අක්කර දොළොස් ලක්ෂයක් ඇමරිකාවට!

පසුගිය දවසක මගේ උගත් මිත්‍රයෙක් ඔහුගේ වත්පොත් පිටුවේ ප්‍රසිද්ධ කරල තිබුණු බැනරයකට අනුව, ත්‍රිකුණාමලය සිට කොළඹ දක්වා, අටමස්ථානය සීගිරියද ඇතුළුව ඉඩම් අක්කර මිලියන 1.2ක් ඇමරිකාවට විකිණීමේ ගිවිසුමකට සජිත් ප්‍රේමදාසගේද අනුමැතිය ලැබී තිබෙනවා. මේ කියන ගිවිසුම පෙන්වන්න කියා වෙනත් අයෙක් ඉල්ලා සිටි විට බැනරයේ තිබෙන කරුණු උපකල්පනයන් පමණක් බවත්, මේ ආකාරයට බැනරයක් දැමීමෙන් බලාපොරොත්තු වෙන්නේ අදාළ ගිවිසුම ප්‍රසිද්ධ කරන මෙන් ආණ්ඩුවට බල කිරීම බවත් ඔහු කියනවා.

ලංකාවේ මුළු වර්ග ප්‍රමාණයම අක්කර මිලියන 16.2ක්. එයට අභ්‍යන්තර ජලාශ, වනාන්තර, ආර්ථික ප්‍රයෝජනයක් නැති ඉඩම් ආදියත් ඇතුළත්. එහෙම බැලුවහම අක්කර මිලියන 1.2ක් කියන්නේ රටෙන් විශාල කොටසක්. බැනරයේ ලකුණු කර තිබෙන ආකාරයටනම් මේ ප්‍රදේශය ඊටත් වඩා ගොඩක් විශාල රටෙන් තුනෙන් එකක වගේ කොටසක්.

බැනරයේ ඉහළ දකුණු කෙළවරේ තිබෙන ලාංඡනය අනුව, මේ කතා කරන්නේ සහශ්‍ර අභියෝගිතා ගිවිසුම ගැන බව පැහැදිලියි. ඔය කියන ගිවිසුම රහසිගත එකක් නෙමෙයි. මගේ මිතුරා අදාළ ප්‍රතිචාරය වත්පොතේ දමන විටත් මුදල් අමාත්‍යංශය විසින් ගිවිසුමේ පිටපතක් ප්‍රසිද්ධ කරලයි තිබුණේ. ඔය කියන විදිහට ඇමරිකාවට ඉඩම් විකුණන කතාවක් ගිවිසුමේ කොතැනකවත් නැහැ.

රටේ ඉඩම්, විශේෂයෙන්ම සීගිරිය වගේ තැන්, විකුණන්න යන කතාවනම් විවිධ පුද්ගලයින් විසින් වරින් වර නැවත නැවත විකුණන කතාවක්. කාලෙකට ඉස්සර නන්දා මාලිනී එක්ක එකතු වෙලා සුනිල් ආරියරත්නත් ඔය කතාව සෑහෙන ගාණකට විකුණ ගත්තනේ. තරුණ කාලය ගෙවෙනකම් සීගිරි නගින්න බැරි වුන, සීගිරිය එක්ක ඇරියස් තියෙන අය සීගිරිය විකුණන කතාව විකුණන වෙළෙන්දන් අතර ඉස්සරහින්ම ඉන්නවා. ඔය වගේ කතා මිල දී ගන්න පාරිභෝගිකයෝ ඉන්න තුරු කතා විකුණන අයට වෙළඳපොළක් තියෙනවා.

රනිල් වික්‍රමසිංහ චරිතය හංවඩු ගහලා තියෙන්නේ හැම දේම විකුණන වික්කමසිංහ කෙනෙක් විදිහටනේ. හැබැයි ඔය මනුස්සයා විකුණපු කෙහෙම්මලක්නම් නැහැ. රනිල් වික්‍රමසිංහ කියන්නේ අඩු ගානේ තමන්ගේ ප්‍රතිපත්ති හෝ කළ වැඩ ටිකවත් විකුණගන්න අසමත් මනුස්සයෙක්. ඒ වුනත්, වික්කමසිංහ නමනම් වෙළඳපොළේ විකිණෙනවා.

දැන් මේ කියන සහශ්‍ර අභියෝගිතා ගිවිසුමෙන් ඇමරිකාවට ඉඩම් විකිණීමක් වෙන්නේ නැත්නම් එයින් වෙන්නේ කුමක්ද?

මේ ගිවිසුම යටතේ ලංකාවට ඇමරිකානු රජයෙන් ඇමරිකන් ඩොලර් මිලියන 480ක ප්‍රදානයක් ලැබෙනවා. එය ආපසු ගෙවිය යුතු ණය මුදලක් නෙමෙයි.

ඇමරිකාව ඔය විදිහට ලංකාවට සල්ලි දෙන්නේ ඇයි?

ඇමරිකාව විසින් අඩු ආදායම්ලාභී රටවලට ආධාර දීම අද ඊයේ කළ දෙයක් නෙමෙයි. දශක ගණනාවක් තිස්සේම විවිධ ව්‍යාපෘති යටතේ ඇමරිකාව විසින් අඩු ආදායම්ලාභී රටවලට මෙවැනි ආධාර ලබා දී තිබෙනවා. ඇමරිකාව වගේම වෙනත් බටහිර රටවලුත්, සෝවියට් දේශය වැනි පැරණි සමාජවාදී රටවලුත් වෙනත් රටවලට ආධාර දීම කාලයක් තිස්සේ කළ දෙයක්. ලෝකයේ ඇතැම් රටවල් දියුණු නොවී තිබෙන්නේ ප්‍රාග්ධනය හිඟකම නිසා බව පසුගිය සියවස තුළ ප්‍රචලිතව තිබුණු අදහසක්. ඒ අනුව, ධනවත් රටවල් දුප්පත් රටවල් වලට ආධාර කිරීම මඟින් ලෝකයේ රටවල් අතර තිබෙන ආදායම් විෂමතා තුරන් වනු ඇතැයි ඒ කාලයේ බොහෝ දෙනෙක් විශ්වාස කළා. ඇමරිකාවේ යූඑස්ඒඩ් වැනි ආයතන පිහිටවනු ලැබුවේ මේ ආකාරයට විදේශ ආධාර ලබා දීම කළමනාකරණය කරන්නයි.

සහශ්‍ර අභියෝගිතා සමාගම කියන්නේ මොකක්ද?

ප්‍රාග්ධන ආධාර දුන් පමණින් දුප්පත් රටවල් දියුණු නොවන බව මේ වන විට තහවුරු වී තිබෙනවා. ඒ නිසා, අඩු ආදායම්ලාභී රටවල ජනතාවගේ ජීවන තත්ත්වය වැඩි දියුණු කිරීම පිණිස ආධාර ලබා දීමේදී අලුත්, වෙනස් ආකෘතියක් අනුගමනය කළ යුතු බව මේ සහස්‍රය මුලදී ඇමරිකාව තීරණය කළා. මේ අනුව, 2004දී ඇමරිකානු ක්‍රොන්ග්‍රසය විසින් සහශ්‍ර අභියෝගිතා සමාගම නම් වූ ඇමරිකානු රජයට අයත් අලුත් ආයතනයක් ස්ථාපිත කළා. ඒ වගේම, මේ වෙනුවෙන් 2003දී සහස්‍ර අභියෝගතා පණත ඇමරිකානු කොංග්‍රසයේ සම්මත කෙරුණා. සහස්‍ර අභියෝගතා පණත යටතේ සහස්‍ර අභියෝගතා සමාගම හරහා ආධාර ලබා දීම සිදු වන්නේ මූලධර්ම තුනක් මතයි.
- ආධාර ලබාදෙනු පිණිස රටවල් හා ව්‍යාපෘති තරඟකාරී පදනමකින් තෝරා ගැනීම
- ව්‍යාපෘති යෝජනා ඉදිරිපත් කිරීමට අදාළ රටවලට ඉඩ හැරීම
- ව්‍යාපෘති ක්‍රියාත්මක කිරීම අදාළ රටවලටම භාර දීම

අනෙක් බොහෝ රටවල් ණය ලබා දීමේදී පවා ඒ ණය මුදල් යෙදවිය යුතු අංශ හා ව්‍යාපෘති ක්‍රියාත්මක කළ යුතු ආකාරය පිළිබඳව කොන්දේසි දමා ණය සේ ලබාදුන් මුදල් නැවත තමන්ගේ රටටම ඇද ගන්නා පසුබිමක මෙහි වෙනස පැහැදිලි විය යුතුයි.

ආධාර ලබාදෙනු පිණිස රටවල් තෝරා ගන්නා පදනම කුමක්ද?

ඇමරිකාවේ රාජ්‍ය මුදල් වැය කරන්නේ නිශ්චිත හා පාරදෘශ්‍ය ක්‍රමවේදයක් අනුවයි. කිසියම් රටක් හා අදාළ වාස්තවික නිර්ණායක දෙස බලා මිස ජනාධිපති හෝ අගමැති කවුද, එසේ නැත්නම් බලයේ සිටින දේශපාලන පක්ෂය කවුද වැනි කරුණු මත රටකට ආධාර දීම ඇමරිකානු රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්තිය නෙමෙයි. එහෙත්, එවැනි කරුණු වක්‍ර අයුරකින් සලකා බලනු ලබන වාස්තවික නිර්ණායක කෙරෙහි බලපෑමක් කළ හැකියි. මේ ආධාර ලංකාවට ලැබෙන්නේ රනිල් නිසා හෝ යහපාලන ආණ්ඩුව නිසා නෙමෙයි. ආධාර ලබා දෙන්නේ රටේ ජනතාව වෙනුවෙන්.

රටවල් තෝරා ගන්නා නිර්ණායක මේවායි.

1. පහළ මැදි ආදායම් කාණ්ඩයේ රටක් විය යුතුයි.
2. ඇමරිකාව විසින් සම්බාධක පනවා ඇති රටක් නොවිය යුතුයි.
3. පරීක්ෂා කරන විෂයයන් 20කින් අනිවාර්ය විෂයයන් ඇතුළුව අවම වශයෙන් විෂයයන් 10කට සමත් ලකුණු ලබාගත යුතුයි.

පසුගිය වසරේදී මේ කාර්යය හා අදාළව පහළ මැදි ආදායම් කාණ්ඩයේ රටක් සේ සැලකුණේ සලකා බලන අවස්ථාවේදී (මා හිතන පරිදි 2017 ඒක පුද්ගල ආදායම අනුව) ඒක පුද්ගල ආදායම ඇමරිකානු ඩොලර් 1,875- 3,895 අතර වූ රටවල්. ඒ වන විට ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම ඇමරිකානු ඩොලර් 3,840ක් වූ නිසා ලංකාව නූලෙන් මේ රටවල් ලැයිස්තුවට අයිති වුනා. එහෙත්, මේ වන විට ලංකාව ආදායම පහළ මැදි ආදායම් මට්ටම ඉක්මවා ඉහළ මැදි ආදායම් මට්ටමට ගොස් ඇති නිසා 2020 වසරේදී සලකා බලන රටවල් ලැයිස්තුවේ ලංකාව නැහැ. යම් හෙයකින් මේ වෙලාවේ ගිවිසුම අත්සන් කිරීම කල් දැමුවොත්, මෙම ආධාරය ලංකාවට නැවත කිසිදා නොලැබී යා හැකියි.

පසුගිය 2019 වසරේදී සහශ්‍ර අභියෝගතා ආධාර ලබා දීම සඳහා සලකා බලන අවස්ථාවේදී ඒක පුද්ගල ආදායම ඇමරිකානු ඩොලර් 1,875- 3,895 අතර වූ රටවල් 40ක් තිබුණත්, ඒ අතරින් රටවල් 10කට විවිධ සම්බාධක පනවා තිබුණු නිසා එම රටවල් තරඟයෙන් ඉවත් කෙරුණා. එවිට ඉතිරි වුණේ රටවල් 30ක් පමණයි. ඒ රටවල් අතරින් ප්‍රමුඛයින් තෝරා ගැනුණේ මා පෙර කී නිර්ණායක 20 මතයි. මේ නිර්ණායක 20 ආර්ථික නිදහස, පාලනයේ නීතිගරුක බව හා මානව සංවර්ධනය ලෙස කාණ්ඩ තුනක් යටතේ වර්ග කර තිබෙනවා. නිර්ණායක මේවායි.

කාණ්ඩය I : ආර්ථික නිදහස
1. රාජ්‍යමූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති 
2. උද්ධමනය
3. නියාමනයේ ගුණාත්මක භාවය
4. වෙළඳ ප්‍රතිපත්ති
5. ආර්ථික කටයුතු වලදී ස්ත්‍රී සහභාගීත්වය 
6. ඉඩම් අයිතිය හා අත්පත් කරගැනීමේ හැකියාව 
7. ණය ලබා ගැනීමේ පහසුව
8. අලුත් ව්‍යාපාර ආරම්භ වීම

කාණ්ඩය II : පාලනයේ නීතිගරුක බව
9. දේශපාලන අයිතිවාසිකම්
10. සිවිල් නිදහස
11. දූෂණ පාලනය කිරීම
12. රජයේ ඵලදායීතාව
13. නීතියේ ආධිපත්‍යය
14. තොරතුරු දැනගැනීමේ නිදහස 

කාණ්ඩය III : මානව සංවර්ධනය
15. සෞඛ්‍ය වෙනුවෙන් පිරිවැය 
16. මූලික අධ්‍යාපනය වෙනුවෙන් පිරිවැය 
17. ස්වභාවික සම්පත් ආරක්ෂා කිරීම
18. ප්‍රතිශක්තිකරණ අනුපාතය
19. ගැහැණු ළමුන්ගේ ද්වීතියික අධ්‍යාපනය ලැබීමේ අනුපාතය
20. ළමා සෞඛ්‍යය

දැන් මේ විභාගය සමත් වෙන්නනම් පහත අවශ්‍යතා සපුරා තිබිය යුතුයි.
- අවම වශයෙන් විෂයයන් 10ක් සමත් විය යුතුයි
- සෑම කාණ්ඩයකින්ම අවම වශයෙන් එක් විෂයක් සමත් විය යුතුයි
- දේශපාලන අයිතිවාසිකම් හා සිවිල් නිදහස යන විෂයයන් දෙකෙන් එකක් සමත් විය යුතුයි
- දූෂණ පාලනය කිරීම විෂය අනිවාර්යයෙන් සමත් විය යුතුයි

ලංකාව අනිවාර්යය විෂයයන් ඇතුළුව විෂයයන් 13ක් සමත් වී මේ අවශ්‍යතා සම්පූර්ණ කර තිබෙනවා. ප්‍රතිශක්තිකරණ අනුපාතය හා ළමා සෞඛ්‍යය විෂයයන්ට විශිෂ්ඨ සාමාර්ථ ලබා ඉහළින්ම සමත් වී තිබෙනවා. ආර්ථික කටයුතු වලදී ස්ත්‍රී සහභාගීත්වය විෂයය අසමත් වී ඇතත් ඒ යාන්තමින්. ලකුණු අඩුවෙන්ම ලබා තියෙන්නේ මූලික අධ්‍යාපනය වෙනුවෙන් පිරිවැය, සෞඛ්‍ය වෙනුවෙන් පිරිවැය, රාජ්‍යමූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති හා ඉඩම් අයිතිය හා අත්පත් කරගැනීමේ හැකියාව විෂයයන්ටයි. රතු පාට අකුරින් තිබෙන්නේ අසමත් වූ විෂයයන්.

මේ නිර්ණායක හරහා අධ්‍යාපනය හා සෞඛ්‍ය වෙනුවෙන් වියදම් වැඩි කිරීමටත් ස්වභාවික සම්පත් ආරක්ෂා කිරීමටත් රජයට බල කෙරෙන බව පැහැදිලි විය යුතුයි. සමහර අය කියන්නේනම් ඕකේ අනිත් පැත්තයි.

ආධාර ලබාදෙනු පිණිස ව්‍යාපෘති තෝරා ගන්නා පදනම කුමක්ද?

සහශ්‍ර අභියෝගිතා සමාගම විසින් ආධාර ලබා දීම පිළිබඳව සලකා බැලෙන රටවල් ලැයිස්තුව ප්‍රසිද්ධ කිරීමෙන් පසුව අදාළ රටවලට ආධාර ඉල්ලා ව්‍යාපෘති යෝජනා ඉදිරිපත් කළ හැකියි. ව්‍යාපෘති සඳහා ආධාර ලබා දීමේදී සලකා බලන ප්‍රධාන නිර්ණායකයක් වන්නේ අදාළ ව්‍යාපෘති හේතුවෙන් රටේ කොපමණ පිරිසකට සෙත සැලසෙනවද කියන එකයි. එවැනි ව්‍යාපෘති හඳුනා ගැනීම සඳහා සහශ්‍ර අභියෝගිතා සමාගමත් උදවු කරනවා.

ලංකාවට ආධාර ලැබෙන්නේ කවර ව්‍යාපෘති වෙනුවෙන්ද?

ලංකාවේ රජය විසින් ව්‍යාපෘති දෙකක් සඳහා ඇමරිකන් ආධාර ඉල්ලා තිබෙනවා.
1. ප්‍රවාහන ව්‍යාපෘතිය සඳහා ඇමරිකන් ඩොලර් මිලියන 350ක්
2. ඉඩම් ව්‍යාපෘතිය සඳහා ඇමරිකන් ඩොලර් මිලියන 67ක්

මෙම මුදල් සහශ්‍ර අභියෝගිතා සමාගම විසින් ආධාර සේ ලබා දීමට එකඟ වී ඇති අතර එයට අමතරව ශක්‍යතා අධ්‍යයන, ව්‍යාපෘති කළමනාකරණය, පුහුණු වැඩ සටහන්, ව්‍යාපෘති සැලසුම්, නිරීක්ෂණ කටයුතු හා පසු විපරම් කිරීම ආදිය වෙනුවෙන් වැය කිරීමට තවත් ඇමරිකන් ඩොලර් මිලියන 63ක මුදලක්ද සමඟ මුළු ආධාර මුදල ඇමරිකන් ඩොලර් මිලියන 480ක් වෙනවා.

ප්‍රවාහන ව්‍යාපෘතියෙන් මිලියන 7ක පිරිසකට සෙත සැලෙසෙන අතර ආයෝජනයේ ප්‍රතිලාභ අනුපාතය 19%ක් ලෙස ගණන් බලා තිබෙනවා. ඉඩම් ව්‍යාපෘතියෙන් මිලියන 5ක පිරිසකට සෙත සැලෙසෙන අතර ආයෝජනයේ ප්‍රතිලාභ අනුපාතය 26%ක්. ව්‍යාපෘති දෙකෙන්ම මිලියන 11.3ක පිරිසකට (ඇතැම් අයට ව්‍යාපෘති දෙකෙන්ම වාසි සැලසෙන නිසා) සෙත සැලසෙන අතර මේ පිරිස ලංකාවේ ජනගහණයෙන් 54%ක්. ඇමරිකානු රජය මේ ආධාරය අනුමත කර තිබෙන්නේ එපමණ පිරිසකට සෙත සැලසෙන නිසයි.

ව්‍යාපෘති දෙකම ලංකාවේ රජයට අවශ්‍ය ප්‍රතිපාදන නොමැති වීම නිසා නිසියාකාරයෙන් ක්‍රියාත්මක කළ නොහැකි වූ රටේ ජාතික භෞතික සැලැස්මේ කොටස්. එසේ නැතුව මේ ව්‍යාපෘති ඇමරිකානු රජයෙන් සැලසුම් කළ ව්‍යාපෘති නෙමෙයි.

ප්‍රවාහන ව්‍යාපෘතිය යටතේ වෙන්නේ මොකක්ද?

මේ යටතේ අනු ව්‍යාපෘති තුනක් ක්‍රියාත්මක වෙනවා.
- කොළඹ හා තදාසන්න ප්‍රදේශ වල මාර්ග තදබදය අවම කිරීමේ ව්‍යාපෘතිය. ඇස්තමේන්තුගත වියදම ඇමරිකන් ඩොලර් මිලියන 159.9ක්.
- කොළඹ හා තදාසන්න ප්‍රදේශ වල පොදු ප්‍රවාහන සේවය දියුණු කිරීමේ ව්‍යාපෘතිය. ඇස්තමේන්තුගත වියදම ඇමරිකන් ඩොලර් මිලියන 50ක්.
- රටේ මධ්‍යම ප්‍රදේශයේ මාර්ග සංවර්ධන කිරීමේ ව්‍යාපෘතිය. ඇස්තමේන්තුගත වියදම ඇමරිකන් ඩොලර් මිලියන 140.1ක්.

මාර්ග තදබදය අවම කරන්නේ කොහොමද?

මේ ව්‍යාපෘතිය යටතේ පහත සඳහන් දේවල් සිදු වෙනවා.
- කොළඹ හා තදාසන්න වාහන තදබදය ඉතා අධික මාර්ග අටක මං සන්ධි 132ක් රථවාහන ආලෝක සංඥා සහිතව වැඩි දියුණු කිරීම හා පාර මාරු වන ස්ථාන 50ක් අලුතින් ඉදි කිරීම.
- රථවාහන තදබද පිළිබඳ දත්ත එසැණින් ලබා ගෙන, අලුතින් ස්ථාපිත කරන ස්වයංක්‍රීය රථවාහන තදබද කළමනාකරණ මධ්‍යස්ථානයකදී විශ්ලේෂණය කර රථවාහන තදබදය අවම වන පරිදි ස්වයංක්‍රීය ලෙස රථවාහන සංඥා ආලෝක පුවරු හැසිරවීම.
- සීසීටීවී කැමරා සහ ජීපීඑස් උපකරණ යොදා ගනිමින් හදිසි මාර්ග තදබද අවස්ථා වලදී ක්‍රියාත්මක කෙරෙන ක්‍රමවේදයක් ඇති කිරීම
- ඉහත පද්ධති නඩත්තු කිරීම හා වැඩි දියුණු කිරීම සඳහා අවශ්‍ය තාක්ෂණික සහාය.

පොදු ප්‍රවාහන සේවය දියුණු කරන්නේ කොහොමද?

මෙහිදී මූලික වශයෙන් අවධානය යෙදවෙන්නේ බස් සේවය නවීකරණය කිරීමටයි. ඒ යටතේ,
- ජීපීඑස් තාක්ෂනය සහිතව බස් රථ නවීකරණය කිරීම,
- බස් රථ තුළ මගීන්ගේ, විශේෂයෙන්ම කාන්තාවන්ගේ සුරක්ෂිතතාව තහවුරු කිරීම,
- සීසීටීවී කැමරා යොදාගනිමින් නිරීක්ෂනය කිරීම,
- ප්‍රමුඛතා මං තීරු ඇති කිරීම,
- මුදල් ගෙවනු වෙනුවට කාඩ්පත් ක්‍රමයක් හඳුන්වා දීම, ඇතුළු තවත් කටයුතු හරහා පොදු ප්‍රවාහන සේවා වඩා ජනප්‍රිය කර රථවාහන තදබදයට හේතුවන පෞද්ගලික මෝටර් රථ භාවිතය අඩු කිරීම අපේක්ෂාවයි.

මාර්ග සංවර්ධන ව්‍යාපෘතිය යටතේ වෙන්නේ මොකක්ද?

