දොළොස් ලක්ෂයක් නෙමෙයි විසිනව ලක්ෂයක්!

කලින් ලිපිය බොහෝ දෙනෙක් විසින් වත්පොතේ බෙදාගෙන තිබෙනවා. ඒ අය කාණ්ඩ දෙකකට වර්ග කළ හැකියි. පළමු කාණ්ඩය කිසිම විමසිල්ලක් නැතුව, වත්පොතේ ඇති දෙයක් දැකපු පමණින්, එය තමන්ගේ පූර්ව නිගමන හා ගැලපෙන්නක් මෙන් පෙනේනම්, බෙදා හරිමින් ප්‍රචාරය කරන අය. ඒ අයගෙන් වැඩි පිරිසක් මේ ආණ්ඩුවට හා ඇමරිකාව ඇතුළු බටහිර රටවලට විරුද්ධ රාජපක්ෂ ආගමිකයින්. නමුත්, ඒ ආකාරයට තමන් ආණ්ඩුවට හා ඇමරිකාව ඇතුළු බටහිර රටවලට විරුද්ධ ඇයි කියා ඒ අයවත් දන්නේ නැහැ. රාජපක්ෂ කඳවුරේ සිටින සියළුම දෙනා රාජපක්ෂ ආගමිකයින් නෙමෙයි. ඒ වගේම මේ වර්ගයේ අය එජාප, ජවිපෙ ඇතුළු අනෙකුත් කඳවුරු වලත් ඉන්නවා.

දෙවන කාණ්ඩයේ ඉන්නේ ලිපිය කියවීමෙන් පසුව එය බෙදාගත් අයයි. ඒ අය අතර දේශපාලනිකව විවිධ කඳවුරු වල සිටින අය දැකිය හැකියි. පොදුවේ ඔවුන් සියල්ලෝම රාජපක්ෂ විරෝධීන් නොවූවත් මේ අය අතර රාජපක්ෂවාදීන් සිටිනවා කියා මා හිතන්නේ නැහැ. මේ ඇතැම් දෙනෙක් එජාපයට හෝ ජවිපෙට පාක්ෂිකත්වයක් ඇති අය. වෙන පිලක හිටියත් ඒ  ඇතැම් අයත් ආගමිකයින්. කොහොම වුනත්, ඒ ආගමික කොටසට අමතරව දෙවන කාණ්ඩයේ සැලකිය යුතු පිරිසක් මෙවර ජනාධිපතිවරණයේ ප්‍රතිඵලය තීරණය කරන පාවෙන ඡන්දදායකයින් කියා කිව හැකි අයයි. මට අවශ්‍ය වුණේ ඒ අය වෙත ලිපිය ගෙන යන්නයි. සැලසුම් කළ පරිදිම මුලින් කී දේශපාලනික ආගමිකයින්ගේ උදවුවෙන් එය කර ගැනීමට හැකි වී තිබෙනවා.

වහල් මානසිකත්වකින් තොරව මේ ප්‍රශ්නය දිහා බලන කෙනෙකුට සහශ්‍ර අභියෝගිතා ගිවිසුම ගැන විවිධ අය කියන කතා නිසා මොනවා හෝ ප්‍රශ්න මතු නොවෙන්න හේතුවක් නැහැ. එය ඉතාම සාධාරණයි. එවැනි වලංගු ප්‍රශ්න ගණනාවක් අපේ වියුණුවේ නිත්‍ය පාඨකයින් මෙන්ම එසේ නොවන අයද විසින් වියුණු ලිපියේ පරිකථා කොටසේ හා වත්පොතේ ප්‍රතිචාර හරහා මතු කර තිබෙනවා. කෙසේ වුවත්, ලිපිය බෙදාගත් වෙනත් අයගේ වත්පොත් වල තිබෙන ප්‍රතිචාර සියල්ල මට පෙනෙන්නේ නැහැ.

ඒ වගේම, බොහෝ විට සිදු වන පරිදි විවිධ අය විසින් මෙවරද ලිපිය උපුටාගෙන වෙනත් තැන් වල නැවත පළ කර තිබෙනවා. එසේ ලිපිය උපුටා පළ කර තිබෙන වෙනත් තැන් වලින් මෙහි පැමිණ කියවූවාට වඩා විශාල පිරිසක් විසින් කියවා තිබෙනවා. ඒ අයගේ ප්‍රතිචාර මට පෙනෙන්නේත් නැහැ. ඒ වගේම, ඇතැම් අය කිසිම හිරිකතක් නැතුව ලිපියේ කොටස් ඒ විදිහටම කොපි කර තමන්ගේ නමින් පළ කර තිබෙන බවත් පේනවා. අන්තිමේදී දවස් දෙකකට පසු මා ලියූ ලිපියේ කොටස් වෙනත් අයගේ නමින් මගේ වත්පොතේම දකින්නට ලැබෙනවා. මේ තියෙන්නේ එවැනි තැනක්.

http://lankanewsapp.com/archives/2234

නැවත මුලට ආවොත්, වඩා නිවැරදි දේ සොයා ගැනීමේ අරමුණින් මෙහි පළවන දෑ කියවන අපේ නිත්‍ය පාඨකයින් මතු කර තිබෙන ප්‍රශ්න කිහිපයක් ගැන අපි තව ටිකක් කතා කරමු.

මේ ගිවිසුමේ වැරැද්දක් ඇත්තෙම නැද්ද?

ගින්නක් නැතුව දුමක් නගින්නේ නැහැ කියන එක අපි කවුරුත් දන්නා කියමනක්. මේ කියමන අපේ ඇඟවල් වලට පත්තියම් වෙලා තියෙන්නේ. ඒ නිසා, දුමක් නගින හැම වෙලාවෙම අපි හිතන්නේ කොහේ හෝ ගින්නක් තිබිය යුතුයි කියලයි. විවිධ දේවල් ගැන බොරු ප්‍රචාර යන අවස්ථා කිහිපයකදීම මේ වියුණුව හරහා ඇත්ත පෙන්වා දී තිබෙනවා. උදාහරණක් විදිහට කලකට පෙර වේගයෙන් ප්‍රචාරය වූ ප්ලාස්ටික් හාල් කතාව පෙන්වන්න පුළුවන්. මෙවැනි බොහෝ අවස්ථා වලදී දුම නගින්න හේතු වුනු ගින්න හොයාගෙන එය පෙන්වන්න අපට හැකි වුනා. නමුත්, මේ වෙලාවේ අප එවැනි ගින්නක් පෙන්වා නැති නිසා ගින්න කොහේ හෝ හැංගී ඇතැයි බොහෝ දෙනෙක් හිතනවා.

ගින්නක් නැතුව දුමක් නගින්නේ නැහැ කියන එක ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙක් විස්වාශ කරන බව විමල් වීරවංශ වැනි අය දන්නවා. ලංකාවේ මිනිස්සු හිතන ආකාරය ගැන ඔහුට තිබෙන අවබෝධය මත ගිණි නැතුව දුම් ගසා ගිණි ඇති බව පෙන්වීමේ කලාව ඔහු හොඳින් ප්‍රගුණ කර තිබෙනවා. සමහර විට ගහන දුම් නිසා පසුව ගිණි ඇති වෙනවා. මේ සිද්ධිය හා අදාළව හිතාමතා ප්‍රචාරය කෙරෙන කතා බොහොමයක් කිසිම පදනමක් නැති, අමූලික, පට්ටපල් බොරු. ඒ නිසා, මෙතන පෙන්නන්න තරම් ගින්නක් නැහැ. එවැන්නක් තිබුණානම් පෙන්වන්න අප පැකිලෙන්නේත් නැහැ.

මා දන්නා තරමින් ලංකා ඉතිහාසයේ කෙදිනකවත් මේ තරම් වාසිදායක තත්ත්වයන් යටතේ ලංකාවට මෙවැනි මුදලක් ලැබී නැහැ. එක අතකින් අදාළ මුදල ලංකා ඉතිහාසයේ මෙතෙක් ලැබුණු විශාලම ආධාර මුදල. ඒ වෙනුවෙන් ඇමරිකාවට කිසිවක් දිය යුතු නැහැ. අනෙක් පැත්තෙන් මේ හා අදාළ කොන්දේසි ඇත්තේම නැති තරම්. ඩොලර් මිලියන පන්සීයක් ගිණි පොලියට ගැනීමේදී පවා ලංකාව බොහෝ විට විවිධ කොන්දේසි වලට එකඟ වෙනවා. මුදල ලැබෙන්නේ ලංකාවෙන් ඉල්ලා සිටි කටයුතු දෙකක් කරන්නයි. ඒ කටයුතු වෙනුවෙන්ම මුදල් යොදවනවානම් වෙනත් ගැටලුවක් නැහැ.

බොහෝ දෙනෙක්ට සැක පහළ වී තිබෙන්නේම විශ්වාස කරන්නත් අමාරු මේ වාසිදායක තත්ත්වය නිසායි.

එතකොට ඇමරිකාවට ඉඩම් දෙන කතාව?

මේ කතාව තනිකරම ගොතපු කතාවක්. ගිවිසුමේ කොහේවත් එවැනි දෙයක් නැහැ. මේ ගිවිසුමට සම්බන්ධයක් නැති ලංකාවේ දිගුකාලීන ජාතික භෞතික සැලැස්ම කියා වෙනම එකක් තිබෙනවා. එය දිගුකාලීනව ලංකාවේ භෞතික සම්පත් වැඩි දියුණු කළ යුතු ආකාරය පිළිබඳ ජාතික සැලැස්මක්. මෙහි රටේ අධිවේගී මාර්ග, දුම්රිය මාර්ග, විදුලි බලාගාර, වරාය, ගුවන් තොටුපොළ ආදිය ඒකාබද්ධව සංවර්ධනය කළ යුතු ආකාරය පිළිබඳ පුළුල් සැලසුමක් තිබෙනවා. චම්පික රණවක කියන ආකාරයට මෙය හදා තිබෙන්නේ දේශීය විශේෂඥයින් තුන් දහසක් පමණ මුල් වීමෙනුයි. සහශ්‍ර අභියෝගිතා ගිවිසුම ගැන ප්‍රශ්න මතු වෙන්න පෙර සිටම මේ ගැන ඔහු කියා තිබෙනවා.

රාජපක්ෂ කාලයේ හම්බන්තොට ආශ්‍රිත බොහෝ යටිතල පහසුකම් දියුණු කළේත් මෙවැනි සැලැස්මක් අනුවයි. මෑතකාලීනව මේ සැලැස්ම යාවත්කාලීන කරන විට කොළඹ සිට ත්‍රිකුණාමලය දක්වා තීරුවක් ඉදිරි සංවර්ධන කටයුතු වලදී ප්‍රමුඛතාවය ලැබිය යුතු ආර්ථික කලාපයක් ලෙස හඳුනාගෙන තිබෙනවා. චම්පික කියන විදිහට, ඒ තීරණය පිටුපස විද්‍යාත්මක හේතු තිබෙනවා. මේ තීරුව හඳුන්වා දී තිබෙන්නේ ආර්ථික කොරිඩෝරයක් ලෙසයි. එය බොහෝ දෙනෙකු දන්නවා ඇතැයි සිතන සංස්කෘතික ත්‍රිකෝණය හා පොල් ත්‍රිකෝණය වැනි ලංකා සිතියමේ ලකුණු කළ හැකි නිශ්චිත කලාපයක් වුවත් මහ පොළොවේ වැටවල් හෝ කම්බි ගසා වෙන් කෙරෙන ප්‍රදේශයක් නෙමෙයි. ඇමරිකාවට විකුණන අක්කර දොළොස් ලක්ෂයක තීරුව ලෙස පෙන්වන්නේ ලංකාවේ ජාතික භෞතික සැලැස්මේ තිබෙන මේ තීරුවයි. ඒ තීරුවට අයත් ආර්ථික කලාපයට අක්කර දොළොස් ලක්ෂයක් ඇතුළත්.

සහශ්‍ර අභියෝගිතා ගිවිසුමේ ඉඩම් ව්‍යාපෘතිය යටතේ සිතියම්ගත කෙරෙන දිස්ත්‍රික්ක හත තෝරාගෙන තිබෙන්නේ කොළඹ සිට ත්‍රිකුණාමලය දක්වා ඉහත ප්‍රමුඛ ආර්ථික කලාපය ආවරණය වන ආකාරයටයි. ලංකාවේම ඉඩම් මැන පරිගණකගත කිරීම බොහෝ කලකට පෙර ආරම්භ වී මුදල් නැති කම නිසා ඉතා මන්දගාමීව සිදුවෙමින් පවතින කටයුත්තක්. ඇමරිකාවෙන් ආධාර ලබා ගැනීම සඳහා ව්‍යාපෘති යෝජනාව හදද්දී මේ කටයුත්ත වේගවත් කිරීම පිණිසත් මුදල් ඉල්ලා තිබෙනවා. නමුත්, මේ ආධාර ක්‍රමය යටතේ ලැබිය හැකි ආධාර ප්‍රමාණයේ සීමාවක් තිබෙන නිසා මුළු ලංකාවම සිතියම්ගත කරන්න ඇමරිකාවෙන් ආධාර ඉල්ලන්න පුළුවන්කමක් නැහැ. ඒ නිසා, කිසියම් ප්‍රදේශයක් තෝරා ගන්න වෙනවා. මෙහිදී ලංකාව පැත්තෙන් ව්‍යාපෘති යෝජනාව හදපු අය තෝරා ගෙන තිබෙන්නේ ඉහත දිස්ත්‍රික් හතයි.

මේ තේරීම ඉතා යෝග්‍ය එකක්. රටේ ජාතික භෞතික සැලැස්ම අනුව ප්‍රමුඛතාවය දිය යුතු වන්නේ මේ කලාපය සංවර්ධනය කිරීමට බව හඳුනාගෙන තිබෙන නිසා එහි වාසි ගණනාවක් තිබෙනවා. මූලික කරුණෙන් පිට පනින නිසා කරුණු සාකච්ඡා කිරීම පැත්තකින් තියමු. ඒ වගේම මේ ආධාරය ලබා දීමේදී ව්‍යාපෘති යෝජනා අතර විශාල තරඟයක් තිබෙනවා. මීට කලිනුත්, රාජපක්ෂ කාලයේත්, ව්‍යාපෘති යෝජනා ඉදිරිපත් කර ඇතත් ඒවා තරඟකාරී මට්ටමක තිබී නැහැ. රටේ ප්‍රමුඛ සංවර්ධන කලාපයේ කරන දෙයකින් ප්‍රතිලාභ වැඩියි. එවැනි ව්‍යාපෘතියක් වඩා තරඟකාරීයි.

අනෙක් අතට මේ වැඩේට දකුණේ හා බස්නාහිර දිස්ත්‍රික්ක තෝරා ගත්තානම් මේ විවේචකයින් කියයි රටේම තියෙන වටිනාම ඉඩම් ටික කියා. උතුරු නැගෙනහිර ප්‍රදේශ තෝරා ගත්තානම් සිතියම් පෙන්වා කියන කතාව හිතාගන්න අමාරු නැහැනේ. දැන් මේ රට මැද වැඩිපුර සිංහල බෞද්ධයින් ඉන්න දිස්ත්‍රික්ක තෝරා ගෙන ඔවුන්ට යහපතක් වෙන දෙයක් කරද්දීයි මේ විවේචන කරන්නේ. තවත් නියම වැඩක් කියන්නේ ඔය උඩින් තිබෙන ගෝඨාභය කඳවුරේ අය භාවිතා කරන සිතියම ටැමිල්නෙට් එකෙන් ගත් එකක්. පසුගිය අප්‍රේල් මාසයේදී සහශ්‍ර අභියෝගිතා ආධාර මුදල් අනුමත වීමෙන් පසුව, මේ ව්‍යාපෘතිය ඔවුන් විසින් හඳුන්වාදී තිබෙන්නේ නාසිවාදී චම්පික රණවකගේ බලපෑමෙන් රනිල්ගේ ආණ්ඩුව විසින් වවුනියාව හා ත්‍රිකුණාමලය නාගරීකරණය කර, සිංහලයින් පදිංචි කර, සංවර්ධන ජනසංහාරයක් කිරීමේ වෑයමක් ලෙසයි. ඔය තීරුව නාගරික ආර්ථික කලාපයක් ලෙස සංවර්ධනය වුනොත් "දෙමළ නිජබිම" දෙකට බෙදෙනවා කියන එකේනම් ඇත්තකුත් තියෙනවා.

විවේචකයින් අතර ඉන්නා එක් අයෙක් තිස්ස ජනනායකනම් ටියුෂන් ගුරුවරයෙක්. ඔය මනුස්සයා වෙන දේවල් ගැනත් බොරු කියනවා මම කලින් දැකලා තියෙනවා. එක වීඩියෝ එකක කැප්පෙටිපොළ දිසාවගේ ජාන විකෘතියක් ගැන කියන්නේ හරියට ඔය මනුස්සයා ඩීඑන්ඒ පරීක්ෂාවක් කළා වගේ. මේ ගිවිසුම හා අදාළවත් කිසිම පදනමක් නැති බොරු ගණනාවක් කියනවා. ගිණි නැතිව නගින දුම්! මේ පුද්ගලයා එක්කෝ ගිවිසුම කියවා නැහැ. නැත්නම් එහි නැති දේවල් ගැන හිතාමතාම බොරු කියනවා. වෙන බොරුත් කියනවා. ඉන්දු-ලංකා ගිවිසුම කියා එකක් අත්සන් කරන්න ගිහින් අන්තිමට විරෝධය නිසා අත්සන් කළේ නැහැයි කියන්නේ. මේ වැඩේ එක්කෝ දේශපාලන අරමුණකින් එහෙම නැත්නම් ටියුෂන් ගුරුවරයෙක් නිසා ප්‍රසිද්ධිය බලාගෙන කරන වැඩක් කියා හිතන්න පුළුවන්.

පේරාදෙණිය ඉංජිනේරු පීඨයේ උපාධි ධාරියෙක්ද වන උඩුදුම්බර කාශ්‍යප හිමියන්ට අනුව පර්චසය රුපියල් 180 ගානේ අක්කර විසිනව ලක්ෂයක් ඇමරිකාවට අවුරුදු දෙසීයකට බදු දෙනවා දෙනවා. අක්කර විසිනව ලක්ෂයක් කියා කියන්නේ ඔය දිස්ත්‍රික්ක හතේ මුළු භූමි ප්‍රමාණය හෝ රජයට අයිති ඉඩම් කොටස. ඩොලර් මිලියන 480 රුපියල් කරලා, අක්කර ගණන පර්චස් කරලා, බෙදලා බැලුවහම ගණනනම් හරි.  කාශ්‍යප හාමුදුරුවෝ ඉත්තෙක් වී තිබෙන්නේ ගිවිසුම ගැන හාන්කවිසියක් නොදැන බව පැහැදිලියි. ඔය අවුරුදු දෙසීයේ බදු කතාව කියන්නේ ළඟ ඉන්න කෙනෙක්ගෙන් අහලයි.

සහශ්‍ර අභියෝගතා ගිවිසුම අනුව රටේ එක අඟලක්වත් ඇමරිකාවට විකිණීමක් වෙන්නේ නැහැ. නමුත්, ඔය ගණන අනුව බැලුවොත් රටේ දිස්ත්‍රික්ක හතක සෑම පර්චසයක්ම වෙනුවෙන් ඇමරිකාවෙන් රුපියල් 180ක් නිකම් ලැබෙනවා කියා කියන්න පුළුවන්. ඔය දිස්ත්‍රික්කයක ඉන්න කෙනෙක්ට තමන්ගේ ඉඩම මැනගන්න අවශ්‍යනම් මිනින්දෝරු ගාස්තු විදිහට කීයක් ගෙවන්න වෙනවද?

ඇමරිකාව සල්ලි නිකම් දෙන්නේ ඇයි?

මේක ගොඩක් අයට තිබෙන ප්‍රශ්නයක්. කිසි කෙනෙක් තමන්ට වාසියක් නැතිව හිඟන්නෙක්ට රුපියලක්වත් නොදෙන මා මේ වියුණුව හරහාම පසුගිය වසර කිහිපය තිස්සේ සමාජගත කර තිබෙන අදහසක්. ඒ නිසා, බොහෝ දෙනෙක් මේ ප්‍රශ්නය ඇසීම ගැන මට තිබෙන්නේ සතුටක්. හිතන්න අවශ්‍ය නිවැරදි ආකාරය මෙයයි.

ඒ වගේම, මා තවත් අදහසක් ජනගත කරන්න උත්සාහ දරා තිබෙනවා. ගනුදෙනුවකින් කෙනෙක්ට වාසියක් වෙනවා කියන්නේ අනෙක් පාර්ශ්වයට අවාසියක් වෙනවා කියන එක නෙමෙයි. බොහෝ විට ගනුදෙනුවකින් දෙපාර්ශ්වයටම වෙන්නේ වාසියක්. ඇමරිකාවට මොනයම් හෝ වාසියක් නැත්නම් ඇමරිකාව මේ විදිහට නිකම් සල්ලි දෙන්න හේතුවක් නැහැනේ.

ඇමරිකාව අනෙකුත් රටවලට විවිධ ආකාර වලින් මුදල් ආධාර කරනවා. පළමු කොටස පෞද්ගලික ප්‍රේෂණ. දැන් අපි වගේ අය ලංකාවේ ඉන්න අපේ ඥාතීන් හෝ මිතුරන් වෙනුවෙන් හෝ ඇතැම් පොදු කටයුතු වෙනුවෙන් මුදල් යවනවා. ඒ ඇයි කියන එක පැහැදිලියිනේ. ඒ වගේම, පල්ලි හා රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන වලිනුත් වෙනත් රටවලට මුදල් දෙනවා. නමුත්, මෙතැනදී අපි කතා කරන්නේ ඇමරිකාවේ ෆෙඩරල් ආණ්ඩුව විසින් ලබා දෙන ආධාර ගැනයි. මේවා ඇමරිකන් ජනතාවගෙන් එකතු කරන බදු මුදල්. ඒ නිසා, ඒ මුදල් වියදම් කරන ආකාරය හා ඒ හේතුවෙන් ඇමරිකාවට තිබෙන වාසිය ගැන ඇමරිකන් ෆෙඩරල් ආණ්ඩුව ජනතාව දැනුවත් කළ යුතුයි.

ඇමරිකාවෙන් වෙනත් රටවලට ආධාර ලෙස ලබා දෙන මුදල් බොහෝ විට එම රට වලට ලොකු මුදලක් වුවත් ඇමරිකාවට විශාල මුදලක් නෙමෙයි. ඒ නිසා, මේ ආධාර දෙන්නේ දිගුකාලීන වාසියක් බලාගෙන මිසක් එකවර ලැබෙන වාසියක් බලාගෙන නෙමෙයි. දිගුකාලීන වාසි ගැන සැලකූ විට ප්‍රාග්ධනය හිඟ රටවල් වලට ආධාර දීමෙන් ඇමරිකාවට දිගුකාලීනව ආර්ථික, සෞඛ්‍ය හා ආරක්ෂක අංශ වලදී ලැබෙන වාසි තිබෙනවා.

