ධනවාදය හා ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය

ධනවාදය කියා කියන්නේ කුමක්ද කියා මේ වෙද්දී පැහැදිලි කර තිබෙනවා. ධනවාදී පරමාදර්ශය තුළ ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය ශ්‍රමිකයාටත්, ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය ප්‍රාග්ධන හිමියාටත් ලැබෙනවා. ඔය කොටස් දෙකම හරියට දුන්නට පස්සේ අමතර යමක් ඉතිරි කර ගන්න පුළුවන් වෙන්නේ අළුත් දැනුමක් නිර්මාණය කරන ව්‍යවසායකයෙකුට පමණයි. එසේ නිර්මාණය කරන කොටස ධනවාදී පරමාදර්ශය තුළදී ව්‍යවසායකයෙකුට ලැබෙනවා.

ඉතා පැහැදිලිවම ප්‍රාග්ධන හිමියා හා ව්‍යවසායකයා කියන්නේ දෙන්නෙක්. මෙහිදී දෙන්නෙක් කියා කියන්නේ සංකල්පීය වශයෙන් මිසක් පුද්ගලයින් විදිහට නෙමෙයි. පුද්ගලයින් ලෙස ගත්තොත් එකම පුද්ගලයා ශ්‍රමිකයෙක්, ප්‍රාග්ධන හිමියෙක් හා ව්‍යවසායකයෙකු ලෙස වෙනස් සන්දර්භ වලදී වගේම එකම සන්දර්භයක වුවත් කටයුතු කරන්න පුළුවන්. ඒ නිසා, ධනවාදියෙක් ශ්‍රමිකයන් (වැඩ කරන ජනතාව), ප්‍රාග්ධන හිමියන් (ධනපතියන්) ආදී වශයෙන් මිනිස්සුන්ව වර්ග කරන්නේ නැහැ. මිනිස්සුන්ව "පංති" ලෙස බෙදා වෙනස් ලෙස සලකන්නේ නැහැ. සියල්ලන්ම නිදහස් මිනිසුන් සේ සලකනවා. 

සැබෑ ලෝකයේ අපට මේ කියන ධනවාදී පරමාදර්ශය දැකිය හැකිද? බැරි නැහැ. සෑහෙන තරම් ධනවාදී රටක සෑහෙන තරමකට මේ තත්ත්වය දකින්න පුළුවන්. එහෙත්, හැම විටම හැම තැනම නෙමෙයි.

වෙළඳපොළ අකාර්යක්ෂමතාවයක් දැකිය හැකි අවස්ථාවක ධනවාදී ආර්ථික විද්‍යාඥයෙක් ගැටළුව විග්‍රහ කරන්න පටන් ගන්නේ ධනවාදී පරමාදර්ශයට සාපේක්ෂවයි. එහිදී එම අකාර්යක්ෂමතාවයට හේතු වී තිබෙන ගැටලුව පහසුවෙන් හඳුනා ගන්න පුළුවන්. මෙය බොහෝ විට වෙළඳපොළ ක්‍රියාකාරිත්වයට තිබෙන ස්වභාවික හෝ කෘතීම බාධාවක්. විසඳුම වන්නේ අදාළ බාධාව ඉවත් කිරීමයි. බාධාව ඉවත් කිරීමෙන් පසුව කාර්යක්ෂමතාවය ඉහළ යනවා. මෙහිදී සිදුවන්නේ ධනවාදයට වඩා හොඳින් ක්‍රියාත්මක වෙන්න ඉඩ දීමක්.

මෙයින් වෙනස්ව ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින් විසින් හොඳින් ක්‍රියාත්මක වන වෙළඳපොළකට මැදිහත් වන අවස්ථාද තිබෙනවා. මෙහිදී සිදු වන්නේ හිතාමතාම කාර්යක්ෂමතාවය අඩු වෙන්න ඉඩ හැරීමක්. එසේ කිරීමෙන් අපේක්ෂා කරන්නේ ආර්ථික වර්ධනය කැප කර වෙනත් අරමුණක් සාක්ෂාත් කර ගැනීමයි. අරමුණ ආදායම් විෂමතා අඩු කර ගැනීම හෝ ජාතික අභිලාශ වැනි දෙයක් වෙන්න පුළුවන්. මේ වගේ අවස්ථාවකදී සිදු වන්නේ ධනවාදයෙන් බැහැර වීමක්.

සාමාන්‍යයෙන් ධනවාදී සේ සැලකෙන ඕනෑම රටක් ඔය විදිහට ධනවාදයෙන් බැහැර වෙන අවස්ථා ඉතාම සුලභයි. රටේ වැඩි දෙනෙකුගේ කැමැත්ත එයනම් වෙනත් අරමුණක් වෙනුවෙන් කාර්යක්ෂමතාවය කැප කරන්න සිදු වෙනවා. හැබැයි ඒ වගේ වෙලාවක වුනත් ධනවාදී පරමාදර්ශයට සාපේක්ෂව ප්‍රතිඵලය විග්‍රහ කිරීම නරක පුරුද්දක් නෙමෙයි. එසේ කිරීමෙන් අදාළ අනෙකුත් ඉලක්කය වෙනුවෙන් විඳින්න වෙන පාඩුව හරියට දැනගෙන වැඩේ කරන්න පුළුවන්. ගඟේ මූදේ දැම්මත් ගාණක් මිම්මක් ඇතුව කියනවනේ!

ධනවාදය කියන්නේ ආර්ථික ක්‍රමයක් පමණයි. එය දේශපාලන ක්‍රමයක් නෙමෙයි. මෙයින් වෙනස්ව මාක්ස් විසින් යෝජනා කළේ ආර්ථික-දේශපාලන ක්‍රමයක්. මාක්ස්ගේ දායකත්වය වුනේ ඔය දෙක එකතු කිරීමයි. මගේ ලිපි වල මම බොහෝ විට ධනවාදය සමඟ සංසන්දනය කර තිබෙන්නේ මාක්ස්වාදයේ ආර්ථික සංරචකය. ධනවාදය දේශපාලන ක්‍රමයක් නොවන නිසා මාක්ස්වාදයේ දේශපාලන සංරචකය සමඟ එවැනි සංසන්දනයක් කිරීමේ හැකියාවක් නැහැ. 

ආර්ථික ක්‍රමයක් කියන්නේ සම්පත් බෙදා හරින ක්‍රමයක්. දේශපාලන ක්‍රමයක් කියා කියන්නේ බලය බෙදා හරින ක්‍රමයක්. ඔය දෙක දෙකක් බව පැහැදිලි විය යුතුයි. ධනවාදය දේශපාලන ක්‍රමයක් නෙමෙයිනම්, ආර්ථික ක්‍රමයක් පමණක්නම් එය ක්‍රියාත්මක කෙරෙන යාන්ත්‍රනය කුමක්ද? 

ධනවාදය කියා කියන්නේ මාක්ස්වාදය වගේ කවුරුවත් යෝජනා කරලා සැලසුමකට අනුව ක්‍රියාත්මක කරපු ක්‍රමයක් නෙමෙයි. ස්වභාවිකවම බිහි වුනු ක්‍රමයක්. ධනවාදය ගැන අහලා නොතිබුණු සමාජ වලත් ධනවාදය තිබුණා. මම ඉදිරිපත් කරපු ආකෘති වලින් කරන්නේ කොහොමටත් තිබුණු ස්වභාවික ක්‍රමය ක්‍රියාත්මක වන ආකාරය පැහැදිලි කරන එක පමණයි. ඒ නිසා, ධනවාදයට ක්‍රියාත්මක වෙන්න අමුතුවෙන් දේශපාලන ක්‍රමයක් අවශ්‍ය වුනේ නැහැ.

මෙයින් වෙනස්ව මාක්ස්වාදය කියන්නේ මාක්ස්ගේ ඔලුවේ ඇඳුනු වියුක්ත අදහසක්. ධනවාදය ලෙස මම විස්තර කරන දෙයත් එවැනිම වියුක්ත දෙයක් වුවත්, ඒ කිසිවක් නැතත් සැබෑ ලෝකයේ ධනවාදය කියා දෙයක් තියෙනවා. නමුත් මාක්ස්වාදයෙන් යෝජනා කරන ආකාරයේ දෙයක් සැබෑ ලෝකයේ තිබුණේ නැහැ. ඒ නිසා, එවැන්නක් හැදෙන්නනම් පවතින ලෝකය වෙනස් කළ යුතුයි. ඒක කරන්න දේශපාලන බලය අවශ්‍ය වෙනවා. මාක්ස්වාදයට දේශපාලනයෙන් තොරව ආර්ථික ක්‍රමයක් ලෙස ස්වාධීන පැවැත්මක් නැත්තේ ඒ නිසා.

කොහොම වුනත් ධනවාදය ක්‍රියාත්මක වන රටවලටත් දේශපාලන ක්‍රමයක් අවශ්‍යයි. බොහෝ බටහිර රටවල අපට දැකිය හැක්කේ ධනවාදය හා ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය එකතු වුනු පැකේජ් එකක්. එහෙත්, මේ දෙක දෙකක්. ඒ වගේම, ධනවාදයේ හා ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ අරමුණු එකිනෙක ගැටෙන අවස්ථා ඕනෑ තරම් තියෙනවා. බොහෝ විට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය විසින් ඉල්ලා සිටින්නේ පරමාදර්ශයෙන් බැහැර වූ ධනවාදයක්. මේ බැහැර වීම යම් තාක් දුරකට සමාජවාදය පැත්තට යොමු වීමක් කියා කියන්න පුළුවන්. 

ඉලක්කය ආර්ථික වර්ධනයනම්, ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය ශ්‍රමිකයාටත්, ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය ප්‍රාග්ධන හිමියාටත් ලැබෙන්න සැලැස්වීම වඩාත්ම කාර්යක්ෂම දෙයයි. එහෙත් වඩාත්ම සාධාරණ දෙය මෙයද?

කාර්යක්ෂමතාවයට තාක්ෂණික තේරුමක් තිබුණත් සාධාරණත්වයට එවැනි තේරුමක් නැහැ. එය පුද්ගලයාට සාපේක්ෂ සංකල්පයක්. සමාජවාදී අදහස් වල පරමාදර්ශී පදනම වන්නේ සම්පත් සමානව බෙදීම වඩා සාධාරණ බවයි. එම අදහසටද ඕනෑම සමාජයක යම් පිළිගැනීමක් තිබෙනවා.

ශ්‍රමිකයෙක්ට ඔහුගේ ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායිතාවය ලැබේනම් ඔහු විසින් නිර්මාණය කරන දෙයක් වෙනත් අයෙකු විසින් සූරාකෑමක් සිදු වෙන්නේ නැහැ. ඒ අතින් මෙහි කිසිදු අසාධාරණයක් නැහැ. එහෙත්, යමෙකුගේ ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායිතාවය හොඳටම අඩුනම්, ඒ වෙනුවෙන් ලැබෙන කොටස ජීවිතය පවත්වා ගන්නවත් ප්‍රමාණවත් නැත්නම්, එහි සාධාරණත්වය පිළිබඳ කිසියම් ප්‍රශ්නයක් ඉතිරි වෙනවා.

කවර හෝ හේතුවක් නිසා ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායිතාවය අඩු හා එහෙයින්ම අවවරප්‍රසාදිත කොටස් වලට සහන සැලසීම වෙනුවෙන් ධනවාදී පරමාදර්ශ වලින් යම් තරමකට බැහැර වීම හැම ධනවාදී රටකම සිදුවන දෙයක්. එහෙත් එසේ කිරීමේදී ගෙවන්න සිදුවන මිලක් තිබෙනවා. මෙහිදී ගෙවන්න සිදුවන මිල සේ හඳුන්වන්නේ වරප්‍රසාදිත අයගේ කොටසෙන් අඩුවන දෙය නෙමෙයි. එම කොටස සමස්තයක් ලෙස රට ඇතුළේම කොහේ හරි තියෙනවා. නමුත්, අකාර්යක්ෂමතාවය නිසා අඩු වෙන කොටස ඒ විදිහට වෙනත් අයෙකුට ලැබෙන කොටසක් නෙමෙයි. ඒ කොටස නැත්තටම නැති වෙලා යනවා.

ධනවාදී පරමාදර්ශ වලින් යම් තරමකට බැහැර වී සමාජයක අවවරප්‍රසාදිත කොටස් වලට සහන සලසන්න පුලුවන් වුනත් මේ වැඩේ දුරදිග ගිය විට සිදු වෙන්නේ හැමෝටම බෙදාගන්න තිබෙන මුළු සම්පත් ප්‍රමාණය දැනෙන විදිහට අඩු වෙන එකයි. එවිට ජනමතය ධනවාදය පැත්තට නැඹුරු වෙනවා. ආර්ථිකය වර්ධනය වෙනවා. ආර්ථිකය වර්ධනය වන විට සම්පත් බෙදී යාමේ විෂමතාද වැඩි වෙලා නැවතත් ධනවාදයෙන් බැහැරට ජනමතය වෙනස් වෙනවා. බොහෝ බටහිර රටවල දේශපාලනය කියන්නේ අවලම්බයක් විදිහට ඔය දෙපැත්තට සිදුවන ජනමතයේ දෝලනය වීමයි.

කළු හංසයින්, සුදු මොණරු හා සිංහ පැටවු

ජාතික සත්ත්වෝද්‍යාන දෙපාර්තමේන්තුවේ අධ්‍යක්ෂ්‍ය ජෙනරාල් ඉෂිනි වික්‍රමසිංහව උපුටා දක්වමින් නිවුයෝර්ක් ටයිම්ස් වාර්තා කර ඇති පරිදි, පසුගිය වසරේ මාර්තු මාසයේදී කෝවිඩ් හේතුවෙන් අමුත්තන් සඳහා වසා දමනු ලැබ තිබුණු කාලය තුළ ලංකාවේ සත්ත්වෝද්‍යාන තුළ සිදුව ඇති උපත් ප්‍රමාණය 25%කින් ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. මේ අතර මීට පෙර ලංකාවේ සත්ත්වෝද්‍යානයකදී පැටවු බිහි නොකළ සත්ත්ව වර්ගද සිටිනවා.

මෙසේ ලංකාවේදී පළමු වරට පැටවු බිහි කර තිබෙන සත්ත්ව වර්ග අතර කළු හංසයෙක්, සුදු මොණරෙක් සහ නිල්ගායෙකු (nilgai) සිටිනවා. මීට අමතරව කළු තාරාවෙකු, සීබ්‍රාවෙකු හා අරාබි ඔරික්සයෙකු (Arabian oryx) විසින්ද පැටවු බිහි කර තිබෙනවා. ඉෂිනි වික්‍රමසිංහව අනුව සතුන්ගේ ආතතිය අඩු වීම දරු උපත් ඉහළ යාමට හේතුවයි.

අමුත්තන් නැති වාතාවරණය තුළ සිංහයින් තමන්ගේ කූඩු තුළ නිදහසේ සැරිසරමින් සම්බන්ධතා ගොඩ නගා ගන්නා බව ඇය තව දුරටත් සඳහන් කරනවා. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස සිංහ පැටවු තිදෙනෙකු බිහි වී තිබෙන අතර දැන් ඔවුන්ගේ වයස මාස හයක්. 

මිනිස්සුන්ට වගේම බොහෝ සතුන්ටත් සංස්කෘතික ජිවිතයක් තිබෙනවා. සතුන් වුවත් පෞද්ගලිකත්වයට කැමතියි. මිනිස්සු සහ සතුන් අතර තිබෙන ප්‍රධානම වෙනසක් වන්නේ මිනිස්සුන්ට අනාගතය ගැන වියුක්ත ලෙස හිතා පෞද්ගලික ප්‍රාග්ධනය එක්රැස් කර ගැනීමට හැකියාවක් තිබීමයි. ශිෂ්ඨාචාරය පිළිබඳ කතාව පෞද්ගලික ප්‍රාග්ධනය ගොඩ නැගීම පිළිබඳ කතාවක්.

පිස්සු බල්ලන් පාලනය කිරීම

ලංකාවේ කාලයක් ක්‍රියාත්මක වූ බලු වෑන් ක්‍රමය ගැන කලින් ලිපියේ ලිවුවනේ. ඔය විදිහට බලු වෑන් වලින් උස්සලා හරි වෙනත් ක්‍රමයකට හරි බල්ලො මරන එක 2005දී නැවතිලා තියෙනවා. ඊට හේතුව මේ විදිහට බල්ලො මැරුවයි කියලා ලංකාවේ බලු ගහණය අඩු නොවන බව පැහැදිලි වීමයි. මෙය සංස්කෘතික කාරණයක්. ලෝකයේ වෙනත් ඇතැම් රටවල මේ විදිහට බල්ලො මරන එක සාර්ථක වෙලා තියෙනවා.

ඔය විදිහට බලු වෑන් වලින් උස්සලා බල්ලො මරන එක සිදු වුනේ ලංකාවේ ජලභිතිකා මර්දන වැඩ පිළිවෙළේ කොටසක් විදිහටයි. ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ ආධාර යටතේ මේ වැඩ සටහන ආරම්භ වී තිබෙන්නේ 1975දී වුවත් මට වගේම ලංකාවේ තවත්  ගොඩක් අයට බලු වෑන් ගමට එන බව දකින්න ලැබෙන්න ඇත්තේ 1977 පමණ කාලයේදී වෙන්න ඇති. ඔය ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධාන ආධාර මුදල නිසා ලංකාවේ යම් කිසි පිරිසකට බල්ලො මරලා සල්ලි හෙවීමේ රැකියා අවස්ථාවත් ලැබෙන්න ඇති.

