තෙල් මිල හා සංරක්ෂණවාදය

තෙල් මිල තව දුරටත් අඩු වෙමින් පවතිනවා. WTI බොරතෙල් බැරලයක මිල දැන් ටිකකට පෙර බලන විට තිබුණේ ඩොලර් 45 මට්ටමටත් පහළින්. සඳුදා දවස අවසන් වෙද්දී ඩොලර් 42.53 දක්වා මිල අඩු වී තිබුණා. මීට පෙර 2016 මුලදීත් මේ වගේම තෙල් මිල අඩු වුනා. ඒ අවස්ථාවේදී ඩොලර් 30 මට්ටමෙනුත් පහළට තෙල් මිල වැටුණා.

දැනට වසර දහයකට පමණ පෙර, 2008 මැද හරියේදී බොරතෙල් බැරලයක මිල ඩොලර් 150 ආසන්නයටම ගියා. ඉන්පසුව මාස හත අටක් ඇතුළත ඩොලර් 30 ආසන්නයටම අඩු වුණා. මෙයට සමාන්තරව ඇමරිකාවේ ආර්ථිකයත් කඩා වැටුණා. කඩා වැටුණා කියා කිවුවත් ඇත්තටම වුනේ ධනවාදී ආර්ථිකයක චක්‍රීය ලෙස සිදුවන විචලනයක එක් පැත්තක් දකින්න ලැබීමයි. ආර්ථික අවපාතයට හේතු වුනේ තෙල් මිල පහළ වැටීම නෙමෙයි. නමුත්, තෙල් මිල පහළ වැටෙන්න ඇමරිකාවේ ආර්ථික අවපාතය හේතු වූ බව කීමේ වරදක් නැහැ.

සියළු දර්ශක වලින් පෙන්වන්නේ ඇමරිකාවේ ඊළඟ ආර්ථික අවපාතය වැඩි ඈතක නොවන බවයි. ලබන වසරේ හෝ ඊළඟ වසරේ ඇමරිකාවේ ඊළඟ ආර්ථික අවපාතය දැකිය හැකි වනු ඇතැයි බොහෝ ඇමරිකානුවන්, විශේෂයෙන්ම ආර්ථික හා මූල්‍ය ක්ෂේත්‍රයට සම්බන්ධ අය, විශ්වාස කරනවා. නමුත්, එය සිදුවන මොහොත හරියටම කීමට කිසිවෙකුට නොහැකියි.

ලංකාව හෙජිං ගණුදෙනුවලට ගිහිං විශාල පාඩුවක් ලැබුවේ පෙර කී 2008 මැද කාලයේදී. ඒ වන විට පැවති තත්ත්වයන් යටතේ තෙල් මිල එකවර මේ තරම්ම පහත වැටෙයි කියන එක පුරෝකථනය කිරීම පහසු කටයුත්තක් වුණේ නැහැ. තෙල් මිල ඩොලර් 200ක් පමණ වුනොත් ලංකාවට සිදු විය හැකි බලපෑම ගැන, හේතු සහගතව, ඇතැම් අය කණස්සල්ලෙන් හිටියා.

මේ කියන දවස් වල නිදහස් වෙළඳපොළ ගැන විශාල විශ්වාසයක් තැබූ, ලංකාවේ දැනටත් ජීවත් වන හා සමාජයේ ක්‍රියාකාරීව සිටින, ආර්ථික විද්‍යා චින්තකයෙකුයැයි හැඳින්විය හැකි පුද්ගලයෙකු මේ ගැන දැක්වූයේ හාත්පසින්ම වෙනස් මතයක්. නිදහස් වෙළඳපොල ක්‍රියාකාරීත්වය ගැන අද තිබෙන අවබෝධය හා විශ්වාසය ඒ වන විට මට තිබුණේ නැහැ.

