තෙල් මිල හා සංරක්ෂණවාදය

තෙල් මිල තව දුරටත් අඩු වෙමින් පවතිනවා. WTI බොරතෙල් බැරලයක මිල දැන් ටිකකට පෙර බලන විට තිබුණේ ඩොලර් 45 මට්ටමටත් පහළින්. සඳුදා දවස අවසන් වෙද්දී ඩොලර් 42.53 දක්වා මිල අඩු වී තිබුණා. මීට පෙර 2016 මුලදීත් මේ වගේම තෙල් මිල අඩු වුනා. ඒ අවස්ථාවේදී ඩොලර් 30 මට්ටමෙනුත් පහළට තෙල් මිල වැටුණා.

දැනට වසර දහයකට පමණ පෙර, 2008 මැද හරියේදී බොරතෙල් බැරලයක මිල ඩොලර් 150 ආසන්නයටම ගියා. ඉන්පසුව මාස හත අටක් ඇතුළත ඩොලර් 30 ආසන්නයටම අඩු වුණා. මෙයට සමාන්තරව ඇමරිකාවේ ආර්ථිකයත් කඩා වැටුණා. කඩා වැටුණා කියා කිවුවත් ඇත්තටම වුනේ ධනවාදී ආර්ථිකයක චක්‍රීය ලෙස සිදුවන විචලනයක එක් පැත්තක් දකින්න ලැබීමයි. ආර්ථික අවපාතයට හේතු වුනේ තෙල් මිල පහළ වැටීම නෙමෙයි. නමුත්, තෙල් මිල පහළ වැටෙන්න ඇමරිකාවේ ආර්ථික අවපාතය හේතු වූ බව කීමේ වරදක් නැහැ.

සියළු දර්ශක වලින් පෙන්වන්නේ ඇමරිකාවේ ඊළඟ ආර්ථික අවපාතය වැඩි ඈතක නොවන බවයි. ලබන වසරේ හෝ ඊළඟ වසරේ ඇමරිකාවේ ඊළඟ ආර්ථික අවපාතය දැකිය හැකි වනු ඇතැයි බොහෝ ඇමරිකානුවන්, විශේෂයෙන්ම ආර්ථික හා මූල්‍ය ක්ෂේත්‍රයට සම්බන්ධ අය, විශ්වාස කරනවා. නමුත්, එය සිදුවන මොහොත හරියටම කීමට කිසිවෙකුට නොහැකියි.

ලංකාව හෙජිං ගණුදෙනුවලට ගිහිං විශාල පාඩුවක් ලැබුවේ පෙර කී 2008 මැද කාලයේදී. ඒ වන විට පැවති තත්ත්වයන් යටතේ තෙල් මිල එකවර මේ තරම්ම පහත වැටෙයි කියන එක පුරෝකථනය කිරීම පහසු කටයුත්තක් වුණේ නැහැ. තෙල් මිල ඩොලර් 200ක් පමණ වුනොත් ලංකාවට සිදු විය හැකි බලපෑම ගැන, හේතු සහගතව, ඇතැම් අය කණස්සල්ලෙන් හිටියා.

මේ කියන දවස් වල නිදහස් වෙළඳපොළ ගැන විශාල විශ්වාසයක් තැබූ, ලංකාවේ දැනටත් ජීවත් වන හා සමාජයේ ක්‍රියාකාරීව සිටින, ආර්ථික විද්‍යා චින්තකයෙකුයැයි හැඳින්විය හැකි පුද්ගලයෙකු මේ ගැන දැක්වූයේ හාත්පසින්ම වෙනස් මතයක්. නිදහස් වෙළඳපොල ක්‍රියාකාරීත්වය ගැන අද තිබෙන අවබෝධය හා විශ්වාසය ඒ වන විට මට තිබුණේ නැහැ.

ඔහු කීවේ තෙල් මිල එසේ දිගින් දිගටම වැඩි වෙන්න හේතුවක් නැති බවයි. බොහෝ දෙනෙකුගේ තර්ක වල පදනම වූ සම්පත් ක්ෂය වී අවසන් වීම කියන අදහස ඔහු විශ්වාසයෙන් යුතුව බැහැර කළා. "නියම මිල" දක්වා මිල ඉහළ යාමෙන් පසුව ගැඹුරු සාගර වල පතුළෙන් හෝ ඉන්ධන ලබා ගැනෙනු ඇති බව ඔහුගේ අදහස වුණා. මෙයට උදාහරණ ඉදිරිපත් කරමින් මීට පෙර විශාල ලෙස තෙල් මිල ඉහළ ගිය අවස්ථා බොහොමයකදීම තෙල් කැනීමේ තාක්ෂණයේ විප්ලවීය වෙනසක් සිදුවී තිබෙන බව ඔහු පෙන්වා දුන්නා. මේ කියන පුද්ගලයා ආර්ථික විද්‍යා සිද්ධාන්ත මත විශ්වාසය තබන්නෙක් වගේම ඉතිහාසය මැනවින් දන්නා දැනුමෙන් සන්නද්ධ පුද්ගලයෙක්.

පෙට්‍රෝලියම් ඉන්ධන අවසන් වීම කියන එක 1980 දශයටත් පෙර සිට කතා කෙරුණු කරුණක්. මා කනිෂ්ඨ පංතියක ඉගෙනුම ලබමින් සිටියදී විද්‍යාව ප්‍රශ්න පත්‍රයක පළමු ප්‍රශ්නය ඉදිරිපත් කර තිබුණේ 2020 පමණ වන විට ලෝකයේ පෙට්‍රෝලියම් ඉන්ධන අවසන් වන්නේය යන පදනමේ සිටයි. ඇමරිකාවේ මට්ටමටම ලෝකයේ සියල්ලන්ගේ ඒක පුද්ගල ආදායම ඉහළ නැංවීම කිසිදා කළ නොහැක්කක් බව දශක කිහිපයකට පමණ පෙර ලංකාවේ දේශපාලනඥයෙකු විසින් ගණන් හදා ඔප්පු කර පෙන්වූ බව මතකයි. ඔහුගේ තර්කය වූයේ, මතක හැටියට එවකට ඒක පුද්ගල ආදායම ඩොලර් 25,000ක් පමණ වූ ඇමරිකානුවෙකුගේ ජීවන මට්ටම ලෝකයේ සියල්ලන්ටම පවත්වා ගැනීම සඳහා අවශ්‍ය වන තරමට පෙට්‍රෝලියම් ඉන්ධන සංචිත පෘථිවිය මත නොමැති බවයි.

මේ වගේ දේවල් ගණිතයෙන් "ඔප්පු කර" පෙන්වන්න පුළුවන්. හරියට මුස්ලිමුන් ලංකාවේ බහුතරය වන දවස ගණනය කර පෙන්විය හැකි අයුරින්ම. නමුත්, ආර්ථික විද්‍යාව හෝ ජනවිකාශ විද්‍යාව හා අදාළ කරුණක් තනිකරම ගණිතය පමණක් යොදාගෙන පැහැදිලි කරන්නට යාම තනිකරම තර්කනය මත පදනම්ව ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථා නීතිය පැහැදිලි කරන්න යනවා වගේ වැඩක්. ගණිතය කියන්නේ ආර්ථික විද්‍යාඥයින් හා ජනවිකාශ විද්‍යාඥයින් විසින් උපයෝගී කරගන්නා එක් මෙවලමක් පමණයි. තර්කනය කියන්නේත් නීති විෂයේදී යොදා ගන්නා එක් මෙවලමක් පමණයි. කිසියම් ස්වභාවික විද්‍යාවක් කාලයක් තිස්සේ හැදෑරු අය පමණක් නෙමෙයි එවැන්නක් මත පදනම් වූ තාක්ෂණ විෂයයක් කාලයක් හැදෑරු අය පවා මුලින්ම ස්වභාවික විද්‍යා තේරුම් ගන්න උත්සාහ කරන්නේ ඔය විදිහට තමන්ට පහසුවෙන් භාවිතා කළ හැකි මෙවලමක උපකාරයෙන්. ඒ ක්‍රමය සාර්ථක වන්නේ සීමිත තත්ත්වයන් යටතේදී පමණයි.

මේ වන විට ඇමරිකානුවෙකුගේ ඒක පුද්ගල ආදායම ඩොලර් 59,500ක් පමණ වෙනවා. ඉන්දියාව හා චීනය වැනි ලෝකයේ ජනගහණ කේන්ද්‍ර වල ඒක පුද්ගල ආදායම් කිහිප ගුණයකින් ඉහළ ගිහින්. මේ හේතු නිසා ලෝකයේ ඉන්ධන භාවිතය හා ඉන්ධන ඉල්ලුමත් විශාල ලෙස වැඩි වී තිබෙනවා. නමුත්, දශක කිහිපයකට පෙර ඇතැම් අය විසින් පුරෝකථනය කළ පරිදි ලෝකයේ ඉන්ධන සංචිත ක්ෂය වී ගොස් නැහැ. ඒ වෙනුවට සිදු වී තිබෙන්නේ ලෝකයේ "ප්‍රයෝජනයට ගත හැකි" ඉන්ධන සංචිත ප්‍රමාණය එන්න එන්නම වැඩි වීමයි. සංරක්ෂණවාදය මුළුමනින්ම බැහැර කළ යුතු අදහසක් නොවූවත්, ඒ ඔස්සේ ඕනෑවට වඩා දුර ගිය විට එය අන්තවාදයක් බවට පත් වෙනවා.

සෑම වසරක් පාසාම භාවිතයට ගෙන අවසන් කරන ඉන්ධන ප්‍රමාණයට වඩා වැඩියෙන් අළුත් ඉන්ධන සංචිත හොයා ගැනෙනවා. මෙය කරන්නේ ඇමරිකාව හෝ වෙනත් බටහිර රටවල් විසින් නෙමෙයි. නිදහස් වෙළඳපොළේ "අදිසි හස්තය" විසිනුයි. ඇමරිකාව ප්‍රමුඛ බටහිර රටවල් විසින් නිදහස් වෙළඳපොළේ අදිසි හස්තයට ක්‍රියාත්මක වීමට තිබෙන බාධා අවම මට්ටමක තබා ගනිමින් මේ කටයුත්තට දායක වී තිබෙනවා.

ටික දෙනෙකු විසින් පාලනය කළ ලෝක තෙල් වෙළඳපොළ මේ වන විට ක්‍රමයෙන් නිදහස් වෙළඳපොළ ක්‍රියාකාරීත්වය හමුවේ පරාජය වෙමින් පවතිනවා. ඒ නිසා, ඉදිරි දශක වලදී තෙල් සම්පත් වලින් දිගින් දිගටම ලාබ ලැබූ රටවලට කලින් සෙල්ලම් දමන්න පහසු වෙන්නේ නැහැ.

ලෝකයේ ඇතැම් රටවල් වල තෙල් නිධි වලින් තෙල් බැරලයක් ගොඩගන්න ඩොලර් දහයක්වත් යන්නේ නැහැ. නිෂ්පාදන වියදම ඒ තරම් අඩු තෙල් බැරලයක් ඩොලර් 150 කිට්ටු මිලකට විකිනුණේ කොහොමද?

බටහිර රටවල් වල සමාගම් අධික ලාභ ඉපැයීම ගැනත්, අඩු ආදායම් ලබන පර්යන්තයේ රටවල පාරිභෝගිකයින්ව ගසා කෑමත් ගැන උදේ හවා කතා කරන කිසි කෙනෙක් තෙල් නිපදවන රටවල් තෙල් වලින් කරන ගසාකෑම ගැන කවදාවත් කතා කරනු මා දැක නැහැ.

තෙල් මිල කෘතීම ලෙස ඉහළින් තබාගෙන තෙල් නිපදවන රටවල් විසින් අධික ලාභ ලැබීම එම රටවල් විසින් සැලසුම් සහගතව කාලයක් තිස්සේ කළ, තවමත් කරන වැඩක්. ඉතා ඉක්මණින් වෙනස් වන්නට නියමිත දෙයක් වුවත්, අද වන විටත් ඇමරිකාව ඇතුළු බටහිර ලෝකය දුවන්නේ ආනයනික ඉන්ධන මතයි. පසුගිය කාලය මුළුල්ලේම ලෝක තෙල් අපනයනකරුවන් වූයේ සමාජවාදී රටවල් හා මැදපෙරදිග රටවල්. මේ රටවල් වල මිල හා නිෂ්පාදනය තීරණය වුණේ තනි පුද්ගලයෙකුගේ හෝ කල්ලියකගේ තීරණ මත මිස නිදහස් වෙළඳපොළ ක්‍රියාකාරිත්වය මත නෙමෙයි.

ලෝක තෙල් මිල වරින් වර විශාල ලෙස ඉහළ යන්න හේතු වුනේ තෙල් නිපදවූ රටවල් විසින් කෘතීම ලෙස පවත්වාගත් නිෂ්පාදන සීමාවන් බව රහසක් නෙමෙයි. ඇමරිකානු නිදහස් වෙළඳපොළ ක්‍රියාකාරීත්වය නොවන්නට, 2008 මැදදී ලංකාවේ ඇතැම් අය පුරෝකථනය කළ පරිදි බොරතෙල් බැරලයක මිල ඩොලර් 200ට නෙමෙයි ඊටත් වඩා ඉහළට වුවත් යා හැකිව තිබුණා. නමුත්, ලංකාවේ හෝ ඉන්ධන ආනයනය කරන අනෙක් රටවල මිනිස්සු මේ නිෂ්පාදන සීමා ඉවත් කර සාධාරණ මිලකට ඉන්ධන විකුණන්න කියා පෙළපාලි ගියේ නැහැ. විරෝධතා දැක්වූයේ නැහැ.

පෘථිවිය මත ඉන්ධන අවසන් වී මිනිස් ශිෂ්ඨාචාරයද බිඳ වැටෙනු ඇතැයි යන බිය ඇතැම් විට තෙල් සැපයුම සීමා කිරීමේ ප්‍රයත්න සාධාරණීකරණය කර හිතීම පහසු කරන්න ඇති. එහෙම නැත්නම්, හානිය බටහිර රටවලටය කියා සිතීමෙන් ලැබුණු සතුට නිසා තමන්ට වන පාඩුව අමතක වෙන්න ඇති. හේතුව මොකක් වුනත් ලංකාව වගේ රටවල් විසින් කාලයක් තිස්සෙම කළේ, කිසිදු විරෝධයක් නොදක්වා, ඉන්ධන වෙනුවෙන් එහි නිෂ්පාදන පිරිවැයට වඩා ගොඩක් වැඩි මිලක් තෙල් නිපදවන රටවලට ගෙවන එකයි.

කෙනෙක්ට මෙතැනදී ඉන්ධන දැවීම නිසා ඇතිවනවාය කියන පරිසර ප්‍රශ්න ගැන මතක් කරන්න පුළුවන්. එවැනි ප්‍රශ්න තිබෙනවා. හානියේ පිරිවැය හානිය වලක්වාගැනීමේ පිරිවැය ඉක්මවන මොහොතේ නිදහස් වෙළඳපොළේ අදිසි හස්තය ඒ ප්‍රශ්නත් විසඳයි. ඒ ගැන දැන්ම ඕනෑවට වඩා බය වෙන්න දෙයක් නැහැ.

සමහර විට ලංකාව වගේ රටවල සංරක්ෂණවාදී අදහස් අහම්බෙන් ඇති වුනා නොවෙන්නත් පුළුවන්. ඉන්ධන අවසන් වනවා කියන අදහස පැතිරවීම මගින් ඉන්ධන අපනයනය කළ රටවලට සැපයුම සීමා කර ලංකාව වගේ රටවල වියදමෙන් විශාල ලාබ ලැබිය හැකි වුනා. ඒ නිසා එසේ කිරීම යුක්තියුක්ත කරන දාර්ශනික පදනමක් ජනප්‍රිය කරන්න ඒ රටවලට උවමනාවක් නොතිබුණා වෙන්න බැහැ. ලංකාවේ පෙළපොත් සකස් කළ "උගතුන්" හරහා පාසැල් සිසුන් වූ අප වෙත සංරක්ෂණවාදී අදහස් කාන්දු වුනේ කොහොමද කියා හිතද්දී ඒ නිසා නිදහස් වෙළඳපොළ ක්‍රියාකාරිත්වයට ඉඩ නොදී තෙල් වෙළඳාමෙන් අධික ලාබ ලබන්න ඇතැම් රටවලට ඉඩ ලැබුණු බවත් අමතක කරන්න බැහැ.

මාලිනා හා මාලිලා

නත්තල් දවසේ එක දිගට චිත්‍රපට තුනක් බැලුවා. අලුත්ම චිත්‍රපට කියා කිවහැකි මේ තුනේම යම් සමානතා වගේම වෙනස්කමුත් තිබෙනවා. ආසියානු රටවල් තුනක  සංස්කෘතික පරිසර තුනක හැදුණු,  මිනිස් මනස තුළට කිඳා බහින, තරමක් දුරට නාට්‍යාකාරී එහෙමත් නැත්නම් අධි-තාත්ත්වික රංගනයන් තිබෙන, සිනමා නිර්මාණ ලෙස ගත්තහම හොඳයි කියන්න පුළුවන් නිර්මාණ තුනක්. බටහිර ඇහැකින් බැලූ විට චිත්‍රපට තුනේම තිබෙන්නේ ආගන්තුක සංස්කෘතික පසුබිම් තුනක් වුවත් ඒ තුන එකිනෙකට හාත්පසින්ම වෙනස්.

පළමුව බැලුවේ ඝරසර්ප. ඒ ගැන කිහිප දෙනෙක්ම කලින් ලියා තිබෙන නිසා වැඩි යමක් ලියන්නේ නැහැ. දෙවැන්න මාලිනා  (Marlina). ඉන්දුනීසියානු චිත්‍රපටයක්. තුන්වැන්න මාලිලා (มะลิลา) තායි චිත්‍රපටියක්.

මාලිනා හා මාලිලා චිත්‍රපට දෙකම දැනටත් සම්මාන ගණනාවක් දිනා තිබෙනවා. මේ නම් එක කිට්ටුවෙන් ශබ්ද වුවත් එය අහම්බයක්. මාලිනා කියන්නේ චිත්‍රපටයේ කථානායිකාවගේ නම. චිත්‍රපටයේ සම්පූර්ණ නම "මිනීමරු මාලිනා ගැන ජවනිකා හතරකින්"(Marlina the Murderer in Four Acts). මාලිලා යන්නේ අදහස මම හිතන විදිහට "පිච්චමල". ඉංග්‍රීසි ටයිටලය "සමුගැනීමේ මල" (The Farewell Flower).

මාලිනා ස්ත්‍රීවාදී චිත්‍රපටයක්. කතාව දිග හැරෙන්නේ ඉන්දුනීසියාවේ සුම්බා දූපතේ. මේ දූපත ආර්ථික හා සමාජයීය අතින් පසුගාමීම ප්‍රදේශයක්. ඉන්දුනීසියාව ලෝකයේ වැඩිම ඉස්ලාම් ජනගහනයක් සිටින රට වුවත් සුම්බා දූපත ඉස්ලාම් ආගමිකයින් වැඩිපුර සිටින ප්‍රදේශයක් නෙමෙයි. දූපතටම ආවේනික "මරාපු" ආගම ආගමක් සේ නොසලකන නිසා බොහෝ දෙනෙක්ට ඉස්ලාම් හෝ ක්‍රිස්තියානි ආගමක් තමන්ගේ ආගම සේ හඳුන්වා දෙන්න සිදු වී තිබුනත් මේ ගොඩක් අය "හදවතින්ම මරාපු". සම්ප්‍රදායික "මරාපු" ආගම විස්ථාපනය කරමින් විවිධ ක්‍රිස්තියානි ආගම් දූපතේ ව්‍යාප්ත වෙමින් තිබෙනවා. මේ කරුණු ටික චිත්‍රපටයේ පෙන්වන්නේ නැහැ.