මේ යටතේ පදික මං තීරු ආදියද සහිතව පහත මාර්ග සංවර්ධනය කෙරෙනවා.
- අවිස්සාවේල්ල සිට රත්නපුර දක්වා කිලෝමීටර 40ක්
- බෙරගල සිට වැල්ලවාය දක්වා කිලෝමීටර 31ක්
- දඹුල්ල සිට නාඋල දක්වා කිලෝමීටර 21ක්
- දඹුල්ල ආසන්නව මධ්‍යම හා උතුරුමැද පළාත් සීමාවේ කිලෝමීටර 18ක කොටසක්
- රත්නපුර සිට පැල්මඩුල්ල දක්වා කිලෝමීටර 22ක්

ඉඩම් ව්‍යාපෘතිය යටතේ වෙන්නේ මොනවාද?

මේ යටතේ අනු ව්‍යාපෘති පහක් තිබෙනවා.
1. ලංකාවෙන් 28%ක් ආවරණය වන දිස්ත්‍රික් 7ක ඇති ඉඩම් වල සිතියම් පරිගණකගත කිරීම - ඩොලර් මිලියන 23.4ක්.
2. ඉඩම් හිමිකම් ලේඛණ (ඔප්පු) ස්කෑන් කර පරිගණකගත කිරීම - ඩොලර් මිලියන 11.4ක්.
3. ඉඩම් වල වටිනාකම තක්සේරු කිරීමේ ක්‍රමවේදය වැඩි දියුණු කිරීම - ඩොලර් මිලියන 6.5ක්.
4. රජයට අර්ධ අයිතියක් ඇති පුද්ගලයින් සතු ඉඩම් වල අයිතිය අදාළ පුද්ගලයින්ට ලබා දීම - ඩොලර් මිලියන 19.3ක්.
5. ඉඩම් ප්‍රතිපත්ති පිළිබඳ පර්යේෂණායතනයක් ඇති කිරීම - ඩොලර් මිලියන 6.7ක්.

මා හිතන හැටියට, ඉහත අනු ව්‍යාපෘති අතරින් බොහෝ දෙනෙකු විසින් විවේචනය කරන්නේ පළමු හා සිවුවන අනු ව්‍යාපෘති දෙකයි.

ඉඩම් වල සිතියම් මෙන්ම ඔප්පුද පරිගණකගත කිරීම කළ යුතුම දෙයක්. පරණ කඩදාසි ඔප්පු හා සිතියම් සමඟ ඉදිරියට යාමේ අකාර්යක්ෂම බව ගැන කතාකරන්න කාලය යොදවන එකේත් තේරුමක් නැහැ. මේ කටයුතු දිවයින පුරාම සිදු විය යුතුයි. දැනට මෙය දිස්ත්‍රික් හතකට සීමා කර තිබෙන්නේ රට පුරාම මේ කටයුතු ක්‍රියාත්මක කරන්න තරම් මුදල් ප්‍රතිපාදන නැති නිසයි.

මුඩුබිම් පණත යටතේ, කිසිවෙකුට ඉංග්‍රීසි ක්‍රමයට හිමිකම් තහවුරු කළ නොහැකි වූ ඉඩම් සියල්ල රජයේ ඉඩම් බවට පත් වුනා. ඉන් පසු මේ ඉඩම් වරින් වර වගා කටයුතු හෝ වෙනත් කටයුතු වෙනුවෙන් පුරවැසියන්ට ලැබුණා. එහෙත්, ඒ විදිහට ලැබුණු ඉඩම් පෞද්ගලික ඉඩම් වුනේ නැහැ.

මෙවැනි ඉඩම් මුලින්ම ක්‍රවුන් ග්‍රාන්ට් ඉඩම් ලෙසත්, ඉන්පසු එල්ඩීඕ (ඉඩම් සංවර්ධන ආඥා පනත යටතේ ලබාදුන්) ඉඩම් ආදී ලෙසත් විවිධ නම් වලින් හැඳින්වුනා. ඉඩම් හිමියන්ට රජයෙන් ලැබුණු බලපත්‍රයක් මිස පූර්ණ හිමිකමක් තිබුණේ නැහැ. පොළොවෙන් යට අයිතිය තිබුණේ රජයට. මේ ඉඩම් කොටස් කිරීමට හා විකිණීමට හැකියාවක් තිබුණේ නැහැ. පවුලේ අයෙකුට පැවරීමට පමණක් හැකිකම තිබුණා. ඒ වගේම බැංකුවට තබා ණයක් ගන්න පුළුවන් කම තිබුණේ නැහැ. විවිධ ආණ්ඩු  යටතේ ස්වර්ණභූමි, ජයභූමි, රත්නභූමි, රන්බිම ආදී වශයෙන් ඔප්පු ප්‍රදානය කෙරෙද්දී මේ සීමාවන් ටිකින් ටික ලිහිල් වුනත් මුළුමනින්ම නැති වුනේ නැහැ.

ඉහත කී ආකාරයේ හිමිකමක් තිබෙන අයෙකුට ඉඩම අවශ්‍ය පරිදි කැබැලි කළ නොහැකි නිසා දරුවන් අතර ඉඩම බෙදා දීම අසීරුයි. ඉඩම විකුණා මුදල් බෙදා දිය හැක්කේ දරුවන්ගෙන් අයෙක් එය මිල දී ගන්න කැමැතිනම් පමණයි. මිල දී ගැනීමක් කියා කිවුවත් ගනුදෙනුව සිදු කරන්න වෙන්නේ අත යටින්. නීත්‍යානුකූලව සිදු වන්නේ පැවරුමක්. ඒ නිසා, ඉඩම එහි වටිනාකමට විකිණෙන්නේ නැහැ. ඉඩම් ගනුදෙනුවෙන් රජයට බදු මුදලක් ලැබෙන්නෙත් නැහැ. ඉඩම පැවරිය හැක්කේ පවුලේ අයෙකුට පමණක් වුවත් බොහෝ විට මොකක් හෝ වංගුවක් දමා ඉඩම පිටට විකුණන එක දුලබ දෙයක් නෙමෙයි.

රජයට අයත් හැම ඉඩමක්ම මේ වර්ගයේ ඉඩම් නෙමෙයි. උදාහරණ විදිහට මාර්ග රක්ෂිත, දුම්රිය මාර්ග රක්ෂිත, ඇළ රක්ෂිත, ජලපෝෂක ආදී ලෙස වෙන් කළ ඉඩම් විශාල ප්‍රමාණයක් තිබෙනවා. එහෙත්, මේ ඉඩම් බොහොමයක්ද මේ වන විට කවුරු හෝ විසින් අල්ලාගෙන ස්ථිර ගොඩනැගිලි ඉදි කරලා. මගේ ලංකාවේ ගෙදර කිට්ටුව ඇළ රක්ෂිතයක මේ විදිහට අනවසරයෙන් එක් අයෙක් මුලින් හදපු ගෙයක් දැන් ජනපදයක් වෙලා. ප්‍රදේශයේ දේශපාලනඥයෙකුගේ උදවුවෙන් මුලින් එක ගෙදරකට විදුලි බලය ලබාගත්තාට පසුව අනෙක් ගෙවල් වලටත් විදුලි බලය සැපයීමට විදුලි බල මණ්ඩලයට සිදු වී තිබෙනවා. මේ ඉඩම් වලට බදු ඔප්පු හෝ නැහැ. නමුත්, ගෙවල් සහිත ඉඩම් කැබලි වෙනත් අයට විකිණීම පවා සිදු වෙනවා. ඔප්පුවක් නැතත් ගන්න අයත් ඉන්නවා. ඒ නැවත කාට හෝ විකුණන්න පුළුවන් බව දන්නා නිසයි. මා දන්නා තවත් පැති වල බලය ඇති ඇතැම් අය හොර ඔප්පු හදාගෙන ඉඩම් විකුණනවා. කිහිප වරක් ඉඩමක් විකිණූ පසු, පසුව මිල දී ගන්නා අයෙකුට ඉඩමේ අයිතියේ සම්භවය ගැන සැක හිතෙන්නේ නැහැ. ඉඩම් හිමිකම් හා සිතියම් ලේඛනගත වී ඇත්නම් මෙවැනි වංචා කරන්න අමාරුයි. ඒ වගේම, බාග අයිතියක් ඇති ඉඩම් අත යටින් හුවමාරු වීම ඉතා අකාර්යක්ෂමයි.

මේ දෙආකාරයේම ඉඩම් වල නීත්‍යානුකූල අයිතිය තියෙන්නේ රජයට වුවත්, කවුරු හෝ පවුලක් ස්ථිර ගෙයක් හදාගෙන කාලයක් පදිංචි වී සිටින තැනකින් ඒ අයව එළියට ඇදලා දාන එක සිදු නොවන දෙයක්. එවැනි දේ කර දේශපාලනිකව අප්‍රසාදයට පත් වෙන්න කිසිදු ආණ්ඩුවක් කැමති නැහැ.

තෝරාගෙන තිබෙන දිස්ත්‍රික් හතේ හෝ රජයට නීත්‍යානුකූල අයිතිය තිබෙන ඉඩම් නැවත මැන, සිතියම් පරිගණක ගත කළොත් හා එසේ කරන අතරතුර ඉඩමේ දැන් තත්ත්වය ගැන දත්ත එකතු කර ගත්තොත් රජයට අයිති දැනට නිදහස්ව තිබෙන ඉඩම් ගැන කිසියම් අදහසක් ගත හැකියි. ඉන් පසුව, අවශ්‍යනම් ආර්ථික කටයුත්තක් වෙනුවෙන් ඒ ඉඩම් යොදා ගත හැකියි. ආණ්ඩුව තීරණය කරනවානම් ඇමරිකාවට විකුණන්න වුනත් පුළුවන්. ඒ වගේම, කවුරු හෝ ස්ථිර ඉදිකිරීම් කර ඇති ඉඩම් අවශ්‍යනම් ඒ අයටම ප්‍රදානය කළ හැකියි. එවිට ඒ අයට ඒ ඉඩම් ඇමරිකාවට හෝ වෙනත් අයෙකුට විකුණන්න හෝ බැංකුවට උගස් කර ණයක් ගන්න පුළුවන්. කොහොම වුනත්, ඒ වැඩි වැඩ කිසිවක් සහශ්‍ර අභියෝගිතා ගිවිසුමේ නැහැ. ගිවිසුම අනුව සිදු වන්නේ ඉඩම් පිළිබඳ තොරතුරු පරිගණකගත කිරීම පමණයි.

ගිවිසුමේ කොන්දේසි මොනවාද?

ගිවිසුමේ මුලින්ම විශේෂ කොන්දේසි හතරක් තිබෙනවා.
1. මේ මුදල් හමුදා, පොලීසි, නිල නොවන හමුදා ආදිය පුහුණු කිරීම වෙනුවෙන් යොදාගත නොහැකියි.
2. මේ මුදල් ඇමරිකාවේ රැකියා හෝ නිෂ්පාදිතය විශාල වශයෙන් අඩු කෙරෙන කටයුත්තක් සඳහා යොදාගත නොහැකියි.
3. පරිසරයට, මහජන සෞඛ්‍යයට හෝ මහජන ආරක්ෂාවට තර්ජනයක් වන කටයුත්තක් වෙනුවෙන් මේ මුදල් යෙදවිය නොහැකියි.
4. ගබ්සා කිරීමට හෝ ගබ්සා වලට අනුබල දීමට හෝ බලහත්කාරයෙන් හෝ මුදල් දී වන්ධ්‍යාකරණය කිරීමට මේ මුදල් යෙදවිය නොහැකියි.

මෙම ව්‍යාපෘතිය ක්‍රියාත්මක කරන්නේ කොහොමද?

ව්‍යාපෘතිය ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා ශ්‍රී ලංකා සහශ්‍ර අභියෝගිතා සමාගම නමින් සමාගමක් පිහිටුවිය යුතුයි. නමුත්, මේ සමාගම ඇමරිකානු සමාගමක් නෙමෙයි. එහි අධ්‍යක්ෂ්‍ය මණ්ඩලය සමන්විත වන්නේ පහත අයගෙන්.

1. ජනාධිපතිවරයාගේ නියෝජිතයෙක්
2. අගමැතිවරයාගේ නියෝජිතයෙක්
3. මුදල් අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්
4. ප්‍රවාහන හා සිවිල් ගුවන්සේවා අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්
5. ඉඩම් හා පාර්ලිමේන්තු ප්‍රතිසංස්කරණ අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්
6. මෙගාපොලිස් හා බස්නාහිර සංවර්ධන අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්
7. අධිවේගී මාර්ග, මාර්ග සංවර්ධන හා ඛණිජ සම්පත් සංවර්ධන අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්
8. වනිතා හා ළමා කටයුතු හා වියලි කලාප සංවර්ධන අමාත්‍යාංශයේ ලේකම්
9. පෞද්ගලික අංශයේ නියෝජිතයෙක්
10. සිවිල් සමාජ නියෝජිතයින් දෙදෙනෙක්

කාලයක් තිස්සේ ඉතුරු කරගත්ත මුදල් ටිකක් යොදවලා සීගිරියෙන් කෑල්ලක් ගන්න කියලා හිතලා හොයලා බැලුවත් ඔය තියෙන දේවල් වලට වඩා වැඩි දෙයක්නම් තාම හොයා ගන්න බැරි වුනා.

පසු සටහන: අමතර ප්‍රශ්න වලට පිළිතුරු පහත ලිපියේ තිබෙනවා.

දොළොස් ලක්ෂයක් නෙමෙයි විසිනව ලක්ෂයක්!

ජනාධිපති විධායක බලය අපහරණය කළොත්?

සමහර වෙලාවට ඇමරිකාවේ වෙන දේවල් ගැන මම දැනගන්නේ ලංකාවේ පත්තර වලින්. සාමාන්‍යයෙන් ලංකාවේ පුවත්පත් ඇමරිකාවේ සිදුවන දේවල් පළ කරන්න විශාල උනන්දුවක් තියෙන්නේ. එයට හේතුව ලංකාවේ පුවත්පත් කියවන පාඨකයින් අතර ඇමරිකාවේ සිදුවන දේවල් ගැන දැන ගන්න විශාල උනන්දුවක් තිබීමයි.

මේ දවස් වල මේ සාමාන්‍ය තත්ත්වයේ ලොකු වෙනසක් පේන්න තියෙනවා. ලංකාවේ ජනාධිපතිවරණ උණුසුම නිසා මේ දවස් වල ලංකාවේ මිනිස්සුන්ට ලංකාවෙන් පිට දේවල් ගැන හොයන්න ලොකු උනන්දුවක් නැහැ. ඒ නිසා, ඇමරිකාවේ සිදුවන දේවල් වලට වෙන දවස් වල වගේ ලංකාවේ මාධ්‍ය වල ලොකු බරක් වැටෙන්නේ නැහැ. සාමාන්‍ය දවසකනම් පිටු පුරවන සමහර පුවත් වාර්තා වෙන්නෙත් නැහැ.

ඇමරිකාව ඇතුළේනම් දේශපාලනය ගැන උනන්දුවක් තියෙන හැමෝම මේ දවස් වල කතා කරන්නේ.... ලංකාවේ ජනාධිපතිවරණය ගැනනම් නෙමෙයි. ඇමරිකන් පුරවැසියෙක්ව හිටි අයෙක් ලංකාවේ ජනාධිපති වෙයිද කියන එකත් නෙමෙයි.  ලංකාවේ ජනාධිපතිවරණය ගැන ලංකාවෙන් ආ සංක්‍රමණිකයින් හැර ඇමරිකාවේ අනෙක් අය දන්නෙවත් නැහැ. ගෝඨාභය කියන පුද්ගලයා ගැන තත්ත්වයත් ඕකම තමයි. මේ කරුණ විශේෂයෙන් ලියන්න හිතුවේ ඇමරිකාවේ පුවත්පත් වල ගෝඨාභය ගැන ප්‍රශංසාත්මක ලිපි යනව කියන්නේ ඇත්තද කියා අපේ වත්පොත් මිතුරෙක් ටික දවසකට පෙර අසා තිබෙනු දැක්ක නිසයි. ඇමරිකාවේ මුද්‍රිත පුවත්පත් කියන්නේ කොහොමටත් මියගිය මාධ්‍යයක්. නිකම් ලැබෙන ප්‍රාදේශීය පුවත්පතක් හැර වෙන පත්තරයක්නම් දැකපු කාලයක් මතකත් නැහැ.

එහෙමනම් ඇමරිකාවේ ගොඩක් අය මේ දවස් වල කතා කරන්නේ අර මොකක්ද ගිවිසුමෙන් ලංකාවෙන් බාගයක් ඇමරිකාවට ලියා දෙන්න යන එක ගැනද? එහෙම නැත්නම්, ඔය කියන ගිවිසුම අත්සන් කළාම ලංකාවේ ඉඩම් කුණු කොල්ලෙට ගන්න එක ගැනද?

ඇමරිකාව ඇතුළේනම් දේශපාලනය ගැන උනන්දුවක් තියෙන හැමෝම මේ දවස් වල කතා කරන්නේ ඔය එකක්වත් ගැන නෙමෙයි. ජනාධිපති ට්‍රම්ප්ට එරෙහි දෝෂාභියෝගය ගැනයි. මේ හා අදාළ තීරණාත්මක සිදුවීමක් පසුගිය බ්‍රහස්පතින්දා සිදු වුනා. ඒ මේ දෝෂාභියෝග විභාගය ඉදිරියට ගෙන යාම පිළිබඳව ඇමරිකානු නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ පැවති ඡන්ද විමසීමයි. එහිදී 232-196 ලෙස අදාළ යෝජනාව සම්මත වුනා. ඡන්දය පැවැත්වුණේ දෝෂාභියෝග යෝජනාව පිළිබඳව නෙමෙයි. එය ඉදිරි කාලයේදී සිදුවීමට නියමිත දෙයක්. මෙහිදී සම්මත කර ගැනුනේ ජනාධිපති ට්‍රම්ප්ට එරෙහි දෝෂාභියෝග චෝදනා විභාග කරන ආකාරය පිළිබඳ රීති මාලාවයි.

නොදන්නා අය වෙනුවෙන් මේ කතාවේ පසුබිම කෙටියෙන් කිවුවොත්, මේ චෝදනාවට පදනම් වෙන්නේ පසුගිය ජූලි 25 වන දින ජනාධිපති ට්‍රම්ප් හා යුක්රේන ජනාධිපති වොලොදිමීර් සෙලෙන්ස්කි අතර සිදු වූ දුරකථන සාකච්ඡාවක්. පසුගිය මැයි 20 වනදා යුක්රේනයේ හයවන ජනාධිපති ලෙස දිවුරුම් දුන් සෙලෙන්ස්කි ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වී ජයගන්නා තුරුම විකටයෙක්, නළුවෙක් හා තිර රචකයෙක්ව සිටි, දේශපාලනයේ පළපුරුද්දක් නොතිබුණු අයෙක්. එහෙත්, පසුගිය යුක්රේන ජනාධිපතිවරණයේදී සුවිශේෂී පෙරළියක් කරමින් හිටපු ජනාධිපති පෙට්‍රෝ පොරොෂෙන්කෝ, හිටපු අගමැතිවරියක වූ ජුලියා ටිමොෂෙන්කෝ හා හිටපු නියෝජ්‍ය අගමැතිවරයෙකු වූ යූරි බොයිකෝ ඇතුළු අපේක්ෂයින් 39 දෙනෙකු අතරින් මුල් තැනට පැමිණීමට ඔහු සමත් වුනා.

යුක්රේනයේ හා ලංකාවේ ජනාධිපතිවරණ ක්‍රම අතර සැලකිය යුතු සමානකම් තිබෙනවා. ලංකාවේ මෙන්ම යුක්රේනයේද කිසිදු තරඟකරුවෙකු පළමු වටයෙන් 50% ඉක්මවා ඡන්ද ලබා නොගතහොත්, ජනාධිපති ධුරයට පත් වන්නේ පළමු වටයේදී මුල් තැනට ආ අපේක්ෂයින් දෙදෙනා අතරින් වැඩිම දෙනෙකුගේ වැඩි කැමැත්ත ලබන අපේක්ෂකයායි. එහෙත්, මෙසේ වැඩිම දෙනෙකුගේ වැඩි කැමැත්ත ලබන අපේක්ෂකයා තෝරාගන්නා ආකාරය ලංකාවේ ක්‍රමයම නෙමෙයි. ලංකාවේදීනම් මෙවැනි අවස්ථාවක කරන්නේ මුල් තැනට ආ දෙදෙනා වෙනුවෙන් පළමු කැමැත්ත නොදුන් අයගේ දෙවන හා තෙවන මනාප පරීක්ෂා කර කිසියම් ඡන්දදායකයෙකු විසින් මේ පළමු අපේක්ෂකයින් දෙදෙනාගෙන් අයෙකුට දෙවනුව හෝ දෙවනුවද දෙදෙනාගෙන් අයෙකුට හෝ මනාප ලබා දී නැත්නම් තෙවනුව හෝ කැමැත්ත දක්වා ඇත්නම්, එවැනි ඡන්දද මුල් අපේක්ෂකයින්ගේ ඡන්ද වලට එකතු කිරීමයි. එහෙත්, යුක්රේනයේ මෙවැනි දෙවැනි මනාප දීමක් නැති නිසා, මුල් වටයේදී කිසිවෙකු 50% ලබා නැත්නම් දෙවන වටයේදී ඉතිරි අපේක්ෂකයින් තරඟයෙන් ඉවත් කර මුල් දෙදෙනා අතර දෙවන ජනාධිපතිවරණ ඡන්ද වටයක් පවත්වනවා.

පසුගිය පසුගිය මාර්තු 31 දින පැවති යුක්රේන ජනාධිපතිවරණයේ පළමු වටයේදීද පුමුඛ අපේක්ෂකයා වුනේ සෙලෙන්ස්කි වුවත් ඔහු විසින් ලබාගත්තේ 30.24% ක ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් පමණයි.  හිටපු ජනාධිපති පෙට්‍රෝ පොරොෂෙන්කෝ විසින් 15.95%ක්ද, හිටපු අගමැතිවරියක වූ ජුලියා ටිමොෂෙන්කෝ විසින් 13.40%ක්ද, හිටපු නියෝජ්‍ය අගමැතිවරයෙකු වූ යූරි බොයිකෝ විසින් 11.67%ක්ද ලබා ගනිද්දී ඉතිරි ඡන්ද අනෙකුත් අපේක්ෂකයින් අතර බෙදී ගියා. මේ අනුව, දෙවන වටයේ තරඟය තිබුණේ සෙලෙන්ස්කි හා පොරොෂෙන්කෝ අතරයි. ලංකාවේ පාස්කු බෝම්බ පිපිරුණු පසුගිය අප්‍රේල් 21 වෙනිදා පැවැත්වුණු මේ දෙවන වටයෙන් ඡන්ද 73.22%ක් ලබා ගනිමින් සෙලෙන්ස්කි ජයගත්තා.

