පරමාදර්ශී ආයු අපේක්ෂාව

අප ලියන දේ සමඟ හැම විටම එකඟ නොවන නමුත් අප ලියන දේ නිතිපතාම කියවන අයෙක්යැයි මා හිතන ජෝශප් විසින් පසුගිය ලිපියට ප්‍රතිචාරයක් දමමින් මෙහෙම කියනවා.

"මේ කතා කරන ආයු අපේක්‍ෂාව යන සිංහල වචනය ම බොරුවක්. ඒ ආචාර්‍ය නලින් ද සිල්වා ගේ අර්ථ කථනය අනුව ම නොවෙයි. ඔය කතා කරන කරුණට වෙන වචනයක් සාදා ගත යුතුයි. ජගත් පතිරණ නිතර පෙන්වා දෙන අයුරින්, බටහිර චින්තනයේ ආයු අපේක්‍ෂාව හා සිංහලයින්ගේ ආයු අපේක්‍ෂාව දෙකක් මිස එකක් නොවෙයි. සිංහලයින්ට උපතේදී ආයු අපේක්‍ෂාවක් ඇත්තේම නැති තරම්. ඇත්නම් ඇත්තේ කුක්කු අපේක්‍ෂාවක්.

නමුත් වැඩිහිටි සිංහලයින්ට ආයු අපේක්‍ෂාව අවුරුදු අසූවක්, සීයක් පමණ. මේ වයස එළඹීමට පෙර සමහරුන් මැරී යාම වෙනම කතාවක්. මා මේ කියන්නේ ලංකාව නිදහස ලබන සමයේ 1940 හා 1950 ගණන් වල වැඩිහිටියන් ගැන. ඊට පසු 1970 ගණන් වල අය ගත්තොත් ආයු අපේක්‍ෂාව 70 පමණ. සිංහල අර්ථයෙන් සිදු වී තිබෙන්නේ ආයු අපේක්‍ෂාව අඩු වීමක්. 1980 ගණන් වන 1990 ගණන් වල උපන් හාදයන් (නව පරපුර) අවුරුදු 60 වත් ජීවත් වීමේ අපේක්‍ෂාවක් පෙන්වන්නේ නෑ.

මීට හේතුව සීඝ්‍ර බටහිරකරණය. බටහිර වෛද්‍ය විද්‍යාවේ ඊනියා ප්‍රාතිහාර්‍ය ගැන ප්‍රසස්ති ප්‍රබන්ධ කිරීමට පෙර බටහිර ක්‍රමය විසින් අප සමාජය සමස්ථයක් වශයෙන් රෝගීන් බවට පත් කර තිබීම ගැන සංවාදයක් ඇති කළ යුතුව තිබේ."

තෙවන ඡේදයේ සඳහන් "බටහිර ක්‍රමය විසින් අප සමාජය සමස්ථයක් වශයෙන් රෝගීන් බවට පත් කර තිබීම" යන ප්‍රකාශය සමඟ මා එකඟ වන්නේ නැහැ. එහෙත්, දැනට ඒ ගැන පැහැදිලි කරන්න යන්නේ නැහැ. දෙවන ඡේදයේ තිබෙන්නේ ඔහු හිතන දෙයක්. සමීක්ෂණයක් නොකර සිංහලයන්ගේ "ආයු අපේක්ෂාව" පිළිබඳව ඔහු කර ඇති ආකාරයේ ප්‍රකාශයක් නිශ්චිතව කරන්න පුළුවන්කමක් නැහැ. මා එවැනි සමීක්ෂණයක් කර නැති නිසා ඔහු කියන කරුණ වැරදියි කියා මට නිශ්චිතව කියන්නත් පුළුවන්කමක් නැහැ.

ජෝශප්ගේ දෙවන ඡේදයේ ප්‍රකාශය ඔහු පළමු ඡේදයේ කර ඇති ප්‍රකාශයට සම්බන්ධයි. එහිදී ඔහු කතා කරන්නේ ආයු අපේක්ෂාව කියන වචනය ගැනයි.

ආයු අපේක්ෂාව ලෙස සිංහලට පෙරළා තිබෙන්නේ life expectancy කියන ඉංග්‍රීසි වචනයි. ඇතැම් විට අපේක්ෂිත ආයුකාලය කියාත් කියනවා. මේ කියන ආයු අපේක්ෂාවට නිශ්චිත අර්ථදැක්වීමක් තිබෙනවා. එය සම්භාවිතාව මත පදනම් වූ සංඛ්‍යානමය අර්ථදැක්වීමක්. මගේ ලිපිය පදනම් වූයේ මේ අර්ථදැක්වීම මතයි.

ජීවත්වන අයෙක් මියයන දවස නිශ්චිතව කියන්න බැහැ. එහෙත්, ජීවත්වන අය යම් දවසක මිය යන බව නිශ්චිත කරුණක්. වඩා ගැඹුරට ගියොත්, මේ නිශ්චිත බව වගේම, උපත, මරණය හා ජීවිතය කියන සංකල්පත් නිශ්චිත දේවල් නෙමෙයි. නමුත්, එතරම් ගැඹුරට නොගියොත් උපත හා මරණය කියන්නේ බොහෝ දෙනෙක් අපහසුවක් නැතිව තේරුම් ගන්නා නිශ්චිත අවස්ථා දෙකක්. කෙනෙකුගේ ආයු කාලය නැත්නම් ජීවිත කාලය කියන්නේ මේ නිශ්චිත සිදුවීම් දෙක අතර ගෙවෙන කාලයයි.

මේ වන විට ලෝකයේ මෙන්ම ලංකාවේත් උපත් හා මරණ සියල්ල සෑහෙන තරම් නිවැරදිව වාර්තා වෙනවා. ඒ නිසා, කිසියම් රටක කිසියම් දවසක ඉපදෙන අයගේ ආයු කාලය වෙනස් වෙන පරාසය හා ඒ පරාසය ඇතුළත ආයු කාල ව්‍යාප්ත වී ඇති ආකාරය සංඛ්‍යාලේඛණ ඇසුරින් නිශ්චිතව නිරීක්ෂණය කළ හැකියි. අපේක්ෂිත ආයු කාලය නැත්නම් ආයු අපේක්ෂාව අනුරූප වන්නේ උපතේදී හෝ වෙනත් නිශ්චිත වයසකදී කිසියම් දිනක ඉපදුණු අයගෙන් අඩක් පමණ මිය යාමට ගත වන කාලයටයි. මේ අගය ඉහළ යනවානම් එයින් අදහස් වෙන්නේ අදාළ රටේ ජනතාව පොදු වශයෙන් කලින් ජීවත් වුනාට වඩා වැඩි කාලයක් ජීවත් වන බවයි.

අපේක්ෂිත ආයු කාලය කියන එක සාමාන්‍ය පුද්ගලයින්ටත් වඩා වැදගත් වන්නේ රටක ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින්ටයි. උදාහරණයක් විදිහට රටක අපේක්ෂිත ආයු කාලය ඉහළ යන විට විශ්‍රාමිකයින්ට විශ්‍රාම වැටුප් සේ ගෙවිය යුතු මුදල ඉහළ යන නිසා රජයකට එයට පෙර සූදානම් වෙන්න සිදු වෙනවා.

මෙහිදී සැලකිල්ලට ගන්නා අපේක්ෂිත ආයු කාලය කියන අර්ථ දැක්වීම සාමාන්‍ය අර්ථයෙන් වාස්තවික මිනුමක්. ඒ අනුව, කිසියම් පුද්ගලයෙකුගේ අපේක්ෂිත ආයු කාලය තීරණය වෙන්නේ එම පුද්ගලයාගේ දැන් වයස, ස්ත්‍රී-පුරුෂ භාවය, පදිංචි ස්ථානය වැනි වෙනත් අයෙකුට නිරීක්ෂණය කළ හැකි කරුණු මතයි. එය නිරීක්ෂකයා මත වෙනස් වන දෙයක් නෙමෙයි. (වඩා ගැඹුරට ගියොත්නම් මේ මිනුමත් නිරීක්ෂකයා මත වෙනස්වන ආකාරය අපහසුවකින් තොරව කතා කළ හැකියි. නමුත්, පෙන්වා දෙන කරුණ වෙනුවෙන් එසේ කළ යුතු නැහැ.)

සිංහලයෙකුට හෝ වෙනත් ලාංකිකයෙකුට පමණක් නොව බටහිර රටක බටහිර සංස්කෘතියේ ජීවත් වන අයෙකුට වුවත් මේ මිනුම ඇඟට දැනෙන එකක් නෙමෙයි. යමෙකුට තමන්ගේ ඉතිරි වී ඇති ආයු කාලය ඇස්තමේන්තු කළ හැකි එකම ක්‍රමය සංඛ්‍යානමය ක්‍රමවේද ඇසුරෙන් ජනවිකාශ දත්ත විශ්ලේෂණය කිරීම පමණයි.  එහෙත්, තනි පුද්ගලයෙක් සැලකූ විට ජනවිකාශ සංඛ්‍යාලේඛණ වල නැති තමන් පිළිබඳ තොරතුරු රැසක් ඔහු හෝ ඇය දන්නවා. තමන් ගැන තමන්ට වඩා දන්නා කෙනෙක් ඉන්නවද?

මුලින් කී ආයු අපේක්ෂාව පිළිබඳ වාස්තවික මිනුම අදාළ වෙන්නේ "සාමාන්‍ය" පුද්ගලයෙකුටයි. නමුත්, බොහෝ දෙනෙක් පෞද්ගලිකව තමන් සාමාන්‍ය පුද්ගලයින් සේ සිතන්නේ නැහැ. තමන් සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකුට වඩා නිරෝගීයැයි සිතන කෙනෙක්, එය හරි වුවත් වැරදි වුවත්, තමන් සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකුට වඩා වැඩි කලක් ජීවත් වනු ඇතැයි සිතීම තේරුම් ගැනීමට අපහසු නැති කරුණක්. ඒ වගේම, තමන් සාමාන්‍ය පුද්ගලයකුට වඩා අඩුවෙන් සෞඛ්‍ය සම්පන්නයැයි හිතන කෙනක් තමන්ගේ ආයු අපේක්ෂාව අඩුවෙන් ඇස්තමේන්තු කරන බවත් පැහැදිලියි.

මේ නිසා, එක් එක් පුද්ගලයා හා අදාළව මුලින් කී වාස්තවික ආයු අපේක්ෂාවෙන් වෙනස් විෂයමූලික ආයු අපේක්ෂාවක්ද තිබෙනවා. ඒකීය පුද්ගලයින්ගේ තීරණ පදනම් වෙන්නේ මේ දෙවනු කී විෂයමූලික ආයු අපේක්ෂා කාලය මත මිස පළමු කී වාස්තවික ආයු අපේක්ෂා කාලය මත නොවන නිසා චර්යාත්මක ආර්ථික විද්‍යාඥයෙකුට හෝ වෙනත් සමාජ විද්‍යාඥයෙකුට මේ විෂයමූලික ආයු අපේක්ෂා ගැන හැදෑරීමත් වැදගත්. උදාහරණයක් විදිහට කිසියම් පුද්ගලයෙකු විසින් අධ්‍යාපනය හා සෞඛ්‍යය වෙනුවෙන් කරන පෞද්ගලික ආයෝජන තීරණය වෙන්නේ ඔහුගේ හෝ ඇයගේ විෂයමූලික ආයු අපේක්ෂාව මත මිස "සැබෑ" ආයු අපේක්ෂා කාලය මත නෙමෙයි. සතියකට වඩා ජීවත් නොවන බව වෛද්‍යවරුන් විසින් තහවුරු කර ඇති පිළිකා රෝගියෙකු වෙනුවෙන් ඉඩකඩම් උගස්කර ඖෂධ මිල දී ගන්නා අයෙකු එසේ කරන්නේ මේ මිනුම් දෙකේ වෙනස නිසයි.

ඇමරිකාවේ සිදු කෙරෙන ඇතැම් සමීක්ෂණ වලදී ඉහත දෙවනුව කී විෂයමූලික ආයු අපේක්ෂාව පිළිබඳව දත්ත එකතු කෙරෙනවා. මෙය අදාළ පුද්ගලයින්ගෙන්ම අසා දැනගත යුතු දෙයක් මිස, වාස්තවික ආයු අපේක්ෂාව මෙන් ජනවිකාශ දත්ත ඇසුරෙන් සංඛ්‍යාන මූලධර්ම අනුව ගණනය කළ හැකි දෙයක් නෙමෙයි. මේ අයුරින් එකතු කරගත් දත්ත අනුව පෙනෙන්නේ පුද්ගලයෙකුගේ විෂයමූලික ආයු අපේක්ෂාව හා වාස්තවික ආයු අපේක්ෂාව අතර සැලකිය යුතු සහසම්බන්ධයක් ඇතත් එය පරිපූර්ණ එකක් නොවන බවයි.

උඩින්ම ඇති ජෝශප්ගේ ප්‍රකාශයේ තිබෙන ආයු අපේක්ෂාව ඔය දෙකෙන් එකක්වත් නෙමෙයි. එය ආයු අපේක්ෂාව කියන වචනයේ සෘජු අර්ථය අනුව යන්නක්. මෙහිදී, ඔහු මෙය "සිංහලයින්ගේ ආයු අපේක්‍ෂාව" ලෙස හැඳින්වුවත් බටහිර රටක ජීවත්වන  life expectancy කියන ඉංග්‍රීසි වචනයේ සංඛ්‍යානමය අර්ථදැක්වීම නොදන්නා අයෙකු වුවත් මේ වචන ජෝශප් කියන  "සිංහලයින්ගේ ආයු අපේක්‍ෂාව" කියන අර්ථයෙන්ම තේරුම් ගන්න ඉඩ තිබෙනවා. ඒ නිසා, එය සිංහලයින් සිතන ආකාරයේ වෙනසක් කියා මම හිතන්නේ නැහැ.

මෙහිදී ජෝශප් කතා කරන්නේ කිසියම් පුද්ගලයෙකු ගෙවීමට කැමැත්තෙන් සිටින පරමාදර්ශී (ideal) ආයු කාලය ගැනයි. මෙය ඉහත දෙවනු කී විෂයමූලික ආයු අපේක්ෂාව කියන සංකල්පයම නෙමෙයි. මේ ගැන කතා කිරීමට ඉහත අර්ථදැක්වීම් දෙකෙන් වෙනස් අලුත් වචනයක් අවශ්‍ය නිසාත්, එය සිංහල ආයු අපේක්ෂාව ලෙස හැඳින්වීම නිවැරදියැයි මා නොසිතන නිසාත් මා මේ සංකල්පය පරමාදර්ශී ආයු අපේක්ෂාව ලෙස නම් කරන්න කැමතියි. මෙයින් අදහස් වෙන්නේ මගේ ආයුකාලය මට තීරණය කළ හැකිනම් මා ජීවත් වන්න කැමති කාලයයි.

මෙතෙක් ලියූ දේ සාරංශ කළොත්, දැන් අපට එකිනෙකට වෙනස් ආයු අපේක්ෂා අර්ථදැක්වීම් තුනක් තිබෙනවා.

1. වාස්තවික ආයු අපේක්ෂාව
2. විෂයමූලික ආයු අපේක්ෂාව
3. පරමාදර්ශී ආයු අපේක්ෂාව

මෙය අපි උදාහරණයකින් පැහැදිලි කර ගනිමු. මාරාන්තික වකුගඩු රෝගයකින් පෙළෙන ඇනස්ලිට ජීවත් වීමට ඉතිරිව ඇති කාලය වසර දෙකක් බව වෛද්‍ය මතයයි. ඔහුගේ රෝගය පිළිබඳ තොරතුරු පරීක්ෂා කරන වෛද්‍යවරුන් පොදු වශයෙන් මේ අදහස දරනවා. වසර දෙකක කාලය වෛද්‍යවරුන්ට නිරීක්ෂණය කළ හැකි කරුණු මත නිර්ණය වන්නක්. මේ නිර්ණය කිරීම කරන්නේ එකම නිශ්චිත ක්‍රමවේදයකටනම් ඇනස්ලිගේ වාස්තවික ආයු අපේක්ෂාව එය නිර්ණය කරන පුද්ගලයා අනුව වෙනස් වෙන්නේ නැහැ. (ප්‍රායෝගිකව මෙවැන්නක් සිදු නොවන බව අපි අමතක කරමු.)

නමුත්, ඇනස්ලිට තවමත් රෝගී පෙනුමක් නැහැ. ඒ නිසා, ඇනස්ලි තවත් වසර දෙකකින් මිය යනු ඇතැයි ඔහුගේ බිරිඳට හිතාගන්න බැහැ.  ඒ වුනත්, ඇනස්ලිගේ රෝගය පිළිබඳව වෛද්‍යවරුන්ගේ පැහැදිලි කිරීම් ඇයට අහක දාන්නත් බැහැ. ඇය දෙලොවක අතර මං වෙලා. ඇනස්ලි මිය යන බව ඇය දන්නා නමුත් එය වසර දෙකකින් සිදුවනු ඇතැයි ඇය හිතන්නේ නැහැ. ඇයට සාපේක්ෂව ඇනස්ලිගේ විෂයමූලික ආයු අපේක්ෂාව වසර පහක්.

වකුගඩු රෝගයක් ඇති බව හා එය සුව නොවන්නක් බව මිසක් එය මාරාන්තික එකක් බව ඇනස්ලි දන්නේ නැහැ. ඔහු හිතන්නේ වකුගඩු රෝගයෙන් පීඩා විඳිමින් තවත් අවුරුදු පහළොවක් පමණ ඔහුට ජීවත් වන්නට සිදුවනු ඇති බවයි. එය ඇනස්ලිට සාපේක්ෂව ඇනස්ලිගේ විෂයමූලික ආයු අපේක්ෂාවයි. වාස්තවික ආයු අපේක්ෂාව මෙන් නොව විෂයමූලික ආයු අපේක්ෂාව පුද්ගලයා මත වෙනස් වන දෙයක්. මේ උදාහරණයේදී වෙනස් ඇස්තමේන්තු වලට ඇනස්ලි හා ඔහුගේ බිරිඳ සතු තොරතුරු වල වෙනස්කම් බලපෑවත්, විෂයමූලික ආයු අපේක්ෂාව හා අදාළව එකම තොරතුරු මත පදනම්ව වුවත් දෙදෙනෙකු නිගමන දෙකකට එළැඹිය හැකියි.

දැන් මෙහිදී තමන් තවත් වසර පහළොවක් ජීවත් වනු ඇතැයි ඇනස්ලි විශ්වාශ කරනවා. එහෙත්, වකුගඩු රෝගය සුව නොවනවානම් එයින් පීඩා විඳිමින්, ගෙදර අයටත් වදයක් වෙමින් තවත් වසර පහළොවක් ජීවත්වීම ඇනස්ලිගේ පැතුම නෙමෙයි. තමන් ඊට කලින් මිය යනවානම් ඔහු සතුටුයි. ඔහුගේ පරමාදර්ශී ආයු අපේක්ෂාව වසර දහයක්. වසර දහයකින් මිය යාම ඇනස්ලිගේ කැමැත්ත වුවත්, තමන් වසර දහයකින් මිය යනු ඇතැයි ඇනස්ලි විශ්වාස කරන්නේ නැහැ.

යමෙකුගේ තමන්ට සාපේක්ෂ විෂයමූලික ආයු අපේක්ෂාව හා පරමාදර්ශී ආයු අපේක්ෂාව සාමාන්‍යයෙන් සමාන නැහැ. මේ දෙක අතර පරතරය අපේක්ෂා භංගත්වයකට හේතු වෙන්න පුළුවන්. තමන්ට සාපේක්ෂ විෂයමූලික ආයු අපේක්ෂාවට වඩා පරමාදර්ශී ආයු අපේක්ෂාව අඩුනම් යමෙක් අවදානම් සෞඛ්‍ය පුරුදු දිගින් දිගටම අනුගමනය කරන්න වගේම සිය දිවි නසාගන්න පවා පෙළඹෙන්න පුළුවන්. නමුත්, වැඩි දෙනෙකු හා අදාළව තමන්ට සාපේක්ෂ විෂයමූලික ආයු අපේක්ෂාවට වඩා පරමාදර්ශී ආයු අපේක්ෂාව වැඩියි. එසේ වූ විට පුද්ගලයෙකු තමන්ගේ සෞඛ්‍යය වෙනුවෙන් මුදල්මය හා මුදල්මය නොවන ආයෝජන කරන්න පෙළඹෙනවා. උදාහරණයක් විදිහට බොහෝ දෙනෙක් දිනපතා ව්‍යායාම කරන්නේ හා කෑම පාලනය කරන්නේ පරමාදර්ශී ආයු අපේක්ෂාව තමන්ට සාපේක්ෂ විෂයමූලික ආයු අපේක්ෂාවට වඩා වැඩි නිසා.

පරමාදර්ශී ආයු අපේක්ෂාව හා අදාළව සමීක්ෂණ සිදු කෙරී තිබෙන්නේ අඩුවෙන්. ලාංකිකයින් යොදා ගනිමින් එවැනි සමීක්ෂණයක් කවරදාකවත් කර ඇත්දැයි සැක සහිතයි. ඒ නිසා, ජෝශප් කියන ආකාරයට සිංහලයින්ගේ පරමාදර්ශී ආයු අපේක්ෂාව අඩුවෙමින් ඇත්දැයි නිගමනය කිරීමේ හැකියාවක් නැහැ. ඔහුගේ ගණන් අනුව බැලුවොත්, "1980 ගණන් වල 1990 ගණන් වල උපන් හාදයන්ගේ" පරමාදර්ශී ආයු අපේක්ෂාව ඔවුන්ගේ වාස්තවික ආයු අපේක්ෂාවටත් වඩා අඩුයි. ඇතැම් දේශපාලන මතධාරීන් හා කලාකරුවන් විසින් ප්‍රවර්ධනය කරන "බොහීමියන්" ජීවන විලාසිතාව හඹා යන තරුණ තරුණියන් හා අදාළව මෙය ඇත්තක් වෙන්නත් පුළුවන්.

ලංකාවේ කොහොම වුවත් ඇමරිකාවේනම් පරමාදර්ශී ආයු අපේක්ෂාව පිළිබඳවත් සමීක්ෂණ සිදු කර තිබෙනවා. පොදු වශයෙන් ගත් විට ඇමරිකානුවන්ගේ පරමාදර්ශී ආයු අපේක්ෂාව වාස්තවික ආයු අපේක්ෂාවට වඩා වැඩි වුවත් එය අසීමිත නැහැ. වයස අවුරුදු 25ක තෙල් ඉහිරෙන තරුණ වයසේ සදාකල් ජීවත් වෙන්න ලැබෙන තත්ත්වයක් යටතේ වුවත්, සාමාන්‍ය ඇමරිකානුවෙකු අවුරුදු 100-125කට වඩා ජීවත් වෙන්න බලාපොරොත්තු වෙන්නේ නැහැ.

(Image: https://www.vulture.com/2015/12/hear-some-rare-freddie-mercury-vocals.html)

හැට පැන්නම හොට බිමද?

