොෂෙන්කෝ විසින් 15.95%ක්ද, හිටපු අගමැතිවරියක වූ ජුලියා ටිමොෂෙන්කෝ විසින් 13.40%ක්ද, හිටපු නියෝජ්‍ය අගමැතිවරයෙකු වූ යූරි බොයිකෝ විසින් 11.67%ක්ද ලබා ගනිද්දී ඉතිරි ඡන්ද අනෙකුත් අපේක්ෂකයින් අතර බෙදී ගියා. මේ අනුව, දෙවන වටයේ තරඟය තිබුණේ සෙලෙන්ස්කි හා පොරොෂෙන්කෝ අතරයි. ලංකාවේ පාස්කු බෝම්බ පිපිරුණු පසුගිය අප්‍රේල් 21 වෙනිදා පැවැත්වුණු මේ දෙවන වටයෙන් ඡන්ද 73.22%ක් ලබා ගනිමින් සෙලෙන්ස්කි ජයගත්තා.

යුක්රේනයේ රුසියානු සංස්කෘතික ආධිපත්‍යයට එරෙහි කලාකරුවෙකු සේ මුලින් මතුවන සෙලෙන්සිකි රටේම ජනප්‍රිය චරිතයක් බවට පත් වන්නේ "ජනතා සේවකයා" දේශපාලන ප්‍රහසන කතා මාලාව හරහායි. 1+1 රූපවාහිණී නාලිකාව හරහා විකාශනය වූ මේ කතාමාලාවේ ප්‍රධාන චරිතය සෙලෙන්සිකි පෙනී සිටින වැසිලි හොලොබොරොද්කෝ  චරිතයයි. කතාව පටන් ගනිද්දී වැසිලි උසස් පෙළ පන්ති වල ඉතිහාස විෂය උගන්වන ගුරුවරයෙක්. යුක්රේනයේ පවතින දූෂණය ගැන වැසිලි විසින් කරන කතාවක් වීඩියෝ කරන ඔහුගේ සිසුවෙකු විසින් එය යූටියුබ් දැමීමෙන් පසුව වීඩියෝව වයිරල් වී වැසිලි චරිතය රටේම ජනප්‍රිය වෙනවා. මේ ජනප්‍රියත්වය කෙළවර වෙන්නේ අන්තිමේදී නොසිතූ විලස වැසිලි යුක්රේනයේ ජනාධිපති වීමෙනුයි. මේ ආකාරයට ජනතා සේවකයා කතා මාලාවේදී අහම්බෙන් යුක්රේන ජනාධිපති වන වැසිලිගේ චරිතය රඟ පෑ සෙලෙන්සිකිත් වැඩිකල් නොයා අනපේක්ෂිත ලෙස යුක්රේනයේ ජනාධිපති වෙනවා.

ජනතා සේවකයා කථාමාලාව නිපදවන්නේ ක්වල්තාල් 95 (95 කාර්තුව) නම් නිෂ්පාදන සමාගමයි. පසුව එම සමාගම විසින් ජනතා සේවකයා නමින්ම දේශපාලන පක්ෂයක්ද ලියාපදිංචි කරනවා. ඒ වෙලාවේදී ඔවුන් කියන්නේ ඒ වන විට රූපවාහිනී කතාමාලාව හේතුවෙන් ජනප්‍රිය වී තිබෙන මේ නම වෙනත් අයෙකු විසින් දේශපාලන අරමුණකින් යොදා ගැනීම වැළැක්වීමට මෙය කරන බවයි. සෙලෙන්සිකි ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වී ජය ගන්නේ මේ අලුත් පක්ෂයෙන්.

පසුගිය දෙසැම්බර් 31 වනදා ජනතා සේවකයා කතාංගය විකාශනය වීමෙන් අනතුරුව තමන් ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වන බව ප්‍රකාශයට පත් කරන සෙලෙන්ස්කි සම්ප්‍රදායික දේශපාලනඥයින් මෙන් රැස්වීම්, දේශපාලන සාකච්ඡා ආදියට බර තියන්නේ නැහැ. ඔහු ප්‍රචාරක කටයුතු කරන්නේ සමාජ මාධ්‍ය හරහායි. අනෙකුත් ප්‍රධාන අපේක්ෂකයින්ට මෙන් රට පුරා ව්‍යාප්ත වූ සංවිධාන ජාලයක් හෝ නැතුවයි ඔහු තරඟයට ඉදිරිපත් වන්නේ. ඒ අතරම ඔහු රඟපෑමද දිගටම කරනවා. බලයට පත් වීමෙන් පසුව ඔහුගේ ක්වර්තාල් 95 කණ්ඩායමේ ඇතැම් අය රජයේ වැදගත් තනතුරු වලට පත් කරනු ලැබ තිබෙනවා.

සෙලෙන්ස්කි ජනාධිපති ලෙස දිවුරුම් දුන් වහාම කළේ පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැර මහ මැතිවරණයක් කැඳවීමයි. මැතිවරණය පැවැත්වෙන්න නියමිතව තිබුණේ ඔක්තෝබරයේ නිසා මේ තීරණයේ ව්‍යවස්ථානුකූල බව අභියෝගයට ලක් කෙරුණත් එහි වරදක් නැති බව අධිකරණය විසින් තීරණය කළා. මේ අනුව පසුගිය ජූනි 21 දින යුක්රේනයේ මහ මැතිවරණය පැවැත්වුනා.

යුක්රේන මැතිවරණ ක්‍රමය අනුව ආසන ක්‍රමයට මන්ත්‍රී වරුන් 225 දෙනෙකු හා සමානුපාතික ක්‍රමයට පක්ෂ ලැයිස්තු වලින් මන්ත්‍රී වරුන් 225 දෙනෙකු වශයෙන් මන්ත්‍රීවරු ගණන 450ක් වුවත්, මැතිවරණ ආසන 225න් 26ක් අයත් වන ක්‍රිමියානු කොටස  2014දී රුසියාව විසින් ඈඳා ගෙන තිබීම නිසා ඒ කොටසේ මැතිවරණ පැවැත්වීමේ හැකියාවක් තිබුණේ නැහැ. ඒ නිසා, පිරවීමට හැකියාවක් තිබුණේ මන්ත්‍රී ධුර 424ක් පමණයි. එයින් 254ක්ම ලබාගත්තේ සෙලෙන්ස්කිගේ ජනතා සේවක පක්ෂයයි.

ජනාධිපති ට්‍රම්ප්ට දෝෂාභියෝග චෝදනාවකට මුහුණ දෙන්න සිදු වී තිබෙන්නේ ජනාධිපති සෙලෙන්ස්කිගේ මැතිවරණ ජයග්‍රහණයෙන් පසුව ඔහුට සුබ පතමින් පටන්ගෙන පැය බාගයක් තිස්සේ සිදුකළ දුරකථන කතාබහ හේතුවෙනුයි. කතාබහ ආරම්භයේදීම සෙලෙන්සිකි විසින් කියනා ආකාරයට ඔහු ට්‍රම්ප්ව සලකන්නේ ගුරුවරයෙකු ලෙසයි. සිය මැතිවරණ ව්‍යාපාරයේදීද ට්‍රම්ප්ව අනුගමනය කළ බව සෙලෙන්ස්කි කියනවා. සෙලෙන්ස්කි තරම් ජනප්‍රිය වී නැතත් ට්‍රම්ප් කියන්නෙත් චිත්‍රපට වල රඟ පෑ නළුවෙක්.

ඩිමොක්‍රටික් පාක්ෂිකයින් විසින් චෝදනා කරන්නේ මේ දුරකථන සාකච්ඡාවේදී යුක්රේනයට ඇමරිකාව විසින් දිගටම උදවු කරන්නනම් යුක්රේනය විසින් තමන්ටද උදවු කිහිපයක් කළ යුතු බව කියමින් ජනාධිපති ට්‍රම්ප් විසින් ජනාධිපති සෙලෙන්ස්කිට බලපෑම් කළ බවයි. මේ උදවු අතරින් එකක් 2020 ඇමරිකන් ජනාධිපතිවරණයේදී ඩිමොක්‍රටික් අපේක්ෂයා වීමට සැලකිය යුතු ඉඩක් තිබෙන පසුගිය ඔබාමා ආණ්ඩුවේ උප ජනාධිපති වූ ජෝ බයිඩන් හා ඔහුගේ දෙවන පුත් හන්ටර් බයිඩන් හා සම්බන්ධ කරුණක්.

යුක්රේනයේ විශාලතම ස්වභාවික වායු නිෂ්පාදන සමාගම වන බරිස්මා හෝල්ඩින්ග්හි අධ්‍යක්ෂ්‍ය මණ්ඩල සාමාජිකයෙකු ලෙස  හන්ටර් බයිඩන් 2014 අප්‍රේල් සිට 2019 අප්‍රේල් මාසය දක්වා කටයුතු කළා. ඔහුව එම ධුරයට පත් කර ගැනුනේ 2014දී බරිස්මා සමාගමට මුදල් විශුද්ධකරනය කිරීම පිළිබඳ චෝදනා එල්ලවීමෙන් පසුව එම සමාගමේ ප්‍රතිරූපය නැවත ගොඩනංවා ගනු පිණිස ජාත්‍යන්තර අධ්‍යක්ෂ්‍ය මණ්ඩලයක් පත් කර ගැනීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙසයි. මේ කාලය ඇතුළත (2017 ජනවාරි දක්වා) ජෝ බයිඩන් ඇමරිකාවේ උප ජනාධිපති ලෙස කටයුතු කළා.

ජෝ බයිඩන් ඇමරිකාවේ උප ජනාධිපති ලෙස කටයුතු කළ කාලයේදී යුක්රේනයේ දූෂණ විමර්ශන කටයුතු වලට බාධා කරන්නේයැයි චෝදනා කෙරුණු හිටපු නීතිපති වික්ටර් ශොකින්ව ධුරයෙන් පහ කරන මෙන් යුරෝපීය රටවල් බල කරද්දී ජෝ බයිඩන්ද එම රටවල් සමඟ එකතු වී යුක්රේනයට බලපෑම් කළා. 2016 මාර්තුවේදී යුක්රේන පාර්ලිමේන්තුවේ ඡන්දයෙන් වික්ටර් ශොකින්ව ධුරයෙන් පහ කළා. පසුගිය මාර්තු මාසයේදී වික්ටර් ශොකින් විසින් ප්‍රකාශ කළේ ඔහුව ධුරයෙන් පහ කිරීමට හේතු වුනේ බරිස්මා සමාගමේ සිදු වූ දූෂණ විමර්ශනය කිරීම වැළැක්වීමට බවයි. යුක්රේන හා ඇමරිකන් දෙපාර්ශ්වයෙන්ම කියන ආකාරයට වික්ටර් ශොකින්ව ධුරයෙන් පහ කරන අවස්ථාව වන විට බරිස්මා සමාගම හා අදාළ දූෂණ විමර්ශන සක්‍රියව සිදු වෙමින් පැවැතී නැහැ. එසේම, බරිස්මා සමාගමේ විමර්ශනයට ලක්වී තිබෙන දූෂණ සිදු වී ඇතැයි සැලකෙන්නේ හන්ටර් බයිඩන්ව අධ්‍යක්ෂ්‍ය මණ්ඩලයට පත් කර ගනු ලැබීමට පෙර කාලයේදීයි. ඒ හැර, හන්ටර් බයිඩන්ට කිසිදු දූෂණ චෝදනාවක් එල්ල වී නැහැ.

ඩිමොක්‍රටික් පාක්ෂිකයින්ට අනුව ජනාධිපති ට්‍රම්ප් විසින් උත්සාහ දරා තිබෙන්නේ සිය විධායක බලය අපහරණය කරමින් 2020 ජනාධිපතිවරණයේදී ඔහුගේ ප්‍රතිවාදී අපේක්ෂකයා වීමට ඉඩ තිබෙන ජෝ බයිඩන්ට දූෂණ චෝදනාවක් පටලැවීමට යුක්‍රේනයේ උදවු ලබාගනු පිණිස ජනාධිපති සෙලෙන්ස්කිට බලපෑම් කිරීමයි. ඇමරිකානු නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ කථානායකවරිය වන නැන්සි පෙලෝසි විසින් පසුගිය සැප්තැම්බර් 24 වෙනිදා ජනාධිපති ට්‍රම්ප්ට එරෙහිව දෝෂාභියෝග චෝදනා විමර්ශනයක් ආරම්භ කළා.

රිපබලිකන් පාක්ෂිකයින් විසින් චෝදනා කළේ නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ ඡන්ද විමසීමක් නොපවත්වා මේ අයුරින් දෝෂාභියෝග චෝදනා විමර්ශනයක් ආරම්භ කිරීම නීත්‍යානුකූල නොවන බවයි. එහෙත්, ඩිමොක්‍රටික් පාක්ෂිකයින් විසින් පෙන්වා දුන්නේ එවැනි ඡන්ද විමසීමක් පැවැත්වීම අවශ්‍ය නොවන බවයි.

කෙසේ වුවත්, පසුගිය බ්‍රහස්පතින්දා මේ හා අදාළ ඡන්ද විමසීමක් පැවැත්වුනා. ඒ, ඒ වන විටද සංවෘත ආකාරයෙන් සිදු වූ දෝෂාභියෝග චෝදනා විමර්ශනය මෙතැන් සිට විවෘත ආකාරයෙන් කිරීමට යෝජනා කරමිනුයි. යෝජනාව 232-196 ලෙස සම්මත වුනා. කතානායක නැන්සි පෙලෝසිද යෝජනාවට පක්ෂව ඡන්දය දීම විශේෂ කරුණක්. සාමාන්‍යයෙන් කතානායක වරයා සිය ඡන්දය පාවිච්චි කරන්නේ ඡන්ද සමාන වී ඇති අවස්ථාවක හෝ කිසියම් යෝජනාවක් සම්බන්ධව අවධාරනය කිරීම අවශ්‍ය වූ විටක පමණයි. මෙහිදී ඇය සිදු කළේ දෙවැන්නයි.

