අච්චු ගහපු සල්ලි මා ළඟයි!

උද්ධමනයට හේතු වෙන්නේ මුදල් සැපයුම ඉහළ යාම බව මේ වන විට ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙක් න්‍යායාත්මකව පමණක් නෙමෙයි අත්දැකීමෙන්ම දන්නවා. පසුගිය ජනවාරි මාසයේදී ලංකාවේ උද්ධමනය කොළඹ පාරිභෝගික මිල දර්ශකය අනුව 14.2% දක්වාත්, ජාතික පාරිභෝගික මිල දර්ශකය අනුව 16.8% දක්වාත් ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. මේ විදිහට උද්ධමනය ඉහළ යාම කොතැනකින් නවතියිද?

ඊට පෙර ඇසිය යුතු මූලික ප්‍රශ්නයක් ලෙස, පසුගිය වසර දෙකක කාලය තුළ ලංකාවේ මුදල් සැපයුම කොපමණ ඉහළ ගිහින්ද?

ලංකාවේ මුදල් සැපයුම මනින නිර්ණායක කිහිපයක්ම තිබෙනවා. කෙසේ වුවත්, ලංකාවේ හෝ වෙනත් රටක මුදල් සැපයුම ගැන කරන කතාබහක් ආරම්භ කළ යුත්තේ සංචිත මුදල් වලින්. සංචිත මුදල් ලෙස හැඳින්වෙන්නේ මහ බැංකුවේ වගකීම්. මහ බැංකුව විසින් අච්චු ගසා කෙළින්ම සංසරණයට එකතු කරන මුදල්. සාමාන්‍ය ව්‍යවහාරයේදී සල්ලි අච්චු ගහනවා කියන එකෙන් අදහස් වෙන්නේ සංචිත මුදල් ප්‍රමාණය ඉහළ යාමයි. මුදල් පදනම, පාදක මුදල්, M0 ආදී නම් වලින් හැඳින්වෙන්නේත් මේ සංචිත මුදල්මයි.

පසුගිය දෙවසර තුළ, එනම් 2019 අවසානයේ සිට 2021 අවසානය දක්වා කාලය තුළ සංචිත මුදල් සැපයුම රුපියල් බිලියන 932.6 සිට රුපියල් බිලියන 1,305.8 දක්වා 40.0%කින් ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. 

රටක මහ බැංකුව විසින් "අච්චු ගහන" මුදල් ප්‍රමාණය එම රටේ වාණිජ බැංකු පද්ධතිය විසින් ගුණනය කිරීමක් කරනවා. එකම රුපියල නැවත නැවත කිහිප දෙනෙකුට ණයට දීම හරහා සිදුවන මෙම ක්‍රියාවලිය තුළ මහ බැංකුව විසින් අච්චු ගහන එක රුපියලක් රුපියල් කිහිපයක් බවට පත් වෙනවා. මෙය හැඳින්වෙන්නේ මුදල් මැවීම ලෙසයි. මුදල් සැපයුම ලෙස හැඳින්වෙන්නේ මේ අයුරින් ගුණනය වූ සංචිත මුදල් ප්‍රමාණයයි. එයට මහ බැංකුවේ වගකීම් මෙන්ම වාණිජ බැංකු වල වගකීම්ද ඇතුළත් වෙනවා.

ලංකාවේ මුදල් සැපයුම මනින M1, M2 හා M2b ලෙස හැඳින්වෙන නිර්ණායක තුනක් තිබෙනවා. M1 යන්න පටු මුදල් සැපයුම ලෙසද හැඳින්වෙනවා. එයට සංසරණයේ ඇති නෝට්ටු හා කාසිත්, වාණිජ බැංකු වල පවත්වා ගෙන යන ජංගම ගිණුම් තැන්පතුත් ඇතුළත්. පුළුල් මුදල් සැපයුම ලෙස හැඳින්වෙන M2 හා M2b නිර්ණායක වලට මීට අමතරව පුද්ගලයින් විසින් වාණිජ බැංකු වල පවත්වා ගෙන යන ඉතිරි කිරීම් ගිණුම් වල හා ස්ථිර තැන්පතු වල තිබෙන මුදල්ද ඇතුළත් වෙනවා. 

විශාල වෙනසක් නැති, M2 හා M2b අතර තිබෙන වෙනස වන්නේ M2 වලට රුපියල් තැන්පතු පමණක් ඇතුළත් වන නමුත් M2b වලට විදේශ ව්‍යවහාර මුදලින් පවත්වා ගෙන යන ගිණුම් වල තිබෙන තැන්පතුද ඇතුළත් වීමයි. ලංකාවේ මුදල් සැපයුම පිළිබඳ නිර්ණායක අතරින් හොඳම නිර්ණායකය ලෙස සැලකෙන්නේ M2b පුළුල් මුදල් සැපයුමයි. මීට අමතරව, වාණිජ බැංකු නොවන මූල්‍ය ආයතන වල පවත්වා ගෙන යන තැන්පතුද ඇතුළත් වඩාත් පුළුල් M4 නම් නිර්ණායකයක්ද ඇතත් එය භාවිතා කෙරෙන්නේ අඩුවෙන්. 

පසුගිය දෙවසර තුළ සංචිත මුදල් ප්‍රමාණය 40.0%කින් වැඩි වීමට අනුරූපව M1, M2 හා M2b යන මුදල් සැපයුම් නිර්ණායක තුනමද ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. එම කාලය තුළ M1 මුදල් සැපයුම රුපියල් බිලියන 865.5 සිට රුපියල් බිලියන 1,459.9 දක්වා 68.7%කින්ද, M2 මුදල් සැපයුම රුපියල් බිලියන 6,912.7 සිට රුපියල් බිලියන 9,638.9 දක්වා 39.4%කින්ද ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. වඩා වැදගත් M2b මුදල් සැපයුම රුපියල් බිලියන 7,624.1 සිට රුපියල් බිලියන 10,647.3 දක්වා 39.7%කින් ඉහළ ගොස් තිබෙනවා.

කවර නිර්ණායකය අනුව බැලුවත් දෙවසරක් තුළ මුදල් සැපයුම 40%කින් පමණ ඉහළ ගොස් ඇති බව පැහැදිලියි. මේ අයුරින් මුදල් සැපයුම ඉහළ ගියත් රටේ මුදල් ඉල්ලුමද නිෂ්පාදනය ඉහළ යාම හේතුවෙන් අනුරූපී ලෙස ඉහළ ගොස් ඇත්නම් මුදල් සැපයුමේ ඉහළ යාම උද්ධමනයට හේතු වන්නේ නැහැ. 2020 වසර තුළ රටේ ආර්ථිකය 3.6%කින් හැකිළුනා. 2021 වසර තුළ ආර්ථිකය 3.6%කින් වර්ධනය වීයැයි උපකල්පනය කළද සමස්තයක් ලෙස දෙවසරක කාලය තුළ රටේ නිෂ්පාදනයෙහි වෙනසක් වී නැහැ. ඒ නිසා, මේ අයුරින් 40%කින් පමණ මුදල් සැපයුම ප්‍රසාරණය වීමේ උද්ධමනකාරී බලපෑම වැළැක්විය නොහැකියි. 

පසුගිය දෙවසරක කාලය තුළ (2021 දෙසැම්බර් දක්වා) කොළඹ පාරිභෝගික මිල දර්ශකය 16.9%කින් පමණ ඉහළ ගොස් ඇති අතර ජාතික පාරිභෝගික මිල දර්ශකය 19.3%කින් ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. මේ අනුව, මුදල් සැපයුමේ ඉහළ යාමට අනුරූපව මිල මට්ටම් තව දුරටත් 20-25% පමණ ප්‍රමාණයකින් ඉහළ යාමේ විභවයක් තිබෙනවා. තවත් මාස තුන හතරක් යද්දී උද්ධමනය 20% මට්ටම ඉක්මවිය හැකියි. ඒ සමඟම, එයට අනුරූපව විණිමය අනුපාතය මත පීඩනය ඉහළ යාමද නොවැලැක්විය හැකියි.

වඩාත්ම වැදගත් ප්‍රශ්නය මේ වසර තුළ හා ඉදිරි වසර කිහිපය තුළ මුදල් සැපයුම කොයි තරම් දුරකට පාලනය කර ගත හැකිද කියන එකයි. තව දුරටත් මුදල් සැපයුම විශාල ලෙස ඉහළ නොගියහොත් උද්ධමනය 25% පමණ මට්ටමකට ඉහළ ගොස් ඉන් පසු ක්‍රමයෙන් අඩු වෙයි. එහෙත්, සල්ලි අච්චු ගැහිල්ල තව දුරටත් ඉහළ ගියොත් ලංකාවත් වැටෙන්නේ සිම්බාබ්වේ පාරටයි.

බදු වැඩි කර රජයේ ආදායම් වැඩි කර නොගන්නේනම් හා රජයේ වියදම් සැලකිය යුතු ලෙස අඩු කර නොගන්නේනම් විශාල අයවැය පරතරයක් පියවීමේ ප්‍රශ්නයට ආණ්ඩුවට මුහුණ දෙන්න වෙනවා. ආණ්ඩුව මේ වෙද්දී ආදායම් වැඩි කර ගැනීමට හා වියදම් සීමා කිරීමට යම් උත්සාහයන් දරමින් සිටින නමුත් ඒ අතරම එම අරමුණු වලට හාත්පසින්ම එරෙහි දේවල්ද කරනවා. පොලී අනුපාතික දැනට පවතින සීමාවේ නඩත්තු කරමින්, සල්ලි අච්චු නොගසා රජයේ අයවැය හිඟය පියවා ගත හැක්කේ සැලකිය යුතු විදේශ ණය ප්‍රමාණයක්ද රජයට ලැබෙන්නේනම් පමණයි. ඒ නිසා, ඉදිරි කාලයේදී රටේ උද්ධමනය පාලනය කිරීම සඳහාද විදේශ ණය නැතුවම බැහැ. 

වසංගත කළුවර හා ඉන්දියාවේ සංචිත

ලංකාවට ආර්ථික අර්බුදයක් එයි කියලා ගොඩක් අය බලාගෙන හිටියත් තවමත් එහෙම දෙයක් වෙලා නැහැ. ආණ්ඩුව මොන විදිහට හරි ආර්ථිකය කළමනාකරණය කර ගන්නවා. දවසේ පැය දහ අටකටත් වැඩි කාලයක් කිසි ප්‍රශ්නයක් නැතුව ලංකාවේ ගෙවල් වලට විදුලි බලය ලැබෙනවා. සමහර අයනම් ලයිට් තියෙන පැය ගණන ගැන කතා නොකර අශුභවාදී ලෙස ලයිට් නැති පැය ගාණ ගැන කතා කරනවා. ඇමරිකාවේ වුනත් ගෙවල් වලට විදුලි බලය සපයන්නේ වැඩිම වුනොත් දවසකට පැය විසිහතරයි. අවුරුද්දකට එක දවසක් විතරක් පැය විසි පහක්ම විදුලි බලය සපයනවා. එහෙම බැලුවහම පැය දහ අටක් විදුලි බලය ලැබෙනවා කියන්නේ නරක තත්ත්වයක් නෙමෙයි.

ආර්ථික අර්බුදයක් නැතත් කෝවිඩ් නිසා ලංකාවට පොඩි පොඩි ප්‍රශ්න තිබුණා. කෝවිඩ් ප්‍රශ්නයනම් දැන් ඉවර වේගෙන යනවා. සමහර විට ඉදිරි කාලයේදී ලංකාවට රුසියානු-යුක්‍රේන ප්‍රශ්නය නිසා යම් යම් ගැටළු ඇති වෙන්න පුළුවන්. ඒ ප්‍රශ්නේ දුර දිග නොගියොත් වෙන මොකක් හරි අලුත් ප්‍රශ්නයක් එන්න පුළුවන්. ආර්ථික අර්බුදයක්නම් එන එකක් නැහැ.

ලංකාව සතුව තවමත් ඩොලර් 2,360.6ක නිල සංචිත තිබෙනවා. තවමත් කිවුවත් ඔය ප්‍රමාණය තිබුණේ ජනවාරි අන්තිමට. තවම ඔය ඩොලර් ටික තිබෙනවා කියා අපි හිතමු. වෙන දෙයක් නොකළොත්, ඔය ඩොලර් ටිකෙන් මාස හයක පමණ කාලයක් ලංකාවට අවශ්‍ය තෙල් මිල දී ගන්න පුළුවන්. ඒකම මදිද? 

කෝවිඩ් කාලයේ ලංකාවේ නිල සංචිත විශාල ලෙස අඩු වුනත්, කලාපයේ අනෙක් රටවල් වල වුනේ එහි අනෙක් පැත්ත. 2019 අවසාන වන විට ඉන්දියාව සතුව තිබුණේ ඩොලර් බිලියන 450ක පමණ නිල සංචිත ප්‍රමාණයක්. මේ වන විට මෙම ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 630ක් පමණ දක්වා ඉහළ ගිහින්. 

ඉන්දියාවත් කලකට පෙර විශාල ගෙවුම් ශේෂ අර්බුදයකට මුහුණ දුන් රටක්. 1991 වසරේදී ඉන්දියාවේ නිල සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 5.8 දක්වා පහත වැටුණා. ඒ වෙද්දී ඉන්දියාවේ විදේශ ණය ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 83.8ක්. ඒ කියන්නේ, විදේශ සංචිත ප්‍රමාණය විදේශ ණය ප්‍රමාණයෙන් 7% මට්ටම දක්වා පහත වැටී තිබුණා. දැන් ලංකාවේ තත්ත්වය තරම්ම නරක තත්ත්වයක් නොවුනත් ඊට කිට්ටු තත්ත්වයක්. මේ වන විට ලංකාව සතු නිල සංචිත ප්‍රමාණය රටේ විදේශ ණය වලින් 5%කටත් වඩා අඩුයි. 

ඉන්දියාව සමාජවාදය අත හැරියේ ඔය කාලයේදී. එතැන් පටන් ඉන්දියාව දිගු ගමනක් ඇවිත් තිබෙනවා. පසුගිය වසරේ ජූනි අවසාන වෙද්දී ඉන්දියාවේ මුළු විදේශ ණය ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 571.3ක්. දදේනියෙන් 20.2%ක්. මේ මුළු රටේම විදේශ ණය. රටින් පිට ජීවත්වන ඉන්දියානුවන්ගේ බැංකු තැන්පතු ආදියත් ඔය ගොඩේ තිබෙනවා. ඉන්දියානු රජයේ විදේශ ණය ප්‍රමාණයනම් ඩොලර් බිලියන 106.9ක් පමණයි. ඒ කියන්නේ දදේනියෙන් 3.8%ක් පමණයි. කොහොම වුනත් වැදගත් කරුණ මේ වෙද්දී ඉන්දියාව සතුව මුළු රටේම විදේශ ණය ප්‍රමාණයටත් වඩා වැඩි නිල සංචිත ප්‍රමාණයක් තිබෙනවා. 

