ලංකාවට ඩොලර් එන හැටි...

දවස් දෙක තුනකට කලින් අපේ පාඨකයෙක් විද්‍යුත් තැපෑලෙන් ප්‍රශ්න කිහිපයක් යොමු කළා. ඔහු ඇසූ දේ දන්න කෙනෙකුට ඉතාම සරල දෙයක් වෙන්න පුළුවන් වුවත්, නොදන්න අයෙකුට සිතට වද දෙන ප්‍රශ්නයක් වෙන්න බැරිකමක් නැහැ. ඔහු මගෙන් අහන්නේ රජය ඩොලර් බිලියන ගණන් වලින් විදේශ ණය ගන්නා විට ඒ ඩොලර් ලංකාවට එන්නේ කොහොමද කියන එකයි. මේ ඩොලර් නෝට්ටු විදිහට නැවකින් හෝ ගුවන් යානයකින් ලංකාවට ප්‍රවාහනය කරනවද?

මෙහි තියෙන්නේ ආර්ථික විද්‍යාවට අදාළ ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. රටේ මූල්‍ය පද්ධතිය හා ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය පද්ධතිය ක්‍රියාත්මක වන ආකාරය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක්. විදේශික සංචාරකයෙකු නැත්නම් විදේශයක පදිංචිව සිටින ශ්‍රී ලාංකිකයෙකු ලංකාවට එනකොටනම් ඩොලර් යම් ප්‍රමාණයක් අතේ අරගෙන එනවා. ඒවා බැංකුවකදී නැත්නම් මුදල් හුවමාරුකරුවෙකු ළඟදී රුපියල් කරනවා. නමුත්, රජය ගන්නා ණය ඇතුළු විදේශ විණිමය ප්‍රවාහ ඔයාකාරයට මුදල් නෝට්ටු වශයෙන් ලංකාවට එන්නේ නැහැ. බොහෝ විට සිදුවන්නේ ගිණුම් කිහිපයක ශේෂ යාවත්කාලීන වීමක් පමණයි.

දේශීය ව්‍යවහාර මුදලින්, කාසි හා නෝට්ටු භාවිතා නොකර ගනුදෙනුවක් කරද්දීත් වෙන්නේ මේ දෙයමයි. චානුක විසින් රෂීඩ් මුදලාලිට චෙක් පතකින් හෝ ඩෙබිට් කාඩ් එකකින් ගෙවීමක් කළා කියා හිතමු. මේ ගනුදෙනුවෙන් පසුව අදාළ මුදල චානුකගේ ගිණුමෙන් අඩු වෙලා රෂීඩ්ගේ ගිණුමට එකතු වෙන්න ඕනෑ. චානුක හා රෂීඩ් යන දෙන්නාගේම ගිණුම් තියෙන්නේ එකම බැංකුවේනම් ඔය වැඩේ ඉතා සරලයි. බැංකුවට තිබෙන්නේ චානුකගේ ගිණුමේ ප්‍රමාණවත් මුදල් ඇත්දැයි පරීක්ෂා කිරීමෙන් පසුව අදාළ මුදල ඒ ගිණුමෙන් අඩු කර රෂීඩ්ගේ ගිණුමට බැර කිරීමයි.

චානුකගේ හා රෂීඩ්ගේ ගිණුම් තිබෙන්නේ බැංකු දෙකකනම් වැඩේ තරමක් සංකීර්ණයි. එවිට, රෂීඩ්ගේ බැංකුවට අදාළ මුදල රෂීඩ්ගේ ගිණුමට බැර කරන්නට පෙර චානුකගේ බැංකුවෙන් අය කරගන්න සිදු වෙනවා. මේ කටයුත්තේදී තවත් අතරමැදියෙක් සම්බන්ධ වෙනවා. ඒ මහ බැංකුව.

සෑම වාණිජ බැංකුවකටම මහ බැංකුවේ ඔවුන් සතු ගිණුමක් තිබෙනවා. ඉහත කී ආකාරයෙන් කාසි හෝ නෝට්ටු භාවිතා නොකර බැංකු දෙකක පාරිභෝගිකයින් අතර ගනුදෙනුවක් සිදු වීමෙන් පසුව මහ බැංකුව විසින් එක් බැංකුවක ගිණුමෙන් මුදල් ගෙන අනෙක් බැංකුවේ ගිණුමට හර කරනවා. තමන් සතු මහ බැංකුවේ ගිණුමට මුදල් පැමිණි බව තහවුරු වීමෙන් පසුව රෂීඩ්ගේ බැංකුව රෂීඩ්ගේ ගිණුමට අදාළ මුදල බැර කරනවා. ඇතැම් ගනුදෙනු හා අදාළව බැංකු අතර අතරමැදියා මහ බැංකුව නොවෙන්නත් පුළුවන්.

විදේශ මුදල් ලංකාවට පැමිණීමේ ක්‍රියාවලියත් ඉහත ක්‍රියාවලියේම දිගුවක්. බොහෝ විට මේ කටයුත්තට අතරමැදියන් කිහිපදෙනෙක්ම සම්බන්ධ වෙනවා.

මුලින්ම අපි තනි බැංකුවක් පමණක් සම්බන්ධ වී මෙය සිදුවන ආකාරය ගැන බලමු. එංගලන්තයේ සිටින කෙනෙක්ට තමන්ගේ එච්එස්බීසී බැංකු ගිණුමකින් ලංකාවේ සිටින අයෙක්ගේ එච්එස්බීසී බැංකු ගිණුමකට කිසියම් මුදල් ප්‍රමාණයක් යවන්න අවශ්‍ය වෙනවා. මෙහිදී එච්එස්බීසී බැංකුව විසින් අදාළ පවුම් ප්‍රමාණය මුදල් යවන පුද්ගලයාගේ ගිණුමෙන් අඩු කරගෙන ඔවුන් විසින් තීරණය කරන විණිමය අනුපාතිකයට අනුව අදාළ රුපියල් ප්‍රමාණය ලංකාවේ මුදල් ලබන්නාගේ එච්එස්බීසී බැංකු ගිණුමට බැර කරනවා.

යම් හෙයකින් එංගලන්තයේ පුද්ගලයාගේ බැංකු ගිණුම තිබෙන්නේ බාර්ක්ලේස් බැංකුවේ හා ලංකාවේ මුදල් ලබන්නාගේ ගිණුම තිබෙන්නේ සම්පත් බැංකුවේනම් මේ බැංකු දෙකට අතරමැදියෙක් සේ එච්එස්බීසී බැංකුව වගේ ජාත්‍යන්තර බැංකුවක් යොදාගන්න සිදු වෙනවා. මෙහිදී එංගලන්තයේ සිට ලංකාවට මුදල් හුවමාරුව වෙන්නේ එච්එස්බීසී බැංකුව හරහා.

බාර්ක්ලේස් විසින් තමන්ගේ පාරිභෝගිකයාගේ ගිණුමෙන් අදාළ මුදල අඩු කරගෙන එංගලන්තයේ මහ බැංකුව හරහා එච්එස්බීසී බැංකුවට පවුම් වලින් මුදල් ගෙවනවා. එච්එස්බීසී බැංකුව විසින් ලංකාවේ මහ බැංකුව හරහා සම්පත් බැංකුවට රුපියල් වලින් මුදල් ගෙවනවා. සම්පත් බැංකුව මුදල් ලැබිය යුත්තාගේ ගිණුමට අදාළ මුදල බැර කරනවා. මේ ක්‍රියාවලිය මේ ආකාරයට සිදුවීම සඳහා බාර්ක්ලේස් බැංකුව හා සම්පත් බැංකුව යන බැංකු දෙකම විසින් එච්එස්බීසී බැංකුවේ තමන්ගේ ගිණුම් පවත්වා ගත යුතුයි.

සවුදි අරාබිය වගේ රටක සිට මුදල් එවද්දී මෙය තවත් ටිකක් සංකීර්ණ වෙනවා. මෙහිදී එච්එස්බීසී බැංකුව විසින් මුලින්ම සවුදි රියාල් පවුම් වලටත් දෙවනුව පවුම් රුපියල් වලටත් මාරු කරනවා.මේ එක අවස්ථාවකදීවත් මුදල් නෝට්ටු හුවමාරු වීමක් සිදු වෙන්නේ නැහැ. ගිණුම් ශේෂ එහා මෙහා වීමක් පමණයි වෙන්නේ.

එච්එස්බීසී බැංකුව වගේ බැංකුවක් මේ විදිහට දිගින් දිගටම මුදල් යවද්දී ඔවුන් අතේ ඇතැම් මුදල් වර්ග වැඩිපුර එකතු වීමත් තවත් ඇතැම් මුදල් වර්ග හිඟ වීමත් සිදු වෙන්න පුළුවන්. එවිට ඔවුන් එසේ වැඩිපුර තිබෙන මුදල් වෙනත් බැංකුවකට විකුණා හිඟ මුදල් වර්ගය මිල දී ගන්නවා. විකුණගන්න අපහසුනම් විකිණුම් මිල අඩු කරනවා. මිල දී ගන්න අපහසුනම් ගෙවන්න කැමති වන මිලේ ලංසුව ඉහළ දමනවා.

ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ වගේ දෙයකදී ඔය වැඩේ ඔයාකාරයට සිදු වුනත්, අපනයනකරුවෙකු තමන්ගේ මුදල් ගෙන්වා ගනිද්දී මීට වඩා පාලනයක් ඔහුට තිබෙනවා. ඔහු ඇතැම් විට තමන්ගේ මුදල් විදේශ බැංකුවක තිබෙන ගිනුමක හෝ ලංකාවේ බැංකුවකම තිබෙන විදේශ මුදල් ගිණුමක තබාගෙන පසුව තමන්ට වාසිදායක වෙලාවක මුදල් කරන්න පුළුවන්.

රජයට විදේශ ණය මුදලක් ලැබුණු විට වෙන්නෙත් ඔය වගේ දෙයක්. බොහෝ විට මුලින්ම වෙන්නේ ලංකාවේ බැංකුවක තිබෙන රජයේ ගිණුමක ශේෂය ඉහළ යාමයි. මේ ගිණුම විදේශ ව්‍යවහාර මුදල් ගිණුමක් වෙන්න පුළුවන්. ප්‍රායෝගිකව ලංකාවේ රජය ණය ගන්නේ එක්කෝ පරණ ණය ගෙවන්න. එහෙම නැත්නම් කිසියම් ව්‍යාපෘතියක් වෙනුවෙන්. පරණ ණය ගෙවීමක්නම් ගිණුම් ශේෂය ඉහළ යන පරක්කුවටම වගේ නැවත පහළ යන්න පුළුවන්.

ඔය විදේශ රටවල් විසින් දෙන ව්‍යාපෘති ණය බොහෝ විට දෙන්නේ යම් කොන්දේසි වලට යටත්වයි. ව්‍යාපෘතිය කිරීමේ කොන්ත්‍රාත්තුව අදාළ රටේම සමාගමකට ලබා දිය යුතු බව බොහෝ විට දකින්න පුළුවන් කොන්දේසියක්. ඔය වගේ කොන්දේසියක් එක්ක ලැබෙන ණය ලංකාවට මුදල් සේ ලැබෙන්නෙම නෑ වගේ. උදාහරණයක් විදිහට චීන සමාගමකට කොන්ත්‍රාත් දෙන ලංකාවේ ව්‍යාපෘතියක් වෙනුවෙන් චීන රජයෙන් ණයක් ලැබෙනවා කියන එකෙන් ප්‍රායෝගිකව අදහස් වෙන්නේ දැන් මුදල් නොගෙන චීන සමාගම විසින් ලංකාවේ යමක් කරල යනවා කියන එකයි. ලංකාවේ රජය විසින් ණය ගෙවන්නේ පසුව වුවත් අදාළ සමාගමට ප්‍රමාදයකින් තොරව චීන රජයෙන් මුදල් ලැබෙනවා.

යම් හෙයකින් ණයක් සේ ලැබෙන විදේශ මුදල් මහ බැංකුව විසින් මිල දී ගත්තත් එයින් අදහස් වෙන්නේ විදේශ බැංකුවක තිබෙන මහ බැංකුවේ ගිණුමක ශේෂය ඉහළ යනවා කියන එක මිසක් ලංකාවට ඩොලර් නෝට්ටු එනවා කියන එක නෙමෙයි. ඉන්පසුව මහ බැංකුව විසින් කරන්නේ ඒ ගිණුම් ශේෂය යොදවා ඇමරිකන් භාණ්ඩාගාර බැඳුම්කර වැනි පොලී උපයන වත්කම් මිල දී ගැනීමයි.

බ්‍රින්දබෑනයේ අන්ධ ගායකයා

මීට දශක තුනකට පමණ පෙර ඇස ගැටුණු සිංහල පරිවර්තනයක් ඒ පරිවර්තනයේ තිබුණු විකාරරූපී ස්වරූපය නිසාම මට තවමත් හොඳින් මතක තියෙනවා. මෙහිදී පරිවර්තකයා විසින් බ්‍රින්දබෑනයේ අන්ධ ගායකයා ලෙස සිංහලට නඟා තිබුණේ "The blind poet of Brindaban" කියන ඉංග්‍රීසි වචන ටිකයි.

අදාළ නිර්මාණයේ මුල් රචකයාගේ නම බෙංගාලි නමක්. ඒ නිසා, මුල් රචනය එක්කෝ මේ බෙංගාලි ජාතිකයා විසින් ඉංග්‍රීසියෙන්ම ලියූවක් විය යුතුයි. එසේ නැත්නම් ඔහු විසින් වංග බසින් ලියනු ලැබ පසුව ඉංග්‍රීසියට පරිවර්තනය වූවක් විය යුතුයි. ඔය දෙකෙන් කොයි එක වුවත් මෙහි Brindaban ලෙස ඉංග්‍රීසියට හැරවී තිබෙන්නේ බෘන්දාබොන් (বৃন্দাবন) කියන බෙංගාලි වචනයයි. මුල් රචනය "බෘන්දාබොනේර් ඔන්ධො කොබි (বৃন্দাবনের অন্ধ কবি)" වගේ එකක් වෙන්න ඇති.

වංග භාෂාවෙන් බෘන්දාබොන් කියා කියන්නේ වෘන්දාවනය කියන එකටයි. ඒ නිසා, මෙයට ගැලපෙන සිංහල පරිවර්තනය වෘන්දාවනයේ අන්ධ කවියා කියන එකයි. (ඔය කියන අන්ධ කවියා පහළොස්වන සියවසේදී සුර් සාගර් (සුර සයුර) කාව්‍යය ලියූ සුර් දාස්.)

බෘන්දාබොනේර් ඔන්ධො කොබි කියා කියද්දී ඔ ස්වරය තැන් ගණනාවකම පෙනෙන්න තියෙනවනේ. මේ විදිහට ඔ ස්වරය යොදා ගෙන තිබෙන්නේ බෙංගාලි හෝඩියේ පළමු අකුරේ (অ) ශබ්දය නිරූපණය කරන්නයි. බෙංගාලි හෝඩිය කියවෙන්නේ "ඔ ආ ඉ ඊ උ ඌ ඍ ඎ ඏ ඐ ඒ ඓ ඕ ඖ...කො ඛො ගො ඝො ඞො..." ආදී ලෙසටයි. "ඔ" කියා කිවුවත් මේ පළමු අකුරේ තියෙන්නේ සිංහල ඔයන්නේ ශබ්දය නෙමෙයි. සිංහල අ සහ ඔ ශබ්ද වල අතරමැදි ශබ්දයක්. LOVE කියන ඉංග්‍රීසි වචනයේ O ශබ්දයට ටිකක් කිට්ටුයි. ඒ වගේම ඓ කියා ලිවුවත් එහි තිබෙන්නේත් ඓ හා ඔයි අතරමැද ශබ්දයක්. ඇතැම් ප්‍රාදේශීය ව්‍යවහාර වල බෙංගාලි හෝඩියේ පළමු ශබ්දය ඔ වලට වඩා කිට්ටුයි. ඇතැම් තැන් වල අ ශබ්දයට වඩා කිට්ටුයි. ඔය ස්වරය නිරූපණය කරන්න ඔ වෙනුවට අ දැම්මොත් බෘන්දාබොනේර් ඔන්ධො කොබි කියන එක බෘන්දාබනේර් අන්ධ කබි කියා කියන්න පුළුවන්.

බෙංගාලි භාෂාව හා සිංහල භාෂාව යන භාෂා දෙකම විකාශනය වන්නට ඇත්තේ ප්‍රාකෘත භාෂාවේ නැගෙනහිර ප්‍රභේදයකින් වුවත් සියවස් විසිපහකට වැඩි කාලයක් තිස්සේ මේ භාෂා දෙමගක ගොස් ඇති නිසා මුලදී තිබෙන්නට ඇති සමානකම් එකවර හඳුනාගන්න අමාරුයි. ප්‍රාකෘත භාෂාවේ වූ අ ශබ්දය ඔ ශබ්දයක් වෙන්න ඇත්තේ පසු කාලයකයි.

මේ විදිහටම පසු කාලයකදී බෙංගාලි භාෂාවෙන් ව ශබ්දය හැලිලා ගිහින් තිබෙනවා. එය එසේ වෙද්දී මුල් ප්‍රාකෘත වචන වල වූ ව ශබ්දය බ(බො) ශබ්දයක් බවට විකාශනය වෙලා තියෙනවා. බෙංගාලයේ බිමල්ලා, රොබීන්ද්‍රොලා මිසක් විමල්ලා, රවීන්ද්‍රලා නැහැ. බෘන්දාබොනේර් ඔන්ධො කොබි කියන පාඨයේ ඔ වෙනුවට අ ආදේශ කරනවාට අමතරව බ වෙනුවට ව ආදේශ කළොත් වෘන්දා වනේ(ර්) අන්ධ කවි(යා).

