ආහාර නාස්තිය අඩුකර කුසගිණි නිවිය හැකිද?

දිවා ආහාරය ගන්නා වෙලාවට මා සිටින්නේ සේවා ආයතනයේනම් මට ඒ සඳහා යා හැකි තැන් කිහිපයක් තිබේ. මේ එක් තැනක් අපේ ආයතනයෙන්ම නඩත්තු කෙරෙන, බුෆේ ක්‍රමයට ආහාර ලබා ගත හැකි තැනකි. ආහාර ගෙන අවසන් වීමෙන් පසු පිඟන්, කෝප්ප, හැඳි, ගෑරුප්පු ආදිය කැරකෙන රාක්කයක තැබීම සඳහා කවුළුවක් පැත්තක තිබේ. එතැනින් ඒවා දීසි හෝදන යන්ත්‍රයකට යනවා විය යුතුය. එසේනම් ඊට පෙර පිඟන් වල ඇති ඉතිරි වූ ආහාර ඉවත් කෙරෙන ක්‍රමයක්ද තිබෙනවා විය යුතුය. මේ කටයුත්ත මුළුමනින්ම ස්වයංක්‍රීයව සිදු නොවනවා වන්නටද පුළුවන.

පසුගිය සතියේ දිනෙක දිවා ආහාරය ගෙන පිඟන් ආදී අඩුම කුඩුම ටික මේ රාක්කයේ තබන්නට යන විට දකින්නට ලැබුණේ අතරමඟ මේසයක් තබාගෙන ඉඳුල් පිඟන් කෝප්ප එකතු කරමින් සිටි දෙතුන් දෙනෙකි. මේ අය රාක්කයේ තබන්නට පෙර කෑම ගෙන අවසන් වූ පිඟන් ඉල්ලාගෙන ඒවායේ වූ ඉතිරි කෑම භාජනයකට එකතු කරමින් සිටියහ. ඒ පොලිස් කොත්තු හදන්නට නොවේ. ආහාර නාස්තිය පිළිබඳ සමීක්ෂණයක කොටසක් වශයෙනි. ඔවුහු මෙසේ එකතු කරගත් ආහාර කැබලි කිරා බලමින් අතේ වූ ඉලෙක්ට්‍රොනික උපකරණයක් මඟින් පැත්තක වූ ඉලෙක්ට්‍රොනික පුවරුවක එදින ඒ වන විට ඉවත දමා තිබුණු ආහාර රාත්තල් ගණන යාවත්කාලීන කරමින් සිටියහ.

සතිය පුරාම මේ කටයුත්ත මෙසේ සිදු වූ අතර නාස්ති වන ආහාර ප්‍රමාණය ඉලෙක්ට්‍රොනික තිරයෙහි දකින්නට ලැබෙන විට බොහෝ දෙනෙකුට අවශ්‍ය පමණට වඩා ආහාර බෙදා නොගන්නට පෙළඹීමක් ඇති වූවා නිසැකය. (ඉකොනොමැට්ටානම් කොහොමටත් පිඟානේ ඇති කරපිංචා කොළයක්වත් ලේසියකට ඉතිරි කරන්නේ නැත.)

ඇමරිකාවේ ඉතා විශාල ආහාර නාස්තියක් සිදු වේ. 2010 වසරේ ඇස්තමේන්තු අනුව වසර තුළ එක් අයෙකු විසින් නාස්ති කර ඇති ආහාර ප්‍රමාණය සාමාන්‍ය වශයෙන් රාත්තල් 218.9කි. රාත්තල් බිලියන 133ක් වන මේ ආහාර ප්‍රමාණයේ මුළු වටිනාකම ඩොලර් බිලියන 161.6ක් වන අතර නිෂ්පාදනය කරන මුළු ආහාර ප්‍රමාණයෙන් 31%කි. 2030 වසර වන විට මෙසේ නාස්ති වන ආහාර ප්‍රමාණය 50%කින් අඩු කර ගැනීම ඇමරිකාවේ ජාතික ඉලක්කයකි.

ලංකාව ඇතුළු ලෝකයේ සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල් වල පමණක් නොව ඇමරිකාවේද ආහාර සුරක්ෂිතතාවය පිළිබඳ ප්‍රශ්න ඇති විශාල පිරිසක් ජීවත් වෙති. ආහාර ප්‍රශ්නය අපේ කාලයේදී හෝ ඊට පෙර ලංකාවේ ඉපදුණු බොහෝ දෙනෙකුට නොතේරෙන දෙයක් නොවූවත්, අපේ දරුවන්ට මෙහි බරක් පතලක් හරියටම නොතේරේ. ඒ නිසා, ආහාර පරිභෝජනය නොකර ඉවත දමන විට අපට දැනෙන වරදකාරී හැඟීම ඔවුන්ට නොදැනේ. ඇමරිකාවේ බොහෝ දෙනෙකුගේ තත්ත්වයද එසේම වන්නට පුළුවන.

ඇතැම් අය කියන්නේ මේ ආහාර නාස්තියට හේතුව ඇමරිකානු රජය විසින් බදු මුදල් යොදවමින් ආහාර නිෂ්පාදනය සුබ සාධනය කිරීම හා ඒ හේතුවෙන් මිල නියම මට්ටමට වඩා අඩුවෙන් පැවතීම බවයි. එහෙත්, ඒ තර්කය නිවැරදියැයි මා සිතන්නේ නැත.

ඇමරිකාවේ වසරකට ඩොලර් බිලියන 25ක පමණ මුදලක් කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදන සුබසාධනය පිණිස වැය කරන නමුත් ඒ මුදල් මුළුමනින්ම වාගේ වැය කෙරෙන්නේ මහා පරිමාණයෙන් වගා කෙරෙන ඉරිඟු, තිරිඟු, සෝයා බෝංචි, හාල් සහ කපු වෙනුවෙනි. එහෙත්, නාස්ති වන ආහාර වැඩි ප්‍රමාණයක් මේවා නොවේ. එමෙන්ම, මේ අරමුදල් බොහෝ විට වැය කෙරෙන්නේද මිල ස්ථාවරව තබා ගැනීමේ අරමුණින් මිස මිල අඩු කිරීමේ අරමුණින් නොවේ.

පාරිභෝගිකයින් විසින් මිල දී ගැනීමෙන් පසු ආහාර නාස්ති කිරීමට මනෝවිද්‍යාත්මක සාධකයක්ද හේතු වේ. ආහාර හිඟයක් යනු ඕනෑම මිනිසෙකුට විශාල ලෙස බිය ගෙන දෙන කරුණකි. එයට පරිණාමික හේතු තිබේ. ඒ නිසා, යම් ප්‍රමාණයක් ඉවත දමන්නට සිදු වුවත්, ආහාර ප්‍රමාණවත් නොවීමේ අවදානම ගැන සිතමින් යටි හිතේ ඇති ආහාර සුරක්ෂිතතාවය පිළිබඳ පරිණාමික බිය පහවන තුරු ආහාර තමා සතුව තබා ගන්නට බොහෝ මිනිස්සු පෙළඹෙති.

මෙහි ප්‍රතිඵලය වන්නේ පරිභෝජනයට අවශ්‍ය ප්‍රමාණයට වඩා ආහාර තමන් සන්තකයේ තබා ගැනීමට පෙළඹීමක් ඇති වීම හා ඒ හේතුවෙන් ආහාර සඳහා පරිභෝජන අවශ්‍යතාවය ඉක්මවන ඉල්ලුමක් ඇති වීමයි. ඒ ඉල්ලුම සැපයෙන තරමට ආහාර නිෂ්පාදනය වන අතර මේ නිසා ආහාර නාස්තියේ අවසාන ප්‍රතිඵලය වන්නේ පරිභෝජනයට අවශ්‍ය පමණට වඩා ආහාර නිෂ්පාදනය වීමයි. එය ආහාර මිල අඩු වීමටද හේතු වනවා වන්නට පුළුවන.

ලෝකය පුරා සාගින්නෙන් පෙළෙන විශාල පිරිසක් සිටිති. කුසට අහරක් නැතිව හාමතේ මියයන අය මෙන්ම පවුල් පිටින් සිය දිවි නසා ගන්නා අවස්ථාද තිබේ. මෙය ප්‍රශ්නයකි.

