එන්ටර්ප්‍රයිස් ලංකා ව්‍යාපෘතිය ෆිස්කල් බූස්ටරයක් ලෙස...

ව්‍යවසායකයින් බිහි කිරීමේ අරමුණින් ඇති කළා කියන එන්ටර්ප්‍රයිස් ලංකා ව්‍යාපෘතියේ ආකෘතිය අනුව එහි ප්‍රකාශිත අරමුණ කොයි තරම් දුරට ඉටුවෙයිද කියන එක හරියටම කියන්න බැහැ. නමුත්, ඒ හේතුව නිසාම මේ වැඩසටහන නරකයි කියා කියන්නත් බැහැ.

මහ බැංකුව හෝ රජය විසින් කෙළින්ම කියා නැතත්, එන්ටර්ප්‍රයිස් ලංකා ව්‍යාපෘතිය දිහා රාජ්‍ය මූල්‍ය උත්තේජකයක් (fiscal stimulus) විදිහට බලන්නත් පුළුවන්. එහෙම බැලුවොත් මේ වෙලාවේ රටේ සමස්ත ඉල්ලුම ඉහළ දමන්න ගත හැකි විකල්ප මුදල් හා රාජ්‍ය මූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාමාර්ග වලට සාපේක්ෂව මෙය නරක එකක් නෙමෙයි.

මේ ආණ්ඩුව බලයට පත් වෙන්න ආසන්න වසර වල පැවතුණු ඉහළ ආර්ථික වර්ධනයට එක හේතුවක් වුණේ යුද්ධය අවසන් වීමෙන් පස්සේ ලංකාවේ විභව දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය එකවරම ඉහළ මට්ටමකට යාමයි. නමුත්, ඒ විදිහට ඉහළ ගියේ රටේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය මිසක් එහි වර්ධන වේගය නෙමෙයි. මේ දෙක දෙකක්.

රටේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය ඔය වගේ බාහිර කරුණක් හේතුවෙන් එක වර ඉහළ යන විට ආර්ථික වර්ධන වේගයත් තාවකාලිකව ඉහළ යන නමුත් නැවතත් කලින් තැනටම එනවා. ලංකාවේ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින් වරද්දා ගත්ත තැන වුනේ මේ වැඩි වීම (ලෙවල් ශිෆ්ට් එක) වර්ධන වේගයේ වැඩි වීමක් සේ සැලකීමයි. මේ ගැන වැඩි විස්තර පසුව වෙනම ලිපියක ලියන්නම්.

කොහොම හරි පහුගිය කාලයේ ලංකාවේ ආර්ථික වර්ධන වේගය ඉහළ මට්ටමක පවත්වා ගැනීමේ ප්‍රකාශිත ඉලක්කයක් තිබුණනේ. ආර්ථික වර්ධන වේගය ඉහළ යනවනම් හොඳයි. එහි කතා දෙකක් නැහැ. නමුත්, රාජ්‍ය මූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති වලින් හෝ මුදල් ප්‍රතිපත්ති වලින් පමණක් රටක දිගුකාලීන ආර්ථික වර්ධන වේගය ඉහළ දමන්න බැහැ. වරද්ද ගත්ත තැන ඔතැනයි. එය කරන්න උත්සාහ කරන තරමට වෙන්නේ විභව නිෂ්පාදිතය වැඩි වීම වෙනුවට නිපැයුම් පරතරය ඉහළ යාමයි. එය භයානකයි. බොහෝ විට අවසන් වෙන්නේ ආර්ථිකයේ එකවර සිදුවන ලොකු කඩා වැටීමකින්.

කොහොම වුනත් මහ බැංකුව හා රජය කල් පසුවී හෝ මෙය තේරුම් ගෙන ආර්ථික වර්ධනයට තිරිංග යොදපු නිසා එවැනි එකවර සිදුවන කඩා වැටීමක් වැළකුණා. මේ කියන්නේ රටේ මූර්ත අංශය ගැන. විණිමය අනුපාතිකය, ගෙවුම් ශේෂය වැනි විදේශ අංශයේ අංග ගැන හෝ මුදල් අංශය වැනි අනෙකුත් අංශ ගැන නෙමෙයි. විදේශ අංශයේ අවදානම් තවමත් පහවී නැහැ.

