වසංගත බය, දුර්භික්ෂ බය හා ගෝටාබය

ගොඩක් අය ජනාධිපති ගෝටාබය රාජපක්ෂව සලකන්නේ දුර්වල සන්නිවේදකයෙක් ලෙසයි. කතාව බොරුවක්ම නෙමෙයි. නමුත්, හොඳ සන්නිවේදකයෙක් කියා කියන්නේ මොන වගේ කෙනෙකුටද? මහින්ද වගේ ඇදලා පැදලා "දැන් සැපද" කියලා අහන්න පුළුවන් කෙනෙක්ටද? සජිත් වගේ "ආදරණීය සදාදරණීය" කියලා පටන් ගන්න කෙනෙක්ටද? අනුර කුමාර වගේ "නැද්ද හා" කියල අහන කෙනෙක්ටද? 

ඊයේ කළ  ජනාධිපති ගෝටාබය රාජපක්ෂගේ ජාතිය ඇමතීමේ කතාවේදීනම් ඔහු කියන්න අවශ්‍ය දේ ඉතා හොඳින් සන්නිවේදනය කළා. ආලවට්ටම් වැල් වටාරම් නැතුව පොයින්ට් එකට කරපු කතාවක් කියා කියන්න පුළුවන්. සුපුරුදු පුරාජේරුවනම් පොඩ්ඩක් තිබුණා. සමහර විට ලියලා දීපු කතාවක් කියෙවුවා වෙන්න පුළුවන්. ඒක අදාළ කරුණක් නෙමෙයි. කතාව කළේ ගෝටාබය.

කතාවක හොඳ නරක එහි ඉලක්කගත කණ්ඩායම අනුව වෙනස් වන දෙයක්. පොයින්ට් එකට කරන කතා හැමෝටම හරියන්නේ නැහැ. ඒ වුනත්, මැතිවරණ වේදිකාවකදී කරන කතා කොහොම වුනත්, රාජ්‍ය නායකයෙකු විසින් කතාවක් කරද්දී එහි අන්තර්ගතය දිහා ඇතැම් විට ලෝකයම බලා ඉන්නවා. මේ කතාවේ වැදගත් සංඥා ගණනාවක් තිබෙනවා. 

කෝවිඩ් සැමදා අප සමගය කියන අදහස වසංගතය ආරම්භයේදීම ප්‍රචලිත වූ අදහසක්. අදහසට පදනම් වුනේ බටහිර විද්‍යාත්මක චින්තනය වුවත්, විද්‍යාව මත පදනම් වූ මෙවැනි විශ්වාසයක් තහවුරු කළ හැකි සාධක ඒ වෙද්දී තිබුණේ නැහැ. දැන් තත්ත්වය වෙනස්. කෝවිඩ් අප හැර නොයන බව ඉතා පැහැදිලියි. කෝවිඩ් සමඟ සහජීවනයකට යනු හැර විකල්පයක් කිසිදු රටකට නැහැ. 

පෘථිවිය මත වෛරස් සැරිසරන්න පටන් ගත්තේ මිනිස්සු බිහි වෙන්නට විශාල කාලයකට පෙරයි. වෛරස් ආසාදන කියන්නේ මිනිස්සුන්ට අලුත් දෙයක් නෙමෙයි. ඉතිහාසය පුරා මිනිස්සු වෛරස් ආසාදන වලින් මිය ගියා. කෝවිඩ් වසංගතය ආරම්භයේදී වෛරස් පිළිබඳව තිබුණු දැනුම තරම් දැනුමක් මීට පෙර කිසිදු වසංගත අවස්ථාවක මිනිස්සුන්ට තිබුණේ නැහැ.

ලෝකයේ විවිධ දැනුම් පද්ධති තිබෙනවා. එහෙත්, කෝවිඩ් ආසාදනය පැතිරෙන ආකාරය පිළිබඳව බටහිර විද්‍යා දැනුමට කිට්ටුවෙන්වත් තැබිය හැකි වෙනත් කිසිදු විකල්ප දැනුමක් නැති බව මේ වෙද්දී ඉතා පැහැදිලිව ප්‍රදර්ශනය වී තිබෙනවා. බටහිර විද්‍යා දැනුම වුවද පරිපූර්ණ දැනුමක් නෙමෙයි.

කෝවිඩ් හමුවේ මිනිස් සංහතිය හමුවේ දැනට තිබෙන එකම සාර්ථක අවිය එන්නත්කරණයයි. වෙනත් අවි තිබිය හැකි වුවත් ඒ කිසිවක සාර්ථකත්වය තහවුරු වී නැහැ. එහෙත් එන්නත්කරණයේද සීමාවන් තිබෙනවා. එන්නත්කරණය මගින් වුවද කෝවිඩ් මිහිමතින් තුරන් කළ නොහැකි බව දැනට පෙනෙන්නට තිබෙන තත්ත්වයයි. කෝවිඩ් සදා අප සමඟයි!

එන්නත්කරණය මගින් කෝවිඩ් ලෝකයෙන් හෝ ලංකාවෙන් තුරන් කළ නොහැකි වුවත් පාලනය කළ හැකියි. වල් අලි තරම් හීලෑ අලි දරුණු නැහැ. හීලෑ අලින්ද ඇත් ගොව්වන් ඔසොවා පොළොවේ ගහනවා. එහෙත්, හීලෑ අලින් නිසා වල් අලින්ගෙන් තරම් හානි හෝ මරණ සිදු වන්නේ නැහැ. ලංකාවේ ආණ්ඩුව වසංගතය ආරම්භයේදී පෙරහරේ ගෙනිච්චත්, හීලෑ අලින්ගෙන් මෙන් කෝවිඩ් හදන වෛරසයෙන් වැඩ ගන්නනම් බැහැ. 

වසංගතය ආරම්භයේදී කෝවිඩ් මර්දනය කළ හැකි එන්නත් පිළිබඳව තිබුණේ බලාපොරොත්තුවක් පමණයි. විශේෂයෙන්ම ලංකාව වගේ රටක ආණ්ඩුවකට මෙය දුරස්ථ බලාපොරොත්තුවක්. දියුණු වන රටවල්ද ඇතුළුව ලෝකයේ බොහෝ රටවල් එන්නත් හදන වැඩේට අත ගැහුවත් ලංකාව එවැන්නක් කළ හැකි තැනක හිටියේ නැහැ. ඒ නිසා, ලංකාවට වෙන රටක එන්නත් හැදෙන තුරු බලා ඉන්න සිදු වී තිබුණා. මුල් කාලයේ ලංකාවේ ආණ්ඩුව අනුගමනය කළ කෝවිඩ් මර්දන ක්‍රමවේදයේ විශාල ප්‍රශ්න ඇතත්, සමස්තයක් ලෙස අදාළ ක්‍රියාවලිය පිළිබඳව වැරැද්දක් කියන්න බැහැ. 

මේ වන විට ලංකාවේ ආණ්ඩුව එන්නත්කරණය කෙරෙහි විශ්වාසය තබා ඇතුවාක් මෙන්ම ජනාධිපති ගෝටාබය රාජපක්ෂ ඒ බව සෘජුවම ප්‍රකාශ කර තිබෙනවා. කෙසේ වුවත්, ලංකාවම එන්නත් කිරීමෙන් පසුව වුවත් ලංකාවෙන් කෝවිඩ් තුරන් වෙන එකක් නැහැ. හැමදාම රට වහගෙන ඉන්නත් බැහැ. 

කෝවිඩ් එක්ක ජීවත් වෙන්නනම් දිගින් දිගටම එන්නත් අවශ්‍ය වෙනවා. පරීක්ෂණ කට්ටලද අවශ්‍ය වෙනවා. වසරකට වරක් රටේ ජනගහණය එන්නත් කරන එක බටහිර රටවල සාමාන්‍ය දෙයක්. එහෙත්, මෙවැන්නක් ලංකාවට පුරුදු දෙයක් නෙමෙයි. යටිතල පහසුකම් ප්‍රශ්නය විසඳා ගැනීම හා පවතින සෞඛ්‍ය ආකෘතිය තුල වැඩේ සංවිධානය කර ගැනීම අසීරු වන එකක් නැතත්, මේ වැඩේට දිගින් දිගටම මුදල් හා විදේශ විණිමයත් අවශ්‍ය වෙනවා. ලංකාවේ රජයට නැත්තේම ඔය දෙකයි!

රට වැහීම කියා කියන්නේ මිනිස් ජීවිත හා ආර්ථිකය අතර සිදු කරන තේරීමක් නෙමෙයි. ආර්ථිකය කියා කියන්නෙත් මිනිස් ජීවිතම තමයි. දෙපැත්තේම තියෙන්නේ මිනිස් ජීවිත. රට වැහීමෙන් මිනිස් ජීවිත බේරෙනවද අහිමි වෙනවද කියන එක පවතින තත්ත්වය අනුව තීරණය වන, වෙනස් වන දෙයක්.

තාවකාලිකව මොනවා කළත්, ආණ්ඩුව මේ වෙලාවේ සිතිය යුත්තේ පවතින තත්ත්වය දිගුකාලීනව කළමණාකරණය කර ගන්නේ කොහොමද කියන එකයි. ලංකාව තුළ එන්නත් නිෂ්පාදනය ආරම්භ කළ හැකිනම් එය වසංගත ප්‍රශ්නයට වගේම ආර්ථික ප්‍රශ්න වලටද තාවකාලික මෙන්ම දිගුකාලීන විසඳුමක්. මේ වෙලාවේදී චීනයට තිබෙන භූ දේශපාලනික හා ආර්ථික අවශ්‍යතා මේ වැඩේට ප්‍රයෝජනයට ගත හැකියි. 

එන්නත් නිපදවීමේ කලාව ලාංකිකයන්ට අල්ලා ගත හැකි දෙයක්. මේ වගේ වැඩ වලට ලාංකිකයෝ දක්ෂයි. මම කියන්නේ තිබෙන එන්නත් වල මාත්‍රා නිෂ්පාදනය කිරීම ගැන පමණක් නෙමෙයි. එය කෙටිකාලීනව හා මැදිකාලීනව හොඳ ඉලක්කයක්. දිගුකාලීනව අලුත් එන්නත් හදන වැඩේටත් අත ගහන්න බැරිකමක් නැහැ. එක් නිශ්චිත එන්නතක් සාර්ථක වීමේ සම්භාවිතාව ඉතා අඩු වුවත්, වැඩේ දිගටම කරගෙන යද්දී එකක් පත්තු වුනොත් ලැබෙන වාසිය ඉතා විශාලයි. මාත්‍රා නිෂ්පාදනය වුවත් අපනයනය ඉලක්ක කරගෙන කළ හැකිනම් විශාල වෙළඳපොළක් තිබෙනවා. එය ලේසියකට නැති වන වෙළඳපොළක් නෙමෙයි.

කෝවිඩ් බය

මේ වන විටද ලෝකයේ රටවල් අතරින් වැඩිම කෝවිඩ් ආසාදිතයින් ගණනක් හඳුනා ගැනුණු රට මෙන්ම වැඩිම කෝවිඩ් මරණ ප්‍රමාණයක් වාර්තා වී ඇති රටද ඇමරිකාවයි. ඇමරිකාවෙන් පිටත බොහෝ දෙනෙකුට අනුව ඇමරිකාවේ ආණ්ඩුව ඇමරිකානුවන්ගේ ජීවිත පරදුවට තබමින් ආර්ථිකය ආරක්ෂා කර ගෙන තිබෙනවා. ඒ වගේම ඇමරිකානුවන් ඉතා නොසැලකිලිමත් ලෙස හැසිරී විශාල විනාශයක් කරගෙන තිබෙනවා. මේ කතා සුරංගනා කතා පමණක්ම බව පැහැදිලි කරද්දී එය පිළි නොගත් අයටද ඉතා ඉක්මණින් මේ බැව් පිළිගන්නට සිදුවනු නොඅනුමානයි.

මා පසුගිය වසර මුලදීම කියා ඇති පරිදි ඇමරිකාව කෝවිඩ් වසංගතය සැලකුවේ දිගුකාලීන යුද්ධයක් ලෙස මිස ඉතා ඉක්මණින් අවසන් සතුරාද මරා දමා ජයග්‍රහණය සැමරිය හැකි සටනක් ලෙස නෙමෙයි. ලංකාවේ අත්දැකීම තරමක් වෙනස් සේ මතුපිටින් පෙනුනත්, දිගුකාලීන යුද්ධ බොහෝ විට එක් පාර්ශ්වයක් මුළුමනින්ම විනාශ වීමෙන් අවසන් වන්නේ නැහැ. බොහෝ යුද්ධ වල අවසානය යම් ආකාරයක සංහිඳියාවක්. 

ඇමරිකාව බොහොමයක් තීරණ ගනු ලැබුවේ විද්‍යාව මත පදනම්වයි. ඇතැම් තීරණ ගනු ලැබුවේත්, බොහෝ ඇමරිකානුවන් ක්‍රියා කළේත් විද්‍යාව අදහමින් කියා කිව හැකියි. විද්‍යාව අදහමින් ගනු ලබන තීරණ විද්‍යාව මත පදනම්ව ගන්නා තීරණ තරමටම සාර්ථක වෙන්නේ නැහැ. විද්‍යාව මත පදනම්ව ගන්නා තීරණද හැම විටම සාර්ථක වන්නේ නැහැ. එහෙත්, කෝවිඩ් හා අදාලවනම් මේ දෙවර්ගයේම තීරණ බොහෝ දුරට හරි ගියා. ඇමරිකාව තවමත් කෝවිඩ් පරාජය කර නැතත්, එය ඇමරිකාව ෆේල් වීමක් නොවන්නේ මේ තත්ත්වය මුල සිටම ඇමරිකාව අපේක්ෂා කළ දෙයක් වූ නිසයි.

