පර්මිට් සංහිඳියාව

ඉහත මාතෘකාව යටතේ වන ලිපියක් සරස තුමා විසින් ඔහුගේ මල්ලෙපොල් අඩවියේ පළ කරල තියෙනවා. ඒ එක්කම තිබෙනවා රජයේ වෛද්‍ය නිලධාරීන්ගේ සංගමය විසින් සකස් කළ බව කියන ලේඛණයක ඡායාරූපයක්. පසුගිය කාලයේ මහජන නියෝජිතයින් විසින් තීරුබදු රහිතව ආනයනය කරපු වාහන ගණනාවක වත්මන් අයිතිකරුවන් මේ ලැයිස්තුවෙන් හඳුනාගන්න පුළුවන්.

සරස තුමා පෙන්වා දෙන්නේ මේ කටයුත්තේදී ලංකාවේ විවිධ ජාතික ආගමික අනන්‍යතා දරන පුද්ගලයින් කොයි තරම් සහයෝගයෙන් කටයුතු කරලා තියෙනවාද කියන එකයි. ඔහු විශේෂයෙන් සඳහන් නොකළත් මේ කටයුත්තේදී මිනිස්සුන්ට පේන්න වාද විවාද කිරීමෙන් නොනැවතී ගහ මරා ගන්න පවා නොපැකිළෙන ප්‍රතිවිරුද්ධ දේශපාලනික අනන්‍යතා දරන මහජන නියෝජිතයින් අතර කොයි තරම් පුළුල් එකඟත්වයක් තියෙනවද කියන එකත් ඉතාම පැහැදිලියි. ඔය එකඟතාවය රටට බලපාන ප්‍රතිපත්ති තීරණ වලදීත් පෙනෙන්න තියෙනවානම් කොයි තරම් හොඳද?

පහුගිය දවස්වල ඇතැම් දේශපාලනඥයින් ප්‍රසිද්ධියේම කිවුවේ තීරුබදු රහිත වාහන බලපත්‍ර ලබාදීම හේතුවෙන් රජයට පාඩුවක් නොවන බවයි. එයට හේතුව ලෙස ඉදිරිපත් කළ තර්කය වූයේ මේ වාහන නොගෙනාවා කියා රජයේ බදු ආදායම වැඩි වන්නේ නැති බවයි. ඒ තර්කයේ තිබුණු නිරර්ථක බව මම ඒ දවස් වලම පැහැදිලි කළා. එසේ පැහැදිලි කරමින් පළ කළ ලිපි වල වූ කරුණු මේ ලැයිස්තුවෙන් තහවුරු කරනවා.

මේ ලැයිස්තුවේ වාහන වැඩි ප්‍රමාණයක් ටොයෝටා ලෑන්ඩ් කෲෂර් රථ. ඉතිරි ඒවා මර්සිඩීස් බෙන්ස් 350 රථ. විවිධ අනන්‍යතා දරන මහජන නියෝජිතයින් විශාල පිරිසකගේ තේරීම වාහන මාදිලි දෙකකට පමණක් සීමා වීමෙන් පෙනෙන්නේ මේ අය කොයි තරම් සමජාතීය පිරිසක්ද කියන එකයි.

අටවන පාර්ලිමේන්තුවේ මහජන නියෝජිතයෙකුට හිමිවන තීරුබදු රහිත වාහන බලපත්‍රයේ යම් යම් සීමාවන් තිබෙනවා. ඒ අනුව වාහනයේ වටිනාකම, නැව් ගාස්තු හා රක්ෂණ ගාස්තු (CIF අගය) ඇමරිකා එක්සත් ජනපද ඩොලර් 62,500ක්, යුරෝ 55,000ක් හෝ යෙන් මිලියන 7ක් ඉක්මවන්න බැහැ. මේ ගොඩක් අයගේ වාහන වල එම අගය හරියටම උපරිම සීමාවට සමානයි. වෙනත් විදිහකින් කිවුවොත් මේ සියලු දෙනා විසින්ම කර තිබෙන්නේ තමන්ගේ වරප්‍රසාදයේ සීමාවට යටත්ව හැකි තරම් මිල අධික වාහනයක් ආනයනය කිරීමයි.

මේ වාහන තමන්ගේ නමින් ආනයනය කර තිබෙන මහජන නියෝජිතයින් කෙසේ වෙතත් ඒවායේ වත්මන් අයිතිකරුවන් මේ වාහන මිල දී ගන්න කැමැත්තෙන් සිට ඇති හා ඒ සඳහා ගෙවිය යුතු මිල ගෙවන්නන්ට තරම් වත්කමක් තිබී ඇති අයයි. ඔවුන් මේ වාහන සාමාන්‍ය ක්‍රමයට ආනයනය කළානම් එක් වාහනයක් වෙනුවෙන් අවම වශයෙන් ලක්ෂ 300 ඉක්මවන බදු මුදලක් රජයට ගෙවිය යුතුව තිබුණා. නමුත් දැන් සිදු වී තිබෙන්නේ ඒ බදු මුදල රජයට අහිමි වී බලපත්‍රලාභී මහජන නියෝජිතයා හා වාහනයේ වත්මන් අයිතිකරු අතර බෙදී යාමයි.

බලපත්‍ර හරහා ආනයනය කල වාහනය විකුණා දමා ඇති මේ මහජන නියෝජිතයින් කිසිවෙකු දැන් බස් එකේ හෝ කෝච්චියේ යන්නේ නැහැ. ඔවුන් දැන් භාවිතා කරන්නේත් මෙවැනිම හෝ ඇතැම් විට මීටත් වඩා වටිනා නිල වාහන වෙන්න පුළුවන්. ඒ වාහන සඳහා වැය කර තිබෙන්නේත් මහජනයාගෙන් අය කර ගන්නා බදු මුදල්.

මේ ලැයිස්තුව පිළියෙල කර ප්‍රසිද්ධ කර තිබෙන රජයේ වෛද්‍ය නිලධාරී සංගමයේ සාමාජික වෛද්‍යවරුන්ටත් වාහන ආනයනය කිරීමේදී තීරු බදු සහන ලැබෙනවා. ඒ අය අතරින් වැඩි දෙනෙකුත් කොහොමටත් වාහනයක් මිල දී ගන්න ඉඩ තිබුණු අයයි. ඔවුනුත් රජයේ බදු ආදායම් පහළ ගොස් අයවැය පරතරය පුළුල් කිරීමට දායක වී තිබෙනවා.

ඊට අමතරව මේ සියලු තීරුබදු සහන බලපත්‍රලාභීන් ලංකාව දැන් මුහුණ දී සිටින ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නයට, සරලව කියනවානම් ඩොලරයට සාපේක්ෂව රුපියල වේගයෙන් අවප්‍රමාණය වීමට, සෑහෙන තරමකින් පෞද්ගලිකව දායක වී තිබෙන අයයි.

අදාළ පෙර ලිපි:

• කාර් නැතිව අපි කොහොමද නිවන් දකින්නේ?

• චතුර්වර්ණ මතු කරන වාහන බලපත්‍ර (පළමු කොටස)

• චතුර්වර්ණ මතු කරන වාහන බලපත්‍ර (දෙවන කොටස)

• ඔය පර්මිට් ප්‍රශ්නය දීපං ළමයෙකුට

• කරු පරණවිතානගේ වාහනය

(Image: http://mallepol.blogspot.com/2018/10/blog-post_2.html)

මී වදේ

මේ දවස් වල වත්පොතේ හුවමාරු වන කතා දෙකක් ගැන කතා කරන්නයි යන්නයි. මේ කතා මෙය කියවන ගොඩක් අයට දැනටමත් හමු වෙලා ඇති. එකක් පැරණි කතාවක් අනිත් එක අලුත් කතාවක්. කතා දෙකම පටන් ගන්නේ මී වදයකින්. මී වදයකින් කිවුවේ මීයෙක්ගේ වදයකින්.

පළමු කතාවේ මී වදයට පාත්‍ර වෙන්නේ පිලිපීන ළමයෙක්. හරියටම කියා නැතත් තරුණ පිරිමි ළමයෙක් වගෙයි කතාවෙන් පේන්නේ. මේ තරුණයාගේ කාමරේට එන මීයා හැමදාම ඔහුගේ පාන් ගෙඩිය කනවා. රෑට වැලක් බලන කොට ඕකටත් උදැල්ල දානවා. සමහර වෙලාවට හෝදපු නැති පිඟන් කෝප්ප ලෙවකනවා. වතාවක් තෑග්ගකට ගෙනාපු චොකලට් හා රෝසමල් වලටත් වැඩේ දෙනවා. අන්තිමට වටිනා ජැකට් එකකුත් විනාස කරලා දානවා.

වැඩේ කෙළවරක් නොදකින තැන අන්තිමට මොහු තීරණය කරනවා දිය උගුලක් අටවලා මීයාව වතුරේ ගිල්වලා මරන්න. මීයාව උගුලට අහු වුනත් ඌ ජීවිත ආසාව අත් හරින්නේ නැහැ. වතුරේ නොගිලී ඉන්න දිගින් දිගටම උත්සාහ කරනවා. උගුල අටවපු තරුණයා මීයා ගිලී මැරෙනකම් බලා ඉන්නවා. ඔහොම ඉන්න අතර පැය තුනක් ගතවෙනවා.

ඔය කාලය ඇතුළත තරුණයාට මතක් වෙනවා තමන් ආහාර ගැනීමෙන් පසුව පිඟන් හේදුවානම්, කෑම නිසි තැන් වල තිබ්බනම්, කාමරය පිළිවෙලකට තියාගත්තනම් මී වදේට ලක්වෙන්න වෙන්නේ නෑ නේද කියල. එහෙමනම් වැරැද්ද මීයගෙද නැත්නම් තමන්ගෙමද?

මීයා ගොඩක් වෙලා නොගිලී ඉන්න උත්සාහ කරලා අන්තිමට ගිලෙන්න ඔන්න මෙන්න තියෙද්දී ඌව බේරාගන්නා මේ තරුණයා ඌට කන්න පාන් කෑල්ලකුත් දීලා තමන්ගේ කාමරය ඉදිරිපස උද්‍යානයට ගිහින් මීයාව නිදහස් කරනවා. මීයා නිසා තමන් පාඩම් ගණනාවක් ඉගෙනගත් බව ඔහු කියනවා.

වත්පොතේ පළවන මේ ආකාරයේ කතා (memes) වලට නූතන ජනකතා කියා කියන්න පුළුවන්. දෙවැනි කතාවනම් වඩා පැරණි එකක්. බෞද්ධ කතාවක ආකෘතිය තිබුණත් ජනකතාවක් කියා කිව හැකියි. ඇතැම් විට ථෙරවාද බෞද්ධ සාහිත්‍යයේ මෙයට කිට්ටුවෙන් යන කතාවක් හෝ කතා තිබෙනවා වෙන්න පුළුවන්. කතාව තායිලන්තයෙන්.

මේ කතාවේ කථානායකයා ඉන්න හිටින්න තැනක්වත් නැති තරුණයෙක්. ඔහුටත් අර පිලිපීන තරුණයාට වගේම මී වදෙන් ගැලවීමක් නැහැ. අමාරුවෙන් හොයාගන්න කෑම ගොඩක් වෙලාවට ආගිය අතක් නැහැ. දවසක මේ තරුණයාට හොරාව අහුවෙනවා.

"මම ඉන්න හිටින්නවත් තැනක් නැති කෙනෙක්. සල්ලි තියෙන මිනිස්සු ඕනැ තරම් ඉඳිද්දී ඇයි උඹ මගෙන්ම හොරකම් කරන්නේ?"

තරුණයා මීයාගෙන් අහනවා.

"ඔබේ කර්මය අනුව ඔබට ඔබ සතුව තියාගන්න පුළුවන් මොනවා හෝ දේවල් අටක් පමණයි. ඊට වඩා වැඩිපුර දෙයක් මොන විදිහකින් හරි හොයාගත්තොත් ඒක අනිවාර්යයෙන්ම නැති වෙනවා..."

" ඒ මොකද?"

"ඒකනම් මං දන්නේ නෑ, ඒක ඉතිං බුදුහාමුදුරුවන්ගෙන් තමයි අහගන්න වෙන්නේ..."

තරුණයා මේ ගැන අහන්න බුදුන් හොයාගෙන යනවා. ඔහොම යද්දී රෑ බෝ වෙනවා. රාත්‍රිය ගතකරන්න හිතාගෙන මග තිබෙන පෝසත් ගෙදරකට ගොඩ වදිනවා. අවසරත් ලැබෙනවා. උදේ ගෙදරින් පිටවෙන්න කලින් ගෙදර අය තරුණයාගෙන් ඉල්ලීමකුත් කරනවා.

"අපට අවුරුදු දාසයක ගොළු දුවෙක් ඉන්නවා. ඇයට කතාකරන්න පුළුවන් වෙන්න කළ යුතු දේත් බුදුන්ගෙන් අහගෙන එන්න.."

ඔහොම යද්දී විශාල කඳු පන්තියක් හමු වෙනවා. එහිදී හමුවන මායාකාරයෙක් තරුණයාගේ විස්තර අහල තමන්ගේ මායා යෂ්ඨියේ බලයෙන් ඔහුව කඳු පංතියෙන් එහාට ගෙනියනවා. ඔහුගෙන් තවත් ඉල්ලීමක්.

"මම අවුරුදු දාහක් තිස්සේම දිව්‍ය ලෝකේ යන්න මහන්සි වෙනවා. මම ඉගෙනගෙන තියෙන හැටියට මේ වෙද්දී ඒ වෙනුවෙන් කරන්න ඕනෑ හැම දෙයක්ම කරලයි තියෙන්නේ. නමුත්, තවම දිව්‍ය ලෝකේ යන්න බැරි ඇයි කියා බුදුන්ගෙන් අහගෙන එන්න."

ඊළඟට මේ තරුණයාට බාධකයක් වෙන්නේ විශාල ගංගාවක්. හොඳ වෙලාවට යෝධ කැස්බෑවෙක් ඔහුට ගඟ තරණය කරන්න උදවු කරනවා. කැස්බෑවාගෙන් තවත් ඉල්ලීමක්.

"මම අවුරුදු පන්සීයක් තිස්සේ මකරෙක් වෙන්න උත්සාහ කරනවා. මම ඉගෙනගෙන තියෙන හැටියට මේ වෙද්දී මකරෙක් වෙන්න ඕනෑ. එහෙම නොවෙන්නේ ඇයි කියල බුදුන්ගෙන් අහගෙන එන්න."

අන්තිමට තරුණයා බුදුන් හමුවට යනවා. හැබැයි තවත් ප්‍රශ්නයකට ඔහුට එතැනදී මුහුණ දෙන්න වෙනවා.

"ඔබට කැමති ප්‍රශ්න තුනක් මගෙන් අහන්න පුළුවන්. හැබැයි තුනක් පමණයි."

දැන් ඉතිං මොකද කරන්නේ. ප්‍රශ්නම හතරක්නේ! නාහා ඉන්නේ කොයි ප්‍රශ්නෙද?

"මායාකාරයා දිව්‍යලෝකේ යන්න අවුරුදු දාහක්ම උත්සාහ කරලා තියෙනවා. කැස්බෑවා මකරෙක් වෙන්න අවුරුදු පන්සීයක්ම උත්සාහ කරලා තියෙනවා. ගොළු තරුණියට කතා කරන්න නොලැබුනොත් ජීවිත කාලයම ඈ දුක් විඳියි. මේ අයගේ ප්‍රශ්න එක්ක බැලුවහම මගේ ප්‍රශ්නය මොකක්ද?"

අන්තිමට තමන්ගේ ප්‍රශ්නය බුදුන්ගෙන් නාහා ඉන්න තරුණයා තීරණය කරනවා. (ඒ නිසා ඔහුගේ කර්මයේ නිධාන කථාව අපට දැනගන්න විදිහක් නැහැ.) ඉතිරි ප්‍රශ්න තුනට පිළිතුරු අහගෙන තරුණයා ආපසු පිටත් වෙනවා.

"ඔබට මකරෙක් වෙන්න තිබෙන බාධාව ඔබේ කටුව. එය අත් හැරිය විට ඔබ මකරෙක් වෙයි."

කැස්බෑවා කටුව අතහැර එළියට එනවා. කැස්බෑවා දැන් මකරෙක්. මකරාට දැන් පියාඹන්න පුළුවන්. කටුව ඇතුලෙ තිබුණු ඉතා වටිනා මුතු වලින් මකරාට වැඩක් නැහැ. ඒ මුතු තරුණයාට ලැබෙනවා.

"ඔබට දිව්‍ය ලෝකයට යන්න තිබෙන බාධාව ඔබේ යෂ්ඨියයි. එය බිම දැම්මොත් ඔබට දෙව්ලොව යා හැකියි. "

මායාකාරයා යෂ්ඨිය පැත්තකට දමා දෙව්ලොව යනවා. මායා යෂ්ඨිය දැන් තරුණයා සතුයි. මුතු නිසා ධනයෙනුත්, මායා යෂ්ඨිය නිසා බලයෙනුත් ඔහුට දැන් අඩුවක් නැහැ. අන්තිමට ඔහු යන්නේ ගොළු තරුණිය සිටි පෝසත් ගෙදරට.