ඉහත කී තිරිංග දැමීමේ ක්‍රියාවලියේ ප්‍රතිඵලයක් විදිහට මේ වන විට ලංකාවේ ආර්ථික වර්ධන වේගය දිගුකාලීන මට්ටමෙන් පහළට වැටිලා තිබෙනවා. රජය වගේම මහ බැංකුවත් දිගින් දිගටම දැඩි මුදල් හා රාජ්‍ය මූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කරමින් සිටීමේ ප්‍රතිඵලයක් විදිහට ඉදිරි වසර දෙක තුන තුළ ආර්ථික වර්ධනය පහළ ගිහින් ව්‍යාපාර චක්‍රයේ අනික් පැත්ත දැකගන්න පුළුවන් විය හැකියි.

ඒ අතරම ලංකාවේ ආර්ථිකයේ දිගු කලක් තිස්සේ තිබෙන ආකෘතිමය ප්‍රශ්න දෙක වන රාජ්‍ය අයවැය හිඟය හා ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්න වලට තිරසාර විසඳුමක් හොයන එක ගැනත් රජය හා මහ බැංකුව හිතමින් ඉන්න බව පේනවා. ලිහිල් මුදල් ප්‍රතිපත්තියකට හෝ රාජ්‍ය මූල්‍ය ප්‍රතිපත්තියකට යාම මේ අරමුණට බාධාවක්. රැවුලයි කැඳයි දෙකම බේරගෙනයි කරන දෙයක් කරන්න වෙන්නේ.

රාජ්‍ය මූල්‍ය උත්තේජකයක් විදිහට එන්ටර්ප්‍රයිස් ලංකා ව්‍යාපෘතියේ වැදගත්කම මම දකින්නේ ඉහත පදනම මතයි.

ආර්ථිකය උත්තේජනය කරන්න රජයට මැදිහත් විය හැකි විවිධ ආකාර තිබෙනවා. රජයේ වියදම් වැඩි කිරීම හා බදු අඩු කිරීම කියා පොතේ තිබුණත් මේ දේවල් කළ හැකි ආකාර රැසක් තිබෙනවා. බදු කොටස ගත්තොත් අඩු හෝ වැඩි කරන්නේ කවර බදුද කියන එක මත ඇති වන බලපෑම වෙනස්. ඒ වගේම තමයි රජය විසින් කරන වියදම් රට ඇතුළට ගලා එන්නේ කොහොමද කියන එක.

අපි මුලින්ම බදු අඩු කිරීමේ විකල්පය ගැන හිතමු. මේක ප්‍රායෝගිකව ලංකාවට ඒ තරම් හරියන විකල්පයක් නෙමෙයි. බදු අඩු කළාම භාණ්ඩ හා සේවා වලට තියෙන ඉල්ලුම වැඩි වෙනවා. පරිභෝජනය ඉහළ යනවා. නමුත්, විදේශ අංශයේ තිබෙන අසමතුලිතතාවයත් එක්ක මේ වෙලාවේ ඒක වෙන්නේ රටේ රැකියා ජනනය වීම එක්ක නෙමෙයි. බොහෝ විට වෙන්නේ දේශීය නිෂ්පාදිතය ඉහළ යාම වෙනුවට ආනයන තවත් වැඩි වෙන එකයි. බදු අඩු කිරීමෙන් අයවැය හිඟය වැඩි වීමේ අවාසිය ගැන බැලුවහම තේරුමක් නැති වැඩක්. කොහොමත් මේ වෙලාවේ කෙරෙන දෙයකුත් නෙමෙයි. ආණ්ඩුව ඉන්නේ බදු තවත් වැඩි කරලා අයවැය හිඟය අඩු කරගන්න උත්සාහ ගනිමින්.

බදු අඩු කරන්නේ නැත්නම් රජයේ වියදම් වැඩි කරන්න ඕනෑ. කාලයක් තිස්සෙම ලංකාවේ ආණ්ඩු වල ජනප්‍රිය තේරීම වුනේ මෙයයි. හැබැයි වියදම් කරපු ආකාරයන්ගේ වෙනස්කම් තිබෙනවා.