කෝවිඩ් සතුරා ලේසියකට පරාජය කළ නොහැකි බව ඇමරිකාව මුල සිටම තේරුම් ගෙන සිටි කරුණක්. ඒ අනුව හැම විටම ඉලක්කය වුනේ හානිය අවම කිරීම මිස කෝවිඩ් සහමුලින්ම දුරු කිරීම නෙමෙයි. ඇමරිකාවේ කියා කිවුවත් පොදුවේ බොහොමයක් බටහිර රටවලට මේ කියන දේවල් අදාලයි.

ඇමරිකාව ඇතුළු බටහිර රටවල ප්‍රවේශය නිවැරදි බව මේ වෙද්දී තහවුරු වී අවසන්. ඝර්ම කලාපීය රටවල් කෝවිඩ් වලින් ආරක්ෂා වුනේ නැහැ. බීසීජී එන්නත් කළ රටවල් කෝවිඩ් වලින් ආරක්ෂා වුනේ නැහැ. දුඹුරු හම ඇති අය කෝවිඩ් වලින් ආරක්ෂා වුනේ නැහැ. විවිධ විකල්ප ඖෂධ භාවිතා කළ අය කෝවිඩ් වලින් ආරක්ෂා වුනේ නැහැ. සමාජවාදී රටවල් කෝවිඩ් වලින් ආරක්ෂා වුනේ නැහැ. ථෙරවාදී බෞද්ධ රටවල් කෝවිඩ් වලින් ආරක්ෂා වුනේත් නැහැ. චීනය පමණක් තවමත් කෝවිඩ් පාලනය කරගෙන ඉන්නවා.

කෝවිඩ් මරණ අනුපාතය අතින් ඊයේ ලංකාවට වඩා ඉහළින් හිටියේ ජනගහණය ඉතා අඩු රටවල් කිහිපයක් පමණයි. කෝවිඩ් මර්දන කාර්යයේදී ලංකාවේ ආණ්ඩුව පට්ට ෆේල් බව මේ වන විට විවාදිත කරුණක් නෙමෙයි. එය එසේ වන්නේ ලංකාව ලෝකයේ රටවල් අතරින් කෝවිඩ් පාලනය කිරීමට අසමත්ම වූ රට නිසා නෙමෙයි. ලංකාවේ ආණ්ඩුව තමන්ගේම ක්‍රමයකට රට කෝවිඩ් වලින් මුදාගෙන බටහිර රටවල් ඇතුළු ලෝකයට පෙන්වීමට බලාගෙන සිට ඇණගත් නිසයි. ආරම්භය එසේ වුවත් මේ වෙද්දී ලංකාවේ ආණ්ඩුව කෝවිඩ් සමඟ සහජීවනයකට සූදානම්ව සිටිනවා.

ඇමරිකාව ඇතුළේ හැම දෙයක්ම කලින් සැලසුම් කළ, පුරෝකථනය කළ හා අපේක්ෂා කළ විදිහට සිදු වුනා. හැබැයි ඇමරිකාවේ ජනාධිපතිට වුනත් බලාගෙන හිටපු විදිහට ජයට නිදහස් දිනය සමරා රට විවෘත කරන්න ඉඩ ලැබුණේ නැහැ. මේ වෙද්දී ඇමරිකාවේ එන්නත් ලබා ගන්නට අවශ්‍ය හැම දෙනෙක්ම වගේ එන්නත් ලබාගෙන අවසන්. එසේ ලබාගෙන තිබෙන්නේත් තිබෙන හොඳම එන්නත්. එසේ වෙලත් මේ වෙද්දී ඇමරිකාව පුරා කෝවිඩ් ඩෙල්ටා ප්‍රභේදය වේගයෙන් පැතිරෙනවා. එහි R0 අගය 6-7 තරම් විශාලයි වගේම මරණ අනුපාතයද අඩු නැහැ. වෛරසයේ පරිණාමය ඩෙල්ටා ප්‍රභේදයෙන් අවසන් වන එකක් නෙමෙයි.

කෝවිඩ් වලට එරෙහිව එන්නත් වලින් ආරක්ෂාවක් ලැබෙන බව ඉතා පැහැදිලියි. එහෙත් මෙය සාපේක්ෂ ආරක්ෂාවක් පමණයි. එන්නත් දෙකම ලබාගත් අයටත් කෝවිඩ් හැදෙනවා. ඔවුන් කෝවිඩ් බෝ කරනවා. ඇතැමෙක් මැරෙනවා. ශීත සෘතුව එළැඹෙද්දී තත්ත්වය තවත් දරුණු විය හැකි බව පැහැදිලියි.

මම පෞද්ගලිකව ගත්තොත්, වසරකට වැඩි කාලයක් පුරා ස්වේච්ඡාවෙන් නිවාස අඩස්සිගතව සිටියා කිව හැකියි. එළියට බැස්සේ එන්නත් මාත්‍රා දෙකම ලබාගෙන සති දෙකකට පසු පූර්ණ ප්‍රතිශක්තිය ලැබීමෙන් පසුවයි. එහෙත් මේ පූර්ණ ප්‍රතිශක්තිය කියන එකත් වචනයක් පමණයි. ඕනෑම වෙලාවක මට කෝවිඩ් හැදෙන්න පුළුවන්. අමාරු වෙන්න වගේම මැරෙන්නත් පුළුවන්.

වසරක්ම ගෙදරට වී සිටියේ උමග කෙළවර එළිය දෙස බලාගෙනයි. ඒ එළිය අපේක්ෂා කළ පරිදිම දැක ගත හැකි වුනා. එය කණාමැදිරි එළියක්‌ කියා මම කියන්නේ නැහැ. එහෙත්, එළිය පෙනුණේ උමග කෙළවර නෙමෙයි. උමග තව දිගයි. 

කෝවිඩ් අවදානම තිබුණත් හැමදාම ගේ ඇතුළට වී ඉන්න බැහැ. කොයි දේක වුනත් සීමාවක් තිබෙනවා. මොන තරම් අවදානමක් තිබුණත් කෝවිඩ් එක්ක ජීවත් වෙන්න පුරුදු වෙන්නම වෙනවා. දැන් ඇමරිකාවේ ජීවිතය ගැන ගැන කෙටියෙන්ම කිවුවොත් මෙය කෝවිඩ් සමඟ සහජීවනයක්. ලෝකයේ අනෙක් හැම රටකටමත් කොයි වෙලාවේ හෝ කරන්න වෙන්නේ ඕකම තමයි. යම් පිරිසක් තව දුරටත් මැරෙයි. ඒ අතර මම වුනත් ඉන්න පුළුවන්. එන්නත නිසා අවදානම අඩු වෙලා තිබෙනවා. එච්චරයි. 

උද්ධමන බය

මහ බැංකුව විසින් ප්‍රතිපත්ති පොලී අනුපාතික ඉහළ දමා තිබෙනවා. ඒ වගේම සංචිත පොලී අනුපාතිකයද ඉහළ දමා තිබෙනවා. මේ හරහා මහ බැංකුව විසින් සංඥා කර තිබෙන්නේ මහ බැංකුවටද උද්ධමන බය දැනී තිබෙන බවයි. ඒ වගේම, උද්ධමනය පාලනය කිරීමට මහ බැංකුව නොපසුබට වන බවද මේ හරහා සංඥා කර තිබෙනවා.

මහ බැංකුව විසින් සල්ලි අච්චු ගැසීම පිළිබඳව විශාල බියක් මේ වන විට ජනගත කරනු ලැබ තිබෙනවා. මේ බිය පදනම් විරහිත බියක්ම නෙමෙයි. කෙසේ වුවත්, මේ කියන සල්ලි අච්චු ගැහීම මූලික වශයෙන්ම මහ බැංකුවේ විදේශ සංචිත විකිණීමේ අතුරු පලයක්. ප්‍රධාන ප්‍රශ්නය ඩොලර් හිඟය මිසක් සල්ලි අච්චු ගැහීම නෙමෙයි. එය ද්වීතියික ප්‍රශ්නයක්. ද්වීතියික ප්‍රශ්නයද විශාල ප්‍රශ්නයක් විය හැකි නමුත් එයට මුහුණ දෙන්න වෙන්නේ මුල් ප්‍රශ්නයට මුහුණ දීමෙන් පසුවයි.

කෝවිඩ් හමුවේ ලෝකයේ බොහෝ රටවල් වල මහ බැංකු විශාල වශයෙන් සල්ලි අච්චු ගහන්න පෙළඹුණා. ඒ අනුව, ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව විසින්ද ලිහිල් මුදල් ප්‍රතිපත්තියක් අනුගමනය කිරීම සිදුවිය යුතුව තිබුණු දෙයක්. කෙසේ වුවත්, ලංකාවේ රජයේ ආදායම් අඩු වී වියදම් වැඩි වුනේ කෝවිඩ් නිසාම නෙමෙයි. වසංගතයට පෙර ආණ්ඩුව විසින් අනුගමනය කළ ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාමාර්ග නිසා. වත්මන් ආණ්ඩුව බලයට පත් වීමෙන් අනතුරුව එක පැත්තකින් ආදායම් අඩු කර ගනිමින් අනෙක් පැත්තෙන් රාජ්‍ය වියදම් වැඩි කර ගත්තා. ඒ හරහා අයවැය හිඟය විශාල ලෙස පුළුල් කර ගත්තා. 

ආණ්ඩුව මෙහෙම කළේ ඇයි? දේශපාලනිකව මෙය ජනප්‍රියවාදී ප්‍රවේශයක්. රජයෙන් ලැබෙන දේවල් වැඩියෙන් අරගෙන අඩුවෙන් බදු ගෙවන්න මිනිස්සු කැමතියි. ඊට අමතරව, ලිහිල් රාජ්‍ය මූල්‍ය හා මුදල් ප්‍රතිපත්තියක් දිගින් දිගටම පවත්වා ගැනීමෙන් ආර්ථිකය දිගින් දිගටම ප්‍රසාරණය කළ හැකිය යන විශ්වාසයද මේ ආණ්ඩුවේ ආර්ථික ප්‍රතිපත්තිය තුළ තිබෙනවා. මේ සඳහා අයවැය හිඟය වගේම අඩු පොලී අනුපාතිකද නඩත්තු කළ යුතුයි.

රජයේ අයවැය හිඟය ඉහළ යද්දී ඒ අඩුව පුරවන්න ණය ගන්න වෙනවා. ලංකාවට විදේශ ණය ලබා ගැනීම ඉතා අසීරු මට්ටමකට පත් වීමත් සමඟ මේ සඳහා ඉතිරිව තිබුණු විකල්පය දේශීය ණය ගැනීමයි. එහිදී පොලී අනුපාතික ඉහළ යනවා. අයවැය හිඟය ඉහළ මට්ටමක තබා ගනිමින් පොලී අනුපාතිකද පහළ මට්ටමක තබා ගත හැක්කේ විදේශ ණය දිගින් දිගටම ලබාගත හැකිනම් පමණයි. එය කළ නොහැකි වූ විට, එක්කෝ පොලී අනුපාතික ඉහළ යන්න ඉඩ අරින්න වෙනවා. එසේ නැත්නම් සල්ලි අච්චු ගහන්න වෙනවා. සල්ලි අච්චු ගැහීම උද්ධමනයට හේතු වූ විට උද්ධමනය පාලනය කිරීම සඳහා පොලී අනුපාතික වැඩි කරන්න සිදු වන නිසා මෙය තුවාලය කැසීමක් පමණක්.

වසංගතය නිසා ලංකාවට එන ඩොලර් ප්‍රවාහ වල අඩුවීමක්ද සිදු වුනා. විශේෂයෙන් සංචාරක කර්මාන්තය හරහා රටට ගලා ආ ඩොලර්. මේ නිසා, රජයේ විදේශ ණය ගෙවන්න ඩොලර් නැති වීමේ ප්‍රශ්නයට ආණ්ඩුවට මුහුණ දෙන්න සිදු වුනා. මේ වගේ වෙලාවක මහ බැංකුවේ තිබෙන විදේශ සංචිත ප්‍රයෝජනයට ගැනීම අසාමාන්‍ය දෙයක් නෙමෙයි. සංචිත තියා ගන්නේම ඔය වගේ හදිසියකට ගන්න. නමුත් ප්‍රශ්නය ලංකාව සතුව මහා ලොකු විදේශ සංචිත ප්‍රමාණයක් නොතිබීමයි.

රජයට මහ බැංකුවෙන් ඩොලර් සෘජුවම මිල දී ගන්න වගේම බැංකු පද්ධතිය හරහා වක්‍ර ලෙස මිල දී ගන්නත් පුළුවන්. මහ බැංකුවෙන් සෘජුවම ඩොලර් මිල දී ගන්නා විට මහ බැංකුවට රුපියල් ආපසු එන නිසා මුදල් සැපයුම පහළ යනවා. එවිට මහ බැංකුවට නැවත මුදල් සැපයුම ප්‍රතිස්ථාපනය කරන්න සිදු වෙනවා. ඒ සඳහා භාණ්ඩාගාර බිල්පත් මිල දී ගන්න සිදු වෙනවා. මේ භාණ්ඩාගාර බිල්පත් වෙළඳපොළෙන් මිල දී ගත්තොත් ද්වීතියික වෙළඳපොළේ පොලී අනුපාතික පහළ යනවා. එහෙත් කෙළින්ම රජයෙන් අලුත් භාණ්ඩාගාර බිල්පත් මිල දී ගත්තොත් පොලී අනුපාතික වලට එවැනි බලපෑමක් වෙන්නේ නැහැ. 

