මේ සටහන ලියන්න පටන්ගත් පෙරේදා ඇමරිකාවේ ස්තුති කිරීමේ දිනය. එදින සිට ගත වන දින හතර බොහෝ දෙනෙකුට දින හතරක දිගු සති අන්තයක්. ඇමරිකාවේ සියල්ලන්ටම පොදු නිශ්චිත නිවාඩු දින කැලැන්ඩරයක් නැහැ. නිවාඩු දින එක් එක් ආයතනය අනුව වෙනස් වෙනස් වෙනවා. ඇතැම් අය ෆෙඩරල් නිවාඩු දින ඇමරිකාවේ පොදු නිවාඩු දින සේ සලකනවා.
නොවැම්බර් මාසයේ සිවුවන ගුරු දිනයට යෙදෙන ස්තුති කිරීමේ දිනය ෆෙඩරල් නිවාඩු දිනයක් මෙන්ම සෑම ආයතනයකම වාගේ නිවාඩු දිනයක්. ඉන් පසුව යෙදෙන කළු සිකුරාදා දිනය ෆෙඩරල් නිවාඩු දිනයක් නෙමෙයි. නමුත්, බොහෝ ප්‍රාන්ත වල ප්‍රාන්ත රජයේ නිවාඩු දිනයක්. ඒ වගේම බොහෝ පෞද්ගලික ආයතන වල සේවකයින්ට එදින වැටුප් සහිත නිවාඩු දිනයක්.
ආරම්භක අරමුණ කුමක් වුවත් මේ වන විට ස්තුති කිරීමේ සති අන්තය කියන්නේ සිල්ලර වෙළඳාම ප්‍රවර්ධනය කෙරෙන දිනයක්. බොහෝ සිල්ලර වෙළඳසැල් සමූහ විසින් මේ සති අන්තයේ විශාල වට්ටම් සහිතව භාණ්ඩ අලෙවි කරනවා. ඒ වගේම, මේ වට්ටම් පිළිබඳව විශාල පූර්ව ප්‍රචාරණයක් කරනවා. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ස්තුති කිරීමේ සති අන්තයේදී විශාල සිල්ලර භාණ්ඩ අලෙවියක් සිදු වෙනවා. ඇමරිකාවේ වාර්ෂිකව සිදුවන සිල්ලර භාණ්ඩ වෙළඳාමෙන් 30%ක් පමණම සිදු වෙන්නේ ස්තුති කිරීමේ සති අන්තයේ සිට නත්තල දක්වා වන මසක පමණ කාලය තුළයි.
පසුගිය ලිපියට ප්‍රතිචාරයක් ලෙස එක් පාඨකයෙක් මෙවැනි ඉල්ලීමක් කළා.
"ඉකොනොමැට්ටා ජිවත් වන රටේ එදිනෙදා ප්‍රශ්න, ඒවා ගැන ඉකොනෝ ඒ රටේ පුරවැසියන් සමග කතා බහ කරන අයුරු, ඒවාට විසදුම් යෝජනා කරන විදිය ගැන එහෙම ලිපි පෙළකුත් ලියන්න."
ඇමරිකාවේ මේ වගේ එදිනෙදා ප්‍රශ්න මොනවාද කියන එක ගැනත්, ඒවාට විසඳුම් හොයන හැටි ගැනත් මා මීට පෙර ලිපි ගණනාවක් ලියා තිබෙනවා. හැබැයි එවැනි දේ වෙනුවෙන් මා වෙන් කර තිබෙන්නේ සීමිත ඉඩක්. ඒ හේතුවක් නැතුව නෙමෙයි.
මේ බ්ලොග් එක කියවන අයගෙන් බාගයක්ම ලංකාවෙන් පිට සිටින අයයි. ලංකාවේ සිටින මෙය කියවන අය අතරින් සෑහෙන දෙනෙකුත් බටහිර රටවල් ගැන හොඳින් දන්නා අය. සමහර අය ඇමරිකාවේ සිදුවෙන දේවල් අපටත් වඩා හොඳින් හා කලින් දන්නවා. හරියටම ලංකාවේ සිදුවන ඇතැම් දේවල් ලංකාවේ ඉන්න අයට කලින් අපට දැනගන්න ලැබෙනවා වගේ.
පළමුවන ලෝකයේ ප්‍රශ්න ගැන වෙනත් බ්ලොග්කරුවන් කිහිප දෙනෙකුත් කතා කරනු මා දැක තිබෙනවා. ඒ ප්‍රශ්න ලංකාව වගේ රටක ප්‍රශ්න සමඟ සසඳන්න බැහැ. ඇමරිකාව වගේ රටක ජීවත් වන කෙනෙක් ලංකාවේදී මෙන් ජීවත්වීම හා අදාළ මූලික ප්‍රශ්න වලට විසඳුම් හොයමින් දිනපතා විශාල කාලයක් නාස්ති කළ යුතු නැහැ. ලංකාවේ මිනිස්සු එදිනෙදා විසඳුම් හොයමින් සිටින ප්‍රශ්න ගණනාවකටම බටහිර රටවල් වල මීට පරම්පරා ගණනාවකට පෙර ජීවත් වූ මිනිස්සු විසඳුම් හොයලා අවසන්. ඒ නිසා මේ රටවල අද ජීවත් වන අයගේ ජීවිත බොහෝ පහසු වී තිබෙනවා.
