වෙබ් ලිපිනය:

Saturday, September 18, 2021

ආර්ථිකය 12.3%කින් වර්ධනය වේ!

 



වසරේ දෙවන කාර්තුව තුළ, පෙර වසරේ දෙවන කාර්තුවට සාපේක්ෂව, ලංකාවේ ආර්ථිකය 12.3%කින් වර්ධනය වී තිබෙනවා. මේ වර්ධනය සිදුව තිබෙන්නේ කෘෂිකාර්මික අංශය 8.1%කින්ද, කාර්මික අංශය 22.1%කින්ද, සේවා අංශය 7.5%කින්ද වර්ධනය වීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙසයි.

පසුගිය වසරේ දෙවන කාර්තුව තුළ ලංකාවේ ආර්ථිකය 16.2%කින් හැකිලුනා. ඒ එම කාලය තුළ රටා වසා තැබීම හේතුවෙන්. එහෙත්, මේ වසරේ දෙවන කාර්තුව තුළ රට විවෘතව තිබුණු නිසා රටේ ආර්ථික ක්‍රියාකාරකම් සැලකිය යුතු තරම් ඉහළ මට්ටමක පැවතුණා. පෙර වසරේ කඩා වැටීමෙන් මුළුමනින්ම ගොඩ ඇවිත් නැතත්, ආර්ථිකය 12.3%කින් වර්ධනය වී තිබෙන්නේ ඒ නිසා. 

මෙවැනි වර්ධනයක් ලැබීමෙන් පසුවත්, තවමත් ආර්ථිකයේ ප්‍රමාණය 2017 දෙවන කාර්තුවේදී වූ තරමට වඩා අඩුයි. තෙවන හා සිවුවන කාර්තු තුළ රට වසා දැමීම නිසා ආර්ථිකයේ පසුබෑමක් නැවතත් ඇති වනු ඇතැයි පුරෝකථනය කළ හැකියි.

තවත් විශේෂ කරුණක් වන්නේ උද්ධමනය පිළිබඳ වඩා පුළුල් නිර්ණායකයක් වන දදේනි අවධමනකය අනුව, සමස්තයක් ලෙස 7.4%කින් මිල මට්ටම් ඉහළ ගොස් තිබීමයි. කෘෂිකාර්මික අංශයේ මෙම ඉහළ යෑම 11.5%ක්. අදාළ කාලය තුළ M1 මුදල් සැපයුම 29.1% කින් ඉහළ ගොස් ඇති තත්ත්වයක් තුළ මෙය අනපේක්ෂිත දෙයක් නෙමෙයි. මුදල් සැපයුම සීමා කර ඉදිරි කාලය තුළ උද්ධමනය පාලනය කර ගැනීම මහ බැංකුව හමුවේ තිබෙන අභියෝගයක්. 

Wednesday, September 15, 2021

කහ ගන්නවත් බැරිතැනට වැටුනේ ඇයි?

 

ටික කලකට පෙර ලංකාව කහ ආනයනය තහනම් කළා. රටේ කහ හිඟයක් ඇති වුනා. කහ මිල විශාල ලෙස ඉහළ ගියා. හැබැයි ඉන් පසුව බොහෝ දෙනෙක් කහ වවන්න පෙළඹුනා. දැන් ලංකාවේ කහ නිෂ්පාදනය ඉහළ ගිහින්. එහෙත් මිල පහත වැටී නැහැ. රටේ බොහෝ දෙනෙකුට කහ ගන්නවත් බැරි තරමට කහ මිල ඉහළ ගිහින්. එහෙම වුනේ ඇයි?

වෙනත් ඕනෑම භාණ්ඩයක වගේම කහ වලත් නිෂ්පාදන පිරිවැය නිෂ්පාදකයාගෙන් නිෂ්පාදකයාට වෙනස් වෙනවා. ඇතැම් අය අනෙක් නිෂ්පාදකයන්ට වඩා කාර්යක්ෂමයි. මෙහිදී කාර්යක්ෂමයි කියන එකෙන් අදහස් වන්නේ දක්ෂකම, මහන්සි වී වැඩ කිරීම වගේ දේවල්ම නෙමෙයි. කාලගුණය, දේශගුණය, පසේ ස්වභාවය ආදී විවිධ හේතු මත නිෂ්පාදන පිරිවැය වෙනස් වෙන්න පුළුවන්.

කහ නිෂ්පාදකයින් දහ දෙනෙකුගේ කහ කිලෝවක නිෂ්පාදන පිරිවැය පහත ආකාරයෙන් වෙනස් වෙනවා කියලා අපි හිතමු.

අමල් - රුපියල් 500යි 

බිමල් - රුපියල් 1000යි 

චමල් - රුපියල් 1500යි 

දිලාන් - රුපියල් 2000යි 

එරාන් - රුපියල් 2500යි 

ෆයිසාල් - රුපියල් 3000යි 

ගයාන් - රුපියල් 3500යි 

හෙක්ටර් - රුපියල් 4000යි 

අයිවන් - රුපියල් 4500යි 

ජෙගන් - රුපියල් 5000යි 

මේ එක් එක් නිෂ්පාදකයාගේ නිෂ්පාදන ධාරිතාව හරියටම කිලෝ 1000 බැගින් බවත්, රටේ සමස්ත කහ ඉල්ලුම කිලෝ 8000ක් ලෙසත් අපි සලකමු. මේ අනුව, ඉල්ලුම හා සැපයුම සමතුලිත වන මිල රුපියල් 4000ක්. එම මිලට ලැයිස්තුවේ හෙක්ටර් දක්වා සිටින අය කහ සපයනවා. අන්තිම දෙන්නා කහ සපයන්නේ නැහැ. එසේ කළොත් ඔවුන්ට පාඩුයි. එහෙත් ඔවුන් නැතුව ඉල්ලුම හා සැපයුම සමතුලිතයි.

හැබැයි මේ වැඩේ වෙන්නේ කහ ආනයනය නොකරනවානම්නේ. අපි හිතමු ආනයනික කහ කිලෝවක මිල රුපියල් 1000ක් කියලා. ඒ මිලට ඕනෑ තරම් කහ සපයන්න පුළුවන්. දැන් වෙළඳපොළේ කහ මිල රුපියල් 1000 දක්වා අඩු වෙනවා. ඒ එක්කම අමල් සහ බිමල් හැර අනෙකුත් සියලුම නිෂ්පාදකයින් වෙළඳපොළෙන් ඉවත් වෙනවා. අමල් හා බිමල් පමණක් තව දුරටත් කහ සපයනවා. දේශීය ඉල්ලුමෙන් 25%ක් පමණක් රට ඇතුළේ හැදෙනවා. ඉතිරි 75% ආනයනය කෙරෙනවා.

ඔහොම තියෙද්දී එකවරම ආනයන තහනම් කළාම මොකද වෙන්නේ? දැන් ඉල්ලුම කිලෝ 8000ක් වුනත් සැපයුම කිලෝ 2000ක් පමණයි. රටේ විශාල කහ හිඟයක් ඇති වෙනවා. අමල් හා බිමල් රුපියල් 7000 දක්වා කහ මිල ඉහළ දමනවා. පාරිභෝගිකයන්ගෙන් යම් පිරිසක් ඒ මිලට කහ මිල දී ගන්නවා. අමල් හා බිමල් සතු කහ ප්‍රමාණය විකිණෙනවා. කහ කිලෝවකට රුපියල් 7000ක් ගෙවන්න සූදානම් නැති පාරිභෝගිකයන්ට කහ ගන්න වෙන්නේ නැහැ. එහෙත් ඉල්ලුම හා සැපයුම සමතුලිතයි.

දැන් ඉහළ ගිය කහ මිල නිසා දිරිමත් වන දිලාන්, ෆයිසාල් වැනි අයත් කහ හදන්න පටන් ගන්නවා. කහ සැපයුම ඉහළ යනවා. අවසානයේදී ඉල්ලුම හා සැපයුම සමතුලිත වෙනවා. එහෙත් මිල රුපියල් 1000 දක්වා පහත වැටෙන්නේ නැහැ. මිල ස්ථාවර වන්නේ රුපියල් 4000 මට්ටමේ. මොකද හෙක්ටර්ට ඊට වඩා අඩුවෙන් කහ සපයන්න බැහැ. හෙක්ටර් කහ සැපයුවේ නැත්නම් ඉල්ලුම හා සැපයුම සමතුලිත වෙන්නේ නැහැ.

මිල අඩු කිරීම සඳහා රජය විසින් සුළු කහ ප්‍රමාණයක් ආනයනය කරන්න ඉඩ දුන්නා කියා කියමු. උදාහරණයක් ලෙස කිලෝ 1000ක්. දැන් වෙන්නේ කුමක්ද?

ආනයනික කහ කිලෝ 1000ක් සැපයෙන නිසා දේශීය ඉල්ලුම කිලෝ 7000 දක්වා අඩු වෙනවා. හෙක්ටර්ට වෙළඳපොළෙන්  ඉවත් වෙන්න සිදු වෙනවා. ඉල්ලුම හා සැපයුම සමතුලිත වෙනවා. කහ කිලෝවක මිල රුපියල් 4000 සිට රුපියල් 3500 දක්වා අඩු වෙනවා. ආනයනකරු විසින්ද එම මිලට කහ විකුණා හොඳ ලාබයක් ලබා ගන්නවා. 

රට ඇතුළේ නිපදවිය හැකි ඕනෑම දෙයක් ආනයන වලින් ආරක්ෂා කළ විට වෙන්නේ ඔය වගේ දෙයක්. ආනයන පාලනය තිබෙන තුරු දේශීය නිෂ්පාදනය ඉහළ යනවා. එහෙත් ඒ සමඟම මිලද ඉහළ යනවා. කොයි වෙලාවක හෝ ආනයන පාලනය ඉවත් කළ වහාම දේශීය නිෂ්පාදකයා වෙළඳපොළෙන් ඉවත් වෙනවා. 

ඩොලරයක මිල රුපියල් 200 සිට 400 දක්වා ඉහළ ගියොත් වෙන්නේ කුමක්ද? 

දැන් ආනයනික කහ කිලෝවක මිල රුපියල් 2000 දක්වා ඉහළ යනවා. ඒ එක්කම චමල්ට හා එරාන්ටද වෙළඳපොළ අවස්ථාවන්  හිමි වෙනවා. ආනයන ආවා කියා ඔවුන්ව වෙළඳපොළෙන් ඉවත් කෙරෙන්නේ නැහැ. දැන් දේශීය ඉල්ලුමෙන් 50%ක් රට ඇතුළේ හැදෙනවා. ආනයනය කෙරෙන්නේ 50%ක් පමණයි. එයට අනුරූපව වෙළඳ හිඟය පහළ යනවා. ආනයන පාලනයේදී මෙන් නොව මෙය ස්ථිර තත්ත්වයක්.

Tuesday, September 14, 2021

ගෙදර යන ගමන් ලියූ අවසන් ලිපිය


ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ පහළොස්වන අධිපති සේ කටයුතු කළ මහාචාර්ය ඩබ්ලිව් ඩී ලක්ෂ්මන් අද සිය ධුරයෙන් ඉවත් වෙනවා. ඔහු කියන විදිහට තමන්ට සිදු වූ සිත් රිදීම් මේ තීරණයට හේතු වී තිබෙනවා. ඒ මොනවාද කියා කියා නැහැ.

මහාචාර්ය ලක්ෂ්මන්ගේ ප්‍රකාශය අනුව මහ බැංකු අධිපති සේ ඔහු කටයුතු කර තිබෙන්නේ ආර්ථික විද්‍යාඥයින්ගෙන් බහුතරයක් විසින් නොපිළිගන්නා, සුළුතර ආර්ථික විද්‍යාඥයින් පිරිසක් විසින් පමණක් පිළිගන්නා ආර්ථික විද්‍යාවකට අනුවයි. මහ බැංකුවේ සිටින ආර්ථික විද්‍යාඥයින් බහුතරයක්ද ඔහුගේ ආර්ථික විද්‍යාව පිළිගෙන නැහැ.

මහාචාර්ය ලක්ෂ්මන්ගේ අධිපති ධුර කාලය තුළ අපට පෙනෙන්නට තිබුණේ ඉවක් බවක් නැතිව සංචිත විකුණමින් භාණ්ඩාගාර බිල්පත් මිල දී ගැනීම, රජය වෙනුවෙන් මහ බැංකුව ලෝකයට ණය වීම, ආනයන පාලනය ආදී දේවලුයි. ඔහු ඒ දේවල් කළේ ඔහු විශ්වාස කළ ආර්ථික විද්‍යාව අනුව වෙන්න ඇති. 

අවසාන වශයෙන් මහාචාර්ය ලක්ෂ්මන් ධුරයෙන් ඉවත් වන්නේ ඉතා කෙටි කාලයක් තුළ මහ බැංකුවක් බංකොළොත් කිරීමෙන් පසුවයි. තමන්ගේ මාස විස්සක කෙටි ධුර කාලය තුළ මහ බැංකුව සතු විදේශ වත්කම් එහි විදේශ බැරකම් පියවීමටවත් ප්‍රමාණවත් නොමැති තැනකට මහ බැංකුව තල්ලු කිරීමට මේ අධිපතිවරයා සමත්ව තිබෙනවා. මහ බැංකුවේ අධිපති ධුරයෙන් ඉවත් වීමෙන් පසු ඔහුගේ සිත් තැවුල් පහව යනු ඇතත් රටේ මිනිස්සුන්ට සිත් තැවුල් දැනෙන්න පටන් ගනු ඇත්තේ ඔහු අනුගමනය කළ සුළුතර ආර්ථික විද්‍යා න්‍යායයන්ගේ ප්‍රතිඵල තැපෑලෙන් එන කොටයි. 

මහාචාර්ය ලක්ෂ්මන් අධිපති ධුරය අත හැරීමට මසකට පමණ පෙර සිට වාණිජ බැංකු වල ඩොලරයක මිල මහ බැංකුවේ පාලනයෙන් ගිලිහී නිදහසේ පාවෙන්න පටන් ගත්තා. එහෙත්, පසුගිය සතියේ හිටිවනම වාණිජ බැංකු වල ඩොලරයක මිල මහ බැංකුවේ මිලටම පහත වැටුණා. සිදු වුනේ කුමක්ද කියා මේ වෙද්දී අනාවරණය වී තිබෙනවා.

මහ බැංකුවේ සංචිත අඩියටම වගේ හිඳී තියෙද්දීත් ඩොලරයක මිල රුපියල් 200 ආසන්නයේ තියා ගැනීම සඳහා අගෝස්තු මාසය තුළ පමණක් මහ බැංකුව විසින් ශුද්ධ වශයෙන් ඩොලර් මිලියන 175ක පමණ සංචිත විකුණා තිබෙනවා. මහ බැංකුව ශුද්ධ ණයකරුවෙකු කරමින් මෙපමණ සංචිත විකිණීමෙන් පසුවද වාණිජ බැංකු වල ඩොලර් ඉල්ලුම හා සැපයුම සමතුලිත වී තිබෙන්නේ රුපියල් 225 පමණ මට්ටමකයි. ඒ, ආනයන පාලන හරහා ඩොලර් ඉල්ලුම සීමා කිරීමෙන්ද පසුවයි.