අපේක්ෂිත ප්‍රධානම ආර්ථික වාසිය වන්නේ අනාගතයේදී ඇමරිකාවේ නිෂ්පාදන වලට වෙළඳපොළක් ලැබෙන එකයි. එහෙම නැතුව ලංකාවේ ඉඩම් මිල දී ගැනීම නෙමෙයි. ඇමරිකාව කියන්නේ ලංකාවට සාපේක්ෂව ඉඩම් ඕනෑ තරම් තිබෙන රටක්. කිසියම් රටක ඒක පුද්ගල ආදායම ඉහළ ගිය විට ඇමරිකාවේ නිෂ්පාදන සඳහා ඉල්ලුම ඉහළ යනවා. විශේෂයෙන්ම සහශ්‍ර අභියෝගිතා අරමුදල් ලබා දීමේදී ආදායම අඩුම රටවල් වෙනුවට පහළ මැදි ආදායම් රටවල් ඉලක්ක කරන්නේ එම රටවල් ඉක්මණින් ඉහළ මැදි ආදායම් කාණ්ඩයට තල්ලු කරන්නයි. දැන් ඩොලර් හාරදාහක් පමණ වන ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම තෙගුණයකින් පමණ වැඩි වුනොත්, දැනට ඉන්දියාවේ හා චීනයේ හදන ආනයනික බඩු වෙනුවට ඇමරිකන් බඩු හොයන පිරිසක් රටේ ඇති වෙන්න ඉඩක් තිබෙනවා.

මේ කරුණ තහවුරු වූ කරුණක්. දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසුව ඇමරිකාව ජපානයට විශාල වශයෙන් ආධාර කළා. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ජපානය වේගයෙන් දියුණු වුනා. දැන් ජපානය ඇමරිකාවෙන් විශාල ලෙස භාණ්ඩ ආනයනය කරන රටක්.  ඉන් පසුව, ඇමරිකාවේ ආධාර ලැබූ දකුණු කොරියාව, මෙක්සිකෝව, බ්‍රසීලය, තායිලන්තය හා වියට්නාමය වැනි රටවල් වල ආර්ථිකයන්ද මේ වන විට විශාල ලෙස දියුණු වී එම රටවල් වලින් ඇමරිකන් භාණ්ඩ වලට තිබෙන ඉල්ලුම ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. ඒ වගේම, අප්‍රිකානු රටවල ඒඩ්ස් වසංගතය තුරන් කිරීම පිණිස ඇමරිකාව විශාල ලෙස ආධාර කිරීමෙන් පසුව එසේ ආධාර ලැබූ අප්‍රිකානු රටවල් ගණනාවකම ඇමරිකන් ආනයන වලට තිබෙන ඉල්ලුම ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. මේ ආකාරයට ඇමරිකන් භාණ්ඩ වලට එම රටවල් වල වෙළඳපොළක් හැදෙද්දී එම රටවල් වලින් ඇමරිකාවට කරන අපනයනද ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. ඇතැම් ඇමරිකන් දේශපාලනඥයින් වෙනස් මත දැරුවත් මෙයත් ඇමරිකාවට වාසිදායකයි. ඇමරිකාව වෙනත් රටකින් භාණ්ඩ ආනයනය කරන්නේ එය රට ඇතුළේ එම භාණ්ඩ නිපදනවාට වඩා වාසිදායක නිසයි. මේ පදනමින් ඇමරිකාවට වාසි සැලසෙන්නේ ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම ඉහළ ගිය තරමටයි. එය ඇමරිකාවට වාසියක් වෙනවා වගේම ලංකාවට ඊටත් වඩා වාසියක්.

දෙවන වාසිය සෞඛ්‍යමය වාසියයි. ඒඩ්ස්, එබෝලා වැනි වසංගතයක් ලෝකයේ එක් ප්‍රදේශයක ව්‍යාප්ත වූ විට එය අනෙකුත් රටවල් වලටත් බලපානවා. ඒ නිසා, කවර හෝ රටක සෞඛ්‍ය තත්ත්වය දියුණු කිරීමට ආධාර කිරීමෙන් අනෙකුත් රටවල් වලටද වාසි සැලසෙනවා. ප්‍රතිශක්තිකරණ අනුපාතය අඩු රටක එය ඉහළ දැමීමට උදවු කිරීමෙන් ඇමරිකාවට වසංගත රෝග බෝවී ඇමරිකානු කාර්යක්ෂමතාව පහළ වැටීමේ අවදානම අඩු කරගත හැකියි. මෙයත් ඇමරිකාවට වාසියක් වුවත්, ආධාර ලබන රටවල් වලට ඊටත් වඩා වාසියක්.

තෙවන වාසිය ඇමරිකාවේ ජාතික ආරක්ෂාව පිළිබද වාසියයි. කිසියම් රටක මිනිසුන්ගේ ආදායම් මට්ටම, අධ්‍යාපන මට්ටම හා සෞඛ්‍ය මට්ටම ඉහළ යන තරමට එවැනි රටවල් වලින් සමාජ විරෝධීන්, විශේෂයෙන්ම ත්‍රස්තවාදීන් බිහිවෙන්න තිබෙන ඉඩකඩ පහළ  යනවා. ඇතැම් මරාගෙන මැරෙන ත්‍රස්තවාදීන් මේ හැම අතින්ම ඉහළින් සිටි අය බව කාට හෝ පෙන්වා දෙන්න පුළුවන්. මා කියන්නේ ඇමරිකාව හිතන ආකාරයයි.

සහශ්‍ර අභියෝගිතා ආධාර ක්‍රමය ඇති කරද්දී ඉහත කරුණු වලට වැඩි අවධානයක් යොමු කර තිබෙනවා. ආධාර ලබා දීමේදී සලකා බලන නිර්ණායක සකස් කර තිබෙන්නේ මේ අනුවයි. ආධාර ක්‍රමය නිසා, අවසානයේදී ආධාර ලැබුනත් නැතත්, ආධාර ඉල්ලන්න බලාපොරොත්තු වන රටවල් වලට මේ කරුණු 20 ගැන අවධානය යොදවන්න වෙනවා. එය ඇමරිකාවට වාසියි. කොහොම වුනත්, ඇමරිකාවට තිබෙන වාසි ගැන සලකා බලා තිබෙන්නේ 2003දී අදාළ පණත සම්මත කරන විටයි. කිසියම් වසරක් තුළ ආධාර දීම සඳහා ව්‍යාපෘති යෝජනා තෝරා ගැනීමේදී සලකා බලන්නේ අදාළ ව්‍යාපෘතිය සලකා බලන නිර්ණායක අනුව කොයි තරම් තරඟකාරීද කියන එකයි. ව්‍යාපෘති යෝජනා සකස් කළ ලංකාවේ කණ්ඩායම මෙවර වැඩේ හොඳින් කර තිබෙනවා.

මේ සල්ලි දේශපාලනඥයින්ගේ සාක්කුවට යයිද?

මේක සාධාරණ ප්‍රශ්නයක්නේ. මේ ප්‍රශ්නය අපට වඩා සල්ලි දෙන ඇමරිකාවට තිබෙන ප්‍රශ්නයක්. සල්ලි දේශපාලනඥයින්ගේ සාක්කුවට ගියොත් ඇමරිකාවේ අරමුණු ඉටු වෙන්නෙත් නැහැ. ලංකා සහශ්‍ර අභියෝගිතා සමාගම නමින් සමාගමක් හැදිය යුතු වන්නේ මේ අවදානම අවම කර ගන්නයි. එවැනි වෙනම ආයතනයක් හැදූ විට මේ ව්‍යාපෘතිය වෙනුවෙන් වගකිව යුතු නිශ්චිත පුද්ගලයින් පිරිසක් ඉන්නවා. ඒ වගේම, ගිවිසුමක් අත්සන් කර ගන්නේත් ලබා දෙන සල්ලි ලංකාවෙන් යෝජනා කර ඇමරිකාව විසින් අනුමත කර තිබෙන ව්‍යාපෘති වෙනුවෙන්ම යෙදවෙන බව තහවුරු කර ගන්නයි.

මේ ගිවිසුම මේ වෙලාවෙම අත්සන් කළ යුත්තේ ඇයි?

මේ ආධාර මුදල ලබා ගැනීම සඳහා ලංකාවේ ආණ්ඩුව 2016 සිට මහන්සි වී තිබෙනවා. ඇමරිකාවේ සහශ්‍ර අභියෝගිතා සමාගමේ අධ්‍යක්ෂ්‍ය මණ්ඩලය විසින් ආධාර මුදල අනුමත කර තිබෙන්නේ 2019 අප්‍රේල් 25 දිනයි. ගිවිසුම අත්සන් කිරීම මේ කාලයට වැටීම අදාළ ක්‍රියාවලියේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස සිදු වී තිබෙන සාමාන්‍ය දෙයක්. මා දන්නා තරමින්, ජනාධිපතිවරණයට පෙර ගිවිසුම අත්සන් කළ යුතු බවක් ඇමරිකන් පාර්ශ්වයෙන් කියා නැහැ. ආණ්ඩුව වෙනස් වුනත් ඉන් පසුව ගිවිසුම අත්සන් කිරීමට බාධාවක් ඇතැයි මා හිතන්නේ නැහැ. සල්ලි එපානම් ඇමරිකාව බලෙන් සල්ලි දෙන්න එන එකක් නැහැ. එපා කියා කියන්න විතරයි තියෙන්නේ. නමුත්, කවුරු බලයට පත් වුනත් මේ ගිවිසුම අත්සන් නොකර සිටීයැයි හිතන්න අමාරුයි. එය ඒ තරම්ම වාසිදායක දෙයක්.

මේ ආධාර මුදල ප්‍රතික්ෂේප කළොත් ලංකාවට නැවත මෙවැනි ව්‍යාපෘති යෝජනාවක් ඉදිරිපත් කිරීමට අවස්ථාවක් ලැබෙන්නේ නැහැ. ලංකාව දැනටමත් පහළ මැදි ආදායම් මට්ටමෙන් ඉහළ මැදි ආදායම් මට්ටමට ගිහිල්ලයි ඉන්නේ. හැබැයි ගිවිසුම අත්සන් කිරීම සති දෙක තුනක් ප්‍රමාද කළා කියා අනුමත වී ඇති ආධාරය නොලැබී යන එකක් නැහැ.

මගේ අදහස අනුව ගිවිසුම මේ වෙලාවේ අත්සන් කරන්න යොදා ගන්න ඇත්තේ ජනාධිපතිවරණයට පෙර ආණ්ඩුවට දේශපාලන වාසියක් ගන්න බලාගෙනයි. නමුත්, වත්මන් ආණ්ඩුවේ සන්නිවේදන දුර්වලතා හේතුවෙන් සිදු වී තිබෙන්නේ එහි අනිත් පැත්තයි.

ප්‍රසිද්ධ කර තිබෙන ගිවිසුම ඇත්ත ගිවිසුමද?

ප්‍රසිද්ධ වී ඇති ගිවිසුම ඇත්ත ගිවිසුම නොවන බව ආණ්ඩුවේ පැත්තෙන් කියා නැහැ. ඒ වගේම මේ ගැන විරෝධය පාන අය කතා කරන්නෙත් ප්‍රසිද්ධියේ තිබෙන ගිවිසුම ගැන බව පැහැදිලියි. ඒ හැර, මේ ගැන මීට වඩා වැඩි දෙයක් මම කියන්න දන්නේ නැහැ. ප්‍රසිද්ධ කර තිබෙන පිටු 84ක ගිවිසුමේ 12, 13 පිටු අඩුයි. මෙය ඡායාපිටපත්කරු අතින් සිදු වූ අත් වැරැද්දක් කියා මම හිතනවා. ඒ පිටු වල තිබෙන දේ පටුනේ තිබෙන නිසා මා ලියා ඇති මූලික කරුණු වලට මේ පිටු දෙක නොතිබීම බල නොපාන බව මගේ අදහසයි.

පසු සටහන: පිටු සියල්ල සහිත, නීතිපතිගේ එකඟත්වයෙන් කෙටුම්පත් කර ඇති ගිවිසුම පහත තිබෙනවා.

http://www.treasury.gov.lk/documents/10181/519892/MCC+Rescan1.pdf/a5d28fac-22cc-4139-a88e-a37311bafb6b


ගිවිසුම නිසා ලංකාවට ඇමරිකන් හමුදා ගොඩ බසියිද?

ඇමරිකන් ෆෙඩරල් රජයේ ආධාර මිලිටරි ආධාර හා මිලිටරි නොවන ආධාර කියා කොටස් දෙකක් තිබෙනවා. මෙය මිලිටරි නොවන ආධාරයක්. මිලිටරි නොවන ආධාර සම්ප්‍රදායිකව බොහෝ විට ලබා දී තිබෙන්නේ යූඑස්ඒඩ් වැනි ආයතන හරහා. මෙවැනි මිලිටරි නොවන ආධාර ලබා දීමේදී ඇමරිකාවේ භූ දේශපාලනික අවශ්‍යතා වෙනුවෙන් එම ආධාර මුදල් යොදා ගැනෙන බවට චෝදනා නැගී තිබෙනවා. 2003දී සහශ්‍ර අභියෝගිතා පණත සම්මත කර තිබෙන්නේම ඇමරිකාවේ භූ දේශපාලනික අවශ්‍යතා ගැන නොසිතා ස්වාධීනව තරඟකාරී පදනමක් මත මේ ආධාර මුදල් බෙදා හැරීම වෙනුවෙන්. සහශ්‍ර අභියෝගිතා සමාගම පිහිටුවා තිබෙන්නේත් ඒ වෙනුවෙනුයි. මේ ක්‍රමයට ලබා දෙන්නේ ඇමරිකානු විදේශාධාර වලින් වසරකට ඩොලර් මිලියන 900ක පමණ "සුළු මුදලක්" පමණයි. ඒ කියන්නේ ආධාර ලැබෙන්නේ වසරකට රටවල් දෙක තුනකට පමණයි.

මේ පදනම යටතේ ආධාර ලැබූ අනෙකුත් රටවල් මොනවාද?

කලාපයේ නේපාලය හා ඉන්දුනීසියාව ඇතුළු රටවල් 37ක් පසුගිය කාලයේ මේ යටතේ ආධාර ලබා තිබෙනවා. ඇතැම් රටවල් දෙවරක් ආධාර ලබා තිබෙනවා.

මෙය ක්‍රියාත්මක කළ අනෙක් රටවල් දියුණු වෙලා නැහැ කියන්නේ ඇත්තද?

මේ කතාව බොරුවක් බව පෙන්වාදීම අමාරු නැති වුනත් එය තේරුමක් නැති දෙයක්. දැන් ලංකාවම ගම්මුකෝ. ඩොලර් මිලියන 480ක් කියන්නේ ලංකාවට විශාල මුදලක් වුනත්, ඔය වගේ මුදලක් ලැබුණා කියා ඒ හේතුව නිසාම රටක් දියුණු වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, රටක් දියුණු වුනේ හෝ නොවුනේ මේ වගේ ආධාරයක් නිසා කියා කියන්න බැහැ.

එතකොට ඉඩම් විකිණීමක් වෙන්නෙම නැද්ද?

ලංකාව ආර්ථික සංවර්ධනයේ ඊළඟ අදියරයට යන්නනම් කළ යුතු මොනවාද කියන එක වරින් වර බොහෝ දෙනෙක් මගෙන් අසා තිබෙන ප්‍රශ්නයක්. මේ ගිවිසුමේ නොතිබුණත්, ලංකාව ආර්ථික සංවර්ධනයේ ඊළඟ අදියරයට යාමට කළ යුතු දේවල් අතර ඉඩම් වෙළඳපොළ සක්‍රිය කිරීම අත්‍යාවශ්‍යම දෙයක් කියන එක මගේ අදහසයි. ලංකාවේ හෝ ලෝකයේ ඕනෑම සංවර්ධන ආර්ථික විද්‍යාඥයෙක් ලංකාව ගැන නිසි අධ්‍යයනයක් කළොත් මේ කරුණ සම්බන්ධව එකඟ වෙයි කියා මම හිතනවා.

ලංකාවේ මුළු ඉඩම් ප්‍රමාණයෙන් 85.8%ක්ම අයිති රජයටයි. පෞද්ගලික අයිතිය යටතේ තිබෙන්නේ මුළු ඉඩම් ප්‍රමාණයෙන් 14.2%ක් පමණයි. රජයට අයිති ඉඩම් වලින් 21%ක් විවිධ යෝජනා ක්‍රම යටතේ වගා කටයුතු සඳහා බෙදා දී තිබෙනවා. එවිට ඉතිරි ප්‍රමාණය 64.6%ක්. එහෙත්, මේ ඉතිරි ඉඩම් ඇත්තටම නිදහස්ව තිබෙනවාද කියන එක ප්‍රශ්නයක්. ඔය ඉඩම් බොහොමයක් විවිධ පුද්ගලයින් විසින් බලහත්කාරයෙන් අල්ලාගෙනයි තියෙන්නේ. මේ ගැන දැන ගන්න වෙන්නේ රටේම ඉඩම් නැවත මැන සිතියම්ගත කළහොත් පමණයි.

රටේ මිලියන 21.4ක ජනගහණයකට මිල දී ගන්න හෝ විකුණන්න අයිතිය තිබෙන බිම් ප්‍රමාණය හෙක්ටයාර මිලියන 0.93ක් හෙවත් අක්කර මිලියන 2.3ක් පමණයි. ජීවිතය ගොඩ නගා ගන්නා තරුණයෙකුට හෝ ව්‍යවසායකයෙකුට ඉඩමක් මිල දී ගන්න බොහෝ අසීරු වෙන්න මෙය ප්‍රධාන හේතුවක්.

ප්‍රශ්නය විසඳෙන්නනම් රජය සතු ඉඩම් වලින් කොටසක් පුද්ගලික අංශය සතු විය යුතුයි. රජයට තමන් සන්තකව තිබෙන ඉඩම් වෙළඳපොල මිලට විකුණා එක පැත්තකින් රටේ ඉඩම් ප්‍රශ්නය විසඳමින් අනෙක් පැත්තෙන් රජයේ ආදායම් ප්‍රශ්නයත් විසඳාගත හැකියි. විකිණීම ප්‍රශ්නයක්නම් බදු දෙන්නත් පුළුවන්. ඇමරිකාවට හෝ විදේශිකයින්ට විකිණීම හෝ බදු දීම අත්‍යවශ්‍ය දෙයක් නෙමෙයි. නමුත්, රටේ ආර්ථික සංවර්ධනයට දායක කර නොගැනෙන ඉඩම් වල අයිතිය පුද්ගලික අංශය වෙත මාරු වෙන යාන්ත්‍රණයක් අවශ්‍යයි. මේ ඉඩම් වැඩි ප්‍රමාණයක් තිබෙන බව හඳුනාගෙන තිබෙන්නේ ප්‍රස්තුතයට අදාළ දිස්ත්‍රික්ක වලයි.

රජයට අයත් ඉඩම් විකිණීමෙන් ඉඩම් වෙළඳපොළේ සැපයුම වැඩි කළ හැකි වුවත්, ඒ පැති වල මිනිස්සු පදිංචි වෙන්න හා ව්‍යාපාර ආරම්භ කරන්න කැමති නොවුනහොත් සැපයුමට ගැලපෙන ඉල්ලුමක් ඇති වෙන්නේ නැහැ. දැනට ඉඩම් ඉල්ලුම තිබෙන්නේ බස්නාහිර, දකුණු, සබරගමු පළාත් වල පහත රට තෙත් කලාපයේ දිස්ත්‍රික්ක වලටයි. එයට හේතුව රැකියා තිබෙන්නේ ඒ ප්‍රදේශ වල වීමයි. ඒ නිසා, ඉඩම් වෙළඳපොළ සක්‍රිය කිරීමත්, අනෙකුත් යටිතල පහසුකම් සංවර්ධනය කිරීමත් මගින් කොළඹ ත්‍රිකුණාමල තීරුවේ ආර්ථික කටයුතු උත්තේජනය කළ හැකිනම් එය නරක දෙයක් නෙමෙයි.

ඉඩම් ව්‍යාපෘතිය සඳහා ඇමරිකාවෙන් සල්ලි ඉල්ලා සිටිද්දී ඒ ව්‍යාපෘතිය නිසා රටේ  මිනිස්සුන්ට සෙත සැලසෙන්නේ කොහොමද කියන එකත් පෙන්වා දෙන්න වෙනවා. එසේ පෙන්වා දීමේදී ආණ්ඩුවේ පැත්තෙන් ඉඩම් වෙළඳපොල සක්‍රිය කිරීම ගැනත් කිවුවා වෙන්න පුළුවන්. සහස්‍ර අභියෝගිතා ආධාර මුදලට සෘජු සම්බන්ධයක් නැතත්, ලංකාවේ ඉඩම් වෙළඳපොල සක්‍රිය කිරීම සංවර්ධනයේ ඊළඟ අදියරට යන්න කළ යුතුම දෙයක්.

මේ කරුණු ගෝඨාභය පාර්ශ්වයේ වගකිව යුතු අය නොදැන ඉන්න හේතුවක් නැහැ. ඔවුන් මේ ගැන කතා නොකරන්නේ ඒ නිසයි. නමුත්, ගෝඨාභය රකින්න කඩුව ගත්තු වඳුරෝ මැස්සෝ එළවන්න ගිහින් ගෝඨාභයට දැනටමත් සෑහෙන්න තුවාළයි.

(Image: https://www.tamilnet.com/art.html?catid=13&artid=39405)

ලංකාව ඉහළ මැදි ආදායම් කාණ්ඩයට!

ලෝක බැංකුව විසින් ලංකාව ඉහළ මැදි ආදායම් රටක් සේ නම් කර තිබෙනවා. මෙතෙක් ලංකාව වර්ගීකරණය වී තිබුණේ පහළ මැදි ආදායම් රටක් ලෙසයි. ඉහළ මැදි ආදායම් රටක් සේ නම් කරනු ලැබීම සඳහා අවශ්‍ය වන අවම ඒක පුද්ගල දළ ජාතික ආදායම් මට්ටම වන ඇමරිකන් ඩොලර් 3,996 ඉක්මවමින් 2018 වසරේදී ඇමරිකන් ඩොලර් 4,060ක ඒක පුද්ගල දළ ජාතික ආදායම් මට්ටමක් කරා ළඟා වීමට හැකි වීම මත ලංකාවට මේ උසස් වීම ලැබී තිබෙනවා.

ලංකාව සමඟම කොසොවෝ රාජ්‍යය හා ජෝර්ජියාවත් ඉහළ මැදි ආදායම් තත්ත්වයට උසස්වීම් ලබද්දී ආජන්ටිනාවේ තත්ත්වය ඉහළ ආදායම් රටක සිට ඉහළ මැදි ආදායම් රටක් දක්වා පහත හෙළා තිබෙනවා. එමෙන්ම, අඩු ආදායම් රටවල්ව පැවති කොමරෝස්, සෙනගාලය හා සිම්බාබ්වේ යන රටවල් පහළ මැදි ආදායම් තත්ත්වයට උසස් වී තිබෙනවා.

ඒක පුද්ගල ජාතික ආදායම් මට්ටම අනුව ලෝක බැංකුව විසින් කාණ්ඩ හතරක් යටතේ රටවල් වර්ගීකරණය කරනවා. ඒ ඉහළ ආදායම්, ඉහළ මැදි ආදායම්, පහළ මැදි ආදායම් හා පහළ ආදායම් රටවල් ලෙසයි.

ඉහළ ආදායම් රටවල් සේ සැලකෙන්නේ ඒක පුද්ගල දළ ජාතික ආදායම් මට්ටම ඇමරිකන් ඩොලර් 12,376 ඉක්මවන රටවලුයි. මේ කාණ්ඩයේ රටවල් 80 අතර වැඩිපුරම දැකිය හැක්කේ බටහිර රටවල්, මැද පෙරදිග රටවල් හා ඇතැම් කුඩා දූපත් රාජ්‍යයනුයි. ආසියානු කලාපයේ ඉහළ ආදායම් රටවල් වන්නේ ජපානය, දකුණු කොරියාව, හොංකොං, සිංගප්පූරුව, තායිවානය හා බෘනායි යන රටවල් පමණයි. දකුණු ආසියානු රටවල් කිසිවක් මේ කාණ්ඩයට අයත් වන්නේ නැහැ.