මාතෘකාවෙන් කියවෙන ආකාරයෙන්ම චිත්‍රපටය ඉදිරිපත් කරන්නේ ජවනිකා හතරක් ලෙසයි. කොල්ලකෑම, ගමන, පාපොච්ඡාරණය හා උපත ලෙස මේ ජවනිකා නම් කර තිබෙනවා.

සත්ත්ව ගොවිපොලක ජීවත්වන මාලිනා ඇගේ සැමියාගේ මරණය ගැන කම්පා වෙමින් තනිව සිටිද්දී ගහෙන් වැටුණු ගෑණිට ගොනා ඇන්නාක් මෙන් මාකස් ප්‍රධාන මැරවරයන් හත් දෙනෙක් ඇගේ ගොවිපොළට කඩාවදිනවා. ඔවුන්ගේ අරමුණ වන්නේ ඇගේ සතුන් පැහැරගෙන ඇයව සමූහ දූෂණයකට ලක් කිරීමයි. මුලින්ම ඇයට සිදුවෙනවා මේ මැරවරයින් වෙනුවෙන් කෑම පිළියෙළ කරන්න. මේ අවස්ථාවෙන් ප්‍රයෝජන ගනිමින් ඇය රසවත්ව උයන කුකුළුමස් සූපයට වස මුසුකරන නමුත් ඊට පෙර ෆ්‍රාන්ස් ඇතුළු මැරවරයන් දෙදෙනෙකු ඇගේ සතුන්ද ලොරියක පටවාගෙන ගොවිපලෙන් පිටත් වෙනවා.

වයස්ගත මාකස් ඇතුළු කාමරයේ ඇඳේ සිටියදී මාලිනා ඉතිරි කොල්ලකරුවන් සිවුදෙනාට වස සහිත අවසන් භෝජනය පිළිගන්වනවා. එහෙත්, මාකස්ගෙන් ගැලවෙන එක ඇයට පහසු වෙන්නේ නැහැ. මාකස් වෙත ලිංගික සන්තර්පණය සපයන අතරම මස් කපන ලොකු පිහියක් ක්ෂණිකව අතට ගන්නා මාලිනා එක පහරකින් ඔහුගේ හිස කඳින් වෙන් කරනවා. ඉන් පසුව, කිරි හට්ටියක් සේ මාකස්ගේ හිස ලණු බෑගයක දමා එල්ලා ගන්නා මාලිනා පොලීසිය වෙත පිටත් වෙනවා.

නගරයට යන බසයේදී මාලිනාට ගැබ්බර නොවීව හමුවෙනවා. දරු උපතට කාලය එළැඹ අවසන් වුවත් කලලයේ හිස පහතට හැරී නැති නිසා ඇගේ දරු උපත පමාවෙමින් තිබෙනවා. මේ ආකාරයෙන් දරු උපත පමා වන්නේ දරුවා අවජාතකයෙකු වීම නිසායැයි විස්වාස කරන නොවීගේ සැමියා උම්බු ගෙදර එන්නේ නැහැ. නොවී ඔහුව සොයාගෙන යනවා.

නගරයට යන අතරතුරදී මොවුන්ට කලින් පිටත් වූ කොල්ලකරුවන් දෙදෙනා හමු වෙනවා. මාලිනා විසින් මාකස්ව ඝාතනය කර ඇති බව දැනගන්නා ඔවුන්, මාලිනා ගමන් කළ බසය පැහැර ගන්නා නමුත් මාලිනා අසෙකු පිට නැගී පලායන්නට සමත් වෙනවා. ඇය ඉතා අසීරුවෙන් පොලීසියට ගොස් දූෂණයට හා කොල්ලකෑමට ලක් වූ බවට පැමිණිල්ලක් ඉදිරිපත් කළත් පොලීසිය කිසිදු ක්ෂණික ක්‍රියාමාර්ගයක් ගන්නේ නැහැ. ඔවුන් කියන්නේ ඇයව දූෂණයට ලක්ව ඇති බව පරීක්ෂා කිරීමට වෛද්‍ය ගාස්තු ගෙවීම වෙනුවෙන් ප්‍රතිපාදන නැති නිසා හා වෙනත් වැඩ තිබෙන නිසා පැමිණිල්ල විභාග කරන්නට මාසයක්වත් කල් ගත වනු ඇති බවයි.

මේ අතර නොවීව ප්‍රාණ ඇපකරුවෙකු කරගන්නා ෆ්‍රාන්ස් ඇය ලවා දුරකථන ඇමතුමක් ලබා දී මාකස්ගේ හිස සමඟ මාලිනාව නැවත ඇගේ නිවසට ගෙන්වා ගන්නවා. එහිදී නොවීට කෑම පිළියෙළ කරන්නට අණ කරන ෆ්‍රාන්ස් මාලිනාව දූෂණය කරද්දී නොවී පැමිණ ෆ්‍රාන්ස්ගේ හිස කඳින් වෙන් කරනවා. මේ වන විටත් දිය බෑගය සිදුරුව සිටින ඇය පසුව මාලිනාගේ උදවුවෙන් ඇය සිය දරුවා වදනවා.

මාලිලා ජීවිතයේ අනිත්‍යය හා මරණය ගැන අවධානය හෙළන ථෙරවාද බෞද්ධ පසුබිමක් තිබෙන කතාවක්. දිනෙක කුණු වී, පණුවන් ගසන සිරුරට ලොබ බැඳීම ගැන කියන කතා බෞද්ධ සාහිත්‍යයේ සුලබයි. එහෙත්, මේ කතා බොහොමයක ඒ විදිහට කතා වෙන්නේ ගැහැණු සිරුරකට ලොබ බඳින පිරිමියෙක් ගැනයි. එයින් වෙනස්ව මාලිලාහි කතාව ගලායන්නේ සමලිංගික සම්බන්ධයක් වටා.

සමලිංගික පෙම්වතුන් යුවලක් වන ෂේන් හා පිච් දෙන්නාගෙන් පිච් ගම හැර යනවා. ඉන් පසුව, ෂේන් විවාහ වී දියණියකද ලබන නමුත් ඇයව පිඹුරෙකු විසින් ගොදුරු කරගැනීමත්, පසුව මත්පැනට ඇබ්බැහි වන ඔහුව හැර දමා බිරිඳ පිටත්ව යාමත් නිසා ජීවිතය ගැන කලකිරෙන ෂේන් තාවකාලික පැවිද්ද ලබා ගැනීමට අසපුවකට පැමිණෙනවා.

මේ අතර, නගරයට යන පිච්ට පෙනහළු පිළිකාවක් වැලඳෙනවා. විකිරණ ප්‍රතිකාර වලින් ඔහුගේ සිරුර කෘෂ වී, කෑම රුචිය නැති වී, කෙස් හා ලොම් හැලී ගියත් පිළිකාව සම්පූර්ණයෙන් සුව වන්නේ නැහැ. වෛද්‍යවරුන් තවත් වටයක් විකිරණ ප්‍රතිකාර ලබා ගත යුතු බව කියද්දී බටහිර ප්‍රතිකාර අත්හැර දමන පිච් සම්ප්‍රදායික ප්‍රතිකාර කෙරෙහි යොමු වෙනවා. විකිරණ ප්‍රතිකාර නැවැත්වීමෙන් පසුව ඔහුගේ අතුරු ආබාධ නැතිව යනවා.

හිතේ සැනසිල්ල පතා ෂේන් සිටින අසපුවටම පැමිණෙන පීච් කරන්නේ කෙසෙල් කොළ වලින් හා පිච්චමල් වලින් "බායි ශ්‍රී" සැරසිලි හදමින් ගඟේ පාකර යැවීමයි. එසේ කිරීමෙන් ඔහුට සහනයක් දැනෙනවා. මේ අතර පීච් හා ෂේන් අතර පෙර වූ සම්බන්ධය නැවත අළුත් වෙනවා. පීච්ගේ පෙනහළු පිළිකාව මේ වන විට සුව වී තිබෙනවා විය යුතුයැයි ෂේන් හිතනවා. තාවකාලික පැවිද්ද අවසන් කිරීමෙන් පසුව තමන් හා ජීවත් වීමට පැමිණෙන ලෙස ෂේන් පීච්ට ආරාධනා කරනවා. කෙසේ වුවත්, පීච්ගේ පිළිකාව ක්‍රමයෙන් වර්ධනය වෙමින් තිබෙනවා. හදිසියේම දවසක ඔහු මිය යනවා.

කතාවේ දෙවන කොටසේදී ෂේන් තාවකාලික පැවිද්ද වෙනුවට ස්ථිර පැවිදි ජීවිතයක් තෝරා ගන්නවා. පැවිදි වන්නට පෙර විශ්‍රාමික හමුදා කර්නල් වරයෙකුව සිට ඇති සන්චායි භික්ෂුවද සමග ඔහු ආරක්ෂක හමුදා භාරයේ තිබෙන වනගත ප්‍රදේශයකට යනවා. මේ ප්‍රදේශයේ මළ මිනී තිබෙන්නට ඉඩ තිබීම එයට හේතුවයි. ඔවුන්ගේ භාවනාවට නිමිත්ත වෙන්නේ කුණු වී පණුවන් ගසන මළ සිරුරක්. කෙසේ වුවත්, භාවනාව නුපුරුදු ෂේන්ට මිනිය දුටුවනම ඔක්කාරය හැදෙනවා.

චිත්‍රපටය අවසන් වෙද්දී ෂේන්ට මළ මිනිය තුළින් පීච්ව පෙනෙනවා. ඉන්පසු මළ මිනිය සෙලවී එතුළින් පීච් නැගිට එන්නාක් වැනි දෘෂ්ඨි මායාවක්ද ඔහුට පේනවා. ඔහු තමන්ට පෙනෙන ෂේන්ව වැළඳගන්නවා. එහෙත් ඔහු සැබවින්ම වැළඳගන්නේ ඔහු ඉදිරිපිට තිබෙන කුණුවී ගඳ ගසන මළ සිරුරයි.

මාලිනා හා මාලිලා යන චිත්‍රපට දෙකම ඇමරිකාවේ ප්‍රදර්ශනය කෙරුණු චිත්‍රපට. එහිදී සංක්‍රමනික තායි හා ඉන්දුනීසියානු ප්‍රේක්ෂකයින්ව ඉලක්ක කර ඇතැයි මා හිතන්නේ නැහැ. බොහෝ විට ඉලක්කය පොදු ඇමරිකානු ප්‍රේක්ෂකයා විය හැකියි. වෙනත් සංස්කෘතියක් මත පාදක වූ චිත්‍රපටයක් ඇමරිකාවේදී සාර්ථකව ප්‍රදර්ශනය වේනම් එයින් අදහස් වන්නේ අදාළ සංස්කෘතිය පිළිබඳව සාමාන්‍ය ඇමරිකානුවන්ගේ ආකල්ප සමඟ චිත්‍රපටයේ අන්තර්ගතය සුසර වන බවයි.

ජාතිකවාදය සහ පුද්ගලවාදය

මගේ බ්ලොග් එක මුල සිටම වගේ නිතිපතා කියවන හා බොහෝ විට ප්‍රතිචාර දක්වන අයෙක් ලෙස ජගත් පතිරණ හැඳින්විය හැකියි. මා ඔහුව පෞද්ගලිකව හඳුනන්නේ නැහැ. අඩු වශයෙන් මේ නම සැබෑ නමක්ද කියාවත් මා දන්නේ නැහැ. එය අදාළ දෙයක්ද නෙමෙයි. පහත උපුටා දක්වන්නේ පසුගිය ලිපියට ජගත් විසින් දමා තිබෙන ප්‍රතිචාරයක කොටසක්.

"මැතිවරණ වලදී දේශපාලනඥයන්ගේ ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති ගැනවත්, හොරු ඇල්ලීම ගැනවත් නොසිතා සිංහල ජාතියට වාසිවන්නේ නම් ඕනෑම දූෂිත දේශපාලනඥයෙකුට කතිරය ගැසීමට සිංහලයින් නොපැකිලිය යුතුයි."

ඉහත මතය මා විසින් ප්‍රවර්ධනය කරන මතයට පටහැනි බව කිව යුතු නැහැ. නමුත්, ඉතා පැහැදිළිවම ජගත් කියන්නේ මේ මතය දරන එකම පුද්ගලයා නෙමෙයි. ඔහු මේ මතය හෝ එයට කිට්ටු මතයක් දරන විශාල පිරිසකගේ ප්‍රකාශකයෙක්. ජගත් කරන්නේ සෘජුව හා නොපැකිළ ඒ මතය වෙනුවෙන් පෙනී සිටීමයි. ඔහු ඒ මතය දැරීමේ හෝ ඒ වෙනුවෙන් පෙනී සිටීමේ කිසිදු වැරැද්දක් ඇතැයි මා සිතන්නේ නැහැ.

ජගත් මෙන්ම, තමන්ගේ ජාතික හෝ ආගමික අනන්‍යතාවයට මුල් තැන දෙමින් කටයුතු කරන, සිංහල හෝ බෞද්ධ නොවන වෙනත් කණ්ඩායම්ද ලංකාවේ සිටිනවා. ලංකාවෙන් පිට වෙනත් රටවලත් සිටිනවා. ට්‍රම්ප්ගේ "මේක් ඇමරිකා ග්‍රේට් එගේන්" කියන උද්‍යෝග පාඨයට ආකර්ශනය වන ගොඩක් අයත් එවැනි අය.

ජගත් මහින්දවාදියෙකු ලෙස මා හඳුන්වන්නේ නැහැ. එහෙත්, මේ මොහොතේ ඔහු මහින්ද ඇතුළු කණ්ඩායම වෙනුවෙන් කොන්දේසි විරහිතව පෙනී සිටින බවක් ඉහත පාඨයෙන් හැඟී යනවා. තමන් මහින්දවාදියෙකු නොවන බව සෘජුවම කියන නලින් ද සිල්වා මහින්ද වෙනුවෙන් පෙනී සිටින්නේත් මෙවැනි පදනමක සිට වෙන්න පුළුවන්.

මහින්දවාදීන් හා ජාතිකවාදීන් කියන්නේ අනන්‍ය කණ්ඩායම් දෙකක් නෙමෙයි. නමුත්, මහින්දලාගේ දේශපාලන ව්‍යාපෘතීන් වෙනුවෙන් මතවාදී සහායක් පළ කරන අය අතර ජාතිකවාදීන් කැපී පෙනෙනවා. ඒ නිසා, බොහෝ මහින්ද විරෝධීන් මේ කණ්ඩායම් දෙක අනන්‍ය ලෙස දකිනවා.

ඇත්තටම කියනවානම් මහින්දලාගේ දේශපාලන ව්‍යාපෘතීන් පිටුපස හඳුනාගත හැකි තරම් විශේෂ දේශපාලන මතවාදයක් නැහැ. එය එක්තරා සංස්කෘතියක්. එහි ලක්ෂණ වෙනත් අය විසින් විස්තර කර තිබෙනවා. රනිල්ට පෙර පැවති එජාපයත් එවැන්නක්. නමුත්, රනිල්ගෙන් පසුව එජාපයට දේශපාලන මතවාදයක් තිබෙනවා. එය එජාපයේ බල ව්‍යාපෘතීන් පවා යටපත් කර දමන්න තරම් ප්‍රබලයි. නමුත්, මහින්දවාදීන්ට බලය ලබා ගැනීම හා පවත්වා ගැනීම වෙනුවෙන් අත හැරිය නොහැකි ප්‍රබල මතවාද කිසිවක් නැහැ.

පසුගිය දින පණහේ කාලාන්තරය මහින්ද වෙනුවෙන් දේශපාලන තලයේදී පෙනී සිටි කණ්ඩායම් අතර වූ විෂමතාවයන් හඳුනාගැනීම පහසු කළ කාලයක්. මහින්ද පාර්ශ්වය විසින් බලය ලබාගැනීමට හා පවත්වා ගැනීමට ගත් උත්සාහයන් හමුවේ එම පාර්ශ්වයට සහයෝගය දක්වන කණ්ඩායම් අතර බෙදුම් ඉරි ගණනාවක් ඇඳුනා. නාගරික හා අර්ධ නාගරික උගත් පිරිස්, විශේෂයෙන්ම වෘත්තීයවේදීන් අතර, සිටි ඇතැම් මහින්දවාදී පිරිස් මහින්ද-මෛත්‍රී  එකතුවේ දින පණහේ ක්‍රීඩාව අනුමත කළේ නැහැ.

මෙය විශේෂයෙන්ම කැපී පෙනුනේ සිදුවූ දේ ගැන වැඩි අවබෝධයක් තිබුණු  නීති වෘත්තියේ නියැලෙන්නන් අතරයි. ඔවුන්ගෙන් වැඩි දෙනෙක් ඒ බව පිටතට නොපෙන්වන්න ප්‍රවේශම් වීම වෙනම කරුණක්. මහින්දට වූ පක්ෂපාතීත්වය හේතුවෙන් මේ ඇතැම් අය අදහස් පළ නොකරමින් නිහඬව සිටිනු පෙනුණා. මහින්දලාගෙන් සෘජුව පෞද්ගලික වාසි ලැබූ ටික දෙනෙක් මහින්දලාව යුක්තියුක්ත කිරීමට මොනවා හෝ තර්ක ඉදිරිපත් කරන්න උත්සුක වුනා. නීතිය ගැන වැඩි දැනුමක් නැති අය ඒ තර්ක වලට රැවටුණා.

මහින්දලාගෙන් සෘජු වාසි ලැබූ හෝ වාසි අපේක්ෂා කළ මහින්දවාදීන්ට අමතරව ඔවුන්ට වාසිදායක මතවාදී පසුබිමක් හදන්න උත්සාහ කළ අය අතර නලින් ද සිල්වා හා වෙනත් ජාතිකවාදීන් කැපී පෙනුණා. එසේ කරන්න හේතු වෙන්න ඇත්තේ උඩ ජගත් පතිරණ විසින් සෘජුව ලියා ඇති කරුණ වෙන්න පුළුවන්. මේ අනුව, පළමුව, ආර්ථික ස්ථාවරත්වය හා නීතියේ ආධිපත්‍යය ආදී කරුණු වලට වඩා රට ඇතුළේ තමන්ගේ සංස්කෘතික ආධිපත්‍යය පවත්වා ගන්න ඉඩක් ලබා ගැනීම වැදගත්යැයි මේ අය හිතනවා. දෙවනුව, මහින්ද රාජපක්ෂ බලයට පත් කර ගැනීම පළමු කරුණට පිටිවහලක් වනු ඇතැයි ඔවුන් සිතනවා.

ඉහත පළමු කරුණේදී ජගත් පතිරණගේ මතය සමඟ එකඟ වූ බොහෝ දෙනෙක් දෙවන කරුණේදීත් ඔහු හා එකඟ වූ බව පෙනෙන්නට තිබුණා. ඒ වගේම, ඉහත පළමු කරුණේදී ජගත් පතිරණගේ මතය සමඟ එකඟ නො වූ, මහින්දලාගේ දින පණහේ ක්‍රියාවලිය අනුමත නොකළ, බොහෝ දෙනෙක්ද දෙවන කරුණේදී ඔහුගේ මතය හා එකඟ වූ බව පැහැදිලියි. පැහැදිලිව දෙපැත්තක සිටි මේ කණ්ඩායම් දෙකෙන්ම වෙනස් ස්වාධීන මත ඉදිරිපත් කළ ටික දෙනෙක් අතරින් එක් අයෙක් ලෙස දර්ශන කස්තුරිරත්න හැඳින්විය හැකියි. ඔහු "සිංහල ජාතියට වාසි ලබා ගැනීම" හා "මහින්ද රාජපක්ෂව නැවත කවර ආකාරයකින් හෝ බලයට පත් කර ගැනීම" කියන කරුණු දෙක අනන්‍ය සේ නොදුටු ටික දෙනෙක්ගෙන් එක් අයෙක්.