රජයට මුහුණ දෙන්න සිදු වූ ප්‍රශ්නය වසංගතය නිසා ඇති වූ ඩොලර් ප්‍රශ්නය පමණක්නම් සල්ලි අච්චු ගැහීමක් කරන්න අවශ්‍ය වෙන්නේ නැහැ. රජය රුපියල් දී මහ බැංකුවෙන් ඩොලර් ගන්නවා. මහ බැංකුව ද්වීතියික වෙළඳපොළෙන් භාණ්ඩාගාර බිල්පත් මිල දී ගෙන රුපියල් එළියට දමනවා. මුදල් සැපයුම ස්ථාවරයි. පොලී අනුපාතිකත් අඩු වෙනවා. එක ගලෙන් කුරුල්ලෝ දෙන්නයි. 

එහෙත් රජයට තිබුණේ ඩොලර් ප්‍රශ්නයක් පමණක් නෙමෙයි. විශාල අයවැය පරතරයක්ද පියවිය යුතුව තිබුණා. රජය මහ බැංකුවෙන් සංචිත මිල දී ගැනීම සඳහා ගෙවූ රුපියල් මහ බැංකුවෙන්ම ලබාගත් රුපියල්. ඒ නිසා, මහ බැංකුවට වසංගතය හමුවේ පොලී අනුපාතික අඩු කරන්න තව ගලක් ගහන්න වුනා. ඒ තමයි සංචිත පොලී අනුපාතික පහළ දැමීම.

දැන් මහ බැංකුව නැවතත් සංචිත පොලී අනුපාතික වැඩි කරලා. උද්ධමන පාලන උපාය මාර්ගයක් ලෙස ගත් මේ තීරණය නිසා පුළුල් මුදල් සැපයුම හැකිලෙනවා. රජයට දේශීය වෙළඳපොළෙන් ණය ලබා ගැනීම වඩා අසීරු වෙනවා. ඒ වෙනුවෙන් වැඩි පොලියක් ගෙවන්න සිදු වෙනවා. එයට අනුරූපව ව්‍යවස්ථාපිත පොලී අනුපාතිකද ඉහළ දමා තිබෙනවා.

මේ එක්කම රජයේ දේශීය ණය වෙනුවෙන් ගෙවිය යුතු පොලී වියදම් ඉහළ යන නිසා රාජ්‍ය අයවැය හිඟය මත පීඩනය තවත් වැඩි වෙනවා. ආදායම් වැඩි කර ගැනීම ගැන නොහිතනවානම් වියදම් කපන්න සිදු වෙනවා. මොන විදිහකින් හෝ රටට ඩොලර් ඇවිත් මහ බැංකුවේ සංචිත ඉහළ දාගත හැකි වුවහොත් එක්කෝ මහ බැංකුවට එම ඩොලර් මිල දී ගන්න අලුත් රුපියල් යොදාගන්න වෙනවා. එහිදී උද්ධමනය වැඩි විය හැකි නිසා නැවතත් පොලී අනුපාතික වැඩි කරන්න වෙනවා. එහෙම නැත්නම් වැඩි වන ඩොලර් සංචිත වලට අනුරූපව භාණ්ඩාගාර බිල්පත් විකුණන්න වෙනවා. එහිදීත් පොලී අනුපාතික ඉහළ යනවා. ඒ නිසා, උද්ධමනය වලක්වා ගන්න අවශ්‍යනම් අයවැය හිඟය පාලනය නොකර ආණ්ඩුවට බේරෙන්න පුළුවන්කමක් ලැබෙන්නේ නැහැ. 

කරාබු කඩා හැදූ මැණිකේ මගේ හිතේ

සිංහල සිංදුවක් ජාත්‍යන්තරයට ගිහින් තිබෙනවා. ජාත්‍යන්තරයට කියා කිවුවත් ඇත්තටම වෙලා තියෙන්නේ සිංහල සිංදුවක් ඉන්දියාව පුරා හිට් වීමයි. 

මෙසේ කීමෙන් මා කිසිසේත්ම මේ සිංදුව අවතක්සේරු කිරීමක් කරන්නේ නැහැ. සිංහල සිංදුවක් කවදාවත්ම ඉන්දියානු කලාපයෙන් පිටත, ලෝකය පුරා ජනප්‍රිය වී නැහැ. මා දන්නා තරමින් මීට පෙර ඉන්දියානු කලාපය පුරා හෝ ජනප්‍රිය වී තිබෙන්නේ එකම එක සිංහල සිංදුවක් පමණයි. ඒ නිසා, මේ සිංදුව ඉන්දියානු කලාපය පුරා ජනප්‍රිය වීම පට්ටයි කියලා කට පුරා කියන්න පුළුවන්.

මැණිකේ මගේ හිතේ සිංදුව ඉන්දියාව පුරා වගේම, ඉන්දියානු කලාපයේ යාබද රටවල ප්‍රේක්ෂකයින් අතරත්, ලොව පුරා විසිරී සිටින එම රටවල ඩයස්පෝරිකයින් අතරත් ජනප්‍රිය වී තිබෙනවා. ඒ අර්ථයෙන් සිංදුව ජාත්‍යන්තරයට ගිහින් කීමේ වරදකුත් නැහැ. ඒ වගේම මෙය ඉන්දියානු සංස්කෘතියෙන් පිටතද ජනප්‍රිය වීමේ යම් විභවයක් තිබෙනවා. එසේ වේවා කියා අප ප්‍රාර්ථනා කරනවා.

සිංදුවක් ජනප්‍රිය වීමට එහි සංගීතය, ගායනය, පද මාලාවේ අර්ථ රසය, පද මාලාවේ ශබ්ද රසය ඇතුළු බොහෝ කරුණු බලපානවා. මේ කරුණු අතරින් පද මාලාවේ අර්ථ රසය වැදගත් වන්නේ සිංදුව ලියැවී තිබෙන භාෂාව දන්නා අයට පමණයි. එම භාෂාව නොදන්නා අයට වැදගත් වන්නේ ඉතිරි කරුණු තුන හා වෙනත් කරුණුයි. මේ වෙනත් කරුණු අතර මේ වන විට රූප රසයද වැදගත් කරුණක්ව තිබෙනවා.

කාලයක් තිස්සේ ලංකාව තුළ හොඳ සිංදු සේ සැලකුනේ පද මාලාවේ අර්ථ රසය ඉහළ මට්ටමක වූ සිංදුයි. මෙවැනි බොහෝ සිංදු වල අර්ථය සිංහල භාෂාව මුල් බස වූ අයෙකුට වුවත් හරියටම තේරුම් ගන්න අමාරුයි. ඒ වගේ සිංදු, ඉතිරි සාධක නිසා නොවේනම්, ලංකාවේ කොයි තරම් ජනප්‍රිය වුවත්, ජාත්‍යන්තරයට යන්නේ නැහැ. ඕනෑනම් වැඩිම වුනොත් සිංහල බස මුල් බස වූ සංක්‍රමණිකයින් අතර ජනප්‍රිය වෙයි. 

මා දන්නා තරමින් වෙනත් භාෂා වලින් ලියැවෙන සිංදු බොහොමයක තිබෙන්නේ සරල අර්ථයක්. වෙනත් රටවල සිංදු හැදෙද්දී සිංහල සිංදු වල මෙන් පද මාලාවේ අර්ථ රසය බොහෝ වැදගත් සේ සැලකෙන බවක් මා දන්නේ නැහැ. 

මැණිකේ මගේ හිතේ සිංදුවේ පද මාලාවේ අර්ථ රසයක්නම් නැහැ. සම්ප්‍රදායික සම්මත අනුව බැලුවොත් මෙය කසිකබල් සිංදුවක් කියන්න පුළුවන්. එහෙත් මේ පද මාලාවේ ශබ්ද රසය තිබෙනවා. සිංදුව හිට් වීමට වැඩිපුරම දායක වී තිබෙන්නේ එහි සංගීතය විය හැකි වුවත්, පද මාලාවේ ශබ්ද රසයද එයට සැලකිය යුතු දායකත්වයක් ලබා දී තිබෙන බව පැහැදිලියි.

මීට පෙර මේ ආකාරයෙන් ඉන්දියාව පුරා හිට් වූ සිංහල සිංදුවක් ඇත්නම් ඒ සුරංගනීට මාළු ගෙනාවා ගීතය පමණයි. දශක ගණනාවකට පෙර ඉන්දියාවේ හිට් වූ සුරංගනී ගීතය ඉන්දියානුවන් අතර තවමත් ජනප්‍රියයි. සිංදුව දන්නා නමුත් එය සිංහල සිංදුවක් බව බොහෝ ඉන්දියානුවන් දන්නේ නැහැ. සුරංගනී ගීතය ඉන්දියාව පුරා ජනප්‍රිය කළේ සිලෝන් මනෝහර් ලෙසද  ප්‍රසිද්ධව සිටි ඒ ඊ මනෝහරන් විසිනුයි. ඔහු තෙවසරකට පෙර වකුගඩු ආබාධයකින් මිය ගියා. 

මැණිකේ මගේ හිතේ ගීතය මෙන්ම සංගීතය හා පද මාලාවේ ශබ්ද රසය නිසා ජනප්‍රිය වූ සුරංගනී ගීතය ඉන්දියාවේ විවිධ භාෂා වලට මිශ්‍ර වී තිබෙනවා. මේ ආකාරයෙන්ම මේ වන විට මැණිකේ මගේ හිතේ ගීතයද ඉන්දියාවේ විවිධ භාෂා ගණනාවක් සමඟ මිශ්‍ර වී තිබෙනවා. ඊට අමතරව ඉංග්‍රීසි භාෂාව සමඟ මිශ්‍ර කළ වර්ෂන් එකක්ද තිබෙනවා. මනෝහර්ට නොතිබුණු තාක්ෂනයේ වාසිය වගේම කාලයේ වාසියත් මැණිකේ මගේ හිතේ ගීතයේ නිෂ්පාදකයින්ට මේ ගීතය ඉතා කෙටි කලකින් ඉන්දියාව පුරා ජනප්‍රිය කර ගැනීමට උදවු වී තිබෙනවා. එය යම් තරමකට වාසනාව මත සිදුව ඇති දෙයක් වුවත් සැලසුම් සහගත මහන්සියක් මේ ගීතය පසුපස ඇති බව ඉතාම පැහැදිලියි.

ගීතය මුලින්ම බිහි වී තිබෙන්නේ කෑගල්ලේ තරුණයෙකු වන සතීෂාන් රත්නායකට ගීතයක් එළිදැක්වීමට තිබුණු උවමනාව මතයි. සම්මුඛ සාකච්ඡාවකදී ඔහු කියන විදිහට මේ සිංදුව හදන්න සල්ලි හොයා ගැනීම සඳහා ඔහු කවුරුවත් නොකරන දේවල් පවා කර තිබෙනවා. ඔහුට අනුව මේ කවුරුවත් නොකරන දේ කරාබු කැඩීමයි.

ඔහු මේ කියන්නේ කෝච්චියේ මාල කැඩීම වගේ දෙයක් ගැන නෙමෙයි. කරාබු ගස් වලින් කරාබු කැඩීම ගැනයි. අදාළ සාකච්ඡාව මෙහෙයවන්නාට හෝ එය නරඹන අයට කරාබු කැඩීම කවුරුවත් නොකරන දෙයක් වන්නේ ඇයි කියා අවබෝධයක් නැතුව ඇති. මෙය ඉතා අසීරු වැඩක්. 

කරාබු ගස් අඩි විස්සක් විසිපහක් උසට වැවෙනවා. ඒ නිසා, කරාබු කැඩීම තේ දළු කඩනවා වගේ පහසුවෙන් කළ හැකි දෙයක් නෙමෙයි. කරාබු මල් පිපෙද්දී නටුවද සමඟ පොහොට්ටු කඩා ගන්න ගහට නැග අතු අග්ගිසි වලට යා යුතුයි. කරාබු නැටි අපනයනය හෝ දේශීය වෙළඳපොළ සඳහා සකස් කරන්නේ මේ පොහොට්ටු අව්වේ වේලලා. මේ වැඩේ අමාරු වන්නේ ගහට නගින්න වීම නිසා හෝ අතු අග්ගිසි වලට යන්න අවශ්‍ය නිසාම නෙමෙයි. කරාබු ගහේ හැම කොටසකම වගේ ලොකු සැරක් තියෙනවා. ගහට නැගලා පැය කිහිපයක් කරාබු කඩන කොට මුළු ඇඟම දැවිල්ල හැදෙනවා.

කරාබු කඩන්න ශ්‍රමිකයින් හොයා ගන්න එක ගොඩක් අමාරු වැඩක්. වැඩේට කැමති අයට හොඳ මිලක් ලැබෙනවා. බොහෝ විට සල්ලි ලැබෙන්නේ කඩන කරාබු ප්‍රමාණය අනුවයි. මේ මිල ගෙවා ලාබයක් ලැබිය හැකි තරමට කරාබු නැටි මිල ඉහළ මට්ටමක නැත්නම් කරාබු නොකඩා ඉන්න වෙලාවල් තියෙනවා. 

