කේන්ද්‍රය හා ග්‍රහයෝ

පෙර ලිපියෙන් අපි ලග්න ගැන කතා කළෙමු. රාශි නමින්ද හැඳින්වෙන ලග්න වලින් අදහස් වෙන්නේ පෘථිවියට පෙනෙන පරිදි අහසේ තැනින් තැන දැකිය හැකි තරු රාශීන්ය. ලංකාවේ භාවිතාවෙන ජ්‍යෝතිෂය අනුව කිසියම් පුද්ගලයකුගේ ජන්ම ලග්නය හෝ ජන්ම රාශිය ලෙස හැඳින්වෙන්නේ මේ තරු රාශී දොළොස අතරින්, ඔහු හෝ ඇය ඉපදෙන විට නැගෙනහිර ක්ෂිතිජයට ආසන්නවම පැවති තරු රාශිය හඳුනා ගන්නා නමයි. 

ලග්න ගැන කතා කරද්දී කේන්ද්‍ර හා ග්‍රහයින් ගැනද කතා නොකර සිටිය නොහැකිය. ජනකලා කේන්ද්‍රය, රාජ්‍ය තොරතුරු කේන්ද්‍රය, විකල්ප ප්‍රතිපත්ති කේන්ද්‍රය ආදී විවිධ කේන්ද්‍ර ගැන අපි අසා ඇත්තෙමු. මේ තැන්වල කේන්ද්‍ර යන වචනය හැදෙන්නේ "සෙන්ටර් (center)" යන ඉංග්‍රීසි වචනයෙනි. ඒ වචනයේ තේරුම කිසියම් පද්ධතියක මධ්‍යය නැත්නම් "රෙෆරන්ස් පොයින්ට් එක" යන්නයි. ජ්‍යෝතිෂයේ කතා කරන කේන්ද්‍රය යන වචනයේ ඇත්තේද එම තේරුමමය.

ජ්‍යෝතිෂයේ කේන්ද්‍ර සටහන ලෙස පිළියෙළ කරන රූප සටහන යනු කිසියම් නිශ්චිත මොහොතක් හා ස්ථානයක් කේන්ද්‍ර කරගෙන එසේ නැත්නම් "රෙෆරන්ස් පොයින්ට් එක" කරගෙන පිළියෙළ කරන අහසේ සිතියමකි. මේ නිශ්චිත මොහොත හා තැන කිසියම් පුද්ගලයෙකු උපන් මොහොත හා තැන වූ විට අදාළ රූප සටහන එම පුද්ගලයාගේ ජන්ම කේන්ද්‍රය ලෙස හැඳින්වේ. රූප සටහනේ කේන්ද්‍රය ඔබ දැන් සිටිනා මොහොත හා තැන වූ විට එය තත්කාල කේන්ද්‍ර සටහන ලෙස හැඳින්වේ.

පොළොවට නිරීක්ෂණය වන පරිදි ඉර, හඳ හා රාශි තාරකා ඇතුළු තාරකා ගමන් කරනු පෙනෙන්නේ නැගෙනහිර ක්ෂිතිජය, හිස් මුදුන හා බටහිර ක්ෂිතිජය යන රටාවටය. අනෙකුත් ග්‍රහ වස්තූන් බොහෝ විට ගමන් කරනු පෙනෙන්නේත් මේ අයුරිනි. ආකාශ වස්තූන්ගේ චලනයේ මේ කොටස නැවත නැවත නිරීක්ෂණය කළ හැකි, ප්‍රත්‍යක්ෂ දැනුමකි. බටහිර ක්ෂිතිජයෙහි ගිලී නොපෙනී යන මේ පෙනෙන දේවල් නැවත නැගෙනහිර ක්ෂිතිජයෙහි මතුවන තෙක් සිදුවන දෙය එසේ සෘජුව නිරීක්ෂණය කළ නොහැකි 'අබිරහසකි'.

බොහෝ කාලයක් මිනිසුන්ගේ කුතුහලය දැනවූ මේ අබිරහස විසඳීමට පැරණි තාරකා විද්‍යාඥයින් විසින් කළේ තමන්ට ප්‍රත්‍යක්ෂ නිරීක්ෂන අනුසාරයෙන් ප්‍රවාද ගොඩ නඟමින් නිගමනයන්ට එළැඹීමයි. ඉර, හඳ හා රාශි තාරකා නැගෙනහිරින් මතුවී, ආසන්න ලෙස පැය හයක පමණ කාලයක් ඉහළ නැඟ මුදුන් වී, තවත් පැය හයක කාලයක් තිස්සේ පහළට බැස බටහිරින් බැස යන ආකාරයෙන්ම, තමන්ට නිරීක්ෂණය කළ නොහැකි ඉතිරි පැය දොළොස තුළ පොළොවේ අනිත් පැත්තෙන් බටහිර සිට නැගෙනහිරට ගමන් කරනවා විය යුතු බව ඔවුහු නිගමනය කළෝය. මේ ප්‍රවාදය ග්‍රහ වස්තූන් නොපෙනෙන විටද අහසේ ඒවා ඇති තැන නිවැරදිව පුරෝකථනය කිරීමට ප්‍රමාණවත් ප්‍රවාදයක් විය. කේන්ද්‍ර සටහනේ ඇත්තේ මෙසේ සෘජු නිරීක්ෂණ මඟින් හෝ ප්‍රවාද මඟින් දැනගත් විවිධ ග්‍රහවස්තූන්ගේ පිහිටීම් ඇතුළත් සිතියමකි.

කේන්ද්‍ර සටහන් අඳින විවිධ ආකෘති ඇතත් ලංකාවේ වඩා ජනප්‍රිය ආකෘතිය පහත රූප සටහනේ ( රූප සටහන 1) ඇති ආකෘතියයි. ආකෘතිය මෙය වුවත්, වෙනකක් වුවත්, එහි කේන්ද්‍රය වටා පැතිරුණු ප්‍රධාන කොටස් 12කි. මේ කොටස් ඉහළින්ම (ඉහළ මැද) ඇති කොටුවෙන් (හෝ කොටසින්) පටන්ගෙන වාමාවර්තව (ඔරලෝසුවේ කටු කැරකෙන දිශාවට විරුද්ධ අතට) අනුපිළිවෙලින් නම් කෙරේ.

කේන්ද්‍ර සටහනක ඉහළ මැද ඇති පළමු කොටුවෙන් නැගෙනහිර ක්ෂිතිජයත්, පහළ මැද ඇති හත්වන කොටසින් බටහිර ක්ෂිතිජයත්, දකුණුපස මැද ඇති දහවන කොටුවෙන් අහසේ මුදුනත් අදහස් කෙරේ. හත්වන කොටුවේ සිට පළමු කොටුව දක්වා පිහිටීම් පියවි ඇසින් නිරීක්ෂණය කළ හැකිවුවත් පළමු කොටුවේ සිට හත්වන කොටුව දක්වා පිහිටීම් සාමාන්‍යයෙන් එසේ නිරීක්ෂණය කළ නොහැකිය.

අප පෙර දැනගත් පරිදි, පොළොවේ සිටින නිරීක්ෂකයෙකුට සාපේක්ෂව, රාශි තාරකා දොළොස චලනය වන්නේ එකම පද්ධතියක් ලෙස මිස තනිතනිව නොවේ. ඒ නිසා මේ රාශි තාරකා (ලග්න) වල පිහිටීම කේන්ද්‍ර සටහනේ වෙනවෙනම ලකුණු කිරීම අවශ්‍ය නැත. එක් රාශියක පිහිටීම සලකුණු කළ විට අනෙක් සියළු රාශි පිහිටා ඇති තැන් අපට පැහැදිලිය. ලංකාවේ භාවිතා කරන ජ්‍යෝතිෂයේ සම්මතයක් ලෙස මෙසේ කේන්ද්‍ර සටහනේ ලකුණු කරන්නේ පළමු කොටුවට අයත් තාරකා රාශියේ නමයි. මෙය මැද කොටුවේ (කේන්ද්‍රයේ) සටහන් කෙරේ. ජන්ම කේන්ද්‍රයක මැද, ලග්නය ලෙස සටහන් කර ඇත්තේ මෙයයි. මේ අනුව, ඉතිරි කොටු දොළහට අයත් රාශි පහසුවෙන් දැනගන්නට පුළුවන.

රාශි තාරකා ඇතුළු තාරකා එක් පද්ධතියක් ලෙස චලනය වුවත්, ඉර, හඳ හා අනෙකුත් ග්‍රහ වස්තූන්ට ඇත්තේ තාරකා වල චලිතයෙන් ස්වායත්ත චලිතයකි. ඒ නිසා, ඒවායේ පිහිටීම කේන්ද්‍ර සටහනක වෙනම ලකුණු කරන්නට සිදුවේ.

කේන්ද්‍ර සටහනක රවි ලෙස හෝ 'ර' අකුරෙන් සටහන් කෙරෙන්නේ ඉරේ පිහිටීමයි. උදෑසන හයට පමණ ඉපැදුණු අයෙකුගේ රවි පළමු කොටුවේත් (ලග්නයේ), මධ්‍යහ්නය ආසන්නයේ ඉපදුනු අයෙකුගේ රවී ග්‍රහයා දහවන කොටුවේත්, හවස හයට පමණ උපන් අයෙකුගේ රවි ග්‍රහයා හත්වන කොටුවේත්, මැදියම් රැයේ ඉපදුණු කෙනෙකුගේ රවි ග්‍රහයා හතරවන කොටුවේත් සලකුණු කෙරේ. රසික වැනි උදේ දහයට පමණ ඉපදුණු කෙනෙකුගේ කේන්ද්‍රයේ රවි ග්‍රහයා සිටිය යුත්තේ එකොළොස්වන කොටුවේය.

මේ ආකාරයෙන්ම චන්ද්‍ර ලෙස හෝ 'ච' අකුරෙන් සඳුගේ පිහිටීමද ලකුණු කළ හැකිය. ඔබ දැන සිටිය යුතු පරිදි, අමාවක පෝය ඇතිවන්නේ ඉර හා හඳ පොළොවේ එකම පැත්තක පිහිටි විටය. ඒ නිසා, අමාවක පෝය ආසන්න දිනක ඉපදුණු කම්මල වැනි අයෙකුගේ කේන්ද්‍රයේ රවි සිටින කොටුවේම චන්ද්‍රයාත් සිටිය යුතුය. එමෙන්ම, පසළොස්වක පෝය දින ඉර හා හඳ පිහිටන්නේ පොළොව දෙපස නිසා පසළොස්වක පෝය ආසන්නයේ ඉපදෙන අයෙකුගේ චන්ද්‍රයා සිටිය යුත්තේ රවි සිටින කොටුවේ සිට හත්වන කොටුවේ රවිගෙන් ප්‍රතිවිරුද්ධ පැත්තේය. අටවක දිනක උපදින අයෙකුගේ චන්ද්‍රයා රවි සිටින කොටුවේ සිට හතරවන හෝ දහවන කොටුවක සිටිය යුතුය.

බුධ ග්‍රහයා ඉරට ආසන්නවම සිටින ග්‍රහයාය. ඒ නිසා පොළොවට පෙනෙන පරිදි බුධ ග්‍රහයා දැකිය හැක්කේ ඉරට ඉතා ආසන්නවය. ඒ නිසා බුධ ග්‍රහයා කේන්ද්‍රයක රවි සිටින කොටුවේම හෝ දෙපස ඇති කොටුවක සිටිය යුතුය. මේ ආකාරයෙන්ම සිකුරු, අඟහරු, බ්‍රහස්පති හා සෙනසුරු වැනි අනෙකුත් ග්‍රහයන් පොළොවට සාපේක්ෂව සිටින තැන්ද ඈතින් පිහිටි තරු රාශි 'රෙෆරන්ස් පොයින්ට්' කර ගනිමින් කේන්ද්‍ර සටහනක ලකුණු කළ හැකිය.

(Image: https://www.mytravelaffairs.com/jyotish-horoscope/)

ඔබේ ලග්නය කුමක්ද?

වලාකුළු අඩු රාත්‍රියක පියවි ඇසින් අහස නිරීක්ෂණය කරන ඔබට අහසේ ඇති සියදහස් ගණනක් තරු පහසුවෙන් දැකගත ගත හැකි වනු ඇත. මෙසේ ඔබ අහස නිරීක්ෂණය කරන්නේ අර කම්මල ඉපදුණු දවස වැනි මාසෙ පෝය ආසන්න දවසකනම් මේ නිරීක්ෂණය තවත් පහසු වනු ඇත. මේ කටයුත්ත දින ගණනක්, පැය ගණනක්, සති මාස ගණනක් එක දිගට කළහොත් ඔබට අහසේ ඇති එක් එක් තාරකා පිහිටා ඇති තැන් සහ ඒවා පොළොවට සාපේක්ෂව චලනය වන ආකාරය අවබෝධ කරගැනීම අපහසු නොවනු ඇත. එහෙත්, මේ සියදහස් ගණනක් වූ තාරකා එකින් එක අහසේ තියෙන තැන හරියටම මතක තියා ගන්නේ කොහොමද?

අද අහස නිරීක්ෂණය කරන අයෙකු මේ කටයුත්ත කරන ආකාරයේත්, වසර දහස් ගණනකට පෙර අහස නිරීක්ෂණය කළ අයෙකු ඒ දෙයම කළ ආකාරයේත් ලොකු වෙනසක් නැත. මෙහිදී, අප කරන්නේ පොළොවට පෙනෙන තරු රටා හඳුනාගෙන ඒ රටා මතක තබා ගැනීමයි. එක ළඟ පිහිටි සේ පෙනෙන (එහෙත් ඇත්තටම ආලෝක වර්ෂ ගණනක් දුරින් පිහිටි) මෙවැනි තරු කිහිපයක් සරල රේඛා වලින් යා කළ විට මනසින් මවා ගත හැකි රූපය, අප දන්නා සතෙකු හෝ වෙනත් වස්තුවක් සමඟ සසඳමින් නම් කිරීම මේ තරු පිහිටි තැන් මතක තබා ගැනීම පහසු කරයි.

රාත්‍රී අහසේ දක්නට දක්නට ලැබෙන විවිධ රටා ඇසුරින් අහස හඳුනාගත් පසු නිරීක්ෂකයෙකුට මේ තරු රටා අහසේ චලනය වන ආකාරයද නිරීක්ෂණය කළ හැකිය. වසර දහස් ගණනකට පෙරද අපේ මුතුන් මිත්තන් විසින් හඳුනා ගත් පරිදි මේ තාරකා මණ්ඩල චලනය වුණේ තනි තනිව නොවේ. එක් පද්ධතියක් ලෙසිනි.