පෙනෙන නොපෙනෙන වියුණුව ලියන නදීර විසින් පසුගිය කාලය මුළුල්ලේ මානව සංහතිය විසින් අත් කරගෙන තිබෙන ප්‍රගතිය ගැන හා නැවත අතීතයට යාමට කතා කිරීමේ විහිළුව ගැන අවධානය යොමු කරමින් ලිපියක් පළ කර තිබුණා. ලිපියට සබැඳියක් පහත තිබෙනවා.

විඥාන විප්ලවයක් කරගැනීමට නොහැකි වූ අපි - ඉස්සර කාලේද හොඳම?

ඉහත ලිපියේ නදීර මෙසේ සඳහන් කරනවා.

"දල වශයෙන් මිනිසෙකුගේ අපේක්ෂිත ආයු කාලය පහුගිය අවුරුදු 150 ඇතුලත දෙගුණ වුණා. මේකට හේතුව විද්‍යාවේ දියුණුවත් එක්ක මිනිසුන්ගේ ආයු අපේක්ෂාව වැඩිවීම."

මේ බව පෙන්වා දෙන්න ඔහු ලෝකයේ විවිධ කලාප වල ආයු අපේක්ෂාව පසුගිය කාලයේ වෙනස් වූ ආකාරය පිළිබඳව ප්‍රස්ථාරයක්ද උපුටා පළ කරනවා. ප්‍රස්ථාරය දෙස බැලූ විට ඔහු පෙන්වා දෙන කරුණ පැහැදිලිව පෙනෙනවා.

පහත තිබෙන්නේ ලංකාව හා අදාළව තත්ත්වයයි.

වසර සියයකට පමණ පෙර 1920-22 කාලයේදී ලංකාවේ සාමාන්‍ය ආයු අපේක්ෂාව වසර 31.7ක් පමණයි. සෞඛ්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ දියුණුවත් සමඟ ලාංකිකයෙකුගේ ආයු අපේක්ෂාව පසුගිය වසර සියයකට නොවැඩි කාලය තුළ ඉතා වේගයෙන් ඉහළ ගොස් ඇති බව පැහැදිලියි. 2011-13 වෙද්දී ලංකාවේ සාමාන්‍ය ආයු අපේක්ෂාව වසර 75.3ක්. ලංකාව හා අදාළව ගත් විට වසර සියයක් ඇතුළත සාමාන්‍ය ආයු කාලය 2.5 ගුණයකින් පමණ ඉහළ ගොස් තිබෙනවා.

මේ හා අදාළ ලිපියක් අජිත් පැරකුම් විසින්ද පළ කර තිබෙනවා.

ජනගහන වියපත් වීමේ ස්ත්‍රීකරණය යනු කුමක් ද?

අජිත් පැරකුම් විසින් පෙන්වා දෙන්නේ ලංකාවේ පිරිමින්ගේ ආයු අපේක්ෂාවට සාපේක්ෂව ගැහැණුන්ගේ ආයු අපේක්ෂාව ඉහළ ගොස් තිබීමයි. මෙය ඉහත වගුවෙන්ද පැහැදිලි වෙනවා.

1960 දශකය පමණ වන තුරු ලංකාවේ ගැහැණියකට උපතේදී අපේක්ෂා කළ හැකි වූයේ පිරිමියෙකුට වඩා අඩු ආයු කාලයක්. එහෙත් 1960 පමණ සිට මේ තත්ත්වය වේගයෙන් වෙනස් වුනා. එයට ප්‍රධානම හේතුවක් වුනේ සෞඛ්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ දියුණුවත් සමඟ ලංකාවේ මාතෘ මරණ අනුපාතිකය වේගයෙන් පහළ යාමයි. ඒ වගේම ළදරු මරණ අනුපාතය වේගයෙන් පහත වැටීම ගැහැණු පිරිමි දෙපාර්ශ්වයේම ආයු අපේක්ෂාව ඉහළ යාමට හේතු වුණා.

මේ කරුණු දෙකේ හා තවත් කරුණු වල සංයුක්ත ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ලාංකිකයෙකුගේ ආයු අපේක්ෂාව පොදු වශයෙනුත්, ලාංකික ගැහැණියකගේ ආයු අපේක්ෂාව වඩා වැඩියෙනුත් ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. 2011-2013 වන විට උපතේදී ලංකාවේ පිරිමියෙකුගේ ආයු අපේක්ෂාව වසර 72.0ක් වන අතර ගැහැණියකගේ ආයු අපේක්ෂාව වසර 78.6ක් වෙනවා.

උපතේදී ගැහැණියකගේ ආයු අපේක්ෂාව වසර 78.6ක් කියන එකෙන් අදහස් වෙන්නේ ඒ වයස වන විට ගැහැණු සියල්ල මිය යන බව නෙමෙයි. ඒ වයස වෙද්දී ගැහැණුන්ගෙන් 50%ක් මිය යන බවයි. ඉතිරි 50% වඩා වැඩි කලක් ජීවත් වෙනවා. ඒ නිසා, අජිත් පැරකුම්ගේ ලිපියේ තිබෙන (එක්සත් ජාතීන්ගේ ජනගහන අරමුදලේ පැහැදිලි කිරීමක් ලෙස සඳහන්) පහත අවසන්  වාක්‍යය නිවැරදි නැහැ.

“ශ්‍රී ලාංකික කාන්තාවකගේ උපතේදී ආයු අපේක්ෂාව වසර 79කි. පිරිමියකුගේ උපතේදී ආයු අපේක්ෂාව අවුරුදු 72කි. එයින් අදහස් වන පරිදි වයස අවුරුදු 60 සපිරෙන විට ශ්‍රී ලංකාවේ කාන්තාවන් ඉදිරියේ තවත් අවුරුදු 19ක් තිබියදී පිරිමින් ඉදිරියේ අවුරුදු 12ක කාලයක් තිබේ." 

උපතේදී ආයු අපේක්ෂාව වසර 72ක් වූ පමණින් වයස අවුරුදු 60 සපිරෙන විට ආයු අපේක්ෂාව වසර 12ක් වන්නේ නැහැ. එයට හේතුව වසර 60ක් දක්වා ජීවත් වන්නේ වඩා නිරෝගී අය වීමයි. හරියටම නිවැරදි නැතත්, තේරුම් ගැනීමේ පහසුව සඳහා සරල ආකාරයකින් කිවුවොත් හැට පැන්නූ විට අපේක්ෂිත ආයු කාලයට බෝනස් එකක් එකතු වෙනවා. ඒ නිසා, වසර 60 දක්වා ජීවත් වන අයෙකුගේ ආයු අපේක්ෂාව ඔහුගේ හෝ ඇයගේ උපතේදී ආයු අපේක්ෂාවෙන් ඉතිරි වී ඇති කාලයට වඩා වැඩියි.

ජනවිකාශ දත්ත ඇසුරෙන් මේ කාලය නිශ්චිත ලෙස ගණනය කළ හැකියි. 2011-13 වන විට ලංකාවේ වයස 60ක ගැහැණියකගේ ආයු අපේක්ෂාව වසර 22.0ක් හා වයස 60ක පිරිමියෙකුගේ ආයු අපේක්ෂාව වසර 18.3ක්. ඒ කියන්නේ හැට පැනපු ගැහැණුන්ගෙන් අඩක් වසර 82.0ක් දක්වාත්, හැට පැනපු පිරිමින්ගෙන් අඩක් වසර 78.3ක් දක්වාත් ජීවත් වනවා කියන එකයි.

වසර 70ක් ජීවත් වුවහොත් අපේක්ෂිත ආයු කාලය තවත් දිගු වෙනවා. ජනවිකාශ ඇස්තමේන්තු අනුව, හැත්තෑව පැනපු ගැහැණුන්ගෙන් අඩක් වසර 83.9ක් දක්වාත්, හැත්තෑව පැනපු පිරිමින්ගෙන් අඩක් වසර 81.1ක් දක්වාත් ජීවත් වනවා.

මේ අනුව පෙනෙන්නේ වැඩි කලක් ජීවත් වෙද්දී ගැහැණු පිරිමි ආයු අපේක්ෂා පරතරය ක්‍රමයෙන් පටු වන බවයි. එයට හේතුවක් තිබෙනවා. අවදානම් කටයුතු වල වැඩිපුර නියැලීම නිසා තරුණ වයසේදී පිරිමි මරණ වැඩිපුර සිදු වුවත්, වයස්ගත වෙද්දී මේ ප්‍රවණතාවයේ බලපෑම තුනී වී යනවා.

විශේෂයෙන්ම ලංකාව හා අදාළව ගත් විට සිවිල් යුද්ධය නිසා ගැහැණුන්ට වඩා වැඩි පිරිමි ප්‍රමාණයක් තරුණ වයසෙන් මිය ගියා. ඒ නිසා, යුද්ධයේ බලපෑම වැඩිපුර තිබුණු දිස්ත්‍රික්ක වල ගැහැණු පිරිමි ආයු අපේක්ෂා පරතරය බොහෝ වැඩි බව කැපී පෙනෙනවා. යුද්ධය හේතුවෙන් තරුණයින් මියයාම අඩුවෙන් සිදු වූ කොළඹ හා නුවරඑළිය වැනි දිස්ත්‍රික්ක වල ගැහැණු හා පිරිමි අතර ආයු අපේක්ෂා පරතරය සාපේක්ෂව අඩුයි.

ජනගහන අරමුදලේ පැහැදිලි කිරීමේ නිවැරදි නොවන අතිශයෝක්තියක් තිබුණත්, ජනගහන වියපත් වීමේ ස්ත්‍රීකරණය සැබෑවක් හා අවධානය යොමු විය යුතු කරුණක්.

ලංකාව ඉහළ මැදි ආදායම් කාණ්ඩයට!

ලෝක බැංකුව විසින් ලංකාව ඉහළ මැදි ආදායම් රටක් සේ නම් කර තිබෙනවා. මෙතෙක් ලංකාව වර්ගීකරණය වී තිබුණේ පහළ මැදි ආදායම් රටක් ලෙසයි. ඉහළ මැදි ආදායම් රටක් සේ නම් කරනු ලැබීම සඳහා අවශ්‍ය වන අවම ඒක පුද්ගල දළ ජාතික ආදායම් මට්ටම වන ඇමරිකන් ඩොලර් 3,996 ඉක්මවමින් 2018 වසරේදී ඇමරිකන් ඩොලර් 4,060ක ඒක පුද්ගල දළ ජාතික ආදායම් මට්ටමක් කරා ළඟා වීමට හැකි වීම මත ලංකාවට මේ උසස් වීම ලැබී තිබෙනවා.

ලංකාව සමඟම කොසොවෝ රාජ්‍යය හා ජෝර්ජියාවත් ඉහළ මැදි ආදායම් තත්ත්වයට උසස්වීම් ලබද්දී ආජන්ටිනාවේ තත්ත්වය ඉහළ ආදායම් රටක සිට ඉහළ මැදි ආදායම් රටක් දක්වා පහත හෙළා තිබෙනවා. එමෙන්ම, අඩු ආදායම් රටවල්ව පැවති කොමරෝස්, සෙනගාලය හා සිම්බාබ්වේ යන රටවල් පහළ මැදි ආදායම් තත්ත්වයට උසස් වී තිබෙනවා.

ඒක පුද්ගල ජාතික ආදායම් මට්ටම අනුව ලෝක බැංකුව විසින් කාණ්ඩ හතරක් යටතේ රටවල් වර්ගීකරණය කරනවා. ඒ ඉහළ ආදායම්, ඉහළ මැදි ආදායම්, පහළ මැදි ආදායම් හා පහළ ආදායම් රටවල් ලෙසයි.

ඉහළ ආදායම් රටවල් සේ සැලකෙන්නේ ඒක පුද්ගල දළ ජාතික ආදායම් මට්ටම ඇමරිකන් ඩොලර් 12,376 ඉක්මවන රටවලුයි. මේ කාණ්ඩයේ රටවල් 80 අතර වැඩිපුරම දැකිය හැක්කේ බටහිර රටවල්, මැද පෙරදිග රටවල් හා ඇතැම් කුඩා දූපත් රාජ්‍යයනුයි. ආසියානු කලාපයේ ඉහළ ආදායම් රටවල් වන්නේ ජපානය, දකුණු කොරියාව, හොංකොං, සිංගප්පූරුව, තායිවානය හා බෘනායි යන රටවල් පමණයි. දකුණු ආසියානු රටවල් කිසිවක් මේ කාණ්ඩයට අයත් වන්නේ නැහැ.

පහළ ආදායම් රටවල් බොහොමයක්ම අප්‍රිකානු රටවල්. ඇමරිකන් ඩොලර් 1,025 නොඉක්මවන ඒක පුද්ගල දළ ජාතික ආදායම් මට්ටමක් ඇති මේ රටවල් අතර අප්‍රිකානු රටවලට අමතරව දකුණු ආසියානු රටවල් සේ සැලකෙන නේපාලය හා ඇෆ්ඝනිස්තානය මෙන්ම උතුරු කොරියාව, සිරියාව හා තජිකිස්ථානය වැනි රටවල්ද තිබෙනවා. මේ කාණ්ඩයට අයත් රටවල් ගණන 31ක්.

ලෝකයේ රටවල් 107ක්ම අයත් වන්නේ මැදි ආදායම් කාණ්ඩයකටයි. ඒ අතරින් රටවල් 47ක් පහළ මැදි ආදායම් රටවල් වන අතර ඉතිරි රටවල් 60 ඉහළ මැදි ආදායම් කාණ්ඩයට අයත් වෙනවා. දකුණු ආසියානු රටවල් අතරින් මුලින්ම ඉහළ මැදි ආදායම් කාණ්ඩයට ඇතුළු වූයේ මාල දිවයිනයි. ලංකාව මේ කාණ්ඩයට ප්‍රවේශ වන දෙවන දකුණු ආසියානු රටයි. රුසියාව, චීනය, බ්‍රසීලය, දකුණු අප්‍රිකාව, තායිලන්තය, මැලේසියාව, ඉරානය, ඉරාකය වැනි රටවල් අයත් වන්නේත් මේ කාණ්ඩයටයි. එහෙත් ඉන්දියාව, පකිස්ථානය, බංග්ලා දේශය, මියන්මාරය, පිලිපීනය, වියට්නාමය, ඉන්දුනීසියාව වැනි බොහෝ ආසියාතික රටවල් තවමත් සැලකෙන්නේ පහළ මැදි ආදායම් රටවල් ලෙසයි.

ලෝක බැංකුවේ මේ වර්ගීකරණය පදනම් වන්නේ ඒක පුද්ගල දළ ජාතික ආදායම් මට්ටම මතයි. මීට සමාන්තර තවත් නිර්ණායකයක් වන ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට වඩා මෙය සුළුවෙන් වෙනස් වෙනවා. දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය ලෙස ඇස්තමේන්තු කරන්නේ රටේ සිදු වූ සමස්ත භාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදිතයේ වටිනාකමයි. දළ ජාතික ආදායම ගණනය කිරීමේදී දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් විදේශිකයින් විසින් රට තුළ නිපදවූ කොටස අඩු කර ශ්‍රී ලාංකිකයින් විසින් රටින් පිටතදී නිපදවූ භාණ්ඩ හා සේවා වල අගය එකතු කරනවා. එවිට, දළ ජාතික ආදායම දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට වඩා අඩු හෝ වැඩි විය හැකියි. ලංකාව හා අදාළවනම් දළ ජාතික ආදායම දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට වඩා අඩුයි.

මහා බැංකු වාර්තාවේ ඇති පරිදි ලංකාවේ ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය හා ඒක පුද්ගල දළ ජාතික ආදායම පසුගිය වසර කිහිපයේදී වෙනස් වී තිබෙන ආකාරය පහත වගුවේ පෙන්වා තිබෙනවා. මහ බැංකු ඇස්තමේන්තු අනුවනම් ලංකාව ඉහළ මැදි ආදායම් රටක් විය යුතුව තිබුණේ වසරකට පෙරයි. ඒ වගේම ඒ සංඛ්‍යාලේඛණ අනුව බැලුවොත් රුපියල අවප්‍රමාණය වීම හේතුවෙන් මේ අවුරුද්දේ නැවත ආපසු කලින් තැනටම වැටෙනවා.

නමුත්, ලෝක බැංකුව විසින් මහ බැංකුවේ සංඛ්‍යාලේඛණ ඒ විදිහටම ගන්නේ නැහැ. මහ බැංකුවට විණිමය අනුපාතිකය මත බලපෑම් කිරීමට තිබෙන හැකියාව සලකමින් ලෝක බැංකුව විසින් රුපියල් ඩොලර් කිරීමේදී පවතින විණිමය අනුපාතිකය යොදාගනු වෙනුවට නිශ්චිත ක්‍රමවේදයක් (ඇට්ලස් ක්‍රමවේදය) අනුව මේ සංඛ්‍යා සීරුමාරු කරනවා. ඒ නිසා, ලෝක බැංකුව විසින් සලකා බලන ඒක පුද්ගල දළ ජාතික ආදායම් ඇස්තමේන්තු (ඇමරිකන් ඩොලර් වලින්) මහ බැංකුවේ ඇස්තමේන්තු වලට වඩා අඩු හෝ වැඩි විය හැකියි.

මේ විදිහට ඒක පුද්ගල දළ ජාතික ආදායම් ඇස්තමේන්තු සීරුමාරු කරගැනීමෙන් පසුව ලෝක බැංකුව විසින් ආදායම් මට්ටම අනුව රටවල් වර්ගීකරණය කිරීම පිණිස යොදාගන්නා ආදායම් පරාසද උද්ධමනය වැනි සාධක මත වසරින් වසර වෙනස් වෙනවා. ඉහළ මැදි ආදායම් රටක් සේ සැලකීමට අවශ්‍ය අවම ආදායම් මට්ටම පසුගිය වසර කිහිපය තුළදී යම් තරමකින් පහත වැටී තිබෙනු දැකිය හැකියි. ලංකාවට ඉහළ මැදි ආදායම් තත්ත්වය කරා ඉක්මනින් ළඟා වීමට මේ සාධකයද යම් පමණකින් හේතු වුනා.

පැමිණි ආකාරය කොහොම වුනත්, දැන් ලංකාව ඉහළ මැදි ආදායම් රටක්.

කන්ටේනර් ටෝක්!

හිටපු විගණකාධිපති ගාමිණි විජේසිංහගේ ප්‍රකාශයක් වෙත ඇනෝ කෙනෙක් විසින් අවධානය යොමු කරලා තිබුණා. ඔහුගේ ප්‍රකාශයේ සාරාංශය ගත්තොත් එය මෙවැන්නක්. කතාවේ තිබෙන අවශේෂ කරුණු ගැන මම කතා කරන්න යන්නේ නැහැ.

"රජයේ දවසක ආදායම රුපියල් බිලියන පහක්. වියදම රුපියල් බිලියන හතක්. බදු අනුපාතික ඉහළ නොදමා රජයේ ආදායම දවසකට රුපියල් රුපියල් බිලියන හයක් හතක් දක්වා ඉහළ දැමීම පහසුවෙන් කළ හැකි දෙයක්. ඒ වගේම වියදම රුපියල් බිලියන පහක් දක්වා අඩු කරන එකත් පහසුවෙන් කළ හැකි බව ඔප්පු කර තිබෙන දෙයක්."

දැන් මේ ප්‍රකාශය අනුව, දවසකට රුපියල් බිලියන දෙකක් වන රජයේ අයවැය හිඟය රුපියල් බිලියන දෙකක අතිරික්තයක් කර ගැනීම ඉතාම පහසු වැඩක්. මේ කතාව ඇත්තද? නැත්නම්, මේකත් තවත් ගැලරි ටෝක් එකක් විතරද?

ගාමිණි විජේසිංහගේ ප්‍රකාශය සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකුට පහසුවෙන් තේරුම් ගත හැකි සරල ප්‍රකාශයක්. ඒ නිසා, අපි මුලින්ම ඔහු කියන සංඛ්‍යාලේඛණ වලින්ම පටන් ගනිමු. ඔහුගේ ප්‍රකාශයේ තිබෙන විදිහට රජයේ දවසක ආදායම හා වියදම බිලියන වලින් බැලූ විට ගොඩක් දෙනෙකුට කතාව තේරුම් ගන්න පහසුයි.

රජයේ දවසක ආදායම (2018දී රුපියල් බිලියන වලින්) - 5,260
රජයේ දවසක වියදම (2018දී රුපියල් බිලියන වලින්) - 7,379

මේ අනුව, මේ ගණන් රුපියල් බිලියන වලින් 5,000 හා 7,000 ලෙස සඳහන් කිරීමේ වැරැද්දක් නැහැ. 2018දී රුපියල් බිලියන වලින්ම මේ වියදම් මොනවාද කියා අපි වැඩි දුරටත් හොයා බලමු.

රජයේ දවසක වියදම (2018දී රුපියල් බිලියන වලින්)
ප්‍රාග්ධන වියදම්- 1,678
පුනරාවර්තන වියදම්- 5,725

මෙයින් පුනරාවර්තන වියදම් වැඩි දුරටත් පහත ආකාරයට කොටස් කළ හැකියි.
රාජ්‍ය සේවක වැටුප්- 1,715
පොලී වියදම්- 2,335
සහනාධාර- 1,182
භාණ්ඩ හා සේවා මිල දී ගැනීම්- 493

දවසකට රුපියල් බිලියන 2,000කින් රජයේ වියදම අඩු කරන ආකාරය ගාමිණි විජේසිංහගේ කතාවේ උපුටා දක්වා ඇති කොටසේ නැහැ. ඔහු ඒ බව පෙන්වා ඇති තැනක් ඇත්නම් ඒ ගැන වැඩිදුර කතා කළ හැකියි. මගේ පෞද්ගලික අදහසනම් කවුරු මුදල් අමාත්‍යාංශය භාර ගත්තත් ගාමිණි විජේසිංහ කියන ආකාරයට දවසකට රුපියල් බිලියන 2,000කින් රජයේ වියදම අඩු කළ නොහැකි බවයි.

යහපාලන ආණ්ඩුව යටතේ පසුගිය වසර හතර ඇතුළත ප්‍රාග්ධන වියදම් විශාල ලෙස කප්පාදු කර තිබෙනවා. ඇතැම් විට මේ වසර හතර ඇතුළත ක්ෂය වූ ප්‍රාග්ධනයේ ප්‍රමාණයටවත් අලුතින් ප්‍රාග්ධන ආයෝජන සිදු කර නැති වෙන්න පුළුවන්. රටේ පාරවල් දිහා බැලූ විට මේ බව පෙනෙනවා. බොහෝ පාරවල් 2014 අගදී තිබුණු මට්ටමට නඩත්තු වී නැහැ.