සංචිත විකිණීමෙන්ද ඩොලරයේ මිල පාලනය කර ගත නොහැකි වීමෙන් පසුව මහ බැංකු අධිපතිවරයා විසින් ගෙදර යන ගමන් හෝ ගෙදර යන්නට පෙර අවසන් කටයුත්තක් ලෙස සියලු වාණිජ බැංකු වල හා ජාතික ඉතිරි කිරීමේ බැංකුවේ ප්‍රධාන විධායක නිලධාරීන්ට ලිපියක් ලියමින් ඩොලරයේ මිල මහ බැංකුවට හා රජයට අවශ්‍ය මට්ටමේ තියා ගන්නා ලෙස අවවාද කර තිබෙනවා. එසේ නොකළහොත් පාවිච්චි කළ හැකි මහ බැංකුව සතු ආයුධ ගැනද මේ ලිපියේ සඳහන්ව ඇතත් මහ බැංකුව විසින් මේ වගේ ක්‍රියා මාර්ගයක් ගන්නේ තමන්ගේ ආයුධ ගබඩාවේ ආයුධ සියල්ල අවසන් වීමෙන් පසුව වෙන කළ හැකි දෙයක් නොමැති වූ විට බව රහසක් නෙමෙයි.

මහ බැංකු අධිපතිගේ "නියෝගය" අනුව වානිජ බැංකු විසින් ඩොලරයක විකිණුම් මිල රුපියල් 203 මට්ටමේ පවත්වා ගත යුතුයි. එහෙත්, මේ මිලට විකුණන්නනම් ඊට අඩුවෙන් ඩොලර් මිල දී ගත යුතු නිසා අවසන් ප්‍රතිඵලය වාණිජ බැංකු වල විණිමය අනුපාතයද නමට පමණක් විණිමය අනුපාතයක් වීමයි.

අලුතෙන් ධුරය භාර ගන්නා අධිපතිවරයාද කලින් ධුර කාලයේදී කළාක් මෙන් විණිමය අනුපාතය තිබෙන මට්ටමේම තියා ගන්නට ගැසිය හැකි හැම දහං ගැටයක්ම ගහන බව ස්ථිරයි.

Sunday, September 12, 2021

කලින් වැඩිවුනේ බඩුමිලද ඩොලරයද?


සල්ලි අච්චු ගැසීම සීමා නොකරන තුරු විණිමය අනුපාතය පාලනය කර බඩු මිල අඩු කළ නොහැකි බව මම කලින් ලිපියේ පැහැදිලි කළා. විණිමය අනුපාතය පාලනය කර ආනයනික බඩු වල මිල අඩු කළ හැකි වුවත්, ඒ අඩුවටත් හරියන්න දේශීය නිෂ්පාදන වල මිල ඉහළ යාම නොවැලැක්විය හැකියි. ඒ නිසා, විණිමය අනුපාතය පාලනය කළ පමණින් උද්ධමනය අඩුවීමක් සිදු වෙන්නේ නැහැ.

මෙය ආර්ථික විද්‍යාව පිළිබඳ පුහුණුවක් නැති අයෙකුගේ තර්ක බුද්ධියට එකවර ගෝචර වන දෙයක් නෙමෙයි. එවැනි පුහුණුවක් නැති අයෙකුට හිතෙන්නේ ඩොලරය ඉහළ යන විට බඩුමිල ඉහළ යන බව හා ඒ නිසාම ඩොලරයේ මිල පාලනය කර උද්ධමනය පාලනය කළ හැකි බවයි.

සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකුට මේ වගේ දෙයක් නොතේරුණා කියා ලොකු ප්‍රශ්නයකුත් නැහැ. තේරුණත්, නොතේරුණත් රටක විණිමය අනුපාතය සාමාන්‍ය අයෙකුට පාලනය කළ නොහැකියි. එය කළ හැක්කේ මහ බැංකුවේ බල අධිකාරයටයි. සාමාන්‍යයෙන් රටක මහ බැංකුව පාලනය කරන කෙනෙකුට මේ වගේ දේවල් අමුතුවෙන් කියා දිය යුතු නැහැ. එවැනි තනතුරකට පත් වෙන්නේ ආර්ථික විද්‍යාව පිළිබඳ පුහුණුවක් ඇති අයෙක්. සම්මත ආර්ථික විද්‍යා න්‍යාය ගැන දැනුමක් වගේම විශ්වාසයක්ද ඇති අයෙක්.

කොහොම වුනත්, පසුගිය කාලය තුළ ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව විසින් විණිමය අනුපාතය පාලනය කිරීමට උත්සාහ දැරූ වකවානු අපට දැකිය හැකි වුනා. ඒ හැම විටම, වසර කිහිපයකට පසුව විණිමය අනුපාතයේ එක වර සිදු වන කඩා වැටීමකට මුහුණ දීමටද සිදු වුනා. එහෙම වුනා කියලා වැඩේ නැවතුනේත් නැහැ. කඩා වැටුණු තැන සිට නැවතත් පරණ සෙල්ලමම කෙරුණා. මේ වැඩේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ලංකාවේ අපනයන කඩා වැටී, චීන හා ඉන්දියානු ආනයනික භාණ්ඩ රටට ගලා ආවා. චීනය හෝ ඉන්දියාව කවර ආකාරයකින් හෝ ලංකාවේ විණිමය ප්‍රතිපත්තිය පාලනය කරනවාද කියා සැක හිතෙන තරමටම මේ වැඩේ දුරදිග ගියා. ලංකාව අමාරුවෙන් උපයන ඩොලර් වලින් ඉන්දියානු හා චීන නිෂ්පාදකයෝ ගොඩ ගියා. මේ වැඩේ තවමත් සිදු වෙනවා.

පහත වගුවේ තිබෙන්නේ පසුගිය වසර විස්සක කාලය තුළ ඩොලරයක වාර්ෂික සාමාන්‍ය මිල, පාරිභෝගික මිල දර්ශකයේ වාර්ෂික සාමාන්‍ය අගය හා දදේනි අවධමනකයේ වාර්ෂික සාමාන්‍ය අගය වෙනස් වූ ආකාරයයි.

මහ බැංකුව විසින් 2004-2006 අතර රුපියල් 100 මට්ටමේත් 2007-2011 අතර රුපියල් 110 මට්ටමේත් ඉන් පසුව 2002-2014 අතර රුපියල් 130 මට්ටමේත් ඩොලරයක මිල පවත්වා ගැනීමට උත්සාහ කළා. එහෙත්, මේ එක අවස්ථාවකදීවත් දිගටම ඩොලරයේ මිල එකම මට්ටමක ස්ථිරව තබා ගත නොහැකි වුනා. එසේ කළ උත්සාහයන් හැම විටම අවසන් වුනේ ඩොලරයේ ක්ෂණික කඩා වැටීමකින්. 

මෙසේ ඩොලරයේ මිල ස්ථිරව තබා ගත් කාල වකවානු වල බඩු මිල වැඩි වුනේ නැද්ද? 2007-2011 කාලය තුළ ඩොලරයක වාර්ෂික සාමාන්‍ය මිල වෙනස් නොවුණු තරම්. සාමාන්‍යයෙන් සිදුවන මිල ඉහළ යාම වෙනුවට මේ කාලය තුළ ඩොලරයක මිල -0.05%කින් පහළ ගියා. එහෙත්, ඒ කාලය තුළ පාරිභෝගික මිල දර්ශකයේ අගය 37.2%කින්ද, දදේනි අවධමන දර්ශකය 38.9%කින්ද ඉහළ ගියා. මෙයින් පැහැදිලි වන්නේ උද්ධමනයට හේතු වන්නේ සල්ලි අච්චු ගැසීම මිස විණිමය අනුපාතය නොවන බවයි.

සමස්තයක් ලෙස 2004-2014 දස වසරක කාලය තුළම ඩොලරයේ මිල ඉහළ ගියේ 29.0%කින් පමණයි. එයින්ද 15.4%ක ඉහළ යාමක් සිදු වුනේ 2011-2012 අතර සිදු වූ ක්ෂණික කඩා වැටීමක් ලෙසයි. මෙම දස වසර තුළ පාරිභෝගික මිල දර්ශකයේ අගය 145.6%කින්ද, දදේනි අවධමන දර්ශකය 133.0%කින්ද ඉහළ ගියා. විණිමය අනුපාතයෙහි 15.4%ක ඉහළ යාමක් සිදු වූ 2011-2012 අතර පාරිභෝගික මිල දර්ශකයේ අගය ඉහළ ගියේ 10.8%කින් පමණයි. දදේනි අවධමන දර්ශකය ඉහළ ගියේ ඊටත් අඩුවෙන්, 7.5%කින් පමණයි. මිල මට්ටම් විශාල ලෙස ඉහළ ගියේ විණිමය අනුපාතය එක තැනම වගේ තබාගෙන සිටියදීයි.

මෙයින් වෙනස්ව 2014-2020 අතර ඩොලරයේ මිල 42.1%කින් ඉහළ ගියත්, ඒ හේතුව නිසා බඩු මිල එපමණකින් ඉහළ ගියේ නැහැ. එම කාලය තුළ පාරිභෝගික මිල දර්ශකයේ අගය ඉහළ ගියේ 24.9%කින් පමණයි. දදේනි අවධමන දර්ශකය ඉහළ ගියේ ඊටත් අඩුවෙන්, 26.9%කින් පමණයි. ඩොලරයේ මිල ඉහළ යද්දී බඩු මිල එතරම් ඉහළ නොයනවා කියා කියන්නේ ඩොලර් උපයන අයට වාසිදායක තත්ත්වයක්. එහෙත් ඩොලර් උපයන්නේ නැති, ඩොලර් මිල දී ගෙන වැය කරන අය මෙවැනි තත්ත්වයකට කැමති නැහැ.

උද්ධමනය වැඩි වෙන්නේ ඩොලරයේ මිල ඉහළ යාම නිසා නෙමෙයි. එහෙත් ඩොලරයේ මිල ඉහළ යන්නේ උද්ධමනය නිසා. උද්ධමනය වැඩි වන්නේ සල්ලි අච්චු ගැසීම නිසා. මෙහි කිකිළිද බිත්තරයද වැනි ගැටළුවක් නැහැ.

Saturday, September 11, 2021

ඩොලරයේ මිල හා බඩු මිල


ඩොලරයේ මිල ඉහළ යාම ගැන ලංකාවේ ගොඩක් අයට තිබෙන්නේ විශාල භීතිකාවක්. මේ අයගේ ප්‍රධානම තර්කය වන්නේ ඩොලරයේ මිල ඉහළ ගියාම බඩු ගණන් යනවා කියන එකයි. කතාව ඇත්ත. ආනයනික බඩු වල මිල අනිවාර්යයෙන්ම ඩොලරය ඉහළ යන අනුපාතයට ගණන් යනවා තමයි. ඊට අමතරව ආනයනික අමුද්‍රව්‍ය අවශ්‍ය වන දේශීය නිෂ්පාදන වල මිලත් ඩොලරයක මිල ඉහළ යද්දී ගණන් යනවා. මේවා න්‍යායාත්මකව පැහැදිලි කළ හැකි, ඒ වගේම ප්‍රායෝගිකව මහ පොළොවේ දැකිය හැකි දේවල්

හැබැයි මේ කතාව කියන අය නොකියන හෝ නොදකින දෙය ඩොලරයක මිල එලෙසම තිබුණත් ලංකාවේ බඩු මිල ඉහළ යනවා කියන එකයි. එහෙම නොවෙනවා කියා කවුරු හෝ හිතනවාද?

ඩොලරයක මිල එලෙසම තිබුණත් ලංකාවේ බඩු මිල ඉහළ යන්නේ ඇයි?

ලංකාවේ රජය ආදායම ඉක්මවා වියදම් කරනවා. ඒ නිසා, හැම විටම වාගේ පියවිය යුතු රාජ්‍ය අයවැය හිඟයක් ඉතිරි වෙනවා. මේ හිඟය පියවන්න සල්ලි අච්චු ගැසීම නිසා රටේ මුදල් සැපයුම ආර්ථික වර්ධනය ඉක්මවා ඉහළ යනවා. එහිදී රටේ තිබෙන භාණ්ඩ සැපයුම ඉක්මවා භාණ්ඩ වලට තිබෙන ඉල්ලුම ඉහළ යනවා. ඇයි මිනිස්සු අතේ වැඩිපුර සල්ලි තියෙනවනේ. 

වැඩි වූ මුදල් අතේ තියෙන මිනිස්සු රටේ නිපදවෙන සීමිත භාණ්ඩ හා සේවා ටික මිල දී ගන්න තරඟ කරද්දී ඉල්ලුම හා සැපයුම සමතුලිත වෙන්නේ දේශීය නිෂ්පාදන වල මිල ඉහළ යාම තුළින්. හැබැයි ඩොලරයේ මිල වෙනස් වෙලා නැති නිසා ආනයනික භාණ්ඩ වල මිල ඉහළ යන්නේ නැහැ. ආනයනික අමුද්‍රව්‍ය අවශ්‍ය වන දේශීය නිෂ්පාදන වල මිලද යම් තරමකින් ඉහළ යනවා. එහෙත්, දේශීය නිෂ්පාදන තරමටම මිල ඉහළ යන්නේ නැහැ. මුදල් අච්චු ගැසීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස සමස්තයක් ලෙස මිල මට්ටම ඉහළ ගියත් ආනයනික භාණ්ඩ වල මිල එලෙසමයි.

මේ විදිහට ආනයනික භාණ්ඩ වල මිල එලෙසම තියෙද්දී දේශීය නිපැයුම් වල පමණක් මිල වැඩි වූ විට මොකද වෙන්නේ? රට ඇතුළේ දේශීය නිෂ්පාදන වලට ඉල්ලුම අඩු වෙනවා. ආනයනික භාණ්ඩ වලට ඉල්ලුම වැඩි වෙනවා. ඔය අතර කවුරු හෝ කෙනෙක් දේශීය නිෂ්පාදන වෙනුවට මිල අඩු ආදේශක කොහෙන් හෝ හොයාගෙන ආනයනය කරනවා. දේශීය නිෂ්පාදකයාට ආනයනික භාණ්ඩ එක්ක තරඟ කළ නොහැකි වී වෙළඳපොළෙන් ඉවත් වෙන්න සිදු වෙනවා.

මේ විදිහට දේශීය නිෂ්පාදන වල මිල ඉහළ යද්දී අපනයන වෙළඳපොළ ඉලක්ක කර හදන දේශීය නිෂ්පාදන වල පිරිවැයද ඉහළ යනවා. එහෙත් එම අපනයන විකුණා උපයන ආදායම් වැඩි නොවන නිසා අපනයනකරුවන්ගේ ලාබ අඩුවෙනවා. ඔවුන්ටද වෙළඳපොළෙන් ඉවත් වෙන්න සිදු වෙනවා. 