ඔහු කීවේ තෙල් මිල එසේ දිගින් දිගටම වැඩි වෙන්න හේතුවක් නැති බවයි. බොහෝ දෙනෙකුගේ තර්ක වල පදනම වූ සම්පත් ක්ෂය වී අවසන් වීම කියන අදහස ඔහු විශ්වාසයෙන් යුතුව බැහැර කළා. "නියම මිල" දක්වා මිල ඉහළ යාමෙන් පසුව ගැඹුරු සාගර වල පතුළෙන් හෝ ඉන්ධන ලබා ගැනෙනු ඇති බව ඔහුගේ අදහස වුණා. මෙයට උදාහරණ ඉදිරිපත් කරමින් මීට පෙර විශාල ලෙස තෙල් මිල ඉහළ ගිය අවස්ථා බොහොමයකදීම තෙල් කැනීමේ තාක්ෂණයේ විප්ලවීය වෙනසක් සිදුවී තිබෙන බව ඔහු පෙන්වා දුන්නා. මේ කියන පුද්ගලයා ආර්ථික විද්‍යා සිද්ධාන්ත මත විශ්වාසය තබන්නෙක් වගේම ඉතිහාසය මැනවින් දන්නා දැනුමෙන් සන්නද්ධ පුද්ගලයෙක්.

පෙට්‍රෝලියම් ඉන්ධන අවසන් වීම කියන එක 1980 දශයටත් පෙර සිට කතා කෙරුණු කරුණක්. මා කනිෂ්ඨ පංතියක ඉගෙනුම ලබමින් සිටියදී විද්‍යාව ප්‍රශ්න පත්‍රයක පළමු ප්‍රශ්නය ඉදිරිපත් කර තිබුණේ 2020 පමණ වන විට ලෝකයේ පෙට්‍රෝලියම් ඉන්ධන අවසන් වන්නේය යන පදනමේ සිටයි. ඇමරිකාවේ මට්ටමටම ලෝකයේ සියල්ලන්ගේ ඒක පුද්ගල ආදායම ඉහළ නැංවීම කිසිදා කළ නොහැක්කක් බව දශක කිහිපයකට පමණ පෙර ලංකාවේ දේශපාලනඥයෙකු විසින් ගණන් හදා ඔප්පු කර පෙන්වූ බව මතකයි. ඔහුගේ තර්කය වූයේ, මතක හැටියට එවකට ඒක පුද්ගල ආදායම ඩොලර් 25,000ක් පමණ වූ ඇමරිකානුවෙකුගේ ජීවන මට්ටම ලෝකයේ සියල්ලන්ටම පවත්වා ගැනීම සඳහා අවශ්‍ය වන තරමට පෙට්‍රෝලියම් ඉන්ධන සංචිත පෘථිවිය මත නොමැති බවයි.

මේ වගේ දේවල් ගණිතයෙන් "ඔප්පු කර" පෙන්වන්න පුළුවන්. හරියට මුස්ලිමුන් ලංකාවේ බහුතරය වන දවස ගණනය කර පෙන්විය හැකි අයුරින්ම. නමුත්, ආර්ථික විද්‍යාව හෝ ජනවිකාශ විද්‍යාව හා අදාළ කරුණක් තනිකරම ගණිතය පමණක් යොදාගෙන පැහැදිලි කරන්නට යාම තනිකරම තර්කනය මත පදනම්ව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා නීතිය පැහැදිලි කරන්න යනවා වගේ වැඩක්. ගණිතය කියන්නේ ආර්ථික විද්‍යාඥයින් හා ජනවිකාශ විද්‍යාඥයින් විසින් උපයෝගී කරගන්නා එක් මෙවලමක් පමණයි. තර්කනය කියන්නේත් නීති විෂයේදී යොදා ගන්නා එක් මෙවලමක් පමණයි. කිසියම් ස්වභාවික විද්‍යාවක් කාලයක් තිස්සේ හැදෑරු අය පමණක් නෙමෙයි එවැන්නක් මත පදනම් වූ තාක්ෂණ විෂයයක් කාලයක් හැදෑරු අය පවා මුලින්ම ස්වභාවික විද්‍යා තේරුම් ගන්න උත්සාහ කරන්නේ ඔය විදිහට තමන්ට පහසුවෙන් භාවිතා කළ හැකි මෙවලමක උපකාරයෙන්. ඒ ක්‍රමය සාර්ථක වන්නේ සීමිත තත්ත්වයන් යටතේදී පමණයි.