ප්‍රාග්ධන වියදම් මීටත් වඩා අඩු කළොත් වෙන්නේ ක්‍රමක්‍රමයෙන් රාජ්‍ය යාන්ත්‍රණය අකර්මන්‍ය වී යාම පමණයි. රෝහල් වල උපකරණ කැඩෙන විට ඒවා පිළිසකර කළ යුතුයි. ගොඩ දාන්න බැරි මට්ටමට ආ විට අලුත් උපකරණ මිල දී ගත යුතුයි. එසේ නොකළොත්, සෞඛ්‍ය සේවකයින් සිටි පමණින් නිසි පරිදි ප්‍රතිකාර කළ නොහැකි වෙනවා. රජයේ කාර්යාල වල පරිගණක කල් ඉකුත් වන විට අළුත් පරිගණක මිල දී ගත යුතුයි. පරිගණකයක් නැතිව පරිගණක ක්‍රියාකරුවෙකුට කළ හැකි දෙයක් නැහැ. වාහන අබලන් වන විට අළුත් වාහන මිල දී ගන්න වෙනවා. වාහනයක් නැතිව රියදුරෙකුට වැටුප් ගෙවා නඩත්තු කළා කියා කිසිදු නිෂ්පාදනයක් සිදු වෙන්නේ නැහැ. දවසකට ප්‍රාග්ධන වියදම් සේ වැය කරන රුපියල් බිලියන 1,678 තවදුරටත් කප්පාදු කිරීමෙන් වෙන්නේ රාජ්‍ය අංශයේ සේවකයින් සෑහෙන පිරිසකට වැඩක් නොකර වැටුප් ගන්න වෙන එකයි. එවැනි කප්පාදුවක් දිගුකාලීනව එය රටට බොහෝ හානිකර විය හැකියි.

පොලී වියදම් වලින් සතයක්වත් අඩු කරන්න අමාරුයි. දැනටම අරගෙන තිබෙන ණය වලට කලින් පොරොන්දු වී ඇති පොලී ගෙවන්නම වෙනවා. ඒ වගේම, රජයේ සේවකයන්ගේ වැටුප් කප්පාදු කරන්න බැහැ. රාජ්‍ය සේවකයින් සේවයෙන් ඉවත් කරන්නත් බැහැ. දැනට සිටින රජයේ සේවකයින් ප්‍රමාණයට සාපේක්ෂව රජය විසින් භාණ්ඩ හා සේවා මිල දී ගැනීම වෙනුවෙන් වැය කරන්නේ ඉතා අඩු මුදලක්. ප්‍රාග්ධන වියදම් මෙන්ම මේ වියදම්ද තවත් අඩු කරන්න අමාරුයි. රජයේ කාර්යාල වල කටයුතු අවම මට්ටමින් හෝ කරන්න ලිපි ද්‍රව්‍ය, ඉන්ධන ආදී විවිධ වියදම් දරන්නම වෙනවා. මේ වියදම් තවත් කැපුවොත් වෙන්නේ රජයේ සේවකයින්ට වැටුප් ගෙන වැඩක් නොකර ඉන්න වෙන එකයි.

හැබැයි එකවර විශාල රාජ්‍ය සේවකයින් පිරිසක් සේවයෙන් ඉවත් කිරීම වැනි දෙයක් කළොත්නම්, සමානුපාතිකව ඇතැම් භාණ්ඩ හා සේවා මිල දී ගැනීම් වෙනුවෙන් යන වියදම් හා ප්‍රාග්ධන වියදම් කප්පාදු කළ හැකියි. එවැන්නක් කරන්න කිසිදු ආණ්ඩුවක් පෙළඹෙයි කියා හිතන්න බැහැ.  ගාමිණි විජේසිංහ එවැන්නක් යෝජනා කරනවා කියා මා හිතන්නේත් නැහැ.

මේ සියල්ලට අමතරව ඉතිරිව තිබෙන්නේ විවිධ සහනාධාර සඳහා යන වියදම්. වියදම් අඩු කරනවානම් සාපේක්ෂව පහසුම දේ මේ ඇතැම් සහනාධාර නොදී ඉන්න එකයි. ගාමිණි විජේසිංහ විසින් යෝජනා කරන්නේ එවැන්නක්ද? එසේනම්, ඒ විදිහට කපා දැමිය යුත්තේ කවර සහනාධාරද?

ප්‍රකාශයේ තිබෙන විදිහට රජයේ දවසක වියදමෙන් රුපියල් බිලියන 2,000ක් අඩු කරන එක මටනම් හිතාගන්නවත් අමාරු දෙයක්. රුපියල් බිලියන දෙතුන් සීයක්නම් කොහොම හරි අඩු කර ගන්න උත්සාහ කළ හැකියි. නමුත්, රජයේ වියදම් දවසකට රුපියල් බිලියන 5,000 දක්වා අඩු කරනවා කියන එක රුපියල් 2,500න් මාසයක් ජීවත් වෙන්න පුළුවන් කියනවා වගේ කතාවක්.

අපි ආදායම් පැත්තත් බලමු. ආදායම් වැඩි කිරීම හා අදාළව ඔහු සතුව යෝජනාවක් තිබෙන බව පේනවා. ඔහුගේ ප්‍රකාශය අනුව, ලංකාවට දවසකට එන කන්ටේනර් 1,500කින් පරීක්ෂාවට ලක්වන්නේ 100ක් පමණයි. මෙසේ කීමෙන් ඔහු අදහස් කරන්නේ මේ කන්ටේනර් 1,500ම පරීක්ෂාවට ලක් විය යුතු බව වෙන්න පුළුවන්.

වරායේදී කන්ටේනර් පරීක්ෂා කරන ක්‍රමවේදය ගැන මම හරියටම දන්නේ නැහැ. නමුත්, මේ වගේ තැනකදී අහඹු නියැදියක් පරීක්ෂාවට ලක් කිරීම සම්මත ක්‍රමයක්. ප්‍රසස්ථ ක්‍රමය වන්නේද එසේ නියැදි පරීක්ෂාවක් කිරීමයි. මේ ගණන් නිවැරදියි කියා උපකල්පනය කළොත් ඕනෑම කන්ටේනරයක් පරීක්ෂාවට ලක් වෙන්න 1/15ක සම්භාවිතාවක් තිබෙන නිසා බොහෝ දෙනෙක් බදු වංචාවක් කිරීමට පෙර ඒ ගැන හිතා බලනවා. ඒ වගේම, "දැක්කොත් බුවා නොදක්කොත් එබුවා" කියා පරීක්ෂාවට ලක් නොවෙන්න 14/15ක සම්භාවිතාවක් තිබීමේ වාසිය ගන්න අයත් ඉන්න පුළුවන්.

අවුරුදු විස්සකට පමණ පෙර මා අසා තිබුණා බදු නොගෙවා ලංකාවට පාවහන් ගෙන්වන ආනයනකරුවෙක් පිළිබඳ කතාවක්. තායිලන්තයෙන් පාවහන් මිල දී ගන්නා ඔහු මේ පාවහන් ලංකාවට එවන්න කලින් ඒවා දකුණු හා වම් කකුල් පාවහන් ලෙස ගොඩවල් දෙකකට වර්ග කරනවා. ඉන් පසු, මේ වර්ග දෙක වෙන වෙනම නැව්ගත කරනවා. බොහෝ විට මේ පාවහන් පරීක්ෂාවට ලක් වන්නේ නැහැ. වෙන වෙනම එන තොග ලංකාවට ලැබුණු පසු ලංකාවේදී දකුණු හා වම් කකුල් එකතු කර ගන්නවා.

සමහර වෙලාවට පාවහන් තොගයක් රේගු නිලධාරීන්ට අහු වෙනවා. එවිට මේ ආනයනකරු දඩමුදල් ගෙවා පාවහන් නිදහස් කරගන්න යන්නේ නැහැ. පාවහන් තොගය රාජසන්තක වෙනවා. ඉන් පසු මේ පාවහන් වෙන්දේසියේ දමනවා. නමුත්, කවුරුත් ලන්සු තියන්නේ නැහැ. එක කකුලක් විතරක් මොකටද? අන්තිමට අර මනුස්සයාම ගිහිං පොඩි ගාණකට වෙන්දේසියෙන් පාවහන් තොගය ගන්නවා. අරගෙන තමන් ළඟ තිබෙන අනික් කකුල සමඟ මැච් කර ගන්නවා. ඔය කතාව ඇත්තක් වුනත් බොරුවක් වුනත් ආනයනික භාණ්ඩ තොග සියල්ලම පරික්ෂා කරනවානම් ඔය වගේ සෙල්ලම් කරන්න ලැබෙන්නේ නැහැ.

අපි හිතමු ගාමිණී විජේසිංහ කියනවා වගේ රේගුව කන්ටේනර් සියල්ල පරික්ෂා කරන්න පටන් ගත්තා කියලා. වැඩේ පටන්ගත් අලුත, බදු වංචා කරුවන් ගණනාවක් අහු වෙයි. නමුත්, ඒ වෙනුවෙන් දැනට වඩා විශාල රේගු නිලධාරීන් පිරිසක් අවශ්‍ය වෙනවා. අනෙක් වියදම්ද සමානුපාතිකව ඉහළ යනවා. එවැනි වියදමක් දරා බදු වංචාකරුවන් අල්ලා ගත්තා කියා කියමුකෝ. එයින්, පසුව ඒ අය දිගින් දිගටම බදු ගෙවමින් කලින් වගේම භාණ්ඩ ආනයනය කරයිද?

ඇතැම් අය අවදානමක් ගෙන බදු වංචා කර භාණ්ඩ ආනයනය කරන්නේ ඒ භාණ්ඩ විකුණා ලාබයක් ලබන්නයි. මේ වගේ භාණ්ඩ සාමාන්‍යයෙන් විකිණෙන්නේ අඩු මිලකටයි. හරියට බදු ගෙවුවොත් ඔවුන්ට එවැනි අඩු මිලකට බඩු විකුණන්න බැහැ. මිල වැඩි කළොත් මේ භාණ්ඩ විකිණෙන්නේ නැහැ. මෙවැනි ආනයනකරුවන් වැඩේට අත ගහන්නේම බදු නොගෙවා භාණ්ඩ රට ඇතුළට පන්නා ගැනීම පිළිබඳව තිබෙන විශ්වාසය මතයි. ඒ නිසා, ගාමිණී විජේසිංහ යෝජනා කරන විදිහට රේගුවේ හිල් සියල්ලම වැහුවොත් වෙන්නේ එවැනි අය බොහෝ දෙනෙක් වැඩේ නවත්වන එකයි. එවිට, බදු වංචා නැවතුණත් ඔහු අපේක්ෂා කරන ආකාරයට රජයේ ආදායම වැඩි වෙන්නේ නැහැ. අමතර රේගු නිලධාරීන් පිරිසක් නඩත්තු කරන්න සිදුවීම නිසා වියදම වැඩි වෙන එක සැලකූ විට අන්තිමට රජයේ ආදායම වැඩි වනවාට වඩා වියදම වැඩි වෙන්නත් පුළුවන්.

පොදුවේ රටේ ආර්ථිකය ගැන සැලකුවාම කන්ටේනර් සියල්ලම පරීක්ෂා කරන්න යාමේ විශාල ආර්ථික පිරිවැයක්ද තිබෙනවා. පරීක්ෂාව සඳහා ගත වන කාලය තුළ ඇතැම් භාණ්ඩ නරක් වෙන්න පුළුවන්. ඇතැම් භාණ්ඩ විකුණා ගැනීමට තිබෙන අවස්ථාව ගිලිහෙන්න පුළුවන්. ඒ වගේම, භාණ්ඩ වෙළඳපොළට එන්න කලින් සිදුවන පැයක හෝ ප්‍රමාදයක් කියන්නේ විශාල ප්‍රමාදයක්. මේ වගේ යෝජනාවක වක්‍ර ආර්ථික පිරිවැය විශාලයි. මේ හේතුව නිසා ආනයන වෙළඳාම අධෛර්යමත් වීමෙන් රජයේ බදු ආදායමට යම් සෘණාත්මක බලපෑමක්ද විය හැකියි. මෙවැනි යෝජනාවක් කවදාවත් බදු වංචා කරන්න නොහිතන ආනයනකරුවෙකුගේ හෝ සතුටට හේතු වෙන්නේ නැහැ.

කන්ටේනර් පරීක්ෂා කිරීමේදී 1/15ක් පමණක් පරීක්ෂා කිරීම ප්‍රසස්තම මට්ටමද කියා මා දන්නේ නැහැ. නමුත්, කන්ටේනර් සියල්ලම පරීක්ෂා කිරීමනම් කාර්යක්ෂම ක්‍රමවේදයක් නෙමෙයි. ආදායම් බදු ආදිය හා අදාළවත් තත්ත්වය මෙවැන්නක්. නියැදි පරීක්ෂාවන් කළ යුතු ආකාරය ගැන මනා දැනුමක් තිබෙන නිලධාරීන් අදාළ ආයතන වල ඉන්න නිසා ඔවුන් මේ වැඩේ සම්පූර්ණයෙන්ම අනාගෙන ඉන්නවා කියා හිතන්න අමාරුයි.

පැත්තක ඉඳන් විවේචනය කරන එක පහසුයි. නමුත්, වැඩක් කරන එක ඒ තරම්ම ලේසි නැහැ.

රාජ්‍ය වියදම් අඩු කිරීමේ අභියෝගය

කාලයක් තිස්සේ ලංකාව හිර වී සිටින ණය උගුලෙන් රට ගොඩගන්න යහපාලන ආණ්ඩුව සමත් වී නැති බව පැහැදිලි කරුණක්. වැඩි විස්තර පෙර ලිපියේ ලියා තිබෙනවා. යහපාලන ආණ්ඩුවේ ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති උපාය මාර්ග පෙර ආණ්ඩුවේ උපායමාර්ග වලින් වෙනස් වුවත්, රට පැටලී සිටින ණය උගුල හා අදාළව සැලකූ විට පසුගිය සිවුවසර ඇතුළත අමුතු ප්‍රගතියක් අත් වී නැහැ.

යහපාලන ආණ්ඩුවට තිබෙන එක් "චෝදනාවක්" වන්නේ එම ආණ්ඩුව විසින් ක්‍රියාත්මක කරන්නේ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති සැලසුම් බවයි. මේ කතාවට පදනමක් තිබෙනවා. ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විසින් සාමාන්‍යයෙන් නිර්දේශ කරන ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති සැලසුම් හා යහපාලන ආණ්ඩුවේ ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති සැලසුම් සෑහෙන තරමකින් සමපාත වූවා තමයි.

ලංකාව හෝ වෙනත් රටක් විසින් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති සැලසුම් ක්‍රියාත්මක කිරීම ඒ හේතුව නිසාම ප්‍රශ්නයක් වෙන්නේ නැහැ. ප්‍රශ්නයක් වෙන්නේ වඩා හොඳ ප්‍රතිපත්ති විකල්පයක් තියෙද්දී නරක ප්‍රතිපත්ති විකල්පයක් තෝරා ගත්තේනම් එසේ කිරීමයි.

මේ ආණ්ඩුව වගේම රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව විසිනුත් වරින් වර ආර්ථික අර්බුද හමුවේ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ පිහිට සොයා ගොස් තිබෙනවා. රටක් ඒ විදිහට ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වෙත යන්නේ රටකට ඊට වඩා හොඳ විකල්පයක් නැති වූ විටයි. ලංකාව හැම විටකම වගේ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ පිහිට සොයා ගොස් තිබෙන්නේ ගෙවුම් ශේෂ අර්බුද වල හිර වීමෙන් පසුවයි.

රටක් ගෙවුම් ශේෂ අර්බුදයක පැටලී සිටින විට එවැනි රටක රජයකට විදේශ ණය ලබා ගැනීම ඉතා අසීරු වෙනවා. එසේ වෙන්නේ එවැනි රජයකට ණය දීම බොහෝ අවදානම් සහගත කටයුත්තක් නිසයි. රටේ ආර්ථිකය බිඳ වැටුණොත් දුන් ණය ආපසු ගන්න ලැබෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, ණය ලබා දෙන අය ඒ අවදානමට සරිලන ඉතා ඉහළ පොලී අනුපාතිකයක් නැතුව ණය දෙන්නේ නැහැ. මෙවැනි ඉහළ පොලී අනුපාතිකයකට ණය ගෙන තාවකාලිකව ප්‍රශ්නය යටපත් කර ගත හැකි වුවත්, ණය ආපසු ගෙවන්න යාමේදී ගෙවුම් ශේෂ අර්බුදය වඩාත් දරුණු විදිහට මතු වෙනවා.

මේ වගේ වෙලාවක ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල අරමුදල විසින් සහනදායී පොලී අනුපාතිකයකට ණය ලබා දෙනවා. නමුත්, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලට එසේ කළ හැක්කේ කවර හෝ ආකාරයකින් රටේ ආර්ථිකය බිඳ වැටීමේ අවදානම අඩු වෙනවානම් පමණයි. ඒ නිසා, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විසින් මේ විදිහට සහනදායී පොලී අනුපාතිකයකට ණය දෙන්නේ රටේ ආර්ථිකය බිඳ වැටීමේ අවදානම අඩු කෙරෙන නිර්දේශ සමඟයි. අදාළ ණය මුදල ලබා ගන්නනම් රජයකට මේ කොන්දේසි වලට එකඟ වෙන්න වෙනවා.

මේ වගේ වෙලාවක කිසියම් රටක් වෙනුවෙන් නිර්දේශ සකස් කිරීමේදී ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලට අවශ්‍ය වන්නේ ඔවුන් ලබා දෙන ණය මුදල ආපසු ගෙවන තුරු රටේ ආර්ථිකය බිඳ නොවැටෙන බව තහවුරු කර ගැනීමයි. සෘජුව ප්‍රකාශ නොකළත්, එතැනින් එහාට රටේ ආර්ථිකය සැලසුම් කිරීම ඔවුන්ගේ ප්‍රමුඛතාවයක් නෙමෙයි. මේ විදිහට ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලෙන් ලබා ගන්නා ණය බොහෝ විට අවුරුදු තුනක සිට පහක පමණ කාලයකින් ආපසු ගෙවිය යුතුයි. ඒ නිසා, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විසින් බොහෝ විට ඉලක්ක කරන්නේ එවැනි කාල සීමාවක් තුළ ආර්ථිකය කඩා නොවැටෙන පරිදි ස්ථාවර කිරීමටයි.

අනෙක් අතට රටක ආණ්ඩුවක පැත්තෙන් ගත් විට, රටක් ගෙවුම් ශේෂ අර්බුදයකට මුහුණ දී සිටින විට ආණ්ඩුවේ ක්ෂණික ඉලක්කය වන්නේ රටේ ආර්ථිකය ඉතා කෙටි කාලයක් ඇතුළත බිඳ වැටෙන්න තිබෙන අවදානම අඩු කර ගන්න එක මිසක් දිගුකාලීන ආර්ථික වර්ධන ඉලක්ක පසුපස හඹා යන එක නෙමෙයි. ඒ නිසා, බොහෝ විට එවැනි අවස්ථා වලදී ආණ්ඩුවක හා ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ අවශ්‍යතා සමපාත වෙනවා. ඒ නිසා, එවැනි අවස්ථාවකදී ආණ්ඩුවකට ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ කොන්දේසි පිළිගැනීම ගොඩක් අසීරු වෙන්නේ නැහැ.

මේ ආණ්ඩුව හා පසුගිය ආණ්ඩු යටතේ ලංකාව ගෙවුම් ශේෂ අර්බුද වලට මුහුණ දුන් හැම විටකම වාගේ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ උදවුවෙන් එම අර්බුද වලින් ගොඩ ගිහින් තිබෙනවා. ඒ කිසිදු අවස්ථාවක ලංකාවේ ආර්ථිකය බිඳ වැටුණේ නැහැ. ඒ නිසා, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ නිර්දේශ වලින් රටට හානියක් වුණා කියා කියන්න බැහැ. පැවති ආණ්ඩු විසින් අදාළ කොන්දේසි පිළිගැනීම ඒ ඒ අවස්ථා වල ඉතිරිව තිබූ හොඳම විකල්ප බව කීමේ වැරැද්දක් නැහැ.

ආර්ථික අර්බුදයක් හමුවේ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ උදවුවෙන් ක්ෂණික හානියක් වලක්වා ගත්තට පස්සේ එවැනි අර්බුදයකට තුඩුදුන් ආකෘතිමය හේතු වලට විසඳුම් සොයා ගැනීම රටේ ආණ්ඩු වල වැඩක්. එය ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ වැඩක් නෙමෙයි. මත්පැන් ඇබ්බැහිය හේතුවෙන් අක්මාව හානි කරගත් අයෙකු රෝහල්ගත වූ විට ඔහුට වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර දී ක්ෂණිකව මරණයට පත් වීම වලක්වා ගෙදර යැවීමෙන් පසුව නැවතත් මත්පැන් පානය කර රෝගී වුවහොත් එහි වරද වෛද්‍යවරයාගේ නෙමෙයි.

වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර වලින් ක්ෂණික මරණය වලක්වා ගැනීමෙන් පසුව නැවත මත්පැන් බී රෝගී වීම කිහිප වරක් සිදු වූ පසු අන්තිමේදී මත්පැන් පානයෙන් වැලකුණත් අක්මාවේ ප්‍රශ්නය නැවත මතු වෙන්න පුළුවන්. එයත් වෛද්‍යවරයාගේ වරදක් නෙමෙයි. ලංකාවේ ණය ප්‍රශ්නයත් දැන් තිබෙන්නේ මේ වගේ අදියරකයි. අක්මාවට දැනටමත් හානි වෙලා තිබෙන තරම අනුව, දැන් මත්පැන් පානය නොකළා කියා රෝගය සුවවන්නේ නැහැ.

රටක් ගෙවුම් ශේෂ අර්බුදයකට මුහුණ දුන් විට ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විසින් නිරේදේශ කරන ක්‍රියාමාර්ග අතර ඉහළින්ම තිබෙන්නේ විණිමය අනුපාතිකය නිවැරදි කර ගැනීමයි. දෙවන නිර්දේශය රජයේ අයවැය හිඟය අඩු කර ගැනීමයි. අයවැය හිඟය ඉහළ යන තරමට වාර්ෂිකව වැඩි වැඩියෙන් ණය ගන්න සිදුවීම එයට හේතුවයි.

රජයේ අයවැය හිඟය අඩු කරගත යුතු බව මේ ආණ්ඩුව, පෙර ආණ්ඩුව මෙන්ම ඊටත් පෙර ආණ්ඩුවත් ප්‍රතිපත්තියක් ලෙස පිළිගත් කරුණක්. ප්‍රශ්නය තිබෙන්නේ මේ වන විට පවතින තත්ත්වයන් යටතේ රජයේ අයවැය හිඟය අඩු කරගැනීම හිතන තරම් පහසු කරුණක් නොවීමයි.

රජයේ අයවැය හිඟය කියන්නේ රජයේ ආදායම් හා වියදම් අතර වෙනසයි. ආදායම් කියන්නේ ප්‍රධාන වශයෙන්ම බදු ආදායම්. මගේ අදහස අනුව, අඩු වශයෙන් පසුගිය අවුරුදු පහළොවක පමණ කාලය තුළ රජයේ බදු ආදායම් වාර්ෂිකව හැකි උපරිම තරමින් වැඩි කරගෙන තිබෙනවා. රජය මීටත් වඩා බදු ගහන්නේ නැත්තේ බදු අනුපාතික තවත් වැඩි කළොත් බදු පදනම් (tax bases) පහළ ගිහින් ආදායම් අඩු විය හැකි නිසයි. උදාහරණයක් විදිහට වාහන මත පනවන බදු 10%කින් වැඩි කළ විට වාහන අලෙවිය 15%කින් අඩු වුනොත් වෙන්නේ රජයේ බදු ආදායම තවත් අඩු වෙන එකයි. ඒ නිසා, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලෙන් කිවුවත්, ආණ්ඩුව එකඟ වුනත්, රජයේ බදු ආදායම් තවත් වැඩි කර ගැනීම පහසු කටයුත්තක් නෙමෙයි.