බටහිර වෛද්‍ය ක්‍රමය තුළ රෝගයට ප්‍රතිකාර කිරීම වගේම රෝගීන්ට ප්‍රතිකාර කිරීමද සිදු වෙනවා. එන්නත්කරන වැඩ සටහනකදී වෙන්නේ රෝගයට ප්‍රතිකාර කිරීම. ප්‍රතිකාර කියා කිවුවත් මෙයින් හැම විටම අදහස් වන්නේ බෙහෙත් දීමක්ම නෙමෙයි. මුව ආවරණ පැළඳීම, සමාජ දුරස්ථභාවය වගේ දේවල් කෝවිඩ් සඳහා ප්‍රතිකාර වනවා වගේම බලු වෑන් වලින් උස්සා බල්ලො මැරීම ජලභීතිකා රෝගය පාලනය කිරීමේ අරමුණින් කළ ප්‍රතිකාරයක්.

රෝගීන්ට ප්‍රතිකාර කිරීමේදී වගේම රෝගයකට ප්‍රතිකාර කිරීමේදීත් "සියල්ලන්ටම එකම බේත" න්‍යාය වැඩ කරන්නේ නැහැ. අවස්ථා දෙකේදීම සංස්කෘතික කරුණු ඇතුළු තවත් බොහෝ දේවල් වල බලපෑමක් තිබෙනවා. බලු වෑන් ක්‍රමය ලංකාවට හරි නොයන්නත් වෙනත් ඇතැම් රටවලට හරියන්නත් හේතු වුනේද මේ සංස්කෘතික වෙනස්කම්. ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය විසින් ලංකාවේ, ඉක්වදෝරයේ හා ටියුනීසියාවේ සිදු කළ නියාමක ව්‍යාපෘති හා පශ්චාත් අධ්‍යයනයන්හිදී මේ වෙනස්කම් නිවැරදිව හඳුනාගෙන තිබෙනවා.

අසූව දශකයේ මැද භාගයේදී ඔය අධ්‍යයනය කරන විට ලංකාවේ ගෙවල් වලින් 60%ක එක බල්ලෙක් හෝ ඉඳලා තියෙනවා. ඒ වගේම, ලංකාවේ මිනිස් ජනගහනයෙන් අටෙන් එකකට සමාන ගෘහස්ථ බලුගහණයක් ඉඳලා තියෙනවා. ලංකාවේ බලුගහණයෙන් 24%ක් අවුරුද්දකට වඩා අඩු වයසක සිට ඇති අතර බල්ලෙකුගේ සාමාන්‍ය වයස අවුරුදු 3-4ක් පමණ වී තිබෙනවා. ඒ වගේම ලංකාවේ ගෘහස්ථ බලුගහණයෙන් තුනෙන් දෙකක් පමණම පිරිමි සතුන් වෙද්දී බැල්ලියන් ඉඳලා තියෙන්නේ තුනෙන් එකක් පමණයි. මෙය සමීක්ෂණය කළ අනෙක් රටවලටත් පොදු තත්ත්වයක්.

ටියුනීසියාව වගේ රටවල මිනිස්සු තමන්ගේ බැල්ලියන්ගෙන් ඉපදෙන අනවශ්‍ය බලු පැටවුන් මරා දැමීම පුරුද්දක් ලෙස කර ඇතත් ලංකාවේ එවැන්නක් සිදු නොවන බව අපි හොඳින්ම දන්නා දෙයක්නේ. ලංකාවේ මිනිස්සු කරන්නේ තමන්ට අනවශ්‍ය බලු පැටවු, පූස් පැටවු පාරක් අයිනට හරි පන්සලකට හරි හොරෙන්ම ගිහිං දාන එකනේ. ඔය ඉරණමට ගොඩක් වෙලාවට මුහුණ දෙන්න වෙන්නේ ගැහැණු සතුන්ට. පිරිමි සතෙක්ව දෙන්න කාව හරි හොයා ගන්න එක අමාරු වැඩක් නෙමෙයිනේ.

ලංකාවේ ගෙවල් වල ඉන්න බල්ලන් ගෙවල් වලට ඇවිත් තියෙන්නේ කොහොමද? ලංකාවේ ගෘහස්ථ බලුගහණයෙන් 72%ක්ම කාගෙන් හෝ ඉල්ලා ගත්ත බලු පැටවු. මුදල් ගෙවා මිල දී ගෙන තියෙන්නේ 11%ක් පමණයි. ගෙදර බැල්ලියකගේ පැටවු ඉඳලා තියෙන්නේ 13%යි. ඉතිරි 4% පාරෙන් අහුලගෙන ගෙදර ගෙනාපු බලු පැටවු. 

ලංකාවේ බල්ලන් ඇති කිරීමේ සංස්කෘතිය මොන වගේ එකක්ද කියලා මෙයින් පැහැදිලි වෙනවනේ. බල්ලෙක් අවශ්‍ය කෙනෙක් ගොඩක් වෙලාවට කරන්නේ කොහේ හෝ ගෙදරක බැල්ලියක් පැටවු දැම්මට පස්සේ බලු පැටවෙක් ඉල්ල ගන්න එක. ඒ වගේම ගෙදර බැල්ලී පැටවු දැම්මම ගෙදර මිනිස්සු බලන්නේ ඔය පැටවු කාට හරි දීලා දාන්න. වැඩිම වුනොත් එක බලු පැටවෙක් ගෙදර තියා ගනියි. කාටවත් දී ගන්න බැරි වෙන බලු පැටවු එක්කෝ පාරකට නැත්නම් පන්සලකට. ඔය විදිහට පාරට විසිවන බලු පැටවෙක් ඉඳහිට නැවත කාගේ හෝ ගෙදරකට අරන් යනවා. ඉතිරි බැලු පැටවු නොමැරී ජිවත් වුනොත් දිගටම පාරේ!

කොහොම වුනත් මේක කාලයක් තිස්සේ පැවතුනු සමතුලිත පද්ධතියක්. ගෙවල් වලට අනවශ්‍ය බල්ලෝ පාරට වැටෙනවා. පාරට වැටුණු බල්ලෙක් ඉඳහිට ගෙදරකට එනවා. පාරේ ජීවිතය ගෙදරක ජිවිතේට වඩා අමාරුයි. ඒ වුනත් පාරේ ඉන්න බල්ලොත් අමරුවෙන් ජිවිතේ ගැට ගහගන්නවා. බලු වෑන් වලින් වැඩිපුරම ගේම දුන්නේ ඔය විදිහට පාරට වැටිච්ච බල්ලන්ටයි. හැබැයි ඔය පාරට වැටිච්ච බලු නඩ එක්ක දඩාවතේ ගිය ගෙවල් වල ඇති කරපු බල්ලෝත් බලු වෑන් වලට අහුවුනා.

බලු වෑන් ක්‍රමය හා සමස්තයක් ලෙස ජලභීතිකා රෝග මර්දන උපාය මාර්ගයක් විදිහට බල්ලො මැරීම අසාර්ථක වුනේ ඇයි? මිනිස්සු ගෙවල් වල බල්ලෝ තියා ගත්තේ තමන්ට අවශ්‍ය ප්‍රමාණයට. අනවශ්‍ය බලු පැටවු පාරට දැම්මා. බලු පැටවෙක් ඕනෑ වුන කෙනෙක් කාගෙන් හරි පැටවෙක් ඉල්ල ගත්තා. නැත්නම් පාරෙන් ඇහිඳ ගත්තා. බලු වෑන් වලින් බල්ලෝ උස්සන්න පටන් ගත්තට පස්සේ මිනිස්සු බලු පැටවු පාරට දමන එක අඩු වුනා. ඒ වගේම, පාරේ ඉන්න බලු පැටවු ඇහිඳගෙන ගෙදර ගේන එක වැඩි වුනා. ඒ නිසා, ගෘහස්ථ බලුගහණයේ අඩුවක් වුනේ නැහැ.

අන්තිමේදී බල්ලො මරන එක නැවැත්තුවත්, බල්ලො මරා සල්ලි හොයපු අයට රස්සා නැති වුනත්, ජලභීතිකා මර්දන වැඩ සටහන දිගටම ක්‍රියාත්මක වුනා. තවමත් ක්‍රියාත්මක වෙනවා. බල්ලො මැරීම වෙනුවට බැල්ලියන් වඳ කිරීම ආදේශ වුනා. ඒ වගේම බල්ලො එන්නත් කරන එක වේගවත් වුනා. බල්ලො මරන එක ලංකාවේදී සාර්ථක වුනේ නැතත් මේ අනෙකුත් ක්‍රියාමාර්ග සාර්ථක වී තිබෙනවා. 

බල්ලො මරා සල්ලි හෙවීම

බලු වෑන් එක කියන්නේ මොකක්ද කියලා තරුණ ළමයි දන්නේ නැතුව ඇති. බලු වෑන් වගේම අයිස්ක්‍රීම් වෑනුත් ලංකාවෙන් අතුරුදහන් වෙලා දැන් ගොඩක් කල්. හැත්තෑව දශකයේ අග භාගයේදී ළමා වයසේ සිටි අපට අයිස්ක්‍රීම් වෑන් එකක ලයිට් හා නලා හඬ හිත සනසවන එහෙත් බොහෝ විට පසුව බලාපොරොත්තු කඩ කරවන කරුණක් වූවා වගේම බලු වෑන් එක ගමට පැමිණීම නරක නිමිත්තක් වුනා. ගමට කියා කිවුවත් මේ අත්දැකීම නිතරම විඳින්න සිදුවුණු කාලයේ අප ජිවත් වුනු ප්‍රදේශය අර්ධ නාගරික ප්‍රදේශයක් ලෙස හැඳින්වීම වඩා නිවැරදියි.

බලු වෑන් එක ආවේ බල්ලෝ අල්ලන්නයි. ගම වටා හෙමිහිට කැරකෙන බලු වෑන් එක පාරේ දඩාවතේ යන බල්ලෙක් දැක්කහම පැත්තකට කරලා නවත්තනවා. ඊට පස්සේ බලු වෑන් එකේ සහායකයා වාහනෙන් බැහැලා බල්ලාව අල්ලගන්න ඇමක් විදිහට මස් කටුවක් වීසි කරනවා. මස් කට්ට කන්න එන බල්ලාව තොන්ඩුවක් විසි කරලා අල්ල ගන්න බලු වෑන් එකේ සහායකයා බල්ලාව වෑන් එකට දාගන්නවා. 

මේ වෑන් එක එහි පිටුපස මුළුමනින්ම ආවරණය කර තිබුණු ටිකක් අමුතු වෑන් එකක්. වෑන් එකට දමා ගන්න බල්ලන්ගේ ඉරණම ගැන අපි දැන ගෙන හිටියේ එක එක්කෙනා කියපු දේවල් විතරයි. මම අහල තිබුණු විදිහට බල්ලෝ යම් කිසි ප්‍රමාණයක් එකතු කර ගත්තට පස්සේ වාහනයේ ස්විච් එකක් ඔබලා ගෑස් එකක් යවලා බල්ලන්ව මරනවා. ඔය කතාවේ ඇත්ත නැත්ත තවමත් දන්නේ නැතත්, බල්ලන්ව අල්ලාගෙන ගියේ මරන්න කියන එක අපට ඒ දවස් වල ඉතාම පැහැදිලියි.

දඩාවතේ යන බල්ලෝ කියා කිවුවත් ඔය ගොඩක් බල්ලන්ට නිල හෝ නිල නොවන අයිතිකාරයෝ හිටියා. ගෙවල් වල බල්ලෝ පූසෝ හදන එක ඒ දවස් වල සාමාන්‍ය දෙයක්. ඔය සත්තු හිටියේ කූඩු වල නෙමෙයි. ඒ වගේම බල්ලන්ට දම්වැල් දාලා බැඳලා තිබුණෙත් නැහැ. උන් හිතේ හැටියට පාරේ තොටේ රස්තියාදු ගහනවා. නැත්නම් පැත්තක ඇණ බාගෙන ඉන්නවා. කෑම දෙන වෙලාවටනම් කොහේ හිටියත් එන්න ඉවක් මේ සත්තුන්ට තිබුණා. 

හැබැයි මේ බල්ලන්ට එන්නත් කර තිබුණේ නැහැ. කර පටි දමා තිබුණේ නැහැ. බල්ලන්ට වුවත් තිබුණේ ගෙදර අනෙකුත් සාමාජිකයන්ට තියෙනවා වගේ තැනක්. ඔවුන් ගෙදරම සාමාජිකයෝ මිසක් ගෙදර සාමාජිකයින්ට "අයිති" සත්තු වුනේ නැහැ. කැමතිනම් ගෙදර සිටීමේ හෝ කැමතිනම් දඩාවතේ යාමේ නිදහස ඔවුන්ට තිබුණා.

ඒත් බලු වෑන් එකටනම් මේ බල්ලෝ දඩාවතේ යන බල්ලෝ. එසේ නොවුනේ කර පටියක් පැළඳ සිටි බල්ලන් පමණයි. නමුත් බල්ලෙක්ට කර පටියක් තිබුනේ කලාතුරකින්. ඒ නිසා, බලු වෑන් එක එද්දී පාරේ හිටියා කියන්නේ අනිවාර්යයෙන්ම බඩු ෂුවර්! බලු වෑන් එක එන ආරංචියට බල්ලන්ටත් වඩා කලබල වෙන්නේ බල්ලන්ගේ අයිතිකාරයෝ. අයිතිකාරයෝ කියා කිවුවත් බල්ලන්ගේ ගෙවල් වල සාමාජිකයෝ. 

බලු වෑන් එක එන ආරංචිය ගම පුරා පැතිරෙන්නේ බලු වෑන් එකේ වේගයට වඩා ගොඩක් වැඩි වේගයකින්. ඊට පස්සේ ඉතිං ගෙදර බල්ලෝ ටික ඉන්න තැන් හොයන්න ගම පුරා දුවන්න ඕනෑ. උන්ව ගෙදර ගෙනහල්ලා වෑන් එක යනකම් පරිස්සම් කර ගන්න ඕනෑ. හරියටම මෙයින් දශකයකට පස්සේ ජවිපෙ තර්ජන වලට ලක් වූ අය ජවිපෙ අලුගෝසුවන්ගෙනුත්, එයින් පසුව ජවිපෙ සාමාජිකයින්ව හා එසේ සැක කරනු ලැබ සිටි අය නිල හා නිල නොවන හමුදා වල අලුගෝසුවන්ගෙනුත් ආරක්ෂා කර ගන්න ඔවුන්ගේ පවුල් වල අය මහන්සි වුන විදිහටම තමයි.

එක දවසක් වැඩේ පොඩ්ඩක් මිස් වුනොත් බල්ලාත් මිසිං.

"අක්කේ අපේ ටොමියව එහෙම දැක්කද? ඊයේ ඉඳලම ගෙදර ආවේ නැහැනේ..."

"මල්ලිලා ඊයේ ගෙදර හිටියේ නැද්ද? ඊයේ හවස බලු වෑන් එකනම් කැරකෙනවා දැක්කා..."

ඔන්න ඔහොම තත්ත්වයක් තමයි තිබුණේ. 

ඔය විදිහට බල්ලෝ අල්ලාගෙන ගිහින් මරන එක සිදු වුනේ ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ ආධාර යටතේ ලංකාවේ ක්‍රියාත්මක වූ ජලභීතිකා රෝග මර්දන ව්‍යාපෘතියක කොටසක් ලෙසයි. මේ ව්‍යාපෘතියේ බල්ලන් ඉලක්ක කළ ක්‍රියාමාර්ග තුනක් තිබුණා. ජලභීතිකා රෝගයට එරෙහිව බල්ලන් එන්නත් කිරීම, බල්ලන් වඳ කර බලු උපත් පාලනය කිරීම හා දඩාවතේ යන බල්ලන් ඉහත කී ආකාරයෙන් මරා දැමීම මේ කොටස් තුනයි. ඊට අමතරව බල්ලන් විසින් සපා කනු ලබන මිනිසුන්ට ජලභීතිකා රෝග තත්ත්වය ඇති වීමට පෙර ඔවුන්ව එන්නත් කිරීමද සිදු වුනා. 

ව්‍යාපෘතිය ආරම්භ වී තිබෙන්නේ 1975 වසරේදී. එහෙත් ව්‍යාපෘතියේ මූලික වැඩ නිම වී බලු වෑන් ක්‍රමය හරියටම ක්‍රියාත්මක වුනේ 1977 වසරේදී පමණ වෙද්දී වෙන්න ඇති. මේ විදිහට බල්ලන් මැරීමෙන් බලු ගහණය අඩු නොවන බව ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ අධ්‍යයන වලින්ම පෙනී යාමෙන් පසුව 2005දී ලංකාවේ දඩාවතේ යන බල්ලන් මරන එක නැවතුනා. ඇතැම් රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන වලින්ද මේ සඳහා බලපෑමක් සිදු වුනා කියා මම හිතනවා.