කොහොම වුනත්, මිනිස්සු මුහුණ දෙන ප්‍රශ්න කියන ඒවා විසඳුම් හොයා අවසන් කළ හැකි දේවල් නෙමෙයිනේ. ඒ නිසා, වඩා වැදගත් වන්නේ හැමදාම අලුත් ප්‍රශ්න නිර්මාණය කරමින් ඒ ප්‍රශ්න වලට විසඳුම් හොයන හෝද හෝදා මඩේ දමන ක්‍රම වෙනුවට අලුතින් ඇති වන ප්‍රශ්න ඇතුළු මිනිස්සු මුහුණ දෙන ප්‍රශ්න වලට විසඳුම් ලැබෙන ක්‍රමවේද තෝරා ගැනීමයි.
ලංකාවේ මිනිස්සු එදිනෙදා මුහුණ දෙන ප්‍රශ්න වලින් විශාල ප්‍රමාණයක් සම්පත් බෙදා හැරීම පිළිබඳ ප්‍රශ්න විදිහට වර්ගීකරණය කරන්න පුළුවන්. ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙක් හිතන්නේ මේ ප්‍රශ්න ආණ්ඩුව විසින් විසඳිය යුතු බවයි. එහෙම හිතලා ඒ වැඩේ වඩා හොඳින් කරයි කියා හිතන ආණ්ඩු බලයට පත් කරගත්තත් වැඩි කලක් යන්න කලින් ආණ්ඩුව අවශ්‍ය දෙය නොකරන බව ඔවුන්ට පේනවා. එවිට කරන්නේ ආණ්ඩුව මාරු කරන්න උත්සාහ කරන එකයි. නමුත්, ප්‍රශ්නය පවතින්නේම ආණ්ඩු විසින් සම්පත් බෙදාහැරීම කළමනාකරණය කරන්න යාම තුළ නිසා ආණ්ඩුව මාරු කළා කියා ප්‍රශ්නය විසඳෙන්නේ නැහැ.
තවත් අයෙක් අහලා තිබෙනවා "ඔබ ඇයි මෙතරම් එක්සත් ජාතික පක්ෂ ධනපති ජිවන විලාසිතාවට කැමති මහත්මයා?" කියලා. මේ කියන ජීවන විලාසිතාව කුමක්ද කියා අදාළ පුද්ගලයාගෙන් ඇහුවත් පිළිතුරක් දී නැහැ. ඔය කියන ජීවන විලාසිතාව කුමක්ද කියා මම දන්නේ නැහැ. හැබැයි පවතින ආණ්ඩුව කුමක් වුවත් නිදහස් වෙළඳපොළක් වෙනුවෙන්නම් මා පෙනී සිටිනවා.
ලංකාවේ මිනිස්සු එදිනෙදා මුහුණ දෙන ප්‍රශ්න විශාල ප්‍රමාණයකට ඇමරිකානුවෙක් මුහුණ නොදිය යුත්තේ නිදහස් වෙළඳපොළ ක්‍රමය තුළ එවැනි ප්‍රශ්න වලට ස්වභාවිකවම විසඳුම් ලැබෙන නිසයි. ආණ්ඩුවකට කරන්න තියෙන්නේ නිදහස් වෙළඳපොළ ක්‍රියාකාරිත්වයට තිබෙන බාධා ඉවත් කිරීම පමණයි.
ඇමරිකාවේ ජීවත් වන අයෙකුට තිබෙන විශාලම වාසියක් වන්නේ පෝලිම් වල නොසිට, තමන්ට අවශ්‍ය භාණ්ඩයක් හෝ සේවාවක් නිවසට ආසන්න තැනකින් සාධාරණ මිලකට මිල දී ගන්න තිබෙන හැකියාව. ඒ නිසා, අමතර ප්‍රශ්න විසඳන්න නාස්ති කරන කාලය තමන් කරන රැකියාව හරියට කිරීමට යෙදවිය හැකියි. රැකියාව කර උපයන ආදායම වැය කරමින් ඉතිරි ප්‍රශ්න විසඳාගත හැකියි.