සතීෂාන් රත්නායක විසින් ගායනා කරන චමත් සංගීත් විසින් සංගීතය යොදා ඇති දුලාන් ARXගේ පද මාලාවේ මුල් වර්ෂන් එකද ජනප්‍රියව ඇතත් ඉන්දියාව පුරා හිට් වී තිබෙන්නේ ඉන්පසුව ඔහු යොහානි දිලෝකා ද සිල්වා සමඟ ගයන වර්ෂන් එකයි. යොහානිගේ හැඟීම්බර ගායනය වගේම සංගීත වීඩියෝවේ රූප රසයද සිංදුව ජනප්‍රිය වීමට හේතු වී ඇති බව පැහැදිලියි. ඉන්දියාවේ විවිධ භාෂා වලින් නිපදවා තිබෙන වර්ෂන් වල යොහානි විසින් ගයන සිංහල කොටස එසේම තිබියදී සතීෂාන්ගේ රැප් කොටසට වෙනම ගායකයින් ආදේශ වී තිබෙනවා. 

යොහානිගේ හා සතීෂාන්ගේ වර්ෂන් එකේ යූටියුබ් වීඩියෝව මේ වන විට මිලියන 38කට වඩා වැඩි පිරිසක් විසින් නරඹා ඇති අතර සතීෂාන්ගේ මුල් වර්ෂන් එකද මිලියන 13කට වැඩි පිරිසක් විසින් නරඹා තිබෙනවා. සුපිරි නළු අම්තාබ් බච්චන්ගේ මිණිපිරිය නව්‍යා නවේලි නන්දා විසින් අමිතාබ් රඟන චිත්‍රපට රූප රාමුවකට මේ ගීතය මුසු කොට ප්‍රසිද්ධ කිරීමෙන් පසුව අමිතාබ් විසින් පවසා තියෙන්නේ මේ ගීය කොපමණ ඇසුවත් ඇති නොවන බවයි.

ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙකුට ඉන්දියානු භීතිකාවක් තිබෙනවා. මෙහිදී බොහෝ දෙනෙකු හිතන්නේ ඉන්දියානුවන් දේශීය වෙළඳපොළට අවතීර්ණ වීම තුළ තමන්ගේ වෙළඳපොළ අහිමි වී යනු ඇති බවයි. එහෙත්, එක් ශ්‍රී ලාංකිකයකුට දැවැන්ත ඉන්දියානු වෙළඳපොළට ඇතුළු විය හැකිනම් එහි වාසිය තුළින් ඉන්දියානු තරඟය නිසා දේශීය නිෂ්පාදකයින් පණහක් විනාශ වීමෙන් වන අවාසිය මැකෙනවා. මා මෙයින් අදහස් කරන්නේ දේශීය නිෂ්පාදකයින් පරාජය භාර ගත යුතු බව නෙමෙයි. එහි අනෙක් පැත්තයි. 

ලංකාවේ කලාකරුවන්ට, ව්‍යවසායකයන්ට වගේම වෘත්තිකයින්ටත් ජාත්‍යන්තරය ජය ගැනීමට අවශ්‍යනම් හොඳම ආරම්භය වන්නේ ඉන්දියානු වෙළඳපොළ ජය ගැනීමයි. මෙහිදී දූපත් මානසිකත්වයෙන් මිදී ලොකුවට සිතීම වැදගත්. මැණිකේ මගේ හිතේ නිෂ්පාදක කණ්ඩායම විසින් පෙන්වා දී තිබෙන්නේ එය කළ හැක්කක් බවයි.

සංචිත ඩොලර් බිලියන 2.8 දක්වා පහළට!

මහ බැංකුවේ අලුත්ම සංඛ්‍යාලේඛණ අනුව, ජූලි අවසානය වෙද්දී නිල සංචිත ප්‍රමාණය ඩොලර් මිලියන 2,833.5 දක්වා පහත වැටී තිබෙනවා. මෙයින්ද ද්‍රවශීල විදේශ වත්කම් තිබෙන්නේ ඩොලර් මිලියන 2,364.6ක් පමණයි. 

වසරේ පළමු මාස හය තුළ විදේශ ගනුදෙනු වල ඩොලර් මිලියන 1,261ක හිඟයක් පෙන්නුම් කරන අතර ඒ අනුව වසරේ අවසන් මාස හය තුළද එවැනිම හිඟයක් අපේක්ෂා කළහොත්, ද්‍රවශීල විදේශ වත්කම් ප්‍රමාණය වසර අවසන් වෙද්දී ඩොලර් බිලියනයක් පමණ දක්වා පහත වැටිය හැකියි.

ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලෙන් ඩොලර් මිලියන 780ක පමණ වටිනාකමක් ඇති එස්ඩීආර් ප්‍රමාණයක් ලැබෙන්නට නියමිතව ඇතත් මෙම ලැබීම් ද්‍රවශීල විදේශ වත්කම් සේ සැලකිය නොහැකියි. 

මේ මොහොත වන විට මහ බැංකුව සතු ඩොලර් මිලියන 2,833.5ක් වන සමස්ත විදේශ වත්කම් ප්‍රමාණය යොදා ගෙන රුපියල් බිලියන 1,060ක් පමණ වන මහ බැංකුවේ වගකීම් සියල්ල පියවන්නටනම් ඩොලරයක මිල රුපියල් 375ක්වත් විය යුතුයි. ඊට අඩු විණිමය අනුපාතිකයක් පවත්වා ගනිමින් අඩු ගණනේ ඩොලර් වලින් වගකීම් පියවා මහ බැංකුව විසුරුවා හරින්නවත් බැහැ. 

මෙයින් මා අදහස් කරන්නේ ඩොලරයක නියම මිල රුපියල් 375ක් බව නෙමෙයි. එහෙත්, ප්‍රමාණවත් තරමින් සංචිත වර්ධනය කරගත නොහැකිනම් ඉදිරි වසරේ මැද භාගය පමණ වන විට රුපියලේ දැවැන්ත කඩා වැටීමක් සිදුවීම නොවැලැක්විය හැකියි. 

මහ බැංකුව විසින් සංචිත වර්ධනය කර ගැනීම සඳහා වෙළඳපොළෙන් ඩොලර් මිල දී ගැනීමට උත්සාහ කරමින් සිටියත් විණිමය අනුපාතිකය පවතින මට්ටමේ නඩත්තු කරමින් එය කළ නොහැකියි. පවතින මිලට කවුරුවත් ඩොලර් විකුණන්නේ නැහැ. 

විණිමය අනුපාතිකය ඉහළ ගිය විට එක පැත්තකින් ආණ්ඩුවේ ආර්ථික කළමණාකරණයේ දුර්වලකම ප්‍රදර්ශනය වීමත්, අනෙක් පැත්තෙන් රජයේ විදේශ ණය වල රුපියල් අගය වැඩි වීමත් මේ විණිමය ප්‍රතිපත්තියට හේතු සේ සැලකිය හැකියි. විණිමය අනුපාතිකය නිවැරදි වෙන්නට ඉඩ හැරීමෙන් ඇත්තටම ආණ්ඩුවේ ආර්ථික කළමණාකරණයේ දුර්වලකමක් පිළිබිඹු නොවන නමුත් මේ ආණ්ඩුවේ ප්‍රබලයින් විසින්ම එවැනි මතයක් ජනගතකර තිබීම ආණ්ඩුවට පාරාවළල්ලක් වී තිබෙනවා. 

ඒ වගේම, විදේශ ණය වල රුපියල් අගය වැඩි වුනා කියා එම ණය ඇත්තටම වැඩි වන්නේ නැහැ. එහෙත්, ණය ගෙවීම සඳහා ඩොලර් මිල දී ගැනීමට අවශ්‍ය රුපියල් ප්‍රමාණය ඉහළ යන නිසා වැඩියෙන් භාණ්ඩාගාර බිල්පත් විකුණන්න සිදු වෙනවා. පවතින පොලී අනුපාතික නඩත්තු කරමින් භාණ්ඩාගාර බිල්පත් අවශ්‍ය පමණ විකිණිය නොහැකියි.

වේරම්භ වාතයට යට වූ දකුණු හුළඟ

 ‘‘ඡ ඛොමෙ, ගහපතිපුත්ත, ආදීනවා විකාලවිසිඛාචරියානුයොගෙ. අත්තාපිස්ස අගුත්තො අරක්ඛිතො හොති, පුත්තදාරොපිස්ස අගුත්තො අරක්ඛිතො හොති, සාපතෙය්‍යංපිස්ස අගුත්තං අරක්ඛිතං හොති, සඞ්කියො ච හොති පාපකෙසු ඨානෙසු, අභූතවචනඤ්ච තස්මිං රූහති, බහූනඤ්ච දුක්ඛධම්මානං පුරක්ඛතො හොති."

“ගෘහපති පුතේ, නුසුදුසු අවස්ථා වල වීථි සංචාරයෙහි නැවත නැවත යෙදීමේ දෝෂ හයක් තිබෙනවා. තමා ප්‍රවේසම් නොවේ, ආරක්ෂා නොවේ. තමාගේ අඹුදරුවෝද ප්‍රවේසම් නොවේ, ආරක්ෂා නොවේ. තමාගේ වස්තුවද ප්‍රවේසම් නොවේ, ආරක්ෂා නොවේ. අනුන්ගේ සැකයට බඳුන් වේ. නොකළ වැරදි වලට අසු වේ. නොයෙක් දුක් කරදර වලට මුහුණ දෙන්නට සිදු වේ."

මම හිතන්නේ බුදු හාමුදුරුවෝ සිඟාලක ගෘහපතියාට දුන් ඉහත අවවාදය මේ දවස් වල ලංකාවේ වැසියන්ට වෙන කවරදාකටත් වඩා වටිනවා. තමනුත්, අඹුදරුවනුත් රැක ගන්න අවශ්‍යනම් අත්‍යාවශ්‍ය නොවන වීථි සංචරණ සීමා කරන්නම වෙනවා. 

බුදුහාමුදුරුවන්ට සිඟාලක ගෘහපතියාව දකින්න ලැබෙන විට ඔහු උදේ පාන්දරම තෙත හිස කෙස් පිටින් සය දිසාවට වඳිනවා. මෙය ඔහුට ඔහුගේ පියා මියයන්න කලින් උගන්වා තිබුණු වතාවතක්. මේ බව දකින බුදුහාමුදුරුවෝ පරම්පරාවෙන් ආ සම්ප්‍රදායික දැනුමක් වුවත් තේරුමක් නැති දේ කිරීමෙන් යහපතක් නොවන බව සිඟාලකට පැහැදිලි කරනවා. මේ වගේ තේරුමක් නැති සම්ප්‍රදායික දැනුම් ප්‍රශ්න කිරීම බුදුහාමුදුරුවන් විසින් බොහෝ අවස්ථා වල කර තිබෙන දෙයක්. එවැනි වෙනත් අවස්ථා වලදී වගේම මේ අවස්ථාවේදීත් බුදුහාමුදුරුවෝ කරන්නේ භාෂාවට අලුත් අර්ථකථනයක් දීම හරහා සම්ප්‍රදාය වෙනස් කිරීම. ඒ අනුව, බුදුහාමුදුරුවෝ සය දිසාව නැවත අර්ථකථනය කරනවා.

සිගාලෝවාද සූත්‍රයට අනුව දකුණු දිශාව කියන්නේ ගුරුවරු. පසුගිය දවස් වල ලංකාවේ දකුණු දිශාවේ කැළඹීමක් ඇති වුනා. අපි දකුණු සුළඟ කියා කියමු. දකුණු සුළඟ හමද්දී ලංකාවේ ආර්ථිකය හරහා ප්‍රචණ්ඩ කුණාටුවක් හමමිනුයි තිබුණේ. දැන් දකුණු සුළඟ නැවතිලා. හැබැයි එය සිදු වී තිබෙන්නේ රට හරහා වේරම්භ වාතයක් හමා යාමට සමාන්තරවයි. ලෝකයේ හොඳින්ම කෝවිඩ් පාලනය කළ ආණ්ඩුවකට දැන් කෝවිඩ් ප්‍රශ්නයක් වෙලා!

මේ වෙලාවේ කෝවිඩ් වලට අවධානය යොමු වී තිබුණත්, ගුරු ප්‍රශ්නය වගේම ඊට වඩා ගොඩක් බරපතල රටේ ආර්ථිකයේ ප්‍රශ්නත් ඒ විදිහටම තිබෙනවා වගේම මේ ප්‍රශ්න එකිනෙකට සම්බන්ධයි. ගුරු ප්‍රශ්නය හදාගත් ප්‍රශ්නයක් වුවත් එය මේ ආණ්ඩුව විසින් හැදූ ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. ආර්ථිකයේ ප්‍රශ්නයත් හදාගත් ප්‍රශ්නයක්. එයද මේ ආණ්ඩුව විසින් හැදූ ප්‍රශ්නයක් නොවූවත්, මේ වන විටද මේ ආණ්ඩුව පෙනී සිටින ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති නිසා ඇති වූ ප්‍රශ්නයක්. කෝවිඩ් මර්දනයේදී ආණ්ඩුව අනුගමනය කළ ක්‍රියාමාර්ග කිසි ලෙසකින්වත් සර්ව සම්පූර්ණ නැතත්, වසංගතය හා ආශ්‍රිත ප්‍රශ්න මේ ආණ්ඩුවේ හෝ වෙනත් ආණ්ඩුවක වරදකින් ඇති වූ ප්‍රශ්න නෙමෙයි. 