පහළ ආදායම් රටවල් බොහොමයක්ම අප්‍රිකානු රටවල්. ඇමරිකන් ඩොලර් 1,025 නොඉක්මවන ඒක පුද්ගල දළ ජාතික ආදායම් මට්ටමක් ඇති මේ රටවල් අතර අප්‍රිකානු රටවලට අමතරව දකුණු ආසියානු රටවල් සේ සැලකෙන නේපාලය හා ඇෆ්ඝනිස්තානය මෙන්ම උතුරු කොරියාව, සිරියාව හා තජිකිස්ථානය වැනි රටවල්ද තිබෙනවා. මේ කාණ්ඩයට අයත් රටවල් ගණන 31ක්.

ලෝකයේ රටවල් 107ක්ම අයත් වන්නේ මැදි ආදායම් කාණ්ඩයකටයි. ඒ අතරින් රටවල් 47ක් පහළ මැදි ආදායම් රටවල් වන අතර ඉතිරි රටවල් 60 ඉහළ මැදි ආදායම් කාණ්ඩයට අයත් වෙනවා. දකුණු ආසියානු රටවල් අතරින් මුලින්ම ඉහළ මැදි ආදායම් කාණ්ඩයට ඇතුළු වූයේ මාල දිවයිනයි. ලංකාව මේ කාණ්ඩයට ප්‍රවේශ වන දෙවන දකුණු ආසියානු රටයි. රුසියාව, චීනය, බ්‍රසීලය, දකුණු අප්‍රිකාව, තායිලන්තය, මැලේසියාව, ඉරානය, ඉරාකය වැනි රටවල් අයත් වන්නේත් මේ කාණ්ඩයටයි. එහෙත් ඉන්දියාව, පකිස්ථානය, බංග්ලා දේශය, මියන්මාරය, පිලිපීනය, වියට්නාමය, ඉන්දුනීසියාව වැනි බොහෝ ආසියාතික රටවල් තවමත් සැලකෙන්නේ පහළ මැදි ආදායම් රටවල් ලෙසයි.

ලෝක බැංකුවේ මේ වර්ගීකරණය පදනම් වන්නේ ඒක පුද්ගල දළ ජාතික ආදායම් මට්ටම මතයි. මීට සමාන්තර තවත් නිර්ණායකයක් වන ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට වඩා මෙය සුළුවෙන් වෙනස් වෙනවා. දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය ලෙස ඇස්තමේන්තු කරන්නේ රටේ සිදු වූ සමස්ත භාණ්ඩ හා සේවා නිෂ්පාදිතයේ වටිනාකමයි. දළ ජාතික ආදායම ගණනය කිරීමේදී දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් විදේශිකයින් විසින් රට තුළ නිපදවූ කොටස අඩු කර ශ්‍රී ලාංකිකයින් විසින් රටින් පිටතදී නිපදවූ භාණ්ඩ හා සේවා වල අගය එකතු කරනවා. එවිට, දළ ජාතික ආදායම දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට වඩා අඩු හෝ වැඩි විය හැකියි. ලංකාව හා අදාළවනම් දළ ජාතික ආදායම දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට වඩා අඩුයි.

මහා බැංකු වාර්තාවේ ඇති පරිදි ලංකාවේ ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය හා ඒක පුද්ගල දළ ජාතික ආදායම පසුගිය වසර කිහිපයේදී වෙනස් වී තිබෙන ආකාරය පහත වගුවේ පෙන්වා තිබෙනවා. මහ බැංකු ඇස්තමේන්තු අනුවනම් ලංකාව ඉහළ මැදි ආදායම් රටක් විය යුතුව තිබුණේ වසරකට පෙරයි. ඒ වගේම ඒ සංඛ්‍යාලේඛණ අනුව බැලුවොත් රුපියල අවප්‍රමාණය වීම හේතුවෙන් මේ අවුරුද්දේ නැවත ආපසු කලින් තැනටම වැටෙනවා.

නමුත්, ලෝක බැංකුව විසින් මහ බැංකුවේ සංඛ්‍යාලේඛණ ඒ විදිහටම ගන්නේ නැහැ. මහ බැංකුවට විණිමය අනුපාතිකය මත බලපෑම් කිරීමට තිබෙන හැකියාව සලකමින් ලෝක බැංකුව විසින් රුපියල් ඩොලර් කිරීමේදී පවතින විණිමය අනුපාතිකය යොදාගනු වෙනුවට නිශ්චිත ක්‍රමවේදයක් (ඇට්ලස් ක්‍රමවේදය) අනුව මේ සංඛ්‍යා සීරුමාරු කරනවා. ඒ නිසා, ලෝක බැංකුව විසින් සලකා බලන ඒක පුද්ගල දළ ජාතික ආදායම් ඇස්තමේන්තු (ඇමරිකන් ඩොලර් වලින්) මහ බැංකුවේ ඇස්තමේන්තු වලට වඩා අඩු හෝ වැඩි විය හැකියි.

මේ විදිහට ඒක පුද්ගල දළ ජාතික ආදායම් ඇස්තමේන්තු සීරුමාරු කරගැනීමෙන් පසුව ලෝක බැංකුව විසින් ආදායම් මට්ටම අනුව රටවල් වර්ගීකරණය කිරීම පිණිස යොදාගන්නා ආදායම් පරාසද උද්ධමනය වැනි සාධක මත වසරින් වසර වෙනස් වෙනවා. ඉහළ මැදි ආදායම් රටක් සේ සැලකීමට අවශ්‍ය අවම ආදායම් මට්ටම පසුගිය වසර කිහිපය තුළදී යම් තරමකින් පහත වැටී තිබෙනු දැකිය හැකියි. ලංකාවට ඉහළ මැදි ආදායම් තත්ත්වය කරා ඉක්මනින් ළඟා වීමට මේ සාධකයද යම් පමණකින් හේතු වුනා.

පැමිණි ආකාරය කොහොම වුනත්, දැන් ලංකාව ඉහළ මැදි ආදායම් රටක්.

2018 ආර්ථික වර්ධනය 3.2%ට බසී!

පසුගිය වසරේ ලංකාවේ ආර්ථික වර්ධනය පිළිබඳ සංඛ්‍යාලේඛණ ඇතුළත් ජාතික ගිණුම් ඇස්තමේන්තු ජන හා සංඛ්‍යාලේඛණ දෙපාර්තමේන්තුව විසින් මේ වන විට ප්‍රකාශයට පත් කර තිබෙනවා. වසර තුළ ආර්ථිකය වර්ධනය වී තිබෙන්නේ 3.2%කින් පමණයි.

මෙය ඉතා පහළ වර්ධන වේගයක් බව අමුතුවෙන් කිව යුතු නැහැ. 1977න් පසු මේ මට්ටමට වඩා අඩු ආර්ථික වර්ධන වේගයක් දකින්න ලැබුණේ කටුනායක එල්ටීටීඊ ප්‍රහාරය හේතුවෙන් ආර්ථිකය අකර්මන්‍ය වූ 2001දී හා ජවිපෙ/දේජව්‍යා විසින් රටේ ආර්ථික කටයුතු අඩපණ කළ 1987-89 වසර තුනේදී පමණයි.

වත්මන් ආණ්ඩුව ආර්ථික වර්ධනය ඉහළ නැංවීමට අසමත්ව සිටින බව මේ වන විට ඉතා පැහැදිලි කරුණක්. 2014දී 5%කින් වර්ධනය වූ ලංකාවේ ආර්ථිකය ඉන් පසු වසර වලදී වර්ධනය වී තිබෙන්නේ මෙලෙසයි.

2015 - 5%
2016- 4.5%
2017- 3.4%
2018- 3.2%

ප්‍රවණතාව තිබෙන්නේ කොයි දිශාවටද කියන එක බැලූ බැල්මටම පෙනෙනවා. සාමාන්‍යයක් ලෙස පසුගිය 205-2018 වසර හතර ඇතුළත ලංකාවේ ආර්ථික වර්ධන වේගය 4%ක් පමණයි. මේ වසරේදී තත්ත්වයේ ලොකු වෙනසක් සිදුවෙයි කියා හිතන්න අමාරුයි.

රනිල් වික්‍රමසිංහ අගමැතිව සිටි 2002-2004 කාලයද ඇතුළත්ව, නිදහසින් පසු ලංකාවේ අගමැතිව සිටි කිසිදු එජාප අගමැතිවරයෙකුගේ කාලයේදී හෝ 1977න් පසු අගමැතිව සිටි එජාප නොවන අගමැතිවරයෙකුගේ ධුර කාලය තුළ ලංකාවේ සාමාන්‍ය ආර්ථික වර්ධන වේගය 4% මට්ටමට වඩා අඩු වී නැහැ. එවැනි අඩු ආර්ථික වර්ධනයක් පැවතී තිබෙන්නේ සමාජවාදී ප්‍රතිපත්ති වලට වඩා බරවූ 1956-64 හා 1970-77 බණ්ඩාරනායක යුග වලදී පමණයි.

ආර්ථිකය අවශ්‍ය මට්ටමට වඩා ප්‍රසාරණය වී ඇති අවස්ථාවක ආර්ථික වර්ධනය යම් තරමකින් මන්දගාමී වී ආර්ථිකය එහි විභව මට්ටම කරා පැමිණීම ස්වභාවික දෙයක් වනවා මෙන්ම හැමවිටම නරක දෙයක් නෙමෙයි. නමුත්, ලංකාවේ තත්ත්වය තවදුරටත් එවැනි තත්ත්වයක් පමණක් සේ හඳුනාගත නොහැකියි.

මහින්ද රාජපක්ෂ කාලයේ පැවති සාපේක්ෂව ඉහළ ආර්ථික වර්ධනයට රජය මූලිකව සිදුකළ ඉදිකිරීම් වලින් විශාල දායකත්වයක් ලැබුණා. ඒ ඉදිකිරීම් කළේ ණය ගනිමිනුයි. එම ආණ්ඩුවේ උපාය මාර්ගය වූයේ විදේශ ණය ගනිමින් රාජ්‍ය ආයෝජන ඉහළ මට්ටමක පවත්වා ගැනීම මගින් ආර්ථික වර්ධනය වේගවත් කිරීමයි. මෙය මුලින්ම ජේආර් ජයවර්ධනගේ ආර්ථික උපාය මාර්ගයද වූ අතර ජේආර්ගේ ආණ්ඩුව එහි පල නෙලාගත්තා. කෙසේ වුවත්, මේ ආර්ථික උපාය මාර්ගයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ලංකාව ණය උගුලක පැටළුනා.

රනිල් වික්‍රමසිංහගේ ප්‍රමුඛතාවය වුනේ ආර්ථික වර්ධනය වේගවත් කිරීමට කලින් රටේ ආර්ථිකයේ මූලික ආකෘතිමය ප්‍රශ්න වලට විසඳුම් හෙවීමයි. ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විසින් සැලසුම් හදන විට කරන්නේත් එයයි. රනිල් අගමැති වීමෙන් අනතුරුව ප්‍රධාන වශයෙන්ම බදු වැඩි කිරීම් හා රාජ්‍ය ආයෝජන සීමා කිරීම මගින් රජයේ අයවැයෙහි අසමතුලිතතා අඩු කරගැනීමට උත්සාහ දැරුවා. ඒ වගේම ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නයට විසඳුමක් ලෙස විණිමය අනුපාතිකය යම් තරමකට නිවැරදි වෙන්න ඉඩ හැරියා.

කෙසේ වුවත්, මේ කරුණු දෙකේදීම ආණ්ඩුව අවශ්‍ය තරම් දුර යාමට පැකිළුණු නිසා හෝ ආණ්ඩුව ඇතුළේ පැවති අර්බුද හා රටේ දේශපාලනික වාතාවරණය හමුවේ අවශ්‍ය දුර යා නොහැකි වූ නිසා මේ ක්‍රියාමාර්ග හරහා කැපී පෙනෙන වෙනසක් දැකීමට පුළුවන් වී නැහැ. ඒ වගේම, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විසින් යෝජනා කරන ආර්ථිකය ස්ථාවර කිරීමේ ක්‍රියාමාර්ග වලට අමතරව දිගුකාලීන ආර්ථික සංවර්ධනයට හේතු වන සුවිශේෂී සැලසුම් කිසිවක් පසුගිය කාලය තුළ දකින්න ලැබුණේ නැහැ.

රනිල් ඇතුළු එජාප ආණ්ඩුවේ දිගුකාලීන ආර්ථික ප්‍රතිපත්තිය පසුගිය වසර හතර ඇතුළත අනුගමනය කළ ප්‍රතිපත්තියම බව පැහැදිලියි. එමඟින් ලොකු ආර්ථික වර්ධනයක් නැතිව, ආර්ථිකය කඩා වැටෙන්නෙත් නැතුව කලක් ඔහේ ඇදගෙන යන්න පුළුවන්. ක්‍රිකට් ක්‍රීඩාවේදී පන්දුවට පහර නොදී ලෑල්ල දමමින් ඉන්නවා වගේ වැඩක්.

ඊට සාපේක්ෂව මහින්ද වටා සිටින ආර්ථික උපදේශකයින් තවමත් රාජ්‍ය ආයෝජන ඉහළ නැංවීම වෙනුවෙන් පෙනී සිටින බවක් පෙනෙනවා. එය කරන්න වෙන්නේ දිගින් දිගටම තවත් විදේශ ණය ගැනීම හරහා පමණයි. මේ වන විට ලබාගෙන තිබෙන විදේශ ණය ආපසු ගෙවීමද දිනෙන් දින වඩ වඩා අභියෝගාත්මක වන පසුබිමක ඒ ආර්ථික උපාය මාර්ගය දිගුකාලීනව ඉතා අවදානම් සහගත එකක්. එහෙත්, එමඟින් කෙටිකාලීනව ආර්ථිකය ප්‍රසාරණය කරන්න වගේම විණිමය අනුපාතිකය කෘතිමව පහළින් තබාගන්නත් පුළුවන්. මේ විදිහට සීමාවෙන් ඉදිරියට පැන පහර දී ගොඩයන්න යම් ඉඩක් තිබුණත්, ඉක්මණින් විකට් ගැලවෙන්න තිබෙන ඉඩ ඊට වඩා වැඩියි.

ලංකාව හමුවේ තිබෙන මහින්ද කණ්ඩායමේ හා රනිල් කණ්ඩායමේ ආර්ථික උපාය මාර්ග දෙකම ප්‍රශ්නයෙන් ගොඩ යන්න (හෝ නොයන්න) තිබෙන විකල්ප දෙකක්. මේ උපාය මාර්ග වල ප්‍රතිඵල හරියටම දැනගන්න ලැබෙන්නේ ක්‍රියාත්මක කර වසර ගණනාවකට පසුවයි. මේ දෙමග හැර වඩා හොඳ තෙවන මගක් නැද්ද? ඉහත කණ්ඩායම් දෙක හැර වෙනත් කිසිවෙකුට ලංකාවේ ආර්ථිකය ඉදිරියට ගෙනයාම පිළිබඳව ප්‍රායෝගික සැලසුමක් ඇති බවක් දැනටනම් පෙනෙන්නට නැහැ.

ලංකාවේ ෆෝර්බ්ස් බිලියනපතියන් නැද්ද?

ඊයේ ලිපියෙන් මා කතා කළේත් ජෙෆ් බෙසෝස් ගැනයි. මෙහිදී ජෙෆ් බෙසෝස් සුවිශේෂී වන්නේ ඔහු ලෝකයේ ලොකුම ධනවතාව සිටින නිසා නෙමෙයි. ඔහු ලෝකයේ ලොකුම ධනවතා වී සිටින ආකාරය නිසයි. මා පෙන්වා දෙන කරුණ හා අදාළව, ඇමරිකාවේ ලොකුම ධනවතුන් බොහෝ දෙනෙක් ජෙෆ්ගේ ගොඩට දමන්න පුළුවන්.

ලෝකයේ ජීවත්වන ධනවතුන් සේ හඳුනාගත හැකි අයගෙන් කොටසක් එසේ ධනවතුන්ව සිටින්නේ ඔවුන් ධනවතුන්ගේ දරුවන්ව ඉපදී උරුමයෙන් ධනවතුන් වූ නිසයි. ඒ ආකාරයට උපතින් විශාල ප්‍රාග්ධනයකට උරුමකම් කී අයෙකුට තෝරා ගත හැකි මාර්ග තුනක් තිබෙනවා.

කොයි තරම් විශාල ධනයක් වුවත් පරිභෝජනය කර කෙටි කලකින් විනාශ කර දැමිය හැකි නාස්තිකාර පුතුන් ඉන්නවා. යමෙක් හත්මුතු පරම්පරාවකට සෑහෙන ධනයක් එකතු කර දරුවන්ට උරුම කළත් අවුරුදු කිහිපයකින් ඒ ධනය මුළුමනින්ම විනාශ කරගෙන හිඟමනට වැටුණු අය ගැන බොහෝ දෙනෙක් අසා ඇති. පැරණි ආගමික සාහිත්‍යයේ වුවත් ඒ වගේ අය ගැන අහන්න ලැබෙනවා.

දෙවන ක්‍රමය වන්නේ ඒ ධනය නාස්ති නොකර ප්‍රාග්ධනයේ ප්‍රතිලාභ දිගටම ලබා ගැනීමයි. එසේ කරන අයෙකුට, තමන්ගේ වාසනාවට උරුම වූ ධනය එලෙසම තබා ගනිමින් දිගින් දිගටම ආදායම් ඉපදවිය හැකියි. ඒ සඳහා සුවිශේෂී දක්ෂතාවයක් හෝ මහන්සියක් අවශ්‍ය වන්නේ නැහැ.

තුන්වන ආකාරය එසේ ලැබුණු ධනය තමන්ගේ දක්ෂතාවයෙන් හා මහන්සියෙන් විශාල ලෙස වර්ධනය කර ගැනීමයි.

උරුමයෙන් විශාල ප්‍රාග්ධනයකට හිමිකම් කී ඇතැම් අයගේ දරුවන් නාස්තිකාර පුතුන් වුවත් බොහෝ දෙනෙක් එවැන්නන් නෙමෙයි. ඒ වගේම, බොහෝ විට සුවිශේෂී ව්‍යවසායකත්වයක් තිබුණු කෙනෙකුගේ දරුවකු එවැනිම ව්‍යවසායකයෙකු වෙන්නේ නැහැ. බිංදුවෙන් පටන්ගෙන ඩොලර් බිලියනපතියෙකු විය හැකි අය ඉන්නේ ජනගහණයේ මිලියනයකට එක්කෙනෙක් දෙන්නෙක් පමණයි. එවැන්නෙකුගේ දරුවෙකුත් එවැන්නෙකුම වෙන්න විශාල ඉඩක් නැහැ.

උරුමයෙන් ධනවතුන් වූ බොහෝ දෙනෙක් කරන්නේ ඒ ධනය නාස්ති නොකර ප්‍රාග්ධනයේ ප්‍රතිලාභ දිගටම ලබා ගැනීමයි. ප්‍රාග්ධනයේ ප්‍රතිලාභ ව්‍යවසායකත්වයේ ප්‍රතිලාභ තරම් විශාල නැහැ. ඒ නිසා, එවැන්නෙකුගේ ධනය වර්ධනය වන්නේ අඩු වේගයකින්. ඒ වගේම බොහෝ විට ධනවතෙකු මිය ගිය විට ඔහුගේ හෝ ඇයගේ ධනය කිහිප දෙනෙකු අතර බෙදී යනවා. ඒ නිසා, උරුමයෙන් ධනවතුන් වූ අයත් ධනවතුන් ලැයිස්තුවක සිටින නමුත් ව්‍යවසායකත්වය මත ධනවතුන් වන අය ඔවුන් පසු කර ක්‍රමයෙන් ලැයිස්තුවේ උඩට එනවා.

ජෙෆ් බෙසෝස්, බිල් ගේට්ස්, ලැරී එලිසන් හෝ මාක් සකර්බර්ග් වැනි ඇමරිකන් හා ලෝක ධනවතුන් අතර ඉහළින්ම සිටින බොහෝ දෙනෙක් උපතින් විශාල ධනවතුන් වූ අය නෙමෙයි. තමන්ගේ ව්‍යවසායකත්වය මත ඉහළට පැමිණි අයයි. ඔවුන්ගේ ධනයෙන් පිළිබිඹු වන්නේ ඔවුන් විසින් ඇමරිකාවේ හා ලෝකයේ ආර්ථිකයට එකතු කර ඇති අගයයි. ඇමරිකානු ධනවාදය තුළ ව්‍යවසායකත්වය ඇති අයෙකුට තමන් විසින් ආර්ථිකයට එකතු කරන අගයට සමාන මුදලක් තමන්ගේ පෞද්ගලික ධනය සේ එක්රැස් කරගන්නට ඉඩ සැලසෙනවා.

රටක ආණ්ඩුව විසින් ආර්ථිකය පාලනය කරන තරමට ව්‍යවසායකත්වය ඇති අයෙකුට තමන් විසින් ආර්ථිකයට එකතු කරන අගය තමන් වෙත තබා ගැනීමට බාධා කෙරෙනවා. එවැනි පසුබිමක වුවත් ඇතැම් අය පොදු යහපත හෝ පරාර්ථය සලකා නව නිර්මාණ බිහි කරනවා. නව අදහස් ලෝකයට දායාද කරනවා. පැරණි සෝවියට් දේශයේ එවැනි අය සිටියා. වෙනත් රටවලත් ඉන්නවා. නමුත්, තමන්ගේ ව්‍යවසායකත්වයේ ප්‍රතිලාභ තමන්ටම නොලැබෙන පසුබිමකදී ව්‍යවසායකත්වය තිබෙන හැම කෙනෙක්ම පොදු යහපත ගැන සිතා එසේ ක්‍රියා කරන්නේ නැහැ. එය මිනිස් ස්වභාවයයි.

ඒ වගේම, ඇතැම් තත්ත්වයන් යටතේදී රටේ ආර්ථිකයට සුවිශේෂී අගය එකතු කිරීමක් නොකරන කෙනෙක් වුවත් බිංදුවෙන් පටන් ගෙන විශාල ධනවතෙක් වෙන්න පුළුවන්. හොරකම්, වංචා ආදියේ සිට ආණ්ඩුවේ හිතවතෙකු වීමෙන් ලබන අනියම් වාසි දක්වා විවිධ ක්‍රම වලින් මේ ආකාරයට ධනවත් වන අය සිටිනවා. නමුත්, එවැන්නන් නිසා රටක ආර්ථිකය ඉදිරියට යන්නේ නැහැ. ඒ වගේ කෙනෙක් කරන්නේ වෙනත් කෙනෙකු සතු ධනය හෝ ධනය උපයන මාර්ග තමන් සතු කර ගැනීම පමණයි. අලුතින් ධනය නිර්මාණය කිරීමක් එහි නැහැ.