මේ ආකාරයෙන් ලංකාවේ රජය විසින් දිගින් දිගටම අයවැය හිඟයක් නඩත්තු කරමින් එය පියවීමට මුදල් අච්චු ගැසීමේත්, ඒ අතර විණිමය අනුපාතය ඉහළ යාම පාලනය කිරීමේත් ප්‍රතිඵලය වන්නේ එක පැත්තකින් ආනයන ඉහළ යන අතර අනෙක් පැත්තෙන් අපනයන කඩා වැටෙන එකයි. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස රටේ ඩොලර් හිඟයක් ඇති වෙනවා. ඩොලර් හිඟය පියවන්න විදේශ ණය අවශ්‍ය වෙනවා. රජය යම් හෙයකින් විදේශ ණය නොගත්තත්, රටේ කාට හෝ විදේශ ණය ගන්නම වෙනවා. ඒ විදිහට කවුරු හෝ ණයට ගන්න ඩොලර් විකුණද්දී ආනයන අපනයන පරතරය නිසා ඇති වී තිබෙන ඩොලර් හිඟය පියවෙන නිසා ඩොලර් එකේ මිල ඉහළ නොගොස් එලෙසම තියෙනවා. දිගින් දිගටම විදේශ ණය ගන්නා තුරු ආනයන අපනයන පරතරයත් එලෙසම තියෙනවා.

විණිමය අනුපාතය එක තැන තියාගෙන සල්ලි අච්චු ගහන තරමට වෙන එකම දෙය ආනයන ඉල්ලුම තව තවත් ඉහළ යන එක පමණයි. මුදල් සැපයුම ඉහළ යාම නිසා ලංකාවේ ආනයන ඉල්ලුම දෙතුන් ගුණයකින් වැඩි වුනත් ලෝක මට්ටමේදී සැපයුමට එය දැනෙන්නේවත් නැති නිසා ලංකාවේ ඉල්ලුම වැඩි වුනා කියා ආනයන භාණ්ඩ වල මිල ඉහළ යන්නේ නැහැ. ඉල්ලන තරමට අපනයන ලංකාවට එනවා. අනෙක් පැත්තෙන් ලංකාවේ අපනයන භාණ්ඩ වල මිල වැඩි වීම නිසා අපනයනකරුවන්ට ලෝකයේ අනෙක් රටවල් එක්ක තරඟ කරන්න අසීරු වී අපනයන ප්‍රමාණය පහළ බසින නිසා මිල වැඩිවීමේ වාසිය අපනයනකරුවන්ට ලොකුවට ලැබෙන්නෙත් නැහැ.

සල්ලි අච්චු ගහන අතරම, විණිමය අනුපාතය "අවශ්‍ය පමණ" ඉහළ යන්න ඉඩ දුන්නහම වෙන්නේ කුමක්ද?

දැන් මිනිස්සු අතේ සල්ලි වැඩිපුර ගැවසෙනවා. නමුත්, ඒ එක්කම කලින් මිල දී ගත් ආනයන භාණ්ඩ ප්‍රමාණය මිල දී ගන්න වැඩි රුපියල් ප්‍රමාණයක් ගෙවන්න වෙන නිසා දේශීය භාණ්ඩ මිල දී ගන්න ලොකු මුදලක් අතේ ඉතිරි වෙන්නේ නැහැ. නමුත්, තව දුරටත් යම් මුදලක් ඉතිරි වෙනවා. ඒ මුදලෙන් දේශීය භාණ්ඩ මිල දී ගනිද්දී දේශීය භාණ්ඩ වල ඉල්ලුමද යම් තරමකින් ඉහළ ගොස් ඒ හේතුව නිසා මිල ඉහළ යනවා. විණිමය අනුපාතය ඉහළ ගිහින් තියෙන්නේ අවශ්‍ය තරමටනම් දේශීය නිෂ්පාදන හා ආනයනික භාණ්ඩ වල මිල ඉහළ යන්නේ එකම තරමින්. එහිදී සල්ලි අච්චු ගැහීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස උද්ධමනය ඇති වන නමුත් ආනයන අපනයන පරතරයට බලපෑමක් වෙන්නේ නැහැ. ඩොලර් හිඟයක් ඇති වෙන්නේ නැහැ.

අලුතෙන් අච්චු ගැසූ සල්ලි ප්‍රමාණයට සාපේක්ෂව විණිමය අනුපාතය ඕනෑවට වඩා ඉහළ ගියොත් වෙන්නේ කුමක්ද? මෙහිදී ආනයනික භාණ්ඩ වල මිල ඉහළ යන නිසා ආනයන ආදේශක වලට ඉල්ලුම වැඩි වෙනවා. එහෙත්, ආනයන ආදේශක නැති තෙල් වැනි අත්‍යාවශ්‍ය ආනයන භාණ්ඩ වෙනුවෙන් අතේ තිබෙන සල්ලි ටික වියදම් කළාට පස්සේ අත්‍යාවශ්‍ය නොවන දේශීය නිෂ්පාදන මිල දී ගන්න සල්ලි හිඟ වන නිසා ඒවාට ඉල්ලුම අඩුවී මිල අඩු විය හැකියි. මෙහිදී සමස්තයක් ලෙස මිල මට්ටම ඉහළ යන නිසා අපනයන තරඟකාරිත්වය වැඩි වෙන්නේත් නැහැ. ආර්ථිකයට යම් හානියක් විය හැකියි. මේ වගේ තත්ත්වයක් ඇති වන්නේ විණිමය අනුපාතය පාලනය කරන්න ගිහින් අසමත් වීමෙන් පසුව එකවර ක්ෂණිකව විණිමය අනුපාතය කඩා වැටෙන අවස්ථාවකයි.

සල්ලි අච්චු ගහනවානම් ඊට අනුරූපව අවශ්‍ය පමණ විණිමය අනුපාතයද ඉහළ යන්න ඉඩ දිය යුතුයි. එහිදී සල්ලි අච්චු ගැසීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ඇති වන උද්ධමනය නොවැලැක්විය හැකි නමුත් ගෙවුම් ශේෂයට හානියක් වෙන්නේ නැහැ. හැබැයි සල්ලි අච්චු ගහන අතරම උද්ධමනය පාලනය කරන්න කියලා විණිමය අනුපාතය පාලනය කළ විට සිදු වෙන්නේ ආනයන අපනයන පරතරය ඉහළ ගිහින් ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නයක් ඇති වන එකයි. ආනයනික භාණ්ඩ වල මිල ඉහළ නොගියත් දේශීය නිෂ්පාදන වල මිල ඉහළ යන නිසා උද්ධමනය පාලනය වෙන්නේ නැහැ.

දැන් මේ වැඩේ වෙන්නේ සල්ලි අච්චු ගැසීම නිසා ඉහළ ගිය ඉල්ලුමට හරියන්න ආනයන කිරීමට ඉඩ ඇරියොත්නේ. ආනයන පාලනය කරලා ප්‍රශ්නය විසඳන්න බැරිද? 

මේකත් විසඳුමක් තමයි. දැන් මිනිස්සු අතේ සල්ලි වැඩිපුර ගැවසෙනවා. ආනයනික භාණ්ඩ වල මිල ඉහළ නොයන නිසා ඉල්ලුම වැඩි වුනත් ආනයන සීමා නිසා මිල දී ගන්න බඩු නැහැ. ඒ නිසා, සල්ලි අතේ ඉතිරි වී දේශීය නිෂ්පාදන සඳහා වන ඉල්ලුම වැඩි වෙනවා. එහිදී දේශීය නිෂ්පාදන වල මිල ඉහළ යනවා. එහෙම වුනා කියලා දේශීය නිෂ්පාදන මිල දී නොගෙන ඉන්නත් බැහැ. මොකද මිල අඩු වුනත් ආනයනික බඩු කඩේ නැහැ. 

මුදල් සැපයුම වැඩි වීම නිසා දේශීය නිෂ්පාදන වලට ඉල්ලුම වැඩි වුනත් දේශීය නිෂ්පාදකයෝ නිෂ්පාදනය වැඩි කර ලාබ ලැබීමේ  අවදානම ගන්න බයයි. මොකද ආනයන පාලන කොයි වෙලාවක හෝ ඉවත් කළ වහාම තමන්ගේ නිෂ්පාදන වලට ඉල්ලුමක් නැති බව පැහැදිලි නිසා. කෙටි කලකින් නිපදවා වෙළඳපොළට දැමිය හැකි දේවල් පමණක් වැඩියෙන් රට ඇතුළේ හැදෙනවා. එහෙත් දිගුකාලීනව රටේ නිෂ්පාදනය ඉහළ යන්නේ නැහැ. අනෙක් පැත්තෙන් රටේ උද්ධමනය අපනයන ආදායමට නරක විදිහට බලපානවා. මේ ප්‍රශ්න තිබුණත් ආනයන පාලනය ඩොලර් හිඟයට තාවකාලික පිළියමක්. හැබැයි ආනයන පාලනය ඉවත් කළ වහාම නැවත හිටපු තැනමයි. 

විණිමය අනුපාතය තිබිය යුතු "නියම තැන" කොතැනද? ලෝකයේ අනෙක් රටවල් සල්ලි අච්චු ගහන වේගයෙන්ම ලංකාවත් සල්ලි අච්චු ගහනවානම් විණිමය අනුපාතය එක තැනක තියා ගන්න පුළුවන්. අනෙක් රටවලට වඩා අඩුවෙන් සල්ලි අච්චු ගහනවානම්, සිංගප්පූරුවේ වගේ, විණිමය අනුපාතය ශක්තිමත් වෙන්න අරින්නත් පුළුවන්. එහෙත්, ලෝකයේ අනෙක් රටවලට වඩා වේගයෙන් සල්ලි අච්චු ගහනවානම් විණිමය අනුපාතය දුර්වල වෙන්න අරින්න වෙනවා. නැත්නම් වෙන්නේ ආනයන අපනයන පරතරය ටිකෙන් ටික වැඩි වෙන එකයි.

විණිමය අනුපාතය තියෙන්නේ නියම තැනනම් ආනයන පාලන දමන්න අවශ්‍ය වෙන්නේ නැහැ. 

Friday, September 10, 2021

ඩොලරයේ මිල ස්ථාවර වුනේ කොහොමද?


පසුගිය සති කිහිපය තුළ ඩොලරයේ මිල මහ බැංකුවේ පාලනයෙන් ගිලිහී නිදහසේ ඉහළ යමින් තිබුණු බව අපි දැක්කනේ. මහ බැංකුවේ නිල විණිමය අනුපාතය අනුව ඩොලරයක විකිණුම් මිල රුපියල් 203ක් පමණ වුවත්, වාණිජ බැංකු වල ඩොලරයක විකිණුම් මිල රුපියල් 226-232 වැනි පරාසයකයි තිබුණේ. හැබැයි එකවරම වාණිජ බැංකු වල ඩොලරයක විකිණුම් මිල නැවතත් මහ බැංකුවේ මිලටම පහත වැටුණා. එහෙම වුනේ කොහොමද?

වාණිජ බැංකු වල ඩොලරයේ මිලෙන් නිරූපනය වුනේ ඉල්ලුම හා සැපයුම මත තීරණය වූ විණිමය අනුපාතයක්. විවිධ නියාමන කොන්දේසි හරහා ඩොලර් ඉල්ලුම සීමා කර තිබෙන නිසා මෙයත් ඩොලරයක හරි මිලනම් නෙමෙයි. එහෙත්, මහ බැංකුවේ මිලට වඩා හරි මිලට තරමක් හෝ කිට්ටු මිලක්. මහ බැංකුවේ මිල, ඉතා පැහැදිලිවම, නියම මිලට වඩා අඩු මිලක්.

මේ විදිහට ඩොලරයක මිල එහි ඉල්ලුම හා සැපයුම සමතුලිත වන මිලට වඩා පහළින් තියා ගනිද්දී ඩොලර් හිඟයක් ඇති වෙනවා. ඒ නිසා, මිල පහළින් තියා ගන්නනම් කොහෙන් හෝ ඩොලර් හොයා ගෙන ඉල්ලුමට ගැලපෙන පරිදි සැපයුම වැඩි කළ යුතුයි. කාලයක් තිස්සේම ලංකාවේ ඩොලරයක මිල නියම මිලට වඩා පහළින් තියා ගන්නේ විදේශ ණය අරගෙන එම ඩොලර් වෙළඳපොළට පොම්ප කර සැපයුම වැඩි කිරීමෙන්. විදේශ ණය ගැනීම දිනපතා සිදුවන දෙයක් නොවන නිසා එදිනෙදා ඩොලරයේ මිල පාලනය කර ගන්නේ මහ බැංකුවේ තිබෙන රටේ නිල සංචිත විකුණා ඩොලර් සැපයුම වැඩි කිරීමෙනුයි. අඩු වන සංචිත නැවත පිරවෙන්නේ ණයක් ගත්ත වෙලාවට.

දැන් ඇති වී තිබෙන ප්‍රශ්නය රජයට තවදුරටත් විදේශ ණය ලබා ගැනීම අසීරු වී තිබීමයි. ඒ නිසා, ඩොලරයේ මිල පහළින් තියා ගැනීම සඳහා සංචිත විකුණන තරමට සංචිත නැවත පුරවාගන්න අවස්ථාවක් ලැබෙන්නේ නැහැ. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස සංචිත හොඳටම පහළ වැටිලා මහ බැංකුවට තව දුරටත් විණිමය අනුපාතය ආරක්ෂා කර ගන්න අමාරු මට්ටමකට ආවා. අන්තිමේදී මහ බැංකුව විණිමය අනුපාතය බේරා ගැනීම සඳහා සංචිත විකිණීම සීමා කරලා පසුගිය සති කිහිපය තුළ වාණිජ බැංකු වල ඩොලරයක මිල නිදහසේ ඉහළ යන්න ඉඩ හැර තිබුණා. මෙය මහ බැංකුව පැත්තෙන් සිදුව තිබුණු බව පෙනුණු යම් "හැරවුමක්".

කොහොම වුනත්, මේ වෙද්දී මහ බැංකුව විසින් නැවතත් ඩොලරයේ මිල සිය පාලනයට නතු කරගෙන තිබෙනවා. මෙවැන්නක් කිරීම "මිල අධික" කටයුත්තක් බව කිව යුතු නැහැ. ඩොලරයක මිල පහළින් තියා ගන්නනම් අඛණ්ඩව වෙළඳපොළට ඩොලර් සපයන්න වෙනවා. පෙනෙන්නට තියෙන්නේ මහ බැංකුව විසින් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලින් මෑතකදී ලැබුණු එස්ඩීආර් ඩොලර් කර එම ඩොලර් විකුණමින් සිටින බවයි. 