පහුගිය කාලයේ සිදු වූ දේවල් පිටුපස තිබෙන්නට ඉඩ තිබෙන ගේම් ගැන හිතද්දී ඒ ගේම් සැලසුම් කළ අය මහින්දවාදය හා ජාතිකවාදය අතර වූ සම්බන්ධයේ ස්වභාවය පිළිබඳව අවධානය යොමු කර තිබෙන බව පැහැදිලියි. ඒ සම්බන්ධයේ ස්වභාවය තවම ලොකුවට වෙනස් වෙලා නොතිබීමත්, ගේම් කාරයින්ගේ ගේම් තවමත් ඉවර වී නොතිබීමත් සැලකූ විට සිදු වූ දේ හා සිදු විය හැකි දේ ගැන විශ්ලේෂණය කරන්න දර්ශන කස්තුරිරත්නගේ ලිපිය හොඳ ප්‍රවේශයක් සපයනවා. ලිපිය පහත තිබෙනවා.

ජාතිකවාදය සහ පුද්ගලවාදය

(Image: https://www.colombotelegraph.com/index.php/the-mystery-of-the-second-wave-of-sinhala-ethnic-nationalism/)

තාප්පෙට කෙළියද?

ෆීඩ්‍රිශ් (Friedrich) කියන්නේ 1885 අවුරුද්දේ බැවේරියාවේ කල්ස්ටට් නගරයේ ජීවත් වූ තරුණයෙක්. දැන් මේ නගරය තියෙන්නේ ජර්මනියේ. වෘත්තියෙන් කරණවෑමියෙක් වූ ෆීඩ්‍රිශ්ට මේ වෙද්දී වයස අවුරුදු දාසයයි. ඔය කාලයේදී රජය මඟින් සියළු තරුණයින්ට වසර තුනක යුද සේවය අනිවාර්ය කරමින් නීති පනවනවා. දැනටත් බොහෝ රජයයන් විසින් නීත්‍යානුකූලව කරන මේ මානව හිමිකම් කඩකිරීම ඇඟ හොල්ලන්න කම්මැලි, සෝමාරි පුද්ගලයෙකු වූ ෆීඩ්‍රිශ්ගේ සතුටට හේතු වෙන්නේ නැහැ. ඒ අනුව, ඔහු තීරණය කරනවා රටින් පලාගොස් මේ නීතියෙන් ගැලවෙන්න.

මේ කාලයේ රටින් පිටතට සංක්‍රමණය වූ ජර්මානුවන්ගේ ජනප්‍රියම ගමනාන්තය වුනේ ඇමරිකාව. 1880 දශකයේදී ජර්මානුවන් මිලියන එකහමාරක් පමණ ඇමරිකාවට සංක්‍රමනය වී තිබෙනවා. ඔවුන් බොහෝ දෙනෙක් පැමිණ තිබෙන්නේ 1885 ආසන්න වසර වලදී. මේ සංක්‍රමනික කණ්ඩායම් සමඟ එකතු වෙමින්, 1885 ඔක්තෝබර් 7 වෙනිදා ආපසු නොපැමිණෙන දෙවන පංතියේ නාවික ප්‍රවේශපතක් මිල දී ගන්නා ෆීඩ්‍රිශ් දින දහයකට පසුව එස් එස් අයිඩර් නැවෙන් නිවුයෝර්ක් නගරයට පැමිණෙනවා. ඒ වන විටත්  ඔහුගේ සොහොයුරියන් නිවුයෝර්ක් නගරයේ පැලපදියම් වී සිටීම ඔහුට පහසුවක් වෙනවා.

මුලින් පොඩි පොඩි රැකියා කරන ෆීඩ්‍රිශ් විවිධ ව්‍යාපාර වලට අතගසමින් පසුව යහමින් මුදල් ඇති අයෙකු බවට පත් වෙනවා. 1902 ඔක්තෝබර් මාසයේදී තමන්ගේ මුල් ගම් පළාත වූ කල්ස්ටට් නගරයේ අසල්වැසි නිවසකින් ඔහු සහකාරියක් හොයා ගන්නවා. ෆීඩ්‍රිශ්ට වඩා වසර එකොළහක් බාල මේ සහකාරිය වූ එළිසබෙත්වත් කැන්දාගෙන ඔහු නැවත නිවුයෝර්ක් නගරයට එනවා. එහිදී ඔවුන්ට ඔවුන්ගේ පළමු දරුවා ලැබෙනවා.

කොහොම වුවත්, එළිසබෙත්ට මේ අළුත් රට තමන්ගේ මුල් රට තරම් අල්ලන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, මේ පවුල 1904දී තමන්ගේ ඇමරිකාවේ දෙපොල විකුණා දමා නැවත බැවේරියාවට යනවා. එහෙත්, අනිවාර්ය යුද සේවය මග හැර නීති විරෝධීව රටින් පලායාම හේතුවෙන් ෆීඩ්‍රිශ්ට ඊළඟ වසරේදීම බැවේරියාවෙන් පිට වෙන්න සිදු වෙනවා. නැවත ඇමරිකාවට පැමිණෙන මේ යුවලට තවත් දරුවන් දෙදෙනෙකු ලැබෙනවා.

ෆීඩ්‍රිශ්ගේ හා එළිසබෙත්ගේ දෙවන දරුවා ෆ්‍රෙඩ්. ෆීඩ්‍රිශ්ගෙන් ලැබුණු ධනය ව්‍යාපාර වල යොදවමින් ෆ්‍රෙඩ් විශාල ධනවතෙකු වෙනවා. 1936 වසරේදී සාදයකදී හමුවන මේරි ඈන් කෙරෙහි ෆ්‍රෙඩ්ගේ හිත බැඳී ඈ හා විවාහ වෙනවා. ඇය ස්කොට්ලන්තයේ සිට පැමිණ සිටි ගෘහ සේවිකාවක්. ඔවුන් දෙදෙනාගේ දරුවන් පස් දෙනෙකුගෙන් සිවුවැන්නා ඩොනල්ඩ්.

ඩොනල්ඩ් තෙවරක් විවාහ වෙනවා. පළමු බිරිඳ ඉවානා චෙකොස්ලෝවැකියාවේ සිට ඇමරිකාවට සංක්‍රමණය වී සිටි තරුණියක්. දෙවන බිරිඳ මාර්ලා ඇමරිකන්. තෙවන බිරිඳ ස්ලෝවේනියාවේ (පැරණි යුගෝස්ලාවියාවේ) සිට සංක්‍රමණය වී සිටි තරුණියක්. ඈ ඇමරිකන් පුරවැසිකම ගන්නේ 2006 වසරේදී.

ජර්මනියේ සිට ඇමරිකාවට සංක්‍රමණය වූ ඩොනල්ඩ්ගේ සීයා හා ආච්චි දෙන්නාත්, ස්කොට්ලන්තයේ සිට සංක්‍රමනය වූ ඔහුගේ මවත්, චෙකොස්ලෝවැකියාවේ සිට පැමිණි ඔහුගේ පළමු බිරිඳත්, ස්ලෝවේනියාවේ සිට පැමිණෙන තෙවන හා වත්මන් බිරිඳත් ඇමරිකාවට පැමිණෙන්නේ ඇමරිකාව ඔවුන්ට ජීවත් වන්නට වඩා සුදුසු තැනක් කියා ඔවුන් සිතූ නිසයි. බොහෝ ඇමරිකානුවන් මේ ආකාරයෙන් කිසියම් කාලයක ඇමරිකාවට සංක්‍රමණය වූවන් හෝ ඔවුන්ගෙන් පැවැත එන්නන්.

විවිධ හේතු නිසා ඇමරිකාවට සංක්‍රමණය වෙන්න කැමැත්තෙන් සිටින මිනිස්සු ලෝකය පුරා ඉන්නවා. ජීවිත හා දේපොළ වල ආරක්ෂාව පිළිබඳව සැක සංකා ඉහළ යන තරමට, නීතියේ ආධිපත්‍යය දුර්වල වන තරමට, නිදහස් ගනුදෙනු වලට තිබෙන බාධා ඉහළ යන තරමට, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී අවකාශ පටු වන තරමට, මිනිස්සුන්ට තමන් ජීවත් වන රට එපා වෙනවා. එවිට, ඒ කරුණු අනුව වඩා හොඳ තත්ත්වයක තිබෙනවායැයි හිතන තැනකට සංක්‍රමණය වෙන්න මිනිස්සු පෙළඹෙනවා. නමුත්, එය පහසු හෝ අවදානම් විරහිත කටයුත්තක් නෙමෙයි.

මධ්‍යම ඇමරිකානු රටක් වන හොන්ඩියුරාස් කියන්නේ ලෝකයේ රටවල් අතරින් ජීවිත ආරක්ෂාව පිළිබඳව අවම සහතිකයක් තිබෙන රටක්. 2011-2012 අවුරුදු වලදී මේ රටේ මිනීමැරුම් අනුපාතය ලක්ෂයකට 85ක් තරම් ඉහළ මට්ටමක තිබුණා. ඒ මට්ටමට සාපේක්ෂව දැන් තත්ත්වය ටිකක් හොඳයි. 2016 වෙද්දී මේ අනුපාතය 57 දක්වා පහළ ගිහින් තිබුණා. මෙය දෙවැනි වන්නේ අල්ලපු රට වන එල් සැල්වදෝරයට පමණයි. එහෙම වුනේ ඇයි කියන එක වෙනම විස්තරාත්මකව කතා කළ යුතු කරුණක්.

මාරියෝ කර්තහේනා අවුරුදු දහසයක හොන්ඩියුරන් තරුණයෙක්. 1885දී ජර්මනියේ සිට තවත් විශාල සංක්‍රමණිකයින් පිරිසක් එක්ක නැවු නගින කොට ෆීඩ්‍රිශ් හිටපු වයසේමයි. ඒත් මේ 1885 නෙමෙයි. 2018.

වෙලාව උදේ එකොළහයි. මාරියෝ ගෙදර රූපවාහිණිය නරඹමින් ඉන්නවා. ඔහුට දැනගන්න ලැබෙනවා සංක්‍රමණිකයින්ගේ තවලමක් සංවිධානය වෙමින් පවතින බව. මෙහි ඉලක්ක ගමනාන්තය කිලෝමීටර දෙදහස් ගාණක් උතුරින් තිබෙන ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයයි. මාරියෝ තීරණය කරනවා පොරොන්දු දේශය බලා ගමන් කරන මේ තවලමට එකතු වෙන්න. ඔහුගේ අරමුණ සොහොයුරු සොහොයුරියන් හය දෙනෙකු සිටින ඔහුගේ පවුලේ වීරයා වීමයි.

"මට දැනගන්න ලැබුණු විදිහට ඇමරිකන් දේශ සීමාවේදී ඔවුන් ඔබව අත් අඩංගුවට ගන්නවා. කොච්චර කාලෙකටද කියා කියන්න බැහැ. නමුත්, පසුව ඔවුන් ඔබව පාසැල් යවනවා. ඉගෙන ගත්තට පස්සේ රස්සාවක් ලැබෙනවා. එතකොට ඒ ගොල්ලෝ වියදම් කරපු සල්ලි අය කර ගන්නවා. අපේ රටේ අය කියන විදිහට ඔහොමයි වෙන්නේ..."

දකුණු ඇමරිකානු රටක සිට එක්සත් ජනපද දේශසීමාව දක්වා පැමිණීම අභියෝගාත්මක හා බොහෝ අවදානම් සහිත කටයුත්තක්. මේ අවදානම් අවම කර ගැනීමේ උපක්‍රමයක් ලෙස සංක්‍රමණික අභිලාශ තිබෙන විශාල පිරිසක් තවලමක් සේ සංවිධානය වීම වසර කිහිපයක සිට සිදුවන දෙයක්. මාරියෝ එකතු වුනෙත් පසුගිය ඔක්තෝබර් 13 වෙනිදා හොන්ඩියුරාස් රටේ සැන් පේද්රෝ සුලා නගරයෙන් ආරම්භ වූ මේ වගේ තවලමකටයි. ඇමරිකානු දේශ සීමාවකට එන්න කලින් මේ තවලම පළමුව ගෝතමාලාවත් දෙවනුව මෙක්සිකෝවත් පසු කළ යුතුයි. මේ මග දිගේ ගමන් කරද්දී තවලමට තවත් පිරිස් එකතු වී තවලම පන්දහසකට අධික පිරිසක් බවට පත් වෙනවා. ඇතැම් නගර වලදී ඔවුන්ට නගර වැසියන්ගෙන් කෑම බීම ආදී සත්කාර ලැබෙනවා. නමුත්, එතරම් උණුසුම් නොවන පිළිගැනීම් ලැබෙන තැනුත් තිබෙනවා. විශාල පිරිසක් සිටීම නිසා කවර තත්ත්වයකට වුවත් මුහුණ දෙන එක පහසුයි. කොහොම වුනත්, ඇමරිකානු බලධාරීන්ටනම් මේ වගේ විශාල සංක්‍රමණික තවලම් ලොකු හිසරදයක්.

මාරියෝට තමන්ගේ පොරොන්දු දේශයට ඇතුළු වන එක 1885දී ෆීඩ්‍රිශ්ට තරම් පහසු වෙන එකක් නැහැ. ජර්මනියේ සිට ඇමරිකාවට සංක්‍රමණය වූ ෆීඩ්‍රිශ්ගේ හා එලිසබෙත්ගේ මුණුපුරා, ස්කොට්ලන්තයේ සිට සංක්‍රමණය වූ මේරි ඈන්ගේ පුතා හා චෙකොස්ලෝවැකියාවේ සිට සංක්‍රමණය වූ ඉවානාගේ හිටපු සැමියා හා ස්ලෝවේනියාවේ සිට සංක්‍රමණය වූ මෙලනියාගේ සැමියා වන ඩොනල්ඩ් විසින් මාරියෝ ඇමරිකාවට ඇතුළු වන එක වලක්වන්න හැකි හැම දෙයක්ම කරනවා. ඩොනල්ඩ් දැන් ඇමරිකාවේ ජනාධිපති!

මේ හා අදාළව පොදු ඇමරිකානු මතය වුවත් බෙදුණු මතයක්. රිපබ්ලිකන් පාක්ෂිකයින්ගෙන් 51%ක් හිතන්නේ මේ සංක්‍රමණික තවලම ආපසු හරවා යැවිය යුතු බව වුවත්, ඩිමොක්‍රටික් පාක්ෂිකයින්ගෙන් 89%ක් හා නිර්පාක්ෂික පුද්ගලයින්ගෙන් 72%ක් හිතන්නේ ඔවුන්ට රටට ඇතුළු වීමට අවස්ථාවක් ලබා දිය යුතු බවයි.

පවතින ඇමරිකන් නීතිය අනුව රට තුළට කවර ආකාරයෙන් ඇතුළු වූයේදැයි නොසලකා සරණාගතයෙකුගේ පෙත්සමක් සලකා බලනු ලැබිය යුතුයි. පසුගිය නොවැම්බර් 9 වනදා ජනාධිපති ට්‍රම්ප් විසින් විධායක නියෝගයක් නිකුත් කරමින්, මේ අවස්ථාව හිමි විය යුත්තේ නිල වශයෙන් රටට ඇතුළු විය හැකි ස්ථාන හරහා පැමිණෙන අයට පමණක් බවට නියෝග කළා. ජාතික ආරක්ෂාව ඉදිරියට දමමින් නිකුත් කළ මේ විධායක නියෝගයට එරෙහිව සිවිල් සංවිධාන කිහිපයක් දිස්ත්‍රික් උසාවියක නඩුවක් ගොනු කිරීමෙන් අනතුරුව ඉහත විධායක නියෝගය වාරණය කරමින් දිස්ත්‍රික් උසාවියක් විසින් රැඳවුම් නියෝගයක් ලබා දුන්නා.

සොලිසිටර් ජනරාල් වරයා විසින් ජනාධිපතිවරයා වෙනුවෙන් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට පෙත්සමක් ඉදිරිපත් කරමින් ඉහත සඳහන් පහළ උසාවියේ නියෝගයට එරෙහි රැඳවුම් නියෝගයක් නියෝගයක් ඉල්ලා සිටියත්, ප්‍රතිවිරුද්ධ පාර්ශ්වයේ තර්කය වූයේ මෙය තීරණය කිරීමේ අයිතිය තිබෙන්නේ ව්‍යවස්ථාදායකයට මිස අධිකරණයට නොවන බවයි. පසුගිය සිකුරාදා ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය විසින්ද පහළ උසාවියේ තීරණය අනුමත කළා. කෙසේ වුවත්, එය ඒකමතික තීරණයක් වූයේ නැහැ. අග විනිසුරු ඇතුළු නව පුද්ගල විනිසුරු මඩුල්ලේ පස් දෙනෙකු පහළ උසාවියේ තීරණය වෙනුවෙන් පෙනී සිටියත් ඉතිරි සිවු දෙනා සිටියේ විධායකයේ මතය සමඟයි.

මේ අතර ප්‍රධාන වශයෙන්ම සංක්‍රමණික ප්‍රතිපත්තිය හා අදාළව ඇමරිකන් විධායකය හා ව්‍යවස්ථාදායකය අතර තිබෙන ගැටුමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස පසුගිය සිකුරාදා සිට ඇමරිකන් ෆෙඩරල් රජයේ කටයුතු වලින් කොටසක් අකර්මන්‍ය වී තිබෙනවා. පසුගිය නොවැම්බරයේ පැවති මැතිවරණ වලින් පසුව ඇමරිකන් නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ වැඩි බලය තිබෙන්නේ ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂයටයි. මෙක්සිකෝ දේශ සීමාව දිගේ තාප්පයක් ඉදි කිරීමට යන වියදම් ඇතුළත් ට්‍රම්ප්ගේ අයවැය යෝජනා නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයෙන් සම්මත කරගැනීම ඔහුට පහසු වෙන එකක් නැහැ. ඒ පිළිබඳව දෙපාර්ශ්වය අතර එකඟතාවයක් ඇති නොවුනහොත්, අනුමත මුදල් අවසන් වෙද්දී, ෆෙඩරල් ර‍ජයේ කටයුතු තවදුරටත් අකර්මන්‍ය විය හැකියි.

සහෝදර සමාගම හා සමනල් ජීවිත

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය කියා කියන්නේ බහුතරයේ කැමැත්ත ක්‍රියාත්මක කිරීම කියන එක ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය හඳුන්වා දිය හැකි ඉතාම සරල ආකාරයක් පමණයි. ඒ හැඳින්වීමෙන් ධ්වනිත වන අදහස ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක් යටතේ බහුතරය විසින් සුළුතර කොටස් වල හඬ යටපත් කරනවා කියන එකයි. ඒක හරියට ධනවාදයක් යටතේ ප්‍රාග්ධනයේ හිමිකරුවන්ට ශ්‍රමයේ හිමිකරුවන් සතු අතිරික්තය මුළුමනින්ම පැහැර ගන්න ඉඩ ලැබෙනවා කියනවා වගේ කතාවක්.

සෛද්ධාන්තික අර්ථයෙන් ගත්තොත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක් යටතේ සමාජයක ඉතාම කුඩා සුළුතරය වන ඒකීය පුද්ගලයෙකුට තමන්ගේ හඬ මුළුමහත් සමාජය පුරා පතුරවා හරින්න ඉඩ ලැබෙනවා. කාට හරි අහන්න පුළුවන් ඔය කියන විදිහේ සුපිරි ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයක් තියෙන තැනක් පෙන්නන්න පුළුවන්ද කියා. සාධාරණ ප්‍රශ්නයක්!