වංග හෝඩිය අඩු වශයෙන් සිංහල හෝඩිය තරමටම ශබ්දරූපී හෝඩියක්. එහි අකුරු භාවිතා කරලා ඕනෑම සම්ප්‍රදායික බෙංගාලි වචනයක් අපහසුවකින් තොරව ලියන්න පුළුවන්. නමුත්, විදේශ භාෂාවක වචන ලියද්දී ඒ ශබ්දරූපී කම ප්‍රමාණවත් නැහැ. උදාහරණයක් විදිහට "වාසිත" වගේ සිංහල නමක් වංග බසින් ලියන එක තරමක් ප්‍රශ්නකාරී වැඩක්. එය ලියන්න වයන්නක් බෙංගාලි හෝඩියේ නැහැ. ඒ නිසා, වාසිත කියන සිංහල නම බෙංගාලි භාෂාවෙන් ලියන්න වෙන්නේ භාෂිත කියා ලියන ආකාරයටමයි. ඔවුන් ඉංග්‍රීසි V අකුර හඳුන්වන්නේත් "භී" ලෙසයි.

බෙංගාලි භාෂාවේ භාෂිත කියා නමක් තිබුණානම් ඔවුන් එය ඉංග්‍රීසියෙන් ලියද්දී BHASHITHA හෝ VASITHA යන දෙයාකාරයෙන් කොයි ආකාරයකට වුවත් ලියන්න ඉඩ තිබෙනවා. ඒ ඔවුන්ට ඒ දෙකේ වෙනසක් නැති නිසා. මෙය හරියට අපට WIJAYA හා VIJAYA කියන නම් දෙකේ වෙනසක් නැතුවා වගේ දෙයක්. (බංගලියන්ට V හා W අකුරුනම් සම්පූර්ණයෙන් වෙනස් ශබ්ද හඟවන අකුරු දෙකක් මිසක් අපට මෙන් සමාන ශබ්ද හඟවන අකුරු දෙකක් නෙමෙයි). නමුත්, අපට BHASHITHA හා VASITHA කියන්නේ මුළුමනින්ම වෙනස් නම් දෙකක්. සිංහලයින් අතර වාසිතලා වගේම භාෂිතලාත් ඉන්නවා.

සිංහල හෝ වංග වගේ ශබ්දරූපී හෝඩියකින් අදාළ භාෂා වල මුල් වචන අපහසුවකින් තොරව ලියන්න පුළුවන් වුවත් වෙනත් භාෂාවක වචන ලියන්න යද්දී ප්‍රශ්න මතු වෙනවා. ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ F හා Z අකුරු වල ශබ්ද සිංහල හෝ වංග භාෂා වල මුල් වචන වල නැහැ. නමුත්, අරාබි භාෂාවේ මේ ශබ්ද (හෝ මේ ශබ්ද වලට බොහෝ කිට්ටු ශබ්ද) තිබෙනවා. උදාහරණයක් විදියට ලංකාවේ හා බෙංගාලයේ මුස්ලිමුන් විසින් භාවිතා කරන අරාබි මූලයක් සහිත නම් සිංහල හෝ බෙංගාලි අකුරෙන් ලියද්දී මේ ප්‍රශ්නය මතු වෙනවා.

මේ වන විට ඉංග්‍රීසි F අකුරේ ශබ්දය නිරූපණය කිරීමට සිංහලෙන් ෆ අකුර යෙදීම බොහෝ දුරට ප්‍රචලිත වෙලයි තියෙන්නේ. නමුත් අපි කුඩා කාලයේ ඔය අකුර එතරම් භාවිතා වුනේ නැහැ. F ශබ්දය වෙනුවට ප අකුර හා ශබ්දය යොදා ගැනීම ඒ කාලයේදී ලොකු ප්‍රශ්නයක් වුනෙත් නැහැ. සමහර වෙලාවට ප අකුර මැදින් හෝ පැත්තකින් f අකුරක් ලිවීම සිදු වුණා. ඔයාකාරයටම සිංහලයින් ඉංග්‍රීසි Z අකුර වෙනුවට ස ශබ්දය ආදේශ කරගන්නවා. එය තවමත් ඒ විදිහටම සිදු වෙනවා. දැන් ඇමරිකාවේ ජීවත්වන වෛද්‍ය සිසිර රණසිංහ විසින් අසූව දශකයේ මුල් කාලයේදී සිංහල ෆොන්ට් එකක් නිර්මාණය කරද්දී මේ ශබ්දය වෙනුවෙනුත් අකුරක් යෝජනා කර තිබුණත් ඉන්පසුව එවැනි යෝජනාවක් පැමිණි බවක් හෝ මම දන්නේ නැහැ.

දැන් ෆයිසාල්, ෆයිසර් ආදී ලෙස සිංහලෙන් ලියන මුස්ලිම් නම් අප කුඩා කාලයේදී ලිවුවේ පයිසාල්, පයිසර් ආදී වශයෙනුයි. මේ නම් දෙකේම වගේම සහිරා, රාසික්, හිස්බුල්ලා ආදී නම් වල ස අකුරෙන් නිරූපණය වෙන්නේ ඉංග්‍රීසි Z අකුරේ ශබ්දයට කිට්ටු ශබ්දයක්. F හා Z ශබ්ද සම්ප්‍රදායික බෙංගාලි වචන හෝ නම් වලත් නැහැ. පිටින් ආ වචන බෙංගාලි බසින් ලියද්දී ඔවුන් F  වෙනුවට ඵ ශබ්දය නිරූපනය කරන අකුරත්, Z වෙනුවට ජ ශබ්දය නිරූපනය කරන අකුරත් යොදා ගන්නවා. ඒ නිසා, බෙංගාලයේ ඉන්නේ ඵයිජාල්ලා හා ඵයිජර්ලා. සිංහලයින් සූ එක බලන්න යද්දී බෙංගාලීන් ජූ එක බලන්න යනවා.

දෙමළ හෝඩිය සිංහල හා බෙංගාලි හෝඩි තරම් ශබ්දරූපී හෝඩියක් නෙමෙයි. සිංහල භාෂාවේ තිබෙන ශබ්ද සෑහෙන ප්‍රමාණයක් දෙමළ භාෂාවේ තිබුණත් ඒ ශබ්ද අනන්‍ය සේ හඳුනාගත හැකි සංකේත දෙමළ හෝඩියේ නැහැ. නමුත්, දෙමළුන්ට මෙය ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. එකම සංකේතය වචන වල යෙදෙන ආකාරය අනුව එය නිවැරදිව උච්ඡාරණය කරන්න ඔවුන්ට පුළුවන්.

කොහොම වුනත් පිටින් ආ වචන හැදිලා තියෙන්නේ දෙමළ රීතියට නොවන නිසා එවැනි වචන දෙමළෙන් ලියද්දී ගැටළු මතු වෙනවා. දෙමළුන් මේ ප්‍රශ්නයට මුහුණ දීලා තියෙන්නේ සියවස් ගණනාවකට කලින්. ඒ සංස්කෘත වචන දෙමළෙන් ලියන්න ඕනෑ වුනු කාලයේදී. මේ වෙනුවෙන්ම යොදා ගැනුණු ඇතැම් අකුරු දැනටත් දෙමළ හෝඩියේ පැත්තක තියෙනවා. ජ (ஜ ), හ (ஹ) වගේ අකුරු ඒ විදිහට සංස්කෘත හෝ වෙනත් පිටින් ආ වචන ලියන්න භාවිතා කෙරුණත් ඉතා මෑතක් වන තුරුම දෙමළ නම් ගම් ලියන්න මේ අකුරු භාවිතා වී නැහැ. ප්‍රභාකරන් කියා කිවුවත් ප්‍රභාහරන් කියා කිවුවත් එක විදිහටම (பிரபாகரன் ලෙස) ලියනවා මිස අලුතෙන් එකතු වුනු හ (ஹ) අකුර යොදා ගැනීමක් සිදු වුණේ නැහැ.

ප්‍රභාකරන් කියන නම දෙමළෙන් ලියන්නේ பிரபாகரன் කියලයි. මෙහි ப අකුර සිංහල ප අකුරේ ශබ්දය ලෙසත් க අකුර සිංහල  ක අකුරේ ශබ්දය ලෙසත් සැලකුවොත් මේ දෙමළ අකුරු කියැවෙන්නේ පිරපාකරන් කියලයි. නමුත්, දෙමළ ப අකුරෙන් එය යෙදෙන තැන අනුව සිංහල ප, ඵ, බ, භ ශබ්ද වලින් එකක් අදහස් වෙන්න පුළුවන්. ඒ වගේම, දෙමළ க අකුරෙන් සිංහල ක, ඛ, ග, ඝ, හ අකුරු වලින් එකක ශබ්දය අදහස් වෙන්න පුළුවන්. ඔයාකාරයටම දෙමළ த අකුරෙන් සිංහල ත, ථ, ද, ධ අකුරක් අදහස් වෙන්න පුළුවන්.

තර්ජිනී හා දර්ශිනී යන නම් දෙකම දෙමළෙන් தர்சினி ලෙස ලියන්න පුළුවන්. මෙහි තෙවන சி අකුර සි, චි, ශි හෝ ජි ලෙස ශබ්ද විය හැකි වුවත් එය වචනයේ එම අකුර යෙදෙන ආකාරය අනුව තීරණය වන්නක්. தர்சினி சிவலிங்கம் ලෙස දෙමළෙන් ලියන නමක් දෙමළෙක් විසින් දර්ශිනී සිවලිංගම් ලෙස උච්ඡාරණය කරන්න වැඩි ඉඩක් තිබුණත් වෙනස් ආකාර වලට උච්ඡාරණය කරන්නත් බැරි කමක් නැහැ.

උදාහරණයක් ලෙස, පහත වීඩියෝවෙහි ප්‍රස්තුතයට අදාළ දැල්පන්දු ක්‍රීඩිකාව සමඟ සාකච්ඡා කරන නිවේදිකාව ඇයව හඳුන්වා දෙන්නේ දර්ජිනී සිවලිංගම් වශයෙනුයි. නමුත්, ඈ තමන්ව හඳුන්වා දෙන්නේ "එනදු පේර් දර්ශිනී සිවලිංගම්" කියමිනුයි. මෙහි එනදු කියා ලිවුවත් ඔතැන තිබෙන නියම දෙමළ ස්වරය සිංහල උයන්න නෙමෙයි. ඒ ස්වරයත් සිංහල භාෂාවේ නැහැ.

දර්ශිනී සිවලිංගම් ඇගේ නම ඉංග්‍රීසියෙන් ලියන්නේ THARJINI SIVALINKAM ලෙසයි. ඔය නම දෙමළෙන් ඔය විදිහටම ලියන වෙනත් අය ඉංග්‍රීසියෙන් THARSHINI, THARSINI හා DHARSHINI ආදී වෙනත් ආකාර වලිනුත් ලියනවා. මේ කොයි විදිහට ලිවුවත් දෙමළෙක්ට එහි ප්‍රශ්නයක් නැහැ, සිංහලයෙක්ට VIJAYA හා WIJAYA වගේ දෙයකුයි ඔතැන තියෙන්නේ. සිංහල මාධ්‍ය මේ නම තර්ජිනී ලෙස සිංහලෙන් ලියන්නේ ඉංග්‍රීසියෙන් එය ලියන ආකාරය ඉංග්‍රීසියෙන් ලියා තිබෙන සිංහල නමක් තේරුම් ගන්නා ආකාරයට තේරුම් ගනිමිනුයි. වීඩියෝවේ නිවේදිකාව ඇගේ නම උච්චාරණය කරන්නේත් සිංහල ක්‍රමයට නොවූවත් එහි ඉංග්‍රීසි අකුරු අනුව යමිනුයි.

දැන් මේ නම දර්ශිනී ලෙස සිංහලෙන් නොලියා තර්ජිනී ලෙස ලිවීම ප්‍රශ්නයක් වෙන්නේ කාටද? දර්ශිනීට හෝ මවුබස දෙමළ වූ වෙනත් අයෙක්ට මෙහි ප්‍රශ්නයක් නැහැ. සිංහලෙන් දර්ශිනී කියා ලිවුවත්, තර්ජිනී කියා ලිවුවත් දෙමළෙක්ට ඔය දෙකම එකයි. හරියට බෙංගාලියෙක්ට භාෂිත හා වාසිත කියන නම් දෙකේ වෙනසක් නැහැ වගේ. ජපනෙක්ට විදුල හා විදුර කියන නම් දෙකේ වෙනසක් නැහැ වගේ. සිංහලයෙක්ට UWA හා UVA දෙකම එකයි වගේ. නමුත්, සිංහල මවුබස වූ කෙනෙක්ට දර්ශිනී හා තර්ජිනී යන මේ නම් දෙක සම්පූර්ණයෙන් වෙනස් නම් දෙකක්. එය ප්‍රශ්නයක් වෙන්නේ සිංහලයින්ටයි.

එහෙමනම් දෙමළුන්ට මෙහි ප්‍රශ්නයක් ඇත්තෙම නැද්ද? තියෙනවා. ඒක මෙහෙමයි.

දෙමළ රට ඉතිහාසය පුරාවටම උතුරු ඉන්දියාවෙන් ස්වාධීනව පැවතුණා වගේම දෙමළුන් දිගින් දිගටම ආර්ය ආධිපත්‍යයට ප්‍රතිරෝධයක් දැක්වූ පිරිසක්. දෙමළුන්ට සිංහලයින් එක්ක තිබෙන ප්‍රශ්නයේ එක් මුලකුත් මෙහි තිබෙනවා. නමුත්, නිදහසින් පසුව ඉන්දියාව පාලනය කරන උතුරු ඉන්දීය බමුණන්ට දෙමළ අනන්‍යතාවය යටපත් කරලා ඉන්දියානු අනන්‍යතාවය ඔවුන් තුළ මතු කිරීමේ උවමනාවක් තියෙනවා. ඒ උවමනාව ක්‍රමයෙන් ඉටුවෙමින් පවතිනවා.

ප්‍රියා කියන නම සම්ප්‍රදායිකව දෙමළෙන් ලිවුවේ පිරියා කියලයි. දැන් මේ නම ප්රියා ලෙස ලිවීම ජනප්‍රිය වෙමින් තිබෙනවා. ඒ වගේම, උතුරු ඉන්දීය නම් තමිල්නාඩුවේ (හා ලංකාවේ දෙමළ අය අතර) ක්‍රමයෙන් ජනප්‍රිය වෙද්දී ඒ නම් දෙමළෙන් ලියන්න ජ අකුර  යොදා ගැනීමත් ජනප්‍රිය වෙමින් පවතිනවා.

මේ අතර ලංකාවේ සංහිඳියාව ඇති කිරීමේ අරමුණින් රජයේ සේවකයින්ට දෙමළ ඉගෙන ගැනීම වෙනුවෙන් දිරි දීමනා දෙන්න පටන් ගැනීම, පහේ ශිෂ්‍යත්වයට දෙමළ එකතු වීම ආදී හේතු මත සිංහලයින් දෙමළ ඉගෙන ගැනීම ව්‍යාප්ත වෙමින් තිබෙනවා. ඒ වුණත්, මේ ගොඩක් අය දෙමළ කතා කරන අයත් එක්ක සෘජුව ගැටෙන්නේ නැහැ. මෙයින් වෙනස්ව මගේ පියාගේ පියාගේ පරම්පරාවේ බොහෝ දෙනෙක් දෙමළ වතු කම්කරුවන් සමඟ සෘජුව ගැටීමෙන් දෙමළ කතා කරන්න පුරුදු වී හිටියා. නමුත්, ඔවුන් දෙමළ අකුරු දැනගෙන හිටියේ නැහැ. බොහෝ විට ඒ දෙමළ කම්කරුවෝත් දෙමළ ලියන්න දැනගෙන හිටියේ නැහැ.

ඉහත කී ආකාරයේ අරමුණු වෙනුවෙන් සිංහලයින් දෙමළ ඉගෙන ගන්නේ ඉංග්‍රීසි ඉගෙන ගන්න විදිහටම දෙමළ හෝඩියෙන් පටන් අරගෙනයි. ඒ අනුව, මුලින්ම කරන්නේ සිංහල අකුරු වලට දෙමළ අකුරු අනන්‍ය ලෙස ගලපන්න උත්සාහ කිරීමයි. සිංහලයේ තිබෙන හ, ජ වගේ අකුරු එක්ක ගලපන්න අනන්‍ය අකුරු දෙමළ හෝඩියේ තියෙද්දී ඒ ශබ්ද වෙනුවෙන් සම්ප්‍රදායිකව යෙදුනු දෙමළ අකුරු තවදුරටත් යොදා ගැනීම සිංහලයින්ට තේරුම් ගන්න අපහසු දෙයක්. ඒ නිසා, සිංහලයින් තමන්ගේ නම් ගම් දෙමළෙන් ලියද්දී මේ අකුරු බහුලව භාවිතා කරනවා වගේම දෙමළ නම් ලියද්දීත් හැකි හැමවිටම ඒ අකුරුම යොදනවා.

සිංහලෙන් තර්ජිනී කියා ලිවීම අනුව යමින් දකුණේ ඇතැම් දෙමළ මාධ්‍ය මේ නම දෙමළෙන් ලියද්දී අර පසුව එකතු වුනු ජ අකුර යොදමින් தர்ஜினி ලෙස ලියනවා. දෙමළෙන් தர்சினி කියා ලියූ විට එය දර්ශිනී වගේම තර්ජිනී කියා වුවත් කියවන්න පුළුවන් වුවත් දෙමළෙන් தர்ஜினி කියා ලියූ විට එය දර්ජිනි හෝ තර්ජිනී ලෙස මිස දර්ශිනී ලෙස කියවීමේ හැකියාවක් නැහැ. දර්ශිනීට හෝ වෙනත් දෙමළෙක්ට මෙය ප්‍රශ්නයක් වෙන්නේ ඔන්න ඔතැනදීයි.