කාලයක සිටම ඉන්දියානු සංචිත බැංකුව විසින් ඉන්දියාවට ගලා එන ඩොලර් වෙළඳපොළෙන් මිල දී ගනිමින් ඉන්දියානු රුපියල ශක්තිමත් වෙන්න නොදී දුර්වල මට්ටමක පවත්වා ගන්නවා. 2019 ආරම්භ වන විටද ඉන්දියාව සතුව තිබුණේ ඩොලර් බිලියන 396ක නිල සංචිත ප්‍රමාණයක් පමණයි. අවුරුදු දෙකහමාරක් ගොස් 2021 මැද වන විට මෙම ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 600 පන්නලා. ඒ කියන්නේ වසංගත කාලය ඇතුළත ඉන්දියානු සංචිත බැංකුව විසින් ඩොලර් බිලියන 200කටත් වඩා මිල දී අරගෙන. 

පසුගිය වසර අවසානයේදී ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල විසින් ඉන්දියාවට දැනුම් දුන්නේ මේ ආකාරයෙන් සංචිත මිල දී ගැනීම සීමා කළ යුතු බවයි. ඊට පෙර ඇමරිකාව පැත්තෙන්ද මේ පිළිබඳව විවේචන එල්ල වී තිබුණා. නව ලිබරල් ප්‍රතිපත්ති ලෙස බොහෝ දෙනෙකු විසින් හඳුන්වන ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති අනුව ඉන්දියාව මෙවැනි මැදිහත් වීමක් නොකළ යුතුයි. එහෙත්, මෑතකදී ආර්ථික ප්‍රාතිහාර්ය පෑ චීනය හා සිංගප්පූරුව වැනි රටවල් විසින් අනුගමනය කළේද මේ ක්‍රමයයි. 

සංචිත එකතු කරමින් විණිමය අනුපාතය දුර්වල කර තබා ගැනීම එසේ කරන රටට වාසිදායක වුවත් ගනුදෙනු කරන අනෙකුත් රටවලට අවාසිදායකයි. චීනය හා ඇමරිකාව අතර හොඳ හිත පළුදු වීමටද මේ කරුණ හේතු වුනා. සිංගප්පූරුව වැනි කුඩා ආර්ථිකයක් මේ ක්‍රමය අනුගමනය කරද්දී ඇමරිකාව වැනි රටකට එහි පාඩුව නොදැනෙන නමුත් චීනය හෝ ඉන්දියාව වැනි විශාල ආර්ථිකයක් ඇති රටක් මෙවැන්නක් කරද්දී ඇමරිකාවට වුවත් පාඩුව දැනෙනවා.

චීනයට කාලයක් තිස්සේ ලංකාව වැනි රටවල ආයෝජනය කිරීමට "උණක්" හැදෙන්න හේතුව මේ විදිහට ඩොලර් සංචිත විශාල ලෙස ගොඩ ගැහීමයි. මේ වෙද්දී ඉන්දියාවටත් ඒ ප්‍රශ්නයම ඇති වී තිබෙනවා. අපනයන තරඟකාරිත්වය පවත්වා ගන්නනම් ඉන්දියානු රුපියල අධිප්‍රමාණය වීම පාලනය කර ගත යුතුයි. එය කිරීම සඳහා වෙළඳපොළෙන් ඩොලර් ඉවත් කරද්දී සංචිත ගොඩ ගැහෙනවා. එසේ එකතු වන ඩොලර් වලට මොනවා හෝ කළ යුතුයි. මේ කරුණ මේ වෙලාවේ ලංකාවේ වාසියට (හෝ අවාසියට) හේතු වී තිබෙනවා.

භූ දේශපාලනය පැත්තකින්ම තිබ්බත්, මේ වෙලාවේ ලංකාවට ණයට ඩොලර් ටිකක් දෙන එකේ ආර්ථික වාසිම වුවත්, ගණනාවක් ඉන්දියාවට තිබෙනවා. ඉන්දියාවට ගොඩ යන්න, චීනය කළා වගේ, ඉන්දියානු රුපියලේ අගය පහළින් තියා ගන්න ඕනෑ (ඩොලරයක මිල ඉහළින් තියා ගන්න ඕනෑ). හැබැයි ඇමරිකාව ඇතුළු බටහිර රටවල් අවුල් නොකර ඔය වැඩේ කරන්නත් ඕනෑ. මේක කරන්න පුළුවන් එක ක්‍රමයක් වන්නේ දේශීය වෙළඳපොළෙන් ඩොලර් මිල දී ගන්නා අතරම ඒ ඩොලර් ණය ලෙස හෝ ආයෝජන ලෙස වෙන රටකට දෙන එක. එවිට රටේ විදේශ වත්කම් ඉහළ යන නමුත් නිල සංචිත ඉහළ යන්නේ නැහැ. ඉන්දියානු රුපියල ශක්තිමත් වෙන එකත් වලකිනවා.

ඊට අමතරව මේ වැඩේ ලාබයි. සංචිත ඇමරිකාවේ භාණ්ඩාගාර බිල්පත් වල ආයෝජනය කරලා දැනෙන තරමේ පොලියක් ලැබෙන්නේ නැහැ. ලංකාව වගේ රටක ආයෝජනය කරලා ඊට වඩා ලොකු පොලියක් ගන්න පුළුවන්. එයින් ලැබෙන දේශපාලන වාසි අමතර බෝනස් එකක්!

කොහොම වුනත්, ඉන්දියන් කාරයෙක් රුපියලක් වුනත් වියදම් කරන්න කලින් කොයි තරම් හිතනවද කියන එක කවුරුත් වගේ දන්නවනේ. කොහොමටත් ලැබෙන වාසි වලට තවත් වාසි එකතු කර ගන්න පුළුවන්නම් නොකරන්නේ කවුද? ඉන්දියාවෙන්ම ආනයන කිරීමේ කොන්දේසිය මත ණය දුන්නහම එක ගලෙන්ම තවත් කුරුල්ලෙක්!

ඔය ලයිට් කැපිල්ල වැඩි කාලයක් තියෙන එකක් නැහැ. ආණ්ඩුව ප්‍රශ්නය විසඳයි. පෝර සහනාධාරෙත් නවත්තලා, හාලුත් අන්තිමට පිටරටින් ගෙනල්ලා, කාබනික උන්මාදයත් නවත්තන එක ඕනෑ ගොනෙකුට කළ හැකිව තිබුණු දෙයක්ද? මාස කීපයක් ලයිට් නැතුව ඉඳලා එපා වුනාට පස්සේ ආයේ ලයිට් එනවානම් ඒ එන්නේ තූත්තුකුඩියෙන් වුනත් මොකද? මොන විදිහකින් හරි රටට අවශ්‍ය විදුලි බලය ලැබුණට පස්සෙවත් එළකිරි වගේ ලංකාවේ "ටියුබ් ලයිට්" ටික පත්තු වෙනවානම් එච්චරයි!

ඇමරිකාවට ආවහම ඉංග්‍රීසි පුළුවන් වෙනවද?

ඇමරිකානුවෙක් කිවුවහම බොහෝ දෙනෙකුගේ හිතේ මැවෙන්නේ ඇමරිකානු උච්ඡාරණයෙන් චතුර ලෙස ඉංග්‍රීසි කතා කරන, ක්‍රිස්තියානි ආගමක් අදහන, සුදු ජාතිකයෙක්. ගොඩක් ඇමරිකානුවෝ ඔය වගේ අය වුනත් හැම ඇමරිකානුවෙක්ම ඔය වගේ අය නෙමෙයි. ඇමරිකානුවන් කියා කියන්නේ සුදු ජාතිකයින් පමණක් නොවන බවත්, විවිධ ආගම් අදහන අය බවත් පෙන්වන්න ඇමරිකානු රජය වගේම ඇමරිකානු මාධ්‍ය විසින්ද සැලකිය යුතු උනන්දුවක් දක්වනවා. හැබැයි භාෂාව සම්බන්ධව ඔය උනන්දුව ඒ තරම් පෙනෙන්න නැහැ. 

සමහර විට ඇමරිකාව කියන වියමන එකලස්ව තියා ගන්න ආගම, හමේ පැහැය වගේ දේවල් වැදගත් නොවුනත් භාෂාව වැදගත් කියා ඇමරිකානු රජය ඇතුළු ඇමරිකාවට මග පෙන්වන්නන් විසින් හිතනවා වෙන්න පුළුවන්. ඇමරිකානු ඉතිහාසය දිහා බැලුවොත් ඇමරිකාවට සංක්‍රමණය වූ විවිධ භාෂා කතා කළ අයගෙන් පැවත එන්නන් ක්‍රමයෙන් ඉංග්‍රීසි කතා කරන්නන් බවට පත් වී ඇති බව පේනවා. මේ වැඩේ දැනුත් වෙනවා.

කොහොම වුනත් ඇමරිකාවේ හැම ගෙදරක්ම ඉංග්‍රීසි කතා කරන ගෙදරක් නෙමෙයි. අවුරුදු පහට වැඩි සෑම ඇමරිකානුවන් පස් දෙනෙකුගෙන් එක් අයෙකු ගෙදරදී කතා කරන්නේ වෙනත් භාෂාවක්. 

ඇමරිකාවේ දෙවන ප්‍රධාන භාෂාව ස්පාඤ්ඤ භාෂාවයි. 2018 වසරේදී නිවසේදී ඉංග්‍රීසි හැර වෙනත් භාෂාවක් කතා කළ ඇමරිකානුවන් 67,268,668 දෙනෙකු අතරින් (ජනගහණයෙන් 21.9%ක්), 41,460,427 දෙනෙකු විසින් කතා කළ භාෂාව වූයේ ස්පාඤ්ඤ භාෂාවයි. 

ඇමරිකාවේ චීන හා ඉන්දියානු භාෂා කතා කරන පිරිස ඉතා වේගයෙන් වර්ධනය වෙනවා. 2018 වසරේදී මැන්ඩරින් බස කතා කළ ඇමරිකානුවන් ප්‍රමාණය 3,471,604ක්. මීට අමතරව තගලොග් (පිලිපීන), වියට්නාම්, අරාබි, ප්‍රංශ, කොරියන් යන එක් එක් භාෂා කතා කරන ඇමරිකානුවන් ප්‍රමාණයද මිලියනයකට වඩා වැඩියි. ඉන්දියානු භාෂා අතරින් 874,314 දෙනෙකු හින්දි බසත්, 485,373 දෙනෙකු උර්දු බසත්, 419,164 දෙනෙකු ගුජරාටි බසත්, 400,186 දෙනෙකු තෙලිඟු බසත්, 375,143 දෙනෙකු බෙංගාලි බසත්, 315,987 දෙනෙකු පන්ජාබි බසත්, 308,857 දෙනෙකු දෙමළ බසත් ගෙදරදී කතා කරනවා. 

වසර විස්සකට පමණ පෙර මිලියනයකට වඩා වැඩි ඇමරිකානුවන් පිරිසක් විසින් කතා කළ ඉතාලි හා ජර්මන් භාෂා භාවිතය මෙන්ම ප්‍රංශ භාෂාව කතා කරන ඇමරිකානුවන් ප්‍රමාණයද ක්‍රමයෙන් අඩු වෙමින් යන නමුත් ආසියානු භාෂා කතා කරන ප්‍රමාණයනම් වැඩි වනු මිස අඩුවන බවක් පෙනෙන්න නැහැ.

ඇමරිකානුවන් 39,538,223ක් (11.91%ක්) ජීවත් වන කැලිෆෝර්නියා ප්‍රාන්තයේ ජනගහණයෙන් 45%ක්ම ගෙදරදී කතා කරන්නේ ඉංග්‍රීසි නොවන භාෂාවක්. ඇමරිකානුවන් 29,145,505ක් (8.74%ක්) ජීවත් වන ටෙක්සාස් ප්‍රාන්තයේ ජනගහණයෙන් 36%කුත්, ඇමරිකානුවන් 21,538,187ක් (6.47%ක්) ජීවත් වන ෆ්ලොරිඩා ප්‍රාන්තයේ ජනගහණයෙන් 30%කුත්, ඇමරිකානුවන් 20,201,249ක් (5.86%ක්) ජීවත් වන නිවුයෝර්ක් ප්‍රාන්තයේ ජනගහණයෙන් 31%කුත් ගෙදරදී ඉංග්‍රීසි කතා කරන්නේ නැහැ. ඇමරිකානු ජනගහණයෙන් තුනෙන් එකක් ජීවත් වෙන්නේ ඔය ප්‍රාන්ත හතරෙන් එකක. 

ලංකාවෙන් පැමිණෙන සංක්‍රමණිකයින්ගෙන් වැඩි පිරිසක් පැලපදියම් වන්නේත් ජනගහණය වැඩි කැලිෆෝර්නියා, ටෙක්සාස්, ෆ්ලොරිඩා, නිවුයෝර්ක් වැනි ප්‍රාන්ත වලයි. එම ප්‍රාන්ත වල වුවද ප්‍රධාන නගර සංක්‍රමණිකයින්ගෙන් වැඩි පිරිසක් ආකර්ෂණය කර ගන්නවා. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ඇමරිකාවේ විශාලම නගර වන ලොස් ඇන්ජලීස්හි ජනගහණයෙන් 59%ක්, නිවු යෝර්ක් නගරයේ ජනගහණයෙන් 49%ක් හා හූස්ටන් ජනගහණයෙන් 50%ක් ගෙදරදී ඉංග්‍රීසි කතා කරන්නේ නැහැ. 

ගෙදරදී ඉංග්‍රීසි කතා නොකරන ඇමරිකානුවන් අතරින් මිලියන 25.6කටම (38%කටම), ඔවුන් සිතන පරිදි, හොඳින් ඉංග්‍රීසි කතා කළ නොහැකියි. මීට අමතරව තමන්ට හොඳින් ඉංග්‍රීසි කතා කළ හැකියැයි සිතාගෙන සිටින තවත් සැලකිය යුතු පිරිසකටද ඇත්තටම හොඳින් ඉංග්‍රීසි කතා කළ නොහැකි විය හැකියි.