ලෝකයේ කොහේවත් පරිපූර්ණ නිදහස් වෙළඳපොළක් නැතුවා වගේම සමාජයේ සෑම කෙනෙකුගේම හඬට සමාන ඉඩක් ලැබෙන සෛද්ධාන්තික අර්ථයෙන් පූර්ණ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදීයැයි කිව හැකි සමාජ නැහැ. නමුත්, ඇතැම් සමාජ වෙනත් සමාජ වලට වඩා ගොඩක් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදීයි. ඒ වගේම, ඇතැම් සමාජ වල වෙනත් සමාජ වලට වඩා ගොඩක් හොඳින් නීතියේ ආධිපත්‍යය ක්‍රියාත්මක වෙනවා. ඇතැම් සමාජ වල නිදහස් ගනුදෙනු වලට බාධා ගොඩක් අඩුයි!

සමාජයක් ප්‍රමාණවත් තරමින් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී වෙන්න ඒ සමාජයේ සියළු දෙනා විසින්ම තමන්ගේ හඬ අවදි කළ යුතු නැහැ. එහෙම කරන සැලකිය යුතු පිරිසක් සිටීම ප්‍රමාණවත්. හරියට වෙළඳපොළක් කාර්යක්ෂම වෙන්න ඩීල් නොදා එකිනෙකා සමඟ තරඟ කරන සැපයුම්කරුවන් කිහිපදෙනෙක් සිටීම වුවත් ප්‍රමාණවත් වනවා වගේ. නීතිය නොපිළිපදින සුළු පිරිසක් සිටි පමණින් නීතියේ ආධිපත්‍යය නැති නොවනවා වගේ.

නිදහස් වෙළඳපොලක කාර්යක්ෂමතාවය පෙන්වා දිය හැක්කේ සෑම පුද්ගලයෙකුටම තමන්ට හොඳම දෙය තෝරා ගැනීමේ හැකියාව තිබෙනවා කියන උපකල්පනය යටතේයි. එහෙත් විවිධ හේතු මත සමාජයේ ඇතැම් කොටස් වලට තමන්ට හොඳම දෙය තෝරාගැනීම අසීරු වෙන්න බැරිකමක් නැහැ. මෙවැනි ප්‍රධානම හේතුවක් වෙන්නේ තමන් මුදල් ගෙවා ලබා ගන්නා භාණ්ඩය ගැන නිසි අවබෝධයක් නැති වීමයි. වෙනත් විදිහකින් කිවුවොත් දැනුමේ සීමාවන්. මේ හේතුව නිසා වෙනත් අයෙකු විසින් තමන්ට හොඳම දෙය තමන් වෙනුවෙන් තෝරා දෙනවාට කැමති පිරිස් ඉන්නවා. ඇතැම් රටවල එවැනි අය වැඩියි.

එඬේරන් පසුපස යන්න පුරුදු වී සිටින හරකුන්ගේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය තීරණය වෙන්නේ හරක් බහුතරය ඉන්නේ කොයි එඬේරා එක්කද කියන එක මතයි. තමන් වෙනුවෙන් තීරණ ගැනීම තමන්ගේ නායකයින් විසින් කරනු ඇතැයි බලාපොරොත්තු වන මිනිසුන් වැඩි වන තරමට සමාජයක ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට බහුතරයේ කැමැත්ත ක්‍රියාත්මක කිරීමට ඉඩ දීම වැනි පටු ඉලක්කයකින් එහාට යන්න අමාරුයි. ඒ වගේ සමාජයක ඩීල් හරහා සැලකිය යුතු කාර්යභාරයක් වෙන්න පුළුවන්.

ලංකාවේ දේශපාලනඥයින් අතර විශාල ජන පදනමක් තිබෙන නායකයින් සිටිනවා. මහින්ද රාජපක්ෂ කියන්නේ මේ මොහොතේ එවැනි වැඩිම ජන පදනමක් තිබෙන නායකයා කියා කියන්න පුළුවන්. ඔහුට වඩා ගොඩක් පසුපසින් වුවත්, දෙවැනි තැන ඉන්නේ රනිල්. ලංකාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය බොහෝ දුරට ක්‍රියාත්මක වන්නේ මෙවැනි නායකයින් කේන්ද්‍ර කරගෙනයි. බොහෝ විට එක නායකයෙක් යටකරගෙන වෙනත් අයෙක් මතුවෙන්නේ ගේම් හරහා.

මහින්ද, රනිල් වගේ පළමු පෙළේ නායකයින් ළඟින්ම ඉන්න වෙනත් නායකයින් පිරිසක් ඉන්නවා. පහුගිය දවස්වල මහින්ද ළඟින්ම හිටපු විමල්, වාසු, දිනේෂ්, ගම්මන්පිල වගේ අය මහින්දගේ පක්ෂයේම අය නෙමෙයි. ඒ අය මහින්ද වටේ කැරකෙන්නේ ගේම් එකක කොටසක් විදිහටයි. මහින්ද නැතුව ඔවුන්ට හුදෙකලා පැවැත්මක් නැහැ. අනෙක් අතට මහින්දටත් තමන්ගේ පැවැත්මට මේ අය අවශ්‍යයි. ඔය විදිහටම චම්පික, මනෝ ගනේෂන්, රවුෆ් හකීම් වගේ එජාප නොවන වෙනත් පක්ෂ වල අය රනිල්ගේ ළඟින්ම ඉන්නේත් මේ අන්‍යෝන්‍ය වාසි නිසායි. ඔය වගේ ප්‍රධාන නායකයෙක් වටා භ්‍රමණය වන දෙවන පෙළේ නායකයෙක් දිහා සූම් කරලා බැලුවොත් ඔයාකාරයටම ඔවුන් වටා භ්‍රමණය වන කිහිප දෙනෙක් හොයාගන්න පුළුවන් වෙයි. ඒ අය වටා භ්‍රමණය වන අයත් ඉන්නවා. මේක තමයි ලංකාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ක්‍රියාත්මක වන වත්මන් ස්වරූපය.

අර පහුගිය දවස්වල සමහර ඇනෝලා අහලා තිබුණා වගේ මටත් ඔය ලේක්හවුස් එක වගේ තැනක මොකක් හරි ලියන රස්සාවක් ගන්න ඕනෑනම් මට ඒක කරගන්න වෙන්නේ කොහොමද? ඇනෝලාම කියනවා වගේ කොච්චර කඩේ ගියත් හාමුට කිට්ටු කරන්න බෑනේ. පටන් ගන්න වෙන්නේ පුළුවන් තැනකින්!

ඉස්සෙල්ලම හාමුට කිට්ටු කරන්න පුළුවන් දෙවන පෙළ නායකයෙක් ගැන හිතන්න වෙනවා. ඊට පස්සේ, ඒ දෙවන පෙළ නායකයාට කිට්ටු කරන්න පුළුවන් තුන්වන පෙළ නායකයෙක් ගැන හිතන්න වෙනවා. එහෙම කෙනෙකුටවත් කිට්ටු කරන්න බැරිනම් සොරි ඩොට් කොම් තමයි!

දැන් ඔය විදිහේ තුන්වන පෙළේ නායකයෙක් හොයාගත්තයි කියමුකෝ. පොරට කිට්ටුවෙන කොටම පොර දන්නවා අපිත් මේ සෙට් වෙන්නේ ගේම් එකකට බව. ඒ වෙලාවේ ඉඳලා පොර අපිට ගේම් එකක් ගහනවා. කැමැත්තෙන්ම ඒ ගේම් එකේ ඉත්තෙක් වෙන්න අපිට සිදු වෙනවා. උඩට යනකම්ම වෙන්නේ ඔය ටිකයි.

උඩම මට්ටමේ ඉන්න රනිල්, මහින්ද වගේ කොයි නායකයාත් ඔය ටික දන්නවා. නැත්නම් ඔය ඉන්න තැනට එන්න බෑනේ! ඒ නිසා, මේ අය ප්‍රසිද්ධියේ හැමවෙලාවෙම වගේ තමන්ගේ ළඟින්ම ඉන්න අය එක්ක පවා වැඩ කරන්නේ මෙතැන තියෙන්නේ ගේමක් බව අමතක නොකරමිනුයි. වටේ ඉන්න අය ලොක්කා ගාව ඉන්නෙත් ඕක දැනගෙන.

තමන් වටේ ඉන්න කවුරුත් ගේම් එකක ඉන්න බව දැන දැනම ඒ වගේ අයත් එක්ක ඉන්න එක සෑහෙන ආතතියක් ඇති කරවන කටයුත්තක්. තමන්ට වැඩි විශ්වාසයක් තියන්න පුළුවන් කවුරු හෝ කණ්ඩායමක් ඉන්නවානම් එය නායකයෙකුට සහනයක්. බොහෝ නායකයින්ට ඒ ආකාරයේ විශ්වාසවන්ත ඇතුළු කවයක් සිටිනවා.

මහින්දට ඔහුගේ සහෝදරයින් ඇතුළු පවුලේ සාමාජිකයින්ව පිට මිනිස්සුන්ට වඩා විශ්වාස කරන්න පුළුවන් නොවෙන්න හේතුවක් නැහැ. ඒ අය වුවත් ගේම් ගහන්න ඉඩ තිබුණත් පවුලේ කෙනෙක් ගහන ගේම් එකක සීමාවක් තියෙනවා. වතුර වලට වඩා ලේ උකුයි කියනවනේ!

රනිල් වටේත් ඔහුට විශ්වාසවන්ත පිරිසක් ඉන්නවා. ඒ විශ්වාසයේ පදනම අදාළ කරුණක් නෙමෙයි!

නායකයෙක් වටේ ඉන්න මේ ආකාරයේ ඇතුළු කවයක් කියන්නේ පිට ඉඳන් ගේම් වලට සෙට් වෙන අයට තියෙන ලොකුම බාධාවක්. ඒ නිසා, මේ අයව බොහෝ දෙනෙකුගේ වෛරයට පාත්‍ර වෙනවා. ඒ නායකයෝ වටේම කැරකෙන අයගේ පවා.

පහුගිය කාලයේ මහින්දගේ සහෝදර සමාගම බොහෝ විවේචන වලට පාත්‍ර වුණා. මෑතකදී ඒ විවේචන වැඩිපුර යොමු වුණේ නාමල් වෙත. අනික් පැත්තෙන් රනිල්ට ආපු ලොකුම විවේචනයක් වුනේ ඔහු ගත කරනවාය කියන සමනල් ජීවිතය.

මේ විවේචන හරහා මතුවෙන්නේ වත්මන් ලංකාවේ ක්‍රියාත්මකව පවතින ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ මූලික ස්වරූපය මිසක් වෙන දෙයක් නෙමෙයි!

මහ බැංකු ස්වාධීනත්වය

ඊයේ දිනයේ ඇමරිකාවේ ෆෙඩරල් සංචිත බැංකුව විසින් නැවත වරක් ඉලක්ක පොලී අනුපාතික ඉහළ දැම්මා. මේ අනුව, මේ වන විට ඉලක්ක පොලී අනුපාතික පරාසය 2.25-2.5 ලෙස පවතිනවා. මේ, මේ වසර තුළ මෙලෙස පොලී අනුපාතික ඉහළ දමනු ලැබූ සිවුවන වතාවයි.

පසුගිය නොවැම්බර් මාසයේදීත් ඇමරිකාවේ සේවා වියුක්ති අනුපාතිකය 3.7% මට්ටමේ පැවතුණා. එය එක දිගටම මාස තුනක්ම තිබෙන්නේ එම මට්ටමේ. එය දිගුකාලීනව පැවතිය යුතු සාමාන්‍ය මට්ටමට වඩා අඩු මට්ටමක්. ඒ අතර නොවැම්බර් මාසයේ ඇමරිකාවේ උද්ධමනය 2.2% මට්ටමේ පැවතුනා. මෙය සුළු වශයෙන් වුවත් ෆෙඩරල් සංචිත බැංකුවේ ඉලක්ක උද්ධමන මට්ටම වන 2%ට වඩා වැඩියි.

මේ දර්ශක දෙකෙන්ම පෙන්වන්නේ ඇමරිකාවේ පවතින ආර්ථික ක්‍රියාකාරීත්වය නියම මට්ටමට වඩා තවමත් වැඩි බවයි. ෆෙඩරල් සංචිත බැංකුව විසින් මේ දර්ශක දෙස සැලකිල්ලෙන් බලමින්, ආර්ථික වර්ධනය තරමක් අඩාල වන අයුරින් පොලී අනුපාතික ඉහළ දමා තිබෙනවා. ඒ තීරණය දැනුම් දීමෙන් පසුව ඩවු-ජෝන්ස් කොටස් වෙළඳපොල දර්ශකය ඊයේ දිනය ඇතුළත ඒකක 352කින් (1.5%කින්) පහළ ගියා.

ආර්ථික වර්ධනය අඩාල කරමින් ෆෙඩරල් සංචිත බැංකුව විසින් පොලී අනුපාතික ඉහළ දැමීම පිළිබඳව ජනාධිපති ට්‍රම්ප් වැඩි කැමැත්තක් දක්වන්නේ නැහැ. පොලී අනුපාතික ඉහළ යාම ගැන රජයකට අසතුටු වෙන්න හේතු දෙකක් තිබෙනවා. එක පැත්තකින් එය රජයේ මූල්‍යකරන පිරිවැය ඉහළ දැමීමට හේතු වෙනවා. අනික් පැත්තෙන් ආර්ථික වර්ධනය අඩාල වීම රජයේ බදු ආදායම් සීමා කරනවා. මේ හේතු දෙකෙන්ම රජයක අයවැය හිඟය තුලනය කිරීම අසීරු කරනවා. එහෙත්, මහ බැංකුවක මූලික ඉලක්කය මුදලේ අගය ස්ථාවරව පවත්වා ගැනීම නිසා ඇතැම් තත්ත්වයන් යටතේදී ආර්ථික වර්ධනය අඩාල වෙන්නට ඉඩ හරිමින් පොලී අනුපාතික ඉහළ දමන්න සිදුවෙනවා. රටක මහ බැංකුව රජයෙන් ස්වාධීන නොවේනම් එය කිරීම අපහසුයි.

ඇමරිකාවේ ෆෙඩරල් සංචිත බැංකුව යනුවෙන් පහසුව තකා මා ඉහත සඳහන් කළත් නිවැරදි වචනය ෆෙඩරල් සංචිත බැංකු පද්ධතිය යන්නයි. එයට හේතුව වෙනත් රටවල මහ බැංකු මෙන් ඇමරිකාවේ "මහ බැංකුව" තනි ආයතනයක් නොවීමයි. එය ආයතනික පද්ධතියක්.

ෆෙඩරල් සංචිත පණතින් සංචිත බැංකු කටයුතු හා අදාළව ඇමරිකාව කලාප 12කට වෙන් කර තිබෙනවා. මේ එක් කලාපයක් ෆෙඩරල් සංචිත දිස්ත්‍රික්කයක් ලෙස හැඳින්වෙන අතර එය එම කලාපය තුළ ෆෙඩරල් සංචිත බැංකුව පිහිටි නගරය අනුවත්, දිස්ත්‍රික්කය හඳුනා ගැනෙන කිසියම් අංකයකිනුත් හැඳින්වෙනවා. උදාහරණ විදිහට නිවුයෝර්ක් ෆෙඩරල් සංචිත බැංකුව විසින් දෙවන ෆෙඩරල් සංචිත දිස්ත්‍රික්කයේ කටයුතු නියාමනය කරන අතර සැන් ෆ්‍රැන්සිස්කෝ ෆෙඩරල් සංචිත බැංකුව විසින් දොළොස්වන ෆෙඩරල් සංචිත දිස්ත්‍රික්කයේ කටයුතු නියාමනය කරනවා. දොළොස්වන දිස්ත්‍රික්කයට කැලිෆෝර්නියා, නෙවාඩා, යූටා, වොෂින්ටන්, ඔරෙගන්, අයිඩහෝ, ඇලස්කා, හවායි හා ඇරිසෝනා යන ප්‍රාන්ත නවයත් ගුවාම්, ඇමරිකන් සමෝවා හා උතුරු මරියානා දූපත් යන ප්‍රදේශත් අයත් වෙනවා. දෙවන දිස්ත්‍රික්කයට නිවුයෝර්ක් ප්‍රාන්තය, නිවුජර්සි ප්‍රාන්තයේ උතුරු කොටස, කනෙක්ටිකට් ප්‍රාන්තයේ බටහිර කොටසක් හා පෝර්ටරිකෝ හා ඇමරිකන් වර්ජින් දූපත් අයත් වෙනවා. මේ ෆෙඩරල් සංචිත බැංකු සියල්ලේ කටයුතු අධීක්ෂණය කරන ෆෙඩරල් අධිපති මණ්ඩලය වොෂින්ටන් ඩීසීහි පිහිටා තිබෙනවා.

එක් එක් ෆෙඩරල් සංචිත බැංකුවේ "අයිතිය" තිබෙන්නේ අදාළ දිස්ත්‍රික්කයේ බැංකු වලටයි. මේ එක් එක් බැංකුවක අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩලයේ සාමාජිකයින් 9 දෙනෙකුගෙන් 6 දෙනෙක්ම පත්කරගන්නේ එම බැංකු විසිනුයි. ඉතිරි තිදෙනාව ෆෙඩරල් අධිපති මණ්ඩලය විසින් පත් කරනවා. බැංකු විසින් පත් කර ගන්නා අධ්‍යක්ෂවරුන් හය දෙනාගෙන් තිදෙනෙක් වෘත්තීය බැංකුකරුවන් විය යුතු අතර ඉතිරි තිදෙනා කෘෂිකාර්මික, කර්මාන්ත, පාරිභෝගික හා කම්කරු ක්ෂේත්‍ර වල කැපී පෙනෙන නායකයින් අතරින් තෝරා පත් කර ගත යුතුයි. ෆෙඩරල් අධිපති මණ්ඩලය විසින් පත් කර කරන නියෝජිතයින් තිදෙනා වාණිජ බැංකුවක නිලධාරීන්, කොටස් හිමිකරුවන් හෝ සේවකයින් නොවිය යුතුයි. එක් එක් ෆෙඩරල් සංචිත බැංකුවේ සභාපතිවරයාව තෝරා ගැනෙන්නේ මේ අධ්‍යක්ෂවරුන් අතරින් ඔවුන්ගේ ඡන්දයෙනුයි. එහිදී, බැංකුකරුවන්ට ෆෙඩරල් අධිපති මණ්ඩලයට වඩා වැඩි බලයක් තිබෙන බව පැහැදිලි කරුණක්.

ෆෙඩරල් අධිපති මණ්ඩලය සාමාජිකයින් හත් දෙනෙකුගෙන් සමන්විතයි. ඔවුන්ව ඇමරිකාවේ ජනාධිපති විසින් පත් කරනු ලැබ සෙනෙට් සභාව විසින් අනුමත කළ යුතු වෙනවා. මේ අයුරින් පත් කරන සාමාජිකයෙකුගේ ධුර කාලය වසර 14ක්. කෙසේ වුවත්, ජනාධිපතිවරයෙකුට සාමාජිකයින් හත් දෙනාම එක වර පත් කළ නොහැකියි. ඒ සඳහා ධුරයක් පුරප්පාඩු විය යුතුයි. මේ ධුර හතෙන් එක් ධුරයක් වසර දෙකකට වරක් බැගින් පුරප්පාඩු වෙනවා. එවිට, ජනාධිපතිවරයාට සෙනෙට් සභාවේ අනුමැතියට යටත්ව තමන් කැමති අයෙකු එම ධුරයට පත් කළ හැකියි. එහෙත්, එසේ පත් කිරීමෙන් අනතුරුව වසර 14ක කාලයක් යන තුරු ඔහුව හෝ ඇයව එම තනතුරෙන් ඉවත් කළ නොහැකියි.