හැන්දෑවේ බටහිරින් හිරු බැස යද්දී නැගෙනහිරින් තරු පායා ආවේය. මෙසේ හැන්දෑවේ නැගෙනහිරින් පායා ආ තාරකාවෝ රෑ මැදියම වෙද්දී අහසේ  මුදුන් වී උදෑසන බටහිරින් බැස ගියෝය. ඇඳිරි වැටෙන විට අහසෙහි මුදුන්ව පැවති තාරකාවෝ රෑ මැදියම වෙද්දී බටහිර ක්ෂිතිජයෙහි ගිලී නොපෙනී ගියේය. රෑ මැදියම වෙද්දී නැගෙනහිර ක්ෂිතිජයෙන් මතුවුනු තාරකාවෝ උදෑසන වන විට අහසේ මුදුන්ව සිටියෝය. කිසියම් දිනෙක හැන්දෑවේ බටහිර ක්ෂිතිජයෙන් නොපෙනී යන තාරකාවක් පසුදින උදෑසන නැඟෙනහිර ක්ෂිතිජයෙහි දකින්නට ලැබුණේය. මේ නිසා, මේ තාරකා සියල්ලම එකම පද්ධතියක් ලෙස පොළොව වටා ගමන් කරන බවත්, දිවා කාලයේ අපට නොපෙනුණත් මේ තාරකා අහසේ නිශ්චිත තැනක ඇති බවත් සියවස් ගණනාවකට පෙර ජීවත් වූ භෞතික විද්‍යාඥයෝ දැන සිටියහ.

හඳුනා ගැනුණු විවිධ තාරකා පද්ධති හා තාරකාවන් අතර ඒවා සමඟ එක්ව චලනය නොවෙමින්, වෙනස් වේගයකින් චලනය වුනු වස්තූන් කිහිපයක්ද හඳුනා ගැනුණු අතර මේවා ග්‍රහ වස්තූන් ලෙස හැඳින්වුනේය. මේ ග්‍රහ වස්තූන්ගේ චලිතයද රාත්‍රී කාලය තුළ නිරීක්ෂණය කිරීමෙන් ඒවා දිවා කාලය තුළ අහසේ චලනය විය යුතු ආකාරය පුරෝකථනය කිරීමටද ඔවුන්ට හැකිවිය.

කෙසේ වුවද, සෑම දිනකම හැන්දෑවේ නැගෙනහිරින් පායා ආවේ එකම තාරකා සමූහය නොවේ. කිසියම් දිනක උදෑසන නැඟෙනහිර ක්ෂිතිජයේ දක්නට ලැබුණු තාරකාවක් පසු දින හැන්දෑවේ දකින්නට ලැබුණේ අහසේ මඳක් ඉහළිනි. තවත් දිනකට පසු එම තාරකාව දකින්නට ලැබුණේ වඩාත් ඉහළිනි. ඒ තාරකාවම තෙමසකට පසුව හැන්දෑවේ අහස මුදුනේ පෙනෙන්නට තිබුණු අතර සමසකට පසුව හැන්දෑ වෙද්දී බටහිර ක්ෂිතිජයෙන් බැස යනු දැකිය හැකි විය.

අහසේ තාරකා සියල්ල එක් පද්ධතියක් ලෙස පොළොව වටා ගමන් කළත් සෑම දිනකම රෑ මැදියම හෝ වෙනත් නිශ්චිත වෙලාවක අහසේ දක්නට ලැබුණු තරු පිහිටීම සමාන නොවීය. එය දිනෙන් දින ක්‍රමයෙන් වෙනස් විය. කෙසේවුවද, කිසියම් දිනෙක නිශ්චිත වෙලාවක අහසේ දැකිය හැකි වූ තරු රටාවන්ම තවත් කලකට පසු නැවතත් එසේම දකින්නට ලැබුණේය. සූර්ය වර්ෂයක් ලෙස හඳුනා ගැනුනේ මෙසේ නිශ්චිත වෙලාවක අහසේ දකින්නට ලැබෙන තරු රටාව ඒ අයුරින්ම නැවත දැකගන්නට ලැබීමට ගත වන කාලයයි.

සූර්ය වර්ෂයක් සූර්ය මාස දොළහක් ලෙස සැලකුනේය. මේ සූර්ය මාස නම් කෙරුණේ උදෑසන හිරු නැඟෙන විට නැඟෙනහිර ක්ෂිතිජයේ දක්නට ලැබුණු, හෝ තිබිය යුතුයැයි (නිවැරදිව) පුරෝකථනය කෙරුණු තාරකා පන්තියක නමිනි. පොළොව වටා නිශ්චිත අනුපිළිවෙලකට ගමන් කරන මෙවැනි තාරකා පන්ති දොළහක් හඳුනාගෙන තිබුණු අතර ඒ එක් එක් තාරකා පන්තිය එහි අඩංගු තාරකා වලින් මැවෙන රටාවෙන් සිතේ ඇඳෙන රුවක නමින් නම් කෙරුණේය. මේ එක් තරු රටාවක් ආසන්න වශයෙන් දින තිහක කාලයක් උදෑසන නැඟෙනහිර ක්ෂිතිජයෙන් මතුවෙයි. ඉන්පසුව උදෑසන අහසේ දකින්නට ලැබෙන්නේ වෙනත් තරු රටාවකි. වසරකට පසුව නැවතත් උදෑසන අහසේ මුල් තරු රටාව දකින්නට ලැබේ.

ජ්‍යෝතිෂය නොපිළිගන්නා ලාංකිකයින් වුවත් අසා පුරුදු ලග්න දොළොසේ නම් වලින් හඳුනා ගැනෙන්නේ මේ තරු රටාවන් දොළොසයි. ඒවා පිළිවෙලින් මෙසේය. 

මේෂ- එළුවා
වෘෂභ- ගවයා
මිථුන- ස්ත්‍රීපුරුෂ යුවලක් (මෛථුන්‍යය)
කටක- කක්කුට්ටා
සිංහ- සිංහයා
කන්‍යා- කන්‍යාව
තුලා- තරාදිය
වෘශ්චික- ගෝනුස්සා
ධනු- දුනුවායා
මකර- මකරා
කුම්භ- කලය
මීන- මාළුවා

ආසන්න වශයෙන් සිංහල අවුරුදු දින සිට දින තිහක පමණ කාලයක් ඉර උදාවෙද්දී ඉර හා ආසන්නව ක්ෂිතිජයේ දැකිය හැක්කේ මේෂ රාශියට අයත් තරු පංතියයි. ඊළඟ දින තිහ තුළ වෘෂභ රාශියට අයත් තාරකා පංතියද, තවත් දින තිහකින් පසුව මිථුන රාශියට අයත් තාරකා පංතියද සූර්යයා හා සම්පාතව අහසේ දැකිය හැකිය.

කිසියම් දිනක උදෑසන ඉර උදාව ආසන්නව ඉපදෙන කෙනෙකුගේ ලග්නය වන්නේ මෙසේ අදාළ දින තිහක කාලය තුල ඉර හා සම්පාත වී තිබුණු තරු පන්තියේ නමයි. වෙනත් වෙලාවක ඉපදෙන කෙනෙකුගේ ලග්නය වන්නේ ඒ වෙලාවේ නැගෙනහිර ක්ෂිතිජයෙහි පෙනෙන්නට තිබුණු හෝ දිවා ආලෝකය නිසා නොපෙනුණත් තිබිය යුතු තරු පන්තියේ නමයි. මේ තරු පන්ති දොළහම දවසේ කිසියම් වෙලාවක නැගෙනහිර ක්ෂිතිජය හා සම්පාතව තිබෙන නිසා දවසක් තුළ ඉපදෙන අයට මේ ලග්න දොළහෙන් කවරක් වුවද ලග්නය ලෙස හිමි විය හැකිය.

උදෑසන නැගෙනහිර ක්ෂිතිජයේ දකින්නට ලැබෙන තරු පන්තිය ආසන්න ලෙස පැය විසිහතරකට පසුව නැවතත් එහි දැකිය හැකි අතර ක්ෂිතිජයෙහි එක් තරු පන්තියක් දර්ශනය වී පැය දෙකකට පමණ පසුව ඊළඟ තරු පන්තිය දර්ශනය වේ. ඒ නිසා කිසියම් දිනක ආසන්න ලෙස පැය දෙකක කාලයක් තුළ ඉපදෙන දෙදෙනෙකුට හිමි වන්නේ එකම ලග්නයයි. පැය දෙකක පරතරයක් ඇතිව ඉපදෙන අයෙකුට එක ළඟ ලග්න දෙකක් ලැබේ.

සිංහල අවුරුද්ද පසුවී මාස හයකට පසුව දිනක රසික ඉපදුණු දින වැනි දිනක ඉර උදාවන විට ක්ෂිතිජයෙහි දක්නට ලැබෙන්නේ හත්වන ලග්නය වන තුලා ලග්නයයි. එහෙත්, (මගේ උපකල්පන අනුව) රසික ඉපදී ඇත්තේ ඉර උදාවී පැය හතරකට පමණ පසුව නිසා ඒ වන විට තුලා හා වෘශ්චික ලග්න වලට අයත් තරු රටා ක්ෂිතිජයෙන් මතු වී අවසානය. ඒ වෙලාවේ නැගෙනහිර ක්ෂිතිජය එල්ලේ ඇත්තේ ධනු ලග්නයට අයත් තරු පන්තියයි.

රාශි දොළහට අයත් තාරකා පන්ති ඇතුළු තාරකා පොළොවට සාපේක්ෂව චලනය වන්නේ එක් පද්ධතියක් ලෙස වුවත්, ඉර, හඳ හා අනෙකුත් ග්‍රහයන් චලනය වන්නේ වෙනත් වේගයන්ගෙනි. කිසියම් මොහොතක පොළොවට සාපේක්ෂව මේ වස්තූන්ගේ පිහිටීම නැවතත් හරියටම සමාන ලෙස පිහිටන්නේ ඉතා විශාල කාලයකට පසුවය. ඒ නිසා, කිසියම් මොහොතක පොළොවට සාපේක්ෂව මේ ග්‍රහ වස්තූන්ගේ පිහිටීම සෑහෙන දුරකට අනන්‍ය පිහිටීමකි.

කේන්ද්‍ර සටහනක් යනු කෙනෙකු ඉපදෙන මොහොතේ හෝ වෙනත් නිශ්චිත වෙලාවක පොළොවට හා නක්ෂත්‍ර තාරකා වලට සාපේක්ෂව ඉර, හඳ හා තවත් ග්‍රහ වස්තු කිහිපයක පිහිටීම පෙන්වන සටහනකි. මේ සටහනෙන්, නිරවද්‍යතා සීමාවකට යටත්ව, යම් පුද්ගලයෙකු උපන් මොහොත වැනි කිසියම් මොහොතක් අනන්‍ය ලෙස හඳුනා ගැනීමට හැකියාවක් තිබේ. 

 (කලකට පෙර ලියා පළ නොකළ ලිපියකි. කිසිවෙකුට අපහාස කිරීමේ අරමුණකින් ලියන්නක් නොවේ.)

(Image: http://wuwm.com/post/tips-how-observe-night-sky#stream/0)

ඇමරිකාවේ පොදු පාසැල්

ඇමරිකාවේ මූලික අධ්‍යාපනය ලැබිය යුතු වයසේ සිසුන්ගෙන් 3%කට නොඅඩු ප්‍රතිශතයක් ගෘහ පාසැල් අධ්‍යාපනය ලබන බවත්, තවත් 10%ක් පමණ පෞද්ගලික පාසැලක ඉගෙනුම ලබන බවත් දැන් ඔබ දනී. එසේ වුවද, මේ සිසුන්ගෙන් අතිමහත් බහුතරය, එනම් 87%කට ආසන්න පිරිසක් සිය මූලික අධ්‍යාපනය ලබන්නේ පොදු පාසැලකිනි.

මෙහිදී මම රජයේ පාසැල් යන වචනය හිතාමතාම නොයෙදුවේ මේ පාසැල් රජයේ නියාමනයට ලක්වුවත් ඒ ලංකාවට සාපේක්ෂව ඉතා අඩුවෙන් බැවිනි.

පොදු පාසැල් පද්ධතිය තුළද වරලත් පාසැල් හා මැග්නට් පාසැල් ආදී වඩා ස්වාධීන පාසැල් තිබුණත් වඩාම පොදු පාසැල් ආකෘතිය වන්නේ පාසැල් දිස්ත්‍රික්ක යටතේ පාසැල් සංවිධානය වීමයි. මේ පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයක් යනු කුඩා ප්‍රදේශයක පිහිටි විවිධ වර්ග වල පාසැල් කිහිපයක එකතුවකි.

අර්ධ නාගරික ප්‍රදේශයක පිහිටි සිසුන් විසිදහසකට වැඩි පිරිසක් සිටින අපේ පාසැල් දිස්ත්‍රික්කය සාපේක්ෂව විශාල පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයකි. එයට මූලික පාසැල් 12ක් (පෙරපාසැල් වසරේ සිට හතරවන ශ්‍රේණිය දක්වා), අතරමැදි පාසැල් හතරක් (5 හා 6 ශ්‍රේණි), කනිෂ්ඨ උසස් පාසැල් හතරක් (7 හා 8 ශ්‍රේණි) හා උසස් පාසැල් දෙකක් (9-12 ශ්‍රේණි) ලෙස පාසැල් 22ක් අයිතිය.

මේ ආකාරයෙන් වර්ග හතරකට පාසැල් බෙදීම ඇමරිකාවේ සුලභම ක්‍රමය නොවේ. අපේ නිවසට සැතපුම් දෙක තුනක් දකුණින් ඇති ප්‍රදේශ අයත් වන පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයේ ඇත්තේ පාසැල් වර්ග තුනකි. ඒ මූලික පාසැල් (පෙරපාසැල් වසරේ සිට පස්වන ශ්‍රේණිය දක්වා), මැදි විදුහල් (6-8 ශ්‍රේණි) හා උසස් පාසැල් (9-12 ශ්‍රේණි) වශයෙනි. ඇමරිකාවේ බොහෝ පාසැල් දිස්ත්‍රික්ක වල ඇත්තේ මේ තෙවර්ගයේ පාසැල්ය.

ඇමරිකාවේ පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයකට අයත් වන සාමාන්‍ය පාසැල් ගණන 6-7 පමණද, සාමාන්‍ය සිසුන් ගණන 4,000 පමණද වුවත්, මිලියනය ඉක්මවන සිසුන් ගණනක් හා පාසැල් 1,800ක් පමණ අයත් වන විශාල පාසැල් දිස්ත්‍රික්කද තිබේ.