"ඇගේ ආදරවන්තයා හමු වූ විට ඇය කතා කරයි!"

තරුණියගේ පියාට බුදුන්ගේ පිළිතුර දැනුම් දෙන පරක්කුවට තරුණිය උඩු මහළින් පහළට පැමිණෙනවා.

"පසුගිය සතියේ අපේ ගෙදර දවසක් නැවතුන තරුණයා ඔබ නේද?"

තරුණයාගේ ඉතුරු ප්‍රශ්නයත් ගොඩ. මී වදේ නරකම නැහැ!

මේ කතා දෙකේම දිගින් දිගටම අවධාරණය කෙරෙන්නේ යමක් ලබාගන්නනම් ආවස්ථික පිරිවැයක් දැරිය යුතු බවයි. ආවස්ථික පිරිවැය ඉක්මවන වාසියක් තිබෙනවානම් නිදහස් ගනුදෙනුවක් සිදුවෙනවා. එයින් ගනුදෙනුවේ සියලු පාර්ශ්වයන්ට සැලසෙන්නේ යහපතක්.

අවංක පෙම්වතාට සල්ලි නැත්තේ ඇයි?

පසුගිය ලිපිය පිළිබඳව කිහිප දෙනෙක්ම ප්‍රසාදය පළ කරල තිබුණා. විශේෂයෙන්ම එක් මානවිකාවක් ලෙස අදහස් දක්වන හිතවතිය (කෙටියෙන් එමා කියමු. මේ කෙටි කිරීමට අකැමැතිද දන්නේ නැහැ), පැතුම්, සෙන්නා හා උදය ඇතුළු තවත් අය, පළමු කී දෙන්නා දීර්ඝ ලෙස, ඔවුන්ගේ අදහස් එකතු කරලා තිබුණා. මේ අදහස් ඇතුළේ තවත් බෝල හදන්න අවශ්‍ය නූල් කෑලි සෑහෙන්න තියෙනවා. ප්‍රතිචාර දැමූ සියල්ලන්ටම ස්තුතියි!

ප්‍රතිචාර සේ ලියැවී තිබෙන ගොඩක් දේවල් ගැන අඩු වැඩි වශයෙන් එකඟ වෙන්න පුළුවන්. සමහර අයට මේ ප්‍රතිචාර වලින් කියා ඇති දේවල් හා ලිපියේ කරුණු අතර පරස්පර පෙනෙනවනම් ඒ මේ දේවල් අතර තිබෙන සම්බන්ධය පැහැදිලිව නොපෙනීම නිසා වෙන්න පුළුවන්.

ගොඩක් අය ප්‍රසාදය පළ කරපු ලිපියකින් පසුව ඒ හා අදාළවම තවත් ලිපි ලියා කරුණු එකතු කරන්න ගියාම වෙන්නේ මුලින් වූ ප්‍රසාදය දියාරු වෙලා ගිහින් අර කලින් ආපු කික් එක නැති වෙන එකයි. ඒ වුණත්, ඉතිං කමක් නෑ. අපි අපිමනේ! මම කිවුවේ දැන් මේක කියවන ගොඩක් අය නිතර මෙහි යන එන අය මිසක් ආගන්තුකයෝම නෙමෙයිනේ...

"ටෙලි නාට්‍ය, චිත්‍රපටි වලත් ගොඩක් වෙලාවට ව්‍යාපාරිකයා බිස්නස් ගැන විතරක් හොයන බිසී කෙනෙක් කරලා, එයාගේ බිරිඳ හා දරුවන් පාලුවෙන් කාන්සියෙන් ඉන්න අවස්ථා ගොඩනගනවා වැඩිපුර. අවංක පෙම්වතා ගොඩක් වෙලාවට දුප්පත්."

මෙහෙම කියන්නේ අපේ එමා. ඇත්ත නේද කතාව?

මට මෙතැන තිබෙන වැදගත් කරුණ මේක මේ විදිහට වෙන්නේ ඇයි කියන එකයි.

ටෙලි නාට්‍ය, චිත්‍රපටි කියන්නෙත් මූලික වශයෙන් ආදායම් ඉපදවීම මුල් කරගත් කර්මාන්ත. මේවා වෙනුවෙන් ආයෝජනය කරන අයට මුදල් හෙවීමට අමතරව වෙනත් අරමුණුත් තිබෙනවා වෙන්න පුළුවන්. නමුත්, එයින් අදහස් වෙන්නේ නැහැ මුදල් හෙවීමේ අරමුණක් නැති බව. ඔය ටෙලි නාට්‍ය, චිත්‍රපටි වලට සම්බන්ධ වන හැම දෙනෙක්ම වාගේ මේ කටයුතු හරහා තමන්ට කිසියම් මුදල් වාසියක් ලැබෙනවාට කැමතියි.

ටෙලි නාට්‍ය, චිත්‍රපටි ආදියෙන් මුදල් ලාභ ලබන්නනම් මේවා ජනප්‍රිය වෙන්න ඕනෑ. වෙනත් විදිහකින් කියනවානම් මේවා නැරඹීම වෙනුවෙන් ආවස්ථික පිරිවැයක් දරන්න කැමති විශාල පිරිසක් රටේ ඉන්න ඕනෑ.

ටෙලි නාට්‍ය හා අදාළව මේ මුදල් ප්‍රවාහය සිදුවෙන්නේ වක්‍රව. චිත්‍රපටයක් බලන වෙලාවකදී මෙන් ප්‍රේක්ෂකයෙක් ටෙලි නාට්‍යයක් බැලීම සඳහා සෘජුව මුදල් ගෙවන්නේ නැහැ. නමුත්, වැඩි දෙනෙක් අතර ජනප්‍රිය වෙන්න ඉඩ තිබෙන ටෙලි නාට්‍යයක් වෙනුවෙන් වැඩි මිලක් ගෙවන්න කැමති ආයතනික අනුග්‍රාහකයෙක් හොයා ගන්න අපහසු නැහැ.

මේ වගේ අනුග්‍රාහකයෝ ටෙලි නාට්‍යය වෙලාවේ ප්‍රචාරය කරන තමන්ගේ වෙළඳ දැන්වීම් හේතුවෙන් ඉහළ යන තමන්ගේ භාණ්ඩ හෝ සේවා ඉල්ලුම හරහා හෝ වෙනත් ක්‍රමයකින් ප්‍රේක්ෂකයින්ගෙන් වක්‍රව මිලක් අය කරගෙන එයින් කොටසක් ටෙලි නාට්‍ය නිෂ්පාදකයාට දෙනවා.

සමහර වෙලාවට ඔය වෙළඳ දැන්වීම තිබෙන්නේ ටෙලි නාට්‍යය ඇතුළේම වෙන්නත් පුළුවන්. තිර පිටපත් රචකයා කලින් හිතාගෙන පිටපත ලිවුවේ නැතත් ඒ ඇතුළේ කිසියම් අනුග්‍රාහකයෙකු විසින් සොයමින් සිටින වෙළඳ දැන්වීම හමු වෙන්න පුළුවන්. ඒ වගේ වෙලාවක එවැනි ටෙලි නාට්‍යයකට අනුග්‍රහය දක්වන්න අනුග්‍රාහකයා දෙවරක් හිතන්නේ නැහැ.

ටෙලි නාට්‍ය අනුග්‍රාහයකුගේ අවශ්‍යතාවය තමන්ගේ නිෂ්පාදනයක අළෙවිය ඉහළ දමා ගැනීම වගේ සරල එකක් නොවෙන්නත් පුළුවන්. උදාහරණයක් විදිහට අනුග්‍රාහකයාගේ ආයෝජනයේ වාසිය ලැබෙන්නේ ටෙලි නාට්‍යය විසින් රටේ දේශපාලනයට සිදුකරන බලපෑමේ වක්‍ර ප්‍රතිඵලයක් ලෙස වෙන්න පුළුවන්.

හරි. ඔය කොහොම වුනත් වැදගත් කරුණ වන්නේ ටෙලි නාට්‍යය හෝ චිත්‍රපටිය ජනප්‍රිය වීමයි. ඔය කියන කරුණ හා අදාළව ගත්තහම එමාගේ ප්‍රතිචාරයේ සිටින දුප්පත් අවංක පෙම්වතාට ලංකාවේ මම දන්න කාලයේ ඉඳන්ම ලොකු ඉල්ලුමක් තිබෙනවා. පොදුවේ ඉන්දියානු සිනමාව ගත්තත් ඕක ඔහොමයි. මේ තත්ත්වය අදටත් වෙනස් වෙලා නැහැ.

ටික කලකට පෙර විකාශනය වූ බොහීමියානුවා ගොඩක් අය කැමති වූ ටෙලිනාට්‍යයක්. එහි සජිත අනුත්තර විසින් පණ දුන් බොහීමියානුවා (කල්ප) ඔය වර්ගයේ අවංක පෙම්වතෙක්. ඔහුට සල්ලි නෑ. නමුත් ඔහු ඒ හේතුව නිසා තමන්ගේ අරමුණ අතාරින්නෙත් නැහැ.

කල්පට අහම්බෙන් හමුවන ආදරය (උමාලි රඟපාන නූරිගේ චරිතය) ස්ථානගත වී තිබෙන්නේ කල්ප සිටින සමාජ ස්ථරයට වඩා ගොඩක් ඉහළින්. ඒ වගේම නූරි කල්පට ආදරය කරන්නේ ඇය ජීවත්වන මායාව ඇතුලෙ සිට තමන්ගේ අහිමි වූ පෙම්වතා මනසින් මවාගෙන මිසක් ඇත්තටම ඔහුව හඳුනාගෙන නෙමෙයි. ඇත්තක් නොවන බව දැනදැනත්, කල්ප නූරිගේ ඒ ආදරයට ආදරය කරනවා. ඒ වෙනුවෙන් අම්බානක කට්ටක් කනවා. මැරෙන්න පවා සූදානම්ව ඉන්නවා.

මෙතැන කල්පගේ දුෂ්ඨයා වන්නේ කවුද? ඒ වෙන පෙම්වතෙක් නෙමෙයි. නූරිට බොහෝ සේ ආදරය කරන නූරිගේ පියා (බුද්ධදාස විතානාරච්චි). ඔහු සමාජයේ පහළ ස්ථරයක ඉඳලා ඉතා අමාරුවෙන් උඩට ආ කෙනෙක්. ඔහු තමන්ගේ දුවට ගොඩක් ආදරෙයි. දුව දැන් සිටින සමාජ ස්ථරයෙන් පහළට වැටෙනවාට ඔහු කැමති නොවන්නේ ඒ නිසයි. සල්ලි නැති වන විට ආදරයට පමණක් පැවතෙන්න අමාරු බව ඔහු දන්නවා. කොහොම වුනත් ප්‍රේක්ෂකයින්ගේ වීරයා කල්ප මිසක් නූරිගේ පියා නෙමෙයි.

මට තිබෙන ප්‍රශ්න මේවායි. පළමුව, මේ දුප්පත් අවංක පෙම්වතාගේ චරිතයට ලංකාවේ ලොකු ඉල්ලුමක් තිබෙන්නේ ඇයි? එමා විසින් ලියා තිබෙනවාක් මෙන් මෙය කලාකරුවන් විසින් කාලයක් තිස්සේ ලංකාවේ ප්‍රේක්ෂකයින්ගේ මනසේ පින්තාරු කරපු චිත්‍රයක් කියා අපි හිතමු. එහෙමනම්, කලාකරුවන් විසින් එහෙම කරල තියෙන්නේ ඇයි? ආර්ථික විද්‍යා වාග්කෝෂයට ආවොත් මේ සමතුලිතතාවයට හේතු වන ඉල්ලුම් සාධක හා සැපයුම් සාධක මොනවාද?

ආර්ථික විද්‍යාව පැත්තෙන් බැලුවොත් මිනිසුන් අතර සිදුවන නිදහස් ගනුදෙනු වලින් හැම විටම වෙන්නේ අදාළ සියළු පාර්ශ්වයන් වඩා සතුටට පත් වීමයි. එහෙම නොවෙන වෙලාවලුත් තියෙන්න බැරිද?

මහ රෑ මැද්දේ දරුවාට සහලෝලා උණ. තාත්තා මැරිලා. අම්මගේ අතේ පිච්චියක් නැහැ. කහට කෝප්පේ උගුරට හලාගනිද්දී ලෙවකන්න අල්ලට හලාගන්න සීනි හැන්දක්වත් ගෙදර නෑ. ඉතිං කොහොමද දොස්තරට කාසි දෙන්නේ? අම්මා වැඩිමල් ගෑණු දරුවා ගෙට වුනු වෙලාවේ කණට දාපු කරාබු ජෝඩුව ඈ නිදා සිටිද්දීම ගලෝගෙන චීත්ත කොණේ ඔතාගෙන, අකුණු ගහන අනෝරා වැස්සේ කුඩයක්වත් නැතුව තෙමි තෙමී පොලී මුදලාලිගේ දොරට තට්ටු කරනවා.

මුදලාලි අන්තිමට දොර අරිනවා. මුදලාලි හාමිනේ ගමේ ගිහින්. මුදලාලිත් තට්ට තනියම. දරුවාගේ අම්මට කාසි ලැබෙනවා. ඒත් ඒ වෙනුවෙන් ඇයට කරාබු ජෝඩුවට අමතරව තවත් දේවල් දෙන්න වෙනවා. මොනව කරන්නද? පොඩි එකාව බේරගන්නත් එපායැ.

පනස්‌ගණන් වල හැටගණන් වල හදපු චිත්‍රපට වල ඔය වගේ දර්ශනයක් බොහෝ විට වැරදුණේ නැහැනේ. දැන් ඔය තරම්ම අමුවෙන් කියන්නේ නැහැ. නමුත්, කියන්නේ ඔය ටිකම තමයි.

ඔය වගේ වෙලාවක අම්මට සතුටු වෙන්න පුලුවන්ද? මේක තීරණය කරන්න වෙන්නේ ඇයට තිබෙන අනෙක් විකල්පයට සාපේක්ෂවයි.  නරක සේ බැලූ බැල්මට පෙනෙන තේරීමකට කෙනෙක් යන්නේ අනෙක් තේරීම වඩාත් නරක එකක් නිසයි. වඩා නරක තේරීමට සාපේක්ෂව අඩු නරක තේරීම සතුටු විය හැකි එකක්.

සතුට කියන එක එක් එක් පුද්ගලයාට සාපේක්ෂව තීරණය වන දෙයක්. හැම දෙනෙක්ම සතුටු වෙන්නේ එකම දේවල් කිරීමෙන් නෙමෙයි. නමුත්, අපි බොහෝ වෙලාවට හිතන්නේ වෙනත් අය සතුටු වෙන්නෙත් අපි සතුටු වන දේවල් වලින්ම කියලයි. එහෙම හිතලා අපි වෙනත් දුක් විඳින මිනිස්සු ගැන දුක් වුණත් ඇතැම් විට ඒ මිනිස්සු අපට වඩා වෙනස් විදිහකට සතුටු වෙනවා වෙන්න පුළුවන්.

ධනපාල ලොකු ව්‍යාපාරිකයෙක්. ඔහුට ගොඩක් සල්ලි තිබෙනවා. ඔහු උදෙන්ම තමන්ගේ ව්‍යාපාරික කටයුතු සඳහා පිටත්ව යනවා. සති අන්තයේ කියලත් වෙනසක් නැහැ. ගෙදර එන්නේ හොඳටම රෑ වෙලා. ඔහු සිංදුවක් අහන්නේ බොහොම කලාතුරකින්. චිත්‍රපටයක් බලන්නේ නැති තරම්. තරුපහේ හෝටල් වල තිබෙන ව්‍යාපාරික හමු වලදී වෙනත් ව්‍යාපාරිකයින් සමඟ මධුවිත තොල ගානවා.

ජීවක විශේෂඥ වෛද්‍යවරයෙක්. ඔහු රජයේ රෝහලක සේවය කරනවා. රෝහලට යන්න කලින් උදෙන්ම තමන්ගේ පෞද්ගලික සායනයේ පැයක් ගත කරනවා. සේවය ඉවර වෙලා කෙළින්ම යන්නේත් පෞද්ගලික සායනයට. ගෙදර එන්නේ රෑ වෙලා. සෙනසුරාදා දවස ගත කරන්නෙත් පෞද්ගලික සායනයේ. ඉරිදාට තමන්ගේ තේවත්ත බලන්න නගරයෙන් බැහැර යනවා. සිංදු අහන්නේ මෝටර් රථය තුළදී පමණයි. චිත්‍රපටයක් බලන්නේ ඉතාම කලාතුරකින්. ඔහු මධුවිතෙන් ඈත්වයි ඉන්නේ. ධනපාල තරමටම නැතත් ජීවකත් සෑහෙන තරමක ධනවතෙක්.