බුක් චැලේන්ජ්

මේ දවස් වල ෆේස්බුක් එකේ බුක් චැලේන්ජ් කියල එකක් තියෙනවනේ. අද මගේ දිගුකාලීන මිතුරියක් මේ වැඩේට මාවත් නම් කරලා තිබුණා. බැලූ බැල්මටම බොහොම අහිංසක කටයුත්තක් වගේ පෙනුණත් මේ කටයුත්ත ඇතුළේ නොදැනීම වාගේ සිදුවන්නේ ලංකාවේ විශාල පිරිසක් අපහසුතාවයට පත් කරන පිරමිඩ් ආකෘතියේ වැඩක්. එයින් කිසිවකු මුදල් උපයනවාද නැද්ද යන්න වැදගත් කරුණක් නෙමෙයි. මගේ මිතුරියට මා කාරුණිකව දැනුම් දුන්නේ මේ කටයුත්තට දායක වෙන්න මා සූදානම් නැති බවයි.

මොකක්ද මේ බුක් චැලේන්ජ් එක? මේකෙදී කරන්න තියෙන්නේ තමන් කියවා තිබෙන පොතක කවරය දිනපතා දින හතක් එක දිගට වත්පොතේ පළකරන අතරම තවත් කාව හරි අයෙක්ව දිනපතාම මේ වැඩේට එකතු කර ගන්න එකයි. මේ විදිහට එකතු කරගන්න සියලුම අයත් මේ වැඩේ කළොත් මොන වගේ තත්ත්වයක් ඇති වෙයිද?

වැඩේ පටන් ගන්නා පළමු දවසේ අලුතෙන් එක් කෙනෙක් එකතු වෙනවා. දෙවන දවසේ දෙන්නයි. ඇයි අලුත් අයව නම් කරන්න දෙන්නෙක්ම ඉන්නවනේ. තුන්වන දවසේ මේ හතර දෙනා තවත් හතර දෙනෙක්ව නම් කරනවා. එතකොට අටයි. ඔයාකාරයට ගිහින් සතියක් ඉවර වෙන දවසේ 128 දෙනෙක් වැඩේට එකතු වෙලා.

අටවෙනි දවස වෙද්දී වැඩේ පටන්ගත් කෙනා මේ කටයුත්තෙන් ඉවත් වෙලා. ඒ නිසා, අලුත් අය නම් කරන්න ඉන්නේ 128 - 1 = 127 දෙනෙක් පමණයි. ඒ වගේම, නවවන දවස වෙද්දී දෙන්නෙක් ඉවත් වෙලා. මේ විදිහට දවස් හතකින් පසුව ඉවත් වීමත් සලකා පළමු සතියෙන් පසුව දිනපතා වැඩේට මේ විදිහට දායක වී සිටින ප්‍රමාණය අපට මේ විදිහට ලියන්න පුළුවන්.

N  = 2^T - 2^(T-7)

මෙහි T කියන්නේ ආරම්භයේ සිට ගත වී තිබෙන දින ගණන. සති තුනක් යද්දී ගණන මිලියන 2 පැනලා. ලංකාවේ ෆේස්බුක් ගිණුම් තියෙන්නේ මිලියන 1.2ක් පමණයි. මාසයක් (දවස් 31ක්) යද්දී ගාණ ලෝකයේම තිබෙන ෆේස්බුක් ගිණුම් ගණන වන බිලියන 2.3ට කිට්ටු කරලා. කොහොමද සෙල්ලම?

මේ වැඩේට සම්බන්ධ වන සෑම දෙනෙක්ම පොත් කවර හතක රූප උඩුගත කළ යුතුයි. ඔය වැඩේට සෑහෙන ඩේටා ප්‍රමාණයක් අවශ්‍යයි. ඉන් පසුව, ඒ අයගේ යාලු මිත්‍රයින් ෆේස් බුක් යද්දී ඔය රූප ලෝඩ් වෙන්න ඕනෑ. ලංකාවේ කෙනෙක්ට ඉන්ටනෙට් ඩේටා කියන්නේ බොහොම වටින, දුර්ලභ හා මිල අධික දෙයක්. ඔය වගේ රැළි හැදුණා කියා ලංකාවේ අන්තර්ජාල සේවා සපයන සමාගම් සතු ධාරිතාව ඉහළ යන්නේ නැහැ. තියෙන ධාරිතාව බෙදී යාම විතරයි වෙන්නේ.

දැන් ඔය වගේ රැල්ලක් දිගටම ගියොත් අන්තිම ප්‍රතිඵලය වන්නේ මොකක්ද? හදිසියකට අධ්‍යයන කටයුත්තකට අන්තර්ජාලයට යන පාසැල් සිසුවෙක්ට එහෙමත් නැත්නම් වෛද්‍යවරයෙක්ව චැනල් කරන්න උත්සාහ කරන කෙනෙක්ට ඒ වැඩේ කර ගැනීම වඩා වඩා අපහසු වීම පමණයි.

පොත් ගැන කතා කිරීම සුන්දර හා ප්‍රයෝජනවත් වැඩක්. අවුල තියෙන්නේ පොත් ගැන කතා කිරීමේ නෙමෙයි. මෙය සිදුවන පිරමිඩ් ආකෘතියේ.

පුට් පුට් වෙද්දී බට් බුට් නොවීම

සිංහල අක්ෂර මාලාව සාමාන්‍යයෙන් සැලකෙන්නේ ශබ්දරූපී අක්ෂර මාලාවක් විදිහටයි. ඒ කියන්නේ භාෂාව කතා කරද්දී ඇසෙන වෙන් වශයෙන් හඳුනාගත හැකි ශබ්ද එක් එක් අකුරෙන් නිශ්චිතව නිරූපණය වන බව හා ලිඛිත භාෂාවේ වචන ඒ වචන වල තිබෙන අක්ෂර වලට අදාළ ශබ්ද ඇසුරෙන් ඉතා පහසුවෙන් උච්චාරණය කළ හැකි බවයි. නමුත්, සිංහල අක්ෂර මාලාව පරිපූර්ණ ශබ්දරූපී අක්ෂර මාලාවක් කියා කිව නොහැකියි. ඉහත රීතිය බිඳෙන අවස්ථා ගණනාවක් භාෂාවේ තිබෙනවා.

සිංහල අක්ෂර මාලාවේ තිබෙන ප්‍රධානම අඩුවක් වන්නේ භාෂාවේ ඉතාම සුලභ ස්වර ශබ්ද දෙකක් වන සංවෘත අ සහ ආ ශබ්ද නිරූපණය කිරීමට අක්ෂර නොමැති වීමයි. ඒ නිසා, මේ ශබ්ද නිරූපණය කෙරෙන්නේත් විවෘත අ සහ ආ ශබ්ද කෙරෙන අක්ෂර වලින්මයි. උදාහරණයක් විදිහට "වැඩ කරල මහන්සිද?" යන්නේ තිබෙන "කරල" කියන අකුරු තුනේ වචනයත් "වී කරල" කියන තැනදී ඒ විදිහටම ලියන වචනයත් ශබ්ද වෙන්නේ සම්පූර්ණයෙන්ම වෙනස් ආකාර වලටයි. පළමුවැන්නේ තිබෙන්නේ සංවෘත ක හා විවෘත ල ශබ්ද. දෙවැන්නේ තිබෙන්නේ විවෘත ක සහ සංවෘත ල ශබ්ද. "සල්ලි වලට කරපු වැඩ නිසා වලට වැටිල ඉන්නේ" කියද්දී එකම විදිහට ලියන "වලට" දෙකේ තිබෙන වයනු වලත් මේ වෙනස දකින්න පුළුවන්.

ඔය වගේ තවත් තැන් තිබෙනවා. ජනප්‍රිය, දේශප්‍රේමී, කාලක්‍රියා, අක්‍රිය වගේ වචන ශබ්ද වන ආකාරයට ලියනවානම් ලිවිය යුත්තේ ජනප්ප්‍රිය, දේශප්ප්‍රේමී, කාලක්ක්‍රියා, අක්ක්‍රිය ආදී වශයෙන් වුවත් ලිවීමේදී මැද තිබිය යුතු අල් අකුර අත හැරෙනවා. තන හා තණ කියන වචන අවශ්‍යනම් වෙනස් ලෙස උච්ඡාරණය කරන්න බැරිකමක් නැතත් සිංහලයින් එහෙම කරනවා කියා මම හිතන්නේ නැහැ. වෙනස් ලෙස උච්ඡාරණය කළත් ඒ වෙනසට අපි සංවේදීත් නැහැ. (එවැනි අය ටික දෙනෙක් ඉන්න පුළුවන්.) ඒ වගේම ප්‍රායෝගිකව මහාප්‍රාණ (මහප්ප්‍රාණ) අක්ෂර බොහොමයක් උච්ඡාරණය කෙරෙන්නේ අදාළ අල්පප්‍රාණ අක්ෂර උච්ඡාරණය කරන විදිහටමයි. උදාහරණයක් විදිහට ධනුෂ්ක වගේ නමක් ගොඩක් අය උච්ඡාරණය කරන්නේ දනුෂ්ක ලෙසයි.

සිංහලයින් උතුරු ඉන්දියානුවන් මෙන් මහාප්‍රාණ අක්ෂර බරට ශබ්ද නොකරන්නේ ඇයි කියන එක ගැන මගේ පැහැදිලි කිරීමක් තිබෙනවා. එය අපි පසුවට තියමු. දැනට කෙටියෙන් කියනවානම් මෙය සිංහල අනන්‍යතාවය බිහිවුණු කාලයේ සිට පවතින තත්ත්වයක් මිස පසුකාලීනව සිදුවුණු වෙනසක් නොවෙන්න පුළුවන්. "ඔය මහප්පරාන අපිට තේරෙන්නේ නෑ" කියන ගැමියෝ තාමත් ඇති.

ඉහත කී ආකාරයේ ව්‍යතිරේඛ ගණනාවක් තිබුණත් සිංහල ලිවීම හා කියැවීම බොහෝ දුරකට අක්ෂරරූපී පදනමකින් කළ හැකියි. ඉංග්‍රීසි භාෂාව එසේ නැහැ. ඉංග්‍රීසි ලියන හා කියවන ආකාරයේත් නිශ්චිත රීති ගණනාවක් තිබුණත් සිංහල වලට සාපේක්ෂව ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ ව්‍යතිරේඛ ගොඩක් වැඩියි. BUT හා PUT වචන වල U ශබ්ද වෙනස් ලෙස උච්ඡාරණය කෙරෙන්නේ ඇයි කියා පහසුවෙන් පැහැදිලි කරන්න අමාරුයි.

ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ ස්වර අඩුම වශයෙන් පහළොවක්වත් තිබෙන නමුත් ස්වරාක්ෂර තිබෙන්නේ පහක් පමණයි. මේ ස්වර වලින් වැඩි ප්‍රමාණයක් සිංහල භාෂාවේ නැති නිසා සිංහලයින්ට ඉංග්‍රීසි වචන බොහොමයක් නිවැරදිව උච්ඡාරණය කරන්න අමාරුයි. ඉංග්‍රීසි කතා කරන රටක පදිංචියට ඇවිත් ජීවිත කාලයම ගත කරලා මැරිල ගියත් ගොඩක් අයට තමන්ගේ උච්ඡාරණය නිවැරදි කරගන්නවා තබා එහි තිබෙන අඩුපාඩුව තේරුම් ගන්නවත් හැකියාවක් නැහැ. එයට හේතුව සිංහල වගේ සෑහෙන තරමින් ශබ්දරූපී භාෂාවක් මවුබස වූ අයෙක් ස්වර හා ස්වරාක්ෂර අතර වෙනසට පවා සංවේදී නොවීමයි. මගේ පෞද්ගලික අත්දැකීම් අනුව, මේ අඩුපාඩුව "විද්‍යාත්මක ක්‍රමයකට" හඳුනාගෙන වැරැද්ද හදාගන්න උත්සාහ කළත් එය පහසු වැඩක් නෙමෙයි. සුද්දෝ (හෝ ඇමරිකන් කාරයෝ) වගේ ඉංග්‍රීසි කතා කිරීම පැත්තකින් තිබ්බත්, උන්ට අවුලක් නැතුව තේරුම් ගත හැකි විදිහට කතා කරන එකමත් ලොකු අභියෝගයක්.

කලින් කී ප්‍රශ්නය වැඩිපුරම තියෙන්නේ ලංකාවේදී ඉංග්‍රීසි ඉගෙනගෙන කාලයක් ඉංග්‍රීසි භාෂාව දැනගෙන ඉංග්‍රීසි කතා කරන රටකට එන අයටයි. ඉංග්‍රීසි මළපොතේ අකුරක් නොදැන ඉංග්‍රීසි කතා කරන රටකට එන කෙනෙක්ට අදාළ රටේ නිවැරදි ඉංග්‍රීසි උච්ඡාරණය ග්‍රහණය කර ගැනීම පහසුයි. (ඉංග්‍රීසි මළපොතක් තියෙනවද කියල අහන්න එපා.) එහෙම අය භාෂාව ඉගෙන ගන්නේ කුඩා දරුවෙක් ඉගෙනගන්න ආකාරයට කතා කරන අයට සවන් දීමෙනුයි. නමුත්, ලංකාවේදී ඉංග්‍රීසි ගෙන තිබෙන හෝ ඉගෙන ගන්නා  මා වැනි ගොඩක් අය එය කර තිබෙන්නේ හෝ කරන්නේ ඉංග්‍රීසි හෝඩියේ සිටයි.

ඉංග්‍රීසි හෝඩියේ තියෙන්නේ ස්වරාක්ෂර පහක් පමණයි. ඒ නිසා, සිංහල ක්‍රමයට හිතමින් ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ තියෙන්නේ ස්වර පහක් පමණයි කියා අපි හිතනවා. එහෙම හිතලා ඉංග්‍රීසි වචන අපි දන්න සිංහල භාෂාවේ ශබ්ද වලට ගලපනවා. ගලපලා BUT කියන්නේ බට් බවත් PUT කියන්නේ පුට් බවත් ඔළුවට දාගන්නවා. නමුත්, BUT කියද්දී U අකුරෙන් නිරූපණය වන ස්වරය සිංහල අ ශබ්දය (හෝ එහි සංවෘත ස්වරූපය) නෙමෙයි. ඒ ස්වරය සිංහල භාෂාවේ නැහැ. ඒ වගේම, PUT කියද්දී U අකුරෙන් නිරූපණය වන ස්වරය සිංහල උයන්නේ ශබ්දය නෙමෙයි. ඒ ස්වරයත් සිංහල භාෂාවේ නැහැ.

අප දන්නා විදිහට සිංහල භාෂාවේ ස්වර වැඩි ප්‍රමාණයක් තිබුණත් මුල් බස ඉංග්‍රීසි වූ අයෙක්ගේ දෘෂ්ඨි කෝණයෙන් බැලුවොත් සිංහල භාෂාවේ තිබෙන්නේ සීමිත ස්වර ගණනක් පමණයි. එකම ශබ්දයේ කෙටි හා දීර්ඝ ස්වරූප අප වෙනස් ස්වර සේ හඳුනාගත්තත් ඉංග්‍රීසි භාෂාවේදී මේ ශබ්ද එකම ස්වරයේ ස්වරූප දෙකක් ලෙස මිස වෙනස් ස්වර සේ සැලකෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, අපි බිට් කියා උච්ඡාරණය කළත් බීට් කියා උච්ඡාරණය කළත් මුල් බස ඉංග්‍රීසි වූ අයෙක්ට ඇහෙන්නේ BEET කියලයි. අප BIT කියන ඉංග්‍රීසි වචනය බිට් කියා උච්ඡාරණය කළත් එහි I අකුරේ තිබෙන්නේ සිංහල ඉයන්නේ ශබ්දය නෙමෙයි. සිංහල භාෂාවේ නැති වෙනම ස්වරයක්. ඒ ස්වරය වෙනුවට ඉයන්නේ ශබ්දය ආදේශ කළ විට ඉංග්‍රීසි කණකට ඇහෙන්නේ ඉක්මණින් BEET කියා කියන බවයි.

ස්වරාක්ෂර වගේම ව්‍යංජනාක්ෂාර ගත්තත් ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ තිබෙන අකුරු ප්‍රමාණයට වඩා ශබ්ද ප්‍රමාණය වැඩියි. "ද" හා "ත" ශබ්ද ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ තිබුණත් ඒ ශබ්ද නිරූපණය කළ හැකි අනන්‍ය අකුරු ඉංග්‍රීසි හෝඩියේ නැහැ. ඔය අකුරු දෙකම බොහෝ විට නිරූපණය වෙන්නේ "th" ලෙසයි. The, This, That, There, Their, Then, Them, Though, Weather, Whether, Mother, Other ආදී "ද" ශබ්දය තිබෙන හැම තැනකම වගේ ඒ ශබ්දය නිරූපණය වෙන්නේ "th" ලෙසයි. වෙනත් යුරෝපීය භාෂා වල කෙසේ වුවත්, ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ "ද" ශබ්දය d අකුරෙන් නිරූපණය වෙන්නේ නැහැ.

කොහොම වුණත්, සිංහල මුල් බස වූ අය ඉංග්‍රීසි ඉගෙන ගනිද්දී සිංහල භාෂාවේ බහුලව යෙදෙන ද ශබ්දය ඉංග්‍රීසි d අකුර සමඟ සම්බන්ධ කරනවා. එයට හේතු වන්නට ඇති ඓතිහාසික කරුණු කතා කරන්න මම මෙහි ඉඩගන්නේ නැති වුනත් මෙය ඉංග්‍රීසීන් ලංකාවට එන්න කලින් පටන්ගත් පුරුද්දක් කියා කියන්න පුළුවන්. කොහොම වුනත්, දහම් වගේ සිංහල නමක් අපි ඉංග්‍රීසියෙන් ලියන්නේ Daham කියා මිස Thaham කියා නෙමෙයි. දර්ශන කියන නම අප ලියන්නේ Darshana කියලයි.

ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ ද ශබ්දය මෙන්ම ත ශබ්දයත් නිරූපණය වන්නේ th කියන අකුරු වලින්මයි. Thick, Theory, Theme, Thin, Think, Thirty, Thursday, Month, North, Anything, Athlete වගේ වචන උදාහරණයි. සිංහල නම් ගම් ඉංග්‍රීසි අකුරින් ලියන විටත් th අකුරු දෙක යොදාගන්නවා. තාරක කියන නම ඉංග්‍රීසියෙන් ලියන්නේ Tharaka ලෙසයි.

ඉංග්‍රීසි බස මුල් බස වූ අයෙක් th අකුරු දෙකෙන් ද හෝ ත ශබ්ද දෙකම හඳුනා ගන්නා නමුත් සිංහල මුල් බස වූ ගොඩක් අය th අකුරු දෙක ත ශබ්දය හා අනන්‍ය සේ සලකනවා. සිංහලයෙක් Thaham යන්න තහම් සේ මිස දහම් සේ කියවන්නේ නැහැ.

දෙමළ අය ඔවුන්ගේ නම් ඉංග්‍රීසියෙන් ලියද්දී අනුගමනය කරන්නේ සිංහල රීතියම නෙමෙයි. ඔවුන් ද ශබ්දය මෙන්ම ත ශබ්දයත් ඉංග්‍රීසි අකුරෙන් ලිවීමේදී භාවිතා කරන්නේ th යන අකුරු දෙකයි. දර්මන් (தர்மன்) යන දෙමළ නම ඉංග්‍රීසියෙන් ලියන්නේ Tharman ලෙසයි.  දෙමළ හෝඩියේ වුවත්, ත හා ද ශබ්ද නිරූපණය කරන්න වෙනස් අකුරු දෙකක් නැහැ. මේ ශබ්ද දෙකම නිරූපණය කෙරෙන්නේ එකම අකුරකින් (த).

(Image: https://pronuncian.com/introduction-to-vowels/)

ඌවද ඌවද?

මාස කිහිපයකට කලින් අපි ලංකාවට ආපු වෙලාවේ එක දිගට සතියක් පමණ මාර්ග චාරිකාවක යෙදුණා. ගමන අවසන් වෙද්දී අපි ලංකාවේ පළාත් නවයෙන් හයක්ම ආවරණය කරලා තිබුණා. මේ ගමන යන්න පෙර පොත් සාප්පුවකට ගිය වෙලාවේ මම මගේ බාල දරුවාට ලොකු ලංකා සිතියමක් අරන් දුන්නා. ගමන අතර අපි නගරයෙන් නගරයට මාරු වෙද්දී ඔහු මේ සිතියමෙන් අපේ ගමන් මාර්ගය අධ්‍යයනය කරමින් හිටියා.

අන්තිමට අපි ගෙදර ආවට පස්සෙත් ලංකාව හා අදාළ භූගෝලීය කරුණු දැනගන්න දරුවාගේ තිබුණු උනන්දුව අඩු වෙලා තිබුණේ නැහැ. මගේ සහෝදරයාගේ දරුවෙක්ගේ සිතියම් පොතක පිටු පෙරළමින් ඔහු වැඩිදුර තොරතුරු හොයන්න පටන් ගත්තා. එහෙම කරන ගමන් දරුවා හදිසියේම මගෙන් ප්‍රශ්නයක් ඇහැව්වා.

"හරි වචනය ඌවද නැත්නම් ඌවද?"

ප්‍රශ්නය ටිකක් අවුල් වගේ නේද? මේ ප්‍රශ්නයේ "ඌව" කියා ලියා තිබෙන තැන් දෙකේදීම අදාළ වචනයෙන් දරුවා අදහස් කළේ ඒ නමින් හැඳින්වෙන ලංකාවේ පළාත මිසක් "ඌව කාලෙකින් හම්බ වුනේ!" වගේ තැනකදී අදහස් කෙරෙන වෙනත් තේරුමක් නෙමෙයි.

දරුවා අහපු ප්‍රශ්නය කුමක්ද කියා සිංහල අකුරෙන් ලියන්න බැහැ. එය ඉංග්‍රීසි අකුරු කලවමක් එක්ක ලිවුවොත් දරුවාගේ ප්‍රශ්නය වුනේ කුමක්ද කියන එක පැහැදිලි වෙයි.

"හරි වචනය Uvaද නැත්නම් Uwaද?"

මාර්ග චාරිකාවේ යෙදෙද්දී දරුවා අතේ තිබුණු සිතියම අනුව පළාතේ නම Uva. නමුත්, මගේ සහෝදරයාගේ දරුවාගේ සිතියම් පොත අනුව එය Uwa.

ලංකාවේ ඉපදිලා හැදී වැඩුණු, පළමු භාෂාව සිංහල වූ අයෙකුට ඔතන ප්‍රශ්නයක් නැහැ. ඕක Uva වුනත් Uwa වුනත් ඒ දෙකේ වෙනස ලංකාවේ ගොඩක් අය සංවේදී කරුණක් නෙමෙයි. "විජය" වගේ නම් ඉංග්‍රීසියෙන් ලියද්දී "V" වගේම "W"ත් හරි හරියට යෙදෙනවා. පළමු භාෂාව සිංහල වූ බොහෝ දෙනෙක්ට තේරෙන විදිහට ඉංග්‍රීසි හෝඩියේ ඔය අකුරු දෙකෙන්ම අදහස් වෙන්නේ "ව" ශබ්දයයි.

නමුත්, ඇත්තටම ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ "V" හා "W" අකුරු දෙකෙන් අදහස් වෙන්නේ බොහෝ වෙනස් ශබ්ද දෙකක්. සිංහල "ව" ශබ්දය ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ "V" හෝ "W" ශබ්ද දෙකෙන් එකකටවත් හරියටම සමාන නැහැ.  "V" හෝ "W" ශබ්ද දෙකෙන් එකකටවත් හරියටම හරියන සිංහල ශබ්දයක් හෝ සිංහල "ව" ශබ්දයට හරියටම හරියන ඉංග්‍රීසි ශබ්දයක් නැති නිසාත්, "V" හා "W" ශබ්ද සිංහල "ව" ශබ්දයට යම් තරමකින් සමාන නිසාත් අපි ඔය ශබ්ද දෙකම සිංහල "ව" ශබ්දයට සමාන සේ සලකනවා. සිංහල නම් ඉංග්‍රීසියෙන් ලියද්දී ඔය ඉංග්‍රීසි අකුරු දෙකෙන් කොයි එක යොදාගත්තත් අපට ප්‍රශ්නයක් නැහැ.

අපට මෙය ප්‍රශ්නයක් නොවූවත්, මගේ දරුවා වගේ පළමු බස ඉංග්‍රීසි වූ අයෙකුට මෙහි ලොකු ප්‍රශ්නයක් තියෙනවා. දරුවාට තේරෙන විදිහට, Uva හා Uwa කියන්නේ වෙනස්ම වචන දෙකක්. හරියට පහළින් තියෙන වචන වගේ.

wet, vet

west, vest

wine, vine

worse, verse

went, vent

whale, veil

wane, vein

wiser, visor

while, vile

wheel, veal

why, vie

wiper, viper

wary, vary

weir, veer

weird, veered

we, V

දැන් ඔය උඩින් තිබෙන එකිනෙකට වෙනස් තේරුම් තිබෙන හා එකිනෙකට වෙනස්ව ශබ්ද වෙන ඉංග්‍රීසි වචන ඉංග්‍රීසි උච්ඡාරණය පිළිබඳ විශේෂ පුහුණුවක් නැති, මුල් බස සිංහල වූ බොහෝ දෙනෙක් උච්ඡාරණය කරන්නේ එක විදිහටයි. ලාංකිකයින් දෙන්නෙක් ඉංග්‍රීසියෙන් කතා කරද්දී ඕකේ අවුලකුත් නැහැ. මේ කියන්නේ මොකක්ද කියන එක අපට තේරෙනවා. නමුත්, මුල් බස ඉංග්‍රීසි වූ අයෙකුට මේ වචන පටලවා උච්චාරණය කෙරෙන විට සෑහෙන්න අවුල්.

මේ ප්‍රශ්නය එක් භාෂාවක් ඇසුරෙන් දෙවන භාෂාවක් ඉගෙන ගැනීමේදී ඇති වන ප්‍රශ්න ගණනාවක් අතරින් එකක් පමණයි. භාෂා වල අකුරු පරිණාමය වෙලා තියන්නේ අදාළ භාෂා වල මුල් වචන වල ශබ්ද නිරූපණය කිරීම පිණිසයි. නමුත්, වචන වල යොදා ගැනෙන ශබ්ද භාෂාවෙන් භාෂාවට වෙනස්. උදාහරණයක් විදිහට ඉංග්‍රීසි R ශබ්දය සිංහල ර ශබ්දයට හරියටම සමාන නැහැ. ඉංග්‍රීසි R ශබ්දය සිංහල ර ශබ්දයට වඩා මෘදු ශබ්දයක්. ස්පාඤ්ඤ R ශබ්දය ඉංග්‍රීසි R ශබ්දයට වඩා සිංහල ර ශබ්දයට සමීපයි.

අප අපේ මුල් බස ඉගෙන ගන්නේ වැඩි ආයාසයක් දරමින් නෙවෙයි. එය උපතින් පසුව අප ලෝකය හඳුනාගැනීමට සමගාමීව සිදුවන දෙයක්. මෙය මම සහ ලෝකය නිර්මාණය කර ගැනීමේ කොටසක් කියා කියන්නත් පුළුවන්. නමුත්, දෙවන බසක් ඉගෙන ගැනීම සිදුවන්නේ වෙනස් පසුබිමකයි. එය අප ඒ වන විට හදාගෙන තිබෙන ලෝකය ඇතුළේ සිට කරන වැඩක්. බොහෝ විට  අප දෙවන බසක් ඉගෙන ගන්නේ ඒ වන විට ඉගෙනගෙන තිබෙන මුල් බසට සාපේක්ෂවයි. ඒ නිසා සිංහලයෙක් ඉංග්‍රීසි ඉගෙන ගන්න මුල් කාලයේදී "මම ගෙදර යනවා" කියන එකේ පරිවර්තනය "අයි හෝම් ගෝ" කියා හිතෙන එකේ ලොකු අමුත්තක් නැහැ.

සිංහල භාෂාව මුල් බස වූ ගොඩක් අය ඉංග්‍රීසි ලියන්න ඉගෙන ගන්නෙත් ඔය විදිහටම තමයි. සිංහල නම් ගම් "හරියටම" ඉංග්‍රීසියෙන් ලියන්න පහසුවෙන් පුරුදු වුන අයෙක්ට ඉංග්‍රීසි වචන හරියටම ලියන එක ඒ තරම් පහසුවෙන් කරන්න බැහැ. ටේබල් යන්න ලිවිය යුත්තේ TEBAL ලෙස නොව TABLE ලෙස කියා දැන ගන්න බොහෝ විට අකුරු කටපාඩම් කරන්නම වෙනවා. නමුත්, ඉංග්‍රීසි භාෂාව මුල් බස වූ අයෙක්ට මේ ප්‍රශ්නය නැහැ. හැමවිටම නොවූවත් ඔවුන්ට බොහෝ විට කණට ඇහෙන ශබ්දය අනුව ඉංග්‍රීසි වචනයක් හරියට ලියන්න පුළුවන්. නමුත්, ඉංග්‍රීසි බස මුල් බස වූ අයෙක්ට සිංහල නමක් හෝ ගමක් සිංහලයින් ලියන විදිහට හරියටම ලියන එක පහසු වැඩක් නෙමෙයි. ඒ වගේම ඉංග්‍රීසි අකුරෙන් ලියා තිබෙන සිංහල නමක් හෝ ගමක නමක් කියවන එකත් එවැන්නෙකුට පහසු නැහැ.

මුල් බස ඉංග්‍රීසි වූ අයෙක් GAMAGE කියන එක ගැමේජ් කියා නොකියවා ගමගේ කියා කියවන්නනම් මේ නිවැරදි උච්ඡාරණය කලින් දැනගෙන ඉන්නම ඕනෑ. RASIKA කියන නම බොහෝ විට රැසිකා හෝ රැසයිකා කියා උච්ඡාරණය කරන්න ඉඩ තිබෙනවා. නමුත්, මෙතැන තියෙන්නේ අපි ඉංග්‍රීසියෙන් සිංහල නම් ගම් ලියන විදිහේ ප්‍රශ්නයක් මිසක් ඔවුන්ට කියවන්න බැරි වීමේ ප්‍රශ්නයක්ම නෙමෙයි. GAMAGE කියා නොලියා GUMMERGAY ලෙසත් RASIKA කියා නොලියා RUSICKER ලෙසත් ලිවුවොත් මුල්බස ඉංග්‍රීසි වූ අයෙක් මේ නම් වඩා නිවැරදිව උච්ඡාරණය කරන්න ඉඩ තියෙනවා.

මේ ලිපිය ලියන්න වස්තු බීජය වුණේ මේ දවස් වල නිතර කියැවෙන, තර්ජනී සිවලිංගම් ලෙස සිංහලෙන් ලියැවෙන නමයි. කොහොම වුනත් ලිපිය තවත් දික් නොකර සෙස්ස පස්සට ඉතිරි කරමු.

ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ, සෘජු විදේශ ආයෝජන හා විදේශ ණය

දිගින් දිගටම විදේශ ණය ගනිමින් අයවැය පරතරය පියැවීම හා එයින් රටේ ආනයන අපනයන පරතරයට සිදුවන බලපෑම ගැන පෙර ලිපියෙන් පෙන්වා දුන්නා. එහි පෙන්වා දුන් පරිදි, රටට හා රටෙන් පිටතට විදේශ විණිමය සම්ප්‍රේෂණය වන එකම යාන්ත්‍රනය ආනයන හා අපනයන පමණක්නම්, විදේශ විණිමය වෙළඳපොළට මහ බැංකුවේ මැදිහත්වීමකුත් නැත්නම්, දිගුකාලීනව රටේ ආනයන හා අපනයන අතර පරතරයක් තියෙන්න විදිහක් නැහැ. නමුත්, කිසියම් වෙනත් ක්‍රමයකින් රටට වාර්ෂිකව විදේශ විණිමය ගලා එනවනම් එසේ පැමිණෙන විදේශ විණිමය ප්‍රමාණයට සමාන ආනයන අපනයන පරතරයක් ඇතිවෙන එකත් වලක්වන්න බැහැ.

මේ විදිහට වෙනත් ආකාර වලින් රටට පැමිණෙන විදේශ විණිමය කොටස් තුනක් යටතේ වර්ග කරන්න පුළුවන්.
1. ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ
2. සෘජු විදේශ ආයෝජන
3. විදේශ ණය

ඔය ක්‍රම තුනෙන් කොයි විදිහට විදේශ විණිමය රටට ආවත්, මහ බැංකුවේ මැදිහත්වීමක් සිදු නොවුනොත්, අවසාන ප්‍රතිඵලය වෙන්නේ රුපියල වඩා ශක්තිමත් වීම (ඩොලරයේ මිල අඩුවීම/ අවශ්‍ය තරම් වැඩි නොවීම) හා ඒ හේතු කරගෙන ආනයන වලට වඩා අපනයන වැඩි වී වෙළඳ හිඟයක් ඇතිවීම හා අවසාන වශයෙන් විදේශ විණිමය වෙළඳපොළ සමතුලිතවීමයි. කවර ආකාරයෙන් ඩොලර් රට ඇතුළට ආවත් ඒ ඩොලර් අපනයන වෙනුවෙන් නැවත ආපසු රටින් එළියට යනවා. ඒ හැම විටකම දේශීය කර්මාන්ත යම් ප්‍රමාණයක් බිඳ වැටෙනවා. ඒ නිසා, (මහ බැංකුවේ මැදිහත්වීමක් නැතිව) දේශීය නිෂ්පාදන වලට තැනක් දීමත් රුපියල ශක්තිමත්ව තබා ගැනීමත් කියන ඉලක්ක දෙකම එකවර හඹා යන්න බැහැ. දොන්නම් දොන් සිමන්නම් සිමන්.

ඉහත කී ක්‍රම තුනෙන් කොයි විදිහට විදේශ විණිමය ආවත් දේශීය අපනයන අඩුවෙලා ආනයන ඉහළ යනවා. නමුත්, ඒ හේතුව නිසාම ඔය තුනේ බලපෑම් සමානයි කියන්න බැහැ. ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ඉතිරි ආකාර දෙක තරම් හානිකර නැහැ. එයට හේතුව ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ආවා කියා පසුකාලීනව විදේශ විණිමය ආපසු යාමක් සිදු නොවන නිසා. ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ හේතුවෙනුත් වෙළඳ හිඟයක් ඇති වුනත් එය හානිකරයි කියා කියන්න බැහැ. නමුත්, සෘජු විදේශ ආයෝජන හා විදේශ ණය ලබා ගන්නවා කියන්නේ අනාගතයේ විදේශ විණිමය රටින් පිටවන යාන්ත්‍රණයන් කැඳවා ගැනීමක්.