Graphs: WHO (Rab. Res. / 88.25)

ධනවාදී පරමාදර්ශය සහ දෘශ්‍යමාන ලෝකය

මම හිතන්නේ මේ වෙද්දී ධනවාදී පරමාදර්ශය කුමක්ද කියන එක ලිපි ගණනාවකින් ඉතා පැහැදිලිව විස්තර කර අවසන් කරලා තිබෙනවා. ඒ වගේම සමාජවාදී විකල්පය ඊට වඩා පසුගාමී වන්නේ ඇයි කියන එකත් පැහැදිලි කරලා තිබෙනවා. අප සමඟ දිගටම සාකච්ඡාවක රැඳී සිටි පාඨකයෙකු විසින් පෙර ලිපියකට ප්‍රතිචාර ලෙස අහපු වැදගත් ප්‍රශ්නයක් වුනේ මේ කියන දේවල් ඔය විදිහටම සැබෑ ලෝකයේ සිදු වෙනවද කියන එකයි. ඒ ප්‍රශ්නයට මම ඒ වෙලාවේ කෙටි පිළිතුරක් දුන්නා. එහෙත්, මේ ප්‍රශ්නය විස්තරාත්මක පිළිතුරක් අවශ්‍ය ප්‍රශ්නයක්.

ඉතා පැහැදිලිවම ධනවාදී පරමාදර්ශය සහ දෘශ්‍යමාන ලෝකය අතර සෑහෙන තරමක පරතරයක් තිබෙනවා. ඇත්තටම පුදුමය විය යුත්තේ එය එසේ නොවනවානම්. ධනවාදී පරමාදර්ශයත් මාක්ස්වාදය වගේම තවත් එක් වියුක්ත අදහසක් පමණයි. වියුක්ත ආකෘති හා සැබෑ ලෝකය අතර පරතරයක් තිබීම සාමාන්‍ය දෙයක්. මා එම පෙර ප්‍රතිචාරයට පිළිතුරක් සේ ලියූ විදිහට, මට අනුව, මේ මොහොතේ දේශපාලනය විය යුත්තේ මේ පරතරය හැකි තරම් අවම කිරීමයි.

පරමාදර්ශී තත්ත්වයන් යටතේ වගේම ප්‍රායෝගික තත්ත්වයන් යටතේද ධනවාදයට විසඳුම් දිය නොහැකි, මාක්ස්වාදයට විසඳුම් දිය හැකි ප්‍රශ්න මොනවාද කියන එකට තවමත් කිසිවකු විසින් පිළිගත හැකි පිළිතුරක් ඉදිරිපත් කර නැහැ. යම් කිසිවකු විසින් එවැනි පිළිතුරක් ලබා දෙන තුරු අපි සමාජවාදය පැත්තකින් තියලා ධනවාදී පරමාදර්ශය ඔස්සේ ඉදිරියට යමු. 

සමාජවාදය හොඳ පිළිතුරක් නොවන බව පැහැදිලි වුවත්, ධනවාදී පරමාදර්ශය සහ දෘශ්‍යමාන ලෝකය අතර පරතරයක් ඇති විට එම පරතරය පියවෙන පිළිතුරක් අවශ්‍යයි. ධනවාදී පරමාදර්ශය අනුව, ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායිතාවය ප්‍රාග්ධන හිමියාටත් ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය ශ්‍රමිකයාටත් හිමි විය යුතුයි. මේ බෙදීම සාධාරණ වන්නේ ඇයි කියන එක මම විස්තර කරලා තියෙනවා. සැබෑ ප්‍රශ්නය තියෙන්නේ එයින් ඔබ්බටයි. මේ පරමාදර්ශී බෙදීම ඒ විදිහටම සිදු වන බවට තිබෙන සහතිකය කුමක්ද?

ලිපි ගණනාවකදී යොදාගත් කොබ්-ඩග්ලස් ආකෘතිය උපයෝගී කර ගැනීමේ අරමුණ වුනේ ආන්තික ඵලදායීතාවය කියන සංකල්පය පැහැදිලි කිරීම හා සමාජවාදී විකල්පය සමඟ සංසන්දය කිරීම පමණයි. එම ආකෘතිය නිෂ්පාදන ආකෘතියක් මිසක් නිෂ්පාදනය බෙදී යන ආකාරය විස්තර කරන ආකෘතියක් නෙමෙයි. ධනවාදී පරමාදර්ශය කුමක්ද කියා පැහැදිලි කරන නමුත් ඒ කරා යා හැකි යාන්ත්‍රනය එම ආකෘතියෙන් විස්තර කෙරෙන්නේ නැහැ. 

එහෙමනම්, ධනවාදී පරමාදර්ශය කරා යා හැකි යාන්ත්‍රනය කුමක්ද? මේ යාන්ත්‍රනය වෙළඳපොළ යාන්ත්‍රනයයි. "අන්දරේ සීනි කෑ හැටි" ලිපි මාලාවේ මුල් කොටස් වල ඉල්ලුම් සැපයුම් යාන්ත්‍රනය විස්තර කර තිබෙනවා. 

වෙළඳපොළ තර්කනය තේරුම් ගන්න අමාරු නැහැ. ශ්‍රමිකයෙකුට ලැබෙන වැටුප් හා ඇයගේ ආන්තික ඵලදායිතාවය අතර පරතරයක් ඇති හැම විටෙකම ඇයට තමන්ගේ රැකියාව මාරු කළ හැකියි. ඒ සඳහා ඕනෑ තරම් අවස්ථා තිබෙනවා. එහෙත් එවැනි පරතරයක් නැති විටෙක කොහේ ගියත් වැඩි වැටුපක් ලැබෙන්නේ නැහැ. මේ හැම විටම ශ්‍රමිකයෙකුට ලැබෙන වැටුප් හා ඇයගේ ආන්තික ඵලදායිතාවය අතර ගතික සමතුලිතතාවයක් නඩත්තු වෙනවා. 

මෙහිදී එක දෙයක් පැහැදිලි විය යුතුයි. මේ වැඩේ මේ විදිහට සිදු වෙන්නේ වෙළඳපොළ තරඟයක් තිබීම තුළ මිසක් වෙළඳපොළක් තිබීම තුළ නෙමෙයි. වෙළඳපොළෙහි තිබෙන්නේ ඒකාධිකාරයක්නම්, ප්‍රමාණවත් තරඟයක් නැත්නම්, මේ වැඩේ මේ විදිහට සිදු වෙන්නේ නැහැ.

මෙය පැහැදිලි කර ගැනීම සඳහා අපි නැවතත් පෙර ලිපියක් සමඟ ඉදිරිපත් කළ වගු දෙකක් කරා යමු.

උඩ වගුවෙන් පෙන්වන්නේ K හෝ/සහ L වෙනස් වෙද්දී Y වෙනස් වන ආකාරය. පහළ වගුවෙන් පෙන්වන්නේ මෙය මෙසේ සිදු වෙද්දී ශ්‍රමයේ හා ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය වෙනස් වන ආකාරය.

ආන්තික ඵලදායීතාවය කියන්නේ නිෂ්පාදන සාධකයක් එක් ඒකකයකින් වැඩි කළ විට නිෂ්පාදිතය ඉහළ යන ප්‍රමාණය බව අපි ඉගෙන ගත්තා. නමුත්, මේ ප්‍රකාශයේ අඩුවක් තිබෙනවා. ප්‍රශ්නයක් සේ එකවර නොතේරුණත්, මෙහි "එක් ඒකකයක්" කියා කියන්නේ කුමක්ද? 

අපි ප්‍රාග්ධනය ගනිමු. එක් ඒකකයක් කියා කියන්නේ ඇමරිකන් ඩොලරයක්ද? චීන යුවාන් එකක්ද? බංග්ලාදේශ ටාකා එකක්ද? නැත්නම් ශ්‍රී ලංකා රුපියලක්ද? ශ්‍රී ලංකා සතයක්ද? 

ශ්‍රමය ගත්තත් ඔය ප්‍රශ්නයම එනවා. එක් ඒකකයක් කියා කියන්නේ මාසයක ශ්‍රමයද? දවසක ශ්‍රමයද? පැයක ශ්‍රමයද? නැත්නම් මිනිත්තුවක ශ්‍රමයද? 

ගණිතයේ එන අවකලන සංකල්පය අනුව මේ ඒකකයේ ප්‍රමාණය ශුන්‍යය කරා ළඟා විය යුතුයි. ප්‍රාග්ධනය සතයක් ගත්තත්, ශ්‍රමය තප්පරයක් ගත්තත්, මේ ඒකක ශුන්‍යයට වඩා ගොඩක් ලොකුයි. මීට වඩා ගොඩක් කුඩා ඒකක ගැන වුවත් අපට වියුක්ත ලෙස සිතන්න පුළුවන්. නමුත්, එවැනි කුඩා ඒකක වලින් සැබෑ ලෝකයේදී ගනුදෙනු සිදු වන්නේ නැහැ. 

තමන්ගේ මාසික වැටුප සතයකින් වැඩි වෙන නිසා රැකියාව මාරු කරන කෙනෙක් ඉන්නවද? තමන්ගේ ප්‍රතිලාභ සතයකින් වැඩි වෙන නිසා ප්‍රාග්ධන ආයෝජන වෙනත් තැනකට ගෙන යන කෙනෙක් ඉන්නවද? කවුරුවත් එහෙම කරන්නේ නැහැ. 

මෙයට හේතුව ශ්‍රමය හෝ ප්‍රාග්ධනය පිරිවැයකින් තොරව "සුමට ලෙස" විතැන් කළ නොහැකි වීමයි. නිෂ්පාදන සාධක විතැන් කිරීමද පිරිවැයක් අවශ්‍ය වන කටයුත්තක්. සැබෑ ලෝකය සුමට නැහැ. එහි "ඝර්ෂණ" තිබෙනවා. ඒ නිසා, "පොඩි පාඩුවක්" වුනා කියලා කවුරුවත් එය ගණන් ගන්නේ නැහැ. 

මේ හේතුව නිසා ශ්‍රමිකයෙකුට ඇත්තටම ලැබෙන වැටුප ඇයගේ ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවයට වඩා ටිකක් අඩු වෙන්න පුළුවන්. හැබැයි ඒ වගේම එහි අනෙක් පැත්ත වෙන්නත් පුළුවන්. ශ්‍රමිකයෙකුගේ ආන්තික ඵලදායීතාවය ඇයට ගෙවිය යුතු වැටුපට වඩා පොඩ්ඩක් අඩු වුනා කියලා සමාගමක් ඇයව එකවරම ඉවත් කරන්නේ නැහැ. මොකද එහෙම කරලා අලුත් ශ්‍රමිකයෙක්ව අලුතින් බඳවා ගන්න එකත් පිරිවැයක් අවශ්‍ය කටයුත්තක්. ඒ නිසා, ඝර්ෂණ තිබීම සාමාන්‍යයක් ලෙස ගත් විට ශ්‍රමයේ හෝ ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ප්‍රතිලාභ එලෙසම ලැබෙන එක වළක්වන්නේ නැහැ.

කෙසේ වුවත්, ශ්‍රම වෙළඳපොළේ හා ප්‍රාග්ධන වෙළඳපොළේ මෙවැනි ඝර්ෂණ වල අසමමිතියක් ඇත්නම් ඉහත කී සාමාන්‍ය අගයයන් වුවත් විකෘති විය හැකියි. උදාහරණයක් විදිහට ශ්‍රමිකයන්ට වෙනත් ප්‍රායෝගික විකල්ප කිසිවක් නැහැ. එහෙත් ප්‍රාග්ධන හිමියාට එවැනි විකල්ප ඕනෑ තරමක් තිබෙනවා. ඒ වගේ තත්ත්වයක් යටතේදී සමස්තයක් ලෙස වුවත් ශ්‍රමිකයන්ට ඔවුන්ගේ ආන්තික ප්‍රතිලාභ හිමි නොවෙන්න පුළුවන්. කාල් මාක්ස් දුටු යුරෝපයේ තිබුණේ මෙවැනි තත්ත්වයක් කියා හිතන්න පුළුවන්. අදට වුවත් බොහෝ තැන් වලදී ශ්‍රමිකයන් මේ ප්‍රශ්නයට මුහුණ දෙනවා. මාක්ස්වාදය ගොඩ නැගෙන්නේ මේ ප්‍රශ්නයට පිළියමක් ලෙසයි. 

ඉහත වගු වෙත අපි නැවත අවධානය යොමු කරමු. පළමු වගුව ඇසුරෙන් අප විසින් දෙවන වගුව පිළියෙළ කළේ වරෙකදී නිෂ්පාදන සාධක වල එක් ඒකකයක් පමණක් වෙනස් වන්නේය යන පදනමින්. (K,L) = (10,10) සිට (K,L) = (10,9) කරා යද්දී Y ඒකක 6කින් අඩු වෙනවා. ඒ කියන්නේ එක් ශ්‍රම ඒකකයක් අඩු කළොත් නිෂ්පාදනය ඒකක 6කින් අඩු වෙනවා. ඒ නිසා, ශ්‍රමිකයෙක්ට වැටුප් සේ ඒකක 6ක් හිමි නොවෙනවානම් සහ ඇයට වෙනත් විකල්ප තිබෙනවානම් සමාගමට ඇගේ වැටුප් ලෙස ඒකක 6ක් දී ඇය වෙනත් තැනකට යන එක වලක්වා ගන්න සිදු වෙනවා. අනෙක් අතට ඇය ඊට වඩා වැඩි වැටුපක් ඉල්ලා සිටිනවානම් එය කළ නොහැකියි. ඇයට අස් වී යන්න ඉඩ අරින්න වෙනවා. පසුව ඒ වෙනුවට වෙනත් ශ්‍රමිකයෙක් හොයා ගන්න එක ගොඩක් අමාරු වැඩක් නෙමෙයි.

ප්‍රාග්ධනය සම්බන්ධ තත්ත්වයත් මෙවැන්නක්. (K,L) = (10,10) සිට (K,L) = (9,10) කරා යද්දී Y ඒකක 4කින් අඩු වෙනවා. ඒ නිසා, ප්‍රාග්ධන හිමියා විසින් ප්‍රාග්ධනයේ ප්‍රතිලාභ ලෙස ඒකක 4කට වඩා ඉල්ලා සිටිනවානම් ඔහුට තමන්ගේ ප්‍රාග්ධනය අරගෙන කැමති තැනකට යන්න ඉඩ දී වෙනත් ප්‍රාග්ධන හිමියෙක් හොයා ගන්න පුළුවන්. නමුත් එසේ කළ හැක්කේ වෙනත් ප්‍රාග්ධන හිමියන් ඕනෑ තරම් සිටින පසුබිමකදී පමණක් බවද පැහැදිලි විය යුතුයි.

ඉහත අවස්ථා වලදී අප විසින් උපකල්පනය කළේ ශ්‍රම ඒකක 10 අයිති ස්වාධීන හා එකිනෙකාගෙන් ස්වායත්ත ශ්‍රමිකයන් 10 දෙනෙකුට කියලයි. ඒ නිසා, වරකදී ශ්‍රමිකයන් දෙදෙනෙකු ඉවත්ව යන්න එතරම් ඉඩක් නැහැ. මේ අයුරින්ම, ප්‍රාග්ධනය සම්බන්ධව අපේ උපකල්පනය වුනේද ප්‍රාග්ධන ඒකක 10 අයිති ස්වාධීන හා එකිනෙකාගෙන් ස්වායත්ත ප්‍රාග්ධන හිමියන් 10 දෙනෙකුට කියලයි. ඒ නිසා, ප්‍රාග්ධන හිමියන් දෙදෙනෙකු එක් වර ඉවත්ව යන්න එතරම් ඉඩක් නැහැ. නමුත් සැබෑ ලෝකයේ තත්ත්වය බොහෝ විට මෙසේ නොවන බව අප අත්දැකීමෙන් දන්නවා.

අපි හිතමු ප්‍රාග්ධන ඒකක 10න් 9ක්ම අයිති එක් පුද්ගලයෙක්ට කියා. දැන් මේ පුද්ගලයාට එක වර තමන්ගේ ප්‍රාග්ධන ඒකක 9ම ඉවත් කර ගත හැකියි. අඩු වශයෙන් එසේ කරන බවට තර්ජනය කළ හැකියි. වගුවෙන් පෙනෙන පරිදි (K,L) = (10,10) සිට (K,L) = (1,10) කරා යද්දී Y ඒකක 60කින් අඩු වෙනවා. එවිට ශ්‍රම ඒකක 10 හා ඉතිරි ප්‍රාග්ධන ඒකකය වෙනුවෙන් ඉතිරි වන්නේ ඒකක 40ක නිෂ්පාදිතයක් පමණයි. ඒ නිසා, ප්‍රාග්ධනය ආකර්ශනය කර ගත හැකි වෙනත් විකල්පයක් නැත්නම්, ප්‍රාග්ධන හිමියාව රඳවා ගැනීම සඳහා ඔහුට ඒකක 60කට නොවැඩි ප්‍රතිලාභ ලබා ගන්න ඉඩ ඇරීමෙන් අනෙක් අයට පාඩුවක් වෙන්නේ නැහැ. 

