සකලබුජන් කොට කලිසම්

ටොමී හිල්ෆිගර් කොට කලිසමට නැවත එමු. ඇමරිකාවේ ඔය වගේ සාමාන්‍ය කොට කලිසමක මිල ඩොලර් 55ක් වීම අසාමාන්‍ය දෙයක් නෙමෙයි. එහෙත් එයින් අදහස් වන්නේ ඇමරිකාවේ කොට කලිසමක් ඩොලර් 55ක් කියන එකම නෙමෙයි. ඔය මිල ඇමරිකාවේ වුනත් ඔය වගේ සාමාන්‍ය කොට කලිසමකට ටිකක් ඉහළ මිලක්. 

මම පෞද්ගලිකව කවදාවත් කොට කලිසමකට ඩොලර් 20කට වඩා වියදම් කරලා නැතුව ඇති. ඒ වගේම, මම ඇඳුමක් ගනිද්දී සන්නාම බලන්නේ නැහැ. මගේ පවුලේ අනෙක් අයත් ඇඳුම් මිල දී ගනිද්දී සන්නාම පස්සේ යන්නේ නැහැ. මේ කාරණයේදී මම අවුට්ලයර් කෙනෙක් කියලයි මම හිතන්නේ.

මගේ ඇමරිකාවේ ජීවිතයට මම කැමති හේතු අතරින් එක හේතුවක් ඇඳුම් වෙනුවෙන් ඕනෑවට වඩා කාලයක් යොදවන්න අවශ්‍ය නොවීම. ඔය තියෙන එකක් ඇඳගත්තා. යන්න ඕනෑ තැනට ගියා. ටී ෂර්ට් එක කණපිට ඇඳගෙන යන එක සාමාන්‍යයෙන් මාසයකට පාරක්වත් වෙන දෙයක්. ඕවා කවුරුවත් ගණන් ගන්නවද නැද්ද කියලවත් මම දන්නේ නැහැ.

කොහොමටත් මට මිනිස්සුන්ගේ ඇඳුම් පැළඳුම් අවධානයට ලක් වෙන්නේ ඉතාම අඩුවෙන්. සමහර වෙලාවට කවුරු හරි අමුත්තෙක් සම්බන්ධව විස්තර කරද්දී අහන දෙයක් තමයි මොන පාට ඇඳුමක්ද ඇඳගෙන හිටියේ කියන එක. ඔය ප්‍රශ්නෙට මට ජීවිතේට උත්තර දෙන්න බැහැ. 

පාට මතක නැත්නම් ඇඳලා හිටියේ ගවුමක්ද සාරියක්ද කියලා මතකද? ඔය ප්‍රශ්නෙට උත්තර දෙන්න සිදු වී ඇති වාර ගණනත් ඉතාම විශාලයි. මොන පිස්සුද? කාටද ඕවා මතක හිටින්නේ? හොඳ වෙලාවට පොලීසියක උසාවියක සාක්කි දෙන්න වෙලා නැහැ. හැබැයි අනෙක් පැත්තට සමහර වෙලාවට දකින වාහනයක නොම්මරේ, කණට ඇහෙන දුරකථන අංකයක්, උපන් දින වගේ ඒවානම් මතක හිටිනවා. 

ඇඳුම් ගනිද්දී සන්නාමය බැලුවේ නැති වුනත් වාහනයක් හෝ පරිගණයක් ගනිද්දී මම සන්නාමය බලනවා. ඔය වගේ සන්නාමය බලන අවස්ථා ඕනෑ තරම් තියෙනවා. ටොමී හිල්ෆිගර් සන්නාමය ගැනනම් මම හොයා ගත්තේ අන්තර්ජාලය පීරලා. බලාගෙන ගියාම මගේ සමහර මිතුරි මිතුරියනුත් මේ සන්නාමයේ ෆෑන්ස්ලා.

ටොමී හිල්ෆිගර් වෙබ්සයිට් එකට ගිහින් කොට කලිසම් සර්ච් කළාම ආපු කලිසම තමයි උඩ තියෙන්නේ. එහි සාමාන්‍ය මිල ඩොලර් 55ක්. රුපියල් 200 ගානේ බැලුවොත් එකොළොස්දාහ හරි. හැබැයි විකුණන්නේ 51%ක් අඩු කරලා ඩොලර් 26.99කට. මේ මිලට දින දෙකක් ඇතුළත තැපැල් කර එවීමේ ගාස්තුවත්, කලිසම එපානම් ආපසු එවීමේ ගාස්තුවත් ඇතුළත්. ඒ අනුව බැලුවොත් කලිසම වෙන්නේ ඩොලර් විස්සක් වගේ.

ඔය ටොමී හිල්ෆිගර් වෙබ්සයිට් එකේ මිල. ඔය වගේ කලිසම් වෙන තැන් වලිනුත් මිල දී ගන්න පුළුවන්. අන්තර්ජාලයේ හෙවුවහම ඩොලර් 13ටත් තියෙනවා. මේක ඇමරිකාවේ සාමාන්‍ය තත්ත්වය. ඇඳුමක් ඩොලර් පනහක් හැටක් වුනත් ටිකක් හෙවුවොත් ඔය කියන ගානට වඩා ගොඩක් අඩුවෙන් මිල දී ගන්න පුළුවන්. ඔය සන්නාම සහිත ඇඳුම් විකුණන සාප්පුවකට ගියාම ඕනෑම දවසක විශාල වට්ටමකට විකුණන ඇඳුම් යම් ප්‍රමාණයක් තිබෙනවා. ගොඩක් අය මිල දී ගන්නේ ඔය ගොඩේ ඇඳුම්. හැබැයි තමන්ට ඕනෑ ඇඳුමම ගන්නනම් එහි මිල ගෙවන්න වෙනවා.

ඩොලර් පණහකට මිල කරලා තිබෙන ඇඳුමක් ඩොලර් විසිපහකට විකුණන එක සාමාන්‍ය තත්ත්වයක් කියා කියන්නේ ඇඳුම විකුණන්නේ එකට එකක් ලාබ තියාගෙන කියන එකනේ. ඇත්ත. එවැනි ලාබයක් ඔවුන් තියා ගන්නවා. මේක මේ කර්මාන්තයේ ස්වභාවය.

මම ඔහේ අහුවෙන ඇඳුමක් ඇඟේ දාගෙන ගියාට ගොඩක් අය ඇඳුම් ගැන සැලකිලිමත්නේ. ඒ වගේ අය තමන්ගේ ඇඟට ගැලපෙන, හොඳ, ඇඳුමක් හොයන්නේ තමන් ඇසුරු කරන අය අතර කැපී පෙනෙන්න. 

මේක මම නිශේධනීය අර්ථයකින් කියන දෙයක් නෙමෙයි. අපි හැමෝම විවිධ ආකාර වලින් අනෙක් අය අතර කැපී පෙනෙන්න උත්සාහ කරනවා. වෙනත් විදිහකින් කිවුවොත් විවිධ ආකාර වලින් "මම" කියන අනන්‍යතාවය නඩත්තු කරනවා. මේ එක ක්‍රමයක් හොඳ වෙන්නත් තව ක්‍රමයක් නරක වෙන්නත් හේතුවක් නැහැ.

හැමෝම අඳින විදිහේ ඇඳුමක් ඇඳලා කැපී පෙනෙන්න බැහැ. ඒකට ටිකක් වෙනස් ඇඳුමක් අඳින්න ඕනෑ. ඒ වෙනස් ඇඳුම හැමෝම මිල දී ගත්තොත් එය තව දුරටත් වෙනස් ඇඳුමක් වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා හැමදාම අලුත් මෝස්තර වලට ඉල්ලුමක් තිබෙනවා. මේ ඉල්ලුම සපයන මෝස්තර කර්මාන්තයක් තිබෙනවා. ටොමී හිල්ෆිගර් සන්නාමයේ නිර්මාතෘ ටොමී හිල්ෆිගර් කියන්නෙත් මෝස්‌තර සැලසුම් ශිල්පියෙක්. 

අලුත් ඇඳුම් මෝස්තරයක් වෙළඳපොළට දමන එකේ ස්ථිර පිරිවැයක් තිබෙනවා. සාමාන්‍යයෙන් නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියක ස්ථිර පිරිවැය හදන ඒකක ප්‍රමාණය අතර බෙදී යනවා. එහෙත් මෝස්තර නිර්මාණය වගේ කටයුත්තකදී පිරිවැය බෙදා හැරිය හැක්කේ අදාළ මෝස්තරයේ ඇඳුම් සීමිත ප්‍රමාණයක් අතර පමණයි. එකම මෝස්තරයෙන් වැඩි ඇඳුම් ප්‍රමාණයක් හැදුවොත් මෝස්තරයේ වටිනාකම අඩු වෙනවා.

කොට කලිසමක් ඩොලර් පණහකට මිල කරන්නේ එහි මෝස්තරය වෙනුවෙන් වටිනාකමක් දෙන, මෝස්තරය වෙනුවෙන් මිලක් ගෙවන්න කැමති පාරිභෝගිකයන් ඉලක්ක කරලා. ටික දවසක් යද්දී ඒ ඉල්ලුම ඉවර වෙනවා. සමහර විට මෝස්තරය හිට් වෙන්නෙම නැහැ. අපි වගේ ඔය කොට කලිසම කොට කලිසමක් සේ පමණක් වටිනා සේ සලකා එයට අඩු වටිනාකමක් දෙන පාරිභෝගිකයන්ට ඩොලර් විස්සක් විසිපහක් ගෙවා කලිසම මිල දී ගන්න ලැබෙන්නේ ඊට පස්සේ.

කලිසම එකම වුනත් එයට එක් එක් පාරිභෝගිකයා විසින් දෙන්නේ වෙනස් වටිනාකම්. ඇමරිකාවේ සමහර සාප්පු වල ප්‍රසිද්ධ සන්නාම සහිත ඇඳුම් සාමාන්‍ය මිලට වඩා ගොඩක් අඩුවෙන් විකුණනවා. ඇඳුමේ සන්නාමය තිබුණත් ඒ වගේ සාප්පුවක ලොකු තේරීමක් නැහැ. එහෙම තැන් වලට යන්නේ ලාබෙට ඇඳුම් හොයන අය. පාරිභෝගිකයෝ ගොඩයි. ඇඳුම් ටිකයි. ලාබ ආන්තිකය ටිකයි. ලාබය එන්නේ විකිණෙන ප්‍රමාණයෙන්.

ඕකේ අනෙක් අන්තයත් තිබෙනවා. සමහර සාප්පු ඉලක්ක කරන්නේම ඇඳුමකට ඉහළ වටිනාකමක් ගෙවන්න සූදානම් පාරිභෝගිකයින්. ඒ වගේ තැනක පාරිභෝගිකයෙකුට තමන් කැමති ඇඳුමක් තෝරා ගන්න මෝස්තර විශාල ප්‍රමාණයක් තිබෙනවා. සාප්පුවේ ඇඳුම් ප්‍රමාණයට පාරිභෝගිකයෝ අඩුයි. විකිණෙන්නේ ඇඳුම් ටිකයි. නමුත් ලාබ ආන්තිකය ඉහළයි. සාප්පුවේ ලාබය එන්නේ ලාබ ආන්තිකයෙන්. 

ඩොලර් විස්සේ හෝ විසිපහේ කොට කලිසමක වටිනාකම ඩොලර් පනහක් හෝ පනස් පහක් වෙන්නේ ඔය වගේ සාප්පුවකදී. ලංකාවේ ඇඟලුම් කම්හලෙන් එළියට එද්දී ඔය කොට කලිසමේ වටිනාකම ඩොලර් පනස් පහක් වෙලා නැහැ. ඩොලර් පනස් පහේ ටැග් එක ගහන්නේනම් ලංකාවේදී වෙන්න පුළුවන්.

කලිසමට අන්තිම ඩොලර් තිහේ අගය එකතු වෙන්නේ එය විකුණන සාප්පුවේදී. කලිසමේ වටිනාකමට ඒ ඩොලර් තිහ එකතු වෙන්න සාප්පුවේ වෙනත් මෝස්තර වල කලිසම් විශාල ප්‍රමාණයක් තියෙන්න ඕනෑ. සැලකිය යුතු සේවක පිරිසක් ඉන්න ඕනෑ. සාප්පුව එය තිබෙන තැනම පවත්වාගෙන යන්න ඕනෑ. තව ගොඩක් දේවල් කරන්න ඕනෑ. කලිසමේ වටිනාකම ඩොලර් තිහකින් ඉහළ යද්දී ඔය අනෙකුත් වියදම්ද ඒ ප්‍රමාණයටම ඉහළ යනවා. 

ඉහළ ගිය ඩොලර් තිහේ වටිනාකම එහි වටිනාකම ඉහළ දැමීමට දායක වූ අයගේ ශ්‍රමයේ හෝ ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය අනුව බෙදී යනවා. මේ විදිහට වටිනාකම අමතර ඩොලර් තිහකින් ඉහළ යාම තනිකරම ඇමරිකාවේදී සිදු වන දෙයක්. එයට ලංකාවේ ඇඟලුම් සේවිකාවන්ගේ දායකත්වයක් නැහැ. ලංකාවේදී තමන්ගේ කොටස මහලා පඩිය ගත්තට පස්සේ ඔවුන්ගේ ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය ලැබිලා ඉවරයි.

ලංකාවෙන් එළියට එද්දී ඔය කොට කලිසමක් ඩොලර් විස්සක් වෙලත් නැහැ. වටිනාකම ඩොලර් විස්සක් වෙන්නෙත් අදියර ගණනාවකින්. ඒ හැම අදියරකදීම කලිසමේ වටිනාකමට එකතු වන අතිරික්ත වටිනාකම එම අතිරික්ත වටිනාකම සපයන අය අතර ඔවුන්ගේ ශ්‍රමයේ හෝ ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවයට සමානුපාතිකව බෙදී යනවා. 

ප්‍රාග්ධනය එක්රැස්වීම

කාර්මික විප්ලවයෙන් පස්සේ කෙටි කාලයක් ඇතුළත යුරෝපයේ විශාල සමාජ පරිවර්තනයක් ඇති වුනා. දිගු කාලයක් තිස්සේ පැවති නිෂ්පාදන ක්‍රමවේදය වෙනස් වීමත් එක්ක ඇති වුනු කම්හල් වල වැඩ හොයාගෙන ගම් වල හිටපු මිනිස්සු විශාල වශයෙන් නගර කරා ඇදුනා. ශ්‍රමය විකිණීම සඳහා තරඟය වැඩි වෙද්දී ශ්‍රමය ලාබ වුනා. ශ්‍රමිකයන්ට ඉතා අයහපත් තත්ත්වයන් යටතේ දිගු පැය ගණනක් වැඩ කරන්න සිදු වුනා. ඇඩම් ස්මිත්ගේ ඉඳලා කාල් මාක්ස් දක්වා වූ කාලයේ ජීවත් වුනේ මේ සමාජ පරිවර්තනය ඇහෙන් දැකපු උදවිය. ඔවෙන්, ෆුරියේ, මැල්තුස් වගේ අය ඔය අතරමැද කාලයේ ජීවත් වුනු අය.

ඔය කාලයේ ශ්‍රමිකයන්ගේ තත්ත්වය ගොඩක් නරක මට්ටමක තිබුණේ ඇයි කියන කාරණාව අපට දැන් කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය ආශ්‍රයෙන් තේරුම් ගන්න පුළුවන්. 

ශ්‍රම ඒකකයකට ගෙවන වැටුප් අනුපාතිකය w ලෙසත්, ප්‍රාග්ධන ඒකකයකට ගෙවන ලාභාංශ හෝ පොලී අනුපාතිකය r ලෙසත් සලකමු. එවිට, අපට ධනවාදී මූලධර්ම අනුව ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය අතර ප්‍රතිලාභ බෙදී යා යුතු ආකාරය මෙසේ ලියන්න පුළුවන්.

w = ∂Y/∂L = (1-α)Y/L

r = ∂Y/∂K = αY/K

විශාල පිරිසක් සතුව ශ්‍රමය තියෙද්දී, ප්‍රාග්ධනය තිබෙන්නේ සුළු පිරිසක් සතුවනම් ඉහත w හා r වලට මොකද වෙන්නේ? Y හා  α නොවෙනස්ව තිබෙන තත්ත්වයක් යටතේ L වැඩි වන තරමට w පහළ යනවා. සාමාන්‍ය භාෂාවෙන් කිවුවොත් ශ්‍රමය විකුණන්න ඕනෑ තරම් අය ඉන්න නිසා ඒ අය අතර තරඟයෙන් වැටුප් පහළ යනවා. නමුත්, ප්‍රාග්ධන හිමියන් ඉන්නේ සුළු පිරිසක් නිසා ඒ අය අතර ඒ තරම් තරඟයක් නැහැ. එහෙම තරඟයක් ඇති වෙන්නේ ශ්‍රමය හොයා ගන්න අමාරු තරමේ හිඟයක් ආවානම් පමණයි. ඔය කාලයේ එවැනි ප්‍රශ්නයක් තිබුණේ නැහැ. ප්‍රාග්ධනය හොයාගෙන ශ්‍රමය ආවා මිසක් ශ්‍රමය හොයා ගෙන ප්‍රාග්ධනයට යන්න වුනේ නැහැ. K අඩු නිසා r ඉහළ මට්ටමක තිබුණා.

ඔය කාලයේ උපත් පාලනයක් තිබුණේ නැහැනේ. සාමාන්‍ය ශ්‍රමිකයෙකුට දරුවන් විශාල ප්‍රමාණයක් හිටියා. පවුලක බඩවල් පුරවන එක ලේසි නැහැ. ලැබෙන වැටුපෙන් පවුලකට යාන්තමින් හෝ ජීවත් වෙන එක පහසු වුනේ නැහැ. පවුල නඩත්තු කරගෙන යාන්තමින් ජීවත් වෙන්න පැය ගාණක් වැඩ කරන්න වුනා. යාන්තම් කරදඬු උස්මහත් වෙද්දී ළමයින්ටත් කම්හලක රස්සාවක් හොයා ගන්න වුනා. 

මේ කම්කරුවන්ගේ දුක්ඛිත ජීවිත ගැන බොහෝ දෙනෙක් සානුකම්පිකව බැලුවා. විසඳුම් හෙවුවා. ඇඩම් ස්මිත් දැක්කේ එක විසඳුමක්. ඔවෙන් වෙන විසඳුමක්. මාක්ස් තවත් විසඳුමක්.

ඇඩම් ස්මිත්ගේ අදහස වුනේ ප්‍රාග්ධන හිමියන් අතර තරඟය වැඩි වෙද්දී ශ්‍රමය ආකර්ෂණය කර ගැනීම සඳහා කම්කරුවන්ට වඩා හොඳ වැටුප් ගෙවන්න සිදු වෙනවා කියන එකයි. මේ අදහස නිවැරදි බව අද වන විට පැහැදිලිව පෙනී ගොස් තිබෙනවා. එහෙත්, කාල් මාක්ස්ගේ පුරෝකථනය වුනේ ප්‍රාග්ධන හිමියන් විසින් දිගින් දිගටම ශ්‍රමිකයන්ට ජීවත් වීම සඳහා අවශ්‍ය අවම වැටුපක් පමණක් ලබා දෙමින් අතිරික්තය මුළුමනින්ම සූරාකන නිසා කම්කරුවන්ගේ තත්ත්වය කොහොමටවත්ම වෙනස් වෙන්නේ නෑ කියන එකයි.