ෆෙඩරල් අධිපති මණ්ඩලයේ සාමාජිකයෙකුගේ ධුර කාලය වසර 14ක් වුවත්, ඇමරිකන් ජනාධිපතිවරයෙකුගේ ධුරකාලය වසර හතරක් පමණයි. ඒ වගේම, එකම පුද්ගලයෙකුට ඇමරිකන් ජනාධිපති තනතුර දැරිය හැක්කේ උපරිම වශයෙන් වසර අටක කාලයක් පමණයි. ඒ නිසා, එක් ජනාධිපතිවරයෙකුට වෙනස් කළ හැක්කේ ෆෙඩරල් අධිපති මණ්ඩලයේ සාමාජිකයින් හත් දෙනෙකුගෙන් හතර දෙනෙක් පමණයි. එය කළ හැක්කේද දෙවන වරට පත් වුවහොත් එම දෙවන ධුර කාලය අවසන් වෙන්න කිට්ටුවයි.

ඇමරිකාවේ ප්‍රතිපත්ති පොලී අනුපාතික ඇතුළු මුදල් ප්‍රතිපත්ති තීරණ ගන්නේ ෆෙඩරල් විවට වෙළඳපොළ කමිටුව විසිනුයි. එයත් ෆෙඩරල් සංචිත පද්ධතියට අයත් ආයතනික ව්‍යුහයේ කොටසක්. එහි සාමාජිකයින් දොළොස් දෙනෙකු සිටිනවා. එයින් බහුතරය එනම් හත් දෙනෙකු ෆෙඩරල් අධිපති මණ්ඩලයේ සාමාජිකයින්. ඉතිරි පස් දෙනා තෝරා ගැනෙන්නේ ෆෙඩරල් සංචිත බැංකු සභාපතිවරුන් අතරෙනුයි. මේ ආකාරයේ සංකීර්ණ ආයතනික ව්‍යුහයක් තිබෙන නිසා ඇමරිකන් රජයට හෝ ජනාධිපතිවරයාට ඇමරිකාවේ මුදල් ප්‍රතිපත්ති තීරණ වලට සෘජු බලපෑමක් කළ නොහැකියි.

ලංකාවේ බැඳුම්කර වංචාව ගැන සොයා බැලීමට පත් කළ ජනාධිපති කොමිසමේ වාර්තාව අනුව 2015 පෙබරවාරි 27 දින පැවති බැඳුම්කර වෙන්දේසියේදී සිදුවී තිබෙන අක්‍රමිකතාව හේතුවෙන් රජයට රුපියල් මිලියන 689ක පමණ පාඩුවක් සිදු වී තිබෙනවා. මහබැංකු අධිපතිවරයා විසින් ඉහත අක්‍රමිකතාවය සිදු කරද්දී, අදාළ කටයුත්ත නිසා රජයට සිදුවිය හැකි හානිය ගැන අවබෝධයක් තිබිය යුතු, පළපුරුදු නියෝජ්‍ය අධ්‍යක්ෂවරුන් දෙදෙනා නිහඬව සිටීම ගැන කමිටුව විමතිය පළකර තිබෙනවා. ලංකාවේ පවතින ආයතනික සංස්කෘතිය හා ආයතනික රාමුව ඇතුළේ මේ අයුරින් දෙවැන්නන් විසින් ලොක්කන් විසින් කියන දේ කටවහගෙන අනුමත කිරීම පිළිබඳව මටනම් විමතියක් නැහැ. රාජ්‍ය ආයතන වගේම ලංකාවේ ව්‍යවස්ථාදායකය හා දේශපාලන පක්ෂ ක්‍රියාත්මක වෙන්නෙත් ඔය විදිහටමයි. ලංකාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ වර්තමාන ස්වරූපයත් එයයි. මේ තත්ත්වය වෙනස් වෙන්න තව කලක් යයි.

ජනාධිපති කොමිසමේ පරීක්ෂාවට භාජනය වූ කාලය තුළ පර්පෙචුවල් ට්‍රෙෂරීස් සමාගම විසින් ලබා ඇති ලාභ ඉහත ඇස්තමේන්තුවේ තිබෙන රජයට වූ අලාභයට වඩා ගොඩක් වැඩියි. ඒ ලාභය රුපියල් බිලියන එකොළහක් පමණ වෙනවා. එයින් වැඩි කොටසක් උපයා තිබෙන්නේ රාජ්‍ය ආයතන හා සිදුකළ ගණුදෙනු හරහායි. කෙසේවුවත්, මෙහිදී සිදුවී තිබෙන්නේ එම රාජ්‍ය ආයතන වලට පාඩුවක් වීම නොවෙයි. ලැබිය හැකිව තිබුණු ලාබයක් අහිමි වීමයි.

රාජ්‍ය ආයතනයකට වෙළඳපොළේ වැඩි මිලකට විකිණිය හැකි දෙයක් අඩු මිලකට විකිණීමට සිදුවන විට ලැබිය හැකි ලාබ නොලැබී යනවා. ඒ ලාබ වෙනත් අයෙකු විසින් ලබා ගන්නවා. මෙහිදී සිදු වී තිබෙන්නේත් එයයි. අදාළ රාජ්‍ය ආයතන වලට රජයට වැඩි පොලියකට මුදල් ලබා දී ලබාගත හැකිව තිබුණු ලාබය කිසියම් හේතුවක් නිසා අහිමි වී තිබෙනවා. මේ "කිසියම් හේතුව" කුමක්ද?

මහ බැංකුව විසින් හෝ මහා භාණ්ඩාගාරය (මුදල් අමාත්‍යාංශය) විසින් රාජ්‍ය බැංකු වලට හා සේවක අර්ථසාධක අරමුදලට පොලී අනුපාතික පහළින් තබා ගන්නා මෙන් බලපෑම් කරන බව මේ ක්ෂේත්‍රයේ ඉන්න කවුරුත් දන්නා දෙයක්. මෙය අද ඊයේ සිට සිදුවන දෙයක් නෙමෙයි. සදාචාරාත්මක හේතු මත, මා පෞද්ගලිකව දන්නා, එහෙත් ප්‍රසිද්ධ තොරතුරු නොවන දේ ගැන කතා කරන්නට මා එතරම් කැමති නැහැ. දැන් මා මේ ගැන සෘජුව කතා කරන්න නොපැකිලෙන්නේ ජනාධිපති කොමිසම විසින් ප්‍රසිද්ධ කර තිබෙන දුරකථන සංවාද වලින් මේ කරුණ සනාථ වී අවසන් නිසයි.

රජය ණය ගන්නවනම් එහි මිල ගෙවන්නට රජයට සිදු වෙනවා. තමන්ට බලපෑම් කළ හැකි ආයතන වලින් "කුණු කොල්ලයට" ණය ගත්තත්, පෞද්ගලික ආයතන වලින් එසේ කුණු කොල්ලයට ණය ගන්න බැහැ. ඔවුන් නියම මිල අය කරනවා. මෙහි ප්‍රතිඵලය වන්නේ රාජ්‍ය බැංකු හා සේවක අර්ථසාධක අරමුදල වැනි ආයතන වල ලාබ අඩු වීමයි. උදාහරණයක් විදිහට කිසියම් ප්‍රාථමික වෙළෙන්දෙක් 12%ක පොලී අනුපාතිකයකට රජයට ණය දෙනවා. එය රජය විසින් ගෙවිය යුතු "නියම" මිලයි. නමුත්, රාජ්‍ය බැංකුවකට රජයෙන් ඒ මිල අය කර ගැනීම වලක්වා තිබෙනවා. නියම මිලට වඩා අඩුවෙන්, 9%ක පොලී අනුපාතිකයකට රජයට ණය දෙන්නට එම රාජ්‍ය බැංකුවට සිදුවෙනවා. අදාල රාජ්‍ය බැංකුවට රජයට සෘජුව ණය ලබා දී ලබා ගත හැක්කේ 9%ක පොලී අනුපාතිකයක් පමණක් නිසා ඔවුන් කරන්නේ ප්‍රාථමික වෙළෙන්දෙකුට 9.5%කට ණය දෙන එකයි. එසේ කිරීම රාජ්‍ය බැංකුවට වාසියි.

ඉහත අවස්ථාවේදී රාජ්‍ය බැංකුවට රජයට 12%කට ණය දීමේ හැකියාව වලක්වා තිබෙන්නේ ප්‍රසිද්ධියේ නෙමෙයි. එය කරන්නේ  අදාළ නිලධාරියෙකුට කරන වාචික බලපෑමක් හරහායි. මේ බව දැනගන්නා ප්‍රාථමික වෙළෙන්දෙකු විසින් (තාක්ෂණිකව වඩා සංකීර්ණ අයුරකින් වුවත්) කරන්නේ 9.5% බැගින් රාජ්‍ය බැංකුවකින් ණය ලබාගෙන අනික් පැත්තට 12% පොලියට රජයට ණය ලබා දීමයි. එසේ කිරීම රාජ්‍ය බැංකුවටත් ලාබයි. රජයට 9% බැගින් ණය දීම රාජ්‍ය බැංකුවට ඊට වඩා පාඩුයි. මෙතැනදී රාජ්‍ය බැංකුවට ලබාගත හැකිව තිබුණු ලාබය නැති කර තිබෙන්නේ අර ප්‍රාථමික වෙළෙන්දා නෙමෙයි. ඔවුන්ට 12% බැගින් රජයට ණය ලබා දීමට තිබුණු අවස්ථාව අහිමි කළ මහ බැංකුවේ හෝ මහා භාණ්ඩාගාරයේ නිලධාරියා විසිනුයි.

ඉහත අවස්ථාවේදී රාජ්‍ය ආයතනයකට පොලී අනුපාතික පහළින් තබා ගන්නා සේ "නියෝග කරන" මහ බැංකුවේ හෝ මහා භාණ්ඩාගාරයේ නිලධාරියා එසේ කරන්නේ ඇයි? බොහෝ විට ඔහු හෝ ඇය එසේ කරන්නේ පෞද්ගලික වාසියක් වෙනුවෙන් නෙමෙයි. මෙහි අරමුණ රජයේ පොලී වියදම් පහළින් තියා ගැනීමයි. මහා භාණ්ඩාගාරයේ වගේම රාජ්‍ය ණය කළමනාකරණය කරන මහ බැංකුවේ රාජ්‍ය ණය දෙපාර්තමේන්තුවේ නිලධාරීන් විසිනුත් රජයේ පොලී වියදම් හැකිතාක් අවම කරගැනීමට උත්සාහ කිරීම කළ යුතු දෙයක්. නමුත්, ගැටළුව තිබෙන්නේ මෙය කරන්නේ වෙනත් රාජ්‍ය ආයතනයක වියදමින් වීමයි. එහි බරපැන වැටෙන්නේ සේවක අර්ථසාධක මුදලේ අරමුදල් හිමිකරුවන් හා රාජ්‍ය බැංකු වල තැන්පතුකරුවන් වන සාමාන්‍ය මහජනතාවටමයි.

සෘජු නිකුතු කියා කරන්නෙත් රාජ්‍ය ආයතන මත මුදල් අමාත්‍යංශයට හා මහ බැංකුවට ඇති අධිකාරී බලය උපයෝගී කරගනිමින් "බලහත්කාරයෙන්" අඩු පොලියට ණය ගැනීමයි. මෙය රජයට ලාබදායක බවට කෝප් කමිටු සාමාජිකයින් හා ජනාධිපති කොමිෂන් සාමාජිකයින්ට පෙනී යාමේ වැරැද්දක් නැතත් ඒ ලාබය රජයට ලැබෙන්නේ සේවක අර්ථසාධක අරමුදල් සාමාජිකයින්ගේ හා රාජ්‍ය බැංකු වල තැන්පතුකරුවන්ගේ වියදමින් කියන එක ගැන ඔවුන් අවබෝධ කරගෙන තිබෙන බවක් පෙනෙන්නේ නැහැ.

මෙහි තිබෙන්නේ පිළිසිඳියා ගැටුමක්. ලංකාවේ මහ බැංකුව විසින් මුදල් ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කිරීමට අමතරව රාජ්‍ය ණය කළමනාකරණය කිරීමත්, සේවක අර්ථසාධක අරමුදල කළමනාකරණය කිරීමත් කරනවා. රාජ්‍ය ණය කළමනාකරණයේ ඉලක්කය වන්නේ හැකි හැමවිටම පොලී අනුපාතික පහළින් තබා ගැනීමයි. සේවක අර්ථසාධක අරමුදලේ ඉලක්කය වන්නේ අරමුදල් වෙනුවෙන් හැකි තරම් ඉහළ පොලී අනුපාතිකයක් ලබා ගැනීමයි. මුදල් ප්‍රතිපත්ති ඉලක්කය පවතින සාර්ව ආර්ථික තත්ත්වය අනුව ඔය දෙකෙන් කොයි එක හෝ වෙන්න පුළුවන්. මහබැංකුවේ කාර්යභාරය විය යුත්තේ  සාර්ව ආර්ථික තත්ත්වයන් වෙනස් වන ආකාරය නිරීක්ෂනය කරමින් පොලී අනුපාතික අවශ්‍ය පරිදි අඩු හෝ වැඩි කිරීමයි. දෙකෙන් එකක් මිස දෙකම නෙමෙයි.

මේ කටයුතු ස්වාධීනව කිරීම සඳහා මහ බැංකුවේ වෙන වෙනම දෙපාර්තමේන්තු තිබෙන බව ඇත්තක් වුවත් ඒ දෙපාර්තමේන්තු සියල්ලම තියෙන්නේ මුදල් මණ්ඩලයේ පාලනයට යටත්වයි. මහබැංකු අධිපති පත්වීම දේශපාලනික පත්වීමක්ව තිබීමට, අමතරව මුදල් අමාත්‍යාංශයේ ලේකම් නිල බලයෙන්ම මුදල් මණ්ඩලයේ සාමාජිකයෙකු වීම ප්‍රශ්නය තවත් උග්‍ර කරනවා. පර්පෙචුවල් ට්‍රෙෂරීස් සමාගම ලාබ ලබා තිබෙන්නේ ආචාර ධාර්මික සීමාවන් ඉක්මවමින් බව පැහැදිලි කරුණක්. නමුත්, මෙහි විස්තර කර තිබෙන තත්ත්වයන් නොසලකා හරිමින් ඒ ආචාර ධාර්මික වැරදි දිහා වියුක්ත ලෙස බැලීම නිවැරදි නැහැ.

(Image: https://federalreserveonline.org/)

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය, බහුතරය හා කූඹියෝ

පසුගිය කාලයේ ජනප්‍රිය වූ කූඹියෝ ටෙලි නාට්‍යය කතා කරන්න බොහෝ දේ ඉතිරි කළ නාට්‍යයක්. එය එසේ ජනප්‍රිය වෙන්න විවිධ හේතු බලපෑවා. ඒ ඇතැම් දේවල් ගැන වෙනත් බොහෝ තැන්වල වගේම මේ බ්ලොග් එකේත් කතා කර තිබෙනවා. නමුත්, දන්නා තරමින් කොතැනක හෝ කතා නොකෙරුණු දේවලුත් තිබෙනවා. එයින් එක් වැදගත් දෙයක් වන්නේ ඒ හරහා ජනගත කළ දාර්ශනික පදනමයි. මෙසේ කීමෙන් අදාළ කතාවේ තිර රචකයින් විසින් එවැන්නක් හිතාමතා කළ බව අප කියන්නේ නැහැ. ඔවුන් ඇතැම් විට එවැනි පැත්තක් ගැන සිතා නොතිබුණා වෙන්නත් පුළුවන්.

කූඹියෝ දර්ශනවාදයට අනුව අප ජීවත් වන ලෝකය කිසියම් දක්ෂ සැලසුම්කරුවෙක් විසින් සැලසුම් කළ ලෝකයක්. ඒ ලෝකයේ ජීවත් වන අනෙකුත් සියලු දෙනාම ඒ සැලසුම්කරුවාගේ තිර පිටපත අනුව රඟපාන අය පමණයි. නමුත්, ඒ බොහෝ දෙනෙක් තමන් කරන්නේ වෙනත් අයෙකුගේ සැලසුමක් ක්‍රියාත්මක කිරීම බව දන්නෙවත් නැහැ. ඔවුන් ඔවුන්ට සාපේක්ෂව හිතාමතා ස්වාධීන තීරණ ගන්නවා. නමුත්, ඒ තීරණ හරහා ඇත්තටම වෙන්නේ කලින් සැලසුම් කර තිබෙන පිටපතේ තිබෙන දේ ක්‍රියාත්මක වීමයි. වෙනත් අයුරකින් කිවුවොත් අර මහමොළකරුට හැර වෙනත් කිසිවෙකුට ඇත්තටම ස්වාධීනත්වයක් නැහැ. නමුත්, ඒ බව නොදන්නා නිසා තමන්ට ස්වාධීනත්වයක් තිබෙන බව හිතා සතුටු වෙන්න පුළුවන්. නිර්මාණවාදී ආගම් පසුපස තිබෙන දර්ශනවාදයත් ඔය වගේ එකක්.

නිර්මාණවාදී ආගම් වලට අනුව ලෝකය හා මිනිසුන් මැවූ නිර්මාණකරුගේ සැලසුමක් ක්‍රියාත්මක වෙමින් තිබෙනවා. මේ දාර්ශනික අදහස වැරදියි කියා තර්කනයෙන් ඔප්පු කර පෙන්වන්න අමාරුයි. පුද්ගලයෙකුගේ හෝ පුද්ගල කණ්ඩායමකගේ උත්සාහයෙන් කිසියම් සිදුවිය හැකිව තිබුණු දෙයක් වෙනස් කර ගත හැකි වූ බව යමෙකුට කියන්න පුළුවන්. නමුත්, ඒ පුද්ගලයා හෝ පුද්ගල කණ්ඩායම විසින් එසේ කළේත් නිර්මාණකරු විසින් සැලසුම් කර තිබුණු පරිදි නොවන බව එයින් කියැවෙන්නේ නැහැ.

ඇතැම් දේවල් සිදුවන්නේ කාගේ හෝ කුමන්ත්‍රණයක ප්‍රතිඵලයක් ලෙස බව සිතන අය ඉන්නවා. ඉහත කී ආකාරයේ කතා වලට ප්‍රචාරයක් දෙන කණ්ඩායම් අතර සමාජවාදී ව්‍යාපාර කාලයක්ම ඉදිරියෙන් සිටියා. ඒ කතා වලට අනුව සැලසුම් පිටුපස සිටියේ ධනවාදීන්, බටහිර රටවල්, ඇමරිකාව වැනි "ජනතා සතුරන්". මේ කුමන්ත්‍රණ පැරදවිය හැකි විසඳුමක්ද ඔවුන් සතුව තිබුණා. ඒ දැනට ක්‍රියාත්මක වන සැලසුම පරදවා "ජනතා හිතවාදී" වෙනත් සැලැස්මක් ක්‍රියාත්මක කරවීමයි. ඔවුන්ට අනුව එය කිරීමේ හැකියාව තිබුණේ දේශපාලන පක්ෂයකටයි. මෙවැනි මතවාදයක් ජනගත කිරීමේ අවසාන අරමුණ වුනේ මිනිසුන්ගේ ස්වාධීන තීරණ ගැනීමේ හැකියාව ඔවුන්ගේ කැමැත්තෙන්ම මහමොළකරුවෙකුගේ සැලසුමකට යට කිරීමයි.