බොහෝ දෙනෙකුගේ කණස්සල්ලට හේතු වී තිබෙන්නේ මේ ඡන්ද විමසීමේදී අදාළ කරුණ ගැන අවධානය යොමු කරනවා වෙනුවට ඩිමොක්‍රටික් හා රිපබ්ලිකන් ලෙස බෙදී ඡන්දය භාවිතා කර තිබීමයි. මෙය ඇමරිකානුවන් ගෝත්‍රික වීම ප්‍රදර්ශනය කරන්නක් බව ඇතැමුන් පවසනවා. විභාගයෙන් අනතුරුව නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලය තුළ දෝෂාභියෝග යෝජනාවක් කර සම්මත කර ගත්තත් එය නැවත සෙනෙට් සභාවේදී අනුමත විය යුතුයි. නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයයේ බහුතර බලය තිබෙන්නේ ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂයට වුවත් සෙනෙට් සභාවේ බහුතර බලය තිබෙන්නේ රිපබ්ලිකන් පක්ෂයටයි. රිපබ්ලිකන් පක්ෂ නියෝජිතයින් සියලු දෙනාම වාගේ ජනාධිපති ට්‍රම්ප් සමඟ සිටින බව පෙනෙන නිසා දෝෂාභියෝගයකින් ඔහුව ඉවත් කරනු ලැබීමේ ඉඩක් පෙනෙන්නට නැහැ. නමුත්, දෝෂාභියෝග විමර්ශනය නිසා ඔහුගේ ක්‍රියා කලාපය පිළිබඳ බොහෝ කරුණු ඉදිරියේදී අනාවරණය වෙයි.

(Image: Ownership is not known. Credit should go to the original owner.)

පෑඩ් එකේ වැදී නිකම්ම ලැබුණු බවුන්ඩරිය

සමාජ ආර්ථික තත්ත්වය අනුව පහළින් සිටින ජන කණ්ඩායම් වෙනුවෙන් ආධාර ලෙස ලබා දීම පිණිස භාණ්ඩ එකතු කිරීම (supply drives) ඇමරිකාවේ සුලභ දෙයක්. පාසැල්, කාර්යාල, සරසවි, සුපිරි වෙළඳසැල් වැනි බොහෝ තැන් වල මේ වැඩේ නිතර කෙරෙනවා. පාසැල්, කාර්යාල වගේ තැන් වල මේ වගේ ආධාර එකතු කිරීමක් තිබෙන දවසක ඒ ගැන කලින් දැනුම් දී නියමිත දිනයේ විවිධ අය රැගෙන එන බඩු දමන්න ලොකු පෙට්ටියක් තැබීම සාමාන්‍ය ක්‍රමයයි. සුපිරි වෙළඳසැලකදීනම් අපට මේ ආකාරයට කිසියම් ජන කණ්ඩායමකට අවශ්‍ය භාණ්ඩ ලැයිස්තුවේ (needs list) ඇති දෙයක් මිල දී ගෙන එය මුදල් ගෙවීමේ කවුන්ටරයටම ආපසු දුන් විට අදාළ භාණ්ඩය කවුන්ටරය අසල තිබෙන පෙට්ටියකට දමනවා.

පසුගිය සතියේත් මෙවැනි භාණ්ඩ එකතු කිරීමක් ගැන විද්‍යුත් ලිපියක් ලැබුණා. එහි තරමක විශේෂත්වයක් තිබුණා. විද්‍යුත් ලිපිය එවා තිබුණේ සමාජ විද්‍යා මහාචාර්යවරියක් විසින්. ඇය මේ සෙමෙස්ටරයේ ප්‍රථම උපාධිය හදාරන සිසුන්ට "ඒඩ්ස් සහ සමාජය" නම් පාඨමාලාවක් උගන්වනවා. ඇමරිකාවේ සරසවි වල පාඨමාලා වල විෂය නිර්දේශ සෑම වසරකම අලුත් වෙනවා වගේම උගන්වන විෂයනුත් අලුත් වෙනවා.

කෘතිම බුද්ධිය වැනි අලුත් දේවල් එකතු කරමින් රටේ අවශ්‍යතා අනුව වෙනස් වෙන්නේ තාක්ෂණ විෂයයන් පමණක් නෙමෙයි. සමාජ විද්‍යා විෂයනුත් රටේ අවශ්‍යතා අනුව අලුත් වෙනවා. ඒ නිසා, උපාධියක් හදාරන කෙනෙකුට රස්සාවක් හොයා ගන්න පිකටිං කරන්න අවශ්‍ය නැහැ. උසස් අධ්‍යාපනය වෙනුවෙන් අතින් මුදල් ගෙවිය යුතු නිසා කරන ආයෝජනයට ප්‍රතිඵලයක් ලැබෙන බව තහවුරු නොවන පාඨමාලා වලට තිබෙන ඉල්ලුම ටිකෙන් ටික නැති වෙලා එවැනි පාඨමාලා අහෝසි වෙලා යනවා. ඒ වෙනුවට අලුත් පාඨමාලා එනවා.

ඔය විදිහට ලංකාවේ සරසවි වල සමාජ විද්‍යා පීඨ වල ඉගැන්විය හැකි "මැද පෙරදිග රැකියා වල නිරත කාන්තාවන්ගේ පවුල් වල සමාජ ප්‍රශ්න", "යුද්ධයට සහභාගී වී ආපසු ආ සෙබළුන් හා සමාජය", "අන්තර්-වාර්ගික ආතතීන් හා සමාජය" වගේ ඕනෑ තරම් අලුත් විෂයයන් ගැන හිතන්න පුළුවන්. ඒ වගේ අලුත් විෂයයන් ලංකාවේ සරසවි වල උගන්වනවාද නැද්ද කියා මම දන්නේ නැහැ. ඇමරිකාවේනම් එසේ වෙනවා. ඔය "ඒඩ්ස් සහ සමාජය" පාඨමාලාව එක උදාහරණයක්.

දැන් මේ පාඨමාලාව හදාරන සිසුන් විසින් එය සමත් වෙන්න කළ යුතු දේවල් අතර විභාග වලට අමතරව ප්‍රායෝගික ක්‍රියාකාරකම් ගණනාවක් තියෙනවා. සහභාගිත්ව පරීක්ෂණයක් කරමින් අවම පැය ගණනක් ඒඩ්ස් රෝගීන් බහුල ප්‍රජාවන් සමග ගත කළ යුතුයි. ඒ වගේම, එච්අයිවී ආසාදනය වීමේ අවදානම වැඩිම ජන කොටස් වෙනුවෙන් නිශ්චිත අවම පැය ගණනක් ස්වේච්ඡාවෙන් සේවය කළ කළ යුතුයි. ඔවුන් වෙනුවෙන් ඔවුන්ට අවශ්‍ය දේ එකතු කර බෙදා දීමත් මේ පාඨමාලාවේම කොටසක්. මා මුලින් කී විද්‍යුත් ලිපිය ලැබුණේත් මෙවැනි ආධාර එකතුවක් හා අදාළවයි.

අවශ්‍ය ද්‍රව්‍ය ලැයිස්තුවේ ඉහළින්ම තිබුණේ කාන්තාවන්ගේ සනීපාරක්ෂක තුවා. සබන්, ෂැම්පු, දත්බෙහෙත්, දත් බුරුසු ආදී භාණ්ඩ ගණනාවක් පහළින් තිබුණා. අදාළ දවසේ මේ වෙනුවෙන් තබා තිබුණු පෙට්ටියට ඔය දේවල් ගොඩක් එකතු වී තිබුණා. ගොඩක් අය පැකිලීමක් නැතුව සනීපාරක්ෂක තුවා ගෙනත් පෙට්ටියට දැම්මා.

මේ වටෙන් ගොඩෙන් එන්නේ සජිත්ගේ සනීපාරක්ෂක තුවා කතාවට බව කියවන අයට නොතේරෙන්න හේතුවක් නැහැනේ. මේ ගැන අජිත් පැරකුම්, රසික, අජිත් ධර්මා වගේ තවත් ගොඩක් අයත් ලියා තිබුණා. සජිත් ඔය කතාව කිවුවේ කොයි තරම් සීරියස් විදිහටද කියා මම දන්නේ නැහැ. ඒ වගේම, සජිත් යම් විදිහකින් දිනුවොත් ඔය වැඩේ කරයිද කියන්නත් මම දන්නේ නැහැ. කොහොම වුනත් මේ කතාව නිසා දැන් සජිත්ට ලොකු ගැම්මක් ඇවිත් තිබෙනවා. බෝලෙට හරියට පාරක් ගහගන්න බැලුව දඟල දඟල හිටපු මනුස්සයගෙ පෑඩ් එකේ වැදිලා බවුන්ඩරියක් ගියාම කොහොමද ආතල් එක?

ඔසප් දරිද්‍රතාවය කියන එක දැන් ලෝකය පුරාම කතාබහට ලක්වන කරුණක්. මේ ප්‍රශ්නය තුන්වන ලෝකයේ ප්‍රශ්නයක් පමණක් නෙමෙයි. සංවර්ධිත රටවල් බොහොමයක කාන්තාවන් මුහුණ දෙන ගැටලුවක්. මේ සම්බන්ධව අවධානය යොමු කිරීම සඳහා පසුගිය 19 වෙනිදා පළමු වරට ඇමරිකාවේ ජාතික ඔසප් දිනයකුත් පැවැත් වුනා. වෙන මොනවා නැතත් සජිත් නිසා මේ ප්‍රශ්නය ගැන කතාබහක් ඇති වීමම ලොකු දෙයක්.

මෙවර ජනාධිපතිවරණයේ විශේෂත්වය වුනේ වැඩි සද්දයක් නැති වීමයි. එක පැත්තකින් එයට හේතු වී තිබෙන්නේ ස්වාධීන මැතිවරණ කොමිසමයි. ලෝකයේ ස්වාධීන මිනිස්සු හෝ ස්වාධීන කොමිසම් නැහැ කියා කාට හෝ තර්ක කරන්න පුළුවන්. ඒ තර්ක කොහොම වුනත්, මැතිවරණය පැවැත්වෙන ආකාරය සෑහෙන තරමකින් නියාමනය කරන්න මැතිවරණ කොමිසම සමත් වී සිටින බව කාට වුනත් පිළිගන්න වෙනවා.

ජනාධිපතිවරණ ප්‍රචාරණ කටයුතු සාපේක්ෂව එතරම් සක්‍රිය නැති වීමට එකම හේතුව ස්වාධීන මැතිවරණ කොමිසම කියා මා හිතන්නේ නැහැ. මෙහි ඊට වඩා දෙයක් තිබෙනවා. බොහෝ දෙනෙක් නිරීක්ෂණය කර තිබෙන ආකාරයට ඉදිරියෙන්ම සිටින අපේක්ෂකයෙක් වන ගෝඨාභය රාජපක්ෂ වැඩි සද්දයක් නැහැ. ඇතැම් අය හිතන්නේ එයට හේතුව ඔහුට ටෙලිප්‍රොම්ටරයක් නැතිව කතා කරන්න බැරිකම කියලයි. එයත් එක් හේතුවක් වෙන්න පුළුවන්. නමුත්, එකම හේතුවනම් නෙමෙයි. මේ සාපේක්ෂ නිහඬතාවයට, මම හිතන හැටියට, ප්‍රධාන හේතුව මේ වන විට ලංකාවේ ඡන්දදායකයින් සිටින තැනයි.

හැත්තෑ හතේ ඉඳන් අවුරුදු දාහතක් බලයේ සිටි එජාප ආණ්ඩුව පරාජය කරලා මිනිස්සු චන්ද්‍රිකාව පත් කරගත්තේ ඒ වන විට එජාපය එපාවටම එපා වෙලා හිටපු නිසයි. එයින් පස්සේ එජාපය කවදාවත් කලින් තිබුණු එජාපය වුනේ නැහැ. 2015දී මිනිස්සු එජාපය ප්‍රමුඛ සන්ධානයට ඡන්දය දුන්නේ රාජපක්ෂලා පරාජය කරන්න මිසක් එජාපය නැවතත් ආකර්ශනීය වූ නිසා නෙමෙයි. 2015දී වුනෙත් ඔය වගේම දෙයක්. සැලකිය යුතු පිරිසකට රාජපක්ෂලා එපාවටම එපා වුනා. ඒ එපා වුනු රාජපක්ෂලාව ඒ පිරිසට තවමත් නැවත ආකර්ශනීය වෙලා නැහැ. නමුත්, රාජපක්ෂලා වෙනුවට තෝරාගත් එජාපයත් ඒ තරමටම හෝ වැඩිපුර එපා වෙලා.

වත්පොතේ කෙනෙක් පළ කර තිබුණු අදහසක් වුනේ ලංකාවේ මිනිස්සුන්ට කළ හොඳ ඉක්මනින් අමතක වන නමුත් කළ නරක ලේසියෙන් අමතක වෙන්නේ නෑ කියන එකයි. මේ හේතුව නිසා එජාප හා රාජපක්ෂලා දෙගොල්ලන්ම එපා වීමේ වාසිය ජවිපෙට ලොකුවට ලැබෙන්නෙත් නැහැ. දැන් වෙනස් වී හිටියත් ජවිපෙ අපකීර්තිමත් ඉතිහාසයත් මිනිස්සුන්ට තවම මතකයි. ඒ නිසා, මේ පාර ගොඩක් දෙනෙක් ඡන්දය දෙන්නේ තමන් අකැමැතිම පුද්ගලයාව පරද්දන්න මිසක් කැමැතිම පුද්ගලයාව දිනවන්න නෙමෙයි. විශේෂයෙන්ම මැතිවරණ ප්‍රතිඵලය තීරණය කරන පාවෙන ඡන්දදායක පිරිස. සාපේක්ෂ නිහඬතාවයට හේතුව ඔන්න ඕකයි.