ඇඩම් ස්මිත්ට සාපේක්ෂව මාක්ස්ට සියවසක ඉතිහාසයේ වාසිය තිබුණා. මාක්ස්ගේ ප්‍රවාද හැදුනේ ඇඩම් ස්මිත් විසින් ආර්ථික විද්‍යාවට එකතු කළ දේ, ඔවෙන් හා ෆුරියේ වැනි මනෝරාජික සමාජවාදීන්ගේ අදහස් හා හේගල්ගේ දර්ශනය උකහා ගනිමිනුයි. මාක්ස්ගේ තර්කය වුනේ නිවැරදි විද්‍යාත්මක ප්‍රවාදයකින් දැනට පවතින තත්ත්වය පමණක් පැහැදිලි කළ හැකි වීම ප්‍රමාණවත් නොවන බව හා මිනිස් ඉතිහාසයම පැහැදිලි කළ හැකි විය යුතු බවයි.

ගැලීලියෝගෙන් පස්සේ බටහිර භෞතික විද්‍යාවේ සීඝ්‍ර ප්‍රගතියක් ඇති වුනා. අලුත් භෞතික විද්‍යා නියම වලින් බොහෝ දේවල් පැහැදිලි කරන්න පුළුවන් වුනා. ඒ එක්කම ඒ විදිහටම සමාජ විද්‍යාවන්ද වර්ධනය කළ හැකි නියම හොයා ගන්න ලොකු උනන්දුවක් ඇති වී තිබුණා. දැනුම හොයා ගැනීමේ ඉලක්කය වුනේ පරම සත්‍යයක් එළිදරවු කර ගැනීමයි. ෆුරියේ වැනි අය උත්සාහ කළේ පදාර්ථ, පදාර්ථ වල ගුණ, ජීවය වගේම මිනිස් සමාජය ක්‍රියා කරන මූලික නියම එළිදරවු කර පැහැදිලි කරන්නයි. වෙනත් විදිහකින් කිවුවොත් දෙවියන් වහන්සේගේ සැලසුම එළිදරවු කර ගැනීම. 

කාල් මාක්ස් මේ සැලසුමෙන් දෙවියන් වහන්සේව අයින් කළා. එහෙත්, සැලසුමක් තිබෙනවා කියන අදහස අයින් කළේ නැහැ. ඒ වෙනුවට ඔහු දෙවියන් වහන්සේ නැතුව ඒ සැලසුම එළිදරවු කර පැහැදිලි කළා. කාල් මාක්ස් විසින් දැකපු විදිහට මිනිස්සුන්ට දුක් විඳින්න සිදුවන ආරම්භක පාපය පෞද්ගලික ප්‍රාග්ධනයයි. ඔහු දුටු අනාගත පාරාදීසියේ පොදු දේපොළ මිසක් පෞද්ගලික දේපොළ නැහැ.

මාක්ස්ගේ විග්‍රහය පටන් ගන්නේ මිනිස්සු සතුව ප්‍රාග්ධනය නැති අතීතයකින්. මා කලින් ලිපියක ලියූ පරිදි මිනිස්සු මිනිස්සු වෙන්නේම ප්‍රාග්ධනය එක්රැස් කර ගැනීමට සමාන්තරවයි. ප්‍රාග්ධනය නැති මිනිස් සමාජයක් හා සත්තු අතර වෙනසක් නැහැ. කෙසේ වුවත්, ආන්තීය තත්ත්වයක් විදිහට අපිට මේ වගේ තත්ත්වයක් ගැන හිතන්න පුළුවන්.

කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතයේ α=0  වූ විට අපට මෙසේ ලියන්න පුළුවන්.

Y = F(K,L) = AK^αL^1-α = AK⁰L^1-0 = AL

මෙහි L මිස K නැහැ. නිෂ්පාදිතයේ වටිනාකම ශ්‍රමයට සමානුපාතිකයි. මේ අනුව, නිෂ්පාදිතය කියන්නේ ශ්‍රමයේම වෙනත් ස්වරූපයක් කියා අපට කියන්න පුළුවන් නිසා, එම තර්කය මත පදනම්ව භාණ්ඩයක වටිනාකම ඒ වෙනුවෙන් යෙදවූ ශ්‍රම ඒකක ගණනට සමාන ලෙස අපට සලකන්න පුළුවන්. මෙය මාක්ස්වාදයේ මූලික උපකල්පනයක්. එහෙත් මෙය මාක්ස්ගේ කාලයේදී දැන සිටි දෙයක් මිසක් මාක්ස් විසින් එකතු කළ දෙයක් නෙමෙයි. ඇඩම් ස්මිත් විසින්ද මෙය මෙලෙසම සලකා තිබෙනවා. ඒ කාලය වෙද්දී භාණ්ඩයක වටිනාකම පිළිබඳ අද පිළිගැනෙන සම්මත න්‍යායයන් වැඩිදියුණු වී තිබුණේ නැහැ.

භාණ්ඩයක වටිනාකම හැදෙන්නේ එය නිපදවීම සඳහා යෙදවූ ශ්‍රමය නිසා පමණක්නම් එම වටිනාකමේ අයිතිය තිබෙන්නේ ශ්‍රමය යෙදවූ ශ්‍රමිකයාටයි. ඒ අනුව, ශ්‍රමය නොයොදවා ලාභයක් උපයන ප්‍රාග්ධන හිමියා විසින් කරන්නේ ශ්‍රමිකයා සතු දෙයක් සූරාකන එකයි. ඉතා සරලව මාක්ස්වාදයේ පදනම ඕකයි.

මාක්ස්වාදය තුළ, එහෙමත් නැත්නම් ඓතිහාසික භෞතිකවාදය තුළ, ඉහත කී ආකාරයෙන් ශ්‍රමය පමණක් නිශ්පාදනය සඳහා යොදවන, ප්‍රාග්ධනයක් නැති කාලය හැඳින්වෙන්නේ ආදි කොමියුනිස්ට් සමාජය විදිහටයි. ඊට පස්සේ වහල් යුගය, වැඩවසම් යුගය හා ධනවාදය ලෙස සමාජය විකාශනය වෙනවා. මාක්ස්ගේ ප්‍රවාදය අනුව ධනවාදයෙන් පස්සේ කොමියුනිස්ට් සමාජයක් එනවා. මේ පරිණාමය කවුරුවත් සැලසුම් කරන දෙයක් නෙමෙයි. කොහොමටත් සිදුවන දෙයක්. 

මාක්ස්වාදයටම අනුව වුනත් ධනවාදී නිෂ්පාදනය සිදු වෙන්නේ ශ්‍රමය පමණක් නිෂ්පාදන සාධක ලෙස යොදා ගනිමින් නෙමෙයි. නිෂ්පාදන සාධකයක් විදිහට ප්‍රාග්ධනයත් යොදා ගැනෙනවා. එහෙත්, මාක්ස්වාදයට අනුව ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් කිසිදු ප්‍රතිලාභයක් හිමි විය යුතු නැහැ. සියල්ල ශ්‍රමය වෙනුවෙන් ලැබිය යුතුයි.

මේ තර්කයේ පදනම වන්නේ පෞද්ගලික ප්‍රාග්ධනය කියා කියන්නේම ඓතිහාසික "වැරැද්දක්" කියන එකයි. ආරම්භයේදී නිෂ්පාදිතය ශ්‍රමය මත පමණක් පදනම් වූ නිසා පෞද්ගලික ප්‍රාග්ධනය රැස් වන්නේ එක් අයෙකු විසින් වෙනත් අයෙකුගේ ශ්‍රමයේ ප්‍රතිලාභ තමන් සතු කර ගැනීමෙන් කියන එක මාක්ස්වාදී අදහසයි. උදාහරණයක් විදිහට වහල් හිමියෙක් විසින් වහලෙකුගේ ශ්‍රමය සූරාකමින් ප්‍රාග්ධනය එක්රැස් කර ගන්නවා.

ඓතිහාසිකව ප්‍රාග්ධනය එක්රැස් වීමේ ක්‍රියාවලිය මාක්ස් විසින් දැක්කේ ප්‍රචණ්ඩ ලෙස සිදු වූ දෙයක් විදිහටයි. පිරිසක් විසින් යම් ප්‍රදේශයක් කොටුකර ගෙන එහි සිටින තවත් පිරිසක් බැහැර කරනවා. එසේ බැහැර කරනු ලැබූ පිරිසට ජීවත් වීම සඳහා කුලී ශ්‍රමිකයන් වෙන්න සිදු වෙනවා. ප්‍රාග්ධන හිමියන් හා ශ්‍රමිකයන් කියා කොටස් දෙකක් හැදෙන්නේ ඔය විදිහටයි. 

මාක්ස්ට කලින් ඓතිහාසිකව ප්‍රාග්ධනය එක්රැස් වීමේ ක්‍රියාවලිය ඇඩම් ස්මිත් විසින් දැක තිබුණේ සාමකාමීව සිදු වූ දෙයක් විදිහටයි. නාස්තිකාරයෝ හා විවිධ විෂමාචාර වල යෙදෙන්නෝ ලැබෙන දේ අනෙක් අතට වියදම් කරද්දී මසුරෝ සල්ලි ඉතුරු කරනවා. මේ වැඩෙන් යම් පිරිසක් අතේ පමණක් ප්‍රාග්ධනය එකතු වෙනවා. අද නූතන ධනවාදී සමාජයක් දිහා බැලුවහම මාක්ස් විසින් සමච්චලයට ලක් කළ ඇඩම් ස්මිත්ගේ ප්‍රවාදය නිවැරදි බව පේනවා.

ඓතිහාසිකව ප්‍රාග්ධනය එක්රැස් වීම එකම ආකාරයකට පමණක් සිදු වුනා කියලා මම හිතන්නේ නැහැ. ඇඩම් ස්මිත් විස්තර කරපු ආකාරයට සාමකාමීව වගේම කාල් මාක්ස් විස්තර කළ ආකාරයට ප්‍රචණ්ඩ විදිහටත් ඔය වැඩේ වෙන්න ඇති. මේ හේතු දෙකට අමතර තුන් වන හේතුවක් විදිහට වාසනාව කියන සාධකයත් ඉදිරිපත් කරන්න පුළුවන්. වාසනාව කියා මම කියන්නේ අහඹුතාවය.

කාලයකට ඉස්සර රත්නපුර පැත්තේ ගොඩක් අය පතල් රස්සාව කළානේ. දැන් ඔය වගේ කර්මාන්තයකදී L විශාල ලෙස වැඩි කළා කියලා Y ඒ තරම් වැඩි වෙන්නේ නැහැ. Y වැඩි වෙන්නේ මැණිකක් හම්බ වුනොත් පමණයි. මෙහිදී වෙන්නේ A වැඩි වෙන එක. ඒ කියන්නේ Y/L හෙවත් ශ්‍රම ඒකකයකට නිෂ්පාදිතය. එකම මහන්සිය වෙන දෙන්නෙක් අතරින් වටිනා මැණිකක් හොයා ගන්න වාසනාව තිබුණු කෙනා ලොකු ධනවතෙක් වෙනවා. අනික් අය දිගටම දුප්පත්තු. මෙහිදී Y/L = A කියා කියන්නේ වාසනාව මිසක් තාක්ෂනය නෙමෙයි.

මේ උදාහරණයේදී තරම්ම පැහැදිලි නැතත් ඔය වාසනාව හෙවත් අහඹුතාවය බොහෝ කර්මාන්ත වල Y/L කෙරෙහි බලපෑමක් කරනවා. උදාහරණයක් විදිහට කාලගුණය, දේශගුණය, පසේ ස්වභාවය ආදී දේවල්. විශේෂයෙන්ම මුදල් කියන දේ හොයා ගත්තට පස්සේ.

ඉතිහාසයේ යම් අවස්ථාවක රන් හා රිදී මුදල් බවට පත් වෙනවා. ඒ එක්කම මිනිස්සුන්ට ධනවත් වෙන්න විකල්ප මාර්ගයක් හිමි වෙනවා. ඒ රන් හෝ රිදී හොයන එක. රන් හෝ රිදී හොයා ගන්න කෙනෙකුට ආහාර, රෙදි පිළි වගේ අත්‍යවශ්‍ය දේවල් හදාගන්න මහන්සි නොවී ඒවා හදන කෙනෙක්ගෙන් මිල දී ගන්න පුළුවන්. අනෙක් අතට ආහාර, රෙදි පිළි වගේ දේවල් නිපදවන කෙනෙකුට රන්, රිදී හාරන්න මහන්සි නොවී මිල දී ගැනීම හරහා ඒවා අයිති කරගෙන ධනවතෙක් වෙන්න පුළුවන්.

මුල්ම කාලයේදී නයිල් ගඟේ ඉවුරක ඇවිද ගෙන යන කෙනෙකුට අහම්බෙන් වගේ දිලිසෙන රත්තරන් කෑල්ලක් අහු වෙන්න ඇති. ලස්සන නිසා ළඟ තියාගෙන හිටපු මේ රත්තරන් කෑල්ල වෙනත් කෙනෙකුට දීලා මරපු සතෙක්ව ලබා ගන්න පුළුවන් බව පස්සේ තේරෙන්න ඇති. කොහොම කොහොම හරි කාලයක් යද්දී රන් හා රිදී ලෝකය වටේම ධන සංචිත ලෙස සැලකෙන්න පටන් ගත්තා.

රන් රිදී හැම තැනම නැහැ. මේවා තියෙන තැනක මිසක් නැති තැනක ඉන්න කෙනෙක් කොයි තරම් මහන්සි වෙලා පොළොව හෑරුවත් රන් රිදී හමු වෙන්නේ නැහැ. වාසනාව කියන සාධකය මෙහිදී බලපානවා. ලෝක ඉතිහාසය පුරා සමහර රටවල් ධනවත් වෙන්නත් තවත් සමහර රටවල් දුප්පත් වෙන්නත් රන් රිදී වගේ වටිනා වස්තු තිබීම වැනි අහඹු කරුණුත් යම් තරමකින් බලපෑවා. ලංකාවේ රන් රිදී නොතිබුණත් ඒ වගේම වටිනා මුතු හා මැණික් තිබුණා. ඇත්දළ වගේ දේවලුත් තිබුණා. මේ දේවල් සමඟ හුවමාරු කරලා රන් හා රිදී ලබා ගන්න පුළුවන් වුනා.

ඇමරිකන් ඩොලරය ජාත්‍යන්තර මුදල් ඒකකය බවට පත් වෙන්න කලින් ඒ තැන තිබුණේ බ්‍රිතාන්‍ය පවුමට. එහෙත් පවුමේ තිබුණේ එහි අඩංගු වූ රන් වල වටිනාකම. ඔය විදිහට ලෝකයේ විවිධ රටවල භාවිතා වූ කාසි වලට තිබුණේ ඒ කාසි වල තිබුණු රන් හෝ රිදී වල වටිනාකම. රන් හා රිදී වල වටිනාකම තීරණය වුනේ ඉල්ලුම හා සැපයුම මත. 

රන් වලට වඩා වැඩිපුරම මුදල් විදිහට භාවිතා වුනේ රිදී. රුපියල් කියන වචනය හැදිලා තියෙන්නෙත් රිදී යන අදහස තිබෙන රුප්‍ය (रूप्य) කියන සංස්කෘත වචනයෙන්. හීබෘ භාෂාවේ කෙසේ (כסף) කියන වචනයේ වගේම ආජෙන්ටුම් (argentum) කියන ලතින් වචනයේත් රිදී කියන තේරුම වගේම මුදල් කියන තේරුමත් තිබෙනවා.

අටවන සියවසේදී ඇන්ග්ලෝ සැක්සන් වරු භාවිතා කළේ ස්ටර්ලින් ලෙස හැදින්වුනු රිදී කාසි. මේ රිදී කාසි 240ක මළු ලොකු ගනුදෙනු වලදී යොදා ගත්තා වගේම බර මැනීමේ ඒකකයක් විදිහට භාවිතා වුනා. ඒ වගේ මල්ලක් පවුන් (Pound) එකක් ලෙස හැඳින්වුනා. පවුන් එකක එහෙමත් නැත්නම් රාත්තලක් බර ස්ටර්ලින් රිදී කාසි මළු වලින් ගනුදෙනු කළේ ලොකු පෝසත්තු. එංගලන්තය රිදී කාසි වෙනුවට රන් කාසි වලට මාරු වුනේ ගොඩක් පස්සේ. අයිසෙක් නිවුටන්ගේ කාලය වෙද්දී යුරෝපයේ රිදී කාසි ගොඩක් බාල්දු වෙලා. රන් මිල රිදී මිල මෙන් පහළොස් ගුණයක් පමණ වෙලා. නමුත්, ඒ කාලය වෙද්දීත් චීනයේ හා ඉන්දියාවේ වැඩි ඉල්ලුමක් තිබුණේ රිදී කාසි වලටයි.

ශ්‍රමයේ අනදාලත්වය පිළිබඳ ප්‍රශ්නය

කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතයට නැවතත් එමු. මෙයින් ආකෘතිගත කරන්නේ ශ්‍රමය, ප්‍රාග්ධනය හා තාක්ෂනය යොදාගෙන අතිරික්ත වටිනාකමක් (නිෂ්පාදනයක්) නිර්මාණය කරන ආකාරයයි. චාල්ස් කොබ් සහ පෝල් ඩග්ලස් විසින් මේ නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය ඇතුළත් පර්යේෂණ පත්‍රිකාව ඇමරිකන් එකොනොමික් රිවීව් ජර්නලයේ පළ කළේ 1928 වසරේදී. ඔවුන්ට පෙර පසුගිය සියවසේ ආරම්භයේදී හෝ ආසන්න වසරකදී පිලිප් වික්ස්ටීඩ් විසින් මේ ශ්‍රිතය ගැන අදහස ඉදිරිපත් කර තිබෙනවා. එහෙත්, ඊට පෙර මෙවැන්නක් කිසිවෙකු භාවිතයට ගෙන තිබුණේ නැහැ.

කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය භාවිතා නොකළත් නිෂ්පාදන අතිරික්තය ශ්‍රමය, ප්‍රාග්ධනය හා තාක්ෂනය කියන සාධක තුන ඇසුරෙන් විස්තර කිරීම කාලයක සිටම සිදුවුණු දෙයක්. ඇඩම් ස්මිත්, කාල් මාක්ස් වගේ අයගේ පැහැදිලි කිරීම් වලත් මේ අදහස තිබෙනවා. වෙනස ඒ පැරැන්නන් අද මෙන් ගණිතය යොදා නොගැනීමයි. කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය නිෂ්පාදනය සිදුවන ක්‍රියාදාමය පැහැදිලි කරන ආකෘතියක් නිසා එය දේශපාලන ක්‍රමයකට සම්බන්ධ දෙයක් නෙමෙයි. 