ජෙෆ් බෙසෝස්ගේ ධනය ඔහු විසින් අලුතින් නිර්මාණය කළ ධනයක් මිස වෙනත් අයෙකුගෙන් පැහැරගත් ධනයක් නෙමෙයි. ඔහු විසින් නිර්මාණය කළ වේදිකාව හරහා කලින් සිදු නොවූ ගනුදෙනු විශාල ප්‍රමාණයක් සිදු වුනා. දැනටත් සිදු වෙනවා. ගනුදෙනුවක් සිදු වන හැම විටකම ආර්ථිකයට අගය එකතු වීමක් සිදු වෙනවා. ඔහු නිසා වෙනත් අයගේ ධනය පැහැර ගැනීමක් සිදු වුනානම් ඒ සම්ප්‍රදායික පොත් වෙළෙන්දන් විසින් උපයන්නට නියමිතව තිබුණු ධනයෙන් කොටසකුයි. නමුත්, එය සාධනීය දෙයක්. ඇමසන් හරහා සිදු වුනේ අකාර්යක්ෂම අතරමැදියන් වෙනුවට වඩා කාර්යක්ෂම අතරමැදියෙකු ආදේශ වීමයි. ඔහුගේ වත්කම් කියා කියන්නේ එසේ කාර්යක්ෂමතාවය ඉහළ යාම නිසා ආර්ථිකයට එකතු වූ අගයයි. ධනවාදී ආර්ථිකයකට අගය එකතු කරන අයෙකුට එහි ප්‍රතිලාභ තමන් සතු කරගත හැකියි.

ලංකාවට ජෙෆ් බෙසෝස්ලා අවශ්‍යයි කියන එකෙන් මා කියන්නේ ලංකාවේ ආර්ථිකයට අගය එකතු කළ හැකි මිනිසුන් අවශ්‍ය බව මිස කෙසේ හෝ ධනය උපයන අය අවශ්‍ය බව නෙමෙයි. රටේ ටික දෙනෙකු බිංදුවෙන් පටන්ගෙන ධනවතුන් වූ පමණින්ම රට ඉදිරියට යන්නේ නැහැ. රට ඉදිරියට යන්නේ ආර්ථිකයට අගය එකතු කළ හැකි මිනිසුන් නිසා. එවැනි මිනිසුන් ඉදිරියට ගත හැක්කේ ඔවුන්ට තමන්ගේ ව්‍යවසායකත්වයේ ප්‍රතිලාභ තමන් වෙත රඳවා ගන්න පහසුකම් සලසන තරමටයි. එය කරද්දී රටේ ආදායම් විෂමතාවය ඉහළ යන්න පුළුවන්. නමුත්, එය රටට හානිකර දෙයක් නෙමෙයි.

ලංකාවේ බොහෝ ධනවතුන් ධනවතුන්ව සිටින්නේ ඔවුන්ට උරුමයෙන් විශාල ධනයක් ලැබීම නිසයි. මේ බොහෝ දෙනෙකු වාර්ෂිකව තමන් සතු ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් ලබන ප්‍රතිලාභ අනුපාතිකය බැඳුම්කර පොලී අනුපාතිකයටත් අඩුයි. ඔවුන් බොහෝ දෙනෙක් තමන් සතු ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් ලබන දෙයක් මිස ඊට වඩා දෙයක් උපයන්නේ නැහැ. ලංකාවේ කොටස් වෙළඳපොළේ ආයෝජනය කරනවාට වඩා රාජ්‍ය සුරැකුම්පත් වල ආයෝජනය කරන එක ලාබයි.

ලංකාවේ ධනවතුන් අතර පහළ සිට උඩට පැමිණි අයත් ඉන්නවා. ඒ බොහෝ දෙනෙක්ගේ ආරම්භය බැලුවොත් එහි තියෙන්නේ පැවති කවර හෝ රජයක් එක්ක සම්බන්ධ වෙමින් උඩට යාමකුයි. එහෙම නැත්නම් කැසිනෝ, ජැක්පොට්, අශ්වරේස් වගේ දෙයකින් උපයපු දෙයක්. ඒ ඇතැම් අය සතුව කිසියම් ව්‍යවසායකත්වයක්ද තිබෙනවා තමයි. නමුත්, බොහෝ ඇමරිකානු ව්‍යවසායකයින් වගේ අලුත්ම දේවල් කර උඩට පැමිණි අය දකින්න නැති තරම්. එය ලංකාවේ මිනිස්සුන්ගේ අදක්ෂතාවයක් කියා කියන්න බැහැ. බොහෝ විට සිදු  වී තිබීමට ඉඩ තිබෙන්නේ කවර හෝ හේතුවක් නිසා එවැනි ව්‍යවසායකත්වයක් ඇති අයට උඩට මතුවෙන්න අවකාශ නැති වීමයි.

ව්‍යවසායකත්වය කියන එක පැත්තකින් තබා (ඇමරිකන් ඩොලර්) බිලියනපතින් වීම ගැන බැලුවත් ලංකාවේ එවැන්නන් හෝ බිහි වී නැහැ. සතියකට පෙර ප්‍රකාශයට පත් කෙරුණු ෆෝර්බ්ස් බිලියනපති ලැයිස්තුවේ සිටින ගණනින් 2,153ක් වන බිලියනපතියන් අතර  කිසිදු ශ්‍රී ලාංකිකයෙකු නැහැ. මීට පෙර එවැන්නෙකුව සිටි එකම පුද්ගලයා මේ වන විට බන්ධනාගාරගතව සිටින රාජ් රාජරත්නම් පමණයි.

අලුත්ම ලැයිස්තුවේ සිටින බිලියනපතියන්ගෙන් 607ක්ම ඇමරිකානුවන්. ඔවුන්ගෙන් තුනෙන් දෙකක්ම උරුමයෙන් ධනවතුන් වූ අය නෙමෙයි. ඒ වගේම මේ අයගෙන් 11%ක්ම සංක්‍රමණිකයින් වීමත් කැපී පෙනෙන දෙයක්. මෙයින් කියන්නේ ඇමරිකාවේ ජනගහණය මිලියනයකට බිලියනපතියන් 1.85ක් සිටිනවා කියන එකයි. ඇමරිකාව ධනවත් රටක්ව පවතින්නේ ඇමරිකානුවන් අතර ධනවතුන් වැඩි නිසයි.

රටේ ජනගහණයට සාපේක්ෂව ඇමරිකාවටත් වඩා බිලියනපතියන් සිටින රටවල් ගණනාවක්ම තිබෙනවා. උදාහරණයක් විදිහට මා ධනවාදී රටක් සේ නොසලකන සිංගප්පූරුව පෙන්වන්න පුළුවන්. මිලියන 5.87ක ජනගහණයක් ජීවත්වන කුඩා නාගරික රාජ්‍යයක් වන සිංගප්පූරුවේ බිලියනපතියන් 22ක් ඉන්නවා. එය ජනගහණය මිලියනයකට බිලියනපතියන් 3.75ක්. සිංගප්පූරු ජාතිකයෙකුගේ ඒක පුද්ගල ආදායම ඇමරිකානුවෙකුගේ ඒක පුද්ගල ආදායමට ආසන්න ගණනක් වෙන්න මෙයත් හේතුවක්.

සිංගප්පූරුවේ වගේම ලංකාවෙන් බාගයක තරමේවත් ජනගහණයක් නැති නවසීලන්තය, අයර්ලන්තය, ස්ව්ට්සර්ලන්තය, ස්වීඩනය, නොර්වේ, ඊශ්‍රායලය වගේ රටවල් ගණනාවක බිලියනපතියන් රැසක් ඉන්නවා. ස්විට්සර්ලන්තයේ බිලියනපතියන් ගණන 33ක්. එය ජනගහණය මිලියනයකට බිලියනපතියන් 3.83ක්. ස්විට්සර්ලන්තය ඒක පුද්ගල ආදායම අනුව දෙවන තැන සිටින රටයි. ඒක පුද්ගල ආදායම අනුව තෙවන තැන සිටින නොර්වේ රාජ්‍යයේ ජනගහණය මිලියනයකට බිලියනපතියන් 2.78ක් (15ක්) ඉන්නවා. අයර්ලන්තයේ මේ ගණන ජනගහණය මිලියනයකට බිලියනපතියන් 1.86ක් (9ක්). ස්වීඩනයේ ජනගහණය මිලියනයකට බිලියනපතියන් 3.28ක් (31ක්).

කුඩා දේශීය වෙළඳපොළක් ඇති රටක ජීවත් වීම බිලියනපතියෙකු වෙන්න බාධාවක් නෙමෙයි. හොංකොං වල ජනගහණය මිලියනයකට බිලියනපතියන් 9.48ක් ඉන්නවා. රටවල් ධනවත් වෙන්නේ ඒ රටවල් වල ජීවත් වන මිනිස්සු ධනවත් වීම නිසයි. නමුත්, රටක ජීවත් වන හැම පුද්ගලයෙක්ම එකවර ධනවත් වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා කෘතීම ලෙස වැලැක්වූයේ නැත්නම් රටවල් ධනවත් වන විට ඒ රටවල්වල ආදායම් විෂමතාවයන් වැඩි වෙනවා. ආදායම් විෂමතා නැති කිරීම රටක ඉලක්කය කරගත් විට සිදුවන්නේ රටක ආර්ථික වර්ධනයට තිරිංග වැටෙන එකයි.

ඇමරිකාව හැරුණු විට ලෝකයේ වැඩිම බිලියනපතියන් ප්‍රමාණයක් ඉන්නේ චීනයේ, ජර්මනියේ හා ඉන්දියාවේ. මේ ගණන් පිළිවෙලින් 324ක්, 114ක් හා 106ක්. නමුත් චීනය හා ඉන්දියාව කියන්නේ ජනගහණය අනුව ලෝකයේ විශාලම රටවල් දෙක නිසා ඒ රටවල් දෙකේ ජනගහණය මිලියනයකට සිටින බිලියනපතියන් ගණන පිළිවෙලින් 0.23ක් හා 0.07ක් පමණයි. මේ රටවල් දෙකේ ඒක පුද්ගල ආදායම් පෙර කී රටවල මට්ටමේ නැත්තේ ජනගහණයට සාපේක්ෂව ඒ රටවල ධනවතුන් ප්‍රමාණය අඩු නිසයි.

වෙනත් විදිහකින් කිවුවොත් ඉන්දියාවේ බිලියනපතියන් ගණන ජනගහණය මිලියන 13.4කට එක් අයෙක් පමණයි. හැබැයි ජනගහණය මිලියන 21.44කට එක බිලියනපතියෙක්වත් නැති ලංකාවේ තත්ත්වයට වඩා ඉන්දියාවේ තත්ත්වය හොඳයි. චීනයේ තත්ත්වයනම් ගොඩක්ම හොඳයි.

වැඩිපුර සමාජවාදී චීනයද ලංකාවද කියන එක වෙනම කතා කළ යුතු කරුණක්. චීනය ලංකාව මෙන් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රටක් නෙමෙයි. බොහෝ ධනවාදී රටවල් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රටවල් වුවත් මේ දෙක දෙකක්. ධනවාදය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය එක්ක ගැටෙන අවස්ථා පවා ඕනෑ තරම් තිබෙනවා. චීනයේ බිලියනපතියන් එන්න එන්නම වැඩිවන එකෙන් පෙනෙන්නේ චීනය ලංකාවේ ඇතැම් දේශපාලන පක්ෂ මෙන් රටේ ආදායම් විෂමතා නැති කිරීමේ ඉලක්කය පස්සේ පන්නන්නේ නැතිව ආර්ථිකය වර්ධනය කිරීමේ ඉලක්කය පසුපස හඹා යන්න පටන් ගෙන එහි සාර්ථක ප්‍රතිඵල නෙලා ගනිමින් සිටින ආකාරයයි. චීනයේ අධ්‍යාපනය  හා සෞඛ්‍යය වැනි අංශ පවා කලක සිටම ලංකාවට වඩා නිදහස්.

ලංකාව ආදායම් විෂමතා නැති කිරීමේ ඉලක්කය පස්සේ කාලයක් තිස්සෙම ඕනෑවට වඩා පන්නල තියෙන රටක්. දැන් හෝ කළ යුත්තේ ආදායම් ඉපැයීමේ ශක්‍යතාවයක් තිබෙන අයට, විශේෂයෙන්ම ආදායම් මට්ටම අතින් පහළින්ම සිටින කණ්ඩායම් වල එවැනි අයට, ආර්ථිකයට අගයක් එකතු කරමින් ධනවතුන් වෙන්න තිබෙන බාධා අවම කරන එක මිසක් ආදායම් විෂමතා නැති කිරීමේ ඉලක්ක පස්සේ පන්නා රටේ ආර්ථික වර්ධනය අඩාල කරන එක නෙමෙයි.

(Image: https://www.cbsnews.com/pictures/richest-people-in-world-forbes/)

ලංකාවේ ජෙෆ් බෙසෝස්ලා නැත්තේ ඇයි?

පසුගිය ලිපියෙන් අපි මේ මොහොතේ ලෝකයේ ලොකුම ධනවතා වන ජෙෆ් බෙසෝස්ගේ වත්කම් ගැන කතා කළා. එම වත්කම් ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 134.4ක්. 2017 වසර ඇතුළත ලංකාවේ නිපදවූ සමස්ත භාණ්ඩ හා සේවා ප්‍රමාණයේ වෙළඳපොල මිල, එහෙමත් නැත්නම් එම වසරේ සියළුම ලාංකිකයින් විසින් ඉපැයූ ආදායම් එකතුව ලෙස සැලකිය හැකි රටේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය වූයේ ඩොලර් බිලියන 87.17ක් පමණයි.

ජෙෆ් මේ තරම් ධනවතෙක්ව සිටින්නේ ඔහුගේ දෙමවුපියන් විශාල ධනවතුන්ව සිටි නිසා නෙමෙයි. ඔහු ඉපදෙන විට ඔහුගේ ජීව විද්‍යාත්මක පියා පැයකට ඩොලර් 1.25ක වැටුපට තාවකාලික රැකියා කළ අවුරුදු 19ක ගැටවරයෙක්. පාසැල් සිසුවියක වූ ජෙෆ්ගේ මව ගැබ් ගනිද්දී ඇයගේ වයස අවුරුදු 16ක් පමණයි. ජෙෆ්ගේ ජීව විද්‍යාත්මක පියා වන ටෙඩ්ගේ වයස අවුරුදු 18ක් පමණයි.

හොඳ පියෙකු හෝ සැමියෙකු නොවූ ටෙඩ් ජෙෆ් හා ඔහුගේ මව ජැකීව අතහැර යන විට ජෙෆ්ට අවුරුද්දක්වත් නැහැ. ඉන්පසු කවදාවත් නැවත ජෙෆ්ව හෝ ජැකීව හමු නොවන ටෙඩ් මිය යන්නේත් ඇමරිකානු සම්මත අනුව බැලුවොත් "නිර්ධන පාංතිකයෙක්" ලෙසයි. ටෙඩ්ගේ ජාන හැර ඔහුගෙන් ජෙෆ්ට උරුම වූ දෙයක් නැහැ.

ජෙෆ්ගේ ජීවිතය විශාල ව්‍යසනයක් නොවන්නේ ඔහුගේ මව ජැකීට හමුවන ඇගේ දෙවන සැමියා මයික් නිසයි. ජෙෆ්ගේ නීත්‍යානුකූල පියා වන්නේත්, ඔහුගේ ව්‍යාපාරයේ මුල්ම ආයෝජකයෙකු වන්නේත් මයික්. නමුත්, මයික් කියන්නේත් ගැටවර වියේදී සූට්කේසයක් පමණක් අතින් ගෙන කියුබාවේ සිට ඇමරිකාවට පැමිණි සරණාගතයෙකු මිස ධනවතෙක් නෙමෙයි. ජෙෆ් සමඟ ජැකීව භාර ගන්නා විට ඔහු ශිෂ්‍යත්ව මුදලකින් ඉගෙන ගන්නා සරසවි සිසුවෙක් පමණයි.

ජෙෆ් බෙසෝස් ලෝකයේ ලොකුම ධනවතා වන්නේ ඔහුගේ දෙමවුපියන් ධනවතුන් වූ නිසා නෙමෙයි. ඔහු ඉපදෙන්නේ ලෝකයේ වෙනත් බොහෝ අය වගේම උරුමයෙන් ලත් ප්‍රාග්ධනයක් නැතුවයි. ඒ නිසා, ලෝකයේ ලොකුම ධනවතා දෙසට ඇඟිල්ල දිගු කර ධනවාදය කියන්නේ දුප්පතුන් තවත් දුප්පත් කරන, පෝසතුන් තවත් පෝසත් කරන ක්‍රමයක් කියා කියන්න බැරි බව පැහැදිලි විය යුතුයි. වෙනත් බොහෝ ධනවතුන්ගේ ජීවිත කතා පිටුපසත් ඔය වගේම කතා තිබෙනවා.

ප්‍රාග්ධනයේ හිමිකරුවකුව නොඉපදුනු ජෙෆ් කුඩා කල සිටම ඉගෙනීමේ දක්ෂ දරුවෙක්ව සිට ඇති බව පෙනෙනවා. ඔහුගේ දක්ෂකමින් ඔහු ප්‍රින්ස්ටන් සරසවියට ඇතුළු වෙනවා. කෙසේ වුවත්, කුඩා කල සිටම ඉගෙනීමේ දක්ෂතා දක්වන ළමුන් සියළු දෙනාම ජෙෆ් මෙන් ධනවතුන් වන්නේ නැහැ.

ප්‍රින්ස්ටන් සරසවියේ තමන්ගේ කණ්ඩායමේ සිටි දක්ෂතම සිසුවා ලෙස ජෙෆ් විසින්ම හඳුන්වා තිබෙන යසන්ත ශ්‍රී ලාංකිකයෙක්. දින කිහිපයකට පෙර වාර්තා වූ පරිදි එංගලන්තයේ පදිංචි ශ්‍රී ලාංකික සංක්‍රමණිකයෙකුගේ දියණියක් මෙන්සා සාමාජිකත්වය ගැනීම සඳහා මුහුණ දුන් පරීක්ෂණයේදී අයින්ස්ටයින්ගේ IQ ලකුණු මට්ටමද ඉක්මවා ලකුණු ලබාගෙන තිබෙනවා. විවිධ විභාග වලදී ලෝකයේ ප්‍රමුඛ රටවල් අතර ඉදිරියටම පැමිණෙන්නට තරම් දක්ෂතා දක්වන ශ්‍රී ලාංකිකයින් එතරම්ම දුලබ නැහැ. එසේ වුවත් ශ්‍රී ලාංකිකයෙකු ලෝකයේ ධනවතුන් අතර ඉදිරියට එන්න සමත් වී නැහැ. වඩාත්ම ධනය ඉපැයූ ශ්‍රී ලාංකික සම්භවයක් ඇති පුද්ගලයා සේ සැලකිය හැකි රාජ් රාජරත්නම් එය කර තිබෙන්නේත් නිසි අයුරින් නෙමෙයි.

බොහෝ ලාංකිකයින්ගේ ඉලක්කය වන්නේ අධ්‍යාපනය ලබා, ලොකු වැටුපක් ලැබෙන රැකියාවක් හොයාගෙන, එසේ ලැබෙන ආදායමින් සුවපහසු ජීවිතයක් ගත කිරීමයි. මේ ක්‍රමයේ ලොකු වැරැද්දක් නැහැ. උපතින් ප්‍රාග්ධනයකට උරුමකම් නොලබා ඉපදෙන බොහෝ දෙනෙක්ට මුලින්ම ආදායම් ලබාගත හැකි මාර්ගය තමන්ගේ ශ්‍රමය විකිණීමයි. අධ්‍යාපනය කියන්නේ ශ්‍රමය විකිණිය හැකි මිල ඉහළ දමාගත හැකි මාර්ගයක්.

ප්‍රින්ස්ටන් සරසවියෙන් පිටවන ජෙෆ් මුලින්ම යන්නේත් ඉහත කී මාර්ගයේම තමයි. සරසවියෙන් පිටවී වසර හත අටක් යනතුරුම ඔහු කරන්නේ වෙනත් තැන් වල රැකියා කිරීමයි. ඔහු දිගටම මෙසේ තැන් තැන් වල රැකියා කරමින් සිටියානම් ඔහුට සාමාන්‍ය මධ්‍යම පාන්තික ජීවිතයක් වෙනුවෙන් ආදායමෙන් වැඩි මුදලක් වෙන් කරමින් හා විශ්‍රාම දිවිය වෙනුවෙන් යම් මුදලක් ඉතිරි කරමින් ඔහුගේ නීත්‍යානුකූල පියා ගත කළ ආකාරයේ ජීවිතයක් ගෙවන්න තිබුණා. ඔහු එසේ කළානම් අද ඔහු ගැන මෙතරම් කතා කෙරෙන එකක් නැහැ. මේ ලිපිය ලියැවෙන එකකුත් නැහැ.

ජෙෆ්ගේ ජීවිතයේ තීරණාත්මක මොහොත වන්නේ ඔහු රැකියාවෙන් ඉවත් වී, එතෙක් ඉතිරි කරගත් ප්‍රාග්ධනය යොදවා සිය ගරාජයේ සිට අළුත් ව්‍යාපාරයකට අත ගසන මොහොතයි. අද වන විට මේ ව්‍යාපාරයේ වටිනාකම ඩොලර් බිලියන 796.14ක්. 1997 මැයි මාසයේදී ඇමසන් සමාගම පොදු සමාගමක් බවට පත් වන විට එහි වටිනාකම ඩොලර් බිලියන 0.43ක්. එතැන් සිට වර්ධනය පමණක් සැලකුවත් වසර 22ක් ඇතුළත 1,850 ගුණයක වර්ධනයක්. සෑම වසරකම ඇමසන් සමාගමේ වටිනාකම 40%කින් පමණ ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. ඇමසන් සමාගමේ වටිනාකම ඉහළ යාමට සාපේක්ෂව එහි ලොකුම කොටස් හිමිකරුවා වන ජෙෆ් බෙසෝස්ගේ වත්කම්ද ඉහළ ගොස් තිබෙනවා.

ඇමසන් සමාගමේ වටිනාකම ඉහළ යන්නේ ඇමසන් කොටසක මිල වසරෙන් වසර ඉහළ යන නිසයි. 1997 මැයි මාසයේදී ඇමසන් කොටසක මිල ඩොලර් 18ක් පමණයි. එම වසරේදී ඇමසන් කොටසක්  මිල දී ගත් අයෙකුගේ කොටසක් තෙවරක් විභේදනය කරනු ලැබ ඇති නිසා මුල් ඇමසන් කොටසක් සමාන වන්නේ වත්මන් කොටස් 12කටයි. ඒ අනුව, වත්මන් කොටසක මිල 1997දී ඩොලර් 1.50ක් පමණයි. මේ වන විට ඇමසන් කොටසක් විකිණෙන්නේ ඩොලර් 1620.80 බැගිනුයි. ඒ කියන්නේ 1997දී ඩොලර් 900ක් ගෙවා ඇමසන් කොටස් 50ක් මිල දී ගත් අයෙක්ට අද එම කොටස් විකුණා ඩොලර් මිලියනයකට ආසන්න මුදලක් ලබාගත හැකි බවයි.

ඇමසන් කොටස් මිල මේ ආකාරයට වසරින් වසර ඉහළ යන්නේ ඇයි?

ඇමසන් කොටසක මිල මේ ආකාරයට දහස් ගුණයකටත් වැඩියෙන් ඉහළ ගොස් තිබෙන්නේ එම කොටස් වලට තිබෙන ඉල්ලුම දිනෙන් දින ඉහළ යන නිසයි. කොටස් ඉල්ලුම ඉහළ යන්නේ ඇමසන් කොටස් වල ආයෝජනය කර ආදායම් ඉපැයීමේ හැකියාව බොහෝ දෙනෙකු විසින් දකින නිසයි. පොදු සමාගමක් වන ඇමසන්හි කොටස් ඕනෑම කෙනෙකුට මිල දී ගන්න බාධාවක් නැහැ.