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය කියන්නේ බහුතරයකගේ මතය ක්‍රියාත්මක කිරීම කියන එක ඉතාම පටු අර්ථදැක්වීමක්. එය ඊට වඩා සංකීර්ණ දෙයක්. පහත කොටස මම උපුටා ගන්නේ බව වෙබ් අඩවියෙන්.

"පුරාතන ග්‍රීසියේ පළමු වරට දෘශ්‍යමාන වූ මෙම අදහස [ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය] සඳහා ලබා දිය හැකි සරල අර්ථයක් වන්නේ සමාජය යනු කිසියම් ස්වභාවික වූ නියාම ධර්මයකට අනුව, අනිවාර්ය මූලධර්මයකට අනුව, නියත ධූරාවලියකට අනුව පාලනය විය යුතු දෙයක් නොවන බව එම සමාජයේ ප්‍රතික්ෂේපිත වූ මිනිසුන් වටහා ගන්නා මොහොතයි. එවැනි මිනිසුන් සඳහා ද සමාජය නියාමනය විය හැකි ආකාරය සම්බන්ධයෙන් අදහස් දැක්විය හැකි බව සහ එවැනි මිනිසුන් හට මුළුමහත් මිනිස් වර්ගයා නියෝජනය කළ හැකි බව පිළිගැනීම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ මූලික ලක්ෂණයයි. එම අර්ථයෙන් ගත්විට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යනු ධනවත් මිනිසුන් විසින් ධනය නැති මිනිසුන් පාලනය කිරීම නොවනවා සේම ධනවත් මිනිසුන්ට එරෙහිව ධනය නැති මිනිසුන් කැරළි ගැසීම නිසා ඇති වන අරාජිකවාදයද නොවේ. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යනු ධනවත් මිනිසුන් සමග එකම වේදිකාවක සිට සමස්ත සමාජයේ අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් පෙනී සිටින්නට ධනය නැති මිනිසුන්ට සමාන අවස්ථාව හිමි වන පාලන ක්‍රමයකි."

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය කියන්නේ කිසියම් සමාජයක "සෑම දෙනෙකුටම" සමාජය තුළ තමන්ගේ අදහස නියෝජනය කරන්න අවස්ථාවන් හිමි වන ක්‍රමයක්. එවැනි ක්‍රමයක් තියෙන්නේ කොහෙද? බව වෙබ් අඩවියේ ලියා තිබෙන්නේ මේ විදිහටයි.

"එම අර්ථයෙන් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යනු ඉතාම අහම්බයෙන් දැකිය හැකි වන ඓතිහාසික අත්දැකීමක් බව පැහැදිළි වේ. පුරාතණ ග්‍රීසියෙන් පසුව එය අපට අත්දැකිය හැකි වූ ඓතිහාසික අවස්ථාවන් මොනවාද කියා තීරණය කිරීමද තරමක් අපහසු කරුණකි."

ඇත්තටම කියනවානම් පුරාතණ ග්‍රීසියේ වුවත් මේ අර්ථයෙන්ම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ක්‍රියාත්මක වූවාද කියන එක සැක සහිතයි. නමුත්, විවිධ සමාජ වල විවිධ මට්ටම් වලින් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ක්‍රියාත්මක වෙනවා.

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය කියන්නේ ප්‍රායෝගික භාවිතාවක්. එය කුමක්ද කියා මෙවැනි බ්ලොග් ලිපියකින් පැහැදිලි කිරීම අපහසු කරුණක්. යම් ආකාරයකින් එය පුද්ගලයෙකු විසින් ප්‍රත්‍යක්‍ෂයෙන් අවබෝධ කරගත යුතු දෙයක්. ඇමරිකාවේ මා අත් දකින ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය මා කිසිදිනක ලංකාවේදී අත් නොවිඳි දෙයක්. නමුත්, එයින් අදහස් වන්නේ ඇමරිකාවේ වුවත් සෑම දෙනෙකුටම සමාජයට බලපෑම් කරන්න හරියටම එක සමාන අවස්ථා තිබෙන බව නෙමෙයි. ලංකාවට සාපේක්ෂව ඇමරිකාවේදී තනි පුද්ගලයෙකුගේ ස්වාධීන අදහසකට යා හැකි දුර බොහෝ දිගු එකක්.

දේශපාලන පක්ෂ හරහා කෙරෙන්නේ පුද්ගලයින්ගේ ස්වාධීන අදහස් නියාමනයකට ලක් කෙරී යටපත් වී යාමයි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ නියම අර්ථය සැලකුවහොත් දේශපාලන පක්ෂ කියන්නේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රමය මත පෝෂණය වෙමින් වැඩුණු පිළිලයක්. ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය ආරම්භ වූ කාලයේ එම රාජ්‍යයේ නිර්මාතෘවරුන් විසින් දේශපාලන පක්ෂ බිහිවීමක් අපේක්ෂා කර නැහැ. එහෙත්, වැඩි කලක් යන්න පෙර එය සිදු වී තිබෙනවා. මා හිතන්නේ එයට පරිණාමික හේතු බලපා ඇති බවයි. අප නිර්මාණය වී තිබෙන ආකාරයෙන් වියුක්තව කටයුතු කිරීම පහසු නැහැ.

අප අද සිටින අදියර දක්වා සමාජ සත්ත්වයන් ලෙස පරිණාමය වීමේදී ගෝත්‍ර ලෙස එක්ව සහයෝගයෙන් කටයුතු කළ අයට පරිණාමික වාසියක් ලැබී තිබෙනවා. ඒ නිසා, ගෝත්‍ර ලෙස එක් වෙන්න කැමැත්තක් අප කා තුළත් තිබෙනවා. දේශපාලන පක්ෂ හරහාත් යම් දුරකට මේ අවශ්‍යතාවය ඉටුවෙනවා. පවතින සංකීර්ණ සමාජයේ පවා මෙසේ හැසිරීමේ පරිණාමික වාසියක්ද තිබෙනවා. පක්ෂයක් වෙනුවෙන් අපේ ස්වාධීනත්වයෙන් කොටසක් කැප කිරීම ඒ වාසිය වෙනුවෙන් අප වැය කරන ආවස්ථික පිරිවැයෙන් කොටසක්. මේ වාසිය හරියටම සැපයුම්කරුවන් කිහිපදෙනෙකු කාටලයක් ලෙස ක්‍රියා කරන විට ලැබෙන ආකාරයේ වාසියක්.

දේශපාලන පක්ෂ හෝ වෙනත් සාමූහික අනන්‍යතා වලින් නියාමනය නොවූ පුද්ගල ස්වාධීනත්වයන් වැඩි වැඩියෙන් මතු වන තරමට සමාජයක ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රියාකාරිත්වයේ ගුණාත්මකභාවය ඉහළ යනවා. ආර්ථික ස්වාධීනත්වය නැති වන තරමට පුද්ගල ස්වාධීනත්වය අභිබවා සාමූහික අනන්‍යතා ඉස්මතු වෙනවා. රාජ්‍යයන්ගේ සීමාවන් කුඩා වන තරමට ආර්ථික ස්වාධීනත්වයට වගේම පුද්ගල ස්වාධීනත්වයටත් වැඩි අවකාශයක් ලැබී ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී භාවිතාවන් කරළියට එනවා. එසේ නොවූ විට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ලෙස මතු වෙන්නේ බහුතරයේ මතය ක්‍රියාත්මක කිරීම කියන පටු අදහස පමණයි.

අප එදිනෙදා දකින ගොඩක් දේවල් සිදුවෙන්නේ කිසියම් පූර්ව සැලසුමකට හෝ කාගේ හෝ ගේම් එකකට අනුව කියන අදහස සමඟ මම එකඟ නැහැ. නමුත්, ඉතා පටු අර්ථයකින් පමණක් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ක්‍රියාත්මක වන වටාපිටාවක ගේම් කාරයින්ටත් සැලකිය යුතු දෙයක් කරන්න පුළුවන්.

(Images: http://www.dailynews.lk/2018/04/10/features/147953/enter-enchantress)

බිලියන දාහ පාඩු වුනේ කොහොමද?

පෙර ලිපියකට ප්‍රතිචාර දක්වමින් කතා කතු විසින් ලියා තිබුණේ මා පෙර ලියූ බැඳුම්කර ලිපි පෙළින් කර තිබෙන්නේ රනිල්ට එල්ල වන චෝදනා තනුක කිරීම බවයි. අප ලියන ලිපි අතරින් එජාපයට වාසිදායකයැයි ඔහු සිතන (හා බොහෝ විට මගේ මතය අනුවද සැබෑවටම එජාපයට වාසිදායක) ඇතැම් දේ ඔහු විසින් වරින් වර විවේචනය කර තිබෙනවා. පළමුව කිව යුත්තේ අප ලියන දේ සැලකිල්ලෙන් කියවීම වගේම ලියන දේ හා අදාළව තමන්ට සිතෙන දේ සටහන් කිරීම අප අගය කරන බවයි. විවේචන ලියන දේවල් හා අදාළනම් හා ශිෂ්ඨ බසින් ලියන්නේනම් අප ලියන ඕනෑම දෙයක් හා එකඟ නොවෙමින් ප්‍රතිචාර දැක්වීමේ කිසිදු වරදක් නැහැ. එවැනි විවේචන අපගේ ලිපි වලට එළියක්.

මා ලියන දෙයින් රනිල්ට හෝ වෙනත් අයෙකුට හෝ එජාපයට හෝ වෙනත් දේශපාලන පක්ෂයකට වාසියක් වෙනවාද නැද්ද යන්න මට වැදගත් කරුණක් නොවෙයි. එවැනි වාසියක් සිදුවන්නට ඉඩක් තිබීමේ හේතුවෙන් මා ලිවිය යුතු දෙයක් නොලියා ඉන්නේ නැහැ. වඩා නිවැරදිව කියනවානම් මගේ බැඳුම්කර ලිපි පෙළින් රනිල් වික්‍රමසිංහ වෙත එල්ල වී තිබෙන චෝදනා තනුක කරනු තබා මා ඔහුට කිසිදු චෝදනාවක් එල්ල කර හෝ නැහැ. දැන් කරන්නේත් නැහැ. විස්වාසනීය ලෙස එවැනි චෝදනාවක් එල්ල කිරීමට තරම් සාක්ෂියක් තවමත් මට හමු වී නැහැ.

ඊයේ ජනාධිපතිවරයා විසින් සිදුකර තිබෙන කථාවට අනුව 2007 සිට බැඳුම්කර ගනුදෙනු වලින් රජයට සිදුව ඇති හානිය රුපියල් බිලියන 1000ක්. ඔහුට මේ බව පෙන්වා දී තිබෙන්නේ ආර්ථික විශේෂඥයින් විසිනුයි. මේ කියන ආර්ථික විශේෂඥයින් කවුද කියා ජනාධිපතිවරයා හරියටම කිවුවේ නැහැ.

ජනාධිපතිවරයාට උපදෙස් දෙන නීති විශේෂඥයින්ද සිටින බව ඔහුගේ කතාවේ සඳහන්ව තිබෙනවා. ඒ විශේෂඥයින්ගේ උපදෙස් අනුව කටයුතු කර දැන් ඔහු හොඳටම ඇණගෙනයි ඉන්නේ. පුද්ගලයෙකුට සෑම විෂයකම ප්‍රවීණයෙකු විය නොහැකියි. ඒ නිසා විශේෂඥයින්ගේ උපදෙස් ගන්න වෙනවා. මේ විදිහට විශේෂඥයින් තෝරා ගැනීමේදී තමන්ව අමාරුවේ නොදමන විශේෂඥයින් තෝරා ගැනීමට කුසලතාවයක් නොතිබුණොත් අමාරුවේ වැටෙන්නේ උපදෙස් ගත් පුද්ගලයා මිස උපදෙස් ලබාදුන් පුද්ගලයා නෙමෙයි.

බැඳුම්කර සිදුවීම ලංකා ඉතිහාසයේ මෙතෙක් සිදුවූ ලොකුම මූල්‍ය වංචාව බව බොහෝ දෙනෙක් විශ්වාස කරන කරුණක්. එසේ විශ්වාස කරන අය අතර එජාප පාක්ෂිකයින්ද සිටිනවා. එහෙත්, මා තවමත් එසේ සිතන්නේ නැහැ. මා නිගමන වලට එළැඹෙන්නේ මා දන්නා කරුණු මත පදනම්වයි. මේ හා අදාළව මා නොදන්නා කරුණු තිබිය හැකියි. එවැනි කරුණු හමුවුවහොත් මගේ අදහස වෙනස් විය හැකියි.

බැඳුම්කර සිදුවීම සම්බන්ධව යමක් ලිවීම මා කලක් හිතාමතාම අතපසු කරමින් සිටියා. ඒ, ඒ වන විට වටින් ගොඩින් කියැවුණු මේ හා අදාළ බොහෝ කරුණු ගැන දැනගන්නට පිළිගතහැකි මූලාශ්‍රයක් මා සතු නොවූ නිසයි. මේ කාලයේ මා මේ ගැන නොලියන බවට ඇතැම් බ්ලොග්කරුවන් දිගින් දිගටම චෝදනා කළා. කතාකතුත් ඒ අතර වූ බවට යාන්තම් මතකයක් තිබෙනවා. මගේ මතකය නිවැරදි නොවෙන්න පුළුවන්. මා මේ හා අදාළව මුලදීම ලිවුවානම් කොහොමටත් ලියන්න වෙන්නේ බොහෝ දෙනා කියූ කරුණු ඇත්ත වුවත් බොරු වුවත් එම කරුණු නීතිය ඉදිරියේ ඔප්පු කළ හැකි සාක්ෂි නොතිබුණු බව පමණයි.

පසුව විගණකාධිපති වාර්තාව හා කෝප් වාර්තාව ප්‍රසිද්ධියට පත් වූ පසුව මේ හා අදාළ වැඩිමනත් තොරතුරු දැනගන්නට ලැබුණා. මගේ ලිපිපෙළ පදනම් වූයේ මේ වාර්තා දෙකෙහි වූ කරුණු මතයි. අදාළ වාර්තා අනුව, අදාළ කාලයේ "අසාමාන්‍ය" බැඳුම්කර වෙන්දේසි දෙකක් සිදු වී තිබුණු අතර එම වෙන්දේසි දෙක නිසා රජයට සිදුව හැකිව තිබුණු උපරිම පාඩුව රුපියල් බිලියන 1.674 ක් ලෙස ඇස්තමේන්තු කර තිබුණා. ඒ 2015 පෙබරවාරි 27 දින පැවති වෙන්දේසියෙන් වූ රුපියල් 889,358,050ක පාඩුවක් හා 2016 මාර්තු 29 දින තවත් 784,898,755ක පාඩුවක් ලෙසයි. මේ ඇස්තමේන්තු සකස් කිරීමේ පදනම වී තිබුණේ මුලින් දැනුම් දුන් බැඳුම්කර ප්‍රමාණය මිල දී ගත හැකිව තිබුණු මුදලටම අවසාන වශයෙන් මිලදී ගත් බැඳුම්කර ප්‍රමාණයද මිල දී ගත හැකිව තිබුණේය යන්නයි. මගේ පළමු ලිපිපෙළේ අවසානයේදී මා පෙන්වා දුන්නේ මේ උපකල්පනය නිවැරදි නැති බව හා සැබෑ පාඩුව මීට වඩා අඩු විය යුතු බවයි. විගණකාධිපති වාර්තාවේ හා කෝප් වාර්තාවේ ඇස්තමේන්තු සකස් කිරීමේදී මේ හා අදාළ සංකීර්ණ තාක්ෂණික කරුණු සියල්ල සැලකිල්ලට ගෙන තිබුණේ නැහැ.

පසුව ප්‍රකාශයට පත් කෙරුණු ජනාධිපති කොමිෂමේ වාර්තාව පෙර වාර්තා දෙකට සාපේක්ෂව පුළුල් හා සංකීර්ණ ලෙස කරුණු හා සාක්ෂි සොයා බලමින් සකස් කර තිබුණු පිටු 1,154ක දීර්ඝ වාර්තාවක්. එහි නිගමන සමඟ මට ලොකු ප්‍රශ්නයක් නැහැ. ඇතැම් අය උනන්දුවක් දක්වන නිසා ඉදිරි කාලයේ ඉඩ ලැබෙන පරිදි එහි ඇති දේ ගැන ලියන්නම්.

ජනාධිපති කොමිෂමේ වාර්තාවේ සඳහන් වන්නේ 2015 පෙබරවාරි 1 දින සිට 2016 මාර්තු 31 දක්වා පැවති සියළු වෙන්දේසි වලින් රජයට සිදුව තිබෙන අලාභය රුපියල් 688,762,100ක් බවයි. මේ අලාභය සිදු වී තිබෙන්නේ  2015 පෙබරවාරි 27 දින පැවති වෙන්දේසියේදී. එම අලාභයට හේතුව හිටපු අධිපති අර්ජුන් මහේන්ද්‍රන් හරහා පර්පෙචුවල් ට්‍රේෂරීස් සමාගම විසින් මිල-සංවේදී හෝ අභ්‍යන්තර තොරතුරු ලබා ගැනීම බව කොමිසම විසින් නිගමනය කර තිබෙනවා. ඒ අනුව, එම අලාභය අර්ජුන් මහේන්ද්‍රන්ගෙන් හා පර්පෙචුවල් ට්‍රේෂරීස් සමාගමෙන් අය කරගත ගත යුතු බව එම කොමිසම විසින් නිර්දේශ කර තිබෙනවා. 2016 මාර්තු 29 දින හෝ අදාළ කාලය තුළ වෙනත් දිනක මෙවැනි අක්‍රමිකතාවයක් සිදු වී තිබෙන බව එම කොමිසම විසින් නිරීක්ෂණය කර නැහැ. ඒ වගේම, මේ සිද්ධියට රනිල් වික්‍රමසිංහගේ සම්බන්ධයක් ඇති බවත් නිරීක්ෂණය කර නැහැ.

රුපියල් මිලියන 689ක් නැත්නම් බිලියන 0.69ක් කියන්නේ අප බොහෝ දෙනෙක්ට විශාල මුදලක්. නමුත්, ජනාධිපති සිරිසේනගේ කතාවේ කියන රුපියල් බිලියන 1000ට සාපේක්ෂව ඉතාම සුළු මුදලක්. ජනාධිපතිවරයාම පහුගිය දවස්වල කියපු ආකාරයට පසුගිය සති වල මන්ත්‍රීවරයෙක් විකිණිලා තියෙන්නෙත් රුපියල් මිලියන 500කට. දෙපැත්තේ තරඟය තව පොඩ්ඩක් වැඩි වුණානම් ඔය මිල රුපියල් මිලියන 689 පන්නනවා. ඔයිට වඩා විශාල පාඩු රජයට සිදු වූ අවස්ථා ඕනෑතරම් තියෙනවා. නීතිවිරෝධීව සිදු කළ හෙජිං සූදුව නිසා සිදු වූ පාඩුව මීට වඩා ගොඩක් වැඩියි. ඒ ගැන ලියූ වෙලාවේ "හෙජිං ගිවිසුම අනීතික උපකරණයක් නොවන බව" එක ඇනෝ කෙනෙක් ලියල තිබුණා. "හෙජිං යනු පිළිගත් අවදානම් අඩු කර ගැනීමේ ක්‍රමවේදයක්" බව කතා කතු ලියලා තිබුණා. නමුත්, සිදුවී තිබුණේ අවදානම් අඩුකර ගැනීමේ ක්‍රියාමාර්ගයක් නොවන සමපේක්ෂණ සූදුවක් බවත්, අදාළ ගිවිසුම නීත්‍යානුකූල නොවන ශුන්‍ය එකක් බවත් ජාත්‍යන්තර අධිකරණ වලදී පෙන්වා දුන්නේ තෙල් සංස්ථාව වෙනුවෙන් පෙනී සිටි නීතිඥයින් විසින්මයි.