මේ අවස්ථාවේදී වෙළඳපොළ යාන්ත්‍රනය තුළම ප්‍රාග්ධන ඒකක 10න් 9ක්ම අයිති පුද්ගලයාගේ ප්‍රතිලාභ ඒකක 40 සිට 60 දක්වා වැඩි විය හැකියි. එහිදී ශ්‍රමිකයන්ට ඔවුන්ගේ ආන්තික ප්‍රතිලාභ නොලැබී යන බව පැහැදිලියි. ශ්‍රමිකයන්ට වෙනත් විකල්පයක් නැත්නම්, ඔවුන්ට තමන්ගේ ශ්‍රමයේ ආන්තික ප්‍රතිලාභ වලට වඩා අඩු වැටුපකට සේවය සලසන්න සිදු වෙන්න පුළුවන්. මාක්ස්වාදය තුළ ශ්‍රමය සූරාකෑම සේ හඳුනා ගැනෙන්නේ මීට ආසන්න දෙයක්.

මෙහිදී එක දෙයක් පැහැදිලි විය යුතුයි. ඒ වෙළඳපොළ තරඟයට ඉඩ ලැබීම මත මිස වෙළඳපොළට ඉඩ ලැබීම මත ශ්‍රමිකයාගේ තත්ත්වය යහපත් නොවන බවයි. ධනවාදී පරමාදර්ශය විසින් යෝජනා කරන්නේ වෙළඳපොළ තරඟයට අවස්ථාව සැලසීම මිස වෙළඳපොළට අවස්ථාව සැලසීම නෙමෙයි. වෙළඳපොළට අවස්ථාව සැලසීම එහි අනිවාර්ය පූර්ව කොන්දේසියක් වුවත් එය අතරමැදි ඉලක්කයක් මිසක් පරමාදර්ශී තත්ත්වයක් නෙමෙයි. ලංකාව වැනි රටවල් විසින්ද වෙළඳපොළට ඉඩ දී ඇතත්, ඇමරිකාව වැනි රටකට සාපේක්ෂව ශ්‍රමිකයන්ගේ තත්ත්වය යහපත් නොවීමට හේතුව මේ වෙනසයි. 

ශ්‍රමයේ ආන්තික ප්‍රතිලාභ ශ්‍රමිකයාට නොලැබෙන තත්ත්වයන් යටතේ එම ප්‍රතිලාභ හිමි කර ගැනීමේ ක්‍රමයක් ලෙස මාක්ස්වාදී හා මාක්ස්වාදී නොවන සමාජවාදය තුළ යෝජනා වී තිබෙන ජනප්‍රිය විකල්පයක් වන්නේ ශ්‍රමිකයන් සංවිධානය වීමයි. වෘත්තීය සමිති හරහා සිදු වන්නේ මෙයයි. වෘත්තීය සමිතියක් තුළ ශ්‍රමිකයන් ඒකරාශී වූ විට සිදු වන්නේ කුමක්ද?

නැවත අපි ඉහත උදාහරණයටම එමු. ප්‍රාග්ධනයේ ඒකාධිකාරී බලය උපයෝගී කර ගනිමින් ප්‍රාග්ධනයේ කොටස ලෙස 40ක් නොව 60ක් ලබා ගන්නේයැයි අපි සිතමු. මෙයට ප්‍රතිරෝධය දක්වමින් ශ්‍රමිකයින් සංවිධානය වී ශ්‍රම ඒකක 9ක් එකවර ඉවත් කර ගන්නා බවට තර්ජනය කළේයැයි සිතමු. වගුවෙන් පෙනෙන පරිදි (K,L) = (10,10) සිට (K,L) = (10,1) කරා යද්දී Y ඒකක 75කින් අඩු වෙනවා. එවිට ප්‍රාග්ධන ඒකක 10 හා ඉතිරි ශ්‍රම ඒකකය වෙනුවෙන් ඉතිරි වන්නේ ඒකක 25ක නිෂ්පාදිතයක් පමණයි. ඒ කියන්නේ ප්‍රාග්ධන හිමියාට තමන්ගේ ප්‍රතිලාභ ලෙස ඒකක 25ක් වුවත් භාර ගන්න සිදු වෙනවා. මෙය ඔහුගේ ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ප්‍රතිලාභ සේ ලැබිය යුතු ඒකක 40ටත් වඩා අඩුයි.

මාක්ස්වාදයේ අවසාන ඉලක්කය ශ්‍රමිකයන් සංවිධානය වී රාජ්‍ය බලය ලබා ගැනීම හරහා ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් ලැබෙන ප්‍රතිලාභ නැත්තටම නැති කිරීමයි. මෙය අසාර්ථක ඉලක්කයක් බව මා පැහැදිලි කර අවසන්. එහෙත්, ප්‍රාග්ධනයේ ඒකාධිකාර හමුවේ ශ්‍රමය වෙනුවෙන් එහි ආන්තික ප්‍රතිලාභ ලබා ගැනීම වෙනුවෙන් ශ්‍රමිකයින් සංවිධානය වීම අසාර්ථක දෙයක් බව එයින් අදහස් වන්නේ නැහැ.

කෙසේ වුවත්, මේ අයුරින් ශ්‍රමිකයින් සංවිධානය වී තමන්ගේ ශ්‍රමයේ ආන්තික ප්‍රතිලාභ ලබා ගැනීම කෙටිකාලීන අතරමැදි විසඳුමක් මිසක් ස්ථිර විසඳුමක් නෙමෙයි. ඒ ඇයි?

මෙහිදී ප්‍රතිඵලය තීරණය වන්නේ හෙට්ටු කිරීම් මත. හෙට්ටු කිරීම් වල වාසි තීරණය වන්නේ සංවිධාන ශක්තිය මත. ශ්‍රමිකයින් සංවිධානය වූ තරමට ඔවුන්ට තමන්ගේ ශ්‍රමයේ ආන්තික ප්‍රතිලාභ ලබා ගැනීමේ හැකියාව වැඩි වනවා වගේම ඊට වඩා වැඩි ප්‍රතිලාභ ලබා ගැනීමේ අවස්ථාවද ලැබෙනවා. එහෙත්, මෙහි අනිවාර්ය ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ප්‍රාග්ධන හිමියන්ද සංවිධානය වෙනවා. ප්‍රායෝගික තත්ත්වයන් යටතේ ශ්‍රමිකයන්ට වඩා ප්‍රාග්ධන හිමියන්ට සංවිධානය වෙන්න ලේසියි. 

ශ්‍රමිකයන් සංවිධානය වෙලා මොන තරම් දේවල් ලබා ගත්තත් ඒ දේවල් වැඩි කල් එලෙසම තියා ගන්න බැරි බව තේරුම් ගන්න ලංකාවෙන්ම වුනත් ඕනෑ තරම් උදාහරණ තිබෙනවා. ශ්‍රමිකයන්ගේ එකමුතු ඉතා ඉක්මණින් බිඳෙනවා. ප්‍රාග්ධන හිමියෝ නැවතත් තමන්ගේ කොටස ලබා ගන්නවා. මෙය දිගටම චක්‍රයක් ලෙස සිදු වෙනවා. වෘත්තීය සමිති නායකයින් බිලී බා ගැනීම වගේ දේවල් වෙන්නෙත් මේ වගේ පසුබිමක.

අතරමැදි විසඳුම් විදිහට ශ්‍රමිකයන්ට සංවිධානය වී වෘත්තීය ක්‍රියාමාර්ග ගත හැකි වුවත් ඒ මගින් ඔවුන්ගේ ප්‍රශ්නයට හේතු වී තිබෙන ආකෘතිමය ගැටළුව විසඳෙන්නේ නැහැ. මේ ප්‍රශ්නයට දිගුකාලීන විසඳුමක් ලෙස යෝජනා වූ මාක්ස්වාදී විකල්පයත්  ප්‍රායෝගිකව අසාර්ථක වෙලා තිබෙනවා. එහෙත් ධනවාදී විකල්පය එලෙසම අසාර්ථක වී නැහැ. ඇස් ඇර බැලුවොත් පැහැදිලිව පෙනෙන පරිදි ශ්‍රමිකයන්ගේ ජිවන තත්ත්වය වඩාත්ම යහපත්ව පවතින්නේ වඩාත්ම ධනවාදී රටවලයි. එම රටවල නිරන්තර ශ්‍රමික අරගල සිදු වන්නේද නැහැ.

හේගලියානු අර්ථයෙන් ගත්තොත් වෙළඳපොළ ක්‍රියාකාරීත්වය තුළ ප්‍රාග්ධන හිමියන් විසින් තමන්ගේ ලාබ වැඩි කරගන්න කරන උත්සාහය තුළම එම ලාබ අහෝසි වී යාමේ යාන්ත්‍රනයද තිබෙනවා. නමුත්, මෙය සිදුවන්නේ ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය අතර ගැටුමෙන් නෙමෙයි. ප්‍රාග්ධන හිමියන් අතරම සිදුවන ගැටුමෙන්. ඒක ඉක්මණින් වෙන්නනම් එක් අදියරකදී ප්‍රාග්ධන හිමියන්ට ශ්‍රමය "සූරාකන්න" ඉඩ දෙන්න වෙනවා. එයට බාධා වන තරමට මේ ක්‍රියාවලිය සිදු වන එක මන්දගාමී වෙනවා. එක පැත්තකින් බැලුවොත් මෙය අවසන් යහපත වෙනුවෙන් "වියදම් අධික" සමාජවාදී විප්ලවයක මිල ගෙවීම වැනිම අදහසක්. 

ආක්ෂා සහ ලිහිණි

 

මම දෙවෙනි ඉනිම නොවරදවා හෝ එක දිගට බලන කෙනෙක් නෙමෙයි. නමුත් ඉඳහිට බැලෙනවා. කොහොමත් ඉතිං මාසෙකට පාරක් බැලුවත් අල්ලගන්න අමාරුවක් නැති ටෙලි නාට්‍යයක්නේ. ඕකේ අනුහස්, ලිහිණි හා ආක්ෂා අතර තිබුණු තුන් කොන් ප්‍රේමය ආක්ෂාගේ වාසියට විසඳුනු බව කතාව බලන අයට රහසක් නෙමෙයිනේ. හැබැයි අනුහස්ගේ අම්මා උදේනිගේ වැඩි කැමැත්ත තිබුණේ ලිහිණිටයි.

දැන් උදේනිගේ හිත වෙනස් වෙලා. ඒක වෙන්නේ ආක්ෂා කාර් එක විකුණලා අනුහස්ට සල්ලි දුන්නට පස්සේ. ආක්ෂා කාර් එක විකුණලා අනුහස්ට සල්ලි දෙන්නේ ආක්ෂාට කාර් එකක් තිබුණු නිසා. ලිහිණිට කාර් එකක් තිබුණානම් ලිහිණිත් ඔය දෙයම කරයි. නමුත් ලිහිණිට කාර් එකක් නොතිබුණු නිසා ලිහිණිට ආක්ෂාට තිබුණු විකල්පය තෝරා ගන්න පුළුවන්කමක් තිබුණේ නැහැ. 

සතුට කියන්නේ සල්ලි වලට නෙමෙයි. නමුත් සල්ලි තියෙනවානම් සතුට ලැබෙන දේවල් කරන්න වැඩි අවස්ථාවන් ගණනක් ලැබෙනවා. ඒ වගේම වෙනත් අය සතුටු කළ හැකි දේවල් කරන්නත් වැඩි වැඩි අවස්ථාවන් ගණනක් ලැබෙනවා. වැඩිපුර සල්ලි තිබීම හොඳ දෙයක් වන්නේ ඒ නිසයි.

රටක් ගත්තත් ප්‍රතිපත්ති සම්පාදනයේදී එකම ඉලක්කය විය යුත්තේ භෞතික සංවර්ධනය නෙමෙයි. එහෙත්, භෞතික සංවර්ධනය නොවන, දියුණුව ලෙස හැඳින්විය හැකි අනෙක් දේවල් කරන්නත් භෞතික සංවර්ධනය අවශ්‍යයි. 

සමාජයේ පහළ ස්ථර වල සිටින අය ගැන සානුකම්පික වීම කිසිසේත්ම නරක දෙයක් නෙමෙයි. එහෙත්, එවැනි අයට උදවු කළ හැක්කේ කවුරු හෝ පිරිසක් විසින් ඒ අය වෙනුවෙනුත් සම්පත් ජනනය කිරීමක් කරනවානම් පමණයි.

රටක ආර්ථිකය සමස්තයක් ලෙස ප්‍රසාරණය වන විට ඒ රටේ පහළ ස්ථර වල සිටින අයගේ ජිවන තත්ත්වයත් වඩා යහපත් වෙනවා. ආර්ථිකය ප්‍රසාරණය කරන්න වැඩි දායකත්වය දෙන සීමිත පිරිසට ඒ වැඩේ කරන්න ඉඩ නොදුන් විට වෙන්නේ සමස්තයක් ලෙස ආර්ථිකය එක තැන පල් වෙන එකයි. එයින් දිගුකාලීනව වෙන්නේ ඒ සීමිත පිරිසගේ වගේම පහළ ස්ථර වල සිටින අයගේත් ජිවන තත්ත්වය අයහපත් වෙන එකයි. 

ධනවාදය පෙනී සිටින්නේ වෙරළු ගෙඩිය හරි හතකට බෙදා ගෙන කෑම වෙනුවෙන් නෙමෙයි. වෙරළු ගෙඩිය පුළුවන් තරම් ලොකු කර ගැනීම වෙනුවෙන්. ගොඩක් අයට ඒ ලොකු වෙරළු ගෙඩියෙන් හතෙන් කොටසක් ලැබෙන්නේ නැති වුනත් ලැබෙන කොටස පොඩි වෙරළු ගෙඩියකින් හතෙන් එකකට වඩා ලොකුයි.

චීනය ලොකු වීම

චීන ආර්ථිකය මේ වන විට ඇමරිකන් ආර්ථිකය තරමටම වගේ ලොකුයි. මෙතෙක් ලෝකයේ ලොකුම ආර්ථිකය ඇමරිකන් ආර්ථිකය වුවත්, ඉදිරියේදී මේ තැන චීනයට ලැබෙන එක පැහැදිලි කරුණක්. ඇමරිකාව පහු කරගෙන චීන ආර්ථිකය මුල් තැනට පැමිණීමේ පසුබිම් කතාව කුමක්ද?

රටක ආර්ථිකය වර්ධනය වෙන්නේ කොහොමද කියන එක මේ වෙද්දී අපි පැහැදිලි කර ගෙන තිබෙනවා. මෙය තේරුම් ගැනීමේ පහසුව සඳහා අපි කොබ්-ඩග්ලස් ආකෘතිය යොදා ගත්තා. එම ආකෘතිය අනුව, ආර්ථිකයේ ප්‍රමාණය තීරණය කරන ප්‍රධාන සාධක තුන වන්නේ රටක නිෂ්පාදනය සඳහා යොදවන ප්‍රාග්ධනය (K), නිෂ්පාදනය සඳහා යොදවන ශ්‍රමය (L) හා එම සාධක දෙක නිෂ්පාදනය සඳහා යොදා ගන්නා තාක්ෂනයේ ඵලදායිතාවයි (A). 

මෙහි නිෂ්පාදනය සඳහා යොදවන ශ්‍රමය (L) තීරණය වන්නේ රටේ නිෂ්පාදනයට දායක වන ශ්‍රමිකයන් ගණන, එක් ශ්‍රමිකයෙකු විසින් වැඩ කරන පැය ගණන සහ ශ්‍රමිකයෙකු විසින් යොදවන පැයක ගුණාත්මක භාවය මතයි. පුහුණු ශ්‍රමිකයෙකුගේ පැයක ගුණාත්මක භාවය වැඩියි. මේ සියල්ල අපි පෙර ලිපියෙන් විස්තරාත්මකව කතා කළා. මේ ලිපියෙන් අපි ඇමරිකාවේ හා චීනයේ අදාළ සංඛ්‍යාලේඛන පරික්ෂා කර බලමු.

ඉහත වගුවේ පෙන්වා ඇති පරිදි චීන ආර්ථිකයේ ප්‍රමාණය ඇමරිකානු ආර්ථිකයේ ප්‍රමාණයට ආසන්න වුවත් චීන ශ්‍රමිකයන් ගණන ඇමරිකන් ශ්‍රමිකයන් ගණන මෙන් පස් ගුණයකටත් වඩා වැඩියි. ඒ කියන්නේ ආර්ථිකයන්ගේ ප්‍රමාණ සමාන වුවත්, ඇමරිකන් ශ්‍රමිකයෙකු විසින් චීන ශ්‍රමිකයෙකු උපයන මුදල මෙන් පස් ගුණයක් උපයනවා. මේ සංසන්දනය කර තිබෙන්නේ දෙරටේ ක්‍රය ශක්ති වෙනස්කම් හා ගැලපීමෙන් පසුවයි. ඒ නිසා, මේ මගින් සෘජු ලෙසම දෙරටේ ශ්‍රමිකයන්ගේ ජිවන තත්ත්වයන් සංසන්දනය කළ හැකියි.

ඊට අමතරව චීන ශ්‍රමිකයෙකු විසින් ඇමරිකානු ශ්‍රමිකයෙකු විසින් වැඩ කරන කාලය මෙන් 23%ක් කාලයක් වැඩිපුර වැඩ කරනවා. ඒ අනුව, චීන ශ්‍රමිකයෙකු විසින් පැයකට උපයන මුදල මෙන් 6.2 ගුණයක මුදලක් ඇමරිකන් ශ්‍රමිකයෙකු විසින් පැයකදී උපයනවා. මේ වෙනසට එක හේතුවක් වන්නේ ඇමරිකන් ශ්‍රමිකයෙකු සතුව චීන ශ්‍රමිකයෙකු සතු මානව ප්‍රාග්ධනය මෙන් 39%කින් වැඩි මානව ප්‍රාග්ධනයක් තිබීමයි. එහෙත්, එක සමාන මට්ටමකට මානව ප්‍රාග්ධනය තිබෙන ඇමරිකානු ශ්‍රමිකයෙකු හා චීන ශ්‍රමිකයෙකු සැලකුවත් ඇමරිකානු ශ්‍රමිකයා විසින් පැයකදී චීන ශ්‍රමිකයා විසින් උපයන මුදල මෙන් 4.5 ගුණයක් උපයනවා. 