කෝවිඩ් පැතුරුණේ දකුණු හුළඟ නිසා කියා කියන්න බැහැ. එය කොයි වෙලාවක හෝ සිදු විය හැකිව තිබුණු දෙයක්. මේ බව අප සටහන් කළේ ලංකාව කෝවිඩ් මර්දනයෙන් ලෝකයේ හොඳම රටක්ව සිටින බව ප්‍රචාරය කෙරුණු කාලයේදීමයි. කෝවිඩ් පැතිරීම ආණ්ඩුවේ වැරැද්දක් නොවනාවක් මෙන්ම ගුරුවරුන්ගේ වැරැද්දක්ද නෙමෙයි. දිගින් දිගටම නොකල්හි වීථි සංචාරය කළ ගුරුවරුන්ට දැන් සිඟාලක ගෘහපතිට බුදු හාමුදුරුවන් විසින් කියූ පරිදිම නොකළ වැරදි වලට අසු වී, අනුන්ගේ සැකයට බඳුන් වී, නොයෙක් දුක් කරදර වලට මුහුණ දෙන්න සිදු වී තිබෙනවා.

ප්‍රශ්න ඇති වුනේ මොන විදිහට වුනත් පවතින ආණ්ඩුවට එම ප්‍රශ්න වලට මුහුණ දෙන්න සිදු වෙනවා. කෝවිඩ් වේරම්භ වාතය හමුවේ දකුණු සුළඟ සමහර විට යටපත් වෙලා යයි. කෝවිඩ් ප්‍රශ්නයත් කාලයත් එක්ක විසඳී යයි. ස්වභාවිකව ඇති වන ප්‍රශ්න නරකම තත්ත්වයක් යටතේ වුවත් කාලයත් සමඟ ස්වභාවිකවම විසඳෙනවා. හැබැයි ඊට පෙර තත්ත්වය දැන් තිබෙනවාට වඩා නරක අතට හැරෙන බවත් පැහැදිලියි.

කෝවිඩ් මර්දන කාර්යයේදී ලංකාවේ ආණ්ඩුව අසමත්ව ඇති බව දැන් වෙද්දී වැඩි පිළිගැනීමක් තිබෙන මතයක්. වසංගතයේ ආරම්භක අවදියේදී ගොඩක් අය එහෙම කිවුවේ හෝ හිතුවේ නැහැ. මෙහිදී ආණ්ඩුව අසමත් වන්නේ වෙන අයෙකුට කළ හැකිව තිබුණු දේ නොකළ නිසා නෙමෙයි. ආණ්ඩුවකට නොකළ හැකි දේ කළ හැකි සේ සලකා කරන්න යාම තුළයි.

ආර්ථික කළමනාකරණයේදීත් කෝවිඩ් වලින් උගත් පාඩම අමතක නොකළොත් එය ආණ්ඩුවේ පැවැත්මට හොඳ වෙයි. ආර්ථිකයේ ප්‍රශ්න වසංගතය මෙන් ස්වභාවිකව ඇති වූ ප්‍රශ්න නොවන නිසා එම ප්‍රශ්න කාලය විසින් විසඳන්නේ නැහැ. ඒ ප්‍රශ්න විසඳන්නම වෙනවා. ප්‍රශ්න වල මුල ආණ්ඩුවකට කළ නොහැකි දේ කරන්න යාමයි. නොකළ හැකි දේ කරන්න දිගින් දිගටම උත්සාහ දරන තුරු ආණ්ඩුවේ අසමත් බව සැඟවිය නොහැකි ලෙස මතු වීමේ අවදානම එලෙසම තිබෙනවා.

ඇමරිකාවේ පාසැල් අධ්‍යාපනය

මා සාමාන්‍යයෙන් කිසියම් අයෙකු විසින් ගන්නා වෙනත් අයට බලපාන ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාමාර්ග විවේචනය කරන්නේ අදාළ භූමිකාව පෞද්ගලිකව මට පැවරී තිබුණේනම් එය වඩා හොඳින් කළ හැකිව තිබුණු හෝ තිබෙන ආකාරයක් ඉතා පැහැදිලිව පෙනෙන්නට ඇති විට පමණයි. බොහෝ විට සිදු වන්නේ පවතින තත්ත්වය පහසුවෙන් විවේචනය කළ හැකි තරම් නරක වුවත්, එම තත්ත්වය වෙනස් කර ගත හැක්කේ කොහොමද කියන එක අවිනිශ්චිත වීමයි. මේ වගේ වෙලාවකදී, පවතින තත්ත්වය කොයි තරම් නරක වුවත්, ප්‍රශ්නයට සෘජුව මුහුණ දෙන පුද්ගලයින් විවේචනය කිරීමට මම යොමු වෙන්නේ නැහැ. 

විශේෂයෙන්ම ලංකාව වගේ රටක ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින්ට ඇතැම් වෙලාවට තමන්ට නිවැරදි සේ පෙනෙන දෙයම කරන්න ඉඩ ලැබෙන්නේ නැහැ. ඒ වගේ වෙලාවක එවැන්නෙකු කරන දෙයක් විවේචනය කිරීම ඒ අයටම කරන උදවුවක් වෙනවා. 

බොහෝ වෙලාවට ප්‍රශ්න පැහැදිලි වුවත් එම ප්‍රශ්න වලට විසඳුම් බ්ලොග් පෝස්ට් එකකින් ඉදිරිපත් කළ හැකි තරම් සරල නැහැ. එහෙත් එයින් අදහස් වෙන්නේ විසඳුම් නැති බව නෙමෙයි. බොහෝ විට අපේ බොහෝ පාඨකයින් ඇතැම් දේවල් සම්බන්ධව "කළ හැක්කේ කුමක්ද?" කියා අපෙන් විමසා තිබෙනවා. ඒ වගේම, "අපේ ප්‍රශ්න අපි විසඳාගන්නම්. ඕගොල්ලෝ පැත්තකට වෙලා ඉන්න" කියා කියන පිරිසකුත් ඉන්නවා.

මේ විදිහට "ඕගොල්ලෝ පැත්තකට වෙලා ඉන්න" කියා කියන ගොඩක් අය සෘජුවම ප්‍රශ්නය විසඳීමේ වගකීම දරන අය නෙමෙයි. මේ ප්‍රකාශයෙන් ප්‍රායෝගිකව අදහස් වෙන්නේ "ඕගොල්ලෝ පැත්තකට වෙලා ඉන්න. අපේ බුවා අපිට ප්‍රශ්නේ විසඳලා දෙයි!" කියන එකයි. 

මේ දවස් වල ලංකාවේ ආණ්ඩුව මුහුණ දෙන ප්‍රධාන ප්‍රශ්න දෙකෙන් එකක් නොවූවත් අධ්‍යාපනය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයකටද ආණ්ඩුව මුහුණ දෙමින් සිටිනවා. "අපේ බුවා අපිට ප්‍රශ්නේ විසඳලා දෙයි!" කියා හිතන ඇච්චන් කෙසේ ප්‍රතිචාර දැක්වුවත්, ප්‍රශ්නයට සෘජුව මුහුණ දෙන අය ලෝකයේ කොහේ හෝ සිටින අයගේ අදහස් වලට විවෘතව සිටින බව පේනවා.

රටක අධ්‍යාපන ප්‍රතිපත්ති සකස් කිරීමේදී එකිනෙක හා ගැටෙන ඉලක්ක තුනක් ලඟා කර ගැනීමේ අභියෝගයට මුහුණ දීමට ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයෙකුට සිදු වෙනවා. ඒ ප්‍රවේශය වැඩි කිරීම, ගුණාත්මක භාවය වැඩි කිරීම හා පිරිවැය අඩු කිරීම කියන ඉලක්ක තුනයි. ඇමරිකාවේ අධ්‍යාපන ප්‍රතිපත්තිය තුළ මේ එක් එක් ඉලක්කය සපුරා ගන්නේ කොහොමද?

පළමු ඉලක්කය වන ප්‍රවේශය වැඩි කිරීමට තිබෙන ප්‍රධානම බාධාව පිරිවැයයි. ඇමරිකාව තුළදී ඕනෑම සිසුවෙකුට අවම වශයෙන් වසර දහතුනක මූලික අධ්‍යාපනයක් නොමිලේ ලබා ගත හැකියි. මේ හරහා ප්‍රවේශය පිළිබඳ ප්‍රශ්නය විසඳෙනවා.

ඇමරිකාවේ පාසැල් ආකෘතිය ප්‍රදේශය අනුව වෙනස් වන දෙයක්. ව්‍යතිරේඛද සුලභ වුවත්, වඩාත්ම සුලභ පාසැල් ආකෘතිය පහත ආකෘතියයි.

හෝඩිය

මූලික පාසැල (1-5 ශ්‍රේණි)

මධ්‍යම පාසැල (6-8 ශ්‍රේණි)

උසස් පාසැල (9-12 ශ්‍රේණි)

මේ අනුව ඇමරිකානු සිසුවෙකුට අවම වශයෙන් පාසැල් තුනකට හෝ හතරකට යන්න සිදු වෙනවා. හෝඩිය බොහෝ විට මූලික පාසැලේම කොටසක්. අඩු ආදායම්ලාභී පවුල් වල සිසුන්ට පෙර පාසැල් අධ්‍යාපනයද නොමිලේ ලබා ගත හැකියි. 

ඕනෑම ඇමරිකානු සිසුවෙකුට තමන් ජීවත් වන ස්ථානය මත පදනම් වූ නිශ්චිත මූලික, මධ්‍යම හා උසස් පාසැලක් තිබෙනවා. පෙර ලිපියක විස්තර කළ පෞද්ගලික හෝ වරලත් පාසැලකට නොයන්නේනම් සහ නිවසේ සිට අධ්‍යාපනය නොලබන්නේනම් යා යුත්තේ මේ නිශ්චිත පාසැල් වලටයි.

පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයක් යන්නෙන් බොහෝ විට අදහස් වන්නේ උසස් පාසැලක භූගෝලීය සීමාවයි. ඒ අනුව, ව්‍යතිරේඛ තිබුණත්, කිසියම් පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයක සිසුන් බොහෝ විට යා යුත්තේ එකම උසස් පාසැලකටයි. එම සීමාව තුළ මධ්‍යම පාසැල් එකකට වඩා තිබිය හැකියි. මූලික පාසැල්නම් බොහෝ විට කිහිපයක් තිබෙනවා. උසස් පාසැලේ සීමාව තුළ මූලික පාසැල් වල භූගෝලීය සීමා ලකුණු කර තිබෙනවා. ඒ අනුව, සෑම සිසුවෙකුටම ප්‍රාථමික අධ්‍යාපනය සඳහා නිවසට ඉතාම ආසන්න පාසැලකට යා හැකියි. මධ්‍යම හා උසස් පාසැල් ඊට වඩා තරමක් ඈතින් පිහිටා තිබෙනවා විය හැකි වුවත් ඒවාද එම මට්ටමේදී තිබෙන ළඟම පාසැල්.

ඇමරිකාවේ පොදු පාසැල් අධ්‍යාපනය පොදු සේවාවක් වුවත් එය මධ්‍යගතව සැලසුම් නොවන ප්‍රාදේශීය කටයුත්තක්. උසස් පාසැලකට නඩත්තු විය හැක්කේ යම් අවම සිසු ගහණයක් සිටීනම් පමණයි. ඒ නිසා, නාගරික ප්‍රදේශයක පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයක් කුඩා වුවත්, ග්‍රාමීය ප්‍රදේශයක පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයක් සාපේක්ෂව විශාලයි. සිසුන් ප්‍රමාණය යම් අවම මට්ටමක පවත්වා ගත හැකි පරිදි පාසැල් දිස්ත්‍රික් සීමා නිර්ණය වීමේදී අදාළ සීමාව තුළ නිවාස ඒකක ප්‍රමාණය යම් අවම මට්ටමක තිබීමද සහතික කෙරෙනවා. මේ අනුව, දේපොළ බදු සේ අය කෙරෙන ආදායම්ද යම් අවම මට්ටමක තිබීම සහතික කෙරෙනවා. පාසැල් ප්‍රධාන වශයෙන්ම නඩත්තු වන්නේ මේ දේපොළ බදු වලින්. 

කිසියම් පොදු පාසැලකට දරුවන් යවන පිරිසත් එම පාසැල නඩත්තු කිරීම වෙනුවෙන් දේපොළ බදු ගෙවන පිරිසත් එකම පිරිසක්. මේ නිසා, පදිංචිය තහවුරු කර ගැනීම අපහසු නැහැ. පදිංචිය වෙනස් කළොත් දරුවන්ගේ පාසැල්ද වෙනස් කළ යුතුයි. මේ ක්‍රමය තුළ පාසැල් අධ්‍යාපනය වෙනුවෙන් සෘජුව මුදල් නොගෙවුවත්, එය වක්‍රව ගෙවන්නේ එම දරුවන්ගේම දෙමවුපියන් විසිනුයි.