ලංකාව වැනි රටකින් ඇමරිකාවට සංක්‍රමණය වන අයෙකුට මුල් කාලයේදී ඇමරිකානු උච්ඡාරණය තේරුම් ගැනීම සැලකිය යුතු අභියෝගයක්. ලංකාවේ සිටියදී ඉතා හොඳින් හා නිතර ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් කටයුතු කළ අයට පවා මේ අභියෝගයට මුහුණ දෙන්න සිදු වෙනවා. ඇමරිකානුවන්ට තේරෙන සේ කතා කිරීම තවත් අභියෝගයක්.

ඇමරිකාවට පැමිණීමෙන් පසුව, ඇමරිකානු උච්ඡාරණයට කණ හුරු වෙන්න වැඩි කලක් යන්නේ නැහැ. එහෙත්, ජීවිත කාලයම ඇමරිකාවේ සිටියත්, බොහෝ සංක්‍රමණිකයන්ට තමන්ගේ ඉංග්‍රීසි උච්ඡාරණයනම් වෙනස් කර ගන්න අමාරුයි. ලංකාවේදී ඉංග්‍රීසි භාවිතයක් එතරම් නොතිබුණු කෙනෙකුට මේ වැඩේ සාපේක්ෂව පහසුයි. එවැනි අය ඉංග්‍රීසි කතා කරන්න පුරුදු වෙන්නේම ඇමරිකානු උච්ඡාරණය සමඟයි. දෙමවුපියන් සමඟ කුඩා වයසෙන් ඇමරිකාවට සංක්‍රමණය වන දරුවන්ටත් මේ වාසිය තිබෙනවා.

රස්සාවක් කරගෙන ඇමරිකාවේ ජීවත් වීම සඳහා ඇමරිකානුවෙක් තරමට හොඳින් ඉංග්‍රීසි කතා කරන්න අවශ්‍ය වෙන්නේ නැහැ. ඉංග්‍රීසි වලට වඩා වැදගත් කරන රස්සාව හරියට කරන එකයි. ඒ වැඩේට අවශ්‍ය තරමට ඉංග්‍රීසි පුළුවන් වීම හොඳටම ප්‍රමාණවත්. ඒ නිසා, ඇමරිකාවට ඇවිත් ස්ථාවර වුනාට පස්සේ සංක්‍රමණිකයෙක් තමන්ගේ භාෂා දැනුම ගැන එතරම් වද වෙන්නේ නැහැ. ජීවත් වෙන්නේ සංක්‍රමණිකයින් වැඩි පැත්තකනම් මේක කොහොමටවත්ම ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි.

හැබැයි සංක්‍රමණිකයින් වැඩි පැත්තක ජීවත් වෙද්දී වෙන විදිහක භාෂා ප්‍රශ්නයක් මතු වෙනවා. ලංකාවෙන් එන අය ඇමරිකානුවන් මෙන් ඉංග්‍රීසි කතා කරන්නේ නැතුවාක් මෙන්ම වෙනත් රටවල් වලින් එන අය ඉංග්‍රීසි කතා කරන්නෙත් ඔවුන්ටම ආවේණික උච්ඡාරණයකින්. ඉන්දියානුවන්ගේ "ර්" ගැනනම් ගොඩක් අය දන්නවා ඇතිනේ. චීන්නුන්ට, රුසියානුවන්ට, යුදෙවුවන්ට ආදී වෙනස් භාෂාවක් මවු බස කරගත් අයටත් ඔය වගේ අමුතු උච්ඡාරණ තියෙනවා. ඇමරිකාවේ සංක්‍රමණිකයින් වැඩි පැත්තක මිනිස්සු එක්ක නිතර සම්බන්ධ වෙන රැකියාවක් කරන කෙනෙකුට ඔය හැම ජාතියේම අය එක්ක ගනුදෙනු කරන්න වෙන නිසා ඒ අයගේ ඉංග්‍රීසිත් තේරුම් ගන්න බැරිනම් ප්‍රශ්නයක්. ටික කලක් ඇමරිකාවේ ජීවත් වුනාට පස්සේනම් දුරකථන ඇමතුමක් ආ විට වුවත් මේ කතා කරන්නේ සුද්දෙක්ද, කල්ලෙක්ද, චීනෙක්ද නැත්නම් ඉන්දියානුවෙක්ද කියා හිතා ගන්න පුළුවන්. 

ඇමරිකාවේදී රස්සාවකට බඳවා ගැනීමේදී වුවත් ඉංග්‍රීසි දැනුම ගැන හොයා බලන්නේ අදාළ රස්සාව කරගෙන යන්න අවශ්‍ය වන අවම ඉංග්‍රීසි දැනුමට සාපේක්ෂව පමණයි. ඇමරිකාව නියෝජනය කරන රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකයින් වැනි අයටනම් හොඳ ඉංග්‍රීසි භාෂා දැනුමක් නැතුවම බැරුවාක් මෙන්ම වෙනත් භාෂා දැන සිටීමද විශේෂ සුදුසුකමක් වෙනවා.

ඇමරිකාවේ නව ශ්‍රී ලංකා තානාපතිනිය සේ පත්ව ඇවිත් සිටින ජුලී ජියූන් චුංට ඉංග්‍රීසි භාෂා ප්‍රවීණතාවයට අමතරව ස්පාඤ්ඤ, ජපන්, කොරියන් හා කමියර් (කාම්බෝජයේ භාෂාව) යන භාෂාද කතා කළ හැකියි. ජුලී ජියූන් චුං කොරියාවේ සියෝල් නුවර ඉපිද කුඩා කාලයේදී ඇගේ දෙමවුපියන් සමඟ ඇමරිකාවේ කැලිෆෝර්නියා ප්‍රාන්තයට සංක්‍රමණය වූ තැනැත්තියක්. 

ජුලී ජියූන් චුංව ශ්‍රී ලංකාවේ ඇමරිකානු තානාපති සේ පත් කිරීමට යෝජනා කරන්නේ ජනාධිපති බයිඩන් විසින් වුවත්, ඒ ඇය බයිඩන්ගේ ඥාතියෙකු හෝ බයිඩන්ට කඩේ ගිය කෙනෙකු නිසා නෙමෙයි. ජුලී ජියූන් චුං ඇමරිකානු විදේශ සේවයෙහි අත්දැකීම් ඇති නිලධාරිනියක්. මෙවැනි තනතුරක් සඳහා ඇමරිකානු ජනාධිපති වරයාට නාම යෝජනා සිදු කළ හැකි වුවත්, එම නාම යෝජනා සෙනෙට් සභාවේ නාම යෝජනා කමිටුව විසින් අනුමත කළ යුතුයි. එසේ නැතුව තමන්ට අවශ්‍ය අයෙකු හිතුමනාපයට ලංකාව වැනි රටක තානාපති සේ පත් කර එවීමට හෝ බලයක් ඇමරිකානු ජනාධිපතිවරයාට නැහැ.

කනවැන්දුමීගේ වන්නම

කාලකන්නි ගෑණියේ, දැන් උඹට ලියුම හම්බ වෙලා ඇති 

මළ පැනල අඬල ඉවර වෙලා හූල්ලනවත් ඇති 

පට්ට වේසි පර බැල්ලි කියලා 

අපේ අම්ම මතක් කරලත් බනිනව ඇති 

මගේ පතුල්නං ආයෙ කවදාවත් රිංගන්නේ නැති 

පරණ සපත්තු දිහා බලාගෙන 

හවස තේ එක තනියම බොනව ඇති 

ග්‍රීස්මේ ගැන, කොරිංග කුලීකාරයෝ ගැන,

එපාම කරපු උණ රෝගෙ ගැන, 

තාමත් මට පෙන්නන්න බැරි ඉංග්‍රීසිකාරයෝ ගැන, 

අතෝරක් නැතිව කණිපින්දම් කිය කිය 

හරියට ගෙදර මම ඉන්නවයි කියල හිතාගෙන වගේ සාප කර කර 

මට බණින්නේ නැතිව, 

මගෙ අමාරුකං ගැන, රෑට පේන හීන ගැන, 

කන බොන දේවල් ගැන

උඹට ආයෙ කවදාවත් මතක් කරන්න බෑ කියලා 

මං දන්නව බං හොඳාකාරවම.

කාලකන්නි ගෑණියේ, 

ඇත්තම කියනවානම්,

කාත් කවුරුවත් නැතිව, තට්ට තනියම පාළුවේ, 

මම මහා දිග රැයක් ගෙවනවා.

ආයෙත් මම කාමරේක තනියම. 

කන්නෙ කඩෙන්, හීතල වෙච්ච කෑම 

කලිසම් කමිස බිම ගලෝල දාපු තැන් වල 

එල්ලන්ඩයි කියලත් බෝලකූඩුවක්වත් නෑ කාමරේ! 

බිත්තිත් පාලුයි, පින්තූරයක්වත් නෑ එල්ලන්න.

උඹව ආපහු ගෙන්නගන්න පුළුවන්නම් 

මගේ ආත්මයෙන් කොයි තරම් කෑල්ලක් මම දෙනවද?

මාස වල නම් මතක් වෙනකොටත් බයයි බං!

"ශිශිරය" කියන වචනය මූසල බෙර හඬක් වගෙයි.

උඹට පස්සේ හම්බ වෙයි 

පොල් ගහ ළඟ වලලපු පිහිය 

මට හිතුනා උඹ මාව මරයි කියලා 

උඹේ අත් වල බරට, කකුල් වල දිස්නෙට, පුරුදු වෙච්ච

කුස්සියේ වානේ තට්ටුවේ සුවඳ 

මට මේ දැන් නැතුවම ඉන්න බෑ බං!

තෙත පොළොවේ බීරි මුල් අස්සේ 

හැංගිලා ඉන්න ඒ අසරණයා 

දන්න එකම මනුස්ස බාසාව 

උඹේ නම විතරමයි!

පසාරු කරගෙන යන්න බැරි, දිවිය ලෝකේ දේවල් වලින් හදපු 

උඹේ නම ගැන කාෂ්ටක පොළොවට තේරෙන්නෙ නෑ බං! 

ඉර පායපු දවසක 

ඉර රැස් වගේම නොහෙල්ලී  

වැතිරී ඉන්න උඹේ කකුල් 

ගිලින්න බලාගෙන ඉන්න උඹේ නිදන, නලියන ඇස් 

බල්ලෙක් වගේ කඩා පනින්න බලාගෙන ඉන්න 

හදවතේ පැත්තක කැකෑරෙන කේන්තිය 

මතක් වෙනකොට හරිම වේදනාවයි බං!

මීට පස්සේ 

අපි දෙන්නට මැද්දෙන් 

තවත් ඉතිරි වෙලා තියෙන්නේ 

මැරිච්ච දේවල්ම විතරයි.

විනාස කරලා දාපු ලෝකයේ අළු දූවිලි 

හුළඟේ පාවෙලා ඇවිත් 

මගේ නාස් පුඩු වලින් රිංගනවා බං!

මින් පසු මට ඉතිරි වන්නේ 

දිගු, පාළු නිහැඬියාවක් පමණයි.

පරිස්සමෙන් මීපැණි වක්කරනවා වගේ,

රිදී කාසි හොල්ලනවා වගේ, දඟකාර ලෙස ගස්ස ගස්සා, 

කළුවරේ ගෙයි පිළිකන්නේ 

උඹ හුජ්ජ කරන සද්දේ අහන්න පුළුවන්කමක් ඇත්නම් 

මගේ ඇතුළාන්තයේ තාල 

මගේ ආත්මයෙන් ඇහෙන  කඩු හරඹ සද්දේ 

නැති වූ දේ හොයමින්, 

වෙන්ව ගිය අයගේ නම් කියා කෑ ගසමින්, 

මගේ නළලත තනිවී සිටින රීරි පරෙවියා   

කී පාරක්නං උඹව හොයා ගෙන ඇවිත්ද?

Tango del viudo - Pablo Neruda

Oh maligna, ya habrás hallado la carta,

ya habrás llorado de furia,

y habrás insultado el recuerdo de mi madre

llamándola perra podrida y madre de perros,

ya habrás bebido sola, solitaria, el té del atardecer

mirando mis viejos zapatos vacíos para siempre,

y ya no podrás recordar, mis enfermedades,

mis sueños nocturnos, mis comidas

sin maldecirme en voz alta como si estuviera allí aún,

quejándome del tròpico, de los coolíes corringhis,

de las venenosas fiebres que me hicieron tanto daño

y de los espantosos Ingleses que odio todavía.

 

Maligna, la verdad, qué noche tan grande, qué tierra tan sola.

He llegado otra vez a los dormitorios solitarios,

a almorzar en los restaurantes comida fría, y otra vez

tiro al suelo los pantalones y las camisas,

no hay perchas en mi habitación,

ni retratos de nadie en las paredes.

Cuánta sombra de la que hay en mi alma daría por recobrarte,

y qué amenazadores me parecen los nombres de los meses,

y la palabra "invierno", qué sonido de tambor lúgubre tiene.

 

Enterrado junto al cocotero hallarás más tarde

el cuchillo que escondí allí por temor de que me mataras,

y ahora repentinamente quisiera oler su acero de cocina

acostumbrado al peso de tu mano y al brillo de tu pie:

bajo la humedad de la tierra, entre las sordas raíces;

de los lenguajes humanos el pobre sólo sabría tu nombre,

y la espesa tierra no comprende tu nombre

hecho de impenetrables substancias divinas.

 

Así como me aflige pensar en el claro día de tus piernas

recostadas como detenidas y duras aguas solares,

y la golondrina que durmiendo y volando vive en tus ojos,

y el perro de furia que asilas en el corazòn,

así también veo las muertes que están entre nosotros desde ahora,

y respiro en el aire la ceniza y lo destruido,

el largo, solitario espacio que me rodea para siempre.

 

Daría este viento del mar gigante por tu brusca respiración

oída en largas noches sin mezcla de olvido

uniéndose a la atmòsfera como el látigo a la piel del caballo.

Y por oírte orinar, en la oscuridad, en el fondo de la casa,

como vertiendo una miel delgada, trémula, argentina, obstinada,

cuántas veces entregaría este coro de sombras que poseo,

y el ruido de espadas inútiles que se oye en mi alma,

y la paloma de sangre que está solitaria en mi frente

llamando cosas desaparecidas, seres desaparecidos,

substancias extrañamente inseparables y perdidas.

ඇල්බොරාදා - පාන්දර ඇස ගැටුණු යුවතිය

හඳගමගේ ඇල්බොරාදා මේ දවස් වල ලංකාව පුරා සිනමාහල් වල ප්‍රදර්ශනය වෙනවා. අපටනම් මෙය නැරඹීමේ අවස්ථාවක් නැහැ. කවදා ලැබෙයිද දන්නෙත් නැහැ. ඕවා තමයි ඉතිං රටින් පිටව සිටීමේ පාඩු.