ඇමරිකාවේ වගේම චීනයේත් ජාතික ආදායමින් ශ්‍රමය වෙනුවෙන් වෙන් කෙරෙන කොටස 60%ක් පමණ වුවත් චීනයේ කොටස ඇමරිකාවේදී බෙදී යනවාක් මෙන් පස් ගුණයක පමණ පිරිසක් අතර බෙදී යනවා. ඒ වගේම, ඔවුන් ඇමරිකානුවන්ට වඩා 23%ක කාලයක් වැඩ කරනවා. එක සමාන මානව ප්‍රාග්ධනයක් තිබෙන ඇමරිකානුවෙකු චිනෙකු මෙන් 4.5 ගුණයක් උපයන්නේ කොහොමද? ඇමරිකාව නිෂ්පාදනයේදී චීනයට වඩා ප්‍රාග්ධනය යොදා ගැනීම මීට හේතුවද?

සංඛ්‍යාලේඛණ වලින් පෙන්වන්නේ එසේ නොවන බවයි. චීනය සතු ප්‍රාග්ධන සංචිතය ඇමරිකාවේ ප්‍රාග්ධන සංචිතයට වඩා 18%කින් වැඩියි. මේ වන විට ලෝකයේ ලොකුම ප්‍රාග්ධන සංචිතය තිබෙන්නේ චීනයේ. ඒ කියන්නේ ඇමරිකාවේ මෙන් 4.5 ගුණයක ශ්‍රම බලයක් යොදා, ඇමරිකාව යොදවනවාට වඩා 18%ක් වැඩි ප්‍රාග්ධනයක් යොදවා චීනය විසින් නිපදවන අතිරික්තය ඉක්මවන අතිරික්තයක් තවමත් ඇමරිකාව විසින් නිපදවනවා. ඇමරිකාව එය කරන්නේ කොහොමද?

ඇමරිකාවේ සාර්ථකත්වය තනිකරම රඳා පැවතී තියෙන්නේ ඵලදායිතාවය මත. එක සමාන නිෂ්පාදන සාධක ප්‍රමාණයක් යොදවා චීනය විසින් නිපදවන අතිරික්තය මෙන් 2.8 ගුණයක් ඇමරිකාව විසින් නිපදවනවා. එය ඇමරිකානු ව්‍යවසායකත්වයයි. 

කෙසේ වුවත්, මෙය චීනයේ මෑතකාලීන සීඝ්‍ර ආර්ථික වර්ධනය නොසලකා හැරීමක් නෙමෙයි. 1970-2019 අතර කාලයේ දී ඇමරිකන් ආර්ථිකය 3.8 ගුණයකින් වර්ධනය වෙද්දී චීන ආර්ථිකය 18.3 ගුණයකින් වර්ධනය වී තිබෙනවා. ඒ අනුව, 1970දී ඇමරිකන් ආර්ථිකයෙන් පහෙන් පංගුවක් වූ චීන ආර්ථිකය ඇමරිකන් ආර්ථිකය තරමටම ලොකු වී තිබෙනවා. එය සිදු වුනේ කොහොමද?

පළමුව, මේ කාලය තුළ චීනයේ ජනගහණ වර්ධන වේගය 1.1% වුවත් ඇමරිකාවේ එම වේගය තිබුණේ 0.9% මට්ටමේ. මේ හේතුව නිසා ඇමරිකානු ජනගහණය 57%කින් වර්ධනය වෙද්දී, චීන ජනගහණය 73%කින් වර්ධනය වුනා. දෙවනුව, ඇමරිකාවේ රැකියා නියුක්තිය 19%කින් ඉහළ යද්දී, චීනයේ එය 28%කින් ඉහළ ගියා. තෙවනුව, මේ කාලය තුළ ඇමරිකානුවකු විසින් වසරකට වැඩ කරන පැය ගණන 7%කින් අඩු වෙද්දී චීනයේ එය 10%කින් වැඩි වුනා. සිවුවනුව, ඇමරිකාවේ මානව ප්‍රාග්ධන සංචිත 22%කින් ඉහළ යද්දී චීනයේ 86%ක වැඩි වීමක් සිදු වුනා. මේ සියල්ලේ සම්ප්‍රයුක්ත ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ඇමරිකාවේ ශ්‍රම බලය 2.1 ගුණයකින් ඉහළ යද්දී චීනයේ ශ්‍රම බලය 4.5 ගුණයකින් වැඩි වුනා. 

ශ්‍රම බලයේ සිදු වූ වෙනසටත් වඩා ලොකුම වෙනසක් සිදු වුනේ ප්‍රාග්ධන සංචිත වලයි. 1970-2019 අතර කාලයේ දී ඇමරිකාවේ ප්‍රාග්ධන සංචිත 3.2 ගුණයකින් ඉහළ යද්දී, චීනයේ ප්‍රාග්ධන සංචිත 20.1 ගුණයකින් ඉහළ ගියා. නිෂ්පාදන සාධක මේ විදිහට විශාල ලෙස ඉහළ යද්දී චීනයේ ඵලදායිතාවයද වැඩි වේගයකින් ඉහළ ගියා. ඇමරිකාවේ ඵලදායිතා වර්ධනය 25%ක් වෙද්දී  චීනයේ  ඵලදායිතා වර්ධනය 86%ක්.

චීනයේ මේ ප්‍රවණතාව මේ විදිහට දිගටම පවතියිද? චීන ජනගහණය දිගින් දිගටම වර්ධනය වන එකක් නැහැ. පුරෝකථන අනුව චීන ජනගහණය අඩු වීමට නියමිතයි. ජනගහණයේ ප්‍රතිශතයක් ලෙස ශ්‍රම බලකාය තවත් වැඩි වෙන්නත් ලොකු ඉඩක් නැහැ. ඒ වගේම වැඩ කරන පැය ගණනත් මීට වඩා වැඩි විය නොහැකියි. එහෙත් මානව ප්‍රාග්ධනය අතින් චීනයට ඇමරිකාවේ මට්ටමට එන්න බැරිකමක් නැහැ. ඒ වගේම චීනයේ භෞතික ප්‍රාග්ධන සංචිතත් තව දුරටත් ඉහළ යා හැකියි. මේ සාධක වලින් චීනයට ඇමරිකාව ඉක්මවා යම් දුරක් යා හැකි වුවත් විශාල දුරක් යා නොහැකියි. එහෙත් ඵලදායීතාවය අතින් ඇමරිකාවට වඩා බොහෝ පසුපසින් සිටින චීනයට ඉතා පහසුවෙන්ම සිය ඵලදායීතාවය දෙගුණ කර ගන්න පුළුවන්. එහි ප්‍රතිඵලය චීන ආර්ථිකය ඇමරිකන් ආර්ථිකය මෙන් දෙගුණයක් හෝ ඊටත් වඩා විශාල වීමයි. 

ඇමරිකාවට මෙය වලක්වා ගත හැකි ක්‍රමයක් තිබෙනවාද? ඇමරිකාව තුළ ස්වභාවිකව ජනගහණය වර්ධනය වීමේ නැඹුරුවක් නැහැ. ඒ නිසා, ඇමරිකානු ජනගහණය විශාල ලෙස වර්ධනය විය හැක්කේ මහා පරිමාණයෙන් සංක්‍රමණිකයන්ට ඇමරිකාවට පැමිණීමට අවස්ථාව සැලසීමෙන් පමණයි. චීනය නැගී එද්දී ලෝකය තුළ ඇමරිකානු දේශපාලන හා ආර්ථික බලය පවත්වා ගැනීම සඳහා ඇමරිකාවේ ජනගහණය බිලියනයක් දක්වා වර්ධනය කර ගත යුතු බව දැනටමත් ඇතැම් අය යෝජනා කර ඇතත් එවැන්නක් සිදු වීමේ ඉඩක් නැහැ. 

ඇමරිකාවේ ජනගහණය මෙන් 4.4ක ජනගහණයක් සිටින චීනයේ ආර්ථිකයට වඩා ලොකු ඇමරිකන් ආර්ථිකයක් පැවතිය හැක්කේ ඇමරිකාවේ ඵලදායිතාවය චීනයේ මෙන් තුන් හතර ගුණයක් වැඩි මට්ටමක පවත්වා ගත හැකිනම් පමණයි. එයද ප්‍රායෝගිකව කළ නොහැක්කක්. ඇමරිකාවේ ඵලදායිතාවය ඉහළ දමා ගන්නනම් ඇමරිකාවට අලුත්ම ක්‍රමවේද හොයා ගන්න වෙනවා. එහෙත්, ඵලදායීතාව අතින් ඇමරිකාවට වඩා බොහෝ පසුපසින් සිටින චීනයට කරන්න තිබෙන්නේ ඇමරිකාව දැනටමත් කර ඇති දේ කරන එක පමණයි. 

චීනය මෙය ඉතා හොඳින් කරනවා. ඇමරිකාවේ සරසවි වල ඉගෙනුම ලබන මිලියනයක් පමණ වන විදේශ සිසුන්ගෙන් 35%ක්ම එන්නේ චීනයෙන්. ඔවුන් බොහෝ දෙනෙක් නැවත ආපසු චීනයට යනවා. ඇමරිකාවේ ඉගෙන ගෙන, ජිවත් වී, රැකියා කළ අය ප්‍රතිපත්ති තිරණ ගන්නා මුල් පුටු වලට දමන්න චීන කොමියුනිස්ට් පක්ෂය පැකිලෙන්නේ නැහැ. චීන ආර්ථිකය ලෝකයේ විශාලතම ආර්ථිකය බවට පත් වීමට සමාන්තරව දැනට පවතින ධනවාදී-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආර්ථික-දේශපාලනික ආකෘතිය අභියෝගයට ලක් වීමේ හැකියාවද හිතා ගන්න අමාරු දෙයක් නෙමෙයි.

Attribution:

Feenstra, Robert C., Robert Inklaar and Marcel P. Timmer (2015), "The Next Generation of the Penn World Table" American Economic Review, 105(10), 3150-3182, available for download at www.ggdc.net/pwt.

ආර්ථික වර්ධනය හා ඵලදායිතාවය

කාලයක් ලෝකයේ ලොකුම ආර්ථිකය වුනේ බ්‍රිතාන්‍යයයි. පසුව ඇමරිකාව එතැනට ආවා. එහෙත්, මේ කුසලානය ඇමරිකාවෙන් චීනය වෙත මාරු වෙමින් තිබෙන බව, ඇතැම් විට දැනටම මාරු වී තිබෙන බව, පැහැදිලි කරුණක්. ඇතැම් අය මෙය ධනවාදය හා සමාජවාදය සම්බන්ධ සංසන්දනාත්මක කරුණක් සේ දකිනවා. විශේෂයෙන්ම මා පෙන්වා දුන් ධනවාදයේ කාර්යක්ෂමතාවය පිළිබඳ අදහස සමඟ නොගැලපෙන නිරීක්ෂණයක් සේ දකිනවා. ධනවාදය හා සමාජවාදය මෙයට කිසිසේත්ම සම්බන්ධ නැති පැත්තක තිබෙන කරුණක් නොවූවත්, එම සංසන්දනය පැත්තකින් තියා මේ ගැන පහසුවෙන්ම පැහැදිලි කළ හැකියි.

සමාජවාදී පරමාදර්ශය ධනවාදී පරමාදර්ශයට වඩා සාධනීය නොවන්නේ ඇයි කියන එක මා මේ වන විට ප්‍රමාණවත් අයුරින් පැහැදිලි කර තිබෙනවා. අප ලියන දේ කියවන සීමිත පිරිස අතරින් සමාජවාදය පිළිබඳ යම් විශ්වාසයක් තබන, එහෙත් ආගමක් සේ මාක්ස්වාදය නොඅදහන කිහිප දෙනෙකු විසින් මෙතෙක් වරින් වර මතු කළ ප්‍රශ්න සියල්ලටම අප විසින් පැහැදිලි හා විස්තරාත්මක පිළිතුරු සපයා තිබෙනවා. එහෙත් එවැනි පැහැදිලි කිරීම් වලින් ආගමික අන්තවාදයක සිටින්නෙකුටනම් වැඩක් වෙන එකක් නැහැ.

උදාහරණයක් විදිහට මේ අදහස ගැන සිතන්න.

"පන්තිභේදයකින් තොර සමාජයක් බිහිකරන්න "ඔය කියන" කාර්යක්ශමතාවයෙ කිසිම අවශ්‍යතාවයක් නැහැ. පුද්ගලයාගේ කැමැත්ත අකමැත්ත අදාලත් නෑ."

ධනවාදය හා මාක්ස්වාදය සසඳන්නනම් අප එවැනි සැසඳීමක් කළ හැකි කිසියම් ආරම්භක ස්ථානයක් සොයා ගත යුතුයි. සමාජවාදීන් සේ තමන්ව හඳුන්වා ගන්නා බොහෝ දෙනෙක් භෞතික සංවර්ධනය හා මිනිස් නිදහස වෙනුවෙන් පෙනී සිටිනවා. සෝවියට් දේශය පස් අවුරුදු සැලසුම් හැදුවේ භෞතික සංවර්ධනය ඉලක්ක කර ගෙනයි. කොමියුනිස්ට් ප්‍රකාශනයේ සමාජවාදී රාජ්‍යයක අරමුණක් සේ සඳහන්ව තිබෙන්නේ කොමියුනිස්ට් ක්‍රමයකට යාමට පෙර ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ගොඩ නැගීමයි. පෞද්ගලික දේපොළ අයිතිය බැහැර කළත්, සමස්තයක් ලෙස සමාජවාදය තුළ පුද්ගල කැමැත්තට ඉඩක් තිබෙනවා. සාමාන්‍යයෙන් ඓතිහාසික භෞතිකවාදය විශ්වාස කරන්නෙකු ධනවාදය සලකන්නේ සමාජවාදය තරම් දියුණු නැතත් ඊට පෙර එළැඹෙන දියුණු අදියරක් ලෙසයි. මේ අරමුණු වලින් බැහැර නොවූ සමාජවාදියෙකු සමඟ ධනවාදය ගැන කතා කළ හැකි ආරම්භක ස්ථානයක් තිබෙනවා. 

භෞතික සංවර්ධනය හා මිනිස් නිදහස පැත්තකට දමා කෙසේ හෝ "පංති රහිත" සමාජයක් හැදීමේ අරමුණක සිටින අයෙකු සමඟ සංවාදයක් ඇති කරගත හැකි ආරම්භක ස්ථානයක් හොයා ගන්න අමාරුයි තමයි. එවැන්නෙකුට අනුව වෙනත් විදිහකට හිතන හැම කෙනෙක්ම මුලා වී සිටින අයයි. ඔවුන්ට තේරෙන දෙය ලෝකයේ අනෙක් කාටවත් තේරෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා අනෙක් අයගේ කැමැත්ත වැඩක් නැහැ. අනෙක් අයගේ කැමැත්තෙන් වැඩක් නැති නිසා අනෙක් අයට භෞතික සංවර්ධනය අවශ්‍ය වීම වැදගත් දෙයක් නෙමෙයි. අවශ්‍ය වන්නේ කෙක්කෙන් හෝ කොක්කෙන් හෝ පංති රහිත සමාජයක් හදන එකයි. එහි භෞතික සංවර්ධනය හෝ මිනිස් නිදහස නොමැති වීම ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. 

භෞතික සංවර්ධනය හා පුද්ගල නිදහස වැදගත් සේ නොසලකන වෙනත් අය සිටිනවා. ඇතැම් ආගමික අදහස් වලින් උගන්වන්නේ භෞතික සම්පත් අතහැරීම ගැනයි. තවත් ආගමික අදහස් පුද්ගල කැමැත්ත දේව කැමැත්තකට යටපත් කිරීම වෙනුවෙන් පෙනී සිටිනවා. එවැනි අදහස් තිබීමේ කිසිදු වැරැද්දක් නැතුවා වගේම එම අදහස් ධනවාදය සමඟ ගැටෙන්නේද නැහැ. එහෙත් මෙවැනි අදහස් දරන අයෙකු එම අදහස් හා එකඟ නොවන අනෙකුත් අය මත තමන්ගේ අදහස් බලහත්කාරයෙන් පටවන්නට ගිය විට ගැටුමක් ඇති වීම වැළැක්විය නොහැකියි. 

මෙවැනි අය ලෝකය වෙනස් කළ යුතු නියම විදිහ ගැන අනෙක් කාටවත් නැති සුවිශේෂ අවබෝධයක් තමන්ට තිබෙනවායැයි සිතා සිටින ශාස්තෘන් පිරිසක් වනවාට අමතරව ලෝකය වෙනස් කිරීමේ සුවිශේෂී වගකීමක් තමන් මත පැවරී ඇති බවද සිතනවා. හැබැයි ඔවුන්ට මෙවැනි අදහස් දරමින් ජිවත් වෙන්න හැකි වී තිබෙන්නේත් අනෙක් මිනිසුන් මිනිස් නිදහස හා පුද්ගල කැමැත්ත අගය කරන නිසා. වෙනත් විදිහකින් කිවුවොත් මේ වගේ අය අවශ්‍ය නැති බව කියන්නේ වෙනත් අයගේ පුද්ගල කැමැත්තයි. ඔවුන්ට තමන්ගේ පුද්ගල කැමැත්ත ක්‍රියාත්මක කරන්න අවශ්‍යයි. 