ආදායම් වැඩි කර ගැනීම අසීරුනම් අයවැය හිඟය අඩු කර ගන්න වියදම් අඩු කර ගත යුතුයි. මේ කරුණේදී යහපාලන ආණ්ඩුව කටයුතු කළේ රාජපක්ෂ ආණ්ඩුවෙන් වෙනස් ආකාරයකටයි. ආණ්ඩුවකට ප්‍රායෝගිකව කරන්න පුළුවන් උපරිම තරමටම වගේ යහපාලන ආණ්ඩුව විසින් ආණ්ඩුවේ වියදම් සීමා කළා. දේශපාලනික වශයෙන් මෙය කොයි තරම් හානිකරද කියන එක ගැන නොතකා යහපාලන ආණ්ඩුව විසින්, වඩාත් නිවැරදිව කියනවානම් එහි රනිල් පාර්ශ්වය විසින්, මේ කටයුත්ත කළා. වියදම් සීමා කිරීම කියන කරුණ හා අදාළව ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලට ආණ්ඩුවට කෙටිකාලීනව කළ හැකි වෙනත් නිර්දේශ තියෙනවද කියන එකත් සැකයි.

රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව මේ විදිහට කටයුතු කළේ නැහැ. යහපාලන ආණ්ඩුව යටතේ 2018 අවසානය දක්වා සිදු වූ 10.66%ක වාර්ෂික රාජ්‍ය වියදම් වර්ධන වේගයට වඩා ගොඩක් වැඩියෙන්, 14.18%ක සාමාන්‍ය වාර්ෂික වර්ධන වේගයකින් රාජපක්ෂ දශකයේදී රාජ්‍ය වියදම් ඉහළ ගියා. මේ වගේ වේගයකින් ඉහළ යමින් තිබූ රාජ්‍ය වියදම් වර්ධනය සීමා කර රාජ්‍ය ආදායම් වර්ධන වේගය වැඩි කර ගැනීම යහපාලන ආණ්ඩුවට මුහුණ දෙන්න සිදු වූ විශාල අභියෝගයක්.

යහපාලන ආණ්ඩුවේ රනිල් පාර්ශ්වය මේ අභියෝගයට නිර්භයව මුහුණ දුන්නා කියා කියන්න පුළුවන්. නිර්භයව කියා කියන්නේ මේ කටයුත්ත දේශපාලනික වශයෙන් ඉතා හානිකර වූවක් නිසයි. සමහර විට මේ ආකාරයට රාජ්‍ය වියදම් සීමා කිරීම "ලෙඩා මැරුණත් බඩ සුද්දයි" මට්ටමට ගියාද කියන එකත් විමසා බැලිය යුතු කරුණක්.

පොදුවේ 14.18% සිට 10.66% මට්ටමට රාජ්‍ය වියදම් වර්ධනය අඩුවුවත්, මේ අඩු වීමට ප්‍රධාන වශයෙන්ම හේතු වුනේ ප්‍රාග්ධන වියදම් වර්ධනය සීමා කිරීමයි. පුනරාවර්තන වියදම් වර්ධනයේ එවැනි කැපී පෙනෙන අඩුවක් වුනේ නැහැ.

රාජපක්ෂ දශකයේදී රජයේ පුනරාවර්තන වියදම් 13.00%ක සාමාන්‍ය වාර්ෂික වර්ධන වේගයකිනුත්, ප්‍රාග්ධන වියදම් 18.56%ක සාමාන්‍ය වාර්ෂික වර්ධන වේගයකිනුත් වැඩි වුනා. ඒ කාලය ගැන කතා කරද්දී ගොඩක් අය සඳහන් කරන "ඇහැට පෙනෙන" සංවර්ධනයට හේතු වුනේ මේ වේගවත් ප්‍රාග්ධන වියදම් වර්ධනයයි. රාජපක්ෂ යුගයේදී සිදු කෙරුණු මහාපරිමාණ ප්‍රාග්ධන ආයෝජන ගැන අමුතුවෙන් මතක් කළ යුතු නැහැ. මේ ප්‍රාග්ධන ආයෝජන වල ඵලදායීතාව ගැන මම මෙහි සාකච්ඡා කරන්නේ නැහැ.

පසුගිය සිවුවසර ඇතුළත සාමාන්‍ය ප්‍රාග්ධන වියදම් වර්ධන වේගය 7.43%ක් පමණයි. මෙය විශාල අඩු වීමක්. නමුත්, පුනරාවර්තන වියදම් ඒ විදිහට අඩු වුනේ නැහැ. පසුගිය වසර හතර ඇතුළතත් රජයේ පුනරාවර්තන වියදම් 12.11%ක සාමාන්‍ය වර්ධන වේගයකින් ඉහළ ගියා. යහපාලන ආණ්ඩුව රාජ්‍ය වියදම් සීමා කිරීම කියා කළේ ප්‍රාග්ධන වියදම් සීමා කිරීම බව පැහැදිලි කරුණක්.

ප්‍රාග්ධන වියදම් කියා කියන්නේ අනාගත ආදායම් ඉහළ දමන වියදම්. හැබැයි මේ වියදම් කරන්නේ ණයට ගත් අරමුදල් යොදාගෙනනම්, ආදායම් වැඩි වෙද්දී පොලී ගෙවීම් ලෙස අනාගත වියදම්ද වැඩි වෙනවා. අපේක්ෂිත ආදායම් වලට වඩා ගෙවිය යුතු පොලී වියදම් වැඩිනම් ප්‍රාග්ධන ආයෝජනයකින් දිගුකාලීනව සිදුවෙන්නේ අවාසියක්. රාජපක්ෂ කාලයේ සිදු කළ ඇතැම් ආයෝජන හා අදාළව මේ විවේචනය තිබෙන නමුත් ඉහත කී ප්‍රාග්ධන වියදම් හේතුවෙන් රටේ ආර්ථික වර්ධනයට තල්ලුවක් සැපයුණු බවත්, ඉහළ දළ ජාතික නිෂ්පාදිතය නිසා රාජ්‍ය ආදායම් ඉහළ ගිය බවත් පැහැදිලිව පෙනෙන දෙයක්.

බදු අනුපාතික ඉහළ නොදැම්මත්, බදු පදනම් ඉහළ යන විට බදු ආදායම් ඉහළ යනවා. යහපාලන ආණ්ඩුව යටතේ සෑහෙන මහන්සියකින් පවත්වාගත් 12.58%ක සාමාන්‍ය වාර්ෂික රාජ්‍ය ආදායම් වර්ධන වේගය ඉක්මවන 14.39%ක සාමාන්‍ය වාර්ෂික රාජ්‍ය ආදායම් වර්ධන වේගයක් පවත්වා ගන්න රාජපක්ෂ ආණ්ඩුවට හැකි වුණේ ඒ නිසයි. රාජ්‍ය වියදම් වර්ධන වේගයන්ගේ වෙනසට වඩා රාජ්‍ය ආදායම් වර්ධන වේගයන්ගේ වෙනස ගොඩක් අඩු බවත් ඒ එක්කම නිරීක්ෂණය කළ යුතු දෙයක්. එයින් අදහස් වන්නේ ලැබූ ආදායම් වර්ධනය වෙනුවෙන් සාපේක්ෂව බොහෝ විශාල මිලක් ගෙවා තිබෙන බවයි.

ප්‍රාග්ධන වියදම් කියා කියන්නේ අධිවේගී මාර්ග, ගුවන් තොටුපොළවල් ආදිය හදන්න කරන වියදම් පමණක් නෙමෙයි. රජයේ කාර්යාලයකට ගන්න පරිගණකයක් හෝ මේසයක් පුටුවක් කියන්නෙත් ප්‍රාග්ධන වියදමක්. මේ ආකාරයේ ප්‍රාග්ධන භාණ්ඩයක් කියන්නේ අනාගත භාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදනය ඉහළ නංවන නිෂ්පාදන සාධකයක්. ප්‍රාග්ධන භාණ්ඩ වල තිබෙන එක් ලක්ෂණයක් වන්නේ ඒවා කාලයත් සමඟ ක්ෂය වී යාමයි. එවිට ප්‍රාග්ධන සංචිතය පහළ ගිහින් නිෂ්පාදන ශක්‍යතාවය අඩු වෙන එක වලක්වා ගැනීමටනම් ඒ විදිහට ක්ෂය වන ප්‍රාග්ධන සම්පත් නැවත ප්‍රතිස්ථාපනය කළ යුතුයි. පාරවල් හැදුවත් කලක් යද්දී නැවත කැඩෙනවා. පරිගණක කල් ඉකුත් වෙනවා.

සමස්තයක් ලෙස රටක ප්‍රාග්ධන සම්පත් ප්‍රමාණය ඉහළ නොදැම්මත්, දැනට තිබෙන මට්ටමේම පවත්වා ගැනීම සඳහා වුවත් සැලකිය යුතු මුදලක් වාර්ෂිකව වැය කළ යුතුයි. ඒ මට්ටම දක්වා ප්‍රාග්ධන ආයෝජන කළා කියා රටේ නිෂ්පාදිතය වැඩි වන්නේ නැති වුවත්, එපමණටවත් ප්‍රාග්ධන ආයෝජන නොකළොත් රටේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය පහළ යනවා. රාජ්‍ය අංශය රටේ සමස්ත ආර්ථිකයෙන් කොටසක් පමණක් වුවත්, රාජ්‍ය අංශයේ නිෂ්පාදිතය හා අදාළවත් මේ තත්ත්වය බලපානවා. මූලික රෝහලක තිබෙන එකම එක්ස්රේ යන්ත්‍රය ප්‍රයෝජනයට ගත නොහැකි තරමට අබලන් වීම වැනි අවස්ථාවක් ගැන හිතුවොත් මේ කරුණ පැහැදිලි වෙයි. යහපාලන ආණ්ඩුව විසින් පසුගිය වසර ඇතුළත මේ අවම මට්ටම කිට්ටුවටම වගේ ප්‍රාග්ධන වියදම් සීමා කර ඇති බව පෙනෙනවා.

යහපාලන ආණ්ඩුව විසින් ප්‍රාග්ධන වියදම් මෙන් කැපී පෙනෙන සේ පුනරාවර්තන වියදම් අඩු කර නැහැ. මේ පුනරාවර්තන වියදම් මොනවාද කියා බැලූ විට, ඒ ඇයි කියන එක පැහැදිලි වෙනවා. පසුගිය ලිපියේත් සඳහන් කළ පරිදි, 2018දී රජයේ සමස්ත ආදායමෙන් 44.4%ක්ම වැය වුනේ පොලී වියදම් ගෙවන්නයි. පොලී වියදම තීරණය වන්නේ ගෙවිය යුතු සාමාන්‍ය පොලී අනුපාතිකය හා මුළු රාජ්‍ය ණය ප්‍රමාණය මතයි.

ලංකාවේ රාජ්‍ය ණය වෙනුවෙන් ගෙවිය යුතු පොලී අනුපාතිකය පසුගිය දශක තුනක පමණ කාලය තුල සාමාන්‍ය වශයෙන් 6.5% මට්ටමේ ස්ථාවරව තිබී ඇති බව පෙනෙනවා. ලෝකයේ ප්‍රධාන ආර්ථිකයන්ගේ ව්‍යාපාර චක්‍ර වල බලපෑම මත මේ අනුපාතිකය 5.5%-7.5% අතර විචලනය වුවත් සාමාන්‍ය මට්ටම වෙනස් වී නැහැ. ලංකාවේ ආණ්ඩුවකට, ආණ්ඩුව කුමක් වුවත්, මේ පොලී අනුපාතිකය දැනෙන තරමකින් වෙනස් කර ගැනීමේ හැකියාවක් නැහැ. එය තීරණය වන්නේ ජාත්‍යන්තර සාධක මතයි.

පොලී අනුපාතිකය වෙනස් නොවන නිසා පොලී වියදම් සීමා කරගත හැකි එකම ක්‍රමය මුළු රාජ්‍ය ණය ප්‍රමාණය අඩු කර ගැනීමයි. නමුත්, රාජ්‍ය අයවැය හිඟය පවතින තුරු මුළු රාජ්‍ය ණය ප්‍රමාණය තවත් වැඩි වනවා මිස අඩු වන්නේ නැහැ. රාජ්‍ය ණය ප්‍රමාණය වැඩි වන අනුපාතයට වාර්ෂික පොලී වියදම්ද වැඩි වෙනවා. ඒ තරමට ආදායම් වැඩි නොවුනොත්, අයවැය හිඟය තවත් වැඩි වෙනවා. රාජ්‍ය ආදායම් වැඩි කර ගැනීමේ සීමාවන් ගැන පෙර කතා කළා. මේ කරුණු අනුව බැලූ විට රජයේ සමස්ත ආදායමෙන් 45%ක් පමණ පොලී වියදම් සේ වැය කරන්නට වීම වලක්වා ගැනීම පහසු නැහැ. එවිට ඉතිරි වන්නේ තවත් 55%ක් පමණයි.

පොලී ගෙවීමෙන් පසුව, රජයේ සමස්ත ආදායමෙන් 42.7%ක් වැය වන්නේ රාජ්‍ය සේවක වැටුප් හා විශ්‍රාම වැටුප් වෙනුවෙනුයි. රාජ්‍ය සේවක වැටුප් පහත හෙළීම හෝ රජයේ සේවකයින් සේවයෙන් දොට්ට දැමීම කළ හැකි දෙයක් නෙමෙයි. ඒ නිසා, මේ කැටගරියේ වියදම් පාලනය කර ගත හැකි ආකාර වන්නේ රාජ්‍ය සේවක වැටුප් වැඩි නොකිරීම හා අලුතින් සේවකයින් බඳවා නොගැනීමයි. මේ සීමා කිරීම් දෙක වුවත් කළ හැක්කේ යම් මට්ටමකට පමණයි. මා හිතන විදිහට, යහපාලන ආණ්ඩුව විසින් හැකි උපරිම මට්ටමට මේ කැටගරියේ වියදම්ද සීමා කර තිබෙනවා.

රාජපක්ෂ දශකය රාජ්‍ය අංශයේ ඔළුගෙඩි ගණන සැලකිය යුතු ලෙස ඉහළ දමනු ලැබූ කාලයක්. එම දශකය තුළ මේ ඔළුගෙඩි ගණන 19.05%කින් ඉහළ ගියා. රාජ්‍ය අංශයේ සේවකයින් ප්‍රමාණය ඉහළ යාමෙන් රටේ නිෂ්පාදිතය ඉහළ යාමක් අදහස් වන්නේ නැහැ. බොහෝ විට වෙන්නේ එහි අනික් පැත්තයි. ඒ, පෞද්ගලික අංශයේ සේවක සංඛ්‍යාව අඩුවීමේ හරහා. රාජපක්ෂ දශකය තුළ පෞද්ගලික අංශයේ සේවක ප්‍රමාණය 11.98%කින් පහළ ගියා.

රාජ්‍ය අංශයේ වැටුප් තීරණය වන්නේ පෞද්ගලික අංශයේ මෙන් ඵලදායීතාවය මත නෙමෙයි. නමුත්, පෞද්ගලික ආයතනයකට සේවකයෙකු බඳවා ගන්නේ එසේ කිරීමෙන් ලාබයක් ලැබිය හැකිනම් පමණයි. ශ්‍රම බලකායෙන් වැඩි කොටසක් රාජ්‍ය අංශය වෙත අවශෝෂණය කරගත් විට ශ්‍රම වෙළඳපොළේ ශ්‍රම සැපයුම පහළ ගිහින් මිල ඉහළ යනවා. එවිට, පෞද්ගලික අංශයට බඳවා ගන්න බැරි තරමට සේවකයකුගේ මිල ඉහළ යාම නිසා පෞද්ගලික අංශය හැකිලෙනවා. රාජපක්ෂ දශකය තුළ සිදු වුනේ එයයි. යහපාලන කාලය තුළ රාජ්‍ය සේවකයින් විශ්‍රාම යන තරමට අලුතින් සේවකයින් බඳවා නොගත් නිසා රාජ්‍ය සේවයේ ඔළුගෙඩි ගණන 2.51%කින් අඩු වුණා. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස පෞද්ගලික අංශයේ සේවා නියුක්තිය 10.58%කින් වැඩි වී තිබෙනවා.

ඉදිරි ආණ්ඩුවක් විසින්ද යහපාලන ආණ්ඩුව විසින් කළාක් මෙන් රාජ්‍ය සේවක වැටුප් වියදම් සීමා කරන්නට උත්සාහ දැරුවත් උපරිම වශයෙන් කළ හැක්කේ විශ්‍රාම යන සේවක සංඛ්‍යාවට වඩා බොහෝ අඩුවෙන් සේවකයින් අලුතින් බඳවා ගැනීම මඟින් හා රාජ්‍ය සේවක වැටුප් වැඩි නොකර සිටීමෙන් වියදම් අඩු කිරීම පමණයි. එසේ කළත්, රජයේ සමස්ත ආදායමෙන් 42.7%ක් වන රාජ්‍ය සේවක වැටුප් හා විශ්‍රාම වැටුප් වියදම් ආදායමෙන් 35%ක පමණ මට්ටමට හෝ අඩු කර ගැනීම ඉතා අසීරු කටයුත්තක්.

එසේ කළා කියා අපි හිතමු. එවිට, ඒ 35%ට පොලී වියදම් 45% එකතු කළ විට රාජ්‍ය ආදායමෙන් 80%ක් ඉවරයි. අනෙකුත් අත්‍යවශ්‍ය පුනරාවර්තන හා ප්‍රාග්ධන වියදම් සඳහා ආදායමෙන් ඉතිරි 20% ප්‍රමාණවත් නොවන නිසා රජයේ වියදම් කොයි තරම් දුරකට පාලනය කළත්, අඩු ගානේ තවත් අවුරුදු පහළොවක් විස්සක්වත් යනකම් වාර්ෂිකව තවතවත් ණය නොගෙන අයවැය සමතුලිත කරගැනීමේ හැකියාවක් ලංකාවේ ආණ්ඩුවකට නැහැ.

කලින් උදාහරණයට නැවත ආවොත්, මේ වන විටත් අක්මාවට හානි වෙලා තියෙන තරම අනුව, දැන් බොන එක නැවැත්වුවා කියලත් කලින් තත්ත්වයට එන එක පහසු නැහැ. එයින් කියන්නේ නොබිවුවත් ප්‍රතිඵලයක් නැති නිසා ඔන්න ඔහේ දිගටම බොමු කියන එක නෙමෙයි.

ඇතැම් අය කියන විදිහට නාස්තිය හා දූෂණය වලක්වලා රට ගොඩ ගන්නවා කියන එක විහිළු කතාවක්. එයින් කියන්නේ නාස්තිය හා දූෂණය ප්‍රවර්ධනය කළ යුතු බව නෙමෙයි. නාස්තිය හා දූෂණය වැළැක්වීම අවශ්‍ය සාධකයක් වුවත් කිසිසේත්ම ප්‍රමාණවත් සාධකයක් නෙමෙයි. පෙර සඳහන් කළ විදිහට, රජයේ ආදායමෙන් 90%ක් පමණම වැය වන්නේ පොලී වියදම්, රාජ්‍ය සේවක වැටුප් හා විශ්‍රාම වැටුප් වෙනුවෙනුයි. නාස්තිය හා දූෂණය අඩු කළා කියා ඔය කැටගරි දෙකේ වියදම් අඩු වෙන්නේ නැහැ. ඉතාම සරල කරුණක් විදිහට ඔය කැටගරි දෙකේ වියදම් අඩු නොවන තාක් රජයේ අයවැය හිඟය නැති කරන්න බැහැ.

අනෙක් අතට ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ කෝකටත් තෛලයට නැවත ආවොත්, රාජ්‍ය වියදම් අඩු කිරීම කළ යුතු දෙයක් තමයි. නමුත්, මේ වන විට ලංකාවේ රජය වියදම් කැපිය හැකි අවම සීමාව කිට්ටුවටම ඇවිත් ඉවරයි. ඒ නිසා, දැන් ඉන්න තැනින් එහාට යන්න කුමක් හෝ වෙනස් ක්‍රමෝපායක් අවශ්‍යයි. එහිදී වැඩි අවධානයක් යොමු කළ යුත්තේ ආදායම් වැඩි කරගැනීම පැත්තටයි.

රජයේ ආදායම් වැඩි කර ගැනීම පිණිස යහපාලන ආණ්ඩුවේ උපාය මාර්ගය වුණේ බදු අනුපාතික ඉහළ දැමීමයි. ඒ ක්‍රමෝපායයේ සීමාවන් දැන් පැහැදිලියි. ඒ නිසා, බදු අනුපාතික වෙනුවට බදු පදනම් ඉහළ දමා ගැනෙන ක්‍රියාමාර්ග අවශ්‍යයි. මෙයින් මා අදහස් කරන්නේ බදු පදනම් පුළුල් කෙරෙන තාක්ෂණික ක්‍රියාමාර්ග නෙමෙයි. ස්වභාවික ක්‍රියාමාර්ගයි. මේ ඉලක්කය කියන තරම් පහසු ඉලක්කයක් නෙමෙයි.

රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව ආර්ථික වර්ධනය කියන කරුණේදී සාර්ථක වූ බව පැහැදිලි කරුණක්. රාජ්‍ය සේවය පුළුල් කළ විටත් කිසියම් පිරිසකගේ අතට මුදල් ලැබී සමස්ත ඉල්ලුම ඉහළ යනවා. නමුත්, ඒ ඉල්ලුමට සරිලන පරිදි දේශීය නිෂ්පාදිතය ඉහළ නොයන නිසා විදේශ අංශය සමතුලිතව තිබුණොත් පුළුල් වූ රාජ්‍ය සේවයේ බර පැටවෙන්නේ පෞද්ගලික අංශය මතයි. පෞද්ගලික අංශයේ ඉපැයීම් රාජ්‍ය අංශය වෙත විතැන් වෙනවා හැර, සමස්තයක් ලෙස රටේ ආදායම් වර්ධනයක් වෙන්නේ නැහැ.