මෑතකාලීනව ලංකාවේ ආණ්ඩු වල ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති වල සෘජු විදේශ ආයෝජන කැඳවා ගැනීමේ අපේක්ෂාව කැපී පෙනෙනවා. ඒ කටයුත්තේදී ලංකාවේ ආණ්ඩු දිගින් දිගටම අසාර්ථක වීම වෙනම කරුණක්. නමුත්, සෘජු විදේශ ආයෝජන කියන්නේ ඔය හිතන තරම් වාසිදායක දෙයක් නෙමෙයි. කවුරු හෝ සෘජු විදේශ ආයෝජන ලෙස ප්‍රාග්ධනය ලංකාවට ගේනවනම් එසේ ගේන්නේ සැලකිය යුතු ප්‍රතිලාභයක් සමඟ මේ ප්‍රාග්ධනය නැවත ආපසු රටෙන් පිටතට රැගෙන යාමේ අරමුණිනුයි. ඒ නිසා, බොහෝ විට සිදුවෙන්නේ සෘජු විදේශ ආයෝජන ලෙස පැමිණෙන විදේශ විණිමයට වඩා වැඩි විදේශ විණිමයක් පසුකාලීනව රටින් පිටතට යාමයි. එය නොවන අවස්ථාත් තියෙනවා. නමුත්, එය තීරණය වන්නේ සංස්කෘතික සාධක මතයි.

උදාහරණයක් සේ ගත්තොත් දහනවවන සියවසේදී එංගලන්තයේ සිට ලංකාවට දිගින් දිගටම ප්‍රාග්ධනය ගලා ආවා. මේවා  සෘජු විදේශ ආයෝජන සේ සැලකිය හැකියි. ලංකාවේ වැවිලි ආර්ථිකය දියුණු කෙරුණේ හා මහාමාර්ග සංවර්ධනය සිදුවුණේ මේ ප්‍රාග්ධනය යොදා ගනිමිනුයි. මේ විදිහටම ඇමරිකාව, කැනඩාව, ඕස්ට්‍රේලියාව, දකුණු අප්‍රිකාව වගේ වත්මන් සංවර්ධිත රටවලටත් ඉන්දියාව, පකිස්ථානය, බංගලි දේශය වගේ වත්මන් අඩු-ආදායම් රටවලටත් එංගලන්තයේ සිට ප්‍රාග්ධනය ගලා ආවා.

ඇමරිකාව, කැනඩාව, ඕස්ට්‍රේලියාව, දකුණු අප්‍රිකාව වගේ රටවලට ප්‍රාග්ධනය අරගෙන ආපු සුද්දෝ ඒ රටවලම පැලපදියම් වුණා. ඒ නිසා, ඔවුන් රැගෙන ආ ප්‍රාග්ධනයේ ප්‍රතිලාභ ඒ රටවල් වලින් පිටතට ගෙනියන්න ඔවුන්ට අවශ්‍ය වුණේ නැහැ. ඒ ප්‍රාග්ධනය වගේම ප්‍රාග්ධනයේ ප්‍රතිලාභත් ඒ රටවල් වලම නැවත ආයෝජනය කෙරුණා. නමුත්, ඉන්දියාව, පකිස්ථානය, බංගලි දේශය වැනි රටවල් වලට පැමිණි සුද්දෝ ඒ විදිහට පැලපදියම් වුණේ නැහැ. ඉන්දියාවට හා ලංකාවට නිදහස ලැබෙන්න ආසන්න කාලයේදී හා නිදහස ලැබීමෙන් පසුව මේ සුද්දෝ බොහෝ දෙනෙක් ආපසු ගියේ ඔවුන්ට රැගෙන යා හැකි තරම් ප්‍රාග්ධනයත් අරගෙනයි.

ලංකාවේ ආණ්ඩු විසින් මේ ඇතැම් පෞද්ගලික දේපොළ "ජනසතු කිරීම" හරහා එය යම් තරමකින් වැලැක්වුවත් එයින් බොහෝ විට වුණේ එසේ ජනසතු කළ දේවල් ඒවායේ මුල් අයිතිකරුවන්ට හෝ පසු අයිතිකරුවන්ට ප්‍රතිලාභ ලබා නොදෙන සුදු අලින් බවට පත් වීම විතරයි. එයට අමතරව ලංකාවට සෘජු විදෙස් විණිමය රැගෙන එන්න ඉඩ තිබුණු අයට නරක පණිවුඩයකුත් ඒ හරහා සම්ප්‍රේෂණය වුණා.

අඩු වශයෙන් දහනවවන සියවසේ මුල් කාලයේදී සුද්දෝ ඔවුන්ගේ එංගලන්තයේ දේපොළ විකුණා ඒ මුදල් ලංකාව ඇතුළු වෙනත් රටවල ආයෝජනය කළේ ඒ රටවල් දාලා ආපහු යන්න හිතාගෙනම නෙමෙයි. ඒ වුනත්, දහනවවන සියවසේ අන්තිම කාලය වෙද්දී තමන්ට දිගුකාලීනව පැලපදියම් වීමට සුදුසු හා නුසුදුසු රටවල් ගැන ඔවුන්ට අවබෝධ වුණා. ඉන් පසුව, තමන්ට දිගුකාලීනව පැලපදියම් වී සිටීමේ ශක්‍යතාවයක් නොතිබුණු රටවලදී ඔවුන් කළේ තමන්ගේ ආයෝජන වල ප්‍රතිලාභ ඒ රටවලම නැවත ආයෝජනය කරනවා වෙනුවට හැකි තරම් රටින් පිටතට ගෙනියන එකයි.

දැන් වෙන්නෙත් ඔය ටිකම තමයි. ලංකාවේ සෘජු විදෙස් ආයෝජන කරන කවුරු වුනත් දැන් එසේ කරන්නේ තමන්ගේ ප්‍රාග්ධනය හා ඒ මත ලැබෙන ප්‍රතිලාභ නැවත ආපසු ගෙනයාමේ බලාපොරොත්තුවෙනුයි. මේ විදිහට වාර්ෂිකව රටෙන් පිටතට යන මුදල දැනටත් විශාල මුදලක්. තව තවත් විදේශ ආයෝජන එනවා කියන්නේ අනාගතයේදී විදේශ විණිමය ලංකාවෙන් පිටතට යන මාර්ග තවතවත් විවෘත වෙනවා කියන එකයි. ඒ නිසා, සෘජු විදෙස් ආයෝජන දිරිමත් කරනවා කියන්නේ බොහොම සැලකිල්ලෙන් කළ යුතු දෙයක්.

රටට වාසියක් ලැබෙන්නනම් දිරිමත් කළ යුත්තේ මොන විදිහේ සෘජු විදෙස් ආයෝජනද කියන එක අපි වෙනම ලිපියකින් කතා කරමු. දැනට කියන්න තියෙන්නේ මොන විදිහකින් හෝ සෘජු විදෙස් ආයෝජන ලබා ගැනීම වාසිදායක දෙයක් නොවන බව පමණයි.

කෙටිකාලීනව කරන්න අපහසු වුවත් විදේශ ආයෝජන සමඟ මෙහි එන විදේශිකයින් ලංකාවේ සංස්කෘතියට අවශෝෂණය කරගෙන, ඔවුන්ව ලාංකිකයින් කරගෙන මෙහි රඳවා ගත හැකිනම් පෙර කී හානිය සිදුවන්නේ නැහැ. දහනවවන සියවසේදී සෘජු විදෙස් ආයෝජන රැගෙන මෙහි පැමිණි චෙට්ටි, පාර්සි වගේ ඉන්දියානු ධනවතුන් විශාල පිරිසක් ලංකාවේ පැලපදියම් වුණා. ඊටත් පසුව, චීන විප්ලවය වෙලාවේ පැනල ආපු චීන්නු දැන් සිංහලයන් වී සිටිනවා. මේ අය පැමිණියේ එක්කෝ ප්‍රාග්ධනය, එසේ නැත්නම් වෘත්තීය කුසලතාවන්, බොහෝ විට ඔය දෙකම අරගෙනයි. නමුත්, දැන් මෙය මේ ආකාරයෙන් සිදුවෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, සෘජු විදෙස් ආයෝජන වලින් වාසියක් සැලසෙන්නේ ඒ හේතුවෙන් තාක්ෂනය කාන්දුවීම හා රැකියා ජනනය වීම සිදුවන තරමට පමණයි. ප්‍රාග්ධනය පැත්තෙන් බැලුවොත් බොහෝ විට සිදුවෙන්නේ හානියක්.

විදේශ ණය වුවත් හැම විටම හානිකරයි කියා කියන්න බැහැ. ණය යොදාගැනෙන්නේ අනාගතයේදී විදේශ විණිමය ජනනය වෙන ව්‍යාපෘතියක් වෙනුවෙන්නම් ණය හා පොලිය ආපසු ගෙවීම ප්‍රශ්නයක් නොවෙන්න පුළුවන්. නමුත්, ප්‍රායෝගිකව එය සිදු නොවන තරම්. ලංකාවට මෙතෙක් ලබාගත් විදේශ ණය නිසා සිදු වී තිබෙන්නේ පිටතට ගලා යන විදේශ විණිමය ප්‍රවාහ වැඩි වැඩියෙන් බිහිවීම පමණයි.

සෘජු විදේශ ආයෝජන හෝ විදේශ ණය ලෙස විදේශ විණිමය රට ඇතුළට පැමිණෙද්දී සිදුවන රුපියල අධිප්‍රමාණය වීම, ආනයන පරිමාව වැඩි වීම, අපනයන පරිමාව පහළ යාම ආදී දුර්විපාක විදේශ විණිමය ප්‍රතිපත්තිය හරහා පාලනය කරගන්න බැරිකමක් නැහැ. කරන්න තියෙන්නේ මේ විදිහට පැමිණෙන විදේශ විණිමය මහ බැංකුව විසින් මිල දී ගන්න එකයි. එසේ කිරීමේදී රටේ මුදල් සැපයුම ඉහළ නොයන පරිදි රජයේ හෝ මහ බැංකුවේ බැඳුම්කර විකිණීමෙන් එළියට දමන රුපියල් ටික ආපසු එකතු කරගත්තොත් උද්ධමනය ප්‍රශ්නයක් වෙන එකත් සීමා කරගන්න පුළුවන්.

ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ හැර වෙනත් ක්‍රමවලින් රටට එන අමතර විදේශ විණිමය මහ බැංකුව විසින් එකතු කරගෙන සංචිත වැඩි කරගන්නවානම් ආනයන වෙනුවෙන් වැය කරන්න අමතර ඩොලර් වෙළඳපොළේ ඉතුරු වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, ආනයන වෙනුවෙන් වැය කරන්න වෙන්නේ අපනයන ආදායම හා ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ පමණයි. හැබැයි මෙය කරන අතරම ඩොලරයේ අගය පහළින් තියා ගන්න බැහැ. අපනයන අඩු කරන යාන්ත්‍රනය වන්නේම ඩොලරයේ අගය ඉහළ යන්නට ඉඩ සැලසීම නිසා එය කරන්නම වෙනවා.

මේ විදිහට සෘජු විදෙස් ආයෝජන හෝ විදේශ ණය ලෙස ලැබෙන විදේශ විණිමය මහ බැංකුව විසින් අඛන්ඩව විදෙස් සංචිත වලට එකතු කරගත්තානම් රටේ අපනයන තරඟකාරීත්වය මේ තරමටම දුර්වල වෙන්නේ නැහැ. ඒ වගේම, ණය ආපසු ගෙවන්න ඩොලර් නැතුව පස්ස කැඩිච්ච කඩියෝ වගේ දඟලන්න වෙන්නෙත් නැහැ.

කොහොම වුනත් ඔය වැඩේ කාලයක් තිස්සෙම ඔයාකාරයට වුණේ නැහැනේ. ඒ නිසා, දැන් තත්ත්වය ගොඩක් සංකීර්ණයි. පහුගිය කාලය තිස්සේ ගත්ත විදේශ ණය වල වාරික හා පොලිය ලෙස වගේම සිදු කෙරුණු විදේශ ආයෝජන වල ප්‍රතිලාභ වෙනුවෙනුත් වාර්ෂිකව විශාල විදේශ විණිමය ප්‍රමාණයක් රටින් පිටතට යාමට නියමිතව තිබුණත් ඒ වෙනුවෙන් වැය කළ හැකි තරමේ සංචිත මහ බැංකුව සතුව නැහැ. වාර්ෂිකව මේ විදිහට අවශ්‍ය වෙන මුදල ඩොලර් බිලියන හත අටක්. ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ලෙස වාර්ෂිකව ලැබෙන මුදලට ආසන්නව සමාන මුදලක්.

දැන් වැඩේ ගොඩදාන්නනම් අවුරුද්දකට ඩොලර් බිලියන හත අටක් මහ බැංකුවට වෙළඳපොළෙන් මිල දී ගන්න සිදු වෙනවා. ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ලෙස ලැබෙන ඩොලර් ටික මිලදී ගෙන ණය වාරික හා පොලිය වෙනුවෙන් යෙදෙවුවොත් අවුරුදු කිහිපයකට පස්සේ නැවතත් ආනයන අපනයන පරතරය නැති වෙලා යයි. එහෙම කරන්න පටන් ගැනීමේදී ඩොලර් එකේ අගය කොහේ නවතීද කියා කියන්න බැහැ. නමුත් රුපියල අවශ්‍ය පමණට අවප්‍රමාණය වීමෙන් පසුව එය නිසි තැන ස්ථාවර වෙයි. එයින් පස්සේ ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නයක් නැහැ.

මහ බැංකුව හා රජය දැනටත් කරමින් ඉන්නේ වෙළඳපොළෙන් ඩොලර් එකතු නොකර රටෙන් පිටතට ආපසු යන්න නියමිත විදේශ විණිමය ප්‍රමාණයට ගැලපෙන්න අලුත් විදේශ ණය ගන්න එකයි. එසේ කරන්නේ ඩොලරයේ අගය වේගයෙන් ඉහළයාම වලක්වා ගන්නයි. මෙයින් ප්‍රශ්නය විසඳෙන්නේ නැහැ. එය තව තවත් උග්‍ර වෙමින් අනාගතයට තල්ලු වීම පමණයි වෙන්නේ.

එකවර කරන්න අපහසු වුවත්, සෑම වසරකම ඩොලරය සැලකිය යුතු තරමින් අවප්‍රමාණය වෙන්න හරිමින් වෙළඳපොළෙන් හැකි තරම් ඩොලර් එකතු කරගන්න එකයි කළ යුත්තේ. එසේ නොකළොත් කවදාවත් ගොඩයාමක් නැහැ. තුවාල සනීප වෙන්නනම් බෙහෙත් දාන්න කලින් හොඳට සුද්ද කරන්න වෙනවා. සුද්ද කරන කොට රිදෙන එක වලක්වන්න අමාරුයි.

(Image: https://www.readme.lk/sri-lanka-innovation/ originally Sunday Times)

ඩොලර් වලින් රුපියල් බැලන්ස් කිරීම

ලංකාවේ රජයේ ණය ගැන අපි මෙහි බොහෝවර කතා කරල තියෙනවා. මේ ණය සාමාන්‍යයෙන් දේශීය ණය හා විදේශීය ණය සේ වර්ග කෙරෙනවා. දේශීය ණය වැඩි ප්‍රමාණයක් රුපියල් ණය. විදේශීය ණය වැඩි ප්‍රමාණයක් රුපියල් නොවන, ඇමරිකන් ඩොලර් වැනි වෙනත් විදේශ ව්‍යවහාර මුදලකින් ලබාගත් ණය. එසේ වුවත්, රුපියල් වලින් ලබාගන්නා විදේශ ණය වගේම ඩොලර් වැනි වෙනත් ව්‍යවහාර මුදලකින් ලබාගන්නා දේශීය ණයත් තිබෙනවා. ඒ වගේම රාජ්‍ය ණය නොවන වෙනත් විදේශීය ණයත් තිබෙනවා.

රටක විදේශ ණය වැඩිවීම ප්‍රශ්නයක් බව අමුතුවෙන් කිවයුතු නැති වුවත් එයට එකම හේතුව මේ ණය නැවත ආපසු ගෙවන්න සිදුවීම පමණක්ම නෙමෙයි. විදේශ ණය ගැනීම වෙනත් ප්‍රශ්න වලටත් හේතු වෙනවා. රටේ ආනයන ඉහළ යාම, අපනයන අඩු වීම, අපනයන තරඟකාරිත්වය අඩු වීම ආදිය මේ ප්‍රශ්න වලින් කිහිපයක්. මේ ප්‍රශ්න වලට හේතු වන්නේ විදේශ ණය ගැනීමම නෙමෙයි. විදේශ ණය ගැනීම හා රටේ විදේශ විණිමය ප්‍රතිපත්තිය යන කරුණු දෙකේ සංයෝගයයි.

අපි මුලින්ම සංවෘත ආර්ථිකයක් ගැන හිතමු. මෙහි දේශීය ණය මිසක් විදේශීය ණය නැහැ. රටේ ණයකරුවන් සිටිය හැකිවුවත් එම ණය ලබා දී තිබෙන්නේ රටේම සිටින අය නිසා සමස්තයක් ලෙස රට ණය නැහැ. නමුත්, රටේ රාජ්‍ය ණය තිබෙන්න පුළුවන්. මේ රාජ්‍ය ණය සියල්ල රට ඇතුළෙන්ම ලබාගත් ණය.

රටේ නිෂ්පාදකයෙකුට අවශ්‍ය වන්නේ තමන්ගේ නිෂ්පාදන වැඩිම මිලකට විකුණගන්නයි. භාණ්ඩ මිල දී ගන්නේ රටේ කෙනෙක්ද පිටරටක කෙනෙක්ද කියන එක අදාළ නැහැ. නමුත්, භාණ්ඩ වෙනුවෙන් දේශීය ව්‍යවහාර මුදල් (පහසුවට රුපියල් කියමු) ලැබිය යුතුයි. විදේශ ව්‍යවහාර මුදල් (පහසුවට ඩොලර් කියමු) ලැබුණා කියා රට ඇතුළේ කළ හැකි දෙයක් නැහැ.