ඔය වගේ ආගමික අන්තවාදී අදහස් ගැන වැඩිපුර කතා කරන එක පසුවට තියලා අපි නැවත චීනය වෙත එමු. චීනයේ හෝ වෙනත් රටක ආර්ථිකය වර්ධනය වන්නේ කොහොමද? 

ආර්ථිකයක ප්‍රමාණය නිර්ණය කරන සාධක තුනක් අපි මේ වන විටත් හඳුනාගෙන තිබෙනවා. ශ්‍රමය (L), ප්‍රාග්ධනය (K) සහ මේ නිෂ්පාදන සාධක දෙක නිෂ්පාදිතයක් (Y) බවට හරවන ඵලදායීතා සංගුණකය (A).

Y = F(K,L) = AK^αL^ß 

මතක තියා ගන්න දැන් අප කතා කරන්නේ ආර්ථික වර්ධනය ගැන මිසක් එහි ඵලය බෙදිය යුතු ආකාරය ගැන නෙමෙයි. ඒ නිසා මෙය ධනවාදයට හෝ සමාජවාදයට සෘජුව අදාළ නැති තාක්ෂනික කරුණක්.

ආර්ථික වර්ධනය කියා කියන්නේ Y වැඩි කරන එක. එය කරන්නනම් A, K හෝ L වැඩි කළ යුතුයි. අපි මේ එකින් එක ගැන වැඩිපුර විමසා බලමු. L හෙවත් ශ්‍රම බලය තීරණය කරන පළමු සාධකය කිසියම් රටක ජනගහණයේ ප්‍රමාණයයි. ජනගහණය වැඩි වූ තරමට ශ්‍රම බලකායද වැඩි වෙනවා. එහෙත්, ජනගහණයේ වයස් කාණ්ඩ ව්‍යාප්තිය, රැකියා නියුක්තියේ ප්‍රමාණය, කාන්තාවන් කෙතරම් දුරට රැකියා වල නිරත වෙනවාද යන්න ආදී සංස්කෘතික හා සමාජයීය කරුණු ආදියද ශ්‍රම බලකාය කෙරෙහි බලපානවා. ඒ නිසා, ජනගහණය සමාන රටවල් දෙකක ශ්‍රම බලකායේ ප්‍රමාණයන් වෙනස් විය හැකියි. 

දෙවනුව වසරකට එක් ශ්‍රමිකයෙකු වැඩ කරන සාමාන්‍ය පැය ගණන. වැඩ කරන පැය ගණන වැඩි වෙද්දී ශ්‍රම බලය වැඩි වන බව තේරුම් ගැනීමට අපහසු නැති කරුණක්. සම්මත නිවාඩු දින ගණන, අර්ධකාලීන රැකියා කරන ප්‍රමාණය ආදී කරුණු මත මෙම පැය ගණන වෙනස් විය හැකියි.

තෙවනුව, වඩාත්ම වැදගත් කරුණ. ශ්‍රමිකයෙකුගේ පැයක ශ්‍රමයේ ගුණාත්මක භාවය. මානව ප්‍රාග්ධනය කියා කියන්නේත් මෙයටයි. අධ්‍යාපනය, වෘත්තීය පුහුණුව, පළපුරුද්ද, මනා සෞඛ්‍යය, වෘත්තීය ආචාර ධර්ම භාවිතය ආදී බොහෝ කරුණු මත ශ්‍රමිකයෙකුගේ පැයක ශ්‍රමයේ ගුණාත්මක භාවය වෙනස් වෙනවා. ශ්‍රම බලය කියා කියන්නේ මේ සාධක තුනේම ගුණිතයයි.

ශ්‍රම බලය (L) වැඩි වන විට නිෂ්පාදිතය (Y) වැඩිවන බව අප දන්නවා. එහෙත්, L වැඩිවන අනුපාතයටම Y වැඩි වෙන්නේ නැහැ. L වැඩි කර ගෙන යද්දී Y වැඩි වන නමුත් එසේ වැඩි වන වේගය එන්න එන්නම අඩු වෙනවා. හරියට මේ වගේ. 

ඉහත වගුවේ පෙන්වා ඇති පරිදි ශ්‍රම බලය (L) දහ ගුණයකින් වැඩි වෙද්දී Y වැඩි වී තිබෙන්නේ හතර ගුණයකින්. මොන විදිහකින් හරි ආර්ථිකය හතර ගුණයකින් ප්‍රසාරණය වෙලා තිබෙනවා. නමුත්, එයින් අදහස් වෙන්නේ රටේ මිනිස්සුන්ගේ ජිවන තත්ත්වය හතර ගුණයකින් ඉහළ ගියා කියන එක නෙමෙයි. එය තීරණය වන්නේ L වැඩි වුනේ කොහොමද කියන එක අනුවයි. 

ශ්‍රම බලය (L) වැඩි වුනේ රටේ ජනගහණය වැඩි වීම හා එයට සමානුපාතිකව ශ්‍රම බලකාය ඉහළ ගිය නිසා කියා අපි හිතමු. දැන් රටේ ජනගහණය 10 ගුණයකින් වැඩි වී තිබුණත් ආර්ථිකය වර්ධනය වී තිබෙන්නේ 4 ගුණයකින් පමණයි. ඒ නිසා, එක් අයෙකුට ලැබෙන කොටස 40%ක් දක්වා අඩු වෙලා. ඒ කියන්නේ රටේ ආර්ථිකය වර්ධනය වෙලා වුවත් රටේ මිනිසුන්ගේ ජීවන තත්ත්වය පහළ ගිහින්.

අපි හිතමු රටේ ජනගහණය හා ශ්‍රම බලකාය එලෙසම තියෙද්දී වැඩ කරන පැය ගණන දහ ගුණයකින් වැඩි වූ නිසා ශ්‍රම බලය ඉහළ ගියා කියලා. කලින් දවසකට පැයක් වැඩ කළ කෙනෙක් දැන් පැය දහයක් වැඩ කරනවා. (මෙය එතරම් ප්‍රායෝගික නැති පරිකල්පනීය උදාහරණයක්. වෙන දේ පැහැදිලිව පෙන්වන්න දහ ගුණයකින් වැඩි කළත් වැඩ කරන පැය ගණන සියයට දහයකින් වගේ වැඩි වුනහම වෙන්නෙත් ඕකම තමයි.) 

දැන් එක් ශ්‍රමිකයෙකුට ලැබෙන කොටස හතර ගුණයකින් වැඩි වෙලා. නමුත්, වැඩ කරන පැය ගණන දහ ගුණයකින් වැඩි වෙලා. ඒ කියන්නේ පැයකට ලැබෙන ආදායම 40%ක් දක්වා අඩු වෙලා. කලින් තරමටම නරක තත්ත්වයක් නොවුනත් හොඳ තත්ත්වයක් කියා කියන්න අමාරුයිනේ. කෙනෙක් මෙය හොඳ තත්ත්වයක් සේ සලකන්න පුළුවන්. තවත් කෙනෙක් එසේ නොසලකන්න පුළුවන්. සමහර විට එක් අයෙක් රැකියා කළ නිවෙසක දෙදෙනාම රැකියා කරන්න පටන් ගැනීම නිසාත් මේ වගේම දෙයක් වෙන්න පුළුවන්. දැන් පවුල් ඒකකය විසින් යොදවන සමස්ත ශ්‍රම කාලය දෙගුණ වුනත් එහි ප්‍රතිලාභ දෙගුණ වී නැහැ.

රටේ ජනගහණය හා ශ්‍රම බලකාය එලෙසම තියෙද්දී, වැඩ කරන පැය ගණනත් වැඩි නොකර, ශ්‍රම බලය වැඩි කර ගන්න පුළුවන්. ඒ මා පෙර විස්තර කළ තෙවැනි ක්‍රමයට මානව ප්‍රාග්ධනය වැඩි කර ගැනීමෙන්. එහෙමත් නැත්නම් ශ්‍රමිකයෙකුගේ පැයක ශ්‍රමයේ ගුණාත්මක භාවය වැඩි කර ගැනීමෙන්. මෙහිදී සිදු වන දෙය කලින් අවස්ථා වලදී සිදුවන දෙයම නෙමෙයි. ශ්‍රම බලය දහ ගුණයකින් වැඩි වීම නිසා Y හතර ගුණයකින් වැඩි වෙනවා. එහෙත් සමස්තයක් ලෙස ශ්‍රම-කාලය වැඩි වී නැති නිසා එක් ශ්‍රමිකයෙකුගේ ජිවන තත්ත්වයද හතර ගුණයකින් වැඩි වී තිබෙනවා. අවස්ථා තුනේදීම රටේ ආර්ථිකය එක තරමටම වර්ධනය වී තිබුණත් රටේ මිනිසුන්ගේ ජිවන තත්ත්වය වර්ධනය වී (හෝ  අවවර්ධනය වී) තිබෙන්නේ එකම ආකාරයකින් නෙමෙයි. 

ඉහත පැහැදිලි කිරීම් වලින් පෙනෙන්නේ ශ්‍රම බලය වැඩි කරගත යුතු හොඳම ආකාරය මානව ප්‍රාග්ධනය ඉහළ නැංවීම බවයි. මේ ප්‍රකාශය ලංකාව මානව ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් ඕනෑවට වඩා බරක් දමා තිබෙන බවට මා කලින් ලිපියක පෙන්වා දී තිබෙන කරුණ සමඟ ගලපන්නේ කොහොමද? ඉතා පැහැදිලිවම මානව ප්‍රාග්ධනය ඉහළ නැංවීම සාධනීය දෙයක්. නමුත් ප්‍රශ්නය වන්නේ එහි පිරිවැයක්ද තිබීමයි. මානව ප්‍රාග්ධනය ඉහළ නැංවිය යුතු වුවත් එය කළ යුත්තේ එහි ආන්තික ප්‍රතිලාභ පිරිවැය නොඉක්මවන මට්ටමක් දක්වා පමණයි. කිසිම දෙයක් ඕනෑවට වඩා ඕනෑ නැහැ කියා කියනවනේ!

තුබූ තැනක සොර සතුරන් ගත   නොහෙනා

එසැඩ මනා වත් වතුරෙන් වල         නොයනා

කෝප වුවත් රජ මැතිඳුන් ගත     නොහෙනා

උගත මනා ශිල්පයමයි මතු             රැකෙනා

කවුරුත් වගේ ඔය කවිය අහල ඇති. මේ කවියෙන් කියන්න හදන්නේ කෙනෙකුට කළ හැකි සුරක්ෂිතම ආයෝජනය මානව ප්‍රාග්ධනය බවයි. පෞද්ගලික ප්‍රාග්ධනයේ සුරක්ෂිතතාව පිළිබඳව කිසිදු සහතිකයක් නැති සමාජයක මානව ප්‍රාග්ධනය වඩා හොඳ ආයෝජනයක් වුවත් එය වුවත් සොරකම් කළ නොහැකි, ස්වභාවික විපත් වලින් මුළුමනින්ම ආරක්‍ෂිත, රජයට පැහැර ගත නොහැකි දෙයක් නෙමෙයි. භෞතික ප්‍රාග්ධනයට වගේම මානව ප්‍රාග්ධනයටත් ඔය අවදානම් පොදුයි. ඒ වගේම භෞතික ප්‍රාග්ධනය වගේම මානව ප්‍රාග්ධනයත් කාලයත් සමඟ ක්ෂය වී යනවා. භෞතික ප්‍රාග්ධන සංචිත වගේම මානව ප්‍රාග්ධන සංචිතත් නඩත්තු කළ හැක්කේ ක්ෂය වන ප්‍රමාණය දිගින් දිගටම ප්‍රතිපූරණය කිරීමෙන් පමණයි. මේ සඳහා වත්මන් නිෂ්පාදිතයෙන් කොටසක් පරිභෝජනය නොකර ඉතිරි කරන්නම වෙනවා.

ඉහත පෙන්වූ පරිදි, ජනගහණය වැඩි වෙන්නේ නැත්නම්, වැඩ කරන කාලය වැඩි වෙන්නේත් නැත්නම්, ශ්‍රම බල සංචිතය පවත්වා ගැනීම සඳහා ක්ෂය වන මානව ප්‍රාග්ධනය ප්‍රතිපූරණය කරන්න වෙනවා. නිෂ්පාදිතය වැඩි කර ගන්නනම් එසේ ක්ෂය වීම ප්‍රතිපූරණය කරනවාට වඩා අමතර ආයෝජනයක් කළ යුතුයි. එසේ මානව ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් ක්ෂය වීම ඉක්මවන ආයෝජන කිරීමෙන් අනාගත නිෂ්පාදිතය ඉහළ දමා ගත හැකි වුවත්, ඒ සඳහා K හා A අඩු නොවන බවටද වග බලා ගත යුතුයි.

නමුත් කාලයත් සමඟ භෞතික ප්‍රාග්ධන සංචිතද ක්ෂය වන බව අප දන්නවා. ඒ නිසා ක්ෂය වන මානව ප්‍රාග්ධනය ප්‍රතිපූරණය කරන අතරම ක්ෂය වන භෞතික ප්‍රාග්ධනයද ප්‍රතිපූරණය කළ යුතු වෙනවා. ඔය දෙකම කරන්න වෙන්නේ වත්මන් නිෂ්පාදිතයෙන් කොටසක් පරිභෝජනය නොකර ඉතිරි කර ගැනීමෙන්. නිෂ්පාදිතය බෙදී යන්නේ සමාජවාදී ක්‍රමයටද නැත්නම් ධනවාදී ක්‍රමයටද කියන එක මත මෙය වෙනස් වෙන්නේ නැහැ.

දැන් අපට මේ කතා කළ දේවල් ඇසුරෙන් L හෝ K වැඩි කර Y වැඩි කර ගැනීමේ සීමාවන් හඳුනා ගන්න පුළුවන්. අප මෙතෙක් කතා නොකළ ස්වභාවික සම්පත් වලින් පටන් ගනිමු. ලෝකයේ රටවල ආර්ථික වර්ධනය ස්වභාවික සම්පත් හොයා ගැනීම මත තීරණය වුනු කාලයක් තිබුණා. ස්වභාවික සම්පත් අයිතිය වෙනුවෙන් යුද්ධ ඇති වුනේ ඒ කාලයේදී. දැනටත් මෙය සිදු නොවනවා නෙමෙයි. එහෙත්, ස්වභාවික සම්පත් කියන්නේ තව දුරටත් ආර්ථික වර්ධනය සඳහා වැදගත්ම සාධකයක් නෙමෙයි.

ස්වභාවික සම්පත් අලුතින් සොයාගත් විට K වැඩි වෙනවා. මේ ක්‍රමයට ආර්ථික වර්ධනය පවත්වා ගන්නනම් දිගින් දිගටම වැඩි වැඩියෙන් ස්වභාවික සම්පත් හොයා ගත යුතුයි. නමුත් එය කළ හැකි දෙයක් නෙමෙයි. අලුතෙන් හොයා ගත හැකි ස්වභාවික සම්පත් වල සීමාවක් තිබෙනවා. දැන් ලෝකය ඒ සීමාවට ඇවිත්. අඟහරු ජනාවාස කිරීම වගේ ලොකු දෙයක් කළොත් මිසක් ස්වභාවික සම්පත් වැඩි වැඩියෙන් හොයා ගැනීම මගින් කිසිම රටකට ආර්ථික වර්ධනය ඉහළ මට්ටමක පවත්වා ගන්න බැහැ.

ස්වභාවික සම්පත් වැඩි වැඩියෙන් සොයා ගැනීමේ හැකියාවක් නැති නිසා ප්‍රාග්ධනය වැඩි කර ගන්නනම් අතිරික්තයෙන් කොටසක් ඉතිරි කළ යුතුයි. වැඩි ප්‍රතිශතයක් ඉතිරි කරන රටක ප්‍රාග්ධන සංචිත ඉහළ යනවා. අඩු ප්‍රතිශතයක් ඉතිරි කරන රටක ප්‍රාග්ධන සංචිත පහළ යනවා. හැබැයි මේ දෙකම සිදුවන සීමාවක් තිබෙනවා. ඉතිරි කිරීම් වැඩි වී ප්‍රාග්ධන සංචිත ඉහළ යද්දී ක්ෂය වන ප්‍රාග්ධනයත් සමානුපාතිකව ඉහළ යනවා. ඉතිරි කිරීම් අඩු වී ප්‍රාග්ධන සංචිත පහළ යද්දී ක්ෂය වන ප්‍රාග්ධනයත් සමානුපාතිකව පහළ යනවා. මොකද හැම විටම ක්ෂය වෙන්නේ තිබෙන ප්‍රාග්ධන සංචිතයේ ප්‍රතිශතයක්. 