සංගීත් කලාකරුවෙක්. ඔහුට ගීත ගායනයට මෙන්ම තනු නිර්මාණයටත් දක්ෂතා තිබෙනවා. සංගීත භාණ්ඩ කිහිපයක්ම වාදනය කළ හැකියි. සංගීත සංදර්ශනයක් හෝ වෙනත් කලා කටයුත්තක් තිබෙන දවසට ගෙදර එන්නේ බොහෝ රෑ වෙලා. පහුවෙනිදාට නැගිටින්නේ හොඳටම දවල් වෙලා. එහෙම විශේෂ වැඩක් නැති දවසට කියලත් වැඩි වෙනසක් නැහැ. රෑ වෙනකම් සිංදු කියමින් හා වාදනය කරමින් කාලය ගෙවනවා. මධුවිතෙන් සප්පායම් වෙනවා. ගොඩක් දවසට තවත් යාලුවෝ එක්ක. ඒ අයත් කලාකරුවෝ. සමහර වෙලාවට මලකුත් ගහනවා. අතට සල්ලි ආවහම ලෝබ නැතුව වියදම් කරනවා. උපයන ආදායම කෙසේ වුවත්, ජීවක හා ධනපාලගේ මෙන් ධනයක් සංගීත්ගේ අතේ කවදාවත් රැඳී නැහැ.

දැන් මේ අයගෙන් වැඩිපුරම සතුටු වෙන්නේ කවුද? වැඩිපුරම ජීවිතය විඳින්නේ කවුද?

ලංකාවේ හැදෙන ගොඩක් චිත්‍රපට හා ටෙලිනාට්‍ය වලට අනුවනම් මේ තුන් දෙනාගෙන් සතුටෙන් ඉන්නේ සංගීත්. අනිත් දෙන්නා කරන්නේ සල්ලි හොයන්නම මැරෙන එකයි. ඔවුන්ට ජීවිතයක් නැහැ. ඔවුන් කියන විදිහට සල්ලි කියන්නේ ජීවිතය නෙමයි. සල්ලි හොයන්න මහන්සි වෙද්දී ජීවිතය මග හැරෙනවා.

ඇත්තටම කියනවානම් ධනපාල, ජීවක හා සංගීත් කියන තුන්දෙනාම ජීවිතය විඳිනවා. ඒ ඔවුන්ගේම ක්‍රම වලට.

ධනපාල උදේ ඉඳන් හවස් වෙනකම් ව්‍යාපාරික කටයුතු වල නිරතව ඉන්නේ සල්ලි හොයන්නම නෙමෙයි. ඒ ඔහු සතුටු වන විදිහ. සතුට එක්කම ඔහුට සල්ලිත් ගොඩක් ලැබෙනවා. ඒ සල්ලි නිසා ඔහුගේ සතුට තවත් වැඩි වෙනවා. ධනපාල සිංදු අහන්න, චිත්‍රපට බලන්න කාලය යොදවන්නේ නැත්තේ ඒ දේවල් වලින් ඔහුට සතුටක් නොලැබෙන නිසා. චිත්‍රපට ශාලාවක පැය දෙකක් හිර වී ඉන්න එක ඔහුට බිරිඳ එක්ක ෂොපින් යනවාටත් වඩා බෝරිං වැඩක්. ව්‍යාපාර ලෝකයේ කටයුතු සිදුවන ආකාරය නිරීක්ෂනය කිරීමෙන් ඔහු සතුටක් ලබනවා. තමන්ගේ ව්‍යාපාර දිනෙන් දින දියුණු වන විට ඔහු සතුටු වෙනවා. ව්‍යාපාරික කටයුතු වලට විවිධ අභියෝග එල්ල වන විට ඒවාට උපායමාර්ගික ප්‍රතිචාර දක්වන ආකාරය ගැන හිතන එක ඔහුට ලොකු සතුටක්. ඔහුට ජීවිතය විඳීම වන්නේ මේ අභියෝග වල මුහුණ දීමයි.

ජීවක දිවා රෑ නොබලා පොල් කඩන්නේත් සල්ලි හොයන්නම නෙමෙයි. සල්ලි හෙවීමත් එක් අරමුණක් තමයි. නමුත්, ලෙඩ්ඩු එක්ක කතා කිරීමේ, ඔවුන්ගේ රෝග හඳුනා ගැනීමේ ආතල් එකකුත් තිබෙනවා. ඒ ආතල් එක මොකක්ද කියලා තේරෙන්නේ ඩොකෙක්ටම තමයි. දොස්තර මහත්තයා කලින් දුන්න බේත් ටිකෙන් දවස් දෙකට සනීප වුණා කියල ලෙඩෙක් කියන කොට ඔහුට දැනෙන්නේ මාර සතුටක්. ඒ සතුට එක්කම ලැබෙන සල්ලි නිසා සතුට තවත් වැඩි වෙනවා. ජීවක මත්පැනින් දුරස්ථව ඉන්නේ ඔහුට මත්පැන් බීම හිසරදයක් මිසක් සතුටට හේතුවන කරුණක් නොවන නිසා. ඔහු සිංදුවක් අහන්න, චිත්‍රපටයක් බලන්න අකැමැත්තක් නැතත් මේ වගේ දේවල් වෙනුවෙන් ඕනෑවට වඩා කාලය නාස්ති කිරීම තේරුමක් නැතැයි ඔහු සිතනවා. ලෙඩ්ඩු එක්ක කාලය ගත කිරීමේදී ලැබෙන සතුට හා ලැබෙන මුදල් නිසා එකතුවන සතුට එක ගොඩකට දැම්මහම චිත්‍රපටයකින් හෝ සිංදුවකින් ලැබෙන සතුට මොකක්ද?

සංගීත් ගෙදර ඉන්න දවසට කරන්නෙත් ගිටාරය වයමින් හෝ කී බෝර්ඩ් එක ඔබමින් සිංදු කියන එකයි. බැලුවහම කොයි වෙලාවෙත් සොමියෙන් ඉන්න එළ කොල්ලෙක්. හැබැයි මේ විදිහට ඔහු කරන්නේ ආතල් එකක් ගන්න එකම නෙමෙයි. තමන්ගේ වෘත්තීය දක්ෂතා පවත්වා ගැනීම පිණිස දිගින් දිගටම පුහුණු වෙන එකයි ඔහු කරන්නේ. වක්‍ර විදිහට මෙහිදී වෙන්නේ සංගීත් විසින් තමන්ගේ ආදායම් ඉපැයීමේ හැකියාව වැඩි දියුණු කර ගන්න එකයි.

සංගීත් හිතන්නේ තමන්ට සල්ලි නැතත් තමන් ධනපාලට හා ජීවකට වඩා සතුටින් ඉන්නා බවයි. රස්සාවටම හිර වුනු ජීවිත වල තිබෙන ප්‍රයෝජනේ මොකක්ද? නමුත්, ඔහුත් දවස තිස්සේම ඉන්නේ ඔහුගේ රස්සාව අස්සෙම හිර වෙලා. ඒ බව ඔහුට තේරෙන්නේ නැහැ. ඔහු හිතනවා ධනපාල හා ජීවකත් රස්සා වලම හිර වෙලා ඉන්නේ නැතුව චිත්‍රපටයක් බලලා, සිංදුවක් අහලා, අඩියක් ගහලා, දුමක් ඇදලා ජීවිතය විඳින්න යම් කාලයක් වෙන් කළ යුතුයි කියා. එහෙම නොකර සල්ලි පස්සෙම යන ජීවිතයක තේරුම මොකක්ද කියලා සංගීත්ට තේරෙන්නේ නැහැ.

ධනපාල හිතන්නේ වෙනත් විධිහකටයි. ඔහු හිතන විදිහට ඔහු ජීවිතය විඳින ගමන්ම සල්ලිත් උපයනවා. තවත් අයට රැකියා දී සල්ලි උපයන්න උදවු කරනවා. එහෙම නොකර හැමදාම සල්ලි නැතිකමින් දුක් විඳින සංගීත් වගේ අය ගැන ඔහුට තිබෙන්නේ අනුකම්පාවක්. ඔවුන් කලාව අතහැර "ප්‍රයෝජනවත්" වැඩක යෙදුනානම් මීට වඩා මීට වඩා සතුටින් ඉන්න තිබුණා කියා ධනපාල හිතනවා.

ජීවකට අනුව ධනපාල කියන්නේ සල්ලි පස්සෙම පන්නන මුදලාලි කෙනෙක්. නමුත්, තමන්නම් කරන්නේ සේවයක්. ඒ වගේම ඒ සේවය කරමින්ම තමන් තමන්ට සතුටු විය හැකි ජීවිතයකුත් ගෙවනවා කියලත් ඔහු හිතනවා. ඔහුට අනුව ඔහු ඉන්නේ සංගීත්ට වගේම ධනපාලටත් වඩා සතුටින්.

ඔය තුන් දෙනා අතරින් තමන් හිතන විදිහ සාමාන්‍ය මිනිස්සු විශාල පිරිසකට කියන්න ලැබෙන්නේ සංගීත් වගේ කලාකරුවන්ට පමණයි. ජීවකට හෝ ධනපාලට ඒ අවස්ථාව ලැබෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, මිනිස්සු දකින්නේ සංගීත් සතුටින් සිටින බව පමණයි. ධනපාලගේ හෝ ජීවකගේ ධනය මිනිස්සුන්ට දකින්නට ලැබුණත් ඔවුන්ගේ සතුට පිටට පෙනෙන්නේ නැහැ. සතුට පිටතට පෙන්වන සංගීත්ට ඔවුන්ට තරම් ධනයක් නැහැ. ඒ නිසා, ධනය විසින් සතුට පළවා හරින බවක් මිනිස්සුන්ට දැනෙනවා. නමුත්, එය ඇත්ත නෙමෙයි.

කොහොම වුණත්, සංගීත් ඔහුගේ වෘත්තිය අතහැර මුදලාලි කෙනෙක් වුණොත් ඔහු දැන් තරමට සතුටු වෙන එකක් නැහැ. ඒ ඔහු සතුටු වෙන්නේ ධනපාලගේ ක්‍රමයට නොවන නිසා. ඒ නිසා, ධනපාලට ආතල් එකක් ගන්න කියන එකේ වගේම සංගීත්ට සල්ලි හම්බවෙන වැඩකට අතගහන්න යෝජනා කරන එකෙත් තේරුමක් නැහැ.

මේ තුන් දෙනාගෙන් අවංක පෙම්වතෙක්, හොඳ සැමියෙක් වෙන්න පුළුවන් කාටද? ඒක තීරණය වෙන්නේ යම්කිසි ගැහැණියක් හොයන සතුට මොකක්ද කියන එක මතයි. වෛද්‍ය වෘත්තියේ හෝ හෙද වෘත්තිය වැනි කිට්ටුවෙන් යන වෘත්තියක නිරතව සිටින ගැහැණියකගේ අපේක්ෂා සමඟ ජීවකගේ ජීවන විලාසිතාව ගැලපෙනවා. ධනපාලගේ බිරිඳත් ඔහුගේ ව්‍යාපාරයේම කොටස්කාරියක්නම් ඇයට ධනපාලගේ රටාවේ අවුලක් පෙනෙන එකක් නැහැ. කලා ක්ෂේත්‍රයේම සිටින ගැහැණියක් සංගීත් එක්ක ජීවිතය බෙදාගන්න කැමති වෙයි.

යම් විදිහකින් සංගීත් ගැන සිහින මවමින් හිටපු, ඒ විදිහේ ජීවිතයකින් සතුටු වන ගැහැණියකට ධනපාල හෝ ජීවක එක්ක අකමැත්තෙන් විවාහ වෙන්න සිදුවුනොත්නම් ඔන්න අවුලක් තිබෙන්න පුළුවන්. මොකද ජීවිතය කියන්නේ සල්ලි නිසා හෝ වෙනත් දේවල් නිසා ලබන සතුට මිසක් සල්ලි හෝ ඒ වෙනත් දේවල් නොවන නිසා. ඒ වගේම, සංගීත්ගේ ක්‍රමයට අකැමැති ගැහැණියක් ඔහු එක්ක වැඩි කලක් ජීවත් වන එකකුත් නැහැ.

සල්ලි නිසා සතුට නැති වෙනවා කියා කවුරු හෝ කියනවානම් එය පට්ට බොරුවක්. සල්ලි නිසා සතුට නැති වෙන්නේ නැහැ. නමුත්, සල්ලි පස්සේ පැන්නීම නිසා මග හැරෙන වෙනත් දේවල් හේතුවෙන් නැති වෙන සතුට, සල්ලි හොයා ගත්තට පස්සේ සල්ලි නිසා ලැබෙන සතුටට වඩා වැඩි නොවන අවස්ථා තිබෙන්න පුළුවන්. එය පුද්ගලයෙකුගේ රුචිකත්වය හා අවස්ථාව අනුව තීරණය වන දෙයක්.

මේ එක නූල් කෑල්ලක් විතරයි. තව නූල් කෑලි කීපයක්ම ලැබුණු ප්‍රතිචාර අතරේ තියෙනවා.

(Image: /arthamagazine.blogspot.com/2016/10/bohimiyanuwa.html)

දුප්පත්කම තෝරාගැනීම

ටික දවසකට කලින් දේශකයා කියල තිබුණා ඉකෝන්ට පොඩි කෙන්දක් අහුවුනාම ඒකෙන් ලොකු බෝලයක් හදනවා කියලා. කතාව බොරුවකුත් නෙමෙයිනේ! ඉතිං මේකත් අර කලින් කතා කරපු ජෙෆ් බෙසෝස්-යසන්ත කෙන්දෙන් හදන තවත් බෝලයක්. ජෙෆ් බෙසෝස් යසන්ත ගැන සඳහන් කරලා දවස් දෙක තුනකට පස්සේ ඉන්දියන් වෙබ් අඩවියක් ඔහුව සම්බන්ධ කරගෙන තිබෙනවා. ඔවුන් යසන්තගෙන් මේ වගේ ප්‍රශ්නයක් අහනවා.

"දැන් ජෙෆ් බෙසෝස්ම කියනවා ඔබ ඔහුට වඩා දක්ෂයෙක් බව. එහෙම වෙද්දී ඔබ ඔහු වැනි ධනවතෙක් නොවීම ගැන ඔබට අවුලක් නැද්ද?"

යසන්ත කියන්නේ ඔහුට එවැනි අවුලක් නැති බවයි.

"මම හැදුනේ වැදුනේ ඉන්දියානු උපමහාද්වීපයේ මධ්‍යම පාංතික පවුලක. අපේ සංස්කෘතියේ වැඩි වටිනාකමක් ලැබෙන්නේ දැනුමට හා අධ්‍යාපනයට මිසක් සල්ලි වලට නෙමෙයිනේ...."

"...ඇරත් තමන්ගෙ සල්ලි වලින් රටට ලෝකෙට මොනව හරි කළොත් මිසක් ඔය සල්ලිකාරයින්ව අවුරුදු සීයකට දෙසීයකට පස්සේ කාටවත් මතක නෑ!"

දැන් මෙතැනදී යසන්ත වක්‍රව කියන්නේ දැනුම හා අධ්‍යාපනය මිසක් සල්ලි එකතු කිරීම ඔහුගේ ඉලක්කයක් නොවූ බවයි. කාට හෝ කියන්න පුළුවන් යසන්ත මිදි ඇඹුලයි කියන බව. නමුත්, ලෝකයේ ඉන්න හැම මිනිහෙක්ගේම ඉලක්කය පුළුවන් තරම් සල්ලි හොයන එක නෙමෙයි. ලංකාවේ හිටියත් ඇමරිකාවේ හිටියත් ඒකේ වෙනසක් නැහැ.

එතකොට ජෙෆ් බෙසෝස්ගේ ඉලක්කය වුණේ පුළුවන් තරම් සල්ලි හොයන එකද? මම හිතන්නේ නැහැ. සල්ලි හොයන ඉලක්කයක් තිබෙන්නට ඇතත් ලෝකයේ ලොකුම ධනවතා වෙන්න හෝ අඩු තරමෙන් මේ පරිමාණයේ ධනවතෙක් වීමේ ඉලක්කයක් ඔහුට බොහෝ විට නොතිබුණා වෙන්න පුළුවන්.

යසන්ත වගේම ජෙෆ් බෙසෝස් විසිනුත් කරන්න ඇත්තේ තමන්ට වැඩිපුරම සතුටු විය හැකි තෝරාගැනීම කිරීමයි. මෙයට සල්ලි හෙවීමත් වෙනත් දේවලුත් ඇතුළත්.

යසන්ත සතුව කිසියම් ධනයක් ඇත්නම් එය ජෙෆ් බෙසෝස්ගේ ධනයට අලගු තබන්නවත් හැකි තරමක තිබෙනවා කියා මා හිතන්නේ නැහැ. නමුත්, ඔහු කෙසේවත් දුප්පතෙක් නෙමෙයි. ඒ වගේම යසන්ත කියන්නෙත් ඔහුගේ ක්ෂේත්‍රයේ බොහෝ ඉදිරියට ගොස් තමන්ගේ සිහින සැබෑ කරගත් කෙනෙක්. මේ අතින් යසන්තගේ හා ජෙෆ් බෙසෝස්ගේ ලොකු වෙනසක් නැහැ.