ගෝඨාභය රාජපක්ෂ කතා කරන තරමට ඔහුව වැඩි අවධානයට ලක් වෙනවා. එවිට ඔහුගේ හොඳට වඩා මතක් වෙන්නේ අඩුපාඩුයි. ඒ නිසා, ඔහු කතා කරන තරමට වාසිය සජිත්ටයි. ඕකේ අනිත් පැත්තත් ඔහොමමයි. සජිත් කතා කරන තරමට ඡන්ද වැඩිවෙන්නේ ගෝඨාභයටයි. ඒ නිසා, මේ වෙලාවේ ප්‍රතිවාදී අපේක්ෂකයාට මතු වෙන්න දී නිහඬව සිටීම තමයි සජිත්ට වගේම ගෝඨාභයටත් වාසි. දෙන්නම වේගවත් ප්‍රහාර එල්ල කරන්න ගියොත් වෙන්නේ දෙන්නම අවුට් වෙලා ජවිපෙ පැත්තට වාසිය කැරකෙන එකයි.

මෙච්චර දවස් වැඩිපුර කතා කළේ සජිත්. ගෝඨාභයගෙන් වැඩි සද්දයක් ඇහුණේ නැහැ. සජිත් කතා කරන තරමට ඡන්ද වැඩි වුනේ ගෝඨාභයට. සජිත් තමන්ට ඡන්ද එකතු කරන හැටි ගෝඨාභය පැත්තකට වෙලා බලා හිටියා. දැන් පෑඩ් කතාවෙන් පස්සේ තත්ත්වය ටිකක් වෙනස් වෙලා. මේ කතාව අල්ලාගෙන කරපු විවේචන නිසා වුනේ ගෝඨාභය කඳවුරේ වහගෙන හිටපු අඩුපාඩු මතු වුන එකයි.

ගැහැණු කියන්නේ ඡන්දදායකයින්ගෙන් 50%ක් හෝ ඊටත් වැඩි ප්‍රතිශතයක්. මතුපිටින් නිරීක්ෂණය කරලා ඔවුන් හිතන හැටි තේරුම් ගන්න ලේසි නැහැ. ගැහැණු නැගිට්ටහම නොහිතන දේවල් වෙන්න පුළුවන්. සජිත් සනීපාරක්ෂක තුවා නිකම් දෙයිද, නොදෙයිද, දෙනවානම් කවර ආකාරයකින් දෙයිද කියන එක වගේ දේවල් එතරම් වැදගත් කරුණු නෙමෙයි. හිතාමතා හෝ අහම්බෙන් සජිත්ට අහුවුනේ නිලයක්. මේ කතාව කරපු දවසේ ඉඳලා පොදුජන පෙරමුණු පාක්ෂිකයෝ සජිත්ට ඡන්ද එකතු කරනවා.

සිදුරු ළිඳේ ඛේදවාචකය හා ඇපලෝ මානසිකත්වය

ඇපලෝ මානසිකත්වය කියන සංකල්පය ගැන මම මුලින්ම දැනගත්තේ අනූව දශකයේදී කොළඹ සරසවියේ පශ්චාත් උපාධි දේශනයකදී. දේශකයා විසින් විස්තර කළ ආකාරයට මෙය හැත්තෑව දශකයේ මුල් කාලයේ සංකල්පයක්.

අනූව දශකයේදී ගුවන් ප්‍රවේශපතක් මිල දී ගන්න අවශ්‍ය වූ බොහෝ දෙනෙක් එය කළේ ගුවන් ප්‍රවේශපත් නියෝජිතවරයෙකු හරහා. ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙක් තවමත් ගුවන් ප්‍රවේශපත් නියෝජිතවරයින් හරහා ප්‍රවේශපත් මිල දී ගන්නවා. මමනම් පසුගිය වසර දහයක හෝ ඊටත් වැඩි කාලය ඇතුළත ගුවන් ප්‍රවේශපත් මිල දී ගෙන තිබෙන්නේ අන්තර්ජාලය හරහා පමණයි. එය පහසුයි වගේම ලාබයි.

ප්‍රයිස්ලයින්, කයාක් වගේ සමාගම් කාලයක සිට අන්තර්ජාලය හරහා ගුවන් ප්‍රවේශපත් විකුණනවා. ශ්‍රීලන්කන් ඇතුළු ගුවන් සමාගම්ද සෑහෙන කාලයක සිට මේ වැඩේ කරනවා. එහෙත්, ගුවන් සමාගම් ප්‍රමුඛතාවය දෙන්නේ තමන්ගේ හා හවුල්කාර ගුවන් සමාගම් වල ප්‍රවේශපත් විකිණීමට පමණක් නිසා එහි පහසුවක් මිස ලොකු ලාබයක් නැහැ. ප්‍රයිස්ලයින්, කයාක්  වගේ වෙබ් අඩවියකට ගිය විට ගුවන් සමාගම් විශාල ගණනක මිල ගණන් සසඳා බැලිය හැකියි. මෙවැනි අන්තර්ජාල වෙළඳාම් ප්‍රචලිත වෙන්න කලින් ගුවන් ප්‍රවේශපත් නියෝජිතවරයින් අතින් සිදු වුනෙත් ඔය කටයුත්තයි.

ගුවන් සමාගම් විසින් ප්‍රවේශපත් නිකුත් කිරීම ස්වයංකරණය කිරීම පටන් අරන් තියෙන්නේ හැටේ දශකයේදී වුවත් ගුවන් ප්‍රවේශපත් නියෝජිතවරයින්ට සෘජුවම ගුවන් සමාගමක් වෙනුවෙන් ප්‍රවේශපත් නිකුත් කරන්න හැකි වී තිබෙන්නේ 1976 සිටයි. ඒ යුනයිටඩ් ගුවන් සමාගම විසින් වැඩි දියුණු කළ ඇපලෝ ගුවන් ආසන වෙන් කිරීමේ පද්ධතිය භාවිතා කිරීමේ අවස්ථාව ගුවන් ප්‍රවේශපත් නියෝජිතයින්ටත් ලැබීමෙන් පසුවයි.

ඇපලෝ ගුවන් ආසන වෙන් කිරීමේ පද්ධතිය හා තවත් එවැනිම එකක් වූ ඇමරිකන් ගුවන් සමාගමේ සේබර් මධ්‍යම ආසන වෙන් කිරීමේ පද්ධතියත් හේතුවෙන් ඇමරිකන් හා යුනයිටඩ් ගුවන් සමාගම් වැඩි වැඩියෙන් ගුවන් මගීන් ආකර්ශනය කර ගනිමින් සිටිද්දී එයට ප්‍රතිචාරයක් ලෙස යුරෝපීය ගුවන් සමාගම් නවයක් එකතු වී 1987දී ගැලීලියෝ ගුවන් ආසන වෙන් කිරීමේ පද්ධතිය නිර්මාණය කරනවා. ඉන් පසුව, 1992දී ගැලීලියෝ හා ඇපලෝ පද්ධති එක පද්ධතියක් ලෙස සම්බන්ධ කෙරෙනවා. 2000 වසර වන විට ලෝකය පුරා අලෙවි වූ ගුවන් ප්‍රවේශපත් වලින් හතරෙන් එකක් පමණ අලෙවි වී තිබෙන්නේ මේ පද්ධතිය හරහා. මා ඉහත දේශනයට සවන් දෙන කාලයේ ලංකාවේ ගුවන් ප්‍රවේශපත් නියෝජිතයින් බොහෝ දෙනෙකු විසින්ද මේ ගැලීලියෝ/ඇපොලෝ පද්ධතිය භාවිතා කළා.

ලෝකයේ ගුවන් සමාගම් ගණනාවක් විසින් ලෝකය පුරා ඇති ගුවන් තොටුපොල ගණනාවක් අතර පවත්වාගෙන යන ගමන් වාර සම්බන්ධීකරණය කරමින් ලෝකය පුරා විසිරී සිටින ගුවන් ප්‍රවේශපත් නිකුත් කිරීමේ නියෝජිතයින් අති විශාල පිරිසක් විසින් එකම ආසනය දෙදෙනෙකුට නොවිකුණා සමාන්තරව ගුවන් ප්‍රවේශපත් විකිණීම අද තාක්ෂනය අනුව සරල දෙයක් වුවත් ඒ කාලයේ හැටියට සෑහෙන දෙයක්. මා සවන් දුන් දේශනයේදී කතා කළේ එවැනි සංකීර්ණ මෘදුකාංගයක් හදා තිබීම ගැනයි. දේශකයා විසින් ඇපොලෝ මානසිකත්වය කියන සංකල්පය ගැන කතා කළේ මේ හා අදාළවයි.

ඇපොලෝ මධ්‍යම ප්‍රවේශපත් වෙන් කිරීමේ පද්ධතිය වගේ ඉතා සංකීර්ණ මෘදුකාංගයක් සාර්ථකව හදන්න පුලුවන්නම්, ඊට වඩා ගොඩක් සරල මෘදුකාංගයක් හරියට හදා ගන්න බැරි ඇයි? ඔන්න ඕකයි ඇපොලෝ මානසිකත්වය.

මේ දේශනයේදී වැඩි බරක් තිබ්බේ ඇපොලෝ මධ්‍යම ප්‍රවේශපත් වෙන් කිරීමේ පද්ධතියට වුනත් ඔය සංකල්පය බිහි වෙලා තිබෙන්නේ ඇමරිකාවේ නාසා ආයතනයේ ඇපොලෝ අභ්‍යවකාශ ව්‍යාපෘතිය හා අදාළවයි. සාර්ථක ව්‍යාපෘතියක් සේ බොහෝ දෙනෙක් සලකන ඇපොලෝ අභ්‍යවකාශ ව්‍යාපෘතිය යටතේ මිනිසුන් ගණනාවක් හඳට ගියා. ඉතා සංකීර්ණ කටයුත්තක් වන මිනිහෙක් හඳට යැවීම සාර්ථකව කරන්න පුලුවන්නම් ඊට වඩා ගොඩක් සරල සූපිං වැඩ අනාගන්නේ ඇයි? ඔන්න ඇපොලෝ මානසිකත්වය.

ඔය දේශනයෙන් පස්සේ නැවත කවදාවත් අහන්න නොලැබුණු ඇපොලෝ මානසිකත්වය කියන අදහස නැවත මතක් වුනේ සුජිත් විල්සන් ඛේදවාචකයෙන් පසු බොහෝ දෙනෙකුගේ ප්‍රතිචාර දැකලයි. නමුත්, දැන් සොයා බැලු විට මේ සංකල්පය ගැන ගූගල් දෙයියාවත් දන්නේ නැහැ.

ඇපොලෝ මානසිකත්වය ගැන මා පෙර කී දේශකයා විසින් පැහැදිලි කරපු ආකාරයට මේ මානසිකත්වය නිවැරදි එකක් නෙමෙයි. ඇපොලෝ අභ්‍යවකාශ ව්‍යාපෘතිය, ඇපොලෝ මධ්‍යම ප්‍රවේශපත් වෙන් කිරීමේ පද්ධතිය වගේ සංකීර්ණ ව්‍යාපෘති ඉතා සාර්ථකව අවසන් කරලා තිබෙන එක ඇත්ත. නමුත්, මෙවැන්නක් වෙන සූපිං වැඩක් එක්ක සංසන්දනය කිරීමේදී මේ ව්‍යාපෘති සඳහා ගත කළ කාලය, වැය කළ මුදල් කන්දරාව, සම්බන්ධ වූ මිනිස්සු ගණන ආදිය අපි පහසුවෙන් අමතක කරනවා. ඒ වගේම, මෙවැනි ව්‍යාපෘති කිහිපයක් සාර්ථක වෙද්දී එවැනිම සම්පත් ප්‍රමාණයක් යොදවා අසාර්ථක වූ ව්‍යාපෘතිත් අමතක කරනවා. ඔන්න ඇපොලෝ මානසිකත්වය.

දැන් අර දරුවා බේරගන්න බැරි වීම ගැන තිබෙන ප්‍රචලිත අදහසක් වන්නේ හඳට යන්න පුළුවන් ඉන්දියාවට අඩි අනූවක් යට හිර වී සිටි දරුවා බේරගන්න බැරි වුනා කියන එකයි. ඔතන තියෙන්නෙත් ඇපොලෝ මානසිකත්වය. සමහර සූපිං වැඩ (වගේ පෙනෙන වැඩ) ගොඩක් සංකීර්ණ වැඩ වලට වඩා අමාරුයි.

ඉන්දියාව හඳට යානයක් යැවුවා තමයි. නමුත්, ඒක දවස් දෙක තුනක් ඇතුළත සිදු වූ දෙයක් නෙමෙයි. චන්ද්‍රයාන්-2 ව්‍යාපෘතිය දශකයකට වැඩි කාලයක් තිස්සේ සිදු වූ ක්‍රියාවලියක ප්‍රතිඵලයක්. ඒ වෙනුවෙන් විශාල මුදලක් වැය වුනා වගේම විශාල පිරිසක් සම්බන්ධ වුනා. ඒ තරම් කාලයක් තිස්සේ සැලසුම් කරලත්, ඒ තරම් සම්පත් යොදවලත් අන්තිම මොහොතේදී අවුලක් වුනා. ඉන්දියාවට වික්‍රම් ලෑන්ඩරය සාර්ථක ලෙස හඳට ගොඩ බස්වන්න බැරිවුනා. එය කඩා වැටුණු බවයි සැලකෙන්නේ.