මේ හේතුව නිසා රටක ඉතිරි කිරීම් අනුපාතය කොපමණ වුවත්, ප්‍රාග්ධන සංචිතය යම් මට්ටමකට පැමිණ ස්ථාවර වෙනවා. ඒ මට්ටමේදී ජාතික ඉතිරි කිරීම් ක්ෂය වන ප්‍රාග්ධනයට හරියටම සමානයි. ඉතිරි කිරීම් අනුපාතය හෝ ප්‍රාග්ධනය ක්ෂය වන අනුපාතය වෙනස් වුනේ නැත්නම් රටක ප්‍රාග්ධන සංචිතය ගතික සමතුලිතතාවයකට එනවා. රටේ නිෂ්පාදිතය හා ප්‍රාග්ධන සංචිත අතර අනුපාතය නියත මට්ටමකට එනවා. ඒ නිසා, K වැඩි කරලා Y වැඩි කරන්න බැහැ. එහෙත්, මෙවැනි සමතුලිතතාවයකට එන තුරු යම් කාලයක් ඉහළ ආර්ථික වර්ධනයක් පවත්වා ගත හැකියි. 

අනෙක් පැත්තෙන් L වැඩි කර ගැනීම සඳහා වැඩ කරන පැය ගණන වැඩි කිරීම කළ හැකි දෙයක් නෙමෙයි. මානව සම්පත් වැඩි කර ගැනීම සඳහා ඉතිරි කිරීම් යොදා ගත යුතුයි. එයද අසීමිත ලෙස කළ නොහැකියි. ප්‍රාග්ධන සංචිත වැඩි කර ගැනීමේදී වගේම ගතික සමතුලිතතාවයකට එනවා. ජනගහනය වැඩි වන විට L වැඩි වුවත් එම ක්‍රමයේදී රටේ ආර්ථිකය ප්‍රසාරණය වන නමුත් රටේ පුද්ගලයින්ගේ ජිවන තත්ත්වය නරක අතට මිස හොඳ අතට හැරෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, මෙයත් අතීතයට අයත් දෙයක්. අවසාන වශයෙන් K හෝ L වැඩි කිරීමෙන් Y වැඩි කළ හැකි වුවත් එය කළ හැක්කේ යම් සීමාවක් දක්වා පමණයි. මේ මගින් රටකට ලොකු ආර්ථික වර්ධනයක් දිගටම පවත්වා ගන්න අමාරුයි. 

වර්තමාන සන්දර්භයේ කිසියම් රටකට ඉහළ ආර්ථික වර්ධනයක් දිගටම පවත්වා ගත හැක්කේ A වැඩි කර ගැනීමෙන්, ඒ කියන්නේ නිෂ්පාදන කාර්යක්ෂමතාවය, එහෙමත් නැත්නම් ඵලදායිතාවය වැඩි කර ගැනීමෙන්, පමණයි. 

ඵලදායිතාවය කියා කියන්නේ නිෂ්පාදනය සඳහා ස්වභාවික සම්පත් හෝ ප්‍රාග්ධනය වැඩි වැඩියෙන් යොදා ගැනීම නෙමෙයි. වැඩියෙන් මහන්සි වී වැඩියෙන් වැඩ කිරීමත් නෙමෙයි. ඒ දෙක ගැනම අපි දැනටමත් කතා කරලා ඉවරයි. ඵලදායිතාවය කියා කියන්නේ අඩු සම්පත් ප්‍රමාණයක් වැය කර, අඩු ශ්‍රමයක් යොදවා, වැඩි නිෂ්පාදනයක් කරන එකටයි. ව්‍යවසායකත්වය කියන්නේ ඒකටයි. ව්‍යවසායකයා කියා කියන්නේ ප්‍රාග්ධන හිමියාට නෙමෙයි. ප්‍රාග්ධන හිමියා විසින් ලබා ගන්නේ තමන් යෙදවූ ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් ප්‍රතිලාභ. ව්‍යවසායකයෙකු විසින් කරන්නේ තමන්ගේ නිර්මාණශිලිත්වය වෙනුවෙන් ප්‍රතිලාභ ලබන එකයි. ඇය එම ලාබ ලබන්නේ ප්‍රාග්ධන හිමියාට වගේම ශ්‍රමිකයාටත් ඔවුන්ගේ කොටස් වෙන් කර දීමෙන් පසුවයි. 

ධනවාදී පරමාදර්ශය තුළ ප්‍රාග්ධන හිමියෙකුට "ඕනෑ තරම්" ලාබ ලබන්න ඉඩ දෙන්නේ නැහැ. ක්‍රමය විසින්ම ලැබිය හැකි ලාබ සීමා  කරනවා. එහෙත්, ධනවාදය විසින් ව්‍යාවසායකයෙකුගේ ලාබ එලෙස සීමා කරන්නේ නැහැ. නිර්මාණශිලිත්වයට ඕනෑ තරම් දුර යා හැකියි. 

අපි මේ වගේ කොබ් ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතයකින් පටන් ගනිමු.

Y = F(K,L) = 10K^0.4L^0.6 

මෙයින් අදහස් වන්නේ පවතින තාක්ෂනය යොදා ගනිමින් K සහ L එක් ඒකකය බැගින් යොදා ගෙන Y ඒකක දහයක් නිපදවිය හැකි බවයි. එම ඒකක දහය බෙදා ගන්නේ කොහොමද කියන එක ද්විතියික කාරණයක්. ධනවාදී පරමාදර්ශය තුළ ශ්‍රමිකයන්ට ඒකක 6ක් හා ප්‍රාග්ධන හිමියන්ට ඒකක 4ක් හිමි වෙනවා. මෙවැනි තත්ත්වයක් තිබියදී කවුරු හෝ කෙනෙක් වඩා කාර්යක්ෂම තාක්ෂණයක් හොයා ගන්නවා. එය මෙවැන්නක්.

Y = F(K,L) = 20K^0.4L^0.6 

දැන් මේ පුද්ගලයාට පමණක් K සහ L එක් ඒකකය බැගින් යොදා ගෙන Y ඒකක විස්සක් නිපදවිය හැකියි. එයින් ශ්‍රමිකයන්ට ඒකක 6ක් හා ප්‍රාග්ධන හිමියන්ට ඒකක 4ක් ලබා දීමෙන් පසුව මේ ව්‍යවසායකයාට ඉතිරි ඒකක දහය තියා ගන්න පුළුවන්. ශ්‍රමිකයෙකුට හෝ ප්‍රාග්ධන හිමියෙකුට ඊට වඩා දෙයක් ඉල්ලා හෙට්ටු කරන්න බැහැ. මොකද වෙනත් කිසිවෙකුගෙන් ඔවුන්ට ඊට වඩා දෙයක් ලැබෙන්නේ නැහැ.

හැබැයි ව්‍යවසායකයෙකුට මෙවැනි ලොකු ලාබයක් ලැබිය හැක්කේ අලුත් තාක්ෂනය හෝ නිෂ්පාදන ක්‍රමවේදය හොයා ගෙන කෙටිකලක් යන තුරු පමණයි. ඇයගේ ලාබ දකින අනෙක් සියලුම නිෂ්පාදකයන් විසින්ද ඉතා ඉක්මණින් තමන්ගේ වාහන වල චතුරශ්‍රාකාර රෝද රවුම් කර ගන්නවා. එවිට ශ්‍රමිකයන්ට වගේම ප්‍රාග්ධන හිමියන්ටත් වැඩි ප්‍රතිලාභ ලැබිය හැකි විකල්ප අවස්ථා හමු වෙනවා. මෙය මුලින්ම නිරීක්ෂණය කරන ශ්‍රමිකයන් හා ප්‍රාග්ධන හිමියන් විසින් එක්කෝ තමන්ගේ නිෂ්පාදන සාධක වෙනත් තැනකට විතැන් කරනවා. එසේ නැත්නම් ඉන්න තැනම සිට හෙට්ටු කරනවා. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායිතාවය 6 සිට 12 දක්වාත්, ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය 4 සිට 8 දක්වාත් වැඩි වෙනවා. 

ව්‍යවසායකයෙකුට ලාබ ලැබිය හැක්කේ මෙය සිදුවීමට ගත වන කාලය තුළ පමණයි. අලුත් දැනුම සමාජයීය දැනුමක් වූ විට නැවතත් නිෂ්පාදිතය බෙදී යන්නේ ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය අතර පමණයි. මෙහිදී රටේ සමස්ත නිෂ්පාදිතය වැඩි කරන්නේ ව්‍යවසායකයා විසින් මිස ශ්‍රමිකයා හෝ ප්‍රාග්ධන හිමියා විසින් නෙමෙයි. ඔවුන්ගේ දායකත්වයක් නැතුවා නෙමෙයි. එහෙත් එය සීමිතයි. මේ එක් එක් කොටස ගණන් හිලවු ඇතිව පෙන්වා දිය හැකි දේවල් මිස වියුක්ත සංකල්ප පමණක් නෙමෙයි.

තාක්ෂනය නිරන්තරයෙන් දියුණු වෙන්නේ ධනවාදී ක්‍රමයකදී පමණක් නෙමෙයි. රජයේ මෙහෙයවීම යටතේ සෝවියට් දේශය විසින් බොහෝ දේ සොයා ගත්තා. නිර්මාණය කළා. සාමාන්‍යයෙන් මාක්ස්වාදී අදහස වන්නේ යම් පුද්ගලයෙකු විසින් අලුත් යමක් නිර්මාණය නොකළොත් වෙනත් කවුරු හෝ කෙනෙකු විසින් ඒ දෙය කරනු ඇති බවයි. ඒ පදනම මත නිර්මාපකයාට නිර්මාණයේ ප්‍රතිලාභ හිමිවන්නේ නැහැ. ධනවාදය තුළ, අවශ්‍ය පමණ ලාබ ලබා ගැනීමේ අවස්ථාවක් දී, ව්‍යවසායකත්වය දිරිමත් කෙරෙනවා. එහෙත් ධනවාදය තුළ ව්‍යවසායකයෙකුට මේ ඉහළ ප්‍රතිලාභ ලැබෙන්නේ කෙටි කාලයකට පමණයි. එයින් පසුව එය සමාජයීය ප්‍රතිලාභයක් බවට පත් වෙනවා. ප්‍රායෝගික නිදර්ශන වලින් පෙනෙන්නේ මේ ක්‍රමය වඩා සාර්ථක බවයි. 

පෞද්ගලික අංශය මුල් වී, ලාබ ලැබීමේ අරමුණින් පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් එන්නත හදද්දී රාජ්‍ය අංශය මුල් වී සයිනෝෆාර්ම් එන්නත හැදුවා. දෙකම වැඩ කරනවා. එහෙත් පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් එන්නත වඩා ඉක්මණින් ආවා. ඒ වගේම එය වඩා සාර්ථක එන්නතක්. 

මෙහි කතා කළ පසුබිම් කරුණු මත පදනම්ව අපට චීන ආර්ථිකය ලෝකයේ ලොකුම ආර්ථිකය බවට පත් වීම ගැන කතා කළ හැකියි. එය වෙනත් ලිපියකට ඉතිරි කරමු. අදට ඇති.

හයේ පාර හා මිලියනයේ තෑග්ග

"කොහෙන් හෝ පටන් ගත යුතුය. හිත හිතා හිටියොත් මේ වැඩේ කවදාවත් කෙරෙන්නේ නැත. වැදගත් වන්නේ කොහෙන් හෝ පටන් ගැනීම මිස පටන්ගත් තැන නොවේ. ඒ නිසා, ඔන්න ඔහේ නිකම්ම පටන් ගනිමු."

ඉකොනොමැට්ටාගේ බොජුන්හල විවෘත කරමින් මුලින්ම පළ කළ ලිපිය ආරම්භ වී තිබුණේ ඉහත පරිදියි. නිකම්ම පටන්ගත් මේ වියුණුව මුලින්ම කියවූයේ ඉතාම සීමිත පිරිසක්. එහෙත් වැඩි කල් නොයා එම පිරිස ටිකෙන් ටික වර්ධනය වුනා. ඒ පිරිස විසින් දිගින් දිගටම ලියන්න උත්තේජනයක් සැපයුවා. 

අපේ වියුණුව පටන්ගෙන දැන් වසර හයක් ගත වෙලා. වසර හයක් කියන්නේ සැලකිය යුතු තරම් දිගු කාලයක්. ලේඛකයා විසින් මෙවැනි දිගු කාලයක් එක දිගට කර තිබෙන දේවල් ඉතාම සීමිතයි.

මෙය මේ වියුණුවේ පළවන 960 වන ලිපිය. දැනට පළව ඇති ලිපි බොහොමයක් ආර්ථික විද්‍යාවට සම්බන්ධ ඒවා වුවත් වෙනත් විවිධ විෂය පරාසයක ලිපිද අප මෙහි ලියා පළ කර තිබෙනවා. එහෙත් ලියා නැති, ලියන්නට අවශ්‍ය තවත් විෂයයන් හා මාතෘකා ගණනාවක් තිබෙනවා.

වියුණුව පටන් ගනිද්දී ලේඛකයාගේ සතුට වෙනුවෙන් ලේඛකයාට අවශ්‍ය දේ සටහන් කරනු හැර වෙනත් කිසිදු බරපතල ඉලක්කයක් තිබුණේ නැහැ. දැනුත් එහි වෙනසක් නැහැ. 

මම හිතන විදිහට අප මේ වියුණුව පටන් ගන්නා විට "සිංහල බ්ලොග් වල ස්වර්ණමය යුගය" අවසන් වෙලා. විශේෂයෙන්ම පහුගිය වසර දෙකක පමණ කාලය තුළ සමස්තයක් ලෙස බ්ලොග් කියවීම වගේම ලිවීමත් අඩු වෙලා තිබෙනවා. එහෙත් සීමිත බ්ලොග් ප්‍රමාණයක් කාලයේ පරීක්ෂණය සමත්ව ඉතිරි වී තිබෙනවා. ඒ එක්කම බ්ලොග් වලත්, බ්ලොග් කියවන්නන්ගේත් යම් ගුණාත්මක වර්ධනයක්ද දැකිය හැකියි.  

අප ලියන දේ නොවරදවා කියවන අතරම වෙනත් අය මෙය කියවීම වැළැක්වීමේ අරමුණින් විවිධ දේ කරන පිරිසක්ද බිහි වී තිබීමෙන් පෙනෙන්නේ අප ලියන දෙයින් ඇතැම් අයට දැනෙන බලපෑමක් සිදු වන බවයි. අප ලියන දේ කියවා ඔබට වෙනස් වෙන්නට අවශ්‍යයැයි සිතෙනවානම් ඔබ වෙනස් වෙන්න. එහෙත් අප ඔබට කිසිදු බලපෑමක් කරන්නේ නැහැ. අප ලියන දේ කියවා ඔබ සතුටක් ලබනවානම් මෙය කියවන්න. ඔබට දැනෙන්නේ කේන්තියක්නම්, වෛරයක්නම් මෙය නොකියවා ඉන්න. 

හැකි තරම් විශාල පාඨක පිරිසක් වෙතට අප ලියන දේ ගෙන යාම අප විසින් කිසි විටෙකත් ඉලක්කයක් කරගෙන නැහැ. එවැනි ඉලක්කයක් දැනටත් අපට නැහැ. කෙසේ වුවත්, රටවල් 120කින් මිලියනය ඉක්මවූ පිවිසුම් ප්‍රමාණයක් මේ වන විට අපට ලැබී තිබෙනවා. අපට ලැබුණු මිලියනයේ තෑග්ග අප අගය කරනවා. 

වසර හයකට පෙර අප පළ කළ පළමු ලිපිය අවසන් කළ විදිහටම මේ ලිපියත් අප අවසන් කරනවා.

එහෙමනම් ඉතිං ඔහොම යං!

අඹ කැඩීම හා අඹ බෙදීම

ධනවාදයට විසඳුම් දිය නොහැකි, මාක්ස්වාදයට විසඳුම් දිය හැකි ප්‍රශ්න මොනවාද කියන එකට තවමත් කිසිවකුගෙන් කිසිම පිළිතුරක් ඉදිරිපත් වී නැහැ. මෙය විවෘත ප්‍රශ්නයක්. පෞද්ගලික ප්‍රාග්ධනය තිබියදී නොවිසඳෙන එහෙත් පෞද්ගලික ප්‍රාග්ධනයේ අයිතිය නැති කර ප්‍රාග්ධනයේ අයිතිය නිර්ධන පංති ආඥාදායකත්වයක ඒකාධිකාරයකට හෙවත් රාජ්‍ය ඒකාධිකාරයකට යටත් කළ විට විසඳෙන ගැටළුව කුමක්ද? එම ගැටලුව පෞද්ගලික ප්‍රාග්ධනය තිබියදී නොවිසඳන්නේ හා ප්‍රාග්ධනයේ රාජ්‍ය ඒකාධිකාරයක් යටතේ විසඳන්නේ කොහොමද? වැඩිය අවශ්‍ය නැහැ. පුළුවන් කෙනෙක් ඉන්නවානම් පළමුව එක ගැටලුවක් අරගෙන පැහැදිලි කරන්න. එවිට තවත් අමතර කරුණු ඉදිරිපත් කළ හැකියි.

මේ ප්‍රශ්නයට ලබා දිය හැකි පිළිතුරු තිබෙනවා. ඒ පිළිතුරු වලටද පිළිතුරු තිබෙනවා. එහෙත් කවුරු හෝ විසින් පළමුව නිසි පිළිතුරක් ලබා දෙන තුරු, අප විසින්ම මේ ප්‍රශ්න ඉදිරිපත් කර අප විසින්ම පිළිතුරුද සපයන්න අප අපේ කාලය නාස්ති කරන්නේ නැහැ. 