යුක්රේනයේ රුසියානු සංස්කෘතික ආධිපත්‍යයට එරෙහි කලාකරුවෙකු සේ මුලින් මතුවන සෙලෙන්සිකි රටේම ජනප්‍රිය චරිතයක් බවට පත් වන්නේ "ජනතා සේවකයා" දේශපාලන ප්‍රහසන කතා මාලාව හරහායි. 1+1 රූපවාහිණී නාලිකාව හරහා විකාශනය වූ මේ කතාමාලාවේ ප්‍රධාන චරිතය සෙලෙන්සිකි පෙනී සිටින වැසිලි හොලොබොරොද්කෝ  චරිතයයි. කතාව පටන් ගනිද්දී වැසිලි උසස් පෙළ පන්ති වල ඉතිහාස විෂය උගන්වන ගුරුවරයෙක්. යුක්රේනයේ පවතින දූෂණය ගැන වැසිලි විසින් කරන කතාවක් වීඩියෝ කරන ඔහුගේ සිසුවෙකු විසින් එය යූටියුබ් දැමීමෙන් පසුව වීඩියෝව වයිරල් වී වැසිලි චරිතය රටේම ජනප්‍රිය වෙනවා. මේ ජනප්‍රියත්වය කෙළවර වෙන්නේ අන්තිමේදී නොසිතූ විලස වැසිලි යුක්රේනයේ ජනාධිපති වීමෙනුයි. මේ ආකාරයට ජනතා සේවකයා කතා මාලාවේදී අහම්බෙන් යුක්රේන ජනාධිපති වන වැසිලිගේ චරිතය රඟ පෑ සෙලෙන්සිකිත් වැඩිකල් නොයා අනපේක්ෂිත ලෙස යුක්රේනයේ ජනාධිපති වෙනවා.

ජනතා සේවකයා කථාමාලාව නිපදවන්නේ ක්වල්තාල් 95 (95 කාර්තුව) නම් නිෂ්පාදන සමාගමයි. පසුව එම සමාගම විසින් ජනතා සේවකයා නමින්ම දේශපාලන පක්ෂයක්ද ලියාපදිංචි කරනවා. ඒ වෙලාවේදී ඔවුන් කියන්නේ ඒ වන විට රූපවාහිනී කතාමාලාව හේතුවෙන් ජනප්‍රිය වී තිබෙන මේ නම වෙනත් අයෙකු විසින් දේශපාලන අරමුණකින් යොදා ගැනීම වැළැක්වීමට මෙය කරන බවයි. සෙලෙන්සිකි ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වී ජය ගන්නේ මේ අලුත් පක්ෂයෙන්.

පසුගිය දෙසැම්බර් 31 වනදා ජනතා සේවකයා කතාංගය විකාශනය වීමෙන් අනතුරුව තමන් ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වන බව ප්‍රකාශයට පත් කරන සෙලෙන්ස්කි සම්ප්‍රදායික දේශපාලනඥයින් මෙන් රැස්වීම්, දේශපාලන සාකච්ඡා ආදියට බර තියන්නේ නැහැ. ඔහු ප්‍රචාරක කටයුතු කරන්නේ සමාජ මාධ්‍ය හරහායි. අනෙකුත් ප්‍රධාන අපේක්ෂකයින්ට මෙන් රට පුරා ව්‍යාප්ත වූ සංවිධාන ජාලයක් හෝ නැතුවයි ඔහු තරඟයට ඉදිරිපත් වන්නේ. ඒ අතරම ඔහු රඟපෑමද දිගටම කරනවා. බලයට පත් වීමෙන් පසුව ඔහුගේ ක්වර්තාල් 95 කණ්ඩායමේ ඇතැම් අය රජයේ වැදගත් තනතුරු වලට පත් කරනු ලැබ තිබෙනවා.

සෙලෙන්ස්කි ජනාධිපති ලෙස දිවුරුම් දුන් වහාම කළේ පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැර මහ මැතිවරණයක් කැඳවීමයි. මැතිවරණය පැවැත්වෙන්න නියමිතව තිබුණේ ඔක්තෝබරයේ නිසා මේ තීරණයේ ව්‍යවස්ථානුකූල බව අභියෝගයට ලක් කෙරුණත් එහි වරදක් නැති බව අධිකරණය විසින් තීරණය කළා. මේ අනුව පසුගිය ජූනි 21 දින යුක්රේනයේ මහ මැතිවරණය පැවැත්වුනා.

යුක්රේන මැතිවරණ ක්‍රමය අනුව ආසන ක්‍රමයට මන්ත්‍රී වරුන් 225 දෙනෙකු හා සමානුපාතික ක්‍රමයට පක්ෂ ලැයිස්තු වලින් මන්ත්‍රී වරුන් 225 දෙනෙකු වශයෙන් මන්ත්‍රීවරු ගණන 450ක් වුවත්, මැතිවරණ ආසන 225න් 26ක් අයත් වන ක්‍රිමියානු කොටස  2014දී රුසියාව විසින් ඈඳා ගෙන තිබීම නිසා ඒ කොටසේ මැතිවරණ පැවැත්වීමේ හැකියාවක් තිබුණේ නැහැ. ඒ නිසා, පිරවීමට හැකියාවක් තිබුණේ මන්ත්‍රී ධුර 424ක් පමණයි. එයින් 254ක්ම ලබාගත්තේ සෙලෙන්ස්කිගේ ජනතා සේවක පක්ෂයයි.

ජනාධිපති ට්‍රම්ප්ට දෝෂාභියෝග චෝදනාවකට මුහුණ දෙන්න සිදු වී තිබෙන්නේ ජනාධිපති සෙලෙන්ස්කිගේ මැතිවරණ ජයග්‍රහණයෙන් පසුව ඔහුට සුබ පතමින් පටන්ගෙන පැය බාගයක් තිස්සේ සිදුකළ දුරකථන කතාබහ හේතුවෙනුයි. කතාබහ ආරම්භයේදීම සෙලෙන්සිකි විසින් කියනා ආකාරයට ඔහු ට්‍රම්ප්ව සලකන්නේ ගුරුවරයෙකු ලෙසයි. සිය මැතිවරණ ව්‍යාපාරයේදීද ට්‍රම්ප්ව අනුගමනය කළ බව සෙලෙන්ස්කි කියනවා. සෙලෙන්ස්කි තරම් ජනප්‍රිය වී නැතත් ට්‍රම්ප් කියන්නෙත් චිත්‍රපට වල රඟ පෑ නළුවෙක්.

ඩිමොක්‍රටික් පාක්ෂිකයින් විසින් චෝදනා කරන්නේ මේ දුරකථන සාකච්ඡාවේදී යුක්රේනයට ඇමරිකාව විසින් දිගටම උදවු කරන්නනම් යුක්රේනය විසින් තමන්ටද උදවු කිහිපයක් කළ යුතු බව කියමින් ජනාධිපති ට්‍රම්ප් විසින් ජනාධිපති සෙලෙන්ස්කිට බලපෑම් කළ බවයි. මේ උදවු අතරින් එකක් 2020 ඇමරිකන් ජනාධිපතිවරණයේදී ඩිමොක්‍රටික් අපේක්ෂයා වීමට සැලකිය යුතු ඉඩක් තිබෙන පසුගිය ඔබාමා ආණ්ඩුවේ උප ජනාධිපති වූ ජෝ බයිඩන් හා ඔහුගේ දෙවන පුත් හන්ටර් බයිඩන් හා සම්බන්ධ කරුණක්.

යුක්රේනයේ විශාලතම ස්වභාවික වායු නිෂ්පාදන සමාගම වන බරිස්මා හෝල්ඩින්ග්හි අධ්‍යක්ෂ්‍ය මණ්ඩල සාමාජිකයෙකු ලෙස  හන්ටර් බයිඩන් 2014 අප්‍රේල් සිට 2019 අප්‍රේල් මාසය දක්වා කටයුතු කළා. ඔහුව එම ධුරයට පත් කර ගැනුනේ 2014දී බරිස්මා සමාගමට මුදල් විශුද්ධකරනය කිරීම පිළිබඳ චෝදනා එල්ලවීමෙන් පසුව එම සමාගමේ ප්‍රතිරූපය නැවත ගොඩනංවා ගනු පිණිස ජාත්‍යන්තර අධ්‍යක්ෂ්‍ය මණ්ඩලයක් පත් කර ගැනීමේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙසයි. මේ කාලය ඇතුළත (2017 ජනවාරි දක්වා) ජෝ බයිඩන් ඇමරිකාවේ උප ජනාධිපති ලෙස කටයුතු කළා.

ජෝ බයිඩන් ඇමරිකාවේ උප ජනාධිපති ලෙස කටයුතු කළ කාලයේදී යුක්රේනයේ දූෂණ විමර්ශන කටයුතු වලට බාධා කරන්නේයැයි චෝදනා කෙරුණු හිටපු නීතිපති වික්ටර් ශොකින්ව ධුරයෙන් පහ කරන මෙන් යුරෝපීය රටවල් බල කරද්දී ජෝ බයිඩන්ද එම රටවල් සමඟ එකතු වී යුක්රේනයට බලපෑම් කළා. 2016 මාර්තුවේදී යුක්රේන පාර්ලිමේන්තුවේ ඡන්දයෙන් වික්ටර් ශොකින්ව ධුරයෙන් පහ කළා. පසුගිය මාර්තු මාසයේදී වික්ටර් ශොකින් විසින් ප්‍රකාශ කළේ ඔහුව ධුරයෙන් පහ කිරීමට හේතු වුනේ බරිස්මා සමාගමේ සිදු වූ දූෂණ විමර්ශනය කිරීම වැළැක්වීමට බවයි. යුක්රේන හා ඇමරිකන් දෙපාර්ශ්වයෙන්ම කියන ආකාරයට වික්ටර් ශොකින්ව ධුරයෙන් පහ කරන අවස්ථාව වන විට බරිස්මා සමාගම හා අදාළ දූෂණ විමර්ශන සක්‍රියව සිදු වෙමින් පැවැතී නැහැ. එසේම, බරිස්මා සමාගමේ විමර්ශනයට ලක්වී තිබෙන දූෂණ සිදු වී ඇතැයි සැලකෙන්නේ හන්ටර් බයිඩන්ව අධ්‍යක්ෂ්‍ය මණ්ඩලයට පත් කර ගනු ලැබීමට පෙර කාලයේදීයි. ඒ හැර, හන්ටර් බයිඩන්ට කිසිදු දූෂණ චෝදනාවක් එල්ල වී නැහැ.

ඩිමොක්‍රටික් පාක්ෂිකයින්ට අනුව ජනාධිපති ට්‍රම්ප් විසින් උත්සාහ දරා තිබෙන්නේ සිය විධායක බලය අපහරණය කරමින් 2020 ජනාධිපතිවරණයේදී ඔහුගේ ප්‍රතිවාදී අපේක්ෂකයා වීමට ඉඩ තිබෙන ජෝ බයිඩන්ට දූෂණ චෝදනාවක් පටලැවීමට යුක්‍රේනයේ උදවු ලබාගනු පිණිස ජනාධිපති සෙලෙන්ස්කිට බලපෑම් කිරීමයි. ඇමරිකානු නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ කථානායකවරිය වන නැන්සි පෙලෝසි විසින් පසුගිය සැප්තැම්බර් 24 වෙනිදා ජනාධිපති ට්‍රම්ප්ට එරෙහිව දෝෂාභියෝග චෝදනා විමර්ශනයක් ආරම්භ කළා.

රිපබලිකන් පාක්ෂිකයින් විසින් චෝදනා කළේ නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ ඡන්ද විමසීමක් නොපවත්වා මේ අයුරින් දෝෂාභියෝග චෝදනා විමර්ශනයක් ආරම්භ කිරීම නීත්‍යානුකූල නොවන බවයි. එහෙත්, ඩිමොක්‍රටික් පාක්ෂිකයින් විසින් පෙන්වා දුන්නේ එවැනි ඡන්ද විමසීමක් පැවැත්වීම අවශ්‍ය නොවන බවයි.

කෙසේ වුවත්, පසුගිය බ්‍රහස්පතින්දා මේ හා අදාළ ඡන්ද විමසීමක් පැවැත්වුනා. ඒ, ඒ වන විටද සංවෘත ආකාරයෙන් සිදු වූ දෝෂාභියෝග චෝදනා විමර්ශනය මෙතැන් සිට විවෘත ආකාරයෙන් කිරීමට යෝජනා කරමිනුයි. යෝජනාව 232-196 ලෙස සම්මත වුනා. කතානායක නැන්සි පෙලෝසිද යෝජනාවට පක්ෂව ඡන්දය දීම විශේෂ කරුණක්. සාමාන්‍යයෙන් කතානායක වරයා සිය ඡන්දය පාවිච්චි කරන්නේ ඡන්ද සමාන වී ඇති අවස්ථාවක හෝ කිසියම් යෝජනාවක් සම්බන්ධව අවධාරනය කිරීම අවශ්‍ය වූ විටක පමණයි. මෙහිදී ඇය සිදු කළේ දෙවැන්නයි.

බොහෝ දෙනෙකුගේ කණස්සල්ලට හේතු වී තිබෙන්නේ මේ ඡන්ද විමසීමේදී අදාළ කරුණ ගැන අවධානය යොමු කරනවා වෙනුවට ඩිමොක්‍රටික් හා රිපබ්ලිකන් ලෙස බෙදී ඡන්දය භාවිතා කර තිබීමයි. මෙය ඇමරිකානුවන් ගෝත්‍රික වීම ප්‍රදර්ශනය කරන්නක් බව ඇතැමුන් පවසනවා. විභාගයෙන් අනතුරුව නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලය තුළ දෝෂාභියෝග යෝජනාවක් කර සම්මත කර ගත්තත් එය නැවත සෙනෙට් සභාවේදී අනුමත විය යුතුයි. නියෝජිත මන්ත්‍රී මණ්ඩලයයේ බහුතර බලය තිබෙන්නේ ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂයට වුවත් සෙනෙට් සභාවේ බහුතර බලය තිබෙන්නේ රිපබ්ලිකන් පක්ෂයටයි. රිපබ්ලිකන් පක්ෂ නියෝජිතයින් සියලු දෙනාම වාගේ ජනාධිපති ට්‍රම්ප් සමඟ සිටින බව පෙනෙන නිසා දෝෂාභියෝගයකින් ඔහුව ඉවත් කරනු ලැබීමේ ඉඩක් පෙනෙන්නට නැහැ. නමුත්, දෝෂාභියෝග විමර්ශනය නිසා ඔහුගේ ක්‍රියා කලාපය පිළිබඳ බොහෝ කරුණු ඉදිරියේදී අනාවරණය වෙයි.

(Image: Ownership is not known. Credit should go to the original owner.)

පෑඩ් එකේ වැදී නිකම්ම ලැබුණු බවුන්ඩරිය

සමාජ ආර්ථික තත්ත්වය අනුව පහළින් සිටින ජන කණ්ඩායම් වෙනුවෙන් ආධාර ලෙස ලබා දීම පිණිස භාණ්ඩ එකතු කිරීම (supply drives) ඇමරිකාවේ සුලභ දෙයක්. පාසැල්, කාර්යාල, සරසවි, සුපිරි වෙළඳසැල් වැනි බොහෝ තැන් වල මේ වැඩේ නිතර කෙරෙනවා. පාසැල්, කාර්යාල වගේ තැන් වල මේ වගේ ආධාර එකතු කිරීමක් තිබෙන දවසක ඒ ගැන කලින් දැනුම් දී නියමිත දිනයේ විවිධ අය රැගෙන එන බඩු දමන්න ලොකු පෙට්ටියක් තැබීම සාමාන්‍ය ක්‍රමයයි. සුපිරි වෙළඳසැලකදීනම් අපට මේ ආකාරයට කිසියම් ජන කණ්ඩායමකට අවශ්‍ය භාණ්ඩ ලැයිස්තුවේ (needs list) ඇති දෙයක් මිල දී ගෙන එය මුදල් ගෙවීමේ කවුන්ටරයටම ආපසු දුන් විට අදාළ භාණ්ඩය කවුන්ටරය අසල තිබෙන පෙට්ටියකට දමනවා.

පසුගිය සතියේත් මෙවැනි භාණ්ඩ එකතු කිරීමක් ගැන විද්‍යුත් ලිපියක් ලැබුණා. එහි තරමක විශේෂත්වයක් තිබුණා. විද්‍යුත් ලිපිය එවා තිබුණේ සමාජ විද්‍යා මහාචාර්යවරියක් විසින්. ඇය මේ සෙමෙස්ටරයේ ප්‍රථම උපාධිය හදාරන සිසුන්ට "ඒඩ්ස් සහ සමාජය" නම් පාඨමාලාවක් උගන්වනවා. ඇමරිකාවේ සරසවි වල පාඨමාලා වල විෂය නිර්දේශ සෑම වසරකම අලුත් වෙනවා වගේම උගන්වන විෂයනුත් අලුත් වෙනවා.

කෘතිම බුද්ධිය වැනි අලුත් දේවල් එකතු කරමින් රටේ අවශ්‍යතා අනුව වෙනස් වෙන්නේ තාක්ෂණ විෂයයන් පමණක් නෙමෙයි. සමාජ විද්‍යා විෂයනුත් රටේ අවශ්‍යතා අනුව අලුත් වෙනවා. ඒ නිසා, උපාධියක් හදාරන කෙනෙකුට රස්සාවක් හොයා ගන්න පිකටිං කරන්න අවශ්‍ය නැහැ. උසස් අධ්‍යාපනය වෙනුවෙන් අතින් මුදල් ගෙවිය යුතු නිසා කරන ආයෝජනයට ප්‍රතිඵලයක් ලැබෙන බව තහවුරු නොවන පාඨමාලා වලට තිබෙන ඉල්ලුම ටිකෙන් ටික නැති වෙලා එවැනි පාඨමාලා අහෝසි වෙලා යනවා. ඒ වෙනුවට අලුත් පාඨමාලා එනවා.

ඔය විදිහට ලංකාවේ සරසවි වල සමාජ විද්‍යා පීඨ වල ඉගැන්විය හැකි "මැද පෙරදිග රැකියා වල නිරත කාන්තාවන්ගේ පවුල් වල සමාජ ප්‍රශ්න", "යුද්ධයට සහභාගී වී ආපසු ආ සෙබළුන් හා සමාජය", "අන්තර්-වාර්ගික ආතතීන් හා සමාජය" වගේ ඕනෑ තරම් අලුත් විෂයයන් ගැන හිතන්න පුළුවන්. ඒ වගේ අලුත් විෂයයන් ලංකාවේ සරසවි වල උගන්වනවාද නැද්ද කියා මම දන්නේ නැහැ. ඇමරිකාවේනම් එසේ වෙනවා. ඔය "ඒඩ්ස් සහ සමාජය" පාඨමාලාව එක උදාහරණයක්.

දැන් මේ පාඨමාලාව හදාරන සිසුන් විසින් එය සමත් වෙන්න කළ යුතු දේවල් අතර විභාග වලට අමතරව ප්‍රායෝගික ක්‍රියාකාරකම් ගණනාවක් තියෙනවා. සහභාගිත්ව පරීක්ෂණයක් කරමින් අවම පැය ගණනක් ඒඩ්ස් රෝගීන් බහුල ප්‍රජාවන් සමග ගත කළ යුතුයි. ඒ වගේම, එච්අයිවී ආසාදනය වීමේ අවදානම වැඩිම ජන කොටස් වෙනුවෙන් නිශ්චිත අවම පැය ගණනක් ස්වේච්ඡාවෙන් සේවය කළ කළ යුතුයි. ඔවුන් වෙනුවෙන් ඔවුන්ට අවශ්‍ය දේ එකතු කර බෙදා දීමත් මේ පාඨමාලාවේම කොටසක්. මා මුලින් කී විද්‍යුත් ලිපිය ලැබුණේත් මෙවැනි ආධාර එකතුවක් හා අදාළවයි.

අවශ්‍ය ද්‍රව්‍ය ලැයිස්තුවේ ඉහළින්ම තිබුණේ කාන්තාවන්ගේ සනීපාරක්ෂක තුවා. සබන්, ෂැම්පු, දත්බෙහෙත්, දත් බුරුසු ආදී භාණ්ඩ ගණනාවක් පහළින් තිබුණා. අදාළ දවසේ මේ වෙනුවෙන් තබා තිබුණු පෙට්ටියට ඔය දේවල් ගොඩක් එකතු වී තිබුණා. ගොඩක් අය පැකිලීමක් නැතුව සනීපාරක්ෂක තුවා ගෙනත් පෙට්ටියට දැම්මා.

මේ වටෙන් ගොඩෙන් එන්නේ සජිත්ගේ සනීපාරක්ෂක තුවා කතාවට බව කියවන අයට නොතේරෙන්න හේතුවක් නැහැනේ. මේ ගැන අජිත් පැරකුම්, රසික, අජිත් ධර්මා වගේ තවත් ගොඩක් අයත් ලියා තිබුණා. සජිත් ඔය කතාව කිවුවේ කොයි තරම් සීරියස් විදිහටද කියා මම දන්නේ නැහැ. ඒ වගේම, සජිත් යම් විදිහකින් දිනුවොත් ඔය වැඩේ කරයිද කියන්නත් මම දන්නේ නැහැ. කොහොම වුනත් මේ කතාව නිසා දැන් සජිත්ට ලොකු ගැම්මක් ඇවිත් තිබෙනවා. බෝලෙට හරියට පාරක් ගහගන්න බැලුව දඟල දඟල හිටපු මනුස්සයගෙ පෑඩ් එකේ වැදිලා බවුන්ඩරියක් ගියාම කොහොමද ආතල් එක?

ඔසප් දරිද්‍රතාවය කියන එක දැන් ලෝකය පුරාම කතාබහට ලක්වන කරුණක්. මේ ප්‍රශ්නය තුන්වන ලෝකයේ ප්‍රශ්නයක් පමණක් නෙමෙයි. සංවර්ධිත රටවල් බොහොමයක කාන්තාවන් මුහුණ දෙන ගැටලුවක්. මේ සම්බන්ධව අවධානය යොමු කිරීම සඳහා පසුගිය 19 වෙනිදා පළමු වරට ඇමරිකාවේ ජාතික ඔසප් දිනයකුත් පැවැත් වුනා. වෙන මොනවා නැතත් සජිත් නිසා මේ ප්‍රශ්නය ගැන කතාබහක් ඇති වීමම ලොකු දෙයක්.

මෙවර ජනාධිපතිවරණයේ විශේෂත්වය වුනේ වැඩි සද්දයක් නැති වීමයි. එක පැත්තකින් එයට හේතු වී තිබෙන්නේ ස්වාධීන මැතිවරණ කොමිසමයි. ලෝකයේ ස්වාධීන මිනිස්සු හෝ ස්වාධීන කොමිසම් නැහැ කියා කාට හෝ තර්ක කරන්න පුළුවන්. ඒ තර්ක කොහොම වුනත්, මැතිවරණය පැවැත්වෙන ආකාරය සෑහෙන තරමකින් නියාමනය කරන්න මැතිවරණ කොමිසම සමත් වී සිටින බව කාට වුනත් පිළිගන්න වෙනවා.

ජනාධිපතිවරණ ප්‍රචාරණ කටයුතු සාපේක්ෂව එතරම් සක්‍රිය නැති වීමට එකම හේතුව ස්වාධීන මැතිවරණ කොමිසම කියා මා හිතන්නේ නැහැ. මෙහි ඊට වඩා දෙයක් තිබෙනවා. බොහෝ දෙනෙක් නිරීක්ෂණය කර තිබෙන ආකාරයට ඉදිරියෙන්ම සිටින අපේක්ෂකයෙක් වන ගෝඨාභය රාජපක්ෂ වැඩි සද්දයක් නැහැ. ඇතැම් අය හිතන්නේ එයට හේතුව ඔහුට ටෙලිප්‍රොම්ටරයක් නැතිව කතා කරන්න බැරිකම කියලයි. එයත් එක් හේතුවක් වෙන්න පුළුවන්. නමුත්, එකම හේතුවනම් නෙමෙයි. මේ සාපේක්ෂ නිහඬතාවයට, මම හිතන හැටියට, ප්‍රධාන හේතුව මේ වන විට ලංකාවේ ඡන්දදායකයින් සිටින තැනයි.