කතා කතු මේ හෙජිං ගණුදෙනුව හා මහින්ද රාජපක්ෂ අතර සම්බන්ධයක් ගැන කතා කර තිබුණා. එහෙත්, මම එවැනි දෙයක් ලිවුවේ හෝ අදහස් කළේ නැහැ. නමුත්, ඒ ගැන හිතපුවහම ඇත්තටම සම්බන්ධයක් තිබෙනවා. මොකද මේ ගිවිසුම අත්සන් කළේ අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ සාමූහික තීරණයක් අනුවයි. එවකට අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ ප්‍රධානියා මහින්ද රාජපක්ෂයි. බැඳුම්කර සිදුවීම හා රනිල් අතර එවැනි සම්බන්ධයක් කිසිවෙකු පෙන්වා දී නැහැ. තිබෙන ප්‍රධානම චෝදනාව වන්නේ රනිල් විසින් අර්ජුන් මහේන්ද්‍රන්ව මහ බැංකු අධිපති සේ පත් කිරීමට යෝජනා කර තිබීමයි. ජනාධිපති කොමිසමේ වාර්තාව අනුව 2004 සිට සිදු කෙරුණු අධිපති පත්වීම් වලට සාපේක්ෂව මෙය යෝග්‍ය පත්කිරීමක්. මට රනිල් වික්‍රමසිංහ වෙනුවෙන් පෙනී සිටින්න අවශ්‍ය නැහැ. නමුත්, කතාකතුගේ හා ඇනෝගේ විවේචන වලට මා ප්‍රතිචාර දිය යුතුයි. එහි වාසිය රනිල්ට වීම හා අවාසිය මහින්දට වීම ගැන මට කරන්න දෙයක් නැහැ. එය මට අදාළ කරුණක් නෙමෙයි.

බැඳුම්කර සිදුවීමට නැවත පැමිණියොත්, ඇතැම් අය මේ සිදුවීම නිසා දිගුකාලීනව පොලී අනුපාතික ඉහළ ගිය බවට බොරු තර්කයක් ගොඩ නැගුවා. නමුත්, කොමිෂන් වාර්තාවේ පැහැදිලිව කියන්නේ පොලී අනුපාතික විචලනය වීමට වෙනත් සාධක විශාල ගණනක් බලපාන නිසා එවැනි නිගමනයකට පැමිණිය නොහැකි බවයි. එසේනම්, ජනාධිපති සිරිසේන කියන රුපියල් බිලියන 1000න් ඉතිරි රුපියල් බිලියන 999.3ක පාඩුව රජයට වුණේ 2015 පෙබරවාරි 1ට පෙරද? ඔහු කියන්නේ මේ අලාභය 2007 සිට සිදු වී ඇති සමස්ත අලාභය බවයි. නමුත්, 2015 පෙබරවාරි සිට සිදුව තිබෙන අලාභය රුපියල් බිලියන 0.7ක් පමණයි.

මේ වන විට නිකුත් කර තිබෙන මුළු භාණ්ඩාගාර බිල්පත් ප්‍රමාණයේම වටිනාකම රුපියල් බිලියන 4000ක් පමණ වෙනවා. ජනාධිපතිවරයා කියන ආකාරයට එයින් 25%කටම හේතු වී තිබෙන්නේ ඉහත අක්‍රමිකතාවනුයි. ඒ වගේම, රටේ මුළු ණය වලින් 10%කට පමණ හේතු වී තිබෙන්නේ ඉහත අක්‍රමිකතාවයි. 2007-2015 කාලයේදී භාණ්ඩාගාර බැඳුම්කර නිකුත් කිරීමේදී සිදු වූ අක්‍රමිකතා හේතුවෙන් රජයට එවැනි අලාභයක් සිදු වූ බව මා විශ්වාස කරන්නේ නැහැ. නමුත්, එම කාලයේ හෝ ඉන්පසුව මෙම අලාභය සිදු වූ ආකාරය ඇස්තමේන්තු කර ඇති වෙනත් රහසිගත වාර්තාවක් ජනාධිපති සිරිසේන සතුව තිබෙනවාද කියා මම දන්නේ නැහැ. එවැන්නක් තිබෙනවානම් එය දකින්න ලැබුණු දවසක අදහස් දැක්විය හැකියි.

(Images: https://www.colombotelegraph.com/index.php/maithripala-to-appoint-presidential-commission-to-investigate-bond-scam/)

පරණ ආණ්ඩුවමද? අළුත් ආණ්ඩුවක්ද?

අද දිනයේ (16 ඉරිදා) ජනාධිපති ලේකම් විසින් ගැසට් නිවේදන දෙකක් නිකුත් කර තිබෙනවා. පළමුවැන්න අනුව, මහින්ද රාජපක්ෂ ඊයේ (දෙසැම්බර් 15) සිට අගමැති ධුරයෙන් ඉවත් වී තිබෙනවා. දෙවැන්න අනුව, රනිල් වික්‍රමසිංහව අද සිට අගමැති සේ පත් කර තිබෙනවා.

සාමාන්‍යයෙන් ජනාධිපතිවරයා විසින් මෙවැනි ගැසට් නිවේදනයක් නිකුත් කළ විට එය රටේ සියලු දෙනා විසින් පිළිගත යුතුයි. එහෙත්, ජනාධිපතිවරයාට ව්‍යවස්ථා විරෝධීව ගැසට් නිවේදන නිකුත් කිරීමේ හැකියාවක් නැහැ. එවැනි එක් ව්‍යවස්ථා විරෝධී ගැසට් නිවේදනයක් ශුන්‍ය හා අවලංගු බව මේ වන විට අධිකරණය විසින් තීරණය කර තිබෙනවා.

මා මෙයින් අදහස් කළේ අද නිකුත් වූ ගැසට් නිවේදන දෙකම හෝ දෙකෙන් එකක් ව්‍යවස්ථා විරෝධී බව නෙමෙයි. නමුත්, ඇතැම් විට මේ ගැසට් නිවේදන ශුන්‍ය විය හැකියි.

අද නිකුත් කර තිබෙන ගැසට් නිවේදන දෙක වලංගුනම් එයින් අදහස් වන්නේ දෙසැම්බර් 15 දක්වා ලංකාවේ නීත්‍යානුකූල අගමැති වූයේ මහින්ද රාජපක්ෂ බවයි. එසේනම්, ඊට පෙර ඔක්තෝබර් 26වන දින ඔහුව අගමැති සේ පත් කළ ගැසට් නිවේදනයත්, රනිල් වික්‍රමසිංහව අගමැති ධුරයෙන් ඉවත් කරමින් නිකුත් කළ ගැසට් නිවේදනයත් වලංගු විය යුතුයි.

මහින්ද රාජපක්ෂගේ පත්වීමේ වලංගු භාවය ප්‍රශ්න කෙරෙන නඩුවක් මේ වන විට අභියාචනාධිකරණයේ විභාග වෙමින් පවතිනවා. එමඟින් ඉල්ලා තිබෙන්නේ ඔහු අගමැති සේ කටයුතු කිරීම වාරණය කරන ලෙසයි. මේ වන විට ඔහු අගමැති සේ කටයුතු නොකරන බැවින් ඒ නඩුව දිගටම ඇසෙනු ඇතැයි මා හිතන්නේ නැහැ. ඒ නඩුවේ පෙත්සම්කරුවන් විසින් ඉල්ලා සිටි  අතරමැදි සහනයක් ලබා දෙමින් මහින්ද රාජපක්ෂගේ අගමැති පත්වීම තාවකාලිකව වාරණය කෙරුණා. ඒ තාවකාලික වාරණය අභියෝග කරමින් ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය වෙත යොමු කෙරුණු නඩුවත් දිගටම විභාග වෙන්න හේතුවක් නැහැ. ඒ අනුව, රනිල්ව ඉවත් කිරීම නීතිය ඉදිරියේ ප්‍රශ්න කෙරෙන්නට ඉඩ තිබෙන්නේ ඕෂල හේරත්ගේ හා දඹර අමිල හිමිගේ මූලික අයිතිවාසිකම් පෙත්සම් විභාගයට ගැනෙන අවස්ථාවේදී පමණයි. කොහොම වුවත් මා දන්නේ මේ නඩු හා අදාළව මාධ්‍ය වල පළ වී තිබෙන තොරතුරු පමණයි.

අදාළ කාලය ඉකුත් වී ඇති බැවින් රනිල්ව ඉවත් කිරීමට එරෙහිව වෙනත් මූලික අයිතිවාසිකම් පෙත්සම් ඉදිරිපත් කිරීමේ හැකියාවක් දැන් නැහැ. ඒ නිසා, ඉහත නඩු මූලික විරෝධතාවක් මත විභාගයට නොගැනුනොත් හෝ පෙත්සම්කරුවන් විසින් ඉල්ලා අස්කරගනු ලැබුවහොත් ජනාධිපතිවරයා විසින් අගමැති ඉවත් කිරීම ව්‍යවස්ථානුකූලද යන නීතිමය ප්‍රශ්නය තවදුරටත් එසේම පැවතිය හැකියි. මෙවැනි වැදගත් කරුණක් හා අදාළව ඒ ආකාරයේ බරපතල අවිනිශ්චිතතාවයක් ඉතිරිවීම හොඳ දෙයක් නෙමෙයි. ඕෂල හේරත්ගේ හා දඹර අමිල හිමිගේ මූලික අයිතිවාසිකම් පෙත්සම් නීතිමය වශයෙන් කොයි තරම් ශක්තිමත්ද කියා (අවශේෂ හේතුවක් මත ප්‍රතික්ෂේප නොවන්නට තරම්) මා දන්නේ නැහැ. ඒ වගේම එම පෙත්සම් වල කරුණු ඉදිරිපත් කර තිබෙන ආකාරය අනුව ඔවුන්ගේ මූලික අයිතිවාසිකම් කඩවීමට බලපෑ හේතුව මේ වන විට ඉවත් වී තිබෙන බව තීරණය කෙරෙන්නත් පුළුවන්. එසේ වුවත් වෙන්නේ මේ නීතිමය ගැටලුව අනාගතයට ඉතිරි වීමයි.

දිගින් දිගටම එජාප (හා එජනිස, ඊපීඩීපී හැර පාර්ලිමේන්තුව නියෝජනය කරන අනෙකුත් පක්ෂ තුනේ) ස්ථාවරය වුණේ ඔක්තෝබර් 26 සිදු වූ දේ ව්‍යවස්ථානුකූල නොවන බවයි. ඒ ස්ථාවරය අනුව, ඔක්තෝබර් 26 සිට දෙසැම්බර් 15 තෙක් ව්‍යවස්ථා විරෝධී ලෙස පත් වූ අය විසින් ගත් තීන්දු නිත්‍යානුකූල නැහැ. දැන් ආණ්ඩු බලය නැවත හිමිකරගෙන තිබෙන එජාපෙ ආණ්ඩුව ඉහත තත්ත්වය නිවැරදි කිරීම පිණිස ක්‍රියා කරයිද? නැත්නම් හිමිහිට ප්‍රශ්නය මග හැර යයිද?

ප්‍රශ්නය මග හැර ගියොත් එයින් අදහස් වෙන්නේ පහුගිය දවස් පණහ තිස්සේ එජාපය දැඟලුවේ නැවත බලය අතට ගන්න මිසක් නීතියේ ආධිපත්‍යය සුරැකීම වෙනුවෙන් නොවන බවයි. ඒ වගේම, අනාගතයේ නැවත මෙවැනිම සිදුවීමක් වෙන්න පූර්වාදර්ශයකුත් ඉතිරි වෙනවා.

පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීම මඟින් ව්‍යවස්ථාව උල්ලංඝනය වූ බව තීන්දු වී හමාරයි. නමුත්, ඒ හේතුවෙන් වෙනත් බරපතල හානියක් සිදු වුනේ නැහැ. යම් හෙයකින් අතුරු තහනම් නියෝගය නිසි වෙලාවට නොදුන්නානම් එවැනි හානියක් විය හැකිව තිබුණා. අනෙක් අතට රනිල්ව ඉවත් කිරීම මඟින් ව්‍යවස්ථාව උල්ලංඝනය වූ බව මේ වන විටත් අධිකරණය විසින් තීන්දු කර නැහැ. ව්‍යවස්ථාදායකයට එවැනි තීන්දුවක් ලැබෙන තුරු බලා සිටීමෙන් අනතුරුව හෝ ඊටත් පෙරම යම් නිවැරදි කිරීමේ ක්‍රියාමාර්ග ගන්න පුළුවන්කම තිබෙනවා. ඒ විදිහට ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමෙන් පසුව යම් හෙයකින් ව්‍යවස්ථාව උල්ලංඝනය වී නැති බව අධිකරණය විසින් තීන්දු කළොත් ව්‍යවස්ථාදායකය හා අධිකරණය අතර අවුලක් ඇති වෙන්නත් ඉඩ තිබෙනවා.

එජාප ආණ්ඩුවට ක්‍රියා කළ හැකි ආකාර කිහිපයක් තිබෙනවා. පහසුම ආකාරය වන්නේ රාජ්‍ය විරෝධී කුමන්ත්‍රණයක් සිදු වී තිබුණත්, පැවති තත්ත්වය සලකා එයට දායක වූ අයට (විශේෂයෙන්ම රජයේ සේවකයින්ට) පොදු සමාවක් ලබා දෙන බවට පාර්ලිමේන්තුවේ යෝජනාවක් සම්මත කර ගැනීමයි. එවිට අධිකරණ තීන්දු ලැබුණත්, නොලැබුණත්, ඒ තීන්දු මොනවා වුනත් ප්‍රශ්නයක් නැහැ. දෙවැන්න අධිකරණ තීන්දු ලැබීමෙන් පසුව ඒ මත පදනම්ව හෝ එසේ නැතිව නඩු පැවරීමක් වැනි මට්ටමක් දක්වා යාමයි. පසුගිය කාලයේ ක්‍රියා කර තිබෙන ආකාරය අනුව, එවැනි මට්ටමකට එජාප ආණ්ඩුව යයිද යන්න සැක සහිතයි. තෙවැන්න, කිසිදු ක්‍රියාමාර්ගයක් නොගනිමින් මහින්දලා රාජ්‍ය විරෝධී කුමන්ත්‍රණයක් හරහා බලය පැහැර ගන්න උත්සාහ කළ බව දිගින් දිගටම කියමින් දේශපාලන වාසි ගැනීමට උත්සාහ කිරීමයි. බොහෝ විට තෙවැන්න සිදුවිය හැකියි.

සත් සතියේ නිමාවෙන් පසු...

ලංකාවේ දේශපාලන අර්බුදයට සත් සතියක් ඉක්මී යාමෙන් පසුව එම අර්බුදය අවසන් වන බවක් පෙනෙන්නට තිබෙනවා. දේශපාලන අර්බුදය නිමා වන ලකුණු පෙනෙන්නට තිබුණත් අර්බුදයේ ගමන් මඟ දෙස ආපසු හැරී බැළුවහම තවත් ප්‍රශ්න ගණනාවක් දිගටම ඉතිරි වන බව පැහැදිලියි. දේශපාලන අර්බුදය නිමා වුනත්, ඇති වුනු නෛතික අර්බුදයේ නිමාවක් දකින්න තවත් මාසයක්වත් යයි.

මේ සත් සතිය තුළ බොහෝ දේ සිදුවුණා. ඔක්තෝබර් 26 වෙනිදා මහින්ද අගමැති පුටුවේ වාඩි වෙන්න ඇත්තේ කෙසේ හෝ ව්‍යවස්ථාදායකයේ බලය තහවුරු කරගන්නේය යන අධිෂ්ඨානයෙන් විය යුතුයි. එයට පහසුවක් සලසනු පිණිස ජනාධිපතිවරයා විසින් පාර්ලිමේන්තුව කල් දැම්මා. රනිල් ඇතුළු පිරිස පාර්ලිමේන්තුව ඇරෙන තුරු අනිමිසලෝචනයෙන් බලා සිටියා. හදිසියේ වැටුණු වැස්සෙන් බේරෙන්න දෙමළ රාජ්‍ය පක්ෂය හා ජවිපෙ එජාපයට ආරක්ෂාව සැපයුවා. ජනාධිපති සිරිසේන දිගින් දිගටම විධායකයේ රුවන් මැදුරේ රැස් විහිදුවමින් සිට විධායකය, ව්‍යවස්ථාදායකය හා අධිකරණය යන තුන් ලෝකයටම ලොක්කා ලෙස ක්‍රියා කරමින් පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරියා. අධිකරණයේ පිහිටෙන් පාර්ලිමේන්තුව විවෘත කරගැනීමෙන් පසුව කතානායකවරයාට යෝජනා සම්මත කරගන්න මාර පරාජය කරන්න සිදු වුණා. මුලින් ඒ පැත්තටත්, පසුව මේ පැත්තටත් මන්ත්‍රීවරුන් රුවන් සොයා සක්මන් කළා. පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීම ව්‍යවස්ථා විරෝධී බව අධිකරණය තීන්දු කරද්දී සත් සතිය ගෙවුණා. නමුත්, සත් සතියෙන් පසුව මුලින්ම ඇහුණේ නිෂ්ක්‍රමණ දේශනාවක් මිස මංගල දේශනාවක්නම් නෙමෙයි. එහි ඇති කරුණු ගැන පසුව කතා කරමු.

විධායකයේ ප්‍රධානියා විසින් ඇති කළ, ව්‍යවස්ථාදායකය ඇතුළු තවත් බොහෝ පාර්ශ්වයන් වින්දිතයන් කළ අවුල ලෙහන්න අවසාන වශයෙන් මැදිහත් වෙන්න වුනේ අධිකරණයටයි. මේ හා අදාළව අධිකරණයේ විභාග වන ප්‍රධාන නඩු තුනකින් එකක පමණක් තීන්දුව මේ වන විට ලැබී තිබෙනවා.

රනිල්ව අගමැති ධුරයෙන් පහ කිරීමට විරුද්ධව පෙත්සම් දෙකක් ඉදිරිපත් වුනේ තරමක් කල් පසුවයි. මේ පෙත්සම් ජනවාරි මාසයේ විභාගයට ගැනීමට නියමිතයි. ලැබෙන තීන්දුව අනුව, මහින්ද රාජපක්ෂ කිසිදු දිනක ලංකාවේ අගමැති නොවූ බව තීරණය වෙන්න පුළුවන්. එසේ නොවන්නත් පුළුවන්. අධිකරණ තීන්දුව කුමක් වේදැයි නිශ්චිතව පැවසීමේ හැකියාවක් මට නැහැ. නමුත්, එය 50:50 ඉඩ ඇති දෙයක් නෙමෙයි. නෛතික කරුණු අනුව රනිල් ඉවත් කිරීම ව්‍යවස්ථානුකූල නොවන බව තීන්දු වෙන්න වැඩි ඉඩක් තිබෙනවා. ව්‍යවස්ථාව අනුව රනිල් ඉවත් කිරීමේ වැරැද්දක් නැත්නම් මහින්දව අගමැති සේ පත් කිරීමේ වැරැද්දක් නැහැ. මහින්දට පාර්ලිමේන්තුවේ බහුතරය තිබීම හෝ නොතිබීම ද්වීතියික කරුණක්.