මෙහි නිෂ්පාදන අතිරික්තය, ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය වසරින් වසර වෙනස් වන, ඒ වගේම වැඩි අපහසුවක් නැතිව මැනිය හැකි, විචල්‍යයන්. මේ විචල්‍යයන් තුනම සාමාන්‍යයෙන් කාලයත් සමඟ වර්ධනය වෙනවා. α එසේ වේගයෙන් වෙනස් නොවන පරාමිතියක්. එය වසර ගණනාවක දත්ත අනුසාරයෙන් ඇස්තමේන්තු කළ හැකියි. එසේ ඇස්තමේන්තු කිරීමෙන් පසුව බොහෝ විශ්ලේෂණ තුළ α නියතයක් ලෙස සලකා තාක්ෂනය වර්ධනය වූ ආකාරය විස්තර කෙරෙන A වෙනස් වන ආකාරය ඇස්තමේන්තු කරනවා. එය වසරින් වසර වර්ධනය වන එහෙත් සෘජුව මැනීම අසීරු විචල්‍යයක්.

චාල්ස් කොබ් සහ පෝල් ඩග්ලස් විසින් ඉදිරිපත් කළ ආරම්භක පර්යේෂණ පත්‍රිකාවේ ඇස්තමේන්තු අනුව α අගය සඳහා ගැලපුනේ 0.25 වැනි අගයක්. පසුකාලීන ඇස්තමේන්තු අනුව මේ අගය 0.3-0.35 අතර අගයක් ලෙස සැලකුණා. සෛද්ධාන්තිකව 0 හා 1 අතර තිබිය යුතු මේ අගය සෙමෙන් වුවත් කාලයත් සමඟ ඉහළ යන බව පෙනෙන්නට තිබෙනවා. නිෂ්පාදන තාක්ෂනය තුළ මිනිස් ශ්‍රමය ක්‍රමයෙන් විස්ථාපනය වෙමින් ස්වයංකරණය ආදේශ වෙද්දී  α අගයද ක්‍රමයෙන් ඉහළ යා යුතුයි. 

කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතයේ ආන්තීය (extreme) තත්ත්වයන් සේ සැලකිය හැකි α=0 හා α=1 තත්ත්වයන් දෙස බැලූ විට නිෂ්පාදන මාතය පරිණාමය වන ආකාරය පහසුවෙන් තේරුම් ගන්න පුළුවන්. මෙය මා කරන දෙයක් මිසක් සම්මත දෙයක් නෙමෙයි. සමහර විට මා නොදැන වෙනත් අය මෙවැන්නක් කර තිබිය හැකියි.

α=0  වූ විට,

Y = F(K,L) = AK^αL^1-α = AK⁰L^1-0 = AL

α=1  වූ විට,

Y = F(K,L) = AK^αL^1-α = AK¹L^1-1 = AK

α=0  වූ විට, Y = AL නිසා නිෂ්පාදනය සෘජුවම ඒ සඳහා යොදන ශ්‍රමයට සමානුපාතිකයි. ප්‍රාග්ධනය වෙනස්වීම මත අතිරික්තය වෙනස් වන්නේ නැහැ. යොදවන ශ්‍රමය හා අතිරික්තය අතර අනුපාතය තීරණය වන්නේ A අගය මතයි. නිෂ්පාදන කාර්යය තුළ ශ්‍රමයේ ආන්තික (marginal) ඵලදායීතාවය A නිසා ධනවාදී ක්‍රමයට ශ්‍රමය වෙනුවෙන් ලැබිය යුතු ප්‍රතිලාභය A වලට සමානයි. මාක්ස්වාදය අනුවද එය එසේමයි. 

මේ වගේ තත්ත්වයක් යටතේදී ශ්‍රමය නොයොදවා නිෂ්පාදන අතිරික්තයෙන් කොටසක් ලබාගත හැකි වන්නේ එක්කෝ ශ්‍රමය යොදවන අයෙකුගේ අනුකම්පාව මත. එසේ නැත්නම් හොරකම් කිරීමෙන් හෝ පැහැර ගැනීමෙන් වගේ ක්‍රමයකින්. නිෂ්පාදන මාතය තුළ ප්‍රාග්ධනයට කිසිදු වැදගත්කමක් නැති නිසා කවර හෝ බාහිර සාධකයක් මත A ඉහළ ගිය අවස්ථාවක ප්‍රාග්ධනය එක්රැස් කර ගැනීමේ අර්ථයක් නැහැ. ඒ වගේ වෙලාවක එක්කෝ තමන්ට පරිභෝජනය සඳහා අවශ්‍ය දේ නිපදවා ගැනීමට පමණට පමණක් ශ්‍රමය යොදවා නිකම් සිටිය යුතුයි. නැත්නම් තමන්ට පරිභෝජනය කළ නොහැකි අතිරික්තය වෙනත් අය සමඟ බෙදා ගත යුතුයි. වෙනත් අයෙකුගෙන් හොරකම් කිරීමක් හෝ පැහැර ගැනීමක් කළත් එසේ කරන්න අවශ්‍ය වෙන්නේ ක්ෂණිකව පරිභෝජනය කර අවසන් කළ හැකි මට්ටම දක්වා පමණයි.

හොරකම් කිරීම හා පැහැර ගැනීම අපි පැත්තකින් තියමු. පවුල් ඒකක තුළ හෝ වඩා විශාල කණ්ඩායම් ලෙස ජීවත් වන මිනිහෙක් හෝ වෙනත් සතෙක් පරිභෝජනය කර අවසන් කළ නොහැකි අතිරික්තය බෙදා ගන්නේ තමන්ගේ පවුල් ඒකකයේ හෝ කණ්ඩායමේ වෙනත් අය සමඟයි. මේ වගේ තත්ත්වයක් යටතේ පිරිමි සතෙකුට ගැහැණු සතුන් ආකර්ෂණය කර ගැනීම පහසු වෙනවා. වැඩියෙන් පැටවු හැදීම පහසු වෙනවා. ඒ පැටවු ලොකු වෙද්දී සාමාජික ඒකකය තුළ L වැඩි වන නිසා Y ද වැඩි වෙනවා. එහෙත්, Y/L අනුපාතය වෙනස් වන්නේ නැහැ. එය තීරණය වන්නේ A අගය මත.

අනෙක් අතට අහිතකර බාහිර සාධක නිසා A ඉහළ ගිය අවස්ථාවක වෙන්නේ කුමක්ද? ජීවිතය පවත්වා ගැනීම සඳහා අවශ්‍ය අවම පරිභෝජන මට්ටම හෝ නොලැබේනම් අතිරික්තය වෙනත් අය සමඟ බෙදාගන්න අමාරුයි. ජීවිතය පවත්වා ගැනීම සඳහා වැඩි වෙලාවක් ශ්‍රමය යොදවන්න වෙනවා. පිරිමි සතෙකුට ගැහැණු සතුන් ආකර්ෂණය කර ගැනීම අසීරුයි. ඉන්න පැටවුනුත් වැඩි දෙනෙක් ආහාර හා ආරක්ෂාව නැතිව මිය යනවා. L අඩු වී Y අඩු වෙනවා. එහෙත්, Y/L අනුපාතය වෙනස් වන්නේ නැහැ. එය තීරණය වන්නේ A අගය මත.

මේ වගේ තත්ත්වයකදී බාහිර සාධක මත A වෙනස් වෙද්දී L ද පසුව වෙනස් වී ඊට සමානුපාතිකව Y වෙනස් වන නමුත් දිගුකාලීනව Y/L වෙනස් වන්නේ නැහැ. වෙනත් විදිහකින් කිවුවොත් බාහිර සාධක වාසිදායක අතට හැරෙද්දී ගහණයක් වර්ධනය වෙනවා. එම සාධක අවාසිදායක අතට හැරෙද්දී ගහණය කුඩා වෙනවා. ගහණයේ එක් සාමාජිකයෙකුගේ පරිභෝජන මට්ටම තාවකාලිකව අඩු වැඩි වුවත් දිගුකාලීනව තත්ත්වයේ වෙනසක් වෙන්නේ නැහැ. A වැඩි වූ වහාම පරිභෝජනය වැඩි වන නමුත් එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ගහණය විශාල වෙද්දී අතිරික්තය වැඩි දෙනෙකු අතර බෙදී යන නිසා නැවත හිටපු තැනටම වැටෙනවා.

නිෂ්පාදනය මාතය මේ වගේ එකක්නම් මිනිස්සු හා වෙනත් සත්තු අතර කිසිම වෙනසක් නැහැ. ස්වභාවික පරිසරයක සිටින සත්තුන්ගේ "සමාජ රටාව" හරියටම මේ වගේ. 

මේ අන්තයේ සිටි මිනිස්සු අනෙක් සත්තුන්ගෙන් ටිකෙන් ටික වෙනස් වෙන්න පටන් ගන්නේ ප්‍රාග්ධනය එකතු කර ගන්නට පුරුදු වීමත් සමඟයි. මිනිස් වර්ගයා විසින් ලබා ගෙන තිබෙන හැම ජයග්‍රහණයක් පසුපසම තියෙන්නේ ප්‍රාග්ධනය එක්රැස් කර ගැනීමේ වාසිය. ඉතිහාසය පුරාම මිනිස්සු ප්‍රාග්ධනය එකතු කර ගෙන තිබෙන්නේ පෞද්ගලිකව මිස සාමූහිකව නෙමෙයි. පෞද්ගලික ප්‍රාග්ධනය ප්‍රාග්ධන හිමියාගේ කැමැත්ත පරිදි සාමූහිකව ආයෝජනය කිරීම හෝ ස්වේච්ඡාවෙන් අයිතිය අත හැර සාමූහික පරිභෝජනය වෙනුවෙන් යෙදවීම වෙනම දෙයක්. මාක්ස්වාදය හැර ලෝකයේ අනෙකුත් සෑම ආගමක්ම පෞද්ගලික ප්‍රාග්ධනයේ අයිතිය වෙනුවෙන් පෙනී සිට තිබෙනවා. 

ස්වභාව ධර්මයේ සමතුලිතතාවය තව දුරටත් එලෙසම භාර නොගනිමින් ප්‍රාග්ධනය ආයෝජනය කිරීම හරහා A වැඩි කරගැනීමට මිනිස්සු සමත් වෙනවා. A වැඩි වෙද්දී නිෂ්පාදන මාතයේ α අගයද හෙමින් හෙමින් වැඩි වෙන්න පටන් ගන්නවා.

මේ ක්‍රියාදාමයේ අනෙක් අන්තය මොන වගේ එකක්ද? 

α=1  වූ විට, Y = AK නිසා නිෂ්පාදනය සෘජුවම ඒ සඳහා යොදන ප්‍රාග්ධනයට සමානුපාතිකයි. කිසිම ශ්‍රමයක් යෙදවිය යුතු නැහැ. ධනවාදී අදහස අනුව ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් ලැබිය යුතු ආන්තික ප්‍රතිලාභ A වලට සමානයි. ශ්‍රමය යෙදවීමක් නැති නිසා ශ්‍රමය වෙනුවෙන් ලැබිය යුතු ප්‍රතිලාභයක්ද නැහැ. මාක්ස්වාදය අනුව ශ්‍රමය යොදවන අය අතර ප්‍රතිලාභ බෙදී යා යුතු වුවත් දැන් ශ්‍රමය යොදවන කෙනෙක් නැහැ. ඒ නිසා මාක්ස්වාදයේ තර්කය තව දුරටත් වලංගු නැහැ. මෙහි තිබෙන්නේ ශ්‍රමයේ අනදාලත්වය පිළිබඳ ගැටලුවක් මිසක් ශ්‍රමය සූරාකෑම පිළිබඳ ගැටලුවක් නොවන නිසා ප්‍රාග්ධනය අහිමි, ශ්‍රමය පමණක් හිමි අයෙකුට කිසිදු හෙට්ටු කිරීමේ බලයක් නැහැ. ඔවුන්ට ලැබෙන කවර හෝ දෙයක් තීරණය වන්නේ තනිකරම ප්‍රාග්ධනය හිමි අයගේ අනුකම්පාව මතයි. 

මේ වගේ තත්ත්වයක් සමාන කළ හැක්කේ (බටහිර රටක) ගෙවල් වල හදන සත්තුන්ගේ තත්ත්වයටයි. ගෙදරක හදන බල්ලෙක්ට පූසෙක්ට ස්වභාවික පරිසරයක ජීවත් වන සතෙකුට තිබෙන ප්‍රශ්න නැහැ. පරිභෝජනය සඳහා ශ්‍රමය යෙදවිය යුතු නැහැ. මහන්සියක් නැතුවම කෑම, බීම, වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ලැබෙනවා. එහෙත් ඒ සියල්ල ලැබෙන්නේ ස්වාමියාගේ අනුකම්පාව මතයි. අවසාන වශයෙන් මේ වගේ ගෙදර හදන සතෙකුගේ විනෝදය කියන්නේ කුමක්ද කියා තීරණය කරන්නේත් ස්වාමියා විසින්.

මේ දෙකම ආන්තීය (extreme) තත්ත්ව. α අගය දැනට තිබෙන්නේ ඔය අන්ත දෙකෙන් එකකටවත් ආසන්නව නෙමෙයි. එහෙත්, α අගය හෙමින් හෙමින් වැඩි වෙනවා. ඒ එක්කම සූරාකෑම (exploitation) කියන අදහසේ වලංගු භාවය ක්‍රමයෙන් අඩු වෙමින් අනදාලත්වය (irrelevance) පිළිබඳ ප්‍රශ්නය ක්‍රමක්‍රමයෙන් ප්‍රමුඛ ප්‍රශ්නයක් බවට පත් වෙමින් තිබෙනවා.

අරගල වලින් ලැබී තිබෙන ශ්‍රමයේ පංගුව

ප්‍රාග්ධනය හා ශ්‍රමය අතර තිබෙන ගැටුම, ප්‍රාග්ධනයේ ගෝලීය හැසිරීම, ලෝක ප්‍රාග්ධනයේ හැසිරීම තුළ ලංකාවට තිබෙන භූ දේශපාලනික බලපෑම වගේ දේවල් ගැන ගොඩක් අය බොහොම බරපතල විදිහට කතා කරනවා. ඔය වගේ දේවල් ගැන ඕනෑම කෙනෙක්ට ඕනෑම දෙයක් කියන්න පුළුවන්. එහෙත් එයින් අදහස් වන්නේ ඒ කියන දේවල් වලට හැම විටම තේරුමක් තියෙනවා කියන එක නෙමෙයි. කොහෙන් හෝ අහුලාගත් දෙයක් ගිරවු වගේ කියවන එක අමාරු වැඩක් නෙමෙයි.

බොහෝ විට මේ වගේ දේවල් සම්බන්ධව කළ හැකි ගුණාත්මක විශ්ලේෂණයකට තේරුමක් තියෙන්නේ එවැනි ගුණාත්මක විශ්ලේෂණයක් ප්‍රමාණාත්මක විශ්ලේෂණ මත පාදක වනවානම් පමණයි. සීනි වැඩිපුර ආහාරයට ගැනීම ශරීර සෞඛ්‍යයට අහිතකර බව කෙනෙකුට කියන්න පුළුවන්. එහෙම කියන ගොඩක් අය විසින් කරන්නේ තවත් අයෙක් කියපු දෙයක් පුනරුච්ඡාරණය කරන එක. මුලින් කියපු කෙනා කතාව කියන්නේ ප්‍රමාණාත්මක විශ්ලේෂණයක් මත පදනම්ව වුවත් පුනරුච්ඡාරණය කරන අය ඒ කොටස ග්‍රහණය කර ගන්නේ කලාතුරකින්. සීනි වැඩිපුර කියා කියද්දී වැඩිපුර කියන්නේ කොපමණද කියන එක නැතුව කතාවට ප්‍රායෝගික තේරුමක් නැහැ. වැරදිලා ඇල්කොහොල් තේ හැන්දක් පෙවුනොත් වකුගඩු වලට කොයි තරම් හානියක් වෙයිද?

මේකෙම අනෙක් පැත්තකුත් තිබෙනවා. ගණිතය හෝ සංඛ්‍යානය ප්‍රශ්න වලට පිළිතුරු සොයා ගන්න තියෙන මෙවලම් මිසක් ප්‍රශ්න වලට අවසාන හෝ නිවැරදි පිළිතුරු නෙමෙයි. ඒ නිසා, ගුණාත්මක විශ්ලේෂණ නැති හෝ වැරදි ගුණාත්මක විශ්ලේෂණ මත පදනම් වූ ප්‍රමාණාත්මක විශ්ලේෂණ ගොඩක් වෙලාවට "පට්ට පල් බොරු".

මම මේ බ්ලොග් එකෙන් කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය හඳුන්වා දුන්නේ ඒ අනුසාරයෙන් තව ගොඩක් දේවල් පැහැදිලි කිරීමේ බලාපොරොත්තුවෙන්. මේ පැහැදිලි කිරීම් සඳහා කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය අවශ්‍ය නොවුනත්, මා එය යොදා ගන්නේ පැහැදිලි කිරීමේ පහසුවටයි. ලෝකයේ වෙනත් බොහෝ ආර්ථික විද්‍යාඥයින් විසින්ද එය සුලභව යොදා ගන්නවා. ඒ නිසා, කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය කොයි තරම් නිවැරදිද කියන එක වැදගත් ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. නිවැරදි කෙසේ වුවත්, එය ලියෝන්ටිෆ් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය වැනි වෙනත් බොහෝ විකල්ප වලට වඩා මේ වැඩේට ගැලපෙනවා.

දැන් අපි මේ කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය ගත්තොත්,

∂Y/∂L = (1-α)Y/L

∂Y/∂K = αY/K

∂Y/∂K: ශ්‍රමය දැනට තිබෙන මට්ටමේම තියෙද්දී ප්‍රාග්ධනය යම් ප්‍රමාණයකින් වැඩි කළොත් නිෂ්පාදිතය වැඩි වන ප්‍රමාණය. මෙයට අපි ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය කියා කියනවා.

∂Y/∂L: ප්‍රාග්ධනය දැනට තිබෙන මට්ටමේම තියෙද්දී ශ්‍රමය යම් ප්‍රමාණයකින් වැඩි කළොත් නිෂ්පාදිතය වැඩි වන ප්‍රමාණය. මෙයට අපි ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය කියා කියනවා.

ධනවාදයේ මූලධර්මය වන්නේ ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය නිෂ්පාදනය සඳහා ප්‍රාග්ධනය සපයන අයටත්, ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය නිෂ්පාදනය සඳහා ශ්‍රමය සපයන අයටත් ලැබිය යුතු බවයි. එය කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතයට සම්බන්ධයක් නැති දේශපාලනික කරුණක්. 

මාක්ස්වාදී අදහස වන්නේ ප්‍රාග්ධනයේ ප්‍රතිලාභ ලෙස කිසිවක් ලැබිය යුතු නැති බවයි. ඒ අනුව, ඉහත කොටස් දෙකම නිෂ්පාදනය සඳහා ශ්‍රමය සපයන අයට ලැබිය යුතුයි. මාක්ස්වාදය තුළ ශ්‍රමය සූරාකෑම ලෙස අර්ථ දැක්වෙන්නේ ඉහත කී ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය වෙනුවෙන් නිෂ්පාදනය සඳහා ප්‍රාග්ධනය සපයන අය විසින් ලබා ගන්නා කොටසටයි.