ස්තුති කිරීමේ සති අන්තය කියන්නේ ඇමරිකානු සිල්ලර වෙළඳසැල් විසින් සැලසුම්සහගතව නිදහස් වෙළඳපොළ ක්‍රියාකාරිත්වයේ වෙනසක් කරන දවස් කිහිපයක් කියා කියන්න පුළුවන්. ඇමරිකාවේ සාමාන්‍යයෙන් මිල පාලනයක් නැහැ. ඒ නිසා කිසියම් භාණ්ඩයක මිල කියා කියන්නේ ඒ සඳහා තිබෙන ඉල්ලුම හා සැපයුම සමතුලිත වන මිල. කිසියම් අයෙක් භාණ්ඩයක හෝ සේවාවක මිල මේ සමතුලිත මට්ටමට වඩා අඩු කළොත්, සැපයුමට වඩා ඉල්ලුම ඉහළ ගිහින් සම්පත් බෙදාහැරීමේ ප්‍රශ්නයක් ඇති වෙනවා. අදාළ භාණ්ඩයේ මිල ගෙවා එය මිල දී ගන්න කැමති සියල්ලන්ටම ඒ අවස්ථාව නොලැබෙන නිසා පෝලිම් ඇති වෙනවා.
ස්තුති කිරීමේ සති අන්තය තුළ නිශ්චිත වෙලාවක් ඇතුළත ඇමරිකාවේ සිල්ලර වෙළඳසැල් බොහොමයක් විසින් තෝරාගත් භාණ්ඩ ගණනාවක මිල සෑහෙන තරමකින් අඩු කරනවා. නමුත්, මේ අඩු කළ මිලට ලබා දෙන්නේ සීමිත භාණ්ඩ ප්‍රමාණයක් පමණයි. ඒ වගේම, මෙවැනි භාණ්ඩයකින් එක් අයෙකුට මිල දී ගත හැක්කේ ඒකක සීමිත ප්‍රමාණයක්, බොහෝ විට එකක් පමණක් කියා නියමයකුත් තිබෙනවා.
ඉහත ආකාරයට කෘතීම ලෙස සැපයුම සීමා කර, මිල අඩු කර, ඉල්ලුම ඉහළ යන්න සැලැස්වූ විට අදාළ භාණ්ඩ තොගය ඉතා ඉක්මණින් විකිණෙනවා. ඒ නිසා, භාණ්ඩයක් හිමි කරගත හැක්කේ මුලින්ම පෝලිමට එකතු වූ අයට පමණයි. භාණ්ඩයේ මිල අඩු නිසා වාසියක් ලැබුණත්, ඒ වෙනුවෙන් උදේ පාන්දරින් අවදි වී පෝලිමේ ඉන්න සිදු වීමේ ආවස්ථික පිරිවැය දරන්න වෙනවා. එහෙම ඉඳලාත් අන්තිමේදී භාණ්ඩය මිල දී ගන්න අවස්ථාවක් නොලැබෙන්න පුළුවන්. ඒ නිසා, අනෙක් අයට කලින් තමන්ට අවශ්‍ය භාණ්ඩය හිමි කරගන්න පාරිභෝගිකයින් විශාල පිරිසක් පොර කනවා. වසර කිහිපයකට පෙර ස්තුති කිරීමේ සති අන්තයකදී වෝල්මාර්ට් සේවකයෙකු පාරිභෝගිකයින්ට පෑගී මිය ගියේත් මෙවැනි පොරකෑමක ප්‍රතිඵලයක් ලෙසයි. මුල සිටම මේ බ්ලොග් එක නොකියවූ අය වෙනුවෙන් ඒ ගැන ලියූ පෙර ලිපියකට ලින්ක් එකක් පහත තියෙනවා.
පූජ්‍ය පක්ෂයට පමණයි!
ස්තුති කිරීමේ සති අන්තයේදී අඩු මිලට බඩු මිල දී ගත හැකි වුවත් ඔය තරඟයට හා රස්තියාදුවට මම කැමති නැහැ. නමුත්, ඒ ක්‍රියාවලියට සහභාගී වී සතුටක් ලබන අයත් ඉන්නවා. ලංකාව වගේ රටවල් වලින් ඇවිත් තියෙන අය පෝලිම් වල කටු කාල තියෙන හැටියට මේ පෝලිම් මොනවද? අනිත් එක සමහර අය, විශේෂයෙන්ම කාන්තා පාර්ශ්වයේ අය, අඩු මිලකට ලබා ගත හැකියැයි සිතන තමන්ට අනවශ්‍ය දෙයක් මිල දී (නො)ගැනීම වෙනුවෙන් පැය ගණන් සාප්පු වල රස්තියාදු වෙන එක සාමාන්‍ය දෙයක්නේ. ඒ වගේ දේවල් වලට එවැනි කෙනෙක්ගේ සමීපතම අයටත් අකැමැත්තෙන් හෝ කාලය නාස්ති කරන්න වෙන වෙලාවල් තිබෙනවා.
ඉතිං පහුගිය බ්‍රහස්පතින්දානම් මටත් උදේ පහට නැගිටලා පෝලිමකට එකතු වෙන්න වුනා. ඒ ගැන, පසුව කියන්නම්!
(Image: https://www.dailysignal.com/2014/11/26/thanksgiving-sales-dont-even-really-save-much-asking-work/)