රටින් පිටව සිටීමේ පාඩු වගේම ලාබත් තිබෙනවා. ඇල්බොරාදා හදලා තියෙන්නෙත් ඒ වගේ "ලාබ" ගැන කතාවක් මත පදනම්වයි.

කාන්තා ඇසුර ලැබීම පිණිස බලය අපහරණය කිරීම දේශපාලනය තුළ දුලබ දෙයක් නෙමෙයි. ඇතැම් දේශපාලනඥයින් මේ වැඩේ නිසා අවසානයේදී තමන්ගේ දේශපාලන ජීවිතයද විනාශ කර ගන්නා අවස්ථා පවා තිබෙනවා. මෙය පරිණාමික මනෝවිද්‍යාව තුළ බොහෝ සේ සාකච්ඡා වී තිබෙන කරුණක්. පරිණාමික මනෝවිද්‍යා න්‍යායකට අනුව, බලය හඹා යාමේ ප්‍රධාන අරමුණ වන්නේම කාන්තා ඇසුර ලැබීමේ අවස්ථා වැඩි කර ගැනීමයි. දේශපාලනය තුළ පිරිමින් වැඩි වශයෙන් දකින්න හැකි වී තිබෙන්නේත් මේ හේතුව නිසා.

දක්ෂිණාංශික දේශපාලනය තුළ මේ විදිහට බලය අපහරණය කිරීමක් සිදු වන අවස්ථා වලදී වාමාංශික දේශපාලනඥයින් විසින් එය මුදල් සමඟ සම්බන්ධ කරමින් විග්‍රහ ඉදිරිපත් කරනවා. දක්ෂිණාංශික දේශපාලනය තුළ මුදල් හා බලය අතර දැකිය හැකි සහසම්බන්ධය නිසා මෙවැන්නක් පෙන්වන්න පහසුයි. එහෙත්, කාන්තා ඇසුර ලැබීම පිණිස බලය අපහරණය කිරීම දක්ෂිණාංශික මෙන්ම වාමාංශික දේශපාලනය තුළද හොඳින් නිරීක්ෂණය වන දෙයක්. වාමාංශික දේශපාලනය තුළ ඇතැම් විට මේ තත්ත්වය වඩා වැඩි වෙන්න පුළුවන්.

වාමාංශික දේශපාලනය තුළ බලය හා මුදල් අතර සම්බන්ධය යම් තරමකින් කැඩෙනවා. ඒ වෙනුවට, "මානුෂික සබඳතා" කියන වචනය ආදේශ වෙනවා. ඔය වචනය ගොඩක් වෙලාවට වාමාංශික පිරිමි දේශපාලනඥයින් (සිවිල් බලයක් ගොඩනගා ගන්නා වාමාංශික කලාකරුවන් වැනි අයද ඇතුළුව) විසින් කාන්තා ඇසුර ලැබීම පිණිස බලය අපහරණය කිරීම සඳහා යොදා ගන්නා දවටනයක්. දේශපාලනය කිරීමෙන් සල්ලි හොයන්න උත්සාහ නොකරන බොහෝ දේශපාලනයින් විසින් දේශපාලනය කිරීමේ සවිඥානික හෝ අවිඥානික අවසන් අරමුණ වන්නේ කාන්තා ඇසුර ලැබීම සඳහා ඉඩප්‍රස්තා වැඩි කර ගැනීමයි. මෙය තවමත් මිනිසුන්ව පාලනය කරන දඩයම් යුගයේ ජාන වල බලපෑමෙන් සිදුවන දෙයක්.

ස්පාඤ්ඤ බසින් ඇල්බොරාදා කියන එකට තියෙන්නේ උදේ පාන්දර කියන අර්ථය. මම හිතන්නේ චිත්‍රපටයේ නම ඇල්බොරාදා වෙන්නේ පාන්දර ඇස ගැටුණු යුවතිය වැනි අර්ථයකින්. යුවතිය ඇස ගැටෙන්නේ සාහිත්‍යය පිළිබඳ නොබෙල් ත්‍යාගලාභියෙකු වන පාබ්ලෝ නෙරුදාට. හැබැයි නොබෙල් තෑග්ග ලැබෙන්න ගොඩක් කලින් ලංකාවේදී. 

නෙරුදා සාහිත්‍යකරුවෙකු මෙන්ම රාජ්‍යතාන්ත්‍රිකයෙකු, දේශපාලනඥයෙකු හා කොමියුනිස්ට්වාදියෙකුද වෙනවා. ඔහු ලංකාවට එන්නේ චිලී රාජ්‍යයේ කොන්සල් වරයා ලෙසයි. ඇල්බොරාදා හදන්නට හඳගමට වස්තු බීජය වීයැයි මා සිතන සිදුවීම සිදු වන්නේ මේ කාලය තුළයි.

පහත තිබෙන්නේ මේ ගැන කලකට පෙර ලියා පළ කළ ලිපියක්. එම ලිපියෙහි නෙරුදාගේ ස්වයං ලිඛිත චරිතාපදානයෙහි එන (මා විසින් පරිවර්තනය කළ) ඇල්බොරාදා වස්තු බීජයට අදාළ කොටසද තිබෙනවා.

ලාංකික කතක් දූෂණය කළ නොබෙල් ත්‍යාගලාභියා

කවුරුත් එන්නැති ආණ්ඩුවේ රස්සා

අපේ ප්‍රාන්තයේ ආණ්ඩුකාරයා විසින් දින දෙකකට පෙර ප්‍රාන්ත රජයේ සේවකයින් වෙනුවෙන් සහන පැකේජයක් හඳුන්වා දී තිබෙනවා. ඒ අනුව, මින් පසුව ප්‍රාන්ත රජයේ සේවකයින්ට සතියකට දින දෙකක් නිවසේ සිට වැඩ කළ හැකියි. මෙය වසංගත කාලයේ මෙන් තාවකාලිකව කළ වෙනසක් නෙමෙයි. අනෙක් සහන මම එකිනෙක විස්තර කරන්න යන්නේ නැහැ. ඉහත කී සහන පැකේජය සමඟම, ප්‍රාන්ත රජයේ සේවය සඳහා සුදුසුකම් සහිත සේවකයෙකු "රැගෙන එන" අයෙකුට ඩොලර් 100 සිට 500 දක්වා පාරිතෝෂික මුදලක් ලබා දෙන බවද සඳහන් කර තිබෙනවා. 

ඇමරිකාවේ වෛද්‍යවරු, විශේෂයෙන්ම දන්ත වෛද්‍යවරු, බැංකු, සමාගම් කොටස් අලෙවි කරන තැරැව්කාර සමාගම් ඇතුළු ඇතැම් පෞද්ගලික ආයතන බොහෝ විට ඔවුන්ට අළුත් පාරිභෝගිකයෙකුව හඳුන්වා දෙන අයට කිසියම් පාරිතෝෂික මුදලක් ලබා දෙනවා. මෙය කාලයක සිටම සිදුවන දෙයක්. දැන් අපේ ප්‍රාන්ත ආණ්ඩුවත් මේ වැඩේම කරන්නයි යන්නේ.

ප්‍රාන්ත ආණ්ඩුවට මේ වගේ දෙයක් කරන්න සිදු වී තිබෙන්නේ ආණ්ඩුවේ රස්සා විශාල ප්‍රමාණයක් ඇබෑර්තු වී ඇති නමුත් එම රැකියා සඳහා සුදුසුකම් ඇති අය අයදුම් නොකරන නිසයි. අපේ ප්‍රාන්තයේ ප්‍රාන්ත රජය විසින් නියම කළ අවම වැටුපක් නැහැ. ඒ නිසා, ෆෙඩරල් නීතිය අනුව අවම වැටුප වන පැයකට ඩොලර් 7.25 බැගින් ගෙවා සේවකයින් බඳවා ගත හැකියි. එහෙත්, මේ දවස් වල ඒ වැටුපට වැඩ කරන්න කාවවත් හොයා ගන්න බැහැ.

අපේ ප්‍රාන්තයේ ප්‍රාන්ත රාජ්‍ය සේවකයන්ගේ වැටුප් පටන් ගන්නේ පැයකට ඩොලර් 13.21ක සිටයි. ප්‍රාන්ත රාජ්‍ය සේවකයෙකු සතියකට පැය 37.5ක් සේවය කළ යුතුයි. ඒ අනුව, වසරක වැටුප ආරම්භ වන්නේ ඩොලර් 25,766 සිටයි. ෆෙඩරල් රජයේ වැටුප් පටන් ගන්නේ වසරකට ඩොලර් 20,172 සිටයි. ෆෙඩරල් රජයේ සේවකයෙකු සතියකට පැය 40ක් සේවය කළ යුතුයි. මේ අනුව, පැයක වැටුප ආරම්භ වන්නේ ඩොලර් 9.67 සිටයි.

විරැකියා අනුපාතය ඉහළ මට්ටමක ඇති කාල වකවානු වලදී පැයකට ඩොලර් 13.21ක් ආකර්ශනීය වැටුපක්. එහෙත්, අපේ ප්‍රාන්තයේ විරැකියා අනුපාතය මේ වෙද්දී 2.7% තරම් පහළ මට්ටමකට බැහැලා. සුපිරි වෙළඳසැල් වල වැඩ කරන සේවකයින් වැනි අයටත් මේ දවස් වල පැයකට ඩොලර් 15ක පමණ වැටුපක් ලබා ගන්න පුළුවන්. එවැනි වැටුපක් නොගෙවා පුරප්පාඩු පුරවන්න බැහැ.

ලංකාවේ වගේම ඇමරිකාවෙත් ආණ්ඩුවේ රස්සා සුරක්ෂිතයි. ලොකු වැරැද්දක් නොකළොත් දිගටම රස්සාව කරගෙන ඉන්න පුළුවන්. වැඩ නොකර අයිස් ගහන්න හෝ කන්තෝරුවේ බඩු සාක්කුවේ දාගෙන ගෙදර ගේන්න වගේ දේවල්නම් කරන්න බැහැ. වැඩ කරන කාලයට කෑම පැය හෝ පැය බාගය අයිති නැහැ. අට පහ වැඩ කරන්න තෝරා ගන්නා කෙනෙකුට තමන් කැමති වෙලාවක තමන් කැමති පැය බාගයක් කෑමට ගන්න පුළුවන්. කැමතිනම් හත හමාරට වැඩට ගිහින් පැයක් කෑමට ගන්නත් පුළුවන්. ඔය දෙකම නොකර වැඩ කරන ගමන්ම මොනවා හෝ කන්නත් පුළුවන්. දවස් හතරෙන් පැය 37.5 ආවරණය කරලා දවසක් සතියේ දවස් පහෙන් දවසක් නිවාඩු ගන්න අවශ්‍යනම් ඒකත් කරන්න පුළුවන්. විශ්‍රාම වැටුපක් එහෙමත් තියෙනවා.

හැබැයි ඇමරිකාවේ ආණ්ඩුවේ රස්සාවක් කළා කියලා ඒකෙන් අමුතු සමාජ තත්ත්වයක් ආරෝපණය වෙන්නේ හෝ සිවිල් බලයක් ලැබෙන්නේ නැහැ. පෞද්ගලික අංශයේ රැකියාවකින් වැඩි වැටුපක් ලබා ගන්න පුළුවන් බව පෙනෙන විට ආණ්ඩුවේ රස්සා කරන අය රස්සාව අත ඇරලා වෙන රස්සාවකට යනවා. ආණ්ඩුවේ රස්සා ඇබෑර්තු වෙනවා. වැටුප් අඩු නිසා මේ ඇබෑර්තු පුරවන්න අමාරුයි. ඒ නිසා, ඉතිරි වී ඉන්න අයට වැඩ වැඩි වෙනවා. ඒ අයත් අස් වෙලා යන්න පෙළඹෙනවා. දැන් අපේ ප්‍රාන්තයේ තත්ත්වය ඔන්න ඔය වගේ. 

එහෙමයි කියලා ආණ්ඩුව සේවක වැටුප් වැඩි කරන්නේ නැහැ. අපේ ප්‍රාන්ත රජයේ වගේම ෆෙඩරල් රජයේත් සේවකයින් සියලු දෙනාම ඇතුළත් එක් වැටුප් ක්‍රමයක් තිබෙනවා. වැඩි කරනවානම් ඒ වැටුප් ක්‍රමයම සංශෝධනය කළ යුතුයි. එහෙම නැතුව පුරප්පාඩු පුරවන්න පුළුවන් රැකියා වල වැටුප් පමණක් වැඩි කරන්න බැහැ. වැටුප් ක්‍රමයම සංශෝධනය කරන්න යනවානම් වැඩිවන වියදම හොයා ගත හැකි ක්‍රමයකුත් අවශ්‍ය වෙනවා. ඒ කියන්නේ බදු වැඩි කරන්න වෙනවා. බදු වැඩි කිරීම සඳහා මහජන කැමැත්ත අවශ්‍යයි. ප්‍රාන්ත රජය හිතුමතේට බදු වැඩි කරන්නේ හෝ බදු ආදායම් ඉක්මවා වියදම් කරන්නේ නැහැ.

පසුගිය වසරේදී, වසංගතය අස්සේ වුනත්, අපේ ප්‍රාන්ත රජයේ බදු ආදායම් වලින් සියලු වියදම් වලින් පසුව යම් මුදලක් ඉතිරි වී තිබෙනවා. එම මුදල එක් අයෙකුට ඩොලර් 125 බැගින් බෙදා දීමට නියමිතයි. 

කපුටාස් වෝ ඇන්ඩ් බැසිල්ස් කඩු පයිට්

 

බයිබලයේ උත්පත්ති කතාව අනුව දෙවියන් වහන්සේ විසින් හතර වන දවසේදී “පක්ෂීහු පොළොවට උඩින් අහස් කුස හරහා පියඹා යත් වා!” කියා වදාරනවා. එය එසේම වෙනවා. ඉන් පසු ඔවුන්ට ආසිරි පතමින් “පක්ෂීහු පොළොවේ බෝවෙත් වා!” කියාත් පවසනවා. 