ඇමරිකාවේ අභ්‍යාවකාශ ව්‍යාපෘති ගත්තත් අසාර්ථක වූ අවස්ථා ඕනෑ තරම් තියෙනවා. චැලෙන්ජර් ඛේදවාචකය මතක ඇතිනේ. ඔය ඇපලෝ-11 ව්‍යාපෘතියේ සාර්ථකත්වය ගැන වුවත් අවසන් මොහොත දක්වාම විශාල සැක සංකා තිබී තිබෙනවා.

සුජිත් විල්සන් සිදුරු ළිඳකට වැටී මිය ගිය එකම ඉන්දියානු දරුවා නෙමෙයි. පසුගිය වසර කිහිපය තුළම වුවත් ඉන්දියානු දරුවන් ගණනාවක් සිදුරු ලිං වලට වැටී මිය ගොස් තිබෙනවා. ඒ වගේම, තවත් දරුවන් ගණනාවක් මෙලෙස සිදුරු ලිං වලට වැටීමෙන් පසුව බේරාගෙන තිබෙනවා. ඇතැම් දරුවන් පණ පිටින් ගොඩට ගත්තත් පසුව රෝහලේදී මිය ගොස් තිබෙනවා. මේ සිද්ධිය විශේෂ වන්නේ එයට වැඩි මාධ්‍ය අවධානයක් ලැබීම නිසයි.

ඉන්දියාවේ ජනාධිපතිවරයාගේ සිට සාමාන්‍ය මිනිසුන් දක්වා විශාල පිරිසක් මේ සිද්ධියේදී තමන්ට කළ හැකි දේ කර තිබෙනවා. ඔවුන් හිතා මතා දරුවාට මැරෙන්න ඇර නැහැ. මෙවැනි තැනක හිර වූ දරුවෙකු ගොඩ ගැනීම හඳට යානයක් යැවීම හා සසඳා සූපිං වැඩක් කියා කියන්න බැහැ. එය සංකීර්ණ කටයුත්තක්. කිසියම් විශේෂඥතාවයක් ඇති අය දරුවා බේරා ගැනීමේ කටයුත්තට සම්බන්ධ වී තිබෙනවා. නමුත්, කාගේත් අවාසනාවට අවසානයේදී වැඩේ සාර්ථක වී නැහැ.

ලංකාවේත් බොහෝ දෙනෙක් මැතිවරණ ප්‍රතිඵලයක්, ක්‍රීඩා තරඟයක් නරඹන අයුරින් මේ දරුවා බේරා ගැනීමේ ක්‍රියාවලිය දෙස බලා සිට ඇති බව පේනවා. ඈත සිට වුවත් එසේ බලා සිටින තරමට බලා සිටින කෙනෙකුට වියදමක් යනවා. දත්ත වල මුදල් වියදම අමතක කළත්, මෙවැන්නක් වෙනුවෙන් යොදවන කාලයේ ආවස්ථික පිරිවැය විශාලයි. දරුවා බේරා ගැනීම පමා වෙන තරමට වියදම ඉහළ යනවා. මෙසේ ඈත සිට මෙවැනි දෙයක් නරඹන කෙනෙක් විසින් කරන්නේ ආයෝජනයක්. යමෙක් ආයෝජනයක් කරන්නේ ලාබයක් බලා ගෙනයි. මැතිවරණයකදීනම් ඒ ලාබය තමන් කැමති අපේක්ෂකයා ජයග්‍රහණය කිරීමේ සතුට. ක්‍රීඩා තරඟයකදීනම් ඒ ලාබය තමන් කැමති කණ්ඩායම ජයග්‍රහණය කිරීමේ සතුට.

මැතිවරණයකදී හෝ ක්‍රීඩා තරඟයකදී නරඹන්නන් හැම දෙනෙකුගේම සතුට තිබෙන්නේ එකම තැනක නෙමෙයි. එක් එක් පුද්ගලයා තමන්ගේ කාලය ආයෝජනය කරන්නේ වෙනස් අපේක්ෂකයින් හෝ කණ්ඩායම් වෙනුවෙන්. ඒ නිසා, වැඩේ අවසන් වෙන්නේ කවුරු හෝ පිරිසකට ලාබයක් ලබා දෙමින්. නමුත්, මේ වගේ මානුෂික කරුණකදී තත්ත්වය වෙනස්. පැත්තක සිට බලා සිටින හැම දෙනෙක්ම බලා සිටින්නේ දරුවාව බේරා ගන්නා තුරුයි. දරුවාව බේරා ගන්න හැකි වුනානම් සියලු දෙනාටම වෙන්නේ වාසියක්. නමුත්, සිදු වුනේ එහි විලෝමයයි.

දරුවා බේරා ගැනීමේ මෙහෙයුම කල් ගන්නා තරමට පැත්තක සිට බලා ඉන්න අයගේ ආයෝජනය ඉහළ යනවා. දරුවාගේ ජීවිතයේ වටිනාකම තව තවත් වැඩි වෙනවා. කතාව කෙළවර වෙද්දී බලා සිටි සියල්ලන්ටම විශාල පාඩුවක් වෙලා. ඔවුන් සියල්ලන්ම මානසිකව කඩා වැටෙනවා. එයින් ගැලවෙන්න කවුරු හෝ වැරදිකරුවෙක් අවශ්‍යයි. ඇපොලෝ මානසිකත්වය එළියට එන්නේ ඒ පසුබිමේදී.

මේ දරුවා පහළට වැටී තිබෙන්නේ අඟල් කිහිපයක සිදුරක් ඇතුළෙන්. ඒ තුළින් වෙනත් අයෙකුට දරුවා වෙත යන්න බැහැ. දරුවා ඉන්නේ ඔහුව බේරා ගන්න උත්සාහ කරන අයට සහයෝගය දිය හැකි වයසක නෙමෙයි. කඹයක් දැම්මා කියා එය අල්ල ගන්නවත් ඔහුට තේරෙන්නේ නැහැ. ඒ වුනත් හිර වී සිටින්නේ පණ තියෙන දරුවෙක් නිසා පණ නැති දෙයක් වගේ දරුවාව ඇදලා ගන්නත් බැහැ. හිතහිතා ඉන්න ලොකු කාලයකුත් නැහැ. මේ වගේ වෙලාවක තිබෙන විකල්ප සීමිතයි. හඳට යානයක් යවද්දී වගේ ලොකු සැලසුම් හදන්න කාලයක් නැහැ.

දරුවා බේරා ගන්න යොදාගෙන තිබෙන ක්‍රම දෙකම මීට පෙර සාර්ථක වී තිබෙන ක්‍රම. නමුත්, අවාසනාවට මෙවර වැඩේ සාර්ථක වී නැහැ. මෙවැනි සිදුරු ළිඳක් හදන්නේ පොළොවේ මතුපිට පෘෂ්ඨය ඉතාම තද තැන් වලයි. මතුපිට තිබෙන පාෂාණයක් හෝ වෙනත් තද පසක් අඩි ගණනක් සිදුරු කළාට පස්සේ පහළ ස්ථරය ලිහිල් පස්. මේ සිද්ධියේ විශේෂත්වය වන්නේ මුලින් දරුවා අඩි 26ක් පමණ දුරකින් සිර වී සිටීමයි. දරුවා බේරා ගැනීම සඳහා යන්ත්‍ර මගින් සමාන්තර සිදුරු කැණීමට යාමේදී පස බුරුල් වී දරුවා පහළට වැටෙන්නට ඉඩ තිබීම ගැන දරුවා බේරා ගැනීමේ මෙහෙයුම ක්‍රියාත්මක කළ අය මුලින් සැලකිලිමත් වී තිබෙනවා. පළමු ක්‍රමය යොදා ගෙන තිබෙන්නේ ඒ නිසයි. අදාළ උපාංගය නිර්මාණය කර තිබෙන පුද්ගලයාගේ දරුවෙකුත් මීට පෙර මෙවැනි සිදුරු ලිඳකට වැටී ගොඩ ගෙන තිබෙන්නේ ඉතා අසීරුවෙන්. ඔහු උපාංගය නිර්මාණය කර තිබෙන්නේ ඉන් පසුවයි. කෙසේ වුවත්, මෙහිදී අන්තිමේදී සිදු වී තිබෙන්නේ දරුවා තවත් පහළට වැටීමයි. සමාන්තර ළිං කැණීම කෙරෙහි යොමු වී තිබෙන්නේ ඉන් පසුවයි.

මේ සමාන්තර ලිං ක්‍රමය මීට පෙර වාර ගණනාවක් සාර්ථක වී ඇති ක්‍රමයක්. උඩ ඡායාරූපයේ දැකිය හැක්කේ මාස කිහිපයකට පෙර අඩි 60ක සිදුරු ළිඳකට වැටුණු හර්යානා ප්‍රාන්තයේ මාස 18ක දරුවෙකු මේ ක්‍රමයට පැය 47කට පසු බේරාගත් අවස්ථාවයි. ශල්‍යකර්මයකට භාජනය කෙරෙන ඇතැම් රෝගීන් මිය යන්නේ අදාළ වෛද්‍යවරයාගේ වරදක් නිසා නෙමෙයි. මෙහිදී සිදු වී තිබෙන්නේත් එවැන්නක්.

කොහොම වුවත් මේ ආකාරයට වසරකට දරුවන් ගණනක් සිදුරු ළිං වලට වැටීමනම් ප්‍රශ්නයක්. වැටෙන ළමයින් බේරා ගන්න උපකරණ හදනවාට වඩා වැදගත් වන්නේ මේ විදිහට ළමයින් සිදුරු ළිං වලට වැටෙන එක වලක්වා ගැනීමයි. ඒ වෙනුවෙන් නීති පවා පනවා ඇතත් එම නීති ක්‍රියාත්මක වී ඇති බවක් පෙනෙන්නේ නැහැ. නීති තිබුණත්, නිසියාකාරයෙන් ක්‍රියාත්මක නොවීම ලංකාව, ඉන්දියාව වැනි රටවල පොදු ප්‍රශ්නයක්.

කොහොම වුනත් මේ අනාරක්ෂිත අත් හැර දැමූ සිදුරු ළිං ගැන ආණ්ඩුවට දොස් කියන එක තේරුමක් නැහැ. ඔය වගේ වලවල් වහමින් ඉන්න එක ආණ්ඩුව විසින්ම කළ යුතු නැහැ. තමන්ගේ ළමයින් සෙල්ලම් කරන තැන් වල සිදු විය හැකි මෙවැනි අනතුරු ගැන සැලකිලිමත් වීම දෙමවුපියන්ගේ වගකීමක්. විශේෂයෙන්ම මෙවැනි අනතුරු දුලබ නැති වටපිටාවක. කොයි තරම් ගැඹුරු හා භයානක වුවත්, මෙවැනි ලිඳක මතුපිට සිදුර ඉතා කුඩා එකක්. තරමක ගලක් හෝ ලෑල්ලක් දමා මෙවැනි සිදුරක් වැසීම විනාඩි කිහිපයක වැඩක්. වැටක් ගහන්න වුවත් පුළුවන්. තමන්ගේ දරුවන්ගේ ජීවිතාරක්ෂාව ගැන සැලකිල්ලක් නැතිව, බල්ලෝ බළල්ලු මෙන් ඔහේ ළමයි හදන දෙමවුපියන් සිටීම අනාරක්ෂාකාරී සිදුරු ළිං වලටත් වඩා ප්‍රශ්නයක්.

අනිත් එක මේ වගේ දේවල් වෙන්නේ ඉන්දියාවේ විතරක් නෙමෙයි. පසුගිය දවස් වල ගම්පොළ පැත්තෙන් අතුරුදහන් වූ තරුණ ගුරුවරියගේ සිරුර දවස් කිහිපයකට පසු හමුවුනේ සැතපුම් ගණනක් ඈත ජලාශයකින්. ඇය පාර අයිනේ කාණුවකට වැටී මේ ඉරණම අත් වෙන්නට ඇති බව සඳහන්ව තිබුණා. ඒ කරුණ තහවුරු වී නැතත්, එම කාණු සිදුරටම වැටුණු වෙනත් තරුණියක් ජීවිතය බේරා ගෙන තිබෙන්නේ ඉතා අසීරුවෙන් බව වාර්තා වී තිබුණා. මේ වගේ දේවල් වලක්වා ගැනීමනම් රොකට් යවන තරම් අමාරු නැහැ.

ගෝඨාභයගේ කැලිෆෝර්නියා නඩුව

ලසන්ත වික්‍රමතුංග ඝාතනය සම්බන්ධව චෝදනා නගමින් ඔහුගේ දියණිය වන අහිංසා වික්‍රමතුංග විසින් ලොස් ඇන්ජලීස්හි, කැලිෆෝර්නියා මධ්‍යම දිස්ත්‍රික්කයට අයත් ඇමරිකන් දිස්ත්‍රික් අධිකරණයෙහි පවරා තිබුණු සිවිල් නඩුව පසුගිය 17 වනදා විභාගයට නොගෙන නිෂ්ප්‍රභා කරනු ලැබුවා. එම නඩුව මේ අයුරින් නිෂ්ප්‍රභා කරනු ලැබුවේ නඩුව විභාගයට ගැනීම සඳහා අදාළ අධිකරණයට අධිකරණ බලයක් නැති බවට ගෝඨාභය පාර්ශ්වය විසින් ඉදිරිපත් කළ විරෝධතාව සැලකිල්ලට ගනිමිනුයි. අදාළ අධිකරණ තීන්දුවට එරෙහිව අභියාචනාවක් ඉදිරිපත් කරන බව අහිංසා වික්‍රමතුංග පාර්ශ්වය ප්‍රකාශ කර තිබෙනවා.