ලෝකය පුරා විශාල පිරිසක් මෙසේ සාගින්නෙන් පෙළෙද්දී තවත් විශාල පිරිසක් ආහාර නාස්ති කරති. මෙයද ප්‍රශ්නයකි.

කෙසේවුවත්, පිරිසක් විසින් ආහාර නාස්ති කිරීම හා තවත් පිරිසක් සාගින්නෙන් පෙළීම වෙනස් ප්‍රශ්න දෙකක් මිස එකම ප්‍රශ්නයේම කොන් දෙකක් නොවේ. වෙනත් අයුරකින් කියනවානම්, ඉහත විස්තර කළ ආහාර නාස්තිය අඩු කළා කියා ආහාර සුරක්ෂිතතාවය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයට මුහුණ දී සිටින අයට යහපතක් සැළසෙන්නේ නැත.

වෛද්‍ය රුවන් එම් ජයතුංග විසින් මෑතකදී සිදුකළ කියුබානු සංචාරයක් අළලා ඔහු විසින් ලියා ඇති ලිපියක කොටසක් මෙසේය. 

"සංචාරකයන්ට හෝටල් වල ආහාර හිඟයක් නැත​. එහෙත් අප හෝටල් වලදී   සොසේජස්, කුකුල් මස්, හරක් මස්, රිබ්ස්, චීස්, යන ආහාර යහමින් කන විට කියුබානු වේටර් වරුන් සහ වේටර්වරියන් ගේ වේදනාකාරී දෙනෙත් මා දුටුවෙමි. තවද ආහාර බොහෝ සෙයින් බෙදා ගෙන නොකා ඉවත දමන සංචාරකයන් පොදුවේ කරන්නේ අපරාධයක් බව මා පසක් කලෙමි. මේ සංචාරකයන් ඉවත දමන බිත්තර , මස් හෝ සොසේජස් පවුලක සතියක සලාකය බව ඔවුන් නොදනිති. මා සමග කතා කල එක් වේටර්වරියක් පැවසුවේ ඇය ජීවත් වන්නේ පස් හැවිරිදි පුතා සහ වියපත් වූ මව සමග බවයි. මවට විශ්‍රාම වැටුපක් ලැබේ. එහෙත් සලාකයට ලැබෙන ආහාර පවුලේ යැපීමට ප්‍රමාණවත් නැත​. මේ නිසා ඇය අසීරුවෙන් හෝ මුදල් සොයාගෙන කළු කඩයෙන් හාල් සහ මස් මිලදී ගෙන ළමයාගේ කුසගිනි නිවන්නීය​."

රුවන්ට මෙන්ම බොහෝ දෙනෙකුට එකවරම දැනෙන්නේ කුස නොපිරුණු කියුබානු වේටර්වරුන් සහ වේටර්වරියන් වේදනාකාරී දෙනෙතින් බලා සිටිද්දී, ආහාර බොහෝ සෙයින් බෙදාගෙන නොකා ඉවත දමන සංචාරකයන් විසින් පොදුවේ කරන්නේ අපරාධයක් බවයි. එහෙත්, ඇත්ත තත්ත්වය එහි අනිත් පැත්තයි. සංචාරකයින් තමන්ට කන්නට හැකි තරම් පමණක් ආහාර බෙදාගෙන ඉතිරිය හෝටලයේ ඉතිරි කළා කියා මේ වේටර්වරුන්ගේ හා වේටර්වරියන්ගේ කුසවල් පිරෙන්නේ නැත. එහෙත්, මේ සංචාරකයින් විසින් ආහාර මිල දී ගෙන නාස්ති කර දමන හැම විටකම හෝටලයේ ආදායම හා ලාභ වැඩි වේ. කියුබාවට විදේශ විණිමය ලැබේ. කියුබානු වේටර්වරුන් සහ වේටර්වරියන්ගේ රැකියා සුරක්ෂිතතාවය හා ඒ හරහා ලැබෙන ආහාර සුරක්ෂිතතාවය ඉහළ ගොස් ඔවුන්ගේ ජීවන තත්ත්වය වඩා යහපත් වේ.

මේ අයුරින්ම මුදල් ගෙවා ආහාර මිල දී ගැනීමෙන් පසු එම ආහාර වලින් කොටසක් කුණු බක්කියට දමන ඇමරිකානුවෙක් ඒ ආහාර වල නිෂ්පාදන පිරිවැය හා සැපයුම් දාමයේ සිටින විවිධ පුද්ගලයින්ගේ හෝ ආයතන වල ලාභ වෙනුවෙන් මුදල් ගෙවා අවසන්ය. ඒ නිසා ආහාර පරිභෝජනය කළත්, නාස්ති කළත් වෙනත් අයෙකුට පාඩුවක් සිදු නොවේ. මෙවැනි පාරිභෝගිකයින් විසින් පරිභෝජනය නොකර ඉවත දමන ආහාර වෙනුවෙන් වැය කරන මුදල යනු අවශ්‍ය වූ විට අවශ්‍ය ආහාර ළඟ නොතිබීම නිසා දැනෙන ආහාර සුරක්ෂිතතා අවදානම අඩු කර ගැනීම වෙනුවෙන් ගෙවන මිලකි.

මේ අයුරින්ම, සැපයුම් දාමයේ අවසන් අදියර වන පාරිභෝගිකයින් වෙත පැමිණෙන්නට පෙර සිල්ලර වෙළදසැල් වලදීද ආහාර නාස්ති වේ. එසේ වන්නේ සිල්ලර වෙළඳසැල් වල සාමාන්‍ය ඉල්ලුමට වඩා තොග ගොඩ ගසාගෙන සිටින බැවිනි. සිල්ලර වෙළඳසැල් හිමියන් එසේ කරන්නේ ආහාර මිල දී ගන්නට පාරිභෝගිකයෙකු පැමිණි විට වෙළඳසැලේ භාණ්ඩ නැති වීමේ අවදානම අවම කිරීමටය. අවශ්‍ය ප්‍රමාණයට පමණක් තොග තබා ගත් විට සිදුවන්නේ ඉල්ලුම සුළුවෙන් හෝ වැඩි වූ විට වෙළඳසැලෙහි භාණ්ඩ හිඟයක් ඇති වීමයි. එවැනි වෙළඳසැලක් පාරිභෝගිකයින්ට ආකර්ෂණීය තැනක් නොවේ. පාරිභෝගිකයින්ට අවශ්‍ය වන්නේ අවශ්‍ය වෙලාවට අවශ්‍ය ද්‍රව්‍යය මිලදී ගත හැකි තැනකි.

පාරිභෝගිකයින්ට හිඟයකින් තොරව භාණ්ඩ සැපයීමට යාමේදී සිල්ලර වෙළඳසැලකට සාමාන්‍ය ඉල්ලුමට වඩා තරමක් වැඩියෙන් භාණ්ඩ ගබඩා කරන්නට සිදුවන අතර මේ භාණ්ඩ වලින් කොටසක් විකුණන්නට පෙර කල් ඉකුත් වේ. එසේ නාස්ති වන භාණ්ඩ වල මිලද වක්‍ර ලෙස ගෙවන්නේ පාරිභෝගිකයින් විසිනි. එය ඔවුන් විසින් අවශ්‍ය වෙලාවට අවශ්‍ය දෙය මිල දී ගන්නට තිබීම සහතික කර ගැනීම සඳහා ගෙවන මිලකි.

සිල්ලර වෙළඳසැල් වලදී හා මිලදී ගැනීමෙන් පසු නිවසේදී නාස්ති වන ආහාර සඳහාද පරිභෝගිකයින් විසින් සෘජුව හෝ වක්‍රව මුදල් ගෙවන බැවින් එම ආහාර පරිභෝජනය කළද නොකළද සිදුවන්නේ සමස්ත ඉල්ලුම ඉහළ යාම නිසා නිෂ්පාදනයද ඉහළ යාමයි. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මිල වෙනස් වන්නේ කෙසේද යන්න තීරණය වන්නේ යොදාගන්නා නිෂ්පාදන තාක්ෂනය මතය. ආහාර නිෂ්පාදනය සඳහා යොදාගන්නා මූලික සම්පත් එතරම්ම සීමාකාරී නොවන ඇමරිකාව වැනි රටක නිෂ්පාදන පරිමාව ඉහළ යන විට නිෂ්පාදන ඒකකයක් සඳහා පිරිවැය පහළ යාමට විශාල ඉඩකඩක් තිබේ. ඒ නිසා, නාස්ති කරන්නට ආහාර මිල දී ගැනීමේ ශුද්ධ ප්‍රතිඵලය මිල අඩුවීම විය හැකිය. ඒ නැතත්, නාස්ති කරන ආහාර වෙනුවෙන් ගෙවන මුදල් තවත් බොහෝ දෙනෙකුගේ ආදායමක් වන නිසා එයින් විශාල පිරිසකගේ කුසගිණි නිවන්නට උදවුවක් වනවා විය හැකිය. එහෙත්, මේ ආහාර නාස්තිය අඩු කිරීමෙන් කාගේවත් කුසවල් පිරෙන්නේ නැත.