වැඩි වැටුප් ගෙවීමෙන් වඩා හොඳ ගුරුවරුන් ආකර්ෂණය කර ගත හැකියි. එහිදී දරුවන්ට ලැබෙන අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක භාවයද ඉහළ යනවා. එහෙත්, ඒ වෙනුවෙන් වැඩි මිලක් ගෙවන්න සිදු වෙනවා. වෙනත් අයුරකින් කිවුවොත්, ඇමරිකානු පාසැල් දිස්ත්‍රික් ක්‍රමය තුළ ඕනෑම සිසුවෙකුට ප්‍රවේශය සහතික කෙරෙනවා. එය සාධාරණ ලෙසද සිදු වෙනවා. ඒ වගේම, පිරිවැය අවම වන පරිදිද එය සිදු වෙනවා. එහෙත්, මෙහිදී අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක භාවය සමාන මට්ටමකින් පවතින බව සහතික කෙරෙන්නේ නැහැ.

පොදු පාසැල් පද්ධතිය තුළ ඉගෙන ගන්නා තමන්ගේ දරුවන්ගේ අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක භාවය ඉහළ දමා ගන්නනම් දෙමවුපියන්ට දේපොළ බදු ලෙස ඉහළ මිලක් ගෙවීමේ එකඟතාවයකට එන්න සිදු වෙනවා. දේපොළ බදු වැඩිපුර ගෙවන්න කැමති නැත්නම් අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක භාවය අඩුවීම භාර ගන්න සිදු වෙනවා. පොදු පාසැල් හරහා ලැබෙන අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක භාවය අඩු වූ විට තමන්ගේ දරුවන්ට වඩා හොඳ අධ්‍යාපනයක් ලබා දෙන්න අවශ්‍ය දෙමවුපියන් දරුවන්ව මුදල් ගෙවා පෞද්ගලික පාසැලකට යවන්න පෙළඹෙනවා. එවිට ඔවුන්ට පොදු පාසැල් නඩත්තු කිරීම වෙනුවෙන් දේපොළ බදු ගෙවීමට තිබෙන අවශ්‍යතාවයද නැති වෙනවා. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස පොදු පාසැල් අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක භාවය තවත් පහළ යනවා. මෙය චක්‍රීය ලෙස සිදු වී අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක භාවය පිළිබඳ විෂමතා ඉහළ යනවා. 

ඇතැම් ප්‍රදේශ වල වැසියන් පොදු පාසැල් පද්ධතියේ ගුණාත්මක භාවය පවත්වා ගැනීමට ප්‍රමාණවත් තරම් බදු ගෙවීමට සූදානම් නොවීමෙන් ඔවුන්ට අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක භාවය වැදගත් නොවන බවක් හැම විටම අදහස් වෙන්නේ නැහැ. පාසැල් දිස්ත්‍රික්ක වල පිහිටි නිවාස ඒකක වල ආදායම් මට්ටම් අතර සැලකිය යුතු විෂමතා තිබෙනවා. පොදු පාසැල් පද්ධතියේ ගුණාත්මක භාවය පවත්වා ගැනීමේ බර හැම පෙදෙසකම වැසියන්ට එක සේ දැරිය නොහැකියි. ප්‍රාන්ත මට්ටමේ මැදිහත් වීම් වලින් වෙන්නේ මෙවැනි විෂමතා අඩු කිරීමයි. ප්‍රාදේශීය ආදායම් අඩු, ඒ හේතුව නිසා පොදු පාසැල් පද්ධතියේ ගුණාත්මක භාවය පවත්වා ගැනීම අසීරු පාසැල් දිස්ත්‍රික්ක වලට ප්‍රාන්ත අරමුදල් වල උදවුවෙන් වඩා හොඳ ගුරුවරුන් ආකර්ෂණය කරගෙන අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක භාවය ඉහළ නංවා ගත හැකියි. මේ ආකාරයෙන්ම ෆෙඩරල් අරමුදල් වලින් ප්‍රාන්ත අතර තිබෙන විෂමතා අඩු කළ හැකියි.

ගුණාත්මක භාවය පහළ අඩියකට වැටුණොත් එය ප්‍රවේශය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක් බවටද පත් වෙනවා. සෑම සිසුවෙකුටම මුදල් නොගෙවා මූලික අධ්‍යාපනය ලැබීමේ අවස්ථාව තිබීම පමණක් ප්‍රමාණවත් නැහැ. එම අධ්‍යාපනය අවශ්‍ය පමණ ගුණාත්මක අධ්‍යාපනයක්ද විය යුතුයි. එවැනි ගුණාත්මක අධ්‍යාපනයක් සියල්ලන්ටම ලැබේනම් එය ලැබෙන්නේ කෙසේද යන්න වැදගත් නැහැ.

ඇතැම් දෙමවුපියන්ට තමන්ගේ දරුවන්ට අවශ්‍ය ගුණාත්මක අධ්‍යාපනය නිවසේදීම ලබා දිය හැකියි. තවත් දෙමවුපියන් මේ සඳහා පෞද්ගලික පාසැල් තෝරා ගන්නවා. පොදු පාසැල් අවශ්‍ය වන්නේ මේ අවස්ථා දෙකම හිමි නොවන දරුවන්ටයි. පොදු පාසල් ක්‍රමය තුළ, තමන්ගේ දරුවන් පොදු පාසැලකට නොයවන පවුල් වල අය ඇතුළු පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයේ වැසියන්ගේ වියදමෙන් මේ අධ්‍යාපනය ලැබෙනවා. මෙහිදී අදාළ ප්‍රදේශයේම වැඩි ආදායම්ලාභී පවුල් විසින් ඔවුන්ගේ කැමැත්තෙන් අඩු ආදායම්ලාභී පවුල් සුබසාධනය කිරීමක් සිදු වෙනවා. එය අවශ්‍ය පමණට සිදු නොවන විට ප්‍රාන්ත රජය මැදිහත් වී ප්‍රාන්තයේම  වෙනත් ප්‍රදේශ වල වැසියන්ගේ වියදමින් ඇතැම් පාසැල් දිස්ත්‍රික්ක සුබසාධනය කරනවා. එයද ප්‍රමාණවත් නොවන අවස්ථා වල පමණක් ෆෙඩරල් රජය මැදිහත් වී අනෙකුත් ප්‍රාන්ත වල වැසියන්ගේ වියදමෙන් ඇතැම් පාසැල් දිස්ත්‍රික්ක සුබසාධනය කරනවා. මේ සියල්ල සිදු වන්නේ ධනවාදී සමාජ-ආර්ථික ව්‍යුහය එලෙසම තිබියදී. 

ඇමරිකාවේදී ගුරුවරයෙකු වන හැටි

ඇමරිකාවේදී වෙනත් බොහෝ වෘත්තීන් වගේම ගුරු වෘත්තියේ නියැලීම සඳහාත් බලපත්‍රයක් ලබා ගත යුතුයි. මෙවැනි බලපත්‍ර එක් එක් ප්‍රාන්තය විසින් නිකුත් කරනවා. බලපත්‍රය වලංගු වන්නේ අදාළ ප්‍රාන්තය තුළ පමණයි. වෙනත් ප්‍රාන්තයක ගුරුවරයෙකු ලෙස රැකියාව කරන්නනම් එම ප්‍රාන්තයෙන් බලපත්‍රයක් ලබා ගත යුතුයි.

බලපත්‍රය ලබා ගැනීම සඳහා සාමාන්‍යයෙන් අධ්‍යාපනය හා ඉගැන්වීම පිළිබඳ ප්‍රථම උපාධියක් තිබිය යුතුයි. නිශ්චිත විෂයයන් ඉගැන්වීම සඳහා අවම වශයෙන් අදාළ විෂය සම්බන්ධ ප්‍රථම උපාධියක්ද තිබිය යුතුයි. ඇතැම් විට පශ්චාත් උපාධියක් තිබිය යුතුයි. අධ්‍යාපනය හා ඉගැන්වීම පිළිබඳ ප්‍රථම උපාධියක් නැති, එහෙත් වෙනත් විෂයයක් සම්බන්ධ ප්‍රථම උපාධියක් තිබෙන අයෙකුට ඉගැන්වීම පිළිබඳ පශ්චාත් උපාධි පාඨමාලාවක් හදාරා ගුරු වෘත්තියට ඇතුළු විය හැකියි. 

බලපත්‍රයක් ලබා ගැනීම සඳහා කළ යුතු දේ ප්‍රාන්තය අනුව වෙනස් වෙනවා. බොහෝ විට ලබා ගන්නා බලපත්‍රයේ ස්වභාවය (උගන්වන විෂයයන් හා පන්ති) අනුව, අදාළ විෂයයන් පිළිබඳ දැනුම සම්බන්ධ හා ඉගැන්වීමේ හැකියාව සම්බන්ධ විභාග වලින් සමත් විය යුතුයි. ඊට අමතරව අපේ ප්‍රාන්තයේ ගුරුවරු ප්‍රථමාධාර පිළිබඳ පුහුණු පාඨමාලාවක් (හදිසි අවස්ථාවකදී හෘදය වස්තුව පණ ගැන්වීම) හා සිය දිවි නසා ගැනීමේ ලක්ෂණ කලින් හඳුනා ගෙන වැළැක්වීම පිළිබඳ පුහුණු පාඨමාලාවක්ද සම්පූර්ණ කළ යුතුයි. වෙනත් ප්‍රාන්ත වල අවශ්‍යතා මීට වඩා අඩු හෝ වැඩි විය හැකියි.

මේ සුදුසුකම් ඇත්නම් ඉගැන්වීමේ බලපත්‍රයක් සඳහා අයැදුම් කළ හැකියි. එහිදී මුලින්ම අයැදුම්කරුගේ පෙර වැරදි පිළිබඳ (criminal history) සොයා බැලීමක් කරනවා. පළමු වරට ලැබෙන්නේ ආධුනික බලපත්‍රයක්. එය වලංගු වන්නේ වසර දෙකක කාලයකට පමණයි. එහිදී පුහුණු ගුරුවරයෙකුගේ අධීක්ෂණය යටතේ තවත් අවශ්‍යතා සම්පුර්ණ කළ යුතුයි. ඉන් පසුව, පූර්ණ බලපත්‍රයක් ලබා ගත හැකියි. කිසියම් හේතුවක් මත අවලංගු කරනු නොලැබුවහොත් ගුරු බලපත්‍රයක් වසර පහකට වලංගුයි. ඉන් පසුව නැවත බලපත්‍රය අලුත් කළ යුතුයි. ඒ සඳහා, ඇතැම් පුහුණු පාඨමාලා නැවත සම්පූර්ණ කළ යුතුයි. මේ දේවල්ද ප්‍රාන්තය අනුව තීරණය වන දේවල්.

ගුරු බලපත්‍රයක් ඇති අයෙකුට එම බලපත්‍රයෙන් ආවරණය වන විෂයයන් හා පංති වල ඉගැන්වීම සඳහා ප්‍රාන්තය තුළ පාසැල් වල තිබෙන පුරප්පාඩු වලට අයැදුම් කළ හැකියි. කිසියම් පාසැලක තිබෙන පුරප්පාඩුවක් සඳහා තෝරා ගනු ලැබුවහොත් රැකියාව භාර ගැනීමට පෙර තමන්ගේ වැටුප සම්බන්ධව හෙට්ටු කළ හැකියි. එසේ හෙට්ටු කිරීම සඳහා පෙන්විය හැකි සුදුසුකම්, කුසලතා හෝ කාර්ය සාධන වාර්තා තිබිය යුතුයි.

යම් හෙයකින් ප්‍රාන්තය මාරු කළහොත් අලුත් ප්‍රාන්තයෙන් බලපත්‍රයක් ලබා ගත යුතුයි. මෙහිදී හැම දෙයක්ම මුල සිටම කළ යුතු නැහැ. බලපත්‍රය ලබා ගැනීම සඳහා කළ යුතු දේ මුල් බලපත්‍රය ලබාගත් ප්‍රාන්තය හා අලුත් ප්‍රාන්තය කුමක්ද යන්න මත තීරණය වෙනවා. ඇතැම් විට මුල් බලපත්‍රය පෙන්වා අලුත් බලපත්‍රය ලබා ගන්න හැකි විය හැකි නමුත් සමහර විට නැවතත් අලුතෙන්ම ඇතැම් පාඨමාලා හදාරන්න සිදු වෙන්නත් පුළුවන්.

විදේශ උපාධි තිබෙන අයටද ගුරු බලපත්‍ර සඳහා අයැදුම් කළ හැකියි. එහිදී විදේශ සුදුසුකම් ඇමරිකානු පාඨමාලා අවශ්‍යතා හා ගැලපේනම් එවැනි පාඨමාලා නැවත හැදෑරිය යුතු නැහැ. ඉතිරි සුදුසුකම් සම්පූර්ණ කළ යුතුයි.

ගුරුවරයෙකු වන අයෙකු සාමාන්‍යයෙන් ආධුනිකයෙකු ලෙස වෘත්තියට පිවිසෙන්නේ වසර පහක පමණ කාලයක්වත් අධ්‍යාපනය වෙනුවෙන් ආයෝජනය කිරීමෙන් පසුවයි. ගුරුවරයෙකු ලෙස ලබන ප්‍රතිලාභ වලින් එම ආයෝජන වල වියදම් ආවරණය විය යුතුයි. වෙළඳපොළ යාන්ත්‍රනය විසින් හැම විටම මෙය සිදුවන බවට වග බලා ගන්නවා. එහෙත්, ගුරුවරයෙකු "නිෂ්පාදනය වීමට" වසර පහ හයක කාලයක් ගත වන නිසා කෙටිකාලීනව වෙළඳපොළ අසමතුලිතතා තිබිය හැකියි. මෙය වෛද්‍ය වෘත්තීය වැනි වෙනත් වෘත්තීන් හා අදාළවද සිදු වන දෙයක්.  මෙවැනි තත්ත්වයන් ඇති විට තාවකාලිකව විදේශිකයින්ට ඇමරිකානු රැකියා වෙළඳපොළ විවෘත වෙනවා.