සමාගම් කොටසක් කියා කියන්නේ වත්කමක්. වත්කමක් කියන්නේ අනාගතයේ ආදායමක් ඉපදවීමේ විභවයක් ඇති දෙයක්. ගෙයක්, ඉඩමක් හෝ වාහනයක් යමෙකුගේ වත්කමක් විය හැකියි. සමාගම් කොටසක් හා අදාළව මෙසේ අනාගතයේ ලැබෙන ආදායම සමාගමේ ලාභාංශයි. සමාගම් ලාබ ලබද්දී එම ලාබ සියල්ලම හෝ කොටසක් කොටස් හිමිකරුවන් අතර ලාභාංශ ලෙස බෙදා දෙනු ලබනවා.

කෙසේ වුවත්, මෙහිදී ඇමසන් සමාගම විශේෂයි. එම සමාගම සමාගම පිහිවීමෙන් පසුව ගත වූ සියවස් කාලකට කිට්ටු කාලය තුළ සමාගමේ කොටස් හිමිකරුවන්ට ලාභාංශ සේ කිසිදු මුදලක් ගෙවා නැහැ. වෙනත් අයුරකින් කිවුවොත් ඇමසන් සමාගමේ ලොකුම කොටස් හිමිකරු වන ජෙෆ් බෙසෝස් ඇතුළු කිසිවෙකුට ඔවුන් ඇමසන් කොටස් වල ආයෝජනය කළ මුදල් වෙනුවෙන් ලාභාංශ සේ මේ වන තුරුත් කිසිදු ප්‍රතිලාභ මුදලක් ලැබී නැහැ.

වත්කම් හා ආදායම් කියන්නේ කරුණු දෙකක්. වත්කම් තිබූ පමණින් හෝ වත්කම් වල මිල වැඩි වූ පමණින් යමෙකුගේ ආදායම් වැඩි වෙන්නේ නැහැ. උදාහරණයක් ලෙස කඩවත නගරය ආසන්නයේ පරම්පරාවෙන් උරුම වූ අක්කර කිහිපයක මුඩු ඉඩමක් හිමි අයෙක් ගැන හිතමු. කඩවත පැත්තේ ඉඩම් මිල වසරින් වසර ඉහළ යද්දී මේ ඉඩම අයිතිකරුගේ වත්කමත් ඉහළ යනවා. එසේ වුවත් එම ඉඩමෙන් අයිතිකරුට කිසිදු ආදායමක් ලැබෙන්නේ නැහැ. ආදායමක් ලබාගන්නනම් ඉඩම විකිණිය යුතුයි. නමුත්, ඉඩම නොවිකුණා තියා ගත්තොත් වසර කිහිපයකින් පසුව වඩාත් ඉහළ මුදලකට විකිණිය හැකියි.

ඇමසන් කොටස් මිල දී ගන්නා අයකුගේ තත්ත්වයත් ඔය වගෙයි. ඔවුන්ට තමන්ගේ කොටස් හිමිකම නිසා මෙතෙක් කිසිදු ආදායමක් ලැබී නැහැ. ඉදිරි වසර කිහිපය ඇතුළත ඇමසන් සමාගම ලාභාංශ ගෙවන්න සූදානමින් සිටින බවක් පෙනෙන්නත් නැහැ. නමුත්, ඇමසන් කොටසක මිල ඉදිරි කාලයේදීත් ඉහළ යන්න ඉඩ තිබෙන බව පෙනෙන නිසා කොටස් හිමිකම තවදුරටත් පවත්වා ගැනීම වාසිදායකයි.

ඇමසන් සමාගම එය පිහිටුවීමෙන් පසු වසර අටක් යන තුරුම ලාභ ලැබුවේ නැහැ. මෙසේ මුලදී පාඩු ලබමින් පවත්වාගෙන ගිය ඇමසන් සමාගම මෑතක් වන තුරුම විශාල ලාභ ලැබුවේ නැහැ. සමාගම මෙතෙක් ලැබූ ලාභ මුදල් සියල්ලම අනාගතය වෙනුවෙන් එම සමාගමේ ව්‍යාපාරික කටයුතු වලම නැවත ආයෝජනය කර තිබෙනවා. කොටස් හිමිකරුවන්ට ලාභාංශ සේ කිසිදු මුදලක් ගෙවා නැත්තේ ඒ නිසයි.

ඇමසන් සමාගමේ ප්‍රධාන විධායක නිලධාරියා එහි ප්‍රධාන කොටස් හිමිකරු වන ජෙෆ් බෙසෝස්මයි. ඔහුගේ මූලික වැටුප ඩොලර් 81,840ක් පමණයි. ඇමසන් සමාගමේ බොහෝ සේවකයින්ගේ මූලික වැටුප් ඊට වඩා වැඩියි. සමාගමක ප්‍රධාන විධායක නිලධාරියා ලෙස උපයන මූලික වැටුප හා වෙනත් දීමනා සැලකිය හැක්කේ ප්‍රාග්ධනයේ ප්‍රතිලාභ ලෙස නොව ශ්‍රමයේ ප්‍රතිලාභ ලෙසයි.

පසුගිය වසර අවසානයේදී ඇමසන් සමාගමේ වටිනාකම ඩොලර් බිලියන 750.99ක්. මේ තක්සේරුව පදනම් වන්නේ ඒ වන විට පැවති ඇමසන් කොටසක මිල මතයි. මිල වෙනස් වන විට සමාගමේ වටිනාකම වෙනස් වෙනවා. ද්වීතියික වෙළඳපොළේ ඇමසන් කොටස් වලට තිබෙන ඉල්ලුම හා සැපයුම වෙනස් වෙද්දී කොටස් මිල වෙනස් වෙනවා.

ඇමසන් කොටස් මිල වැඩි වන විට ජෙෆ් බෙසෝස්ගේ වත්කම ඉහළ යනවා. එසේ වුවත්, ඒ හේතුව නිසා ඔහුගේ ආදායම ඉහළ යන්නේ නැහැ. පුද්ගලයෙකුගේ වත්කම් හිමිකම් හා ආදායම් අතර පැහැදිලි සම්බන්ධයක් තිබුණත් එය සෘජු සම්බන්ධයක් නෙමෙයි. ගෙවල් තුනක හිමිකරුවෙකු වන කොටුව දුම්රියපොළේ හිඟන්නා උපයන ආදායම මෙන්  කිහිප ගුණයක ආදායමක් තමන්ටම කියා නිවසක් නැති රන්ජන් රාමනායක වැනි අයෙක් උපයනවා විය හැකියි.

ඇමසන් සමාගම මෙතෙක් එහි කොටස් හිමිකරුවන්ට කිසිදු ලාභාංශ මුදලක් ගෙවා නැති බව අමතක කර 1997 මැයි මාසයේදී ඇමසන් සමාගම පොදු සමාගමක් බවට පත් වන විට එහි වටිනාකම ඩොලර් බිලියන 0.43ක් වූ බවත්, 2018 වසර අවසානය වන විට එම වටිනාකම ඩොලර් බිලියන 750.99ක් වූ බවත් සැලකූ විට අදාළ කාලය තුළ එම සමාගමේ වටිනාකම ඩොලර් බිලියන 750කට වඩා වැඩියෙන් ඉහළ ගොස් ඇති බව පෙනෙනවා. එසේනම්, අදාළ කාලය තුළ ලාභාංශ නොගෙවුවත් සමාගම එපමණ ලාභ ලබා තිබෙනවාද?

පසුගිය වසර 24ක පමණ කාලය මුළුල්ලේම ඇමසන් සමාගම උපයා තිබෙන ලාභය ඩොලර් බිලියන 19.625ක් පමණයි. එයින්ද අඩකටත් වඩා උපයා තිබෙන්නේ පසුගිය 2018 වසර ඇතුළතයි. 2017 අවසන් වන විට ඇමසන් සමාගම විසින් උපයාගෙන තිබුණු සමස්ත ලාභය ඩොලර් බිලියන 8.636ක් පමණයි. එයින් වැඩි කොටසක් උපයාගෙන තිබෙන්නේත් 2016 හා 2017 දෙවසර ඇතුළතයි. 2015 වසර අවසානය දක්වා වූ වසර විස්සකට වැඩි කාලය තුළ ඇමසන් සමාගම විසින් උපයා තිබුණේ ඩොලර් බිලියන 2.545ක් පමණයි. ඉතා පැහැදිලිවම ඇමසන් සමාගමේ වත්මන් වටිනාකම වන ඩොලර් බිලියන 796.14ක මුදලින් එම සමාගම විසින් ලබා ඇති ලාභ නිරූපණය වන්නේ නැහැ.

ලාභාංශ ගෙවන්නේත් නැති, විශාල ලාභයක් උපයන්නේත් නැති සමාගමක කොටස් වලට මෙපමණ ඉල්ලුමක් ඇති වී කොටස් මිල ඉහළ ගොස් සමාගමේ වටිනාකම විශාල ලෙස ඉහළ ගොස් තිබෙන්නේ එම සමාගමේ අනාගතය පිළිබඳව ආයෝජකයින්ගේ තිබෙන විශ්වාසය නිසයි. පළමුව, ජෙෆ් බෙසෝස් ඇතුළු ඇමසන් සමාගමේ වත්මන් කොටස් හිමිකරුවන් සමාගම ලබන ලාභ ලාභාංශ සේ ඉවත් කර නොගෙන නැවත එහිම ආයෝජනය කරන්නේ එසේ කිරීමෙන් අනාගතයේ වැඩි ප්‍රතිලාභයක් ලැබිය හැකි බව ඔවුන් දකින නිසයි. ඇමසන් කොටස් ද්වීතියික වෙළඳපොළෙන් මිල දී ගන්නේත් ක්ෂණික ආදායමක් ලබනු වෙනුවට අනාගතයේ වැඩි ප්‍රතිලාභයක් ලැබෙන තුරු බලා ඉන්න සූදානම් ඉවසීමක් තිබෙන අයයි. එසේ නැතුව සමහර අය කියන විදිහේ "පරිභෝජනවාදීන්" නෙමෙයි.

ඇමසන් සමාගම කියන්නේ අදහසක්. එම අදහස මෘදුකාංගයක් බවට පත් වී ලෝකය පුරා විසිරී සිටින පොත් වෙළෙන්දන්ට හා පාරිභෝගිකයින්ට හමුවිය හැකි පොදු තැනක් ලැබෙනවා. සෛද්ධාන්තිකව මේ වගේ අදහසක් ලංකාවේ සිටින කෙනෙක්ට පහළ වෙන්න බැරිකමක් නැහැ. ලංකාවේ කාට හෝ ජෙෆ් බෙසෝස්ට පෙර මේ අදහස පහළ වුණානම් එය ක්‍රියාත්මක කරන්න අවශ්‍ය වන ප්‍රාග්ධනය ලංකාවේදී හොයා ගන්න අපහසු තරම් විශාල මුදලක් නෙමෙයි. අපි නිකමට හිතමු ජෙෆ් බෙසෝස් වෙනුවට ලංකාවේ කවුරු හෝ විසින් මෘදුකාංගයක් ලියලා වැඩේ පටන් ගත්තා කියලා.

මෘදුකාංග ලියන්න ඇමරිකානුවන් තරමටම දක්ෂ අය ලංකාවේ ඉන්නවා. මුල් කාලයේත් හිටියා. ඒ වගේ කෙනෙක් ඇමසන් වගේ වෙබ්සයිට් එකක් ලංකාවේ ඉඳලා හදලා ලෝකය පුරා ඉන්න පොත් වෙළෙන්දන් හා පාරිභෝගිකයින් සම්බන්ධ කරගත්තානම් කලක් යද්දී ඒ වගේ සමාගමක් ඇමරිකාවේ කොටස් වෙළඳපොළක ලැයිස්තුගත කරන එක මහා ලොකු වැඩක් නෙමෙයි.

පසුගිය වසර ඇතුළත ඇමසන් සමාගම විසින් ඩොලර් බිලියන 232.9ක භාණ්ඩ අලෙවියක් සිදු කර තිබෙනවා. එම භාණ්ඩ සඳහා ගෙවා තිබෙන්නේ ඩොලර් බිලියන 139.16ක් පමණයි. ඒ අනුව ඇමසන් සමාගම විසින් පසුගිය වසර ඇතුළත ඩොලර් බිලියන 93.73ක අගය එකතු කිරීමක් කර තිබෙනවා. පසුගිය වසරේ ලංකාවේ සියලුම දෙනා විසින් කර තිබෙන අගය එකතු කිරීම එහෙමත් නැත්නම් රටේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය ඩොලර් බිලියන 87.17ක් පමණයි. ඒ කියන්නේ ජෙෆ් බෙසෝස් වගේ එක මනුස්සයෙක් ලංකාවේ හිටියනම් ලංකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය වගේම ඒක පුද්ගල ආදායමත් දෙගුණයක් වෙලා. ඒ වගේ හතර දෙනෙක් හිටියානම් ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම පස් ගුණයක් වෙලා.

රටක් ධනවත් රටක් වෙන්නේ ඒ රටේ ඉන්න ආර්ථිකයට වැඩි අගය එකතු කිරීමක් කළ හැකි පුද්ගලයින් ටික දෙනෙක් නිසයි. ජෙෆ් බෙසෝස් වගේ ගොඩක් අය ඇමරිකාවේ ඉන්න නිසා ඇමරිකාව ධනවත් රටක්. ලංකාවේ ඒ වගේ මිනිස්සු නැති නිසා ලංකාව ධනවත් රටක් නෙමෙයි.

ඔක්ස්ෆෑම් සංඛ්‍යාලේඛණය අනුව, ලෝකයේ ධනවත්ම පුද්ගලයින් අට දෙනෙකුගේ වත්කම් වල එකතුව, ලෝක ජනගහණයෙන් වත්කම් පදනම මත දුප්පත්ම මිනිසුන් බිලියන 3.6කගේ වත්කම් වල එකතුවට සමානයි. නමුත්, ඔය අට දෙනාගේ වත්කම් හෙට බිංදුවට බැස්සත්, දහ ගුණයකින් වැඩි වුනත්, ඒ හේතුව නිසා ඔය කියන බිලියන 3.6කගේ වත්කම් වෙනස් වෙන්නේ නැහැ. ඇමරිකානු ධනවාදය තුළ මිනිහෙක්ට පෝසතෙක් වෙන්න තිබෙන අවස්ථා ඔය බිලියන 3.6 ජීවත්වන රටවල නැති බව හොඳින් හොයා බැලුවොත් පැහැදිලි වෙයි.

අපි හිතමු ජෙෆ් බෙසෝස් ලාංකිකයෙක් වෙලා ඇමසන් සමාගම ලංකාවේ සමාගමක් වුනා කියා. එහෙම වුනානම්, ලංකාවේ දළ ජාතික නිෂ්පාදිතය අද මෙන් දෙගුණයක්. හැබැයි එයින් අඩක්ම ඇමසන් සමාගමේ. ඒ කියන්නේ රටේ ආදායම් විෂමතාවය අදට වඩා ගොඩක් වැඩියි. හොඳ වෙලාවට ඇමසන් සමාගම ලංකාවේ සමාගමක් නොවූ නිසා ඒ ප්‍රශ්නය නැහැ. යන්තම් හරි ඉහළ වත්කම් තිබෙන ඉතිරි ටික දෙනාගේත් වත්කම් ඒ විදිහට නොතිබුණානම් ලංකාව ආදායම් විෂමතාවයක් නැති රටක්.

ධනවාදී ක්‍රමයක් යටතේ ආදායම් විෂමතාවය වැඩි වෙනවා කියන එක ඇත්තක්. හැබැයි ඒක වෙන්නේ පිරිසක් වඩා වැඩි වේගයෙන් පෝසත් වන නිසා මිසක් දුප්පතුන් තවත් දුප්පත් වන නිසා නෙමෙයි. දුප්පතුන් අඩු වේගයකින් පෝසත් වන නිසයි. ඇමසන් වගේ අදහස් රටේ හැම දෙනාටම එකවර පහළ වෙන්නේ නැහැ. ධනවාදී ක්‍රමයක් යටතේ සිදුවෙන්නේ ඒ වගේ අදහසක් පහළ වූ අයෙක්ට තමන්ගේ අදහස ක්‍රියාත්මක කර ධනය උපයන්න පහසුකම් සලසන එකයි.

ඇමරිකාවේ සම්ප්‍රදායික පොත් වෙළඳසැල් වලින් අලුත් පොත් වගේම පාවිච්චි කරපු පොතුත් මිල දී ගන්න පුළුවන්. මිල බොහෝ විට අලුත් පොතක මිලෙන් 2/3ක් පමණ වෙනවා. මේ වගේ පොතක් පොත් සාප්පුව විසින් මිල දී ගන්නේ එහි මිලෙන් 1/3ක පමණ මුදලකට.

මමනම් පෞද්ගලිකව පොත් එකතු කරන්න කැමති කෙනෙක්. ඒකත් තණ්හාවක් තමයි. එහෙම නොකරන කෙනෙකුට කියවපු පොතකින් වැඩක් නැහැ. අනික් අතට පුසුඹ ගහන අලුත් පොතකට දෙන ගානට වඩා අඩු මිලක් ගෙවා කලින් කෙනෙක් කියවපු පොතක් කියවන එකෙත් අවුලක් නැහැ. සම්ප්‍රදායික පොත් සාප්පුවක් හරහා මේ වගේ ගනුදෙනුවක් සිදුවන විට පොතේ මිලෙන් 1/3ක් පමණ පොත් සාප්පුවට යනවා. ඇමසන් හරහා ඔය වැඩේ සිදුවන විට ඇමසන් සමාගම ඒ තරම් ලොකු ලාභ ආන්තිකයක් තියා ගන්නේ නැහැ.

පොතක් ඇමසන් එකෙන් ගන්න කෙනෙක් එසේ කරන්නේ වෙනත් තැනකින් ඊට වඩා අඩු මිලකට එය ගන්න හැකියාවක් නැත්නම් පමණයි. ඒ වගේම ඇමසන් හරහා පොතක් විකුණන කෙනෙක් එසේ කරන්නේත් වෙනත් අයුරකින් වැඩි මිලකට ඒ පොත විකිණිය නොහැකි නිසයි. මේ ගනුදෙනුව හරහා ඇමසන් සමාගම ලාබයක් ලැබුවත් ඒ නිසා ගනුදෙනුවේ පාර්ශ්ව දෙකෙන් එකකටවත් පාඩුවක් වෙන්නේ නැහැ. දෙන්නටම වෙන්නේ වාසියක්. ඇමසන් සමාගමේ ලාභ කියන්නේ ඔවුන් නිර්මාණය කරන ධනයක් මිස කාගෙන්වත් හූරාකන දෙයක් නෙමෙයි.

ජෙෆ් බෙසෝස් ලාංකිකයෙක් වුනා කියා අපි නැවතත් හිතමු. එහෙම වුනානම්, ඇමසන් සමාගම ලංකාවේ තිබුණානම්, එහි සේවය කරන්නේත් ලාංකිකයෝ. ඔවුන්ගේ වැටුප් විදිහට සමාගමේ ලාභ ආන්තිකයෙන් කොටසක් වැය වෙනවා. ගොඩනැගිලි කුලී, විදුලි බිල් ආදිය ලෙස තවත් මුදලක් වැය වෙනවා. රජය බදු ලෙස ලාභයෙන් කොටසක් ගන්නවා. ඔය ආදී වශයෙන් සමාගමේ ලාබ වලින් සෑහෙන ප්‍රමාණයක් විවිධ අයගේ ආදායම් බවට පත් වෙනවා.

ජෙෆ් බෙසෝස් වගේ ධනවතෙක් වෙන්න ඔහුට වගේ සිරා අදහසක් පහළ වෙන්න අවශ්‍යම නැහැ. ඒ වගේ අදහසක් කෙනෙක්ට පහළ වූ විට එම අදහස ගැන විශ්වාසය තබා තමන් සතු මුදලක් මුලින්ම ආයෝජනය කරන කෙනෙකුටත් එවැනිම විශාල වාසියක් ලබන්න පුළුවන්.

ඔය මොනවා කරන්නත් ධනවාදය කෙරෙහි විශ්වාසයක් තියෙන්න ඕනෑ. නමුත්, ඇතැම් අය ධනවාදී පක්ෂයක් කියා හඳුන්වන එක්සත් ජාතික පක්ෂය වගේ පක්ෂ වල පවා ඉන්න බොහෝ දෙනෙක් ලොකු ආණ්ඩුවක් කෙරෙහි විශ්වාසය තබන සමාජවාදී මානසිකත්වයේ ඉන්න අයයි. ජාතිකවාදීන් කියා තමන්ව හඳුන්වා ගන්න ඇතැම් අය සමාජවාදයට බැන්නත් ඒ අය තවම ඉන්නේත් ඒ රාමුව ඇතුළෙමයි. ඉතිං කොහෙන්ද ජෙෆ් බෙසෝස් කෙනෙක්ට ඔළුව උස්සන්න ඉඩක්?

(Image: https://www.nbcnews.com/tech/tech-news/20-years-after-its-ipo-how-amazon-changed-way-we-n759546)

හැත්තෑ එකක කෙරුවාව

ලංකාවේ තවත් නිදහස් දින සැමරුමක් අවසන් වුණා. නිදහස් දිනයේදී බලයේ සිටින කවර හෝ ආණ්ඩුව රටේ පුරාජේරුව පෙන්වද්දී ඇතැම් අය කියන්නේ නිදහසින් පස්සේ රට අඩියක්වත් ඉස්සරහට ගිහින් නැති බවයි. සමහර අයට අනුව රට ආපස්සට ගිහින්. මේ වගේ කරුණක් ගැන නිකම්ම නිගමනයකට එන්නේ නැතුව සංඛ්‍යාලේඛණ දිහා පොඩ්ඩක් බැලුවොත් වෙලා තිබෙන දේ පැහැදිලි වෙනවා. පහුගිය අවුරුදු 71 ඇතුළත ලංකාවේ ජන ජීවිතයේ වෙනසක් වෙලා නැද්ද? වෙලානම් ඒ මොන විදිහටද?

1950දී ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම ඇමරිකන් ඩොලර් 110ක් පමණයි. 2017 වන විට මේ ගණන ඇමරිකන් ඩොලර් 4,065ක් වෙලා. 37 ගුණයක වැඩි වීමක්. කොහොම වුණත් 1950 ඩොලරයක් කියන්නේ 2017 ඩොලර් 10ක් පමණ නිසා ඇත්තම වැඩි වීම 3.7ක් පමණ. ඒ කියන්නේ නිදහසෙන් පසුව ලංකාවේ එක් පුද්ගලයකුගේ සාමාන්‍ය ආදායම එපමණ ගුණයකින් වැඩි වෙලා.

නිදහසෙන් පස්සේ ලංකාවේ ආදායම් මට්ටම් ඉහළ ගිය තරමටම ජනජීවිතය අනෙක් අංශ වලිනුත් යහපත් වෙලාද?

අධ්‍යාපන මට්ටම අනුව 1953දී ලංකාවේ ජනගහණයේ සංයුතිය මෙහෙමයි.

පාසැල් නොගිය- 41.8%
ප්‍රාථමික- 46.8%
ද්වීතියික- 9.8%
පශ්චාත් ද්වීතියික- 1.8%

මේ සංයුතිය 2016 වෙද්දී වෙනස් වෙලා තිබුණේ මෙහෙමයි.

පාසැල් නොගිය- 3.3%
ප්‍රාථමික- 23.5%
ද්වීතියික- 44.1%
පශ්චාත් ද්වීතියික- 29.1%

1953 හා 2016 අතර නිවාස වල තත්ත්වය වෙනස් වුනේ කොහොමද?