කෙසේවුවද, මෙයින් අදහස් කරන්නේ ආහාර නාස්ති කිරීම හොඳ දෙයක් බව හෝ ආහාර සුරක්ෂිතතාවය ප්‍රශ්නයක් නොවන බව නොවේ. මේ දෙක අතර පෙනෙන ආකාරයේ සම්බන්ධයක් නැති බවයි.

ආහාර නාස්ති කිරීමේ ඇති ලොකුම ප්‍රශ්නය කුණු ප්‍රශ්නයයි. මීතොටමුල්ල සිද්ධියෙන් පසුව ඇතැම් අය කිවුවේ "ලංකාවේ මෙහෙම වුනත්, පිටරට වලටනම් කුණු කියන්නේ සම්පතක්" බවයි. එහෙත්, කුණු වලින් වත්පොතේ ඇතැම් අය කියන ආකාරයට ආදායම් ඉපැයිය නොහැකිය. කුණු කියන්නේ කොහොමත් කුණුය.

ප්ලාස්ටික්, ලෝහ, වීදුරු වැනි බොහෝ අපද්‍රව්‍ය ප්‍රතිචක්‍රීකරණය කළත් තවමත් ඇමරිකාවේ කුණු වලින් විශාල කොටසක් අවසන් වශයෙන් යන්නේ ලෑන්ඩ්ෆිල් සයිට් වලටය. මෙසේ ලෑන්ඩ්ෆිල් සයිට් වල වලලා දමන කුණු වලින් සැලකිය යුතු කොටසක් ඉවත දැමූ ආහාරයි. මේ හේතුවෙන් මෙන්ම විශාල ලෙස ආහාර නිෂ්පාදනය කිරීමේ ක්‍රියාවලිය නිසාද සැලකිය යුතු තරමේ පාරිසරික ප්‍රශ්න ඇති වේ. ආහාර නාස්තියේ ඇති ලොකුම ප්‍රශ්නය මේ පාරිසරික ප්‍රශ්නයි.

ආහාර නාස්ති වනු දැක බලා සිටින්නට බැරිකම පෞද්ගලිකව මටද තිබෙන ප්‍රශ්නයකි. කුඩා කල සිට රැගෙන ආ මේ පුරුද්දේ ප්‍රතිඵලය වන්නේ කිසියම් ආහාරයකින් සුළු ප්‍රමාණයක් ඉතිරි වී ඇති විට කන්නට ඇත්තටම අවශ්‍ය නැතත්, අහක යන නිසා කා දමන්නට සිතීමයි. එහෙත්, මේ පුරුද්දෙන් නරකක් මිස හොඳක් වන්නේ නැත. එක පැත්තකින් නාස්තිවනවා කියා සිරුරට අවශ්‍ය නොවන කැලරි ප්‍රමාණයක් ඇතුළු කර ගැනීමෙන් සෞඛ්‍යයට නරක බලපෑමක් වේ. අනෙක් පැත්තෙන් මේ අන්තිම ආහාර කොටස කුණු බක්කියට නොදා සිටියා කියා හාමතේ සිටින කිසිවකුට යහපතක් සැලසෙන්නේද නැත. සිදුවන එකම යහපත ලෑන්ඩ්ෆිල් සයිට් එකකට යන කුණු වලින් ටිකක් අඩු වීම පමණි.

සාගින්නෙන් පෙළෙන අය ගැන කණගාටුවක් ඇත්නම් කළ යුත්තේ ආහාර අපතේ යැවීම සීමා කිරීම නොව එවැන්නන් වෙත ආහාර ලැබෙන පරිදි කිසියම් සක්‍රිය මැදිහත්වීමක් කිරීමයි. ඇමරිකාවේ බොහෝ තැන් වල මේ ආකාරයේ ආහාර එකතු කිරීම් සිදු වේ. සුපිරි වෙළඳසැලක එවැන්නක් සිදුවන විට පාරිභෝගිකයෙකුට කිසියම් කල් තබාගත හැකි ආහාර වර්ගයක් හෝ කිහිපයක් තමන්ට අවශ්‍ය අනෙකුත් බඩු සමඟ මිල දී ගෙන පැත්තක තිබෙන පෙට්ටියකට දැමිය හැකිය. එවිට, සුපිරි වෙළඳසැල විසින් මේ ආහාර අවශ්‍ය පුද්ගලයින් වෙත බෙදා හරී. මෙය බොහෝ විට සිදු කරන්නේ ආහාර බැංකුවක් හරහාය. ඇමරිකාවේ බොහෝ ගම් හා නගර වල ක්‍රියාත්මක වන මෙවැනි ආහාර බැංකු පවත්වාගෙන යන්නේ ස්වේචඡා සේවකයින් විසිනි. එවැනි තැනකට යන අයෙකුට අඩුආදායම්ලාභීන්ට රජයෙන් ලබා දෙන ආහාර සලාක ලබා ගන්නා විටකදී මෙන් තමන්ගේ අනන්‍යතාවය තහවුරු කිරීමේ අවශ්‍යතාවයක් හෝ නැත.

(Image: https://followgreenliving.com/food-waste-generation-care/)

සයිටම් අරගලයේ ශේෂ පත්‍රය

ආණ්ඩුව විසින් සයිටම් වෛද්‍ය පීඨය අහෝසි කරන බවට වාචික හා ලිඛිත පොරොන්දුවක් දීමෙන් පසුව වසරකට වඩා කාලයක් තිස්සේ ඇදී ගිය සයිටම් විරෝධී සටන අවසන් විය. සයිටම් වෛද්‍ය පීඨය අහෝසි වීම කෙසේ වුවත්, අඩු වශයෙන් ජීවිත හානි නැතිව මේ අරගලය අවසන් වීම ජයග්‍රහණයක් ලෙස සැලකිය හැකිය.

ජීවිත හානි සිදු නොවූවත් සයිටම් විරෝධී අරගලයේ සමාජයීය හානිය සැලකිය යුතු තරම්ය. මේ හානියෙන් වැඩිම කොටස අනාගත වෛද්‍යවරුන් වන්නට නියමිතව සිටින වෛද්‍ය සිසුන්ටය. සයිටම් අරගලයේ පාර්ශ්වකරුවන්ගේ ශේෂ පත්‍ර ගණනය කළ හැක්කේ මේ හානි ගැනද විමසීමෙන් පසුවය.

සයිටම් වෛද්‍ය පීඨය අහෝසි කිරීමට ආණ්ඩුව විසින් ගත් හදිසි හෝ හදිසි ලෙස පෙනෙන්නට සලස්වා ඇති තීරණයත් සමඟ බොහෝ සයිටම් විරෝධීන් මෙන්ම, සයිටම් විරෝධ විරෝධීන්ද කම්පනයට පත්ව ඇති බව පෙනේ. එවැනි බොහෝ දෙනෙකුගේ නිහඬතාවයෙන් පෙනෙන්නේ එයයි. මා මේ කියන්නේ සෘජුවම මේ ප්‍රශ්නයේ පාර්ශ්වකරුවන් වූ, ප්‍රශ්නයේ කේන්ද්‍රයේ සිටි අය ගැන නොව සයිටම් විරෝධී හෝ සයිටම් විරෝධ විරෝධී ස්ථාවරයක සිටිමින් පැත්තකට වී ආතල් එකක් ගත් අය ගැනය. ප්‍රශ්නයේ කේන්ද්‍රයේ සිටි අයට මේ තීරණය එතරම් විශාල කම්පනයක් ඇති නොකළා වන්නටද පුළුවන.