අධ්‍යාපනය ඇමරිකාවේ ප්‍රාන්ත විෂයයක් බැවින් ඒ කෙරෙහි ෆෙඩරල් රජයේ බලපෑම ඉතාම සීමිතය. මේ හේතුව නිසා අධ්‍යාපන ප්‍රතිපත්ති මෙන්ම පොදු පාසැල් පරිපාලනය හා නියාමනය කෙරෙන ආකාරයද ප්‍රාන්තයෙන් ප්‍රාන්තයට විශාල ලෙස වෙනස් වේ.

පාසැල් පරිපාලනය මූලිකවම අදාළ පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයේ පාසැල් මණ්ඩලයේ කටයුත්තකි. අපේ පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයේ පාසැල් මණ්ඩලයට සාමාජිකයින් හත් දෙනෙකු අයත් වන අතර ඒ අය පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයේ කලාප හතක් නියෝජනය කරයි. අප සිටින කලාපයේ නියෝජිතයා පත්වන්නේ අපේ ඡන්දයෙනි. අපේ පාසැල් දිස්ත්‍රික්කය තුළ, මේ කලාපයක් යනු ගෙවල් පන්දහසක් පමණ (සිසුන් තුන්දහසක් පමණ) අයත් වන වර්ග සැතපුම් දහතුනක පමණ ප්‍රදේශයකි.

නියෝජිතයෙකුගේ ධුර කාලය වසර හතරක් වන අතර අදාළ මැතිවරණ ඇමරිකාවේ මැතිවරණ දිනයේදී පැවැත්වේ. එහෙත් පාසැල් මණ්ඩලයේ සාමාජිකයින් සියළු දෙනාවම එකවර වෙනස් කෙරෙන්නේ නැත. අපේ පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයේ නියෝජිතයින් සිවුදෙනෙකු වරකටත්, ඉතිරි තිදෙනා දෙවසරකට පසුවත් මෙසේ තෝරා ගැනේ. ඇමරිකාවේ පාසැල් මණ්ඩල සාමාජිකයින් බොහෝ දෙනෙකු දේශපාලන පක්ෂයකට සම්බන්ධ නැති, වැටුප් නොගෙන ස්වේච්ඡාවෙන් වැඩ කරන අයයි.  

ප්‍රාන්ත අධ්‍යාපන දෙපාර්තමේන්තුවේ ප්‍රධානියා වන අධ්‍යාපන අධිකාරීවරයාද තෝරාගැනෙන්නේ මහජන ඡන්දයෙනි. ප්‍රාන්තයේ ප්‍රධාන තනතුරක් වන මේ තනතුරනම් සාමාන්‍යයෙන් නිර්පාක්ෂික තනතුරක් නොවන අතර, මෙවර තරඟකර ජයගත්තේ රිපබ්ලිකන් පාක්ෂිකයෙකි.

අපේ පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයේ වියදම් වලින් වැඩිම කොටස ලබා ගන්නේ ප්‍රදේශයේ ජීවත්වන්නන් විසින් ගෙවන දේපල බදු වලිනි. මේ මුදලට ආසන්න ප්‍රමාණයක් ප්‍රාන්ත රජයෙන්ද ලැබේ. තවත් කොටසක් දෙමවුපියන්ගෙන් හා වෙනත් ආධාර ලෙස ලැබේ. ෆෙඩරල් රජයෙන් අපේ පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයට සැලකිය යුතු මුදලක් නොලැබෙන බව මගේ අදහසයි.

ඇමරිකාවේ පොදු පාසැල් නඩත්තු කිරීම සඳහා බොහෝ විට යොදාගන්නේ අදාළ ප්‍රදේශයේ දේපළ වල වටිනාකමින් ප්‍රතිශතයක් ලෙස අය කරන දේපළ බදුය. මේ ක්‍රමය යටතේ දේපළ වටිනාකම අඩු පාසැල් දිස්ත්‍රික්ක වලට ප්‍රමාණවත් ප්‍රතිපාදන නොලැබෙන්නට ඉඩ ඇති බැවින් ප්‍රාන්ත රජය විසින් අරමුදල් වෙන් කිරීමේදී එවැනි දිස්ත්‍රික්ක වලට වැඩිපුර ප්‍රතිපාදන ලබාදෙයි. අපේ පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයේ වාසය කරන්නන් සාපේක්ෂව ඉහළ ආදායම් ලබන්නන් නිසා අපට ප්‍රාන්ත ප්‍රතිපාදන ලැබෙන්නේ අඩුවෙනි. මේ අයුරින්ම, ෆෙඩරල් රජය විසින් රටේ කවර හෝ ප්‍රාන්තයක ඇති ප්‍රමාණවත් ආදායම් නොලබන පාසැල් දිස්ත්‍රික්ක වෙනුවෙන් හා විශේෂ අවශ්‍යතා ඇති සිසුන් වෙනුවෙන් ප්‍රතිපාදන වෙන් කරයි.

පාසැල් මණ්ඩල සාමාජිකයින් විසින් අධ්‍යාපන අධිකාරීවරයෙකු බඳවාගන්නා අතර දිස්ත්‍රික්කයේ සාමාන්‍ය පරිපාලන කටයුතු මෙහෙයවන්නේ මේ අධිකාරීවරයාය. පාසැල් දිස්ත්‍රික්කය විසින් එක් එක් පාසැලේ ඇති විදුහල්පති හා ගුරු පුරප්පාඩු පුරවයි. මේ විදුහල්පතිවරුන් හා ගුරුවරුන් එක් පාසැලකින් අස්වී වැඩි වැටුප් ගෙවන වෙනත් පාසැලක සේවයට යාම දුලබ දෙයක් නොවේ.

අපේ ප්‍රාන්තයේ විවිධ පාසැල් දිස්ත්‍රික්ක වල ගුරු වැටුප් සැසඳූ විට පෙනී යන කරුණක් වන්නේ වඩා හොඳ පාසැල් දිස්ත්‍රික්ක වල සාමාන්‍ය ගුරුවැටුප් අඩු බවයි. එතරම් ජනප්‍රිය නැති පාසැල් වලට ගුරුවරුන් බඳවාගැනීම අසීරු නිසා ඔවුන්ට වැඩි වැටුප් ගෙවන්නට සිදුවීම මෙයට හේතු වනවා විය හැකිය.

අපේ පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයේ තත්ත්වය නඟා සිටුවීම පිණිස දේපළ බදු ලෙස දේපොළ වටිනාකමින් 0.2%ක් අමතරව ලබාගැනීම සඳහා පසුගිය මැතිවරණ දිනයේදී ජනමතවිචාරණයක් පැවැත්වුනේය. මේ මුදල් අවශ්‍ය වන්නේ කවර වියදම් සඳහාද යන්න පාසැල් මණ්ඩලය විසින් පැහැදිලි ලෙස දැනුම් දුන්නේය. වැඩිපුර ගුරුවරුන් බඳවාගෙන සිසු-ගුරු අනුපාතය පහළ දැමීම, ජාත්‍යන්තර භාෂා ඉගැන්වීම පුළුල් කිරීම, වඩා හොඳ ගුරුවරුන් බඳවා ගැනීම හා රඳවා ගැනීම පිණිස ගුරු වැටුප් හා අනෙක් පහසුකම් තරමක් ඉහළ දැමීම, ගුරුවරුන්ට ලබා දෙන පුහුණු වැඩසටහන් පුළුල් කිරීම මෙන්ම දැනට දෙමවුපියන් විසින් දරන ඇතැම් වියදම් පාසැල විසින් දැරීම මේ යෝජනා අතර විය. 

මේ යෝජනාව 70% ඉක්මවූ ප්‍රතිශතයකින් ජයග්‍රහණය කළේය. ඒ අනුව, ඉදිරි වසර හතක කාලය තුළ අපට 0.2%ක අමතර දේපළ බද්දක් පාසැල් නඩත්තුව වෙනුවෙන් ගෙවන්නට සිදුවනු ඇත. 

සිය දරුවන්ට පෞද්ගලික පාසැල් අධ්‍යාපනයක් හෝ ගෘහ පාසැල් අධ්‍යාපනයක් ලබාදීම සියළු දෙමවුපියන්ට කළ නොහැක්කකි. ඒ අතරම, අපේ ප්‍රදේශයේ පාසැල් යායුතු වයසේ දරුවන් සියල්ලන්ටම නිසි මූලික අධ්‍යාපනයක් ලැබීම ප්‍රදේශයේ සියල්ලන්ටම සමාජ ප්‍රතිලාභ ගෙනදේ. අඩු ආදායම්ලාභී පවුල්වල දරුවන්ගේ අධ්‍යාපන වියදම් සුබසාධනය වන පරිදි වැඩි බදු මුදලක් ගෙවීමට අපේ පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයේ විශාල පිරිසක් ස්වේච්ඡාවෙන් කැමති වීමෙන් පෙනෙන්නේ මේ සමාජ ප්‍රතිලාභ පිළිබඳව ඔවුන්ට අවබෝධයක් ඇති බවයි.

(Image: http://www.educationnews.org/education-policy-and-politics/brookings-u-s-schools-move-up-in-international-rankings/)

ඇමරිකාවේ පෞද්ගලික පාසැල්

ඇමරිකාවේ මූලික අධ්‍යාපනය ලැබිය යුතු වයසේ දරුවන්ගෙන් සුළු, එහෙත් සැලකිය යුතු හා වර්ධනය වන, ප්‍රතිශතයක් ගෘහ පාසැල් අධ්‍යාපනය කරා යොමු වී ඇතත්, සිසුගහණයෙන් 96% ඉක්මවන අති මහත් බහුතරය සිය මූලික අධ්‍යාපනය ලබන්නේ රටේ පාසැල් පද්ධතිය හරහාය.

ඇමරිකාවේ පාසැල් වලින් 25%ක් පමණ පෞද්ගලික පාසැල් වන අතර සිසුහු මිලියන 5.40ක් පමණ (2013/14 සංඛ්‍යාලේඛණ) මේ පෞද්ගලික පාසැල් වල ඉගෙනුම ලබති. ප්‍රතිශතයක් ලෙස මේ සිසුන් ගණන සමස්ත සිසුගහණයෙන් 9.8%කි.

පෞද්ගලික පාසැල් ප්‍රතිශතය හා සිසු ප්‍රතිශතය දෙස බැලූ විට පෙනෙන පරිදි බොහොමයක් පෞද්ගලික පාසැල් වල ඉගෙන ගන්නේ සුළු සිසු පිරිසකි. ඇමරිකාවේ පෞද්ගලික පාසැල් වලින් 87%කම සිටින්නේ සිසුන් 300කට වඩා අඩුවෙනි.

ඇමරිකාවේ පෞද්ගලික පාසැල් වලින් බහුතරය ආගමික පාසැල්ය. එයින්ද වැඩි ප්‍රමාණය කතෝලික පාසැල්ය. පෞද්ගලික පාසැල් සිසුන් අතරෙන් අනාගමික පෞද්ගලික පාසැල් වල ඉගෙන ගන්නා සිසු ප්‍රතිශතය ක්‍රමයෙන් වැඩිවෙමින් පවතින අතර 2013/14 අධ්‍යයන වර්ෂයේදී 21.3%ක් විය.

පෞද්ගලික පාසැල් වල උගත් සිසුන්ගෙන් 41%ක් කතෝලික පාසැල් වලද, 5.1%ක් යුදෙවු ආගමික පාසැල් වලද. 0.9%ක් ඉස්ලාම් ආගමික පාසැල් වලද උගත් අතර ඉතිරි සිසුහු විවිධ ක්‍රිස්තියානි නිකායන්ට අයත් පාසැල් වල අධ්‍යාපනය ලැබූහ.

ඇමරිකාවේ පොදු පාසැල් පද්ධතිය තුළ ආගමික අධ්‍යාපනයක් ලබා නොදේ. බොහෝ දෙමවුපියන් විසින් පෞද්ගලික පාසැල් තෝරාගන්නේ සිය දරුවන්ට ආගමික අධ්‍යාපනය ලබාදීමේ අරමුණෙනි. එහෙත්, විනය පුහුණු කිරීම හා වඩා හොඳ අධ්‍යාපනයක් ලබාදීම වැනි අරමුණුද දෙමවුපියන්ගේ ප්‍රමුඛ අරමුණු අතර වේ.

සමීක්ෂණ වලින් පෙනෙන පරිදි අධ්‍යාපන කුසලතාවන් අතින් මෙන්ම විනය අතින්ද, සමාජයීය කුසලතාවන් අතින්ද පෞද්ගලික පාසැල් අධ්‍යාපනය ලබන සිසුන් පොදු පාසැල් අධ්‍යාපනය ලබන සිසුන්ට වඩා ඉදිරියෙන් සිටිති. ඇමරිකාවේ පොදු පාසැල් වල ඉගෙන ගන්නා සිසුන් දහදෙනෙකුගෙන් තිදෙනෙකු පමණ ප්‍රථම උපාධි හිමිකර ගනිද්දී පෞද්ගලික පාසැල් වල ඉගෙනුම ලබන සිසුන් දහදෙනෙකුගෙන් හයදෙනෙකු පමණ ප්‍රථම උපාධි ලබා ගනිති.

(Image: https://www.theadvocates.org/surprising-facts-private-schools/)

පාසැල් නොයන ඇමරිකන් දරුවෝ

අධ්‍යාපනය ප්‍රාන්ත විෂයයක් වන ඇමරිකාවේ සෑම ප්‍රාන්තයකම දෙමවුපියන් විසින් සිය දරුවන්ට නිශ්චිත වසර ගණනක් මූලික අධ්‍යාපනය ලබා දීම අනිවාර්ය වන අතර පොදු පාසැල් පද්ධතිය හරහා එම අධ්‍යාපනය නොමිලේ ලබා දීමේ අවස්ථාවද ඔවුන්ට තිබේ. එසේ වුවද, පාසැල් වයසේ දරුවන්ගෙන් විශාල ප්‍රමාණයක් පාසැලකට අඩියක්වත් නොතබති.

මේ පිළිබඳ සංගණනයක් අවසන් වරට කළ 2012 වසරේදී, පාසැල් වයසේ දරුවන්ගෙන් 3.4%ක් හෙවත් මිලියන 1.77ක් පාසැල් නොයැවීමට ඔවුන්ගේ දෙමවුපියන් විසින් තීරණය කර තිබුණේය. 2003 වසරේදී මේ ප්‍රමාණය මිලියන 1.10ක් හෙවත් පාසැල් වයසේ දරුවන්ගෙන් 2.2%ක් පමණක් වූ අතර සංඛ්‍යාලේඛණ මඟින් පෙන්වන්නේ මෙය සීඝ්‍රයෙන් ජනප්‍රිය වන ප්‍රවණතාවක් බවයි. මේ වසරේදී මෙම සංගණනය නැවතත් පැවැත්වේ.