රාජපක්ෂ යුගයේදී රාජ්‍ය අංශයට පිටින් සිටි අයට එවැනි බරක් නොදැනුණේ ආනයන අපනයන පරතරය පුළුල් වෙන්න හරිමින් විදේශ අංශය අසමතුලිතව පවත්වාගත් නිසයි. රටේ වැඩි වූ ඉල්ලුමට සරිලන නිෂ්පාදනයක් රට ඇතුළේ සිදු නොවුණත්, ආනයන නිසා රට ඇතුළේ භාණ්ඩ හා සේවා සැපයුම ඉහළ මට්ටමක තිබුණා. විණිමය අනුපාතිකය කෘතිමව පහළින් තබාගත් නිසා ආනයනික භාණ්ඩ රට ඇතුළේදී අඩු මිලකට විකිණුනා. ඒ ක්‍රමයට එක දිගට වැඩි කලක් යන්න බැහැ. එහෙම යන්නනම් පිරමිඩ් ක්‍රමයකදී වගේ දිගින් දිගටම වැඩි වැඩියෙන් විදේශ ණය ලබාගත යුතුයි. කොයි වෙලාවකදී හෝ කඩා වැටෙනවා. රාජපක්ෂ ආණ්ඩුවේ අන්තිම කාලයේදී මේ ක්‍රමයට යන්න පුළුවන් උපරිම සීමාවට ඇවිල්ලයි තිබුණේ. ඒ නිසා, ඒ ක්‍රමෝපායය වෙත ආපසු හැරීම විසඳුමක් නෙමෙයි.

හැම පැත්තම සමතුලිත කරගෙන ඉස්සරහට යන්නනම් රටේ අපනයන ආදායම විශාල ලෙස වැඩි කරගත යුතුව තිබෙනවා. අපනයනය කරන්නේ භාණ්ඩද සේවාවන්ද කියන එක වැදගත් නැහැ. සේවා අපනයන පැත්තෙන් ඉක්මන් ප්‍රතිඵල ලබා ගැනීම වඩා පහසුයි.

රටේ අපනයන ආදායම වැඩි කරගත යුතු බව අලුත් අදහසක් නෙමෙයි. මේ ආණ්ඩුව වගේම කලින් ආණ්ඩුවත් මෙහි වැදගත්කම ගැන කතා කර තිබෙනවා. එහෙත්, කලින් ආණ්ඩුව වගේම මේ ආණ්ඩුවත් රටේ අපනයන වර්ධනය කෙරෙන විදේශ විණිමය ප්‍රතිපත්තියක් වෙත යොමු වී නැහැ. එයට හේතුව දේශපාලනිකයි.

විස්සෙන් පස්සේ විස්ස පර නොවන්නට...

ජනාධිපති සිරිසේනගේ ධුර කාලය අවසන් වෙන්න තවත් තිබෙන්නේ මාස හයක් පමණයි. ඉන් පසුව, එළැඹෙන මැතිවරණ වල ප්‍රතිඵල ගැන අනාවැකි කියන්න තවමත් කල් වැඩියි. මැතිවරණවලට ඉදිරිපත් විය හැකි අපේක්ෂකයින් සම්බන්ධව වගේම ඇති විය හැකි මැතිවරණ සන්ධාන පිළිබඳවත් තවමත් තිබෙන්නේ අවිනිශ්චිත භාවයක්. අඩු වශයෙන් ප්‍රධාන මැතිවරණ පෙල ගැසෙන අනුපිළිවෙල ගැන හෝ ස්ථිරව කියන්න පුළුවන්කමක් නැහැ.

මේ වන විට මෛත්‍රීපාල සිරිසේන ජනාධිපති ධුරයට පත් වී වසර හතරහමාරක් වෙනවා. මහ මැතිවරණය පැවැත්වුණේ ඉන් මාස ගණනාවකට පසුව වුවත්, යහපාලන ආණ්ඩුවට මේ වන විට වසර හතර හමාරක් වයසයැයි සැලකීමේ වැරැද්දක් නැහැ. මම හිතන්නේ යහපාලන ආණ්ඩුවේ ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති ගැන පසු විපරමක් කරන්න මෙය හොඳ අවස්ථාවක්.

රාජපක්ෂ දශකය තුළ ලංකාවේ සාමාන්‍ය ආර්ථික වර්ධන වේගය 6.4%ක්ව පැවතියා. වසර විසිහයක් පැවති සිවිල් යුද්ධය අවසන් වීමෙන් පසුව රටේ ජාතික ආර්ථිකය සමඟ කාලයක් තිස්සේ බද්ධ වී නොතිබුණු බිම් කොටස් වල සිදුවන ආර්ථික කටයුතු ජාතික ආදායම් ඇස්තමේන්තු වලට නැවත ඇතුළත් වීම හා අදාළ කාලපරිච්ඡේදයේ අවසන් කාලයේ ආර්ථික වර්ධනය අඩු මට්ටමක පැවතීම වැනි කරුණු සැලකිල්ලට ගත්තත් මේ ආර්ථික වර්ධන වේගය නිදහසින් පසු ලංකාවේ කවර හෝ ආණ්ඩුවක් යටතේ දැකිය හැකි වූ වේගවත්වත්ම ආර්ථික වර්ධනය යන කරුණ බැහැර කරන්න බැහැ.

පසුගිය සිවු වසර තුළ ලංකාවේ සාමාන්‍ය ආර්ථික වර්ධන වේගය යාන්තම් 4.0%ක් පමණයි. මේ අවුරුද්දේ ආර්ථික වර්ධන වේගය මේ මට්ටමටවත් පැමිණෙයි කියා හිතන්න අමාරුයි. 1977න් පසු කවර හෝ ආණ්ඩුවක් යටතේ ලංකාවේ සාමාන්‍ය ආර්ථික වර්ධන වේගය මෙතරම් අඩු වී නැහැ. ඊට පෙරද කිසිදු එජාප ආණ්ඩුවක් යටතේ ආර්ථික වර්ධනය මෙතරම් අඩු වී නැහැ. එසේ ආර්ථික වර්ධන වේගය අඩු වී තිබෙන්නේ සමාජවාදී ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කළ 1956-64 හා 1970-77 වකවානු වලදී පමණයි. ඒ අනුව, රටේ ආර්ථිකය පිළිබඳ ප්‍රධානම නිර්ණායකය වන ආර්ථික වර්ධනය පිළිබඳව සැලකූ විට යහපාලන ආණ්ඩුවේ අසමත්කම කැපී පෙනෙනවා.

කොහොම වුනත්, යහපාලන ආණ්ඩුව රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව මෙන් රටේ ආර්ථික වර්ධනය ප්‍රධාන ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති ඉලක්කය සේ නොසැලකු බව අපට මෙහිදී නොසලකා හරින්න බැහැ. යහපාලන ආණ්ඩුවේ ප්‍රධාන ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති ඉලක්කය වූයේ ආර්ථික ස්ථාවරත්වයයි. ඔවුන් ඒ වෙනුවෙන් ආර්ථික වර්ධනය අඩාල කෙරෙන ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාමාර්ග ගන්න පැකිළුනේ නැහැ. යහපාලන ආණ්ඩුවේ වචන වලින්ම කියනවානම් ඔවුන්ගේ ඉලක්කය වූයේ පළමුව "රාජපක්ෂ ණය" ගෙවා ණය උගුලින් මිදී දෙවනුව ආර්ථික වර්ධනය ගැන හිතීමයි.

යහපාලන ආණ්ඩුව බලයට පත් වන විට ලංකාව ණය උගුලක පැටලී සිටි බව බොරුවක් නෙමෙයි. රාජපක්ෂ දශකය තුළ ලංකාවේ රාජ්‍ය ණය ප්‍රමාණය රුපියල් බිලියන 2,139.5 සිට රුපියල් බිලියන 7,390.9 දක්වා 3.45 ගුණයකින් ඉහළ ගියා. මෙය 13.2%ක වාර්ෂික වර්ධනයක්. කෙසේ වුවත්, මේ ණය වර්ධනය ලංකාව පිළිබඳව සැලකූ විට අසාමාන්‍ය ණය වර්ධනයක් නෙමෙයි. නිදහසින් පසු බලයට පත් වූ සෑම ආණ්ඩුවක් යටතේම වගේ අඩු වශයෙන් 12-13% පමණ වේගයකින් වාර්ෂිකව රාජ්‍ය ණය ප්‍රමාණය ඉහළ ගියා. ඒ නිසා, ලංකාව ණය උගුලක පැටළුනේ රාජපක්ෂ දශකය ඇතුළත බව කියන්න බැහැ. මේ බව මා මීට පෙර කරුණු සහිතව පෙන්වා දී තිබෙනවා.

රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව බලයට පත් වන විටත් ලංකාව හිටියේ මේ ණය උගුලේ පැටලිලයි. ණය උගුලෙන් ගොඩයාම පිණිස රාජපක්ෂ උපාය මාර්ගය වුණේ රජයේ වියදම් අඩු කිරීම වෙනුවට රාජ්‍ය ආයෝජන වෙනුවෙන් තවත් වියදම් වැඩි කර ඒ හරහා රටේ ජාතික ආදායම වැඩි කිරීමෙන් ණය ගෙවීමේ හැකියාව වැඩි කර ගැනීමයි. ණය ගෙවීමේ හැකියාව වැඩි වුනාද නැද්ද යන්න විවාදිත කරුණක්. එහෙත්, මේ උපාය මාර්ගය හේතුවෙන් රටේ ජාතික ආදායම් ඉහළ ගියා. ඒ නිසා, දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ ප්‍රතිශතයක් ලෙස රාජ්‍ය ණය පහළ ගියා.

යහපාලන ආණ්ඩුවේ ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති උපාය මාර්ගය වුණේ තනිකරම එහි අනිත් පැත්තයි. ඒ රජයේ ප්‍රාග්ධන වියදම් කපා හැර අළුතින් ණය ගැනීමේ අවශ්‍යතාවය සීමා කර ගැනීමයි. රාජ්‍ය වියදම් අඩු කිරීම කියා කිවුවත්, ඇත්තටම අඩු කළේ රජයේ ප්‍රාග්ධන වියදම්. රජයේ පුනරාවර්තන වියදම් එතරම් අඩු කෙරුණේ නැහැ. ඒ එක්කම, රජයේ ආදායම් වැඩි කර ගැනීම සඳහා බදු ඉහළ දැමීම කෙරෙහිත් යහපාලන ආණ්ඩුව යොමු වුණා. මේ හැම දෙයක්ම රටේ ආර්ථික වර්ධනය අඩාල කරන්න හේතු වුණා.

දැන් අප විමසා බැලිය යුත්තේ ආර්ථික වර්ධනය පැත්තෙන් මේ තරම් පාඩුවක් කරගෙන පසුගිය සිවුවසර තුළ රාජ්‍ය ණය කෙතරම් දුරකට අඩු කරගන්න යහපාලන ආණ්ඩුව සමත් වුණාද කියන එකයි. කලින් සටහන් කළ පරිදි, 2014 අවසානයේදී ලංකාවේ රාජ්‍ය ණය ප්‍රමාණය රුපියල් බිලියන 7,390.9ක්. 2018 අවසන් වන විට රුපියල් බිලියන 11,977.5ක්. මෙය 12.8%ක සාමාන්‍ය වාර්ෂික වර්ධනයක්. රාජපක්ෂ දශකයේ 13.2%ක ණය වර්ධන වේගයට වඩා අඩු යාන්තමිනුයි. මේ අනුව, පෙනෙන්නේ ආර්ථික වර්ධනය විශාල සේ අඩාල කෙරෙන ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාමාර්ග අනුගමනය කිරීමෙන් පසුවත්, ණය අඩු වීම කෙසේ වෙතත්, රාජපක්ෂ දශකයේ ණය වැඩි වූ වේගයටම කිට්ටු වේගයකින් පසුගිය වසර හතර ඇතුළතත් ලංකාවේ රාජ්‍ය ණය ඉහළ ගොස් තිබෙන බවයි.

ආර්ථික වර්ධන වේගය විශාල ලෙස අඩු වෙද්දී ණය වර්ධන වේගය ඉතා සුළුවෙන් පමණක් අඩු වීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ ප්‍රතිශතයක් සේ ගත් විට ලංකාවේ රාජ්‍ය ණය ඉහළ යමින් තිබෙනවා. රාජපක්ෂ දශකය තුළ සිදු වුණේ එහි අනිත් පැත්තයි.

රාජ්‍ය ආදායම් ඉහළ නංවා ගැනීමේ අවශ්‍යතාවය මේ ආණ්ඩුව විසින් පුන පුනා කිවූ දෙයක්. ඒ වෙනුවෙන් විවිධ බදු හඳුන්වා දෙන්න ආණ්ඩුව පැකිළුනේ නැහැ. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ආණ්ඩුවේ ආදායම් කොතරම් වැඩි වී තිබෙනවද? 2014-2018 කාලය ඇතුළත රජයේ බදු ආදායම් 13.00%ක සාමාන්‍ය වේගයකින් හා සමස්ත ආදායම් 12.58%ක සාමාන්‍ය වේගයකින් වර්ධනය වී තිබෙනවා. නමුත්, රාජපක්ෂ දශකය හා සැසඳූ විට මෙහි විශාල ප්‍රගතියක් පෙනෙන්න නැහැ. 2004-2014 කාලයේදී රජයේ බදු ආදායම් 14.07%ක සාමාන්‍ය වේගයකින් හා සමස්ත ආදායම් 14.39%ක සාමාන්‍ය වේගයකින් වර්ධනය වුණා.

රාජපක්ෂ දශකයේදී රජයේ බදු ආදායම් වඩා වේගයෙන් ඉහළ ගොස් ඇතත් හැම දෙයකටම බදු ගහන බව කියන්නේ යහපාලන ආණ්ඩුවයි. එහෙම වුණේ කොහොමද?

බදු අනුපාතික ඉහළ යවන හැම විටම රජයේ බදු ආදායම් ඉහළ යන්නේ නැහැ. ඉහළ දැමූ බදු නිසා කිසියම් භාණ්ඩයක හෝ සේවාවක මිල ඉහළ ගිය විට ඉල්ලුම අඩුවී විකිණෙන භාණ්ඩ ප්‍රමාණය අඩු වෙන නිසා අවසානයේදී රජයේ බදු ආදායම පහළ වැටෙන්න පුළුවන්. මේ ආණ්ඩුව විශාල සේ බදු වැඩි කළ අවස්ථා කිහිපයකදීම එවැනි තත්ත්වයක් දකින්න ලැබුණා. නිසි අධ්‍යයනයකින් තොරව බදු අනුපාතික ඉහළ දැමූ විට වෙන්නේ ආණ්ඩුවේ ජනප්‍රිතාවය අඩුවන නමුත් අවශ්‍ය ප්‍රතිඵලය වන රජයේ ආදායම් ඉහළ යාම සිදු නොවීමයි. එවිට, සැලසුම් කළ පරිදි රජයේ අයවැය හිඟය අඩු කරන්න හෝ ණය ගෙවන්න ඉඩක් ලැබෙන්නේ නැහැ. අනෙක් අතින් රාජපක්ෂ දශකයේ පැවති ඉහළ ආර්ථික වර්ධන වේගය නිසා බදු අනුපාතික වැඩි නොකළත් රජයේ බදු ආදායම් ඉහළ ගියා.
 

රට හිරවී සිටින ණය උගුල සැළකු විට පසුගිය වසර හතර ඇතුළත අමුතු දෙයක් සිදු වී නැහැ. තවමත් වාර්ෂිකව 13%ක පමණ වේගයකින් රටේ ණය ඉහළ යනවා. මේ ණය වෙනුවෙන් ලංකාවේ ආණ්ඩුව විසින් වාර්ෂිකව ගෙවිය යුතු පොලී අනුපාතිකය වසරින් වසර විචලනය වුවත් දිගුකාලීනව බැලූ විට එය ස්ථාවර එකක්. සාමාන්‍යයක් ලෙස 6.5%ක පමණ වාර්ෂික පොලියක්. ඒ නිසා, රාජ්‍ය ණය ඉහළ යාමට අනුරූපීව වාර්ෂික පොලී වියදමත් වැඩි වෙනවා (රූප සටහන 2).

පසුගිය වසරේදී ලංකාවේ රජය රාජ්‍ය ණය වෙනුවෙන් පොලී ලෙස ගෙවූ මුදල පමණක් රුපියල් බිලියන 852.2ක්. මේ මුදල රජයේ සමස්ත බදු ආදායමෙන් 49.8%ක්. රජයේ සමස්ත ආදායමෙන් 44.4%ක්. රජයේ බදු ආදායමෙන් බාගයක්ම පොලී විදිහට ගෙවුවට පස්සේ රජයකට කලින් ගත් ණය ගෙවන්න පුළුවන්කමක් නැහැ. ඉතිරි කොටස රජයේ වියදම් වලටත් මදි නිසා තවත් ණය ගන්නම වෙනවා. රටේ ණය කාලයක් තිස්සෙම වාර්ෂිකව 13%කින් පමණ ඉහළ යන්නේ ඒ නිසයි. රටේ ණය 13%කින් වැඩි වන විට වාර්ෂික පොලී වියදමත් 13%කින් වැඩි වෙනවා.

ලංකාවේ පවතින තත්ත්වයන් යටතේ රජයේ බදු ආදායම් වසරකට 13%කට වඩා වැඩි වේගයකින් ඉහළ දමාගන්න අමාරුයි. ඒ මට්ටම තමයි ප්‍රශස්ත මට්ටම. රජයේ බදු ආදායම් ඉහළ දමා ගන්න කියලා බදු අනුපාතික ඕනෑවට වඩා වැඩි කළොත් වෙන්නේ ලැබෙන ආදායම තවත් අඩු වෙන එකයි. ඒ නිසා, මේ වර්ධන වේගය උපරිම සීමාවක්. මේ ආණ්ඩුව විසින් මේ කරුණ තහවුරු කරලා තිබෙනවා.

අනෙක් පැත්තෙන් මේ ආණ්ඩුව ප්‍රාග්ධන වියදම් සීමා කළත් පුනරාවර්තන වියදම් සීමා කරන්න සමත් වී නැහැ. එයත් ප්‍රායෝගිකව කරන්න අමාරු දෙයක්. රජයේ පුනරාවර්තන වියදම් වලින් වැඩි කොටසක් රාජ්‍ය සේවක වැටුප් හා විශ්‍රාම වැටුප්. පසුගිය වසරේදී මේ වියදම් වල එකතුව රුපියල් බිලියන 820.5ක්. මේ මුදල රජයේ සමස්ත බදු ආදායමෙන් 47.9%ක්. සමස්ත අදායමෙන් 42.7%ක්. මේ ආණ්ඩුව බලයට පත් වීමෙන් පසුව රාජ්‍ය සේවය විශාල කිරීමක් ලොකුවට සිදු නොකළත් රජයේ ආදායමෙන් පොලී ගෙවා ඉතිරිවන කොටසින් රාජ්‍ය සේවක වැටුප් හා විශ්‍රාම වැටුප් ගෙවුවට පස්සේ අනික් හැම වියදමක් වෙනුවෙන්ම ඉතුරු වෙන්නේ බදු ආදායමෙන් 2.3%ක් පමණයි. සමස්ත ආදායමෙන් වුවත් 12.9%ක් පමණයි.

ඒ සොච්චම් මුදලෙන් ණය ගෙවන්න කලින් කරන්න තව කොයි තරම් දේවල් තියෙනවද? ප්‍රාග්ධන වියදම් සම්පූර්ණයෙන්ම අමතක කළත් රජයේ අනෙක් සියළු මිල දී ගැනීම්, සමෘද්ධි, පොහොර සහනාධාර වගේ තව කොයි තරම් වියදම් තියෙනවද? ඒ නිසා, ප්‍රාග්ධන වියදම් සම්පූර්ණයෙන්ම කපා හැරියත් (එහෙම කරන්න බැහැ. අපි නිකමට එහෙම හිතමු.) ලංකාවේ ආණ්ඩුවකට අලුත් ණය නොගෙන දැනට තියෙන ණය ගෙවන එක කරන්න පුළුවන් දෙයක් නෙමෙයි. අඩු ගණනේ අලුත් ණය නොගෙන ඉන්න එකවත් කරන්න පුළුවන්කමක් නැහැ.

ඒ නිසා දැනට තිබෙන ලංකාවේ රාජ්‍ය ණය තවත් වැඩි වෙනවා මිසක් අඩු වෙන්න පුළුවන් ආකාරයක් පෙනෙන්නවත් නැහැ. මේ විදිහට වසරින් වසර ණය වැඩි වෙද්දී සමස්ත රාජ්‍ය ආදායමෙන් පොලී වියදම් ලෙස වෙන් කළ යුතු ප්‍රතිශතයත් වසරින් වසර වැඩි වෙනවා. පොලී අනුපාතික වෙනස් වීම අනුව විචලනය වීම් සිදු වුවත් පසුගිය දශක තුනක කාලයේ මේ ප්‍රතිශතය වෙනස් වීමේ ප්‍රවණතාවය දෙස බැලූ විට (රූප සටහන 3) මේ කරුණ පැහැදිලි වෙනවා. ලංකාව පැටලිලා ඉන්න ණය උගුල ඔයාකාරයේ එකක්. මෙහි කෙළවර කොතැනද?

ඉදිරි මැතිවරණයකදී කවුරු බලයට පත් වුණත් භාර ගන්න වෙන්නේ මේ විදිහේ ගොඩ යන්න බැරි ණය උගුලක පැටලී තිබෙන ආර්ථිකයක්. රජයේ ප්‍රාග්ධන වියදම් වැඩි කරලා ඒ හරහා ආදායම් වැඩි කරගෙන ණය උගුලෙන් ගොඩයන්න රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව උත්සාහ කළා. නමුත්, ඒ උපාය මාර්ගය හරිගියේ නැහැ. ණය බර තවත් වැඩි වුණා. ප්‍රාග්ධන වියදම් කපා හැරලා රජයේ අයවැය හිඟය අඩු කරගෙන උගුලෙන් ගොඩයන්න යහපාලන ආණ්ඩුව උත්සාහ කළා. ඒත් හරි ගියේ නැහැ. ණය කලින් ආකාරයටම වැඩි වෙද්දී ආර්ථික වර්ධනයත් අඩාල වුන එක විතරයි වුණේ.

ලංකාවේ ඉදිරි මැතිවරණ වලට ඉදිරිපත් වී බලය ලබා ගන්න බලාගෙන ඉන්න අයට ලංකාවේ වත්මන් ආර්ථික තත්ත්වය ගැන නිසි අවබෝධයක් තිබෙනවාද? එහෙමනම්, රට හිර වී තිබෙන උගුලෙන් ගොඩගන්න ඒ අයගේ උපාය මාර්ග මොනවාද? පැරණි රාජපක්ෂ උපාය මාර්ගයමද? නැත්නම් යහපාලන උපාය මාර්ගයද? එහෙමත් නැත්නම් මේ දෙකම නොවන වෙනත් කවර හෝ විකල්ප උපාය මාර්ගයක් තියෙනවද?

නිවාඩු වාඩුව

අද අර්ථයෙන් ගත් විට පොදු නිවාඩු කියන අදහස යුරෝපීයයන් ලංකාවට එන්න කලින් ලාංකිකයින්ට පුරුදු දෙයක් නෙමෙයි. පොදු නිවාඩු වගේම දැන් සිදු වන ආකාරයට ආණ්ඩු විසින් සාමාන්‍ය ජන ජීවිතයේ කටයුතු නියාමනය කිරීමත්, දවස් හතේ ස්ථිර සතිය අනුව ජන ජීවිතයේ රටාව සකස් වීමත් සිදු වුනේ ඉංග්‍රීසි කාලයේදීයි.