දැන් මේ රට එක් වරම විදේශ වෙළඳාමට විවෘත කළා කියා සිතමු. එවිට රටේ වැසියන්ට රටේ නැති දේවල් පිටරටින් ගෙන්වා ගන්න රුචිකත්වයක් ඇති වෙනවා. නමුත්, රුපියල් ගෙවා විදේශ රටවල් වලින් භාණ්ඩ ආනයනය කළ නොහැකියි. ඒ නිසා රට ඇතුළේ ඩොලර් වලට ඉල්ලුමක් ඇති වෙනවා. ඩොලර් අතේ තිබෙන කෙනෙකුට ඒ ඩොලර් පහසුවෙන් රුපියල් වලට මාරු කළ හැකි අවකාශයක් රටේ හැදෙනවා.

මේ අවකාශය හැදුනු පසුව දේශීය නිෂ්පාදකයින් තමන්ගේ නිෂ්පාදන අපනයනය කරන්න පටන් ගන්නවා. එසේ අපනයනය කර ලැබෙන ඩොලර් රුපියල් වලට මාරු ගන්නවා. මේ ඩොලර් විදේශ රටවලින් භාණ්ඩ ආනයනය කිරීම සඳහා යොදා ගැනෙනවා.

රට ඇතුළේ ආනයනික භාණ්ඩ වලට තිබෙන කැමැත්ත ඉහළ යන තරමට ඩොලර් ඉල්ලුමත් ඉහළ යනවා. එවිට ඩොලර් උපයන අපනයනකරුවන්ට තමන්ගේ ඩොලර් වැඩි මිලකට විකුණන්න අවස්ථාව ලැබෙනවා. ඩොලර් මිල ඉහළ යද්දී ආනයනික භාණ්ඩ වල රුපියල් මිල ඉහළ යන නිසා ඒවාට තිබෙන ඉල්ලුම අඩු වෙනවා.

යම් හෙයකින් රට ඇතුළේ ආනයනික භාණ්ඩ වලට තිබෙන කැමැත්ත අඩු වුනොත්, රට ඇතුළේ ඩොලර් ඉල්ලුම පහළ යනවා. එවිට ඩොලර් උපයන අපනයනකරුවන්ට තමන්ගේ ඩොලර් මාරු කිරීම අසීරු වෙනවා. එවිට ඔවුන් අඩු මිලකට ඩොලර් විකුණන්න පෙළඹෙනවා. ඩොලර් මිල පහත වැටෙද්දී ආනයනික භාණ්ඩ වල රුපියල් මිල අඩු වෙන නිසා ආනයනික භාණ්ඩ වලට තිබෙන ඉල්ලුම නැවත ඉහළ යනවා. ඒ එක්කම ඩොලර් ඉල්ලුම වැඩි වෙනවා.

ඩොලර් මිල ඉහළ යද්දී අපනයනකරුවන්ට ලැබෙන රුපියල් ආදායම වැඩි වෙනවා. එවිට දේශීය නිෂ්පාදකයින් වැඩි වැඩියෙන් අපනයනයට පෙළඹෙනවා. ඒ වගේම ඩොලර් මිල පහළ යද්දී අපනයනකරුවන්ගේ රුපියල් ආදායම අඩුවෙනවා. ඒ නිසා ඔවුන් අපනයනයෙන් ඉවත් වෙන්න පටන් ගන්නවා.

මහ බැංකුවේ හෝ රජයේ මැදිහත්වීමක් නැත්නම් රටේ ඩොලර් ඉල්ලුම හා සැපයුම ස්වභාවික ලෙසම සමතුලිත වෙනවා. යම් හෙයකින් ආනයන හා අපනයන අතර පරතරයක් ඇති වූ වහාම විණිමය අනුපාතිකය ස්වභාවික ලෙසම වෙනස් වෙනවා. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ආනයන ඉල්ලුම හා අපනයනයට තිබෙන පෙළඹුම වෙනස් වෙනවා. ඩොලර් ඉල්ලුම හා සැපයුම සමතුලිත වෙනවා. මේ සමතුලිතතාවය මේ විදිහේ එකක්.

ඩොලර් ඉල්ලුම = ආනයන වියදම
ඩොලර් සැපයුම = අපනයන ආදායම
ඩොලර් ඉල්ලුම = ඩොලර් සැපයුම
ආනයන වියදම = අපනයන ආදායම
ආනයන වියදම - අපනයන ආදායම = 0
වෙළඳ හිඟය = 0

දැන් ඔහොම තියෙද්දී භාණ්ඩ අපනයනය නොකර වෙනත් ක්‍රමයකින් රට ඇතුළට නිකම්ම ඩොලර් ගලා ඒමක් සිදු වුනොත් මොකද වෙන්නේ? (මෙහිදී භාණ්ඩ යන වචනය භාවිතා කළත් මෙයින් අදහස් කළේ පොදුවේ භාණ්ඩ හා සේවා යන කොටස් දෙකම.)

විදේශ රටවල සිටින ශ්‍රී ලාංකිකයින් හෝ වෙනත් අය විසින් ආපසු යමක් ලැබීමේ අපේක්ෂාවක් නැතිව ලංකාවට එවන ප්‍රේෂණ වල බලපෑම ගැන අපි මුලින්ම කතා කරමු. පහසුව සඳහා මේ මුදල් එන්නේ ඩොලර් වශයෙන් කියා අපි හිතමු. මෙසේ එවන මුදල් වෙනුවෙන් රටේ නිපදවන භාණ්ඩ හෝ සේවා කිසිවක් රටින් පිටතට යැවිය යුතු නැහැ.

දැන් අපනයනකරුවන් නොවන රටේ කිසියම් පිරිසක් අතේ ඩොලර් තිබෙනවා. ඔවුන්ට මේ ඩොලර් වලින් රට ඇතුළේ කළ හැකි දෙයක් නැහැ. ඒ නිසා ඔවුන් මේ ඩොලර් රුපියල් වලට මාරු කිරීමට යොමු වෙනවා. ඒ ඩොලර් විකුණන්න වෙන්නේ ආනයන භාණ්ඩ වලට කැමැත්තක් දක්වන අයටයි. දැන් ඩොලර් විකුණන කණ්ඩායම් දෙකක් ඉන්න නිසා ඩොලර් විකුණන එක කලින් තරම් පහසු නැහැ. ඒ නිසා ඩොලර් ටික විකුණගන්න වෙන්නේ අඩු මිලකටයි.

මෙහි ප්‍රතිඵලය වන්නේ කුමක්ද? රටට ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ එන තරමට ඩොලර් මිල පහත වැටෙනවා. එයට සමාන්තරව අපනයනකරුවන්ට ලැබෙන ආදායම අඩු වෙනවා. ඔවුන් අපනයනයෙන් ඉවත් වෙනවා. ආනයන මිල පහළ වැටෙනවා. ඒ නිසා ආනයන ඉහළ යනවා. ඩොලර් වලට රට ඇතුළේ තිබෙන ඉල්ලුම හා සැපයුම සමතුලිත වන තුරුම ඔය වැඩේ ඔය විදිහට වෙනවා.

අන්තිමේදී තියෙන්නේ මොන වගේ තත්ත්වයක්ද?

ඩොලර් ඉල්ලුම = ආනයන වියදම
ඩොලර් සැපයුම = අපනයන ආදායම + ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ
ඩොලර් ඉල්ලුම = ඩොලර් සැපයුම
ආනයන වියදම = අපනයන ආදායම + ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ
ආනයන වියදම - අපනයන ආදායම = ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ
වෙළඳ හිඟය = ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ

මේ අනුව පැහැදිලි වෙන පරිදි රටකට ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ වැඩි වැඩියෙන් ලැබෙනවා කියන්නේ ආනයන අපනයන පරතරයත් ඊට සමානව වැඩි වෙනවා කියන එකයි. උදාහරණයක් විදිහට අවුරුදු හතර පහක් එක දිගට අවුරුද්දකට ඩොලර් බිලියන පහ ගානේ ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ලැබුනා කියා හිතමු. එහි ප්‍රතිඵලය වන්නේ රටේ ආනයන වියදම අපනයන ආදායමට වඩා ඩොලර් බිලියන පහක් වැඩි වන විදිහට රටේ ආර්ථිකය සකස් වීමයි.

ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ක්‍රමයෙන් වැඩි වෙද්දී එසේ ලැබෙන ඩොලර් ටික ආනයන වියදම් ලෙස නැවත රටෙන් එළියට යනවා. මොකද භාණ්ඩ හා සේවා මිසක් ඩොලර් පරිභෝජනය කරන්න බෑනේ. අතේ ඩොලර් තියෙනවනම් ලෝකයේ කොහෙන් හරි මොනවා හරි දෙයක් හොයා ගන්න බැරිකමක් නැති නිසා ඉතා කෙටි කලකින් ආනයන පරිමාව වැඩි කර ගැනීම ඉතා පහසුයි.

දැන් මෙහෙම තියෙද්දී මොකක් හරි හේතුවකින් එක පාරටම ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ නැවතුනා කියල හිතමු. දැන් මොකද වෙන්නේ? ඩොලර් සැපයුම අඩු වීම නිසා ඩොලර් එකේ මිල එක වරම විශාල ලෙස ඉහළ යනවා. ඉන් පසුව අපනයන ක්‍රමයෙන් වර්ධනය වෙනවා. හැබැයි ආනයන පරිමාව වැඩි වන ඉක්මනට අපනයන පරිමාව වැඩි වෙන්නේ නැහැ. රටේ භාණ්ඩ හා සේවා වල අපනයන තරඟකාරිත්වය නැති වුනාට පස්සේ එය නැවත ගොඩ නඟාගෙන අපනයන පරිමාව වැඩි කරගන්න යම් කාලයක් යනවා. ඒ අතරතුර රටට ගෙවුම් ශේෂ අර්බුදයකට මුහුණ දෙන්න වෙන්න පුළුවන්. කොහොම වුනත් ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ එහෙම එක පාරටම නවතින එක සාමාන්‍ය දෙයක් නෙමෙයිනේ.

රජය විසින් හෝ පෞද්ගලික සමාගමක් විසින් ඩොලර් වලින් විදේශ ණය ගත් විටත් වෙන්නේ ඔය වගේම දෙයක්. මොකද මේ ණයට ගන්න ඩොලර් රට ඇතුළට එද්දී රටේ භාණ්ඩ හා සේවා කිසිවක් රටින් පිටට යන්නේ නැහැ. ඒ අතින් බැලුවහම විදේශ ණයත් ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ වගෙයි.

දැන් මේ ඩොලර් රුපියල් වලට මාරු කරද්දී ඩොලර් ඉල්ලුම අඩු වෙලා ඩොලරයේ මිල පහළ යනවා. එතකොට ආනයන ඉහළ ගිහින් ආනයන අපනයන පරතරයත් වැඩි වෙනවා.

ඩොලර් ඉල්ලුම = ආනයන වියදම
ඩොලර් සැපයුම = අපනයන ආදායම + විදේශ ණය
ඩොලර් ඉල්ලුම = ඩොලර් සැපයුම
ආනයන වියදම = අපනයන ආදායම + විදේශ ණය
ආනයන වියදම - අපනයන ආදායම = විදේශ ණය
වෙළඳ හිඟය = විදේශ ණය

දැන් මේ විදිහේ සමතුලිතතාවයකින් ඩොලරයේ අගය පහළට වැටුනහම ඩොලරය ඒ මට්ටමේ තියා ගන්න ඊළඟ අවුරුද්දෙත් ඒ තරමේම ණයක් ගන්න වෙනවා. එසේ නැත්නම් ඩොලරයේ අගය ඉහළ යනවා.

උදාහරණයක් විදිහට අවුරුදු හතර පහක් එක දිගට අවුරුද්දකට ඩොලර් බිලියන දෙක ගානේ විදේශ ණය ගත්තා කියා හිතමු. එහි ප්‍රතිඵලය වන්නේත් කලින් අවස්ථාවේදී වගේම රටේ ආනයන වියදම අපනයන ආදායමට වඩා ඩොලර් බිලියන දෙකක් වැඩි වන විදිහට රටේ ආර්ථිකය සකස් වීමයි. ඒ නිසා, ගත් ණය හා පොලිය එක ඩොලරයක්වත් ආපසු නොගෙවුවත්, ඩොලරයේ අගය තියෙන මට්ටමේම තියාගන්නනම් හැම අවුරුද්දකම ඩොලර් බිලියන දෙක ගානේ අළුතින් විදේශ ණය ගන්න වෙනවා. එසේ නොකළොත් ඩොලරයේ අගය එක වරම සෑහෙන තරමකින් ඉහළ යන්න ඉඩ අරින්න වෙනවා.

හරි ඔහොම කාලයක් දිගින් දිගටම විදේශ ණය අරගනිමින් ඩොලරය පහළින් තියා ගත්තා කියමු. නමුත්, ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ වගේ නෙමෙයි විදේශ ණය ආපසු ගෙවන්න ඕනෑ. ඔන්න ඔතනයි ලොකුම අවුල තියෙන්නේ. නරකම තත්ත්වයක් යටතේ ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ඕනෑනම් නැවතෙයි. නමුත් ලැබුණු මුදල් ආපසු යන්නේ නැහැ. ඒත් ණය ඒ වගේ නෙමෙයි. ගත් ණය ආපසු යන්නේ පොලියත් එක්කයි. මේ ණය හා පොලිය ආපසු ගෙවන්න වෙන කොට රටේ ඩොලර් ඉල්ලුම විශාල ලෙස ඉහළ යනවා.

ඩොලර් ඉල්ලුම = ආනයන වියදම + ණය ආපසු ගෙවීම් + ණය පොලිය
ඩොලර් සැපයුම = අපනයන ආදායම + විදේශ ණය
ඩොලර් ඉල්ලුම = ඩොලර් සැපයුම
ආනයන වියදම + ණය ආපසු ගෙවීම් + ණය පොලිය = අපනයන ආදායම + විදේශ ණය
ආනයන වියදම - අපනයන ආදායම = විදේශ ණය - ණය ආපසු ගෙවීම් - ණය පොලිය
වෙළඳ හිඟය = විදේශ ණය - ණය ආපසු ගෙවීම් - ණය පොලිය

කලින් අවුරුද්දකට ඩොලර් බිලියන දෙක ගානේ විදේශ ණය ගනිමින් හිටියා කියා කියමුකෝ. ඩොලර් එක තියෙන මට්ටමේ තියා ගන්නනම් මේ අවුරුද්දෙත් ඩොලර් බිලියන දෙකක ණය ගන්න වෙනවා. ඊට අමතරව කලින් ගත් ණය හා පොලිය ගෙවන්න තවත් ඩොලර් බිලියන තුනක මුදලක් අවශ්‍යනම් අලුතෙන් ඩොලර් බිලියන පහක ණය ගන්න වෙනවා.

ණය වැඩි වන විට ඉදිරි වසර වලදී ණය ආපසු ගෙවීම් හා පොලී ගෙවීම් තවත් වැඩි වෙනවා. ඒ කියන්නේ අලුතෙන් ගන්න ණය ප්‍රමාණය අවුරුද්දෙන් අවුරුද්ද වැඩි කරන්න වෙනවා. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස රටේ ණය අවුරුද්දෙන් අවුරුද්ද වැඩි වනවා පමණක් නොවෙයි ඒ වැඩි වන වේගයත් අවුරුද්දෙන් අවුරුද්ද වැඩි වෙනවා.

ප්‍රමාණවත් තරම් ණය නොගත්තොත් ඩොලරයේ අගය ඉහළ යනවා. ඩොලරයේ අගය ඉහළ යන්න දෙන තරමට අලුතෙන් ණය ගැනීමේ අවශ්‍යතාවය පහළ යනවා. නමුත්, ඩොලරයේ අගය ඉහළ යාම නිසා රුපියල් වලින් බැලූ විට ණය ප්‍රමාණය වැඩියෙන් පේන්න පුළුවන්.

පොදු වශයෙන් රටේ විදේශ ණය සැලකූ විට මේ ණය ගෙවිය යුත්තේ ඩොලර් වලින් නිසා ඩොලර් වලින් ණය ප්‍රමාණය අඩුවෙනවනම් රුපියල් වලින් වැඩි වීමේ ලොකු ප්‍රශ්නයක් නැහැ. නමුත්, මේ විදේශ ණය රජයේ විදේශ ණය වූ විට එහි ප්‍රශ්නයක් නැත්තෙමත් නැහැ. ඒ රජය ආදායම් හොයන්නේ රුපියල් වලින් මිස ඩොලර් වලින් නොවන නිසයි.

රුපියල් වලින් විදේශ ණය ගත්තහම මේ ප්‍රශ්නයට මුහුණ දෙන්න වෙන්නේ නැද්ද? රුපියල් ණය ගන්න විදේශිකයෝ රුපියල් ණය දෙන්නේ ඩොලර් මාරු කරලා. ඒ නිසා, විදේශිකයින් රුපියල් ණය ගනිද්දීත් රටට ඩොලර් එනවා. ඒ වගේම, ණය හා පොලිය ආපසු ලැබෙන්නේ රුපියල් වලින් වුවත් ඔවුන්ට රුපියල් වලින් වැඩක් නැති නිසා රටින් පිටට ගෙනියන්නේ ඩොලර්. ඒ නිසා, විදේශිකයින්ගෙන් රුපියල් ණය ගත්තත් මේ කතන්දරේ මේ විදිහටම වාගේ සිද්ධ වෙනවා.

පසුගිය රාජපක්ෂ ආණ්ඩුවේ මුල් අවුරුදු වලදී තේරීම වුනේ විදේශ ණය වෙනුවට දේශීය ණය ගැනීමයි. එහෙත්, පසුව ඔවුන්ගේ තේරීම වුණේ විදේශ ණය ගැනීමයි. ආණ්ඩු මාරුවෙන් පසුව රජයේ ආදායම් වියදම් පරතරය යම් තරමකින් සීමා කරගෙන තිබුණත්, රාජ්‍ය ණය සහ විදේශ විණිමය ප්‍රතිපත්තිය හා අදාළව දැන් සිදුවෙමින් තියෙන්නෙත් අවුරුදු දහයකට කලින් වූ දෙයමයි.