ජවිපෙට, පෙසපෙට මෙන්ම පොදුවේ සරසවි සිසුන්ටද මේ ආකාරයේ අරගල කිරීම පිළිබඳ මනා පළපුරුද්දක් තිබේ. මේ කණ්ඩායම් විසින් කරන අරගල පොදු හෝ පෞද්ගලික ප්‍රශ්නයක් විසඳා ගැනීම වෙනුවෙන් තනි පුද්ගලයෙකු විසින් හෝ කණ්ඩායමක් විසින් අසංවිධානාත්මක ලෙස අරඹන වහලයක් උඩට නැඟ කරන උපවාසයකට හෝ ගව ඝාතනයට එරෙහිව ගිණි තබා ගැනීමක් වැනි හදිසියේ ආරම්භ කරන අසංවිධානාත්මක විරෝධතාවයකට සමාන කළ නොහැකිය.

ජවිපෙ, පෙසපෙ හෝ පොදුවේ සරසවි සිසුන් අසාධාරණයක් වන හැම විටකම විරෝධතා දක්වන්නට යන්නේ නැත. විශේෂයෙන්ම, එවැනි විරෝධතාවකින් සාර්ථක ප්‍රතිඵල නොලැබෙන බව සක්සුදක් සේ පැහැදිලිව ඇති විට මේ කණ්ඩායම් වලට අයත් පිරිස් කළු ගල් වල ඔලුව ගසාගන්නට යන්නේ නැත. ඔවුන් සාමාන්‍යයෙන් මේ ආකාරයේ අරගලයක් ආරම්භ කරන්නේ ඔවුන්ගේ තක්සේරුව අනුව එසේ කිරීමෙන් ප්‍රතිඵලයක් ලබා ගත හැකි බව පෙනෙන්නට ඇති විටය. මෙවැනි තක්සේරුවක් සෑහෙන තරම් නිවැරදිව කරන්නට තරම් පළපුරුද්දක් මේ කණ්ඩායම් තුනටම තිබේ. ඊට අමතරව, ප්‍රසස්ථ අවස්ථාවේදී අරගලයක් නිමා කර එයින් ඉවත් වීමටද ඔවුන් දක්ෂය.

සයිටම් විරෝධීන්ට ඇති එක් විවේචනයක් වන්නේ පසුගිය ආණ්ඩුව කාලයේ ඔවුන් මේ ආකාරයෙන් විරෝධතා නොදැක්වූ බවයි. මෙයට සයිටම් විරෝධීන් අතර සිටි විවිධ අය ලබා දුන් ප්‍රතිචාර සමාන නැතත්, ඔවුන්ගෙන් ඇතැම් අය ලබා දෙන අවංකයයි සැලකිය හැකි ප්‍රතිචාරයක් වන්නේ මෙවැන්නකි.

"ඇත්ත! ඒ වෙලාවේ එහෙම කළා කියල වැඩක් නොවෙන බව අපි දැනගෙන හිටියා. ඒක නිසා තමයි දැන් මේ පුළුවන් වෙලාවෙ වැඩේ කරගන්න බලන්නේ.."

දැඩි ප්‍රතිරෝධයක් දැක්වීමෙන් මේ ආණ්ඩුව ලවා සයිටම් වෛද්‍ය පීඨය අහෝසි කරගත හැකි බව අඩු වශයෙන් මේ අරගලයේ අවසන් අදියර වලදී පෙනෙන්නට තිබුණේය. එහෙත්, පැහැදිලි නොවූයේ ඒ සඳහා කොපමණ ප්‍රතිරෝධයක් අවශ්‍යද යන්නයි.

සයිටම් විරෝධී අරගලය ආකාරයේ විරෝධතා ව්‍යපාරයකට එහි අරමුණු ඉටු කර ගැනීම සඳහා සමාජය කම්පනය කරන්නට සිදු වේ. එහෙත්, මෙය එක් වර කළ නොහැකිය. ඒ නිසා, අවශ්‍ය තරමට සමාජය කම්පනය වන තාක් කල් අරගලය ඇදගෙන යන්නට සිදු වේ. ඒ සඳහා අරගලය දිගින් දිගටම පෝෂණය කරන්නට තරම් කැපවීමක් ඇති පිරිසක් අවශ්‍ය වේ. මෙසේ දිගින් දිගටම පෝෂණය නොවන අරගලයක් ක්‍රමයෙන් දියාරු වී යයි.

ජවිපෙ හෝ සරසවි සිසුන් (අන්තරේ) වැනි මේ ආකාරයේ අරගල ගැන වෘත්තීය පළපුරුද්දක් ඇති කණ්ඩායමක් සාමාන්‍යයෙන් අඛණ්ඩ උපවාස වලට මිස මාරාන්තික උපවාස වලට ලේසියකට යන්නේ නැත. එසේ කිරීම ඉල්ලන් කෑමක් බව ඔවුහු හොඳාකාරවම දනිති. මේ කණ්ඩායම් මාරාන්තික උපවාසයක් ගැන හිතන්නේ තමන්ගේ ඉල්ලීම ඉතා ඉක්මණින් ලැබෙන බවට ලොකු විශ්වාසයක් ඇති වූ විටක තීරණ ගන්නා අයට උපරිම පීඩනයක් එල්ල කිරීම සඳහා පමණි.

මාරාන්තික උපවාසයකදී මෙන් නොව අඛණ්ඩ උපවාසයකදී තනි පුද්ගලයෙක් දිගටම ආහාර වර්ජනය කිරීමක් සිදු වන්නේ නැත. මෙහිදී සිදුවන්නේ හොඳින් බඩ පිරෙන්නට ආහාර ගැනීමෙන් පසු කිසියම් උපවාස කරුවෙකු තමන්ගේ උපවාස මුරයේ පැය ගණන අවසන් වන තුරු අට්ටාලයක් මතට වී ආහාර නොගෙන සිටීම පමණි. එවැන්නකුගේ උපවාස මුරය ඇරඹෙන්නට පෙර හා උපවාස මුරය අවසන් කිරීමෙන් පසු ආහාර ගැනීම සඳහා පහසුකම් බොහෝ විට ඉතා සැලකිල්ලෙන් සංවිධානය කෙරේ. ඒ නිසා, අඛණ්ඩ උපවාසයක් වසර ගණනක් වුවද ඇදගෙන යන්නට බැරිකමක් නැත.

මෙයින් අදහස් කරන්නේ අඛණ්ඩ උපවාසයක් කාලයක් තිස්සේ ඇදගෙන යාම පහසු දෙයක් බව නොවේ. පැය හයේ හෝ අටේ උපවාස මුරයකට වුවත් දිගින් දිගටම වාඩි කරවන්නට පිරිස් සොයා ගැනීම පහසු නැත.

අඛණ්ඩ උපවාසයක් හරහා කිසියම් ප්‍රශ්නයක් කෙරෙහි ජනතා අවධානය යොමු කරවා ගත හැකි වුවත් ඉන් ඉදිරියට එයින් ප්‍රයෝජනයක් ගැනීම අසීරුය. සයිටම් ප්‍රශ්නය කෙරෙහි ප්‍රමාණවත් ජනතා අවධානයක් යොමු වී තිබුණු අතර එය අමුතුවෙන් ඉහළ දමන්නට අවශ්‍යව තිබුණේ නැත. සයිටම් විරෝධීන් හමුවේ වූ අභියෝගය ප්‍රශ්නය කෙරෙහි ප්‍රමාණවත් ජනතා අවධානයක් යොමු නොවීම නොව සයිටම් විරෝධී මතවාදයට ජනතාව ප්‍රමාණවත් තරමින් සංවේදී නොවීමය. ප්‍රශ්නය ජනතාවගේ පොදු ප්‍රශ්නයක් බව ඒත්තු ගන්වන්නට සයිටම් විරෝධීන් කෙතරම් උත්සාහ කළත් ඔවුන්ට එය කළ නොහැකි විය. සයිටම් විරෝධයට කිසි විටකත් පුළුල් ජනතා සහයක් ලැබුණේ නැත.

තත්ත්වය මෙසේ තිබියදීත්, සයිටම් විරෝධී ප්‍රධාන කණ්ඩායම් මාරාන්තික උපවාසයක් ගැන හිතුවේ නැත. ඒ, මස් රාත්තලම ඉල්ලන සටනකදී මාරාන්තික උපවාසයකට යාම අනතුරුදායක බව ඔවුන් පළපුරුද්දෙන්ම දැන සිටි නිසාය.