මේ දෙකම මූලධාර්මික අදහස්. ඇත්තටම ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය අතර ප්‍රතිලාභ බෙදෙන්නේ කොහොමද කියන එක වෙනම ප්‍රායෝගික කරුණක්.

ශ්‍රම ඒකකයකට ගෙවන වැටුප් අනුපාතිකය w ලෙසත්, ප්‍රාග්ධන ඒකකයකට ගෙවන ලාභාංශ හෝ පොලී අනුපාතිකය r ලෙසත් සලකමු. එවිට, අපට ධනවාදී මූලධර්ම අනුව ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය අතර ප්‍රතිලාභ බෙදී යා යුතු ආකාරය මෙසේ ලියන්න පුළුවන්.

w = ∂Y/∂L = (1-α)Y/L

r = ∂Y/∂K = αY/K

මාක්ස්වාදී මූලධර්ම අනුව මේ බෙදීම සිදු විය යුත්තේ වෙනස් ආකාරයකටයි.

w = Y/L

r = 0

කෙසේ වුවත් මාක්ස්වාදය අනුවද ප්‍රායෝගික තත්ත්වයන් යටතේදී නිෂ්පාදිතයෙන් කොටසක් නැවත ආයෝජනය කළ යුතුයි. ඒ නිසා, නිෂ්පාදිතය (Y) මුළුමනින්ම ශ්‍රමය ලබා දුන් අය අතර බෙදා හැරීමේ හැකියාවක් නැහැ. අවම වශයෙන් ක්ෂය වන ප්‍රාග්ධනය ප්‍රතිපූරණය කර ගැනීම පිණිස Y වලින් කොටසක් වෙන් කරන්න සිදු වෙනවා. පොදු ප්‍රාග්ධනයක් මිසක් පෞද්ගලික ප්‍රාග්ධනයක් නැති නිසා, පොදු ප්‍රාග්ධනය ක්ෂය වී යද්දී අතිරික්තයෙන් කොටසක් ඒ වෙනුවෙන් නොයෙදෙවුවොත් ක්‍රමයෙන් K ක්ෂය වී යන නිසා Yද ක්‍රමයෙන් අඩු වී යනවා. 

මේ අනුව, ඇත්තටම මාක්ස්වාදී ක්‍රමයේදී වුවත් මූලධාර්මික ලෙස බැලුවොත් ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් ප්‍රතිලාභ වෙන් කිරීමක් වැනි දෙයක් වෙනවා. මෙය හරියටම ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් ප්‍රතිලාභ වෙන් කිරීමක් ලෙස හැඳින්වීම නිවැරදි නැති වුවත්, සමාජවාදී ක්‍රමයකදී වුවද ප්‍රාග්ධන සංචිත පවත්වා ගැනීම හෝ වර්ධනය කර ගැනීම සඳහා අතිරික්තයෙන් කොටසක් නැවත ආයෝජනය කරන නිසා, අතිරික්තය මුළුමනින්ම ශ්‍රමයේ ප්‍රතිලාභ ලෙස බෙදා දීමක් වෙන්නේ නැහැ. 

අපි හිතමු මෙසේ නැවත ආයෝජනය කරන කොටස λ කියා. දැන් ශ්‍රමයේ ප්‍රතිලාභ ලෙස බෙදා දෙන්න වෙන්නේ (1-λ)Y කියන කොටස පමණයි. මේ λ කොපමණද කියන එක තීරණය කරන්නේ මධ්‍යගත සැලසුම් හදන අයයි. එය ධනවාදී ක්‍රමයකදී මෙන් නිදහසේ තීරණය වන දෙයක් නෙමෙයි. සමාජවාදී රටක ප්‍රාග්ධන සංචිත වර්ධනය වනවාද, ක්ෂය වනවාද, ස්ථායී ලෙස පවතිනවාද කියන එක තීරණය වන්නේ මේ වෙන් කිරීම සිදු කරන ආකාරය අනුවයි.

කොහොම වුනත් ප්‍රායෝගිකව යම් වෙන් කිරීමක් කරනවනේ. ඒ නිසා, ධනවාදී ක්‍රමයට මේ දිහා බැලුවොත් r = 0 වෙන්නේ නැහැ. අනෙක් අතට, w = Y/L වෙන්නේත් නැහැ. අපිට මෙය මෙලෙස ලියන්න පුළුවන්.

w = (1-λ)Y/L

r = λY/K

මෙහි මා r ලෙස හඳුන්වා තිබෙන්නේ නිෂ්පාදන අතිරික්තයෙන් නැවත ආයෝජනය කළ කොටස ආරම්භක ප්‍රාග්ධනයේ අනුපාතයක් ලෙස කොපමණද කියන එකයි. මාක්ස්වාදී ක්‍රමයේදී ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් ප්‍රතිලාභ බෙදීමක් සිදු නොවන නිසා මෙහි r ප්‍රාග්ධනය සඳහා ලැබෙන ප්‍රතිලාභ අනුපාතිකය ලෙස හැඳින්වීම වැරදි වුවත් මා එසේ කරන්නේ ධනවාදය සමඟ සංසන්දනය කිරීම පහසු කරන්නයි. මා දන්නා තරමින් කිසිවෙකු මෙවැන්නක් කර නැහැ. මා මෙය කරන්නේ මාක්ස්වාදය පමණක් හදාරා ඇති අයට ධනවාදය තේරුම් ගැනීමත්, ධනවාදී ආර්ථික විද්‍යාව පමණක් හදාරා ඇති අයට මාක්ස්වාදය තේරුම් ගැනීමත් පහසු කිරීම සඳහා පමණයි. ඒ නිසා, ප්‍රාග්ධනය පොත ඇතුළු මාක්ස්වාදී ආර්ථික විද්‍යා පොත් වල හෝ ධනවාදී ආර්ථික විද්‍යා පොත් වල මෙවැනි දෙයක් හොයන්න උත්සාහ කරන්න එපා.

දැන් අපි නැවත ධනවාදය වෙත හැරෙමු. 

ධනවාදී මූලධර්ම අනුව ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය අතර ප්‍රතිලාභ බෙදිය යුතු ආකාරය මෙසේ ලියන්න පුළුවන්.

w = ∂Y/∂L = (1-α)Y/L

r = ∂Y/∂K = αY/K

මෙහි එකම වෙනස λ වෙනුවට α තිබීමයි. α යනු λ මෙන් මධ්‍යගත සැලසුමක් යටතේ තීරණය වන දෙයක් නෙමෙයි. ඒ වගේම එය වෙළඳපොළ සාධක මත තීරණය වන දෙයක්ද නෙමෙයි. α යනු නිෂ්පාදන ක්‍රමවේදය හා සම්බන්ධ කරුණක්. එය වෙනස් වෙන්නේ තාක්ෂනය සමඟයි. එහි ධනවාදය හෝ සමාජවාදය සමඟ සම්බන්ධයක් නැහැ. කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය නිෂ්පාදන ආකෘතියක් මිසක් දේශපාලනික ආකෘතියක් නෙමෙයි.

එහෙමනම් ධනවාදය හා α අතර තිබෙන සම්බන්ධය කුමක්ද? ධනවාදය විසින් යෝජනා කරන බෙදීම මේ පරාමිතිය සමඟ සම්බන්ධයි. ඒ කියන්නේ අවසාන වශයෙන් ධනවාදය විසින් යෝජනා කරන පරමාදර්ශී බෙදීම තීරණය කරන්නේ නිෂ්පාදන තාක්ෂනය විසින්. මෙයින් වෙනස්ව සමාජවාදී ක්‍රමයකදී λ අගය තීරණය කරන්නේ පොදු ප්‍රාග්ධනය පාලනය කිරීමේ බලය අතේ තිබෙන පිරිස විසින්.

ධනවාදය යටතේ අතිරික්තය බෙදිය යුතු සාධාරණ ආකාරය කියන එකෙන් අදහස් වෙන්නේ හැමවිටම ධනවාදී සේ සැලකෙන රටක නිෂ්පාදන අතිරික්තය ඒ විදිහටම බෙදෙනවා කියා කියන එක නෙමෙයි. එහෙමනම්, ධනවාදය යටතේ මේ පරමාදර්ශී බෙදීම ඒ විදිහටම සිදු වන බවට තිබෙන සහතිකය කුමක්ද? එහෙම වෙන්නනම් ශ්‍රමය සපයන අය අතරත්, ප්‍රාග්ධනය සපයන අය අතරත් ඔවුනොවුන් අතර වගේම ප්‍රතිවිරුද්ධ කණ්ඩායම සමඟද ප්‍රමාණවත් තරඟයක් තිබිය යුතුයි. මේ තරඟය තුළ හැකි තරම් අඩුවෙන් ශ්‍රමය සපයන්න ශ්‍රමිකයින් එකිනෙකා සමඟ තරඟ කරනවා වගේම හැකි තරම් අඩු මිලකට ප්‍රාග්ධනය සපයන්න ප්‍රාග්ධන හිමියන් එකිනෙකා සමඟ තරඟ කරනවා. එම තරඟය තුළ කිසිවෙකුට ලැබිය යුතු ප්‍රමාණයට වඩා දෙයක් නොලැබෙන බව සහතික කෙරෙනවා. 

මෙහි විශේෂත්වය වන්නේ තමන්ට "ලැබිය යුතු" කොටස උදුරා ගැනීම සඳහා අරගල කරලා අවසානයේදී ලබාගත හැකි දෙයම තමන් විසින් "දිය යුතු" කොටස ස්වේච්ඡාවෙන් ලබා දීමේ තරඟය තුළද ඒ විදිහටම ලැබෙන එකයි. ශ්‍රමය සඳහා වැඩිම මිල ලබා ගැනීම සඳහා කළ යුතු අරගලයක් බොහෝ විට ප්‍රචණ්ඩයි. හැකි තරම් අඩුවෙන් ශ්‍රමය සැපයීම සඳහා කරන තරඟය තුළ එවැනි ප්‍රචණ්ඩත්වයක් නැහැ. එය සිදු වන්නේ නිදහස් කැමැත්තෙන්. අපූරුම දෙය වන්නේ හැකි තරම් අඩුවෙන් ශ්‍රමය සැපයීම සඳහා කරන තරඟය තුළ අරගල කර ශ්‍රමය සඳහා ලබා ගත හැකි වැඩිම මිල අරගලයකින් තොරවම ලැබෙන එකයි.

මෙය මෙසේ සිදු වන බවට තිබෙන සහතිකය කුමක්ද? මෙය සිදු වෙන්නනම් මිනිස්සුන්ට තමන්ට වඩාත්ම වාසිදායක දේ කිරීමේ දැනුමක් හා නිදහසක් තිබිය යුතුයි. මේ තත්ත්වය වියුක්ත තත්ත්වයක් බව කාට හරි කියන්න පුළුවන්.

භෞතික විද්‍යාවේදී ඝර්ෂණය නැති සුමට පෘෂ්ඨ ගැන කතා කරනවා. එහෙත් එවැනි ඝර්ෂණය නැති සුමට පෘෂ්ඨ සැබෑ ලෝකයේ නැහැ. ඝර්ෂණය නැති සුමට පෘෂ්ඨයක සිදුවන චලිතයක් ඝර්ෂණය තිබෙන සුමට නැති පෘෂ්ඨයක ඒ විදිහටම වෙන්නේ නැහැ.

මිනිස්සු හැමෝම හැම විටම තමන්ට වඩාත්ම වාසිදායක දේ කරන්නේ නැහැ. හැබැයි එහෙම නොකළා කියලත් ඉහත ධනවාදී සමතුලිතතාවය වෙනස් වෙන්නේ නැහැ. පෘෂ්ඨය සුමට නැත්නම් අර අඟහරු වෙත ඊයේ ගිය පර්සිවියරන්ස් රෝවරයට වගේ පාර වෙනස් කරලා පෘෂ්ඨය වඩා සුමට තැනක් හොයා ගන්න මිනිස්සුන්ට පුළුවන්. එහෙම තැන් නැත්නම් සුමට පෘෂ්ඨ හදා ගන්න පුළුවන්. සාමූහික ක්‍රමයක් වන ධනවාදී නිදහස් වෙළඳපොළක් කාර්යක්ෂම වීම සඳහා අවශ්‍ය වන අනිවාර්ය පූර්ව කොන්දේසිය මිනිස්සු හැමෝම හැම විටම තමන්ට වඩාත්ම වාසිදායක දේ කිරීම නෙමෙයි. මිනිස්සු වැඩි දෙනෙක් බොහෝ විට තමන්ට වඩාත්ම වාසිදායක දේ කිරීම ඒ සඳහා ප්‍රමාණවත්. විශේෂ තත්ත්වයන් තිබුණත්, මේ කොන්දේසිය බොහෝ විට ප්‍රායෝගිකව සම්පූර්ණ වන කොන්දේසියක්.

රුපියල් දාහක් පොල් ගෙඩියකට ගෙවන්න කැමති කිහිප දෙනෙක් ඉන්න පුළුවන්. එහෙත් වැඩි දෙනෙක් පොල් ගෙඩියකට එවැනි විශාල මිලක් ගෙවන්න සූදානම් නැහැ. ඒ නිසා, පොල් ගෙඩියකට රුපියල් දාහක් ගෙවන්න සූදානමින් ඉන්න කෙනාටත් සීයකට එකසිය විස්සකට පොල් ගෙඩියක් මිල දී ගන්න ලැබෙනවා. රුපියල් පණහකට දවසක් පුරා කුලී වැඩ කරන්න කැමති කෙනෙක් හිටියත් බොහෝ විට ඔහුට ඊට වඩා වැඩි කුලියක් ලැබෙනවා. ඒ රටේ ශ්‍රමිකයන් බොහෝ දෙනෙක් ඒ තරම් අඩු කුලියකට වැඩ කරන්න කැමති නැති නිසා. කිසියම් රටක ධනවාදයක් නොතිබුණත් යම් තරමකට හෝ ධනවාදී මූලධර්ම වැඩ කරනවා. ඒ එම මූලධර්ම ස්වභාවිකත්වයට කිට්ටු නිසා. ගුරුත්වාකර්ෂණ ප්‍රවාදය තිබුණත් නැතත් පොල් බිමට වැටෙනවා. 

ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය අතර අතිරික්තය බෙදිය හැකි වඩාත්ම කාර්යක්ෂම ක්‍රමය (1-α): α අනුපාතයට බෙදීමයි. ධනවාදය යටතේ කාගේවත් සැලසුමක් නැතිවම මෙය සිදු වෙනවා. සමාජවාදය යටතේ මේ බෙදීම වෙන්නේ මා ඉහත විස්තර කළ පරිදි (1-λ): λ අනුපාතයටයි. එම λ අගය කවුරු හෝ පිරිසක් විසින් සැලසුම් කරන දෙයක් මිසක් ස්වභාවික දෙයක් නෙමෙයි. කොහොම වුනත්, එක දෙයක් කියන්න පුළුවන්. λ = α වූ විට සමාජවාදී ක්‍රමයක් ධනවාදී ක්‍රමයක් තරමටම කාර්යක්ෂම වෙන්න පුළුවන්. (මේ කාර්යක්ෂමතාවය නැති වන වෙනත් බොහෝ හේතු තිබෙනවා. ප්‍රස්තුතයට අදාළ නොවන නිසා මෙහිදී මා ඒවා පැත්තකින් තියනවා)

සමාජවාදී රටක් ධනවාදයේ මූලධර්ම පිළි නොගත්තත් ධනවාදය පිළිගත් රටවල් සමඟ ප්‍රමාණවත් තරඟයක නියැලෙනවානම් එහි අවසාන ප්‍රතිඵලය වන්නේ නිසර්ගයෙන්ම  λ = α වීමයි. ඒ සමානත්වය ඇති වන තුරුම සමාජවාදී රටේ පාලකයින්ට තමන්ගේ මධ්‍යගත සැලසුම් වෙනස් කරන්න වෙනවා. නැත්නම් ආර්ථිකය ටිකෙන් ටික වල පල්ලට යනවා. චීනය වගේ රටවල් කාලයක සිට මේ වැඩේ සාර්ථක ලෙස කරනවා. දැන් කියුබාවත් වැඩේට බැහැලා. 

මා මෙහිදී සමාජවාදී රටවල් සේ හඳුන්වන්නේ පැරණි සෝවියට් දේශය, චීනය, කියුබාව, උතුරු කොරියාව වගේ පොදුවේ සමාජවාදී රටවල් සේ සැලකෙන රටවල් මිසක් කවදාවත් ලෝකයේ තිබී නැති සමාජවාදී රටවල් නෙමෙයි. සමහර අයට අනුව මේ රටවල් වල තිබී ඇත්තේ හෝ තිබෙන්නේ රාජ්‍ය ධනවාදයක් මිසක් සමාජවාදයක් නෙමෙයි. ඔය වචන වැදගත් නැහැ. පොදුවේ මාක්ස්වාදය තුළ කොමියුනිස්ට්වාදයට පෙර එන සමාජවාදය ලෙස හැඳින්වුණේ ඔය රටවල් වල තිබුණු හෝ තිබෙන මධ්‍යගත සැලසුම් ක්‍රමය. ජාතික සමාජවාදය ලෙස හැඳින්වුණු හිට්ලර්ගේ ජර්මනියේත්, රටේ නම අනුව දැනට ලෝකයේ තිබෙන සමාජවාදී රටවල් දෙකෙන් එකක් වූ ලංකාවේත් බොහෝ දුරට තිබෙන්නේ මේ ක්‍රමය. බොහෝ දෙනෙක් විසින් ධනවාදී රටක් ලෙස වැරදියට හඳුන්වන සිංගප්පූරුවේ වගේම රජ පවුල් විසින් තවමත් පාලනය කරන මැද පෙරදිග රටවලත් තියෙන්නේ මේ සමාජවාදී ක්‍රමයට කිට්ටු ක්‍රමයක්. මේ හැම රටකටම පොදු සාධකයක් වන්නේ ඉහත කී λ අගය යම් පිරිසක් විසින් පාලනය කිරීමයි. ඒ නිසා, එම අගය α අගයට සමාන වීමේ සෛද්ධාන්තික අවශ්‍යතාවයක් නැහැ.

හැබැයි මේ ඇතැම් රටවල් ලෝකයට විවෘතයි. ලෝකය සමඟ තරඟ කරනවා. ඒ කියන්නේ රට ඇතුළේ ධනවාදී මූලධර්ම ක්‍රියාත්මක නොවුනත් ජාත්‍යන්තර තලයේදී කටයුතු කරන්නේ යම් තරමකින් ධනවාදී මූලධර්ම වලට අනුගතවයි. චීනය ඇමරිකාවට භාණ්ඩ අපනයනය කරද්දී පුළුවන් තරම් අඩු මිලකට භාණ්ඩ සපයන්න උත්සාහ කරනවා මිසක් ඒ භාණ්ඩ හදන ශ්‍රමිකයින්ගේ ප්‍රතිලාභ වෙනුවෙන් අරගල කරන්නේ නැහැ. මේ ක්‍රමය පැරණි සෝවියට් දේශයේ ක්‍රමයට සාපේක්ෂව සාර්ථක වී තිබෙනවා. 