පසුගිය අගෝස්තු 23 වෙනිදා මහ බැංකුවට ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලින් ඩොලර් මිලියන 787ක් පමණ වටිනා එස්ඩීආර් ප්‍රමාණයක් ලැබුණා. එයින් ඩොලර් මිලියන 666ක පමණ වටිනාකමක් තිබෙන එස්ඩීආර් ප්‍රමාණයක් මේ වන විටත් ඩොලර් වලට හුවමාරු කරගෙන තිබෙනවා. බංග්ලාදේශ බැංකුවෙන්ද ඩොලර් මිලියන 150ක ණයක් මුදල් හුවමාරු ගිවිසුමක් යටතේ ලබා ගෙන තිබුණා. මේ අනුව, ජූලි අවසානයේදී ඩොලර් මිලියන 2,806ක් වූ නිල සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 3,743දක්වා ඉහළ යා යුතුව තිබුණා.

අගෝස්තු මාසය තුළ මහ බැංකුව විසින් විණිමය අනුපාතය පාලනය කිරීම සඳහා ඩොලර් මිලියන 176ක පමණ සංචිත ප්‍රමාණයක් වැය කර තිබෙනවා. ඒ නිසා, අගෝස්තු අවසානයේදී සංචිත ඉහළ ගොස් තිබෙන්නේ ඩොලර් මිලියන 3,550ක් දක්වා පමණයි. 

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලින් ලැබුණු සංචිත මෙන්ම බංග්ලාදේශ බැංකුවෙන් ලබා ගත් මුදල්ද මහ බැංකුවේ විදේශ බැරකම් යටතට වැටෙන නිසා මේ ලැබීම් වලින් මහ බැංකුවේ ශුද්ධ විදේශ වත්කම් ඉහළ යන්නේ නැහැ. පසුගිය මාසය අවසානයේදී මහ බැංකුවේ ශුද්ධ විදේශ වත්කම් ඩොලර් මිලියන 50ක පමණ මට්ටමකට පහත වැටී තිබුණා. පසුගිය මාසයේ විකුණා ඇති ඩොලර් ප්‍රමාණය සැලකූ විට මේ වෙද්දී මහ බැංකුවේ විදේශ වත්කම් එහි බැරකම් වලට වඩා අඩු විය යුතුයි. ඒ කියන්නේ රජය හා රටේ බැංකු පද්ධතිය වගේම මහ බැංකුවත් මේ වෙද්දී ලෝකයට ණයකරුවෙක් කියන එකයි. 

මහ බැංකුව විසින් ඩොලරයේ මිල නැවත සිය පාලනය යටතට ගනිද්දී ආණ්ඩුව විසින් මහ බැංකුවේ පාලනයද අතට ගෙන ඇති බවක් පෙනෙන්න තිබෙනවා. මහ බැංකු අධිපති වරයා ඉල්ලා අස්වෙන්නට යන්නේ ඔහුගේ ධුර කාලයෙන් විශාල කොටසක් ඉතිරිව තිබියදී පමණක් නොව කලින් සැලසුම් කළ බව කියන දිනයටද සති කිහිපයක් කලිනුයි.

Tuesday, September 7, 2021

මේ කුරුමිට්ට්ටන් යෝධයින් වන කාලයක්!


සිංහල සංගීතය කියා කියන්නේම පසුගිය සියවසක හෝ එකහමාරක කාලය තුළ අනුකරණ හරහා ගොඩ නැගුනු දෙයක්. ලංකාවේ සංස්කෘතියට සියවස් ගණනක් තිස්සේ බොහෝ දේවල් නිසගවම එකතු වුනේ යාබද දකුණු ඉන්දියාවෙන්. ඒ ක්‍රමයටම දකුණු ඉන්දීය සංගීතය ඇසුරෙන් ලංකාවේ සංගීත ආරක් හැදෙමින් තිබුණා. උතුරු ඉන්දියානුවන් විසින් සිංහලයින්ව දකින්නේ තවත් දකුණු ඉන්දියානුවන් කණ්ඩායමක් සේ වුවත්, සිංහලයින් අතර තමන්ගේ උතුරු ඉන්දීය සම්භවය පිළිබඳ අදහස මුල් බැස ගෙන තිබීම මත දකුණු ඉන්දියානු සංගීතය සිංහලයින් හමුවේ බාල සංගීතයක් බවට පත් වුනා. ඒ අනුව, සිංහලයෝ වඩා හොඳ සංගීතයක් හොයන්න උතුරු ඉන්දියාවට ගියා. ශාන්ති නිකේතන් වගේ තැන් වලට.

කොහොමටත් සිංහලයින් හා වංගයින් අතර සියවස් ගණනාවක ඉතිහාසයේ කඩතුරාවෙන් වැහුණු සංස්කෘතික සම්බන්ධයක් තිබුණු නිසා රාබීන්ද්‍ර ශන්ගීත් වගේ සංගීත ආරකට සිංහල ගැමියෙකු සුසර වීම පුදුමයක් නෙමෙයි. මටනම් මේ සිංදු වෙනත් සියළුම සංගීත ආරවල් වලට වඩා සමීපව දැනෙනවා. දැනටත් මම මේ සිංදු අහන්න ගොඩක් කැමතියි.

හැබැයි උතුරු ඉන්දීය රාගධාරී සංගීතය අගය කරන අයට රාබීන්ද්‍ර ශන්ගීත් වගේ ආරවල් ටිකක් අඩු කුලේ වගේ.  රාබීන්ද්‍ර ශන්ගීත් ශෛලිය ඇතුළේ උතුරු ඉන්දීය රාගධාරී සංගීත ශෛලියේදී තරම් පුහුණුවක් අවශ්‍ය නොවනවා විය හැකියි. මමනම් සිංදු අහනවා මිසක් සංගීතය ගැන හදාරා හෝ සංගීතය ගැන වැඩිපුර දන්නා කෙනෙක් නෙමෙයි. ඒ නිසා මේ ලියන දේවලුත් සංගීතය ගැන දන්න මගුලක් නැති මට හිතෙන දේවල් පමණයි.

කොහොමින් කොහොම හරි උතුරු ඉන්දීය රාගධාරී සංගීතය ලංකාවේ අධිපතිවාදී සංගීත ආර බවට පත් වුනා. සමාජවාදීන් විසින් එසේ පත් කරනු ලැබුවා කියා කිවුවත් වැරැද්දක් නැහැ. හැත්තෑ හත වෙද්දී තිබුණේ මේ තත්ත්වයයි.

උතුරු ඉන්දීය රාගධාරී සංගීතය මත පදනම් වූ ලංකාවේ සංගීත ආර මතු වුනේ දකුණු ඉන්දීය "බාල" සංගීතය යට කරගෙන. එහෙම මතු වෙන්නනම් එහි අනෙක් මාදිලියේ නැති විශේෂත්වයක් තියෙන්න ඕනෑ. මුලින්ම මේ මාදිලිය ජනප්‍රිය වෙන්නේ "අපේ නොවන" දකුණු ඉන්දීය සංගීතයට එරෙහිව "අපේ සංගීතයක්" වෙනුවෙන් රටේ ඇති වෙන ඉල්ලුමට සමාන්තරවයි. හැබැයි මේ "අපේ දේ" හොයා ගන්න වෙන්නෙත් ඉන්දියාවෙන්ම නිසා ඔතැන උභතෝකෝටිකයක් ඇති වෙනවා. දෙකම ඉන්දියන් බඩුනම් එකක් අනෙකට වඩා වැඩියෙන් අපේ වෙන්නේ කොහොමද? 

ලංකාවේ සම්භාව්‍ය සංගීතය කියන එක තුළ අර්ථ රසයට විශාල වටිනාකමක් ලැබෙනවා. මේක සුවිශේෂී තත්ත්වයක් කියලයි මම හිතන්නේ. සමහර විට ඔය වැඩේ ඔය විදිහට වෙන්න ඇත්තේ ඉහත උභතෝකෝටිකයට පිළියමක් ලෙස වෙන්න ඇති. කොයි සිංදුවේත් තනු ඉන්දියන්නම්, අපේ කම තියෙන්නේ වචන වල විතරක්නම්, එකක් අනෙකට වඩා හොඳයි කියන්න පුළුවන් වෙන්නේ වචන වල පැහැදිලි වෙනසක් තිබේනම් පමණයි. අවසාන වශයෙන් වුනේ සාමාන්‍ය මනුස්සයෙක්ට නොතේරෙන වචන තිබෙන සිංදු සම්භාව්‍ය සිංදු වෙලා එහෙම නැති සිංදු පීචං සිංදු වෙන එක.

පෞද්ගලිකව මම ගත්තොත්, කුඩා කාලයේ සිටම මට වැඩි කැමැත්තක් තිබුණේ සම්භාව්‍ය ගණයේ සැලකුණු අමරදේව, නන්දා මාලිනී වගේ අයගේ සිංදු වලට. මම මේ කියන්නේ නන්දා මාලිනී සිංදු විතරක් කියපු කාලය ගැන. සටන් පාඨ සිංදු විදිහට ඉදිරිපත් කරන්න කලින් යුගය. ඒ දවස් වල පීචං ගණයේ සැලකුණු ජෝතිපාල වගේ අයගේ සිංදු වලට මගේ ඒ තරම්ම කැමැත්තක් තිබුණේ නැහැ. මේක තනිකරම කැමැත්ත මත සිදුව තිබුණු දෙයක්. එහෙම නැතුව ප්‍රබුද්ධ පීචං වෙනස නිසා සිදු වී තිබුණු දෙයක් නෙමෙයි. ඒ කාලය ජෝතිපාලට කැමති එහෙත් ප්‍රසිද්ධියේ අමරදේව අහන අයත් හිටපු කාලයක්නේ.

හැබැයි දැන් හිතලා බැලුවහම මගේ ඒ පෞද්ගලික කැමැත්ත වුනත් අහම්බයක් නෙමෙයි. හැත්තෑ හත වන තුරු ලංකාවේ ගොඩක් පවුල් වලට ලෝකය හා සම්බන්ධ විය හැකිව තිබුණු එකම ක්‍රමය ගුවන් විදුලිය පමණයි. ඔය ගොඩේ හිටපු මටත් ඉතිං  කුඩා කාලයේදී සිංදු අහන්න ලැබුණේ ගුවන් විදුලියෙන් පමණයි. ඔය සිංදු අපට තෝරලා දෙන්න කට්ටිය හිටියා. අපට නිතර අහන්න ලැබුණේ ඒ අය හොඳ සිංදු කියා හිතපු සිංදු. වෙනත් ගොඩක් දේවල් වගේම සිංදු වලට තිබෙන කැමැත්තත් ඇබ්බැහියක්. එක දිගට අහද්දී ඒ අහන සිංදු වලට කැමැත්තක් ඇති වෙනවා.

ඕක වෙනස් වෙන්න පටන් ගත්තේ හැත්තෑ හතෙන් පස්සේ ගම් වලට කැසට් යන්ත්‍ර එන්න පටන් ගත්තට පස්සේ. විශේෂයෙන්ම ගම් වල කාන්තා පාර්ශවය මැදපෙරදිග රැකියා වලට යන්න පටන් ගැනීමෙන් පසුව ගෙවල් වලට ටූ ඉන් වන්, ත්‍රී ඉන් වන් එන්න ගත්තා. ඕවා ගමටම ඇහෙන්න දමන ප්‍රවණතාවයන්ද ඇති වුනා. 

මේ එක්කම ජනතාවට හොඳ සිංදු තෝරා දීමේ ගුවන් විදුලියේ ඒකාධිකාරය බිඳ වැටුනා. නිහාල් නෙල්සන් වගේ අයගේ "විකල්ප ධාරාවේ" සිංදු මාකට් වෙන්න පටන් ගත්තා. කැසට් වෙළඳපොළේ සම්භාව්‍ය සිංදු පරද්දලා පීචං සිංදු ඉදිරියට ආවා. හොඳ සිංදු කියන්නේ ජනප්‍රිය සිංදු නෙමෙයි කියන "සමාජවාදී" අදහස ජනගත කරන්න දරපු උත්සාහයත් එක්ක සම්භාව්‍ය-පීචං බෙදීම ඉදිරියට ගියා. හැබැයි ඔය ගොඩවල් දෙකේම හරි හරියට වගේ ඉන්දියන් කොපි තිබුණා. සමහර විට සම්භාව්‍ය සිංදු පීචං සිංදු තරමටම අමු අමුවේ කොපි නොකළා වෙන්න පුළුවන්. කොහොම වුනත් ඉන්දියාව එක්ක තිබුණු සමීප භූගෝලීය හා සංස්කෘතික සම්බන්ධය නිසා කොපියක් කොපියක් බව හංගන එක ලේසි වුනේ නැහැ. මිනිස්සුන්ට ඕකේ ප්‍රශ්නයක් තිබුණේත් නැහැ.

ඔය අස්සේ ඉන්දියන් කොපි වෙනුවට බටහිර සිංදු කොපි කරලා හදන සංගීත ආරකුත් හීනියට හැදිලා තිබුණා. මේ සංගීත ආර වැඩිපුර ජනප්‍රියව තිබුණේ සමහර සමාජ තීරු ඇතුළේ පමණයි. ක්ලැරන්ස්, ක්‍රිස්ටෝපර් පෝල් වගේ අයගේ සිංදු ඔය ගොඩේ තිබුණා. ඉන්දියන් කොපි අහුවෙනවා වගේ ලේසියෙන් බටහිර සින්දු වල කොපි කොපි බව අහුවුනේ නැහැ. සුනිල් පෙරේරාගේ ජිප්සීස් සිංදු තියෙන්නෙත් මේ ගොඩේ.

රජය විසින් මිනිස්සුන්ට හොඳ දේ තෝරා දීම බාර ගත්තට පස්සේ ඉල්ලුම සැපයුම අතර නොගැලපීමක් ඇති වෙනවා. ඒ නිසා, මිල තීරණය කරන්න වෙන්නේත් රජයටමයි. ගුවන් විදුලියේ ඒකාධිකාරයක් තිබුණු යුගයේදී ගායක ගායිකාවන්ට ලැබුණේ වාදනය කෙරෙන වාර ගණන හා ගායකයාගේ ශ්‍රේණිය අනුව රජය විසින් නියම කළ සොච්චම් මුදලක් පමණයි. සමාජවාදී මතවාදය අනුව මිනිස්සු වඩා කැමති දෙය සහ හොඳ දෙය එකක්ම නොවූ නිසා ගායක ගායිකාවන් හිඟන්නන් වීම වැරැද්දක් නොවන බවට වූ අදහසද සමාජවාදීන් විසින්ම ජනගත කර තිබුණා. ඒ අනුව, ගායක ගායිකාවන් බොහෝ දෙනෙකු රජය විසින් රැක බලා ගත යුතු හිඟන්නන් පිරිසක් බවට පත් කරනු ලැබ තිබුණා.