හැත්තෑ හතේ ඉඳන් අවුරුදු දාහතක් බලයේ සිටි එජාප ආණ්ඩුව පරාජය කරලා මිනිස්සු චන්ද්‍රිකාව පත් කරගත්තේ ඒ වන විට එජාපය එපාවටම එපා වෙලා හිටපු නිසයි. එයින් පස්සේ එජාපය කවදාවත් කලින් තිබුණු එජාපය වුනේ නැහැ. 2015දී මිනිස්සු එජාපය ප්‍රමුඛ සන්ධානයට ඡන්දය දුන්නේ රාජපක්ෂලා පරාජය කරන්න මිසක් එජාපය නැවතත් ආකර්ශනීය වූ නිසා නෙමෙයි. 2015දී වුනෙත් ඔය වගේම දෙයක්. සැලකිය යුතු පිරිසකට රාජපක්ෂලා එපාවටම එපා වුනා. ඒ එපා වුනු රාජපක්ෂලාව ඒ පිරිසට තවමත් නැවත ආකර්ශනීය වෙලා නැහැ. නමුත්, රාජපක්ෂලා වෙනුවට තෝරාගත් එජාපයත් ඒ තරමටම හෝ වැඩිපුර එපා වෙලා.

වත්පොතේ කෙනෙක් පළ කර තිබුණු අදහසක් වුනේ ලංකාවේ මිනිස්සුන්ට කළ හොඳ ඉක්මනින් අමතක වන නමුත් කළ නරක ලේසියෙන් අමතක වෙන්නේ නෑ කියන එකයි. මේ හේතුව නිසා එජාප හා රාජපක්ෂලා දෙගොල්ලන්ම එපා වීමේ වාසිය ජවිපෙට ලොකුවට ලැබෙන්නෙත් නැහැ. දැන් වෙනස් වී හිටියත් ජවිපෙ අපකීර්තිමත් ඉතිහාසයත් මිනිස්සුන්ට තවම මතකයි. ඒ නිසා, මේ පාර ගොඩක් දෙනෙක් ඡන්දය දෙන්නේ තමන් අකැමැතිම පුද්ගලයාව පරද්දන්න මිසක් කැමැතිම පුද්ගලයාව දිනවන්න නෙමෙයි. විශේෂයෙන්ම මැතිවරණ ප්‍රතිඵලය තීරණය කරන පාවෙන ඡන්දදායක පිරිස. සාපේක්ෂ නිහඬතාවයට හේතුව ඔන්න ඕකයි.

ගෝඨාභය රාජපක්ෂ කතා කරන තරමට ඔහුව වැඩි අවධානයට ලක් වෙනවා. එවිට ඔහුගේ හොඳට වඩා මතක් වෙන්නේ අඩුපාඩුයි. ඒ නිසා, ඔහු කතා කරන තරමට වාසිය සජිත්ටයි. ඕකේ අනිත් පැත්තත් ඔහොමමයි. සජිත් කතා කරන තරමට ඡන්ද වැඩිවෙන්නේ ගෝඨාභයටයි. ඒ නිසා, මේ වෙලාවේ ප්‍රතිවාදී අපේක්ෂකයාට මතු වෙන්න දී නිහඬව සිටීම තමයි සජිත්ට වගේම ගෝඨාභයටත් වාසි. දෙන්නම වේගවත් ප්‍රහාර එල්ල කරන්න ගියොත් වෙන්නේ දෙන්නම අවුට් වෙලා ජවිපෙ පැත්තට වාසිය කැරකෙන එකයි.

මෙච්චර දවස් වැඩිපුර කතා කළේ සජිත්. ගෝඨාභයගෙන් වැඩි සද්දයක් ඇහුණේ නැහැ. සජිත් කතා කරන තරමට ඡන්ද වැඩි වුනේ ගෝඨාභයට. සජිත් තමන්ට ඡන්ද එකතු කරන හැටි ගෝඨාභය පැත්තකට වෙලා බලා හිටියා. දැන් පෑඩ් කතාවෙන් පස්සේ තත්ත්වය ටිකක් වෙනස් වෙලා. මේ කතාව අල්ලාගෙන කරපු විවේචන නිසා වුනේ ගෝඨාභය කඳවුරේ වහගෙන හිටපු අඩුපාඩු මතු වුන එකයි.

ගැහැණු කියන්නේ ඡන්දදායකයින්ගෙන් 50%ක් හෝ ඊටත් වැඩි ප්‍රතිශතයක්. මතුපිටින් නිරීක්ෂණය කරලා ඔවුන් හිතන හැටි තේරුම් ගන්න ලේසි නැහැ. ගැහැණු නැගිට්ටහම නොහිතන දේවල් වෙන්න පුළුවන්. සජිත් සනීපාරක්ෂක තුවා නිකම් දෙයිද, නොදෙයිද, දෙනවානම් කවර ආකාරයකින් දෙයිද කියන එක වගේ දේවල් එතරම් වැදගත් කරුණු නෙමෙයි. හිතාමතා හෝ අහම්බෙන් සජිත්ට අහුවුනේ නිලයක්. මේ කතාව කරපු දවසේ ඉඳලා පොදුජන පෙරමුණු පාක්ෂිකයෝ සජිත්ට ඡන්ද එකතු කරනවා.

සිදුරු ළිඳේ ඛේදවාචකය හා ඇපලෝ මානසිකත්වය

ඇපලෝ මානසිකත්වය කියන සංකල්පය ගැන මම මුලින්ම දැනගත්තේ අනූව දශකයේදී කොළඹ සරසවියේ පශ්චාත් උපාධි දේශනයකදී. දේශකයා විසින් විස්තර කළ ආකාරයට මෙය හැත්තෑව දශකයේ මුල් කාලයේ සංකල්පයක්.

අනූව දශකයේදී ගුවන් ප්‍රවේශපතක් මිල දී ගන්න අවශ්‍ය වූ බොහෝ දෙනෙක් එය කළේ ගුවන් ප්‍රවේශපත් නියෝජිතවරයෙකු හරහා. ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙක් තවමත් ගුවන් ප්‍රවේශපත් නියෝජිතවරයින් හරහා ප්‍රවේශපත් මිල දී ගන්නවා. මමනම් පසුගිය වසර දහයක හෝ ඊටත් වැඩි කාලය ඇතුළත ගුවන් ප්‍රවේශපත් මිල දී ගෙන තිබෙන්නේ අන්තර්ජාලය හරහා පමණයි. එය පහසුයි වගේම ලාබයි.

ප්‍රයිස්ලයින්, කයාක් වගේ සමාගම් කාලයක සිට අන්තර්ජාලය හරහා ගුවන් ප්‍රවේශපත් විකුණනවා. ශ්‍රීලන්කන් ඇතුළු ගුවන් සමාගම්ද සෑහෙන කාලයක සිට මේ වැඩේ කරනවා. එහෙත්, ගුවන් සමාගම් ප්‍රමුඛතාවය දෙන්නේ තමන්ගේ හා හවුල්කාර ගුවන් සමාගම් වල ප්‍රවේශපත් විකිණීමට පමණක් නිසා එහි පහසුවක් මිස ලොකු ලාබයක් නැහැ. ප්‍රයිස්ලයින්, කයාක්  වගේ වෙබ් අඩවියකට ගිය විට ගුවන් සමාගම් විශාල ගණනක මිල ගණන් සසඳා බැලිය හැකියි. මෙවැනි අන්තර්ජාල වෙළඳාම් ප්‍රචලිත වෙන්න කලින් ගුවන් ප්‍රවේශපත් නියෝජිතවරයින් අතින් සිදු වුනෙත් ඔය කටයුත්තයි.

ගුවන් සමාගම් විසින් ප්‍රවේශපත් නිකුත් කිරීම ස්වයංකරණය කිරීම පටන් අරන් තියෙන්නේ හැටේ දශකයේදී වුවත් ගුවන් ප්‍රවේශපත් නියෝජිතවරයින්ට සෘජුවම ගුවන් සමාගමක් වෙනුවෙන් ප්‍රවේශපත් නිකුත් කරන්න හැකි වී තිබෙන්නේ 1976 සිටයි. ඒ යුනයිටඩ් ගුවන් සමාගම විසින් වැඩි දියුණු කළ ඇපලෝ ගුවන් ආසන වෙන් කිරීමේ පද්ධතිය භාවිතා කිරීමේ අවස්ථාව ගුවන් ප්‍රවේශපත් නියෝජිතයින්ටත් ලැබීමෙන් පසුවයි.

ඇපලෝ ගුවන් ආසන වෙන් කිරීමේ පද්ධතිය හා තවත් එවැනිම එකක් වූ ඇමරිකන් ගුවන් සමාගමේ සේබර් මධ්‍යම ආසන වෙන් කිරීමේ පද්ධතියත් හේතුවෙන් ඇමරිකන් හා යුනයිටඩ් ගුවන් සමාගම් වැඩි වැඩියෙන් ගුවන් මගීන් ආකර්ශනය කර ගනිමින් සිටිද්දී එයට ප්‍රතිචාරයක් ලෙස යුරෝපීය ගුවන් සමාගම් නවයක් එකතු වී 1987දී ගැලීලියෝ ගුවන් ආසන වෙන් කිරීමේ පද්ධතිය නිර්මාණය කරනවා. ඉන් පසුව, 1992දී ගැලීලියෝ හා ඇපලෝ පද්ධති එක පද්ධතියක් ලෙස සම්බන්ධ කෙරෙනවා. 2000 වසර වන විට ලෝකය පුරා අලෙවි වූ ගුවන් ප්‍රවේශපත් වලින් හතරෙන් එකක් පමණ අලෙවි වී තිබෙන්නේ මේ පද්ධතිය හරහා. මා ඉහත දේශනයට සවන් දෙන කාලයේ ලංකාවේ ගුවන් ප්‍රවේශපත් නියෝජිතයින් බොහෝ දෙනෙකු විසින්ද මේ ගැලීලියෝ/ඇපොලෝ පද්ධතිය භාවිතා කළා.

ලෝකයේ ගුවන් සමාගම් ගණනාවක් විසින් ලෝකය පුරා ඇති ගුවන් තොටුපොල ගණනාවක් අතර පවත්වාගෙන යන ගමන් වාර සම්බන්ධීකරණය කරමින් ලෝකය පුරා විසිරී සිටින ගුවන් ප්‍රවේශපත් නිකුත් කිරීමේ නියෝජිතයින් අති විශාල පිරිසක් විසින් එකම ආසනය දෙදෙනෙකුට නොවිකුණා සමාන්තරව ගුවන් ප්‍රවේශපත් විකිණීම අද තාක්ෂනය අනුව සරල දෙයක් වුවත් ඒ කාලයේ හැටියට සෑහෙන දෙයක්. මා සවන් දුන් දේශනයේදී කතා කළේ එවැනි සංකීර්ණ මෘදුකාංගයක් හදා තිබීම ගැනයි. දේශකයා විසින් ඇපොලෝ මානසිකත්වය කියන සංකල්පය ගැන කතා කළේ මේ හා අදාළවයි.

ඇපොලෝ මධ්‍යම ප්‍රවේශපත් වෙන් කිරීමේ පද්ධතිය වගේ ඉතා සංකීර්ණ මෘදුකාංගයක් සාර්ථකව හදන්න පුලුවන්නම්, ඊට වඩා ගොඩක් සරල මෘදුකාංගයක් හරියට හදා ගන්න බැරි ඇයි? ඔන්න ඕකයි ඇපොලෝ මානසිකත්වය.

මේ දේශනයේදී වැඩි බරක් තිබ්බේ ඇපොලෝ මධ්‍යම ප්‍රවේශපත් වෙන් කිරීමේ පද්ධතියට වුනත් ඔය සංකල්පය බිහි වෙලා තිබෙන්නේ ඇමරිකාවේ නාසා ආයතනයේ ඇපොලෝ අභ්‍යවකාශ ව්‍යාපෘතිය හා අදාළවයි. සාර්ථක ව්‍යාපෘතියක් සේ බොහෝ දෙනෙක් සලකන ඇපොලෝ අභ්‍යවකාශ ව්‍යාපෘතිය යටතේ මිනිසුන් ගණනාවක් හඳට ගියා. ඉතා සංකීර්ණ කටයුත්තක් වන මිනිහෙක් හඳට යැවීම සාර්ථකව කරන්න පුලුවන්නම් ඊට වඩා ගොඩක් සරල සූපිං වැඩ අනාගන්නේ ඇයි? ඔන්න ඇපොලෝ මානසිකත්වය.

ඔය දේශනයෙන් පස්සේ නැවත කවදාවත් අහන්න නොලැබුණු ඇපොලෝ මානසිකත්වය කියන අදහස නැවත මතක් වුනේ සුජිත් විල්සන් ඛේදවාචකයෙන් පසු බොහෝ දෙනෙකුගේ ප්‍රතිචාර දැකලයි. නමුත්, දැන් සොයා බැලු විට මේ සංකල්පය ගැන ගූගල් දෙයියාවත් දන්නේ නැහැ.

ඇපොලෝ මානසිකත්වය ගැන මා පෙර කී දේශකයා විසින් පැහැදිලි කරපු ආකාරයට මේ මානසිකත්වය නිවැරදි එකක් නෙමෙයි. ඇපොලෝ අභ්‍යවකාශ ව්‍යාපෘතිය, ඇපොලෝ මධ්‍යම ප්‍රවේශපත් වෙන් කිරීමේ පද්ධතිය වගේ සංකීර්ණ ව්‍යාපෘති ඉතා සාර්ථකව අවසන් කරලා තිබෙන එක ඇත්ත. නමුත්, මෙවැන්නක් වෙන සූපිං වැඩක් එක්ක සංසන්දනය කිරීමේදී මේ ව්‍යාපෘති සඳහා ගත කළ කාලය, වැය කළ මුදල් කන්දරාව, සම්බන්ධ වූ මිනිස්සු ගණන ආදිය අපි පහසුවෙන් අමතක කරනවා. ඒ වගේම, මෙවැනි ව්‍යාපෘති කිහිපයක් සාර්ථක වෙද්දී එවැනිම සම්පත් ප්‍රමාණයක් යොදවා අසාර්ථක වූ ව්‍යාපෘතිත් අමතක කරනවා. ඔන්න ඇපොලෝ මානසිකත්වය.

දැන් අර දරුවා බේරගන්න බැරි වීම ගැන තිබෙන ප්‍රචලිත අදහසක් වන්නේ හඳට යන්න පුළුවන් ඉන්දියාවට අඩි අනූවක් යට හිර වී සිටි දරුවා බේරගන්න බැරි වුනා කියන එකයි. ඔතන තියෙන්නෙත් ඇපොලෝ මානසිකත්වය. සමහර සූපිං වැඩ (වගේ පෙනෙන වැඩ) ගොඩක් සංකීර්ණ වැඩ වලට වඩා අමාරුයි.

ඉන්දියාව හඳට යානයක් යැවුවා තමයි. නමුත්, ඒක දවස් දෙක තුනක් ඇතුළත සිදු වූ දෙයක් නෙමෙයි. චන්ද්‍රයාන්-2 ව්‍යාපෘතිය දශකයකට වැඩි කාලයක් තිස්සේ සිදු වූ ක්‍රියාවලියක ප්‍රතිඵලයක්. ඒ වෙනුවෙන් විශාල මුදලක් වැය වුනා වගේම විශාල පිරිසක් සම්බන්ධ වුනා. ඒ තරම් කාලයක් තිස්සේ සැලසුම් කරලත්, ඒ තරම් සම්පත් යොදවලත් අන්තිම මොහොතේදී අවුලක් වුනා. ඉන්දියාවට වික්‍රම් ලෑන්ඩරය සාර්ථක ලෙස හඳට ගොඩ බස්වන්න බැරිවුනා. එය කඩා වැටුණු බවයි සැලකෙන්නේ.

ඇමරිකාවේ අභ්‍යාවකාශ ව්‍යාපෘති ගත්තත් අසාර්ථක වූ අවස්ථා ඕනෑ තරම් තියෙනවා. චැලෙන්ජර් ඛේදවාචකය මතක ඇතිනේ. ඔය ඇපලෝ-11 ව්‍යාපෘතියේ සාර්ථකත්වය ගැන වුවත් අවසන් මොහොත දක්වාම විශාල සැක සංකා තිබී තිබෙනවා.

සුජිත් විල්සන් සිදුරු ළිඳකට වැටී මිය ගිය එකම ඉන්දියානු දරුවා නෙමෙයි. පසුගිය වසර කිහිපය තුළම වුවත් ඉන්දියානු දරුවන් ගණනාවක් සිදුරු ලිං වලට වැටී මිය ගොස් තිබෙනවා. ඒ වගේම, තවත් දරුවන් ගණනාවක් මෙලෙස සිදුරු ලිං වලට වැටීමෙන් පසුව බේරාගෙන තිබෙනවා. ඇතැම් දරුවන් පණ පිටින් ගොඩට ගත්තත් පසුව රෝහලේදී මිය ගොස් තිබෙනවා. මේ සිද්ධිය විශේෂ වන්නේ එයට වැඩි මාධ්‍ය අවධානයක් ලැබීම නිසයි.

ඉන්දියාවේ ජනාධිපතිවරයාගේ සිට සාමාන්‍ය මිනිසුන් දක්වා විශාල පිරිසක් මේ සිද්ධියේදී තමන්ට කළ හැකි දේ කර තිබෙනවා. ඔවුන් හිතා මතා දරුවාට මැරෙන්න ඇර නැහැ. මෙවැනි තැනක හිර වූ දරුවෙකු ගොඩ ගැනීම හඳට යානයක් යැවීම හා සසඳා සූපිං වැඩක් කියා කියන්න බැහැ. එය සංකීර්ණ කටයුත්තක්. කිසියම් විශේෂඥතාවයක් ඇති අය දරුවා බේරා ගැනීමේ කටයුත්තට සම්බන්ධ වී තිබෙනවා. නමුත්, කාගේත් අවාසනාවට අවසානයේදී වැඩේ සාර්ථක වී නැහැ.

ලංකාවේත් බොහෝ දෙනෙක් මැතිවරණ ප්‍රතිඵලයක්, ක්‍රීඩා තරඟයක් නරඹන අයුරින් මේ දරුවා බේරා ගැනීමේ ක්‍රියාවලිය දෙස බලා සිට ඇති බව පේනවා. ඈත සිට වුවත් එසේ බලා සිටින තරමට බලා සිටින කෙනෙකුට වියදමක් යනවා. දත්ත වල මුදල් වියදම අමතක කළත්, මෙවැන්නක් වෙනුවෙන් යොදවන කාලයේ ආවස්ථික පිරිවැය විශාලයි. දරුවා බේරා ගැනීම පමා වෙන තරමට වියදම ඉහළ යනවා. මෙසේ ඈත සිට මෙවැනි දෙයක් නරඹන කෙනෙක් විසින් කරන්නේ ආයෝජනයක්. යමෙක් ආයෝජනයක් කරන්නේ ලාබයක් බලා ගෙනයි. මැතිවරණයකදීනම් ඒ ලාබය තමන් කැමති අපේක්ෂකයා ජයග්‍රහණය කිරීමේ සතුට. ක්‍රීඩා තරඟයකදීනම් ඒ ලාබය තමන් කැමති කණ්ඩායම ජයග්‍රහණය කිරීමේ සතුට.

මැතිවරණයකදී හෝ ක්‍රීඩා තරඟයකදී නරඹන්නන් හැම දෙනෙකුගේම සතුට තිබෙන්නේ එකම තැනක නෙමෙයි. එක් එක් පුද්ගලයා තමන්ගේ කාලය ආයෝජනය කරන්නේ වෙනස් අපේක්ෂකයින් හෝ කණ්ඩායම් වෙනුවෙන්. ඒ නිසා, වැඩේ අවසන් වෙන්නේ කවුරු හෝ පිරිසකට ලාබයක් ලබා දෙමින්. නමුත්, මේ වගේ මානුෂික කරුණකදී තත්ත්වය වෙනස්. පැත්තක සිට බලා සිටින හැම දෙනෙක්ම බලා සිටින්නේ දරුවාව බේරා ගන්නා තුරුයි. දරුවාව බේරා ගන්න හැකි වුනානම් සියලු දෙනාටම වෙන්නේ වාසියක්. නමුත්, සිදු වුනේ එහි විලෝමයයි.

දරුවා බේරා ගැනීමේ මෙහෙයුම කල් ගන්නා තරමට පැත්තක සිට බලා ඉන්න අයගේ ආයෝජනය ඉහළ යනවා. දරුවාගේ ජීවිතයේ වටිනාකම තව තවත් වැඩි වෙනවා. කතාව කෙළවර වෙද්දී බලා සිටි සියල්ලන්ටම විශාල පාඩුවක් වෙලා. ඔවුන් සියල්ලන්ම මානසිකව කඩා වැටෙනවා. එයින් ගැලවෙන්න කවුරු හෝ වැරදිකරුවෙක් අවශ්‍යයි. ඇපොලෝ මානසිකත්වය එළියට එන්නේ ඒ පසුබිමේදී.

මේ දරුවා පහළට වැටී තිබෙන්නේ අඟල් කිහිපයක සිදුරක් ඇතුළෙන්. ඒ තුළින් වෙනත් අයෙකුට දරුවා වෙත යන්න බැහැ. දරුවා ඉන්නේ ඔහුව බේරා ගන්න උත්සාහ කරන අයට සහයෝගය දිය හැකි වයසක නෙමෙයි. කඹයක් දැම්මා කියා එය අල්ල ගන්නවත් ඔහුට තේරෙන්නේ නැහැ. ඒ වුනත් හිර වී සිටින්නේ පණ තියෙන දරුවෙක් නිසා පණ නැති දෙයක් වගේ දරුවාව ඇදලා ගන්නත් බැහැ. හිතහිතා ඉන්න ලොකු කාලයකුත් නැහැ. මේ වගේ වෙලාවක තිබෙන විකල්ප සීමිතයි. හඳට යානයක් යවද්දී වගේ ලොකු සැලසුම් හදන්න කාලයක් නැහැ.

දරුවා බේරා ගන්න යොදාගෙන තිබෙන ක්‍රම දෙකම මීට පෙර සාර්ථක වී තිබෙන ක්‍රම. නමුත්, අවාසනාවට මෙවර වැඩේ සාර්ථක වී නැහැ. මෙවැනි සිදුරු ළිඳක් හදන්නේ පොළොවේ මතුපිට පෘෂ්ඨය ඉතාම තද තැන් වලයි. මතුපිට තිබෙන පාෂාණයක් හෝ වෙනත් තද පසක් අඩි ගණනක් සිදුරු කළාට පස්සේ පහළ ස්ථරය ලිහිල් පස්. මේ සිද්ධියේ විශේෂත්වය වන්නේ මුලින් දරුවා අඩි 26ක් පමණ දුරකින් සිර වී සිටීමයි. දරුවා බේරා ගැනීම සඳහා යන්ත්‍ර මගින් සමාන්තර සිදුරු කැණීමට යාමේදී පස බුරුල් වී දරුවා පහළට වැටෙන්නට ඉඩ තිබීම ගැන දරුවා බේරා ගැනීමේ මෙහෙයුම ක්‍රියාත්මක කළ අය මුලින් සැලකිලිමත් වී තිබෙනවා. පළමු ක්‍රමය යොදා ගෙන තිබෙන්නේ ඒ නිසයි. අදාළ උපාංගය නිර්මාණය කර තිබෙන පුද්ගලයාගේ දරුවෙකුත් මීට පෙර මෙවැනි සිදුරු ලිඳකට වැටී ගොඩ ගෙන තිබෙන්නේ ඉතා අසීරුවෙන්. ඔහු උපාංගය නිර්මාණය කර තිබෙන්නේ ඉන් පසුවයි. කෙසේ වුවත්, මෙහිදී අන්තිමේදී සිදු වී තිබෙන්නේ දරුවා තවත් පහළට වැටීමයි. සමාන්තර ළිං කැණීම කෙරෙහි යොමු වී තිබෙන්නේ ඉන් පසුවයි.