පැරණි සෝවියට් දේශය ජාත්‍යන්තර ගනුදෙනු කළේ බොහෝ දුරට ධනවාදී ලෝකයෙන් වෙන්ව සිටිමින් සමාජවාදී හෝ තුන් වන ලෝකයේ රටවල් එක්කයි. ඒ නිසා, පැරණි සෝවියට් දේශය ධනවාදී රටවල් වල තිබුණු තරඟයට වක්‍ර ලෙස හෝ නිරාවරණය වුනේ නැහැ. තරඟයට වක්‍ර ලෙස හෝ නිරාවරණය නොවුණු නිසා λ = α විය හැකි යාන්ත්‍රණයක් තිබුණේ නැහැ. නමුත්, චීනයට එවැනි යාන්ත්‍රණයක් තිබෙනවා. ඒ නිසා, චීන සමාජවාදය රටෙන් පිටතදී කාර්යක්ෂමයි. චීන සමාජවාදය රට ඇතුළේ ශ්‍රමිකයින්ට සාධාරණය ඉටු කරනවාද නැද්ද කියන එක වෙනම කරුණක්.

ලෝකයේ එක් එක් රටවල නිෂ්පාදන අතිරික්තය ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය අතර බෙදී යන්නේ කොහොමද? ලෝකයේ එක් එක් රටවල ප්‍රාග්ධනය සඳහා ලැබෙන ප්‍රතිලාභ අනුපාතික කොපමණද? පහත තිබෙන්නේ පසුගිය දස වසර (2010-2019) සඳහා සාමාන්‍ය අගයයන්. මේ සංඛ්‍යාලේඛණ ගැන වැඩිදුර විශ්ලේෂණ ඉදිරි ලිපියකට ඉතිරි කරන්නම්.

Data are based on Penn World Table version 10.0.

References: 

Feenstra, Robert C., Robert Inklaar and Marcel P. Timmer (2015), "The Next Generation of the Penn World Table" American Economic Review, 105(10), 3150-3182, available for download at www.ggdc.net/pwt

දැය දියුණට පැද යන නැවියා

කලින් ලිපියක මම සංවර්ධන ආර්ථික විද්‍යාවේදී යොදා ගන්නා සොලෝ ආකෘතිය පිළිබඳව විස්තර කළා. වෙනත් ඕනෑම ආකෘතියකින් කරනවා වගේම මේ ආකෘතියෙන් කරන්නෙත් අපට විශ්ලේෂණය කරන්න අවශ්‍ය කරුණට අවධානය යොමු කිරීම පහසු කරමින් අවශේෂ දේවල් අයින් කරලා සරල ආකෘතියක් ඇසුරෙන් පවතින හෝ පැවතිය හැකි තත්ත්වය විග්‍රහ කරන එක. ඒ කියන්නේ ආකෘතිය ඇතුළේදී අවශේෂ කරුණු නොවෙනස්ව තිබෙන සේ සලකමින් හදාරන්න අවශ්‍ය ප්‍රධාන කරුණ හැදෑරීම.

සොලෝ ආකෘතිය රටක ආර්ථික වර්ධනයට ප්‍රාග්ධනය බලපාන්නේ කොහොමද කියන එක පැහැදිලි කරන්න උපයෝගී කර ගන්න පුළුවන්. මේ ආකෘතිය තවත් දේවල් පැහැදිලි කරන්නත් යොදා ගත හැකියි. එහෙත්, මම ප්‍රධාන වශයෙන්ම මෙය යොදා ගන්නේ ඉහත කරුණ පැහැදිලි කරන්න. මේ ආකෘතිය ඉදිරිපත් කිරීමේදී මම කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය යොදා ගත්තා. එය පැහැදිලි කිරීමේ පහසුවට කළ දෙයක්. කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය යොදා නොගෙන වුවත් සොලෝ ආකෘතිය ඉදිරිපත් කරන්න පුළුවන්. 

කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය යොදා ගන්නේ ශ්‍රමය, ප්‍රාග්ධනය හා නිෂ්පාදිතය අතර සම්බන්ධය පැහැදිලි කරන්න. නිෂ්පාදනදී බිහිවන අතිරික්තය ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය අතර බෙදී යා යුතු සාධාරණ ක්‍රමය කුමක්ද කියන එක පිළිබඳ ධනවාදී අදහස ගැනත් මෙම මේ ශ්‍රිතය ආශ්‍රයෙන් පැහැදිලි කළා. එහෙත්, ඒ පැහැදිලි කිරීම කරන්නත් කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය අවශ්‍ය වන්නේ නැහැ. එය යොදා ගත්තේ පැහැදිලි කිරීමේ පහසුවට. කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය යොදා ගෙන නිෂ්පාදනදී බිහිවන අතිරික්තය ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය අතර බෙදී යා යුතු සාධාරණ ක්‍රමය කුමක්ද කියන එක පිළිබඳ සමාජවාදී අදහස වුවත් විස්තර කළ හැකියි. 

අතිරික්තය සාධාරණව බෙදිය යුතු ආකාරය පිළිබඳ ධනවාදී අදහස අනුව ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය ශ්‍රමය ලබා දෙන අයටත් ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය ප්‍රාග්ධනය ලබා දෙන අයටත් හිමි විය යුතුයි. තරඟකාරී වෙළඳපොළක් ඇති විට කිසිවෙකුගේ මැදිහත්වීමක් නැතිවම ඒ බෙදීම නිවැරදිව සිදු වෙනවා. කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය යොදා ගනිමින් මම ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය හා ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය වෙනුවෙන් වෙන් විය යුතු කොටස් ගණනය කර පෙන්වූවා. 

ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය = ∂Y/∂L = (1-α)Y/L

ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය = ∂Y/∂K = αY/K  

මාක්ස්වාදී අදහස වන්නේ අතිරික්තයෙන් කොටසක් ප්‍රාග්ධනයේ ප්‍රතිලාභ ලෙස වෙන් කිරීම අසාධාරණ බවයි. ඒ අදහස අනුව අතිරික්තය මුළුමනින්ම ලැබෙන්නේ ශ්‍රමය ලබා දෙන අයටයි. මේ අනුව සමාජවාදී බෙදීමකදී ශ්‍රමිකයෙකුට Y/L කොටසක් හිමි වෙනවා. α<1 නිසා (1-α)Y/L < Y/L බව පැහැදිලියිනේ. මේ අනුව, සමාජවාදී රටක ශ්‍රමිකයෙකුට ධනවාදී රටක ශ්‍රමිකයෙකුට ලැබෙනවාට වඩා ප්‍රතිලාභ හිමි විය යුතුයි. එහෙමනම් එය එසේ නොවන්නේ ඇයි? 

රටේ සමස්ත නිෂ්පාදිතය එකම මට්ටමේ තිබේනම් සමාජවාදී බෙදීමකදී ශ්‍රමිකයෙකුට වැඩි ප්‍රතිලාභ ලැබෙනවා. α = 1/3 ලෙස සැලකුවොත්, සමාජවාදී රටක ශ්‍රමිකයෙකුට එක් ශ්‍රම ඒකකයක් වෙනුවෙන් Y/L ප්‍රතිලාභයක් ලැබෙන විට ධනවාදී රටක ශ්‍රමිකයෙකුට එක් ශ්‍රම ඒකකයක් වෙනුවෙන් ලැබෙන්නේ ඊට වඩා 33%ක් පමණ අඩුවෙන්. හැබැයි මේ කතාව හරියන්නේ රටවල් දෙකේම නිෂ්පාදිතය, එනම් Y අගය, සමාන මට්ටමක තිබුනොත් පමණයි. ධනවාදී ක්‍රමය යටතේ මොනයම් හෝ ආකාරයකින් Y අගය 50%කින් වැඩි වුනොත් ධනවාදී රටේ ශ්‍රමිකයාට සමාජවාදී රටේ ශ්‍රමිකයාට ලැබෙන ප්‍රතිලාභයම ලැබෙනවා.

ධනවාදී රට: w = (1 - 1/3)*1.5Y/L = Y/L

සමාජවාදී රට: w = Y/L

මේ තත්ත්වය යටතේදී ධනවාදී රටේ නිෂ්පාදිතයෙන් තුනෙන් එකක් ප්‍රාග්ධනය ලබා දෙන අය වෙනුවෙන් වෙන් කළාට පසුවත් ශ්‍රමිකයාට ලැබෙන කොටස සමාජවාදී රටක ශ්‍රමිකයෙකුට ලැබෙන කොටසට සමානයි. යම් ආකාරයකින් ධනවාදී රටේ නිෂ්පාදිතය 50%කට වඩා වැඩිනම් ධනවාදී රටේ ශ්‍රමිකයාට සමාජවාදී රටක ශ්‍රමිකයෙකුට ලැබෙනවාට වඩා වැඩි ප්‍රතිලාභ ලැබෙනවා. 

අපි මේ 50% කියන එක හදාගත්තේ  α = 1/3 ලෙස සලකලානේ. සාධාරණ ප්‍රකාශනයක් ලෙස මෙය ඉදිරිපත් කළොත් ධනවාදී රටේ නිෂ්පාදිතය සමාජවාදී රටේ නිෂ්පාදිතයට වඩා අඩුම වශයෙන් 1/(1-α) ගුණයක් වුනොත් අපට මේ තත්ත්වය නිරීක්ෂණය කරන්න පුළුවන් වෙනවා. 

දැන් අපි නැවතත් සොලෝ ආකෘතියට යමු. සොලෝ ආකෘතිය අනුව ස්ථායී තත්ත්වයකදී යම් රටක එක් ශ්‍රමිකයෙකු විසින් සිදු කරන නිෂ්පාදිතය (y* අගය) තීරණය වන්නේ A, α, δ, s යන සාධක මතයි. මේ විචල්‍යයන් අතර සම්බන්ධතාවය පහත ආකාරයේ එකක්.

y* = Y*/L = (A)^1/1-α(s/δ)^α/1-α 

ධනවාදී රටක ශ්‍රමිකයෙකුට ශ්‍රමය වෙනුවෙන් ලැබෙන ප්‍රතිලාභ සමාජවාදී රටක ශ්‍රමිකයෙකුට ශ්‍රමය වෙනුවෙන් ලැබෙන ප්‍රතිලාභ වලට වඩා වැඩි වෙන්නනම් ධනවාදී රටේ y* අගය සමාජවාදී රටේ එම අගය මෙන් අඩුම වශයෙන් 1/(1-α) ගුණයක් විය යුතුයි. මෙහි α අගය ධනවාදී රටේ α අගයයි. සමාජවාදී රටේ α අගය මේ සංසන්දනය සඳහා වැදගත් නැහැ. ඇමරිකාවේ මේ අගය කාලයක් තිබුණේ 0.33 මට්ටමේ. දැන් 0.38 මට්ටමට කිට්ටුයි. α වැඩි කර ගැනීම සාර්ථක ක්‍රමයක් වුවත් එයින් අතුරු ප්‍රශ්නද ඇති වෙනවා. විරැකියාව ඉහළ යාම එවැනි එක ප්‍රශ්නයක්. 

මෙය කළ හැක්කේ A, α, δ, s යන සාධක වලින් එකක් වෙනස් කිරීම මගිනුයි. α හෝ A වැඩි කරනවා කියා කියන්නේ නිෂ්පාදන තාක්ෂනය වඩා කාර්යක්ෂම ලෙස වෙනස් කරනවා කියන එක. δ අඩු කිරීම කියන්නේ ප්‍රාග්ධනය ක්ෂය වීම අඩු කර ගැනීම. s වැඩි කිරීම කියා කියන්නේ ඉතිරි කිරීමේ අනුපාතය වැඩි කිරීම.

ඕනෑම ආකාරයක ප්‍රාග්ධන ආයෝජනයක් ක්ෂය වෙනවා කියන එක සාමාන්‍ය කරුණක්. අවුරුදු තුන හතරක් යද්දී පරිගණයකින් තව දුරටත් වැඩක් නැහැ. පාලමක් හෝ අධිවේගී මාර්ගයක් වසර තිහක් හතලිහක් ප්‍රයෝජනයට ගන්න පුළුවන් විය හැකි වුවත් ඒ අතරවාරයේ නඩත්තු කිරීම් කළ යුතුයි. ගොඩනැගිල්ලක්, වාහනයක් හෝ යන්ත්‍ර සූත්‍ර ගත්තත් ඒවාට ජීවිත කාලයක් තිබෙනවා. ඒ නිසා, මේ δ අගය අඩු කළ හැකි සීමාවක් තිබෙනවා. ඒ වගේම, තාක්ෂනය අලුත් කිරීම කියන ක්‍රියාවලිය ඇතුළේම පවතින ප්‍රාග්ධනය යම් තරමකින් විනාශ කිරීමක්ද අවශ්‍ය වෙනවා. 

ක්ෂය වීමේ අනුපාතය වැඩි වෙන්න වෙනත් හේතුද බලපානවා. යුද්ධ වගේම නාස්තිය හා දූෂණය හේතුවෙනුත් ප්‍රාග්ධනය ක්ෂය වෙනවා. ඒ වගේ හේතු මත ක්ෂය වන ප්‍රාග්ධනය ඉතුරු කරගෙන δ අගය යම් තරමකින් අඩු කරගන්න පුළුවන්. එසේ කිරීමෙන් ආර්ථිකය යම් තරමකින් ඉදිරියට තල්ලු කරන්න පුළුවන්. හැබැයි මෙය කළ හැකි සීමාවක් තිබෙනවා. දිගින් දිගටම කරන්න බැහැ. උතුරේ යුද්ධය අවසන් වී වසර කිහිපයක් යන තුරු ලංකාවේ ආර්ථිකය වේගයෙන් වර්ධනය වුනේ  δ අගය අඩු වූ නිසා. ඇමරිකාවේ δ අගය 0.05 පමණ වෙනවා.

ඉතිරි කිරීමේ අනුපාතය වැඩි කර ගැනීමෙන්ද ආර්ථිකය ප්‍රසාරණය කර ගන්න පුළුවන්. චීනය, දකුණු කොරියාව, සිංගප්පූරුව වගේ රටවල් කාලයක් වේගයෙන් වර්ධනය වුනේ s විශාල ලෙස වැඩි කරගත් නිසා. දැනටත් එම රටවල වගේම ලංකාවේද ඉතිරි කිරීමේ අනුපාතය ඇමරිකාවේ එම අනුපාතයට වඩා වැඩියි. කෝවිඩ් නිසා ඇමරිකාවේ s විශාල ලෙස ඉහළ ගොස් තිබුණත් එය තාවකාලික තත්ත්වයක් පමණයි. නමුත්, s වැඩි කර ගැනීම හරහා ආර්ථිකය ප්‍රසාරණය කළ හැක්කේද යම් සීමාවක් දක්වා පමණයි. 

අවුලක් නැතුව ආර්ථිකයක් වේගයෙන් දිගින් දිගටම වර්ධනය කර ගත හැකි පහසුම ක්‍රමය A වැඩි කර ගැනීමයි. එයට සීමාවක් නැහැ. අද හොඳ මට්ටමක තිබෙන රටවල් ඒ තැන් වල තිබෙන්නේ එම රටවල A අගය ගොඩක් වැඩි නිසයි. රටක් දියුණුව කරා පැදවිය හැකි මාර්ගය වැටී තිබෙන්නේ A අගය වැඩි කර ගැනීම හරහා.

රටවල් දියුණු වෙන්නේ කොහොමද?

අද ලංකාවේ හැත්තෑ තුන් වන නිදහස් දිනය. ඔය නිදහස් දිනය දවසේ සාමාන්‍යයෙන් කියන කතා කිහිපයක් තියෙනවා. නිදහසින් පස්සේ ලංකාව එන්න එන්නම පස්සට ගිහින් කියන එක මේ කතා වලින් එකක්. එහෙම වෙන්න හේතු විදිහට ඉදිරිපත් කෙරෙන ජනප්‍රිය කතා තිබෙනවා. මේ කතා බොහොමයක් ඇත්ත නොවන බව මේ වියුණුව හරහා වරින් වර පෙන්වා දී තිබෙනවා. එසේ වුවත්, පසුගිය වසර හැත්තෑ තුන තුළ ලෝකයේ වෙනත් බොහෝ රටවල් ලංකාවට වඩා වේගයෙන් දියුණු වී තිබෙන බවනම් බොරුවක් නෙමෙයි.

සමහර රටවල් වෙනත් රටවල් වලට වඩා වේගයෙන් දියුණු වෙන්නේ ඇයි? රටවල් අතර ඒක පුද්ගල ආදායමේ වෙනස්කම් දිගින් දිගටම පවතින්නේ ඇයි? මේ වෙනස්කම් අඩු කර ගත හැක්කේ කොහොමද? මේ වගේ දේවල් ගැන අධ්‍යයනය කරන ආර්ථික විද්‍යාවේ අනු ක්ෂේත්‍රය සංවර්ධන ආර්ථික විද්‍යාව ලෙස හැඳින්වෙනවා. 

රොබර්ට් සොලෝ විසින් ඉදිරිපත් කළ සොලෝ ආකෘතිය සංවර්ධන ආර්ථික විද්‍යාවේ භාවිතා කරන ප්‍රචලිත ආකෘතියක්. මෙය ඉදිරිපත් කිරීම ඇතුළුව ඔහු විසින්  සංවර්ධන ආර්ථික විද්‍යාවට සිදු කළ සේවය වෙනුවෙන් රොබර්ට් සොලෝට 1987 වසරේදී ආර්ථික විද්‍යාව සඳහා නොබෙල් ත්‍යාගය හිමි වුනා.

සොලෝ ආකෘතිය හැකි තරම් සරලව පැහැදිලි කිරීම සඳහා අපි කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතයෙන් පටන් ගනිමු. පෙර ලිපි වල මේ ශ්‍රිතය පිළිබඳව විස්තර කරලා තියෙනවනේ.

ඇත්තටම මෙය පැහැදිලි කරන්න කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය වැනි නිශ්චිත ශ්‍රිතයක් අවශ්‍ය වන්නේ නැහැ. එය යොදා ගන්නේත්, කලින් ලිපි වල ඒ ගැන පැහැදිලි කළේත්, මෙවැනි නිශ්චිත ශ්‍රිතයක් යොදා නොගෙන වඩා වියුක්ත ලෙස විස්තර කළොත් බොහෝ දෙනෙකුට තේරුම් ගන්න අසීරු නිසයි. මේ පැහැදිලි කිරීම වුනත්, කියවන ගොඩක් අයට වියුක්ත වැඩි බවයි පෙනෙන්නේ.

Y = F(K,L) = AK^αL^1-α 

Y - නිෂ්පාදිතය 

K - ප්‍රාග්ධනය 

L -  ශ්‍රමය 

මේ නිෂ්පාදිතයට වෙන්නේ කුමක්ද?

Y = C + S

C - පරිභෝජනය 

S - ඉතිරි කිරීම් 

අපි හිතමු රටේ සමස්ත ආදායමෙන් ඉතිරි කරන අනුපාතය s කියලා. 

ඒ කියන්නේ, 

S = sY = sF(K,L).

දැන් අපි එක් ශ්‍රමිකයෙකු සඳහා පහත අනුපාත අර්ථදක්වමු.