බයිබලයට අනුව අහසේ වගේම පොළොවේත් මුලින්ම දැකිය හැකි වන්නේ පක්ෂීන්. “විවිධ ගවමහිෂයන් ද උරගයන් ද වන මෘගයන් ද යන ජීවමාන සත්ත්වයෝ පොළොවෙන් නිපදෙත් වා!”යි කියා වදාරන්නෙත්, “අපගේ ස්වරූපය අනුව, අපගේ සමානත්වය ලෙස මනුෂ්‍යයා මවමු, ඔහු මුහුදේ මසුන් ද අහසේ පක්ෂීන් ද ගවමහිෂයන් ද මුළු පොළෝ තලයෙහි සියලු වන මෘගයන් ද උරගයන් ද පාලනය කෙරේවා!”යි අණ කරමින් මිනිසුන් මවන්නෙත් පස්වන දවසේ. 

බයිබලය අනුව පක්ෂීන්ට මිනිස්සුන්ගේ පාලනයෙන් බේරී ඉන්න ලැබුණේ එකම එක දවසක් පමණත් වුවත්, ඉතිහාසයේ බොහෝ කාලයක් තිස්සේම අහසේ අයිතිය තනිකරම වාගේ තිබුණේ ලේ, මස් වලින් හැදුනු පක්ෂීන්ට, වවුලන් වැනි ක්ෂීරපායී සතුන්ට හා කෘමීන්ටයි. පියාඹන්න නුපුළුවන් වූ මිනිස්සුන්ට අහසේ පියාඹන පක්ෂීන් ඇතුළු අනෙකුත් සතුන් පාලනය කරන්න හැකි වුනේ යම් සීමාවක් තුළ පමණයි. 

පසුගිය සියවසේ මුල සිට මේ තත්ත්වය වේගයෙන් වෙනස් වෙන්න පටන් ගත්තා. දැන් ලේ, මස් වලින් හැදුනු පක්ෂීන්ට අමතරව මිනිසුන් විසින් මවන ලද ඇලුමිනියම් පක්ෂීනුත් අහසේ පියාඹානවා. ඒ එක්කම, මේ ඇලුමිනියම් පක්ෂීන් හා ලේ, මස් වලින් හැදුනු පක්ෂීන් අතර ගැටුමක්ද නිර්මාණය වී තිබෙනවා. ඇතැම් විට මේ ගැටුම මරාගෙන මැරෙන සටනක් දක්වා දුර දිග යනවා.

ගුවන් යානා හා සතුන් අතර ගැටීම් හේතුවෙන් 1988-2020 කාලය තුළ ලෝකය පුරා ගුවන් යානා 271ක් විනාශ වී ඇති අතර ජීවිත 293ක් අහිමි වී තිබෙනවා. 1990-2021 අතර වසර 31ක කාලය තුළ ඇමරිකාවෙන් පමණක් මෙවැනි ගැටීම් 243,064ක් වාර්තා වී තිබෙනවා. කෝවිඩ් හේතුවෙන් ගුවන් ගමන් විශාල ලෙස සීමා වූ 2020 වසරේදී වාර්තා වී තිබෙන සිදුවීම් ගණන 11,605ක් පමණක් වුවත්, ඊට පෙර 2019 වසරේදී එවැනි ගැටුම් 17,358ක් වාර්තා වී තිබුණා.

ඉහත අවස්ථා වලදී විවිධ පක්ෂීන් වර්ග 608ක්, වවුල් වර්ග 38ක්, පියාඹන්නේ නැති ක්ෂීරපායී සතුන් වර්ග 52ක් හා උරග විශේෂ 27ක් ගුවන් යානා සමඟ ගැටෙනු හඳුනාගෙන තිබෙනවා. මෙවැනි ගැටුම් හේතුවෙන් ඇමරිකාවේ ගුවන් සේවා කර්මාන්තයට වසරකට අවම වශයෙන් පියාසර පැය 75,861ක් අහිමි වන බවත්, ඩොලර් මිලියන 124ක සෘජු අලාභයක් සිදු වන බවත් ඇස්තමේන්තු කර තිබෙනවා. 

වනසතුන්, විශේෂයෙන්ම පක්ෂීන්, හා ගුවන් යානා අතර ගැටුම් සිදුවීම් පිළිබඳව ගුවන් සේවා කර්මාන්තයෙහි නිරත සමාගම් ඉතාම සැලකිලිමත්. කිසියම් සාකච්ඡාවකදී බැසිල් රාජපක්ෂ විසින් මේ ගැන කතා කරනවා. ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් සිදුවන මේ සංවාදයේදී ඔහු කපුටා යන වචනය එලෙසම භාවිතා කරනවා. 

පෙනෙන්නට තිබෙන පරිදි මෙය අත්වැරදීමක් හෝ ඉංග්‍රීසි වචනය නොදැන සිටීම නිසා සිදුවන දෙයක් නෙමෙයි. සාකච්ඡාව ආරම්භයේදී ඔහු crow යන වචනය භාවිතා කරනවා. මේ විදිහට ඉංග්‍රීසි වාක්‍යයක් මැදට සිංහල වචනයක් එබීමේ කිසිම වැරැද්දක් මටනම් පේන්නේ නැහැ. අනෙක් අතට, ඉංග්‍රීසි වචනයක් නොදැන සිටීම වුනත් කිසිසේත්ම ගණන් ගත යුතු අඩුපාඩුවක් නෙමෙයි. 

සිංහලෙන් කතා කරන බොහෝ දෙනෙක් එසේ කතා කරද්දී බාගෙට බාගයක් ඉංග්‍රීසි වචන ඔබනවා. සිංහල වචනය නොදන්නා අවස්ථාවක හෝ හරි සිංහල වචනයක් නැති අවස්ථාවක එහෙම කරන එකේ කිසිම වැරැද්දක් නැහැ. එහෙත්, ගොඩක් වෙලාවට මේ වැඩේ කරන්නේ ඔය හේතු දෙකෙන් එකක් නිසා නෙමෙයි.

ලංකාවේදී සිංහලෙන් කතා කරද්දී හෝ ලියද්දී සිදුවන ලොකු වැරදි වුවත් බොහෝ විට එතරම් ගණන් ගැනෙන්නේ නැහැ. හැබැයි ඉංග්‍රීසියෙන් වැඩ කරද්දීනම් පොඩි වැරැද්දක් වුවත් ලොකු ප්‍රශ්නයක්. පෞද්ගලිකව මගේ ඉංග්‍රීසි ගොඩක් හොඳ නැහැ. සිංහල කියලත් හොඳ නැහැ. මම විෂයයක් ලෙස සිංහල ඉගෙන ගෙන තියෙන්නෙත්, ඉංග්‍රීසි ඉගෙන ගෙන තියෙන්නෙත් දහයේ පන්තියට පමණයි. ඊට පස්සේ සරසවි ප්‍රවේශයට පෙර ලැබෙන සයමාසික ගෙල්ට් පුහුණුව ලැබුණා.

හැබැයි ඔය සීමිත දැනුම පමණක් තියාගෙන, දවසක හෝ පුහුණුවක්ද නොලබා, රජයේ ඉංග්‍රීසි උපගුරු තනතුරකත් කාලයක් වැඩ කළා. ලංකාවේ බොහෝ දරුවන්ට ඉංග්‍රීසි ඉගෙන ගන්න ලැබී තිබෙන්නේ මා රජයේ පාසැලක උගන්වද්දී මගෙන් උගත් දරුවන්ට ලැබුණු තරමේ අවස්ථාවන් පමණයි.

කෙසේ වුවත්, මම දන්න ඉංග්‍රීසි ටික ඇමරිකාවේදී හා ජාත්‍යන්තරව මගේ පෞද්ගලික හා වෘත්තීය කටයුතු කරගැනීම සඳහා මට හොඳටම ප්‍රමාණවත්. හැබැයි ලංකාවේ හිටියානම් මගේ ඉංග්‍රීසි දැනීම මට ප්‍රශ්නයක් වෙනවා. මම මේ කියන්නේ ඇමරිකාවට ආවාට පසුව මගේ ඉංග්‍රීසි දැනුම වැඩිදියුණු වීම ගැන නෙමෙයි. දැන් ලංකාවට ආවත් මගේ ඉංග්‍රීසි දැනුම ලංකාවේදී වැඩ කරන්න ප්‍රමාණවත් නොවෙන්න පුළුවන්. බැසිල්ටත් ඇමරිකාවේදීනම් ඉංග්‍රීසි භාෂා ප්‍රශ්නයක් තියෙන්න නැතුව ඇති.

ඉංග්‍රීසි කතා කරද්දී වගේම ලියද්දිත් ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙක් උත්සාහ කරන්නේ වැඩි දෙනෙක් අසා නැති බර වචන පුළුවන් තරම් ඔබ්බන්නයි. එහෙත් මම අසා තිබෙන සාමාන්‍ය මූලධර්මය වන්නේ හොඳ ඉංග්‍රීසි කියන්නේ සරල ඉංග්‍රීසි බවයි. 

ඇමරිකාවේදී මේ වගේ දෙබස් මට නිතර ඇහෙනවා.

ඇමරිකාවට පැමිණ සිටින ජර්මානුවෙක්:  "සමාවෙන්න, මගේ ඉංග්‍රීසි දැනුම ඒ තරම් හොඳ නැහැ!"

ඇමරිකානුවා: "ඇත්තටම සමාව ඉල්ලිය යුත්තේ මමයි. මගේ ජර්මන් දැනුම ඔබේ ඉංග්‍රීසි දැනුමට කිට්ටුවෙන්වත් තියන්න බැහැ!"

ඇමරිකානුවෙක් ලංකාවට ගොස් සිංහල වචන කිහිපයක් හෝ දැන සිටියේනම් මා වැනි අයෙකු හා කතා කරද්දී අනිවාර්යයෙන්ම ඒ වචන ඉංග්‍රීසි වාක්‍ය වල මැදට දමනවා. දැන්නම් ඇතැම් අවස්ථා වලදී ගූගල් කර වචන හොයා ගන්න අයත් ඉන්නවා. භාෂාව අවශ්‍ය වන්නේ සන්නිවේදනය සඳහා සහ සම්බන්ධතා ගොඩ නගා ගැනීම සඳහා. ඔය දෙකෙන් එකකටවත් පරිපූර්ණ භාෂා භාවිතයක් අවශ්‍ය වන්නේ නැහැ. ඉංග්‍රීසි භාෂාව මුල් බස වූ හැම කෙනෙක්ම හැම විටම ව්‍යාකරණ නොවරද්දා කතා කරන්නේ හෝ ලියන්නේ නැහැ. 

මමනම් හිතන්නේ බැසිල්ගේ ඉංග්‍රීසි භාවිතය ඉංග්‍රීසි ඉගෙන ගන්න උනන්දුවක් ඇති අයෙකුට උත්තේජනයක් විය යුතුයි කියලයි. භාෂාවක ප්‍රවීණත්වය ලබාගන්නනම් එය භාවිතයේ යෙදවිය යුතුයි. භාෂාවක් භාවිතා කිරීම සඳහා පළමුව ප්‍රවීණත්වය අවශ්‍යයැයි සිතන අයෙකුට කවදාවත් තමන්ගේ ඉලක්කයට යන්න බැහැ. භාෂාවක් හරියට නොදැන එය භාවිතා කිරීමෙහි යම් හානි ඇත්නම්, ආර්ථික විද්‍යාව හරියට නොදැන ආර්ථිකය කළමනාකරණය කරන්න යාමේ හානි ඊට වඩා සිය දහස් වාරයක් වැඩියි.

ආර්ථික අර්බුදයේ වත්මන් හැඩය (හත්වන කොටස)

පසුගිය වසර අවසාන වන විට ලංකාව සතු වූ නිල සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 3,139.3ක් පමණයි. මහ බැංකුව විසින් කලින් දැන සිටි, වසර තුළ ගෙවිය යුතු වූ ණය ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 5,523.2ක්. පොලී ගෙවීම් ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 1,380.5ක්. ඉදිරි වසර තුළ ගෙවන පොරොන්දුවට විකුණා ඇති අතේ නැති ඩොලර් ප්‍රමාණය (ශුද්ධ වශයෙන්) ඩොලර් මිලියන 1,929.4ක්. ඒ අනුව, භාණ්ඩ හා සේවා ආනයනය ඇතුළු වසරේ පරිභෝජන වියදම් සඳහා අවශ්‍ය ඩොලර් ප්‍රමාණයට අමතරව වසර තුළ අවශ්‍ය වන ඩොලර් ප්‍රමාණය මිලියන 8,833.1ක්.

ඩොලර් මිලියන 3,139.3ක් අතේ තියාගෙන ඩොලර් මිලියන 8,833.1ක් ගෙවන්න පුළුවන්ද?

ජනවාරි මාසය අවසන් වන විට නිල සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 2,360.6 දක්වා තව දුරටත් පහත වැටිලා. වසර තුළ ගෙවිය යුතු වූ මුදලින් කොපමණ ප්‍රමාණයක් ජනවාරි මාසය තුළ ගෙවලද? තව කොපමණ මුදලක් ගෙවන්න තියෙනවද?

ගෙවිය යුතුව තිබුණු මුදලින් ඩොලර් මිලියන 1,103.6ක් ජනවාරි මාසය තුළ ගෙවා තිබෙනවා. ඉතිරි මාස එකොළහ තුළ තවත් ඩොලර් මිලියන 7,739.5ක් ගෙවිය යුතුයි. එයින්ද ඩොලර් මිලියන 2,118.5ක් ගෙවිය යුත්තේ පෙබරවාරි හා මාර්තු මාස දෙක තුළයි. නිල සංචිත වලින් "කෑෂ් වලින්" තියෙන්නේ ඩොලර් මිලියන 2,078ක් පමණයි. ගෙවිය යුතු මුදල සංචිත වලින්ම ගෙවන්නනම් ඉතිරිව තිබෙන රත්තරන් සොච්චමත් විකුණන්න වෙනවා. නැත්නම් SDR විකුණන්න වෙනවා. එහෙම කළත්, මාර්තු අවසන් වෙද්දී ඉතිරි වෙන්නේ තව ඩොලර් මිලියන 242.1ක් පමණයි. ඔය කාලය තුළ ආදායම් ඉක්මවා ආනයන වෙනුවෙන් වැය කරන මුදල වෙනුවෙනුත් ඩොලර් අවශ්‍ය වෙනවා.

ඒ කියන්නේ අප්‍රේල් පමණ වෙද්දී රට බංකොලොත් වෙයිද?

සමහර අය ටික කාලෙක ඉඳලම රට බංකොලොත් වන දවස ගණන් හදනවා. තවත් පිරිසක් "අපිට මොකක් වෙයිද?" කියන ප්‍රශ්නය පෙරදැරිව මේ ගැන කනස්සළු වෙනවා. ඇත්තටම රට බංකොලොත් වෙයිද? එහෙමනම්, ඔය වැඩේ කවදා විතර වෙයිද?