1953දී රටේ ගෙවල් වලින් 59.5%ක්ම වරිච්චි හෝ මැටි බිත්ති ගෙවල්. ගඩොල් බිත්ති තිබුණේ ගෙවල් වලින් 28.9%ක පමණයි. 2016 වන කොට ගෙවල් වලින් 95.5% කම බිත්ති බැඳලා තිබුණේ ගඩොල්, සිමෙන්ති බ්ලොක් ගල් හෝ කබොක් ගල් වලින්.

1953දී ගෙවල් වලින් 50.7කම තිබුණේ මැටි ගෑ ගෙබිම්. සිමෙන්ති ගෙබිම් තිබුණේ ගෙවල් වලින් 24.7%ක පමණයි. 2016 වන විට ගෙවල් වලින් 95.6කම ගෙබිම් සිමෙන්ති, ටෙරාසෝ නැත්නම් පිඟන් ගඩොල් .

1953දී ගෙවල් 56.7%ක්ම පොල් අතු සෙවිලි කළ ගෙවල්. උළු ගෙවල් තිබුණේ 27.6%ක් පමණයි. 2016 වෙද්දී ගෙවල් වලින් 91.9%ක්ම උළු, ඇස්බැස්ටෝස් හෝ කොන්ක්‍රීට් වහල සහිත ගෙවල්.

1953දී විදුලි බලය තිබුණේ ලංකාවේ ගෙවල් වලින් 4.1%කට පමණයි. 2016 වෙද්දී මේ ප්‍රතිශතය 96.9% දක්වා ඉහළ ගිහින්.

1953දී ශීතකරණයක් තිබුණේ ගෙවල් වලින් 0.9%ක පමණක් වුවත් 2016 වන විට ගෙවල් වලින් 52.9%කම ශීතකරණ තිබෙනවා.

1953දී ගෙවල් 18.5%කටම වැසිකිළි පහසුකම් තිබුණේ නැහැ. 2016 වෙද්දී මේ ප්‍රමාණය 0.4% දක්වා අඩු වෙලා.

1953දී පවුලක ආදායමෙන් 59.9%ක්ම ආහාර වෙනුවෙන් වැය කළ යුතු වුවත් 2016දී අවශ්‍ය වෙන්නේ ආදායමෙන් 34.8%ක් පමණයි. ඒ ආහාර වේලක ගුණාත්මක භාවය විශාල ලෙස ඉහළ ගොස් තිබියදී.

මේ සියල්ල මේ විදියට වෙනස් වෙද්දී රටේ ආදායම් ව්‍යාප්තියට වෙලා තියෙන්නේ මොකක්ද?

මේ 1953දී තත්ත්වය.

දුප්පත්ම 20%- සමස්ත ආදායමෙන් 5.1%
මැද 60%- සමස්ත ආදායමෙන් 38.3%
පෝසත්ම 20%- සමස්ත ආදායමෙන් 56.7%

මේ 2016දී තත්ත්වය.

දුප්පත්ම 20%- සමස්ත ආදායමෙන් 4.8%
මැද 60%- සමස්ත ආදායමෙන් 44.4%
පෝසත්ම 20%- සමස්ත ආදායමෙන් 50.8%

දුප්පත්ම අයගේ පංගුව සුළු වශයෙනුත්, පෝසත් අයගේ පංගුව වැඩියෙනුත් අඩු වෙලා. ඒ අඩුවීම් එකතු වෙලා තිබෙන්නේ ලංකාවේ රාජ්‍ය සුබසාධනයේ වාසිය ලබන මැදි ආදායම් ලබන කණ්ඩායමටයි.

කොහොම වුනත් එයින් අදහස් වෙන්නේ පහළ හා ඉහළ කණ්ඩායම් වල තත්ත්වය 1953දීට වඩා නරක බව නෙමෙයි. ඒ අයගේත් ආදායම් වැඩි වී තිබුණත් එසේ වැඩි වී තිබෙන්නේ මැදි ආදායම් ලබන්නන්ට වඩා අඩුවෙනුයි.

හරියටම කියනවනම් දුප්පත්ම 20%ගේ ආදායම 3.5 ගුණයකිනුත්, පෝසත්ම 20%ගේ ආදායම 3.3 ගුණයකිනුත් වැඩි වෙද්දී මැද 60%ගේ ආදායම 4.3 ගුණයකින් වැඩි වෙලා. කාගෙවත් ජීවන තත්ත්වය පහළ ගිහින් නැහැ.

නිදහසින් පස්සේ ලංකාවේ ජන ජීවිතයේ යහපත් අතට සිදු වී තිබෙන වෙනස්කම් වලට හේතුව ආණ්ඩුද නැද්ද කියන එක කොහොම වුනත්, මේ  අවුරුදු 71 තුළ රට එතැනමයි කියන එකත්, දුප්පතා එතැනමයි කියන එකත් දෙකම ඇස් පනාපිට පේන බොරු!

(Image: https://www.tripadvisor.co.uk/LocationPhotoDirectLink-g293962-d10258879-i190903150-Colombo_Walks-Colombo_Western_Province.html)

1800 ගෙදර හා 2017 ගෙදර

උඩින් තිබෙන ඡායාරූප දෙක සහිත පෝස්ටුව මේ වන විට බුකියේ බොහෝ දෙනෙකු අත හුවමාරු වී තිබේ. කියන විදිහට එහි උඩින් තිබෙන්නේ 1800 අවුරුද්දේදී ලංකාවේ නිවසකි. පහළින් තියෙන්නේ 2017 ලංකාවේ නිවසකි. නිවෙස් දෙකම පොල් අතු සෙවිලි කළ, කටු මැටි ගැසූ නිවෙස්ය. සසඳා බැලූ විට 1800 නිවස 2017 නිවසට වඩා වර්ග ප්‍රමාණයෙන් තරමක් හෝ ලොකු එකක් බව පෙනේ. ඒ අනුව, මෙය සකස් කළ පුද්ගලයා විසින් පෙන්වන්නට හදන්නේ 1800-2017 අතර කාලයේ ලංකාවේ ජීවන තත්ත්වය අයහපත් අතට මිස යහපත් අතට හැරී නොමැති බවයි. එසේ නොමැතිනම් අවම වශයෙන් රටේ දුප්පතා එතැනම බව පෙන්වීමේ උත්සාහයක් මෙහි තිබේ. මෙය බෙදා හදාගෙන තිබෙන හා මෙයට කැමැත්ත පළ කරන ඇතැම් අයද එසේ සිතනවා වන්නට පුළුවන. එසේ නැත්නම් යුගයේ ජනප්‍රිය පුරුද්ද අනුව වැඩිදුර නොසිතා මෙය ප්‍රචාරය කළා විය හැකිය.

පළමුව, මෙහි පළමු ඡායාරූපය ලංකාවේ 1800 නිවසක් වීමේ හැකියාවක් නැත. ඒ වන විට මෙවැනි ඡායාරූප ගැනීමේ තාක්ෂනය ප්‍රචලිතව තිබුණේ නැත. ලංකාවේ මුල්ම ඡායාරූප 1840 පමණ කාලයේ ඒවාය. සාපේක්ෂව හොඳ මට්ටමේ මුල්ම ඡායාරූප 1850 හෝ පසු වසරකදී ගත් ඒවාය.

ඉහත ඡායාරූපයේ වඩා පැහැදිලි කොපියක් ලංකාපුර වෙබ් අඩවියේ තිබේ. එහෙත්, ඡායාරූපය පිළිබඳ වැඩිමනත් තොරතුරක් එහි නැත. මේ ඡායාරූපය වැඩිම වුනොත් දහනවවන සියවසේ දෙවන භාගයේදී ගත් එකක් මිස ඊට වඩා පැරණි එකක් නොවේ. කෙසේ වුවත්, එයින් 1800 පමණ කාලයේ ලංකාවේ සාමාන්‍ය නිවසක් නිරූපණය වන්නේය යන්න පිළිබඳව බොහෝ දෙනෙකු එකඟ වනු ඇත.

කියන විදිහට දෙවන නිවස 2017 වසරේදී ලංකාවේ නිවසකි. එම වසරේදී මෙන්ම අදටත් මෙවැනි නිවෙස් යම් ප්‍රමාණයක් ලංකාවේ නැතුවා නොවේ. ඒ නිසා, ඡායාරූප දෙක පිළිබඳව විශාල ගැටළුවක් නැත.

දහනවවන සියවස මුලදී ලංකාවේ ගෙවල් වැඩි ප්‍රමාණයක් උඩ ඡායාරූපයේ තිබෙන ආකාරයේ ගෙවල් විය. විසිවන සියවස මුලදීද එවැනි ගෙවල් විශාල ප්‍රමාණයක් තිබුණේය. මා කුඩා කළ, 1970 දශකයේදී වුවද ලංකාවේ ඇතැම් ගම් වල බොහෝ නිවෙස් ඉහත ආකාරයේ ඒවා විය.

එහෙත්, අද තත්ත්වය එසේ නැත. දෙවන ඡායාරූපයේ තිබෙන ආකාරයේ නිවෙස් අදටත් ලංකාවේ තිබෙතත් ඒ සුළු ප්‍රමාණයකි. අද එවැනි නිවෙසක් හොයා ගැනීම එතරම් පහසු නැත. 1800 නිවෙස කෙසේ වෙතත් 2017 නිවෙස කිසිසේත්ම එම වසරේ ලංකාවේ සාමාන්‍ය නිවෙසක් නිරූපණය කරන්නේ නැත.

අනෙක් අතට 1800 සිට වසර සියයක්, පන්සියයක් හෝ දහසක් පසුපසට ගියද ලංකාවේ සාමාන්‍ය නිවෙසක් ලෙස බොහෝ විට හමු වනු ඇත්තේ උඩ ඡායාරූපයේ දැකිය හැකි ආකාරයේ නිවෙසකි. ඒ තත්ත්වය සියවස් ගණනාවක් තිස්සේ වෙනස් වුනේ නැත. ඊට වඩා හොඳ ගෙයක් හදා ගැනීමට හැකි ආර්ථික ශක්තියක් ඒ කාලයේ ලංකාවේ සාමාන්‍ය ගැමියෙකුට තිබුණේ නැත. එවැනි හැකියාවක් තිබුණේනම් ඒ විශාල ඉඩම් හිමියන්, ප්‍රාදේශීය පාලකයින් වැනි සීමිත පිරිසකට පමණි. ඉතිරි බහුතරයට තිබුණේ නොමැරී ජීවත් වීමට ප්‍රමාණවත් යැපුම් මට්ටමේ ආදායමක් පමණි.

ආසන්න වශයෙන් දහනවවන සියවසේ මුල පටන් ඉහත තත්ත්වය වෙනස් වෙන්නට පටන් ගත්තේ ස්වයං පෝෂිත ආර්ථික ක්‍රමය වෙනුවට මිනිසුන් අතර නිදහස් ගණුදෙනු ප්‍රචලිත වන්නට පටන් ගැනීමත් සමඟය. ඒ සමඟම ලෝකයේ අනෙක් රටවල මෙන්ම ලංකාවේ මිනිසුන් අතේද වඩා හොඳ ගෙයක් වෙනුවෙන් යෙදවිය හැකි අතිරික්ත ප්‍රාග්ධනයක් ඉතිරි විය. නමුත්, රටේ සියළු දෙනාම එක වර මේ පියවර තැබුවේ නැත. ඒ නිසා, රටේ සියලුම පොල් අතු ගෙවල් එකවර උළු ගෙවල් වුනේ නැත. නාගරික හා අර්ධ නාගරික ප්‍රදේශ කෙසේ වුවත්, ලංකාවේ ගම්බද ගෙවල් බොහොමයක් වඩා හොඳ ගෙවල් බවට පත් වූයේ 1980 පමණ සිට ගම්බද කාන්තාවන් ඇඟලුම් කම්හල් රැකියා හා මැදපෙරදිග රැකියා ආදිය හරහා ශ්‍රම බලකායට එක් වන්නට පටන් ගැනීමට සමාන්තරවය.

දහනවවන සියවස මුලදී ලංකාවේ උළු සෙවිලි කළ ගෙවල් තිබුණේ 20,000ක් පමණ ප්‍රමාණයකි. රටේ ජනගහනයෙන් අති මහත් බහුතරය ජීවත් වූයේ උඩ පළමු ඡායාරූපයේ ඇති ආකාරයේ නිවෙසකය. ඒ වන විට වැලි හා බොරළු ඇතිරූ පාරවල් මිස ගල් දැමූ පාරවල් කිසිවක් රටේ තිබුණේ නැත. වාහන කියා රටේම තිබුණේ කරත්ත 50ක පමණ ප්‍රමාණයකි.

සියවසේ අවසානය කිට්ටුව 1893 වසර වෙද්දී රටේ උළු සෙවිලි කළ ගෙවල් ප්‍රමාණය 550,000ක් විය. ගල් ඇතිරූ පාරවල් සැතපුම් 1,450ක් හා දුම්රිය මාර්ග සැතපුම් 265ක් හැදී තිබුණේය. රටේ ප්‍රධාන නගර බොහොමයක් කරත්ත පාරවල් වලින් යා වී තිබුණු අතර රටේ කරත්ත ප්‍රමාණය 25,000 දක්වා ඉහළ ගොස් තිබුණේය. මේ මාර්ග පද්ධතියේ උදවුවෙන් වැඩි වැඩියෙන් නිදහස් ගනුදෙනු සිදුවිය.

පසුගිය 2017 වසර වෙද්දී රටේ දුම්රිය මාර්ග පද්ධතිය කිලෝමීටර 1,562ක්ද, අධිවේගී මාර්ග කිලෝමීටර 170ක්ද, අනෙකුත් ප්‍රධාන මාර්ග කිලෝමීටර 12,210ක්ද හැදී රටේ ගම් නියම් ගම් සියල්ලම වාගේ ජාතික ආර්ථිකය සමඟ බද්ධ වී තිබුණේය. කාර් 756,856ක්, ත්‍රිරෝද රථ 1,139,524ක්, මෝටර් සයිකල් 4,044,010ක් ඇතුළුව මෝටර් වාහන 7,247,122ක් මේ මාර්ග වල ධාවනය විය. රටේ ගෙවල් වලින් 99.3%කටම විදුලි බලයද, 88.8%කට පානීය ජල පහසුකම්ද (49.2%කට පයිප්ප වතුරද) තිබුණේය. ඔය අතරේ ඉහත දෙවන රූපයේ පෙනෙන ආකාරයේ ගෙවල් යම් ප්‍රමාණයක්ද තවමත් ඉතිරිව තිබෙනවා විය හැකි වුවත් එවැනි නිවෙසකින් කිසිසේත්ම වත්මන් ලංකාවේ ජනජීවිතය නිරූපණය වන්නේ නැත. එවැනි නිවෙසක් දැන් හොයා ගත යුත්තේ ඉතා අසීරුවෙනි.

ඒ නිසා ඇත්තටම මේ ඡායාරූප දෙකෙන් පෙන්වන්නේ ඉතිහාසයට සාපේක්ෂව පසුගිය දෙසියවස තුළ ලංකාවේ ජන ජීවිතයේ දැකිය හැකි සුවිශාල ප්‍රගතියයි.

ලංකාවට සංචාරකයින් පැමිණීම අඩු වෙලාද?

පසුගිය ඔක්තෝබර් 26 වෙනිදා සිට දිග්ගැසෙමින් තිබෙන ලංකාවේ දේශපාලන අර්බුදය අවසන් වන ආකාරයක් තවමත් පැහැදිලිව පෙනෙන්නට නැහැ. හෙට ලැබෙනු ඇතැයි සිතිය හැකි ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දුවෙන් පසුව වුවත් තත්ත්වයේ ලොකු වෙනසක් වේදැයි සැක සහිතයි.

ලංකාවේ දැනට පවතින දේශපාලන වාතාවරණය රටේ ආර්ථිකයට බලපාන ආකාරය අපද ඇතුළු බොහෝ දෙනෙක් විසින් කතා කර තිබෙන දෙයක්. කොළඹ කොටස් වෙළඳපොළෙහි හා රාජ්‍ය සුරැකුම්පත් වල වූ විදේශ ආයෝජන රටින් පිටවීම පසුගිය මාසයේ දකින්නට හැකි වූ තත්ත්වයක්. එහෙත්, අප මීට පෙරද සටහන් කර තිබෙන පරිදි මේ ආකාරයෙන් විදේශ ප්‍රාග්ධනය රටින් පිටතට ගලා යාම තනිකරම දේශපාලන අර්බුදය නිසාම ඇති වූ තත්ත්වයක් නෙමෙයි. ඒ ප්‍රවණතාව කලින්ම ඇරැඹී තිබුණු එකක්. දේශපාලන අර්බුදය නිසා තත්ත්වය තරමක් උග්‍ර වුණා. ණය පොලී අනුපාතික ඉහළ යාමටනම් දේශපාලන අර්බුදය සෘජුවම සම්බන්ධයි.

දේශපාලන අර්බුදය නිසා ලංකාවේ සංචාරක කර්මාන්තයට සිදු වූ බලපෑමත් කතාබහට ලක් වූ කරුණක්. ඇතැම් රටවල් සිය පුරවැසියන්ට ලංකාවට පැමිණීම ගැන අවවාද කර තිබුණා. කලින් නියම කරගෙන තිබුණු සංචාර අවලංගු වී ඇති බව වාර්තා වී තිබුණා. නමුත්, සංඛ්‍යාලේඛණ දෙස නොබලා, මෙවැනි වාර්තා මත පදනම්ව නිගමන වලට පැමිණීම එතරම් හොඳ දෙයක් නෙමෙයි.

සංඛ්‍යාලේඛණ අනුව පෙනෙන විදිහට 2017 නොවැම්බර් මාසයට සාපේක්ෂව පසුගිය නොවැම්බර් මාසයේදී සංචාරකයින්ගේ පැමිණීම 16.8%කින් වැඩි වී තිබෙනවා. මෙය සැලකිය යුතු වැඩි වීමක්. වසරේ මුල් මාස දහය තුළ වූ සාමාන්‍ය වර්ධනය මීට වඩා අඩුයි. වසරේ පළමු මාස එකොළහ පෙර වසරේ එම කාලය හා සසඳා බැලුවොත් 11.2%ක වර්ධනයක් දැකිය හැකියි. පසුගිය වසර තුළ සංචාරකයින්ගේ පැමිණීම වර්ධනය වුනේ 3.2%කින් පමණක් බව සැලකූ විට මේ වර්ධනය කැපී පෙනෙනවා. මෙයින් 2018 ආර්ථික වර්ධනයටත් සැලකිය යුතු යහපත් බලපෑමක් වෙයි.

ලංකාවේ දළ ජාතික නිෂ්පාදිතයට සංචාරක කර්මාන්තයෙන් 5.3%ක සෘජු දායකත්වයකුත්, 11.6%ක සමස්ත දායකත්වයකුත් තිබෙනවා. ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ හා ඇඟලුම් අපනයන හැරුණු විට වැඩිම විදේශ විණිමය ප්‍රමාණයක් ලංකාවට ලැබෙන්නෙත් සංචාරක කර්මාන්තය හරහායි. රටේ රැකියා වලින් 11%ක්ම සෘජුව හෝ වක්‍රව සංචාරක කර්මාන්තයට සම්බන්ධයි. ඒ නිසා, සංචාරක කර්මාන්තය වර්ධනය වෙනවා කියන්නේ ලංකාවේ ආර්ථිකයට විශාල සාධනීය බලපෑමක් සිදු කරන දෙයක්.

ලංකාවට පැමිණෙන සංචාරකයෙකු සාමාන්‍යයෙන් දින 11ක් පමණ නැවතී සිටින අතර දිනකට ඩොලර් 170ක පමණ මුදලක් වියදම් කරනවා. මේ මුදල වාර්ෂිකව ඩොලර් කිහිපයකින් හෝ ඉහළ යනවා. ඒ අතරම ඩොලරයක රුපියල් මිලත් ඉහළ යන නිසා කර්මාන්තයේ නියැලෙන අයගේ අයට අතට ලැබෙන ආදායම වඩා වේගයෙන් ඉහළ යනවා.

නොවැම්බර් මාසය තුළ යුරෝපීය සංචාරකයින්ගේ පැමිණීමේ වර්ධනය විශේෂයෙන්ම කැපී පෙනෙනවා. එය 37.1%ක්. එක්සත් රාජධානිය පමණක් ගත්තොත් 61.1%ක වර්ධනයක්. ඇමරිකානුවන්ගේ පැමිණීම 24.9%කිනුත්, සමස්තයක් ලෙස උතුරු හා දකුණු ඇමරිකානු මහාද්වීප වලින් පැමිණීම 23.9%කිනුත් ඉහළ ගොස් තිබෙනවා.  ඕස්ට්‍රේලියානු මහාද්වීපයෙන් පැමිණෙන්නන් 50.5%කින් ඉහළ ගොස් තිබෙනවා.

ඉන්දියානුවන්ගේ පැමිණීම 21.4%කින් ඉහළ ගොස් ඇතත් අනෙකුත් දකුණු ආසියානු රටවල සංචාරකයින්ගේ පැමිණීමේ සැලකිය යුතු අඩුවීමක් පෙනෙන්නට තිබෙනවා. චීනය, ජපානය හා කොරියාව ඇතුළු අග්නිදිග ආසියාතික රටවලින් මෙන්ම මැදපෙරදිග රටවල සිට පැමිණෙන සංචාරකයින්ගේද අඩුවක් දැකිය හැකියි. සමස්ත වර්ධනය 16.8% මට්ටමට සීමා වී තිබෙන්නේ මේ අඩුවීම් වල බලපෑමෙන්. නොවැම්බර් දක්වා පැමිණ තිබෙන මුළු සංචාරකයින් ප්‍රමාණය 2,080,627ක්. පසුගිය වසරේ මුල් මාස එකොළහ තුළ පැමිණ ඇත්තේ සංචාරකයින් 1,871,871ක් පමණයි.

එහෙමනම්, දේශපාලන අර්බුදය හේතුවෙන් සංචාරක කර්මාන්තයට වෙලා තිබෙන්නේ යහපතක්ද?

දේශපාලන අර්බුදය හේතුවෙන් රටට සංචාරකයින් පැමිණීම ඉහළ යන්න සෘජු හේතුවක් නැහැ. මේ යහපත් වර්ධනයට ප්‍රධාන හේතුව මේ මාසය හා පෙර මාසය තුළ රුපියල සෑහෙන තරමින් අවප්‍රමාණය වීමයි. රුපියල අවප්‍රමාණය වෙන්න ඉඩදීම ලංකාවේ ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නය විසඳාගන්න කළ යුතු මූලිකම දෙය බව මා දිගින් දිගටම කියා තිබෙන දෙයක්. සංචාරක කර්මාන්තය කියන්නේ එහි ප්‍රතිඵල මුලින්ම පෙන්වන තැනක්. දේශපාලන අර්බුදය නොවන්නට සංචාරකයින්ගේ පැමිණීම මීටත් වඩා ඉහළ යා හැකිව තිබුණා.

(Image: http://www.travelvoice.lk/2018/04/15/sri-lanka-encouraged-tourism-upsurge/)

යුද්ධය නිමවීමෙන් පසු ලංකාවේ ආර්ථිකය

ලංකාවේ දිගුකාලීන ආර්ථික වර්ධනය ගැන කතා කරමින් "දිවීම හා බැරි මරගාතේ දිවීම" මාතෘකාව යටතේ ලිපියක් ලියලා දැන් මාස දෙකකටත් වැඩියි. ඒ ලිපියෙන් කතා කළේ ලංකාවේ ආර්ථිකයේ ශක්‍ය ධාරිතාව ගැනයි. අදාළ ලිපිය සමඟ රූප සටහන් තුනක් පළ කළා.