අහිංසා වික්‍රමතුංග ඕස්ට්‍රේලියානු පුරවැසියෙක් හා පදිංචිකාරියක්. ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මෙම නඩුව පවරනු ලබන විට ඇමරිකන් පුරවැසියෙක්. එමෙන්ම, ලසන්ත වික්‍රමතුංග ඝාතනය සිදු වූ 2009 ජනවාරි 9 වන විටත් ඔහු ඇමරිකන් පුරවැසියෙක්. මෙම සිද්ධිය සිදුවන විට ඔහු ලංකාවේ ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශයේ ලේකම් ලෙස කටයුතු කළා. අදාළ කාලයේ ආරක්ෂක ඇමති ධුරය දැරුවේ ගෝඨාභය රාජපක්ෂගේ සොහොයුරු හා එවක විධායක ජනාධිපති මහින්ද රාජපක්ෂ වූ නිසාත්, රටේ සිවිල් යුද්ධයක් පැවතීමත් නිසා එම තනතුර සමඟ විශාල බලයක් කේන්ද්‍රගතව තිබූ බව නොරහසක්.

ඇමරිකාවේ ආරක්ෂක ලේකම් යනු ලංකාවේ ආරක්ෂක අමාත්‍ය තනතුරට සමාන තනතුරක්. ඇමරිකාවේ කැබිනට් මණ්ඩලය සමන්විත වන්නේ ආරක්ෂක ලේකම්, රාජ්‍ය ලේකම්, භාණ්ඩාගාර ලේකම් ඇතුළු ලේකම් වරුන්ගෙන්. ගෝඨාභය රාජපක්ෂගේ තනතුරද බොහෝ විට ආරක්ෂක ලේකම් ලෙස හැඳින්වුනත්, එය ඇමරිකාවේ ආරක්ෂක ලේකම් තනතුර සමඟ සැසඳිය හැකි තනතුරක් නෙමෙයි. අදාළ කාලයේම පී බී ජයසුන්දර මුදල් අමාත්‍යංශයේ ලේකම් ලෙස මිස මුදල් ලේකම් ලෙස හැඳින්වුනේ නැහැ. ගෝඨාභය රාජපක්ෂට එරෙහිව කැලිෆෝර්නියා අධිකරණයේ පවරා තිබුණු නඩුවේ ලේඛන වලද ඔහුගේ තනතුර සඳහන් කර තිබෙන්නේ ආරක්ෂක ලේකම් ලෙසයි.

ගෝඨාභය රාජපක්ෂට එරෙහිව පවරා තිබුණු නඩුව සිවිල් නඩුවක්. යම් හෙයකින් එම නඩුව විභාගයට ගෙන ඔහුව වරදකරු කරනු ලැබුවානම් ඔහුට අගතියට පත් පාර්ශ්වයට වන්දියක් ගෙවීමට සිදු විය හැකිව තිබුණු නමුත් සිර දඬුවමක් පැනවෙන්නේ නැහැ.

නඩුව විභාගයට ගැනීම තාවකාලිකව අත් හිටවන මෙන් ඉල්ලමින් හා නඩුව විභාගයට නොගෙන නිෂ්ප්‍රභා කරන මෙන් ඉල්ලමින් ගෝඨාභය රාජපක්ෂ විසින් මෝසම් දෙකක් ඉදිරිපත් කළා. පළමුවන මෝසමෙන් ඉල්ලා සිටියේ ලංකාවේ ජනාධිපතිවරණය පැවැත්වෙන තුරු හා එම ජනාධිපතිවරණයෙන් ගෝඨාභය රාජපක්ෂ තේරී පත් වුවහොත් ධුරය භාර ගන්නා තුරු නඩු විභාගය අත් හිටවන ලෙසයි. මේ ඉල්ලීම සාධාරණීකරණය කර තිබුණේ ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ජනාධිපති ධුරයට පත් වීමට විශාල ඉඩකඩක් තිබීම හා එසේ ජනාධිපති ධුරයට පත් වුවහොත් ඔහුට රාජ්‍ය නායක මුක්තිය ලැබෙන නිසා මෙම නඩුව ඉදිරියට ගෙනයාමේ හැකියාවක් නොමැති වන බව පෙන්වා දෙමිනුයි.

දෙවන මෝසමෙන් කරුණු හතරක් ඉදිරිපත් කරමින් මෙම කරුණු වලින් එකක් හෝ කිහිපයක් මත මෙම නඩුව විභාගයට නොගෙන නිෂ්ප්‍රභා කරන මෙන් ගෝඨාභය රාජපක්ෂ විසින් ඉල්ලා සිටියා.
1. ගෝඨාභය රාජපක්ෂ චෝදනාවට අදාළ සිද්ධියට වගකිවයුතුනම් එසේ වගකිව යුත්තේ ස්වාධීන විදේශ රජයක නිලධාරියෙකු ලෙස තනතුරට අදාළව සිදුකළ දෙයක් වෙනුවෙනුයි.
2. පෞද්ගලික හා පොදු යහපත සැලකූ විට මෙම නඩුව විභාග කිරීම වඩාත්ම පහසු ලංකාවේයි.
-ශ්‍රී ලංකාවේ ස්වාධීන හා හොඳින් ස්ථාපිත අධිකරණ පද්ධතියක් තිබෙනවා.
-අහිංසා වික්‍රමතුංග ඕස්ට්‍රේලියානු පුරවැසියෙක් හා පදිංචිකාරියක නිසා ඇමරිකාවේ නඩුව විභාග කළත් ලංකාවේ එය කළත් ඇයට වෙනසක් නැහැ.
-ඒ වගේම, සාක්ෂිකරුවන් වැඩි දෙනෙකු සිටිය හැක්කේ ලංකාවේ.
3. ස්වාධීන විදේශ රාජ්‍යයක් වන ලංකාවට හා එහි නීති පද්ධතියට ගරු කිරීමක් වශයෙන්
4. වෙනත් විවිධ හේතු මත
-මේ සිදුවීමට ඇමරිකාවේ කිසිදු සම්බන්ධයක් නොතිබීම
-පැමිණිලිකාරිය විසින් ලංකාවේදී ගත හැකිව තිබුණු සියලුම නීතිමය ක්‍රියාමාර්ග උත්සාහ කර නොතිබීම
-චෝදනා නගා ඇති පණතේ ඇතැම් (තාක්ෂනික) සීමාවන්

අධිකරණය මඟින් නඩුව විභාගයට නොගෙන නිෂ්ප්‍රභා කිරීමට තීරණය කර ඇත්තේ ඉහත පළමු කරුණ, එනම් ගෝඨාභය රාජපක්ෂ චෝදනාවට අදාළ සිද්ධියට වගකිවයුතුනම් එසේ වගකිව යුත්තේ ස්වාධීන විදේශ රජයක නිලධාරියෙකු ලෙස තනතුරට අදාළව සිදුකළ දෙයක් වෙනුවෙන් වීම නිසයි. මේ විරෝධතාව පිළිගැනීමෙන් පසු ඉතිරි කරුණු සලකා බැලීම අවශ්‍ය නොවන නිසා අනෙකුත් කරුණු සැලකිල්ලට ගෙන නැහැ. එමෙන්ම, මේ විරෝධතාව පිළිගැනීමෙන් පසුව අනෙකුත් මෝසමට අදාල නඩු නිමිත්ත අහෝසි වී ඇති නිසා නඩුව තාවකාලිකව අත් හිටුවීම ගැන සලකා බැලීමත් අවශ්‍ය වී නැහැ.

නඩුව නිෂ්ප්‍රභා කිරීමේදී සැලකිල්ලට ගෙන තිබෙන්නේ පළමු කරුණ පමණයි. මේ ආකාරයට පිළිගත් විදේශ රාජ්‍යයක නිලධාරියෙකු ලෙස කළ ක්‍රියාවක් සඳහා මුක්තිය ලැබෙන්නටනම් කරුණු දෙකකින් එකක් සම්පූර්ණ විය යුතුයි.
-අදාළ විදේශ රාජ්‍යය විසින් එවැනි මුක්තියක් ලබා දෙන මෙන් ඇමරිකානු රාජ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුවෙන් ඉල්ලීමක් කර ඇමරිකානු රාජ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුව විසින් එම එල්ලීම පිළිගැනීම
-අදාළ විදේශ රාජ්‍යය විසින් එවැනි ඉල්ලීමක් කර නැති අවස්ථාවක, යම් හෙයකින් එවැනි ඉල්ලීමක් කර තිබුණේනම් ඇමරිකානු රාජ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුව විසින් එම ඉල්ලීම පිළිගැනීමට ඉඩකඩ තිබීම

මේ නඩුව හා අදාළව ගෝඨාභය රාජපක්ෂට රාජ්‍ය නිලධාරී මුක්තිය ලබා දෙන මෙන් ලංකාවේ රජය විසින් ඇමරිකානු රාජ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුවෙන් ඉල්ලීමක් කර නැති නිසා දිස්ත්‍රික් අධිකරණය විසින් සලකා බලා තිබෙන්නේ ඉහත දෙවන කරුණයි. පැමිණිලිකාර පාර්ශ්වය විසින් චෝදනා ගොනු කිරීමේදී ගෝඨාභය රාජපක්ෂගේ ආරක්ෂක ලේකම් ධුරයේ බලතල ගැන විස්තර කිරීමට ලොකු බරක් දී තිබීම හා ලසන්ත වික්‍රමතුංග ඝාතනයට ඔහු වගකිවයුතු බව සඳහන් කර තිබෙන්නේ ආරක්ෂක ලේකම් ධුරයේ බලතල යොදාගනිමින් බව කියා තිබීම මෙහිදී ගෝඨාභය රාජපක්ෂගේ වාසියට හේතු වී තිබෙනවා. පැමිණිලිකාර පාර්ශ්වය විසින් ලසන්ත වික්‍රමතුංගගේ ඝාතනයට ආරක්ෂක ලේකම් ලෙස ගෝඨාභය රාජපක්ෂ වගකිවයුතු බව මිස සෘජුව සම්බන්ධ වී ඇති බව කියා නැහැ. මේ අනුව දිස්ත්‍රික් අධිකරණයේ මතය වන්නේ යම් හෙයකින් මේ ඝාතනයට ගෝඨාභය රාජපක්ෂ වගකිවයුතුනම් එසේ වගකිවයුතු වන්නේ එවක ලංකාවේ ආරක්ෂක ලේකම් ලෙස මිස පෞද්ගලිකව නොවන බවයි. ඒ අනුව ඔහුට පිළිගත් විදේශ රාජ්‍යයක නිලධාරියෙකු එම රාජ්‍යය වෙනුවෙන් කළ ක්‍රියාවන් සඳහා පොදු නීතිය යටතේ ලැබෙන මුක්තිය ලැබී තිබෙනවා.

අහිංසා වික්‍රමතුංග පාර්ශ්වය මේ තීන්දුවෙන් සෑහීමකට පත් වන්නේ නැහැ. ඔවුන්ගේ මතය වන්නේ ලසන්ත වික්‍රමතුංග හෝ වෙනත් ජනමාධ්‍යවේදියෙකු ඝාතනය කිරීමට ශ්‍රී ලංකා රජය තීරණයක් ගෙන නැති නිසා ගෝඨාභය රාජපක්ෂ විසින් කර තිබෙන්නේ ලංකාවේ රජය වෙනුවෙන් කටයුතු කිරීමක් නොවන බවයි. ඒ අනුව, ඔවුන් මෙම තීන්දුවට එරෙහිව අභියාචනා කිරීමට අදහස් කරන බව ප්‍රකාශ කර තිබෙනවා. එවැනි අභියාචනා කිරීමකින් පසුව මෙම නඩුව ඉදිරියට ගෙන යාමට තීරණය වුවත්, ඒ වන විට ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ලංකාවේ ජනාධිපති ලෙස තේරී පත්වී සිටියහොත් ඔහුට රාජ්‍ය නායක මුක්තිය ලැබෙන්න බොහෝ දුරට ඉඩ තිබෙනවා.

(Image: http://asiantribune.com/node/93111)

ඔක්තෝබර් කුමන්ත්‍රණයට අවුරුද්දයි!

ජනාධිපති සිරිසේන විසින් සිදු කළ ව්‍යවස්ථා කුමන්ත්‍රණයට මේ වන විට වසරක් ගත වී තිබෙනවා. මේ කුමන්ත්‍රණය මහින්ද හා මෛත්‍රී එක්ව සිදු කළ බවත්, කුමන්ත්‍රණයට එරෙහිව විවිධ බලවේග පෙළ ගැසී අවසානයේදී දින පනස් එකකට පසු කුමන්ත්‍රණය පරාජය කරනු ලැබීම මහින්ද-මෛත්‍රී පිලේ පරාජයක් බවත් එම පිලේ මෙන්ම ප්‍රතිවිරුද්ධ පිළේ බොහෝ දෙනෙකුගේ අදහසයි. ඇත්තටම මේ කුමන්ත්‍රණය මහින්ද-මෛත්‍රී පාර්ශ්ව වල සැලසුමක්ද? එහෙම නැත්නම්, ඔවුන්ද නොදැන ඔවුන් වෙන කාගේ හෝ සැලසුමක ඉත්තන් වුනාද?

මා දන්නා තරමින් ඔක්තෝබර් කුමන්ත්‍රණයේදී සිදු වූ ආකාරයට ජනාධිපති සිරිසේන විසින් රනිල්ව අගමැති ධුරයෙන් ඉවත් කර මහින්දව එම ධුරයට පත් කළ යුතු බවත්, ව්‍යවස්ථාව අනුව එසේ කළ හැකි බවත්, මුලින්ම කරුණු සහිතව පැහැදිලි කරමින් යෝජනා කළේ නලින් ද සිල්වා විසිනුයි. පහත තිබෙන්නේ ඔහු විසින් 2017 නොවැම්බර් 25 දින පළ කළ ලිපියක්.