මේ සමාන්තර ලිං ක්‍රමය මීට පෙර වාර ගණනාවක් සාර්ථක වී ඇති ක්‍රමයක්. උඩ ඡායාරූපයේ දැකිය හැක්කේ මාස කිහිපයකට පෙර අඩි 60ක සිදුරු ළිඳකට වැටුණු හර්යානා ප්‍රාන්තයේ මාස 18ක දරුවෙකු මේ ක්‍රමයට පැය 47කට පසු බේරාගත් අවස්ථාවයි. ශල්‍යකර්මයකට භාජනය කෙරෙන ඇතැම් රෝගීන් මිය යන්නේ අදාළ වෛද්‍යවරයාගේ වරදක් නිසා නෙමෙයි. මෙහිදී සිදු වී තිබෙන්නේත් එවැන්නක්.

කොහොම වුවත් මේ ආකාරයට වසරකට දරුවන් ගණනක් සිදුරු ළිං වලට වැටීමනම් ප්‍රශ්නයක්. වැටෙන ළමයින් බේරා ගන්න උපකරණ හදනවාට වඩා වැදගත් වන්නේ මේ විදිහට ළමයින් සිදුරු ළිං වලට වැටෙන එක වලක්වා ගැනීමයි. ඒ වෙනුවෙන් නීති පවා පනවා ඇතත් එම නීති ක්‍රියාත්මක වී ඇති බවක් පෙනෙන්නේ නැහැ. නීති තිබුණත්, නිසියාකාරයෙන් ක්‍රියාත්මක නොවීම ලංකාව, ඉන්දියාව වැනි රටවල පොදු ප්‍රශ්නයක්.

කොහොම වුනත් මේ අනාරක්ෂිත අත් හැර දැමූ සිදුරු ළිං ගැන ආණ්ඩුවට දොස් කියන එක තේරුමක් නැහැ. ඔය වගේ වලවල් වහමින් ඉන්න එක ආණ්ඩුව විසින්ම කළ යුතු නැහැ. තමන්ගේ ළමයින් සෙල්ලම් කරන තැන් වල සිදු විය හැකි මෙවැනි අනතුරු ගැන සැලකිලිමත් වීම දෙමවුපියන්ගේ වගකීමක්. විශේෂයෙන්ම මෙවැනි අනතුරු දුලබ නැති වටපිටාවක. කොයි තරම් ගැඹුරු හා භයානක වුවත්, මෙවැනි ලිඳක මතුපිට සිදුර ඉතා කුඩා එකක්. තරමක ගලක් හෝ ලෑල්ලක් දමා මෙවැනි සිදුරක් වැසීම විනාඩි කිහිපයක වැඩක්. වැටක් ගහන්න වුවත් පුළුවන්. තමන්ගේ දරුවන්ගේ ජීවිතාරක්ෂාව ගැන සැලකිල්ලක් නැතිව, බල්ලෝ බළල්ලු මෙන් ඔහේ ළමයි හදන දෙමවුපියන් සිටීම අනාරක්ෂාකාරී සිදුරු ළිං වලටත් වඩා ප්‍රශ්නයක්.

අනිත් එක මේ වගේ දේවල් වෙන්නේ ඉන්දියාවේ විතරක් නෙමෙයි. පසුගිය දවස් වල ගම්පොළ පැත්තෙන් අතුරුදහන් වූ තරුණ ගුරුවරියගේ සිරුර දවස් කිහිපයකට පසු හමුවුනේ සැතපුම් ගණනක් ඈත ජලාශයකින්. ඇය පාර අයිනේ කාණුවකට වැටී මේ ඉරණම අත් වෙන්නට ඇති බව සඳහන්ව තිබුණා. ඒ කරුණ තහවුරු වී නැතත්, එම කාණු සිදුරටම වැටුණු වෙනත් තරුණියක් ජීවිතය බේරා ගෙන තිබෙන්නේ ඉතා අසීරුවෙන් බව වාර්තා වී තිබුණා. මේ වගේ දේවල් වලක්වා ගැනීමනම් රොකට් යවන තරම් අමාරු නැහැ.

ගෝඨාභයගේ කැලිෆෝර්නියා නඩුව

ලසන්ත වික්‍රමතුංග ඝාතනය සම්බන්ධව චෝදනා නගමින් ඔහුගේ දියණිය වන අහිංසා වික්‍රමතුංග විසින් ලොස් ඇන්ජලීස්හි, කැලිෆෝර්නියා මධ්‍යම දිස්ත්‍රික්කයට අයත් ඇමරිකන් දිස්ත්‍රික් අධිකරණයෙහි පවරා තිබුණු සිවිල් නඩුව පසුගිය 17 වනදා විභාගයට නොගෙන නිෂ්ප්‍රභා කරනු ලැබුවා. එම නඩුව මේ අයුරින් නිෂ්ප්‍රභා කරනු ලැබුවේ නඩුව විභාගයට ගැනීම සඳහා අදාළ අධිකරණයට අධිකරණ බලයක් නැති බවට ගෝඨාභය පාර්ශ්වය විසින් ඉදිරිපත් කළ විරෝධතාව සැලකිල්ලට ගනිමිනුයි. අදාළ අධිකරණ තීන්දුවට එරෙහිව අභියාචනාවක් ඉදිරිපත් කරන බව අහිංසා වික්‍රමතුංග පාර්ශ්වය ප්‍රකාශ කර තිබෙනවා.

අහිංසා වික්‍රමතුංග ඕස්ට්‍රේලියානු පුරවැසියෙක් හා පදිංචිකාරියක්. ගෝඨාභය රාජපක්ෂ මෙම නඩුව පවරනු ලබන විට ඇමරිකන් පුරවැසියෙක්. එමෙන්ම, ලසන්ත වික්‍රමතුංග ඝාතනය සිදු වූ 2009 ජනවාරි 9 වන විටත් ඔහු ඇමරිකන් පුරවැසියෙක්. මෙම සිද්ධිය සිදුවන විට ඔහු ලංකාවේ ආරක්ෂක අමාත්‍යාංශයේ ලේකම් ලෙස කටයුතු කළා. අදාළ කාලයේ ආරක්ෂක ඇමති ධුරය දැරුවේ ගෝඨාභය රාජපක්ෂගේ සොහොයුරු හා එවක විධායක ජනාධිපති මහින්ද රාජපක්ෂ වූ නිසාත්, රටේ සිවිල් යුද්ධයක් පැවතීමත් නිසා එම තනතුර සමඟ විශාල බලයක් කේන්ද්‍රගතව තිබූ බව නොරහසක්.

ඇමරිකාවේ ආරක්ෂක ලේකම් යනු ලංකාවේ ආරක්ෂක අමාත්‍ය තනතුරට සමාන තනතුරක්. ඇමරිකාවේ කැබිනට් මණ්ඩලය සමන්විත වන්නේ ආරක්ෂක ලේකම්, රාජ්‍ය ලේකම්, භාණ්ඩාගාර ලේකම් ඇතුළු ලේකම් වරුන්ගෙන්. ගෝඨාභය රාජපක්ෂගේ තනතුරද බොහෝ විට ආරක්ෂක ලේකම් ලෙස හැඳින්වුනත්, එය ඇමරිකාවේ ආරක්ෂක ලේකම් තනතුර සමඟ සැසඳිය හැකි තනතුරක් නෙමෙයි. අදාළ කාලයේම පී බී ජයසුන්දර මුදල් අමාත්‍යංශයේ ලේකම් ලෙස මිස මුදල් ලේකම් ලෙස හැඳින්වුනේ නැහැ. ගෝඨාභය රාජපක්ෂට එරෙහිව කැලිෆෝර්නියා අධිකරණයේ පවරා තිබුණු නඩුවේ ලේඛන වලද ඔහුගේ තනතුර සඳහන් කර තිබෙන්නේ ආරක්ෂක ලේකම් ලෙසයි.

ගෝඨාභය රාජපක්ෂට එරෙහිව පවරා තිබුණු නඩුව සිවිල් නඩුවක්. යම් හෙයකින් එම නඩුව විභාගයට ගෙන ඔහුව වරදකරු කරනු ලැබුවානම් ඔහුට අගතියට පත් පාර්ශ්වයට වන්දියක් ගෙවීමට සිදු විය හැකිව තිබුණු නමුත් සිර දඬුවමක් පැනවෙන්නේ නැහැ.

නඩුව විභාගයට ගැනීම තාවකාලිකව අත් හිටවන මෙන් ඉල්ලමින් හා නඩුව විභාගයට නොගෙන නිෂ්ප්‍රභා කරන මෙන් ඉල්ලමින් ගෝඨාභය රාජපක්ෂ විසින් මෝසම් දෙකක් ඉදිරිපත් කළා. පළමුවන මෝසමෙන් ඉල්ලා සිටියේ ලංකාවේ ජනාධිපතිවරණය පැවැත්වෙන තුරු හා එම ජනාධිපතිවරණයෙන් ගෝඨාභය රාජපක්ෂ තේරී පත් වුවහොත් ධුරය භාර ගන්නා තුරු නඩු විභාගය අත් හිටවන ලෙසයි. මේ ඉල්ලීම සාධාරණීකරණය කර තිබුණේ ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ජනාධිපති ධුරයට පත් වීමට විශාල ඉඩකඩක් තිබීම හා එසේ ජනාධිපති ධුරයට පත් වුවහොත් ඔහුට රාජ්‍ය නායක මුක්තිය ලැබෙන නිසා මෙම නඩුව ඉදිරියට ගෙනයාමේ හැකියාවක් නොමැති වන බව පෙන්වා දෙමිනුයි.

දෙවන මෝසමෙන් කරුණු හතරක් ඉදිරිපත් කරමින් මෙම කරුණු වලින් එකක් හෝ කිහිපයක් මත මෙම නඩුව විභාගයට නොගෙන නිෂ්ප්‍රභා කරන මෙන් ගෝඨාභය රාජපක්ෂ විසින් ඉල්ලා සිටියා.
1. ගෝඨාභය රාජපක්ෂ චෝදනාවට අදාළ සිද්ධියට වගකිවයුතුනම් එසේ වගකිව යුත්තේ ස්වාධීන විදේශ රජයක නිලධාරියෙකු ලෙස තනතුරට අදාළව සිදුකළ දෙයක් වෙනුවෙනුයි.
2. පෞද්ගලික හා පොදු යහපත සැලකූ විට මෙම නඩුව විභාග කිරීම වඩාත්ම පහසු ලංකාවේයි.
-ශ්‍රී ලංකාවේ ස්වාධීන හා හොඳින් ස්ථාපිත අධිකරණ පද්ධතියක් තිබෙනවා.
-අහිංසා වික්‍රමතුංග ඕස්ට්‍රේලියානු පුරවැසියෙක් හා පදිංචිකාරියක නිසා ඇමරිකාවේ නඩුව විභාග කළත් ලංකාවේ එය කළත් ඇයට වෙනසක් නැහැ.
-ඒ වගේම, සාක්ෂිකරුවන් වැඩි දෙනෙකු සිටිය හැක්කේ ලංකාවේ.
3. ස්වාධීන විදේශ රාජ්‍යයක් වන ලංකාවට හා එහි නීති පද්ධතියට ගරු කිරීමක් වශයෙන්
4. වෙනත් විවිධ හේතු මත
-මේ සිදුවීමට ඇමරිකාවේ කිසිදු සම්බන්ධයක් නොතිබීම
-පැමිණිලිකාරිය විසින් ලංකාවේදී ගත හැකිව තිබුණු සියලුම නීතිමය ක්‍රියාමාර්ග උත්සාහ කර නොතිබීම
-චෝදනා නගා ඇති පණතේ ඇතැම් (තාක්ෂනික) සීමාවන්

අධිකරණය මඟින් නඩුව විභාගයට නොගෙන නිෂ්ප්‍රභා කිරීමට තීරණය කර ඇත්තේ ඉහත පළමු කරුණ, එනම් ගෝඨාභය රාජපක්ෂ චෝදනාවට අදාළ සිද්ධියට වගකිවයුතුනම් එසේ වගකිව යුත්තේ ස්වාධීන විදේශ රජයක නිලධාරියෙකු ලෙස තනතුරට අදාළව සිදුකළ දෙයක් වෙනුවෙන් වීම නිසයි. මේ විරෝධතාව පිළිගැනීමෙන් පසු ඉතිරි කරුණු සලකා බැලීම අවශ්‍ය නොවන නිසා අනෙකුත් කරුණු සැලකිල්ලට ගෙන නැහැ. එමෙන්ම, මේ විරෝධතාව පිළිගැනීමෙන් පසුව අනෙකුත් මෝසමට අදාල නඩු නිමිත්ත අහෝසි වී ඇති නිසා නඩුව තාවකාලිකව අත් හිටුවීම ගැන සලකා බැලීමත් අවශ්‍ය වී නැහැ.

නඩුව නිෂ්ප්‍රභා කිරීමේදී සැලකිල්ලට ගෙන තිබෙන්නේ පළමු කරුණ පමණයි. මේ ආකාරයට පිළිගත් විදේශ රාජ්‍යයක නිලධාරියෙකු ලෙස කළ ක්‍රියාවක් සඳහා මුක්තිය ලැබෙන්නටනම් කරුණු දෙකකින් එකක් සම්පූර්ණ විය යුතුයි.
-අදාළ විදේශ රාජ්‍යය විසින් එවැනි මුක්තියක් ලබා දෙන මෙන් ඇමරිකානු රාජ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුවෙන් ඉල්ලීමක් කර ඇමරිකානු රාජ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුව විසින් එම එල්ලීම පිළිගැනීම
-අදාළ විදේශ රාජ්‍යය විසින් එවැනි ඉල්ලීමක් කර නැති අවස්ථාවක, යම් හෙයකින් එවැනි ඉල්ලීමක් කර තිබුණේනම් ඇමරිකානු රාජ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුව විසින් එම ඉල්ලීම පිළිගැනීමට ඉඩකඩ තිබීම

මේ නඩුව හා අදාළව ගෝඨාභය රාජපක්ෂට රාජ්‍ය නිලධාරී මුක්තිය ලබා දෙන මෙන් ලංකාවේ රජය විසින් ඇමරිකානු රාජ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුවෙන් ඉල්ලීමක් කර නැති නිසා දිස්ත්‍රික් අධිකරණය විසින් සලකා බලා තිබෙන්නේ ඉහත දෙවන කරුණයි. පැමිණිලිකාර පාර්ශ්වය විසින් චෝදනා ගොනු කිරීමේදී ගෝඨාභය රාජපක්ෂගේ ආරක්ෂක ලේකම් ධුරයේ බලතල ගැන විස්තර කිරීමට ලොකු බරක් දී තිබීම හා ලසන්ත වික්‍රමතුංග ඝාතනයට ඔහු වගකිවයුතු බව සඳහන් කර තිබෙන්නේ ආරක්ෂක ලේකම් ධුරයේ බලතල යොදාගනිමින් බව කියා තිබීම මෙහිදී ගෝඨාභය රාජපක්ෂගේ වාසියට හේතු වී තිබෙනවා. පැමිණිලිකාර පාර්ශ්වය විසින් ලසන්ත වික්‍රමතුංගගේ ඝාතනයට ආරක්ෂක ලේකම් ලෙස ගෝඨාභය රාජපක්ෂ වගකිවයුතු බව මිස සෘජුව සම්බන්ධ වී ඇති බව කියා නැහැ. මේ අනුව දිස්ත්‍රික් අධිකරණයේ මතය වන්නේ යම් හෙයකින් මේ ඝාතනයට ගෝඨාභය රාජපක්ෂ වගකිවයුතුනම් එසේ වගකිවයුතු වන්නේ එවක ලංකාවේ ආරක්ෂක ලේකම් ලෙස මිස පෞද්ගලිකව නොවන බවයි. ඒ අනුව ඔහුට පිළිගත් විදේශ රාජ්‍යයක නිලධාරියෙකු එම රාජ්‍යය වෙනුවෙන් කළ ක්‍රියාවන් සඳහා පොදු නීතිය යටතේ ලැබෙන මුක්තිය ලැබී තිබෙනවා.

අහිංසා වික්‍රමතුංග පාර්ශ්වය මේ තීන්දුවෙන් සෑහීමකට පත් වන්නේ නැහැ. ඔවුන්ගේ මතය වන්නේ ලසන්ත වික්‍රමතුංග හෝ වෙනත් ජනමාධ්‍යවේදියෙකු ඝාතනය කිරීමට ශ්‍රී ලංකා රජය තීරණයක් ගෙන නැති නිසා ගෝඨාභය රාජපක්ෂ විසින් කර තිබෙන්නේ ලංකාවේ රජය වෙනුවෙන් කටයුතු කිරීමක් නොවන බවයි. ඒ අනුව, ඔවුන් මෙම තීන්දුවට එරෙහිව අභියාචනා කිරීමට අදහස් කරන බව ප්‍රකාශ කර තිබෙනවා. එවැනි අභියාචනා කිරීමකින් පසුව මෙම නඩුව ඉදිරියට ගෙන යාමට තීරණය වුවත්, ඒ වන විට ගෝඨාභය රාජපක්ෂ ලංකාවේ ජනාධිපති ලෙස තේරී පත්වී සිටියහොත් ඔහුට රාජ්‍ය නායක මුක්තිය ලැබෙන්න බොහෝ දුරට ඉඩ තිබෙනවා.

(Image: http://asiantribune.com/node/93111)

ඔක්තෝබර් කුමන්ත්‍රණයට අවුරුද්දයි!

ජනාධිපති සිරිසේන විසින් සිදු කළ ව්‍යවස්ථා කුමන්ත්‍රණයට මේ වන විට වසරක් ගත වී තිබෙනවා. මේ කුමන්ත්‍රණය මහින්ද හා මෛත්‍රී එක්ව සිදු කළ බවත්, කුමන්ත්‍රණයට එරෙහිව විවිධ බලවේග පෙළ ගැසී අවසානයේදී දින පනස් එකකට පසු කුමන්ත්‍රණය පරාජය කරනු ලැබීම මහින්ද-මෛත්‍රී පිලේ පරාජයක් බවත් එම පිලේ මෙන්ම ප්‍රතිවිරුද්ධ පිළේ බොහෝ දෙනෙකුගේ අදහසයි. ඇත්තටම මේ කුමන්ත්‍රණය මහින්ද-මෛත්‍රී පාර්ශ්ව වල සැලසුමක්ද? එහෙම නැත්නම්, ඔවුන්ද නොදැන ඔවුන් වෙන කාගේ හෝ සැලසුමක ඉත්තන් වුනාද?

මා දන්නා තරමින් ඔක්තෝබර් කුමන්ත්‍රණයේදී සිදු වූ ආකාරයට ජනාධිපති සිරිසේන විසින් රනිල්ව අගමැති ධුරයෙන් ඉවත් කර මහින්දව එම ධුරයට පත් කළ යුතු බවත්, ව්‍යවස්ථාව අනුව එසේ කළ හැකි බවත්, මුලින්ම කරුණු සහිතව පැහැදිලි කරමින් යෝජනා කළේ නලින් ද සිල්වා විසිනුයි. පහත තිබෙන්නේ ඔහු විසින් 2017 නොවැම්බර් 25 දින පළ කළ ලිපියක්.

ආණ්ඩුව වෙනස් කළ යුතුයි වෙනස් කළ හැකියි

ඉහත ලිපියෙන් නලින් ද සිල්වා විසින් යෝජනා කළේ කඩිමුඩියේ ගෙන ආ දහනවවන සංශෝධනයේ තිබෙන පරස්පර වල වාසිය ගනිමින් මෙය කළ හැකි බවයි.

රනිල්ව ඉවත් කිරීම ගැන ඒ වන විටත් කාලයක් තිස්සේ කතා කරමින් සිටිය ඔහු මේ කරුණ දිගින් දිගටම අවධාරණය කරන්න පටන් ගත්තේ 2018 පෙබරවාරියේ පැවැත්වුණු පළාත් පාලන මැතිවරණ වලින් පසුවයි. පහත ලිපිය ඔහු විසින් පළ කර තිබුණේ 2018 පෙබරවාරි 17 වනදා.

ව්‍යවස්ථා අර්බුදයක් නැහැ රනිල් ඉවත් කළ හැකියි

එම ලිපියේ ඔහු විසින්ම "දේශපාලනඥයන් ජනමාධ්‍යවේදීන් මුහුණු පොතේ පඬි පෝතකයන් මා ලියන කිසිවක් සතපහකට ගණන් ගන්නෙ නැහැ." යනුවෙන්ද ලියා තිබුණා. ඔහුගේ එම ප්‍රකාශය අවතක්සේරුවක් බව පැහැදිලි වුවත්, අගමැති ඉවත් කිරීමේ ඔහුගේ යෝජනාව මාස හතකට පසු සැබෑවක් වේයැයි මා හිතුවේ නැහැ. අඩු වශයෙන් ඔහු හෝ එසේ සිතුවාදැයි සැක සහිතයි.

එක පැත්තකින් නලින් ද සිල්වාගේ යෝජනාවේ බරපතල අඩුපාඩු තිබුණා. ඔහු තර්කනයෙන් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ වගන්ති අර්ථනිරූපණය කරන්න උත්සාහ කළත්, තර්කනය මේ වගේ කරුණකදී යොදාගන්නා එක් මූලධර්මයක් පමණක් වීමත්, මහින්ද-මෛත්‍රී වටා නීති විශාරදයින් ගණනාවක් සිටීමත් නිසා නලින් ද සිල්වාගේ යෝජනාව සැබෑවක් වීමේ ඉඩක් පිළිබඳ සැකයක් එසේ සිදුවන තුරුම මට තිබුණේ නැහැ. ආණ්ඩු වෙනස නලින් ද සිල්වාගේ යෝජනාවක් වුවත්, අවසානයේදී ආණ්ඩු වෙනස සිදු වුනේ ඔහු නිසා කියා කියන්න බැහැ.  ඔහුගේ යෝජනාව අවසානයේදී කාගේ හෝ සැලසුමක කොටසක් වුනා.

ඔක්තෝබර් කුමන්ත්‍රණය හා ආසන්නව සුවිශේෂී සිදුවීම් කිහිපයක් සිදු වුනා. රෝ ඔත්තුකරුවෙකු විසින් තමන්ව (හා ගෝඨාභය රාජපක්ෂව) ඝාතනය කිරීමට සැලසුමක් ඇති බව ජනාධිපති සිරිසේන විසින් ඔක්තෝබර් 16 දින කැබිනට් රැස්වීමේදී ප්‍රකාශ කළ බව වාර්තා වී තිබුණා. පසුව ජනාධිපති සිරිසේන විසින් ඔක්තෝබර් 17 දින දුරකථනයෙන් ජනාධිපති මෝදී අමතා මේ පුවත සාවද්‍ය එකක් බව පවසා තිබුණා. හදිසියේ මතු වූ නාමල් කුමාරනම් අයකුගේ ප්‍රකාශ මත අත් අඩංගුවට ගැනුණු මාර්සලි තෝමස්නම් ඉන්දියානු ජාතිකයෙකු ඉන්දියානු මහ කොමසාරිස් කාර්යාලය විසින් මානසික රෝගියෙකු ලෙස හඳුනා ගැනීමෙන් පසුව නිදහස් කර මානසික ප්‍රතිකාර සඳහා යවා තිබුණා.