පළමු රූප සටහනේ තිබුණේ 1961 වසරේ සිට ලංකාවේ මූර්ත දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ 2010 රුපියල් මිලියන ඇස්තමේන්තු වල ලඝු අගය. එය සරල රේඛා ඛණ්ඩයකට ගොඩක් කිට්ටුයි.

දෙවන රූප සටහනේ ඉහත කී රේඛාව එක්කම ඒ රේඛාව නිරූපණය කළ හැකි ආකෘතිමය රේඛාවක් පෙන්වූවා. මේ දෙවන රේඛාවේ බෑවුමෙන් අදහස් වෙන්නේ ලංකාවට දිගුකාලීනව පවත්වා ගත හැකි වූ ආර්ථික වර්ධන වේගය බව මම පැහැදිලි කළා. එය 4.5%ක පමණ වාර්ෂික වර්ධන වේගයක්.

තෙවන රූප සටහනේ පෙන්වූවේ මේ ආකාරයට ඇස්තමේන්තු කළ ශක්‍ය දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය හා සැබෑ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය අතර වෙනස හෙවත් නිපැයුම් පරතරය චක්‍රීය ලෙස විචලනය වෙමින් පැවති ආකාරයයි. මේ හා අදාළ තාක්ෂනික කරුණු වෙනත් ලිපි වල පැහැදිලි කර තිබෙනවා.

ඉහත කී දෙවන හා තෙවන රූප සටහන් වලින් පෙන්වූයේ 2005 වසර දක්වා තත්ත්වය පමණයි. ඒ අනුව, පෙනුනේ 2005 වන විට ලංකාවේ නිමැවුම් පරතරය පියැවී ආර්ථිකයේ මූර්ත අංශය සමතුලිතව පැවති බවයි. 2005න් පසුව සිදු වූ දේ ඊළඟ ලිපියෙන් බලමු කියා ඒ ලිපිය අවසන් කළත් ඒ කියූ දෙවන ලිපිය ලිවුවේ නැහැනේ. දැන් හදන්නේ මේ පරණ පොරොන්දුව ඉටු කරන්නයි.

පහත සිවුවන රූප සටහනෙහි පෙර දෙවන රූප සටහනේ වූ රේඛීය ප්‍රස්ථාර 2017 වසර දක්වාම දිගු කරලා තිබෙනවා. මේ රූප සටහන දිහා බැලුවහම පැහැදිලිව පෙනෙනවා 2008-2012 වගේ අතර කාලයක කිසියම් වෙනසක් සිදු වෙලා තිබෙන බව. එතෙක්  කාලයක් විචලනය වෙමින් වුවත් අර 4.5% බෑවුම දිගේ වර්ධන වූ ලංකාවේ ආර්ථිකය ඒ අවුරුදු තුන හතරේදී එක පාරටම සමාන්තරව යන වෙන පීල්ලකට වැටෙනවා. එහෙම වෙන්න පුළුවන්ද?

මේ වගේ වෙනසක් වෙන්නනම් රටක ආර්ථිකයට විශාල බලපෑමක් වෙන වෙනසක් ඔය කාලයේ වෙන්න ඕනෑ. එහෙම දෙයක් ලංකාවේ සිදු වුනා. ඒ තමයි අවුරුදු 26ක් පැවති යුද්ධය අවසන් වීම. සෛද්ධන්තිකව බැලුවොත් මේ වගේ දෙයක තිබෙන බලපෑම කුමක්ද?

දිගු කාලයක් තිස්සේ ලංකාවේ මානව සම්පත් වගේම භෞතික සම්පත් වලින් විශාල කොටසක් යුද්ධය වෙනුවෙන් නාස්ති වුණා. යුද්ධය අවසන් වුනා කියන්නේ වාර්ෂිකව මේ සම්පත් ප්‍රමාණය ඉතිරි වෙනවා කියන එක. ඒ කියන්නේ රටේ සම්පත් සංචිතය එකවරම ඉහළ යනවා. මේ සම්පත් කලිනුත් රටේ තිබුණත් ඒවා යොදා ගැනුනේ සම්පත් විනාශ කරන්න මිසක් සම්පත් ජනනය කරන්නේ නෙමෙයිනේ. සම්පත් සංචිතය එකවරම ඉහළ යනවා කියන්නේ රටේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය කෙටි කාලයක් තුළ එකවර ඉහළ යනවා කියන එකයි.

මේ විදිහට කෙටි කාලයක් තුළ රටේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය ඉහළ යද්දී වසර කිහිපයක් එක දිගට ඉහළ ආර්ථික වර්ධන වේගයක් දකින්න පුළුවන් වෙනවා. 2008 වසරේ පමණ සිටම මේ තත්ත්වය දකින්න පුළුවන් වුනා. යුද්ධය ඉවර වුනේ 2009දී බව කාට හෝ මතක් කරන්න පුළුවන්. ඇත්ත. නමුත්, 2009 මැයි මාසේ සිරිසේන මහත්තයා සති දෙකෙන් යුද්දේ ඉවර කරන කාලේ වන විට යුද්ධය ලංකාවේ කුඩා මුල්ලකට සීමා වෙලා ඉවරයි. නැගෙනහිර පළාතේ යුද්ධය ඉවර වෙලා ඒ වන විට සෑහෙන කලක්.

නැගෙනහිර පළාතේ යුද්දේ ඉවර වෙනවත් එක්කම ඒ පැත්තේ කුඹුරු කාලෙකට පස්සේ අස්වැද්දෙන්න පටන් ගත්තා. නැගෙනහිර පළාත ඉතිහාසය පුරාම ලංකාවට බත සැපයූ පළාතක්. මේ අස්වැන්න ලංකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට එකතු වුනා. ඔය විදිහට ලංකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට කලින් ගණන් නොගැනුණු කොටස් ටිකෙන් ටික එකතු වෙන්න ගත්තා.

මුල්ලවයික්කාල් අන්තිම සටන වෙන්න මාස ගාණකට කලින්ම ලංකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ කෘෂිකාර්මික අංශයට එකතු වෙන්න තිබුණු ගොඩක් දේවල් එකතු වෙලා ඉවරයි. ඒ වගේම, යුද්ධය ඉවර වුනා කියලා ලංකාවේ ආර්ථිකයේ කාර්මික අංශයේ මහා ලොකු වෙනසක් වෙන්න හේතුවක් තිබුණේ නැහැ. සේවා අංශයනම් යුද්ධය ඉවර වෙලා අවුරුදු කිහිපයක් යනකම් වේගයෙන් ඉහළ ගිය බව කියන්න පුළුවන්. සංචාරකයින් පැමිණීම වර්ධනය වෙන්න ගත්තේ යුද්ධය සම්පූර්ණයෙන්ම අවසන් වීමෙන් පසුවයි.

යුද්ධය අවසන් වීම නිසා සිදුවුනේ ලංකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය එකවර ඉහළ යාමක් මිසක් එහි වර්ධන වේගය ඉහළ යාමක් නෙමෙයි. රටක දිගුකාලීන වර්ධන වේගය ඉහළ යන්නේ රටකට අලුත් තාක්ෂනය ලබා ගැනීමේ හැකියාව ඉහළ ගියොත් පමණයි. යුද්ධය අවසන් වුනා කියා එහෙම දෙයක් වුනේ නැහැ. යුද්ධයෙන් පස්සේ ලංකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ ලඝු අගය පෙන්වන රේඛාව උඩට ඉස්සිලා (අන්තඃඛණ්ඩය වැඩි වෙලා) මිසක් බෑවුම වෙනස් වෙලා නැති බව හතරවන හා පස්වන රූපසටහන් දිහා බැලුවහම නිරීක්ෂනය කරන්න අමාරු නැහැ.

හරි. අපි කියමුකෝ යුද්ධයෙන් පස්සේ සිදු වුනේ ශක්‍ය දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය වර්ධනය වන ආකාරය පෙන්වන රේඛා ඛණ්ඩය උඩට ඉස්සුණු එක කියා. එහෙමනං එය කොපමණ ඉහළට ඉස්සුනාද? වෙනත් විදිහකින් කියනවනම් යුද්ධය නිමා වීමේ ප්‍රතිඵලය ලෙස ලංකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය කොපමණ ප්‍රසාරණය වුනාද? මගේ අදහස 15%ක් පමණ කියන එකයි. ශක්‍ය නිෂ්පාදිතය පෙන්වන රේඛාව එකවර 0.15කින් ඉහළ ගියා කියා උපකල්පනය කළොත් ලංකාවේ ආර්ථිකය දැන් ගමන් කරන පථය  වඩා හොඳින් ආකෘතිගත කරන්න පුළුවන්.

මෙතැනදී එකවර කියා කියන එකෙන් අදහස් වෙන්නේ දිගින් දිගටම අවුරුදු ගණනාවක් එක දිගට සිදු නොවන වෙනසක් කියන එක මිසක් යුද්ධය අවසන් වූ වහාම ක්ෂණිකව ලංකාවේ දදේනි 15%කින් වැඩි වූ බව නෙමෙයි. යුද්ධය අවසන් වීමට පෙර හා පසු අවුරුදු පහක පමණ කාලය තුළ මේ වෙනස සිදු වූ සංක්‍රාන්ති කාලය ලෙස සලකන්න පුළුවන්. ඒ නිසා, ඒ කාලයේ ලංකාවේ ආර්ථිකය වේගයෙන්  වර්ධනය වෙන්න ප්‍රධාන හේතුව එය කියා කියන්නත් පුළුවන්.  ඒ අනුව, 2008 වසරේ සිට 2012 වසර දක්වා වසරකට 3% බැගින් (4.5%ට අමතරව) මේ 15% වර්ධනය සිදුවුනා කියා හිතුවොත් දදේනි වක්‍රය උඩට ඉස්සුනු ආකාරය පහසුවෙන් විස්තර කරන්න පුළුවන්.

පෙනෙන විදිහට මේ වන විට යුද්ධය අවසන් වීමේ බෝනස් එක ඉවරයි. ඒ නිසා දැන් ආයෙමත් ලංකාවේ ආර්ථිකය වර්ධනය වෙන්නේ අර කලින් තිබුණු බෑවුම දිගේ. ඒ බෑවුම 4.5%ක පමණ බෑවුමක්.

එන්ටර්ප්‍රයිස් ලංකා ව්‍යාපෘතිය ෆිස්කල් බූස්ටරයක් ලෙස...

ව්‍යවසායකයින් බිහි කිරීමේ අරමුණින් ඇති කළා කියන එන්ටර්ප්‍රයිස් ලංකා ව්‍යාපෘතියේ ආකෘතිය අනුව එහි ප්‍රකාශිත අරමුණ කොයි තරම් දුරට ඉටුවෙයිද කියන එක හරියටම කියන්න බැහැ. නමුත්, ඒ හේතුව නිසාම මේ වැඩසටහන නරකයි කියා කියන්නත් බැහැ.

මහ බැංකුව හෝ රජය විසින් කෙළින්ම කියා නැතත්, එන්ටර්ප්‍රයිස් ලංකා ව්‍යාපෘතිය දිහා රාජ්‍ය මූල්‍ය උත්තේජකයක් (fiscal stimulus) විදිහට බලන්නත් පුළුවන්. එහෙම බැලුවොත් මේ වෙලාවේ රටේ සමස්ත ඉල්ලුම ඉහළ දමන්න ගත හැකි විකල්ප මුදල් හා රාජ්‍ය මූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාමාර්ග වලට සාපේක්ෂව මෙය නරක එකක් නෙමෙයි.

මේ ආණ්ඩුව බලයට පත් වෙන්න ආසන්න වසර වල පැවතුණු ඉහළ ආර්ථික වර්ධනයට එක හේතුවක් වුණේ යුද්ධය අවසන් වීමෙන් පස්සේ ලංකාවේ විභව දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය එකවරම ඉහළ මට්ටමකට යාමයි. නමුත්, ඒ විදිහට ඉහළ ගියේ රටේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය මිසක් එහි වර්ධන වේගය නෙමෙයි. මේ දෙක දෙකක්.

රටේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය ඔය වගේ බාහිර කරුණක් හේතුවෙන් එක වර ඉහළ යන විට ආර්ථික වර්ධන වේගයත් තාවකාලිකව ඉහළ යන නමුත් නැවතත් කලින් තැනටම එනවා. ලංකාවේ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින් වරද්දා ගත්ත තැන වුනේ මේ වැඩි වීම (ලෙවල් ශිෆ්ට් එක) වර්ධන වේගයේ වැඩි වීමක් සේ සැලකීමයි. මේ ගැන වැඩි විස්තර පසුව වෙනම ලිපියක ලියන්නම්.

කොහොම හරි පහුගිය කාලයේ ලංකාවේ ආර්ථික වර්ධන වේගය ඉහළ මට්ටමක පවත්වා ගැනීමේ ප්‍රකාශිත ඉලක්කයක් තිබුණනේ. ආර්ථික වර්ධන වේගය ඉහළ යනවනම් හොඳයි. එහි කතා දෙකක් නැහැ. නමුත්, රාජ්‍ය මූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති වලින් හෝ මුදල් ප්‍රතිපත්ති වලින් පමණක් රටක දිගුකාලීන ආර්ථික වර්ධන වේගය ඉහළ දමන්න බැහැ. වරද්ද ගත්ත තැන ඔතැනයි. එය කරන්න උත්සාහ කරන තරමට වෙන්නේ විභව නිෂ්පාදිතය වැඩි වීම වෙනුවට නිපැයුම් පරතරය ඉහළ යාමයි. එය භයානකයි. බොහෝ විට අවසන් වෙන්නේ ආර්ථිකයේ එකවර සිදුවන ලොකු කඩා වැටීමකින්.

කොහොම වුනත් මහ බැංකුව හා රජය කල් පසුවී හෝ මෙය තේරුම් ගෙන ආර්ථික වර්ධනයට තිරිංග යොදපු නිසා එවැනි එකවර සිදුවන කඩා වැටීමක් වැළකුණා. මේ කියන්නේ රටේ මූර්ත අංශය ගැන. විණිමය අනුපාතිකය, ගෙවුම් ශේෂය වැනි විදේශ අංශයේ අංග ගැන හෝ මුදල් අංශය වැනි අනෙකුත් අංශ ගැන නෙමෙයි. විදේශ අංශයේ අවදානම් තවමත් පහවී නැහැ.

ඉහත කී තිරිංග දැමීමේ ක්‍රියාවලියේ ප්‍රතිඵලයක් විදිහට මේ වන විට ලංකාවේ ආර්ථික වර්ධන වේගය දිගුකාලීන මට්ටමෙන් පහළට වැටිලා තිබෙනවා. රජය වගේම මහ බැංකුවත් දිගින් දිගටම දැඩි මුදල් හා රාජ්‍ය මූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කරමින් සිටීමේ ප්‍රතිඵලයක් විදිහට ඉදිරි වසර දෙක තුන තුළ ආර්ථික වර්ධනය පහළ ගිහින් ව්‍යාපාර චක්‍රයේ අනික් පැත්ත දැකගන්න පුළුවන් විය හැකියි.

ඒ අතරම ලංකාවේ ආර්ථිකයේ දිගු කලක් තිස්සේ තිබෙන ආකෘතිමය ප්‍රශ්න දෙක වන රාජ්‍ය අයවැය හිඟය හා ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්න වලට තිරසාර විසඳුමක් හොයන එක ගැනත් රජය හා මහ බැංකුව හිතමින් ඉන්න බව පේනවා. ලිහිල් මුදල් ප්‍රතිපත්තියකට හෝ රාජ්‍ය මූල්‍ය ප්‍රතිපත්තියකට යාම මේ අරමුණට බාධාවක්. රැවුලයි කැඳයි දෙකම බේරගෙනයි කරන දෙයක් කරන්න වෙන්නේ.

රාජ්‍ය මූල්‍ය උත්තේජකයක් විදිහට එන්ටර්ප්‍රයිස් ලංකා ව්‍යාපෘතියේ වැදගත්කම මම දකින්නේ ඉහත පදනම මතයි.

ආර්ථිකය උත්තේජනය කරන්න රජයට මැදිහත් විය හැකි විවිධ ආකාර තිබෙනවා. රජයේ වියදම් වැඩි කිරීම හා බදු අඩු කිරීම කියා පොතේ තිබුණත් මේ දේවල් කළ හැකි ආකාර රැසක් තිබෙනවා. බදු කොටස ගත්තොත් අඩු හෝ වැඩි කරන්නේ කවර බදුද කියන එක මත ඇති වන බලපෑම වෙනස්. ඒ වගේම තමයි රජය විසින් කරන වියදම් රට ඇතුළට ගලා එන්නේ කොහොමද කියන එක.

අපි මුලින්ම බදු අඩු කිරීමේ විකල්පය ගැන හිතමු. මේක ප්‍රායෝගිකව ලංකාවට ඒ තරම් හරියන විකල්පයක් නෙමෙයි. බදු අඩු කළාම භාණ්ඩ හා සේවා වලට තියෙන ඉල්ලුම වැඩි වෙනවා. පරිභෝජනය ඉහළ යනවා. නමුත්, විදේශ අංශයේ තිබෙන අසමතුලිතතාවයත් එක්ක මේ වෙලාවේ ඒක වෙන්නේ රටේ රැකියා ජනනය වීම එක්ක නෙමෙයි. බොහෝ විට වෙන්නේ දේශීය නිෂ්පාදිතය ඉහළ යාම වෙනුවට ආනයන තවත් වැඩි වෙන එකයි. බදු අඩු කිරීමෙන් අයවැය හිඟය වැඩි වීමේ අවාසිය ගැන බැලුවහම තේරුමක් නැති වැඩක්. කොහොමත් මේ වෙලාවේ කෙරෙන දෙයකුත් නෙමෙයි. ආණ්ඩුව ඉන්නේ බදු තවත් වැඩි කරලා අයවැය හිඟය අඩු කරගන්න උත්සාහ ගනිමින්.

බදු අඩු කරන්නේ නැත්නම් රජයේ වියදම් වැඩි කරන්න ඕනෑ. කාලයක් තිස්සෙම ලංකාවේ ආණ්ඩු වල ජනප්‍රිය තේරීම වුනේ මෙයයි. හැබැයි වියදම් කරපු ආකාරයන්ගේ වෙනස්කම් තිබෙනවා.

ලංකාවේ රජයේ වියදම් ඉහළ යවන සම්ප්‍රදායික ක්‍රමය රජයේ සේවය පුළුල් කිරීමයි. මේ හරහා රටේ තෝරාගත් පවුල් ටිකක මිල දී ගැනීමේ හැකියාව වැඩි වෙනවා. නමුත්, ඊට සාපේක්ෂව රටේ නිෂ්පාදිතය වැඩි වීමක් වෙන්නේ නැහැ. නිපැයුම් පරතරය සෘණ පැත්තට ගිහින් තියෙන වෙලාවට මේ වැඩෙන් ඒ පරතරය පියවගන්න පුළුවන් වුනත් ඒ හේතුව නිසා දිගුකාලීනව අවුල තවත් වැඩි වෙන එකයි වෙන්නේ. මොකද රජයේ සේවයට බඳවා ගන්නවා මිසක් බඳවා ගත්ත අය ඉවත් කරන්න ප්‍රායෝගික ක්‍රමයක් නැති නිසා.

තවත් විකල්පයක් වෙන්නේ රජය මැදිහත් වෙලා මහා පරිමාණ ආයෝජන කරන එක. මේ වැඩේට ප්‍රාග්ධන භාණ්ඩ හා අන්තර් භාණ්ඩ ආනයනය කරන්න වෙනවා. ඒකට ඩොලර් ඕනෑ. ඒ නිසා ප්‍රායෝගිකව විදේශ ණය නොගෙන බැහැ. විදේශ ණය විදිහට ගන්න මුදල් වලින් වැඩි ප්‍රමාණයක් නැවත රටින් එළියට යනවා. උප කොන්ත්‍රාත්තු ආදිය හරහා රට ඇතුළට මුදල් ටිකක් යනවා. රැකියා ටිකකුත් හැදෙනවා. ආර්ථිකය ප්‍රසාරණය කරන්න මේ වැඩේ නරක නැති වුණත් දැන් කාලයක් තිස්සෙම ඕක කරලා අමාරුවේ වැටිලනේ ඉන්නේ. මේ වෙලාවේ තවත් විදේශ ණය අරගෙන රට ඇතුළේ වියදම් කරන්න පුළුවන් කමක් නැහැ.

මේ විකල්ප එක්ක බැලුවහම එන්ටර්ප්‍රයිස් ලංකා කියන්නේ නරක අදහසක් නෙමෙයි.

රජයෙන් වියදමක් කියල යනවනම් යන්නේ සහන පදනමකට ණය දෙන්න යන මුදල පමණයි. අපි හිතමු රුපියල් සීයකට ණය සහනය රුපියල් පහයි කියලා. ආණ්ඩුව රුපියල් පහක් වියදම් කරන කොට රුපියල් සීයක් රට ඇතුළට ගිහින්. කෙළින්ම වියදම් කරලා සමස්ත ඉල්ලුම ඉහළ දානවට වඩා විසිගුණයක් ප්‍රතිඵලදායකයි.

ඔය සල්ලි ගන්න හැමෝම මේ මුදල් යොදවලා ඵලදායී වැඩ කරයි කියා කියල සහතික වෙන්න බැහැ. නමුත්, ණය ගන්න අයගෙන් ටික දෙනෙක් හෝ යමක් කරයි. ණය ලබා දීමේ සැලසුමේ ඇතැම් කොටස් නරකම නැහැ. පාසැල් වෑන් රථ සේවා, සංචාරක සේවාවන් ආදිය කෙළින්ම ඉලක්ක කරලා තියෙනවා. උපාධිධාරීන්ට ණය දෙන එකේනම් තියෙන්නේ දේශපාලනික අරමුණක් වෙන්න පුළුවන්.

කොහොම වුණත් රජයේ අයවැය මත තිබෙන පීඩනය ලිහිල් කර ගන්නා අතරම ආර්ථිකය තරමක් ප්‍රසාරණය කරගන්න හෝ අඩු ගානේ සංකෝචනය වෙන එක වලක්වගන්න මේ ව්‍යාපෘතියෙන් උදවුවක් ලැබෙයි කියා හිතනවා.

ව්‍යවසායකයන් බිහි කරන්නේත් රජයද?

රටක ආර්ථිකය ඉදිරියට ගෙන යන්න ව්‍යවසායකයන් කොයි තරම් විශාල කාර්ය භාරයක් කරනවද කියන එක මා බොහෝ වර පැහැදිලි කර ඇති කරුණක්. ව්‍යවසායකයින්ට ඔලුව උස්සන්න තිබෙන බාධා අවම වන තරමට රටකට වේගයෙන් ඉදිරියට යන්න පුළුවන්.

දැන් මේ ව්‍යවසායකයින්ට තිබෙන බාධා මොනවාද? රටක නිදහස් වෙළඳාමට රජයේ බලපෑම් වැඩි වන තරමට ව්‍යවසායකයකත්වය අඩු වෙලා රජයේ වහල්ලු වැඩි වෙනවා. රජයේ ඇඟිලි ගැසීම් අඩු වන තරමට ව්‍යවසායකයින් වැඩි වැඩියෙන් බිහිවෙනවා.

ව්‍යවසායකයින් කියන්නේ අර්ථ දැක්වීම අනුවම පවතින වාතාවරණය යටතේ වෙනත් අයට කළ නොහැකි දෙයක් කරන පිරිසක්. ව්‍යවසායකයෙකු වෙන්න රජයෙන් උදවු බලාගෙන ඉන්න කෙනෙක්ට හොඳ ව්‍යවසායකයෙක් කියන්න බැහැ. ව්‍යවසායකයෙකු වෙන්න කවුරු හෝ රජයේ උදවු හොයනවනම් එය නිදහස් චින්තකයෙකු වෙන හැටි ඉගෙන ගන්න ටියුෂන් පන්තියකට යනවා වගේ වැඩක්.