පහත රූප සටහනේ පෙන්වා ඇති පරිදි ඇමරිකාවේ එක් එක් ප්‍රාන්තයේ සාමාන්‍ය ගුරු වැටුප විශාල ලෙස වෙනස් වෙනවා. ප්‍රාන්තයක් තුළ පාසැල් දිස්ත්‍රික්ක අතරත්, පාසැල් වල ගුරුවරුන් අතරත් මෙවැනිම වෙනස්කම් දැකිය හැකියි. 

ඇමරිකාවේ පාසැල් වල අයවැය

වෙනත් බොහෝ රටවල වගේම ඇමරිකාවේත් දරුවන්ට මූලික අධ්‍යාපනය ලබා දීම අනිවාර්යයි. එහෙත්, එය කළ හැකි ආකාර කිහිපයක් තිබෙනවා. 

දෙමවුපියන්ගේ රුචිකත්වය පරිදි අවශ්‍යනම් දරුවන් පාසැලකට නොයවා ගෙදරදී අධ්‍යාපනය ලබා දිය හැකියි. පසුගිය වසරේදීනම් ඇමරිකානු දරුවන් හැමෝම වගේ අධ්‍යාපනය ලැබුවේ මේ ක්‍රමයට වුවත් සාමාන්‍ය වසරකදී නිවසේ සිට අධ්‍යාපනය ලබන්නේ ඇමරිකානු දරුවන්ගෙන් 3-4% පමණ පිරිසක් පමණයි. ඉතිරි දරුවන් අධ්‍යාපනය ලැබීම සඳහා කවර හෝ පාසැලකට යනවා.

ඇමරිකාවේ පාසැල් වලින් 25%ක් පමණ පෞද්ගලික පාසැල්. එහෙත් එම පාසැල් වල ඉගෙනුම ලබන්නේ පාසැල් යන සිසුන්ගෙන් 10-11% පමණ පිරිසක් පමණයි. ඔවුන් වැඩි දෙනෙක් ඉහළ ආදායම් ලබන පවුල් වල දරුවන්. පාසැල් යන සිසුන්ගෙන් 90%කට ආසන්න පිරිසක් ඉගෙනුම ලබන්නේ පොදු පාසැලකයි.

සාමාන්‍ය පාසැල් සහ වරලත් පාසැල් ලෙස පොදු පාසැල් වර්ග දෙකක් තිබෙනවා. මේ පාසැල් වර්ග දෙකම නඩත්තු වන්නේ බදු මුදල් වලින් වුවත් වරලත් පාසැල් සාමාන්‍ය පාසැල් වලට වඩා ස්වාධීන, රජයෙන් පාලනය නොවන, ඉල්ලුම අනුව සිසුන් බඳවා ගන්නා ආයතනයි. බොහෝ විට අවවරප්‍රසාදිත සිසුන් ඉලක්ක කර හෝ වෙනත් විශේෂ ඉලක්ක ඇතිව පිහිටුවා තිබෙන මෙම පාසැල් වල සමස්ත සිසුගහණයෙන් 5-6% පමණ ප්‍රමාණයක් ඉගෙනුම ලබනවා. රටේ මුළු පාසැල් ප්‍රමාණයෙන්ද ආසන්න වශයෙන් එපමණ ප්‍රමාණයක් වරලත් පාසැල්.

මූල්‍යනය සහ පාලනය සිදුවන ආකාරය අනුව ඇමරිකාවේ පෞද්ගලික පාසැල් ලංකාවේ ජාත්‍යන්තර පාසැල් සමඟත්, වරලත් පාසැල් ශාන්ත තෝමස් විදුහල වැනි සම්ප්‍රදායික පෞද්ගලික පාසැල් සමඟත් සංසන්දනය කළ හැකියි. මේ පාසැල් වලට යම් සිසු පිරිසක් ගියත්, ලංකාවේ මෙන්ම ඇමරිකාවේද සිසුන්ගෙන් බහුතරය ඉගෙනුම ලබන්නේ බදු මුදලින් නඩත්තු වන සාමාන්‍ය පාසැල් වලයි. එහෙත් ලංකාවේ හා ඇමරිකාවේ මෙම පාසැල් ආකෘති අතර සැලකිය යුතු වෙනස්කම් තිබෙනවා.

ලංකාවට සාපේක්ෂව ඇමරිකාවේ පොදු පාසැල් පද්ධතියේ තිබෙන ප්‍රධානම වෙනස්කම වන්නේ ඕනෑම සිසුවෙකුට නියමිත නිශ්චිත පාසැලක් තිබීමයි. නිවසේ සිට ඉගෙනුම ලැබීම, පෞද්ගලික පාසැලකට යාම හා වරලත් පාසැලකට යාම යන විකල්ප තිබුණත්, පොදු පාසැල් පද්ධතිය තුළ ඉගෙනුම ලබන්නේනම් තමන්ට නියමිත පාසල වෙනස් කිරීමේ හැකියාවක් සාමාන්‍යයෙන් නැහැ. එය කළ හැක්කේ පදිංචිය මාරු කිරීමෙන් පමණයි. ඒ වගේම, පෞද්ගලික පාසැල් හා වරලත් පාසැල් බොහෝ විට පිහිටා තිබෙන්නේ නාගරික ප්‍රදේශ වල නිසා බොහෝ තැන් වල ජීවත් වන ඇමරිකානුවන්ට ඔවුන්ගේ දරුවන්ට විධිමත් ආයතන පද්ධතියක් තුළ අධ්‍යාපනය ලබා දීම සඳහා පොදු පාසැල් පද්ධතිය හැර වෙනත් විකල්පයක් නැහැ.

ඇමරිකාවේ පොදු පාසැල් ප්‍රධාන වශයෙන්ම නඩත්තු වෙන්නේ ප්‍රාදේශීය හා ප්‍රාන්ත අරමුදල් වලින්. ඇමරිකානු ෆෙඩරල් රජයෙන්ද යම් ප්‍රමාණයක අරමුදල් ලැබෙනවා. අපේ පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයේ පසුගිය වසරේ ආදායම් වලින් 57%ක් උපයාගෙන තිබුණේ ප්‍රාදේශීය බදු හා ගාස්තු වලින්. ප්‍රාන්ත අරමුදල් වලින් 42%ක් ලැබී තිබුණු අතර ෆෙඩරල් අරමුදල් ඇතුළු අනෙකුත් ප්‍රභව වලින් ලැබී තිබුණේ 1%ට අඩු කොටසක්.

ඇමරිකාවේ පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයක් ලංකාවේ ප්‍රාදේශීය සභා බල ප්‍රදේශයක් සමඟ සංසන්දනය කළ හැකියි. අපේ පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයට පාසැල් 24ක් අයත් වන අතර එම පාසැල් වල සිසුසිසුවියන් 21,500ක් පමණ ඉගෙනුම ලබනවා. ඔවුන්ට උගන්වන ගුරුවරු ප්‍රමාණය 1,400ක් පමණ. මේ පාසැල් පාලනය වන්නේ ඡන්දයෙන් තේරී පත් වන පාලක මණ්ඩලයක් මගින්. ඔවුන්ට පාලක මණ්ඩල රැස්වීමකට සහභාගී වීම වෙනුවෙන් සුළු දීමනාවක් ලබා ගත හැකි වුවත් ඒ හැර වෙනත් වැටුප් හෝ වරප්‍රසාද කිසිවක් ලැබෙන්නේ නැහැ. මෙය සැලකිය හැක්කේ ස්වේච්ඡා සේවාවක් ලෙසයි. 

පාලක මණ්ඩල සාමාජිකයින්ගෙන් කොටසක් මුළු පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයම නියෝජනය කරන අතර ඔවුන්ව පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයේ ඡන්දදායකයින් විසින් තෝරා පත් කර ගන්නවා. ඉතිරි සාමාජිකයින්ව පත් කර ගන්නේ පාසැල් දිස්ත්‍රික්කය තුළ යම් කුඩා ප්‍රදේශයක් නියෝජනය කිරීමටයි. ඔවුන්ව අදාළ ප්‍රදේශයේ ඡන්දදායකයින් විසින් තෝරා පත් කර ගන්නවා. පාලක මණ්ඩල සාමාජිකයෙකු තේරී පත් වන්නේ වසර හතරක කාලයක් සඳහා වුවත් වරකදී අලුතෙන් පත් කර ගන්නේ සාමාජිකයින්ගෙන් අඩක් පමණයි. ඒ නිසා, සෑම දෙවසරකටම වරක් පාලක මණ්ඩලය අලුත් වෙනවා.

පාසැල් ප්‍රධාන වශයෙන්ම නඩත්තු වන්නේ පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයේ වැසියන්ගෙන්ම අය කරන දේපොළ බදු වලින් (property tax) සහ විකුණන භාණ්ඩ වලින් අය කරන ප්‍රාදේශීය බදු වලින් (local sales tax). නිවාස වල වාර්ෂික තක්සේරු වටිනාකම වැඩි වන විට සමානුපාතිකව බදු ආදායම්ද ඉහළ යනවා. තවත් ප්‍රාදේශීය බදු වර්ග කිහිපයකින් ලැබෙන ආදායම් හා විවාහ ලියාපදිංචි කිරීමේ ගාස්තු වැනි ඇතැම් ගාස්තුද යන්නේ අධ්‍යාපන අරමුදලටයි. මේ අනුව, පොදු පාසැල් පද්ධතිය තුළ සියලුම සිසුන්ට නොමිලේ අධ්‍යාපනය ලැබීමේ ඉඩ ප්‍රස්තා හිමිවන නමුත් ඒ වෙනුවෙන් පිරිවැය දරන්න වෙන්නේද බොහෝ දුරට අදාළ ප්‍රදේශයේ වැසියන්ටමයි.

ප්‍රාදේශීය බදු වලට අමතරව ප්‍රාන්තයෙන් අය කරන බදු වලින් කොටසක්ද පාසැල් දිස්ත්‍රික්ක වලට බෙදා දෙනවා. එය කරන්නේ නිශ්චිත සමීකරණ අනුවයි. පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයක සිසුන් ගණන වැඩි වෙද්දී වගේම අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක භාවය වැඩිවෙද්දීත්, විශේෂ අවශ්‍යතා ඇති සිසුන්ට සලසන පහසුකම් වැඩි වෙද්දීත් ප්‍රාන්තයෙන් ලැබෙන අරමුදල් ප්‍රමාණය ඉහළ යනවා. ප්‍රාන්ත අරමුදල් වෙන් කිරීමේදී සලකා බලන නිර්ණායක ගණනාවක් තිබෙනවා. අරමුදල් වැඩියෙන් ලබා ගැනීමටනම් අවශ්‍ය ඉලක්ක සපුරාලිය යුතුයි. 

ෆෙඩරල් රජයෙන් ලබා දෙන අරමුදල් වලින් කොටසක් තරඟකාරී පදනමකින් ලබා ගත යුතු ප්‍රදාන. එම අරමුදල් ලබා ගැනීම සඳහා ව්‍යාපෘති යෝජනා (grant proposals) ඉදිරිපත් කළ යුතුයි. ඒ නිසා, එවැනි අරමුදල් හැම පාසැලකටම ලැබෙන්නේ නැහැ. වෙනත් ඇතැම් අරමුදල් හිමි වන්නේ නිශ්චිත කාර්යයන් සඳහා වියදම් කිරීමටයි. 

පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයක සියලු වියදම් ඉහත ආකාර වලින් ලැබෙන ආදායම් වලින් පියවා ගත යුතුයි. ඉතිරියක් වේනම් අනාගතයට ඉතිරි කළ හැකියි. ලැබෙන ආදායම් වලින් යම් කොටසක් හදිසියකදී ගැනීම සඳහා ඉතිරි කිරීම ඇමරිකාවේ ඕනෑම ආයතනයක සාමාන්‍ය ක්‍රමයයි. එතරම් විශාල නැතත්, එවැනි ඉතිරි කිරීම් වෙනුවෙන් ලැබෙන පොලී මුදල්ද නිත්‍ය ආදායම් ප්‍රභවයක්. යම් හෙයකින් වියදම් තරමට ආදායම් නැත්නම් ඉතිරි කිරීම් ප්‍රයෝජනයට ගන්න වෙනවා. නැත්නම් ණය ලබා ගන්න සිදු වෙනවා. ගත් ණය ආපසු ගෙවන තුරු පොලිය වියදම් වලට එකතු වෙනවා.

පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයක ප්‍රධානම වියදම ගුරු වැටුප්. ගුරුවරයෙකුව බඳවා ගන්නේ කිසියම් නිශ්චිත පාසැලකටයි. එය බොහෝ විට කරන්නේ පාසල් දිස්ත්‍රික් පරිපාලනයේ අනුමැතියට යටත්ව විදුහල්පතිවරයා විසිනුයි. එසේ නැත්නම් පාසල් දිස්ත්‍රික් පරිපාලනය හා විදුහල්පතිවරයා එකතුවයි. ගුරුවරු බඳවා ගැනීම මෙන්ම ඉවත් කිරීමද, ගුරු වැටුප් තීරණය කිරීමද ඔවුන්ට කළ හැකියි. ගුරුවරයෙකු එක් පාසැලකින් අස් වී වැඩි වැටුපක් වෙනුවෙන් වෙනත් පාසැලකට යාම සාමාන්‍ය දෙයක්.