යසන්ත විසින් කළ කවර හෝ දේවල් වලට වඩා ජෙෆ් බෙසෝස් විසින් විසින් කළ දේවල් වලට වෙනත් අය වැඩි වටිනාකමක් දී තිබෙනවා. ඒ නිසා, ජෙෆ් බෙසෝස් යසන්තට වඩා වැඩි ධනවතෙක්.

ජෙෆ් බෙසෝස්, යසන්ත වගේම වෙනත් ඕනෑම කෙනෙක් තමන්ගේ රැකියාව තෝරා ගැනීමේදී එමඟින් තමන්ට කොයි තරම් සතුටු විය හැකිද කියන කරුණට විශාල බරක් තබනවා. සයිටම් ප්‍රශ්නය හා අදාළ සාකච්ඡා වලදී ලංකාවේ වෛද්‍යවරුන් වන මගේ මිතුරන් බොහෝ දෙනෙක් පෙන්වන්න හදපු දෙයක් තමයි තමන් ඇතුළු ලංකාවේ වෛද්‍යවරුන් බොහෝ දෙනෙක් මුදල් ඉපැයීම ඉලක්කය කරගත් අය නොවන බව. ඒ අය කිවුවේ බොරුවක් නොවන බව මම දන්නවා.

තමන් නියැලෙන වෛද්‍ය වෘත්තියෙන් ලබන සතුට මුදල් වලට වඩා අගය කරන විශාල පිරිසක් ලංකාවේ පමණක් නොවෙයි ඇමරිකාවෙත් ඉන්නවා. මේ විදිහටම වෙනත් වෘත්තීන්හි නිරත වන අය අතරත් තමන්ගේ රැකියාවෙන් විශාල සතුටක් ලබන අය ඉන්නවා. උදාහරණ විදිහට කලා කටයුතු වල නිරතව සිටින අය පෙන්වන්න පුළුවන්.

ඇත්තටම කියනවානම් ව්‍යාපාරික කටයුතු වල නියැලෙන ගොඩක් අයත් එය කරන්නේ එයින් තමන්ට සතුටක් ලැබෙන නිසයි. එයින්, මුදල්ද ලැබෙන බව වෙනම කරුණක්.

දැන් මේ විදිහට බැලුවොත් කලාකාරයෙක් වගේම මුදලාලි කෙනෙකුත් සතුටු වෙන්නේ එක තරමට වෙද්දී මුදලාලි කෙනෙක් කලාකාරයෙක්ට වඩා මුදල් උපයනවා වෙන්න පුළුවන්. ජෙෆ් බෙසෝස් වගේම යසන්තත් තමන් කරන රැකියා වලින් එක තරමටම සතුටු වෙද්දී ජෙෆ් බෙසෝස් යසන්තට වඩා ලොකු ආදායමක් උපයනවා වෙන්න පුළුවන්. දුප්පතෙක් හා ධනවතෙක් එක තරමට සතුටු වෙද්දී ධනවතා වැඩි ආදායමක් උපයනවා වෙන්න පුළුවන්.

තමන්ගේ රැකියාව තෝරා ගැනීමේදී ඕනෑම කෙනෙක් තමන්ගේ රුචිකත්වයට යම් බරක් තබනවා. ඒ වගේම ලැබෙන ආදායමටත් බරක් තබනවා. ව්‍යාපාරයක් කිරීමෙන් හා වෛද්‍ය වෘත්තිකයෙකු වීමෙන් ලැබිය හැක්කේ එකම ආදායමනම් වෛද්‍ය වෘත්තියෙන් වැඩි සතුටක් ලබන කෙනා එය තෝරා ගන්නවා. ව්‍යාපාරිකයෙකු වීමෙන් වැඩි සතුටක් ලබන කෙනා එය තෝරා ගන්නවා. කොහොම වුනත්, යම් අයෙක්  ව්‍යාපාරයක් කිරීමෙන් හා වෛද්‍ය වෘත්තිකයෙකු වීමෙන් ලබන සතුට සමානනම් මේ දෙකෙන් එවැන්නෙකුගේ තේරීම වන්නේ වැඩි ආදායමක් ඉපැයිය හැකි රැකියාවයි.

තමන් වඩා සතුටු වන රැකියාවක් අත හැර අඩුවෙන් සතුටු විය හැකි රැකියාවක් කරන්න පෙළඹෙන අය නැද්ද? ලැබෙන ආදායම සලකමින් ඒ විදිහට වැඩිම සතුටක් ලබන රැකියාව නොවන වෙනත් රැකියාවක් කරන අය ඕනෑ තරම් ඉන්න පුළුවන්. මෙය තීරණය වන්නේ යමෙකුට එමඟින් අතට ලැබෙන අමතර මුදල් ප්‍රමාණය නිසා ලැබෙන සතුට රැකියාව වෙනස් කිරීම නිසා අහිමි වන සතුටට වඩා වැඩිද නැද්ද යන්න මතයි. අවසාන වශයෙන් සිදු කෙරෙන්නේ පුද්ගලයෙකුගේ සතුට ඉහළ යන තේරීමයි.

මේ විදිහට බැලුවහම අඩු ආදායම් ලබන ඇතැම් එය එසේ අඩු ආදායම් ලබන රැකියා වල නිරතව ඉන්නේ තමන්ගේ කැමැත්තෙන්. වැඩි ආදායම් ලබන රැකියාවකට මාරු වීමෙන් වෙන්නේ ඔවුන්ගේ සතුට අඩු වීමයි. ඒ වගේම වැඩි ආදායම් ලබන රැකියාවක නිරතව සිටින කෙනෙක් එසේ වැඩි ආදායම් ලබන නිසාම වැඩියෙන් සතුටු නොවනවා වෙන්න පුළුවන්.

මේ විදිහට තිබියදී වැඩි ආදායම් ලබන කෙනෙක්ගේ සල්ලි අරගෙන අඩු ආදායම් ලබන කෙනෙක්ට දුන් විට සිදුවන්නේ කුමක්ද? වැඩි ආදායම් ලැබූ කෙනාගේ සතුට අඩු කරලා ඇගේ වියදමෙන් අඩු ආදායම්ලාභියාගේ සතුට ඉහළ දමන එකයි.

උදාහරණයක් විදිහට කලාකරුවෙක් තමන් කරන රැකියාව නිසා සතුටු ඒකක 80ක් හා ලැබෙන සීමිත ආදායම නිසා සතුටු ඒකක 20ක් ලබනවා කියා හිතමු. ඒ අතර, ව්‍යාපාරිකයෙක් තමන් කරන රැකියාව නිසා සතුටු ඒකක 20ක් හා ලැබෙන ඉහළ ආදායම නිසා සතුටු ඒකක 80ක් ලබනවා. දැන් මේ දෙන්නාම සතුටු වෙන්නේ එක තරමට වුවත් ව්‍යාපාරිකයාගේ ආදායම වඩා වැඩියි.

දැන් අපි ව්‍යාපාරිකයාගේ ආදායමෙන් කොටසක් බදු ලෙස හෝ වෙනත් අයුරකින් බලහත්කාරයෙන් අරගෙන අර කලාකාරයාව සුබසාධනය කරනවා. එසේ කිරීමෙන් පසුව, කලාකරුවා තමන් කරන රැකියාව නිසා සතුටු ඒකක 80ක් හා වැඩි වූ ආදායම නිසා සතුටු ඒකක 30ක් ලබනවා. ව්‍යාපාරිකයා තමන් කරන රැකියාව නිසා සතුටු ඒකක 20ක් හා ඉතිරි වූ ආදායම නිසා සතුටු ඒකක 60ක් ලබනවා. මෙය සාධාරණද?

මෙය තීරණය වන්නේ රැකියා අතර පවතින ආදායම් විෂමතාවයන්ගෙන් කොපමණ ප්‍රමාණයක් දක්ෂතා වල වෙනස්කම් මතත්, කොපමණ ප්‍රමාණයක් රුචිකත්වයේ වෙනස්කම් මතත් තීරණය වනවාද යන්න මතයි. සෙන්ට්ලුවිස්හි වොෂින්ටන් සරසවියේ ඉයන් ෆිල්මෝර්ට හා පර්ඩියු සරසවියේ ට්‍රෙවෝර් ගැලන්ට අනුවනම් යමක්ගේ වයස අවුරුදු 44ක් වෙද්දී ඔහු හෝ ඇය කරන රැකියාවට 68%ක්ම හේතු වෙන්නේ රුචිකත්වයයි. ආදායම් වෙනස යමෙක් රැකියාවක් තෝරා ගැනීමේදී සලකා බලන ප්‍රධානම සාධකය නෙමෙයි.

එහෙමනම්, මේ පර්යේෂකයින්ට අනුව යමෙක් ධනවත් හෝ දුප්පත් වීම සෑහෙන දුරකට ඔවුන්ගේම තෝරාගැනීමක්.

එතකොට ඇතැම් රටවල් දුප්පත් වෙද්දී තවත් රටවල් ධනවත් වීම? එයත් සෑහෙන දුරකට එක් එක් රටවල ජීවත් වන මිනිසුන්ගේ තෝරාගැනීමක්ද?

චී ණය!

දැනට අවුරුදු 20කට කලින්, 1998 වන විටත් ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම චීනයේ ඒක පුද්ගල ආදායමට වඩා වැඩියි. 1998දී චීනෙක් ඩොලර් 829ක් උපයන විට ලාංකිකයෙක් ඩොලර් 851ක් ඉපැයූවා. චීනය ඒක පුද්ගල ආදායමේ නාමික ඩොලර් අගය අනුව අනුව ලංකාව පසු කර ගියේ 1999 අවුරුද්දේදී.

දැන් තත්ත්වය කොහොමද? පහුගිය 2017 අවුරුද්ද වන විට ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම ඩොලර් 4,065ක්. චීනයේ ඒක පුද්ගල ආදායම එමෙන් දෙගුණයකටත්  වඩා වැඩියි- ඩොලර් 8,827ක්. මේ අවුරුද්දේ මේ ගණන බොහෝ විට තවත් 6% කින්වත් වැඩි වෙයි. කොහොමද අවුරුදු විස්සක කෙරුවාවල් වල වෙනස?

ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම රුපියල් වලින් බැලුවොත් මේ අවුරුද්දේ 3-4%කට වඩා වැඩි වන්න ඉඩක් පෙනෙන්න නැහැ. මේ අවුරුද්ද ඇතුළත රුපියලේ ඩොලර් වටිනාකම ඒ වගේ දෙගුණයකටත් වැඩි ප්‍රතිශතාංකයකින් දැනටමත් අඩු වෙලා. ඒ නිසා මේ අවුරුද්ද ඉවර වන විට ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායමේ ඩොලර් අගය අඩු වශයෙන් 5-6%කින් වත් අඩු වෙයි.

ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම ඇත්තටම ඉහළ ගියත් රුපියල වේගයෙන් අවප්‍රමාණය වන අවුරුදු වලදී රටේ ඒක පුද්ගල ආදායමේ ඩොලර් අගය අඩුවෙන් පෙනෙන්න පුළුවන්. ඔයාකාරයටම රුපියල අධිප්‍රමාණය වෙන අවුරුදු වලදී රටේ ඒක පුද්ගල ආදායමේ ඩොලර් අගය වේගයෙන් ඉහළ යනවා. නමුත්, මේ විදිහට විණිමය අනුපාතිකයේ විචලනයන් නිසාම සිදුවන ඒක පුද්ගල ආදායමේ ඩොලර් අගයේ විචලනයන්ගෙන් නිරූපණය වන්නේ රටක ජීවන තත්ත්වයේ සිදුවන සැබෑ විචලනයන් නෙමෙයි.

දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ ඩොලර් අගය ගණනය කරන විට නාමික විණිමය අනුපාතිකය වෙනුවට ක්‍රය ශක්ති සාම්‍ය විණිමය අනුපාතිකය යොදාගන්නේ ඉහත අඩුපාඩුව මග හැර ගන්නයි. නාමික විණිමය අනුපාතිකය අනුව මේ වන විටත් ලෝකයේ විශාලතම ආර්ථිකය ඇමරිකාව වුවත්, ක්‍රය ශක්ති සාම්‍ය විණිමය අනුපාතිකය අනුව මේ වන විට ලෝකයේ  විශාලතම ආර්ථිකය චීනයයි. ලංකාව වගේම ඇමරිකාවත් ලෝකයට ණයකරුවන් වුවත් චීනයට ලෝකයම වාගේ ණයයි.

නාමික විණිමය අනුපාතිකය අනුව පමණක් නෙමෙයි ක්‍රය ශක්ති සාම්‍ය විණිමය අනුපාතිකය අනුව බැලුවත් වෙලා තියෙන්නේ සහ තව දුරටත් වෙමින් තියෙන්නේ චීනයට වඩා කිහිප ගුණයක් ඉදිරියෙන් සිටි ලංකාව පහු කරගෙන චීනය වේගයෙන් ඉදිරියට යන එකම තමයි. එහෙම වුනේ කොහොමද?

මෙයට හේතු ගණනාවක් ඉදිරිපත් කළ හැකි වුවත්, ලංකාවේ හා චීනයේ ඉතිරි කිරීම් අනුපාත අතර වෙනස මෙහිදී කැපී පෙනෙනවා. චීනය කරන්නේ ඔවුන්ගේ ජාතික ආදායමෙන් අඩක් පමණම ඉතිරි කරන එකයි. ඒ විදිහට ඉතිරි කරන මුදල චීනයේ වත්මන් ආර්ථික වර්ධනය පවත්වා ගන්න අවශ්‍ය ආයෝජන අනුපාතයටත් වඩා ඉහළයි. මේ අමතර මුදල ණය විදිහට චීනයෙන් පිටතට ගලා යනවා. ලෝකය චීන ණය වලින් චීන බඩු මිල දී ගන්නවා. චීනයේ වෙළඳ අතිරික්තය ඉහළ යනවා. චීනයට ඩොලර් එකතු වෙනවා.

ලංකාවේ වගේම ඇමරිකාවෙත් වෙන්නේ මෙහි අනිත් පැත්තයි. මේ රටවල් වල ඉතිරි කිරීම් අනුපාත ආයෝජන අනුපාතය තරම් ලොකු නැහැ. අඩුව පිරවෙන්නේ ණය වලින්. ඇමරිකාව වගේම ලංකාවත් චීන සල්ලි වලින් චීන බඩු ආනයනය කරනවා.

රටක ඉතිරි කිරීම් අනුපාතිකය හා ආයෝජන අනුපාතය අතර වෙනස ආනයන අපනයන පරතරයට සමානයි. එය සාර්ව ආර්ථික සාම්‍යයක්. අවශ්‍ය ආයෝජන අනුපාතිකය තරමට දේශීය ඉතිරි කිරීම් අනුපාතිකය විශාල නැත්නම්, ඒ වෙනසට අනුරූප ආනයන අපනයන පරතරයතකුත් තිබිය යුතුමයි.

ලංකාවේ බඩු මිල මේ තරම් ඉහළින් තියෙද්දී ඉතුරු කරන්නේ කොහොමද කියා ඇතැම් අය අහනවා. ඉතිරි කිරීම් කියන්නේ ජීවන විලාසිතා අනුව තීරණය වන දෙයක් මිසක් බඩු මිල අනුව පමණක් තීරණය වන දෙයක් නෙමෙයි. ලංකාවේ හා චීනයේ ඒක පුද්ගල ආදායම් සමාන මට්ටමේ තිබුණු 1998 ආසන්න කාලයේදී ලංකාව ජාතික ආදායමෙන් 18%ක් පමණක් ඉතුරු කරද්දී චීනය ජාතික ආදායමෙන් 40%ක් පමණ ඉතුරු කළා. ලංකාවේ දැන් තිබෙන මට්ටමේ ඒක පුද්ගල ආදායමක් ලබද්දී චීනය කළේ තමන්ගේ ආදායමෙන් අඩක්ම ඉතුරු කරන එකයි.

රටක මූර්ත විණිමය අනුපාතය අවප්‍රමාණය වී තිබෙන්න ඉඩ හරින තරමට ඒ රටේ ආනයන ඉක්මවා අපනයන ඉහළ ගිහින් දේශීය ඉතිරි කිරීම් ඉහළ යනවා. චීනය කාලයක් තිස්සේම කළේ එයයි.

අපි කෑ හැටි කවුරු දනී?

ලංකාව වගේ රටවල් ගත්තහම මහ බැංකු ස්වාධීනත්වය කියන එක තවත් එක සංකල්පයක් පමණයි. වෙනත් රටවල් හා අදාළව වුවත් ඔය සංකල්පයේ ප්‍රායෝගික තේරුම කුමක්ද කියන එක ගැටළු සහගත කරුණක්. අග්‍රාමාත්‍ය රනිල් වික්‍රමසිංහගේ පහත වීඩියෝවේ තිබෙන කතාවෙන් ප්‍රායෝගික තලයේදී මේ සංකල්පය ක්‍රියාත්මක වෙන ආකාරය ගැන අදහසක් ගන්න බැරිවෙන එකක් නැහැ.