වෛද්‍ය සිසුන්ගේ දෙමවුපියන් විසින් මාරාන්තික උපවාසයක් ඇරඹුවේ තත්ත්වය මෙසේ තිබියදීය. මෙවැනි සිදුවීම් වලදී තිරය පිටුපස වෙන දේවල් ගැන මනා අවබෝධයක් ඇති නිසා අවසන් නිගමන වලට එන්නට මා හදිස්සි නොවන නමුත් මේ වැඩේට වෛද්‍ය සිසුන්ගේ දෙමවුපියන් අතගැසීම පුළුල් සැලසුමක කොටසක් ලෙස නොව ස්වභාවික ලෙසම සිදු වූවක් වන්නට සෑහෙන ඉඩකඩක් තිබේ. එසේ සිතූ විට, සයිටම් විරෝධී සටනේ සමතුලිතතාව ක්ෂණිකව වෙනස් වූ ආකාරය තේරුම් ගැනීම පහසුය. ඒ පදනම මත බැලූ විට මෙය සයිටම් විරෝධී ව්‍යාපාරයට හදිසියේම ලැබුණු බෝනස් එකකි. යම් හෙයකින් දෙමවුපියන් උපවාසයට එකතු වුනේ හදිසි තීරණයක් මත නොව පුළුල් සැලසුමක කොටසක් ලෙසයැයි සැලකුවත් එයින් සයිටම් විරෝධී ව්‍යාපාරයට විශාල ජවයක් ලැබුණු බව පැහැදිලිය.

පැවති පසුබිම තුළ මාරාන්තික උපවාසයකට වාඩි වීම යනු ආපසු හැරවීමට අසීරු, විශාල අවදානමක් ඇති  ක්‍රියාවකි. කැමැත්තෙන් සිය දිවි නසා ගන්නා වෙනත් පුද්ගලයෙකුට මෙන්ම මාරාන්තික උපවාසයක යෙදෙන්නෙකුටද මිය යන්නට පෙර කිසියම් අවස්ථාවකදී ජීවිත ආශාව ඇති වේ. එහෙත්, උපවාසකරුවෙකුගේ මරණයක් හෝ විරෝධතාවක් මර්දනය කිරීමේදී පත්තු වන තුවක්කුවක් හරහා තමන්ගේ ඉල්ලීම් දිනාගන්නට බලා සිටින පිරිසකගේ සිරකරුවකුව සිටින, නිරාහාරව සිටීමෙන් දුර්වල වී සිටින අයෙකුට තමන්ට උපවාසය අත හරින්නට අවශ්‍ය වන විට ලොක්කෙක්ගේ අතින් තැඹිලි වතුර ටිකක් බී උපවාසය අත්හැරීම පහසු නොවන්නට පුළුවන.

සයිටම් විරෝධය සමඟ එකතු වී සිටි ඇතැම් කණ්ඩායම් ඉලක්ක කළේ මේ හරහා කිසියම් ආකාරයක අරාජිකත්වයක් වර්ධනය කර ගැනීමටය. එහෙත් සයිටම් විරෝධයට එකතු වී සිටි තවත් බොහෝ දෙනෙකුට තිබුණේ එවැනි අවශ්‍යතාවයක් නොවේ. ඔවුන්ට තිබුණේ, පෙර කී පරිදි, සිය වෘත්තිය, අනාගත වෘත්තිය හෝ දරුවන්ගේ අනාගත වෘත්තිය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයකි. කෙසේ වුවද, දශක කිහිපයකට පෙර මෙවැනිම තත්ත්වයක් යටතේ රටේ අරාජිකත්වයක් වර්ධනය විය. මේ අරගලයද දිගටම ඇදුනානම් හෝ ආණ්ඩුව එය මර්දනය කිරීමට ඉක්මන් වූවානම් ව්‍යවස්ථා විරෝධය වැනි තවත් දේවල් එයට එකතු විය හැකිව තිබුණේය.

ලංකාවේ ජනමතය මරණ වලට සංවේදීය. යම් හෙයකින් සයිටම් විරෝධතාවයක් මර්දනය කිරීමේ උත්සාහයක් තුළ පොලිස් වෙඩි තැබීමක් වී මරණයක් සිදු වුණේනම් ජනමතය සැලකිය යුතුව වෙනස් විය හැකිව තිබුණේය. සයිටම් අරගලය තුළ සිටි ඇතැම් කොටස් ඒ බව පැහැදිලිව දැන සිටියේය. මේ ආණ්ඩුව එසේ කරනු ඇති බවට ජනමතයක් ඔවුන් කලින්ම හදමින්ද සිටියේය. එහෙත්, ආණ්ඩුව මෙය හඳුනාගෙන තිබුණු බව පෙනෙන්නට තිබුණේය.

මාරාන්තික උපවාසය ආරම්භ වුණේ මස් රාත්තලම ඉල්ලන අසාධාරණ සටනක් හමුවේ පවා ආණ්ඩුව විසින් මරණයක් ලබා දීම පරක්කු කරමින් සිටි පසුබිමකදීය. ඒ නිසා, මේ උපවාසය හරහා හෝ බලාපොරොත්තුවෙන් සිටි මරණය ලබා ගනිමින් සයිටම් අරගලය වඩා පුළුල් තලයකට ව්‍යාප්ත කර ගැනීමේ උත්සාහය ආණ්ඩුව විසින් නොසලකා හැරිය හැකිව තිබුණු කරුණක් නොවේ.

සයිටම් වෛද්‍ය පීඨය වසා දමන බව දැනුම් දෙමින් ආණ්ඩුව විසින් පෙන්නුම් කළේ උපාය මාර්ගික ලෙස ඔවුන් සයිටම් විරෝධී දේශපාලනය තුළ සිටි කොටස් වලට වඩා ඉදිරියෙන් සිටින බවයි. දෙවනු කී කොටස් දශක දෙකකට පෙර යොදාගත් උපක්‍රමය ප්‍රතිචක්‍රීකරණය කරමින් සිටිද්දී, ආණ්ඩුව විසින් පෙන්නුම් කළේ තමන් එතැන් සිට බොහෝ දුර ගොස් ඇති බවයි.

ඇතැම් අය කියන්නේ ආණ්ඩුව විසින් කිසිවක් නුදුන් බව හා එසේ කිසිවක් නොලබාම සයිටම් අහෝසි කිරීමේ සටන අතහරින්නට සයිටම් විරෝධීන්ට සිදුවී ඇති බවයි. එය එසේයැයි මා සිතන්නේ නැත. යමෙක් එසේ හිතන්නේනම් එය සයිටම් විරෝධීන්ව මෙන්ම ආණ්ඩුවද අවතක්සේරු කිරීමකි. ඉතා පැහැදිලිව සයිටම් විරෝධීන්ට පිළිගත හැකි විසඳුමක් ආණ්ඩුව විසින් ලබා දී තිබේ. එය කුමක් වුවද, වැදගත් කරුණ එය සයිටම් විරෝධීන්ට පිළිගත හැකි විසඳුමක් වීමයි. ඔවුන්ව තාවකාලිකව රැවැට්ටීමෙන් ආණ්ඩුවට මේ වෙලාවේ වාසියක් ලැබිය නොහැකිය.

සයිටම් ප්‍රශ්නය විසඳීම නිසා ලොකුම හානිය වුණේ ඒ හරහා වෙනත් අරමුණු ඉටු කරගැනීමට බලා සිටි කොටස් වලටය. ඔවුන්ට අන්තිමේදී ලැබුණු දෙයක් නැත. එවැනි කොටස් ඉදිරියේදීද තමන්ට එල්ලීමට ඉඩක් ඇති මේ ආකාරයේ ප්‍රශ්න හොයනු ඇතත් එය පහසු කරුණක් නොවේ. වෛද්‍ය සංගමය ප්‍රධාන වෛද්‍යවරුන් සයිටම් විරෝධය සමඟ සිටීම නිසා ආණ්ඩුවට එරෙහි මේ අරගලයේ සමතුලිතතාවය වෙනස් වූ ආකාරය, වෙනත් ආණ්ඩු විරෝධී අරගලයකදී ඇති නොවිය හැකි සුවිශේෂී තත්ත්වයකි.