පාසැල් දිස්ත්‍රික්කය තුළ මෙන්ම පාසැල් තුළද ආදායම් හා වියදම් කළමනාකරණය කර ගත යුතු නිසා ගුරු වැටුප් ඕනෑවට වඩා වැඩි කළොත් බඳවා ගත හැකි ගුරුවරු ගණන පහළ යනවා. එය ලබා දෙන අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක භාවය කෙරෙහි නරක ලෙස බලපාන නිසා විභාග ප්‍රතිඵල වැනි නිර්ණායක මත පදනම්ව ප්‍රාන්තයෙන් ලැබෙන ප්‍රතිපාදන පහළ යාමේ අවදානමක් තිබෙනවා. 

පාසැල් වල වියදම් බොහෝ දුරට අදාළ ප්‍රදේශයෙන්ම එකතු කර ගැනීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස පොහොසතුන් සිටින ප්‍රදේශ වල පාසැල් දිස්ත්‍රික්ක වලට වැඩි බදු ආදායමක් ලැබෙනවා. එහෙයින් එම පාසැල් දිස්ත්‍රික්ක වලට වැඩි වැටුප් ගෙවා හොඳ ගුරුවරුන් බඳවා ගැනීම පහසුයි. එවිට අධ්‍යාපනයේ ගුණාත්මක භාවයද ඉහළ යනවා. දුප්පතුන් වැඩිපුර සිටින පෙදෙස් වල සිසුන්ට මෙයින් යම් අසාධාරණයක් වෙනවා. ප්‍රාන්ත හා ෆෙඩරල් ප්‍රතිපාදන වෙන් කිරීම සිදු වන්නේ මේ විෂමතා අවම වන පරිදියි. අපේ පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයට සාපේක්ෂව, ප්‍රමාණවත් තරම් ප්‍රාදේශීය බදු ආදායම් උපයා ගත නොහැකි වෙනත් පාසැල් දිස්ත්‍රික්ක වලට ප්‍රාන්ත අරමුදල් හා ෆෙඩරල් අරමුදල් වැඩිපුර ලැබෙනවා. 

නිවුයෝර්ක් සහ කැලිෆෝර්නියා වැනි නාගරික ජනගහණයක් සිටින ප්‍රාන්ත වල දේපොළ වල වටිනාකම් ඉතා වැඩි නිසා දේපොළ බදු සේ අය කෙරෙන ආදායම්ද ඉහළ මට්ටමක තිබෙනවා. ඒ නිසා, එවැනි ප්‍රදේශ වල ගුරුවරුන්ට වැඩි වැටුපක් ගෙවිය හැකියි. අනෙක් අතට එවැනි නාගරික ප්‍රදේශ වල නිවාස මිල දී ගැනීම හෝ කුලියට ගැනීම සඳහා විශාල පිරිවැයක් දැරිය යුතු නිසා ජීවන වියදම වැඩියි. ඒ නිසා, ගුරුවරුන් ආකර්ශනය කර ගැනීම සඳහා වැඩි වැටුපක් ගෙවන්නම වෙනවා. මිසිසිපි ප්‍රාන්තය වැනි ග්‍රාමීය, කෘෂිකාර්මික ප්‍රාන්තයක තත්ත්වය මෙහි අනෙක් පැත්තයි. 

පසුගිය වසරේදී මිසිසිපි ප්‍රාන්තයේ ගුරුවරයෙකුගේ මධ්‍යන්‍ය වාර්ෂික වැටුප ඩොලර් 45,105ක් පමණක් වුවත්, කැලිෆෝර්නියා ප්‍රාන්තයේ එම අගය ඩොලර් 83,059ක්ද, නිවුයෝර්ක් ප්‍රාන්තයේ ඩොලර් 85,889ක්ද වුනා. ප්‍රාන්ත අතර වගේම ප්‍රාන්ත වල පාසැල් දිස්ත්‍රික් අතරත්, පාසැල් දිස්ත්‍රික්ක වල පාසැල් අතරත්, පාසැල් වල ගුරුවරුන් අතරත් මෙවැනි වෙනස්කම් දැකිය හැකියි. වෙනම පාලනය වන වරලත් පාසැල් වල සහ පෞද්ගලික පාසැල් වල ගුරු වැටුප් කොහොමටත් වෙනස්. පෞද්ගලික පාසැලක උගන්වන ගුරුවරයෙකුගේ සාමාන්‍ය වැටුප පවතින්නේ පොදු පාසැල් පද්ධතියේ ගුරුවරයෙකුගේ සාමාන්‍ය වැටුපෙන් 80%ක පමණ මට්ටමේයි.

ඇමරිකාවේ ගුරුවරු වෙනත් දෙවන රැකියාවක් කිරීමද දුලබ දෙයක් නෙමෙයි. පාසැල් නිවාඩු කාල වල ඔවුන් බොහෝ විට වෙනත් රැකියාවක් කරනවා. ඇතැම් අය පාසැල් වාරය තුළද දෙවන රැකියාවක් කරනවා. දෙවන රැකියාව අදාළ පාසැල් දිස්ත්‍රික්කය වෙනුවෙන්ම සපයන සේවාවක් විය හැකියි. ඇතැම් ප්‍රදේශ වල වැටුපට අමතරව කුසලතා මත පාරිතෝෂික මුදලක්ද ගුරුවරුන්ට හිමි වෙනවා. සිසුන්ගේ විභාග ප්‍රතිඵල හරහා ගුරුවරයෙකුට කුසලතා පෙන්විය හැකියි. මෙවැනි ද්වීතියික ආදායම්ද එකතු වන නිසා ගුරුවරයෙකුගේ වාර්ෂික ආදායම බොහෝ විට ගුරු වැටුපට වඩා තරමක් වැඩියි.

පොදු පාසැල් පද්ධතියේ ගුරුවරු බොහෝ විට වෘත්තීය සමිති ලෙස සංවිධානය වී සිටිනු දැකිය හැකියි. ඒ නිසා, ඇමරිකාවේ ගුරුවරුන් විසින්ද වෘත්තීය අරගල කිරීමත් නිරීක්ෂණය කළ හැකියි. බොහෝ විට මෙවැනි ගුරු අරගල වල ඉලක්කය වන්නේ අධ්‍යාපනය වෙනුවෙන් වෙන් කෙරෙන ප්‍රාන්ත ප්‍රතිපාදන වැඩි කර ගැනීම හෝ එම ප්‍රතිපාදන කපා හැරීමට ප්‍රතිරෝධය දැක්වීමයි. කවර ආකාරයකින් හෝ පාසැල් දිස්ත්‍රික්කයේ ආදායම් වැඩි කර නොගෙන ගුරු වැටුප් වැඩි කර ගැනීමේ හැකියාවක් නැහැ.

ඇමරිකාවේ ගුරු වැටුප්

ගුරු වැටුප් ඉහළ නොදැමීමට කැබිනට් තීරණයක් ගෙන ඇති බව වාර්තා වී තිබෙනවා. එහෙත්, ගුරු අරගලය දිගටම සිදු වන බව පේනවා. ගුරු වැටුප් ඉහළ දැමිය යුතුද නැද්ද යන්න පිළිබඳව මා සෘජු අදහසක් ඉදිරිපත් කරන්නේ නැහැ. එය මට කළ හැකි දෙයක්ද නොවෙයි. මෙවැන්නක් කිව හැක්කේ කවර හෝ පදනමක් මතයි. තෝරා ගන්නා පදනම වෙනස් වෙද්දී නිගමනයද වෙනස් වෙනවා.

ගුරුවරුන් කියා කියන්නේ සුවිශේෂී සේවයක් කරන පිරිසක් නෙමෙයි. ආරක්ෂක හමුදා සාමාජිකයින්, වෛද්‍යවරුන් වගේම ගුරුවරුන් කියා කියන්නේත් තවත් එක් රැකියාවක් කරන පිරිසක්. රැකියාවක් කිරීමේ ප්‍රධාන අරමුණ ඒ වෙනුවෙන් ලැබෙන වැටුප්, අනෙකුත් වරප්‍රසාද හා මානසික තෘප්තියයි. මෙය ඕනෑම රැකියාවකට පොදුයි. මානසික තෘප්තිය රැකියා කරන සියල්ලන්ටම නොලැබෙනවා විය හැකියි.

ඕනෑම රැකියාවක් කරන අයෙකු විසින් සමාජයට යම් සේවයක් සලසනවාය යන අර්ථයෙන් ගුරුවරුන් විසින්ද සමාජයට සේවයක් සලසනවා. එම සේවය කොයි තරම් වටිනවාද යන්න නිර්ණය කළ යුත්තේ සේවය ලබන අය විසිනුයි. වෙළඳපොළ ක්‍රමයක් තුළ කිසියම් සේවයක් සපයන අයෙකුට එම සේවයේ නියම වටිනාකම ලැබෙනවා. සේවය ලබා ගන්නා අයට ඒ වෙනුවෙන් නියම මිල ගෙවන්න සිදු වෙනවා. 

ලංකාවේ ගුරු වැටුප් තීරණය වන්නේ වෙළඳපොළ ඉල්ලුම හා සැපයුම අනුව නෙමෙයි. ඒ වෙනුවට සේවය සපයන්නන් හා සේවය ලබන්නන් අතර අතරමැදියෙකු ලෙස රජය කටයුතු කරනවා. ගුරුවරුන් විසින් සපයන සේවයේ වටිනාකම තීරණය කරන්නේ රජය විසිනුයි. මේ අවස්ථාවේදී ගුරුවරු විසින් මෙම තීරණය අභියෝගයට ලක් කරමින් සිටිනවා.

රජයේ තීරණය අභියෝගයට ලක් කළත් ගුරුවරුන්ද තමන්ගේ සේවයේ වටිනාකම නිර්ණය කිරීමේ අර්බුදයක සිරව සිටින බව පෙනෙනවා. වෙළඳපොළක් නැති පසුබිමක ඔවුන්ට එය නිර්ණය කළ හැකි නිරපේක්ෂ ක්‍රමයක් නැහැ. ඒ නිසා, බොහෝ දෙනෙකු තමන්ගේ වැටුප් රජයේ වෙනත් රැකියා කරන්නන්ගේ වැටුප් සමඟත්, වෙනත් රටවල ගුරු වැටුප් සමඟත් සංසන්දනය කරමින් සිටිනවා. එවැනි එක් සංසන්දනයක ඇමරිකාවේ ගුරු වැටුප් ගැනද සඳහන්ව තිබුණා.

ඇමරිකාවේ ගුරු වැටුප් මධ්‍යගත ලෙස නිර්ණය වන්නේ නැහැ. එය සිදු වන්නේ වෙළඳපොල සාධක මතයි. කිසියම් ගුරුවරයෙකුට ඉල්ලුම වැඩි වෙද්දී ඔහුගේ හෝ ඇයගේ වැටුප්ද ඉහළ යනවා. ගුරුවරයෙකු සඳහා ඉල්ලුම වැඩි වන්නේ ඔහු හෝ ඈ විසින් සපයන සේවය පිළිබඳ සේවය ලබන්නන්ගේ ඇගයුම් ඉහළ යන තරමටයි.

ඇමරිකාවේ ගුරුවරයෙකු පසුගිය 2020 වසරේදී ඉපැයූ මධ්‍යන්‍ය වැටුප් පහත දැක්වෙනවා. 

පෙර පාසැල් ගුරුවරු - වසරකට ඩොලර් 31,930

බාලාංශ ශ්‍රේණියෙහි උගන්වන ගුරුවරු - වසරකට ඩොලර් 57,860

ප්‍රාථමික ශ්‍රේණි වල (1-5) උගන්වන ගුරුවරු - වසරකට ඩොලර් 60,940

කනිෂ්ඨ ද්වීතියික (6-8) ශ්‍රේණි වල උගන්වන ගුරුවරු- වසරකට ඩොලර් 60,810

ජ්‍යෙෂ්ඨ ද්වීතියික (9-12) ශ්‍රේණි වල උගන්වන ගුරුවරු- වසරකට ඩොලර් 62,870

ගුරු සහායකවරු - වසරකට ඩොලර් 28,900

විදුහල්පතිවරු - වසරකට ඩොලර් 98,490

මේ ගණන් රුපියල් වලට හැරවූ විට විශාල ගණන්. ඒ නිසා, ඇමරිකාවේ ගුරු වැටුප් පිළිබඳව විමර්ශනය කිරීමේදී පහත කරුණුද සැලකිල්ලට ගත යුතුයි.

ඇමරිකාවේ නිවාස ඒකකයක මධ්‍යන්‍ය ආදායම - වසරකට ඩොලර් 78,500

ඇමරිකාවේ දරිද්‍රතා ආදායම් සීමාව -  වසරකට ඩොලර් 26,500 (සිවු දෙනෙකුගෙන් යුත් පවුලක් සඳහා)

ලංකාවේ නිවාස ඒකකයක මධ්‍යන්‍ය ආදායම (2016)- මසකට රුපියල් 43,511 

ලංකාවේ දරිද්‍රතා ආදායම් සීමාව -  මසකට රුපියල් 5,312