පසුගිය අයවැයෙන් ලංකාවේ ව්‍යවසායකයින් දිරිගන්වන වැඩ පිළිවෙලක් යෝජනා වුණා. මේ වන විට එය ක්‍රියාත්මක වෙමින් තිබෙන බව පේනවා. ව්‍යවසායකත්වය දිරි ගන්වන එකත් රජය විසින් කරන්න යාම තුළම මෙහි තිබෙන අවුල පෙනුණත් අඩු වශයෙන් අරමුණ හොඳ එකක් නේද කියන අදහසින් මම මේ ගැන ලිවුවේ නැහැ. වෙමින් තිබෙන්නේ මා හිතූ දෙයම බව දැන් දැනගන්නට ලැබෙන ආරංචි අනුව පැහැදිලියි.

මේ ව්‍යවසායකයින් දිරිගන්වන වැඩ සටහනේ ආකෘතිය කුමක්ද? මෙහිදී වෙන්නේ තමන් ව්‍යවසායකයෙකු බව රජයට පෙන්විය හැකි කෙනෙකුට වෙනත් අයට නොලැබෙන වාසියක් රජයෙන් ලැබෙන එකයි. ඒ වෙනත් අයට වඩා අඩු පොලියකට හා අඩු කොන්දේසි යටතේ ලැබෙන ණයක්. වෙනත් විදිහකින් කිවුවොත් ව්‍යවසායකයෝ වැඩේට බහින්නේ වෙනත් අයට නොලැබෙන වාසියක් ලබමින්.

ව්‍යවසායකයින්ට අඩු පොලියට ණය ලැබෙන විට පාඩු ලබන පිරිසකුත් ඉන්න ඕනෑනේ. දැන් මේ පාඩුව රාජ්‍ය බැංකු වලට හෝ රජයට. ඒ කියන්නේ මේ ව්‍යවසායකයින් බිහි කිරීම සිදු වෙන්නේ මහජන මුදල් යොදාගනිමිනුයි.

පහුගිය කාලයේ ලංකාවේ බැංකු වලින් වයස හැටක් වූ අයට වැඩි පොලියක් ගෙවන්න පටන් ගත්තා. මම හිතන්නේ මෙය තවමත් වෙනවා. මේ එක්කම වයස හැටක් නොවූ අය හැට පිරුණු වැඩිහිටියන්ගේ නමින් මුදල් තැන්පත් කරන්න ගත් බව මා දන්නා දෙයක්. එවැන්නක් වැළැක්වීමේ හැකියාවක් නැහැ.

ව්‍යවසායකයින්ට අඩු පොලියට ණය දෙනවා කියපු ගමන් වෙන්නේ මොනවා හෝ කතාවක් හදාගෙන ඔය ණය ගන්න කට්ටිය පෝලිමේ එන එකයි. ඔය නමින් නොවුනත් ඔයිට කලිනුත් ස්වයං රැකියා ණය කියා අඩු පොලියට ණය දුන් අවස්ථා තියෙනවා. ඒ වෙලාවල් වල වුනෙත් ඕකමයි.

රජයේ මැදිහත් වීමෙන් සහනදායී පදනමකින් ණය දෙන කොට අනිවාර්යයෙන්ම වෙන්නේ වෙන් කරන ප්‍රතිපාදන ප්‍රමාණයට වඩා වැඩි ණය ඉල්ලුමක් ඇති වීමයි. එතකොට මේ ඉල්ලුම්කරුවන් අතරින් ව්‍යවසායකත්වය වැඩි අය කවුද කියන එක තෝරන්න වෙන්නේ බැංකු නිලධාරීන්ටයි. ඔවුන් විසින් තෝරා ගැනෙන අයට මහජන මුදලින් වාසියක් සැලසෙනවා. තෝරා නොගන්නා අයට එය නැහැ. මේ වගේ වෙලාවක ණය පාස් කර ගැනීමේ ආට් එක දන්න අය තමයි අන්තිමට නියම ව්‍යවසායකයෝ වෙන්නේ.

තමන්ගේම ව්‍යාපාරයක් ආරම්භ කිරීමට වඩා සහනදායී පදනමකට ලැබෙන ණය මුදල ලබා ගැනීම ඉස්සර වුනොත් අවසන් ප්‍රතිඵලය එතරම් හොඳ එකක් නොවෙන්න පුළුවන්. බැංකුව මහජන මුදල් නාස්ති කරද්දී ණය ලබාගත් අය ඒ මුදල් වෙනත් කටයුතු වෙනුවෙන් යොදවලා ව්‍යවසායකයෝ කොහොම වුණත් ණයකරුවෝ බිහිවෙන්න පුළුවන්.

මේ ආකෘතියේ පොඩි වෙනසක් කළානම් අවුල ලිහාගන්න බැරි නැහැ. රජයේ බැංකු විසින් කළ යුත්තේ ඔවුන් හඳුනාගන්නා ව්‍යවසායකයින්ට ණය දීම වෙනුවට ඔවුන් පටන් ගන්න යන ව්‍යාපාරයක කොටස් මිල දී ගැනීමයි. උදාහරණයක් විදිහට ව්‍යවසායකයාට 60%ක් තියෙද්දී බැංකුවට 40%ක් කොටස් මිල දී ගන්න පුළුවන්. එවිට බැංකුවට තමන්ගේ ආයෝජනයෙන් වාසියක් ලබා ගන්න තිබෙන උනන්දුව වැඩියි. ව්‍යාපාරය බංකොලොත් වුනොත් ව්‍යවසායකයා ණයකරුවෙක් වෙන්නෙත් නැහැ.

මේ විදිහට මුදල් ආයෝජනය කරද්දී අවදානම අමතක කර වැඩේ ගොඩ ගියොත් විශාල ලාභයක් තිබෙන ව්‍යාපෘති පමණක් තෝරා ගැනීම වැදගත්. ව්‍යාපෘති දහයකින් නවයක් බංකොලොත් වුවත් ඉතුරු එකෙන් ඒ අලාභය ආවරණය වන බවට බැංකුව වගබලාගන්න ඕනෑ.

වඩාත්ම හොඳ විදිහ මේ විදිහට කරන ආයෝජන නැවත වෙනත් අයට විකුණන එකයි. ව්‍යාපෘති දහයක් පමණ එකතු කරලා ඒ සමස්ත ආයෝජනය කොටස් කරලා නැවත විකුණන්න පුළුවන්. වැඩි ප්‍රතිලාභ වෙනුවෙන් අවදානම් ගන්න කැමති අය ලංකාවේ ඕනෑ තරම් ඉන්නවා.

ඒ තරම් ලොකු වෙනසක් කරන්න අමාරුනම් දැනට ඔය ලබා දෙන ණය එකතු කරලා ඒ එකතුව කොටස් කරලා නැවත විකුණන්න උත්සාහ කරන්න පුළුවන්. බැංකුව ව්‍යවසායකයින් හරියට තෝරගෙනනම් ණය වෙනත් අයෙකුට ආපසු විකුණන එක අමාරු වෙන්න හේතුවක් නැහැ. එහෙම කරන්න බැරිනම් ඒ කියන්නේ ව්‍යවසායකයින් හඳුනා ගැනීමේ හැකියාවක් රජයේ බැංකු වලට නෑ කියන එකයි.

චී ණය!

දැනට අවුරුදු 20කට කලින්, 1998 වන විටත් ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම චීනයේ ඒක පුද්ගල ආදායමට වඩා වැඩියි. 1998දී චීනෙක් ඩොලර් 829ක් උපයන විට ලාංකිකයෙක් ඩොලර් 851ක් ඉපැයූවා. චීනය ඒක පුද්ගල ආදායමේ නාමික ඩොලර් අගය අනුව අනුව ලංකාව පසු කර ගියේ 1999 අවුරුද්දේදී.

දැන් තත්ත්වය කොහොමද? පහුගිය 2017 අවුරුද්ද වන විට ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම ඩොලර් 4,065ක්. චීනයේ ඒක පුද්ගල ආදායම එමෙන් දෙගුණයකටත්  වඩා වැඩියි- ඩොලර් 8,827ක්. මේ අවුරුද්දේ මේ ගණන බොහෝ විට තවත් 6% කින්වත් වැඩි වෙයි. කොහොමද අවුරුදු විස්සක කෙරුවාවල් වල වෙනස?

ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම රුපියල් වලින් බැලුවොත් මේ අවුරුද්දේ 3-4%කට වඩා වැඩි වන්න ඉඩක් පෙනෙන්න නැහැ. මේ අවුරුද්ද ඇතුළත රුපියලේ ඩොලර් වටිනාකම ඒ වගේ දෙගුණයකටත් වැඩි ප්‍රතිශතාංකයකින් දැනටමත් අඩු වෙලා. ඒ නිසා මේ අවුරුද්ද ඉවර වන විට ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායමේ ඩොලර් අගය අඩු වශයෙන් 5-6%කින් වත් අඩු වෙයි.

ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම ඇත්තටම ඉහළ ගියත් රුපියල වේගයෙන් අවප්‍රමාණය වන අවුරුදු වලදී රටේ ඒක පුද්ගල ආදායමේ ඩොලර් අගය අඩුවෙන් පෙනෙන්න පුළුවන්. ඔයාකාරයටම රුපියල අධිප්‍රමාණය වෙන අවුරුදු වලදී රටේ ඒක පුද්ගල ආදායමේ ඩොලර් අගය වේගයෙන් ඉහළ යනවා. නමුත්, මේ විදිහට විණිමය අනුපාතිකයේ විචලනයන් නිසාම සිදුවන ඒක පුද්ගල ආදායමේ ඩොලර් අගයේ විචලනයන්ගෙන් නිරූපණය වන්නේ රටක ජීවන තත්ත්වයේ සිදුවන සැබෑ විචලනයන් නෙමෙයි.

දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ ඩොලර් අගය ගණනය කරන විට නාමික විණිමය අනුපාතිකය වෙනුවට ක්‍රය ශක්ති සාම්‍ය විණිමය අනුපාතිකය යොදාගන්නේ ඉහත අඩුපාඩුව මග හැර ගන්නයි. නාමික විණිමය අනුපාතිකය අනුව මේ වන විටත් ලෝකයේ විශාලතම ආර්ථිකය ඇමරිකාව වුවත්, ක්‍රය ශක්ති සාම්‍ය විණිමය අනුපාතිකය අනුව මේ වන විට ලෝකයේ  විශාලතම ආර්ථිකය චීනයයි. ලංකාව වගේම ඇමරිකාවත් ලෝකයට ණයකරුවන් වුවත් චීනයට ලෝකයම වාගේ ණයයි.

නාමික විණිමය අනුපාතිකය අනුව පමණක් නෙමෙයි ක්‍රය ශක්ති සාම්‍ය විණිමය අනුපාතිකය අනුව බැලුවත් වෙලා තියෙන්නේ සහ තව දුරටත් වෙමින් තියෙන්නේ චීනයට වඩා කිහිප ගුණයක් ඉදිරියෙන් සිටි ලංකාව පහු කරගෙන චීනය වේගයෙන් ඉදිරියට යන එකම තමයි. එහෙම වුනේ කොහොමද?

මෙයට හේතු ගණනාවක් ඉදිරිපත් කළ හැකි වුවත්, ලංකාවේ හා චීනයේ ඉතිරි කිරීම් අනුපාත අතර වෙනස මෙහිදී කැපී පෙනෙනවා. චීනය කරන්නේ ඔවුන්ගේ ජාතික ආදායමෙන් අඩක් පමණම ඉතිරි කරන එකයි. ඒ විදිහට ඉතිරි කරන මුදල චීනයේ වත්මන් ආර්ථික වර්ධනය පවත්වා ගන්න අවශ්‍ය ආයෝජන අනුපාතයටත් වඩා ඉහළයි. මේ අමතර මුදල ණය විදිහට චීනයෙන් පිටතට ගලා යනවා. ලෝකය චීන ණය වලින් චීන බඩු මිල දී ගන්නවා. චීනයේ වෙළඳ අතිරික්තය ඉහළ යනවා. චීනයට ඩොලර් එකතු වෙනවා.

ලංකාවේ වගේම ඇමරිකාවෙත් වෙන්නේ මෙහි අනිත් පැත්තයි. මේ රටවල් වල ඉතිරි කිරීම් අනුපාත ආයෝජන අනුපාතය තරම් ලොකු නැහැ. අඩුව පිරවෙන්නේ ණය වලින්. ඇමරිකාව වගේම ලංකාවත් චීන සල්ලි වලින් චීන බඩු ආනයනය කරනවා.

රටක ඉතිරි කිරීම් අනුපාතිකය හා ආයෝජන අනුපාතය අතර වෙනස ආනයන අපනයන පරතරයට සමානයි. එය සාර්ව ආර්ථික සාම්‍යයක්. අවශ්‍ය ආයෝජන අනුපාතිකය තරමට දේශීය ඉතිරි කිරීම් අනුපාතිකය විශාල නැත්නම්, ඒ වෙනසට අනුරූප ආනයන අපනයන පරතරයතකුත් තිබිය යුතුමයි.

ලංකාවේ බඩු මිල මේ තරම් ඉහළින් තියෙද්දී ඉතුරු කරන්නේ කොහොමද කියා ඇතැම් අය අහනවා. ඉතිරි කිරීම් කියන්නේ ජීවන විලාසිතා අනුව තීරණය වන දෙයක් මිසක් බඩු මිල අනුව පමණක් තීරණය වන දෙයක් නෙමෙයි. ලංකාවේ හා චීනයේ ඒක පුද්ගල ආදායම් සමාන මට්ටමේ තිබුණු 1998 ආසන්න කාලයේදී ලංකාව ජාතික ආදායමෙන් 18%ක් පමණක් ඉතුරු කරද්දී චීනය ජාතික ආදායමෙන් 40%ක් පමණ ඉතුරු කළා. ලංකාවේ දැන් තිබෙන මට්ටමේ ඒක පුද්ගල ආදායමක් ලබද්දී චීනය කළේ තමන්ගේ ආදායමෙන් අඩක්ම ඉතුරු කරන එකයි.

රටක මූර්ත විණිමය අනුපාතය අවප්‍රමාණය වී තිබෙන්න ඉඩ හරින තරමට ඒ රටේ ආනයන ඉක්මවා අපනයන ඉහළ ගිහින් දේශීය ඉතිරි කිරීම් ඉහළ යනවා. චීනය කාලයක් තිස්සේම කළේ එයයි.

අපි කෑ හැටි කවුරු දනී?

ලංකාව වගේ රටවල් ගත්තහම මහ බැංකු ස්වාධීනත්වය කියන එක තවත් එක සංකල්පයක් පමණයි. වෙනත් රටවල් හා අදාළව වුවත් ඔය සංකල්පයේ ප්‍රායෝගික තේරුම කුමක්ද කියන එක ගැටළු සහගත කරුණක්. අග්‍රාමාත්‍ය රනිල් වික්‍රමසිංහගේ පහත වීඩියෝවේ තිබෙන කතාවෙන් ප්‍රායෝගික තලයේදී මේ සංකල්පය ක්‍රියාත්මක වෙන ආකාරය ගැන අදහසක් ගන්න බැරිවෙන එකක් නැහැ.

මෙහිදී රනිල් වික්‍රමසිංහ වෙනත් රාජ්‍ය නායකයින්ගෙන් වෙනස් වන්නේ ඔහු මේ වගේ දේවල් ප්‍රසිද්ධියේ කියන්නට පෙර දෙවරක් නොහිතීම යන කරුණෙන් පමණයි. මහ බැංකුව තීන්දු තීරණ ගන්නේ පවතින ආණ්ඩුවේ ඉහළ සිටින අයගේ රුචිඅරුචිකම් වලට යටත්ව කියන එක රනිල් වික්‍රමසිංහ විසින් මේ කතාවේදී තහවුරු කරනවා.

රටේ පොලී අනුපාතික හා විණිමය අනුපාතික තීරණය කිරීම මහ බැංකුවේ වපසරිය ඇතුළේ තිබෙන දේවල් මිසක් රජය විසින් කළ යුතු දේවල් නෙමෙයි. නමුත්, එයින් අදහස් වෙන්නේ ඒ දේවල් රජයේ කටයුතු වලින් ස්වායත්තව සිදුවන බව නෙමෙයි.

සමහර කාලවල් වල මහ බැංකුව කියන දෙයක් තමයි විණිමය අනුපාතිකය වෙළඳපොල සාධක මත වෙනස් වෙන්න අරිනවා මිසක් මහ බැංකුව විසින් මැදිහත්වීමක් කරන්නේ නැහැ කියන එක. ඒ වගේ වෙලාවක මහ බැංකුව විසින් ඩොලර් විකිණීම හා මිල දී ගැනීම නොකරනවා වෙන්න පුළුවන්. නමුත්, රජය කොහෙන් හෝ විදේශ ණයක් අරගෙන ඒ ඩොලර් ටික වෙළඳපොළට දමන බව මහ බැංකුව දන්නවා. විණිමය අනුපාතිකය හා අදාළව ගත්තොත් මේ වැඩෙන් වෙන්නෙත් මහ බැංකුව විසින් සංචිත එළියට දමන විට වෙන දෙයම තමයි.

විණිමය අනුපාතිකය නිදහසේ පාවෙන්නට ඉඩ ඇරපු 2001 අවුරුද්දේදී ලංකාවේ විදේශ ණය ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 650කින් අඩු වුනා. විදේශ සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 107කින් ඉහළ ගියා. ඒ අනුව, රටේ ශුද්ධ ඩොලර් බැරකම් ඩොලර් මිලියන 757කින් අඩු වුනා.

මෙය කළේ ඩොලර් මිලියන 757ක් වෙළඳපොළෙන් ඉවත් කර ගැනීම මඟිනුයි. එසේ කිරීමේදී ඩොලරයක මිල රුපියල් 80.06 සිට 90.13 දක්වා 16.4%කින් අවප්‍රමාණය වෙන්න ඉඩ දෙන්න වුනා.

ඉහත කී නිවැරදි වීම සිදුවෙන්න ඉඩ දෙන්න පෙර 2000 අවුරුද්දේදී ලංකාවේ ජංගම ගිණුමේ හිඟය ඩොලර් බිලියන 1,066ක් දක්වා ඉහළ ගිහින් තිබුණා. ජංගම ගිණුමේ හිඟයක් පවතින්නනම් ඒ හිඟයට සමාන ඩොලර් ප්‍රමාණයක් රට ඇතුළට වෙනත් ක්‍රමයකින් එන්න ඕනෑ. ලංකාව හා අදාළව ගත්තම බොහෝ විට ඔය වෙනත් ක්‍රමය විදේශ ණය ගැනීමනේ!

ජංගම ගිණුම, ප්‍රාග්ධන ගිණුම හා මූල්‍ය ගිණුම අතර තිබෙන සම්බන්ධය අනුව මහ බැංකුව මැදිහත් වී වෙළඳපොළෙන් ඩොලර් ඉවත් කරගත් විට ජංගම ගිණුමේ හිඟය පහළ යා යුතුයි. ඩොලර් වෙළඳපොළට මුදා හැරිය විට ජංගම ගිණුමේ හිඟය අඩු විය යුතුයි. 2001 වසරේදී ජංගම ගිණුමේ හිඟය ඩොලර් මිලියන 215ක් දක්වා අඩු වුණා.

එය එසේ වුණත්, 2002-2005 අතර කාලයේදී රජයේ විදේශ ණය ඩොලර් බිලියන 3 කින් පමණ ඉහළ ගියා. නමුත්, විදේශ සංචිත ඉහළ ගියේ ඩොලර් බිලියන 2කින් පමණයි. ඉතිරි ඩොලර් බිලියනයෙන් කළේ රුපියල අනවශ්‍ය ලෙස ශක්තිමත් කරන එකයි. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ඒ අවුරුදු තුනේ ගෙවුම් ශේෂ හිඟයන්ගේ එකතුවත් ඩොලර් බිලියන 1.6ක් පමණ වුණා. එයින් පසු කාලය සැලකූ විටනම් මෙය සුළු ප්‍රශ්නයක්.

2006-2014 අතර අවුරුදු වලදී රටේ විදේශ ණය ඩොලර් බිලියන 31කින් පමණ ඉහළ ගියත්, එයින් විදේශ සංචිත වලට එකතු වුණේ ඩොලර් බිලියන 6කටත් අඩු ප්‍රමාණයක්. ඉතිරි ඩොලර් බිලියන 25න්ම කළේ රුපියල ශක්තිමත් කරන එක. එයින් වුනේ ආනයන අපනයන පරතරය පුළුල් වී අපනයන වටිනාකමට වඩා වැඩි භාණ්ඩ හා සේවා ප්‍රමාණයක් රට ඇතුළට පැමිණීමයි. මේ අවුරුදු 9 තුළ පැවති ජංගම ගිණුම් හිඟයන්ගේ එකතුව ඩොලර් බිලියන 21කට වඩා වැඩියි. පැහැදිලියි නේද ආනයන ඉහළ ගියේ කොහොමද කියන එක?

2015-2017 අවුරුදු තුනේදී තවත් ඩොලර් බිලියන 8කින් පමණ විදේශ ණය ඉහළ ගිහින් තිබෙනවා. සංචිත වැඩි වී තිබෙන්නේ ඩොලර් බිලියන බාගයකින් පමණ. ඉතිරි ඩොලර් බිලියන හත හමාරෙන් කරලා තියෙන්නෙත් රුපියල ශක්තිමත්ව පවත්වා ගන්න එකයි. මේ කාලයේදී රුපියල සෑහෙන්න පිරිහුණු බව ඇත්ත. නමුත්, එය තිබුණු තැන අනුව ඔය ගාණට පිරිහුණත් තවමත් ශක්තිමත් වැඩියි. ඒ නිසා පහුගිය අවුරුදු තුනේදීත් ඩොලර් බිලියන හයකට ආසන්න ගෙවුම් ශේෂ හිඟ එකතුවක් දැකගන්න පුළුවන්.

2001-2017 මුළු කාලයම ගත්තහම විදේශ ණය ලෙස ඩොලර් බිලියන 43.5ක් රට ඇතුළට ඇවිත් තිබුණත් රට ඇතුළේ ඉතිරිව තිබෙන්නේ එයින් ඩොලර් බිලියන 8ක් පමණයි. රුපියල ශක්තිමත්ව තබා ගැනීම සඳහා ඉතිරි ඩොලර් බිලියන 35 ම රටින් එළියට යන්න ඉඩ දුන් නිසා තමයි පහුගිය කාලයේ ආනයන අපනයන පරතරය මේ තරම් වැඩි වෙලා තියෙන්නේ. ඒ ඔය කාලය ඇතුළත ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ලෙස රටට පැමිණි අඩු වශයෙන් ඩොලර් බිලියන 65 කට වඩා වැඩි මුදලක් එළියට යැවීමට අමතරවයි. එකතුව ඩොලර් බිලියන 100කට වැඩියි.

අමුවෙන්ම කියනවනම් මේ සහස්‍රයේ මුල පටන් ලංකාවේ මිනිස්සු රට ඇතුළෙන් ඉපැයූ ආදායමට වඩා ඩොලර් බිලියන 100කට වඩා වියදම් කරල තියෙනවා. එහෙම නැතුව පහුගිය කාලයේ පෙනෙන්න තිබුණු සෞභාග්‍යය රටේ මිනිස්සුන්ගේ මහන්සියේම ප්‍රතිඵලයක් නෙමෙයි.