ආණ්ඩුව සයිටම් අහෝසි කිරීමේ අවසන් තීරණයට එන්නත් පෙරම වෛද්‍යවරුන් සමඟ කිසියම් එකඟතාවයකට පැමිණ තිබුණේය. ඇත්තටම කියනවානම් සයිටම් අරගලයට හා හැකි දුර ලකුණු වුණේ ඒ අවස්ථාවේදීමය.

සයිටම් විරෝධයට මුල් වූ වෛද්‍යවරුන්ගේ හා අනාගත වෛද්‍යවරුන්ගේ සැබෑ ප්‍රශ්නය වූයේ ඒ හරහා ලංකාවේ වෛද්‍ය වෘත්තිකයින් සැපයුම විශාල ලෙස ඉඩ යා හැකි වීමේ ප්‍රශ්නයයි. මෙවැන්නක් ඇත්තටම සිදුවීමේ ඉඩක් තිබුණු අතර සයිටම් හෝ වෙනත් පෞද්ගලික වෛද්‍ය පීඨ නොතිබුණත් තව වසර ගණනාවකට පසු වෛද්‍ය උපාධිධාරීන්ට රජයේ රැකියා ලබා ගැනීමේ ප්‍රශ්නයක් ඇති වෙන්නට ඉඩ තිබේ. මේ ප්‍රශ්නය ගැන කතා කිරීම සඳහා මේ ලිපියේ ඉඩ වෙන් කරන්නට අදහසක් නැතත්, මෙය දැනට ලංකාවේ වෛද්‍ය වෘත්තිකයින්ව සිටින බොහෝ දෙනෙක් දන්නා කරුණකි. මධ්‍යගත සැලසුම් යටතේ සැපයුම තීරණය වන විටක ඉල්ලුම හා සැපයුම අතර හිඟයක් මෙන්ම අතිරික්තයක්ද ඇති විය හැකිය. සයිටම් වැනි තවත් වෛද්‍ය පීඨ ඉදිවීම නිසා මේ තත්ත්වය වඩා ඉක්මණින් ඇතිවිය හැකිව තිබුණේය.

ඉහත කී ආකාරයේ තත්ත්වයක් ඇති වී අනාගත වෛද්‍ය උපාධිධාරියෙකු රැකියා පෝලිමේ වේලීම දැනට සේවයේ යෙදෙන වෛද්‍යවරයෙකුට විශාල ප්‍රශ්නයක් නොවූවත් එය ඔවුන්ට ප්‍රශ්නයක් නොවන්නේද නැත. වෙළඳපොල තරඟය වැඩිවීම නිසා සිදුවන අවාසිය පැත්තකින් තිබ්බත් එහි වෘත්තීය ගරුත්වය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක්ද තිබේ. ලංකාවේ නීතිඥ වෘත්තිය හා අදාළව දැනටමත් මෙවැනි තත්ත්වයක් ඇති වී තිබේ. දැනට සේවයේ යෙදී සිටින වෛද්‍යවරුන්ට වඩා වැඩියෙන් මේ ප්‍රශ්නය වෛද්‍ය සිසුන්ට දැනේ. ඔවුන්ගේ දෙමවුපියන්ටද දැනේ.

අනෙක් අතට දිගින් දිගටම පංති වර්ජනය කරමින් සිටි වෛද්‍ය සිසුන්ට ඒ හේතුව නිසා ජීවිත කාලීන ආර්ථික අවාසියක් එකතු වෙමින් තිබුණේය. සයිටම් අහෝසි කිරීමත්, ඒ හේතුවෙන් තවත් වසර ගණනකට වෛද්‍ය සැපයුම සීමාවීමත් නිසා ඔවුන්ට ජීවිතකාලීන වාසියක් ලැබුණත් අරගලය ඇදී ගිය කාලය සැලකූ විට ඔවුන්ට ශුද්ධ වාසියක් ලැබුණේද යන්න සැක සහිතය. දෙමවුපිය උපවාසය ඇරඹෙන විට ඔවුන් වැය කර තිබුණු ආවස්ථික පිරිවැය සැලකූ විට සයිටම් අහෝසි නොකළේනම් ඔවුන්ට අවසාන වශයෙන් ලැබිය හැකිව තිබුණේ ශුද්ධ අලාභයකි. සයිටම් හෝ වෙනත් පෞද්ගලික වෛද්‍ය පීඨ නැතත්, ලංකාවේ අනාගත වෛද්‍ය සැපයුම හා රැකියා පුරප්පාඩු සැලකූ විට ඔවුන්ගේ දැන් තත්ත්වයේත් ලොකු වෙනසක් නොතිබෙන්නට පුළුවන.

වෛද්‍ය සිසුන්ට සාපේක්ෂව මේ අරගලයේදී වෛද්‍යවරුන් විසින් කළේ අඩු කැපකිරීමකි. එහෙත්, ඔවුන්ට ලැබුණු වාසියද එතරම් විශාල නැත. සයිටම් හේතුවෙන් කිසියම් අවාසියක් හෝ එය අහෝසි කිරීම නිසා වාසියක් ලැබෙන්නේ සාපේක්ෂව තරුණ වෛද්‍ය වරුන්ටය. එහෙත්, එවැනි වාසියක් වුවද, පෙර විස්තර කළ හේතුවම මත දිගුකාලීන හෝ විශාල එකක් නොවනු ඇත.

බිස්නස් කාරයෙක් කියන්නේත් වෛද්‍යවරයෙකු වැනිම ජනතාවට සේවයක් සලසන අයෙකි. එහෙත්, බොහෝ දෙනෙක් වෛද්‍ය නෙවිල් ප්‍රනාන්දුව "නෙවිල් මුදලාලි" ලෙස හැඳින්වූයේ මේ මුදලාලිගේ සේවය ගැන ගෞරවයක් වශයෙන් නොවේ. ඇත්තටම නෙවිල් ප්‍රනාන්දු හොඳ බිස්නස් කාරයෙක් ලෙස සැලකිය නොහැකිය. ලංකාවේ වෛද්‍ය අධ්‍යාපනයට අත ගැසීම කිසියම් ව්‍යවසායකයෙකු විසින් ගන්නා අවදානමට සරිලන තරමේ ලාභ නොලැබිය හැකි කටයුත්තකි. සයිටම් අරගලයේ අවසන් ප්‍රතිඵලය විසින්ද ඔප්පු කර ඇත්තේ එයයි.

නෙවිල් ප්‍රනාන්දු සයිටම් වෛද්‍ය පීඨය හා ශික්ෂණ රෝහල වෙනුවෙන් ආයෝජනය කළ මුදල් හෝටල් හෝ ඉදිකිරීම් (තට්ටු නිවාස) වැනි ක්ෂේත්‍රයක යෙදෙවුවානම් ඔහුට මීට වඩා අඩු අවදානමක් ගෙන වැඩි ලාබයක් ලැබිය හැකිව තිබුණේය. ඒ නිසා, තමන්ගේ වෘත්තීය ක්ෂේත්‍රයට යමක් කරන්නට ඔහුට ඇත්තටම අවශ්‍යතාවයක් තිබුණා වන්නට පුළුවන. නෙවිල් ප්‍රනාන්දුගේ අරමුණ වූයේ මුදල් ලාභ වුවත්, පුරෝගාමියෙකු වීමේ කීර්තිය වුවත් අවසාන වශයෙන් ඔහු අපේක්ෂා කළ දෙය ඔහුට ලැබී නැත. මේ අනුව, නෙවිල් ප්‍රනාන්දු අසාර්ථක ව්‍යවසායකයෙකි.

කෙසේ වුවත්, නෙවිල් ප්‍රනාන්දු සයිටම් ආයෝජනය කළේ රාජපක්ෂලා තවත් කලක් බලයේ සිටිනු ඇතැයි යන විශ්වාසයෙන් වන්නට පුළුවන. සයිටම් අරඹන කාලයේ පෙනෙන්නට තිබුණු පරිදි රාජපක්ෂලා ගෙදර යැවීම ළඟක වූ දෙයක් නොවේ. මේ අනුව, නෙවිල් ප්‍රනාන්දුට විශාල අලාභයක් විඳින්නට වුණේ ගණන් වරද්දා ගැනීම නිසායැයි කියන්නටද පුළුවන.