මේ වන විට රනිල් මෛත්‍රී ගැටුමද උඩටම මතු වී තිබුණා. ඔක්තෝබර් 20-22 අතර රනිල් වික්‍රමසිංහ ඉන්දියානු සංචාරයක නිරත වුනා. ඊට පෙර මහින්ද රාජපක්ෂද ඉන්දියාවේ සංචාරය කළා. ඔක්තෝබර් 26 වෙනිදා රනිල්ව ඉවත් කර මහින්දව පත් කෙරුණා. මහින්ද පිලට මුලින්ම ගිය අය අතර වඩිවේල් සුරේෂ් එක් අයෙක්. ඔහු බදුල්ල දිස්ත්‍රික්කයේ ඉන්දියානු දෙමළ ප්‍රජාව නියෝජනය කරන්නෙක්. ඉන් පසු, දින කිහිපය තුළ ඔහු දෙපැත්තට දෝලනය වුනා. තවත් කිහිප දෙනෙක්ද පැති මාරු කළා. නොවැම්බර් 3 වෙනදා ද්‍රවිඩ සන්ධාන මන්ත්‍රී සතාසිවම් වියලේන්තිරන් රාජපක්ෂ පිලට මාරු වුනා. මේ ආකාරයට මන්ත්‍රීවරු කිහිප දෙනෙක් පමණක් පිල් මාරු කළත්, ඒ වෙලාවේ මහින්දලාට බහුතර මන්ත්‍රීන්ගේ සහයෝගය ලබාගත හැකි ආකාරයේ රැල්ලක් තිබුනේ නැහැ.

ඔක්තෝබර් කුමන්ත්‍රනය සිදු වන විට තිබුණු දේශපාලන වාතාවරණය කොයි වගේ එකක්ද? ඒ වන විට එජාපය බිමටම සමතලා වෙලයි හිටියේ. එජාපය වෙනුවෙන් කතා කරන්න කෙනෙක් නොසිටි තරම්. අනෙක් අතට 44%ක් ලෙස මාධ්‍ය කිහිපයක් හරහා ජනගත කර තිබුණු 40.5%ක ඡන්ද ප්‍රතිශතයෙන් පොදුජන පෙරමුණ හා එම පක්ෂයේ ආධාරකරුවන් හිටියේ ටොප් ෆෝර්ම් එකේ. ඒ වගේම, 2015දී එජාපය එක්ක හිටපු බලවේග එකින් එක හැලී ගිහින් අවසානයේදී ජාතික ආණ්ඩුවේ පාර්ශ්ව දෙකත් ඒ වෙලාවේ දෙපිලකයි හිටියේ.

පසුගිය ජනාධිපතිවරණයෙන් මෛත්‍රීපාල සිරිසේන ජයගත්තේ ඉන්දියාවේ හා බටහිර රටවල උදවුවෙන් කියන එක බොහෝ දෙනෙකු විසින් නොයෙක් වර කියා ඇති දෙයක්. විශේෂයෙන්ම මහින්ද පාර්ශ්වයේ අය. ජනාධිපතිවරණය පැවැත්වෙන විටත් එජාපය සතුව විශාල ජන පදනමක් තිබුණේ නැහැ. ද්‍රවිඩ සන්ධානයේ හා ජවිපෙ සහයෝගය නොලැබුනානම් මෛත්‍රීපාල සිරිසේනට ජනාධිපති වෙන්න ලැබෙන්නේ නැහැ. ද්‍රවිඩ සන්ධානය, ජවිපෙ හා එජාපෙ එකතු වීමෙන් පසුව රාජපක්ෂලා එපා වී සිටි විශාල පිරිසක්ද ඒ පැත්තට විතැන් වුනා. එසේ වුනේ, මෛත්‍රීපාල සිරිසේන ඇතුළු කිහිප දෙනෙකු පිල් මාරු කළ නිසා නෙමෙයි. එහෙත්, 2015දී රාජපක්ෂලාගෙන් විතැන් වූ ඡන්දදායකයින් පිරිසත්,  අඩු වැඩි වශයෙන් මෛත්‍රීපාල සිරිසේන ඇතුළු පිල් මාරු කළ පිරිස සිටි දේශපාලන මානසිකත්වයේම සිටි පිරිසක්.

ද්‍රවිඩ සන්ධානය, ජවිපෙ හා එජාපෙ අතර වූ මැතිවරණ සන්ධානය ඒ ආකාරයටම තිබුණේ ජනාධිපතිවරණය අවසන් වන තුරු පමණයි. ද්‍රවිඩ සන්ධානයට හා ජවිපෙට තමන්ගේ අනන්‍යතා හා ඡන්දදායක පදනම් රැකගෙන එජාපය (හෝ වෙනත් ප්‍රධාන පක්ෂයක්) හා එක්ව කටයුතු කළ හැකි සීමාවක් තිබෙනවා. එම පක්ෂ මහ මැතිවරණයට තරඟ කළේ වෙන වෙනමයි.

ජනාධිපතිවරණ ගණිතය හා මහ මැතිවරණ ගණිතය වෙනස්. එජාපය ශ්‍රීලනිපයේ මෛත්‍රී කණ්ඩායම හා එක්ව, ජවිපෙ හා ද්‍රවිඩ සන්ධානය වෙන වෙනම තරඟ කරද්දී,  ශ්‍රීලනිපයේ ප්‍රධාන කණ්ඩායමට එරෙහිව මහ මැතිවරණයට ගියානම් 2015 අගෝස්තු අවසන් ප්‍රතිඵලය වෙන්නේ වෙනෙකක්. එය වෙනස් වුනේ මෛත්‍රීපාල සිරිසේන එජනිස සභාපති වීම හා මහින්ද එම ධුරය මෛත්‍රීට භාර දී පැත්තකට වීම සමඟයි. මේ සමඟ ඇති වුනේ විශාල දේශපාලන විකෘතියක්.

මෛත්‍රීපාල සිරිසේන විසින් භාර ගත්තේ තමන්ට එරෙහිම තමන්ගේ ප්‍රතිවාදියාට ඡන්දය දුන් කණ්ඩායමේ නායකත්වයයි. මේ වැඩේට රනිල් වික්‍රමසිංහ වක්‍රව සහයෝගය දුන් බවක් මිසක් විරුද්ධ වූ බවක් පෙනෙන්න තිබුණේ නැහැ. මම හිතන්නේ රනිල්, මෛත්‍රී ඇතුළු බොහෝ දෙනෙකුට වගේම මහින්ද පිලටත් ශ්‍රීලනිපයේ සංකේතාත්මක වටිනාකම පිළිබඳව තිබුණේ අධි තක්සේරුවක්. එතෙක් ලංකාවේ දේශපාලන ඉතිහාසය දෙස හැරී බැලූ විට ඒ අධි තක්සේරුව නිවැරදි බව පෙනෙන්නට තිබුණා. 2018 පළාත් පාලන මැතිවරණ පැවැත්වෙන තුරුම වෙනත් බොහෝ දෙනෙක් වගේම මගේ ඇස්තමේන්තුව වුනේත් ශ්‍රීලනිප කියන පක්ෂය සමඟ මීට වඩා විශාල පිරිසක් සිටින බවයි. පළාත් පාලන මැතිවරණ ප්‍රතිඵල වලින් තහවුරු වුනේ එය එසේ නොවන බවයි.

පළාත් පාලන මැතිවරණ පැවැත්වෙන විට එජාපයට රටේ 50%ක ඡන්ද නොතිබුණු බව පැහැදිලිව පෙනෙන්නට තිබුණු කරුණක් වුවත් ඒ ප්‍රමාණය 29%ක් තරම් පහළ බවක් පැහැදිලිව පෙනෙන්නට තිබුණේ නැහැ. නමුත්, එජනිස ඡන්ද මීට වඩා වෙනස් ලෙස පොදුජන පෙරමුණ හා එජනිසය අතර බෙදුනානම් 40%ක පමණ ඡන්ද ප්‍රතිශතයකින් වුවත් එජාපයට රටේ පළාත් පාලන ආයතන විශාල ප්‍රමාණයක බලය ලබාගත හැකිව තිබුණා. 2015 අගෝස්තුවේදී එජාපය 45.7%ක ඡන්ද ප්‍රතිශතයකුත්, එජනිසය 42.4%ක ඡන්ද ප්‍රතිශතයකුත් ලබාගෙන තිබුණා.

පළාත් පාලන මැතිවරණ අවස්ථාවේදී මෛත්‍රීපාල සිරිසේන එජාපය හා සහයෝගීතාවය ගැන කතා කරමින්ම දිගින් දිගටම එජාපය විවේචනය කිරීමද කළා. එහිදී ඔහුගේ උපක්‍රමය වුනේ එජනිස ඡන්ද පොදුජන පෙරමුණට යාම වැළැක්වීම මිස එජාපයේ ඡන්ද ආකර්ශනය කර ගැනීම නෙමෙයි. එහෙත්, සිදු වුනේ එජනිස ඡන්ද පොදුජන පෙරමුණට යාම හා 2015 අගෝස්තුවේ එජාපය ලැබූ ඡන්ද එජනිසය වෙත විතැන් වීමයි. පළාත් පාලන මැතිවරණ වලදී 29% මට්ටමට වැටුණු එජාපයට තව දුරටත් පැවැත්මක් ඇති බවක් පෙනෙන්නට තිබුණේ නැහැ. යහපාලන ආණ්ඩුව පිහිටුවීමට උදවු කළත්, ඉන් පසුව, විශේෂයෙන්ම බැඳුම්කර වංචාව සිදු වීමෙන් පසුව, දිගින් දිගටම එජාපය විවේචනය කළ ජවිපෙට එජාපයට සෘජුව සහයෝගය දීමේ හැකියාවක් තිබුණේ නැහැ. ඒ වගේම, ද්‍රවිඩ සන්ධානයට උතුරට ගොස් පෙන්විය හැකි එජාපය දෙමළ ජනතාව වෙනුවෙන් කළ සුවිශේෂී දෙයක් තිබුණේත් නැහැ. ඒ වගේම, යහපාලන ආණ්ඩුව රාජපක්ෂලාගේ හොරකම් අල්ලා ඔවුන්ට නඩු දමා තිබුණේ නැහැ. ඒ නිසාත්, එජාපය බැඳුම්කර වංචාවට පැටලීමත් නිසා රාජපක්ෂ විරෝධයේ දේශපාලන වාසිය මේ වන විට තුනී වෙලයි තිබුණේ. ඔක්තෝබර් කුමන්ත්‍රණය සිදු වුනේ මෙවැනි දේශපාලන වටපිටාවකයි.

ඔක්තෝබර් කුමන්ත්‍රණය සමඟ සියල්ල කණපිට හැරුණා. ජවිපෙට, එජාපයට, ද්‍රවිඩ සන්ධානයට මෙන්ම නිර්පාක්ෂිකයින්ටත් නැවත එකට එකතුව කටයුතු කරන්න එයින් අවස්ථාවක් සැලසුණා. රාජපක්ෂලා සමඟ සිටි ඇතැම් අය බලය අපහරණය පිළිබඳ නිදර්ශන රට හමුවේ ප්‍රදර්ශනය කරන්න පටන් ගත්තා. වඩිවේල් සුරේෂ් වැනි මන්ත්‍රීවරුන් පිල් මාරු කිරීමත් සමඟ මන්ත්‍රීවරුන් වෙන්දේසි වීම ගැන කතාබහ මතු වුනා. රංගෙ බණ්ඩාර සිදුවීමෙන් මෙය තහවුරු වෙන්න පෙර සිටම මන්ත්‍රී වෙන්දේසිය ජාත්‍යන්තර අවධානය දිනාගත්තා. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය රැක ගැනීම ඉදිරියට දමා ආණ්ඩුව ආරක්ෂා කිරීම සඳහා කටයුතු කරන්න ජවිපෙට පදනමක් හැදුනා. සතාසිවම් වියලේන්ද්‍රන්ගේ පිල් මාරුවත් එක්ක ද්‍රවිඩ සන්ධානයට ප්‍රසිද්ධියේ එජාපයට සහයෝගය දිය හැකි පසුබිමක් හැදුනා. 2015දී මෙන් නැවතත් රාජපක්ෂ විරෝධී බලවේග එක කඳවුරකට ආවා.

ඔක්තෝබර් කුමන්ත්‍රණය වෙලාවේ රනිල්ගෙන් දැක ගත හැකි වුනේ තරමක් උදාසීන ප්‍රතිචාරයක්. අරලියමන්දිරය අත් නොහැරියත්, අගමැතිකම නමට තියාගෙන හිටියත්, තමන්ගේ නීත්‍යානුකූල අගමැතිකම රැක ගන්න ඔහු ලොකු සටනක් කළේ නැහැ. ඔහු කළේ බටහිර රටවලට නඩු කියන එක පමණයි. අඩු වශයෙන් ඔහු ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණයට ගියේ හෝ නැහැ.  තත්ත්වය වෙනස් වෙන්න ප්‍රධාන වශයෙන් හේතු වුනේ ජවිපෙත්, ආණ්ඩුව ඇතුළේ සිටි චම්පික හා රාජිත වැනි අයත් සක්‍රිය වීමයි. ඔවුන් එසේ සක්‍රිය වුනේ රටේ බොහෝ මිනිසුන් මේ අවස්ථාවේදී සංවේදී වූ නිසා විය හැකියි. එසේ නැතත්, ඔවුන් එසේ සක්‍රිය වීම ප්‍රයෝජනවත් වුනේ රටේ බොහෝ මිනිසුන් මේ වෙලාවේ සංවේදී හා සක්‍රිය වූ නිසයි.

අවසානයේදී දින පනස් එකකින් පසු එම ආණ්ඩුව බිඳ වැටුණා. ඒ වෙලාවේ එකට එකතු වූ බලවේග නැවත විසිරී ගියා. දිගුකාලීනව එජාපයට ලොකු වාසියක් හෝ පොදුජන පෙරමුණට ලොකු අවාසියක් වුනේ නැහැ. නමුත්, යම් හෙයකින් රාජපක්ෂලාට තවත් මන්ත්‍රීවරු කිහිප දෙනෙකු මිල දී ගත හැකි වුනානම් තත්ත්වය වෙනස් වෙනවා. රාජපක්ෂලා විසින් බලෙන් ගත් ආණ්ඩුව වැඩි කලක් පැවතුනානම් රාජපක්ෂ විරෝධීන් දිගටම එක්ව කටයුතු කිරීම හා රාජපක්ෂ විරෝධය එන්න එන්නම වර්ධනය වීමත් සිදු වෙනවා. අරලියගහ මන්දිරයට පහර දී රනිල්ව ඉවත් කළානම් තත්ත්වය බොහෝ සේ වෙනස් වෙනවා. ඉතා පහසුවෙන් විදේශ මැදිහත්වීමකට අවස්ථාව සැලසෙනවා. එවැන්නක අවසන් ප්‍රතිඵලය හිතා ගන්නත් අමාරු තරම් භයානකයි.

ඔක්තෝබර් කුමන්ත්‍රණය හා එය බිඳ වැටීම නිසා එක් එක් පාර්ශ්ව වලට සිදු වූ වාසි අවාසි ඇස්තමේන්තු කිරීම ඉතා සංකීර්ණ කටයුත්තක්. ඒ වගේම, සමහර සැලසුම් වෙනත් සැලසුමක ප්‍රතිඵලයක් විය හැකි බව කූඹියෝ බලපු අය දන්නවා. ඔක්තෝබර් කුමන්ත්‍රණය සැලසුම් වුනේ කොහොමද කියන එක බොහෝ විට කවදාවත් හරියටම දැනගන්න නොලැබෙන්න පුලුවන්.

කෘතිම බුද්ධිය සහ වගවීම

පසුගිය (2019) මාර්තු 10 වෙනිදා අනතුරට පත් වූ ඉතියෝපියානු ගුවන් යානය ගැන මෙය කියවන ගොඩක් අයට තවමත් මතක ඇති. ගුවන් ගත වී ටික වෙලාවකින් කඩා වැටුණු මේ යානයේ ගමන් කළ ගුවන් නියමුවන්, සේවකයින් හා රටවල් 35ක මගීන් ඇතුළු 157 දෙනෙකු මේ ගුවන් අනතුරෙන් ජීවිතක්ෂයට පත් වුනා. ඊට මාස කිහිපයකට පෙර, 2018 ඔක්තෝබර් 29 වෙනිදා මේ ආකාරයටම කඩා වැටුණු ඉන්දුනීසියාවේ ලයන් එයාර් ගුවන් අනතුරෙන්ද 189 දෙනෙකු මිය ගියා.

මේ අනතුරු දෙකටම හේතු වී තිබෙන්නේ ගුවන් යානයේ ස්වයංක්‍රීය පාලකයට එහි සංවේදකයක් මගින් වැරදි තොරතුරු ලබා දීම හා එම වැරදි තොරතුරු මත පදනම්ව අදාළ ගුවන් යානා වල ස්වයංක්‍රීය පාලක මගින් දිගින් දිගටම වැරදි තීරණ ගැනීමයි. ගුවන් නියමුවන් විසින් ස්වයංක්‍රීය පාලක අකර්මන්‍ය කර තත්ත්වය නිවැරදි කිරීමට උත්සාහ කර ඇතත් එය සාර්ථක වී නැහැ. එකම හේතුවක් නිසා සිදු වූ ඉහත අනතුරු දෙක නිසා වටිනා ජීවිත 346ක් අහිමි වුනා. මේ ජීවිත වලට වග කියන්නේ කවුද?

ඉහත උදාහරණය කෘතිම බුද්ධි භාවිතය නිසා ඇති වී තිබෙන වගවීම පිළිබඳ ගැටළුවක් කියා කිව හැකියි.

මේ වන විට ගුවන් යානාවක් ගුවන් ගත කිරීමෙන් පසුව එහි පාලනය බොහෝ දුරට සිදු වන්නේ ස්වයංක්‍රීය ලෙසයි. ගුවන්ගත කිරීම හෝ ගොඩබැස්වීම නියමුවෙකුගේ සහායෙන් සිදුවුනත්, එහිදීද නියමුවා විසින් සෑහෙන තරමකින් ස්වයංක්‍රීය පාලක පද්ධතියේ සහාය ලබා ගන්නවා.

ඉතාම නුදුරු කාලයකදී ඇමරිකාවේ මාර්ග වල දිවෙන වාහන විශාල ප්‍රමාණයක් රියැදුරෙකු නැතිව ධාවනය වන ඒවා වන බව පැහැදිලියි. මෙවැනි වාහනයක් අනතුරට ලක් වූ විට වගවීම තිබෙන්නේ කා අතේද?

රියැදුරෙකු නැතිව ස්වයංක්‍රීය ලෙස ධාවනය වන වාහනයක් අනතුරට ලක් වෙන්න තිබෙන සම්භාවිතාව මිනිස් රියැදුරෙකු විසින් එළවන වාහනයක එම සම්භාවිතාවට වඩා ගොඩක් අඩුයි. එහෙත්, එය සිදු විය හැකියි. මේ වගේ වෙලාවක අතතුර සම්බන්ධ වගවීම තිබෙන්නේ වාහනය නිපදවූ සමාගමටයි. මෙය තරමක් සංකීර්ණ තත්ත්වයක්. අප ජීවත් වන්නේ රිය අනතුරක් සිදු වූ පසු රියැදුරා අල්ලාගෙන තඩිබෑම, රියැදුරා පලායාමෙන් පසුව වෙනත් අයෙකු ඉදිරිපත් වී අනතුරේ වගකීම ගැනීම වැනි දේත් සිදුවන ලෝකයකයි.

මිනිසෙකු විසින් කරන වැඩක් යන්ත්‍රයකට භාර දීමෙන් අනතුරුව කිසියම් වැරැද්දක් වුනොත් වැරැද්දට චෝදනා කර අල්ලාගෙන තඩිබාන්න කෙනෙක් නැහැ. ඇඳුම් ටික හෝදලා නැත්නම් භාර්යාවට අල්ලගෙන තඩිබාන්න පුළුවන් වුනත් (මේ වගේ දේවල් වෙන ලෝකයකනේ අපි ජීවත් වෙන්නේ!) රෙදි සෝදන යන්ත්‍රයේ දෝෂයක් ඇති වූ විට යන්ත්‍රයට තඩිබාලා වැඩක් නැහැ. නමුත්, මෙය රෙදි සෝදන යන්ත්‍රයක් නොගෙන ඉන්න හේතුවක් නෙමෙයි.

වැදගත් වෙන්නේ රෙදි ටික හේදිලා නැති වෙලාවක වැරැද්දට වගවෙන, චෝදනා කළ හැකි, නිශ්චිත පුද්ගලයෙකු සිටීම නෙමෙයි. වැරැද්ද සිදුවීමේ ඉඩකඩ හැකි තරම් අඩුවීමයි.

රාජ්‍ය පාලනයත් එක අතකින් ගුවන් යානයක් පියාසර කරවනවා වැනි වැඩක්. නියමුවා විසින් කරන පොඩි වැරැද්දක් නිසා විශාල ජීවිත ගණනක් අහිමි වෙන්න පුළුවන්.  ඒ නිසා, යානය පියාසර කරන්න නියමුවෙකු තෝරා ගැනීමේදී මේ විදිහට තෝරා ගන්නා නියමුවා අතින් වැරදි හෝ අත්වැරදි සිදුවෙන්න තිබෙන ඉඩකඩ ගැන හැකි තරම් සැලකිලිමත් විය යුතුයි. යානය ගුවන්ගත වුනාට පස්සේ නියමුවා මාරු කරන්න බැහැ.

අද නොහැකි වුවත් අනාගතයේදී හෝ කෘතිම බුද්ධිය යොදාගනිමින් මිනිස් නියමුවෙකුට වඩා හොඳින් රාජ්‍ය පාලනය පිළිබඳ වැදගත් තීරණ ගන්න පුළුවන් විය හැකියි. රාජ්‍ය පාලනය කියන්නේ ගුවන් යානයක් පියාසර කරනවාට වඩා ගොඩක් සංකීර්ණ හා ඉතා විශාල පිරිසකට බලපෑමක් සිදුවන කාර්යයක් කියා කාට හෝ කියන්න පුළුවන්. මේ කටයුත්තේදී කෘතිම බුද්ධිය මිනිස් පාලකයින්ට වඩා සාර්ථක වෙන්න ඉඩ තියෙන්නේමත් ඒ නිසාමයි. තීරණයක් ගැනීමේදී සලකා බැලිය යුතු කරුණු සංකීර්ණ වන තරමට නිසි පරිදි සැලසුම් කළ කෘතිම බුද්ධි වැඩසටහනක් එක් මිනිස් මොළයකට හෝ පොදුවේ මිනිස් මොළයට වඩා කාර්යක්ෂම වෙන්න තිබෙන ඉඩකඩ වැඩියි.

එවැනි කෘතිම බුද්ධි වැඩසටහනකට වුවත් වරදින්න පුළුවන්. ඒ වගේ වෙලාවක වැරැද්ද පටවන්න පුද්ගලයෙක් නැති වෙනවා. නමුත්, වැදගත් වෙන්නේ වැරදි වෙන්න ඉඩහැර කාට හෝ වැරැද්ද පැටවීම නෙමෙයි. යහපාලන ආණ්ඩුව පිටින් වැරැද්ද දැම්මත්, ඊට කලින් හිටපු රාජපක්ෂලා පිට වැරැද්ද දැම්මත්, අවුරුදු 71ක් රට පාලනය කරපු සියලුම පාලකයින් පිට වැරැද්ද දැම්මත්, ඊටත් කලින් හිටපු සුද්දන් පිට වැරැද්ද දැම්මත් වැරැද්දක් වුනාට පස්සේ එයින් ඇති වැඩක් නැහැ. වැදගත් වෙන්නේ අනාගතයේදී වැරදි අඩුවෙන් සිදු වෙන බවට වග බලා ගැනීමයි.