ඔය ක්‍රමයට යාමේ අවසාන ප්‍රතිඵලය ගැන කියන්න ඕනෑනම් එය වෙන දවසකට තියන්නම්. ඒ වගේම, ණය ගනිමින්ම මේ අවදානම අඩු කර ගත හැක්කේ කොහොමද කියන එකත් පසුව කියන්නම්.

(Image: http://www.dailymirror.lk/article/Rupee-depreciation-Implications-to-economy-136063.html)

වන් ඇන්ඩ් ඔන්ලි සිලෝන්?

ලංකාව හැඳින්වෙන නිල නම ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජය. ඔය විදිහට හැඳින්වෙන්නේ 1978 වසරේ ඉඳලයි.ඊට කලින් 1972 වසරේ ඉඳලා ලංකාව හැඳින්වුණේ ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික ජනරජය වශයෙනුයි. ඊටත් කලින් රටේ නම නිකම්ම ලංකාව. ඉංග්‍රීසියෙන්නම් සිලෝන්.

සිලෝන් කියන ඉංග්‍රීසි නම විකාශනය වෙන්නේ ඊටත් පෙර ලංකාව හැඳින්වුණු සිහලදීප කියන නමෙන් බව සෑහෙන දුරකට පිළිගැනෙන මතයක්. මේ හා අදාළ වෙනත් මතත් තිබෙනවා.

සිලෝන් කියා කියූ විට බොහෝ දෙනෙක් අවුලක් නැතිව හඳුනාගන්නේ ඉන්දියාවට පහලින් තිබෙන දැන් ලංකාව සේ හැඳින්වෙන දිවයිනයි. ඒ වගේම ඒ නම ගෑවී තිබෙන දෙයක් හඳුනාගන්නේ ලංකාවට සම්බන්ධ දෙයක් ලෙසයි. මේ රටේ නම දැන් ඉංග්‍රීසියෙන් ලියන්නේ ශ්‍රී ලංකා කියා වුවත් සිලෝන් කියන නම තවමත් මුළුමනින්ම භාවිතයෙන් ඉවත් වී නැහැ.

උදාහරණයක් විදිහට ලංකා බැංකුව යන්න ඉංග්‍රීසියට පරිවර්තනය වෙන්නේ බෑන්ක් ඔෆ් සිලෝන් කියලයි. ලංකා වාණිජ බැංකුව ඉංග්‍රීසියට පරිවර්තනය වෙන්නේ කොමර්ෂල් බෑන්ක් ඔෆ් සිලෝන් කියලයි. යම් විදිහකින් ලංකා රාජ්‍ය බැංකුව කියා බැංකුවක් ලංකාවේ තිබුණානම් ඕක ඉංග්‍රීසියෙන් ස්ටේට් බෑන්ක් ඔෆ් සිලෝන් කියා හැඳින්වෙන්න ඉඩ තිබුණා.

ස්ටේට් බෑන්ක් ඔෆ් සිලෝන් ලෙස හැඳින්වෙන බැංකුවක් ලංකාවේ නැතත් ඇමරිකාවේ එලෙස හැඳින්වෙන බැංකුවක් තිබෙනවා. එය තිබෙන්නේ මිනසෝටා ප්‍රාන්තයේ දකුණු කොණේ අයෝවා ප්‍රාන්ත මායිම කිට්ටුව තිබෙන සිලෝන් කියන ප්‍රදේශයේ. ඇමරිකාවේ 42වන උප ජනාධිපති වූ වෝල්ටර් මොන්ඩේලුත් මේ සිලෝන් කියන ප්‍රදේශයේ ඉපදුනු අයෙක්. මේ ප්‍රදේශය සිලෝන් ලෙස නම් කර තිබෙන්නේ ලංකාව හැඳින්වුණු සිලෝන් කියන නම අනුව යමිනුයි.

ලෝකයේ විවිධ රටවල් වල නම් වලින් හැඳින්වෙන ප්‍රදේශ ගණනාවක් ඇමරිකාවේ තිබෙනවා. ඒ බොහෝ ප්‍රදේශ එසේ නම් කර තිබෙන්නේ අදාළ රටවල් වලින් පැමිණි සංක්‍රමණිකයින් එවැනි ප්‍රදේශ වල පදිංචි වීම මත පදනම්ව වුවත් මිනසෝටා ප්‍රාන්තයේ සිලෝන් කියන ප්‍රදේශය එසේ නම් කරන්නට හේතු වී තිබෙන්නේ ඒ කරුණම නෙමෙයි.

ඔය සිලෝන් කියන හරියට සංක්‍රමණය වූ මුල් කණ්ඩායමේ පිරිසක් තමන්ගේ ජනපදයට දමන්න සුදුසු නමක් ගැන කතා කරගන්න කඩපිලකට එක්රැස් වෙලා විවිධ යෝජනා ඉදිරිපත් කරලා තියෙනවා. මේ කතාබහ දිගින් දිගට ඇදෙද්දී උණුසුම් තේ සංග්‍රහයකුත් කෙරී තිබෙනවා. ඔය කාලේ ඉතිං තේ කියන්නේ සිලෝන් ටීනේ.

තේ කෝප්පේ ආපු ගමන්ම එක් අයෙක්ට මතක් වෙලා තිබෙන්නේ තමන්ගේ ජනපදයට සිලෝන් කියන නම නරකද කියන එකයි. යෝජනාවට හැමෝම කැමති වෙලා. ඔන්න ඔහොමයි ඔය ප්‍රදේශයට සිලෝන් කියන නම වැටිලා තියෙන්නේ. ඇමරිකාව හරහට දිවෙන ප්‍රධානම පාරක් වන I-90 පාරේ 93 පිටවුමෙන් 263 පාරට ඇවිත් හැතැම්ම දහයක් දොළහක් දකුණට ආවහම ඔය සිලෝන් කියන හරියට එන්න පුළුවන්.

මිනසෝටා ප්‍රාන්තයේ තිබෙන සිලෝන් කියන්නේ ඇමරිකාවේ තිබෙන එනමින් හැඳින්වෙන එකම ප්‍රදේශය නොවෙයි. අඩුම වශයෙන් තවත් ප්‍රාන්ත තුනක සිලෝන් ලෙස හැඳින්වෙන ගම් තිබෙනවා. ඒ ඔහායෝ, ඉන්දියානා හා පෙනිසිල්වේනියා කියන ප්‍රාන්ත වල.

ඔහායෝ වල තිබෙන සිලෝන් වලට යන්නනම්  I-90 පාරේ 118 පිටවුමෙන් උතුරට යන්න ඕනෑ. මේ ප්‍රදේශය තිබෙන්නේ පංච මහා විල් වලින් එකක් වන ඊරී විලට කිට්ටුව ඇමරිකාවේ උතුරු සීමාවේ.

ඉන්දියානා ප්‍රාන්තයේ සිලෝන් තිබෙන්නේ ප්‍රාන්තයේ නැගෙනහිර පැත්තේ ඔහායෝ මායිම කිට්ටුවට වෙන්න. ෆෝර්ට් වේන් නගරයේ සිට පැයකට අඩු කාලයකින් එහි ලඟා විය හැකියි.

පෙනිසිල්වේනියා ප්‍රාන්තයේ සිලෝන් තිබෙන්නේ එහි දකුණු මායිමේ වෙස්ට් වර්ජිනියා ප්‍රාන්ත සීමාව කිට්ටුව. පිට්ස්බර්ග් නගරයේ සිට පැයක පමණ කාලයකින් එහි ලඟා විය හැකියි.

ඇමරිකාවේ වගේම කැනඩාවේත් සිලෝන් ලෙස හැඳින්වෙන ප්‍රදේශ අවම වශයෙන් දෙකක් තිබෙනවා. ඒ ඔන්ටේරියෝ හා සැස්කටුවාන් ප්‍රාන්ත වල. ඔන්ටේරියෝ සිලෝන් තියෙන්නේ හූරොන් විල පැත්තට වෙන්න. සැස්කටුවාන් සිලෝන් තිබෙන්නේ ඇමරිකානු දේශ සීමාවට ආසන්නව.

උතුරු ඇමරිකාවේ වගේම එංගලන්තයේත් සිලෝන් නම තිබෙන තැන් තිබෙනවා. ඒ ලන්ඩන් වල හැමර්ස්මිත් හරියේ තිබෙන සිලෝන් රෝඩ් එක සහ නැගෙනහිර වෙරළ කිට්ටුව සවුත්එන්ඩ්-ඔන්-සී වල තිබෙන සිලෝන් රෝඩ් එකයි. සිලෝන් ලෙස හැඳින්වෙන තැනක් වගේම සිලෝන් රෝඩ් හා සිලෝන් ස්ට්‍රීට් ලෙස හැඳින්වෙන පාරවල් කිහිපයක්ම දකුණු අප්‍රිකාවෙත් තියෙනවා.

සිලෝන් රෝඩ් එකක් හා සිලෝන් ලේන් එකක් සිංගප්පූරුවෙත් තියෙනවා. ඒ වගේම මැලේසියාවේ කුවාලාලම්පූර් කිට්ටුව බුකිට් සිලෝන් (ලංකා කන්ද) කියා ප්‍රදේශයක් තිබෙනවා. ලොරොන් සිලෝන්, ජාලන් සිලෝන් ආදී ලෙස හැඳින්වෙන පාරවලුත් ඔය පැත්තේ තියෙනවා.

මේ ප්‍රදේශ ගැන වැඩි විස්තර දන්න අය කියවන අය අතර ඇති.

(ඡායාරූප සියල්ල අන්තර්ජාලයෙනි.)

ශ්‍රී ලාංකික අලි ඩයස්පෝරාව

ජනාධිපති ජේආර් ජයවර්ධන ඇමරිකන් ජනාධිපති රේගන්ව හම්බු වෙන්න ගිහින් අලි පැටියෙක් තෑගි කරපු කතාව ගැන අපි කලින් කතා කළානේ. ඔය සිද්ධිය වුනේ 1984 ජූනි 18 වෙනිදා. ඊට සතියකට දෙකකට කලින්, ජූනි 4-10 අතර දවස් වල රේගන් එංගලන්ත සංචාරයක නිරත වුනා. මේ ගමනේ අරමුණ වුණේ G7 රටවල් වල ආර්ථික සමුළුවට සහභාගී වීමයි. රොනල්ඩ් රේගන් ඔය සමුළුවට සහභාගී වෙමින් සිටින අතරතුරේදී නැන්සි රේගන් ලන්ඩන් සත්ත්වෝද්‍යානය බලන්න ගියා.

(Image: https://abc7chicago.com)

ලන්ඩන් සත්වෝද්‍යානයේ හිටපු සත්තු අතරින් නැන්සි රේගන්ගේ හිත ගොඩක් ඇදිල ගියේ කුඩා අලි පැටික්කියෙක් වූ ඩිල්බර්ටා වෙතටයි. ඩිල්බර්ටා ලංකාවේ අලියන් සාමාන්‍යයෙන් කරන විදිහට (කරන්න පුරුදු කරලා තියෙන විදිහට) හොඬවැල උස්සලා නැන්සි රේගන්ට ආචාර කලා.

මේ ඩිල්බර්ටාත් ඉපදිලා තියෙන්නේ පින්නවලදී. ලංකාවේදී ගීතා ලෙස හැඳින්වුණු ඇය ඩිල්බර්ටා වෙලා තියෙන්නේ එංගලන්තයට ආවට පස්සෙයි. 1980 ඔක්තෝබර් මාසයේදී ඉපදී තිබෙන ඇය එංගලන්තයට පැමිණ තිබෙන්නේ 1982 ජූනි 30 වෙනිදා. මේ සිද්ධිය වෙන කොට ඇයට වයස අවුරුදු හතරයි.

ඩිල්බර්ටා දැනට ජීවතුන් අතර නැහැ. ඒත් ඩිල්බර්ටා වගේ ලංකාවේ සිට ලෝකයේ විවිධ රටවලට යවනු ලැබූ අලි සහ ඔවුන්ගෙන් පැවතගෙන එන අලි විශාල ප්‍රමාණයකගෙන් සමන්විත ශ්‍රී ලාංකික අලි ඩයස්පෝරාවක් මේ වන විට ලෝකය පුරා විසිරී සිටිනවා.

ලංකාවේ ඉපදුණු කමලා, ස්වර්ණා හා බණ්ඩාර කැනඩාවේ කැල්ගරි සත්ත්වෝද්‍යානයට එන්නේ 1976 අවුරුද්දේ මැයි 25 වෙනිදා. ඒ වන විට බණ්ඩාරට වයස අවුරුද්දයි. ස්වර්ණාට හා කමලාට මාස නවයක් විතර. මේ තුන්දෙනාගෙන් බණ්ඩාර 1991 නොවැම්බර් 25 වෙනිදා හෘදයාබාධයකින් මිය ගියා. ඒ වන විට බණ්ඩාරගේ වයස අවුරුදු දාසයයි.

බණ්ඩාර එක්ක කැනඩාවට පැමිණි ස්වර්ණා හා කමලා තවමත් ජීවත් වෙනවා. ඒ දෙන්නා දැන් ඉන්නේ ඇමරිකාවේ අගනුවර වන වොෂින්ටන් ඩීසීහි පිහිටි ස්මිත්සෝනියන් ජාතික සත්ත්වෝද්‍යානයේ. දැනට වයස අවුරුදු 43ක් වන මේ දෙන්නා කැනඩාවේ ඉඳලා ඇමරිකාවට එන්නේ 2014 මැයි 22 වෙනිදා. බණ්ඩාර අඩු වයසකින් මිය ගියත් ඊට පෙර කමලා එක්ක එකතු වෙලා දරුවෝ දෙන්නෙක් හැදුවා. ඒ දරුවෝ තවත් දරුවන් ගණනාවක් හැදුවා. දැන් ලෝකය පුරා විසිරිලා ඉන්න බණ්ඩාරගේ හා කමලාගේ දරුවන් හා මුණුපුරන් ගැන පසුව ලියන්නම්.

මේ වන විට ඇමරිකාවේ ස්මිත්සෝනියන් ජාතික සත්ත්වෝද්‍යානයේ ජීවත්වන වයස අවුරුදු 42ක් වූ ශාන්ති ඇමරිකාවට පැමිණියේත් බණ්ඩාර, කමලා හා ස්වර්ණා කැනඩාවට පැමිණි 1976 අවුරුද්දේදී. ඒ අවුරුද්දේ දෙසැම්බර් 29 වෙනිදා ඈ ඇමරිකාවට පැමිණෙන විට ඇගේ වයසත් අවුරුද්දකට අඩුයි. ශාන්තිටත් දරුවන් දෙදෙනෙක් හා මුණුපුරන් ගණනාවක් ඉන්නවා. එක් දරුවෙක්ගේ පියා බණ්ඩාරගේ හා කමලාගේ පුතෙක්.

ශාන්ති ඇමරිකාවට පැමිණෙන්න මාසයකට පෙර, 1976 නොවැම්බර් 3 වෙනිදා ඇමරිකාවේ චිකාගෝ නගරයේ පිහිටි ලින්කන් සත්ත්වෝද්‍යානයට පැමිණි බොසී දැන් ඉන්නේත් ස්මිත්සෝනියන් ජාතික සත්ත්වෝද්‍යානයේ. ඇමරිකාවට ලංකාවේ සිට පැමිණි පෙර කී අලි පැටවුන්ගේ සමකාලීනයෙකු වන බොසීටත් දැන් අවුරුදු 43ක්. ඇයටත් දරුවෙක් හා මුණුපුරන් ගණනාවක් ඉන්නවා.

උතුරු ඇමරිකාවට පෙර කී අලි පැටවුන් පස් දෙනා පැමිණි 1976 අවුරුද්දේදී යුරෝපයටත් ලංකාවෙන් අලි පැටවුන් පැමිණිලා තිබෙනවා. ඒ අවුරුද්දේ මාර්තු 24 වෙනිදා ස්විට්සර්ලන්තයේ සූරිච් සත්ත්වෝද්‍යානයට පැමිණි සීලා-හිමාලි එහි පැමිණෙන විට ඇගේ වයස මාස අටයි. දරුවන් හය දෙනෙකු වැදූ සීලා-හිමාලිට මුණුපුරු මිණිපිරියන් විශාල පිරිසක් ඉන්නවා.

ඔය කාලයේදීම පිලිපීනයේ මැනිලා සත්ත්වෝද්‍යානයට ලබා දුන් මාලිටත් දැන් වයස අවුරුදු 44යි. දරුවන්නම් නැහැ.

කලින් කී අලි පැටවුන් සමඟි පෙරමුණු ආණ්ඩුව කාලයේදී ලංකාවෙන් පිටරට පටවනු ලැබූ පළමු අලි කණ්ඩායම නෙමෙයි. අනුෂාව සහ කෝමලීව ලංකාවේ සිට සිංගප්පූරු සත්ත්වෝද්‍යානයට එවල තියෙන්නේ 1973 වසරේදී. ඒ වන විට අනුෂාට වයස අවුරුදු 28ක්. කෝමලීටනම් අවුරුදු 3ක් වුණා පමණයි. අනුෂා 1999 සැප්තැම්බර් 27 වෙනිදා මිය යන විට ඇයට වයස අවුරුදු 54ක්. දැන් වයස අවුරුදු 48ක් වන කෝමලී මේ වන විට සිංගප්පූරුවේ සිටින ජ්‍යෙෂ්ඨතම කෙණෙරයි.