මෙහිදී රනිල් වික්‍රමසිංහ වෙනත් රාජ්‍ය නායකයින්ගෙන් වෙනස් වන්නේ ඔහු මේ වගේ දේවල් ප්‍රසිද්ධියේ කියන්නට පෙර දෙවරක් නොහිතීම යන කරුණෙන් පමණයි. මහ බැංකුව තීන්දු තීරණ ගන්නේ පවතින ආණ්ඩුවේ ඉහළ සිටින අයගේ රුචිඅරුචිකම් වලට යටත්ව කියන එක රනිල් වික්‍රමසිංහ විසින් මේ කතාවේදී තහවුරු කරනවා.

රටේ පොලී අනුපාතික හා විණිමය අනුපාතික තීරණය කිරීම මහ බැංකුවේ වපසරිය ඇතුළේ තිබෙන දේවල් මිසක් රජය විසින් කළ යුතු දේවල් නෙමෙයි. නමුත්, එයින් අදහස් වෙන්නේ ඒ දේවල් රජයේ කටයුතු වලින් ස්වායත්තව සිදුවන බව නෙමෙයි.

සමහර කාලවල් වල මහ බැංකුව කියන දෙයක් තමයි විණිමය අනුපාතිකය වෙළඳපොල සාධක මත වෙනස් වෙන්න අරිනවා මිසක් මහ බැංකුව විසින් මැදිහත්වීමක් කරන්නේ නැහැ කියන එක. ඒ වගේ වෙලාවක මහ බැංකුව විසින් ඩොලර් විකිණීම හා මිල දී ගැනීම නොකරනවා වෙන්න පුළුවන්. නමුත්, රජය කොහෙන් හෝ විදේශ ණයක් අරගෙන ඒ ඩොලර් ටික වෙළඳපොළට දමන බව මහ බැංකුව දන්නවා. විණිමය අනුපාතිකය හා අදාළව ගත්තොත් මේ වැඩෙන් වෙන්නෙත් මහ බැංකුව විසින් සංචිත එළියට දමන විට වෙන දෙයම තමයි.

විණිමය අනුපාතිකය නිදහසේ පාවෙන්නට ඉඩ ඇරපු 2001 අවුරුද්දේදී ලංකාවේ විදේශ ණය ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 650කින් අඩු වුනා. විදේශ සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 107කින් ඉහළ ගියා. ඒ අනුව, රටේ ශුද්ධ ඩොලර් බැරකම් ඩොලර් මිලියන 757කින් අඩු වුනා.

මෙය කළේ ඩොලර් මිලියන 757ක් වෙළඳපොළෙන් ඉවත් කර ගැනීම මඟිනුයි. එසේ කිරීමේදී ඩොලරයක මිල රුපියල් 80.06 සිට 90.13 දක්වා 16.4%කින් අවප්‍රමාණය වෙන්න ඉඩ දෙන්න වුනා.

ඉහත කී නිවැරදි වීම සිදුවෙන්න ඉඩ දෙන්න පෙර 2000 අවුරුද්දේදී ලංකාවේ ජංගම ගිණුමේ හිඟය ඩොලර් බිලියන 1,066ක් දක්වා ඉහළ ගිහින් තිබුණා. ජංගම ගිණුමේ හිඟයක් පවතින්නනම් ඒ හිඟයට සමාන ඩොලර් ප්‍රමාණයක් රට ඇතුළට වෙනත් ක්‍රමයකින් එන්න ඕනෑ. ලංකාව හා අදාළව ගත්තම බොහෝ විට ඔය වෙනත් ක්‍රමය විදේශ ණය ගැනීමනේ!

ජංගම ගිණුම, ප්‍රාග්ධන ගිණුම හා මූල්‍ය ගිණුම අතර තිබෙන සම්බන්ධය අනුව මහ බැංකුව මැදිහත් වී වෙළඳපොළෙන් ඩොලර් ඉවත් කරගත් විට ජංගම ගිණුමේ හිඟය පහළ යා යුතුයි. ඩොලර් වෙළඳපොළට මුදා හැරිය විට ජංගම ගිණුමේ හිඟය අඩු විය යුතුයි. 2001 වසරේදී ජංගම ගිණුමේ හිඟය ඩොලර් මිලියන 215ක් දක්වා අඩු වුණා.

එය එසේ වුණත්, 2002-2005 අතර කාලයේදී රජයේ විදේශ ණය ඩොලර් බිලියන 3 කින් පමණ ඉහළ ගියා. නමුත්, විදේශ සංචිත ඉහළ ගියේ ඩොලර් බිලියන 2කින් පමණයි. ඉතිරි ඩොලර් බිලියනයෙන් කළේ රුපියල අනවශ්‍ය ලෙස ශක්තිමත් කරන එකයි. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ඒ අවුරුදු තුනේ ගෙවුම් ශේෂ හිඟයන්ගේ එකතුවත් ඩොලර් බිලියන 1.6ක් පමණ වුණා. එයින් පසු කාලය සැලකූ විටනම් මෙය සුළු ප්‍රශ්නයක්.

2006-2014 අතර අවුරුදු වලදී රටේ විදේශ ණය ඩොලර් බිලියන 31කින් පමණ ඉහළ ගියත්, එයින් විදේශ සංචිත වලට එකතු වුණේ ඩොලර් බිලියන 6කටත් අඩු ප්‍රමාණයක්. ඉතිරි ඩොලර් බිලියන 25න්ම කළේ රුපියල ශක්තිමත් කරන එක. එයින් වුනේ ආනයන අපනයන පරතරය පුළුල් වී අපනයන වටිනාකමට වඩා වැඩි භාණ්ඩ හා සේවා ප්‍රමාණයක් රට ඇතුළට පැමිණීමයි. මේ අවුරුදු 9 තුළ පැවති ජංගම ගිණුම් හිඟයන්ගේ එකතුව ඩොලර් බිලියන 21කට වඩා වැඩියි. පැහැදිලියි නේද ආනයන ඉහළ ගියේ කොහොමද කියන එක?

2015-2017 අවුරුදු තුනේදී තවත් ඩොලර් බිලියන 8කින් පමණ විදේශ ණය ඉහළ ගිහින් තිබෙනවා. සංචිත වැඩි වී තිබෙන්නේ ඩොලර් බිලියන බාගයකින් පමණ. ඉතිරි ඩොලර් බිලියන හත හමාරෙන් කරලා තියෙන්නෙත් රුපියල ශක්තිමත්ව පවත්වා ගන්න එකයි. මේ කාලයේදී රුපියල සෑහෙන්න පිරිහුණු බව ඇත්ත. නමුත්, එය තිබුණු තැන අනුව ඔය ගාණට පිරිහුණත් තවමත් ශක්තිමත් වැඩියි. ඒ නිසා පහුගිය අවුරුදු තුනේදීත් ඩොලර් බිලියන හයකට ආසන්න ගෙවුම් ශේෂ හිඟ එකතුවක් දැකගන්න පුළුවන්.

2001-2017 මුළු කාලයම ගත්තහම විදේශ ණය ලෙස ඩොලර් බිලියන 43.5ක් රට ඇතුළට ඇවිත් තිබුණත් රට ඇතුළේ ඉතිරිව තිබෙන්නේ එයින් ඩොලර් බිලියන 8ක් පමණයි. රුපියල ශක්තිමත්ව තබා ගැනීම සඳහා ඉතිරි ඩොලර් බිලියන 35 ම රටින් එළියට යන්න ඉඩ දුන් නිසා තමයි පහුගිය කාලයේ ආනයන අපනයන පරතරය මේ තරම් වැඩි වෙලා තියෙන්නේ. ඒ ඔය කාලය ඇතුළත ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ලෙස රටට පැමිණි අඩු වශයෙන් ඩොලර් බිලියන 65 කට වඩා වැඩි මුදලක් එළියට යැවීමට අමතරවයි. එකතුව ඩොලර් බිලියන 100කට වැඩියි.

අමුවෙන්ම කියනවනම් මේ සහස්‍රයේ මුල පටන් ලංකාවේ මිනිස්සු රට ඇතුළෙන් ඉපැයූ ආදායමට වඩා ඩොලර් බිලියන 100කට වඩා වියදම් කරල තියෙනවා. එහෙම නැතුව පහුගිය කාලයේ පෙනෙන්න තිබුණු සෞභාග්‍යය රටේ මිනිස්සුන්ගේ මහන්සියේම ප්‍රතිඵලයක් නෙමෙයි.

බටහිර ක්‍රමය හා ලංකාවේ ක්‍රමය

මේ වන විට ලෝකයේ ධනවත්ම පුද්ගලයා ලෙස සැලකෙන්නේ ජෙෆ් බෙසෝස්. පසුගිය සිකුරාදා (සැප්තැම්බර් 21) දවස අවසන් වෙද්දී ඔහුගේ වත්කම් ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 157.3ක් ලෙස ඇස්තමේන්තු කරලා තිබුණා.

මීට හරියටම මාස 16කට පෙර මගේ ලිපියක ඔහු ගැන සඳහන් වන විට ඔහුගේ වත්කම් ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 45.2ක් පමණයි. ඒ වන විට ලැයිස්තුවේ ඔහුට වඩා ඉහළින් තවත් හතර දෙනෙක් හිටියා. උඩින්ම හිටියේ බිල් ගේට්ස්. ඒ වන විට බිල් ගේට්ස්ගේ වත්කම් ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 75ක්.

පසුගිය දෙසැම්බරයේදී ජෙෆ් බෙසෝස් බිල් ගේට්ස් ඇතුළු අනෙක් සියල්ලන්ම පහු කරගෙන ලැයිස්තුවේ උඩටම ආවා. ඒ දවස් වල මගේ ලිපියක ඔහු ගැන සඳහන් වෙන විට ජෙෆ්ගේ වත්කම් ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 99.9ක්. මතක විදිහට ඒ වන විට බිල් ගේට්ස්ගේ වත්කම් ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 90ක් පමණ.

මේ වන විට බිල් ගේට්ස්ගේ වත්කම් ප්‍රමාණය ඩොලර් බිලියන 98.3ක් දක්වා ඉහළ ගොස් තිබුණත්, ජෙෆ් ඉන්නේ බිල්ට වඩා ඩොලර් බිලියන 59ක් ඉදිරියෙන්. 2017 අවසාන වන විට ලංකාවේ මුළු විදේශ ණය ප්‍රමාණයම ඩොලර් බිලියන 51.8ක්. දැන් තව ටිකක් වැඩි වෙලා ඇති. ඔය ණය ටික ඔක්කොම ජෙෆ්ගේ සල්ලි වලින් ගෙවල දැම්මත් ඔහු තවදුරටත් ලෝකයේ ලොකුම ධනවතා.

මේ වත්කම් ඇස්තමේන්තු වලින් අදහස් වෙන්නේ කුමක්ද කියන එක වෙනම පැහැදිලි කළ යුතු කරුණක්. කලක සිටම ඒ ගැන ලියන්න හිටියත් ලියන්න වුනේ නැහැ. අද ලියන්නෙත් නැහැ. කොයි තරම් දේවල් ලිවුවත් ලියන වේගයට වඩා වේගයෙන් ලියන්න දේවල් ඔළුවට එනවා. හරියට කොයි තරම් ගෙවුවා වුනත් ලංකාවේ විදේශ ණය එන්න එන්නම වැඩි වෙනවා වගේ.

ටික දවසකට කලින් ජෙෆ් බෙසෝස් විසින් ශ්‍රී ලාංකික ඇමරිකානුවෙක් ගැන කරපු ප්‍රකාශයකට මාධ්‍ය වල ලොකු තැනක් ලැබුණා. මේ හා අදාළව ඉයන් විසින් ඔහුගේ බ්ලොග් එකේ පළ කර තිබුණු සටහනක් පහත තිබෙනවා.

කියවලම බලන්න

මේ සිද්ධියට සම්බන්ධ ශ්‍රී ලාංකිකයා ජෙෆ් බෙසෝස් සමඟ ප්‍රින්ස්ටන් සරසවියේ එකට ඉගෙන ගෙන තිබෙන යසන්ත රාජකරුණානායක. ජෙෆ් බෙසෝස් සහ ඔහුගේ තවත් මිතුරෙක් විසින් පාර්ශ්වීය අවකල සමීකරණයක් විසඳගන්න පැය තුනක් තිස්සේ මහන්සි වීමෙන් පසුවත් ප්‍රතිඵලයක් නැති තැන තමන්ගේ කණ්ඩායමේ දක්ෂතම සිසුවා වන යසන්තගේ උදවු හොයන්න තීරණය කරනවා. ගණිත ගැටලුව දෙස ටික වෙලාවක් බලා ඉන්න යසන්ත පිළිතුර කියනවා. ඉන්පසුව පිටු තුනක් දිග සුළු කිරීම් කරමින් පිළිතුර තමන් මුලින් කී එකම බව තහවුරු කර පෙන්වනවා.

මේ වැඩෙන් ජෙෆ් බෙසෝස් හොල්මන් වෙලා යනවා. තමන් ප්‍රින්ස්ටන් සරසවියට ඇතුළු වෙද්දී හිතාගෙන සිටි පරිදි සෛද්ධාන්තික භෞතික විද්‍යාඥයෙක් නොවීමටත් මේ සිද්ධිය හේතු වුනා කියා ජෙෆ් කියනවා.

"යසන්ත. ඔබ මේ ගැටළුවට පිළිතුර එක වරම කිවුවේ මනෝමයෙන් මේ සුළු කිරීම් සියල්ල කරලද?" ජෙෆ් අහනවා.

"මේ වගේ සංකීර්ණ සුළු කිරීමක් මනෝමයෙන් කළ නොහැකි බව කියන්නත් දෙයක් නෑනේ.." යසන්ත කියනවා.

"මම මේ වගේම ගැටළුවක් මීට වසර තුනකට පමණ පෙර විසඳලා තිබෙනවා. මේ ගැටළුව දැකපු හැටියේම මට ඒ ගැටළුව හා මේ ගැටළුව අතර සම්බන්ධය පෙනුණා. ඒ එක්කම පිළිතුර පැහැදිලි වුණා."

මෙතැනදී යසන්ත ගැටළුවට පිළිතුර හොයාගත් ක්‍රමයත්, ජෙෆ් හා ඔහුගේ මිතුරා පිළිතුර හොයන්න උත්සාහ ගත් ක්‍රමයත් අතර වෙනස කැපී පෙනෙනවා.

යසන්ත ගැන මාධ්‍ය වල තිබෙන තොරතුරු වලට වඩා වැඩිමනත් යමක් මා දන්නේ නැහැ. ඔහු ආචාර්ය උපාධිය වගේම ප්‍රථම උපාධිය ලබාගෙන තිබෙන්නේත් ඇමරිකාවේ සරසවි වලින්. ඒ නිසා, ඔහු ඉපදුනේ ලංකාවේනම් ඇමරිකාවට සංක්‍රමණය වෙන්න ඇත්තේ සරසවි ප්‍රවේශයට කලින්. ඇතැම් විට ඔහු කුඩා කල සිටම ඇමරිකාවේ සිටි අයෙක්ද දන්නෙත් නැහැ.

කොහොම වුනත්, ජෙෆ් බෙසෝස් විසින් සඳහන් කරන සිද්ධියේදී යසන්තගේ මොළය වැඩ කරලා තියෙන්නේ ගොඩක් ශ්‍රී ලාංකිකයින්ගේ මොළය වැඩ කරන විදිහටයි. නමුත්, ජෙෆ් බෙසෝස්ගේ මොළය වැඩ කරලා තියෙන්නේ ගොඩක් ඇමරිකානුවන්ගේ, විශේෂයෙන්ම උගත් ඇමරිකානුවන්ගේ මොළය වැඩ කරන ආකාරයටයි.

ආර්ථික විද්‍යාවද ඇතුළු බටහිර විද්‍යාවන් උගන්වද්දී පුහුණු කරන්නේ කිසියම් නිශ්චිත තර්කානුකූල ක්‍රමවේදයකට ගැටලුවක් විශ්ලේෂණය කරන ආකාරයයි. ක්‍රමය හරියට අනුගමනය කළොත් නිවැරදි පිළිතුර හමුවනු ඇතිය යන උපකල්පනය මෙහි තිබෙනවා. නමුත්, ඇතැම් අයට මේ විදිහට ක්‍රමානුකූලව ගැටළුවක් විශ්ලේෂණය නොකර වඩා ඉක්මණින් පිළිතුරට යන්න පුළුවන් වන අවස්ථා ඕනෑ තරම් තිබෙනවා.

අවංකවම කියනවනම් මගේ ඔලුව වැඩ කරන්නෙත් යසන්තගේ ක්‍රමයට. (මමත් යසන්ත තරමටම දක්ෂ පුද්ගලයක් කියා කියන්න හදන එක නෙමෙයි මේ කරන්නේ.) ගැටළුවක් විසඳන්න කලින් ගැටළුව දෙස මතුපිටින් බලලා පිළිතුරක් ඔළුවට ආවට පස්සේ ක්‍රමානුකූලව විශ්ලේෂණය කරලා ඒ පිළිතුරට යන්න පුලුවන්ද කියලා බලන එකයි මමත් ගොඩක් වෙලාවට කරන්නේ. ඒ මිසක් නියම ක්‍රමයට මුල ඉඳලම යන්නේ නැහැ.