දරුවන්ව පාසැල් නොයැවීමට තීරණය කර ඇති දෙමවුපියන්ගෙන් 91%ක්ම එසේ කිරීමට හේතුවක් ලෙස පාසැල් යැවීමෙහි ඇති 'අතුරු ආබාධ' පෙන්වා දී ඇත. වෙනත් සිසුන්ගෙන් සෘණාත්මක ආකල්ප හුරුවීම, මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතයට හුරු වීම හා ආරක්ෂාව පිලිබඳ ප්‍රශ්න ඒ අතර වේ. 74%ක් පොදු හා පෞද්ගලික පාසැල් වල කරන ඉගැන්වීම් ගැන සතුටු නැත. 77%කට සදාචාරය පිළිබඳවත්, 64%කට තමන් අදහන ආගම පිළිබඳවත් දරුවන්ට ඉගැන්වීමට ඇති උවමනාව මෙයට මුල් වේ. 44%ක් මෙය කරන්නේ සිය දරුවන්ට සම්ප්‍රදායික නොවන අධ්‍යපනයක් ලබා දීමේ අරමුණෙනි.

ඇමරිකාවේ දෙමවුපියන් විසින් දරුවන්ට නිශ්චිත වසර ගණනක් අධ්‍යාපනය ලබා දීම අනිවාර්ය වුවත්, ඔවුන්ට ඒ සඳහා විකල්ප කිහිපයක් තිබේ. බහුතරය විසින් රජයේ නියාමනයට වැඩිපුර ලක්වන පොදු පාසැල් අධ්‍යපනය සිය දරුවන්ගේ අධ්‍යාපන විකල්පය ලෙස තෝරා ගනිද්දී, තවත් පිරිසකගේ තෝරා ගැනීම වන්නේ පෞද්ගලික පාසැලකි. ඉහත සඳහන් කළ කාණ්ඩයේ දෙමවුපියන් මේ දෙවර්ගයේම පාසැල් අධ්‍යාපනය ප්‍රතික්ෂේප කර සිය දරුවන්ට අධ්‍යාපනය ලබා දීම තමන් විසින්ම භාරගත් අයයි. මේ තෙවන විකල්පය ගෘහ පාසැල් අධ්‍යාපනය (Homeschooling) ලෙස හැඳින්වේ.

ගෘහ පාසැල් අධ්‍යාපනය ලබාදීම හා අදාළ නීතිරීතිද අධ්‍යාපනය හා අදාළ අනෙකුත් නීති හා නියාමන රෙගුලාසි මෙන්ම ප්‍රාන්තයෙන් ප්‍රාන්තයට වෙනස් වේ. උදාහරණයක් ලෙස ඇතැම් ප්‍රාන්ත වල මෙසේ ගෘහ පාසැල් අධ්‍යාපනය ලබාදීමේදී ගුරුවරුන්ගේ සුදුසුකම්, විෂයමාලා ආදිය සඳහා පූර්ව අනුමැතිය ලබා ගැනීම, එක් එක් දින ඉගැන්වීම් කටයුතු සිදුකරන කාලවේලාවන් පිළිබඳ වාර්තා ඉදිරිපත් කිරීම ආදී කොන්දේසි ගණනාවක් තිබේ. මෙවැනි ප්‍රාන්ත වල දරුවාට නිසි අධ්‍යාපනය ලැබෙන බව තහවුරු කිරීම දෙමවුපියන්ගේ වගකීමකි. තවත් ඇතැම් ප්‍රාන්ත වල දෙමවුපියන්ට මේ කටයුත්තේදී වැඩි නිදහසක් ඇති අතර දරුවාට යම් හෙයකින් නිසි අධ්‍යාපනය නොලැබෙන්නේනම් ඒ බව තහවුරු කිරීම ප්‍රාන්ත බලධාරීන් විසින් කළ යුතු දෙයකි.

දරුවන්ට ගෘහ පාසැල් අධ්‍යාපනය ලබාදීම සෑම ආදායම්, ජනවාර්ගික, ප්‍රාදේශීය, අධ්‍යාපනික කණ්ඩායමකටම අයත් දෙමවුපියන් අතර ජනප්‍රිය වුවත් සුදු, ග්‍රාමීය දෙමවුපියන් අතර මෙය වඩා ජනප්‍රියය.

ඇතැම් අය තමන්ගේ විශේෂ දක්ෂතා ඇති දරුවන්ට ඔවුන්ගේ කුසලතාවන්ට ගැලපෙන පරිදි වඩා වේගයෙන් ඉගැන්වීම සඳහා මේ ක්‍රමය තෝරා ගනිති. හිතන්නට අමාරු තරමේ අඩු වයසකින් සරසවි පිවිසුම් ලබන දරුවන් ගැන ඉඳහිට අසන්නට ලැබෙන්නේ මේ හේතුවෙනි. තවත් අය මෙය කරන්නේ ඉගෙනීමේ දුර්වලතා ඇති දරුවන්ට වඩා හෙමින් අවශ්‍ය අධ්‍යාපනය ලබා දෙනු පිණිසය.  

මෙවැනි විශේෂ හේතුවක් නැතිව ගෘහ පාසැල් අධ්‍යාපනය තෝරාගත් මා දන්නා දෙමවුපියෝද සිටිති. ඔවුන් කරන්නේ මෙවැනි නිවාස හත අටක දෙමවුපියන් කණ්ඩායමක් ලෙස එකතු වී මේ දෙමවුපියන් විසින්ම සිය දරුවන්ට මූලික විෂයයන් උගන්වන අතර, සංගීතය වැනි විෂයයන් සඳහා මුදල් ගෙවා වෙනත් ගුරුවරයෙකුගේ සේවය ලබා ගැනීමයි.  ගෘහ පාසැල් අධ්‍යාපනය තෝරාගත් දෙමවුපියන්ගෙන් හතරෙන් එකක් පමණම දරුවන්ට ඉගැන්වීම පිණිස වෙනත් තැනකින් කිසියම් අධ්‍යාපනයක් ලබති.

ඇමරිකානු පොදු පාසැල් අධ්‍යාපනය සඳහා එක් දරුවෙකු වෙනුවෙන් වසරකට ඩොලර් එකොළොස්දහසක පමණ මුදලක් වැය වුවත් ගෘහ පාසැල් අධ්‍යාපනය ලබන දරුවෙකු වෙනුවෙන් වැය වන්නේ ඩොලර් හයසියයක පමණ මුදලකි. ගෘහ පාසැල් අධ්‍යාපනය ලබාදීම සඳහා විෂය මාලාවන් සකස් කිරීමේදී අඩුවෙන්ම ජනප්‍රිය තේරීම වන්නේ පොදු හෝ පෞද්ගලික පාසැලක විෂය මාලාවක් මත පදනම්ව එය කිරීමයි.

සම්මත පරීක්ෂණ ප්‍රතිඵල අනුව පෙනෙන්නේ ගෘහ පාසැල් අධ්‍යාපනය ලබන දරුවන් පොදු හා පෞද්ගලික දෙවර්ගයේම පාසැල් අධ්‍යාපනය ලබන දරුවන්ට වඩා ඉදිරියෙන් සිටින බවයි. එහෙත්, එයට හේතුව ගෘහ පාසැල් අධ්‍යාපනය නොව ගෘහ පාසැල් අධ්‍යාපනය ලබන දරුවන්ගේ ඇති වෙනස්කම් වන්නට පුළුවන. ගෘහ පාසැල් අධ්‍යාපනය ලබන දරුවන්ගේ සමාජයීය කුසලතා වර්ධනය විවාදිත කරුණක්ව පවතී.

ලංකාවට වාහන වැඩිද?

ඇතැම් අය හිතන්නේ ලංකාවට වාහන වැඩි බවයි. මෙසේ හිතන අය ඒ ආකාරයෙන් හිතන්නට එක් හේතුවක් වන්නේ ලංකාව කුඩා රටක් බවත්, රටේ දැනටමත් තිබෙන වාහන ප්‍රමාණය තිබෙන පාරවල් ප්‍රමාණයට ඔරොත්තු නොදෙන බවටත් ඇති අදහසයි.

රටේ ඇති පාරවල් වලට වාහන වැඩිද යන ප්‍රශ්නය වෙනත් ආකාරයකින්ද ඇසිය හැකිය. ඒ, රටේ තිබෙන වාහන ඉල්ලුමට ප්‍රමාණවත් පරිදි මහාමාර්ග පද්ධතිය පුළුල් වේද යන්නයි.

අඩු වශයෙන් හේතු දෙකක් නිසා දෙවන ප්‍රශ්නය වඩා නිවැරදිය.

පළමුව, ලංකාවේ වාහන මිල දී ගන්නා සියළු දෙනාම වාගේ එසේ වාහන මිලදී ගන්නේ තමන් උපයා ගන්නා තමන්ගේ මුදල් යොදවමිනි. වාහන මිලදී ගැනීම සඳහා බොහෝ දෙනෙකු මූල්‍ය පහසුකම් ලබා ගන්නේ වුවද, මෙසේ ලබා ගන්නා ණය පොලියත් සමඟ ආපසු ගෙවන්නේද ඒ අයම මිස වෙනත් අය නොවේ. එසේනම්, වාහන සඳහා ඇති ඉල්ලුම ස්වභාවික ඉල්ලුමක් මිස කෘතීම ඉල්ලුමක් නොවේ.

දෙවනුව, රටක මහා මාර්ග පද්ධතිය යනු හැමදාම එකම තත්ත්වයේ පැවතිය යුතු දෙයක් නොවේ. මිනිසුන්ගේ ප්‍රවාහන අවශ්‍යතා ඉහළ යද්දී රටේ අළුතින් මාර්ග ඇති විය යුතුය. තිබෙන මාර්ග පුළුල් විය යුතුය. නඩත්තු විය යුතුය.

ලංකාවේ තිබෙන වාහන ප්‍රමාණය ඕනෑවට වඩා වැඩි බව කිසිවකු සිතනවානම් මුලින්ම විමසිය යුත්තේ එයට හේතුව වාහන 'තිබිය යුතු ප්‍රමාණයට' වඩා වැඩි වීමද එසේ නැත්නම් පාරවල් 'තිබිය යුතු ප්‍රමාණයට' වඩා අඩු වීමද යන්නයි. එසේනම්, මේ තිබිය යුතු ප්‍රමාණ මොනවාද?

රටේ මාර්ග පද්ධතිය නඩත්තු කිරීම හා පුළුල් කිරීම වියදම් අධික කටයුත්තකි. ඒ සඳහා අවශ්‍ය ප්‍රතිපාදන රජය සතුව නැති බව යමෙකුට කියන්නට පුළුවන. රජයට වියදම් කළ හැක්කේ වෙනත් අයෙකුගෙන් ලබා ගන්නා මුදල් පමණි. එසේ නැත්නම්, වෙනත් අයගෙන් අනාගතයේදී අයකරගෙන ගෙවන්නට දැන් ණය ලබා ගන්නට පුළුවන. රජය මෙසේ රටේ මාර්ග පද්ධතිය නඩත්තු කිරීම හා පුළුල් කිරීම වෙනුවෙන් වැය වන පිරිවැය කිසියම් පිරිසකගෙන් අය කරගන්නවානම් එය කළ යුතු සාධාරණම ආකාරය වන්නේ රටේ මාර්ග ප්‍රයෝජනයට ගන්නා අයගෙන් එහි මිල අය කිරීමයි

පාරවල් භාවිතා කරන්නේ වාහන භාවිතා කරන අයයි. මේ අය අතර, වාහන හිමියන් මෙන්ම පොදු ප්‍රවාහන සේවා භාවිතා කරන මගීහුද සිටිති. එසේනම්, පාරවල් හැදීමේ හා ලොකු කිරීමේ වියදම් අය කරගත යුත්තේ මේ අයගෙනි. ආණ්ඩුව එසේ කරනවාද?

මේ (2017) වසර තුළ ආනයනය කරන වාහන වලින් නිෂ්පාදන (විශේෂ විධිවිධාන) බදු ලෙස පමණක් රජය විසින් අය කර ගැනීමට ඇස්තමේන්තු කර ඇති මුදල රුපියල් බිලියන 230කි. මේ මුදල ගෙවන්නේ කවුද?

පළමු වටයේදී, බදු රහිත වාහන ගෙන්වීමේ වරප්‍රසාදය ඇති ටික දෙනෙකු හැර වාහනයක් මිලදී ගන්නා සියල්ලෝම, බදු සහන ලබන අයද ඇතුළුව, මේ රුපියල් බිලියන 230ට දායක වෙති. දෙවන වටයේදී පොදු ප්‍රවාහන සේවා භාවිතා කරන මගීහුද මෙයට දායක වෙති.

පෞද්ගලික බසයක් හෝ ත්‍රිරෝද රථයක් මිල දී ගෙන පොදු ප්‍රවාහන හෝ කුලී සේවා සපයන්නෙකු අවසාන වශයෙන් පාඩු ලබන්නේ නැත. මේ වාහන හිමියෝ තමන් විසින් වැය කළ බදු මුදල් ඇතුළු සියළු වියදම් අවසාන වශයෙන් මඟීන්ගෙන් අය කර ගනිති.

මේ අයුරින්ම භාණ්ඩ ප්‍රවාහන වාහන ආනයනය කරන විට ගෙවන බදු මුදල් මුලින්ම භාණ්ඩ ප්‍රවාහන කුලී ගාස්තු වලට එක් වී දෙවනුව භාණ්ඩ මිලට එකතු වේ. දඹුල්ලේ ගොවියෙකුට ලැබෙන හා මහරගම පාරිභෝගිකයෙකු විසින් ගෙවන තක්කාලි කිලෝවක මිල අතර පරතරය වැඩි වීමට මේ තක්කාලි කිලෝව ප්‍රවාහනය කරන ලොරි හිමියා විසින් ලොරිය ආනයනය කරන විට ගෙවා ඇති විශාල බදු මුදලද හේතු වේ.