දැනට සිටින සයිටම් වෛද්‍ය පීඨ සිසුන්ට බාධාවක් නැතිව උපාධිය ලබාගැනීමට ඉඩ සැලසෙනු ඇතත් ඔවුන්ටද විශාල අවාසියක් වී ඇති බව අමුතුවෙන් විස්තර කළ යුතු නැත.

සයිටම් විරෝධීන් අතර විවිධ කණ්ඩායම් සිටියාක් මෙන්ම සයිටම් විරෝධ විරෝධීන් අතරද විවිධ කණ්ඩායම් සිටියේය. මේ අයගෙන් කොටසක් දොස්තරලා සමඟ ඇරියස් තිබුණු අයයි. තවත් කොටසක් සයිටම් අරගලය සමඟ සිටි ජවිපෙ හා පෙසපෙ වැනි පක්ෂ සමඟ ඇරියස් තිබුණු අයයි. සයිටම් අරගලය පවතින ආණ්ඩුවට එරෙහි අරගලයක්ය යන අදහසින් එයට විරුද්ධ වූ අයද සිටියේය. එහෙත්, මේ සියලු කොටස් ඉවත් කළද සයිටම් අරගලය අසාධාරණ බවත්,  පෞද්ගලික වෛද්‍ය අධ්‍යාපනයට ඉඩ සැලසිය යුතු බවත් සිතූ විශාල පිරිසක්ද වූහ. සයිටම් නිසා සෘජු වාසි ලබන කොටස් හැර වෙනත් අය සංවිධානාත්මක ලෙස හඬක් නැගුවේ නැතත්, සයිටම් විරෝධී අරගලයට සාපේක්ෂව ලංකාවේ උසස් අධ්‍යාපන ආකෘතිය ගැන විශාල කතිකාවක් ඇති විය. මෙය ඉතා සාධනීය එකකි. මේ කතිකාවේ ප්‍රතිඵල ඉදිරියේදී ලැබෙනු ඇත.

සයිටම් ප්‍රශ්නය කිසිවිටෙකත් ලංකාවේ බහුතර ජනතාවගේ ප්‍රශ්නයක් වුණේ නැත. ඇත්තටම කියනවානම් මේ ප්‍රශ්නයේ අන්ත දෙකේම හිටියේ සෑහෙන තරමකින් අතිපිහිත වන එකම සමාජ ස්ථරයකි. සයිටම් විරෝධීන් මෙන්ම සයිටම් විරෝධ විරෝධීන් වැඩි දෙනෙක්ද සිටියේ මේ එකම සමාජ ස්ථරය ඇතුළේය.

සයිටම් ප්‍රශ්නය හේතුවෙන් ලංකාවේ සමාජය බෙදුණේ තිරස් අතට නොව සිරස් අතටය. පුළුල් අර්ථයෙන් එය දේශපාලනික බෙදීමක් වුවත් මේ බෙදුම් ඉර වැටී තිබුණේ සම්ප්‍රදායික දේශපාලන මතවාද අනුව නොව ඒ මතවාද එක එකක් ඇතුළෙනි. සයිටම් විරෝධ විරෝධීයෙකු වුණේ සයිටම් විරෝධියාගේම අනික් පලුවයි. සයිටම් විරෝධයට සංවිධානාත්මක ප්‍රතිරෝධයක් නොආවේ එබැවිනි.

මේ කරුණ මතුපිටින් පෙනෙනවාට වඩා වැදගත් කරුණකි.

සයිටම් වැනි පෞද්ගලික වෛද්‍ය පීඨ වලට ඉල්ලුමක් එන්නේ "සල්ලිකාරයන්ගේ මෝඩ පුත්තුන්ගෙන්" නොවේ. (පුරුෂ ලිංගිකත්වය යොදාගත්තේ සාමාන්‍ය ව්‍යවහාරය අනුව යමිනි.) ලංකාවේ සල්ලිකාරයන්ගේ මෝඩ පුත්තුන්ට වෛද්‍ය පීඨයකට ගොස් කටු නොකෑවාට තවත් කරන්නට වැඩ ඕනෑ තරම් තිබේ. ඒවා මා විස්තර කරන්නට යන්නේ නැත.

ලංකාවේ පෞද්ගලික වෛද්‍ය අධ්‍යාපනයට පමණක් නොව සමස්තයක් ලෙස පෞද්ගලික අධ්‍යාපනයටම ඉල්ලුම එන්නේ නාගරික හෝ අර්ධ නාගරික, ඉහළ මධ්‍යම පාන්තික ස්ථරය තුළ සිටින සාපේක්ෂව හොඳ අධ්‍යාපනයක් ලබා සිටින දෙමවුපියන්ගේ දරුවන්ගෙනි. ජාත්‍යන්තර පාසැල් වලට දරුවන් යැවීම වැනි දේ සැලකූ විට, මේ ඉල්ලුම ක්‍රමයෙන් පහළ මධ්‍යම පන්තිය වෙතද ව්‍යාප්ත වේ. ලංකාවේ රජයේ වෛද්‍ය පීඨ වල පුරප්පාඩු වලින් විශාල ප්‍රමාණයක් පුරවන්නේද මේ ස්ථරයමය.

ලංකාවේ ඉහළම ආදායම් ලබන, වෘත්තීය රැකියා නොකරන ස්ථරයට රජයේ වෛද්‍ය පීඨ වලින් තබා සයිටම් වැනි පෞද්ගලික වෛද්‍ය පීඨ වලින්ද වැඩක් නැත. පහළ ස්ථර වලට සයිටම් පමණක් නොව රජයේ වෛද්‍ය පීඨද ළඟා වීමට අසීරු ඉලක්කයකි. ඒ නිසා, මේ ප්‍රශ්නයම ලංකාවේ සමාජයේ එක ස්ථරයක් ඇතුළේ තිබෙන ප්‍රශ්නයකි. එහෙත් මේ ස්ථරය ලංකාවේ දේශපාලන බලය තිබෙන ස්ථරයයි.

මෙයට සාපේක්ෂව, උතුරු කොළඹ වෛද්‍ය විද්‍යාල අරගලය සිදුවන කාලයේදී රජයේ වෛද්‍ය පීඨ වල සිටි (හෝ ඒවාට ඇතුළු විය හැකිව සිටි) සිසුන්ගේ සමාජ ආර්ථික පදනම අද තරම් ඉහළ මට්ටමක තිබුණේ නැත. සංකේතීය වශයෙන් කියනවානම්, ඒ කාලයේදී රජයේ වෛද්‍ය පීඨයකට ඇතුළු වුණේ කලා උපාධිධාරී ගුරුවරයෙකුගේ හෝ මධ්‍ය මහා විද්‍යාලයකින් උගත් රජයේ සේවකයෙකුගේ දරුවෙකි. අද රජයේ වෛද්‍ය පීඨයකට ඇතුළු වන්නේ වෛද්‍යවරයෙකු හෝ ඉංජිනේරුවෙකු වැනි වෘත්තිකයෙකුගේ දරුවෙකි (මෙය කරුණ පැහැදිලි කිරීම සඳහා ලියන්නක් නිසා කිසියම් අතිශයෝක්තියක් තිබේ). සයිටම් ප්‍රශ්නය "ඇතුළේ" ප්‍රශ්නයක් වූ නිසා එය "ඇතුළේම විසඳාගැනීම" පහසු විය.

සයිටම් වෛද්‍ය පීඨයට හෝ වෙනත් එවැනි වෛද්‍ය පීඨයකට දරුවෙකු යවන්නට සිටි අයෙකුට සයිටම් අහෝසි කිරීම නිසා ලොකු අවාසියක් වන්නේ නැත. කොහොමටත් මේ ස්ථරයේ පළමු ඉලක්කය වන්නේ රජයේ වෛද්‍ය විද්‍යාලයකට දරුවෙකු ඇතුළු කර ගැනීමයි. පේරාදෙණිය දන්ත වෛද්‍ය පීඨයෙන් උපාධිය ලබා රජයේ දන්ත වෛද්‍යවරයෙකු ලෙස කටයුතු කරන, ලංකාවේ සරසවි වලින් තමන් ලැබූ සහතික සිය සායනයේ දැන්වීම් පුවරුවක් පුරා ප්‍රදර්ශනය කරන, උසස්පෙළ දරුවෙකුගේ පියෙකු විභාග වංචාවකට උදවු ගැනීම සඳහා රුපියල් මිලියනයක් ටියුෂන් ගුරුවරයෙකුට ගෙවීමම උදාහරණයක් ලෙස සැලකුවත් ලංකාවේ උසස් අධ්‍යාපන අවස්ථා ආදායම් වෙනසක් නැතිව සැමටම එක සේ ලැබෙන ආකාරය ගැන හිතාගන්නට පුළුවන.