ගුවන් විදුලි යුගයෙන් කැසට් යුගයට යද්දී ඉහත තත්ත්වය වෙනස් වුනා. නිහාල් නෙල්සන්ලා වගේ අයට වැඩි පිරිසක් අතරට යන්න සහ තමන්ගේ නිර්මාණයේ වටිනාකම හොයා ගන්න විකල්ප මාවතක් ඇරුණා. ජෝතිපාලලා ජනතාවගේ ගායකයෝ වුනා. මේ දේවල් වුනේ හැත්තෑ හතේ වෙනසින් පසුවයි.

හැත්තෑ හතේදී ලංකාවේ ආර්ථිකය විවෘත වූ බව ගොඩක් අය හිතා සිටියත් ආනයන බලපත්‍ර අහෝසි වීම වගේ දේවල් ටිකක් හැර ආර්ථිකය මහා ලොකුවට විවෘත වුණේ නැහැ. කලින් පැවති රාජ්‍යමූලික සමාජවාදී ආර්ථික ව්‍යුහය තවදුරටත් එලෙසම තිබුණා වගේම ඉතා නිවැරදිව ජේආර් ජයවර්ධන විසින් ලංකාව නිල වශයෙන්ම සමාජවාදී ජනරජයක් ලෙස නම් කළා. ආර්ථිකයට වඩා බාහිරට විවෘත වුනේ රටේ සංස්කෘතිය කියා කියන්න පුළුවන්. ලංකාව එතෙක් මෙතෙක් බටහිරින් අරගෙන තිබෙන ගොඩක් දේවල් බටහිරින් ගත හැකි හොඳම දේවල්ම නොවන බව තේරුම් ගන්නනම් බටහිර රටක ජීවත් වෙලාම බලන්න ඕනෑ.

Petrus Antonius Laurentius (Vader Abraham): Smurfenlied


සුනිල් පෙරේරා ප්‍රමුඛ ජිප්සීස් කණ්ඩායමේ හොඳම කාලය ආරම්භ වන්නේ හැත්තෑ හතේදී ඉහත අර්ථයෙන් රට විවෘත වීමෙන් පසුවයි. තවත් විදිහකට කිවුවොත් ගම් වලට කැසට් යන්ත්‍ර යාමට සමාන්තරව. හැබැයි අපේ ගෙදරනම් හැත්තෑ හතෙන් පසුවත් කාලයක් යන තුරු කැසට් යන්ත්‍රයක් තිබුණේ නැහැ. කැසට් යන්ත්‍රයක් මිල දී ගැනීමෙන් පසුවත් කාගෙන් හෝ ඉල්ලාගෙන ඇහුවොත් මිසක් එන එන කැසට් ගන්න තරම් අපට සල්ලි තිබුණේත් නැහැ. ඒ වගේම, අපේ ගෙදර වැඩිහිටියන්ට ලොකු සංගීත රුචිකත්වයක් තිබුණේත් නැහැ. මේ ආදී හේතු නිසා, මම බොහෝ කාලයක් යන තුරු සිංදු ඇහුවේ ගුවන් විදුලියෙන්. සම්භාව්‍ය සිංදු වලට වැඩි රුචිකත්වයක් ඇති වෙන්න මෙය හේතුවක් වෙන්න ඇති. හැබැයි මීටරේ මාරු කරලා ඉංග්‍රීසි සිංදුත් අඩුවක් නැතුව ඇහුවා. ඒවත් ඉතිං තෝරලා දෙන ඒවාම තමයි.

ජිප්සීස්ලා හිටියේ සම්භාව්‍ය ගොඩේ නෙමෙයි. පීචං ගොඩේ. මේ පීචං ගායකයින්ගේ වූ විශේෂත්වය වුනේ ඔවුන් වෙළඳපොල ඉල්ලුම මත ගායකයින් සේ බැබලීමයි. මෙයින් වෙනස්ව සම්භාව්‍ය ගොඩේ ගොඩක් අය ගායකයින් සේ දිලිසුනේ යම් තරමකට හෝ රජයේ උදවුවෙන්. 

Tiny Winey - Byron Lee & The Dragonaires



වෙළඳපොළ ඉල්ලුම තුළින්ම ගායකයින් වී පීචං ගොඩේ සිටි අය අතරින් එක් නිශ්චිත කරුණකින් සුනිල් පෙරේරා ජෝතිපාල වැනි කණ්ඩායමේ අනෙක් අයගෙන් වෙනස් වුනා. අනෙක් හැම දෙනෙක්ම වගේ ඉස්සරහට ගියේ මිල සාධකය උදවු කරගෙන නෙමෙයි. ඔවුන් කළේ මිල අඩු මට්ටමක තියෙද්දී එම මිලට වැඩි ඉල්ලුමක් ජනිත වූ නිසා ඉල්ලුමට සරිලන තරමට සැපයුම වැඩි කරන එකයි. සමහර අය සතිපතා වගේ කැසට් ගැහුවා. සෑහෙන්න මහන්සි වුනා. ඒ අය සමාජවාදී ක්‍රමයටම හිතමින් තමන්ගේ මහන්සියට ප්‍රතිලාභ ලබා ගත්තා මිසක් වෙළඳපොළ ඉල්ලුම තමන්ගේ වාසියට යොදා ගන්නා ආකාරය ගැන හොඳින් දැනුවත්ව සිටියේ නැහැ.

මේ අනෙක් අයගෙන් වෙනස්ව සුනිල් පෙරේරා මිල සාධකය සාර්ථක ලෙස ප්‍රයෝජනයට ගත්තා. සමහර විට ඔහු ලංකාවේ මේ වැඩේ මුලින්ම කළ ගායකයෙකු විය හැකියි. සුනිල් පෙරේරා ඉතා සාර්ථක ලෙස සැපයුම සීමා කිරීම හරහා ඉල්ලුම කළමණාකරණය කරමින් මිල ඉහළ මට්ටමක පවත්වා ගත්තා. සමහර විට ඔහුගේ ව්‍යපාරික පවුල් පසුබිම මෙයට උදවුවක් වුනා වෙන්න පුළුවන්.

සුනිල් පෙරේරා මගේ කැමතිම ගායකයෙක් කියා මම කියන්නේ නැහැ. එහෙත්, ඔහු මම කැමති ගායකයෙක්. ඒ වගේම ඔහු සිංහල සංගීතයට බොහෝ අලුත් දේ එකතු කළ අයෙක්. සරසවියට ගියාට පස්සේනම් බොහෝ දුරට තිබුණේ කපුගේගේ ඒකාධිකාරයක්. කපුගේ කියන්නේ තවමත් මම කැමතිම ගායකයෙක්. හැබැයි ඒ ඔහුගේ සිංදු වලට මම කැමති නිසා මිසක් ඔහුගේ දේශපාලනය නිසා නෙමෙයි. සමහර අය කපුගේට කැමතිව සිටියේ ඔහුගේ දේශපාලනය නිසා. 

කපුගේගේ සිංදු වලට කොයි තරම් කැමති වුවත් සරසවි පරිසරය ඇතුළේ කපුගේ වැනි ඇතැම් ගායකයින්ට ඕනෑවට වඩා වැඩි බරක් වැටී තිබීම ගැන මගේ එතරම් කැමැත්තක් තිබුණේ නැහැ. ජිප්සීස් සිංදු ඇහීම හෝ ගායනා කිරීම ඔය වගේ පසුබිමක සිටිද්දී වෙනස් අනන්‍යතාවයක් පෙන්වීමට අවශ්‍ය වූ අයෙකුට කළ හැකිව තිබුණු දෙයක්. ඊට වඩා ඉදිරියට ගොස් ජිප්සීස්ලාව සරසවියට ගෙන්වනවා වගේ දෙයක්නම් ලේසියකට කරන්න පුළුවන්කමක් තිබුණේ නැහැ. එවැන්නක් කළ හැකිව තිබුණේ ගුටිකන්න බලාගෙන පමණයි.

Jimmy the hover Tantalise (Wo Wo Ee Yeh Yeh)


මම හිතන විදිහට අසූව දශකය මුල පටන් ගත් ජිප්සීස්ලාගේ හොඳම කාලය අනූව දශකය අවසන් වෙද්දී කෙළවර වී ගියා. මම පළමු හා අවසන් වරට ජිප්සීස්ලාගේ එළිමහන් ප්‍රසංගයක් බැලුවේ අනූව දශකය අවසානයේ. ඒක කළේත් සෑහෙන ගේමක් දීලා. ඒ ගැන කලින් ලියූ ලිපියක් පහත තිබෙනවා. 

පූජ්‍ය පක්ෂයට පමණයි!


අගනුවර ප්‍රධාන පාසැලක ආදි සිසු සංගමය විසින් සංවිධානය කළ ප්‍රසංගයක පටිගත කිරීමක් ලීක් වුණෙත් ඔය ආසන්න කාලයකදී. අර ඇඟිලි වලින් ගිටාර් ගහනවා හැර තවත් දේ කළ හැකි බව පෙන්වපු එක. පසුව මෑතකදී ඇමරිකාවේ ආසන්න නගරයක ජිප්සීස් ප්‍රසංගයක් පැවැත්වුනත් එහි යාම දැරිය යුතු ආවස්ථික පිරිවැයට වඩා වටිනවා කියා මට හිතුනේ නැහැ. 

සුනිල් පෙරේරාට කෝවිඩ් හමුවේ ජීවිතයෙන් පැරදෙන්න සිදු වීම කණගාටුවට කරුණක්. අපි ඔහුට සුබ ගමන් පතමු!

හැබැයි සුනිල් පෙරේරා ඔහුගේ ජීවිතය ජීවත් වී අවසන්ව සිටියා කියා මම හිතනවා. තව කාලයක් හිටියත් සංගීතය පැත්තෙන් ඔහුගෙන් අමුතු දෙයක් වෙන්න තිබුණු ඉඩකඩ ගොඩක් අඩුයි. ගූගල් හම් වගේ මෘදුකාංග තව ටිකක් දියුණු වීමෙන් පසුව ජිප්සීස් සිංදු ගැන විස්තර තවත් ප්‍රචලිත වෙයි. කෝවිඩ් නිසා මියගිය මංගල සමරවීර වගේම සුනිල් පෙරේරාත් මිය යාමෙන් පසුව යෝධයින් වී සිටිනවා. සැබෑවටම යෝධයින් වූ ඔවුන් ජීවත්ව සිටියදී කුරුමිට්ටන් සේ පෙනුනාද? එසේ නැත්නම්, ඔවුන් මිය යාමෙන් පසුව යෝධයින් වුනාද?

අඟුටුමිට්ටන්ගේ ලෝකයකදී කවුරු වුනත් යෝධයෙක් වෙනවා. මෑත කාලයේදී සුනිල් පෙරේරාව අගය කළ හා මරණයෙන් පසුව ඔහුව අගය කරන ගොඩක් අය තිස් වසරකට පෙර සරසවි කාලයේදී තමන්ගේ සගයෙකු එවැන්නක් කළේනම් අතින් පයින් සලකන්නට වුවත් නොපැකිළෙන අය වීම හිතන්නට අවශ්‍ය කාරණයක්.

ගොඩක් අය මංගලව වගේම සුනිල් පෙරේරාවත් අගය කරන්නේ ඔවුන් තමන්ට අවශ්‍ය පරිදි ජීවත් වූ, ජීවත් වන ආකාරය හංගාගෙන වෙනත් මූණක් නොපෙන්වූ අය ලෙස සලකමිනුයි. ප්‍රසිද්ධ චරිත අතර මෙවැන්නන් දුලබයි. ඔවුන් ඇත්තටම එවැනි චරිත වූවාද කියන එකත් මතභේදාත්මක කරුණක් වුවත්, එක දෙයක්නම් ඉතා පැහැදිලියි. ප්‍රසිද්ධ චරිතයක්ව සිටියදී,  තමන්ගේ ඇත්ත මුහුණ නොපැකිළ පෙන්විය හැකි අය සඳහා මේ මොහොතේ ලංකාවේ විශාල දේශපාලන රික්තයක් ඇති වී තිබෙනවා. මෙය ඒ ලක්ෂණය ඇති කුරුමිට්ටේකුට වුවත් යෝධයෙකු විය හැකි මොහොතක්. ඒ වගේම, යෝධයින් සේ පෙනී සිටින ඇතැම් අය කුරුමිට්ටන්ම පමණක් බව පෙනෙන එකත් වැළැක්විය නොහැකි කාලයක්!

Sunday, September 5, 2021

හමන සුළන් මකුළු දැලෙන්...?


මේ වෙද්දී ඩොලරයක මිල රජයේ හා මහ බැංකුවේ පාලනයෙන් ගිලිහී ඇති බව පැහැදිලිව පෙනෙන්නට තිබෙන කරුණක්. මහ බැංකුවට අනුව ඩොලරයක මිල රුපියල් 203කට වඩා අඩු වුවත් පෞද්ගලික බැංකු වල ඩොලරයක් විකිණෙන්නේ රුපියල් 226-232 අතර පරාසයකයි. බැංකු වලින් පිට කොටුවේ මිල ඊටත් වැඩියි. මෙවැනි තත්ත්වයක් මෑත ඉතිහාසයේ මීට පෙර දැකිය හැකි වූයේ නැහැ.

ප්‍රශ්නයට මුල පසුගිය රාජපක්ෂ දශකය තුළ දිගින් දිගටම විදේශ ණය ගනිමින්, එසේ ගත් විදේශ විණිමය දේශීය වෙළඳපොළට මහා පරිමාණයෙන් පොම්ප කරමින්, කෘතීම ලෙස රුපියලේ විදේශීය අගය එහි නියම අගයට වඩා පහළ මට්ටමක පවත්වා ගැනීමයි. බොහෝ දෙනෙක් රාජපක්ෂ ණය ගැන කතා කළත්, වඩා බරපතල සැබෑ ප්‍රශ්නය වූයේ එම ණය වල උදවුවෙන් ඩොලරය පාලනය කිරීමයි. මෙහි ප්‍රතිඵල මේ වෙද්දී ලැබෙමින් පවතිනවා.

රාජපක්ෂ දශකයේ සාර්ව-ආර්ථික දර්ශක පරීක්ෂා කරන අයෙකුට වැරැද්දක් හොයා ගන්න ලේසි නැහැ. හැම දෙයක්ම ඉතා හොඳින් තිබුණු බවයි සංඛ්‍යාලේඛණ වලින් පෙන්වන්නේ. ඇතැම් අය කියන විදිහට මේ සංඛ්‍යාලේඛණ බොරු නෙමෙයි. සංඛ්‍යාලේඛණ වලින් පෙනෙන්නේ ඇස් බැන්දුමක් වුවත්, ඒ ඇස් බැන්දුම සැබෑ ලෝකයේද දැකිය හැකි වූ දෙයක්. එහෙත්, රාජපක්ෂ දශකයේ දැකිය හැකි වූ ආශ්චර්යය, දැකිය හැකි වූ සෞභාග්‍යය, බොහෝ දුරටම වැල්ලේ තැනූ මාලිගාවක්. මාලිගාව කිසිදු අඩුපාඩුවක් නැතිව ඉතා හොඳින් හදා තිබුණත් එය හදා තිබුණේ ලොකු රැල්ලක් පැමිණි වහාම බිඳ වැටෙන අයුරිනුයි. 