සමහර වෙලාවට මගේ විශ්ලේෂණ හැකියාවේ තිබෙන අඩුපාඩු නිසා මේ වැඩේ මට කර ගන්න බැරිවෙනවා. එවිට, ඔළුවට ආපු අදහසෙන් වැඩක් නැතිව යනවා. තවත් සමහර වෙලාවට විශ්ලේෂණය කළාට පස්සේ මුලින් හිතපු පිළිතුර වැරදි බව පැහැදිලි වෙනවා. කොහොම වුනත් මේ ක්‍රමය පෞද්ගලිකව මට හරියන ක්‍රමයක්.

ඇමරිකාවේ ඉපදුණු මගේ දරුවනුත් බොහෝ විට ගැටළු විසඳන්නේ මේ ක්‍රමයටයි. ඔවුන්ගේ පාසැල් වල ගණිත පරීක්ෂණ වලදී මෙය ප්‍රශ්නයක් වෙන වෙලාවල් තිබෙනවා. මෙය ගුරු-දෙගුරු රැස්වීම් වලදී පවා සාකච්ඡා වී තිබෙන කරුණක්. මා මෙහි කියන්නේ ඇමරිකාවේ පාසැල් වල තිබෙන කිසියම් දරුවකුගේ දෙමවුපියන් හා ගුරුවරයෙකු අතර තිබෙන කුඩා රැස්වීම් ගැන.

"ඔබේ දරුවා ඉතා ඉක්මණින් ගණිත ගැටළු විසඳා නිවැරදි පිළිතුර සටහන් කරනවා. නමුත්, පිළිතුර ලබාගත් විදිහ පෙන්වා නැති නිසා මට ලකුණු දෙන්න විදිහක් නැහැ. ඔහු අන්තර්ජාලය පිරික්සා හෝ වෙනත් අයෙකුගෙන් කොපි කර පිළිතුර සටහන් නොකළ බව මා දන්නා නමුත් එය තහවුරු කරමින් පිළිතුර ලියන එක ඔහුගේ වගකීමක්."

මේ ප්‍රශ්නයට මමත් කුඩා කාලයේදී මුහුණ දී තිබෙන නිසාත්, තවමත් සමහර වෙලාවට මුහුණ දෙන නිසාත් මගේ දරුවන් මුහුණ දෙන ප්‍රශ්නය මට තේරුම් ගන්න පුළුවන්. නමුත්, ඔවුන්ගේ ගුරුවරුන්ට මෙය තේරෙන්නේ නැහැ. තේරුණත් කළ හැකි දෙයකුත් නැහැ. ඇමරිකාවේ ක්‍රමයට බොහෝ වෙලාවට පිළිතුරටත් වඩා වැදගත් වන්නේ පිළිතුර ලබාගත් ක්‍රමයයි. ඇමරිකාවේ ක්‍රමය කියා කිවුවත් මෙය ඇත්තටම බටහිර ක්‍රමය. යුරෝපයට සාපේක්ෂව බැලුවොත් ඇමරිකාවේදී යම් තරමකින් හෝ පිළිතුරට වටිනාකමක් ලැබෙනවා.

ලංකාවේ ක්‍රමය ටිකක් දුරට ලංකාවේ අධ්‍යාපන ක්‍රමය සමඟ සම්බන්ධ කරන්න පුළුවන්. ලංකාවේ උසස්පෙළ විභාගයේදී ශුද්ධ ගණිතය, ව්‍යවහාරික ගණිතය (දැන්නම් තියෙන්නේ සංයුක්ත ගණිතයනේ!) වගේ විෂයයන්ට වැඩිම ලකුණු ගන්න ගොඩක් අය කර තිබෙන්නේ විභාගයට ලැබෙන්න ඉඩ තිබෙන ආකාරයේ ගැටළු විශාල ප්‍රමාණයක් විසඳන ආකාරය පුහුණු වීමයි. එසේ කිරීමෙන් පසුව, විභාගයේදී කරන්නේ යසන්තගේ ක්‍රමයට ප්‍රශ්න පත්‍රයේ තිබෙන ගැටළුව තමන්ගේ මතකයේ තිබෙන ගැටළුවක් සමඟ ගලපලා ඒ අනුසාරයෙන් පිළිතුර වෙත ඉක්මණින් යන එකයි.

උසස්පෙළින් පසුව සරසවියේදීත් ගොඩක් අය විභාග වලට සූදානම් වෙන්නේ ඔය ක්‍රමයටමයි. ඇතැම් සරසවි සිසුන් දේශන වලින් වැඩක් නෑ කියා හිතන්නේත්, දේශන වලට සහභාගී නොවී කුප්පි වලින් විභාග ගොඩ දා ගන්නේත් මේ නිසයි.

ඇමරිකාවේ වගේම ලංකාවෙත් සරසවි දේශන වලින් කරන්නේ නිවැරදි ක්‍රමවේදය උගන්වන එකයි. ඇමරිකාවේදීනම් ඇතැම් මහාචාර්යවරු පිළිතුර වැරදි වුනත් ක්‍රමවේදය නිවැරදිනම් ලකුණු දෙන්න පැකිළෙන්නේ නැහැ. නමුත්, ලංකාවේ එය වෙන්නේ සාපේක්ෂව අඩුවෙන් බවයි මගේ අදහස.

දේශන වලදී නිවැරදි ක්‍රමවේදය උගන්වා, විභාග වලදී නිවැරදි පිළිතුර හොයන එකේ නොගැලපීමක් තියෙනවා. සරසවි වල කුප්පි වලින් වගේම සරසවියෙන් පිටදී ටියුෂන් වලිනුත් කෙරෙන්නේ ඉතා ඉක්මණින් පිළිතුර හඹා යන්න අවශ්‍ය පුහුණුව ලබා දෙන එකයි. එය නිවැරදි පිළිතුර හොයන විභාග ඇගැයීම් ක්‍රමය සමඟ ගැලපෙනවා.

මෙය කෙසේවත්ම යසන්තගේ ක්‍රමය අවතක්සේරු කිරීමක් නෙමෙයි. ඔහු ලංකාවේ උගත් අයෙක් නොවෙන්නත් පුළුවන්. ඔය විදිහටම ගැටළු විසඳන මගේ දරුවන් ලංකාවේ උගත් අය නෙමෙයි.

ඇතැම් විට මෙයට සංස්කෘතික හෝ ජානමය සම්බන්ධයක් තියෙන්න පුළුවන්. අළුත්ම පර්යේෂණ වලින් පෙනෙන්නේ යමෙක් අනාගතයේදී අධ්‍යාපනය අතින් ඉදිරියට යාම හෝ ධනවතෙකු වීම වගේ වගේ නොහිතන දේවල් පවා යම් තරමකට උපදින විටම තීරණය වී තිබෙන බවයි.

ඒ නැතත්, ලංකාවේ ක්‍රමය මිනිස්සු ගැටළු විසඳන ස්වභාවික ක්‍රමයයි. ඇමරිකාවේ වුවත්, ලොකු අධ්‍යාපනයක් නැති අය ගැටළු විසඳන්නේ ඔය විදිහට. අධ්‍යාපන ක්‍රමයෙන් කරන්නේ එය වෙනස් කරන එකයි.

(Image: http://www.ft.lk/front-page/Lankan-who-solved-maths-problem-for-Jeff-Bezos-and-gave-world-Amazon/44-663275)

මිල සූත්තරේ...

ලංකාවේ ඉන්ධන මිල කියන්නේ තනිකරම වෙළඳපොල විකෘතියක්. එයින් කොයි වෙලාවකවත් ඉල්ලුම් සැපයුම් සමතුලිතතාවය හෝ නිෂ්පාදන පිරිවැය නිවැරදිව නිරූපණය වෙන්නේ නැහැ.

ප්‍රශ්නයේ මුල තියෙන්නේ ලංකාවේ ඉන්ධන වෙළඳපොළේ ඛණිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවට තිබෙන ඒකාධිකාරය. කාට හරි කියන්න පුළුවන් ඉන්දියන් තෙල් සමාගමත් ඉන්න නිසා දැන් එහෙම ඒකාධිකාරයක් නැති බව. ඇත්ත. ඉන්දියන් තෙල් සමාගමේ සම්ප්‍රාප්තිය ඛණිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවේ ඒකාධිකාරයට සෑහෙන බලපෑමක් කළා තමයි. නමුත්, තවමත් ඛණිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවට ලංකාවේ ඉන්ධන වෙළඳපොළේ සෑහෙන තරමේ ඒකාධිකාරී බලයක් තියෙනවා.

මේ වන විට (සැප්තැම්බර් 21) ඇමරිකාවේ පැට්‍රෝල් ගැලුමක සාමාන්‍ය මිල ඩොලර් 2.852ක්. ඇමරිකාවේ ඉන්ධන වලට ලංකාවේ වගේ නිශ්චිත මිලක් නැහැ. පාරේ අනිත් පැත්තේ හෝ අල්ලපු වැටේ මිල අඩු හෝ වැඩි වෙන්න පුළුවන්. ප්‍රාන්තයෙන් ප්‍රාන්තයට මිල විශාල ලෙස අඩු වැඩි වෙනවා. මෙහි සඳහන් කළේ ඒ ගණන් වල සාමාන්‍ය අගය. මේ එක් වෙළඳසැලක් ගත්තත් දිනපතාම මිල උච්ඡාවචනය වෙනවා.

අද ඩොලර් එකක මැදි මිල (ගැනුම් මිලේ හා විකුණුම් මිළේ සාමාන්‍යය) රුපියල් 168.72ක්. ඒ අනුව, ඇමරිකාවේ පැට්‍රෝල් ගැලුමක සාමාන්‍ය මිල ලංකාවේ රුපියල් වලින් 481.19ක්. ඇමරිකන් ගැලුමකට ලීටර 3.78541ක් තියෙනවා. ඒ කියන්නේ ඇමරිකාවේ පැට්‍රෝල් ලීටරයක මිල රුපියල් 127.12ක් වෙනවා. ලංකාවේ පැට්‍රෝල් ලීටරයක මිල මේ වන විට රුපියල් 149ක්. රුපියල් 22ක් පමණ වැඩියි.

ඩොලර් එකේ මැදි මිල 197.76ක් වුනොත් ඇමරිකාවේ හා ලංකාවේ පැට්‍රෝල් ලීටරයක මිල සමාන වෙනවා. නමුත්, රුපියල මේ යන ගැම්මටම ඒ තරමට අවප්‍රමාණය වෙයි කියා හිතන්න අමාරුයි. බොහෝ විට තව ටිකක් වැඩි වෙලා ස්ථාවර වෙයි. එහෙම නොවුණොත් මහ බැංකුව මොනව හරි සෙල්ලමක් දාල රුපියල අවප්‍රමාණය වෙන එක සීමා කරන්න තිබෙන ඉඩකඩ වැඩියි. ඒ නිසා, ලංකාවේ පැට්‍රෝල් ලීටරයක මිල ඇමරිකාවේ මිලට වඩා ඉහළින් තව ටිකක් කල් තියෙයි.

ලංකාවේ ඉන්ධන මිල තීරණය වෙන්නේ කාගේ හෝ පුද්ගලයෙකුගේ නැත්නම් කණ්ඩායමකගේ හිතුමනාපයට කියන එක කවුරුත් දන්න දෙයක්නේ. කාලෙන් කාලෙට මිල සූත්‍ර කතාත් ඇහෙනවා.

ඇමරිකාවේ මිල එක්ක සංසන්දනය කළොත් ලංකාවේ පැට්‍රෝල් මිල තව ටිකක් අඩු වෙන්න ඕනෑ. ඒ වුනත්. මගේ පෞද්ගලික අදහස ලංකාවේ පැට්‍රෝල් මිල තව ටිකක් ඉහළින් තිබුණත් ප්‍රශ්නයක් නෑ කියන එකයි. මම එහෙම කියන්නේ හේතු ඇතුවයි.

ඇමරිකාවේ පැට්‍රෝල් මිල ලංකාවේ මිලට වඩා අඩු වුවත් ඇමරිකාවේ ඉන්ධන විකුණන සමාගම් මේ වැඩෙන් පාඩු ලබන්නේ නැහැ. ඔවුන් මේ වගේ අඩු මිලකට ඉන්ධන විකුණන අතරේම සැලකිය යුතු ලාබයකුත් උපයනවා. ඒ එම සමාගම් වල කාර්යක්ෂමතාවය තුළින්. ඒ නිසා, එවැනි සමාගමක කොටස් හිමියන්ටත් සැලකිය යුතු ප්‍රතිලාභයක් ලබන්න අමාරුවක් නැහැ.

ලංකාවේ ඛණිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවේ කාර්යක්ෂමතාවය ගැන අමුතුවෙන් කියන්න අවශ්‍ය නැහැනේ. ලංකාවේ පැට්‍රෝල් මිල ඇමරිකාවේ මිලට වඩා වැඩි වුණත් ඛණිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව දුවන්නේ පාඩු පිටයි. පාඩුවක් තියෙන තැනක පාඩුවට කරගහන කවුරු හෝ ඉන්නත් ඕනෑනේ. මේ පාඩුව අවසාන වශයෙන් දරන්නේ රටේ බදු ගෙවන ජනතාවයි.

ඛණිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවේ කාර්යක්ෂමතාවය ඉහළ නංවා ගැනීම අනිවාර්යයෙන්ම කළ යුතු දෙයක්. නමුත්, එය සිදුවන තුරු එම සංස්ථාව ලබන අලාබ වෙනත් අය මත පටවනවාට වඩා ඉන්ධන මිල ඉහළ දමා පාඩු පියවා ගැනීම සුදුසු බවයි මම හිතන්නේ. ඒ වගේම ඉන්දියානු තෙල් සමාගම ලංකාවේ වෙළඳපොළට පැමිණෙන්න පෙර කාලයට සාපේක්ෂව ඉන්පසු කාලයේදී ඛණිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාවේ කාර්යක්ෂමතාවය සැලකිය යුතු තරමින් ඉහළ ගිය බවත් නොකියාම බැහැ.

ඔය කියන පෙර කාලයේදී ඛණිජ තෙල් නීතිගත සංස්ථාව ඉන්ධන මිල නියම කළේ විශාල ලාභ ආන්තිකයක් තබාගෙනයි. නමුත්, ඒ ලාබ ආන්තිකයේ ප්‍රයෝජන රටේ ජනතාවට ලැබුණේ නැහැ. තබාගත් ඉහළ ලාභ ආන්තික නාස්ති කර දමමින් අකාර්යක්ෂමතාවය නඩත්තු කිරීම පමණයි සිදුවුණේ. අනූව දශකයේ මැද හරියේදී තමයි තෙල් සංස්ථාවේ අකාර්යක්ෂමතාවය වාර්තා තබපු කාලය.

ඉන්දියානු තෙල් සමාගම පැමිණියාට පසුව තෙල් සංස්ථාව කිසියම් අර්බුදයකට ගියා කියන්න පුළුවන්. තෙල් සංස්ථාව තමන්ගේ තිබුණු අකාර්යක්ෂමතාවයන් එක්ක පාඩු නොලබන්නනම් කලින් වගේම ඉහළ ලාබ ආන්තිකයක් තබාගෙන මිල නියම කළ යුතුව තිබුණා. එහෙම කළානම් ඒ මිලටම විකුණා ඉන්දියානු තෙල් සමාගම දැවැන්ත ලාබයක් ලබනවා. එවිට තෙල් සංස්ථාවේ අකාර්යක්ෂමතාවය කැපී පෙනෙනවා.

ඉන්දියානු තෙල් සමාගම පැමිණියාට පසුව ලංකාවේ ඉන්ධන මිල නියම කෙරුණේ කලින් යුගයට සාපේක්ෂව සැලකිය යුතු තරම් පහළිනුයි. එසේ කිරීමෙන් ඉන්දියානු තෙල් සමාගමේ ලාබ සීමා කරන්න හැකි වුනත්, ඔවුන් තව දුරටත් සැලකිය යුතු ලාබයක් ලැබුවා. අනෙක් අතට, තෙල් සංස්ථාව දිගින් දිගටම පාඩු ලබන තැනකට වැටුණා.

පසුකාලීනව ලංකාවේ ආණ්ඩු තමන්ගේ දේශපාලන අරමුණු වෙනුවෙන් තෙල් සංස්ථාව දිගින් දිගටම පාඩු ලබද්දී තෙල් මිල පහළින් තබාගත්තා. මේ හරහා රටේ උද්ධමනය කෘතීම ලෙස පාලනය කරන්න පුළුවන් වුණා. ඒ එක්කම ලංකාවේ දේශපාලන බලය තීරණය කරන මධ්‍යම පාංතික සමාජ ස්ථරය සතුටු කරන්නත් පුළුවන් වුණා. පහුගිය ආණ්ඩුව විසින් පටන්ගත් මේ වැඩේ මේ ආණ්ඩුව විසිනුත් දිගටම කරගෙන යනවා.