අතේ තිබෙන සංචිත ප්‍රමාණය සහ ඉදිරි කාලයේ ගෙවන්න තිබෙන ණය දිහා පමණක් බලලා රට බංකොලොත් වන දවස ගණන් හදා පෙන්වන්න බැහැ. ජනවාරි මාසයම ගත්තත් ඩොලර් මිලියන 1,103.6ක ණය ගෙවා තිබෙන නමුත් සංචිත අඩු වී තිබෙන්නේ ඩොලර් මිලියන 778.7කින් පමණයි. ඒ කියන්නේ ඉතිරි ඩොලර් 324.9 කොහෙන් හෝ හොයා ගෙන කියන එකයි. හොයා ගෙන කියා කියන්නේ ණයට අරගෙන. ඊට අමතරව, ජනවාරි මාසයේ ඩොලර් ඉපැයීම් වලට වඩා වැඩි මුදලක් ආනයන වෙනුවෙන් වියදම් වී ඇත්නම් ඒ මුදලද හොයා ගෙන. 

කබ්රාල් නිවැරදිව කියනවා වගේම, ණය ගෙවන්නෙත්, ආනයන සඳහා වියදම් කරන්නෙත් අතේ තිබෙන සංචිත පමණක් නෙමෙයි. ඇත්තටම සාමාන්‍ය කාලයකනම් බොහෝ විට ඔය සංචිත වලට අතවත් තියන්නේ නැහැ. ණය ගෙවන්නේ ණය අරගෙන. දිගින් දිගටම ණය ගන්න පුළුවන්කම තිබේනම් සංචිත අඩුකම ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි.

ඉතාම දළ වශයෙන් ගත්තොත් රටේ ණය මේ වෙද්දී ඩොලර් බිලියන 60කට ආසන්නයි. ඔය ණය සියල්ල එකවර ගෙවා දමනවා කියලා මේ ආණ්ඩුව කියන්නේ නැහැ. "අපි නොවරදවා ණය ගෙවනවා" කියා ආණ්ඩුව කියද්දී එයින් අදහස් කරන්නේ ගෙවිය යුතු ණය වාරික හා පොලී මුදල් කලට වෙලාවට ගෙවනවා කියන එකයි. එජාප/සජබ හෝ 43 බලකාය විසින්ද මේ ණය සියල්ල ගෙවා දමන දවසක් හෝ එහෙම ගෙවන බවක් කියන්නේ නැහැ. එවැනි දෙයක් කෙටි කලකින් ප්‍රායෝගිකව කරන්න බැහැ. අපි හිතමු කැට හොල්ලලා විදේශගත ශ්‍රී ලාංකිකයින්ගෙන් ඩොලර් මිලියනය ගානේ එකතු කළා කියලා. එහෙම කළත්, මිලියනය ගානේ දෙන්න කැමති අය හැට දාහක් හොයා ගන්න ඕනෑ. මනෝරාජික සමාන්තර විශ්වයක ඒ විදිහට ඩොලර් හොයා ගත්තා කියා කියමු. ඒ ගත්තා කියලත්, ඒවත් ණයනම් රටේ ණය එක ඩොලරයකින් හෝ අඩු වෙන්නේ නැහැ.

කොයි තරම් හොඳ සැලසුමක් යටතේ වුවත්, මේ මොහොතේ වගේම අඩු ගානේ තව අවුරුදු විස්සක්වත් යනකම්, බංකොලොත් නොවී ඉන්නනම්, ණය ගෙවන්න අලුත් ණය ගන්න එක අනිවාර්යයෙන්ම කරන්න වෙනවා. වෙන ක්‍රමයක් නැහැ. දැන් ප්‍රශ්නය ආණ්ඩුවට මේ වැඩේ කොයි තරම් දුරකට කරන්න පුළුවන්ද කියන එකයි.

යහපාලන ආණ්ඩුව කාලයේ පරිභෝජන වියදම් වෙනුවෙන් ණය ගත්තේ නැහැ. තිබුණු ණය එක ඩොලරයක් හෝ (ශුද්ධ වශයෙන්) ගෙවුවෙත් නැහැ. එහෙත්, තිබුණු ණය වල පොලී ගෙවන්න (සහ වෙනත් බැරකම් වෙනුවෙන් ප්‍රතිලාභ ගෙවන්න) ණය ගත්තා. මේ ණය වැඩි වශයෙන්ම ගත්තේ ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර නිකුත් කරලා. 

ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර නිකුත් කරන එක පටන් ගත්තේ 2007දී. යහපාලන ආණ්ඩුව බලයට පත් වන විට ඩොලර් බිලියන 5.5ක ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර නිකුත් කරලා තිබුණා. යහපාලන ආණ්ඩුව විසින් ඩොලර් බිලියන 12.05ක ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර නිකුත් කළා. ඒ කියන්නේ යහපාලන ආණ්ඩුව විසින් ගත් අලුත් ණය සියල්ලම වගේ ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර හරහා ගත් ණය. මේවා පියවිය යුත්තේ අනාගතයේදී. රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව කාලයේ ගත් ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර සියල්ල වුවත් තවම පියවා අවසන් නැහැ. එකවර ඩොලර් බිලියනයක් ගෙවන්න තියෙන අමාරුව බැලුවහම අනාගතයේදී එකවර ඩොලර් බිලියන 2.5ක් ගෙවන්න වූ විට වැටෙන අමාරුව හිතා ගන්නකෝ!

කොහොම වුනත්, යහපාලන ආණ්ඩුව විසින් මේ තරම් මුදලක් ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර හරහා හොයා ගත්තේ එය වැඩි අපහසුවක් නැතිව කළ හැකි වූ නිසා. එම කාලයේ ආණ්ඩුව විසින් පවත්වාගෙන ගිය සාපේක්ෂව යහපත් රාජ්‍යමූල්‍ය ප්‍රතිපත්තිය හා විදේශ විණිමය ප්‍රතිපත්තිය නිසා ලංකාවේ ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර මිල දී ගන්න හිතන අයෙකුට එහි ලොකු අවදානමක් පෙනුනේ නැහැ. මේ ආණ්ඩුව බලයට පත් වීමෙන් පසුව සිදු කළ බේබි කැපිල්ලක් වූ බදු කැපිල්ල නිසා තත්ත්වය කණපිට හැරුණා. රටේ ණය ශ්‍රේණිගත කිරීම් පහළ ගියා. ජාත්‍යන්තර වෙළඳපොළ වෙත ගොස් ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර විකිණීමට තිබුණු හැකියාව නැති වී ගියා. වත්මන් අර්බුදය මතු වුනේ ඒ නිසා.

හැබැයි මේ ආණ්ඩුව කරන්නේ කිසිවක් නොදන්නා තොත්ත බබ්බු නෙමෙයි. සමහර විට ලංකාවේ දේශපාලන ධාරා අතරින් රාජ්‍යමූල්‍ය කළමනාකරණය පිළිබඳ වැඩිම අත්දැකීම් හා පළපුරුද්දක් තිබෙන පිරිස ඉන්නේ රාජපක්ෂලා එක්ක වෙන්න පුළුවන්. මේ පිරිස විසින් අනුගමනය කරන ප්‍රතිපත්ති දිගුකාලීනව රටට කොයි තරම් හිතකරද කියන එක ප්‍රශ්නයක් වුනත්, අඩු වශයෙන් තමන් ආණ්ඩු කරන කාලය තුළ රටේ ආර්ථිකයේ විශාල කඩා වැටීමක් දකින්න මේ ආණ්ඩුවට කිසිම උවමනාවක් නැහැ. තැත් වරද ක්‍රමයට අවදානම් තීරණ ගනිමින් සිටියත් ආණ්ඩුව විසින් කරන දේවල් කරන්නේ කිසියම් විශ්වාසයකින් යුතුවයි. ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර විකුණන්න බැරි වුනත් මොන දහංගැටයක් හරි දාලා අවශ්‍ය ඩොලර් ටික ණයට ගත හැකිය යන විශ්වාසයේ ආණ්ඩුව ඉන්නවා. 

සංචිත පහළ වැටීම හා ගෙවිය යුතු ණය ප්‍රමාණය අතේ තිබෙන සංචිත වලට වඩා වැඩි වීම ඒ හේතුව නිසාම ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. 2015 වසර ආරම්භයේදී ඩොලර් මිලියන 8,208ක නිල සංචිත ප්‍රමාණයක් ලංකාව සතුව තිබුණා. වසර මුලදී ඇස්තමේන්තු කර තිබුණු, එම වසර තුළ ගෙවිය යුතු වූ ණය ප්‍රමාණය සහ වසර තුළ ගෙවූ බැරකම් ප්‍රතිලාභ ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 7,535ක්. එහෙත්, වසර අවසාන වෙද්දී සංචිත පහළ ගොස් තිබුනේ ඩොලර් මිලියන 905කින් පමණයි. ඉතිරි ඩොලර් ටික ආණ්ඩුව විසින් හොයා ගත්තා. හොයා ගත්තා කියන්නේ ඉතිං ණය තමයි. වසරේ ආදායම් හා වියදම් අතර වෙනසින්ද ඩොලර් මිලියන 173ක පොඩි ගාණක් ලැබුණා. 

යහපාලන ආණ්ඩුවේ දෙවන වසර වූ 2016 ආරම්භ වන විට ඉතිරිව තිබුණු සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 7,304යි. වසර තුළ ඩොලර් මිලියන 9,971ක් ගෙවිය යුතු වුනා. හැබැයි එහෙමයි කියලා ලංකාව බංකොලොත් වුනේ නැහැ. වසර තුළ අඩු වුනේ සංචිත වලින් ඩොලර් මිලියන 1,285ක් පමණයි.

ඊළඟ අවුරුද්ද පටන් ගනිද්දී අතේ තිබුණු සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 6,019ක් පමණයි. ඩොලර් මිලියන 8,887ක් ණය ගෙවන්න තිබුණා. හැබැයි වසර අවසන් වෙද්දී ඔය ණය සියල්ලත් ගෙවලා සංචිත වලට ඩොලර් මිලියන 1,940ක් එකතු කර ගන්න ආණ්ඩුවට පුළුවන් වුනා. ඒ නිසා, 2017 අවසන් වෙද්දී නිල සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 7,959 දක්වා ඉහළ ගියා.

ඉන් පසුව එළඹුණු 2018 වසරේදී ඩොලර් මිලියන 8,712ක් රටින් එළියට ගියත් සංචිත පහල ගියේ ඩොලර් මිලියන 1,039කින් පමණයි. මේ විදිහටම, 2019 වසරේදීද ඩොලර් මිලියන 6,774ක් එළියට යද්දී සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 723කින් වැඩි වුනා. ඔය වසර පහම බැළුවහම ඩොලර් බිලියන හත අටක සංචිත ප්‍රමාණයක් අතේ තියාගෙන ඩොලර් බිලියන 42ක පමණ රෝලක් ගහලා තියෙනවා. අවුරුද්දකට ඩොලර් බිලියන 8ක් පමණ රෝල් කරලා තියෙනවා. තාවකාලිකව බිලියනයක් දෙකක් එහා මෙහා වුනත් සංචිත ටික එහෙම්මම තියෙනවා. 

මේ ආණ්ඩුව බලයට පත් වෙන කොට ඩොලර් මිලියන 7,632ක සංචිත ඉතිරි වී තිබුනා. වසර අවසන් වෙද්දී ඩොලර් මිලියන 1,978කින් සංචිත පහළ ගියා. ඒ, බැරකම් ප්‍රතිලාභ හැර, ඩොලර් මිලියන 1,084ක ජංගම ගිණුම් ශේෂයක් ඉතිරි වීමෙන්ද පසුවයි. ඒ කියන්නේ, ඩොලර් මිලියන 3,063ක ණය රෝල් කර ගන්න බැරි වුනා කියන එකයි. වසර තුළ ගෙවිය යුතු වූ ණය ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 5,818ක්. 2020 වසරේදී ආණ්ඩුවට හොයා ගන්න හැකි වී තිබෙන්නේ එයින් ඩොලර් මිලියන 2,755ක පමණ මුදලක් පමණයි. වසර තුළ සෘජු විදේශ ආයෝජන ලෙස ඩොලර් මිලියන 543ක් ඇවිත් තිබෙනවා. රජය ඩොලර් මිලියන 2,002ක ණය අරගෙන තිබෙනවා. ඉතිරි ඩොලර් මිලියන 210 වෙනත් විවිධ ක්‍රම වලින් රටට එන්න ඇති. 

කොහොම වුනත් මේ ගණන් දෙස බලා ආණ්ඩුව වැටී සිටි වලේ ගැඹුර මැන ගන්න පුළුවන්. ණය හෝ වෙනත් මූල්‍ය ප්‍රවාහ ලෙස රජයට 2020 වසර තුළ ලබා ගත හැකි වී තිබෙන්නේ ඩොලර් බිලියන 2.8කට නොවැඩි මුදලක් පමණයි. බිලියන 3.1ක් පමණම වියදම් කර තිබෙන්නේ සංචිත විකුණලා. මේ තත්වය යටතේ බොහෝ දෙනෙකු පහළ යන නිල සංචිත පිළිබඳව කනස්සළු වීම තේරුම් ගන්න අමාරු නැහැ. 2020 අවසන් වන විට තත්ත්වය මෙවැන්නක් වීනම්, 2021 වසරේදී වුනේ කුමක්ද?

තවමත් සම්පූර්ණ සංඛ්‍යාලේඛණ තියෙන්නේ 2021 පළමු මාස නවය සඳහා පමණයි. මේ කාලය තුළ සිදු වූ විශේෂ වෙනසක් වන්නේ ණය ගෙවීමට අමතරව එදිනෙදා වියදම් සඳහාද ණය වන තැනට නැවතත් රට වැටීමයි. 2015-2019 කාලයේදී මෙන්ම වසංගතයෙන් දරුණුවට බැට කෑ 2020දීත් එවැනි තත්ත්වයක් තිබුණේ නැහැ. මේ තත්ත්වය තනිකරම වැරදි විදේශ විණිමය ප්‍රතිපත්තියේ ප්‍රශ්නයක්. 