ආණ්ඩුව වෙනස් කළ යුතුයි වෙනස් කළ හැකියි

ඉහත ලිපියෙන් නලින් ද සිල්වා විසින් යෝජනා කළේ කඩිමුඩියේ ගෙන ආ දහනවවන සංශෝධනයේ තිබෙන පරස්පර වල වාසිය ගනිමින් මෙය කළ හැකි බවයි.

රනිල්ව ඉවත් කිරීම ගැන ඒ වන විටත් කාලයක් තිස්සේ කතා කරමින් සිටිය ඔහු මේ කරුණ දිගින් දිගටම අවධාරණය කරන්න පටන් ගත්තේ 2018 පෙබරවාරියේ පැවැත්වුණු පළාත් පාලන මැතිවරණ වලින් පසුවයි. පහත ලිපිය ඔහු විසින් පළ කර තිබුණේ 2018 පෙබරවාරි 17 වනදා.

ව්‍යවස්ථා අර්බුදයක් නැහැ රනිල් ඉවත් කළ හැකියි

එම ලිපියේ ඔහු විසින්ම "දේශපාලනඥයන් ජනමාධ්‍යවේදීන් මුහුණු පොතේ පඬි පෝතකයන් මා ලියන කිසිවක් සතපහකට ගණන් ගන්නෙ නැහැ." යනුවෙන්ද ලියා තිබුණා. ඔහුගේ එම ප්‍රකාශය අවතක්සේරුවක් බව පැහැදිලි වුවත්, අගමැති ඉවත් කිරීමේ ඔහුගේ යෝජනාව මාස හතකට පසු සැබෑවක් වේයැයි මා හිතුවේ නැහැ. අඩු වශයෙන් ඔහු හෝ එසේ සිතුවාදැයි සැක සහිතයි.

එක පැත්තකින් නලින් ද සිල්වාගේ යෝජනාවේ බරපතල අඩුපාඩු තිබුණා. ඔහු තර්කනයෙන් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ වගන්ති අර්ථනිරූපණය කරන්න උත්සාහ කළත්, තර්කනය මේ වගේ කරුණකදී යොදාගන්නා එක් මූලධර්මයක් පමණක් වීමත්, මහින්ද-මෛත්‍රී වටා නීති විශාරදයින් ගණනාවක් සිටීමත් නිසා නලින් ද සිල්වාගේ යෝජනාව සැබෑවක් වීමේ ඉඩක් පිළිබඳ සැකයක් එසේ සිදුවන තුරුම මට තිබුණේ නැහැ. ආණ්ඩු වෙනස නලින් ද සිල්වාගේ යෝජනාවක් වුවත්, අවසානයේදී ආණ්ඩු වෙනස සිදු වුනේ ඔහු නිසා කියා කියන්න බැහැ.  ඔහුගේ යෝජනාව අවසානයේදී කාගේ හෝ සැලසුමක කොටසක් වුනා.

ඔක්තෝබර් කුමන්ත්‍රණය හා ආසන්නව සුවිශේෂී සිදුවීම් කිහිපයක් සිදු වුනා. රෝ ඔත්තුකරුවෙකු විසින් තමන්ව (හා ගෝඨාභය රාජපක්ෂව) ඝාතනය කිරීමට සැලසුමක් ඇති බව ජනාධිපති සිරිසේන විසින් ඔක්තෝබර් 16 දින කැබිනට් රැස්වීමේදී ප්‍රකාශ කළ බව වාර්තා වී තිබුණා. පසුව ජනාධිපති සිරිසේන විසින් ඔක්තෝබර් 17 දින දුරකථනයෙන් ජනාධිපති මෝදී අමතා මේ පුවත සාවද්‍ය එකක් බව පවසා තිබුණා. හදිසියේ මතු වූ නාමල් කුමාරනම් අයකුගේ ප්‍රකාශ මත අත් අඩංගුවට ගැනුණු මාර්සලි තෝමස්නම් ඉන්දියානු ජාතිකයෙකු ඉන්දියානු මහ කොමසාරිස් කාර්යාලය විසින් මානසික රෝගියෙකු ලෙස හඳුනා ගැනීමෙන් පසුව නිදහස් කර මානසික ප්‍රතිකාර සඳහා යවා තිබුණා.

මේ වන විට රනිල් මෛත්‍රී ගැටුමද උඩටම මතු වී තිබුණා. ඔක්තෝබර් 20-22 අතර රනිල් වික්‍රමසිංහ ඉන්දියානු සංචාරයක නිරත වුනා. ඊට පෙර මහින්ද රාජපක්ෂද ඉන්දියාවේ සංචාරය කළා. ඔක්තෝබර් 26 වෙනිදා රනිල්ව ඉවත් කර මහින්දව පත් කෙරුණා. මහින්ද පිලට මුලින්ම ගිය අය අතර වඩිවේල් සුරේෂ් එක් අයෙක්. ඔහු බදුල්ල දිස්ත්‍රික්කයේ ඉන්දියානු දෙමළ ප්‍රජාව නියෝජනය කරන්නෙක්. ඉන් පසු, දින කිහිපය තුළ ඔහු දෙපැත්තට දෝලනය වුනා. තවත් කිහිප දෙනෙක්ද පැති මාරු කළා. නොවැම්බර් 3 වෙනදා ද්‍රවිඩ සන්ධාන මන්ත්‍රී සතාසිවම් වියලේන්තිරන් රාජපක්ෂ පිලට මාරු වුනා. මේ ආකාරයට මන්ත්‍රීවරු කිහිප දෙනෙක් පමණක් පිල් මාරු කළත්, ඒ වෙලාවේ මහින්දලාට බහුතර මන්ත්‍රීන්ගේ සහයෝගය ලබාගත හැකි ආකාරයේ රැල්ලක් තිබුනේ නැහැ.

ඔක්තෝබර් කුමන්ත්‍රනය සිදු වන විට තිබුණු දේශපාලන වාතාවරණය කොයි වගේ එකක්ද? ඒ වන විට එජාපය බිමටම සමතලා වෙලයි හිටියේ. එජාපය වෙනුවෙන් කතා කරන්න කෙනෙක් නොසිටි තරම්. අනෙක් අතට 44%ක් ලෙස මාධ්‍ය කිහිපයක් හරහා ජනගත කර තිබුණු 40.5%ක ඡන්ද ප්‍රතිශතයෙන් පොදුජන පෙරමුණ හා එම පක්ෂයේ ආධාරකරුවන් හිටියේ ටොප් ෆෝර්ම් එකේ. ඒ වගේම, 2015දී එජාපය එක්ක හිටපු බලවේග එකින් එක හැලී ගිහින් අවසානයේදී ජාතික ආණ්ඩුවේ පාර්ශ්ව දෙකත් ඒ වෙලාවේ දෙපිලකයි හිටියේ.

පසුගිය ජනාධිපතිවරණයෙන් මෛත්‍රීපාල සිරිසේන ජයගත්තේ ඉන්දියාවේ හා බටහිර රටවල උදවුවෙන් කියන එක බොහෝ දෙනෙකු විසින් නොයෙක් වර කියා ඇති දෙයක්. විශේෂයෙන්ම මහින්ද පාර්ශ්වයේ අය. ජනාධිපතිවරණය පැවැත්වෙන විටත් එජාපය සතුව විශාල ජන පදනමක් තිබුණේ නැහැ. ද්‍රවිඩ සන්ධානයේ හා ජවිපෙ සහයෝගය නොලැබුනානම් මෛත්‍රීපාල සිරිසේනට ජනාධිපති වෙන්න ලැබෙන්නේ නැහැ. ද්‍රවිඩ සන්ධානය, ජවිපෙ හා එජාපෙ එකතු වීමෙන් පසුව රාජපක්ෂලා එපා වී සිටි විශාල පිරිසක්ද ඒ පැත්තට විතැන් වුනා. එසේ වුනේ, මෛත්‍රීපාල සිරිසේන ඇතුළු කිහිප දෙනෙකු පිල් මාරු කළ නිසා නෙමෙයි. එහෙත්, 2015දී රාජපක්ෂලාගෙන් විතැන් වූ ඡන්දදායකයින් පිරිසත්,  අඩු වැඩි වශයෙන් මෛත්‍රීපාල සිරිසේන ඇතුළු පිල් මාරු කළ පිරිස සිටි දේශපාලන මානසිකත්වයේම සිටි පිරිසක්.

ද්‍රවිඩ සන්ධානය, ජවිපෙ හා එජාපෙ අතර වූ මැතිවරණ සන්ධානය ඒ ආකාරයටම තිබුණේ ජනාධිපතිවරණය අවසන් වන තුරු පමණයි. ද්‍රවිඩ සන්ධානයට හා ජවිපෙට තමන්ගේ අනන්‍යතා හා ඡන්දදායක පදනම් රැකගෙන එජාපය (හෝ වෙනත් ප්‍රධාන පක්ෂයක්) හා එක්ව කටයුතු කළ හැකි සීමාවක් තිබෙනවා. එම පක්ෂ මහ මැතිවරණයට තරඟ කළේ වෙන වෙනමයි.

ජනාධිපතිවරණ ගණිතය හා මහ මැතිවරණ ගණිතය වෙනස්. එජාපය ශ්‍රීලනිපයේ මෛත්‍රී කණ්ඩායම හා එක්ව, ජවිපෙ හා ද්‍රවිඩ සන්ධානය වෙන වෙනම තරඟ කරද්දී,  ශ්‍රීලනිපයේ ප්‍රධාන කණ්ඩායමට එරෙහිව මහ මැතිවරණයට ගියානම් 2015 අගෝස්තු අවසන් ප්‍රතිඵලය වෙන්නේ වෙනෙකක්. එය වෙනස් වුනේ මෛත්‍රීපාල සිරිසේන එජනිස සභාපති වීම හා මහින්ද එම ධුරය මෛත්‍රීට භාර දී පැත්තකට වීම සමඟයි. මේ සමඟ ඇති වුනේ විශාල දේශපාලන විකෘතියක්.

මෛත්‍රීපාල සිරිසේන විසින් භාර ගත්තේ තමන්ට එරෙහිම තමන්ගේ ප්‍රතිවාදියාට ඡන්දය දුන් කණ්ඩායමේ නායකත්වයයි. මේ වැඩේට රනිල් වික්‍රමසිංහ වක්‍රව සහයෝගය දුන් බවක් මිසක් විරුද්ධ වූ බවක් පෙනෙන්න තිබුණේ නැහැ. මම හිතන්නේ රනිල්, මෛත්‍රී ඇතුළු බොහෝ දෙනෙකුට වගේම මහින්ද පිලටත් ශ්‍රීලනිපයේ සංකේතාත්මක වටිනාකම පිළිබඳව තිබුණේ අධි තක්සේරුවක්. එතෙක් ලංකාවේ දේශපාලන ඉතිහාසය දෙස හැරී බැලූ විට ඒ අධි තක්සේරුව නිවැරදි බව පෙනෙන්නට තිබුණා. 2018 පළාත් පාලන මැතිවරණ පැවැත්වෙන තුරුම වෙනත් බොහෝ දෙනෙක් වගේම මගේ ඇස්තමේන්තුව වුනේත් ශ්‍රීලනිප කියන පක්ෂය සමඟ මීට වඩා විශාල පිරිසක් සිටින බවයි. පළාත් පාලන මැතිවරණ ප්‍රතිඵල වලින් තහවුරු වුනේ එය එසේ නොවන බවයි.

පළාත් පාලන මැතිවරණ පැවැත්වෙන විට එජාපයට රටේ 50%ක ඡන්ද නොතිබුණු බව පැහැදිලිව පෙනෙන්නට තිබුණු කරුණක් වුවත් ඒ ප්‍රමාණය 29%ක් තරම් පහළ බවක් පැහැදිලිව පෙනෙන්නට තිබුණේ නැහැ. නමුත්, එජනිස ඡන්ද මීට වඩා වෙනස් ලෙස පොදුජන පෙරමුණ හා එජනිසය අතර බෙදුනානම් 40%ක පමණ ඡන්ද ප්‍රතිශතයකින් වුවත් එජාපයට රටේ පළාත් පාලන ආයතන විශාල ප්‍රමාණයක බලය ලබාගත හැකිව තිබුණා. 2015 අගෝස්තුවේදී එජාපය 45.7%ක ඡන්ද ප්‍රතිශතයකුත්, එජනිසය 42.4%ක ඡන්ද ප්‍රතිශතයකුත් ලබාගෙන තිබුණා.

පළාත් පාලන මැතිවරණ අවස්ථාවේදී මෛත්‍රීපාල සිරිසේන එජාපය හා සහයෝගීතාවය ගැන කතා කරමින්ම දිගින් දිගටම එජාපය විවේචනය කිරීමද කළා. එහිදී ඔහුගේ උපක්‍රමය වුනේ එජනිස ඡන්ද පොදුජන පෙරමුණට යාම වැළැක්වීම මිස එජාපයේ ඡන්ද ආකර්ශනය කර ගැනීම නෙමෙයි. එහෙත්, සිදු වුනේ එජනිස ඡන්ද පොදුජන පෙරමුණට යාම හා 2015 අගෝස්තුවේ එජාපය ලැබූ ඡන්ද එජනිසය වෙත විතැන් වීමයි. පළාත් පාලන මැතිවරණ වලදී 29% මට්ටමට වැටුණු එජාපයට තව දුරටත් පැවැත්මක් ඇති බවක් පෙනෙන්නට තිබුණේ නැහැ. යහපාලන ආණ්ඩුව පිහිටුවීමට උදවු කළත්, ඉන් පසුව, විශේෂයෙන්ම බැඳුම්කර වංචාව සිදු වීමෙන් පසුව, දිගින් දිගටම එජාපය විවේචනය කළ ජවිපෙට එජාපයට සෘජුව සහයෝගය දීමේ හැකියාවක් තිබුණේ නැහැ. ඒ වගේම, ද්‍රවිඩ සන්ධානයට උතුරට ගොස් පෙන්විය හැකි එජාපය දෙමළ ජනතාව වෙනුවෙන් කළ සුවිශේෂී දෙයක් තිබුණේත් නැහැ. ඒ වගේම, යහපාලන ආණ්ඩුව රාජපක්ෂලාගේ හොරකම් අල්ලා ඔවුන්ට නඩු දමා තිබුණේ නැහැ. ඒ නිසාත්, එජාපය බැඳුම්කර වංචාවට පැටලීමත් නිසා රාජපක්ෂ විරෝධයේ දේශපාලන වාසිය මේ වන විට තුනී වෙලයි තිබුණේ. ඔක්තෝබර් කුමන්ත්‍රණය සිදු වුනේ මෙවැනි දේශපාලන වටපිටාවකයි.