තෙල් මිල පහළින් තබාගැනීමේ දිගුකාලීන අවාසි ගණනාවක්ම තිබෙනවා. එයින් ප්‍රධාන අවාසිය ඉන්ධන ඉල්ලුම ඕනෑවට වඩා වැඩි වී ගෙවුම් ශේෂය මත පීඩනය ඉහළ යාමයි.

අද (සැප්තැම්බර් 21) වන විට ලෝක වෙළඳපොළේ බොරතෙල් බැරලයක මිල ඇමරිකන් ඩොලර් 74.69ක්. මේ බ්‍රෙන්ට් හා WTI මිල ගණන් වල සාමාන්‍ය අගය. ඩොලරයක මැදි මිල රුපියල් 168.72ක්. ඒ අනුව, බොරතෙල් බැරලයක් රුපියල් වලින් 12,602ක් වෙනවා. 1990 අවසානයේදී මේ මිල රුපියල් 970ක් පමණයි. ඒ අනුව, බොරතෙල් බැරලයක මිල රුපියල් වලින් ගත්තහම 13 ගුණයකින් වැඩි වී තිබෙනවා. නමුත්, මේ කාලය තුළ ලංකාවේ පැට්‍රෝල් මිල වැඩි වී තිබෙන්නේ රුපියල් 30 සිට 149 දක්වා 5 ගුණයකින් පමණයි. 1990 මිල සූත්‍රය අනුව බැලුවොත් අද වන විට පැට්‍රෝල් ලීටරයක මිල රුපියල් 390ක් විය යුතුයි.

ඒ තරම් ඈත කාලයකට යන්නේ නැතුව 2005 වගේ අවුරුද්දකට ගියොත් බොරතෙල් බැරලයක මිල රුපියල් වලින් 2.25 ගුණයකින් ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. ඒ වන විට තිබුණු මිල සූත්‍රය අනුව බැලුවොත් අද වන විට පැට්‍රෝල් ලීටරයක මිල රුපියල් 178ක් විය යුතුයි.

මේ ගණන් හැදීමේදී වෙනත් දේශීය සාධක වල බලපෑම සලකා නැහැ. පැට්‍රෝල් මිල මත බලපාන අනෙකුත් දේශීය වියදම් පිළිබඳ තොරතුරු සොයාගැනීම අපහසුයි.

ඩොලරයේ මිල ප්‍රශ්නයක්ද?

පසුගිය සතියේ ඇමරිකන් ඩොලරයේ මිල රුපියල් කිහිපයකින් ඉහළ ගියා. මේ විදිහට ඩොලරයේ මිල පොඩ්ඩක් ඉහළ යන හැම වෙලාවකම ලංකාවේ සෑහෙන පිරිසක් කලබල වෙනවා. සමහර අය මෙය දකින්නේ ලංකාවේ ආර්ථිකය කඩා වැටෙන්න යාමේ පෙර මග ලකුණක් විදිහටයි.

මේ ගැන මහ බැංකුව පැත්තෙනුත් පැහැදිලි කිරීම් කෙරිලා තියෙනවා. මහ බැංකුව කියන විදිහට සිදුවෙමින් පවතින්නේ රුපියල අවප්‍රමාණය වීම නෙමෙයි, ඇමරිකන් ඩොලරය ශක්තිමත් වීමයි.

කොහොමත් ඉතින් රුපියල ඩොලරයට සාපේක්ෂව අවප්‍රමාණය වෙනවා කියන්නේ රුපියලට සාපේක්ෂව ඇමරිකන් ඩොලරය ශක්තිමත් වෙනවා කියන එකනේ. එහෙමනම් මහ බැංකුව කියන කතාවේ තේරුම කුමක්ද?

මහ බැංකුව කියන්නේ ලංකාවේ රුපියලට පමණක් නෙමෙයි තවත් ව්‍යවහාර මුදල් ගණනාවකට සාපේක්ෂව ඩොලරය ශක්තිමත් වී තිබෙන බවයි. වෙනත් විදිහකින් කිවුවොත් ඩොලරයට සාපේක්ෂව අවප්‍රමාණය වෙන්නේ අපේ රුපියල විතරක් නෙමෙයි කියන එකයි.

තාක්ෂණික වශයෙන් ගත්තොත් මහ බැංකුව කියන කතාව ඇත්ත. නමුත්, මේ ප්‍රකාශය රුපියල අවප්‍රමාණය වීම පිළිබඳව තිබෙන බය නැති කරන ප්‍රකාශයක් නෙමෙයි. මෙයින් ගොඩක් අය තේරුම් ගන්නේ "ඔව් අපේ රුපියලේ ප්‍රශ්නයක් තියෙනවා. හැබැයි ඒ ප්‍රශ්නෙම තවත් ගොඩක් අයටත් තියෙනවා කියන එකයි." තවත් ගොඩක් අයට හෙම්බිරිස්සාව තිබුණා කියා තමන්ගේ හෙම්බිරිස්සාව සුළු කොට සලකන්න ගොඩක් අය කැමති වෙන එකක් නැහැ.

රුපියල අවප්‍රමාණය වෙන එක ඔය තරම්ම ප්‍රශ්නයක් වෙන්නේ ඇයි? ඒක ප්‍රශ්නයක් වෙන්නේ කාටද?

ආසන්න වශයෙන් ලංකාවේ පවුල් පහකට එකක විදේශ ශ්‍රමිකයෙක් ඉන්නවා. මේ අය අවුරුද්දක් තුළ ලංකාවේ තමන්ගේ පවුල් වලට එවන මුදල් ප්‍රමාණය ලංකාවේ මුළු අපනයන ආදායමෙන් තුනෙන් දෙකකට පමණ සමාන මුදලක්. ඩොලර් එකේ මිල රුපියලකින් වැඩි වෙනවා කියන්නේ මේ ශ්‍රමිකයින් මහන්සි වෙලා උපයන මුදල් ඉතිරි කරලා ගෙවල් වලට එවන සෑම ඩොලර් එකක් වෙනුවෙන්ම ඔවුන්ගේ පවුල් වල අයට රුපියලක් වැඩියෙන් ලැබෙනවා කියන එකයි. ඒ කියන්නේ මේ පවුල් වල අයගේ මිල දී ගැනීමේ හැකියාවත් ඉහළ යනවා කියන එකයි.

හැබැයි ඉතින් ඔය කලින් කී පවුල් ගොඩක් ලංකාවේ සම්ප්‍රදායික මධ්‍යම පාංතික පවුල් නෙමෙයි. ආදායම් මට්ටම අනුව බැලුවොත් මේ අයත් ඔය සාමාන්‍යයෙන් පහළ මධ්‍යම පාංතිකයින් කියා හඳුන්වන අයත් අතර ලොකු වෙනසක් දැන් නැතුව ඇති. නමුත්, සමාජ ධුරාවලිය ඇතුළේ මේ කණ්ඩායම ඉන්නේ පහළින්. ඒ වගේම මේ ශ්‍රමිකයින් අතරින් විශාල පිරිසක් කාන්තාවන්.

ඇඟලුම් ක්ෂේත්‍රයේ පහළ මට්ටමේ රැකියා වල නිරතව ඉන්නෙත් ඔය විදේශ ශ්‍රමිකයින් බිහිවන සමාජ කණ්ඩායමේම කොටස්. ඒ වගේම, ලංකාවේ ශ්‍රම බලකායේ කාන්තාවන් සිටින්නේ 35%ක් පමණක් වුවත් ඇඟලුම් ක්ෂේත්‍රයේ සිටින ශ්‍රමිකයින්ගෙන් 80%ක් පමණම කාන්තාවන්.

ඩොලරයේ අගය ඉහළ යනවා කියන්නේ ඇඟලුම් ක්ෂේත්‍රයේ ලාබ වැඩි වෙනවා කියන එකයි. ලාබ වැඩි වෙද්දී නිෂ්පාදනය ඉහළ යනවා. ශ්‍රමයට තිබෙන ඉල්ලුම වැඩි වෙනවා. ඒ නිසා, ශ්‍රමයට ලැබෙන ප්‍රතිලාභත් වැඩි වෙනවා.

තේ කර්මාන්තය කියන්නෙත් මේ වගේම කාන්තා ශ්‍රමය බහුලව යොදා ගැනෙන තවත් කර්මාන්තයක්. තේ කර්මාන්තයේ නියැලෙන අය ඉන්නේ සමාජ ධුරාවලියේ තවත් පහළින්. ඩොලරය ඉහළ යද්දී ඒ අයටත් වාසියි.

මේ වන විට ලංකාවේ සෑහෙන පිරිසක් සෘජුව හෝ වක්‍රව සංචාරක කර්මාන්තයේ රැකියා වල නිරතව ඉන්නවා. ඩොලරය ඉහළ යනවා කියන්නේ සංචාරක මග පෙන්වන්නට, හෝටල් සේවකයින්ට වගේ අයට ටිප් එකක් විදිහට ලැබෙන ඩොලර් එකකට වුවත් වැඩි මුදලක් ලැබෙනවා කියන එකයි. සංචාරක හෝටල් විසින් අය කරන ගාස්තුව ඩොලර් වලින් ඒ මට්ටමේම තියා ගත්තොත් වැඩි රුපියල් ප්‍රමාණයක් ඔවුන්ට ලැබී ලාබ ඉහළ යනවා. රුපියල් වලින් ඒ මට්ටමේම තියාගත්තොත් ඉල්ලුම වැඩි වන නිසා ඒත් ලාබ වැඩි වෙනවා.

රුපියල් අවප්‍රමාණය වන කොට ලංකාවේ ගොඩක් අයට වාසි තිබුණත්, එසේ වාසි ලබන වැඩි දෙනෙක් ලංකාවේ දේශපාලන බලය නැති, හඬක් නැති අයයි. නමුත්, ඩොලර් එකකට වැඩිපුර රුපියල් ගෙවන්න වීම ප්‍රශ්නයක් වෙන්නේ ලංකාවේ දේශපාලන බලය තිබෙන මධ්‍යම පාංතිකයින්ට. සමාජ ජාලා වල සක්‍රියව ඉන්නෙත්, මගේ මිතුරන් අතර ඉන්නේත්, මේ බ්ලොග් එක කියවන්නේත් ඒ කණ්ඩායමේ සිටින අයයි. ලංකාවේ "පොදු ජනතා හඬ" ලෙස හැම විටම වාගේ ඉස්මතු වෙන්නේ මේ කණ්ඩායමේ හඬයි.

ඔය මධ්‍යම පාංතික සමාජ ස්ථරයේ ඉන්න හැමෝම නොවුනත් ගොඩක් අය සෘජුව "නිෂ්පාදනයකට" දායක නොවන එක්කෝ රජයේ රැකියාවක නිරත, එසේ නැත්නම් සේවා අංශයේ රැකියාවක නිරත අයයි. සේවා අංශයේ රැකියා කරන අයත් කරන්නේ නිෂ්පාදනයක් තමයි. මම ඔවුන්ව කිසිසේත්ම අවතක්සේරු කරන්නේ නැහැ. නමුත්, මේ කරුණේදී ඔවුන් හිතන ආකාරයේ වෙනසක් තිබෙනවා.

හැකි තරම් අඩු මිලට ලෝකයේ කොහෙන් හෝ තමන්ට අවශ්‍ය හොඳම බඩු මිල දී ගැනීමේ "උණ" තියෙන්නේ ඔය අන්තිමට කී සමාජ ස්ථරයටයි. ඒ නිසා ඩොලරය ඉහළ යාම ඔවුන්ට ලොකු ප්‍රශ්නයක්. ඔය පවුල් වලත් කවුරු හෝ සාමාජිකයෙක් බොහෝ විට විදේශගතව සිටිනවා. නමුත් ඒ වැඩි වශයෙන්ම බටහිර රටවල. ඒ අයත් ලංකාවට මුදල් එවනවා තමයි. නමුත්, මේ කියන පවුල් ජීවත් වෙන්නේ ඒ විදිහට ලැබෙන මුදල් වලින් නෙමෙයි.

මේ පවුල් වල අය උපයන ආදායම් හා කරන වියදම් සැලකුවාම ඉඳහිට පිටරටක ඉන්න ඥාතියෙක් එවන මුදලක් කියන්නේ සොච්චමක්. ඩොලරය ඉහළ යද්දී ආනයනික බඩු වල මිල ඉහළ යාම නිසා සිදුවන පාඩුව ඔය විදිහට ලැබෙන ඩොලර් වලට ලැබෙන රුපියල් ගණන වැඩි වීම නිසා ලැබෙන වාසියට වඩා ගොඩක් වැඩියි. ඔය විදිහට බටහිර රටවල ඉන්න යාලු මිත්‍රයෝ ගොඩක් වෙලාවට ලංකාව එවන්නේ ඩොලර් නෙමෙයි, ජීවන විලාසිතා. ඒ ජීවන විලාසිතා වෙනුවෙන් ලංකාවේ අයට සෑහෙන වියදමක් යනවා. ඩොලර් එක ඉහළ යන්න යන්න වියදම වැඩියි.

සමාජ ජාලා වගේම ප්‍රධාන මාධ්‍ය වලත් රුපියල අවප්‍රමාණය වීම වැළැක්විය හැකි ආකාරය ගැන යෝජනා වැහි වැහැලා. වැහි වැහැලා කියා කිවුවත් වෙනස් වචන වලින් බොහෝ විට ඉදිරිපත් කරන්නේ එකම යෝජනාව. ලංකාවේ නිෂ්පාදනය වැඩි කරන්න ඕනෑ!

යෝජනාව නරක නැහැ. නමුත්, ඕක කරන්නේ කොහොමද කියල කවුරු හරි මට කියා දෙනවද?

ඔය නිෂ්පාදනය වැඩි කළ යුතු බව කියන අය අතර ආර්ථික විද්‍යාව උගත් අයත් ඉන්නවා. සමහර මහාචාර්යවරු පවා ඉන්නවා.

නිෂ්පාදනය වැඩි වුනොත් ආනයන අපනයන පරතරය අඩු වෙලා රුපියල මත තියෙන පීඩනය අඩුවෙනවා කියන එක කියන්න දෙයක් නැහැ. නමුත්, එහෙම වෙන පාටක් පේන්නවත් තියෙනවද? කිසිම දෙයක් වෙනස් නොවුනොත් අද නොවෙන දේ හෙට වෙන්නේ කොහොමද?

මුලින්ම හිතල බලන්න ඕනෑ ඔය කියන විදිහට ලංකාවේ නිෂ්පාදනය වැඩි නොවෙන්නේ ඇයි කියන එකයි. මොනවා හෝ නිෂ්පාදනය කරලා ලාබ ගන්න පුලුවන්නම් ගොඩක් අය ඒ වැඩේ කරයි. එහෙම නොකරන්නේ ගොඩක් දේවල් ලංකාවේ හදනවට වඩා ලාබෙට පිටරටකින් ගේන්න පුළුවන් නිසයි. ඔය ඩොලර් එක ඉහළ යාම ගැන කණගාටු වන කිසි කෙනෙක් චීන බඩුවක් රුපියල් සීයකට ගන්න තියෙද්දී ඒ වගේම ලංකාවේ බඩුවක් රුපියල් දෙසීයක් දීලා ගන්නවද?

සමහර අය ආනයන පාලනය ගැන පවා කතා කරල තියෙනවා දැක්කා. එහෙම දෙයක් විසඳුමක් නොවනවා පමණක් නෙමෙයි එසේ කළොත් එයට මුලින්ම විරෝධය දක්වන්නේ ඔය දැන් ඩොලර් එක වැඩිවීම ගැන ප්‍රශ්න කරන සමාජ ස්ථරයම තමයි. හැබැයි මහ බැංකුව හදන්නෙත් රුපියල අවප්‍රමාණය වෙන එක පාලනය කර ගැනීම සඳහා ආනයන වලට බාධා පමුණුවන්නයි. ඔය දැනටම වාහන ආනයනයට උදැල්ලක් දාල තියෙන්නේ.

රටේ විශාල ආනයන අපනයන පරතරයක් තිබෙනවා. මෙය මේ ආණ්ඩුව ඇති කරපු ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. පහුගිය ආණ්ඩුවේ දෙවන භාගයේදී ඇති කරපු ප්‍රශ්නයක්. කවුරු කොයි විදිහට කිවුවත් ලංකාවේ ණය අර්බුදය පහුගිය ආණ්ඩුව විසින් ඇති කරපු ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. නමුත්, ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නය ඇති කළේ පහුගිය ආණ්ඩුවයි. මෙය විස්තරාත්මකව, කරුණු සහිතව පෙන්වා දිය හැකි දෙයක්.

ලංකාවේ රාජ්‍ය ණය ප්‍රශ්නය වගේම ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නයත් නිදහස ලබපු අලුත සිට දිගටම තිබුණු හා ක්‍රමයෙන් උග්‍ර වූ ප්‍රශ්න. ජයවර්ධන ආණ්ඩුව රාජ්‍ය ණය ප්‍රශ්නය අලුත් තලයකට ගෙනිච්චා. රාජපක්ෂ ආණ්ඩුව ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නය අලුත් තලයකට ගෙනිච්චා. මේ ප්‍රශ්න දෙකෙන් එකක්වත් කිසිම ආණ්ඩුවක් යටතේ විසඳුනේ නැහැ. ඇතැම් ආණ්ඩු මේ ප්‍රශ්න වඩා උග්‍ර නොකළා පමණයි.