ආණ්ඩු මාරුවක් සිදු නොවුනානම් මාලිගාව කඩා වැටෙන්නේ 2016 පමණ කාලයේදී. එහෙත්, යහපාලන ආණ්ඩුව කෙසේ හෝ රැල්ල වලකා, මාලිගාවට මුක්කු ගසා, ප්‍රශ්නය වසර කිහිපයක් ඉදිරියට තල්ලු කළා. දැන් රැල්ල ඇවිත්. මාලිගාව කඩා වැටෙන්න පටන් අරන්.

ඩොලරය පහළින් තබා ගැනීම රාජ්‍ය ණය ප්‍රශ්නයටද වඩා බරපතල ප්‍රශ්නයක් බව මා කියන්නේ ඇයි? මේ හරහා රජය විසින් රජයෙන් බාහිර පාර්ශ්වයන්ටද ලෝකයට ණය වෙන්නට සෘජු හා වක්‍ර බලපෑමක් කළා. විශේෂයෙන්ම 2008න් පසුව ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය වෙළඳපොළ වල පොලී අනුපාතික තිබුණේ ඉතාම පහළ මට්ටමකයි. ලංකාවේ පොලී අනුපාතික ඊට වඩා ඉහළින් තිබුණා.

උදාහරණයක් විදිහට ලංකාවේ පොලී අනුපාතිකය 7% ලෙසත්, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය වෙළඳපොළෙහි ඩොලර් පොලී අනුපාතිකය 2% ලෙසත් සලකමු. මේ වගේ අවස්ථාවක ඩොලර් වලින් ණය ගෙන රුපියල් වලින් ආයෝජනය කරන අයෙකුට 5%ක ලාබයක් ලැබිය හැකියි. එහෙත්, රුපියල අදාළ කාලය තුළ 5%කින් අවප්‍රමාණය වුනොත් එම ලාබය ලැබෙන්නේ නැහැ. 

සාමාන්‍යයෙන් පවතින හා පැවති තත්ත්වය ඉහත ආකාරයේ තත්ත්වයක්. ලංකාවේ රුපියල් පොලී අනුපාතික ඩොලර් පොලී අනුපාතික වලට වඩා වැඩි වුවත් ඩොලරයක අගය ඉහළ යාමෙන් එම වෙනසේ වාසිය නිශේධනය වන නිසා ඩොලර් වලින් ණය වී රුපියල් වලින් ආයෝජනය කර ලාබ ගැනීමේ හැකියාවක් තිබුණේ නැහැ. ලංකාවේ රජය හා මහ බැංකුව විසින් ඩොලරයේ මිල ස්ථාවරව තබන බව ප්‍රකාශ කිරීමෙන් හා ඒ බව ක්‍රියාවෙන් පෙන්වීමෙන් මේ තත්ත්වය වෙනස් කළා. ඒ එක්කම, ලංකාවේ බැංකු හා වෙනත් ඇතැම් සමාගම් ඩොලර් වලින් ණය වී රුපියල් වලින් රාජ්‍ය සුරැකුම්පත් වල ආයෝජනය කරන්න පෙළඹුණා. මෙය ඉංග්‍රීසියෙන් හැඳින්වෙන්නේ "carry trade" ලෙසයි.

දැන් මේ වැඩෙන් වෙන්නේ කුමක්ද? වාණිජ බැංකු හා සමාගම් ඩොලර් වලින් ලෝකයට ණය වෙනවා. රජය මේ වාණිජ බැංකු හා සමාගම් වලින් රුපියල් ණය ගන්නවා. අන්තිමට වක්‍ර ලෙස සිදු වන්නේ රජය ලෝකයට ණය වීමක්ම වුවත්, මෙහිදී රජයෙන් බාහිර පාර්ශ්වද අවදානමක වැටිලා. රජයේ සංඛ්‍යාලේඛණ බැලුවොත් පෙනෙන්නේ දේශීය ණය. එහෙත්, ඇත්තටම මේ ණයත් විදේශීය ණය.

මහ බැංකුව ඇතුළේ මේ වෙද්දී යම් වෙනසක් සිදුවෙමින් පවතින බව පේනවා. මා එසේ කියන්නේ බාහිර නිරීක්ෂකයෙකු ලෙස මට පෙනෙන දේවල් අනුවයි. මහ බැංකුව ඇතුලෙ මගේ පෞද්ගලික මිතුරන් ගණනාවක් සිටියත් මම ඔවුන් සමඟ සාමාන්‍යයෙන් කතා කරන්නේවත් නැති තරම්. මා මෙහි ලියන දේවල් ලියන්නේ පොදු අවකාශයේ තිබෙන තොරතුරු මත පදනම්වයි. ඒ හැර, කිසිදු ආයතනයකින් මා අභ්‍යන්තර තොරතුරු ලබා ගන්නේ නැහැ. 

ලංකාවේ මහ බැංකුවට රජයෙන් ස්වායත්තව කටයුතු කළ නොහැකි බව ප්‍රචලිත කරුණක්. ඕනෑවට වඩා ස්වාධීන වෙන්න ගියොත් මහ බැංකු වෘත්තිකයෙකුට තමන් විසින් කරන යම් සාධනීය දෙයක් වුනත් කරන්න තිබෙන ඉඩ අවහිර වෙන්න පුළුවන්. ඒ වගේම, මහ බැංකුව ඇතුළේ තමන්ගේ පැවැත්ම තර්ජනයට ලක් වෙන්න පුළුවන්. හැබැයි රජයට අවශ්‍ය සේ වැඩ කිරීමෙන් මහ බැංකුවේ පැවැත්මම අභියෝගයට ලක් වුවහොත්, එහි සේවකයින්ට කොහොමටත් පැවැත්මක් නැති වෙනවා. දේශපාලන පත්වීම් ලබන අධිපතිවරුන්ට මෙය ප්‍රශ්නයක් නොවුනත්, මහ බැංකුවේ පැවැත්මම අභියෝගයට ලක් වූ විට එහි අවශේෂ සේවකයින්ට රජයේ පැවැත්ම අමතක කර මහ බැංකුවේ පැවැත්ම ගැන හිතන්න වෙනවා. මම හිතන්නේ දැන් මේ වගේ හැරවුම් ලක්ෂ්‍යයක් දක්වා අර්බුදය තල්ලු වෙලා.

පසුගිය ජූනි මාසය තරම් මෑතකදී මහ බැංකුව විසින් "තම ව්‍යාපාරික ශක්තීන් උපරිම වශයෙන් යොදා ගනිමින්" පිටරටින් ඩොලර් ණය අරගෙන, ඒ ඩොලර් රජයට ණය ලෙස දෙන මෙන් පෞද්ගලික අංශයෙන් ඉල්ලා සිටියා. මෙය ගිලී මැරෙන්න යන රජය බේරා ගැනීම සඳහා වතුරට පැන මැරෙන සේ සෘජුවම කළ ආරාධනයක්. කිසියම් පෞද්ගලික ආයතනයක් මහ බැංකුවේ ඉල්ලීමට සවන් දුන්නේනම් දැන් වෙන්න තිබෙන හරිය වෙලා. වාණිජ බැංකු ටිකනම් කලින්ම ඔය උගුලේ අහුවෙලයි හිටියේ.

පහළින් තිබෙන්නේ පසුගිය මාස කිහිපය තුළ බැංකු පද්ධතියේ ශුද්ධ විදේශ වත්කම් වෙනස් වූ ආකාරයයි. වරහන් තුළ තිබෙන්නේ සෘණ අගයන්.

2021 අප්‍රේල් අවසානයේදී:

මහ බැංකුවේ ශුද්ධ විදේශ වත්කම්: රුපියල් බිලියන 349.1 

වාණිජ බැංකු වල ශුද්ධ විදේශ වත්කම්: රුපියල් බිලියන (778.0) 

බැංකු පද්ධතියේ ශුද්ධ විදේශ වත්කම්: රුපියල් බිලියන (428.9)

 

2021 ජූලි අවසානයේදී:

මහ බැංකුවේ ශුද්ධ විදේශ වත්කම්: රුපියල් බිලියන 10.3 

වාණිජ බැංකු වල ශුද්ධ විදේශ වත්කම්: රුපියල් බිලියන (709.6) 

බැංකු පද්ධතියේ ශුද්ධ විදේශ වත්කම්: රුපියල් බිලියන (699.4) 

රජය වගේම ලංකාවේ බැංකු පද්ධතියත්, විදේශ සංචිත පැත්තෙන් බැලුවොත්, බංකොලොත් වී අවසන්. ටික කලක සිටම බැංකු පද්ධතිය සතු විදේශ වත්කම් වලට වඩා විදේශ බැරකම් වැඩියි. තෙමසක් ඇතුළත බැංකු පද්ධතියේ විදේශ වත්කම් හිඟය (එහි රුපියල් අගය) රුපියල් බිලියන 428.9 සිට රුපියල් බිලියන 699.4 දක්වා ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. මහ බැංකුව ධන පැත්තේ ඉන්නේ යාන්තමින්. තව සුළු අඩුවක් වුවහොත් මහ බැංකුවත් සෘණ පැත්තට යනවා.

මේ සංඛ්‍යාලේඛණ ඇසුරෙන් වාණිජ බැංකු වල ඩොලරයක මිල මහ බැංකුවේ පාලනයෙන් මිදී ඉහළ යන්නේ ඇයි කියන එක පහසුවෙන් පැහැදිලි කළ හැකියි. 2021 ජූලි අවසානයේදී වාණිජ බැංකු වල ශුද්ධ විදේශ බැරකම් ප්‍රමාණය රුපියල් බිලියන 709.6ක්. සරලව කිවුවොත්, මෙයින් අදහස් වෙන්නේ ලංකාවේ බැංකු වල තැන්පත් කර තිබෙන ඩොලර් ගිණුම් හිමියන්ගේ තැන්පතු මුදල් ආපසු ගෙවීම (හෝ එවැනි වෙනත් බැරකම්) සඳහා පමණක් බැංකු වලට බිලියන 3.5ක පමණ ඩොලර් ප්‍රමාණයක් අවශ්‍ය බවයි.

බැංකු වලින් කාලයක් තිස්සේ කළේ, මහ බැංකුව විසින් මෑතකදී පෞද්ගලික අංශයෙන් ඉල්ලා සිටි පරිදි, ලෝකයට ණය වී ඩොලර් එකතු කරගෙන එම ඩොලර් රජයට ණය ලෙස දෙන එකයි. නමුත්, රජයට ණය දී තිබෙන්නේ ඩොලර් රුපියල් කිරීමෙන් පසුව නිසා ආපසු ලැබෙන්නේ රුපියල්. රුපියල් වලින් ණය ආපසු ලැබුණා කියා වාණිජ බැංකු වලට ඩොලර් ණය පියවන්න බැහැ. මේ වගේ වෙලාවක වාණිජ බැංකු වලට තිබෙන සාමාන්‍ය පිළියම මහ බැංකුවට රුපියල් දී ඩොලර් වලට මාරු කිරීමයි. ඒත් මේ වෙලාවේ මහ බැංකුව වාණිජ බැංකු වලට ඩොලර් දෙන්න සූදානම් නැහැ. තවත් ඩොලර් විකිණුවොත් මහ බැංකුව තමන්ගේම විදේශ බැරකම්වත් පියවිය නොහැකි තැනකට වැටෙනවා.

ඉහත තත්ත්වය යටතේ වාණිජ බැංකු වලට තමන්ගේම විදේශ බැරකම් පියවීම සඳහා වෙළඳපොළෙන් කීයට හෝ ඩොලර් මිල දී ගන්න සිදු වී තිබෙනවා. තමන්ට අවශ්‍ය ඩොලර් ටිකවත් හොයා ගන්න අමාරු තත්ත්වයක් යටතේ පාරිභෝගිකයින්ගේ ඩොලර් ඉල්ලුම සීමා කිරීම සඳහා ඩොලරයක විකිණුම් මිල ඉහළ දමන්න වෙනවා. ඩොලරයක මිල බලා ඉඳිද්දී ඉහළ යන පසුබිමක අපනයනකරුවන් වැනි ඩොලර් උපයන අය ඩොලර් රුපියල් කරන්න හදිස්සි නොවී ඩොලර් ලෙසම තියා ගන්න පෙළඹෙන නිසා බැංකු වලට මුහුණ දෙන්න වී තිබෙන ප්‍රශ්නය තවත් අසීරු වී තිබෙනවා. මේ තත්ත්වය යටතේ, මහ බැංකුව විසින් සංචිත නිදහස් කිරීමක් නොකළොත්, වාණිජ බැංකු වල ඩොලරයක මිල තවතවත් ඉහළ යන එක වලක්වන්න බැහැ.

මහ බැංකුව තව දුරටත් සංචිත නිදහස් කරයිද? 

මෙය යම් තරමකින් දේශපාලනික ප්‍රශ්නයක්. මහ බැංකුවට මේ වෙද්දී ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලෙන් ඩොලර් මිලියන 787ක පමණ විදේශ වත්කම්ද, බංග්ලාදේශ බැංකුවෙන් ඩොලර් මිලියන 150ක ණයක්ද ලැබී ඇති බව ප්‍රසිද්ධ කර තිබෙනවා. ඒ අනුව ඩොලර් මිලියන 937කින් පමණ මහ බැංකුවේ විදේශ සංචිත ඉහළ ගොස් තිබිය යුතුයි. කෙසේ වුවද, මේ ලැබීම් වල තිබෙන ප්‍රශ්නය මහ බැංකුවේ විදේශ වත්කම් ඉහළ යන තරමටම විදේශ බැරකම්ද ඉහළ යන නිසා ශුද්ධ විදේශ වත්කම් වල වෙනසක් සිදු නොවීමයි. ඒ නිසා, යම් හෙයකින් මහ බැංකුව විසින් සංචිත විකිණීමක් කළහොත් රජය, වාණිජ බැංකු මෙන්ම මහ බැංකුවද ලෝකයට ණයකරුවෙක් බවට පත් වෙනවා.

මීට අමතරව චීන සංවර්ධන බැංකුවෙන්ද යම් මුදලක් ලැබීමට නියමිත බව පැවසෙනවා. එම මුදල ලැබුණොත්, එය රජයේ ණයක් නිසා, මහ බැංකුවේ බැරකම් ඉහළ යන්නේ නැහැ. මහ බැංකුවට අදාළ ඩොලර් ප්‍රමාණය මිල දී ගෙන වාණිජ බැංකු වලට විකිණිය හැකියි. හැබැයි එහෙම කළා කියලත්, හමන සුළන් මකුළු දැලෙන් වළකන්නට බැහැ.