රටේ පාරවල් සෘජුව හෝ වක්‍රව ප්‍රයෝජනයට ගන්නා පිරිස් විසින් රජයට ගෙවන එකම බද්ද මෙසේ වාහන ආනයන මත පනවන නිෂ්පාදන (විශේෂ විධිවිධාන) බද්ද නොවේ. ආනයන බදු, වාහන ලියාපදිංචි කිරීමේ ගාස්තු, අධිවේගී මාර්ග ප්‍රවේශ ගාස්තු, පෙට්‍රෝලියම් නිෂ්පාදන මත අය කෙරෙන විශේෂ විධිවිධාන බද්ද, වාහන අයිතිය වෙනුවෙන් හා වාහන විකිණීමේදී ගෙවන බදු ආදී ලෙස ලංකාවේ මාර්ග පද්ධතිය භාවිතා කරන්නන් විසින් රජයට ගෙවන බදු ප්‍රමාණය ඉතා විශාලය.

එසේනම් ප්‍රශ්නය වන්නේ මෙසේ ලංකාවේ මහාමාර්ග භාවිතා කරන්නන් විසින් රජයට ගෙවන මිලට සරිලන සේවාවක් ඔවුන්ට ආපසු රජයෙන් ලැබෙනවාද යන්නයි.

මේ (2017) වසරේ උසස් අධ්‍යාපන හා මහාමාර්ග අමාත්‍යාංශයේ සමස්ත වැය ශීර්ෂය රුපියල් බිලියන 163.4කි. එයින් බිලියන 38.6ක් විශ්ව විද්‍යාල ප්‍රතිපාදන කොමිසමේ වැය ශීර්ෂය යටතේ ඇති උසස් අධ්‍යාපනය සඳහා වන වියදම්ය. අධිවේගී මාර්ග සංවර්ධනය, මහා මාර්ග සංවර්ධනය, මාර්ග පුළුල් කිරීම හා වැඩි දියුණු කිරීම, පාලම් හා ගුවන් පාලම් තැනීම, ස්වභාවික ආපදා වලට ලක්වූ මාර්ග පිලිසකරණය, ග්‍රාමීය මාර්ග සංවර්ධනය (මගනැගුම හා දැයට කිරුළ ව්‍යාපෘති) ආදී සියළුම අංශ වෙනුවෙන් වෙන් කර ඇති මුදල රුපියල් බිලියන 124.6කි.

රජය විසින් මහාමාර්ග භාවිතා කරන්නන්ගෙන් අය කරගන්නා මුදලින් බාගයක්වත් මහාමාර්ග සංවර්ධනය වෙනුවෙන් ආපසු වැය කරන්නේ නැත. රටේ මහාමාර්ග භාවිතා කරන අයගෙන් එහි මිල ගෙවා නැත්තේ පූර්ණ බදුසහන සහිතව වාහන ගෙන්වන දේශපාලනඥයින් පමණි. 50%ක බදු සහන ලබමින් වාහන ගෙන්වන රජයේ නිලධාරීන් පවා අඩු වශයෙන් තමන්ගේ මාර්ග භාවිතයේ වියදම ගෙවා තිබේ. ඉතිරි සියල්ලෝම තමන් විසින් ගෙවිය යුතු සාධාරණ මිල මෙන් දෙගුණයක් ගෙවති.

ලංකාවේ ප්‍රශ්නය වාහන වැඩිකම නොවේ. වාහන හිමියන්ගෙන් අය කරගන්නා මුදල් රජය විසින් මාර්ග සංවර්ධනය සඳහා නොයෙදවීමයි. ලංකාවේ වාහන පාරිභෝගිකයින් කියන්නේත් මත්පැන් හා දුම්වැටි පාරිභෝගිකයින් මෙන්ම රජය විසින් 'සූරාකෑමට ලක්කෙරෙන' පිරිසකි.

ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙකුට වාහනයක 'නියම මිලට' වාහනයක් ගැනීමට ඇති අයිතිය රජය විසින් අහුරා තිබුණත් රටේ මිනිස්සුන්ගේ වාහන අවශ්‍යතාවය හෝ ඉල්ලුම අඩු වන්නේ නැති නිසා තල්ලු ස්ටාට් එන්ජින් වලට ලෑලි තට්ටු ගැසූ කෞතුකාගාර වල තිබිය යුතු වාහන පවා ලංකාවේ මාර්ග වලින් ඉවත් නොවේ. ලොරි තට්ටු කඩා වැටී සිසුන් තුවාළ ලබන්නේ එවැනි වාහන වල රියදුරන්ගේ වැරැද්ද නිසාම නොවේ.

(Image: Adaderana Biz)

රසදිය විෂද?

අප හැම මොහොතකම විවිධ බාහිර දේවල් අපේ සිරුර තුළට ඇතුළු කර ගනිමින් සිටිමු. මුඛය, නාසය, සම ආදිය හරහා මෙසේ සිරුර තුළට අප විසින් ඇතුළු කර ගන්නා බාහිර ද්‍රව්‍ය අතර ආහාර, ජලය, ඖෂධ හා මත්ද්‍රව්‍ය වැනි හිතාමතාම ඇතුළු කරගන්නා දේ මෙන්ම එවැනි අනුදැනුමකින් තොරව ඇතුළු කර ගන්නා ඇසට පෙනෙන හා නොපෙනෙන බොහෝ දේ තිබේ. ඇතැම් විටෙක අපි ඖෂධ හෝ මත්ද්‍රව්‍ය ශිරාවකට හෝ මාංශ පේශියකට එන්නත් කර ගැනීම මඟින්ද ඇතුළු කර ගන්නෙමු.

සිරුර තුළට දැනුවත්ව හෝ නොදැනුවත්ව අප විසින් ඇතුළු කරගන්නා දේ අතර සිරුරේ පැවැත්මට අවශ්‍ය දේ, අනවශ්‍ය දේ මෙන්ම හානිකර දේවල්ද තිබේ. සිරුරට අවශ්‍ය දේ බොහොමයක්ද අවශ්‍ය වන ප්‍රමාණයක් තිබේ.

අපේ සිරුරට ඇතුළු වන අනවශ්‍ය දේවල් වලින් සිරුරේ පැවැත්ම සඳහා ප්‍රයෝජනයට නොගැනෙන දේවල් සිරුරෙන් ඉවත් කෙරෙන ස්වභාවික ක්‍රමවේදයක් තිබේ. ඇතැම් දේවල් කිවිසුම්, වමනය ආදී ක්‍රම වලින් ක්ෂණිකව ඉවත් කෙරේ. තවත් දේවල් වෙනත් සිරුරු කොටස් හරහා යාමෙන් පසුව මළ, මුත්‍රා, දහඩිය ආදිය සමඟ ඉවත් වේ.

ඇතුළු වූ ද්‍රව්‍යයේ ස්වභාවය අනුව සිරුරට ඇතුළු වන බාහිර ද්‍රව්‍ය සිරුරෙන් ඉවත් වන වේගය වෙනස් වේ. සාමාන්‍යයෙන් මේ වේගය මනින්නේ අර්ධ ජීව කාලය නම් මිනුම උපයෝගී කර ගනිමිනි. උදාහරණයක් ලෙස දුම් බොන්නෙකු සිරුර තුළට ඇතුළු කර ගන්නා නිකොටින් වලින් 70-80% පමණ මුලින්ම (පොඩි අකුරු මාරුවක් වී) කොටිනින් බවට පත් වේ. දුම් බොන්නන් හඳුනා ගැනීම සඳහා පරීක්ෂාවක් ලෙස ලේ හෝ මුත්‍රා වල ඇති කොටිනින් ප්‍රමාණය පරීක්ෂා කෙරේ.

මේ කොටිනින් සිරුරෙන් ඉවත් කෙරෙන ක්‍රියාවලියේ අර්ධ ජීව කාලය පැය 20ක් පමණ වේ. සිගරැට්ටුවක නිකොටින් මිලි ග්‍රෑම් 12ක් පමණ ඇති අතර එම නිකොටින් වලින් කොටිනින් මිලි ග්‍රෑම් 9ක් පමණ හදයි. අර්ධ ජීව කාලය පැය 20ක් යන්නෙන් අදහස් වන්නේ සිරුරේ ඇති කොටිනින් ප්‍රමාණයෙන් අඩක් පැය 20ක් ඇතුළත සිරුරෙන් ඉවත් කෙරෙන බවයි. 

මේ අනුව, සිගරැට්ටුවක් ඉරීමෙන් පැය 20කට පසුව සිරුරේ කොටිනින් ප්‍රමාණය මිලි ග්‍රෑම් 4.5ක් දක්වාත්, පැය 40කට පසුව මිලි ග්‍රෑම් 2.25ක් දක්වාත්, පැය 60කට පසුව මිලි ග්‍රෑම් 1.13ක් දක්වාත්, පැය 80කට පසුව මයික්‍රෝ ග්‍රෑම් 563ක් දක්වාත් අඩු වේ. සතියකට පසු සිරුරේ ඉතිරි වන්නේ මයික්‍රෝ ග්‍රෑම් 35ක් හෙවත් මුල් ප්‍රමාණයෙන් 0.4%කට ප්‍රමාණයක් පමණි. තවත් සතියක් යන විට ඉතිරි වන්නේ මයික්‍රෝ ග්‍රෑම් එකකටත් අඩු ප්‍රමාණයකි.

ඉහත පැහැදිලි කළ අයුරින් සිරුරට අහිතකර කොටිනින් සිරුරෙන් ක්‍රමයෙන් ඉවත් වන්නේ සිගරැට්ටුව උරන්නා දිගින් දිගටම නැවත සිගරැට් නොඋරන්නේනම් පමණි. මේ පුද්ගලයා පැය 20කට පසුව තවත් සිගරැට්ටුවක් ඉරුවොත් ඒ වන විට සිරුරේ ඇති කොටිනින් මිලි ග්‍රෑම් 4.5ට තවත් මිලි ග්‍රෑම් 9ක් එකතු වේ. ඊළඟ පැය 20 තුළ මේ මිලි ග්‍රෑම් 13.5ක එකතුවෙන් මිලි ග්‍රෑම් 6.75ක් සිරුරෙන් ඉවත් වුවත් තවත් සිගරැට්ටුවක් ඉරූ වහාම කොටිනින් ප්‍රමාණය මිලි ග්‍රෑම් 15.75ක් දක්වා ඉහළ යයි. මේ ක්‍රියාවලියේ ප්‍රතිඵලය ලෙස දිනපතා දුම් බොන්නෙකුගේ සිරුරේ ඇති කොටිනින් ප්‍රමාණය හැමදාමත් කිසියම් මට්ටමක පවතී. ඒ ප්‍රමාණය තීරණය වන්නේ කොටිනින් වල අර්ධ ජීව කාලය හා දුම්වැටි දෙකක් අතර ගතවන සාමාන්‍ය කාලය මතය.

සක්‍රිය දුම්පානය කරන්නන්ගේ මෙන්ම නිතර සිගරැට් දුමට නිරාවරණය වන අක්‍රිය දුම්පානය කරන්නෙකුගේ සිරුරේද මේ අයුරින්ම කිසියම් කොටිනින් ප්‍රමාණයක් ස්ථාවරව පවතී. ඒ, අඩු කොටිනින් මට්ටමක් සිරුරේ ඇති විට පැය 20ක් ඇතුළත සිරුරෙන් ඉවත් වන්නේද අඩු ප්‍රමාණයක් බැවිනි. සිරුරේ කොටිනින් ප්‍රමාණය දිගුකාලයක් එක දිගටම ඉහළ මට්ටමක ස්ථාවරව පැවතීම විවිධ රෝගාබාධයන්ට හේතු විය හැකිය. සිරුරට අනවශ්‍ය හෝ අහිතකර දේ පමණක් නොව අවශ්‍ය දේ වුවද ඕනෑවට වඩා නිතර නිතර ඇතුළු කරගන්නා විට සිරුරට මේ අනවශ්‍ය ප්‍රමාණයන් ඇතුළු වන වේගයෙන් ඉවත් කරන්නට නොහැකි නිසා සිරුර තුළ දිගින් දිගටම රැඳී තිබෙන්නට පුළුවන.

රසදිය ඉහළ මාත්‍රාවන්ට කෙටිකාලයක් තුළ නිරාවරණය වීම සිරුරට, විශේෂයෙන්ම මොළයට, මධ්‍යම ස්නායු පද්ධතියට හා වකුගඩු වලට, අහිතකරය. සිරුරට රසදිය ඇතුළු වන ආකාර කිහිපයකි. එයින් ප්‍රධාන ප්‍රභවය අප ආහාරයට ගන්නා මාළු වර්ගයි. මාළු වර්ග හරහා ආහාරයට එකතු වන රසදිය සංයෝගය වන මෙතිල් මර්කරි වල අර්ධ ජීව කාලය දින 50-65 ක් පමණ වන නිසා මේ රසදිය සිරුරෙන් ඉවත් කෙරෙන්නේ ඉතා සෙමිනි.

ඇමරිකාවේ ආහාර හා ඖෂධ පාලන අධිකාරිය විසින් වසර ගණනාවක් තිස්සේ විවිධ මාළු වර්ග වල ඇති රසදිය ප්‍රතිශතය පරීක්ෂා කරයි. පසුගිය වසර 25ක පමණ කාලය තුළ මේ ආකාරයෙන් පරීක්ෂා කර ඇති මාළු නියැදි ප්‍රමාණය පන්දහසකට අධිකය. මේ ඇතැම් මාළු නියැදි වල කිලෝ ග්‍රෑමයකට මිලි ග්‍රෑම් 4.5ක් පමණ දක්වා මෙතිල් මර්කරි අඩංගුව තිබී ඇත. සාමාන්‍යයෙන් මෝර වැනි ලොකු මාළු වර්ග වල කිලෝ ග්‍රෑමයක ඇති මෙතිල් මර්කරි ප්‍රමාණය මිලි ග්‍රෑමයකට වඩා වැඩිය. වෙනත් බොහෝ මාළු වර්ග වල තත්ත්වයද එසේය. වැඩි විස්තර මෙහි තිබේ.

කිසියම් මාළු වර්ගයක ඇති රසදිය (මෙතිල් මර්කරි) ප්‍රමාණය අදාළ මාළුන්ගේ ජීවිත කාලය, ආහාරයට ගන්නා දේ ආදිය අනුව වෙනස් වේ. පොඩි මාළුන් ආහාරයට ගන්නා ලොකු මාළුන්ගේ සිරුරේ තැන්පත් වී ඇති රසදිය ප්‍රමාණය සාමාන්‍යයෙන් වැඩිය. කෙසේ වුවද, මේ දත්ත පදනම් වෙන්නේ ඇමරිකාවෙන් ලබා ගන්නා මාළු නියැදි මත නිසා ලංකාවේ බහුලව ආහාරයට ගන්නා මීට ආසන්නව සමාන මාළු වර්ග වල ඇති රසදිය ප්‍රමාණ මීට වඩා අඩු හෝ වැඩි විය හැකිය. කෙසේ වුවද ලංකාව හා අදාළව සිදු කර ඇති මෑතකාලීන පර්යේෂණ වලින් පෙනෙන පරිදි ලංකාවේ වැඩිපුර ආහාරයට ගන්නා ඇතැම් මාළු වර්ග වලද කිලෝ ග්‍රෑමයකට මිලි ග්‍රෑමයකට ආසන්න මෙතිල් මර්කරි ප්‍රමාණයක් අඩංගුය.