K/L = k

Y/L = y = F(K,L)/ L = AK^αL^-α = A(K/L)^α = Ak^α

S/L = sY/L = sy = sAk^α

ප්‍රාග්ධනය ක්ෂය වන අනුපාතය δ ලෙස සලකමු. ඒ කියන්නේ δ = 0.05නම් සෑම වසරකදීම තිබෙන ප්‍රාග්ධන සංචිතයෙන් 5%ක් ක්ෂය වෙනවා. හැබැයි ඒ එක්කම ඉතිරි කිරීම් ප්‍රාග්ධන සංචිතයට එකතු වෙනවා. 

එහෙමනම්, එක් ශ්‍රම ඒකකයකට ප්‍රාග්ධන ඒකක ගණන කාලයත් සමඟ වෙනස් වෙන්නේ කොහොමද?

∆k = sAk^α − δk 

ඉහත ගතික සමීකරණයේ ∆k කියන්නේ යම් කාලයක් තුළ ප්‍රාග්ධනය හා ශ්‍රමය අතර අනුපාතයේ වෙනස්වීම. එසේ නැත්නම් කාලය විෂයයෙහි අවකල සංගුණකය (dk/dt). මෙහි 0<α<1 නිසා, k වැඩි වෙද්දී sAk^α වැඩි වන නමුත් එසේ වැඩි වන වේගය එන්න එන්නම අඩු වෙනවා. එසේ අඩු වෙමින් ගොස් sAk^α = δk වූ පසු k තව දුරටත් වැඩි වෙන්නේ නැහැ.

ඒ කියන්නේ ප්‍රාග්ධනය හා ශ්‍රමය අතර අනුපාතය වෙනස් නොවන ස්ථායී සමතුලිතතාවයකට එනවා. මේ අනුපාතය කුමක්ද? 

ස්ථායී තත්ත්වයේදී ∆k = 0 නිසා,

sAk^α = δk

sA = δk^1-α

k^1-α = As/δ

k* = (As/δ)^1/1-α 

^{මෙයට අනුරූප y අගය:}

y* = A(k*)^α = (A)^1/1-α(s/δ)^α/1-α 

මෙම y* අගය ස්ථායී සමතුලිතාවයකදී කිසියම් රටක එක් ශ්‍රමිකයෙකුගේ මධ්‍යන්‍ය ආදායමයි.

සොලෝ ආකෘතියෙන් පෙන්වා දෙන වැදගත්ම කාරණයක් වන්නේ දීර්ඝකාලීනව රටක ඒක පුද්ගල ආදායම තීරණය වන්නේ ප්‍රාග්ධන සංචිත ප්‍රමාණය අනුව නොවන බවයි. ඉහත y* අගය A, α, δ, s යන සාධක මත මිස k අගය මත වෙනස් වන්නේ නැහැ. මේ අනුව,  A, α, δ, s යන සාධක වෙනස් නැත්නම් ආරම්භක ප්‍රාග්ධන සංචිත ප්‍රමාණ කොයි තරම් අසමාන වුවත්, ස්ථායී සමතුලිතාවයකට පැමිණෙද්දී රටවල් අතර ආදායම් මට්ටම් වල විෂමතා නැති වී යා යුතුයි. 

වෙනස් විදිහකට කිවුවොත් රටවල් අතර ආදායම් විෂමතා වලට හේතුව A, α, δ, s යන සාධක මිස ප්‍රාග්ධනයේ අඩු වැඩිකම් නෙමෙයි.

මේ පරාමිතීන් හතරෙන් α, δ, s යන තුනටම සෛද්ධාන්තික සීමාවන් තිබෙනවා. මේ අගයයන් හැම විටම 0 හා 1 අතර තිබිය යුතුයි. α =1 කියන්නේ නිෂ්පාදනය සඳහා ශ්‍රමයේ කිසිම දායකත්වයක් නැහැ කියන එකයි. හැම දෙයක්ම ස්වයංක්‍රීය ලෙස සිදු වෙනවා. δ = 0 කියන්නේ කොයි තරම් කල් ගියත් ප්‍රාග්ධනය ක්ෂය වෙන්නේ නැහැ කියන එකයි. s = 1 කියා කියන්නේ මිනිස්සු කිසිම දෙයක් පරිභෝජනය නොකර රටේ ආදායම මුළුමනින්ම ඉතුරු කරනවා කියන එකයි. මේ තුනෙන් එකක්වත් වෙන්න පුළුවන් දේවල් නෙමෙයි. ඒ නිසා, මේ විචල්‍යයන් වෙනස් වීම හරහා රටක ඒක පුද්ගල ආදායම වැඩි වෙන්න පුළුවන් යම් සීමාවක් දක්වා පමණයි. 

මෙවැනි සීමාවක් නැත්තේ A වලට පමණයි. A කියන්නේ ඵලදායීතාවය. ලෝකයේ දියුණුම රටවල් දිගින් දිගටම තව තවත් දියුණු වෙන්නේ දිගින් දිගටම ඵලදායීතාවය වැඩි කර ගැනීම මගින්.

නොපවතින සමාගම් සමඟ දීග කෑම

ධනවාදී වෙළඳපොළ ආර්ථිකයක් තුළ නිෂ්පාදනය සිදුවන ආකාරය විස්තර කිරීම සඳහා අපට චක්‍රීය ප්‍රවාහ ආකෘතිය යොදා ගන්න පුළුවන්. එහි සරලම මට්ටමේ ආකෘතියෙන් අපි පටන් ගනිමු. මෙහිදී, අපේ පහසුව සඳහා රජයේ, විදේශ අංශයේ හා බැංකු වල කාර්ය භාරය අපි නොසලකා හරිනවා. අවශ්‍යනම් මේ ආකෘතිය වඩා සංකීර්ණ කර ගන්න පුළුවන්.

චක්‍රීය ප්‍රවාහ ආකෘතිය තුළදී හඳුනාගන්නා මූලික ඒකක වර්ග දෙකක් තිබෙනවා. ඒ ගෘහස්ථ ඒකක හා ව්‍යාපාර ඒකකයි. ගෘහස්ථ ඒකක වල සිටින පුද්ගලයින් විසින් භාණ්ඩ හා සේවා පරිභෝජනය කරනවා. මේ භාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදනය කරන්නේ ව්‍යාපාර ඒකක විසින්. අවශ්‍යනම් සමාගම් කියා කියන්න පුළුවන්.  

සමාගම් කියා කියන්නේ ඇත්තටම පවතින දෙයක් නෙමෙයි. දෙවියන් කියන සංකල්පය වගේම මිනිස්සු විසින් හදාගත් වියුක්ත සංකල්පයක්. හැබැයි මෙය ඉතාම ප්‍රයෝජනවත් සංකල්පයක්.

දෙවියන් පෙනෙන්න නැතත් සමාගම් පෙනෙන්න තිබෙන බව ඇතැම් අය කියන්න පුළුවන්. සමාගමක් පෙන්වන්න පුළුවන් කාටද? සමාගම් සතු වාහන, ගොඩනැගිලි, යන්ත්‍රසූත්‍ර ආදිය තිබෙනවා. බොහෝ මිනිසුන් සමාගම් වෙනුවෙන් වැඩ කරනවා. එහෙත්, ඇත්තටම සමාගම් කියා "දෙයක්" නැහැ. අප එවැනි දෙයක් පවතින බව පොදුවේ පිළිගන්නවා පමණයි. දෙවියන් වගේම තමයි. 

දෙවියන් කියන දේ අහන මිනිස්සු වගේම අහන්නේ නැති මිනිස්සුත් සමාගම් කියන දේවල් අහනවා. දෙවියන් වෙනුවෙන් වැඩ කරන මිනිස්සු වගේම දෙවියන් පිළි නොගන්න මිනිස්සුත් සමාගම් වෙනුවෙන් වැඩ කරනවා. දෙවියන්ට පඬුරු දමන මිනිස්සු වගේම නොදමන මිනිස්සුත් සමාගම් වෙනුවෙන් මුදල් යොදවනවා. සමාගම් වෙනුවෙන් වැඩ කරන මිනිස්සුන්ගෙන් කොටසක් සමාගමේ අතිරික්තය ගණන් හදලා සමාගම වෙනුවෙන් ශ්‍රමය හෝ ප්‍රාග්ධනය යෙදවූ මිනිසුන් වෙත බෙදා දෙනවා. එය කරන්නේ සමාගම වෙනුවෙන් සමාගමේ භාරකරුවෙකු ලෙසයි. කපුවෙක් දෙවියන් වෙනුවෙන් වැඩ කරනවා වගේ.

චක්‍රීය ප්‍රවාහ ආකෘතිය ඇතුළේ සමාගම් හෝ සමාගම් නොවන වෙනත් ආකාර වල ව්‍යාපාර ඒකක හා ගෘහස්ථ ඒකක අතර අන්තර් ක්‍රියාවක් සිදු වෙනවා. මේ ව්‍යාපාර ඒකක කියන්නේ වියුක්ත අදහසක් වීම ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. වියුක්ත අදහස වැඩ කරන හා ප්‍රයෝජනයක් තිබෙන වියුක්ත අදහසක්.

ව්‍යාපාර ඒකකයක් තුළ සිදු වන්නේ ගෘහස්ථ ඒකක වල තිබෙන ශ්‍රමය (L) හා ප්‍රාග්ධනය (K) ප්‍රයෝජනයට අරගෙන පරිභෝජනය කළ හැකි නිෂ්පාදිතයක් (Y) බවට පරිවර්තනය කරන එකයි.

K,L ➞ Y 

වෙනත් විදිහකින් කිවුවොත්, ව්‍යාපාර ඒකකයක් තුළදී වෙන්නේ K සහ L යොදා ගනිමින් අතිරික්ත වටිනාකමක් නිර්මාණය කරන එක. Y කියන්නේ එසේ නිර්මාණය කළ අතිරික්ත වටිනාකම. පෙර ලිපි වලින් විස්තර කළ කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතයෙන් විස්තර කළේ මේ වැඩේ කරන්න උපයෝගී කර ගන්නා නිෂ්පාදන තාක්‍ෂණයේ ස්වභාවය ආකෘතිගත කළ හැකි එක් ආකාරයක්. එය වෙනත් ආකාර වලින්ද කළ හැකියි. 

ව්‍යාපාර ඒකකයක් තුළදී Y කියන අතිරික්ත වටිනාකම නිර්මාණය කිරීමේදී K සහ L යම් තරමකින් ක්ෂය වන නමුත් නිෂ්පාදන කාර්යයෙන් පසුවද K සහ L ඉතිරි වෙනවා. ඊට අමතරව අතිරික්තයක් ලෙස Y නිර්මාණය වෙනවා. එය පරිභෝජනය කළ හැකි දෙයක් වුවත් අතථ්‍ය පුද්ගලයෙකු වන සමාගමකට පරිභෝජනය කරන්න බැහැ. පරිභෝජනය කළ හැක්කේ ගෘහස්ථ ඒකක වල සිටින තථ්‍ය පුද්ගලයින්ටයි. සමාගම් වල නිපදවෙන අතිරික්තය ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය සපයනු ලැබූ අනුපාතය අනුව ගෘහස්ථ ඒකක වෙත බෙදා හැරෙනවා. ඒ වැටුප්, පාරිතෝෂික, වෙනත් ශ්‍රමික වරප්‍රසාද, ලාභාංශ, පොලී ගෙවීම් ආදිය ලෙසයි. මේ සියලු දේ ශ්‍රමයේ ප්‍රතිලාභ (w) හා ප්‍රාග්ධනයේ ප්‍රතිලාභ (r) ලෙස වර්ග කළ හැකියි. 

Y ➞ w,r

කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය සැලකුවොත් මේ බෙදීම සිදු වන්නේ (1-α):α අනුපාතයටයි. α කොටසක් ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් හා 1-α කොටසක් ශ්‍රමය වෙනුවෙන්. අනුභූතික දත්ත මත පදනම් වූ ඇස්තමේන්තු අනුව සාමාන්‍යයෙන් මේ බෙදීම ආසන්න ලෙස 2:1 බෙදීමක්.

ව්‍යාපාර ඒකක ඇතුළේ සිදුවන දේ අපි කලින් ලිපි දෙකේ කතා කළානේ. වැටුප් (w) හා පොලී (r) ගෙවීමේ පදනම මත තාවකාලිකව ගෘහස්ථ ඒකක වලින් ලබා ගන්න ශ්‍රමය (L) හා ප්‍රාග්ධනය උපයෝගී කරගෙන පරිභෝජනය කළ හැකි භාණ්ඩ හා සේවා (Y) හදන එකනේ වෙන්නේ. වැටුප් (w) හා පොලී (r) ලෙස ඔය හදන භාණ්ඩ හා සේවා (Y) ඒ විදිහටම දෙන්න පුළුවන්කම තිබුණත් නූතන ධනවාදී ආර්ථිකයක එය ඒ විදිහටම වෙන්නේ නැහැ. රාජකාරි ක්‍රමය වගේ ක්‍රම තියෙද්දීනම් එහෙම වුනා. දැන් වෙන්නේ හදන භාණ්ඩ හා සේවා (Y) මුදල් කරලා මුදල් වලින්  වැටුප් (w) හා පොලී හෝ ලාභාංශ (r) ගෙවන එකයි. භාණ්ඩ හා සේවා විකුණන්න වෙන්නේ ගෘහස්ථ ඒකක වලට. එය සිදු වෙන්නේ භාණ්ඩ හා සේවා වෙළඳපොළේදී. 

භාණ්ඩ හා සේවා වෙළඳපොළ චක්‍රීය ප්‍රවාහ ආකෘතිය ඇතුළේ සංකල්පීය ලෙස එක තැනක් සේ සැලකුවත්, මහ පොළොවේ බැලුවොත් තැන් තැන් වල විසිරී තිබෙන ව්‍යාපාරික ස්ථාන රාශියකුයි තියෙන්නේ. ගමේ පොළ, මාළු කඩේ, බාබර් සාප්පුව වගේ විවිධ තැන්. ඔය කොයි තැනක වුනත් වෙන්නේ භාණ්ඩයක් හෝ සේවාවක් මුදල් වලට පරිවර්තනය වෙන එකයි. ඒ මුදල් එකතු කර ගන්නා භාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදකයා එහි තිබෙන අතිරික්ත වටිනාකම වැටුප් (w) හා පොලී (r) ලෙස මුදල් වලින් ගෘහස්ථ ඒකක වලට ගෙවනවා. ඒ වගේම, මුදල් ගෙවා ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය මිල දී ගන්න එකත් කරනවා.

ව්‍යාපාර ඒකක විසින් මුදල් ගෙවා ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය මිල දී ගැනීම සිදු වන්නේ නිෂ්පාදන සාධක වෙළඳපොළේදී. මෙහිදී ගැනුම්කරු වෙන්නේ ව්‍යාපාර ඒකක. විකිණුම්කරු ගෘහස්ථ ඒකකයක්. භාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදකයා වෙළඳපොළේදී සිදුවන දෙයෙහි අනෙක් පැත්ත. ප්‍රාග්ධනය හුවමාරු වෙන එක කොටස් වෙළඳපොළක් වගේ තැනකදී සෘජුවම සිදු වෙනවා. බැංකු වැනි අතරමැදියන් හරහාත් සිදු වෙනවා. ශ්‍රමය අලෙවි වන නිශ්චිත තැනක් මහ පොළොවේ නැති වෙන්න පුළුවන්. පුවත්පත් වල රැකියා පුරප්පාඩු දැන්වීම්, සම්මුඛ පරීක්ෂණ වගේ දේවල් හරහා මේ ශ්‍රම වෙළඳපොළ ක්‍රියාත්මක වෙනවා කියා කියන්න පුළුවන්.

ව්‍යාපාරික ඒකකයක් ඇතුළේ සිදුවන දේ අපි සෑහෙන තරම් දුරකට කතා කළානේ. ගෘහස්ථ ඒකක ඇතුළේ වෙන්නේ කුමක්ද? ආකෘතිය අනුව ගෘහස්ථ ඒකක ඇතුළේ භාණ්ඩ හා සේවා හදන්නේ නැහැ. ගෘහස්ථ ඒකක විසින් කරන්නේ මුදල් ගෙවා ව්‍යාපාරික ඒකක වලින් භාණ්ඩ හා සේවා මිල දී ගෙන පරිභෝජනය කරන එකයි. ගෘහස්ථ ඒකක වල නිෂ්පාදනය කරන්නේ නිෂ්පාදන සාධක. ඒ කියන්නේ ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය. ඒ වගේම, ව්‍යාපාරික ඒකක ඇතුළේ නිෂ්පාදන සාධක හදන්නේ නැහැනේ. ව්‍යාපාරික ඒකක විසින් කුලියට ගන්නේ ගෘහස්ථ ඒකක ඇතුළේ හදන ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය.

ව්‍යාපාරික ඒකක වලින් ගෘහස්ථ ඒකක වලට කොපමණ මුදලක් සම්ප්‍රේෂණය වෙනවාද? වැටුප් හා වෙනත් ශ්‍රම ප්‍රතිලාභ ලෙස wL මුදලක් හා පොලී, ලාභාංශ ඇතුළු ප්‍රාග්ධන ප්‍රතිලාභ ලෙස rK මුදලක් කියා අපි කලින් ඉගෙන ගත්තනේ. යම් නිශ්චිත ගෘහස්ථ ඒකකයකට ඔය දෙකම ලැබෙන්නේ නැති වෙන්න පුළුවන්. නමුත්, අන්තිමේදී කොයි විදිහට හෝ ලැබෙන්නේ මුදල් නිසා කොහොම ලැබුණත් වෙනසක් නැහැ. ඒ වගේම, wL + rK = Y කියලාත් අපි ඉගෙන ගත්තනේ. ඒ කියන්නේ අවසාන වශයෙන් නිෂ්පාදන අතිරික්තය සම්පූර්ණයෙන්ම යන්නේ ගෘහස්ථ ඒකක වලට. ඒ සල්ලි වලට වෙන්නේ කුමක්ද?

මේ සල්ලි වලින් කොටසක් භාණ්ඩ හා සේවා මිල දී ගන්න වැය වෙනවා. ඉතිරි කොටස ප්‍රාග්ධනය ලෙස ඉතිරි වෙනවා.

Y = wL + rK = C + S

මෙහි C කියන්නේ පරිභෝජනය සඳහා වැය වන කොටස. S කියන්නේ ඉතිරි කිරීම්. මේ S කොටස ගෘහස්ථ ඒකකයක් සතු ප්‍රාග්ධන සංචිතයට එකතු වෙනවා. එවිට ප්‍රාග්ධන සංචිතය ඉහළ යනවා වගේම ප්‍රාග්ධනය ආයෝජනය කරලා ලබා ගත හැකි ආදායමද ඉහළ යනවා. 