Saturday, September 4, 2021

එක රටක් විණිමය අනුපාත දෙකක්


වසරකට දෙකකට පෙර හදිසියේ මාධ්‍ය අවධානය දිනාගත් එක් පුද්ගලයෙකු විසින් මෑතකදී ලංකාවේ වත්මන් ආර්ථික අර්බුදයට පිළියමක් ලෙස යෝජනා කර තිබුණේ ලංකාව රුපියලට සමාන්තරව තවත් මුදල් ඒකකයක් නිකුත් කිරීමෙන් ප්‍රශ්නයෙන් ගොඩ යා හැකි බවයි. මේ ගැන අපේ ඇතැම් පාඨකයින් විසින් අපෙන්ද අදහස් විමසා සිටියා. 

ගඟේ ගහගෙන යන වෙලාවක පිදුරු ගස් ගැන වුවත් බොහෝ දෙනෙකු විමසිලිමත් වීම තේරුම් ගැනීමට අපහසු නැතත්, කිසිදු තාර්කික හෝ මූලධාර්මික පදනමක් නොතිබුණු, වැරදි තොරතුරු මත පදනම් වූ, ඉහත කතාවේ හදිසියේ හීනෙන් නැගිට කියවන දෙයකට වඩා ගත යුත්තක් තිබුණේ නැහැ. එහෙත්, ඒ ප්‍රකාශය ජනගත කර වැඩි කලක් යාමට පෙර ලංකාවේ ද්විත්ව විණිමය අනුපාත ක්‍රමයක්නම් බිහි වී තිබෙනවා. වඩාත් නිවැරදිව ත්‍රිත්ව විණිමය අනුපාත ක්‍රමයක් කියා කියන්නත් පුළුවන්.

මහ බැංකුවට අනුව, මේ වන විට ඩොලරයක විකිණුම් මිල රුපියල් 203කට වඩා අඩුයි. එහෙත්, ඒ මිලට වාණිජ බැංකු වල ඩොලර් තිබෙනවාද?

සම්පත් බැංකුව - රුපියල් 226.75යි 

කොමර්ෂල් බැංකුව - රුපියල් 226යි 

සෙලාන් බැංකුව - රුපියල් 227යි 

හැටන් නැෂනල් බැංකුව - රුපියල් 226යි 

නේෂන්ස් ට්‍රස්ට් බැංකුව - රුපියල් 229යි 

ඩීඑෆ්සීසී බැංකුව - රුපියල් 227.25යි.

අමානා බැංකුව - රුපියල් 232යි.

එන්ඩීබී බැංකුව - රුපියල් 228යි 

වාණිජ බැංකු වලින් පිටත, ඩොලරයේ කළු කඩ මිල රුපියල් 250-260 අතර බව පැවසෙනවා. 

මහ බැංකුව විසින් කාලයක් තිස්සේම ඩොලරයක මිල එය තිබිය යුතු අගයට වඩා පහළින් තියා ගත්තා. පසුගිය රාජපක්ෂ දශකය තුළ පෙනෙන්නට තිබුණු ආශ්චර්යයේ රහසිගත වට්ටෝරුව වූයේ මෙයයි. මේ විදිහට වසර ගණනක් තිස්සේ හැදූ මාලිගාවට අත්තිවාරමක් තිබුණේ නැහැ. අත්තිවාරම් නොදමා හදන තට්ටු ගෙවල් කොයි වෙලාවක හෝ කඩා වැටෙනවා. යහපාලන ආණ්ඩුව කාලයේ කළ මුක්කු ගැසීම් නිසාත්, ඒ කාලය තුළ ගොඩනැගිල්ල තව තවත් උසට නොහැදූ නිසාත් එය කඩා නොවැටී තිබුණා. ඒ හැර, ඒ කාලයේ අත්තිවාරම් ශක්තිමත් කිරීමක් සිදු වුනේ නැහැ.

රාජපක්ෂ ණය ගැන කාලයක් තිස්සේ ගොඩක් අය කතා කළා. එසේ වුවත්, මා ඒ දවස් වලම පැහැදිලි කළ පරිදි, ලංකාව ණය උගුලක පැටලුවේ රාජපක්ෂලා නෙමෙයි. ඔවුන් ආණ්ඩුව භාර ගන්නා විට ලංකාව ණය උගුලක පැටලී අවසන්. රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව විසින් කළේ ණය උගුලක කොහොමටත් පැටලී සිටි ලංකාව විශාල ගෙවුම් ශේෂ උගුලකද පැටලවීමයි. දැන් ගැලවෙන්න අසීරු වී තිබෙන්නේ මේ දෙවන උගුලෙන්.

වසර තුනකට පෙර ලියූ පහත ලිපිය නැවත කියවන්න.

රාජපක්ෂ ණය

මහ බැංකුවට ඩොලරයක මිල එය තිබිය යුතු මිලට වඩා ඉහළින් හෝ පහළින් තියා ගන්න පුළුවන්. මෑතකාලයේදී සීඝ්‍ර ආර්ථික වර්ධනයක් පෙන්වූ චීනය වැනි රටවල සිදු වුනේ පළමුවැන්න වුවත් ලංකාවේ සිදු වුනේ දෙවැන්නයි. ඩොලරයක මිල එය තිබිය යුතු මිලට වඩා පහළින් තියා ගන්නනම්, සාමාන්‍ය ක්‍රමයට උපයන ඩොලර් වලට අමතරව ඩොලර් සැපයුමක් සිදු විය යුතුයි. වාණිජ බැංකු වලට සංචිත විකිණීම හරහා මහ බැංකුවට මෙය කළ හැකියි. 

කෙටිකාලීනව මහ බැංකුවට සංචිත විකුණා ඩොලරය පහළින් තබා ගත හැකි වුවත් එහිදී සංචිත පහළ වැටෙන නිසා මේ වැඩේ කළ හැකි සීමාවක් තිබෙනවා. එයට පිළියමක් ලෙස රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව විසින් කළේ ඉහළ පොලියකට ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර නිකුත් කරමින් ඒ හරහා ණයට ගන්නා ඩොලර් මහ බැංකුවට විකිණීමයි. මේ ක්‍රමයට දිගින් දිගටම ඩොලරයක මිල පහළින් තියා ගන්න පුළුවන් වුනා. 

ඩොලරයේ මිල පහළින් තියා ගැනීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ආනයන ලාබ වී ආනයන විශාල ලෙස ඉහළ ගියා. අපනයනකරුවන්ගේ ආදායම් පහළ ගොස් අපනයන කඩා වැටුනා. ආනයන අපනයන පරතරය විශාල ලෙස වැඩි වුනා. රාජපක්ෂ දශකය තුළ ලංකාවේ ජාතික ආර්ථිකය ක්‍රමක්‍රමයෙන් විනාශ වූ ආකාරය වසර පහකට පෙර මා පහත ලිපියේ විස්තර කළා.

ආර්ථික අර්බුදය හඳුනාගනිමු! (දෙවන කොටස)

ඩොලරයේ මිල පහළින් තියා ගැනීම නිසා ආනයන අපනයන පරතරය ඉහළ යද්දී, ඩොලරය පහළින් තියා ගැනීම සඳහා තව තවත් වැඩි වැඩියෙන් විදේශ ණය අරගෙන රටේ ඩොලර් සැපයුම වැඩි කරන්න සිදු වුනා. වත්මන් ආර්ථික අර්බුදයට මූල හේතුව වන, ශුද්ධ විදේශ බැරකම් විශාල ලෙස ඉහළ යාම රාජපක්ෂ දශකය තුළ කොයි තරම් දරුණු විදිහට සිදු වුනාද කියා මා පහත ලිපියේ විස්තර කර තිබෙනවා. ලිපිය අවසානයේ තිබෙන වගුව බලන්න.

රටේ ණය හා රජයේ විදේශ ණය

යහපාලන ආණ්ඩුව බලයට පත් වීමෙන් පසුව යම් තරමකින් ඩොලරයේ මිල ඉහළ යන්න ඉඩ දුන්නා. එහෙත්, විපක්ෂයේ ඝෝෂාවන් ඇතුළු වෙනත් හේතු නිසා මේ වැඩේ වුනත් හරියකට කරගන්න ඉඩ ලැබුණේ නැහැ. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස යහපාලන ආණ්ඩුව විසින්ද වඩා ලේසි රාජපක්ෂ ක්‍රමය වෙතම හැරුණා. ණය සේ ලබාගත් ඩොලර් මහ බැංකුව හරහා තවතවත් වෙළඳපොළට මුදා හැරුණා. හිර වී සිටි ගෙවුම් ශේෂ උගුල තුළ ඊට වඩා ලොකු දෙයක් කරන්න පුළුවන්කමක් තිබුණේත් නැහැ. පහත ලිපිය ලිවුවේ යහපාලන ආණ්ඩුවේ අන්තිම කාලයේදී.

ගෙවුම් ශේෂය, වාහන බලපත් හා ඩොලරයේ මිල

යහපාලන ආණ්ඩුව කාලයේදී හෝ රුපියල අවශ්‍ය පමණ අවප්‍රමාණය වුනානම් අද තිබෙන ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නය ඇති වන්නේ නැහැ. අප මේ ගැන දිගින් දිගටම අවවාද කළා. එහෙත්, රටේ දේශපාලන බලය තිබෙන, හඬක් තිබෙන, බොහෝ දෙනෙකුට ඩොලරයක මිල ඉහළ යාම දරාගන්න පුළුවන් කමක් තිබුණේ නැහැ. ඒ නිසා, විකල්පය වුනේ ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර හරහා තවතවත් ණය ගැනීමයි.

රුපියල තවදුරටත් අවප්‍රමාණය විය යුත්තේ ඇයි?

එකසිය හැටයි! ලාබයි!!

ඩොලරයක අගය රුපියල් 230ක් පමණ විය යුතුව තිබුණේ වසර තුනකට පමණ පෙරයි. එසේ වූවානම් මේ වෙද්දී ආනයන අපනයන පරතරය සැලකිය යුතු ලෙස අඩු වෙලා. දැන් පරක්කු වැඩියි.

මේ වෙද්දී ඩොලරයක මිල මහ බැංකු පාලනයෙන් ගිලිහී පාලනයක් නැතිව ඉහළ යමින් තිබෙනවා. එහෙත්, මේ විදිහට ආර්ථිකය කඩා වැටීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස වසංගත කාලයේ එය සිදු වුනා කියා කලින් ලබා ගත හැකිව තිබුණු වාසි ලැබෙන්නේ නැහැ.

Thursday, September 2, 2021

ආණ්ඩුව කරන්න හදන්නේ මොකක්ද?


ලංකාව මේ වෙලාවේ විශාල ආර්ථික අර්බුදයක සිටින බව කවුරුත් වගේ දන්න, බොහෝ දෙනෙකුට තේරෙන දෙයක්. නොතේරෙන දෙය මෙයින් ගොඩ යන්නේ කොහොමද කියන එකයි. විශේෂයෙන්ම ආණ්ඩුව කරන්න හදන්නේ මොකක්ද කියන එක බොහෝ දෙනෙකුගේ හිතට වද දෙන ප්‍රශ්නයක්.

ආණ්ඩුව කරන්න හදන්නේ මොකක්ද කියා මම දන්නේ නැහැ. මට එවැන්නක් දැනගත හැකි සම්බන්ධකම් කිසිවක් නැහැ. ආණ්ඩුව කරන්න හදන්නේ මොකක්ද කියා ආණ්ඩුවවත් හරියට දන්නවද කියලත් මම දන්නේ නැහැ. මේ ඒ ගැන මට හිතෙන දේ.

ආර්ථික අර්බුදයෙන් ගොඩ යාම සඳහා බොහෝ දෙනෙකු විසින් ඉදිරිපත් කර තිබුණු යෝජනාව අයිඑම්එෆ් යන එකයි. දැන්නම් මේ වැඩේටත් පරක්කු වැඩි වුවත්, ගොඩ යන්න තිබුණු ලේසිම ක්‍රමය අයිඑම්එෆ් යන එක කියන එක මගෙත් අදහසයි. කොහොම වුනත්, මේ අයිඑම්එෆ් යාම ගැන වැඩිපුර කතා කළ බොහෝ දෙනෙකුට එජාප/සජබ පදනමක් තිබුණු බව පහසුවෙන් නිරීක්ෂණය කළ හැකි වූ දෙයක්. එහි දේශපාලනික අරමුණු නොතිබුණු බව කාටවත් කියන්න බැහැ.

යම් හෙයකින් මේ වෙලාවේ ආණ්ඩු බලය තිබුණේ රනිල් වික්‍රමසිංහ අතේනම්, මේ වෙද්දී අනිවාර්යයෙන්ම අයිඑම්එෆ් ගිහින්. එසේ වූවානම්, බොහෝ විට අයිඑම්එෆ් යාමේ අවශ්‍යතාවයක් ඇති නොවෙන්නම වුනත් තිබුණා. රනිල් වික්‍රමසිංහ විසින් පෙනී සිටි ආර්ථික ආකෘතිය ඇතුළේ මේ වගේ තත්ත්වයකට මුහුණ දෙන්න තිබුණු පැහැදිලි, හොඳම ක්‍රමය වගේම එකම ක්‍රමය අයිඑම්එෆ් යන එකයි.

ඉහත කී ආර්ථික ආකෘතිය ඇතුළේ සිට හිතන අයට පෙනෙන විදිහට ආණ්ඩුවට කොයි වෙලාවක හෝ අයිඑම්එෆ් යන්නම වෙනවා. ආණ්ඩුව කලින්ම අයිඑම්එෆ් නොගොස්, සියල්ල අනාගත්තාට පස්සේ අන්තිමට අයිඑම්එෆ් යන්න වෙනවා කියන්නේ විශාල දේශපාලන පරාජයක්. එජාප/සජබ කණ්ඩායම මේ මොහොත එන තුරු බලා ඉන්න බවක් පේනවා.

කොහොම වුනත් මේ ආණ්ඩුව හිතන්නේ රනිල් වික්‍රමසිංහ විසින් පෙනී සිටි ආර්ථික ආකෘතිය ඇතුළේ සිට නෙමෙයි. ඒ නිසා, හොම්බ බිම ඇනුනත් ආණ්ඩුව අයිඑම්එෆ් නොයා සිටිය හැකියි. වෙන විදිහකට මෙයම කිවුවොත් හොම්බ බිම ඇනුනාට පසුව වුනත්, පවතින ආණ්ඩුවට අයිඑම්එෆ් යාම ගැන හිතන්න පුළුවන් වන දේශපාලන වාතාවරණයක් නොහැදෙන්න පුළුවන්.

ආණ්ඩුව හිතන ආකාරය ගැන තොරතුරු අප වෙත නොවෙතත්, මේ පිළිබඳ පූර්ව විනිශ්චයකට එළැඹීමට උදවු වන වෙනත් සංසිද්ධීන් කිහිපයක් ඇසුරෙන් අපට ආණ්ඩුව කටයුතු කරන ආකාරය තේරුම් ගත හැකියි. එයින් වැදගත්ම එක මේ ආණ්ඩුවට MCC ආධාර මුදල අත හැර දමන්න සිදු වීම.