කෘතිම බුද්ධිය යොදාගනිමින් රාජ්‍ය පාලනයේදී සිදුවන වැරදි අවම කර ගන්නේ කොහොමද? කෘතිම බුද්ධිය යොදාගනිමින් රාජ්‍ය පාලන ක්‍රමවේදයේ තිබෙන අඩුපාඩු අවම කර ගන්නේ කොහොමද?

පළමුවෙනි ප්‍රශ්නයට පිළිතුරු දීම සාපේක්ෂව පහසුයි. එහෙත්, දෙවන ප්‍රශ්නය වඩා ගැඹුරු ප්‍රශ්නයක්. ඒ ප්‍රශ්නය කෘතිම බුද්ධිය හමුවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ලෙස තරමක් පටු ලෙස ස්ථානගත කරන්නත් පුළුවන්.

අද වන විට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය වඩාත්ම සාර්ථක දේශපාලන ආකෘතිය සේ සැලකෙනවා. අනෙකුත් විකල්ප වලට සාපේක්ෂව ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය සතු සාධනීය අංග රාශියක් තිබෙනවා. යම් සීමාවන් තිබුණත්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යටතේ සෑම පුද්ගලයෙකුගේම කැමැත්තට සමාන වටිනාකමක් ලැබෙනවා. නමුත්, එය එසේ වූ පමණින් වඩා ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී විසඳුම හැම විටම වඩා කාර්යක්ෂම විසඳුම වෙන්නේ නැහැ.

මූලධර්මයක් සේ සැලකුවහොත්, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය කියා කියන්නේ සියලු දෙනාගේම අදහස් සාකච්ඡාවට බඳුන් කර සියලු දෙනා විසින්ම වඩාත්ම හොඳ තීරණයකට එළැඹීමයි. ප්‍රායෝගිකව බොහෝ අවස්ථා වලදී සියලු දෙනාටම එකම තීරණයකට එකඟ වෙන්න බැහැ. ඒ වගේ වෙලාවක සිදු වන්නේ බහුතරයේ තීරණයට සියලු දෙනාම එකඟ වීමයි. බහුතරයේ තීරණය නිගමනය කෙරෙන්නේ ඡන්ද විමසීමක් හරහා. එහිදී සෑම අයෙකුටම එක් ඡන්දයක් හිමි වෙනවා.

සමහර වෙලාවට බහුතර මතය මගින් නියෝජනය වෙන්නේ හොඳම විකල්පය නොවෙන්න පුළුවන්. උදාහරණයක් විදිහට කිසියම් වෙනසක් කිරීම සඳහා දහ දෙනෙකුගේ කැමැත්ත විමසන අවස්ථාවක් ගැන හිතමු. දහ දෙනාගෙන් හතර දෙනෙකුට මේ වෙනස නිසා රුපියල් පහ බැගින් වාසි සැලසෙනවා. ඉතිරි හය දෙනාට රුපියල බැගින් පාඩු වෙනවා. සමස්තයක් ලෙස රටට රුපියල් 14ක වාසියක් තිබෙනවා. නමුත්, මේ යෝජනාව බහුතර ඡන්දයෙන් සම්මත වෙන්න ඉඩක් නැහැ.

කෙනෙකු ඡන්දය දෙන ආකාරය දෙස බලා ඔහුගේ හෝ ඇයගේ වැඩිම කැමැත්ත තිබෙන විකල්පය දැනගන්න පුළුවන්. එහෙත්, ඔහු හෝ ඇය දෙවනුවට කැමති විකල්පයට වඩා පළමු විකල්පයට කොතරම් කැමතිද කියන එක දැන ගන්න බැහැ. ඒ නිසා, වැඩි පිරිසකට සුළු වාසියක් තිබෙන ක්‍රියාමාර්ග ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය තුළ ඉදිරියට එන නමුත් අඩු පිරිසකට විශාල වාසි තිබෙන විකල්ප යටපත් වෙනවා.

එහෙමනම්, ඒකාධිපති ක්‍රමයක් වඩා කාර්යක්ෂමද? ඇතැම් තත්ත්වයන් යටතේදී එහෙම වෙන්න පුළුවන්. ඉහත උදාහරණයේදී රටේ එක් එක් පුද්ගලයාට තිබෙන වාසි අවාසි ඇස්තමේන්තු කර, ඒ වාසි අවාසි තුලනය කර හොඳම විකල්පය තෝරා ගැනීම, සෛද්ධාන්තිකව හිතුවොත්, ඒකාධිපතියෙකුට කළ හැකි දෙයක්. නමුත්, ප්‍රායෝගිකව එවැන්නක් කළ හැකි තරමේ විශ්ලේෂණ හැකියාවක් කිසිදු තනි පුද්ගලයෙකුට නැහැ.

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යටතේ වුවත් රජය කියන ආයතනය විසින් කරන්න උත්සාහ කරන්නේත් ඉහත කී ආකාරයයේ කටයුත්තක්. මේ විශ්ලේෂණය තනි පුද්ගලයෙකුට කළ නොහැකි නිසා රජය කියන ආයතනික ලේබලය යටතේ විශාල පිරිසක් එකතු වී ඔය විශ්ලේෂණය කර හොඳම තීරණ ගන්නවා. අඩු වශයෙන් සෛද්ධාන්තිකව සිදු වෙන්නේ එයයි.

කෙසේ වුවත්, රජයකට වැඩි දෙනෙකු අකැමැති දේවල් කරන්න බැහැ. ඒ නිසා, මොන විශ්ලේෂණය කළත් කිසියම් ක්‍රියා මාර්ගයක් අවසන් වශයෙන් සාර්ථකව ක්‍රියාත්මක කළ හැක්කේ වැඩි දෙනෙකුගේ කැමැත්ත ලැබේනම් පමණයි. වැඩි දෙනෙකුට වාසි සැලසේනම් වැඩි දෙනෙකුගේ කැමැත්ත ලබාගත හැකියි.

නිසි විශ්ලේෂණයක් කිරීමෙන් පසුව, කිසියම් විකල්ප ක්‍රියා මාර්ගයකින් සමස්තයක් ලෙස වාසියක් ලැබෙන බව පෙනේනම් ඒ වාසිය වැඩි දෙනෙකු අතර බෙදී යන ආකාරයේ වෙනසක් කිරීම සුළු දෙයක්. ඉහත උදාහරණයේ වාසි ලබන හතර දෙනාගෙන් රුපියල් තුන බැගින් එකතු කරගෙන ඒ රුපියල් 12 ඉතිරි හය දෙනා අතර රුපියල් දෙක බැගින් බෙදා දෙන ආකාරයට යෝජනාව සංශෝධනය කළොත් හතර දෙනෙකුට රුපියල් දෙකක බැගින් වාසියකුත්, හය දෙනෙකුට රුපියල බැගින් වාසියකුත් ලැබෙන නිසා යෝජනාවට කාගේත් කැමැත්ත ලැබෙනවා.

බැලූ බැල්මටම පෙනෙන්නේ රජයට මැදිහත් වී පවතින තත්ත්වය වඩා යහපත් ලෙස වෙනස් කළ හැකි බවයි. නමුත්, මෙය කරන්න පළමුව කිසියම් වෙනසක් කිරීමෙන් රටේ එක් එක් පුද්ගලයාට තිබෙන වාසි අවාසි නිවැරදිව ගණනය කළ යුතුයි. ඒ වාසි හැම විටම මුදල් වාසිම නොවන නිසා මෙය කළ හැක්කේ කවර හෝ ආකාරයකින් හැම පුද්ගලයාගේම රුචිකත්වය දැනගත හැකිනම් පමණයි. නෙළුම් කුළුණට ජීවිතේට නොයන කෙනෙක් නෙළුම් කුළුණ නිසා සතුටු වෙනවා වෙන්න පුළුවන්. මේ ආකාරයට එක් එක් පුද්ගලයාගේ වාසි අවාසි නිවැරදිව දැනගත හැකිනම්, ඒ තොරතුරු මත පදනම්ව විශ්ලේෂණ කිරීම සාපේක්ෂව අමාරු නැහැ.

රටක සෑම පුද්ගලයෙකුගේම රුචි අරුචිකම් දැන ගැනීම අසීරුයි. නියෝජිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය තුළ මහජන නියෝජිතයන්ගෙන් අපේක්ෂා කෙරෙන්නේ තමන් විසින් නියෝජනය කරන ප්‍රජාවන්ගේ රුචි අරුචිකම් හඳුනාගෙන සන්නිවේදනය කිරීමේ අසීරු කාර්යයයි. මහජන නියෝජිතයින් මෙන්ම රජයේ නිලධාරීන් විශාල පිරිසක් විසින්ද මේ කාර්යය කරනවා. ප්‍රශ්නය තිබෙන්නේ මේ සියලු පිරිස් නඩත්තු කිරීම සඳහා දැරිය යුතු වියදමේ.

ඉහත උදාහරණයට නැවත ආවොත්, සමස්තයක් ලෙස ලැබෙන රුපියල් 14ක වාසිය වෙනුවෙන් රජයේ වියදම් ලෙස රුපියල් 20ක් වැය වුනොත්, මේ දහ දෙනාට ඒ වියදම රුපියල් දෙක බැගින් දරා ගන්න වෙනවා. අන්තිමේදී කිසිවෙකුට අවාසියක් මිස වාසියක් සිදු වී නැහැ. ඒ වගේම, රජය විසින් සෛද්ධාන්තිකව යෝජනා කළ හැකිව තිබෙන ප්‍රශස්ත විසඳුම රජයේ මැදිහත්වීමක් නැතිවම ඉදිරිපත් විය හැකියි. සභාකක්ෂ මන්ත්‍රණ කණ්ඩායම් (lobby groups) හරහා සිදුවෙන්නේ එයයි. ඉහත උදාහරණය වෙත ආවොත්, රජයේ මැදිහත්වීම අවම වටාපිටාවක ඉහත යෝජනාවෙන් වාසි ලබන හතර දෙනා විසින් ඉතිරි අයව යෝජනාවට එකඟ කර ගැනීමේ අරමුණින් ඔවුන්ට රුපියල් දෙක බැගින් දෙන්න කැමති වෙන්න පුළුවන්. එවිට රජය නඩත්තු කිරීම සඳහා වැය වෙන මුදල්ද ඉතිරි වී, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ක්‍රමය තුළම අවශ්‍ය කටයුත්ත ඒ අයුරින්ම කෙරෙනවා.

අනෙක් අතට රජයේ මැදිහත්වීම මත හැම දෙයම තීරණය වෙන වටාපිටාවක මෙය සිදු වෙන්නේ වෙනස් ආකාරයකටයි. යෝජනාවෙන් වාසි ලබන හතර දෙනාට බහුතර කැමැත්ත ලබා ගැනීම පිණිස රුපියල් 12ක් වැය කරනු වෙනුවට තීරණය ගැනීමේ බලය තිබෙන පුද්ගලයා හෝ පිරිස පොළඹවාගෙන අඩු වියදමකින් තමන්ට අවශ්‍ය කටයුත්ත කරගන්න පුළුවන්. මේ උදාහරණයේදීනම් එහෙම කළා කියා සමස්තයක් ලෙස නරකක් වෙන්නේ නැහැ. එහෙත්, සමස්තයක් ලෙස අවාසියක් වන තීරණයකදී වුවත් සුළු වාසියක් ලබන පිරිසකට ඔය වැඩේම කරන්න පුළුවන්.

කෘතිම බුද්ධිය යොදා ගැනීමෙන් රජයයන් විසින් කරන තොරතුරු එකතු කිරීම, විශ්ලේෂණය කිරීම හා තීරණ ගැනීම වඩා කාර්යක්ෂමව කළ හැකියි. මෙහිදී කාර්යක්ෂමතාවය යන්නෙන් අදහස් කළේ අඩු කාලයකින් හා වැඩි නිරවද්‍යතාවයකින් කියන එකයි. ඇතැම් කටයුතු වලදී මෙය අඩු වියදමකින්ද කළ හැකියි. නමුත්, මේ වාසි ලබා ගන්නනම් වගවීම කියන එක අමතක කර තීරණ ගැනීම කෘතිම බුද්ධිය වෙතම පවරා මිනිස් පාලකයින් තීරණ ගැනීමේ කටයුත්තෙන් ඉවත් විය යුතුයි. එසේ නැතිව, තොරතුරු එකතු කිරීම හා විශ්ලේෂණය කිරීම පමණක් කෘතිම බුද්ධිය වෙත පවරා ඒ මත පදනම්ව තීරණ ගැනීම නායකයෙකු වෙත ඉතිරි කර ගත්තොත් වෙන්නේ බලයෙන් පහ කිරීම ඉතා අසීරු මහා බලසම්පන්න ආඥාදායකයෙකු ගොඩ නැගෙන එකයි.

(Image: https://www.forbes.com/sites/cognitiveworld/2019/02/25/troubling-trends-towards-artificial-intelligence-governance/#6e3d319f25a5)

කෘතිම බුද්ධිය හා නියෝජිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය

සජිත්ලාගේ මෙගා මයින්ඩ්ස් තොරණ ගැන ලියපු ලිපිය හා අදාළව ප්‍රතිචාරයක් දමමින් පරිණත බ්ලොග්කරුවෙකු වන ජාලිය විසින් ප්‍රශ්නයකින් අවසන් වන පහත කමෙන්ටුව වත්පොතේ දමා තිබුණා.

"මට එකපාරටම මතක් උනේ අර දොස්තර හොඳ හිත කාටුන් එකේ කැප්ටන් දියරකුස්ගේ ආර් ටූ ඩී ටූ කොම්පියුටර් එක...මට මේ විහිලුවට වඩා ටිකක් ගැඹුරු ප්‍රශ්නයක් තියෙනවා. කෘතිම බුද්ධිය භාවිතය නියෝජිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය හා ගැලපෙන්නේ කොහොමද..ඒ තීරණවලට වගවීම ගලපා ගන්නේ කොහොමද කියන එක මොකක්ද ඔබේ අදහස?"

පළමුවෙන් කියන්නේ ඕනෑ, සජිත්ගේ මෙගා මයින්ඩ්ස් තොරණ කිසිසේත්ම කෘතිම බුද්ධිය රාජ්‍ය පාලනය සඳහා යොදා ගැනීමක් නෙමෙයි. තොරණේ විච්චූරණ ටික අයින් කළොත්, තොරණ පිටුපස්සේ තිබෙන සංකල්පය ඇතුළේ රාජ්‍ය පාලනය සඳහා වඩා පුළුල් පදනමකින් තොරතුරු හා සන්නිවේදන තාක්ෂනය යොදාගැනීම කියන අදහස තියෙනවා. එය හොඳ අදහසක්. නමුත්, අලුත් අදහසක් නෙමෙයි. තොරතුරු හා සන්නිවේදන තාක්ෂනය යොදාගැනීම කියන්නෙත් කෘතිම බුද්ධිය යොදා ගැනීම කියන්නෙත් කරුණු දෙකක්.

කෘතිම බුද්ධිය කියන වචනයෙන් සාමාන්‍යයෙන් පොදුවේ අදහස් වන්නේ මෙතෙක් මිනිස් මොළය යොදවා සිදු කළ ඇතැම් කටයුතු හා ගත් තීරණ පරිගණකයකට භාර දීමයි. එසේ මිනිස් මොළය වෙනුවට පරිගණකයක් ආදේශ කිරීමෙන් අපේක්ෂා කරන වාසි අතර වැඩි නිරවද්‍යතාවය, වේගය හා අඩු වියදම කියන කරුණු තුනෙන් එකක් හෝ කිහිපයක් තිබෙනවා. නැත්නම් තේරුමක් නැහැනේ.

මානව ඉතිහාසයේ අති දීර්ඝ කාලයක් පුරාවට මිනිසුන්ගේ නිෂ්පාදන ධාරිතාව මාංශ පේශි වල ශක්තිය විසින් සීමා කෙරුණා. කොයි තරම් ශක්තිමත් මිනිසෙකුට වුවත් යෙදවිය හැකි වූ උපරිම ශක්තිය ප්‍රමාණවත් වුනේ සීමිත නිෂ්පාදන කාර්යයක් සඳහා පමණයි. මාංශ පේශි වල ශක්තිය වැය වන විට නැවත ඒ ශක්තිය ප්‍රතිස්ථාපනය කර ගැනීම සඳහා හදපු නිෂ්පාදන වලින් විශාල කොටසක් නැවත වැය කිරීම අවශ්‍ය වූ නිසා මේ යුගයේදී ප්‍රාග්ධනය එකතු කර ගැනීම පහසු කටයුත්තක් වුනේ නැහැ. බොහෝ විට යමෙකුට එසේ කළ හැකි වුනේ වෙනත් අයෙකුගේ මාංශ පේශි ශක්තිය යොදවා හදන නිෂ්පාදනයක අතිරික්තය "සූරාකෑම" මගිනුයි.

එහෙත් මේ වන විට නිෂ්පාදන කාර්යයන් සඳහා මාංශ පේශි වල ශක්තිය යොදා ගැනෙන්නේ ඉතාම සීමිතවයි. සමාජයක් විදිහට අප සතු නිෂ්පාදන ධාරිතාව ලෝකයේ සියලුම මිනිසුන්ගේ මාංශ පේශි වල ශක්තිය යොදවා කළ හැකි උපරිම නිෂ්පාදනය මෙන් සිය දහස් ගුණයක්. අපි දැන් කරන්නේ අපේ මාංශ පේශි වලට නිවාඩු දී යන්ත්‍ර සූත්‍ර විසින් අප විසින් කලින් කළ දේවල් කරන හැටි බලා ඉන්න එකයි. සතියක් පුරා ඇඳපු කිළුටු රෙදි ටික එකතු කර ගෙන ගඟට ගිහින් ගලේ ගසා අතුල්ලා සෝදා අවුවේ දමා වේලාගන්න කාලය නොයොදවා රෙදි සෝදන හා වේලන යන්ත්‍රයක් විසින් ඒ කටයුතු කර දෙන තුරු පැත්තකට වී විවේක ගන්න දැන් අපට පුළුවන්. එසේ වුවත්, මේ යන්ත්‍ර වලට හිතන එක හෝ තීරණ ගන්න එක කරන්න බැහැ. ඒ නිසා, හිතන්න හෝ තීරණ ගන්න අවශ්‍ය කාර්යයන් අප විසින්ම කර ගත යුතුයි.

කෘතිම බුද්ධිය යොදා ගැනීමේදී වෙන්නේ මෙතෙක් අප විසින්ම කර ගත් හිතීමට හා තීරණ ගැනීමට අවශ්‍ය කටයුතුත් යන්ත්‍ර වලටම පැවරීමයි. එහෙත්, එක දෙයක් පැහැදිලි කළ යුතුයි. පරිගණකයකට හෝ වෙනත් යන්ත්‍රයකට මිනිසෙකුට මෙන් හිතන්න බැහැ. කෘතිම බුද්ධිය කියා කියන්නේ මිනිසුන් විසින් කරන හිතීමට හා තීරණ ගැනීමට ආදේශකයක් වුවත් යන්ත්‍රයක් විසින් මිනිසෙකු මෙන් හිතීම හෝ තීරණ ගැනීම නෙමෙයි. බොහෝ විට කෘතීම බුද්ධිය කියන එකෙන් අදහස් වෙන්නේ ඇතැම් කාර්යයන්හිදී මිනිස් මොළයට වඩා කාර්යක්ෂම ඉතා සංකීර්ණ පරිගණක වැඩ සටහනක්.

උදාහරණයක් විදිහට කෘතිම බුද්ධිය භාවිතයෙන් ස්වයංක්‍රීයව ධාවනය වන මෝටර් රථයක් පෙන්වන්න පුළුවන්. වාහනයක් ධාවනය කිරීම ඉතා සංකීර්ණ කටයුත්තක්. ඒ සඳහා අඛණ්ඩ අවධානය සමඟ ක්ෂණික විශ්ලේෂණ හා තීරණ ගැනීමේ හැකියාව රියැදුරෙකුට අවශ්‍යයි. මේ වන විට මේ සියල්ල මිනිසෙකුට වඩා හොඳින් පරිගණකයකට කළ හැකියි.

තවත් උදාහරණයක් විදිහට ගුවන් තොටුපලකදී ගමන් බලපත්‍රය හා වීසා පරීක්ෂා කර රටට ඇතුළු වෙන්න අවසර දීමේ කාර්යය පෙන්වන්න පුළුවන්. දැනටමත් කෙරෙන මෙවැනි කටයුතු වලට අමතරව කෘතීම බුද්ධිය යොදාගෙන වෛද්‍යවරයෙකු විසින් කරන රෝග විනිශ්චය වැනි දේවල් වුවත් කළ හැකියි.

රාජ්‍ය පාලනයේදී කෘතිම බුද්ධිය යොදා ගත හැක්කේ කවර ආකාරයකටද?

මෙහිදී අප විසින් මුලින්ම විමසිය යුත්තේ රාජ්‍ය පාලනයේදී කෘතිම බුද්ධිය යොදා ගත යුත්තේ කවර තත්ත්වයන් යටතේද කියන එකයි. මුලින් කියූ පරිදි, රාජ්‍ය පාලනය සඳහා කෘතිම බුද්ධිය යොදා ගැනීමෙන් නිරවද්‍යතාවය, වේගය හා අඩු වියදම කියන වාසි තුනෙන් එකක් (හෝ කිහිපයක්) ලැබෙන්න පුළුවන්. කෘතිම බුද්ධිය යොදා ගැනීම නිසා වියදම අඩු වෙනවානම් එහි ගැටළුවක් නැහැ. එහෙත්, ලැබෙන්නේ මුල් වාසි දෙකෙන් එකක්නම් ඒ වාසි වෙනුවෙන් කොපමණ මුදලක් වැය කළ යුතුද කියන එක ගැන රජයක් විසින් සැලකිලිමත් විය යුතුයි. ඒ වගේම වැඩි වූ නිරවද්‍යතාවයේ හෝ වේගයේ වාසිය වෙනුවෙන් වැඩි වූ පිරිවැය දරන්න රටේ මිනිස්සු සූදානම්ද කියන එකත් සොයා බැලිය යුතුයි. එසේ නැතිව රජයක් විසින් කෘතිම බුද්ධිය යොදා ගැනීමේ අරමුණින් කෘතිම බුද්ධිය යොදා ගැනීම තේරුමක් නැති සෝබන වැඩක් හා මුදල් නාස්තියක් පමණයි.

කෘතිම බුද්ධිය යොදාගෙන රජයකට වියදම් අඩු කර ගත හැක්කේ, එහෙම නැත්නම් ආදායම් ඉහළ නංවා ගත හැක්කේ කවර ආකාර වලින්ද කියන එකත්, ජාලියගේ ප්‍රශ්නයේ හරය වන නියෝජිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය හා වගවීම මෙයට සම්බන්ධ වන ආකාරය ගැනත් කතා කිරීම පසුවට තබමු.

තනපට අහසට No BRA day

අවුරුදු හතරකට පෙර එන්රිකේ ඉග්ලේශියස් ලංකාවට ආපු වෙලාවේ තරුණියන් කිහිප දෙනෙකු විසින් තනපට ගලවා විසි කිරීම බොහෝ කතාබහට ලක් වූ සිදු වීමක්. මේ සිදුවීමට වඩාත් ලොකු ප්‍රසිද්ධියක් ලැබුණේ ජනාධිපති සිරිසේනගේ මඩු වලිග කතාවත් එයට එකතු වූ නිසයි.