ස්වාධීන, ධනවාදී ආර්ථික විද්‍යාඥයෙකු ලෝකය දෙස බලන්නේ ජාත්‍යන්තරවාදී ඇසකින්. කිසියම් ගනුදෙනුවක නිරපේක්ෂ කාර්යක්ෂමතාවය සැලකුවොත්, කාර්යක්ෂමතාවය ඉහළ යන්නේනම් ඒ ගනුදෙනුවෙහි වැඩි වාසිය යන්නේ කවර රටකටද කියන එක වැදගත් නැහැ. එහෙත්, කිසියම් රටක ජාතික ආර්ථික ප්‍රතිපත්තිය හදන ආර්ථික විද්‍යාඥයෙකුට එලෙස හිතන්න බැහැ. මෙහිදී අදාළ රටේ රජය නඩත්තු කිරීම සඳහා බදු ගෙවන ඒ රටේ මිනිස්සුන්ගේ ශුභ සිද්ධිය පිළිබඳව වැඩි සැලකිල්ලක් දක්වන්න වෙනවා. පිටරැටියෙකුට පාඩුවක් වී රටවැසියෙකුට වාසියක් වන ඇතැම් අවස්ථා වලදී පෙර කී නිරපේක්ෂ කාර්යක්ෂමතාවය නොසලකා හැර රටට ලැබෙන සාපේක්ෂ වාසිය ගැන හිතන්න වෙනවා. ලෝකයේ කිසිදු රටක් වෙනත් රටවල වැසියන්ගේ ශුභ සිද්ධියට සමාන ප්‍රමුඛතාවයක් දී ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති හදන්නේ නැහැ. 

මේ වගේ කාරණාවකදී ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වැනි සංවිධානයක අපේක්ෂාවන් හා කිසියම් රටක ජාතික අපේක්ෂාවන් සමපාත නොවෙන්න පුළුවන්. එයින් කියන්නේ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල වැනි සංවිධාන කාගෙවත් අතකොළු කියන එක හෝ ලංකාවට කෙළින්න බලාගෙන ඉන්න බව නෙමෙයි. එහෙත්, එවැනි සංවිධානයකට ලංකාව කියන්නේ කිසිදු විශේෂත්වයක් නැති තවත් එක රටක් පමණයි. රටේ ජාතික ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති හදන අයට එතැනින් ඔබ්බට යන දැක්මක් තිබිය යුතුයි.

ලංකාවේ ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින් ජාත්‍යන්තරවාදීව නොසිතා රට ගැන හිතන එක කෙසේවත් නරක දෙයක් නෙමෙයි. නමුත් ප්‍රශ්නය දේශපාලන සටන් පාඨ ලෙස ඔය වගේ කතා කිවුවත්, ඇත්තටම එහි අනෙක් පැත්ත සිදු වීමයි. 

මම හිතන්නේ කියවන ගොඩක් අය මින්ට් රසැති පෝලෝ ලොසින්ජර කාලා තියෙනවා. අනූ ගණන් වලදී ඔය ලොසින්ජර වල මැද හිලක් තිබුණේ නැහැ. ලොසින්ජරය ටිකක් ලොකු ඩිස්ප්‍රින් පෙත්තක් නැත්නම් ඔරලෝසු බැටරියක් වගේ එකක්. දැන්නම් ඩිස්ප්‍රිනුත් භාවිතයෙන් අයින් වෙලානේ. ඔහොම තියෙද්දී ඔය බෙහෙත් පෙත්තක් වගේ පෝලෝ ලොසින්ජරය දැන් තිබෙන ඩෝනට් එහෙමත් නැත්නම් උළුදු වඩ හැඩයේ එකක් බවට වෙනස් වුනා. අසුරණය වෙනස් වුනේ නැහැ. මිල වෙනස් වුනෙත් නැහැ.

දැන් ඇත්තටම වුනේ කලින් තිබුණු පෝලෝ ලොසින්ජරය පොඩි වෙන එක. රවුම ඒ තරමටම තිබුණත් මැදින් කෑල්ලක් අයින් වෙලානේ. ඒ කියන්නේ පාරිභෝගිකයාට පාඩුවක් වෙලා තියෙන්නේ. හැබැයි ඔය ලොසින්ජර විකුණපු සමාගම විසින් කළේ "සිසිල ගලන මින්ට් සිදුර සමඟ" කියලා අර අඩුව අමතර වාසියක් විදිහට පෙන්වමින් මාකට් කරපු එක.

රාජපක්ෂලා මේ වැඩේට ඉතාම දක්ෂයි. ඔවුන්ගේ "සිදුරු" ගැන අනෙක් අය දැනුවත් වී හඬක් නගන්න හිතන කොට මේ ගොල්ලෝ සිදුර විකුණලා ගාණක් හොයා ගෙනත් ඉවරයි. ඇමරිකන් පුරවැසියන් විසින් ලොකු තනතුරු බොහොමයක් දරන ආණ්ඩුව බලයට එන්නේ ඇමරිකන් විරෝධය මාකට් කරලා ඡන්ද එකතු කරගෙන.

ආනයන පාලනයත් මේ වගේම වැඩක්. රටේ දේශීය නිෂ්පාදනය වැඩි වෙන බව මිනිස්සුන්ට පෙන්වනවා. මිනිස්සුත් එහෙම හිතනවා. හැබැයි වෙන්නේ අනෙක් පැත්ත. මේ ආණ්ඩුවේ වත්මන් ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති නිසා දේශීය නිෂ්පාදනය වැඩි වෙනවා තමයි. හැබැයි ලංකාවේනම් නෙමෙයි. ඉන්දියාවේ හා චීනයේ. 

විණිමය පාලනයට පින් සිදු වෙන්න ලංකාවට භාණ්ඩ හා සේවා අපනයනය කරන රටවලට 2021 පළමු මාස නවය තුළ ලංකාව ඉපැයූ ඩොලර් ප්‍රමාණයට වඩා ඩොලර් 716ක භාණ්ඩ හා සේවා විකුණන්න පුළුවන් වුනා. මේ හේතුව නිසා, පෙර වසරේ ඉපැයූ ඩොලර් වලින් මිලියන 1,084ක් ණය පොලී ගෙවීම සඳහා ඉතිරි කර ගත් ලංකාවට ඒ ඉතිරිය නැති වුනා පමණක් නොව තවත් ඩොලර් 716ක් හොයන්න වුනා. ණය හා බැරකම් ප්‍රතිලාභ වෙනුවෙන් ගෙවන්න සිදු වූ ඩොලර් මිලියන 1,499ක් එක්ක පළමු මාස නවයේ ජංගම ගිණුමේ හිඟය ඩොලර් මිලියන 2,215 දක්වා ඉහළ ගියා. 

ඔය මාස නවය තුළ රටේ සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 2,960කින් පහළ ගියා. එයින් ඩොලර් මිලියන 2,215ක්ම ජංගම ගිණුමේ හිඟය පියවන්න. ඉතිරි ඩොලර් මිලියන 745 ණය ගෙවන්න. හැබැයි ඔය කාලය තුළ ඩොලර් මිලියන 5,933ක ණය ගෙවලා තියෙනවා. ඒ කියන්නේ ඩොලර් මිලියන 5,188ක්ම රෝල් කරගෙන තියෙනවා. තවත් විදිහකින් කිවුවොත් සංචිත වලින් ඩොලර් බිලියන 3.0ක් පමණ වියදම් කරද්දී තවත් ඩොලර් බිලියන 5.2ක් ණයටත් අරගෙන තියෙනවා.

ජනවාරි අවසන් වන විට ඉතිරිව තිබුණු නිල සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 2,360.6ක්. ඒ කියන්නේ සැප්තැම්බර් මාසයේ තිබුණාටත් වඩා ඩොලර් මිලියන 343.6කින් අඩු වෙලා. 2021 සැප්තැම්බර් වලින් පසුව ගෙවුණු ඔය අන්තිම මාස හතර තුළ බොහෝ විට ඊට ආසන්න මුදලක් ඉපැයූ ඩොලර් වලට අමතරව ආනයන වෙනුවෙන් වෙන් කළා වෙන්න පුළුවන්. කොහොම වුනත්, ඔය මාස හතර ඇතුළත තවත් ඩොලර් මිලියන 1103.6ක් ණය හා පොලී ගෙවන්න වියදම් කරලා තියෙනවා.

මේ අනුව බැළුවහම 2021 ජනවාරි මුල සිට 2022 ජනවාරි අග දක්වා කාලය තුළ සංචිත වලින් ඩොලර් බිලියන 3.3ක් පමණ වියදම් කරන අතර තව ඩොලර් බිලියන 6.3ක් පමණ මොන විදිහකින් හෝ රෝල් කරගෙන තියෙනවා. මෙයින් ඩොලර් මිලියන 567ක් පසුගිය වසර තුළ සෘජු විදේශ ආයෝජන විදිහට ඇවිත් තියෙනවා. තවත් ඩොලර් මිලියන 2,418 ක් රජය විසින් ලබාගත් දිගුකාලීන ණය. එතකොට බිලියන තුනකට කිට්ටුයිනේ. IMF එකෙන් මිලියන 800ක් ලැබුණා. චීනයෙන් විණිමය හුවමාරු ගිවිසුම යටතේ ඩොලර් බිලියන 1.5ක පමණ යුවාන් ලැබුණා. ඉතිරි බිලියනය බංග්ලාදේශයෙන්, ඉන්දියාවෙන් එහෙම එකතු කරගත් ටික වෙන්න ඇති.

කොහොම හරි මට පෙන්වන්න අවශ්‍ය වැදගත්ම කරුණ ආණ්ඩුව IMF නොගොස් මොන විදිහෙන් හෝ රෝල ගහගෙන යනවා කියන එකයි. තවමත් IMF නොගිහින් ඉන්නේ රෝල ගහගෙන යන්න පුළුවන් නිසා. 2021 ජනවාරි අවසානයේ සිට වසරේ අවසන් මාස 11 තුළ ගෙවිය යුතු ණය පිළිබඳ මහ බැංකුවේ ඇස්තමේන්තු මෙහෙමයි.

ණය වාරික - ඩොලර් මිලියන 4,499යි.

පොලී ගෙවීම් - ඩොලර් මිලියන 1,242යි.

විකුණා ඇති අතේ නැති ඩොලර් - මිලියන 1998යි.

එකතුව ඩොලර් මිලියන 7,739යි.

ඔයිට අමතරව මේ අවුරුද්ද තුළ ණයට කන කොටසකුත් එකතු වෙනවනේ. ඒ නිසා, මේ ගණන ඩොලර් බිලියන 8 පන්නනවා. අතේ තියෙන්නේ ඩොලර් බිලියන 2.3ක් පමණයි. තව ඩොලර් බිලියන 5.7ක් පමණවත් මේ අවුරුද්ද තුළ හොයා ගන්න වෙනවා. 

මේක අමාරු වැඩක්. හැබැයි බැරි වැඩක් නෙමෙයි. ගිය අවුරුද්දෙත් ඔය ගාණට කිට්ටු ගාණක් හොයා ගෙන තියෙනවා. වැඩේ නූලෙන් ගැස්සෙන්න බැරි නැහැ. එහෙම වෙන්න යන බව පෙනුනොත් ආණ්ඩුව IMF යයි. මේ අවුරුද්දේ ඔයිට වඩා අමුතු දෙයක් සිදු වෙන එකක් නැහැ. 

හැබැයි මෙතැන තවත් දෙයක් වෙනවා. යහපාලන ආණ්ඩුව කාලයේ කලින් තිබුණු ණය වෙනුවට ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර ණය ආදේශ වුනා. දැන් ස්වෛරිත්ව බැඳුම්කර ණය වෙනුවට චීන හා ඉන්දියානු ණය ආදේශ වෙනවා. මේවා ඉතාම කෙටිකාලීන ණය. ඔය ණය ගෙවන්න කිසිම ක්‍රමයක් නැති බව දැන් පැහැදිලි ඇතිනේ. ඒ කියන්නේ ණය කල් පිරෙද්දී නැවත අලුත් කරන්න වෙනවා. එහෙම කරන්නනම් ඔය රටවල් දිගටම හොඳින් තියා ගන්න වෙනවා. විශේෂයෙන්ම ඉන්දියාව. චීනයට වැඩිපුර තියෙන්නේ ආර්ථික අරමුණු වුනත් ඉන්දියාව එහෙමම නැහැනේ. 

ඉන්දියාව මේ වෙලාවේ නූල අත ඇරියොත් චීනය ලංකාව බේරා ගන්න එයි කියා හිතන්න අමාරුයි. එහෙම කරන බවක් පේන්න තිබුණේ නැහැ. හැබැයි චීනය ලංකාව අත ඇරියොත් ඉන්දියාව ඒ කොටසටත් කරගහන්න ඉඩ තියෙනවා. දැන් ඉන්දියාවට එසේ කරන්න අවශ්‍ය ශක්තිය තියෙනවා.

ආර්ථික අර්බුදයේ වත්මන් හැඩය (හයවන කොටස)

පසුගිය ලිපියෙහි සංඛ්‍යාලේඛණ සමඟ පෙන්වා දුන් පරිදි, 2015ට පෙර අතීතයේ සිදුව ඇති වැරදි හෝ අඩුපාඩු පැත්තකින් තබා 2015 සිට 2020 දක්වා කාලය දෙස හැරී බැලුවොත්, අදාළ පස් වසර තුළ ශ්‍රී ලාංකිකයන් විසින් භාණ්ඩ හා සේවා පරිභෝජනය වෙනුවෙන් වැය කළ ඩොලර් ප්‍රමාණය එම කාලය තුළම භාණ්ඩ හා සේවා අපනයනය කිරීමෙන් හෝ ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ලෙස රටට ලැබී තිබෙනවා. ඊට අමතරවද සාමාන්‍ය වශයෙන් වසරකට ඩොලර් බිලියනය ඉක්මවන මුදලක් ලැබී තිබෙනවා.    

කෙසේ වුවත්, ශ්‍රී ලාංකිකයින්ට ඩොලර් අවශ්‍ය වන්නේ භාණ්ඩ හා සේවා පරිභෝජනය සඳහා පමණක් නෙමෙයි. වසරකට ඩොලර් බිලියනයකට ආසන්න මුදලක් ශ්‍රී ලාංකිකයින් විසින් ඩොලර් ලෙසම රටින් එළියට යවනවා (මෙහිදී ඩොලර් යන්නෙන් මා අදහස් කරන්නේ ඩොලර් ඇතුළු සියළුම විදේශ විණිමය). මෙයින් විශාල කොටසක් යැවෙන්නේ විදෙස්ගතව ඉගෙනුම ලබන දරුවන්ගේ නඩත්තුව පිණිස විය හැකියි. එය වෙනම විස්තරාත්මකව කතා කළ යුතු ප්‍රශ්නයක්.

පසුගිය ලිපිය සමඟ පළ කළ, පහත නැවත පළ කෙරෙන, වගුවෙහි පෞද්ගලික ප්‍රේෂණ ලෙස පෙන්වා දී තිබෙන්නේ එම කොටසයි.