මා මේ වියුණුව හරහා MCC ආධාර ව්‍යාපෘතීන් වෙනුවන් පැහැදිලිව හා සෘජුව පෙනී සිටි හා කරුණු ඉදිරිපත් කළ අයෙක්. ඒ වෙද්දී මේ ආණ්ඩුවට සම්බන්ධ කොටස් ලාබ ජනප්‍රියත්වය වෙනුවෙන් කිසිදු පදනමක් නොතිබුණු අසත්‍ය තොරතුරු අධි පීඩනයකින් ලංකාව පුරා විදිමින් සිටියා. මේ හා අදාළව මා ඒ අවස්ථාවේ සටහන් කළ හැම දෙයකම වලංගු භාවය තව දුරටත් එලෙසම තිබෙනවා.

වැඩි දෙනෙකුගේ විවේචනය එල්ල වී තිබුණේ ප්‍රධාන MCC ආධාර ව්‍යාපෘති දෙක අතරින් ඉඩම් ව්‍යාපෘතිය කෙරෙහියි. මා අදටත් මේ ව්‍යාපෘතිය දකින්නේ මෑතකාලීනව යෝජනා වූ හොඳම ව්‍යාපෘතියක් ලෙසයි. ලංකාවට මැදි ආදායම් උගුලෙන් මිදී විශාල පිම්මක් පනින්නට උදවු විය හැකි ව්‍යාපෘතියක් ගැන කවුරු හෝ මගෙන් අහනවානම් මම මුලින්ම යෝජනා කරන්නේ ලංකාවේ ඉඩම් වෙළඳපොළ ගනුදෙනු සක්‍රිය කෙරෙන ප්‍රතිසංස්කරණ ඉතා ඉක්මණින් සිදු කිරීමයි. MCC ආධාර නැතත්, ණය අරගෙන කළත්, මෙවැනි ව්‍යාපෘතියක් ලංකාවට දිගුකාලීනව වාසිදායකයි.

ආධාර මුදලේ වාසිය මත පදනම්ව බොහෝ දෙනෙකු MCC ආධාර ව්‍යාපෘති දිහා බලද්දී මා වැඩි අවධානයක් යොමු කළේ ආධාර මුදල් යොදා ගෙන කරන්නට නියමිතව තිබූ ව්‍යාපෘති වල දිගුකාලීන වාසි දෙස වුවත්, මේ හරහා ලැබෙන්නට තිබුණු ආධාර මුදල් වල සෘජු වාසිය ලංකාවේ පැත්තෙන් බැලූ විට හිතා ගන්නවත් බැරි තරමේ ලොතරැයියක්. ඩොලර් මිලියන පන්සීයක් පමණ ලැබෙන්න නියමිතව තිබුණේ නිකම්ම නිකම්. ඒ මුදල ආපසු ගෙවිය යුතුව තිබුණු ණයක් නෙමෙයි. ලංකා ඉතිහාසයේ කවදාවත් මෙවැනි විශාල මුදලක් ආධාර සේ ලැබී ඇතැයි මා හිතන්නේ නැහැ.

මෙහි වාසිය කොපමණද කියා තේරෙන්නේ මාස කිහිපයකින් පොලියත් සමඟ ගෙවන්නට අතමාරුවට ඩොලර් මිලියන පණහක් සීයක් ගන්නත් බංග්ලාදේශය වැනි රටවල් පසුපස හිඟමනේ යන තැනට මේ වෙද්දී ලංකාව වැටී සිටිනු දකින විටයි. නිකම්ම ලැබෙන ඩොලර් මිලියන පන්සීයක් කියා කියන්නේ ලංකාවේ ආර්ථිකයේ ජීවිතය හා මරණය අතර බෙදුම් ඉර ලකුණු කළ හැකිව තිබුණු මුදලක්.

බලයට පත් වීමේදී මේ වගේ කතා කිවුවත් බලයට පත් වීමෙන් පසුව මේ ආධාර මුදල නිකම්ම අතහැර දැමීමේ අදහසක් ආණ්ඩුවට තිබුණා කියා මම හිතන්නේ නැහැ. නමුත්, දැන් ලංකාවේ හඳෙන් හාල්, ඇටඅට, තුනයි පණහේ පාන්, යුගය අවසන්. බලයට පත් වන ආණ්ඩුවකට මැතිවරණ සමයේ කියන දේවල් ඒතරම් ලේසියකට කණපිට හරවන්න දැන් බැහැ. යහපාලන ආණ්ඩුවට බලයට පත් වූ වහාම රාජ්‍ය සේවකයින්ගේ පඩි වැඩි කරන්න සිදුවීමත්, මේ ආණ්ඩුවට බලයට පත් වූ වහාම විශාල ලෙස බදු අඩු කරන්න සිදු වීමත් පෙන්නුම් කළේ මේ යථාර්තයයි. කිවුවොත් කරල පෙන්නන්නත් වෙනවා! කළොත් විපාක වලට මුහුණ දෙන්නත් වෙනවා!!

එන්නත්කරණය ඇරඹුණු මුල් දවස් වල ලංකාවේ වගේම ලෝකයේත් එන්නත් විරෝධීන් සෑහෙන්න හිටියා. එවැන්නන් දැනුත් ඉන්නවා. මේ අතරින් ඇතැම් අයට තිබුණේ ප්‍රදර්ශනාත්මක එන්නත් විරෝධයක්. තත්ත්වය දරුණු වීගෙන එද්දී මේ ගොඩක් අය තමන්ගේ "කීර්ති නාමය" පැත්තකට දමලා විවිධ බොරු හේතු හදාගෙන එන්නත් පෝලිම් වලට එකතු වුනා. එහෙත්, එහෙම යූ-ටර්න් ගහන්න අමාරු තරම් දුර ගිහින් සිටි අයත් ඉන්නවා. ඒ අය අතර, කෝවිඩ් හදාගෙන බටහිර බෙහෙත් වලින්ම යාන්තමින් ජීවිතය බේරාගත් අයත් ඉන්නවා.

ගොඩක් අයට තියෙන ප්‍රශ්නය ආණ්ඩුව තමන්ගේ "කීර්ති නාමය" පැත්තකට දමලා, බොරු හේතු ටිකක් ඉදිරිපත් කර, අයිඑම්එෆ් යන්නේ කවදද කියන එකයි. ඒ වැඩේ වෙන එකක් නැහැ කියා මට හිතන්නේ තවත් විශේෂ හේතුවක් නිසා. සරලව හා කෙටියෙන් කිවුවොත්, කෝවිඩ් නිසා ආණ්ඩුවට මුහුණ දෙන්න සිදු වී තිබෙන ආර්ථික ප්‍රශ්න ආණ්ඩුව කම්පනය කළ, ආණ්ඩුව කිසිදා අපේක්ෂා නොකළ, තත්ත්වයක් නෙමෙයි. මේ වගේ තත්ත්වයකට මුහුණ දෙන්න ආණ්ඩුවට විශාල පෙර සූදානමක් වගේම සැලසුමක්ද තිබුණා කියන එක මගේ අදහසයි. කෝවිඩ් ආවේ අනපේක්ෂිතව වුවත්, කෝවිඩ් නිසා ඇති වූ තත්ත්වය මේ ආණ්ඩුවේ උඩ තට්ටුව අපේක්ෂාවෙන් සිටි තත්ත්වයක්.

තරමක් අතීතයට ගිහින් යහපාලන ආණ්ඩුව බලයට පත් වෙන්න ආසන්නව තිබුණු තත්ත්වය මතක් කර ගන්න. යහපාලන ආණ්ඩුව බලයට පත් වී ප්‍රශ්නය අනාගතයට තල්ලු නොකළේනම් 2016 වැනි වසරකදී මේ අර්බුදය ඇවිත්. ඒ එක්කම, 2015දී රාජපක්ෂලා ආණ්ඩු බලය අතහැර ගෙදර යන්න වෙයි කියා හිතාගෙන හිටියෙත් නැහැනේ. ඒ කියන්නේ, ආණ්ඩු මාරුව සිදුනොවුනානම් රාජපක්ෂලාටම අද ඔවුන් විසදුම් සොයන ප්‍රශ්න වලට මුහුණ දෙන්න වෙනවා. මෙය ඔවුන් නොදැන සිටි දෙයක් නෙමෙයි.

දැන් ඒ කාලයේ නිතර කතා කෙරුණු මානව හිමිකම් ප්‍රශ්න, සම්බාධක පැනවීම්, විදුලි පුටු වගේ දේවල් මතක් කර ගන්න. මානව හිමිකම් වැනි දේවල් ගැන කතා කිරීම නරක දෙයක් නොවුනත්, බටහිර රටවල් ලංකාවට ඔය දේවල් සම්බන්ධ බලපෑම් කළේ පාරිශුද්ධ චේතනාවකින්ම නොවන බව හැමෝම නැතත් ගොඩක් අය එකඟ වෙන දෙයක්නේ. මෙහි රාජපක්ෂලා හීලෑ කරගැනීම වැනි ඉලක්කයක් පැහැදිලිව පෙනෙන්න තිබුණා. ගෝලීය බල දේශපාලනය හැර, ඔය දේවල් හා ධනවාදය හෝ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය අතර ලොකු සම්බන්ධයක් තිබුණේ නැහැ. ඒ නිසාම, රාජපක්ෂලාට ඒ වෙලාවේ බටහිර ඉල්ලීම් වලට ඇහුම්කන් දෙන්න ප්‍රායෝගික හැකියාවක් තිබුණේ නැහැ. 

මම හිතන විදිහට බටහිර විශ්වාසය වුනේ ලංකාවට බටහිර මගහැර යන ආර්ථික ගමනක් ගැන සිතිය නොහැකි නිසා රාජපක්ෂ ආණ්ඩුවට බලපෑම් කර නම්මවා ගත හැකි වීම කාලය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක් බවයි. මේ තත්ත්වය හමුවේ රාජපක්ෂලා චීනය වෙත සමීප වුනා. එසේ වුවත්, වැල් පාලමක පැද්දෙමින් ඉස්සරහට ගිය ආර්ථිකය තරමක හුළඟකින් ගඟට වැටී ගහගෙන යාමේ අවදානම තිබුණා. බටහිරින් සම්බාධක වැටෙනවා කියා කියන්නේ ඔය වැඩේ තීන්දු වුනා කියන එකයි.

යම් හෙයකින් 2015දීත් මහින්ද රාජපක්ෂම දිනලා ඉන් පසුව බටහිර රටවල සම්බාධක වලට රටට මුහුණ දෙන්න වුනානම් ඇති වන්නේ දැන් කෝවිඩ් නිසා ඇතිව තිබෙන තත්ත්වයම තමයි. ආර්ථිකය එක වර රැල්ලට ගහගෙන යන්නේ එය කාලයක් තිස්සේ වැල්ලේ හැදූ මාලිගාවක් වූ නිසා වුවත්, මාලිගාව කඩා වැටෙන්න ආසන්න හේතුව රැල්ල නිසා රැල්ල පෙන්වා වගකීමෙන් නිදහස් වීම රාජපක්ෂ උපාය මාර්ගයව පැවතුණා.

මිනිස්සුන්ට කන්න නැතත්, හොම්බෙන් යන්න වී තිබුණත්, වැරදිකරු ඔවුන්ගේ ආරක්ෂකයාව සිටින රාජපක්ෂලා නොව, පැත්තක ඉන්න බටහිර සතුරන් බව මිනිස්සුන්ට ඒත්තු ගැන්වීම රාජපක්ෂලාගේ තක්සේරුව අනුව අසීරු දෙයක්ව තිබුණේ නැහැ. ඒ වෙනුවෙන් ජනමනස සකස් වෙමින් තිබුණා. රටේ මිනිස්සු යුද්ධය අවසන් කළ වීරයාට ප්‍රශස්ති ගයමින්, මඤ්ඤොක්කා කොළ කන්න සිදුවීම ගැන බටහිරටම දෙස් දෙවොල් තබන බවට වග බලා ගනු පිණිස මාධ්‍ය මෙහෙයුම් ඇතුළු අනෙකුත් සැලසුම් හා උපාය මාර්ග ක්‍රියාත්මක වෙමින් තිබුණා. ආණ්ඩුවට ගෙදර යන්න වූ නිසා ඔය වැඩේ සිදු වුනේ නැහැ. 

ඉන් පසුව, රාජපක්ෂලා යහපාලන ආණ්ඩුවේ දේශපාලන බලය උදුරා ගෙන හැදූ ආණ්ඩුව රටේ දේශපාලන ක්‍රියාකාරිත්වය නිසා කෙටිකලකින් බිඳ නොවැටුනේනම්, ඒ වෙලාවේ වෙන්නේද ඔය දෙයමයි. අවස්ථා දෙකේදීම රාජපක්ෂලාට තිබුණු එකම සැලසුම ආර්ථිකය කඩා වැටෙන එක නොවැලැක්විය හැකි දෙයක් සේ බාර ගෙන, එහි වැරැද්ද පැටවිය හැකි බාහිර සතුරෙකු රටේ ජනමනස තුළ කලින් සිටම පැලපදියම් කරවීමයි.

කෝවිඩ් නිසා රාජපක්ෂලාට අවශ්‍යව තිබූ තත්ත්වය පහසුවෙන්ම නිර්මාණය වී තිබෙනවා. මේ සතුරා බාහිර සතුරෙක්. ලංකාවට සම්බාධක වැටුනානම් එය වුනේ ආණ්ඩුවේ වැරැද්දෙන් කියා, රටේ බහුතරය නොවුවත්, සැලකිය යුතු පිරිසක් කියයි. විපක්ෂ බලවේග විසින් ඒ කතාව යම් තරමකින් හෝ ජනගත කරයි. එහෙත්, කෝවිඩ් ආවේ රාජපක්ෂලා නිසා කියන කතාව ඒ තරම්වත් ජනගත කළ හැකි කතාවක් නෙමෙයි. 

කොහොමටත් එන්න තිබුණු ආර්ථික අර්බුදය, ආණ්ඩුවේ පැත්තෙන් බැලුවොත්, ආණ්ඩුවට වඩාත්ම වාසිදායක ක්‍රමයකට ඇවිත් තිබෙනවා. ආණ්ඩුව කාලයක් තිස්සෙම සූදානම්ව සිටි ආකාරයට අර්බුදයට මුහුණ දෙනවා. අයිඑම්එෆ් යන එක මේ සැලසුමේ කොටසක්ව තිබුණු දෙයක් නෙමෙයි!

වෙබ් ලිපිනය:

දවස් පහේ නිවාඩුව

මේ සති අන්තයේ ලංකාවේ බැංකු දවස් පහකට වහනවා කියන එක දැන් අලුත් ප්‍රවෘත්තියක් නෙමෙයි. ඒ දවස් පහේ විය හැකි දේවල් ගැන කතා කරන එක පැත්තකින් තියලා...