දවස් හතේ ස්ථිර සතියේ පදනම හා සති අන්ත නිවාඩුව පරණ තෙස්තමේන්තුව මත පදනම් වන්නක්. දෙවියන් වහන්සේ ලෝකය හා මිනිසා මවන්න දවස් හතක් ගන්නවා. දවස් හතක් එක දිගට මැවීම් කරන දෙවියන්ට විවේකයක් අවශ්‍ය වෙනවා.

"දෙවියන්වහන්සේ තමන් විසින් කළ ස්වකීය කර්මාන්තය සත්වෙනි දවසේ නිමකළසේක. උන්වහන්සේ තමන් විසින් කරනලද සියලු වැඩවලින් සත්වෙනි දවසේ නිවාඩු ගත්සේක. දෙවියන්වහන්සේ තමන් මැවුවාවූ සෑදුවාවූ ස්වකීය සියලු වැඩවලින් සත්වෙනි දවසේ නිවාඩු ගත් හෙයින් ඒ දවසට ආශීර්වාදකොට එය ශුද්ධයයි නියමකළසේක."

පරණ තෙස්තමේන්තුවේ කතුවරුන්ට දවස් හතේ සතිය පිළිබඳ අදහස එන්න ඇත්තේත් බැබිලෝනුවන්ගෙන් වුවත් එය ලෝක සම්මතය වුණේ ක්‍රිස්තියානිය ප්‍රධාන ආබ්‍රහමික ආගම් වල බලපෑම නිසයි. ප්‍රධාන ආබ්‍රහමික ආගම් තුන දවස් හතේ සතිය පිළිබඳව එකඟ වුවත්, නිවාඩු දිනය පිළිබඳව එවැනි එකඟතාවයක් නැහැ. යුදෙවුවන්ගේ සබත් දවස සෙනසුරාදා. එහෙත්, වත්මන් ප්‍රධාන ධාරාවේ ක්‍රිස්තියානි නිකායයන් සතියේ ප්‍රධාන ආගමික දවස සේ සලකන්නේ ඉරිදා. ඉස්ලාම් භක්තිකයන්ට වඩා වැදගත් දවස සිකුරාදා. ක්‍රිස්තියානින්ගේ ආගමික දවස ඉරිදා වීමේ ඉතිහාසය දැනට පැත්තකින් තියමුකෝ.

හින්දු හා බෞද්ධ ආගමිකයන්ට දවස් හතේ සතිය ආබ්‍රහමික ආගම් අදහන්නට තරම් වැදගත් නැතත්, එය ඔවුන්ට ආගන්තුක අදහසක් නෙමෙයි. රවිවාරය, චන්ද්‍රවාරය ආදී වූ දවස් හතේ සතිය ඉන්දියානු ජ්‍යෝතිෂ්‍යය අනුව කාලය අර්ථ දක්වන එක් ක්‍රමයක්. නමුත්, එක් ක්‍රමයක් පමණයි. ජ්‍යෝතිෂ්‍යයේ මෙවැනි එක් ක්‍රමයක් වෙනුවට පංචාංගයක්ම තිබෙනවා. යුරෝපීයන්ට පෙර ලංකාවේ සාමාන්‍ය ජන ජීවිතයේ කටයුතු සැලසුම් කෙරුණේ මේ පංචාංගයම සැලකිල්ලට අරගෙනයි. ඒකේ එක් සබත් දවසක් වෙනුවට පෝය දවස්, කෙම්මුර දවස්, රිට්ටා දවස් වගේ විවිධ දවස් තිබුණා. නැකැත් බැලිල්ලේ පොදු දේවල් තිබුණත් එහි පෞද්ගලිකත්වයට වැදගත් තැනක් ලැබුණා. කෙනෙක්ට සුබ දවසක් හැම විටම හැම කෙනෙක්ටම සුබ දවසක් වුණේ නැහැ.

චන්ද්‍ර වර්ෂ ක්‍රමය බෞද්ධ වර්ෂ ක්‍රමය වී තිබෙන්නේ එය බුද්ධ කාලයේ භාවිතයේ වූ සම්මතය නිසා මිසක් බෞද්ධයින්ට ධර්මය අනුව පෝය දින වල අමුතු වැදගත්කමක් තිබෙන නිසා නෙමෙයි (මා වැරදිනම් දන්න කෙනෙක් නිවැරදි කරන්න). පෝය දවසේ ආගමික කටයුතු වල යෙදුණා කියා හෝ නොයෙදුනා කියා බෞද්ධයෙකුට වෙන දවසක ඒ දේවල්ම කිරීමෙන් ලැබෙන ප්‍රතිඵලයට වඩා වෙනස් ප්‍රතිඵලයක් ලැබිය හැකි බවක් මා කොහේවත් අසා හෝ දැක නැහැ. බෞද්ධයින්ට වැදගත් සුවිශේෂී සිදුවීම් පෝය දින වල සිදු වී තිබීම හා එම සැමරුම් පෝය දින වල කිරීම වෙනම කරුණක්. නමුත්, අනෙකුත් බොහෝ ආගම් වල එවැනි සුවිශේෂී දවස් තිබෙනවා.

කොහොම වුනත් හතර පෝයට සිල් ගැනීම සැදැහැවත් බෞද්ධයින් විසින් කාලයක් තිස්සේ කළ දෙයක්. හතර පෝය කියන්නේ බෞද්ධයින්, විශේෂයින්ම සිංහල බෞද්ධයින් කාලයක් තිස්සේම ආගමික කටයුතු වෙනුවෙන් වෙන් කර තිබුණු දවස්. ධර්මය අනුව ඒ දවස් වල විශේෂයක් නොතිබුණත් එය කාලයක් තිස්සේ භාවිතයෙන් ඇතිව තිබුණු සම්මතයක්. පෝය දින වලදී බෞද්ධයින් තමන් අතින් අත් වැරදීමකින් හෝ පවක් සිදුවෙන්න තිබෙන ඉඩ ගැන වැඩි සැලකිල්ලක් දැක්වූවා. සතුන්ට හානි විය හැකි නිසා පොළොව කෙටීම, ගිණි තැබීම වැනි කටයුතු වලින් වැලකී සිටියා. එය රජයක් හෝ රජෙක් විසින් නියම කර තිබුණු දෙයක් නෙමෙයි. අඩු වශයෙන් ආගමෙන් නියම කර තිබුණු දෙයක් හෝ නෙමෙයි.

ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුව විසින් ක්‍රිස්තියානින්ට වැදගත් දවස් පොදු නිවාඩු දින කිරීම හෝ පෝය දින වල වැඩ කිරීම මුල් කාලයේ සිංහල බෞද්ධයන්ට ප්‍රශ්නයක් වුණා කියා හිතන්න අමාරුයි. මුලදී ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුවේ සේවකයින් වූ බොහෝ දෙනෙක් ක්‍රිස්තියානි හෝ කතෝලික ආගමිකයින්. ඒ නිසා, තමන්ගේ ගොවිතැන් බතක් හෝ කර්මාන්තයක් කරගෙන හිටපු සිංහල බෞද්ධයින්ට අවශ්‍යනම් හතර පෝයට වැඩ නොකර ආගමික කටයුතු වල යෙදෙන්න ලොකු බාධාවක් තිබුණේ නැහැ. ඉරිදා නිවාඩුව නොසලකා ඉන්න බැරිකමක් තිබුණේත් නැහැ. නමුත්, ලංකාවට නිදහස ලැබෙන කාලය වෙද්දී පෝය නිවාඩු ප්‍රශ්නය රටේ දේශපාලනය තීරණය කළ හැකි තරමේ වැදගත් කරුණක් වෙලා. ඒක එහෙම වුනේ කොහොමද?

මුලදී ලංකාවේ ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුවේ රැකියා ලබාගත් සිංහල හෝ දෙමළ බොහෝ දෙනෙක් රැකියාව ලැබෙන විට ක්‍රිස්තියානින් වී නොසිටියානම් එයින් පසුව හෝ ක්‍රිස්තියානින් වුණා. ඒ නිසා, ක්‍රිස්තියානි නිවාඩු දවස් මිසක් පෝය නිවාඩු දවස් රජයේ නිවාඩු දවස් කර ගන්න කාටවත් ලොකු උවමනාවක් තිබුණේ නැහැ. දහනවවන සියවසේ අගභාගය වෙද්දී මේ තත්ත්වය ක්‍රමයෙන් වෙනස් වෙන්න පටන් ගත්තා. බෞද්ධ හා හින්දු පුනරුදය සමඟ ක්‍රිස්තියානියට ගොස් සිටි පරම්පරා වල උගත් අය නැවත මුල් ආගම් දෙසට නැඹුරු වීමත්, ක්‍රිස්තියානි ආකෘතියේ බෞද්ධ පාසැල් බිහිවීමත් නිසා ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුවේ ආගමික සංයුතිය වෙනස් වෙන්න පටන් ගත්තා. අනික් පැත්තෙන් ආණ්ඩුව ක්‍රමයෙන් විශාල වෙමින් සාමාන්‍ය ජනජීවිතයට ආණ්ඩුවෙන් සිදුවන බලපෑම් ඉහළ ගියා.

සංඛ්‍යාලේඛණ නොමැතිව ස්ථිරව කියන්නට පුළුවන් කමක් නැතත්, දහනවවන සියවස අගභාගය වන විටත් ලංකාවේ ආණ්ඩුව වෙනුවෙන් සෘජුව සේවය කළ බෞද්ධයින් ඉන්න ඇත්තේ රටේ බෞද්ධ ප්‍රතිශතයට වඩා ගොඩක් අඩුවෙනුයි. ක්‍රිස්තියානි ප්‍රතිශතය රටේ ප්‍රතිශතයට වඩා වැඩි වූ බව පැහැදිලි කරුණක්. බොහෝ විට හින්දු හා ඉස්ලාම් ආගමිකයින් වුවත්, ක්‍රිස්තියානින් තරමටම නැතත්, ආණ්ඩුව ඇතුළේ වැඩිපුර නියෝජනය වෙන්න ඇති. ඒ නිසා, පොදු නිවාඩු තීරණය කිරීමේදී එක් බෞද්ධ නිවාඩුවක් දෙන කොට ඉස්ලාම් හා හින්දු නිවාඩුව බැගින්ද දීමේ අමුත්තක් නැහැ.

නිදහස දෙන කාලය වෙද්දී රටෙන් තුනෙන් දෙකක් පමණ වූ බෞද්ධයින්ට ආණ්ඩුවේ තනතුරු වලින් බාගයක පමණවත් නියෝජනයක් ලැබී තිබෙන්න ඇති. ආණ්ඩුව ඇතුළේ තමන්ගේ නියෝජනයට සරිලන සැලකිල්ලක් නැති බව ඔවුන්ට ඇඟට දැනෙන්න ඇති. පෝය නිවාඩුව වැදගත් වෙන්න ඇත්තේ රජයේ රැකියා කළ උගත් සිංහල බෞද්ධයින්ට මිසක් සාමාන්‍ය ගැමි සිංහල බෞද්ධයින්ට නෙමෙයි.

වර්තමාන අර්ථයෙන් ගත් විට ආණ්ඩුව කියන සංකල්පයම බටහිර සභ්‍යත්වය තුළ, විශේෂයෙන්ම ක්‍රිස්තියානි ආගමික පසුබිමක බිහි වුනු සංකල්පයක්. ඒ නිසා, සෙනසුරාදා ඉරිදා වෙනුවට පෝය හා පෙර පෝය සති අන්ත කළත්, ක්‍රිස්තියානි නිවාඩු අඩු කර බෞද්ධ නිවාඩු වැඩි කළත් ආණ්ඩුවේ මූලික ආකෘතිය වෙනස් වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, ආණ්ඩුව තමන්ගේ ආණ්ඩුවක් නොවන බව රටේ ප්‍රධාන ආගමික හා සංස්කෘතික කණ්ඩායම වූ සිංහල බෞද්ධයින්ට දැනෙන එකට පිළියමක් ලෙස කරන්න තිබුණේ සාමාන්‍ය ජන ජීවිතයට සිදුවන ආණ්ඩුවේ බලපෑම් අවම කරගැනීම වෙනුවෙන් සටන් කරන එකයි. ආණ්ඩුවේ බලපෑම් ක්‍රමයෙන් අඩු වන විට රටක ප්‍රධාන සංස්කෘතිය ඉස්මතු වෙන එක වලක්වන්න පුළුවන් දෙයක් නෙමෙයි.

නමුත්, නිදහස ලැබෙන්නත් කලින් ඉඳන්ම සිංහල බෞද්ධයින්ට මාක්ස්වාදී හුළං වැදී තිබුණු නිසා ඔවුන්ගෙන් බොහෝ විට ආවේ ආණ්ඩුව තවත් විශාල කෙරෙන ඉල්ලීම් මිසක් ආණ්ඩුවේ බලපෑම් ලිහිල් කරන සේ වන ඉල්ලීම් නෙමෙයි. නවීන ආණ්ඩු වල ආකෘතිය හැදී තිබෙන්නේ ක්‍රිස්තියානි ආගමික පසුබිමක වුවත් ඒ ආකෘතිය තවදුරටත් ආගමික සේ සැලකිය නොහැකි තරමට පොදු දෙයක් වී ඇති නිසා ලංකාව වගේ පර්යන්තයේ පිහිටි කුඩා රටක් වෙනස්ම ආකෘතියකට යන එක ප්‍රායෝගික දෙයක් නෙමෙයි. ඔය ආකෘතිය ඇතුළේම සිටිමින් ආණ්ඩුවේ උදවුවක් නැතුව ප්‍රධාන සංස්කෘතියේ විශේෂත්වය පවත්වා ගත හැකි ආකාරය ගැන ඇමරිකාව හොඳම උදාහරණයක්.

ඇමරිකන් ආණ්ඩුව ලෝකයට කෙසේ වුවත් ඇමරිකන් ජන ජීවිතයට අවම බලපෑමක් කරන ආණ්ඩුවක්. ඒ වගේම, පළමු සංශෝධනයෙන් ඇමරිකාවේ රජය හා ආගම අතර පැහැදිලි ඉරක් ඇඳ තිබෙනවා. නමුත්, අඩු වශයෙන් නත්තල් දවස ඇමරිකාවේ ෆෙඩරල් නිවාඩු දවසක්. ඒ වගේම, ඇමරිකාවේ ඇතැම් කාසි හා නෝට්ටු වල "ඉන් ගෝඩ් වී ට්‍රස්ට්" කියන බැලූ බැල්මටම ආගමික ස්වරූපයක් තිබෙන පාඨය මුද්‍රණය කර තිබෙනවා. මෙවැනි ඇතැම් දේ පළමු සංශෝධනයට පටහැනි බව කියමින් වරින් වර විවිධ පුද්ගලයින් හා සංවිධාන අධිකරණය වෙත ගොස් ඇති වාර ගණන බොහොමයි. එහෙත්, දිගින් දිගටම මෙන් අධිකරණයේ මතය වී ඇත්තේ මේ දේවල් වලින් කිසියම් ආගමකට විශේෂත්වයක් නොකෙරෙන බවයි.

නත්තල වෙනුවෙන් ෆෙඩරල් නිවාඩු දිනයක් ලබා දීම වාරණය කර සර්ශියෝරාරි රීට් ආඥාවක් නිකුත් කරන සේ ඉල්ලමින් රිචර්ඩ් ගැනුලින් විසින් 2001දී ඉදිරිපත් කළ මූලික අයිතිවාසිකම් පෙත්සම් විභාගය උදාහරණයක් විදිහට පෙන්විය හැකියි. මෙහිදී අධිකරණ මතය වුණේ නත්තල මේ වන විට නිශ්චිත ආගමකට සම්බන්ධ නැති ඇමරිකන් සංස්කෘතිය හා බැඳුනු පොදු සැමරුමක් බවයි. ඒ වගේම, මුදල් නෝට්ටු වල සඳහන් "ඉන් ගෝඩ් වී ට්‍රස්ට්" පාඨය පිළිබඳ අධිකරණ මතය වී තිබෙන්නේත් භාවිතය තුළින් ඒ පාඨයේ ආගමික ස්වරූපය තනුක වී ගොස් ඇති බවයි.

මේ අධිකරණ මතය වැරදි නැහැ. නමුත්, නිවැරදිමත් නැහැ. නත්තල හා පාස්කුව සමරන්නේ කිතුණු ආගමික පසුබිමක් ඇති අය පමණක්ම නෙමෙයි. අපි අපේ දරුවන්ටත් කුඩා කාලයේදී නත්තලට නත්තල් සීයාගෙන් සේ පෙනෙන්න මොනවා හෝ තෑග්ගක් දුන්නා. පාස්කු සති අන්තයේ ඔවුන්ව බිත්තර එකතු කරන්න අරන් ගියා. ඒ දේවල් මේ වන විට පොදු ඇමරිකානු සංස්කෘතියේ කොටස්. නමුත්, කිතුණුවන් මේ දවස් වල කරන්නේ ඔය පොදු දේවල් පමණක් නෙමෙයි. ඔවුන් බොහෝ දෙනෙක් තමතමන්ගේ දේවස්ථාන වල දේව මෙහෙයන්ටත් සහභාගී වෙනවා. අධිකරණ තීන්දු ලබා දෙන්නෙත් නිරපේක්ෂ පදනමකම නෙමෙයි. තීන්දු ලබා දෙන්නේ මිනිස්සු. ඔවුන්ට කිසියම් සංස්කෘතික පසුබිමක් තිබෙනවා. ඒ නිසා, ආගම හා රාජ්‍යය වෙන් කළ විට ප්‍රායෝගිකව සිදුවන්නේ රටක ප්‍රධාන සංස්කෘතිය වඩා ඉස්මතු වීමයි.

කොහොම වුණත්, නිදහසින් පසු සිංහල බෞද්ධයන්ට, මම හිතන විදිහට උගත් සිංහල බෞද්ධයන්ට අවශ්‍ය වුණේ ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුව යටතේ ඇන්ග්ලිකන් ක්‍රිස්තියානි ආගමට ලැබුණු ආකාරයේ ප්‍රමුඛතාවයක් ආණ්ඩුව හරහාම බුද්ධාගමට ලබා ගන්නයි. පොදු නිවාඩු ප්‍රශ්නයේදී මේ උවමනාව මතු වුනේ බුද්ධාගමේ විශේෂත්වය කැපී පෙනෙන තරමට බෞද්ධාගමික නිවාඩු වැඩි ප්‍රමාණයක් ලබා ගැනීමේ උවමනාවක් විදිහටයි. වෙනත් විදිහකින් කිවුවොත් නිදහසට පෙර ඔවුන්ට සිදු වූ නිවාඩු පාඩුව වෙනුවෙන් නිවාඩු වාඩුව ගන්නයි.

නිදහසෙන් පසු අනෙකුත් ආගමික නිවාඩු වල ලොකු වෙනසක් වුණේ නැහැ. නමුත්, බෞද්ධාගමික නිවාඩු ක්‍රමයෙන් ඉහළ ගියා. මුලින්ම, එකතු වුනේ දුරුතු හා උඳුවප් පසළොස්වක පෝය දවස්. පසුව පසළොස්වක පෝය සියල්ලම පොදු නිවාඩු බවට පත් වුණා. ඒ නමසිය පනස් හයේ බුද්ධ ජයන්තිය එක්කයි. නමුත්, වසර තුනක් යද්දී නැවතත් පෝය නිවාඩු අහෝසි කෙරුණා. එසේ අහෝසි කර රජයේ සේවකයින්ගේ අනියම් නිවාඩු ගණන 14 සිට 21 දක්වා ඉහළ දමා අවශ්‍ය කෙනෙකුට අමතර පෝය දින වලදී පෞද්ගලික නිවාඩු ලබා ගැනීමට අවස්ථාව සලසා දෙනු ලැබුවා. මේ විදිහට පෝය නිවාඩු අවලංගු කෙරුණේ අනෙක් ආගමික උත්සව වෙනුවෙන් ලබා දෙන පොදු නිවාඩු ප්‍රමාණයට වඩා වැඩි නිවාඩු ප්‍රමාණයක් බෞද්ධයින්ට ලබා දෙන එක සාධාරණ නැති බව ආණ්ඩුව හිතපු නිසා වෙන්න ඇති.

ලංකාවේ නිවාඩු ක්‍රමයේ ලොකුම පරිවර්තනය කළේ ඩඩ්ලි සේනානායක ආණ්ඩුවයි. ඔහුගේ ආණ්ඩුව බලයට පත් වීමෙන් පසුව, ඒ වන විට අහෝසි කර තිබුණු පසළොස්වක පෝය නිවාඩු පමණක් නෙවෙයි හතර පෝයම නිවාඩු බවට පත් කළා. කාලයක් තිස්සේම තිබුණු ඉරිදා නිවාඩුව අහෝසි කෙරුණා. මේ වෙනසින් පසුව, සෙනසුරාදා ඉරිදා වෙනුවට ලංකාවේ සති අන්තය වුනේ හතර පෝය හා පෙර පෝය දවස් හතරයි. ඒ දවස් වල කලින් ඉරිදා පළවූ සිළුමිණ වගේ පුවත්පත් පළ කෙරුණේ පෝය දවස් වල. සඳුදා පළ වූ මිහිර පත්තරේ ආවේ පෝයට පසු දවසේ. සතියක් හැම විටම දවස් හතක් වුණේ නැහැ. සමහර සති වල දවස් අටයි. වැඩ කරන දවස් හයයි.

නීල් ආම්ස්ට්‍රෝන් හඳට ගිය පුවත වාර්තා කෙරුණු 1969 ජූලි 20 දිනය ඉරිදාවක් වුවත් එදින පෙර පෝය දිනය නිසා සිළුමිණක් වෙනුවට පළවුණේ දිනමිණක්. සිළුමිණ පළවුනේ අටවක පෝය දිනය යෙදුනු 21 සඳුදා. ඇමරිකානු අජටාකාශගාමීන් හඳ වටා රවුම් ගහද්දී, හඳ පොළොව වටා රවුම් ගහන දිහා බලාගෙන ලංකාවේ මිනිස්සු සති අන්ත ගත කළා.

මේ ක්‍රමය නිසා විවිධ ගැටළු රැසක් පැන නැගපු බව කිව යුතු නැහැ. විශේෂයෙන්ම විදේශ රටවල් සමඟ ගණුදෙනු කිරීමේදී. අඟහරුවාදා දවසකට පෝයක් වැටුණු විට සඳුදා හා අඟහරුවාදා දවස් ලංකාවේ සති අන්තය. අනෙක් බොහෝ රටවල සති අන්ත නිවාඩුව සෙනසුරාදා හා ඉරිදා. ඒ නිසා, ඇතැම් විට හදිසි වාණිජ කටයුතු දින හතරකින් කල් ගියා. 1965 අංක 17 දරණ පණතින් කළ වෙනස සමඟි පෙරමුණු රජය බලයට පත් වීමෙන් පසුව 1971 අංක 29 දරණ පණතින් නැවත ආපසු හරවා සෙනසුරාදා හා ඉරිදා දවස් නැවත සති අන්තය බවට පත් කෙරුණා. පසළොස්වක පෝය දින පමණක් දිගටම පොදු නිවාඩු දවස් වුණා.