ඉහත වගුවෙහි අනෙකුත් ලැබීම් (ශුද්ධ) ලෙස පෙන්වා තිබෙන සාපේක්ෂව කුඩා මුදලක්ද තිබෙනවා. එයට ඇතුළත්ව ඇත්තේ ශ්‍රී ලංකාවේ ආයෝජන, විශේෂයෙන්ම නිල සංචිත, වෙනුවෙන් ලැබෙන පොලී ආදායමට ශ්‍රී ලාංකිකයින් විසින් ලංකාවේ සිට විදේශ සමාගම් හෝ ආයතන වලින් ලබා ගන්නා වැටුප් හෝ විශ්‍රාම වැටුප් එකතු කර ලංකාවේ සිටින ලංකාව වෙනුවෙන් සේවය කරන විදේශිකයන් වෙනුවෙන් ගෙවන වැටුප් අඩු කිරීමෙන් පසු ඉතිරි වන මුදලයි. මේ කොටස්ද එකතු කර පෞද්ගලික ප්‍රේෂණ කොටස අඩු කළ විට ලැබෙන්නේ රටේ බැරකම් වෙනුවෙන් ගෙවන ප්‍රතිලාභ හැර ජංගම ගිණුමේ ශේෂයයි.

රටේ බැරකම් වෙනුවෙන් ගෙවන ප්‍රතිලාභ හැර ජංගම ගිණුමේ ශේෂය 2018 වසරේදී පමණක් යම් තරමකින් සෘණ පැත්තට ගොස් ඇතත් 2015-2020 අතර අනෙකුත් හැම වසරකදීම එය ධන අගයක්. මෙයින් පැහැදිලිව පෙනෙන්නේ ගොඩ ගැසී තිබෙන විදේශ බැරකම් වෙනුවෙන් ප්‍රතිලාභ ගෙවීමට අවශ්‍ය නොවුනානම් ශ්‍රී ලාංකිකයින් විසින් උපයන ඩොලර් ප්‍රමාණය ඔවුන්ගේ අවශ්‍යතා සඳහා හොඳටම ප්‍රමාණවත් බවයි.

කෙසේ වුවත්, විදේශ බැරකම් වෙනුවෙන් ගෙවිය යුතු ප්‍රතිලාභ නොගෙවා සිටිය නොහැකියි. ඒ කොටස එකතු කළ විට ලංකාවේ ජංගම ගිණුමෙහි වසරකට ඩොලර් බිලියන 2ක පමණ හිඟයක් ඇති වෙනවා. ඒ මුදල ආයෝජන හෝ ණය ලෙස රටට පැමිණිය යුතුයි. එසේ නොපැමිණෙන්නේනම් සංචිත පහළ යා යුතුයි. වසර තුළ පරිභෝජන වියදම් සඳහා අවශ්‍ය වූ ඩොලර් ප්‍රමාණය ණයට නොගත්තත්, 2015-2019 අතර කාලය තුළදීද විදේශ බැරකම් වෙනුවෙන් ගෙවිය යුතු ප්‍රතිලාභ වලින් වැඩි කොටසක් ආපසු ගෙවා තිබෙන්නේ ණය අරගෙනයි. 

හරියටම ගණන් කියනවානම් විදේශ බැරකම් වෙනුවෙන් ගෙවිය යුතු ප්‍රතිලාභ ලෙස ඉහත වසර පහ තුළ ඩොලර් මිලියන 11,834ක් ගෙවා තිබෙනවා. එම වසර පහ තුළ, ඩොලර් මිලියන 1,267ක් ඉපැයූ ආදායම් වලින් ඉතිරි කර ගෙන තිබෙනවා. ඔය කාලය තුළ රටේ නිල සංචිත ඩොලර් මිලියන 566කින් අඩු වී ඇතත්, අනෙකුත් සංචිත ඊට වඩා වැඩියෙන් ඉහළ ගොස් ඇති නිසා, සමස්තයක් ලෙස රටේ සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් 9,884 සිට ඩොලර් මිලියන 10,402 දක්වා ඩොලර් මිලියන 518කින් ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. ඒ කියන්නේ ඉතිරි කරගත් ඩොලර් වලින් මිලියන 750ක් විදේශ බැරකම් වෙනුවෙන් ප්‍රතිලාභ ගෙවීමට වැය වී තිබෙනවා. ඉතිරි ඩොලර් මිලියන 11,084 ගෙවා තිබෙන්නේ ණය වෙලා. 

ඉහත වසර පහ තුළ නූපයූ ඩොලර් වියදම් නොකළත් රටේ විදේශ ණය ඩොලර් බිලියන 11කටත් වඩා වැඩි ප්‍රමාණයකින් ඉහළ ගියේ ඔය හේතුව නිසයි. මේ විදිහට රටේ බැරකම් ඉහළ යද්දී, ඒ වෙනුවෙන් ගෙවිය යුතු ප්‍රතිලාභද සමානුපාතිකව මෙන් ඉහළ යනවා. 2019 වන විට මෙම මුදල ඩොලර් මිලියන 2,583ක්.

කෝවිඩ් වසංගතය නිසා ඔය ආකෘතියේ විශාල වෙනසක් වුනේ නැහැ. 2020 වසරේදී විදේශ බැරකම් හැර ජංගම ගිණුමේ ඩොලර් මිලියන 1,084ක අතිරික්තයක් තිබුණා. ඇතැම් විට එය වසරක් තුළ ඉතිරි කරගත් වැඩිම ඩොලර් ප්‍රමාණය විය හැකියි. වාහන ආනයනය පාලනය කිරීම මේ අතිරික්තය මේ තරම් ඉහළ යාමට ප්‍රධාන හේතුවක් වෙන්න ඇති. කෙසේ වුවත්, එවැනි පාලනයක් නොතිබියද මෙය අතිරික්තයක් මිස හිඟයක් වීමේ ඉඩක් නැහැ. 

රටේ විදේශ බැරකම් ඉහළ යද්දී ඒ වෙනුවෙන් ගෙවිය යුතු ප්‍රතිලාභද සමානුපාතිකව ඉහළ යන බව අපි දැන් දන්නවනේ. කෙසේ වුවත්, බැරකම් ඉහළ යාමේ ප්‍රශ්නය මෙසේ ගෙවිය යුතු ප්‍රතිලාභද ටිකෙන් ටික ඉහළ යාම පමණක් නෙමෙයි. බැරකම් වලින් කොටසක්ද වාර්ෂිකව ආපසු ගෙවිය යුතුයි. සරලව කිවුවොත් හැම වසරකම තිබෙන ණය වල ණය වාරික ගෙවිය යුතුයි.

ජංගම ගිණුමේ හිඟයක් තිබෙනවා කියන්නේ ඒ හිඟය පියවන්නත් ණය ගන්න වෙනවා කියන එකනේ. එහෙම තියෙද්දී ණය වාරික ගෙවන්න පුළුවන් එකම ක්‍රමය තවත් ණය ගැනීම පමණයි. ඒ කියන්නේ පරණ ණය වෙනුවෙන් පොලී ගෙවන්න වසරකට ඩොලර් බිලියන දෙකකට වඩා ණය ගන්න වෙනවා වගේම ඒ ණය වල වාරික ගෙවන්නත් ණය ගන්න වෙනවා. ණය ඉහළ යද්දී මේ වාරික ගෙවීම් ප්‍රමාණයද ඉහළ යනවා. 2020දී ලංකාවට මුහුණ දෙන්න සිදු වූ ප්‍රශ්නය මේ සඳහා ණය ගැනීම අපහසු වීමයි.

දිගින් දිගටම ජංගම ගිණුමේ තිබුණු හිඟය පියවුනේ මූල්‍ය ගිණුමේ අතිරික්තයෙන්. ජංගම ගිණුමේ අතිරික්තයක් තිබෙනවානම් එයින් කියැවෙන්නේ විදේශ වැය ඉක්මවා විදේශ ආදායම් ලැබී තිබෙන බවයි. එය හොඳ දෙයක්. එහෙත්, මූල්‍ය ගිණුමේ අතිරික්තයක් යන්නෙන් අදහස් වන්නේ තවත් රටේ විදේශ බැරකම් තවත් ඉහළ ගොස් ඇති බවයි. කෙටිකාලීනව මෙය සතුටට කාරණයක් වෙන්න පුළුවන්. මොන විදිහෙන් හෝ ඩොලර් ඇවිත්නේ. හැබැයි මූල්‍ය ගිණුමට එන ඩොලර් කවදා හෝ පොලියත් එක්ක ආපහු ගෙවන්න වෙනවා. 2020 අර්බුදය ජංගම ගිණුමේ අර්බුදයක් නෙමෙයි. මූල්‍ය ගිණුමේ අර්බුදයක්.

විදේශ බැරකම් සඳහා ගෙවිය යුතු ප්‍රතිලාභ යන්නේ ජංගම ගිණුමෙන් වුවත්, ආපසු ගෙවන ණය හෝ වාරික අඩු වෙන්නේ මූල්‍ය ගිණුමෙන්. 2020 දක්වාම මෙසේ මූල්‍ය ගිණුමෙන් අඩු වී රටින් එළියට ගිය ඩොලර් ප්‍රමාණයට වඩා වැඩි ඩොලර් ප්‍රමාණයක් මූල්‍ය ගිණුම හරහා රටට ආ නිසා ඒ ඩොලර් වලින් ජංගම ගිණුමේ හිඟයද පියවා ගත හැකි වුනා. ඒ කියන්නේ එළියට යනවාට වඩා ඩොලර් බිලියන දෙකක් පමණවත් මූල්‍ය ගිණුම හරහා රටට ආවා. එහෙත්, 2020දී ගිය ප්‍රමාණවත් නැවත එකතු කරගන්න බැරි වුනා. 

මෙතෙක් කලක් ජංගම ගිණුමේ හිඟය පියැවුයේ මූල්‍ය ගිණුමේ අතිරික්තයෙන්. දැන් මූල්‍ය ගිණුමේත් හිඟයක්. පාර කියන්නේ කෙලෙසද මා හට ඇයටද පාරක් ඇති නැති ගාණය! 

ජංගම ගිනුමේත් හිඟයක්නම්, මූල්‍ය ගිණුමේත් හිඟයක්නම්, ඔය ඩොලර් ටික එන්න ක්‍රමයක් තියෙන්නත් ඕනෑනේ. මොකද ඩොලර් මහ පොළොවෙන් මතු වෙන්නේ නැහැ. මේ ඩොලර් ටික ආවේ සංචිත වලින්. 2020 වසරේදී රටේ සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 10,402 සිට ඩොලර් මිලියන 8,521 දක්වා ඩොලර් මිලියන 1,881කින් අඩු වුනා. මෙයින් ඩොලර් මිලියන 1,084ක් ජංගම ගිණුමේ හිඟය. ඉතිරි ඩොලර් මිලියන 797 මූල්‍ය ගිණුමේ හිඟය. 

මේ විදිහට මූල්‍ය ගිණුමේ හිඟයක් ඇති වෙනවා කියන එකෙන් අදහස් වෙන්නේ රටේ විදේශ බැරකම් යම් තරමකින් අඩු වෙනවා කියන එක. එහිදී විදේශ බැරකම් වෙනුවෙන් ගෙවිය යුතු ප්‍රතිලාභද අඩු වෙනවා. නමුත්, මෙතැන තිබෙන ප්‍රශ්නය බැරකම් අඩු වුනාට වඩා වැඩියෙන් වත්කම් අඩු වී තිබීමයි. ඒ නිසා, ශුද්ධ වශයෙන් සිදු වී තිබෙන්නේ විදේශ බැරකම් තවත් ඉහළ යාමක්. 

මේ කතා කළේ 2020 අවසාන වන විට තිබුණු තත්ත්වය. 2021 ගැන ඉදිරි කොටසින් කතා කරමු.

කෙට්ටු වෙන ඩොලරය හා හෙට්ටු නොවෙන රුපියල

වසංගතය හමුවේ පසු ගිය දෙවසර තුළ ඇමරිකන් ආණ්ඩුව කිහිප වරක්ම ඇමරිකානුවන්ට සල්ලි බෙදුවා. ඒ බෙදුවේ, ජනාධිපති බයිඩන් ගෙදරින් ගෙනාපු සල්ලි නෙමෙයි. එයින් සැලකිය යුතු කොටසක් අච්චු ගහපු සල්ලි. සල්ලි අච්චු ගැසීමේ අනිවාර්ය ප්‍රතිඵලය සල්ලි බාල්දු වීම. රුපියලද ඩොලරයද කියා ඒකේ වෙනසක් නැහැ.

පසුගිය ජනවාරි මාසය වෙද්දී ඇමරිකාවේ උද්ධමනය 7.5%ට නැග්ගා. මෙය අවුරුදු හතළිහකින් ඇමරිකාවේ වාර්තා වූ ඉහළම උද්ධමනය. මෙයින් අදහස් වන්නේ වසරක් ඇතුළත ඩොලරය 7.5%කින් බාල්දු වී ඇති බවයි.

ඩොලරය මේ විදිහට බාල්දු වෙද්දී අනෙක් මුදල් ඒකක වලින් ඩොලරයක මිල පහළ යා යුතුයි. හැබැයි අනෙක් මුදල් ඒකක ඊටත් වඩා බාල්දු වෙලානම් එහෙම වෙන්නේ නැහැ. ඇමරිකාවේ ඉහළ උද්ධමනය හමුවේ ගොඩක් රටවල් පරාද වී ඇතත්, ලංකාවනම් සෙකන්ඩ් වෙලා නැහැ. ජනවාරි මාසයේ ලංකාවේ උද්ධමනය 14.2% දක්වාම ඉහළ ගියානේ. ඩොලරය 7.5%කින් කෙට්ටු වෙද්දී රුපියල 14.2%කින්ම කෙට්ටු වෙලා. කෙට්ටු ඩොලරය එක්ක දුවලා වුවත්, රුපියල ගිහින් තියෙන්නේ තවත් පස්සටයි.

හැබැයි කෙට්ටු වෙන ඩොලරය එක්ක රුපියල හරියට හෙට්ටු වෙන්නේ නැහැ. රුපියල තාම ඉන්නේ ඇඟේ තරමට වඩා ලොකු ඇඳුමක් ඇඳගෙන. මේ ඇඳුම නඩත්තු කරන්න ලංකාවට ලොකු වියදමක් යනවා. ආණ්ඩුව ණයට කමින් ඇඳුම නඩත්තු කරනවා.

හැපී වැලන්ටයින්!