ඔක්තෝබර් කුමන්ත්‍රණය සමඟ සියල්ල කණපිට හැරුණා. ජවිපෙට, එජාපයට, ද්‍රවිඩ සන්ධානයට මෙන්ම නිර්පාක්ෂිකයින්ටත් නැවත එකට එකතුව කටයුතු කරන්න එයින් අවස්ථාවක් සැලසුණා. රාජපක්ෂලා සමඟ සිටි ඇතැම් අය බලය අපහරණය පිළිබඳ නිදර්ශන රට හමුවේ ප්‍රදර්ශනය කරන්න පටන් ගත්තා. වඩිවේල් සුරේෂ් වැනි මන්ත්‍රීවරුන් පිල් මාරු කිරීමත් සමඟ මන්ත්‍රීවරුන් වෙන්දේසි වීම ගැන කතාබහ මතු වුනා. රංගෙ බණ්ඩාර සිදුවීමෙන් මෙය තහවුරු වෙන්න පෙර සිටම මන්ත්‍රී වෙන්දේසිය ජාත්‍යන්තර අවධානය දිනාගත්තා. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය රැක ගැනීම ඉදිරියට දමා ආණ්ඩුව ආරක්ෂා කිරීම සඳහා කටයුතු කරන්න ජවිපෙට පදනමක් හැදුනා. සතාසිවම් වියලේන්ද්‍රන්ගේ පිල් මාරුවත් එක්ක ද්‍රවිඩ සන්ධානයට ප්‍රසිද්ධියේ එජාපයට සහයෝගය දිය හැකි පසුබිමක් හැදුනා. 2015දී මෙන් නැවතත් රාජපක්ෂ විරෝධී බලවේග එක කඳවුරකට ආවා.

ඔක්තෝබර් කුමන්ත්‍රණය වෙලාවේ රනිල්ගෙන් දැක ගත හැකි වුනේ තරමක් උදාසීන ප්‍රතිචාරයක්. අරලියමන්දිරය අත් නොහැරියත්, අගමැතිකම නමට තියාගෙන හිටියත්, තමන්ගේ නීත්‍යානුකූල අගමැතිකම රැක ගන්න ඔහු ලොකු සටනක් කළේ නැහැ. ඔහු කළේ බටහිර රටවලට නඩු කියන එක පමණයි. අඩු වශයෙන් ඔහු ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට ගියේ හෝ නැහැ.  තත්ත්වය වෙනස් වෙන්න ප්‍රධාන වශයෙන් හේතු වුනේ ජවිපෙත්, ආණ්ඩුව ඇතුළේ සිටි චම්පික හා රාජිත වැනි අයත් සක්‍රිය වීමයි. ඔවුන් එසේ සක්‍රිය වුනේ රටේ බොහෝ මිනිසුන් මේ අවස්ථාවේදී සංවේදී වූ නිසා විය හැකියි. එසේ නැතත්, ඔවුන් එසේ සක්‍රිය වීම ප්‍රයෝජනවත් වුනේ රටේ බොහෝ මිනිසුන් මේ වෙලාවේ සංවේදී හා සක්‍රිය වූ නිසයි.

අවසානයේදී දින පනස් එකකින් පසු එම ආණ්ඩුව බිඳ වැටුණා. ඒ වෙලාවේ එකට එකතු වූ බලවේග නැවත විසිරී ගියා. දිගුකාලීනව එජාපයට ලොකු වාසියක් හෝ පොදුජන පෙරමුණට ලොකු අවාසියක් වුනේ නැහැ. නමුත්, යම් හෙයකින් රාජපක්ෂලාට තවත් මන්ත්‍රීවරු කිහිප දෙනෙකු මිල දී ගත හැකි වුනානම් තත්ත්වය වෙනස් වෙනවා. රාජපක්ෂලා විසින් බලෙන් ගත් ආණ්ඩුව වැඩි කලක් පැවතුනානම් රාජපක්ෂ විරෝධීන් දිගටම එක්ව කටයුතු කිරීම හා රාජපක්ෂ විරෝධය එන්න එන්නම වර්ධනය වීමත් සිදු වෙනවා. අරලියගහ මන්දිරයට පහර දී රනිල්ව ඉවත් කළානම් තත්ත්වය බොහෝ සේ වෙනස් වෙනවා. ඉතා පහසුවෙන් විදේශ මැදිහත්වීමකට අවස්ථාව සැලසෙනවා. එවැන්නක අවසන් ප්‍රතිඵලය හිතා ගන්නත් අමාරු තරම් භයානකයි.

ඔක්තෝබර් කුමන්ත්‍රණය හා එය බිඳ වැටීම නිසා එක් එක් පාර්ශ්ව වලට සිදු වූ වාසි අවාසි ඇස්තමේන්තු කිරීම ඉතා සංකීර්ණ කටයුත්තක්. ඒ වගේම, සමහර සැලසුම් වෙනත් සැලසුමක ප්‍රතිඵලයක් විය හැකි බව කූඹියෝ බලපු අය දන්නවා. ඔක්තෝබර් කුමන්ත්‍රණය සැලසුම් වුනේ කොහොමද කියන එක බොහෝ විට කවදාවත් හරියටම දැනගන්න නොලැබෙන්න පුලුවන්.

කෘතිම බුද්ධිය සහ වගවීම

පසුගිය (2019) මාර්තු 10 වෙනිදා අනතුරට පත් වූ ඉතියෝපියානු ගුවන් යානය ගැන මෙය කියවන ගොඩක් අයට තවමත් මතක ඇති. ගුවන් ගත වී ටික වෙලාවකින් කඩා වැටුණු මේ යානයේ ගමන් කළ ගුවන් නියමුවන්, සේවකයින් හා රටවල් 35ක මගීන් ඇතුළු 157 දෙනෙකු මේ ගුවන් අනතුරෙන් ජීවිතක්ෂයට පත් වුනා. ඊට මාස කිහිපයකට පෙර, 2018 ඔක්තෝබර් 29 වෙනිදා මේ ආකාරයටම කඩා වැටුණු ඉන්දුනීසියාවේ ලයන් එයාර් ගුවන් අනතුරෙන්ද 189 දෙනෙකු මිය ගියා.

මේ අනතුරු දෙකටම හේතු වී තිබෙන්නේ ගුවන් යානයේ ස්වයංක්‍රීය පාලකයට එහි සංවේදකයක් මගින් වැරදි තොරතුරු ලබා දීම හා එම වැරදි තොරතුරු මත පදනම්ව අදාළ ගුවන් යානා වල ස්වයංක්‍රීය පාලක මගින් දිගින් දිගටම වැරදි තීරණ ගැනීමයි. ගුවන් නියමුවන් විසින් ස්වයංක්‍රීය පාලක අකර්මන්‍ය කර තත්ත්වය නිවැරදි කිරීමට උත්සාහ කර ඇතත් එය සාර්ථක වී නැහැ. එකම හේතුවක් නිසා සිදු වූ ඉහත අනතුරු දෙක නිසා වටිනා ජීවිත 346ක් අහිමි වුනා. මේ ජීවිත වලට වග කියන්නේ කවුද?

ඉහත උදාහරණය කෘතිම බුද්ධි භාවිතය නිසා ඇති වී තිබෙන වගවීම පිළිබඳ ගැටළුවක් කියා කිව හැකියි.

මේ වන විට ගුවන් යානාවක් ගුවන් ගත කිරීමෙන් පසුව එහි පාලනය බොහෝ දුරට සිදු වන්නේ ස්වයංක්‍රීය ලෙසයි. ගුවන්ගත කිරීම හෝ ගොඩබැස්වීම නියමුවෙකුගේ සහායෙන් සිදුවුනත්, එහිදීද නියමුවා විසින් සෑහෙන තරමකින් ස්වයංක්‍රීය පාලක පද්ධතියේ සහාය ලබා ගන්නවා.

ඉතාම නුදුරු කාලයකදී ඇමරිකාවේ මාර්ග වල දිවෙන වාහන විශාල ප්‍රමාණයක් රියැදුරෙකු නැතිව ධාවනය වන ඒවා වන බව පැහැදිලියි. මෙවැනි වාහනයක් අනතුරට ලක් වූ විට වගවීම තිබෙන්නේ කා අතේද?

රියැදුරෙකු නැතිව ස්වයංක්‍රීය ලෙස ධාවනය වන වාහනයක් අනතුරට ලක් වෙන්න තිබෙන සම්භාවිතාව මිනිස් රියැදුරෙකු විසින් එළවන වාහනයක එම සම්භාවිතාවට වඩා ගොඩක් අඩුයි. එහෙත්, එය සිදු විය හැකියි. මේ වගේ වෙලාවක අතතුර සම්බන්ධ වගවීම තිබෙන්නේ වාහනය නිපදවූ සමාගමටයි. මෙය තරමක් සංකීර්ණ තත්ත්වයක්. අප ජීවත් වන්නේ රිය අනතුරක් සිදු වූ පසු රියැදුරා අල්ලාගෙන තඩිබෑම, රියැදුරා පලායාමෙන් පසුව වෙනත් අයෙකු ඉදිරිපත් වී අනතුරේ වගකීම ගැනීම වැනි දේත් සිදුවන ලෝකයකයි.

මිනිසෙකු විසින් කරන වැඩක් යන්ත්‍රයකට භාර දීමෙන් අනතුරුව කිසියම් වැරැද්දක් වුනොත් වැරැද්දට චෝදනා කර අල්ලාගෙන තඩිබාන්න කෙනෙක් නැහැ. ඇඳුම් ටික හෝදලා නැත්නම් භාර්යාවට අල්ලගෙන තඩිබාන්න පුළුවන් වුනත් (මේ වගේ දේවල් වෙන ලෝකයකනේ අපි ජීවත් වෙන්නේ!) රෙදි සෝදන යන්ත්‍රයේ දෝෂයක් ඇති වූ විට යන්ත්‍රයට තඩිබාලා වැඩක් නැහැ. නමුත්, මෙය රෙදි සෝදන යන්ත්‍රයක් නොගෙන ඉන්න හේතුවක් නෙමෙයි.

වැදගත් වෙන්නේ රෙදි ටික හේදිලා නැති වෙලාවක වැරැද්දට වගවෙන, චෝදනා කළ හැකි, නිශ්චිත පුද්ගලයෙකු සිටීම නෙමෙයි. වැරැද්ද සිදුවීමේ ඉඩකඩ හැකි තරම් අඩුවීමයි.

රාජ්‍ය පාලනයත් එක අතකින් ගුවන් යානයක් පියාසර කරවනවා වැනි වැඩක්. නියමුවා විසින් කරන පොඩි වැරැද්දක් නිසා විශාල ජීවිත ගණනක් අහිමි වෙන්න පුළුවන්.  ඒ නිසා, යානය පියාසර කරන්න නියමුවෙකු තෝරා ගැනීමේදී මේ විදිහට තෝරා ගන්නා නියමුවා අතින් වැරදි හෝ අත්වැරදි සිදුවෙන්න තිබෙන ඉඩකඩ ගැන හැකි තරම් සැලකිලිමත් විය යුතුයි. යානය ගුවන්ගත වුනාට පස්සේ නියමුවා මාරු කරන්න බැහැ.

අද නොහැකි වුවත් අනාගතයේදී හෝ කෘතිම බුද්ධිය යොදාගනිමින් මිනිස් නියමුවෙකුට වඩා හොඳින් රාජ්‍ය පාලනය පිළිබඳ වැදගත් තීරණ ගන්න පුළුවන් විය හැකියි. රාජ්‍ය පාලනය කියන්නේ ගුවන් යානයක් පියාසර කරනවාට වඩා ගොඩක් සංකීර්ණ හා ඉතා විශාල පිරිසකට බලපෑමක් සිදුවන කාර්යයක් කියා කාට හෝ කියන්න පුළුවන්. මේ කටයුත්තේදී කෘතිම බුද්ධිය මිනිස් පාලකයින්ට වඩා සාර්ථක වෙන්න ඉඩ තියෙන්නේමත් ඒ නිසාමයි. තීරණයක් ගැනීමේදී සලකා බැලිය යුතු කරුණු සංකීර්ණ වන තරමට නිසි පරිදි සැලසුම් කළ කෘතිම බුද්ධි වැඩසටහනක් එක් මිනිස් මොළයකට හෝ පොදුවේ මිනිස් මොළයට වඩා කාර්යක්ෂම වෙන්න තිබෙන ඉඩකඩ වැඩියි.