ලංකාවේ රජයේ වියදම් ඉහළ යවන සම්ප්‍රදායික ක්‍රමය රජයේ සේවය පුළුල් කිරීමයි. මේ හරහා රටේ තෝරාගත් පවුල් ටිකක මිල දී ගැනීමේ හැකියාව වැඩි වෙනවා. නමුත්, ඊට සාපේක්ෂව රටේ නිෂ්පාදිතය වැඩි වීමක් වෙන්නේ නැහැ. නිපැයුම් පරතරය සෘණ පැත්තට ගිහින් තියෙන වෙලාවට මේ වැඩෙන් ඒ පරතරය පියවගන්න පුළුවන් වුනත් ඒ හේතුව නිසා දිගුකාලීනව අවුල තවත් වැඩි වෙන එකයි වෙන්නේ. මොකද රජයේ සේවයට බඳවා ගන්නවා මිසක් බඳවා ගත්ත අය ඉවත් කරන්න ප්‍රායෝගික ක්‍රමයක් නැති නිසා.

තවත් විකල්පයක් වෙන්නේ රජය මැදිහත් වෙලා මහා පරිමාණ ආයෝජන කරන එක. මේ වැඩේට ප්‍රාග්ධන භාණ්ඩ හා අන්තර් භාණ්ඩ ආනයනය කරන්න වෙනවා. ඒකට ඩොලර් ඕනෑ. ඒ නිසා ප්‍රායෝගිකව විදේශ ණය නොගෙන බැහැ. විදේශ ණය විදිහට ගන්න මුදල් වලින් වැඩි ප්‍රමාණයක් නැවත රටින් එළියට යනවා. උප කොන්ත්‍රාත්තු ආදිය හරහා රට ඇතුළට මුදල් ටිකක් යනවා. රැකියා ටිකකුත් හැදෙනවා. ආර්ථිකය ප්‍රසාරණය කරන්න මේ වැඩේ නරක නැති වුණත් දැන් කාලයක් තිස්සෙම ඕක කරලා අමාරුවේ වැටිලනේ ඉන්නේ. මේ වෙලාවේ තවත් විදේශ ණය අරගෙන රට ඇතුළේ වියදම් කරන්න පුළුවන් කමක් නැහැ.

මේ විකල්ප එක්ක බැලුවහම එන්ටර්ප්‍රයිස් ලංකා කියන්නේ නරක අදහසක් නෙමෙයි.

රජයෙන් වියදමක් කියල යනවනම් යන්නේ සහන පදනමකට ණය දෙන්න යන මුදල පමණයි. අපි හිතමු රුපියල් සීයකට ණය සහනය රුපියල් පහයි කියලා. ආණ්ඩුව රුපියල් පහක් වියදම් කරන කොට රුපියල් සීයක් රට ඇතුළට ගිහින්. කෙළින්ම වියදම් කරලා සමස්ත ඉල්ලුම ඉහළ දානවට වඩා විසිගුණයක් ප්‍රතිඵලදායකයි.

ඔය සල්ලි ගන්න හැමෝම මේ මුදල් යොදවලා ඵලදායී වැඩ කරයි කියා කියල සහතික වෙන්න බැහැ. නමුත්, ණය ගන්න අයගෙන් ටික දෙනෙක් හෝ යමක් කරයි. ණය ලබා දීමේ සැලසුමේ ඇතැම් කොටස් නරකම නැහැ. පාසැල් වෑන් රථ සේවා, සංචාරක සේවාවන් ආදිය කෙළින්ම ඉලක්ක කරලා තියෙනවා. උපාධිධාරීන්ට ණය දෙන එකේනම් තියෙන්නේ දේශපාලනික අරමුණක් වෙන්න පුළුවන්.

කොහොම වුණත් රජයේ අයවැය මත තිබෙන පීඩනය ලිහිල් කර ගන්නා අතරම ආර්ථිකය තරමක් ප්‍රසාරණය කරගන්න හෝ අඩු ගානේ සංකෝචනය වෙන එක වලක්වගන්න මේ ව්‍යාපෘතියෙන් උදවුවක් ලැබෙයි කියා හිතනවා.