මේ ආකාරයට 1971දී හඳුන්වා දුන් නිවාඩු ක්‍රමය අද වන තුරුත් ලොකුවට වෙනස් වී නැහැ. නිදහස ලැබෙන විට තිබුණු ක්‍රිස්තියානි ආගමික නිවාඩු දින දෙක වූ මහ සිකුරාදා දිනය හා නත්තල් දින නිවාඩුව තවමත් එළෙසම තිබෙනවා.  නමුත්, නිදහසට පෙර කාලයේදී මෙන් මේ දින ආශ්‍රිතව නිවාඩු දින වැලක් දැන් නැහැ. ජනවාරි පළමුවැනිදා දවසත් දැන් නිවාඩු දිනයක් නෙමෙයි. නිදහස ලැබෙන විට තිබුණු ඉස්ලාම් ආගමික නිවාඩු දින තුන එළෙසම තිබෙනවා. හින්දු අලුත් අවුරුදු නිවාඩුව සිංහල හා දෙමළ අලුත් අවුරුදු නිවාඩුව වී දින දෙකක් වී තිබෙනවා. හින්දු ආගමික නිවාඩුවක්ව පැවති ආඩි අමාවාසෛ දින නිවාඩුව අහෝසි වී ඇතත් ඒ වෙනුවට මහා සිවරාත්‍රී හා දීපාවලි නිවාඩු දින එකතු වී තිබෙනවා. එංගලන්ත රජ පවුල හා සම්බන්ධ නිවාඩු දින අහෝසි වී කම්කරු දින හා ජාතික දින නිවාඩු එකතු වී තිබෙනවා. පසළොස්වක නිවාඩු හේතුවෙන් කලින් තිබුණු බෞද්ධාගමික නිවාඩු තුන  දහතුනක් වී තිබෙනවා. මේ අනුව, නිදහසින් පසු ලංකාවේ පොදු නිවාඩු වල සිදු වී තිබෙන ප්‍රධානම වෙනස නත්තල හා පාස්කුව ආශ්‍රිතව තිබුණු අමතර නිවාඩු අහෝසි වී පෝය දින නිවාඩු එකතු වීමයි.

ඩඩ්ලි සේනානායක රජය විසින් පෝය හතරම නිවාඩු දින බවට පත් කරන්න හේතු වුනු වාතාවරණය ගැන අදහසක් 1964 සැප්තැම්බර් මාසයේදී දවස පුවත්පතෙහි පළ කර ඇතැයි සඳහන් මඩිහේ පඤ්ඤාසීහ​ නාහිමියන්ගේ ලිපියක් කියවීමෙන් අවබෝධ කරගත හැකියි.

මඩිහේ පඤ්ඤාසීහ හිමිගේ ලිපියේ සඳහන් ඉරිදා දින නිවාඩුවත් ක්‍රිස්තියානි ආගමික නිවාඩුවක් ලෙස සැලකූ විට ක්‍රිස්තියානි ආගමික නිවාඩු දවස් 54ක්ම තිබෙනවා කියන එක පදනමක් නැති කතාවක් නෙමෙයි. හතර පෝයම නිවාඩු දින වූ වසර හය තුළ සති අන්ත වලට අමතරව බෞද්ධ නිවාඩුවක් කියා තිබුණේ වෙසක් පෝයට පසු දිනය පමණයි. නමුත්, ඇත්තටම බෞද්ධ නිවාඩු 50ක් පමණ තිබුණා. සිකුරාදා දිනය සති අන්තයට අයත් වන ඉස්ලාම් ආගමික රටවල තත්ත්වයත් එවැන්නක්.

නිවාඩු ගැන සෑහෙන්න කතා කළානේ. දැන් ඉතිං අපිත් ටික දවසකට නිවාඩුවක් ගන්නයි යන්නේ.

නිවාඩු පුරාණය (නිදහසට පෙර කතාව)

ක්‍රිස්තියානි ආගමික උත්සව හා අදාළ දවස්, බ්‍රිතාන්‍ය රජ පවුල හා සම්බන්ධ සුවිශේෂී දවස් හා ජනවාරියේ යෙදෙන අලුත් අවුරුදු දිනය පමණක් මුල් කාලයේදී ලංකාවේ බ්‍රිතාන්‍ය ආණ්ඩුව විසින් පොදු නිවාඩු සේ සැලකූ බවත්, 1886 අංක 4 දරන නිවාඩු දින පණතින් ඉහත ලැයිස්තුවට තවත් නිවාඩු දින තුනක් එකතු වූ බවත් පෙර ලිපියේ සඳහන් කළානේ. මේ විදිහට අලුතින් එකතු කළේ තවත් අලුත් අවුරුදු දවස් තුනක්.

යුරෝපීයයන් ලංකාවට එන තුරු ජනවාරි පළමුවෙනිදා දවස ලංකාවට සුවිශේෂී දවසක් වුනේ නැහැ. ඒ වන විට ලංකාවේ භාවිතා වූ බෞද්ධ චන්ද්‍ර දින දර්ශනයේ වර්ෂය පටන් ගත්තේ වෙසක් පුර පසළොස්වක පෝය දවසිනුයි. මේෂ සංක්‍රාන්තිය සිදු වූ දවසින් ශක වර්ෂය මාරු වුණා. ඉස්ලාම් දහම ඇදහූ අය භාවිතා කළ දින දර්ශනයේ වර්ෂය මාරු වුණේ හජ්ජි උත්සවය පැවැත්වුණු මාසයෙන් පසුවයි. මේ අනුව, වෙසක්, මේෂ සංක්‍රාන්ති හා හජ්ජි උත්සව දින පොදු නිවාඩු ලැයිස්තුවට එකතු කිරීමෙන් ඉංග්‍රීසින් විසින් කළේ ක්‍රිස්තියානි නොවන බෞද්ධ, හින්දු හා ඉස්ලාම් භක්තිකයින් වෙනුවෙන් අලුත් අවුරුදු නිවාඩු දිනය බැගින් ලබා දීමයි.

නිවාඩු දින පණත අනුව, මේෂ සංක්‍රාන්ති දිනය නීත්‍යානුකූලව සැලකුණේ හින්දු අලුත් අවුරුදු දිනය ලෙසයි. මා දන්නා තරමින් ලංකාවට නිදහස ලැබෙන තුරුම නිල වශයෙන් එම නිවාඩුව නම් කර තිබුණේ හින්දු අලුත් අවුරුදු දිනය ලෙසයි. එයට සිංහල කෑල්ලක් එකතු වී සිංහල හා හින්දු අලුත් අවුරුද්ද වෙන්නේ නිදහසින් පසුවයි.

මේ වෙද්දී, ලංකාවේ ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුවේ ආගමික අංශය ක්‍රමයෙන් දිය කෙරෙමින් තිබුණත් පළමුව ඇන්ග්ලිකන් ක්‍රිස්තියානියටත්, දෙවනුව කතෝලික ඇතුළු අනෙකුත් ක්‍රිස්තියානි ආගම් වලටත් ලැබුණු විශේෂ සැලකිළි වල අඩුවක් වුණේ නැහැ. පොදු නිවාඩු ලබා දීමේදී වුවත්, ඉතිරි ආගම් වලට ලැබුණේ අඩු සැලකිල්ලක්. අනෙක් ආගම් අතරින් වුවත් බෞද්ධයින්ට කිසිදු විශේෂ සැලකිල්ලක් ලැබුණේ නැහැ. ඇතැම් විට ලැබුණේ වඩා අඩු සැලකිල්ලක්. බෞද්ධයින්ට එක් නිවාඩුවක් ලැබෙන විට හින්දු හා ඉස්ලාම් භක්තිකයින්ටත් එක් නිවාඩුව බැගින් ලැබුණා. ඊට අමතරව, හින්දු තෛපොංගල් දිනය බැංකු නිවාඩුවක් වුණා. ක්‍රිස්තියානි නිවාඩු ගණන අඩු වශයෙන් දහයක් වුණා. 1912 වන විටත් තිබුණේ මේ නිවාඩු ටිකයි.

මේ අතරේ 1911 දෙසැම්බර් 13 වෙනිදා ව්‍යවස්ථාදායක සභාවට ලාංකික නියෝජිතයෙකු පත් කර ගැනීම සඳහා පළමු වරට මැතිවරණයක් පැවැත්වුණා. මේ තනතුර සඳහා තරඟ කළ පොන්නම්බලම් රාමනාදන්, ඔහුගේ ප්‍රතිවාදියා වූ මාකස් ප්‍රනාන්දුව පරදවා ජයගෙන ලාංකික නියෝජිතයා විදිහට කවුන්සලේට ගියා. මේ ඡන්දයේදී ගොවිගම කුලයේ සිංහලයින්ගේ තේරීම වී තිබෙන්නේ කරාව කුලයේ මාකස් ප්‍රනාන්දු වෙනුවට වෙල්ලාල කුලයේ පොන්නම්බලම් රාමනාදන් බව ප්‍රචලිත කරුණක්.

1914 වෙද්දී කලින් බැංකු නිවාඩුවක් පමණක් වූ තයිපොංගල් නිවාඩුවද  පොදු නිවාඩුවක්  වුණා. මේ අනුව, නිල වශයෙන් හින්දු නිවාඩු දින ගණන දෙකක් වුණා. තවත් වසර කිහිපයක් යද්දී, පොදු නිවාඩු ලැයිස්තුවෙන් අළු බදාදා හා උත්ථාන දින නිවාඩු ඉවත් වුණා. 1924 වෙද්දී ක්‍රිස්තියානි නිවාඩු තිබුණේ පාස්කු හා නත්තල් ආශ්‍රිතව පමණයි. එහෙත් මේ නිවාඩු දීර්ඝ නිවාඩු. නත්තලට පෙර දින සිට ජනවාරියේ අලුත් අවුරුද්දට පසුදින දක්වා නිවාඩුව දින දහයක නිවාඩුවක් වූ අතර පාස්කු නිවාඩුව දින පහක නිවාඩුවක් වුණා. බෞද්ධ හා ඉස්ලාම් නිවාඩු තිබුණේ එක බැගිනුයි. නිල වශයෙන් හින්දු නිවාඩුවක් වූ අප්‍රේල් අවුරුදු නිවාඩුවට අමතරව, තයිපොංගල් දිනයද පොදු නිවාඩුවක් වෙද්දී, බැංකු නිවාඩු ලැයිස්තුවට වේල් උත්සව නිවාඩුව එකතු වුණා. මේ අනුව, පොදු නිවාඩු ලබා දීමේදී බෞද්ධයින්ට වඩා සැලකිල්ලක් හින්දුන්ට ලැබුණු බව පැහැදිලියි. එවකට රාජ්‍ය සේවයේ සංයුතිය එයට හේතු වුනා වෙන්නත් පුළුවන්.

බෞද්ධයින්ට වෙසක් නිවාඩුවට අමතරව දෙවන නිවාඩුවක් ලෙස පොසොන් පෝය දිනද නිවාඩු ලැබෙන්නේ 1928 සිටයි. බෞද්ධයින්ට මේ දෙවන නිවාඩුව හිමි වෙද්දී හින්දුන්ටද තවත් පොදු නිවාඩුවක් ලැබෙනවා. ඒ ආඩි අමාවාසයි (ஆடி அமாவாசை) නිවාඩුවයි.

ඉන් පසුව, ඉස්ලාම් භක්තිකයින්ටද මිලාද්-උන්-නබි හා  රාමසාන් උත්සව වෙනුවෙන් තවත් පොදු නිවාඩු දින දෙකක් හිමි වෙනවා. වෙසක් නිවාඩුවද දින දෙකක නිවාඩුවක් බවට පත් වෙනවා. මේ අනුව, බෞද්ධ, ඉස්ලාම් හා හින්දු (අප්‍රේල් අවුරුදු නිවාඩුව හින්දු නිවාඩුවක් සේ සලකා) උත්සව වෙනුවෙන් දින තුන බැගින් පොදු නිවාඩු හිමි වෙද්දී, ක්‍රිස්තියානි ආගමික උත්සව වෙනුවෙන් දින 15ක පමණ දීර්ඝ නිවාඩු හිමි වෙනවා. ඊට අමතරව තවත් හින්දු ආගමික උත්සව දෙකක් වෙනුවෙන් බැංකු නිවාඩු දින තුනක්ද හිමි වෙනවා. ලංකාවට නිදහස ලැබෙන විට පොදු නිවාඩු වල තත්ත්වය ඔය විදිහයි.

ලංකාවේ ඇන්ග්ලිකන් ආණ්ඩුවේ නිවාඩු

ඇමරිකා එක්සත් ජනපද ව්‍යවස්ථාවේ පළමු සංශෝධනයෙන් ඇමරිකානු රජය හා ආගම අතර පැවතිය යුතු සම්බන්ධයේ ස්වභාවය ඉතා නිශ්චිත ලෙස අර්ථ දැක්වෙනවා. ඒ අනුව, ඇමරිකානු කොංග්‍රසයට කවර හෝ ආගමකට ප්‍රමුඛතාවය ලැබෙන, යමෙකුගේ ආගමික නිදහසට බාධා කෙරෙන හෝ හෘද සාක්ෂියේ නිදහස යටපත් කෙරෙන නීතියක් පැනවීමේ හැකියාවක් නැහැ. ඇමරිකානු රාජ්‍යය පිහිටුවන්නේම මේ ආකාරයට ආගම හා රාජ්‍යය වෙන් කරමිනුයි.

මේ ආකාරයෙන් කැමති ආගමක් ඇදහීමේ (හෝ නොඇදහීමේ) නිදහස ඇමරිකානු ව්‍යවස්ථාවෙන් තහවුරු කෙරෙද්දී ආගම් සේ සැලකුණේ විවිධ ක්‍රිස්තියානි නිකායයන් මිස බුද්ධාගම හෝ හින්දු ආගම වැනි ආසියානු ආගම් නෙමෙයි. ඒ නිසා, විවිධ ක්‍රිස්තියානු ආගම් අදහන අයට වගේම අනෙකුත් ආබ්‍රහමික ආගම් අදහන අයටත් පොදුවේ එකඟ විය හැකි ඇතැම් දේ ඇමරිකානු රාජ්‍යය තුළින් ප්‍රවර්ධනය වීමට මේ ව්‍යවස්ථා ප්‍රතිපාදනය ලොකු බාධාවක් වී නැහැ. එවැනි දේ රජය ආගමට මැදිහත්වීමක් සේ පෙනෙන්නේ බුද්ධාගම වැනි වෙනස් දාර්ශනික පදනමක පිහිටි ආගමක් අදහන අයෙකුට පමණයි. මෙවැනි යම් සීමාවන් තිබුණත්, පොදු වශයෙන් ගත් විට ඇමරිකානු රජය ආගමින් බැහැරව කටයුතු කරන රජයක්.

ඇමරිකා ව්‍යවස්ථාවට පළමු සංශෝධනය එකතු වන්නේ 1791දීයි. ඒ යුගය සැලකූ විට, මේ ආකාරයෙන් ආගම හා රජය පැහැදිලි ඉරකින් වෙන් කිරීම හිතා ගන්නත් අමාරු තරම් ඉදිරිගාමී කටයුත්තක් කියා කියන්න පුළුවන්. ඒ වෙද්දී, ඉංග්‍රීසින් ලංකාවට පැමිණ සිටියේ නැහැ. ඔවුන් ලංකාවේ මුහුදුබඩ පළාත් අල්ලා ගත්තේ ඇමරිකාවේ පළමු ව්‍යවස්ථා සංශෝධනය සම්මත වී වසර කිහිපයකට පසුවයි. උඩරට ගිවිසුම අත්සන් කර ලංකාව මුළුමනින්ම ඉංග්‍රීසි පාලනයකට යටත් කෙරුණේ 1815දීයි.

අද අර්ථයෙන් ගත් විට ලංකාවේ ආණ්ඩුවක් පිහිටෙව්වේ ඉංග්‍රීසින් විසින් කියා කීමේ වැරැද්දක් නැහැ. මේ කටයුත්ත සම්පූර්ණ කර ගැනීමට ඔවුන්ට වසර ගණනාවක් ගත වුණා. මේ විදිහට ඔවුන් ලංකාවේ ස්ථාපිත කළේ ඇන්ග්ලිකන් ක්‍රිස්තියානි ආණ්ඩුවක්. එසේ කීම අදහස් දැක්වීමක් හෝ ප්‍රවාදයක් නෙමෙයි. නිශ්චිත කරුණක්.

ලංකාවේ පිහිටවූ ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුවෙන් ප්‍රමුඛතාවය ලැබුණේ ඇන්ග්ලිකන් ක්‍රිස්තියානි ආගමටයි. එසේ නැතුව ඇමරිකාවේ මෙන් ආගම හා රජය වෙන් කිරීමක් ලංකාවේදී සිදු වුනේ නැහැ. අඩු වශයෙන් ඇන්ග්ලිකන් ක්‍රිස්තියානි නොවන අනෙකුත් ආගම් වලට හෝ ආණ්ඩුවෙන් සමාන ප්‍රමුඛතාවක් ලැබුණේ නැහැ. ලංකාවේ ජීවත් වූවන් ඇදහූ විවිධ ආගම් වලට සැලකිලි ලැබුණේ කිසියම් ධුරාවලියකට අනුව බව පැහැදිලියි.

යුරෝපීයයන් පැමිණෙන්න කලින් ලංකාවේ රජුන් හිටියත්, රාජ්‍ය පාලනයක් සිදු වුවත් ඒ රාජ්‍ය පාලනයේ අත් ජනජීවිතයේ හැම මුල්ලකටම දිගු වී තිබුණේ නැහැ. නමුත්, ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුව ක්‍රමයෙන් ශක්තිමත් වෙද්දී රටේ මිනිස්සුන්ට තවදුරටත් ආණ්ඩුවේ ග්‍රහණයෙන් මිදී සිටීමේ හැකියාවක් ඉතිරි වුණේ නැහැ.

යුද්ධ හා කැරළි අවස්ථා වලදී ඉංග්‍රීසි හමුදා වල භූමිකාව වඩා ප්‍රබල වුවත්, අනෙකුත් කාල වලදී ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුව ලංකාවේ ජන ජීවිතයට බලපෑම් කලේ ඔවුන්ගේ සිවිල් සේවය හරහායි. එහි ශාඛා ගණනාවක් තිබුණා. ආගමික ශාඛාවත් (ecclesiastical branch) එයින් එකක්. එහි ප්‍රධානියා වූයේ බිෂොප් වරයායි. බිෂොප් වරයාට මෙන්ම ධුරාවලියේ ඔහුට පහළින් සිටි අනෙකුත් ඇන්ග්ලිකන් පූජකවරුන්ටත් ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුවෙන් නිශ්චිත වැටුප් හිමි වුණා.

ලංකාවේ සිවිල් සේවය ස්ථාපිත කිරීමෙන් පසුව, ඇන්ග්ලිකන් පල්ලි සැලකුණේ ආණ්ඩුවේම කොටසක් ලෙසයි. ආණ්ඩුවේ සිවිල් සේවකයෙකු ලෙස බිෂොප් වරයා (1871දී) ලැබූ පවුම් දෙදහසක වැටුප තවත් එවැනිම ඉහළ නිලධාරියෙකු වූ යටත් විජිත මහලේකම්ගේ වැටුපට සමානයි. සිවිල් සේවයේ නිලධාරීන් අතරින් ඊට වඩා වැඩි වැටුපක් හිමි වුණේ අධිකරණ ශාඛාවේ ප්‍රධානියා වූ අගවිනිසුරුට පමණයි. (සිවිල් සේවයට උඩින් සිටි ආණ්ඩුකාරවරයාගේ වැටුප මෙහිදී සලකා නැහැ.)

1886 අංක 4 දරන නිවාඩු දින පණත සම්මත කෙරෙන තුරු බෞද්ධ, හින්දු හෝ ඉස්ලාම් ආගමික උත්සව පැවැත්වෙන දින ලංකාවේ පොදු නිවාඩු දින වූයේ නැහැ. නමුත්, ක්‍රිස්තියානි නිවාඩු දින ගණනාවක්ම ලංකාවේ පොදු නිවාඩු දින සේ නම් කර තිබුණා. ඉරිදා දිනයද නිවාඩු දිනයක් වුණා. උදාහරණයක් ලෙස 1871 වසරේදී, අළු බදාදා දිනය, මහ සිකුරාදා දිනය, පාස්කුව වෙනුවෙන් දින දෙකක්, උත්ථාන දිනය හා නත්තල වෙනුවෙන් දින තුනක් වශයෙන් ක්‍රිස්තියානි ආගමික කටයුතු වෙනුවෙන් නිවාඩු දින අටක් වෙන් වී තිබුණා. රැජිනගේ උපන් දිනය හා මෞලි මංගල්‍ය සැමරුම් දින වෙනුවෙනුත්, වේල්ස් කුමරුගේ උපන් දිනය වෙනුවෙනුත් තවත් නිවාඩු දින තුනක් ලබා දී තිබුණා. මීට අමතරව ජනවාරියේදී අලුත් අවුරුදු නිවාඩුවකුත් තිබුණා.

1884 වසර වන විටත් තිබුණේ මේ නිවාඩු ටිකයි.

1886 අංක 4 දරන නිවාඩු දින පණතින් ඉහත ලැයිස්තුවට තවත් නිවාඩු දින තුනක් එකතු වුණා. ඒ, හින්දු අලුත් අවුරුද්ද, වෙසක් පසළොස්වක පෝය හා මහමදිකයන්ගේ හජ්ජි උත්සවය වෙනුවෙන්. මේ පණතින් අප්‍රේල් අලුත් අවුරුද්ද හින්දු අලුත් අවුරුද්දක් ලෙස මිස සිංහල අලුත් අවුරුද්දක් සේ හඳුන්වා නොතිබීම කැපී පෙනෙන කරුණක්. මීට අමතරව බැංකු නිවාඩු දින අතරට තයිපොංගල් නිවාඩුවක්ද මේ පණතින් එකතු කෙරුණා. පණත හරහා ඉංග්‍රීසින් විසින් කර තිබෙන්නේ ඇන්ග්ලිකන් ආගම ඇතුළු ක්‍රිස්තියානි ආගම් වලට ප්‍රමුඛතාවය දෙන අතරම ක්‍රිස්තියානි නොවන ආගම් වලට නොකර බැරිකමට ඉතා සුළු සැලකිල්ලක් කිරීමයි.

කොහොම වුනත්, 1880 දශකය කියන්නේ ලංකාවේ ආණ්ඩු ව්‍යුහයේ වෙනසක් සිදු වූ කාලයක්. 1886 අවුරුද්දේ වෙසක් පෝය ලංකාවේ පොදු නිවාඩු දිනයක් වුනේ හෙන්රි ස්ටීල් ඕල්කොට් වැනි අය ඒ වෙනුවෙන් සටන් කළ නිසාම නෙමෙයි. වෙසක් නිවාඩුව එක්කම මහමදිකයින්ට හජ්ජි නිවාඩුවක්, හින්දුන්ට අළුත් අවුරුදු නිවාඩුවක් හා තෛපොංගල් බැංකු නිවාඩුවක්ද ලැබීමෙන් මේ වෙද්දී බ්‍රිතාන්‍ය මහ ආණ්ඩුවේ ප්‍රතිපත්ති වල සිදුවූ වෙන්සක්කමක ඡායාවන් දකින්න බැරිකමක් නැහැ. ඒ වන තෙක් මිථ්‍යා දෘෂ්ඨීන් සේ හඳුනාගත් ආබ්‍රහමික නොවන ආගම් නිල වශයෙන් විකල්ප ආගම් සේ පිළිගැනීම විශාල සංකේතාත්මක වැදගත්කමක් තිබෙන කරුණක්. ආණ්ඩුව ඒ වන විටත් ඇන්ග්ලිකන් ක්‍රිස්තියානි ආණ්ඩුවක් තමයි. නමුත්, කලින් තිබුණාට වඩා ටිකක් අඩුවෙන්.