මේ වන විට ඇමරිකානුවෙකුගේ ඒක පුද්ගල ආදායම ඩොලර් 59,500ක් පමණ වෙනවා. ඉන්දියාව හා චීනය වැනි ලෝකයේ ජනගහණ කේන්ද්‍ර වල ඒක පුද්ගල ආදායම් කිහිප ගුණයකින් ඉහළ ගිහින්. මේ හේතු නිසා ලෝකයේ ඉන්ධන භාවිතය හා ඉන්ධන ඉල්ලුමත් විශාල ලෙස වැඩි වී තිබෙනවා. නමුත්, දශක කිහිපයකට පෙර ඇතැම් අය විසින් පුරෝකථනය කළ පරිදි ලෝකයේ ඉන්ධන සංචිත ක්ෂය වී ගොස් නැහැ. ඒ වෙනුවට සිදු වී තිබෙන්නේ ලෝකයේ "ප්‍රයෝජනයට ගත හැකි" ඉන්ධන සංචිත ප්‍රමාණය එන්න එන්නම වැඩි වීමයි. සංරක්ෂණවාදය මුළුමනින්ම බැහැර කළ යුතු අදහසක් නොවූවත්, ඒ ඔස්සේ ඕනෑවට වඩා දුර ගිය විට එය අන්තවාදයක් බවට පත් වෙනවා.

සෑම වසරක් පාසාම භාවිතයට ගෙන අවසන් කරන ඉන්ධන ප්‍රමාණයට වඩා වැඩියෙන් අළුත් ඉන්ධන සංචිත හොයා ගැනෙනවා. මෙය කරන්නේ ඇමරිකාව හෝ වෙනත් බටහිර රටවල් විසින් නෙමෙයි. නිදහස් වෙළඳපොළේ "අදිසි හස්තය" විසිනුයි. ඇමරිකාව ප්‍රමුඛ බටහිර රටවල් විසින් නිදහස් වෙළඳපොළේ අදිසි හස්තයට ක්‍රියාත්මක වීමට තිබෙන බාධා අවම මට්ටමක තබා ගනිමින් මේ කටයුත්තට දායක වී තිබෙනවා.

ටික දෙනෙකු විසින් පාලනය කළ ලෝක තෙල් වෙළඳපොළ මේ වන විට ක්‍රමයෙන් නිදහස් වෙළඳපොළ ක්‍රියාකාරීත්වය හමුවේ පරාජය වෙමින් පවතිනවා. ඒ නිසා, ඉදිරි දශක වලදී තෙල් සම්පත් වලින් දිගින් දිගටම ලාබ ලැබූ රටවලට කලින් සෙල්ලම් දමන්න පහසු වෙන්නේ නැහැ.

ලෝකයේ ඇතැම් රටවල් වල තෙල් නිධි වලින් තෙල් බැරලයක් ගොඩගන්න ඩොලර් දහයක්වත් යන්නේ නැහැ. නිෂ්පාදන වියදම ඒ තරම් අඩු තෙල් බැරලයක් ඩොලර් 150 කිට්ටු මිලකට විකිනුණේ කොහොමද?

බටහිර රටවල් වල සමාගම් අධික ලාභ ඉපැයීම ගැනත්, අඩු ආදායම් ලබන පර්යන්තයේ රටවල පාරිභෝගිකයින්ව ගසා කෑමත් ගැන උදේ හවා කතා කරන කිසි කෙනෙක් තෙල් නිපදවන රටවල් තෙල් වලින් කරන ගසාකෑම ගැන කවදාවත් කතා කරනු මා දැක නැහැ.

තෙල් මිල කෘතීම ලෙස ඉහළින් තබාගෙන තෙල් නිපදවන රටවල් විසින් අධික ලාභ ලැබීම එම රටවල් විසින් සැලසුම් සහගතව කාලයක් තිස්සේ කළ, තවමත් කරන වැඩක්. ඉතා ඉක්මණින් වෙනස් වන්නට නියමිත දෙයක් වුවත්, අද වන විටත් ඇමරිකාව ඇතුළු බටහිර ලෝකය දුවන්නේ ආනයනික ඉන්ධන මතයි. පසුගිය කාලය මුළුල්ලේම ලෝක තෙල් අපනයනකරුවන් වූයේ සමාජවාදී රටවල් හා මැදපෙරදිග රටවල්. මේ රටවල් වල මිල හා නිෂ්පාදනය තීරණය වුණේ තනි පුද්ගලයෙකුගේ හෝ කල්ලියකගේ තීරණ මත මිස නිදහස් වෙළඳපොළ ක්‍රියාකාරිත්වය මත නෙමෙයි.