යුරෝපයේදී හෝ උතුරු ඇමරිකාවේදී මෙන් මේ කෙණෙරන්ගෙන් පැටවුන් ලබා ගන්න සිංගප්පූරුව සමත් වී නැති නිසා ඔවුන්ගෙන් පැවතෙන්නන් කිසිවෙකු නැහැ. ඒ වුනත්, අනුෂා හා කෝමලී ලංකාවේ අලි සංස්කෘතිය සිංගප්පූරුවේ ප්‍රචලිත කර තිබෙනවා. සිංගප්පූරු සත්ත්වෝද්‍යානයේ දැනට සිටින විවිධ රටවලින් පැමිණි අලින්ගේ සම්බන්ධීකරණ භාෂාව ලංකාවේ අලි භාෂාවයි.

මීටත් කලකට පෙර බණ්ඩාරනායක ආණ්ඩුව කාලයේදී ලංකාවෙන් ජපානයට අවුරුදු තුනක අලි පැටියෙක් ලබා දී තිබෙනවා. හිරෝහිතෝ අධිරාජයාගේ මල්ලී වූ මිකාසා කුමරුට 1957දී තෑගි කෙරුණු, අගමැති පුතු ලෙසින්ම අනුර සේ නම් කර තිබෙන මේ අලි පැටවා දැන් වයස අවුරුදු 65ක අලියෙක්. ජපානයේ තමා සත්ත්ත්වෝද්‍යානයේ ජීවත් වෙනවා.

පසුගිය රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව කාලයේදී කෝසල හා අනුලානම් වූ තවත් අලි පැටවුන් දෙදෙනෙකු ජපානයේ හිගශියමා සත්ත්වෝද්‍යානයට ලබා දී තිබෙනවා. 2007 ජූලි 28 වෙනිදා මේ අලි පැටවුන් ලබා දී තිබෙන්නේ රයිනෝසිරස් පැටවුන් දෙදෙනෙකු සමඟ හුවමාරුවක් ලෙසිනුයි. කෝසල ඉපදිලා තියෙන්නේ 2004 මැයි 10 වෙනිදා පින්නවලදී. ඔහුට දැන් වයස 14ක්. ඊට වසර තුනකට පෙර ඉපදුනු අනුලාට දැන් වයස 17ක්. මේ දෙන්නට දැන් ජපානයේදී උපන් සුරතල් දියණියකුත් ඉන්නවා.

ඉන්පසුව නැවතත් මහින්ද රාජපක්ෂ විසින් ශ්‍රී ලංකාව හා ජපානය අතර රාජ්‍යතාන්ත්‍රික සබඳතා වලට වසර හැටක් පිරීම නිමිත්තෙන් 2012 නොවැම්බර් 30 වෙනදා ජපානයේ තමා සත්වෝද්‍යානයට අලි පැටවුන් දෙන්නෙක් ලබා දී තිබෙනවා. ඒ, 2004 ඔක්තෝබර් 29 දා පින්නවලදී උපන් අමරා සහ 2007 අගෝස්තු 25 එහිදීම උපන් විදුර කියන අලි පැටවු දෙන්නා. දැන් මේ දෙන්නට වයස පිළිවෙලින් අවුරුදු 16ක් හා 11ක්.

ඊටත් පස්සේ 2013 සැප්තැම්බර් මාසයේදී ජපානයේ තොකුයමා සත්වෝද්‍යානයට නාමලී හා මිලින්ද නම් වූ තවත් අලි පැටවු දෙන්නෙක් ලබා දී තිබෙනවා. මේ දෙන්නට දැන් පිළිවෙලින් අවුරුදු 12ක් හා 10ක් වෙනවා. මෙයට අමතරව චිබා සත්ත්වෝද්‍යානයේ සිටින සුරතලා නම් වූ අලියාත් ලංකාවෙන් එහි ගිය අලියෙක් වෙන්න පුළුවන්.

රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව කාලෙදීම 2007 පෙබරවාරි 16 වෙනිදා චීනයටත් අලි පැටියෙක් දීල තියෙනවා. 2001 ජූනි මාසේදී පින්නවලදී ඉපදිලා තිබෙන, දැනට බීජිං සත්ත්වෝද්‍යානයේ ඉන්න, මිගාර කියන මේ අලි පැටියට දැන් වයස අවුරුදු 17ක්.

දැනට ස්විට්සර්ලන්තයේ ප්‍රාග් සත්ත්වෝද්‍යානයේ ජීවත් වන තමරා සහ ජනිතා ලංකාවේ සිට එහි පැමිණ තිබෙන්නේ 2012 ඔක්තෝබර් 7 වෙනිදා. වැඩිමල් ජනිතාට වයස 14යි. තමරාට 13යි. මොවුන් එහි ගිහින් වැඩි දවසක් යන්න කලින් මියන්මාරයෙන් පැමිණ සිටි අන්කෝර් තමරාට වහ වැටෙද්දී වියට්නාමයේ සිට ආ මීකොන්ගේ කැමැත්ත ලැබෙන්නේ ජනිතටයි. මේ දෙන්නටම දැන් අවුරුදු දෙක පහු කළ පුත්තු ඉන්නවා.

මීට අමතරව 1977දී ලංකාවේ සිට පැමිණි දේවී ඇමරිකාවේ සැන් දියාගෝ සත්වෝද්‍යානයේ ජීවත් වෙනවා. ඇය එහි පැමිණ තිබෙන්නේ මාස නවයක කාලයේදී. දේවී මෙන්ම ඉපදී මාස කිහිපයකින් 1968දී එහි පැමිණි සුමති අඩ සියවසකට ආසන්න කාලයක් ජීවත් වී දෙවසරකට පෙර මිය ගියා.

පසුගිය ආණ්ඩුව කාලයේදී කොරියාවේ සියෝල් ග්‍රෑන්ඩ් පාර්ක් සත්වෝද්‍යානයටත් සුගලා හා ගජබා නම් වූ අලි පැටවු දෙන්නෙක් ලබා දීල තියෙනවා. සුගලා තවමත් ජීවත් වුනත් ගජබා මේ වන විට ජීවතුන් අතර නැහැ. පසුගිය 7 වෙනිදා මද කිපී සිටි වයස 14ක් වූ ගජබා අවාසනාවන්ත ලෙස මිය ගිහින්. කෙසේ වුවත් ගජබා මිය ගියේ පියෙකු වීමෙන් පසුවයි. 2016 ජූනි මාසයේදී උපන් ගජබාගේ හා සුගලාගේ දරුවාව නම් කෙරුණේ කොරිලංකා ලෙසයි.

පකිස්ථානයේ ලාහෝර් සෆාරි උද්‍යානයටත් ලංකාවෙන් අලි පැටවු දෙන්නෙක් ලබා දෙන්න නියමිත බව මාස දෙකකට පෙර වාර්තා වී තිබුණා. මේ වන විට යවල වෙන්නත් පුළුවන්.

ලංකාවේ සිට වෙනත් රටකට සංක්‍රමණය වන මිනිස්සු මුහුණ දෙන ප්‍රශ්න බොහොමයකටම ලංකාවේ සිට වෙනත් රටකට යන්නට සිදුවන අලින්ටත් මුහුණ දෙන්න වෙනවා. මිනිස්සුනම් සංක්‍රමණය වන්නේ තමන්ගේ තීරණයේ තිබෙන හොඳ නරක කිරා මැන බැලීමෙන් පසුව කැමැත්තෙනුයි. නමුත් අලින්ගේ සංක්‍රමණ තීරණය ඔවුන්ගේ කැමැත්තෙන් සිදුවන්නක් නෙමෙයි.

ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නය

ලංකාවේ ආර්ථිකය මුහුණ දී සිටින ප්‍රධාන ප්‍රශ්න දෙක වන රාජ්‍ය ණය ප්‍රශ්නය හා ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නය ගැන අප නිතරම කතා කරනවා. මෙයින් පළමුවැන්නෙන් අදහස් වන්නේ කුමක්ද කියන එක බොහෝ දෙනෙක්ට පැහැදිලියි. නමුත්, ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නයත්, ඒ එක්කම කතා කරන ජංගම ගිණුම, ප්‍රාග්ධන ගිණුම, මූල්‍ය ගිණුම, නිල සංචිත වගේ දේවලුත් ගොඩක් අයට පැහැදිලි නැහැ. මේ ලිපියෙන් කරන්නේ මේ තාක්ෂනික වචන වල තේරුම පැහැදිලි කිරීමයි.

කිසියම් රටක දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය ඇතුළු සාර්ව ආර්ථික දර්ශක ගණනාවක් ගණනය කරන්නේ ජාතික ගිණුම් ඇස්තමේන්තු පදනම් කර ගෙනයි. මෙහිදී රටේ සිදුවන සෑම ගනුදෙනුවක්ම සෛද්ධාන්තිකව කිසියම් ගිණුමක සටහන් විය යුතුයි. ඒ අතරින්, විදේශ රටක් සම්බන්ධ වන ගනුදෙනු සටහන් වන්නේ ජංගම ගිණුමේ, ප්‍රාග්ධන ගිණුමේ හෝ මූල්‍ය ගිණුමේ.

මෙයින් ජංගම ගිණුමේ සටහන් වෙන්නේ අදාළ කාලය තුළ සිදුවී අවසන් වූ, ඉදිරි කාලයකට සම්බන්ධයක් නැති ගනුදෙනුයි. ජංගම ගිණුම ඇතුළේ තවත් උප ගිණුම් කිහිපයක්ම තිබෙනවා. එයින් ප්‍රධානම ගිණුම වෙළඳ ගිණුමයි.

වෙළඳ ගිණුමේ සටහන් වෙන්නේ අපනයන ආදායම් හා ආනයන වියදම්. අපනයන ආදායම් හර පැත්තේත්,  ආනයන වියදම් බැර පැත්තේත් සටහන් වෙනවා. වෙළඳ ශේෂය කියා කියන්නේ මේ අපනයන ආදායම් හා ආනයන වියදම් අතර වෙනසයි. ලංකාවේ අපනයන ආදායම් ආනයන වියදම් වලට වඩා අඩු නිසා වෙළඳ ගිණුමේ දකින්නට ලැබෙන්නේ සෘණ ශේෂයක්.

ජංගම ගිණුමේ දෙවන උප ගිණුම සේවා ගිණුමයි. විදෙස් රටවල් සමඟ කරන භාණ්ඩ වෙළඳාම හා අදාළ ගනුදෙනු වෙළඳ ගිණුමේ සටහන් වෙනවාක් මෙන්ම විදෙස් රටවල් සමඟ කරන සේවා වෙළඳාම හා අදාළ ගනුදෙනු සේවා ගිණුමේ සටහන් වෙනවා. උදාහරණ විදිහට නැව් හා ගුවන් ගමන් සේවා සැපයීම්, විදුලි සංදේශ සේවා සැපයීම්, සංචාරක සේවා හා අදාළ වියදම් හා ඉපැයීම් සඳහන් කළ හැකියි. ලංකාවේ වෙළඳ ගිණුමේ ශේෂය සෘණ අගයක් වුවත් සේවා ගිණුමේ සාමාන්‍යයෙන් අතිරික්තයක් දකින්න පුළුවන්. ඒ අතිරික්තයෙන් වෙළඳ ගිණුමේ හිඟයෙන් කොටසක් ආවරණය වෙනවා.

ජංගම ගිණුමේ තෙවන උප ගිණුම ප්‍රාථමික ආදායම් ගිණුමයි. ලාංකිකයින් සතුව විදේශ වල තිබෙන වත්කම් වලින් ලැබෙන ආදායම් මෙහි හර පැත්තේත්, ලංකාවේ තිබෙන විදේශිකයින් සතු වත්කම් වලින් ඔවුන් උපයන දේ මෙහි බැර පැත්තේත් සටහන් වෙනවා. ලංකාවේ තිබෙන විදේශිකයින් සතු වත්කම් වලට සාපේක්ෂව ලාංකිකයින් සතුව විදේශ වල තිබෙන වත්කම් ප්‍රමාණය ඉතා සීමිත නිසා මේ ගිණුමේ දකින්නට ලැබෙන්නේත් සෘණ ශේෂයක්.

ජංගම ගිණුමේ සිවුවන උප ගිණුම ද්වීතියික ආදායම් ගිණුමයි. මැදපෙරදිග ශ්‍රමිකයින් විසින් හෝ වෙනත් කවර හෝ අයෙකු විසින් නැවත ආපසු ගැනීමේ හෝ ආදායම් ඉපැයීමේ අරමුණක් නැතිව එවන ප්‍රේෂණ මෙහි හර පැත්තේ සටහන් වෙනවා. ලංකාවෙන් පිටතට යන ප්‍රේෂණ බැර පැත්තේ සටහන් වෙනවා. මේ ගිණුමේනම් සැලකිය යුතු අතිරික්තයක් තිබෙනවා.

ඉහත කී උප ගිණුම් හතරේම එකතුවයි ජංගම ගිණුමේ ශේෂය සේ හැඳින්වෙන්නේ. ලංකාවේ ද්වීතියික ආදායම් ගිණුමේ හා සේවා ගිණුමේ අතිරික්තයන් තිබුණත්, වෙළඳ ගිණුමේ හා ප්‍රාථමික ආදායම් ගිණුමේ හිඟ ශේෂයන් ආවරණය කරන්න ඒ අතිරික්තය ප්‍රමාණවත් නැති නිසා ජංගම ගිණුමේ තිබෙන්නේ හිඟයක්.

කිසියම් රටක ජංගම ගිණුමේ හිඟයක් තිබෙනවානම් ඒ හිඟය පියවෙන ක්‍රමයකුත් අනිවාර්යයයෙන්ම තිබිය යුතුයි. මේ හිඟය පියැවෙන්නේ ප්‍රාග්ධන හා මූල්‍ය ගිණුම් හරහායි. විදේශිකයෙකු විසින් ලංකාවේ වත්කමක් මිලදී ගත් විට එය ප්‍රාග්ධන හෝ  මූල්‍ය ගිණුමක හර පැත්තේ සටහන් වෙනවා. ලාංකිකයෙකු වෙනත් රටක වත්කමක් මිල දී ගත් විට එය බැර පැත්තේ සටහන් වෙනවා. වත්කම් අතරින් මූල්‍ය වත්කම් මූල්‍ය ගිනුමේත්, අනෙක් ස්ථිර වත්කම් ප්‍රාග්ධන ගිනුමේත් සටහන් වෙනවා.

රටක මහ බැංකුව විදේශ විණිමය වෙළඳපොළේ මැදිහත්වීම් නොකරනවානම් ජංගම ගිණුමේත්, ප්‍රාග්ධන හා මූල්‍ය ගිණුමේත් ශේෂයන් සමතුලිත විය යුතුයි. ඒ කියන්නේ ජංගම ගිණුමේ හිඟයක් ඇති විට ප්‍රාග්ධන හා මූල්‍ය ගිණුමේ එයට සමාන අතිරික්තයක් තිබිය යුතුයි. ජංගම ගිණුමේ අතිරික්තයක් තිබෙන විට ප්‍රාග්ධන හා මූල්‍ය ගිණුමේ එයට සමාන හිඟයක් තිබිය යුතුයි.

ලංකාවේ මූල්‍ය ගිණුමට සාපේක්ෂව ප්‍රාග්ධන ගිණුම ඉතා කුඩා එකක්. එහි හර පැත්තේ වගේම බැර පැත්තේත් එතරම් ලොකු ගණන් සටහන් නොවන නිසා ශේෂයත් එතරම් විශාල නැහැ. ඒ නිසා, ජංගම ගිණුමේ හිඟය ප්‍රධාන වශයෙන්ම ආවරණය වන්නේ මූල්‍ය ගිණුමේ අතිරික්තයෙනුයි.

සෘජු විදෙස් ආයෝජන, කොටස් වෙළඳපොළ ආයෝජන, බැඳුම්කර ආයෝජන ආදී ලෙස මෙන්ම රජය විසින් ලබාගන්නා ද්විපාර්ශ්වීය හා බහුපාර්ශ්වීය ණය හරහා ලැබෙන මුදල් මූල්‍ය ගිණුමේ හර පැත්තේ සටහන් වෙනවා. මේ ආයෝජන මුදල් කර ආපසු ගෙනයන විට හා රජයේ ණය ආපසු ගෙවන විට මෙහි බැර පැත්තේ සටහන් වෙනවා.

රටක මහ බැංකුව විදේශ විණිමය වෙළඳපොළේ මැදිහත්වීම් කරන විට ජංගම ගිණුමේ ශේෂය ප්‍රාග්ධන හා මූල්‍ය ගිණුමේ ශේෂයට සමාන වෙන්නේ නැහැ. ජංගම ගිණුමේ හිඟයට වඩා වැඩි අතිරික්තයක් ප්‍රාග්ධන හා මූල්‍ය ගිණුම් වල තියෙනවානම් ඒ වෙනස නිල සංචිත වලට එකතු වී තිබිය යුතුයි. එහෙම නැතුව අඩුවක් පෙනෙන්නට තියෙනවානම් නිල සංචිත අඩු වී තිබිය යුතුයි.

ගෙවුම් ශේෂය කියන්නේ ජංගම ගිණුමේ ශේෂයේත්, ප්‍රාග්ධන හා මූල්‍ය ගිණුමේ ශේෂයේත් එකතුවටයි. මේ එකතුව වසර තුළ රටේ නිල සංචිත වෙනස් වල වෙනස් වීමට සමාන විය යුතුයි. එසේ නොවුනොත් ඒ නිල නොවන මාර්ග වලින් සම්ප්‍රේෂණය වන මුදල් ආදිය මඟ හැරීමෙන් සිදුවන ඇස්තමේන්තු කිරීමේ අඩුපාඩු නිසයි. මහබැංකුවේ මැදිහත්වීම් විණිමය අනුපාතිකයට හා රටේ ආර්ථිකයට බලපාන ආකාරය අපි වෙන වෙලාවක කතා කරමු.