නිතර මාළු ආහාරයට ගන්නා අයෙකුගේ සිරුරේ එකතු වන මෙතිල් මර්කරි සිරුරෙන් ඉවත් වෙන්නේ ඉතා සෙමින් නිසා සිරුරේ මෙතිල් මර්කරි සාන්ද්‍රණය ක්‍රමයෙන් ඉහළ ගොස් කිසියම් ස්ථාවර මට්ටමකට පැමිණේ. රුධිර පරීක්ෂාවකින් මේ ප්‍රමාණය මැන ගන්නට පුළුවන. සිරුරේ මෙතිල් මර්කරි සාන්ද්‍රණය කෙටි කාලයක් තුළ විශාල ලෙස ඉහළ යාම මොළයට හා මධ්‍යම ස්නායු පද්ධතියට හානිකර ලෙස බලපාන්නට පුළුවන. අනෙක් අතට, දිගුකාලීනව සිරුරේ මෙතිල් මර්කරි සාන්ද්‍රනය විශාල ලෙස අඩු වීම හා හෘද රෝග වැළඳීමේ අවදානම අතරද සහසම්බන්ධයක් තිබෙන බව (හේතුඵල සම්බන්ධයක් තහවුරු කර නැතත්) ඇතැම් පර්යේෂණ ප්‍රතිඵල අනුව පෙනී යයි.

එසේනම් ප්‍රශ්නය වන්නේ අප විසින් මාළු ආහාරයට ගැනීම නැවැත්විය යුතුද යන්නයි.

මාළු ආහාරයට ගැනීමේ ඉහත අහිතකර ප්‍රතිඵලය තිබුණත් මාළු වල සෞඛ්‍යමය ප්‍රතිලාභ ඊට වඩා බොහෝ වැඩිය. මොළයේ හා සිරුරේ වර්ධනයට නැතුවම බැරි ඔමේගා-3 මේද අම්ල ප්‍රභවයක් ලෙසත්, ප්‍රෝටීන් ප්‍රභවයක් ලෙසත් මාළු වල වටිනාකම ඉතා විශාලය. ඒ නිසා, මාළු ආහාරයට ගත යුතුද යන තීරණය මේ යහපත් හා අයහපත් ප්‍රතිඵල කිරා මැන බලා ගත යුතු තීරණයකි. සෞඛ්‍ය ආර්ථික විද්‍යාඥයින් විසින් කරන්නේ මෙවැනි කිරා මැන බැලීම්ය.

සමස්තයක් ලෙස මාළු ආහාරයට ගැනීම සෞඛ්‍ය වර්ධනයට හේතු වන නමුත් ඇතැම් මාළු වර්ග සතියකට කිහිප වරකට වඩා ආහාරයට ගැනීම නුසුදුසු බවත්, ගර්භණී හා කිරිදෙන මවුවරුන් විසින් වෙනත් අයෙකු ආහාරයට ගන්නා ප්‍රමාණය වුවද ආහාරයට ගැනීම නුසුදුසු බවත් ඇමරිකාවේ ආහාර හා ඖෂධ පාලන අධිකාරිය විසින් නිර්දේශ කරන්නේ මේ හිතකර හා අහිතකර ප්‍රතිඵල සසඳා බලමිනි. ඇතැම් මාළු වර්ග හා අදාළව කැනඩාව විසින්ද මෙවැනි සුරක්ෂිතතා සීමාවන් ඉදිරිපත් කරයි. ස්වීඩනය මෙවැනි අවවාදයක් කරන තවත් රටකි. එහෙත්, මේ කිසිදු රටක් ඇතැම් මාළු වර්ග ආහාරයට ගැනීම සීමා කරන්නට මිස අත් හරින්නට උපදෙස් නොදෙන්නේ මාළු ආහාරයට ගැනීමේ යහපත් සෞඛ්‍යමය ප්‍රතිඵල අයහපත් ප්‍රතිඵල වලට වඩා වැඩි බැවිනි. 

මෑතකාලීන අධ්‍යයනයකට අනුව ලාංකිකයින් 55.8%කගේ හිසකෙස් වල තැන්පත් වී ඇති රසදිය ප්‍රමාණය අනුමත ප්‍රමාණයට වඩා වැඩිය. මේ අනුව පෙනෙන පරිදි ලංකාවේ නාරිවේද හා ප්‍රසව වෛද්‍යවරයකු ගර්භණී කාන්තාවකට ඇතැම් මාළු වර්ග වැඩිපුර ආහාරයට ගැනීමේ අවදානම ගැන දැනුවත් කිරීම යෝග්‍ය වුවත්, එය කළ යුත්තේ ඒ හේතුවෙන් සිදුවිය හැකි ප්‍රෝටීන් ඌණතා ආදියේ අහිතකර ප්‍රතිඵල ගැනද සලකමිනි.

මිනිස් සිරුරට රසදිය එකතු කරන ප්‍රධාන ප්‍රභවය ආහාරයට ගන්නා මාළු හා වෙනත් මුහුදු ආහාර බව හඳුනාගෙන ඇතත් එය එකම හේතුව නොවේ. වාතයේ ඇති රසදිය වාෂ්ප ආශ්වාස වාතය සමඟ සිරුරට ඇතුළුවීම තවත් ආකාරයකි. අප භාවිතා කරන උෂ්ණත්වමානයක් වැනි උපකරණයක් බිඳුණු විට එහි අඩංගු ලෝහ රසදිය වායු ගෝලයට එකතු වන අතර ආශ්වාස වාතය හරහා සිරුරට එකතු විය හැකිය. කෙසේ වුවද, මේ අවදානම එවැනි උපකරණ භාවිතය අත් හරින්නට තරම් විශාල බව පෙනී ගොස් නැත.

වසර ගණනාවක් තිස්සේ දත් පිරවීම සඳහා යොදාගත් ඇමල්ගම් වලද රසදිය අඩංගුය. මේ රසදිය වාෂ්ප බවට පත්වී පෙනහළු හරහා සිරුරට ඇතුළු වේ. එහෙත් එසේ ඇතුළු වන රසදිය ප්‍රමාණය ඉතාම සුළු ප්‍රමාණයකි. මේ හේතුවෙන් හානියක් සිදු වන බව තහවුරු වී නැත. ඒ නිසා, ඇමරිකාවේ ආහාර හා ඖෂධ පාලන අධිකාරිය වයස අවුරුදු 6 ඉක්මවූ දරුවන් හා වැඩිහිටියන්ගේ දත් පිරවීම සඳහා ඇමල්ගම් යොදාගැනීම අහිතකර ලෙස නොසලකයි. කෙසේවුවද, මේ සඳහා දැන් වෙනත් විකල්පයක් ඇති බැවින් ඇමරිකාවේ දන්ත වෛද්‍යවරු දත් පිරවීම සඳහා මේ වන විට ඇමල්ගම් යොදාගන්නේ ඉතා සීමිතවය.

මගේ දතක වසර විස්සකට පමණ පෙර කළ ඇමල්ගම් පිරවුමක් තිබේ. එය කළේ, එවකට පේරාදෙණිය සරසවියේ දන්ත වෛද්‍ය සිසුවෙකුව සිටි අයෙකි. ඔහු මේ පිරවුම සහතික කළේ වසර පහක කාලයකට වුවත් එය වසර විස්සකට පසුව තවමත් ඉතා හොඳින් පවතී. මේ ඇමල්ගම් පිරවුම ඉවත්කර අළුත් පිරවුමක් දමා ගන්නා මෙන් ඇමරිකාවේ දන්ත වෛද්‍ය වරුන් හතර පස් දෙනෙක්ම මට යෝජනා කර ඇතත් මා ඒ සඳහා යොමු නොවූයේ වැඩි හොඳට හොඳින් තියෙන දත් වලට අත ගැහීමේ අතුරු ආබාධ ගැන මට අත්දැකීම් ඇති බැවිනි.

මෙහිදී තවත් දෙයක් පැහැදිලි කළ යුතුය. කිසියම් පර්යේෂකයෙකු කිසියම් ඔසුවක හෝ වෛද්‍ය ක්‍රියාදාමයක යම් නිශ්චිත අතුරු ආබාධයක් ඇති බවට සාධක නැති බව කියනවානම් එයින් අදහස් වන්නේ ඒ කියන දෙය මිස වෙනත් දෙයක් නොවේ. යම් අතුරු ආබාධයක් ඇත්දැයි පිරික්සන පරීක්ෂණයකින් එවැනි අතුරු ආබාධ ඇති බවක් තහවුරු නොවන බව මිස අතුරු ආබාධ නැති බවක් තහවුරු නොකෙරේ. ඒ නිසා, පර්යේෂකයෙකුගෙන් කිසියම් ඔසුවක අතුරු ආබාධ ඇත්දැයි විමසුවහොත් එසේ ඇත්නම් කියන්නට පුළුවන් වුවත්, එසේ නැත්නම් අතුරු ආබාධ නොමැති බව ස්ථිරව කියන්නට නුපුළුවන. විද්‍යාත්මක ක්‍රමය ගැන දැනුමක් ඇති පර්යේෂකයෙකු එවැනි පිළිතුරු දෙන්නේ නැත.

පර්යේෂණ නැවත නැවත කරන්නේ ඒ නිසාය. නිතර යොදා ගන්නා උදාහරණයක් ගන්නේනම්, අපට හැමදාම හමුවන්නේ තණකොළ කන හරක් පමණක්නම් අපට කියන්නට පුළුවන් වෙන්නේ මිනී කන හරක් සිටින බවට සාක්ෂි නැති බව පමණි. මිනී කන හරක් නැති බව කිසිවෙකුට ස්ථිරව කිව නොහැක. අනාගතයේ යම් කිසි දවසක හරකෙක් මිනිසෙකු මරා කෑ බව වාර්තා වෙන්නට පුළුවන. එහෙත්, ඒ හේතුවෙන් අද හරකෙකු දකින විට පණ එපා කියා දුවන්නට අවශ්‍ය නැත.

ඇතැම් එන්නත් වලද රසදිය සංයෝගයක් වන තිමරසල් (වඩා නිවැරදි උච්ඡාරණය තයිමරසල්ය) විෂබීජ නාශකයක් ලෙස යොදාගැනේ. මේ තිමරසල් වලින් 50%ක පමණ බරක් එතිල් මර්කරි බවට පත්වේ. එතිල් මර්කරිද මෙතිල් මර්කරි මෙන්ම මොළයට හා මධ්‍යම ස්නායු පද්ධතියට හානිකරය. කෙසේවුවද, එතිල් මර්කරි වල අර්ධ ජීව කාලය සතියකටත් වඩා අඩු බැවින් සිරුරේ ඇති මෙතිල් මර්කරි වලින් 50%ක් ඉවත් වීමට යන කාලය තුළ එතිල් මර්කරි වලින් 99.75%ක් පමණම ඉවත් වේ. එන්නත් ආදිය සමඟ සිරුරට එකතුවන එතිල් මර්කරි ආහාර මාර්ගය හරහා ගමන් නොකර කෙළින්ම රුධිරයට එකතු වන නිසා සිරුරෙන් ඉවත් වීම මීටත් වඩා ඉක්මන්ය.

විවිධ එන්නත් වල ඇති තිමරසල් ප්‍රමාණ මේ වෙබ් පිටුවෙන් බලා ගන්නට පුළුවන. ඇතැම් එන්නත් වල මේ ප්‍රමාණය මයික්‍රෝ ග්‍රෑමයකටත් වඩා අඩුය. මේ වගුව අනුව එන්නතක ඇති ඉහළම තිමරසල් ප්‍රමාණය මයික්‍රෝ ග්‍රෑම් 25කි. ඒ අනුව, එතිල් මර්කරි ඇත්තේ වැඩිම වුනොත් මයික්‍රෝ ග්‍රෑම් 12.5කි. ලංකාවේ ආහාරයට ගන්නා ඇතැම් මාළු වර්ග වල කිලෝවක බරක ඇති මෙතිල් මර්කරි ප්‍රමාණය මයික්‍රෝ ග්‍රෑම් 900ක් පමණ වන අතර, ඒ අනුව එන්නතක ඇති එතිල් මර්කරි ප්‍රමාණය ආහාරයට ගන්නා ග්‍රෑම් 100ක පමණ මාළු කෑල්ලක ඇති මෙතිල් මර්කරි ප්‍රමාණයටත් වඩා බෙහෙවින්ම අඩුය. මේ එතිල් මර්කරි ප්‍රමාණයද මෙතිල් මර්කරි වලට වඩා හත් අට ගුණයක වේගයෙන් සිරුරෙන් ඉවත් වේ. එමෙන්ම මාළු කන තරමට එන්නත් ලබා ගන්නේද නැත.

ඇතැම් එන්නත් නිෂ්පාදනයේදී විෂබීජහරණය පිණිස තිමරසල් යොදා ගැනෙන්නේ එයින් ලැබෙන සෞඛ්‍යමය වාසිය සිදුවිය හැකි අවාසියට වඩා වැඩි බැවිනි. කෙටි කාලයක් තුළ එන්නත් විශාල ප්‍රමාණයක් නිපදවීම අසීරු කටයුත්තකි. එමෙන්ම එන්නත් ගබඩා කර තබාගැනීමේ සීමාවන්ද තිබේ. මේ නිසා ෆ්ලූ එන්නත් වැනි ඇතැම් එන්නත් වල අවශ්‍ය ඉල්ලුම සැපිරීමට තනි එන්නත් ලෙස නිෂ්පාදනය නොකර මාත්‍රා ගණනක් එකට ඇති බහු මාත්‍රා එන්නත් ලෙස නිපදවන්නට සිදුවේ. තිමරසල් යොදාගන්නේ මෙවැනි බහු මාත්‍රා එන්නත් භාවිතා කිරීමේදී එයට පසුව කිසියම් විෂබීජයක් ඇතුළු වීම නිසා ඇති විය හැකි අවදානම අඩු කර ගැනීම පිණිසය. එයින් ලැබෙන වාසිය තිමරසල් හේතුවෙන් ඇති විය හැකි අවාසියට වඩා වැඩිය.

කොයි දේ වුවත් ඕනෑවට වඩා හොඳ නැත. මේ 'ඕනෑවට වඩා' යන්නට නිශ්චිත තේරුමක් තිබේ. ඒ, යමකින් සිදුවන අහිතකර දේ හිතකර දේ ඉක්මවන සීමාවයි. 