ආදායම් විෂමතා තිබීම මේ ප්‍රශ්නයට ලබා දිය හැකි පිළිගත හැකි පිළිතුරක් නෙමෙයි. ආදායම් විෂමතා තිබීම ප්‍රශ්නයක් සේ දකින අයෙකු එයින් පියවරක් පසුපසට ගොස් ආදායම් විෂමතා තිබීම ප්‍රශ්නයක් වන්නේ ඇයි කියන එක පැහැදිලි කළ යුතුයි. ආදායම් විෂමතා තිබීම ප්‍රශ්නයක් සේ අප විසින්ද හඳුනා ගන්නා නමුත් ඒ ආදායම් විෂමතා තිබීම යන කරුණ මතම පදනම්ව නොව එහි ද්විතීයික ප්‍රතිඵල මත පදනම්වයි. ආදායම් විෂමතා තිබීම නිසා ඇති වන හෝ ඇති විය හැකි ප්‍රශ්න වලට විසඳුම් ලැබේනම් ආදායම් විෂමතා තිබීම තිබීම ප්‍රශ්නයක් නොවනවාක් මෙන්ම බොහෝ හේතු මත ආදායම් විෂමතා තිබීම සාධනීය දෙයක් ලෙස හඳුන්වන්නද පුළුවන්.

වසර හයකට ආසන්න කාලයක් අප සමාජවාදයට එරෙහිව ධනවාදය වෙනුවෙන් පෙනී සිටියා. එසේ සමාජවාදය විවේචනය කිරීමේ පදනම මේ වන විට පැහැදිලි කර අවසන්ව තිබෙනවා කියා මම හිතනවා. අපේ සමාජවාදී විරෝධය ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ විසින් අසූඅට අසූනවය කාලයේ සිදු කළ බස් ගිණි තැබීම හා මිනී මැරීම ආදිය වැනි දේවල් මත පදනම් වූ සරල විරෝධයක් නොවන බව කාට වුවත් පැහැදිලි විය යුතුයි.

අප සමාජවාදයට එරෙහිව ලියද්දී ඇතැම් අය මෙහි පැමිණ ධනවාදයට හා ඇමරිකාවට එරෙහිව වට්ටෝරු ප්‍රතිචාර දමනවා. වැරදි කරුණු ඉදිරිපත් වන විට අපට වෙලාව තිබෙන අවස්ථා වලදී මේ වට්ටෝරු ප්‍රතිචාර වලටද ප්‍රතිචාර සපයා ඇතත්, අපට ධනවාදය හෝ ඇමරිකාව සමඟ අනුරාගී බැඳීමක් නැති බවද කිව යුතුයි. අප සමාජවාදයට එරෙහිව ධනවාදය වෙනුවෙන් පෙනී සිටින්නේ කරුණු හා තර්ක මත පදනම්වයි. ඇමරිකාව ගැන බොහෝ විට කතා කරන්නේ සංසන්දනයක් කිරීමක් කළ යුතු වූ විටයි. ධනවාදය හා ඇමරිකාව කියන්නේ කරුණු දෙකක්. ඇමරිකාවේ සිදුවන හැම දෙයක්ම සිදු වන්නේ ධනවාදයේ මූලධර්ම අනුව නෙමෙයි.

ධනවාදය කියා කියන්නේ කෝකටත් තෛලයක් නෙමෙයි. එය සමාජවාදයට සාපේක්ෂව කාර්යක්ෂමයි. එය ඉතාම පැහැදිලියි. එහෙත් කාර්යක්ෂමතාවය හැම විටම සමාජයක එකම ඉලක්කය විය යුතු නැහැ. වෙනත් සමාජයීය අරමුණු වෙනුවෙන් කාර්යක්ෂමතාවය කැප කළ යුතු අවස්ථා ඕනෑ තරම් තිබෙනවා. ඒ වගේම ධනවාදයේ සීමාවන් තිබෙනවා. මේ සීමාවන් ගැන කතා කරන්න කලින් සමාජවාදය පැත්තකට කර තියන්න වෙනවා. 

ධනවාදය පවතින තත්ත්වය එලෙසම නඩත්තු කිරීම වෙනුවෙන් පෙනී සිටින්නේ නැහැ. ධනවාදය තුළ සමාජ ප්‍රගමනය සිදු වන්නේ නිරන්තරයෙන්ම පවතින තත්ත්වය වඩා යහපත් ලෙස වෙනස් කර ගැනීම හරහායි. එහි ආරම්භක පියවර ලෙස පවතින තත්ත්වයේ අඩුපාඩු හඳුනාගෙන විවේචනය කළ යුතුයි. අප විසින්ද මෙය කරනවා. එහෙත් ඒ සමාජවාදී ප්‍රවේශයකින් නෙමෙයි. 

යහපත් වෙනසක් සඳහා පවතින තත්ත්වය එකවර උඩුයටිකුරු කළ යුතුයැයි අප සිතන්නේ නැහැ. ආර්ථික කළමනාකාරණයේ සිට දේශපාලනය වෙතට පැමිණියොත්, දේශපාලනය ස්ථානගත විය යුත්තේ දැන් අප ජිවත් වන මේ මොහොතේ මිස අතීත ශ්‍රී විභූතියක හෝ මනෝරාජික අනාගතයක නෙමෙයි. ධනවාදය යනු අතීතයෙන් පාඩම් ඉගෙන, අනාගත දැක්මක් ඇතිව, මේ මොහොත කළමනාකරණය කර ගැනීමයි. මේ මොහොත වෙනස් කර ගැනීමයි.

සම්පත් බෙදීම පිළිබඳ ධනවාදී පරමාදර්ශය වන්නේ ශ්‍රමයේ ආන්තික ප්‍රතිලාභ ශ්‍රම සම්පාදකයාටත්, ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ප්‍රතිලාභ ප්‍රාග්ධන සම්පාදකයාටත් ලැබිය යුතු බවයි. මාක්ස්වාදය විසින් ඓතිහාසික තර්කනයක් මත පදනම්ව ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ප්‍රතිලාභ ප්‍රාග්ධන සම්පාදකයාට හිමි වීම ප්‍රතික්ෂේප කරනවා. එහෙත්, මාක්ස්වාදී පරමාදර්ශය තුළද වක්‍ර ලෙස මේ දෙයම සිදු වෙනවා. 

මාක්ස්වාදය විසින් ප්‍රාග්ධනය ශ්‍රමයේම වෙනත් ස්වරූපයක් සේ හඳුනා ගන්නවා. ඒ අනුව, ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් එහි ආන්තික ප්‍රතිලාභ වෙන් නොකෙරුණත්, ප්‍රාග්ධනය නිර්මාණය කිරීම සඳහා වැය කෙරුණු ශ්‍රමය වෙනුවෙන් ප්‍රතිලාභ වෙන් කිරීම හරහා වක්‍ර ලෙස මේ දෙයම සිදු වෙනවා. මේ හේතුව නිසා පරිපූර්ණ ධනවාදයකත්, මාක්ස්වාදය මත පදනම් වූ පරිපූර්ණ සමාජවාදයකත්, ශ්‍රමය වෙනුවෙන් ලැබෙන ප්‍රතිලාභ විශාල ලෙස වෙනස් වෙන්න හේතුවක් නැහැ. මෙහිදී මා ශ්‍රමය වෙනුවෙන් ලැබෙන ප්‍රතිලාභ කියා කියන්නේ සියලුම ශ්‍රමිකයින් සමස්තයක් සේ සලකා මිස ශ්‍රමිකයන් තනි තනිව ගෙන නෙමෙයි. ශ්‍රමිකයන් තනි තනිව ගත්තොත්නම් අනිවාර්යයෙන්ම වෙනසක් තිබෙනවා. මේ කරුණට අපි පසුව එමු.

පරිපූර්ණ ධනවාදී හෝ පරිපූර්ණ සමාජවාදී සමාජ ලෝකයේ කොහේවත් නැහැ. කවදාවත් තිබිලත් නැහැ. එහෙත් වඩා ධනවාදී හා වඩා සමාජවාදී රටවල් අපට පහසුවෙන් හඳුනාගන්න පුළුවන්. මේ රටවල් වල නිෂ්පාදන අතිරික්තය ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය අතර බෙදී ගොස් තිබෙන ආකාරය පරීක්ෂා කළ විට ධනවාදී රටවල ශ්‍රමය වෙනුවෙන් ලැබෙන කොටසේ අඩුවක් නැති බව හා බොහෝ විට වැඩි බව අපට පැහැදිලිව පෙනෙනවා. මෙය ඉතා පැහැදිලිව පෙනෙන්න තියද්දී ප්‍රාග්ධනය විසින් ශ්‍රමය සූරාකෑම ගැන කතා කරන එක තේරුමක් නැති, පදනමක් නැති දෙයක්.

අතිරික්තය බෙදී යාමේ විෂමතා ගැන කතා කරන්න අපට ප්‍රාග්ධනය ගාවගන්න අවශ්‍ය නැහැ. ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් ප්‍රතිලාභ වෙන් නොකෙරෙන ශ්‍රමය වෙනුවෙන් පමණක් ප්‍රතිලාභ වෙන් කෙරෙන මනඃකල්පිත ධනවාදයක් ගැන අපි හිතමු. ධනවාදී ක්‍රමයකදී ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් ප්‍රතිලාභ ලැබෙනවා කියන එක ඇත්තටම වෙන්නේ අපි ඉගෙන ගන්න, උගන්වන ධනවාදී ආකෘතිය ඇතුළේ. මේ ආකෘතියත් මාක්ස්වාදී ආකෘතිය වගේම වියුක්ත ආකෘතියක්. සැබෑ ලෝකය තියෙන හැටියටම තියෙද්දී අප‍ට වියුක්ත ලෙස මේ ධනවාදී ආකෘතිය පමණක් වෙනස් කරන්න පුළුවන්. මේ විකල්ප ආකෘතියේ ප්‍රාග්ධන හිමියෝ නැහැ. ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් ප්‍රතිලාභත් නැහැ. එහෙත් ප්‍රාග්ධනය සම්පාදනය කිරීම සඳහා ශ්‍රමය යෙදවූ අයට ඔවුන්ගේ ශ්‍රමය වෙනුවෙන් ප්‍රතිලාභ ලැබෙනවා. ආකෘතිය මේ විදිහට වෙනස් කළත් සැබෑ ලෝකයේ කිසිම වෙනසක් වෙන්නේ නැහැ. දැන් වෙන දේ ඒ විදිහටම වෙනවා. වෙනස් වන්නේ එය අප තේරුම් ගන්න විදිහ පමණයි. මාක්ස්වාදී ආකෘතියේ තිබෙන සූරාකෑම දැන් තියෙන්නේ කොහේද?

ධනවාදී බෙදීම හා මාක්ස්වාදී බෙදීම එකිනෙකින් වෙනස් වන්නේ ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් වෙන් කෙරෙන කොටස මත කියන එක මතුපිටින් පෙනෙන්න තියෙන දෙයක් පමණයි. එසේ පෙනෙන්නේ අපේ විග්‍රහයන් තුළ. ආකෘති තුළ. ආකෘති වෙනස් කළොත්, අඩු වශයෙන් පරමාදර්ශී තත්ත්වයන් තුළ, ලොකු වෙනසක් නැහැ. එහෙමනම්, මේ දෙකේ වෙනස කුමක්ද?

ප්‍රාග්ධනය පැත්තකටම කරලා මේ වෙනස පැහැදිලි කරන්න පුළුවන්. ප්‍රාග්ධනයේ කොටස අයින් කරලා ශ්‍රමයේ පංගුව නියතයක් සේ සැලකුවත්, ක්‍රම දෙකේදී එම පංගුව එක් එක් ශ්‍රමිකයන් අතර බෙදී යන්නේ එකම ආකාරයට නෙමෙයි. මාක්ස්වාදය විසින් යෝජනා කරන්නේ ආදාන (input) මත පදනම් වූ බෙදීමක්. ධනවාදය විසින් යෝජනා කරන්නේ ප්‍රතිදාන (output) මත පදනම් වූ බෙදීමක්. 

මෙය තේරුම් ගැනීමට පහසු සරල උදාහරණයකින් පැහැදිලි කරන්නම්. ගෙඩි පිරුණු විශාල අඹ ගසක් තිබෙනවා. අවශ්‍යනම් මෙය පොදු ප්‍රාග්ධනයක් කියා හිතමු. කුඩා දරුවන් කණ්ඩායමක් අඹ කඩා ගන්න අඹ ගහට පොලු ගහනවා. පොලු ගැහුවේ නැත්නම් අඹ කන්න ලැබෙන්නේ නැහැ. එහෙත් ගහන පොලු හැම එකක්ම අඹ වල්ලක වදින්නේ නැහැ. අඹ කන්නනම් පළමුව පොලු ගහන්න මහන්සි විය යුතුයි. එක දිගට වැඩි වෙලාවක් පොලු ගහන දරුවාට බොහෝ විට වැඩියෙන් අඹ ලැබෙනවා. දෙවනුව පොලු ගැහීමේ කුසලතාවයක් තිබිය යුතුයි. එක සමාන මහන්සියක් වෙන දරුවන් දෙදෙනෙකු අතරින් ඉලක්කයට පොලු ගැසීමේ කුසලතාවය තිබෙන අයෙකුට බොහෝ විට වැඩියෙන් අඹ ලැබෙනවා. මීට අමතරව ඇතැම් විට වාසනාවද බලපානවා. ලොකු අඹ වල්ලකට මුල් වරම කණා ෂොට් එකක් වදින්න පුලුවන්. ධනවාදයක් ඇතුළේ සාර්ථක වීමට ඔය කරුණු තුනම බලපානවා.

දැන් ධනවාදය විසින් යෝජනා කරන බෙදීම කුමක්ද? අඹ වල අයිතිය එම අඹ කඩා ගැනීම සඳහා පොල්ල ගැසූ දරුවාටයි. මේ පදනම මත සියලුම දරුවන් අතර අඹ සමසමව බෙදී යන්නේ නැහැ. එහෙත්, සියලුම දරුවන්ට අඹ කඩා ගන්න සමාන අවස්ථා තිබෙනවා. මහන්සි වී පොලු නොගැසීම නිසා හෝ ගහපු පොලු අඹ වලට නොවැදීම නිසා අඹ නොලැබුණු අයෙකුට අඹ කන්න ලැබෙන්නේ අඹ කඩාගත් අයෙකුගේ සහකම්පනය මතයි. ආදාන කොපමණ වුවත් ප්‍රතිදාන නැත්නම් එයින් පලක් නැහැ.

මාක්ස්වාදය විසින් යෝජනා කරන්නේ ආදාන මත පදනම් වූ බෙදීමක්. ඒ අනුව, අඹ කැඩීම වෙනුවෙන් වැය කළ ශ්‍රම කාලය අනුව අඹ බෙදී යා යුතුයි. සියලු දෙනාම අඹ කඩන්න පැය බැගින් මහන්සි වුනානම් අඹ සමසමව බෙදෙනවා. බෙදෙනවා කියා කිවුවත් මේ බෙදීම කරන කෙනෙක් සිටිය යුතුයි. ලැබෙන අඹ ඉදුණු අඹද අමු අඹද කියා තීරණය වන්නේ මේ බෙදන්නා මතයි. ඒ වගේම බෙදන්නා එක අඹයක්වත් නොකැඩූ අයෙක් වෙන්න පුළුවන්. එක් දරුවෙකු අඹ කඩන්න ආවේ පැය බාගයකට පසුවනම්, එතෙක් කිසිවකු විසින් අඹ කිසිවක් කඩාගෙන නොතිබුණේ හා අඹ වැටුනේ ඔහුගේ පළමු පොලු පාරෙන් වුවත්, ඔහුට ලැබෙන්නේ අනෙක් අයට ලැබෙන අඹ ප්‍රමාණයෙන් බාගයක් පමණයි.

මාක්ස්වාදී බෙදීම තුළ කවුරුවත් ඉලක්කයට පොලු ගහන්න මහන්සි වෙන්නේ නැහැ. වැදගත් වෙන්නේ පුළුවන් තරම් මහන්සි වී පොලු ගැසීම මිසක් ගහන පොලු අඹ වල වැදෙන එක නෙමෙයි. එහෙත්, ධනවාදය තුළ ඉලක්කය පුළුවන් තරම් අඹ කඩා ගැනීම මිසක් පුළුවන් තරම් මහන්සි වී පොලු ගැසීම නෙමෙයි. මේ වෙනස නිසා, ධනවාදී ක්‍රමයකදී වැඩියෙන් අඹ කැඩෙනවා. එහෙත් අඹ සමානව බෙදෙන්නේ නැහැ. සමාජවාදී ක්‍රමයකදී කැඩෙන අඹ ටික ආසන්න වශයෙන් සමානව බෙදෙනවා. 

ධනවාදී ක්‍රමයේදී සාධාරණත්වය තීරණය කිරීමේ බලය සතු අඹ කඩන දරුවා හොඳම අඹය කනවා. සමාජවාදී ක්‍රමයේදී සාධාරණත්වය තීරණය කිරීමේ බලය සතු අඹ බෙදන දරුවා හොඳම අඹය කනවා. අඹ වෙනුවට කෝවිඩ් එන්නත් වගේ ඕනෑම දෙයක් දමාගන්න පුළුවන්.