ජනවාරියේදී ලැබෙන්නට නියමිත අධිකරණ තීන්දුව අනුව පහත කරුණු දෙකෙන් එකක් පමණක් සත්‍ය විය හැකියි. දෙකම සත්‍ය විය නොහැකියි.
1a . ඔක්තෝබර් 26 දින ව්‍යවස්ථානුකූලව රනිල් වික්‍රමසිංහව ජනාධිපතිවරයා විසින් අගමැති ධුරයෙන් ඉවත් කිරීමෙන් හෝ ජාතික ආණ්ඩුව බිඳ වැටීම මත ඔහුගේ අගමැති ධුරය අහෝසි වීමෙන් පසුව මහින්ද රාජපක්ෂ ලංකාවේ නීත්‍යානුකූල අගමැති සේ පත් කරනු ලැබීම
1b . ඔක්තෝබර් 26 දින ජනාධිපතිවරයාගේද එකඟත්වය මත ව්‍යවස්ථා විරෝධී කුමන්ත්‍රණයක් හරහා රනිල් වික්‍රමසිංහව  බලයෙන් පහකර මහින්ද රාජපක්ෂ විසින් රාජ්‍ය බලය අල්ලා ගැනීම.

පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැරීමට එරෙහිව ඉදිරිපත් වූ පෙත්සම් දහයක් හා අදාළ තීන්දුව මේ වන විට ලබා දී තිබෙනවා. ඊට පෙර, අදාළ ගැසට් පත්‍රය ක්‍රියාත්මක කිරීම වළක්වමින් තාවකාලිකව අතුරු තහනම් නියෝගයක් පනවනු ලැබුවා. අවසන් තීන්දුව පිටු 88ක ලේඛණයක්. (විනිසුරු සිසිර ආබෲගේ පිටු 19ක තීන්දුවද සමඟ එක්ව ගත් විට පිටු 107ක්.) මෙය නෛතික, දේශපාලනික හා ශාස්ත්‍රාලයීය ලෙස ඉතා වැදගත් ලියැවිල්ලක් බව මගේ අදහසයි. ලංකාව, එංගලන්තය, ඇමරිකාව, ඉන්දියාව ඇතුළු රටවල් ගණනාවක නඩු තීන්දු පරිශීලනය කරමින් ඉතා පැහැදිලි හා පුළුල් නෛතික පදනමක් මත නිගමනයන්ට පැමිණෙමින් ලබා දී තිබෙන මේ තීන්දුව ඇතුළත් ලේඛණය තුළ පසුගිය සත් සතිය පුරා ප්‍රසිද්ධ මාධ්‍ය හා සමාජ මාධ්‍ය හරහා විවිධ පුද්ගලයින් විසින් ඉදිරිපත් කළ තර්ක විතර්ක සියල්ලටම වාගේ පිළිතුරු සොයාගත හැකියි. ඒ එක්කම දහනවවන සංශෝධනයෙන් අනතුරුව මේ වන විට ලංකාවේ ක්‍රියාත්මක වන ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව පිළිබඳ අටුවාවක් ලෙස මේ ලියැවිල්ල සැලකිය හැකියි. මෙය තවදුරටත් දේශපාලනික කරුණක් නොවන නිසා අදාළ ලියැවිල්ල ඇසුරෙන් අවශ්‍ය පැහැදිලි කිරීමක් කරන්නට අප‍ට හැකි වුවත් දැනට අප ඒ සඳහා වචන වැය කරන්නේ නැහැ. අවශ්‍යනම් අධ්‍යාපනික පදනමකින් එවැනි පැහැදිලි කිරීම් කළ හැකියි.

ඉහත කී අවසන් තීන්දුව ලබා දෙන්න කලින් අතුරු තහනම් නියෝගයක් ලබා දුන් බව කවුරුත් දන්නා කරුණක්. එය රැඳවුම් නියෝගයක්. මේ රැඳවුම් නියෝගය අනුව පාර්ලිමේන්තුවට නැවත රැස් වීමට බලයක් නොලැබෙන බව ඇතැම් අය මතු කළ අදහසක්. එවැනි තත්ත්වයක් මතුවන්නේ පාර්ලිමේන්තුව රැස්වීමට එරෙහිව රැඳවුම් නියෝගයක් නිකුත් කළානම්. නමුත්  නියෝගය මඟින් රැඳවූයේ පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවමින් ජනාධිපතිවරයා විසින් නිකුත් කළ ගැසට් නිවේදනය මිසක් පාර්ලිමේන්තුව නෙමෙයි. ඒ නිසා, නෛතිකව එවැනි ගැසට් නිවේදනයක් නොමැති තත්ත්වයක් තාවකාලිකව ඇති වී පාර්ලිමේන්තුව නැවත සක්‍රිය වුණා. අවසන් තීන්දුවෙන් අහෝසි වුනෙත් ඉහත කී ගැසට් නිවේදනයයි. එහි අතුරු ප්‍රතිඵලයක් ලෙස එම ගැසට් නිවේදනයෙන් ප්‍රකාශයට පත් කර තිබුණු මැතිවරණය අවලංගු වුණා. එසේ නැතිව අධිකරණය විසින් මැතිවරණ පැවැත්වීම වැලැක්වූයේ නැහැ. එජනිසය හා එජාපය එක්ව සම්මත කරගත් දහනවවන සංශෝධනය අනුව නීතිය කුමක්දැයි පැහැදිලි කරදුන්නා පමණයි.

අතුරු තහනම් නියෝගයක් අවසාන තීන්දුවෙන් ස්ථිර වීම හැමවිටම අනිවාර්යයයෙන්ම සිදුවන දෙයක් නෙමෙයි. අවසන් තීන්දුවෙන් යම් හෙයකින් ගැසට් නිවේදනය නැවත සක්‍රිය වුණානම් ඒ අනුව නියමිත දිනට මහ මැතිවරණය පවත්වන්න අසීරු වෙනවා. අතුරු තහනම් නියෝගයක් දෙන්නට පෙර අධිකරණය මෙවැනි අතුරු ප්‍රතිඵල ගැන සැලකිල්ලක් දක්වනවා.

පාර්ලිමේන්තුව නැවත රැස්වීමෙන් පසුව අගමැති සේ පත් කරනු ලැබ තිබුණු මහින්ද රාජපක්ෂට එරෙහිව විශ්වාස භංග යෝජනාවක් පාර්ලිමේන්තුවේ සම්මත කරගනු ලැබුවා. මේ විශ්වාස භංග යෝජනාවේ පදනම වන්නේ මහින්ද රාජපක්ෂව අගමැති සේ පත් කිරීමෙන් පසුව පාර්ලිමේන්තුවේ හෝ රටේ විශ්වාසය කඩන කිසිවක් කිරීම නෙමෙයි. එවැනි චෝදනාවක් එජාපය, ජවිපෙ, දෙමළ රාජ්‍ය පක්ෂය ඇතුළු පක්ෂ විසින් ඉදිරිපත් කළානම් එය එසේ විශ්වාසය කඩන අවස්ථාව වන තුරු රටේ අගමැති මහින්ද රාජපක්ෂ වූ බව ව්‍යවස්ථාදායකය විසින් පිළිගැනීමක් වෙනවා. නමුත්, සම්මත වූ විශ්වාස භංග යෝජනා අනුව ව්‍යවස්ථාදායකය විසින් මහින්ද රාජපක්ෂ කිසිවිටෙකත් (මේ වසරේදී) ලංකාවේ අගමැති වූ බව පිළිගෙන නැහැ. එයින් පිළිගෙන තිබෙන්නේ ජනාධිපතිවරයා විසින් නීති විරෝධී හා ව්‍යවස්ථා විරෝධී ලෙස එවැනි පත්වීමක් සිදු කර ඇති බැවින් ඔහු කෙරෙහි විශ්වාසයක් නැති බවයි. මේ අනුව, ව්‍යවස්ථාදායකය විසින් බහුතර කැමැත්තෙන් තීරණය කර තිබෙන්නේ ඔක්තෝබර් 26 දින සිදු වූයේ ඉහත 1a තත්ත්වය නොව 1b තත්ත්වය බවයි.

ඔක්තෝබර් 26 දින සිට නොවැම්බර් 14 දක්වා පැවති තත්ත්වය ඉහත 1b තත්ත්වයනම් ඇත්තටම විශ්වාස භංගයක් අවශ්‍ය වන්නේ නැහැ. එසේ අවශ්‍ය වන්නේ පැවතියේ ඉහත 1a තත්ත්වයනම් පමණයි. ඒ නිසා, මේ විශ්වාස භංග යෝජනාවේ යම් අවුලක් තිබෙනවා. කෙසේ වුවත්, ජනාධිපතිවරයාට අනුව ඒ වන විට පැවතියේ ඉහත 1a තත්ත්වයයි. එය එසේ වීනම්, විශ්වාස භංග යෝජනාව සම්මත වීමෙන් පසුව මහින්ද රාජපක්ෂගේ අගමැති ධුරය අහෝසි වෙනවා. එයින් අනතුරුව ජනාධිපතිවරයා විසින් නව අගමැතිවරයෙකු පත් කළ යුතුයි. ඒ අගමැතිවරයා රනිල් වික්‍රමසිංහ විය යුතු නැහැ. එජාප මන්ත්‍රීවරයෙකු විය යුතුද නැහැ.

ජනාධිපතිවරයාගේ මතය අනුව රටේ පැවති නෛතික තත්ත්වය 1a වුවත්, ඔහු අලුත් අගමැතිවරයෙකු පත් නොකළේ විස්වාශ භංග යෝජනාව නිසි අයුරින් සම්මත නොවුණේය යන පදනමින්. එම යෝජනාව සම්මත වූ ආකාරයේ ප්‍රශ්න බොහෝ තිබුණා. නමුත්, ඒ හේතුව මත මේ යෝජනාව නිසි යෝජනාවක්දැයි පිළිගැනීමේ අයිතිය තිබෙන්නේත් ව්‍යවස්ථාදායකයේ බහුතරය සතුව මිස ජනාධිපතිවරයා සතුව නෙමෙයි. ඒ අනුව, ව්‍යවස්ථාදායකය පැත්තෙන් බැලූ විට සිදුවුනේ ජනාධිපතිවරයා විසින් කළ යුතු කටයුත්තක් සිදු නොකර පැහැර හැරීමක්. අමාත්‍ය මණ්ඩලය හා අදාළවද මෙවැනිම යෝජනාවක් සම්මත වුනා.

ඉහත සිදුවීමෙන් පසුව පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරු 122 දෙනෙකු ක්වෝ වොරෙන්ටෝ ආඥාවක් ඉල්ලා අභියාචනාධිකරණය වෙත ගියා. අදාළ ඉල්ලීමේ තිබෙන කරුණු මා නිශ්චිතව දන්නේ නැහැ. එය මට දකින්නට ලැබී නැහැ. කෙසේ වුවත්, මේ ඉල්ලීම අනුව අගමැති (මහින්ද රාජපක්ෂ) හා ඇමති මණ්ඩලය විසින් ඔවුන්ව පත් කරනු ලැබ තිබුණු ධුර වල කටයුතු කිරීම තාවකාලිකව අත්හිටවනු ලැබුවා.

අභියාචනාධිකරණය විසින් ලබා දුන් අතුරු තහනම් නියෝගය හා අදාළ සම්පූර්ණ තීන්දුවම මට කියවන්නට ලැබුණා. මෙහිදී අභියාචනාධිකරණය විසින් මේ අයුරින් අගමැති හා ඇමති මණ්ඩලය සිය ධුර වල කටයුතු කිරීම තාවකාලිකව නැවැත්විය යුතුද යන්න ගැඹුරින් සලකා බලා තිබුණා. අතුරු තහනම් නියෝගයක් කියන්නේ අවසන් නියෝගයක් නොවන නිසා අවසන් නියෝගය කුමක් වුවත් අතුරු තහනම් නියෝගයේ අහිතකර ප්‍රතිඵල කිසියම් ප්‍රමාණයක් තිබීම නොවැළැක්විය හැකියි.

යම් හෙයකින් අගමැති හා ඇමති පත්වීම් ව්‍යවස්ථානුකූල බව අවසාන නිගමනය වුවහොත්, අතුරු තහනම් නියෝගය නිසා ඔවුන්ට සිය වගකීම් ඉටු කිරීමට නොලැබීමේ අවාසි ඉතිරි වෙනවා. අනෙක් අතට, පත්වීම් ව්‍යවස්ථානුකූල නොවේනම් ධුරයට හිමිකම නැති අයෙකු ගන්නා තීරණ වල හානිය ඉතිරි වෙනවා. අභියාචනාධිකරණයේ නිගමනය වී තිබෙන්නේ දෙවැන්නේ හානිය පළමුවැන්නේ හානියට වඩා බොහෝ වැඩි බවයි. මේ නිගමනයට එළඹීමේදී අදාළ පත්වීම ව්‍යවස්ථානුකූල නොවේය යන්නට සැලකිය යුතු බරක් තබා තිබෙන බව පැහැදිලියි.

ක්වෝ වොරෙන්ටෝ නඩු විභාගයකදී කරන්නේ කිසියම් පොදු තනතුරක කටයුතු කරන්නෙකුට අදාළ තනතුර දැරීමට ඇති හිමිකම ප්‍රශ්න කිරීමයි. නොවැම්බර් 14 වන විට පැවතියේ ඉහත 1a  තත්ත්වයනම් විශ්වාස භංගය තිබුණත් නොතිබුණත් මහින්ද රාජපක්ෂට අගමැති සේ කටයුතු කළ නොහැකියි. පැවතුණේ ඉහත 1b තත්ත්වයනම්, මහින්ද රාජපක්ෂට එම හිමිකම ලැබෙන්නේ විස්වාශ භංග යෝජනාවක් විධිමත් ලෙස සම්මත වී ඇති බව අධිකරණය පිළිගත්තොත් පමණයි. මේ හා අදාළව අධිකරණය තවමත් කිසිදු නිගමනයකට එළැඹී නැහැ. අදාළ පෙත්සම් විභාගය නැවත කැඳවනු ලැබ තිබෙන්නේ ජනවාරි මාසයේ. එහි තීන්දුව පහත තුනෙන් එකක් විය හැකියි.

2a. මහින්ද රාජපක්ෂගේ පත්වීම නිසි ලෙස සිදුවී නැත.
2b. මහින්ද රාජපක්ෂගේ පත්වීම නිසි ලෙස සිදුවී ඇතත්, විස්වාශ භංග යෝජනාව විධිමත් ලෙස සම්මත වී තිබෙන නිසා මහින්ද රාජපක්ෂගේ අගමැති ධුරය අහෝසි වී ඇත.
2c. මහින්ද රාජපක්ෂගේ පත්වීම නිසි ලෙස සිදුවී ඇති අතර විස්වාශ භංග යෝජනාව විධිමත් ලෙස සම්මත වී නැත.

මහින්ද රාජපක්ෂගේ අගමැතිකම අත්හිටවනු ලැබූ ඉහත අතුරු තහනම් නියෝගයට එරෙහිව ඔහු ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට අභියාචනයක් ඉදිරිපත් කළා. එහි තීන්දුවද තවමත් ලබා දී නැහැ. එය විභාගයට ගැනෙන්නේත් ජනවාරි මාසයේදී. වාර්තා වී ඇති පරිදි ඊයේ (සිකුරාදා) සිදු වී තිබෙන්නේ එම නඩුව ඉදිරි දිනකට කල් තැබීම පමණයි. ඒ අනුව, ඔහුගේ අගමැති පත්වීම තාවකාලිකව අත් හිටවනු ලැබූ රැඳවුම් නියෝගය තවදුරටත් ක්‍රියාත්මකව පවතිනවා. මේ කොටස මා ලියන්නේ ද්වීතියික මූලාශ්‍ර වල තිබෙන කරුණු ඇසුරෙන්. නිල ලේඛන මා දැක නැහැ.

පවතින නෛතික වාතාවරණය ඔහොමයි. එතකොට දැන් නිල අගමැති කවුද?

මේ ප්‍රශ්නයට ඊයේ වන තුරුත් නෛතික පිළිතුරක් තිබුණේ නැහැ. පිළිතුර පහත තුනෙන් ඕනෑම එකක් විය හැකියි.

3a. රනිල් වික්‍රමසිංහ
3b. මහින්ද රාජපක්ෂ
3c. පුරප්පාඩු වී තිබේ.

-ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දුව 1b වුවහොත් එයින් ගම්‍ය වන්නේ රනිල් වික්‍රමසිංහගේ අගමැති ධුරය අහෝසි වී නැති බවයි. ඒ අනුව, පිළිතුර 3a. අභියාචනාධිකරණ තීන්දුව කුමක් වුවත් එය අදාළ නැහැ.
-ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දුව 1a වී, අභියාචනාධිකරණ තීන්දුව 2c වේනම් මහින්ද රාජපක්ෂ අගමැති සේ පත් වී ඇති අතර එම තනතුර තවමත් (ඔහු ඉල්ලා අස්වන්නේනම් එවැන්නක් නිල වශයෙන් පිළිගැනෙන තුරු) වලංගුයි. ඒ අනුව, පිළිතුර 3b .
-ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණ තීන්දුව 1a වී, අභියාචනාධිකරණ තීන්දුව 2b වේනම් මහින්ද රාජපක්ෂ අගමැති සේ පත් වී ඇති නමුත් එම තනතුර මේ වන විට අහෝසි වී තිබෙනවා. ඒ අනුව, පිළිතුර 3c .

නිවැරදි පිළිතුර මේ තුනෙන් එකක් පමණයි. එහෙත් එය නිශ්චය කරන්නට වෙන්නේ ඉහත කී නඩු තීන්දු දෙකම ලැබුණු පසුවයි. කෙසේ වුවත් නෛතික කරුණු පෙළගැසී ඇති ආකාරයට පිළිතුර 3b වන්නට විශාල ඉඩක් නැහැ.

වාර්තා වල දැක්වෙන ආකාරයට මහින්ද අගමැති ධුරයෙන් ඉල්ලා අස් වී රනිල් අගමැති සේ දිවුරුම් දුන්නොත් වෙන්නේ කුමක්ද?

පවතින තත්ත්වය 3a නම් මේ දෙකම නෛතිකව ශුන්‍ය කටයුතු දෙකක් පමණයි. සිදු වන කාර්යයක් නැතත්, නැති තනතුරකින් ඉල්ලා අස්වීමේ හෝ තිබෙන තනතුරේම නැවත දිවුරුම් දීමේ වැරැද්දක් පෙනෙන්නට නැහැ. පවතින තත්ත්වය 3bනම් මහින්ද අගමැති ධුරයෙන් ඉවත්ව රනිල් අගමැති ලෙස අලුතින් පත් වෙනවා. එය නීතිය අනුව සිදුවන දේශපාලනික බල හුවමාරුවක්. පවතින තත්ත්වය 3cනම් මහින්ද ඉල්ලා අස්වීම ශුන්‍ය කටයුත්තක් වුවත් රනිල් දිවුරුම් දීම නෛතික කටයුත්තක්.

ඔය තුනෙන් කොයි එක වුවත් ප්‍රයෝගිකව සිදුවන්නේ රනිල්ට අගමැති සේ කටයුතු කිරීමට නැවත ඉඩ ලැබීමයි. ඒ සමඟ දේශපාලනික අර්බුදය විසඳෙන්න පුළුවන්. එහෙත් මූලික නෛතික ප්‍රශ්නය හා අතුරු ප්‍රශ්න තවදුරටත් එසේමයි. දේශපාලන අර්බුදය විසඳුනහොත්, ඒ නෛතික ප්‍රශ්න දේශපාලන එකඟතා (ඩීල්) හරහා යටපත් වී යන්නටද ඉඩ තිබෙනවා. එසේ වුවහොත් අනාගතයට තවත් ප්‍රශ්න ඉතිරි වෙනවා.

(Image: https://www.colombotelegraph.com/index.php/mahinda-ranil-the-big-picture/)