අපි හිතමු කිසියම් අවස්ථාවක ගෘහස්ථ ඒකකයක් සතුව තිබෙන ප්‍රාග්ධන සංචිතය K0 හා ශ්‍රම සංචිතය L0 කියලා. මේ සංචිත වලින් වැඩක් ගත්තත් නැතත් කාලයත් එක්ක සංචිත ක්ෂය වෙනවා. ශ්‍රම සංචිතය අඩුනොවී තිබෙන මට්ටමේම පවත්වා ගන්න වුවත් දිගටම යම් වියදමක් දරන්න වෙනවා. යම් සම්පත් ප්‍රමාණයක් වැය කරන්න වෙනවා. උදාහරණයක් විදිහට ආහාර, සෞඛ්‍යය, අධ්‍යාපනය වගේ දේවල් වලට. වැඩියෙන් සම්පත් වැය කරලා ශ්‍රම සංචිතය වැඩි කර ගන්නත් පුළුවන්. හැබැයි වියදම් කළ පලියටම ශ්‍රම සංචිතය වැඩි වෙන්නේ නැහැ. මත්පැන්, මත්ද්‍රව්‍ය වගේ සමහර වියදම් නිසා ශ්‍රම සංචිතය අඩු වෙන්නත් පුළුවන්. 

ප්‍රාග්ධන සංචිතයත් ක්ෂය වෙනවා. ඒ අඩු වෙන ප්‍රමාණය ඉතිරි කිරීම් වලින් පිරෙවුවේ නැත්නම් සංචිතය ටිකෙන් ටික ක්ෂය වෙලා යනවා. ඉතිරි කිරීම් වැඩිනම් සංචිතයත් ටිකෙන් ටික වර්ධනය වෙනවා.

යම් ගෘහස්ථ ඒකකයකට යම් ආරම්භක මොහොතක තිබෙන ප්‍රාග්ධන සංචිතයේ හා ශ්‍රම සංචිතයේ ප්‍රමාණයට වඩා අනාගතය තීරණය කරන්නේ ලැබෙන ආදායම වියදම් කරන්නේ කොහොමද කියන එකයි. K0=0 වුවත්, S ගොඩක් වැඩිනම් එන්න එන්නම K වැඩි වෙනවා. ආරම්භයේදී K0 ගොඩක් විශාල වුනත්, ක්ෂය වන ප්‍රමාණය තරම් ඉතිරි නොකළොත් ප්‍රාග්ධන සංචිතය ටිකෙන් ටික ක්ෂය වෙලා යනවා. ඒ නිසා, දියුණු වූ ධනවාදයක් ඇත්නම් කෙනෙක් උපදින්නේ අත පය හතර පමණක් අරගෙනද නැද්ද කියන එක ලොකු ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි.

ලාබ බෙදීම

කලින් ලිපිය බොහෝ දෙනෙක් කැමති ආකාරයේ ලිපියක් කියා මම හිතන්නේ නැහැ. නමුත්, ඒ ආකෘතියෙන්ම තව ටිකක් ඉස්සරහට යන්න වෙනවා. එසේ නොකර, මාක්ස්වාදයේ භාවිතය පිළිබඳ ප්‍රශ්න තිබුණත් න්‍යායාත්මකව නිවැරදියි කියා හිතන අයට එම මතවාදය දරන අයද භක්තිවාදීන් පිරිසක් පමණක්ය කියන කාරණය පැහැදිලි කරන්න අසීරුයි. වැඩිකල් නොගොස් ලංකාවේ දේශපාලනය තුළ ඇතිවෙන්නට නියමිත මතවාදී රික්තකය ඇතුළේ අඳුරේ අතපත ගාන්නට සිදුවන විශාල පිරිස අතරින් කිහිප දෙනෙක් හෝ පස්සේ දවසක හරි මේවා කියවයිනේ.

කලින් ලිපියෙන් අපි කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය හඳුනා ගත්තනේ. එය එම ශ්‍රිතයේ මූලික මට්ටමේ ඉදිරිපත් කිරීමක්. එහි සීමාවන් තිබෙනවා. දැනට අපි මෙය ඕනෑවට වඩා සංකීර්ණ කර නොගෙන සිටිමු. මෙහිදී අපි කළේ ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය කිසියම් ඵලදායී නිෂ්පාදිතයක් බවට පත් වීමේ ක්‍රියාවලිය ආකෘතියක් ඇසුරෙන් පැහැදිලි කරන එකයි.

K,L ➞ Y 

Y = F(K,L) = AK^αL^ß 

මෙහි Y කියන්නේ නිෂ්පාදිතය. K කියන්නේ යෙදවූ ප්‍රාග්ධන සංචිත ප්‍රමාණය. L කියන්නේ යෙදවූ ශ්‍රම බලකායේ ප්‍රමාණය. α කියන්නේ 0 හා 1 අතර නියතයක්. මෙතෙක් කතාව සමඟ මාක්ස්වාදියෙකුට වුවත් එකඟ වෙන්න අමාරු වෙන්න හේතුවක් නැහැ. ධනවාදය හා මාක්ස්වාදය තීරණාත්මක ලෙස වෙනස් වෙන්නේ ඔය නිෂ්පාදිතය සාධාරණ ලෙස බෙදිය යුත්තේ කොහොමද කියන කාරණය සම්බන්ධවයි. මම දැනට මාක්ස්වාදී අදහස පැත්තකින් තියලා ධනවාදී අදහස පැහැදිලි කරන්නම්.

අපි පෙර ලිපියෙන් කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතයේ පාර්ශ්වීය අවකල සංගුණක ගැනත් කතා කළානේ. මම මෙහි නැවත උපුටා දක්වන්නම්.

∂Y/∂K = αAK^α-1L^1-α = αAK^αL^1-α /K = αY/K  

∂Y/∂L = (1-α)AK^αL^-α = (1-α)AK^αL^1-α /L = (1-α)Y/L

මේ එක් එක් පාර්ශ්වික අවකල සංගුණකයෙන් අදහස් වෙන්නේ කුමක්ද?

∂Y/∂K: ශ්‍රමය දැනට තිබෙන මට්ටමේම තියෙද්දී ප්‍රාග්ධනය යම් ප්‍රමාණයකින් වැඩි කළොත් නිෂ්පාදිතය වැඩි වන ප්‍රමාණය. මෙයට අපි ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය කියා කියනවා.

∂Y/∂L: ප්‍රාග්ධනය දැනට තිබෙන මට්ටමේම තියෙද්දී ශ්‍රමය යම් ප්‍රමාණයකින් වැඩි කළොත් නිෂ්පාදිතය වැඩි වන ප්‍රමාණය. මෙයට අපි ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය කියා කියනවා.

සාධාරණ ලෙස ලාභ බෙදී යා යුතු ආකාරය පිළිබඳව ධනවාදී අදහස කුමක්ද? මෙහි අප ලාභ කියන එකෙන් අදහස් කරන්නේ අතිරික්තය කියන එකයි. එහෙමත් නැත්නම් නිෂ්පාදනයේදී එකතු වූ අගය. එයත් ධනවාදීන්ට හා මාක්ස්වාදීන්ට එකඟ විය හැකි අදහසක්.

ධනවාදියෙකු හිතන විදිහට සාධාරණ බෙදීමක් යනු ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය වැටුප් ලෙස ශ්‍රමිකයන්ටත් ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය ලාභාංශ හෝ පොලී ලෙස ප්‍රාග්ධනයේ හිමිකරුවන්ටත් හිමි විය යුතු බවයි. ඒ ඇයි? 

ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය යනු තනිකරම ශ්‍රමිකයා විසින් ලබා දුන් ශ්‍රම දායකත්වය නිසා වැඩි වූ නිෂ්පාදිතය. ශ්‍රමිකයා විසින් එම අමතර ශ්‍රම දායකත්වය ලබා නුදුන්නානම්, නිෂ්පාදිතය වැඩි වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, එම වැඩි වූ නිෂ්පාදිතයේ සාධාරණ අයිතිය තිබෙන්නේ ශ්‍රමිකයාටයි. 

ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය යනු තනිකරම ප්‍රාග්ධන හිමියා විසින් ලබා දුන් ප්‍රාග්ධන දායකත්වය නිසා වැඩි වූ නිෂ්පාදිතය. ප්‍රාග්ධන හිමියා විසින් එම අමතර ප්‍රාග්ධන දායකත්වය ලබා නුදුන්නානම්, නිෂ්පාදිතය වැඩි වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, එම වැඩි වූ නිෂ්පාදිතයේ සාධාරණ අයිතිය තිබෙන්නේ ප්‍රාග්ධන හිමියාටයි. 

ශ්‍රම ඒකකයකට ගෙවන වැටුප් අනුපාතිකය w ලෙසත්, ප්‍රාග්ධන ඒකකයකට ගෙවන ලාභාංශ හෝ පොලී අනුපාතිකය r ලෙසත් සලකමු. එවිට, අපට මෙසේ ලියන්න පුළුවන්.

w = ∂Y/∂L = (1-α)AK^αL^-α = (1-α)AK^αL^1-α /L = (1-α)Y/L

r = ∂Y/∂K = αAK^α-1L^1-α = αAK^αL^1-α /K = αY/K 

ශ්‍රම ඒකක L ප්‍රමාණයක් නිෂ්පාදනය සඳහා යොදා ගෙන තිබෙන නිසා වැටුප් ලෙස wL මුදලක් වැය වෙනවා. ප්‍රාග්ධන ඒකක K ප්‍රමාණයක් නිෂ්පාදනය සඳහා යොදා ගෙන තිබෙන නිසා ලාභාංශ හෝ පොලී අනුපාතික ලෙස rK මුදලක් වැය වෙනවා. සමස්තයක් ලෙස නිෂ්පාදන සාධක වෙනුවෙන් කොපමණ මුදලක් වෙන් කරන්න වෙනවද?

wL = (1-α)Y/L. L = (1-α)Y

rK = αY/K. K = αY

wL + rK = (1-α)Y + αY = Y

අන්තිමේදී මුළු අතිරික්තයම ශ්‍රමයේ හා ප්‍රාග්ධනයේ ප්‍රතිලාභ විදිහට බෙදී ගිහින්. ඒ නිසා, ශ්‍රමිකයා හා ප්‍රාග්ධන හිමිකරු විසින් තමතමන්ගේ දායකත්වය වෙනුවෙන් ලැබිය යුතු නියම ප්‍රතිලාභ ලබා ගත්තට පස්සේ තවත් ගන්න දෙයක් ඉතිරි වෙලා නැහැ. 

හැබැයි මේ විදිහට අතිරික්තය බෙදී යාමෙන් පසු ශ්‍රමිකයාට ලැබෙන මුදල ශ්‍රමිකයාගේ පවුල නඩත්තු කරන්න හෝ හිතේ හැටියට විනෝද වෙන්න ප්‍රමාණවත් මුදලක් වන බවට මෙහි කිසිදු සහතිකයක් නැහැ. එහෙම වෙන්නත් පුළුවන් නොවෙන්නත් පුළුවන්. ඔය වගේ වෙලාවක තමන්ට ලැබුණු වැටුප ගැන ශ්‍රමිකයා සතුටු නොවෙන්න පුළුවන්. නමුත්, ශ්‍රමිකයාට ශ්‍රමිකයාගේ ආන්තික ඵලදායීතාවයට වඩා වැඩි දෙයක් දෙන්න සිදු වුනොත්, ප්‍රාග්ධන හිමියාට ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ප්‍රතිලාභ නොලැබී යනවා. 

සමාජවාදීන් බොහෝ වෙලාවට කරන්නේ හැම විටම ශ්‍රමිකයාගේ පැත්ත ගන්න එකයි. ප්‍රාග්ධන හිමියාට හෙට්ටු කිරීමේ බලය වැඩිනම් ප්‍රාග්ධනයේ ප්‍රතිලාභ විදිහට ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවයට වඩා වැඩි දෙයක් ලබා ගන්නවා වෙන්න පුළුවන්. ඒ නිසා ශ්‍රමිකයාට ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය නොලැබෙනවා වෙන්න පුළුවන්. ඒ වගේ වෙලාවක ශ්‍රමිකයන්ගේ පැත්තෙන් ගන්නා සාමූහික ක්‍රියාමාර්ගයකින් ශ්‍රමිකයාට ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය ලබා ගන්න පුළුවන් වගේම එය සාධාරණයි. 

එහෙත්, ශ්‍රමිකයාට පවුල නඩත්තු කරන්න ප්‍රමාණවත් වැටුපක් නොලැබීම වැනි කාරණා මත ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය ලබා ගන්න තිබෙන අයිතිය වැළැක්වීමේ සාධාරණත්වයක් නැහැ වගේම ඒ මට්ටමට ගොස් ප්‍රාග්ධන හිමියා පීඩාවට පත් කිරීමෙන් වෙන්නේ රත්තරන් බිත්තර දාන හංස ධේනුවගේ බඩ පැලීම වැනි දෙයක්. 

තරඟකාරී නිදහස් වෙළඳපොලක මේ හෙට්ටු කිරීමේ ප්‍රශ්නය මතු වෙන්නේ නැහැ. ශ්‍රමිකයාට ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය නොලැබෙනවානම් වෙනත් තැනක සේවයට ගොස් එය ලබාගත හැකියි. ඒ වගේම, ප්‍රාග්ධන හිමියාට ප්‍රාග්ධනයේ  ආන්තික ඵලදායීතාවය නොලැබෙනවානම් තමන්ගේ ප්‍රාග්ධනය වෙනත් තැනක ආයෝජනය කළ හැකියි. ඒ නිසා, සමතුලිතතාවය නැති වෙන්නේ නැහැ.

ශ්‍රමය, ප්‍රාග්ධනය හා ආර්ථික වර්ධනය

ආර්ථික සංවර්ධනය අතින් ලෝකයේ වෙනත් රටවල් එකින් එක ලංකාව පහු කරගෙන ඉදිරියට යාම ගැන, මේ කතාව අර්ධ සත්‍යයක් වුවත්, ලංකාවේ ජීවත්වන හෝ ශ්‍රී ලාංකික සම්භවයක් තිබෙන ලංකාවෙන් පිට ජීවත් වන ගොඩක් අයට ලොකු කණස්සල්ලක් තිබෙනවා. කෙළින්ම නොකිවුවත්, මේ කවුරු වුනත් කතා කරන්නේ මේ වන විට සංවර්ධිත රටවල් ලෙස හඳුන්වන බටහිර රටවල් හා තවත් ඇතැම් රටවල් විසින් අත් කරගෙන තිබෙන ආකාරයේ සංවර්ධනයක් ගැනයි. බටහිර සංවර්ධනය කියන යෙදුම එක්ක කාට හෝ ප්‍රශ්න තිබෙනවානම් රටේ වැඩි කෙනෙකුට හිතේ හැටියට කාලා ඇඳලා හොඳ ගෙයක සතුටින් ජීවත් වෙන්න ලැබෙන ආකාරයේ සංවර්ධනයක් කියා අපි කියමු. 

ලංකාවේ කිසියම් ජන පදනමක් තිබෙන දේශපාලන පක්ෂ වලින් පටන් ගත්තොත්, එජාප හා දැන් එජාපයෙන් කැඩී ගොස් සිටින සජබෙ කොහොමටත් පෙනී සිටියේ ඔය ආකාරයේ සංවර්ධනයක් වෙනුවෙන්. රාජපක්ෂ කඳවුර හා හිතවතුන් ගත්තත් එහෙමයි. නලින් ද සිල්වා වගේ කෙනෙක් ගත්තත් තමන් බර කරත්තෙන් අනුරාධපුර යුගයට යන්න යෝජනා නොකරන බව පැහැදිලිව කියනවා. පොදුවේ ගත්තහම සමාජවාදීන්ගේ අවසන් ඉලක්කයත් ඕකම තමයි. මේ එක් එක් කණ්ඩායම වෙනස් වෙන්නේ ඔවුන්ගේ උපක්‍රම වලින් මිසක් අවසන් ඉලක්කය අනුව නෙමෙයි. වෙනස් වචන යොදාගත්තත්, කවුරු වුනත් කතා කරන්නේ වේගවත් සංවර්ධනයක් අත් පත් කර ගැනීම ගැනයි.

මේ සංවර්ධන කතිකාවේදී ප්‍රාග්ධනය ගැන බොහෝ විට කතා වෙනවා. වේගවත් සංවර්ධනයක් අත් පත් කර ගැනීමේදී ප්‍රාග්ධනයේ භූමිකාව පිළිබඳව ඉහත කී කණ්ඩායම් අතර ලොකු එකඟතාවයක් නැතත්, කවුරුත් වගේ ප්‍රාග්ධනයේ භූමිකාව ඉතාම වැදගත් සේ සලකනවා. ඒ වගේම, ලංකාවට ඉදිරියට යන්න තිබෙන ලොකුම බාධාව ප්‍රමාණවත් ප්‍රාග්ධනයක් නැති බව කියලා සෑහෙන තරමේ එකඟත්වයක් තිබෙනවා. එකඟත්වයක් නැත්තේ අවශ්‍ය ප්‍රාග්ධනය සම්පාදනය කර ගත යුත්තේ කොයි ආකාරයෙන්ද කියන එක ගැනයි.

රටක ආර්ථික වර්ධනය හා ප්‍රාග්ධනය අතර තියෙන්නේ මොන වගේ සම්බන්ධයක්ද? 

මේ ගැන මම පෙර කතා කර තිබුණත් බොහෝ විට එසේ කර තිබෙන්නේ විස්තරාත්මකව මිස ගණිත ආකෘති ඇසුරෙන් නෙමෙයි. දැන් මෙහි පළවන ලිපි කියවන අය අතර ගණිතය තරමක් ඉහළට ඉගෙන ගත් අය යම් ප්‍රමාණයක් ඉන්න නිසාත්, ඒ ඇතැම් අය ඉල්ලා තිබෙන නිසාත්, මේ පැහැදිලි කිරීම සඳහා අපි ගණිතමය ආකෘති යොදා ගනිමු. අපේ ඇතැම් නිත්‍ය පාඨකයින්ට මෙය බර වැඩි වෙයි. ඒ තරම් ගණන් ගන්න එපා. අවශ්‍ය නැත්නම් බර වැඩි කොටස් අත ඇරලා කියවන්න.

රටක ආර්ථිකය වර්ධනය වනවාද කියා මනින්න යොදා ගන්නා සම්මත නිර්ණායකය දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය. දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය මගින් මනින්නේ කිසියම් කාලයක් තුළ රටක නිපදවූ භාණ්ඩ හා සේවා ප්‍රමාණය. ඕනෑම භාණ්ඩයක් හදන්න යොදා ගන්නා නිෂ්පාදන සාධක සියල්ල අපට ශ්‍රමය හෝ ප්‍රාග්ධනය විදිහට අපට වර්ග කරන්න පුළුවන්. තක්කාලි වගේ ප්‍රාථමික කෘෂි නිෂ්පාදිතයක් නිෂ්පාදනය කරන්න අපට ඉඩමක් අවශ්‍යයි. මිනිස් ශ්‍රමය අවශ්‍යයි. උදළු වගේ කෘෂි උපකරණ අවශ්‍යයි. පොහොර, රසායන වගේ දේවල් අපි දැනට අමතක කරමු. මෙහි මිනිස් ශ්‍රමය හැර ඉඩම්, කෘෂි උපකරණ ආදිය අපට ප්‍රාග්ධනය ලෙස සලකන්න පුළුවන්.

ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය නිෂ්පාදන සාධක ලෙස හඳුන්වන්නේ නිෂ්පාදනය සිදු කර අවසන් වීමෙන් පසුවත් තව දුරටත් මේ දේවල් ඉතිරි වන නිසයි. තක්කාලි හිටවා අස්වැන්න ලැබුණාට පසුව ඉඩම වගේම කෘෂි උපකරණත් තව දුරටත් ඉතිරිව තිබෙනවා. ශ්‍රමය ලබා දුන් ශ්‍රමිකයාත් තව දුරටත් ඉන්නවා. ඉඩම හා කෘෂි උපකරණ නිෂ්පාදනය සඳහා නැවත නැවතත් ප්‍රයෝජනයට ගන්න පුළුවන්. ශ්‍රමිකයාගේ ශ්‍රමයත් නැවත නැවත නිෂ්පාදනය සඳහා යොදා ගන්න පුළුවන්.  

නිෂ්පාදනය සඳහා යොදා ගන්න ඇතැම් ආදාන නිෂ්පාදන කාර්යයේදී ක්ෂය වී යනවා. මේවාට අපි කියන්නේ අමුද්‍රව්‍ය කියලා. අමුද්‍රව්‍ය හා නිෂ්පාදන සාධක අතර වෙනස මෙයයි. තක්කාලි සෝස් හදන්න තක්කාලි අවශ්‍යයි. සෝස් නිෂ්පාදනය කර අවසන් වූ පසු තක්කාලි තව දුරටත් තක්කාලි ලෙස ඉතිරි වෙන්නේ නැහැ. යෝගට් හැදූ පසු කිරි තවදුරටත් කිරි ලෙස ඉතිරි වෙන්නේ නැහැ. මේ වගේ නිෂ්පාදිතයකට අපට ද්වීතියික නිෂ්පාදිතයක් කියා කියන්න පුළුවන්. 

ද්වීතියික නිෂ්පාදිතයක් හදද්දී ඒ සඳහා ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය අවශ්‍ය වනවා වගේම වෙනත් ප්‍රාථමික නිෂ්පාදිතද අවශ්‍ය වෙනවා. ප්‍රාථමික නිෂ්පාදිතයක පිරිවැය වන්නේ ඒ සඳහා යොදාගත් ශ්‍රමයේ හා ප්‍රාග්ධනයේ පිරිවැයයි. ද්වීතියික නිෂ්පාදිතයක පිරිවැයට ඒ සඳහා යොදාගත් ශ්‍රමයේ හා ප්‍රාග්ධනයේ පිරිවැය වගේම අමුද්‍රව්‍ය ලෙස යොදාගත් ප්‍රාථමික නිෂ්පාදිත නිපදවීමට යොදාගත් ශ්‍රමයේ හා ප්‍රාග්ධනයේ පිරිවැයද ඇතුළත්. අවසාන වශයෙන් ප්‍රාථමික වේවා, ද්වීතියක වේවා ඕනෑම භාණ්ඩයක් හෝ සේවාවක් හදන්න අවශ්‍ය වෙන්නේ ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය පමණයි. අපට මේ සම්බන්ධය මේ විදිහට ලියන්න පුළුවන්.

K,L ➞ Y 

Y = F(K,L)

මෙහි Y කියන්නේ නිෂ්පාදිතය. K කියන්නේ යෙදවූ ප්‍රාග්ධනය. L කියන්නේ යෙදවූ ශ්‍රමය. මෙහිදී ශ්‍රමය යන වචනය භාවිතා වෙන්නේ ශ්‍රමිකයින් ප්‍රමාණය වැනි අදහසකින් මිසක් සිදු කළ කාර්යයය කියන අදහසින් නෙමෙයි. F(.) කියා කියන්නේ ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය නිෂ්පාදිතය බවට පරිවර්තනය කෙරෙන නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියේ ස්වරූපය. උදාහරණයක් විදිහට, K = 10, L = 20 නම් Y කීයද කියා තීරණය කරන සම්බන්ධතාවයේ ස්වභාවය. එම සම්බන්ධතාවය තීරණය වන්නේ පවතින තාක්ෂනය මතයි. එවැනි කවර හෝ සම්බන්ධතාවයක් තිබෙන බව මිස එය කුමක්ද කියන එක අපි හරියටම දන්නේ නැහැ.

මේ දක්වා අපි බරපතල උපකල්පන කිසිවක් කරලා නැහැ. එහෙත්, මෙතනින් ඉදිරියට යාමේදී F(K,L) කියන සම්බන්ධතාවයේ ස්වභාවය පිළිබඳව කිසියම් ගණිතමය ආකෘතියක් යොදා ගැනීම විශ්ලේෂණය පහසු කරනවා. මේ සම්බන්ධතාවය විස්තර කිරීම සඳහා යොදා ගන්නා සරල ගණිතමය ශ්‍රිතයක් කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය ලෙස හැඳින්වෙනවා. එය මෙවැන්නක්.

Y = F(K,L) = AK^αL^ß 

දැනට අපි මෙහි A නියතයක් ලෙස සලකමු. ඒ වගේම, α හා ß ද නියතයන්. විචල්‍යයන් වන්නේ K සහ L පමණයි. (ඔබ මෙය කියවන්නේ මුල් ලිපිය නැවත පළ කර ඇති තැනකින්නම් සමීකරණ වල දර්ශක වන α හා ß නිවැරදිව පෙන්නුම් කරනවාද කියා පරීක්ෂා කර බලන්න.)

මේ ශ්‍රිතයේ භාවිතය උදාහරණයකින් පැහැදිලි කළොත්, ඇඟලුම් කම්හලක ශ්‍රමිකයන් ගණන L ලෙසත් යෙදවූ ප්‍රාග්ධනය K ලෙසත් සැලකුවොත්, වසරකදී නිපදවිය හැකි ඇඟලුම් ප්‍රමාණය වන Y මේ සම්බන්ධතාවය අනුව හොයා ගන්න පුළුවන්. ඒ සඳහා  A, α හා ß කියන අගයයන්ද දැන සිටිය යුතුයි. දැනට අපි මේ අගයයන් මොනවාද කියන එක ගැන වද නොවී ඕනෑම අගයක් වෙන්න ඉඩ තියමු. 

දැන් අපි ඉහත කී ඇඟලුම් කම්හල වැනිම තවත් ඇඟලුම් කම්හලක් විවෘත කළොත් ප්‍රතිඵලය කුමක්ද? ඒ කියන්නේ, අලුත් කම්හලේත් පළමු කම්හලේ සිටිනවාට සමාන සේවක පිරිසක්, මැෂින් ප්‍රමාණයක් ආදී වශයෙන් කිසිම වෙනසක් නැතුව. එහෙමනම්, අලුත් කම්හලෙන්ද මුල් කම්හලේ තරමටම ඇඟලුම් ප්‍රමාණයක් වසරකදී නිපදවන්න පුළුවන් විය යුතුයි. ඒ කියන්නේ, කම්හල් දෙකම සැලකුවහම K සහ L යන දෙකම දෙගුණ වී ඇති නිසා Yද දෙගුණ විය යුතුයි.

ඉහත ශ්‍රිතයට නැවත ආවොත්, K සහ L වෙනුවට 2K සහ 2L ආදේශ කළොත් ප්‍රතිඵලය 2Y විය යුතුයි. එහෙම වෙනවද? දැන් අපට පොඩ්ඩක් ගණිතයේ දර්ශක පිළිබඳ දැනුම උපයෝගී කර ගන්න වෙනවා. පාසැලේ පහළ පන්තියක දැනුමක්නේ.

A(2K)^α(2L)^ß = (2)^α+ßAK^αL^ß = (2)^α+ß Y 

ඉහත ප්‍රතිඵලය අනුව පෙනෙන පරිදි,  K සහ L යන දෙකම දෙගුණ වූ විට Y වල අගය (2)^α+ß ගුණයකින් වැඩි වෙනවා. 

මෙම අගය හරියටම දෙගුණයක් වෙන්නේ α+ß =1 වුනොත් පමණයි. ඒ නිසා, කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය ඉහත උපකල්පනය සමඟ ගැලපෙන පරිදි α+ß =1 ලෙස සලකනවා. ඒ කියන්නේ, ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය යන දෙකම කිසියම් නියත අනුපාතයකින් වෙනස් කළොත් නිෂ්පාදිතයද එම අනුපාතයෙන්ම ඉහළ යනවා. මේ අනුව අපට අවශ්‍යනම්, කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය පහත ආකාරයෙන් ලියන්නත් පුළුවන්.

Y = F(K,L) = AK^αL^1-α 

ඉහත ශ්‍රිතයේ පරාමිතියක් වන α අගය 0 හා 1 අතර ඕනෑම අගයක් විය හැකියි. සෘණ අගයක් හෝ 1ට වැඩි අගයක් විය නොහැකියි.

උදාහරණයක් විදිහට α = 0.3 කියා අපි හිතමු. K සහ L යන දෙකම දෙගුණ වුනොත් Y ද දෙගුණ වන බව අප දැනටමත් දන්නවා. එසේ නොවී K පමණක් දෙගුණ වුනොත් වෙන්නේ කුමක්ද?

Y = F(K,L) = A(2K)^αL^1-α  = (2)^αY

α = 0.3 යන උපකල්පනය යටතේ (2)^α = 1.23 නිසා, K දෙගුණ වෙද්දී, ඒ කියන්නේ 100%කින් වැඩි වෙද්දී, Y වැඩි වෙන්නේ 23%කින් පමණයි.

මේ විදිහටම අපට L පමණක් දෙගුණ වුනොත් ප්‍රතිඵලයත් හොයා ගන්න පුළුවන්.

Y = F(K,L) = AK^α(2L)^1-α  = (2)^1-αY

α = 0.3 යන උපකල්පනය යටතේ 1- α = 0.7 යි. ඒ නිසා, (2)^1-α = 1.62 වෙනවා. ඒ කියන්නේ L 100%කින් වැඩි වෙද්දී, Y වැඩි වෙන්නේ 62%කින් පමණයි.

මෙය එක් උදාහරණයක් වුවත්, මේ උදාහරණයෙන් රටක නිෂ්පාදිතය (Y) සඳහා ශ්‍රම බලකායේ (L) හා ප්‍රාග්ධන සංචිතයේ (K) බලපෑම පිළිබඳව කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතයෙන් උපකල්පනය කෙරෙන වැදගත් කරුණු කිහිපයක් පැහැදිලි කරනවා. 

1. කොපමණ සුළු ප්‍රමාණයකින් වුවත් K වැඩි කළහොත් Y වැඩි වෙනවා. එයට හේතුව α>0 වීමයි.

2. කොපමණ සුළු ප්‍රමාණයකින් වුවත් L වැඩි කළහොත් Y වැඩි වෙනවා. එයට හේතුව ß = 1-α > 0 වීමයි. එනම්, α < 1 වීමයි.

3. L සහ K දෙකම නිශ්චිත අනුපාතයකින් වැඩි කළොත් Y ද එම අනුපාතයෙන්ම වැඩි වෙනවා. එයට හේතුව α+ß =1 වීමයි.

4. L හෝ K යන දෙකෙන් එකක් නිශ්චිත අනුපාතයකින් වැඩි කළොත් Y වැනි වන නමුත් එසේ වැඩි වන්නේ ඊට වඩා අඩු අනුපාතයකින්. එයට හේතුව 0< α <1 වීමයි. ඒ වගේම වැඩි කරන ප්‍රමාණය වැඩි වෙද්දී ලැබෙන ප්‍රතිලාභ එන්න එන්නම අඩු වෙනවා. 

මේ කරුණ පැහැදිලි කර ගැනීමට අපි α = 0.5 ලෙස ගනිමු. 

- 2^0.5 = 1.41 නිසා K=K සිට K=2K දක්වා ප්‍රාග්ධනය වැඩි කළොත් නිෂ්පාදිතය Y = Y සිට Y = 1.41Y දක්වා වැඩි වෙනවා.  

- 3^0.5 = 1.73 නිසා K=2K සිට K=3K දක්වා ප්‍රාග්ධනය වැඩි කළොත් නිෂ්පාදිතය Y = 1.41Y සිට Y = 1.73Y දක්වා වැඩි වෙනවා. 

- 4^0.5 = 2 නිසා K=3K සිට K=4K දක්වා ප්‍රාග්ධනය වැඩි කළොත් නිෂ්පාදිතය Y = 1.73Y සිට Y = 2Y දක්වා වැඩි වෙනවා. 

පළමු අවස්ථාවේදී Y අගය 41%කින් වැඩි වූ නමුත් දෙවන අවස්ථාවේදී වැඩි වුනේ 173% - 141% = 32%කින් පමණයි. තෙවන අවස්ථාවේදී වැඩිවුණේ තවත් අඩුවෙන්. එනම්, 200% - 173% = 27%කින් පමණයි. නමුත්, අවස්ථා තුනේදීම අප යෙදවූ ප්‍රාග්ධනය සමානයි.

තවත් විදිහකින් කිවුවොත් Y දෙගුණ කරන්න K හතර ගුණයකින් වැඩි කළ යුතුයි. Y තුන් ගුණයක් කරන්න K නව ගුණයකින් වැඩි කළ යුතුයි. Y හතර ගුණයක් කරන්න K දහසය ගුණයකින් වැඩි කළ යුතුයි. ඒ කියන්නේ Y වැඩි වන තරමට ප්‍රාග්ධනය යොදවා Y තව දුරටත් වැඩි කරන එක එන්න එන්නම අමාරු වෙනවා. මේ කරුණ L වලටත් අදාළයි. 

ගණිතය ඇසුරෙන් තේරුම් ගන්න කැමති අයට ඉහත විස්තර කළ කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතයේ පාර්ශ්වීය අවකල සංගුණක ඇසුරෙන්ද මේ කරුණ පෙන්වා දෙන්න පුළුවන්.

Y = F(K,L) = AK^αL^1-α 

∂Y/∂K = αAK^α-1L^1-α = αAK^αL^1-α /K = αY/K  

∂Y/∂L = (1-α)AK^αL^-α = (1-α)AK^αL^1-α /L = (1-α)Y/L

එක් එක් නිෂ්පාදන සාධකය හා එම නිෂ්පාදන සාධක වල පාර්ශ්වීය අවකල සංගුණක අතර තියන්නේ ප්‍රතිලෝම සම්බන්ධයක් නිසා K හෝ L වැඩි කරන තරමට ලැබෙන ප්‍රතිලාභ ක්‍රමක්‍රමයෙන් අඩු වෙනවා. ඔහොම වැඩි වෙලා තව දුරටත් K හෝ L වැඩි කරලා Y ඉහළ දැමිය නොහැකි ස්ථායී තත්ත්වයකට එනවා. ඊට පස්සේ  K හෝ L වැඩි වුනා කියලා Y වැඩි වෙන්නේ නැහැ.

හැබැයි මතක තියා ගන්න මේ වැඩේ වෙන්නේ K හෝ L යන දෙකෙන් එකක් පමණක් වැඩි කළොත්. ඔය සාධක දෙකම එකම අනුපාතයෙන් කොයි තරම් වැඩි කළත්, Y එම අනුපාතයෙන්ම වැඩි වෙනවා. ගණිතය පැත්තකින් තිබ්බොත් මෙතැන කියැවෙන කතාව වෙන්නේ ප්‍රාග්ධනය හා ශ්‍රමය කියන සාධක දෙකටම නිසි අවධානය යොමු නොකර ඔය දෙකෙන් එකකට අනවශ්‍ය තරමේ වැඩි අවධානයක් යොමු කළ විට ආර්ථික වර්ධනය බාල වෙනවා එකයි. 

ප්‍රමාණවත් ප්‍රාග්ධනයක් නැති ශ්‍රමය වගේම ප්‍රමාණවත් ශ්‍රමයක් නැති ප්‍රාග්ධනයත් අකාර්යක්ෂමයි. ඒ නිසා, මේ දෙක අතර ප්‍රසස්ථ සමතුලනයක් හැම විටම පවත්වා ගන්න අවශ්‍යයි. රාජ්‍ය මැදිහත්වීම් නිසා බොහෝ විට වෙන්නේ මේ සමතුලනය නැති වෙන එකයි. 

ලංකාවේ නිදහස් අධ්‍යාපන හා නිදහස් සෞඛ්‍ය ප්‍රතිපත්ති නිසාත් ඔය වගේ තත්ත්වයක් ඇති වී තිබෙනවා. ඊට කලින් අපි වෙනත් උදාහරණයක් ගනිමු. මැද පෙරදිග වෙලා තිබෙන්නේ මෙහි අනෙක් පැත්ත. තෙල් නිධි නිසා කෙටි කාලයක් තුළ ප්‍රාග්ධන සංචිත ඉහළ ගියත් ඒ හා ගැලපිය හැකි මට්ටමට මිනිස් සම්පත් ඉහළ ගිහින් නැහැ. ඒ නිසා, ආර්ථික වර්ධනය කාර්යක්ෂම මට්ටමක පවත්වා ගන්නනම් මිනිස් ශ්‍රමය ආනයනය කරන්න වෙනවා. 

ලංකාවේ වෙලා තියෙන්නේ මෙහි අනෙක් පැත්ත. නිදහස් අධ්‍යාපන හා නිදහස් සෞඛ්‍ය ප්‍රතිපත්ති තනිව ගත්තොත් සාධනීයයි. එහෙත්, මිනිස් සම්පත් වෙනුවෙන් ආයෝජන ඉහළ දමන හැම විටකම ප්‍රාග්ධන ආයෝජන සීමා වීමක් වෙනවා. මේ වැඩේ කාලයක් තිස්සේ සිදු වන විට රටේ ශ්‍රම බලකායට සරිලන රැකියා නැතිව යනවා. මූලික ප්‍රශ්නය එලෙසම තියද්දී රජයේ රැකියා දුන්නා කියලා ප්‍රශ්නය විසඳෙන්නේ නැහැ. වෙනත් ප්‍රශ්න ගණනාවක් ඇති කරනවා පමණයි. මේ වගේ තත්ත්වයක් යටතේ සංක්‍රමණය නොවැලැක්විය හැකි දෙයක්. සංක්‍රමණය වගේම විරැකියාව විසින්ද ලබාගත හැකිව තිබුණු ආර්ථික වර්ධනය සීමා කරනු ලබන නමුත් ගැටළුව පසුපස තිබෙන මූලික ප්‍රශ්නය ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය අතර ප්‍රසස්ථ සමතුලනය නැති කර දමනු ලැබ තිබීමයි. 

රාජ්‍ය මැදිහත්වීම් නිසා හෝ වෙනත් ස්වභාවික හේතුවක් නිසා ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය අතර සමතුලනය බිඳ වැටුණු පසුව කිසියම් ආකාරකින් එම සමතුලනය නැවත හැදෙනවා. ලංකාව ගත්තොත් රටේ ශ්‍රම බලකාය රටින් පිටතට විතැන් වීම හරහා L අඩු වී, සංක්‍රමනික ප්‍රේෂණ හරහා K වැඩි වෙනවා. ශ්‍රමයේ හා ප්‍රාග්ධනයේ සංචරණයට බාධා නැත්නම් ප්‍රසස්ථ සමතුලනය මේ ක්‍රමයට හෝ ඇති වන තුරු මේ වැඩේ වෙනවා. අදට ඇති!