(Image: https://jasonprall.com/blog/mercury-myth-fish-tale-epic-proportion/)

එරාන් හෙළිකරන ඇමතිවරුන්ගේ කඳුළු කතාව

බීබීසී මාධ්‍යවේදී අසාම් අමීන් විසින්, විනාඩි තුනකට අඩු කාලයක් තුළ, ආර්ථික විද්‍යාව පිළිබඳ පශ්චාත් උපාධි මට්ටමේ පුහුණුවක් ලබා ඇති, යහපාලනවාදීන් බලාපොරොත්තු තබා සිටි, රජයේ නියෝජ්‍ය ඇමතිවරුන් දෙදෙනෙකුගෙන් අසන ප්‍රශ්න කිහිපය හරහා රජයේ මූල්‍ය විනය, අකාර්යක්ෂමතාවය, රට මුහුණ දී සිටින ආර්ථික අර්බුදයෙන් ගොඩ ඒමට රජයට ඇති උවමනාවේ තරම, දිනෙන් දින පුළුල් වන රජය හා ජනතාව අතර පරතරය ආදී කරුණු රැසක් මතු කරයි.

නියෝජ්‍ය අමාත්‍ය එරාන් වික්‍රමරත්නට අනුව අළුත් ඇමතිවරුන් සිය එදිනෙදා රාජකාරි කරන්නේ විශාල සම්පත් හිඟයකට මුහුණ දෙමින්, පුදුම දුකක් විඳිමිනි. ඔවුන්ට හදිසියකට අමාත්‍යාංශයෙන් එළියට යන්නට වාහනයක් නැති අතර වෙනත් අමාත්‍යාංශයකින් වාහනයක් ණයට ඉල්ලා ලැබෙන තුරු බලා සිටින්නට වේ. ඇමතිවරුන්ගේ දුක ගැන එරාන් වික්‍රමරත්න විසින් කොතරම් හොඳින් පැහැදිලි කිරීමට සමත් වී සිටිනවාද කියා වත්පොතේ අදාළ වීඩියෝව යටින් වැටී ඇති කමෙන්ට් කියවන විට සක් සුදක් සේ පැහැදිළි වේ.

එරාන් වික්‍රමරත්න කියන ආකාරයට ආණ්ඩුව කරන්නට හදන්නේ පරණ වාහන වෙනුවට අළුත් වාහන මිලදී ගැනීමයි. රජයේ වාහන පරණ වන විට ඒවා ප්‍රතිස්ථාපනය කරන ක්‍රමවේදයක් තිබේ. වසර කිහිපයකට පසු වාහනයක වටිනාකම ක්ෂය වී අවසන් වූ ලෙස සැලකෙන අතර, පරණ වාහන වෙනුවට අළුත් වාහන මිල දී ගත යුතුවේ.

මෙහි ඇති ප්‍රශ්නය පරණ වාහන වෙනුවට අළුත් වාහන මිලදී ගැනීම නොවේ. ඒ සඳහා පරිපූරක ඇස්තමේන්තු ඉදිරිපත් කරන්නේ ඇයිද යන කරුණයි.

පරණ වාහන ක්ෂය වී අවසන් වන දිනය අවිනිශ්චිත එකක් නොවේ. ඒ නිසා මෙසේ අළුත් වාහන සඳහා අවශ්‍ය වන ප්‍රතිපාදන ප්‍රමාණය කලින් සැලසුම් කළ හැකි වියදමකි. රජයේ සියළු ආයතන මෙය කරයි. වාර්ෂිකව මුදල් ඇමතිවරයා විසින් පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කර අනුමත කර ගන්නා අයවැය ඇස්තමේන්තු වලට මෙවැනි වියදම් ඇතුළත්ය.

අයවැය ඉදිරිපත් කර සම්මත කර ගැනීමෙන් පසුව පරිපූරක ඇස්තමේන්තු ඉදිරිපත් කර අනුමත කරගන්නට අවශ්‍ය වෙන්නේ කලින් පුරෝකථනය කළ නොහැකි වූ, අළුත් වියදම් වෙනුවෙනි. රටක් අනපේක්ෂිත ලෙස යුධමය තත්ත්වයකට හෝ ස්වභාවික ව්‍යසනයකට මුහුණ දුන් විට මෙසේ පරිපූරක ඇස්තමේන්තු ඉදිරිපත් කරන්නට සිදුවීම පිළිගත හැකි වුවත්, ක්ෂය වන වාහන වෙනුවට අළුතින් වාහන මිලදී ගැනීම සඳහා පරිපූරක ඇස්තමේන්තු ඉදිරිපත් කෙරේනම් එයින් පිළිබිඹු වන්නේ ආණ්ඩුවේ මූල්‍ය විනය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයකි.

ඇතැම් විට මේ වාහන අවශ්‍ය වෙන්නේ අළුතින් පිහිටුවන අමාත්‍යාංශ හෝ වෙනත් රාජ්‍ය ආයතන වෙනුවෙන් වන්නට පුළුවන. ප්‍රශ්නය තියෙන්නේ මෙසේ අළුත් ආයතන හෝ අමාත්‍යාංශ පිහිටුවමින් රජය තවත් පුළුල් කරන්නේ කලින් නොකළ අළුත් වැඩ කරන්නට නොව, කිසියම් පුද්ගලයෙකුට හෝ කිහිප දෙනෙකුට තනතුරු හා වරප්‍රසාද පිරිනැමීමට වීමයි.

බොහෝ විට අළුත් අළුත් අමාත්‍යාංශයක් හදන්නේ පරණ අමාත්‍යංශයක කොටසක් ගලවා ගැනීමෙනි. මේ ඇතැම් ඇමතිවරුන් භාරයේ ඇත්තේ දහසකට නොව ඇතැම් විට සියයකටත් වඩා අඩු පිරිසක් සේවය කරන එක් ආයතනයක් පමණි. එවැන්නක් පාලනය කිරීමට ආයතන ප්‍රධානියෙක් සිටීම ප්‍රමාණවත් වන අතර විශාල වියදමක් දරා ඇමති කෙනෙකු නඩත්තු කිරීම අවශ්‍ය නැත. රජයේ අකාර්යක්ෂමතාවය ඇත්තේ මෙතැනය.

උදාහරණයක් ලෙස, දයා ගමගේගේ ප්‍රාථමික කර්මාන්ත අමාත්‍යාංශය යටතේ ඇත්තේ, සේවකයින් 1,088ක් වැඩකරන අපනයන කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශය පමණි. එම දෙපාර්තමේතුවේ කටයුතු අධීක්ෂණය කරන ප්‍රාථමික කර්මාන්ත අමාත්‍යාංශයේ සේවක පිරිස 76කි. මේ අමාත්‍යාංශය කෘෂිකර්ම අමාත්‍යාංශයේ කොටසක්ව පැවතියානම්, වාහන ගොඩනැඟිලි ඇතුළු අමාත්‍යාංශය නඩත්තු කිරීමට යන සියළු වියදම් ඉතිරි කර ගත හැකිව තිබුණි. දයා ගමගේට අයිති ඇතැම් ඇඟළුම් කම්හල් හා ඉදිකිරීම් සමාගම් වල මීට වඩා සේවක පිරිසක් වැඩ කරනු ඇතැයි සිතිය හැකි අතර ඒවා බොහෝ විට පාලනය කරනු ඇතැයි සිතිය හැක්කේ අදාළ ආයතන ප්‍රධානීන් විසිනි.

මලික් සමරවික්‍රම අමාත්‍ය ධුරය දරන, සුජීව සේනසිංහ රාජ්‍ය අමාත්‍ය ධුරය දරන සංවර්ධන උපාය මාර්ග හා ජාත්‍යන්තර වෙළදාම් අමාත්‍යංශය යටතේ ඇත්තේ ආනයන අපනයන පාලන දෙපාර්තමේන්තුව පමණි. සේවකයින් ගණන 80කි. අමාත්‍යාංශයේ මුළු සේවක පිරිස 445කි. වෙළඳ අමාත්‍යාංශයේ කොටසක් ලෙස පවත්වා ගත හැකි, මේ දෙපාර්තමේන්තුව අධීක්ෂණය කරන ඇමති වරුන් නඩත්තු කිරීම අමතර වාහන, ගොඩනැඟිලි හා සේවකයින් වෙනුවෙන් අමතර ප්‍රතිපාදන වෙන් කරන්නට සිදුවන අතර මෙවැනි ඇමතිවරුන් වෙනුවෙන් වාහන ගෙන්වීමට පොදු අරමුදල් වෙන් කරන්නට වෙන්නේ ඇමති වරයාට මෙන්ම රාජ්‍ය ඇමති වරයාටත් වාහන ආනයනය කිරීමට මිලියන 30 ඉක්මවන තීරුබදු සහනද ලබා දීමට අමතරවය.

මේ අයුරින්ම, සේවකයින් 92ක් පමණක් සිටින හරින් ද සිල්වා අමාත්‍ය ධුරය දරන විදුලි සංදේශ හා ඩිජිටල් යටිතල පහසුකම් අමාත්‍යංශයේ කටයුතු විද්‍යා හා තාක්ෂණ අමාත්‍යාංශය යටතේ ඇති ආයතනයක් හරහා කරන්නට බැරි කමක් නැත. සේවකයින් 19 දෙනෙකු පමණක් සිටින සරත් අමුණුගමගේ විශේෂ කාර්ය අමාත්‍යාංශය කරන්නේ මොනවාද කියන එකවත් පැහැදිලි නැත.

ඇමතිවරයෙකුට රුපියල් ලක්ෂ 400ක වාහනයක් අවශ්‍ය වන්නේ ඇයිදැයි බීබීසී මාධ්‍යවේදියා විමසද්දී එරාන් වික්‍රමරත්න ප්‍රශ්නයට පිළිතුරු දෙන්නට නොපැකිලේ. ඔහුට අනුව, සමාගමක ප්‍රධාන විධායක නිලධාරියෙකු හෝ සභාපති වරයෙකු වුවද මෙවැනි මිල අධික වාහන පාවිච්චි කරන නිසා ඇමති වරයෙකු එසේ කිරීම සාමාන්‍ය දෙයකි.

සමාගම් වල ලාභ යනු මහජනයාගෙන් පැහැර ගන්නා දෙයක්යැයි සිතන අයටනම් මෙය හොඳ පිළිතුරක් වන්නට පුළුවන. එහෙත්, එය එසේ නොවන බව එරාන් වික්‍රමසිංහ හොඳින්ම දනී. සමාගමක ප්‍රධාන විධායක නිලධාරියෙකු හෝ සභාපති වරයෙකු වාහන සඳහා වැය කරන්නේ ඔවුන් සමාගම වෙනුවෙන් උපයන මුදල් මිස මහජන මුදල් නොවේ. සමාගමක් දිගින් දිගටම පාඩු ලබනවානම් ඔවුන්ට මේ මිල අධික වාහන පරිහරණය කිරීම දිගටම කරන්නට ලැබෙන්නේ නැත.

මෙහි ඇති ප්‍රශ්නය එරාන් වික්‍රමරත්න කියන පරිදි, ආණ්ඩුව සමාගමක් ලෙස අප සැලකුවත් එය ලාභ නොලබන දිගින් දිගටම පාඩු ලබන, බංකොලොත් වෙන්නට ආසන්න සමාගමක් වීමයි.

ලංකාවේ මුහුණ දෙන ආර්ථික අර්බුදය හමුවේ රජයේ වියදම් අඩු කර අයවැය සමතුලිත කර ගැනීම සඳහා මේ ආණ්ඩුව සැලකිය යුතු තරම් උත්සාහයක් දරා තිබේ. එහෙත්, ප්‍රශ්නය වන්නේ එය කර ඇති ආකාරයේය. වියදම් අඩුකර ඇත්තේ සෑම අංශයකම ප්‍රාග්ධන වියදම් කැපීමෙන් මිස වඩා නාස්තිකාර වියදම් සීමා කිරීමෙන් නොවේ. වාහන ගෙන්වීම වෙනුවෙන් වැය කරන සෑම ඩොලරයක්ම එක් අතකින් රජයේ අයවැය හිඟයද, අනෙක් අතින් ගෙවුම් ශේෂ හිඟයද පුළුල් කිරීමට දායක වන බව සැඟවිය හැකි කරුණක් නොවේ.

මේ ආණ්ඩුවට පසුගිය ආණ්ඩුව විසින් ගත් විශාල ණය මුදලක් ගෙවන්නට සිදුවී තිබේ. ඒ අයුරින්ම, ඉදිරියේදී බලයට පත්වන ආණ්ඩුවකට මේ ආණ්ඩුවේ ණයද එලෙසින්ම ගෙවන්නට සිදුවනු ඇත. ඒ, රජයේ ණය ආපසු ගෙවන්නට හැකි මට්ටමින්වත් එතෙක් කලක් හෝ රටේ ආර්ථිකය ඇදගෙන යන්නට හැකි වුනොත්ය.

කාර් නැතිව අපි කොහොමද නිවන් දකින්නේ?

මේ, අද බීබීසී සිංහල සේවය මඟින් ඔවුන්ගේ වත්පොත් පිටුව හරහා බෙදාගෙන තිබුණු වීඩියෝවකි.


https://www.facebook.com/BBCSinhala/videos/787265841431166/

සාමාන්‍යයෙන් මම මගේ විග්‍රහයන් එකතු නොකර මෙවැනි දේ මේ වියුණුවෙහි පළ කරන්නේ නැත. එහෙත්, මෙහිදීනම් අමුතුවෙන් කිසිවක් විග්‍රහ කරන්නට අවශ්‍ය නැති තරම්ය. මාධ්‍යවේදියා විසින් අහන්නට අවශ්‍ය දේ අසා තිබේ. මා විසින් ලිවිය හැකිව තිබුණු ලිපියක තිබිය හැකි කරුණු වීඩියෝව නරඹන අයෙකුට හිතාගන්නට අමාරු නැති නිසා අමුතුවෙන් නැවත ලියන්නේ නැත.

අදාළ පෙර ලිපි:

චතුර්වර්ණ මතු කරන වාහන බලපත්‍ර (පළමු කොටස)

චතුර්වර්ණ මතු කරන වාහන බලපත්‍ර (දෙවන කොටස) 

 

අපේ අසල්වාසීන්ගේ ස්වයං නිර්ණ අයිතිය

ඊයේ අපේ අසල්වාසී නිවාස හිමියන්ගේ සංගමයේ රැස්වීම පැවැත්වුනේය. මේ සංගමය නිවාස ඒකක 82ක් අයත්වන අසල්වාසී සාමූහික (neighborhood) දෙකක එකතුවකි. සාමූහික දෙක වෙන් කරන පාරෙන් උතුරු පැත්තේ ගෙවල් එක් අසල්වාසී සාමූහිකයකි. එහි නිවාස ඒකක 56කි. පාරෙන් දකුණු පැත්තේ ගෙවල් තවත් අසල්වාසී සාමූහිකයකි. එහි නිවාස ඒකක 26කි. 