ලෝක තෙල් මිල වරින් වර විශාල ලෙස ඉහළ යන්න හේතු වුනේ තෙල් නිපදවූ රටවල් විසින් කෘතීම ලෙස පවත්වාගත් නිෂ්පාදන සීමාවන් බව රහසක් නෙමෙයි. ඇමරිකානු නිදහස් වෙළඳපොළ ක්‍රියාකාරීත්වය නොවන්නට, 2008 මැදදී ලංකාවේ ඇතැම් අය පුරෝකථනය කළ පරිදි බොරතෙල් බැරලයක මිල ඩොලර් 200ට නෙමෙයි ඊටත් වඩා ඉහළට වුවත් යා හැකිව තිබුණා. නමුත්, ලංකාවේ හෝ ඉන්ධන ආනයනය කරන අනෙක් රටවල මිනිස්සු මේ නිෂ්පාදන සීමා ඉවත් කර සාධාරණ මිලකට ඉන්ධන විකුණන්න කියා පෙළපාලි ගියේ නැහැ. විරෝධතා දැක්වූයේ නැහැ.

පෘථිවිය මත ඉන්ධන අවසන් වී මිනිස් ශිෂ්ඨාචාරයද බිඳ වැටෙනු ඇතැයි යන බිය ඇතැම් විට තෙල් සැපයුම සීමා කිරීමේ ප්‍රයත්න සාධාරණීකරණය කර හිතීම පහසු කරන්න ඇති. එහෙම නැත්නම්, හානිය බටහිර රටවලටය කියා සිතීමෙන් ලැබුණු සතුට නිසා තමන්ට වන පාඩුව අමතක වෙන්න ඇති. හේතුව මොකක් වුනත් ලංකාව වගේ රටවල් විසින් කාලයක් තිස්සෙම කළේ, කිසිදු විරෝධයක් නොදක්වා, ඉන්ධන වෙනුවෙන් එහි නිෂ්පාදන පිරිවැයට වඩා ගොඩක් වැඩි මිලක් තෙල් නිපදවන රටවලට ගෙවන එකයි.

කෙනෙක්ට මෙතැනදී ඉන්ධන දැවීම නිසා ඇතිවනවාය කියන පරිසර ප්‍රශ්න ගැන මතක් කරන්න පුළුවන්. එවැනි ප්‍රශ්න තිබෙනවා. හානියේ පිරිවැය හානිය වලක්වාගැනීමේ පිරිවැය ඉක්මවන මොහොතේ නිදහස් වෙළඳපොළේ අදිසි හස්තය ඒ ප්‍රශ්නත් විසඳයි. ඒ ගැන දැන්ම ඕනෑවට වඩා බය වෙන්න දෙයක් නැහැ.

සමහර විට ලංකාව වගේ රටවල සංරක්ෂණවාදී අදහස් අහම්බෙන් ඇති වුනා නොවෙන්නත් පුළුවන්. ඉන්ධන අවසන් වනවා කියන අදහස පැතිරවීම මගින් ඉන්ධන අපනයනය කළ රටවලට සැපයුම සීමා කර ලංකාව වගේ රටවල වියදමෙන් විශාල ලාබ ලැබිය හැකි වුනා. ඒ නිසා එසේ කිරීම යුක්තියුක්ත කරන දාර්ශනික පදනමක් ජනප්‍රිය කරන්න ඒ රටවලට උවමනාවක් නොතිබුණා වෙන්න බැහැ. ලංකාවේ පෙළපොත් සකස් කළ "උගතුන්" හරහා පාසැල් සිසුන් වූ අප වෙත සංරක්ෂණවාදී අදහස් කාන්දු වුනේ කොහොමද කියා හිතද්දී ඒ නිසා නිදහස් වෙළඳපොළ ක්‍රියාකාරිත්වයට ඉඩ නොදී තෙල් වෙළඳාමෙන් අධික ලාබ ලබන්න ඇතැම් රටවලට ඉඩ ලැබුණු බවත් අමතක කරන්න බැහැ.