ලංකාවේ මේ වන විට විශාල ආනයන අපනයන පරතරයක් තිබෙනවා. එය නැති කරන්නනම් දේශීය නිෂ්පාදනය ඉහළ යා යුතු තමයි. නමුත්, එය ස්වභාවිකවම සිදු විය යුතුයි. කාටවත් එය බලෙන් කරන්න බැහැ. රට ගැන හිතනවා කියා සමාජ ජාලා වල කොච්චර කිවුවත්, කිසි කෙනෙක් පාඩුවට බඩු නිපදවන්නේ නැතුවා වගේම පාඩුවට බඩු මිල දී ගන්නෙත් නැහැ. එය සාමාන්‍ය මිනිස් ස්වභාවය.

රුපියල අවප්‍රමාණය වෙනවා කියන්නේ රටේ දේශීය නිෂ්පාදනය ස්වභාවික ලෙසම ඉහළ යවන යාන්ත්‍රනය. එක පැත්තකින් මේ යාන්ත්‍රනයට අකුල් හෙළන අතරම යාන්ත්‍රණයේ ප්‍රතිඵලයත් කෙසේ හෝ ලැබෙනු ඇතැයි අපේක්ෂා කරන්න බැහැ.

කාට හෝ බැක්ටීරියා නැත්නම් වෛරස් ආසාදනයක් හැදුනහම බොහෝ විට උණ ගන්නවා. මේ උණ කියන්නේ ආසාදනය නැති කරන යාන්ත්‍රනයේම කොටසක්. ශරීර උෂ්ණත්වය තරමක් වැඩියෙන් තිබුණහම ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියේ කාර්යක්ෂමතාවය ඉහළ යනවා. උණ වැඩි වුණාම වෙනත් අතුරු ප්‍රශ්න ඇති වන නිසා උණ පාලනය කරන්නත් වෙනවා. නමුත්, අංශකයක් විතර වැඩියෙන් ශරීර උෂ්ණත්වය පවත්වා ගන්න එක උණ සම්පූර්ණයෙන්ම නැති කරනවට වඩා හොඳයි.

ඩොලර්කරණය

මෙයත් අපේ මිතුරෙකු වත්පොත හරහා අපගේ අවධානය යොමු කර තිබුණු ඔහුගේ සිසුවෙකුගේ අදහසකට අදාළව ලියැවෙන්නක්. මුල් අදහස පළ කළ මගේ මිතුරාගේ සිසුවාගේ මෙය කියවනු ඇතැයි මා සිතනවා. වත්පොත හරහා සංවාද වල යෙදෙන්න දැනට මගේ වැඩි කැමැත්තක් නැහැ.

ඔහු අහන්නේ සිම්බාබ්වේ මෙන් ලංකාවේ ගෙවීම් පියවීම් සඳහා රුපියල වෙනුවට කෙසේවෙතත් රුපියලට සමාන්තරව හෝ ඩොලරය යොදා ගැනීමෙන් රට ඇතුළට වැඩිපුර විදේශ විණිමය ආකර්ෂණය කරගත හැකිද වැනි අදහසක්. මේ ආකාරයට රටක ජාතික ව්‍යවහාර මුදල වෙනුවට වෙනත් රටක මුදල් ඒකකයක් ආදේශ කරගැනීම හැඳින්වෙන්නේ ඩොලර්කරණය ලෙසයි.

සිම්බාබ්වේ කැමැත්තෙන් ඩොලර්කරණය කළා නෙමෙයි. විශාල වශයෙන් ණය ගැනීමෙන් පසුව ඔවුන්ගේ මුදල් ඒකකය පිළිබඳ විශ්වාසය තවදුරටත් ගොඩ ගත නොහැකි තරමට බිඳ වැටීමෙන් පසුව එය අත් හැර දමනු හැර ඔවුන්ට වෙනත් විකල්පයක් තිබුණේ නැහැ. (මේ කතාව කියන්න මම මේ ලිපියේ ඉඩ වෙන් කරන්නේ නැහැ. උඩ නෝට්ටුව දිහා බැලුවොත් අදහසක් එයි.) ලංකාව එපමණ නරක තැනකට වැටී නැහැ.

මේ ප්‍රශ්නය ඇසූ තරුණයා වැනි ගොඩක් අය ලංකාවේ නිෂ්පාදන ආර්ථිකය වර්ධනය වීම අත්‍යවශ්‍ය කරුණක් සේ සිතනවා. ඒ වගේම එය සිදු නොවන්නේ ලංකාවේ රජයේ හෝ මිනිසුන්ගේ වැරැද්දක් හෝ අඩුපාඩුවක් නිසා කියලත් හිතනවා. ඒ පදනමින් ඒ වෙනුවෙන් තමන්ට කළ හැකි දේවල් කරන්න උත්සාහ දරනවා වෙන්නත් පුළුවන්.

විදේශ ව්‍යවහාර මුදල් අරගෙන ලංකාවට පැමිණෙන සංචාරකයින් වැනි අයට ලංකාවේදී තමන්ගේ විදේශ මුදල් රුපියල් කර ගැනීමේ අපහසුතාවයක් ඇතැයි මා හිතන්නේ නැහැ. ලංකාව ඇතුළේදී රුපියල් ඩොලර් කිරීම පහසු නැතත් ඩොලර් රුපියල් කිරීම ඉතාම පහසුයි. ප්‍රත්‍යන්ත නගරයකදී වුවත් බැංකු ශාඛාවකට ගිය ගමන් ඩොලර් මාරු කරගත හැකියි. බැංකු නොවන වෙනත් තැන් වලදීත් මෙය කරගත හැකියි. විදේශිකයින් නිතර පැමිණෙන ඇතැම් තැන් වල දැනට වුවත් මිල ගණන් තිබෙන්නේ ඩොලර් වලිනුයි.

අනෙක් කරුණ ලංකාවට එන සෑම විදේශිකයෙකුම වාගේ අතේ මේ වන විට වීසා හෝ මාස්ටර්කාඩ් වැනි සන්නාමයක් සහිත ක්‍රෙඩිට් කාඩ්පත් තිබෙනවා. මේ කාඩ්පත් නිකුත් කර තිබෙන්නේ කවර රටක බැංකුවකින් වුවත් ඒවා උපයෝගී කරගෙන රුපියල් වලින් ගෙවීම් කළ හැකියි. ඔවුන් ලංකාවේදී කිසියම් භාණ්ඩයක් මිල දී නොගන්නවානම් එසේ නොකරන්නේ මිල වැඩි නිසා මිසක් අතේ රුපියල් නැති නිසා නෙමෙයි.

ලංකාවේ භාණ්ඩ විදේශිකයින්ට මිල වැඩි වීමේ සිට ලංකාවේ නිෂ්පාදන ආර්ථිකය බිඳ වැටීම දක්වා ප්‍රශ්න අටෝරාසියකට තිබෙන සරල හා තනි විසඳුම රුපියල සැලකිය යුතු තරමින් අවප්‍රමාණය කිරීමයි.

ලංකාවේ ආණ්ඩුව මේ දවස් වලත් ඇතැම් පාර්ශ්ව වල විරෝධය මැද්දේ වෙළඳ ගිවිසුම් පස්සේ පන්නනවා. කලින් ආණ්ඩුත් ඔය වැඩේම කළා. මේ හරහා බලාපොරොත්තු වෙන්නේ ලංකාවේ අපනයන බදු රහිතව හෝ බදු සහන යටතේ අදාළ රටවල විකිණීමට අවස්ථාවක් ලබා ගැනීමයි. දැනට කිසියම් රටක් 10%ක ආනයන බද්දක් අය කරනවානම් එය ඉවත් වූ විට අපේ බඩු 10%ක් අඩු මිලකට ඒ රටේදී විකුණන්න පුළුවන්. එවිට ඉල්ලුම වැඩි වී වෙළඳ පරිමාව ඉහළ යනවා.

හැබැයි බොහෝ විට ඔය වගේ වෙළඳ ගිවිසුම් ද්විපාර්ශ්විකයි. අපට බදු සහනයක් ලැබෙන්නේ අපිත් බදු සහනයක් දුන් විටයි. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ලංකාවේදී අදාළ රටේ බඩු වල මිල පහළ යන නිසා ඒවාට තිබෙන ඉල්ලුමත් ඉහළ යනවා. ඒ එක්කම අපේ අපනයන පරිමාවත් ඉහළ යනවා. ඒ නිසා, අවසාන වශයෙන් ලංකාවේ වෙළඳ ශේෂ ප්‍රශ්නයට විසඳුමක් ලැබෙන්නේ නැහැ. අපනයන වැඩි වන ප්‍රමාණයට වඩා ආනයන වැඩි වුනොත් ප්‍රශ්නය තවත් දරුණු වෙන්න වුවත් පුළුවන්.

ඔය වෙනුවට රුපියල 10%කින් අවප්‍රමාණය වෙන්න ඇරියොත් විදේශ රටවලදී අපේ බඩුවල මිල 10%කින් අඩු වී අර 10% බදු සහනයේ වාසියම ලැබෙනවා. වෙළඳ ගිවිසුමකදී මෙන් එක රටකදී නොව හැම රටකදීම මෙය සිදු වෙනවා. ඒ විතරක් නෙමෙයි. වෙළඳ ගිවිසුමකදී අපනයන වල මිල 10%කින් අඩු වෙද්දී ආනයන වල මිලත් 10%කින් අඩු වන නමුත් රුපියල අවප්‍රමාණය කළ විට වෙන්නේ එහි අනිත් පැත්තයි. අපනයන මිල 10%කින් අඩු වන විට ආනයන මිල 10%කින් වැඩි වෙනවා. එවිට අපනයන ඉහළ යන අතරම ආනයන පහළ ගොස් වෙළඳ හිඟය අඩු වෙනවා.

ගොඩක් අය ලංකාවේ වී වගා කිරීමේ අකාර්යක්ෂමතාවය ගැන කතා කරනවා. මේ අය පෙන්වා දෙන කරුණක් තමයි ලංකාවේ වී ගොවීන්ට වතුර නිකම් දීලා, පෝර අඩුවට දීලා අන්තිමට රජය විසින් වැඩි මිලකට වී මිල දී ගන්නත් අවශ්‍යයි කියන එක. ඒ අය කියන විදිහට හාල් රටින් ගේන එක ලාබයි. මතුපිටින් බැලුවොත් කතාව ඇත්ත. නමුත්, මෙතැනදී අමතක කරන දෙයක් තමයි මේ කතාවේ වලංගු භාවය රඳා පවතින්නේ රුපියලේ අගය මත කියන එක. යම් විදිහකින් ඩොලරය රුපියල් තුන්සීයක් විතර වුනානම් ඔය කතාව ඔය විදිහට කියන්න බැහැ.

රුපියල ශක්තිමත්ව තබාගන්නා තරමට දේශීය කර්මාන්ත බිඳ වැටෙනවා. වී කර්මාන්තය සහනාධාර වලින් ඔය විදිහට හරි ඇදගෙන ගියත්, නිෂ්පාදන කර්මාන්ත ගොඩක් ආනයන තරඟයට මුහුණ දෙන්න බැරුව දැනටමත් බිඳ වැටිලා ඉවරයි. ඉන්දියාවෙන් නැත්නම් චීනයෙන් ලංකාවේ වෙළඳපොළට එන ගොඩක් පොඩි පොඩි දේවල් ලංකාවේ හදන්න බැරි දේවල් නෙමෙයි. ඒවා ලංකාවේ නොහැදෙන්නේ ලංකාවේ මිනිස්සුන්ගේ වැරැද්දකිනුත් නෙමෙයි. එහෙම හදලා ලාබ ගන්න බැරි නිසයි. ඉන්දියාවෙන් හෝ චීනයෙන් ආනයනය කරන එක ඊට වඩා ලාබ නිසයි. ඩොලරයේ මිල රුපියල් තුන්සීයක් විතර වුනානම් රජයේ පෙළඹවීමක් නැතිවම ඔය පොඩි පොඩි දේවල් ගොඩක් ලංකාවේ නිෂ්පාදනය වෙයි.

ඇතැම් අය පෙන්වා දෙන දෙයක් තමයි ඩොලරය රුපියලකින් බාල්දු වූ විට ලංකාවේ ණය බර රුපියල් බිලියන තිස් ගාණකින් ඉහළ යන බව. ඩොලරය රුපියලකින් බාල්දු වූ විට රුපියල් බිලියන තිස් ගාණකින් නෙමෙයි පනස් ගාණකින්ම ලංකාවේ විදේශ ණය ඉහළ යනවා. නමුත්, ඔය විදේශ ණය ආපසු ගෙවිය යුත්තේ ඩොලර් වලින් මිසක් රුපියල් වලින් නෙමෙයි. රුපියල අවප්‍රමාණය වෙන්න ඇරීමෙන් වෙන්නේ ඒ විදිහට ණය ආපසු ගෙවීම සඳහා ඩොලරයක් හෝ එකතු වීමයි. එසේ නොකිරීමෙන් වෙන්නේ ඩොලර් හිඟය තවත් උග්‍ර වීමයි.

ඩොලරය රුපියලකින් බාල්දු වන විට රටේ භාණ්ඩ හා සේවා මිල ඉහළ යන බව මේ විදිහට පෙන්වා දෙන තවත් කරුණක්. ඇත්ත. ආනයනික භාණ්ඩ වල හා ආනයනික භාණ්ඩ යොදා නිෂ්පාදනය කරන භාණ්ඩ වල දේශීය මිල ඉහළ යනවා තමයි. නමුත් දේශීය නිෂ්පාදන වල මිල ඉහළ යන්නේ නැහැ. ඒ නිසා දේශීය නිෂ්පාදන වලට තිබෙන ඉල්ලුම ඉහළ යනවා.  රටේ දේශීය කර්මාන්ත දියුණු වෙලා, අපනයන ඉහළ ගිහින් ආනයන සීමා වෙන්නනම් වෙන්න ඕනෑත් ඕකම තමයි.

අපි ලිපිය පටන්ගත් ඩොලර්කරණයට නැවත ආවොත්, ඩොලර්කරණය කියන්නේ කොහෙත්ම හොඳ දෙයක් නෙමෙයි. රුපියල් වේවා ඩොලර් වේවා සල්ලි අච්චු ගැහීම ආණ්ඩු වලට විශාල ලාබයක් ලබා දෙන වැඩක්. රුපියල් නෝට්ටු වගේම ඩොලර් නෝට්ටු කියන්නෙත් නිකම්ම කඩදාසි කොළ. ඩොලර් සීයක නෝට්ටුවක් මුද්‍රණය කරන්න වැය වෙන්නේ ඩොලර් ශත 13ක් පමණයි. ඉතිරි ඩොලර් 99.87ම ඇමරිකාවේ රජයට (මහ බැංකුවට) ලාබ.

මේ ආකාරයේ මුදල් නෝට්ටු (ෆියට් මුදල්) සංසරණයට එකතු කරන කොයි රජයත් එමඟින් විශාල ලාබයක් ලබනවා. ලංකාවේ සංසරණයට රුපියල් දාහක් හෝ පන්දාහක් එකතු වන හැම විටම එයින් රුපියල් කිහිපයක් හැර ඉතිරි මුළු මුදලම ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ ලාබයක් වෙනවා. පසුව බොහෝ විට ලංකාවේ රජයේ ලාබයක් වෙනවා. අපි නිකමට කියමු රුපියල් 5000කින් රුපියල් 4990ක් කියා. ලංකාවේ රජයේ කාර්යක්ෂමතාවය පිළිබඳ මොන තරම් ප්‍රශ්න තිබුණත් ඔය මුදලින් සැලකිය යුතු ප්‍රමාණයක් නැවත රට ඇතුළේ මොනවා හෝ ප්‍රයෝජනවත් වැඩක් වෙනුවෙන් යෙදවෙනවා. රුපියල් වෙනුවට ඩොලර් භාවිතා කරනවා කියන්නේ ඔය ලාබය ගෙඩි පිටින්ම ඇමරිකාවට පටවනවා කියන එකයි.

ඉහතින් ලිවුවේ ඩොලර්කරණයේ තිබෙන එකම ප්‍රශ්නය නෙමෙයි. ඩොලර්කරණය වූ රටකට ස්වාධීන මුදල් ප්‍රතිපත්තියක් පවත්වා ගන්න බැහැ. එවිට ඒ වගේ රටක ආර්ථිකය පාලනය වෙන්නේ ඇමරිකාවේ ආර්ථිකය අනුවයි. ඒ නිසා, ඇතැම් තත්ත්ව යටතේ ඩොලර්කරණය කරන්න සිදු වීම වැළැක්විය නොහැකි දෙයක් වුවත් එය කිසිසේත්ම හොඳ තත්ත්වයක් නෙමෙයි.