වෙනවෙනම සංගම් දෙකක් නඩත්තු කිරීමට තරම් ප්‍රමාණවත් නිවාස ගණනක් එක පැත්තකවත් (විශේෂයෙන්ම පාරේ දකුණු පැත්තේ) නොමැති නිසා කොටස් දෙකටම ඇත්තේ එක් නිවාස හිමියන්ගේ සංගමයකි. එහි නිලධාරී මණ්ඩලයටද එක් එක්  කොටසේ අවම නියෝජනයන් අවශ්‍යය. ඒ නිසා, තීරණ ගැනීමේදී වැඩි නිවාස ඒකක ගණනක් ඇති උතුරු පැත්තේ අයට සිය 'බහුතර මතය' දකුණු පැත්තේ අය මත පැටවිය නොහැකිය.

ඇමරිකාවේ නිවාස හිමියන්ගේ සංගමයක් සරල සුබසාධක සංගමයක් පමණක් නොවන අතර නීතිමය බලයක් ඇති ආයතනයකි. සංගමයේ නීති පිළිපැදීමට සියළුම නිවාස හිමියෝ බැඳී සිටිති. 

නිවාස හිමියන්ගේ සංගමයේ නිලධාරීන් විසින් ස්වේච්ඡාවෙන් කළ යුතු නිශ්චිත වැඩ කොටසක් තිබේ. මේ අතර, අසල්වාසී සාමූහිකයේ පොදු දේපල (අලංකාරය සඳහා සාදා ඇති කෘතීම පොකුණු දෙක, පාරෙන් ඇතුළුවන තැන් වල ඇති නාමපුවරු ආදිය) නඩත්තු කර අලංකාරව තබාගැනීම, නිවාස හිමියන් සාමූහිකයේ නීති පිළිපදින බවට වගබලාගැනීම හා ඇතැම් දේවල් පරීක්ෂා කර අනුමත කිරීම, පොදු කොටස් වල තණකොළ කැපීම හා හිම ඉවත් කිරීම ආදිය මෙන්ම වසරකට වරක් හෝ කිහිප වරක් නිවාස හිමියන්ගේ අනවශ්‍ය දේවල් අළෙවි කරන ප්‍රජා අලෙවි දින (කමියුනිටි යාඩ් සේල්) හා 'බ්ලොක් පාටි' ආදිය සංවිධානය කිරීම ඇතුළත්ය.

අපේ සංගමයට අයත් වන අසල්වාසී සාමූහික දෙකේ නිවාස හිමියන් විසින් පිළිපැදිය යුතු නීති මාලාවන් දෙක හරියටම සමාන නොවීම නිසා බොහෝ විට සංගමයේ කටයුතු අනවශ්‍ය පරිදි සංකීර්ණ වීම පසුගිය කාලයේ සාකච්ඡා කෙරෙමින් පැවතුණු දෙයකි. මේ නීති මාලාවන්හි නිවාස හිමියන් විසින් කළ යුතු දේ, කළ හැකි දේ, හා නොකළ යුතු දේ වෙනවෙනම  පැහැදිලිව දක්වා තිබේ. එමෙන්ම, සංගමය විසින් කරන කටයුතු හා පරිපාලන වියදම් වෙනුවෙන් සියළු නිවාස හිමියන් විසින් වාර්ෂික සාමාජික ගාස්තුවක් අනිවාර්යයෙන්ම සංගමයට ගෙවිය යුතුය.

නිවසේ ඉදිරිපස කොටසේ තණකොළ කපා නඩත්තු කිරීම, හිම ඉවත් කිරීම, මැරුණු ගස් ඇත්නම් කපා ඉවත් කිරීම, රාත්‍රියට විදුලි පහන් දැල්වෙන බවට වග බලා ගැනීම ආදිය අප සිටින දකුණු පැත්තේ නිවාස හිමියන් විසින් කළ යුතු දේවල්ය. කුණු එකතු කරන දින වල හැර වෙනත් දින වල කුණු බක්කි (ට්‍රෑෂ් කෑන්) පෙනෙන්නට තැබීම, රෙදි වැල් ඇදීම, නිවස විකුණන විටක හැර නිවස ඉදිරිපස දැන්වීම් පුවරු ප්‍රදර්ශනය කිරීම, අසල්වාසීන්ට බාධා වන පරිදි ශබ්ද කිරීම ආදිය දකුණු පැත්තේ අය නොකළ යුතු දේවල් වලට අයත්ය. එමෙන්ම, බල්ලන් පූසන් වැනි සුරතල් සතුන් හැර, ඌරන් කුකුළන් වැනි ගොවිපොළ සතුන් මේ ගෙවල් වල හැදීමද කළ නොහැකි දෙයකි.  නිවස කුලියට දීම හා අමතර බඩු තබා ගැනීම සඳහා නිවස පිටුපස ගබඩා ගෙයක් හදා ගැනීම දකුණු පැත්තේ නිවාස හිමියන්ට කළ හැකි දේවල් සඳහා උදාහරණයි.

ගබඩා ගෙයක් හදා ගැනීම කියා කිවුවත් තමන්ට කැමති ආකාරයකට එය කරන්නට නුපුළුවන. එසේ හදාගත හැක්කේ අසල්වාසී සාමූහිකයේ අලංකාරය නැති නොවන පරිදි සංගමය විසින් අනුමත කරන මාදිලියක එකකි. සංගමය වෙත අයදුම්පතක් ඉදිරිපත් කිරීමෙන් පසුව සවි කිරීමට ඉල්ලා සිටින ගබඩා ගෙයි ප්‍රමාණය, සදා ඇති ද්‍රව්‍ය, පාට ආදිය සංගමය විසින් පරීක්ෂා කර අනුමත කළ යුතුය. ඒ වගේම, හදා ගන්නවා කියා කිවුවත් ඇත්තටම කරන්නේ කඩෙන් මිලදී ගෙන සවිකිරීමයි. විවිධ මාදිලි වල ලොකු කුඩා ගබඩා ගෙවල් වර්ග ගණනාවක් කඩවල විකුණන්නට ඇති අතර ඉහළ රූපයේ ඇත්තේ එතරම් ලොකු නැති එවැනි ගබඩා ගෙයකි.

මේ විස්තර කියවන විට ඇතැම් අයට හිතෙනු ඇත්තේ පුද්ගල නිදහස ගැන මහ ලොකුවට කතා කරන ඇමරිකාවේ නිවාස හිමියෙකුට තමන්ගේ ගෙදර වත්තේ හතර මායිම ඇතුළේවත් කැමති දෙයක් කරගන්නට නිදහසක් නැති බවයි. වත්තේ ඉදිරිපස සහ පිටුපස සිටවිය යුතු හා සිටවිය හැකි එක් එක් වර්ග වල (සදාහරිත, සෙවණ දෙන හා පඳුරු) ශාඛ ගණන් පවා සංගමයේ රෙගුලාසි වලින් නියාමනය වී තිබේ. කිසියම් අසල්වාසී සාමූහිකයකට අළුතින් පැමිණෙන අයෙකු එසේ පැමිණීමෙන් මේ රෙගුලාසි වලට ස්වයංක්‍රීයව යටත් වේ.

මේ විස්තර ලියන්නේ, ඇමරිකාව මාරයි කියන්නටවත්, ලංකාවේ ඉන්න ගොබ්බයින්ට ඕවා තේරෙන්නේ නැතැයි කියන්නටවත්, ඇමරිකාවේ විදිහට අනිත් අයත් කටයුතු කළ යුතුයැයි කියන්නටවත් නොවේ. පුද්ගල නිදහස අගයන සමාජයක පුද්ගල නිදහසට ප්‍රමුඛත්වය දෙමින් සාමූහිකව සිදුවිය යුතු කටයුතු සාමූහිකව කරගන්නා ආකාරය විස්තර කරන්නටත්, ඇමරිකාවේ බලය විමධ්‍යගත වී ඇති ආකාරය පැහැදිලි කරන්නටත්, හා බිම් මට්ටමේදී ඇමරිකාවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ක්‍රියාත්මක වන ආකාරය ගැන අදහසක් ලබා දීමත් සඳහාය.

පළමුව කියන්නට තියෙන්නේ උඩින් විස්තර කළ රෙගුලාසි එකක්වත් ආණ්ඩුව විසින් හෝ වෙනත් බලාධිකාරියක් විසින් බලහත්කාරයෙන් පනවා ඇති රෙගුලාසි නොවන බවයි. එක් එක් අසල්වාසී සාමූහිකය තුළ මේ රෙගුලාසි පනවාගෙන ඇත්තේ අපි අපිමය. ඒ, බහුතර කැමැත්ත අනුව යමිනි. කෙසේ වුවද, එසේ රෙගුලාසි පනවා ගෙන නීතිඥයෙකු හරහා ප්‍රාදේශීය පරිපාලනය වෙත ඉදිරිපත් කිරීමෙන් පසුව මේ රෙගුලාසි පිළිපදින්නට සියල්ලෝම බැඳී සිටිති. මෙසේ සාමූහික තීරණ ගැනීමට සිදුවී තිබෙන්නේ මගේ වත්තේ හතර මායිම ඇතුළේ මා කරන ඇතැම් දේවල් වලින් මගේ අසල්වැසියන්ටද බලපෑමක් වන බැවිනි. ඒ නිසා මගේ පුද්ගල නිදහස අත්විඳීමේදී මා විසින් මගේ අසල්වැසියාගේ නහයේ සීමාව නොඉක්මවන්නට වගබලාගත යුතුය.

අපේ සංගමයට අයත් උතුරු පැත්තේ අසල්වැසි සාමූහිකයේ රෙගුලාසිද බොහෝ දුරට දකුණු පැත්තේ ඒවාට සමාන වුවත් හරියටම සමාන නැත. මා පෙර කී පරිදි, මේ දවස්වල සංගමය උත්සාහ ගන්නේ මේ දෙක එකක් කිරීමටය. එහෙත්, ලංකාවේ උතුරු නැගෙනහිර පළාත් එක් කළ තරම් පහසුවෙන් එය කරන්නට පුළුවන් කමක් නොපෙනේ. ඒ, මෙසේ කිරීම සඳහා එක පැත්තක අය අනෙත් පැත්තේ රෙගුලාසි පිළිගැනීම හෝ දෙපැත්තේම අය විසින් අළුතින් හදන අතරමැදි රෙගුලාසි මාලාවක් පිළිගැනීම කළ යුතු බැවිනි.

සංගමයේ රැස්වීම් වලට සාමාන්‍යයෙන් සහභාගී වන නිවාස ඒකක තිහක පමණ සාමාජිකයින් විසින් මෙවැනි මූලික එකඟතාවයකට පැමිණියද, එය සම්මත කර ගැනීම සඳහා එක් එක් පැත්තේ නිවාස හිමියන්ගේ සමස්ත ඡන්ද වලින් (භාවිතා කරන ඡන්ද වලින් නොවේ) 75% බැගින් අවශ්‍ය වේ. මේ නිසා, නැවතත්, දකුණේ අය උතුරේ බහුතර මතයට යටවීම වැලකී තිබේ.

දැන් මේ කටයුත්ත මෙසේ කරගැනීම සඳහා ඇති ප්‍රධානම බාධාව දකුණු පැත්තේ අයට ඇති ගබඩා ගෙයක් හදා ගැනීමේ අයිතිය උතුරු පැත්තේ අයට නැති වීමයි. එසේනම්, එම අයිතිය ලබා ගැනීමට ඔවුන් කැමති වනු ඇතැයි ඔබ සිතන්නට පුළුවන. එහෙත්, තත්ත්වය පෙනෙනවාට වඩා සංකීර්ණය.

දකුණු පැත්තේ ඇති ගෙවල් වලට සාපේක්ෂව උතුරු පැත්තේ ගෙවල් තරමක් විශාලය. ඒ නිසා, ඒ පැත්තේ වැඩි දෙනෙකුට ගබඩා ගෙවල් අවශ්‍ය නැත. ඒ නිසා, උතුරු පැත්තේ අයට මෙවැනි ඉඩක් ලබා දුන්නත් එය ප්‍රයෝජනයට ගනු ඇත්තේ සුළු පිරිසකි. එවිට, තරහට පොල් හිටෙව්වාක් මෙන් අතරින් පතර තැනක පමණක් පෙනෙන්නට ලැබෙන ගබඩා ගෙවල් නිසා ඒ පැත්තේ අලංකාරය අඩුවීමෙන් ගෙවල් සියල්ලේම වෙළඳපොළ වටිනාකම අඩුවනු ඇතැයි ඔවුහු සිතති. ඒ නිසා, උතුරු පැත්තේ අය ගබඩා ගෙවල් වලට ඉඩදෙන්නට කැමති නැත. ඔවුන් උත්සාහ කරන්නේ දකුණු පැත්තේ රෙගුලාසි වලටද ඒ තහනම ඇතුළත් කිරීමටය.

එහෙත්, දකුණු පැත්තේ තත්ත්වය වෙනස්ය. සාපේක්ෂව කුඩා ගෙවල් ඇති දකුණු පැත්තේ බොහෝ දෙනෙකු ගබඩා ගෙයක් සවි කර ගැනීමට කැමතිය. මේ ගෙවල් කුඩා නිසා ගබඩා ගෙයක් තිබීමෙන් වෙළඳපොළ වටිනාකම අඩුවනු නොව වැඩි වනු ඇති බව ඔවුන්ගේ අදහසයි.

මේ තත්ත්වය යටතේ එක් එක් පැත්තේ නිවාස ඒකක වලින් 75%ක ඡන්ද ලබා රෙගුලාසි වෙනස් කිරීමට හැකිවේද යන්න සැක සහිතය.

ප්‍රතිශක්තිකරණය මෙන්ම අධ්‍යාපනයද, ගිණි අවි පරිහරණයද පුද්ගල නිදහසට මුල් තැන ලැබෙන සාමූහික තීරණ විය යුත්තේ මේවායේ පුද්ගල උපයෝගීතාවයන්ට වඩා දෙයක් ඇති බැවිනි. වෙනත් අයෙකුගේ නොදැනුවත්කම වෙනුවෙන් මා මිලක් ගෙවිය යුතු නැත.