ඊයේ (ඔක්තෝබර් 13) දිනය උතුරු ඇමරිකාවේ කාන්තාවන් රැසක් තනපටයක් නොපැළඳ සැහැල්ලුවෙන් සිටි දිනයක්. හැබැයි ඒ එන්රිකේ වැනි ගායකයෙකුගේ ගීයක් අසා කුල්මත් වූ නිසා නෙමෙයි. No BRA day ලෙස නම් කර තිබෙන මේ දිනයේ තමන්ගේ පියයුරු ගැන වැඩි අවධානයක් යොමු කරමින්, පියයුරු පිළිකාවක මූලික ලක්ෂණ ඇත්දැයි හඳුනා ගැනීම දිරි ගන්වනු ලබන නිසයි. ඒ වගේම පියයුරු පිළිකා ගැන අවධානය යොමු කෙරෙමින් පියයුරු පිළිකා පර්යේෂණ සඳහා මුදල් ආධාර එකතු කිරීමද මෙදින සිදු වෙනවා. ඔක්තෝබර් මාසය ඇමරිකාවේ මෙන්ම ලංකාවේද පියයුරු පිළිකා ගැන දැනුවත් වීමේ ජාතික මාසයද වෙනවා.

මේ දිනය මුලින්ම නම් කෙරී තිබෙන්නේ BRA day හෙවත් පියයුරු පිළිසකර කිරීම් පිළිබඳව දැනුවත් කිරීමේ (Breast Reconstruction Awareness) දිනය ලෙසයි. එහි අරමුණ වී තිබෙන්නේ සුවය ලැබූ පියයුරු පිළිකා රෝගීන්ව පියයුරු පිළිසකර කර ගැනීම පිණිස  උනන්දු කරවීමයි. පසුව මේ දිනය වඩා පුළුල් අරුතක් සහිතව No BRA day ලෙස විකාශනය වී තිබෙනවා.

පසුගිය 2018 වසර තුළ පමණක් ලංකාවෙන් පිළිකා රෝගීන් 23,530 දෙනෙකු හඳුනාගනු ලැබුණා. ඒ අතරින් වැඩිම පිරිසක් හෙවත් 3,091ක් පියයුරු පිළිකා රෝගීන්. පිළිකා රෝගීන් ලෙස හඳුනාගත් කාන්තාවන් අතරින් 24%ක්ම පියයුරු පිළිකා රෝගීන්. වසර තුළ පිළිකා හේතුවෙන් සිදුවූ මරණ ගණන 14,013ක්. ඒ අතරින් 1,183ක් පියයුරු පිළිකා හේතුවෙන් සිදු වූ මරණ.

මුල් අදියරේදී හඳුනා ගතහොත් පියයුරු පිළිකා ඇතුළු ඕනෑම පිළිකාවකට ප්‍රතිකාර කිරීම පහසුයි. පියයුරු පිළිකාවක ලක්ෂණ මුල් අදියරේදීම හඳුනා ගැනීම පිණිස අඩු වශයෙන් මසකට වරක්වත් තමන්ගේ පියයුරු වල ගැටිත්තක් හෝ අසාමාන්‍ය තද ගතියක් ඇති තැනක් ඇත්දැයි විමසිලිමත් වීම නිර්දේශ කෙරෙන අතර මාස් ශුද්ධියෙන් පසු දහවන දිනයේ හෝ එවැනි නිශ්චිත දිනයක මේ ස්වයං පරීක්ෂාව සිදු කිරීම වඩා යෝග්‍ය බව පැවසෙනවා.

මේ ස්වයං-පරීක්ෂාව කරන ආකාරය පිළිබඳව ලංකාවේ ජාතික පිළිකා මර්දන වැඩසටහනේ උපදෙස් පහත තිබෙනවා.

ඇල්පිටි වැල්ලට නොආ රැල්ල

ටික කලක සිට සජිත් පාක්ෂිකයින් විසින් සජිත් රැල්ලක් ගැන කතා කරමින් හිටියා. මෑතකාලීනව දේශපාලන අදහස් අතින් සජිත්ට සමාන සේ සැලකිය නොහැකි මංගල, චම්පික වගේ පිරිසුත් මේ රැල්ල හමන අතටම හබල් ගාන්න පටන් ගැනීමත් එක්ක රටේ කොහොම වුනත්, එජාපය ඇතුළේ ලොකු සජිත් රැල්ලක් ඇති වුනා. ඒ රැල්ලට අහු වෙලා එජාප ජනාධිපති අපේක්ෂකයා විය හැකිව සිටි අනෙකුත් ප්‍රබල තරඟකරුවන් වූ කරු හා රනිල්ගේ නම් වැල්ලේ දිය වී ගියා. එජාප ගාලුමුවදොර රැළියේදීත් එජාප පාක්ෂිකයින්ගේ උද්‍යෝගය කැපී පෙනුනා. නමුත්, ඇල්පිටියේ ඡන්ද ප්‍රතිඵලය තුළ සජිත් රැල්ලක් පේන්න නැහැ.

ඒ වගේම, පහුගිය කාලයේ මතු වී ආ තවත් රැල්ලක් වුනේ 225ම එපා කියන රැල්ලයි. මේ රැල්ල එක්ක ගොඩයන්න බලාගෙන විවිධ ස්වාධීන අපේක්ෂකයින් විසින් රුවල් දැම්මා. මේ රැල්ල නිසා වඩාත්ම කලබල වුනු අය අතර ජවිපෙ ඉදිරියෙන්ම හිටියා. කලක සිටම ජවිපෙ විසින් උනුත් එපා මුනුත් එපා කියන අදහස සමාජගත කරමින් සිටි අතර ඒ අදහස යම් පිරිසක් විසින් පිළිගත්තා. 225ම එපා කියන අදහස ආවේ උනුත් එපා මුනුත් එපා කියන අදහස වඩා පුළුල් වෙලා උනුත්, මුනුත් ගොඩට අරුනුත් එකතු වෙලයි. මේ රැල්ලත් එක්ක ජවිපෙ එක්තරා උභතෝකෝටිකයට මුහුණ දුන්නා. ජවිපෙට ඉදිරියට යන්න "උනුත් එපා මුනුත් එපා" කියන අදහස ප්‍රවර්ධනය කරන්න අවශ්‍ය වුවත්, ඒ අදහස වර්ධනය වීමේ ස්වභාවික ප්‍රතිඵලයක් විදිහට "225ම එපා" කියන අදහස ප්‍රවර්ධනය වීම වලක්වා ගැනීමේ අභියෝගයට ඔවුන්ට මුහුණ දෙන්න වුනා. ඒ නිසා, ස්වාධීන පුද්ගලයකු සඳහා වූ ඉල්ලීම යටපත් කරමින් පක්ෂ ක්‍රියාකාරිකයෙකු තරඟයට දමන්න ජවිපෙට සිදු වුනා. ජවිපෙ සාමාජිකයින් තුළත් ජනාධිපතිවරණය පිළිබඳ ලොකු බලාපොරොත්තු තිබුණු බව ඔවුන්ගේ ගාලු මුවදොර රැළියෙන් පෙනුණත් ඇල්පිටියේ ඡන්ද ප්‍රතිඵලය තුළනම් ජවිපෙ රැල්ලක් පේන්න තිබුණේ නැහැ.

ගෝඨා රැල්ල ඔය දෙකටම වඩා පරණ රැල්ලක්. කලින්ම ආ ගෝඨා රැල්ල කලින්ම බිඳී ගියා. ගෝඨා තරඟයට ඉදිරිපත් වන විට පීක් එක ඉවරයි. නමුත්, ගෝඨා හිටියේ අනෙක් අපේක්ෂකයින්ට වඩා ගොඩක් ඉදිරියෙන්. මගේ තක්සේරුව අනුවනම් ඇල්පිටියේ ඡන්ද ප්‍රතිඵලය තුළ ගෝඨා රැල්ලක් කියා එකකුත් නැහැ.

පහුගිය දවස් වල මා ලංකාවේ මා සාමාන්‍යයෙන් කතා කරන කිහිප දෙනෙකුට කතා කළා. විවිධ දේශපාලන පක්ෂ වලට කඩේ යන්නන්, රැල්ල හමන අතට ඔරුව පදින්නන් හා නිර්පාක්ෂිකයින් ඇතුළු විවිධ කොටස් ඇතුළත් මේ පිරිස ලංකාවේ දේශපාලන ප්‍රවණතා ගැන අදහසක් ගැනීම සඳහා ප්‍රමාණවත් නියැදියක් බව බොහෝ වර තහවුරු වී තිබෙනවා. පසුගිය පළාත් පාලන මැතිවරණ වලට පෙර මේ පිරිසට කතා කළ විට පොදුජන පෙරමුණ අනපේක්ෂිත ලෙස ඉදිරියට එන බව පෙනුනත්, ඒ වෙලාවේ එවැන්නක්‌ සිදු වේයැයි මට හිතුනේ නැහැ. එහෙත්, මැතිවරණයෙන් පසුව තේරුණේ මගේ නියැදිය මත විශ්වාසය තැබිය හැකිව තිබුණු බවයි.

මෙවර කතා කළ විට පෙනුනේ ගම් වල ඇත්තටම සජිත් රැල්ලක් ඇති බවයි. ඒ වගේම ගෝඨාභය පිළිබඳව බොහෝ දෙනෙකු තුළ කිසියම් වික්ෂිප්ත භාවයක් ඇති බවයි.

ගම් වල ඇත්තටම සජිත් රැල්ලක් තිබෙනවා. නමුත්, මේ රැල්ල තිබෙන්න අරටු බැහැපු එජාප පාක්ෂිකයින් අතරම මිස එයින් පිටත නෙමෙයි. මේ වෙද්දී ගම් වල ඉතිරි වී ඉන්නේ ඉතා සීමිත එජාප පවුල් ගණනක්. ඔවුන් ඉතාම අභියෝගාත්මක තත්ත්වයන් යටතේත් පක්ෂය අත් හැර නොගිය අයයි. රනිල්ගේ නායකත්වය යටතේ මේ පිරිසට ලැබුණු දෙයක් නැහැ. සජිත්ගේ නායකත්වය යටතේ තමන්ට යමක් ලැබෙයි කියා මේ පිරිස හිතනවා. ඒ නිසා, ගම් වල සජිත් රැල්ලක් තිබෙනවා. නමුත්, ඒ රැල්ල එජාප ඡන්ද ප්‍රතිශතය ඉහළ දමන මට්ටමකට ඇවිත් නැහැ. සිදු වී තිබෙන්නේ පාක්ෂිකයින්ගේ උද්‍යෝගය වැඩි වීමක් පමණයි.

ඒ වගේම, ගම් වල බොහෝ දෙනෙක්ට ගෝඨාභය වැදගත් චරිතයක් නෙමෙයි. බොහෝ දෙනෙක්ට ඔහු වැදගත් වන්නේ මහින්දගේ සහෝදරයා හා නියෝජිතයා ලෙසයි. ගම් වල බොහෝ පිරිසක් තවමත් භක්තිමත් මහින්දවාදීන්. මහින්දගේ සහයෝගය ලබන කාට වුවත් මේ පිරිසගේ ඡන්ද ලැබෙනවා. ඇල්පිටියේදී පොදුජන පෙරමුණට ලැබී තිබෙන්නේත් මේ මහින්දවාදීන්ගේ ඡන්දයි.

මේ වන විට එජාපයට හා පොදුජන පෙරමුණට (පැරණි ශ්‍රීලනිපයට) වගේම ජවිපෙටත් රටේ ස්ථිර ඡන්ද පදනමක් තිබෙනවා. ජවිපෙ රැල්ලක් තිබෙනවානම් තිබෙන්නේ මේ ඡන්ද පදනම තුළයි. ඔවුන් මේ ඡන්ද පදනම පුළුල් කරගන්න විශාල උත්සාහයක් දරනවා.

එක පැත්තකින් එජාප හා පොදුජන පෙරමුණු පාක්ෂිකයින් අතර තිබෙන විරෝධයට වඩා ලොකු විරෝධයක් ජවිපෙ හා පොදුජන පෙරමුණු පාක්ෂිකයින් අතර තිබෙන නිසා ජවිපෙට පොදුජන පෙරමුණු පාක්ෂිකයින් ආකර්ෂණය කර ගැනීම සිහිනයක්. අනෙක් පැත්තෙන්, මේ වෙද්දී එජාපය මොනවා කළත් අත නොහරින පිරිසක් හැර අනෙක් සියලු දෙනාම වගේ එජාපය හැර ගොස් අවසන් නිසා ජවිපෙට ආකර්ශනය කර ගත හැකි ඡන්ද ඒ ගොඩේත් නැහැ. ජවිපෙ විසින් ඉලක්ක කරන්නේ ඔය දෙකටම නැති පිරිසයි.

ජවිපෙ තුළ තිබෙන රාජපක්ෂ විරෝධය එජාප විරෝධයට වඩා වැඩියි. මේ නිසා, කලක සිටම ජවිපෙට රතු අලි ලේබලයක් වැදී තිබෙනවා. මේ ලේබලය ගැන ජවිපෙ එතරම් වද වෙන්නේත් නැහැ. ජවිපෙ විසින් දැන් හදාගෙන තිබෙන ජාතික ජන බලවේගයේ ලාංඡනයත් ටිකක් විතර රතු අලියෙක්ගේ රූපයක් වගේ.

ජවිපෙ විසින් මේ වෙලාවේ උත්සාහ ගනිමින් ඉන්නේ සමාජවාදීන්ගේ හෝ ධනපති විරෝධීන්ගේ ඡන්ද ආකර්ශනය කර ගන්න නෙමෙයි. එහෙම කරලා දැන් ඉන්න තැනින් අඩියක්වත් ඉස්සරහට තියන්න බැරි බව ඔවුන් නිවැරදිව අවබෝධ කරගෙන ඉන්නවා. ඇත්තටම කියනවානම් ජවිපෙට දැන් ඇණයක් වී තිබෙන්නේ ඔවුන්ගේම ඉතිහාසයයි. ඒ නිසා, ඔය රතු අලි හංවඩුව එක පැත්තකින් බැලුවහම ජවිපෙට වෙස් වලාගත් ආශීර්වාදයක්. ඇතැම් පොදුජන පෙරමුණු පාක්ෂිකයින් ජවිපෙට මඩ ගහන්න හිතාගෙන විවිධ දේ ප්‍රචාරය කරනවා. එවැනි එක පොස්ටුවක සැබෑ අව්‍යාජ විප්ලවවාදී නායකයින් කියා රෝහණ විජේවීර ඇතුළු පිරිසකුත්, ධනපතියන්ට කඩේ යන නායකයින් කියා අනුර කුමාර ඇතුළු පිරිසකුත් පෙන්වනවා. මම හිතන්නේ මේ වෙලාවේ මේ වගේ පෝස්ට් ජවිපෙට වාසියි.

ඇල්පිටියට නැවත ආවොත්, එහි ප්‍රතිඵලය මා ඉහත සඳහන් කළ ප්‍රවාද සියල්ල සමඟ මනාව සැසඳෙනවා. එජාපය විසින් ලබාගෙන තිබෙන්නේ 2015 ජනවාරියට පෙර ඔවුන් ලබාගත් අවම එජාප ඡන්ද ප්‍රතිශතය පමණයි. ජවිපෙ ලබාගෙන තිබෙන්නේත් ඔවුන්ගේම පාක්ෂික ඡන්ද පමණයි. පොදුජන පෙරමුණ කියලාත් වෙනසක් නැහැ. පළාත් පාලන මැතිවරණ වලදී පොදුජන පෙරමුණ විසින් (ඔවුන්ගේ සහාය ලැබූ ස්වාධීන කණ්ඩායම්ද ඇතුළත්ව) ලබාගත්තේ 41.2%ක ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් වුවත්, 2015 ජනාධිපතිවරණයේදී මහින්ද විසින් 47.6%ක ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් ලබාගත්තා. ඇල්පිටිය ප්‍රතිඵලය අනුව පෙනෙන්නේ පොදුජන පෙරමුණ තවමත් ඉන්නේ ඒ මට්ටමට පහළින් බවයි. මෙයින් පෙනෙන්නේ ගෝඨාගමනයෙන් පසුව මහින්දවාදී ඡන්ද අඩු වී මිස වැඩි වී නැති බවයි.

සමස්ත ප්‍රතිඵලයම විශ්ලේෂණය කළ විට පෙනෙන්නේ පොදුජන පෙරමුණේ, එජාප හෝ ජවිපෙ ඡන්ද අඩු වී මිස වැඩි වී නැති බවයි. එසේනම් ඉතිරි ඡන්ද ටික කෝ?

ඇල්පිටිය ඇතුළේනම් මේ ඡන්ද ටික තිබෙන්නේ එජනිස ගොඩේ. නමුත්, මේ එජනිස ඡන්ද ඇත්තටම එජනිස ඡන්දද?

මම හිතන විදිහටනම් මේ ඡන්ද එජනිස ඡන්දම නෙමෙයි. වෙනත් විකල්පයක් නැති තැන පොදුජන පෙරමුණ, එජාප හා ජවිපෙ තුනම එපා වී සිටින පිරිස ඒ විරෝධය පෙන්වීම පිණිස එජනිසය තෝරා ගෙන තිබෙනවා වෙන්න පුළුවන්. වෙනත් අයුරකින් කිවුවොත්, පාවෙන ඡන්ද ටික තියෙන්නේ එජනිස ගොඩේ. ජනාධිපතිවරණයට එජනිස අපේක්ෂකයෙකු ඉදිරිපත්ව නැති පසුබිමක මේ ඡන්ද වල ඉදිරි හැසිරීම ගොඩක් වැදගත්.

ගොඩක් අය චම්පිකව හඳුනා ගන්නේ රැල්ල හමන පැත්ත ගැන ඉවක් තිබෙන දේශපාලනඥයෙකු ලෙසයි. මංගලත් මේ ගොඩට දැමිය හැකි, තියුණු දේශපාලන ඉවක් තිබෙන දේශපාලනඥයෙක්. ඔවුන් සජිත්ගේ පැත්ත ගත්තේ මෙවර ඔවුන්ට ගණන් වැරදුනු නිසාද? පැත්තක සිටින අපට නොපෙනෙන බොහෝ දේ දේශපාලනය ඇතුළේ සිටින ඔවුන්ට පෙනෙන නිසා එය එසේයැයිම හිතන්නත් අමාරුයි.

මේ වන විට දැකිය හැකි ඡන්ද සංයුතිය අපට 2015 ජනාධිපතිවරණයට පෙර පැවති ඡන්ද සංයුතිය සමඟ සැසඳිය හැකියි. ජනාධිපතිවරණයට පෙර අවසන් වලට පැවැත්වුණේ පළාත් සභා මැතිවරණයි. වට හතරකින් පැවැත්වුණු එම මැතිවරණ වල සම්ප්‍රයුක්ත ප්‍රතිඵලය මෙසේයි.

එජනිස- 54.0%
එජාප- 26.4%
ජවිපෙ- 4.0%
ප්‍රපෙ- 4.0%
වෙනත්- 11.6%

මෙවැනි පසුබිමක පැවති ජනාධිපතිවරණයෙන් එජනිස අපේක්ෂක මහින්ද රාජපක්ෂ ජයගත්තේ නැහැ. ප්‍රතිඵලය වුනේ මෙවැන්නක්.

මහින්ද රාජපක්ෂ- 47.6%
මෛත්‍රීපාල සිරිසේන- 51.3%

එජාප, ජවිපෙ, ප්‍රපෙ හා දෙමළ මුස්ලිම් පක්ෂ වල ඡන්ද සියල්ල ලැබුණේ මෛත්‍රීපාල සිරිසේනට කියා හිතුවත්, ඔහු එජනිස ඡන්ද වලින් 6.5%ක් පමණද ලබාගෙන තිබෙන බව පැහැදිලියි. මේ ඡන්ද එජාප හෝ ජවිපෙ ඡන්ද නොවන, රාජපක්ෂ විරෝධී ඡන්දයි. එම පළාත් සභා ඡන්ද වටයේදී ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පක්ෂයට ලැබුණු ඡන්ද දමන්න වෙන්නේත් මේ ගොඩටයි. එවිට, එජාප, ජවිපෙ හෝ සුළු ජාතික පක්ෂ වල ඡන්ද නොවන රාජපක්ෂ විරෝධී ඡන්ද එකතුව 10.5%ක් පමණ වෙනවා. මා හිතන විදිහට ඇල්පිටියේදී එජනිසයට ලැබුණු ඡන්ද වැඩි ප්‍රමාණයක් මේ ඡන්දයි.

පසුගිය ජනාධිපතිවරණයට පෙර තත්ත්වය හා සැසඳූ විට එජාප හා ජවිපෙ පක්ෂ දෙකම ඉන්නේ තරමක් ඉදිරියෙන්. ඒ වගේම, පොදුජන පක්ෂය තනිව ගතහොත් ඉන්නේ 2016දී මහින්ද රාජපක්ෂ සිටියාට වඩා දුර්වල තැනකයි. එජාප, ජවිපෙ හා සුළු ජාතික පක්ෂ සියල්ලේම ඡන්ද එකතු කළත්, පොදුජන පෙරමුණේ ඡන්ද ප්‍රතිශතයට අඩුයි. එහෙත්, වෙනස එතරම් විශාල නැහැ. ඒ වගේම, මේ දෙගොඩෙන් එක් ගොඩක්වත් 50% මට්ටම ආසන්නයේ නැහැ. ඒ නිසා, මැතිවරණ ප්‍රතිඵලයට තීරණාත්මක ලෙස බලපාන්නේ එජනිස ඡන්ද සේ පෙනෙන්නට තිබෙන, එහෙත් එජනිස ඡන්ද කියා මා නොසිතන සැලකිය යුතු තරම් විශාල පාවෙන ඡන්ද ප්‍රතිශතයයි.

පසුගිය ජනාධිපතිවරණයේදී ගිලිහුණු ඡන්ද නැවත ආකර්ශනය කර ගැනීමට පොදුජන පෙරමුණ අසමත් වීම විශේෂ අවධානයට යොමු විය යුතු කරුණක්. එයින් පෙනෙන්නේ, 2015 ජනවාරියේදී වූ මේ පිරිසගේ රාජපක්ෂ විරෝධය මේ වන විටත් මුළුමනින්ම සමනය වී නැති බවයි. එසේ වුවත්, මේ ඡන්ද එජාපය හෝ ජවිපෙ වෙත ආකර්ශනය වී නැහැ. ඒ වගේම, මේ පිරිස දේශපාලනිකව  සබුද්ධික පිරිසක් නිසා ජනාධිපතිවරණයේදී ඡන්දය ප්‍රකාශ නොකර ඉන්න හේතුවක් නැහැ. එය බොහෝ විට තමන් අකැමැති විකල්ප අතරින් අඩු නරක තෝරා ගැනීමක් විය හැකියි කියා සිතන්න පුළුවන්. ඒ නිසා, අවසන් ප්‍රතිඵලය තීරණය විය හැක්කේ ඉදිරි මාසය ඇතුළත ප්‍රධාන අපේක්ෂකයින් හා මේ වෙලාවේ ලංකාවේ දේශපාලනයට සැලකිය යුතු බලපෑමක් කළ හැකි මෛත්‍රීපාල සිරිසේන වැනි වෙනත් ඇතැම් අය හැසිරෙන ආකාරය මතයි.