ලොකුවට නොවුණත් ලංකාවේ ආණ්ඩුව මේ ආකාරයට නිර්-ආගම්කරණය වෙන්න පටන් ගත්තේ 1881දී පමණ සිටයි. 1870 අංක 14 දරන පනතින්, 1840 අංක 1 දරන පණතේ ඇතැම් ප්‍රතිපාදන අහෝසි කෙරුණු අතර ලංකාවේ බ්‍රිතාන්‍ය ආණ්ඩුවේ ආගමික අංශය ක්‍රමයෙන් දිය කර හරින්න පටන් ගැනුණා. ඒ වන සිට තනතුරු දැරූ ඇන්ග්ලිකන් පූජකයින්ට ආණ්ඩුවෙන් ගෙවූ වැටුප් ඔවුන් අදාළ තනතුරු දරන තුරු දිගටම ගෙවන්නටත්, අදාළ තනතුරු පුරප්පාඩු වීමෙන් අනතුරුව නැවත එම තනතුරු නැවත නොපුරවා සිවිල් සේවයේ ආගමික අංශය අහෝසි වී යාමට ඉඩ සැලසීමත් මේ පනතේ අරමුණ වුනා.

1881දී ලංකාවේ බ්‍රිතාන්‍ය ආණ්ඩුව සුළුවෙන් වුවත් නිර්-ආගමික වෙන්න අඩියක් තිබ්බේත්, ඊට දශක නවයකට පෙර ඇමරිකාවේ පළමු ව්‍යවස්ථා සංශෝධනයෙන් ආගම හා රාජ්‍යය වෙන් කෙරුණේත් එකම පසුබිමක නෙමෙයි. 1791 කාලයේදී බටහිර ලෝකයේ ක්‍රිස්තියානි ආගම් ආශ්‍රිත දැනුම සැලකුණේ භෞතික විද්‍යාව හා ගණිතය වැනි කිසියම් ආකාරයක නවීන දැනුමක් ලෙසයි. බුද්ධාගම වැනි ආගම් ක්‍රිස්තියානියට විකල්ප දැනුම් සේ සැලකුනේ නැහැ. ඇමරිකාව ආගම් හා රජය වෙන් කිරීමෙන් කළේ ක්‍රිස්තියානි ආගමික දැනුම ඉදිරියට ගෙන ගිය විවිධ පාර්ශ්ව වලට වඩා නිවැරදි දේ සොයා ගැනීමට ඉඩ සලසමින් ආණ්ඩුව පැත්තක් නොගෙන සිටීමයි. ඒ වෙද්දී විද්‍යාව හමුවේ ක්‍රිස්තියානි ආගම් පසුබෑමට ලක් වී තිබුණේ නැහැ.

නමුත්, 1880 වන විට බ්‍රිතාන්‍යය ඇතුළු බටහිර යුරෝපයේ මේ තත්ත්වය වෙනස් වෙලා ක්‍රිස්තියානි ආගම් වලට අනෙකුත් නවීන දැනුම් එක්ක ඉදිරියට යන්න බැරි තත්ත්වයක් ඇති වී අවසන්. ඒ නිසා, ලංකාවේ සිවිල් සේවයේ අධිකරණ, වෛද්‍ය, විද්‍යාත්මක ආදී අනෙකුත් ශාඛා එක්ක ආගමික ශාඛාවේ නොගැලපීමක් ඇති වී තිබුණා. විද්‍යාත්මක දැනුමක් ලෙස නොසලකා විශ්වාස මත පදනම් වූ දැනුමක් ලෙස පමණක් සලකා ඇන්ග්ලිකන් ක්‍රිස්තියානියට තැනක් දෙන ස්ථාවරයකට ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුව තල්ලු වුනාට පස්සේ එවැනි පදනමකින් ක්‍රිස්තියානි නොවන වෙනත් ආගමක් අදහන අයෙකුට නිවාඩුවක් දීමේ සෛද්ධාන්තික ගැටලුව අහෝසි වී ගියා. ලංකාවට 1886 සිට වෙසක්, අවුරුදු හා හජ්ජි නිවාඩු ලැබුණේ ඒ නිසයි.

නිවාඩු පාඩු

ඕස්ට්‍රේලියාව නිවාඩු ගැන වසර කිහිපයකට පෙර රසික විසින් ලියා පළ තිබෙන බ්ලොග් ලිපියක් නම් කර තිබෙන්නේ "නිවාඩු පාඩුව" ලෙසයි. අදාළ ලිපිය ඔහු විසින් ආරම්භ කරන්නේ මේ විදිහටයි.

"ලංකාවේ සිට ඕස්ට්‍රේලියාවට සංක්‍රමණය කරන අයෙකුට මුහුණ දෙන්නට වෙන කටුක සත්‍යයක් වනුයේ සති අන්තයන් හැරුණු විට ඇති පොදු නිවාඩු දිනවල අඩුකමයි."

මා කලින් ලිපියේ සඳහන් කළ පරිදි ඇමරිකාවේ ෆෙඩරල් නිවාඩු දින ගණන දහයක් පමණයි. රසිකගේ ලිපියට අනුව ඔහු වසන නිව් සවුත් වේල්ස ප්‍රාන්තයේ පොදු නිවාඩු දින ගණනත් දහයක් පමණයි. ඒ දහයෙන් හතරකටම ආගමික පසුබිමක් තිබීම ඇමරිකාවට සාපේක්ෂව දැකිය හැකි එක් වෙනසක්.

ලංකාවේ පොදු නිවාඩු දින ගණන 25ක් පමණ වෙනවා. ඒ අතරින්, ජාතික දින නිවාඩුව, කම්කරු දින නිවාඩුව හා සිංහල හා දෙමළ අලුත් අවුරුදු නිවාඩු දින දෙක හැරුණු විට ඉතිරි නිවාඩු සියල්ලටම තිබෙන්නේ ආගමික පසුබිමක්. බෞද්ධ (පෝය) නිවාඩු දින ගණන 13ක්. මෙය 14ක් වෙන්නත් පුළුවන්. හින්දු හා ඉස්ලාම් ආගමික පසුබිමක් ඇති ඇති නිවාඩු තුන බැගින්. ක්‍රිස්තියානි/කතෝලික පසුබිමක් සහිත නිවාඩු දෙකක්.

මේ ගැන ජගත් පතිරණ විසින් ඔහුගේ මතය ඉදිරිපත් කර තිබෙන්නේ පහත ආකාරයටයි.

"ලංකාවේ නිවාඩු වැඩිවීමට හේතුව කුමක්දැයි වටහාගත යුතුයි.
1815 සිට අද දක්වා මෙරට ඇංග්ලිකන් ක්‍රිස්තියානි රටක්. 
මෙහි ඇංග්ලිකන් ක්‍රිස්තියානි සංස්කෘතිය ප්‍රධාන සංස්කෘතිය ලෙසත් සිංහල, දෙමළ මුස්ලිම් සංස්කෘතීන්ට සමාන තැනක් ලැබිය යුතුයැයි මතයක් ඇතිවුනා.
ඒ සමඟම නිදහසින් පසු මෙරට සිංහල බෞද්ධ සංස්කෘතියට ප්‍රධාන තැන ලැබිය යුතුයැයි සිංහල බෞද්ධයන් අතර මතයක් ඇතිවුනා. මෙම හේතු නිසා සිංහල බෞද්ධයන්ට වැදගත්වන නිවාඩු දින නිල නිවාඩු දින ලෙස නම් කිරීමටත්, ඒ සමඟම දෙමළ මුස්ලිම් වාර්ගිකයන්ට වැදගත් වන දිනත් නිවාඩු දින ලෙස නම් කිරීමටත් සිදුවුනා. ලංකාවේ නිවාඩු වැඩිවීමට හේතුව ප්‍රධාන සංස්කෘතිය සහ මහජාතියේ සංස්කෘතිය එකක් නොවීම ලෙස සැලකිය හැකියි."

ලංකාවේ ආගමික නිවාඩු වැඩිවීමේ ඓතිහාසික පසුබිම සම්බන්ධව යම් දුරකට ජගත් පතිරණ සමඟ එකඟ විය හැකියි. ඒ ගැන කතා කිරීම පසුවට තබා රසික විසින් සඳහන් කර තිබෙන නිවාඩු පාඩුව කියන කරුණට ආවොත් පෞද්ගලිකව මටනම් මේ කියන වෙනස බලපෑවේ තනිකරම අනිත් පැත්තටයි.

මා ලංකාවේ සිටියදී අවසන් වරට සේවය කළ ආයතනයේදී ඉහත සඳහන් පොදු නිවාඩු 25කට නොඅඩු ප්‍රමාණයට අමතරව පෞද්ගලික නිවාඩු 42කටද හිමිකම තිබුණා. ඊටත් අමතරව, මාසයකට දෙක බැගින් කෙටි නිවාඩුත් තිබුණා. නමුත්, ප්‍රායෝගිකව නිවාඩුවක් ගන්න කියා ඉඩක් ලැබුනේම නැති තරම්. ඒ වෙනුවට, බොහෝ විට සිදු වුණේ සෙනසුරාදා, ඉරිදා හා පොදු නිවාඩු දිනවලද වැඩ කරන්න සිදු වීමයි. ඇතැම් මාස වල දින 31ම සේවයට වාර්තා කර තිබුණා.

වැඩ කළ දින ගණන වගේම, දවසකට වැඩ කළ පැය ගණනත් සේවා ගිවිසුම අනුව සේවා ස්ථානයේ රැඳී සිටිය යුතු පැය ගණනට වඩා ගොඩක් වැඩියි. වැඩිම වුනොත් උදේ හත වෙද්දී පුටුවේ වාඩි වීමෙන් පසුව, ගෙදර යන්න පුටුවෙන් නැගිට්ටේ හවස හතට පමණයි. ඒ සාමාන්‍ය දවසකදී. වැඩ අධික දවස් වලනම් පාන්දර දෙක තුන වන තුරුත් කාර්යාලයේ රැඳී හිටියා. එහෙම ඉඳලත් පැය දෙකක පමණ නින්දක් ලබා පහුවෙනිදා උදෙන්ම නැවත සේවයට වාර්තා කළා. මේ විදිහට වැඩ කළේ සාමාන්‍ය වැටුපට අමතරව අතිකාල දීමනා හෝ වෙනත් විශේෂ දීමනා ආදී කිසිවක් ලබා ගනිමින් නෙමෙයි. විශේෂ දීමනා වලට හිමිකම් තිබුණත් ඒ දීමනා ලබා ගැනීම කාර්යාල සම්ප්‍රදායක් වූයේ නැහැ. හිලවු නිවාඩු ලබාගන්න පුළුවන්කම තිබුණත්, අයිති නිවාඩු ටිකත් නොගනිද්දී, හිලවු නිවාඩු එකතු කර ගැනීමේ වාසියක් තිබුණේ නැහැ. මේ විදිහට අමතර වාසි නොලබමින් දරු පවුල සමඟ ගෙවිය යුතු කාලය කාර්යාලයට දිය කරන අපේ මිත්‍රයින් ගණනාවක් දැනටත් ලංකාවේ ඉන්නවා.

කොහොමින් කොහොම හරි ඔය විදිහට වැඩ කරමින් ඉඳලා ඇමරිකාවට ආවට පස්සේ පෞද්ගලිකව මටනම් නිවාඩු පාඩුවක් වෙනුවට සිදුවුණේ වාසියක් කියා කියන්න පුළුවන්. දරු පවුල එක්ක ගෙවන්න කලින් නොලැබුණු කාලයක් ඇමරිකාවට ආවට පස්සේ ලැබුණා. ඇමරිකාවේදී බොහෝ විට කරන වැඩ වල ඵලදායීතාවය මිසක් වැඩ කරන පැය ගණන වැදගත් සාධකයක් නෙමෙයි. වෙළඳපොළ යාන්ත්‍රණය විසින් කරන වැඩ වල ඵලදායීතාවය හා ගැලපෙන වැටුපක් ලැබෙන බව තහවුරු කෙරෙනවා. ලංකාවේදී එවැනි දෙයක් වෙන්නේ නැහැ.

ඇමරිකාවේ ෆෙඩරල් නිවාඩු, ප්‍රාන්ත නිවාඩු ආදිය මිසක් පොදු නිවාඩු කියා කිවහැකි නිවාඩු නැහැ. කිසියම් ආයතනයක සේවකයින්ට හිමිවන වැටුප් සහිත නිවාඩු දින මොනවාද කියා තීරණය කෙරෙන්නේත් අවසාන වශයෙන් වෙළඳපොල යාන්ත්‍රණය විසිනුයි. තරඟකාරී ශ්‍රම වෙළඳපොළක් ද ඇතුළුව තරඟකාරී වෙළඳපොළ ක්‍රමයක් සාර්ථකව ක්‍රියාත්මක වෙනවනම් මිනිස්සු වැඩකරන දවස්, පැය ගණන් හා නිවාඩු දවස් ආදිය ඉල්ලුම හා සැපයුම මත කාටත් සාධාරණ විදිහට නිර්ණය වෙනවා. එයට ආණ්ඩුව මැදිහත් වෙන්න අවශ්‍ය නැහැ.

ඒ වුණත්, සේවක සේව්‍ය පාර්ශ්ව දෙක කැමැත්තෙන් සේවා ගිවිසුමකට ඇතුළත් වුනාට පස්සේ එක් පාර්ශ්වයක් ගිවිසුමේ කොන්දේසි කඩ කිරීම හේතුවෙන් අනෙක් පාර්ශ්වයට අලාභයක් වීමේ අවදානම වලක්වන නීති පද්ධතියක් හා ඒ නීති පද්ධතිය බලාත්මක කරන යාන්ත්‍රණයක් රටකට අවශ්‍යයි. ආණ්ඩුවක කාර්ය භාරය තියෙන්නේ එතැනයි. ගිවිසුම් නීති නිසි සේ ක්‍රියාත්මක වෙනවානම් අමුතුවෙන් කම්කරු නීති කියා දෙයක් අවශ්‍ය වන්නේ නැති තරම්.

කිසියම් නිශ්චිත දිනයක් බොහෝ දෙනෙක් නිවාඩු දිනයක් සේ සලකනවානම් වෙළඳපොළ යාන්ත්‍රණය යටතේ ඒ දවස නිවාඩු දිනයක් වෙන්න විශාල ඉඩක් තිබෙනවා. උදාහරණයක් විදිහට සිංහල අවුරුදු දිනය සැලකුවොත්, රටේ බහුතරයක් මේ දවස කාර්යාලයක ගත කරන්න කැමති නැහැ. ඒ නිසා, සිංහල අවුරුදු නිවාඩුවක් නොතිබුණානම් ඒ දවසට ලංකාවේ ගොඩක් අය තමන්ගේ පෞද්ගලික නිවාඩුවක් හෝ දමලා ගෙදර නවතිනවා. ආයතනයක සේවකයන්ගෙන් විශාල පිරිසක් එකම දවසක සේවයට වාර්තා නොකළොත්, ඇතැම් ස්ථිර පිරිවැය සැලකූ විට එදාට ඒ එන ටික දෙනා එක්ක ආයතනය පවත්වාගෙන යනවාට වඩා ආයතනය වසා තබන එක වාසියි. එහෙම බැලුවාම ඒ වගේ දවස් වල ආයතනයක් විවෘතව තැබීමෙන් ආයතනය හිමිකරුවන්ටයි "නිවාඩු පාඩුවක්" වෙන්නේ. කම්කරු නීති වල කියා නැතත් ඇඟලුම් කම්හල් වැනි තැන් වල අවුරුදු සතියම වගේ නිවාඩු දෙන්නේ මේ නිසයි.

එසේ නොවන, ආයතනය වැඩි පිරිවැයක් දරමින් හෝ විවෘතව තබා ගැනීම වාසිදායක වන අවස්ථාත් තිබෙනවා. මේ වගේ නිවාඩු දවසක සේවයට වාර්තා කිරීම දිරිගන්වනු පිණිස අතිකාල හෝ වෙනත් විශේෂ දීමනා ගෙවමින් නිවාඩු දින වලදීත් විවෘතව තබා ගන්නේ එවැනි ආයතනයි. මේ දිරිගැන්වීම් නිසා සිංහල අවුරුද්ද සමරන්නේ නැති අයට අමතරව, සිංහල අවුරුදු දින ගෙදර සිටීමට වඩා ලැබෙන අමතර මුදල වටින්නේයැයි සිතන පිරිසකුත් අවුරුදු දවසේ සේවා ස්ථාන වලට ආකර්ශනය කරගන්න හැකි වෙනවා. අමතර මුදලක් අතට ලැබෙන නිසා ඔවුන්ට නිවාඩු දවසේ වැඩ කළා කියා පාඩුවක් වෙන්නේ නැහැ.

ඇමරිකාවේ පෞද්ගලික ආයතන බොහොමයක්ද ඇතැම් දින වලදී පඩි සහිත නිවාඩු ලබා දෙන්නේ මේ පදනමිනුයි. ජනවාරි පළමුවෙනිදා හෝ නත්තල් දවසේ නිවාඩු නොදුන්නොත් බොහෝ සේවකයින් තමන්ගේ පෞද්ගලික නිවාඩු අරගෙන හෝ ගෙදර නවතිනවා. ඒ නිසා, ඒ දිනවලදී ආයතන විවෘතව තබා ගැනීම අසීරුයි. නමුත්, සිංහල අවුරුදු දවසේදී හෝ වෙසක් දවසේදී ඇමරිකාවේ ආයතනයකට මෙවැනි ප්‍රශ්නයකට මුහුණ දෙන්න වෙන්නේ නැහැ.

මේ ආකාරයට පඩි සහිත නිවාඩු දෙන දවස් කිසියම් ආයතනයක සේවකයන්ගේ ජනවිකාශ ව්‍යාප්තිය මත වෙනස් වෙනවා. උදාහරණයක් විදිහට දීපාවලී දවස සාමාන්‍යයෙන් ඇමරිකාවේ ආයතනයක නිවාඩු දවසක් නොවූවත්, ඉන්දියානු සම්භවයක් ඇති අය විශාල පිරිසක් සේවය කරන තැනක දීපාවලි දිනය පඩි සහිත නිවාඩුවක් වෙන්න පුළුවන්. චීන සම්භවයක් ඇති විශාල පිරිසක් ඉන්න තැනක චීන අලුත් අවුරුදු දවස නිවාඩු දවසක් වෙන්න පුළුවන්.

මානව සම්පත් කළමණාකරණ සංගමය විසින් වාර්ෂිකව පවත්වන සමීක්ෂණයේ 2017 වසර සඳහා වූ දත්ත අනුව, ඇමරිකාවේ ආයතන වැඩිම ප්‍රමාණයක් වසා තැබෙන්නේ ස්තුති කිරීමේ දිනයේදීයි. එදින, ආයතන 97%ක්ම වසා තැබෙන අතර විවෘතව තැබෙන්නේ ආයතන වලින් 3%ක් පමණයි. මේ අනුව, ඇමරිකාවේ නිවාඩු දින අතරින් ප්‍රධානම නිවාඩුව සේ සැලකිය හැක්කේ ස්තුති කිරීමේ දින නිවාඩුවයි. එයින් පසුව, නත්තල් නිවාඩුවත් කිට්ටුවෙන්ම තිබෙනවා. කිසියම් දිනයක සීමිත පැය ගණනකට හෝ සාමාන්‍ය කාලය පුරාවටම විවෘතව තැබෙන ආයතන ගණන අනුව ඇමරිකාවේ නිවාඩු පහත ආකාරයට පෙළගැස්විය හැකියි.

ස්තුති කිරීමේ දිනය- 3%
නත්තල් දිනය- 4%
සිහි කිරීමේ දිනය- 6%
කම්කරු දිනය- 6%
නිදහස් දිනය- 6%
අලුත් අවුරුදු දිනය- 9%
ස්තුති කිරීමේ දිනට පසුදින- 23%
නත්තලට පෙර දින- 24%
අලුත් අවුරුදු දිනට පසු දින- 28%
අලුත් අවුරුදු දිනට පෙර දින- 46%
පාස්කු ඉරිදා- 49%
නත්තලට දෙදිනකට පෙර දිනය- 60%
මාටින් ලූතර් කිං දිනය- 61%
ජනාධිපති දිනය- 66%
මහ සිකුරාදා- 67%
නත්තලට තෙදිනකට පෙර දිනය- 68%
අලුත් අවුරුදු දිනට දෙදිනකට පෙර දිනය- 70%
අලුත් අවුරුදු දිනට තෙදිනකට පෙර දිනය- 71%
නත්තලට පසු දිනය- 71%
නිදහස් දිනට පෙර දිනය- 77%
ස්තුති කිරීමේ දිනට පෙර දිනය- 78%
වෙතරානුවන්ගේ දිනය- 80%
නත්තල හා අලුත් අවුරුද්ද අතර ඉතිරි දෙදින- 84%
කම්කරු දිනයට පෙර දිනය- 85%
කොලොම්බස් දිනය- 86%
වෙතරානුවන්ගේ දිනයට පෙර සිකුරාදා දිනය- 88%

යුදෙවු, ඉස්ලාම් හා හින්දු ආගමික උත්සව පැවැත්වෙන දින වලදීත් ඇතැම් ආයතන වසා තැබෙන නමුත් ඒ සුළු ප්‍රතිශතයක්.

ඉහත ලැයිස්තුව දෙස පරීක්ෂාකාරීව බැලූ විට පෙනී යන්නේ ලංකාවේ ඇඟලුම් කම්හල් වල අලුත් අවුරුදු සතිය පුරාවටම නිවාඩු ලබා දෙන්නාක් මෙන් ප්‍රධාන නිවාඩු දින වලට පෙර හෝ පසු දින ආයතන වසා තබමින් දිගු සති අන්ත තවත් දිගු කිරීම බොහෝ ආයතන විසින් සිදු කරන්නක් බවයි. මෙය තනිකරම ශ්‍රම වෙළඳපොළේ ඉල්ලුම මත සිදු වී තිබෙන දෙයක්.

නත්තල හා ජනේරුව අතර කාලය තුළ බොහෝ ආයතන විවෘතව නොතැබෙන බවත් පෙනෙනවා ඇති. මේ දෙසතිය තුළ බොහෝ සේවකයින් තමන්ගේ ඉතිරිව තිබෙන පෞද්ගලික නිවාඩු ලබා ගැනීමට පෙළඹීමත් මෙයට හේතු වී තිබෙනවා.