එවැනි කෘතිම බුද්ධි වැඩසටහනකට වුවත් වරදින්න පුළුවන්. ඒ වගේ වෙලාවක වැරැද්ද පටවන්න පුද්ගලයෙක් නැති වෙනවා. නමුත්, වැදගත් වෙන්නේ වැරදි වෙන්න ඉඩහැර කාට හෝ වැරැද්ද පැටවීම නෙමෙයි. යහපාලන ආණ්ඩුව පිටින් වැරැද්ද දැම්මත්, ඊට කලින් හිටපු රාජපක්ෂලා පිට වැරැද්ද දැම්මත්, අවුරුදු 71ක් රට පාලනය කරපු සියලුම පාලකයින් පිට වැරැද්ද දැම්මත්, ඊටත් කලින් හිටපු සුද්දන් පිට වැරැද්ද දැම්මත් වැරැද්දක් වුනාට පස්සේ එයින් ඇති වැඩක් නැහැ. වැදගත් වෙන්නේ අනාගතයේදී වැරදි අඩුවෙන් සිදු වෙන බවට වග බලා ගැනීමයි.

කෘතිම බුද්ධිය යොදාගනිමින් රාජ්‍ය පාලනයේදී සිදුවන වැරදි අවම කර ගන්නේ කොහොමද? කෘතිම බුද්ධිය යොදාගනිමින් රාජ්‍ය පාලන ක්‍රමවේදයේ තිබෙන අඩුපාඩු අවම කර ගන්නේ කොහොමද?

පළමුවෙනි ප්‍රශ්නයට පිළිතුරු දීම සාපේක්ෂව පහසුයි. එහෙත්, දෙවන ප්‍රශ්නය වඩා ගැඹුරු ප්‍රශ්නයක්. ඒ ප්‍රශ්නය කෘතිම බුද්ධිය හමුවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ලෙස තරමක් පටු ලෙස ස්ථානගත කරන්නත් පුළුවන්.

අද වන විට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය වඩාත්ම සාර්ථක දේශපාලන ආකෘතිය සේ සැලකෙනවා. අනෙකුත් විකල්ප වලට සාපේක්ෂව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සතු සාධනීය අංග රාශියක් තිබෙනවා. යම් සීමාවන් තිබුණත්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යටතේ සෑම පුද්ගලයෙකුගේම කැමැත්තට සමාන වටිනාකමක් ලැබෙනවා. නමුත්, එය එසේ වූ පමණින් වඩා ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විසඳුම හැම විටම වඩා කාර්යක්ෂම විසඳුම වෙන්නේ නැහැ.

මූලධර්මයක් සේ සැලකුවහොත්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය කියා කියන්නේ සියලු දෙනාගේම අදහස් සාකච්ඡාවට බඳුන් කර සියලු දෙනා විසින්ම වඩාත්ම හොඳ තීරණයකට එළැඹීමයි. ප්‍රායෝගිකව බොහෝ අවස්ථා වලදී සියලු දෙනාටම එකම තීරණයකට එකඟ වෙන්න බැහැ. ඒ වගේ වෙලාවක සිදු වන්නේ බහුතරයේ තීරණයට සියලු දෙනාම එකඟ වීමයි. බහුතරයේ තීරණය නිගමනය කෙරෙන්නේ ඡන්ද විමසීමක් හරහා. එහිදී සෑම අයෙකුටම එක් ඡන්දයක් හිමි වෙනවා.

සමහර වෙලාවට බහුතර මතය මගින් නියෝජනය වෙන්නේ හොඳම විකල්පය නොවෙන්න පුළුවන්. උදාහරණයක් විදිහට කිසියම් වෙනසක් කිරීම සඳහා දහ දෙනෙකුගේ කැමැත්ත විමසන අවස්ථාවක් ගැන හිතමු. දහ දෙනාගෙන් හතර දෙනෙකුට මේ වෙනස නිසා රුපියල් පහ බැගින් වාසි සැලසෙනවා. ඉතිරි හය දෙනාට රුපියල බැගින් පාඩු වෙනවා. සමස්තයක් ලෙස රටට රුපියල් 14ක වාසියක් තිබෙනවා. නමුත්, මේ යෝජනාව බහුතර ඡන්දයෙන් සම්මත වෙන්න ඉඩක් නැහැ.

කෙනෙකු ඡන්දය දෙන ආකාරය දෙස බලා ඔහුගේ හෝ ඇයගේ වැඩිම කැමැත්ත තිබෙන විකල්පය දැනගන්න පුළුවන්. එහෙත්, ඔහු හෝ ඇය දෙවනුවට කැමති විකල්පයට වඩා පළමු විකල්පයට කොතරම් කැමතිද කියන එක දැන ගන්න බැහැ. ඒ නිසා, වැඩි පිරිසකට සුළු වාසියක් තිබෙන ක්‍රියාමාර්ග ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය තුළ ඉදිරියට එන නමුත් අඩු පිරිසකට විශාල වාසි තිබෙන විකල්ප යටපත් වෙනවා.

එහෙමනම්, ඒකාධිපති ක්‍රමයක් වඩා කාර්යක්ෂමද? ඇතැම් තත්ත්වයන් යටතේදී එහෙම වෙන්න පුළුවන්. ඉහත උදාහරණයේදී රටේ එක් එක් පුද්ගලයාට තිබෙන වාසි අවාසි ඇස්තමේන්තු කර, ඒ වාසි අවාසි තුලනය කර හොඳම විකල්පය තෝරා ගැනීම, සෛද්ධාන්තිකව හිතුවොත්, ඒකාධිපතියෙකුට කළ හැකි දෙයක්. නමුත්, ප්‍රායෝගිකව එවැන්නක් කළ හැකි තරමේ විශ්ලේෂණ හැකියාවක් කිසිදු තනි පුද්ගලයෙකුට නැහැ.

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යටතේ වුවත් රජය කියන ආයතනය විසින් කරන්න උත්සාහ කරන්නේත් ඉහත කී ආකාරයයේ කටයුත්තක්. මේ විශ්ලේෂණය තනි පුද්ගලයෙකුට කළ නොහැකි නිසා රජය කියන ආයතනික ලේබලය යටතේ විශාල පිරිසක් එකතු වී ඔය විශ්ලේෂණය කර හොඳම තීරණ ගන්නවා. අඩු වශයෙන් සෛද්ධාන්තිකව සිදු වෙන්නේ එයයි.

කෙසේ වුවත්, රජයකට වැඩි දෙනෙකු අකැමැති දේවල් කරන්න බැහැ. ඒ නිසා, මොන විශ්ලේෂණය කළත් කිසියම් ක්‍රියා මාර්ගයක් අවසන් වශයෙන් සාර්ථකව ක්‍රියාත්මක කළ හැක්කේ වැඩි දෙනෙකුගේ කැමැත්ත ලැබේනම් පමණයි. වැඩි දෙනෙකුට වාසි සැලසේනම් වැඩි දෙනෙකුගේ කැමැත්ත ලබාගත හැකියි.

නිසි විශ්ලේෂණයක් කිරීමෙන් පසුව, කිසියම් විකල්ප ක්‍රියා මාර්ගයකින් සමස්තයක් ලෙස වාසියක් ලැබෙන බව පෙනේනම් ඒ වාසිය වැඩි දෙනෙකු අතර බෙදී යන ආකාරයේ වෙනසක් කිරීම සුළු දෙයක්. ඉහත උදාහරණයේ වාසි ලබන හතර දෙනාගෙන් රුපියල් තුන බැගින් එකතු කරගෙන ඒ රුපියල් 12 ඉතිරි හය දෙනා අතර රුපියල් දෙක බැගින් බෙදා දෙන ආකාරයට යෝජනාව සංශෝධනය කළොත් හතර දෙනෙකුට රුපියල් දෙකක බැගින් වාසියකුත්, හය දෙනෙකුට රුපියල බැගින් වාසියකුත් ලැබෙන නිසා යෝජනාවට කාගේත් කැමැත්ත ලැබෙනවා.

බැලූ බැල්මටම පෙනෙන්නේ රජයට මැදිහත් වී පවතින තත්ත්වය වඩා යහපත් ලෙස වෙනස් කළ හැකි බවයි. නමුත්, මෙය කරන්න පළමුව කිසියම් වෙනසක් කිරීමෙන් රටේ එක් එක් පුද්ගලයාට තිබෙන වාසි අවාසි නිවැරදිව ගණනය කළ යුතුයි. ඒ වාසි හැම විටම මුදල් වාසිම නොවන නිසා මෙය කළ හැක්කේ කවර හෝ ආකාරයකින් හැම පුද්ගලයාගේම රුචිකත්වය දැනගත හැකිනම් පමණයි. නෙළුම් කුළුණට ජීවිතේට නොයන කෙනෙක් නෙළුම් කුළුණ නිසා සතුටු වෙනවා වෙන්න පුළුවන්. මේ ආකාරයට එක් එක් පුද්ගලයාගේ වාසි අවාසි නිවැරදිව දැනගත හැකිනම්, ඒ තොරතුරු මත පදනම්ව විශ්ලේෂණ කිරීම සාපේක්ෂව අමාරු නැහැ.

රටක සෑම පුද්ගලයෙකුගේම රුචි අරුචිකම් දැන ගැනීම අසීරුයි. නියෝජිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය තුළ මහජන නියෝජිතයන්ගෙන් අපේක්ෂා කෙරෙන්නේ තමන් විසින් නියෝජනය කරන ප්‍රජාවන්ගේ රුචි අරුචිකම් හඳුනාගෙන සන්නිවේදනය කිරීමේ අසීරු කාර්යයයි. මහජන නියෝජිතයින් මෙන්ම රජයේ නිලධාරීන් විශාල පිරිසක් විසින්ද මේ කාර්යය කරනවා. ප්‍රශ්නය තිබෙන්නේ මේ සියලු පිරිස් නඩත්තු කිරීම සඳහා දැරිය යුතු වියදමේ.

ඉහත උදාහරණයට නැවත ආවොත්, සමස්තයක් ලෙස ලැබෙන රුපියල් 14ක වාසිය වෙනුවෙන් රජයේ වියදම් ලෙස රුපියල් 20ක් වැය වුනොත්, මේ දහ දෙනාට ඒ වියදම රුපියල් දෙක බැගින් දරා ගන්න වෙනවා. අන්තිමේදී කිසිවෙකුට අවාසියක් මිස වාසියක් සිදු වී නැහැ. ඒ වගේම, රජය විසින් සෛද්ධාන්තිකව යෝජනා කළ හැකිව තිබෙන ප්‍රශස්ත විසඳුම රජයේ මැදිහත්වීමක් නැතිවම ඉදිරිපත් විය හැකියි. සභාකක්ෂ මන්ත්‍රණ කණ්ඩායම් (lobby groups) හරහා සිදුවෙන්නේ එයයි. ඉහත උදාහරණය වෙත ආවොත්, රජයේ මැදිහත්වීම අවම වටාපිටාවක ඉහත යෝජනාවෙන් වාසි ලබන හතර දෙනා විසින් ඉතිරි අයව යෝජනාවට එකඟ කර ගැනීමේ අරමුණින් ඔවුන්ට රුපියල් දෙක බැගින් දෙන්න කැමති වෙන්න පුළුවන්. එවිට රජය නඩත්තු කිරීම සඳහා වැය වෙන මුදල්ද ඉතිරි වී, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රමය තුළම අවශ්‍ය කටයුත්ත ඒ අයුරින්ම කෙරෙනවා.

අනෙක් අතට රජයේ මැදිහත්වීම මත හැම දෙයම තීරණය වෙන වටාපිටාවක මෙය සිදු වෙන්නේ වෙනස් ආකාරයකටයි. යෝජනාවෙන් වාසි ලබන හතර දෙනාට බහුතර කැමැත්ත ලබා ගැනීම පිණිස රුපියල් 12ක් වැය කරනු වෙනුවට තීරණය ගැනීමේ බලය තිබෙන පුද්ගලයා හෝ පිරිස පොළඹවාගෙන අඩු වියදමකින් තමන්ට අවශ්‍ය කටයුත්ත කරගන්න පුළුවන්. මේ උදාහරණයේදීනම් එහෙම කළා කියා සමස්තයක් ලෙස නරකක් වෙන්නේ නැහැ. එහෙත්, සමස්තයක් ලෙස අවාසියක් වන තීරණයකදී වුවත් සුළු වාසියක් ලබන පිරිසකට ඔය වැඩේම කරන්න පුළුවන්.

කෘතිම බුද්ධිය යොදා ගැනීමෙන් රජයයන් විසින් කරන තොරතුරු එකතු කිරීම, විශ්ලේෂණය කිරීම හා තීරණ ගැනීම වඩා කාර්යක්ෂමව කළ හැකියි. මෙහිදී කාර්යක්ෂමතාවය යන්නෙන් අදහස් කළේ අඩු කාලයකින් හා වැඩි නිරවද්‍යතාවයකින් කියන එකයි. ඇතැම් කටයුතු වලදී මෙය අඩු වියදමකින්ද කළ හැකියි. නමුත්, මේ වාසි ලබා ගන්නනම් වගවීම කියන එක අමතක කර තීරණ ගැනීම කෘතිම බුද්ධිය වෙතම පවරා මිනිස් පාලකයින් තීරණ ගැනීමේ කටයුත්තෙන් ඉවත් විය යුතුයි. එසේ නැතිව, තොරතුරු එකතු කිරීම හා විශ්ලේෂණය කිරීම පමණක් කෘතිම බුද්ධිය වෙත පවරා ඒ මත පදනම්ව තීරණ ගැනීම නායකයෙකු වෙත ඉතිරි කර ගත්තොත් වෙන්නේ බලයෙන් පහ කිරීම ඉතා අසීරු මහා බලසම්පන්න ආඥාදායකයෙකු ගොඩ නැගෙන එකයි.

(Image: https://www.forbes.com/sites/cognitiveworld/2019/02/25/troubling-trends-towards-artificial-intelligence-governance/#6e3d319f25a5)