සයිටම් කියන්නේ සල්ලිකාරයින්ගේ මෝඩ පුත්තුන් වෙනුවෙන් හැදුණු තැනක් නොව රජයේ වෛද්‍ය පීඨ වලට දරුවන් යවන සමාජ ස්ථරයටම අලුතින් ලැබුණු තවත් විකල්ප අවස්ථාවක් පමණි. එය නැති වුනා කියා ඔවුන්ට ලොකු අවාසියක් වන්නේ නැත. විදෙස් සරසවියකට දරුවන් යැවීම වැනි විකල්ප සයිටම් වලටද වඩා වාසිදායක නිසා සයිටම් වලින් ඔවුන්ට විශාල වාසියක් ලැබී තිබුණේ නැත. සයිටම් රැකගැනීම වෙනුවෙන් සංවිධානාත්මක ව්‍යුහයක් ගොඩ නොනැඟුනේ එබැවිණි.

වෛද්‍ය අධ්‍යාපනය පෞද්ගලීකරණය කිරීමට විරුද්ධ වුවත්, පොදුවේ උසස් අධ්‍යාපනය පෞද්ගලීකරණය වීම නිසා ප්‍රයෝජන ගන්නේ සයිටම් වලට එරෙහි වූ සමාජ ස්ථරයමය. පෞද්ගලික උසස් අධ්‍යාපන ආයතන මඟින් පිරිනමන වෙනත් උපාධි සඳහා පවතින ඉල්ලුම එන්නේ මේ සමාජ ස්ථරයෙනි. ඒ නිසා, මේ අයට පොදුවේ උසස් අධ්‍යාපනය පෞද්ගලීකරණය වීම පිළිබඳව ප්‍රශ්නයක් නැතුවා පමණක් නොව එවැනි විරෝධයකදී මේ සයිටම් විරෝධීන් මෙන්ම සයිටම් විරෝධ විරෝධීන්ද හිටගන්නේ එකම පැත්තේය. ඒ නිසා, සයිටම් අහෝසි කිරීම නිසා ලැබුණු කිසියම් පන්නරයක් වේනම් එය පොදුවේ අධ්‍යාපනය පෞද්ගලීකරණය කිරීමට එරෙහි අරගලයක් දක්වා ව්‍යාප්ත කිරීමට කිසිදු විභවයක් නැත.

මෙහිදී වෛද්‍ය අධ්‍යාපනය පමණක් වෙනස් ලෙස සැලකුණේ එම වෘත්තියේ ඇති සුවිශේෂීතාවක් නිසා නොවේ. වෛද්‍ය උපාධිධාරීන්ට රැකියා සැපයීමේ වෙළඳපොළේ පවතින සුවිශේෂීතාවය නිසාය. වෙනත් වෘත්තීය ක්ෂේත්‍ර වලින් වෙනස්ව එහි ඇත්තේ මධ්‍යගත ලෙස සැලසුම් කෙරෙන රාජ්‍ය ඒකාධිකාරයකි. ලංකාවේ රාජ්‍ය ව්‍යුහය තවදුරටත් පුළුල් කළ නොහැකි නෛසර්ගික සීමාවකට දැනටමත් පැමිණ ඇති බැවින් අනාගත වෛද්‍ය උපාධිධාරීන්ගේ රැකියා සුරක්ෂිතභාවය හා අදාළව පිපිරෙන්නට නියමිත කාල බෝම්බය පිපිරීම සයිටම් අහෝසි වූ පමණින් වැළකෙන්නේ නැත. ඒ ප්‍රශ්නය විසඳාගත හැක්කේ වෙළඳපොළ කෙරෙහි විශ්වාසය තැබීමෙන් පමණි.

සයිටම් අහෝසි කිරීම ආණ්ඩුවේ පරාජයක්ද?

සයිටම් වෛද්‍ය පීඨය සම්පූර්ණයෙන්ම වසා දැමීමට ආණ්ඩුව තීරණය කර තිබේ. සයිටම් විරෝධී ව්‍යාපාරය ක්‍රමිකව ගොඩ නැඟුණු හා විකාශනය වුනු ආකාරය අනුව මේ අවස්ථාවේදී ආණ්ඩුවට කළ හැකිව තිබුණු හොඳම දෙය මෙන්ම කළ යුතුව තිබුණු දෙයද මෙයයි. මේ තීරණය නිසා දීර්ඝකාලීනව ඇතැම් අහිතකර ප්‍රතිඵල ඇති වෙනු ඇතත්, මේ තීරණය වෙනුවට ගත හැකිව තිබුණු විකල්ප තීරණ නිසා ඇති විය හැකිව තිබුණු ප්‍රතිඵල ඊට වඩා අහිතකරය.

සයිටම් වෛද්‍ය පීඨය ආරම්භ කළේ වත්මන් ආණ්ඩුව බලයට පැමිණීමෙන් පසුව නොව පසුගිය ආණ්ඩුව කාලයේදීය. එහෙත්, සයිටම් ගැටලුවට මුහුණ දෙන්නට වූයේ වත්මන් ආණ්ඩුවටය.

මේ ආණ්ඩුව ප්‍රතිපත්තිමය වශයෙන් නිදහස් වෙළඳපොළ ප්‍රතිසංස්කරණ වෙනුවෙන් හා කුඩා රජයක් වෙනුවෙන් පෙනී සිටින අතර ඒ අරමුණ වෙනුවෙන් සැලකිය යුතු දෙයක් කරයි. එවැනි ප්‍රතිපත්තියක සිටින ආණ්ඩුවකට පෞද්ගලික ව්‍යවසායකයෙකු විසින් උසස් අධ්‍යාපන සේවාවන් මුදලට විකිණීමට විරුද්ධ වීමේ හැකියාවක් නැත. ඒ නිසා, ආණ්ඩුව මුල සිටම සිටියේ සයිටම් වෛද්‍ය පීඨය වසා නොදමන ස්ථාවරයකය. කෙසේ වුවද, සයිටම් විරෝධය හමුවේ ආණ්ඩුවේ ප්‍රතිපත්තිය මුල සිටම කිසියම් නම්‍යශීලී බවක්ද පෙන්නුවේය. සයිටම් විරෝධය වර්ධනය වී මේ අයුරින් සයිටම් වෛද්‍ය පීඨය අහෝසි කිරීමෙන් අවසන් වීමට එම නම්‍යශීලී භාවයද හේතුවක් විය. පසුගිය ආණ්ඩුවේ පාලකයින් බලයේ සිටියානම් සයිටම් විරෝධය මේ තරම් දුරදිග යන්නේ නැත.

වත්මන් ආණ්ඩුවේ නම්‍යශීලී භාවය ප්‍රදර්ශනය වුනේ සයිටම් ප්‍රශ්නයේදී පමණක් නොවේ. අයවැය යෝජනා වල සිට එක්ටා දක්වා විවිධ අවස්ථා වලදී තමන්ගේ මුල් ප්‍රතිසංස්කරණ යෝජනා අකුලා ගනිමින්, ආණ්ඩුව විසින් පැහැදිලිව ප්‍රදර්ශනය කළේ තමන්ගේ ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කිරීම වෙනුවෙන් මහා ලොකු මිලක් ගෙවන්නට තමන් සූදානම් නැති බවයි.

බොහෝ දෙනෙක් මේ තත්ත්වය තේරුම් ගන්නේ ආණ්ඩුවේ කොන්ද පණ නැතිකම ලෙසිනි. එහෙත්, ඇත්තටම එය පවතින දේශපාලන බලතුලනයේ ප්‍රතිඵලයකි.

එක පැත්තකින් ආණ්ඩුව සමඟ රටේ විශාල පිරිසක් නැත. අනෙක් පැත්තෙන් වත්මන් ආණ්ඩුව කියන්නේ සමජාතීය කණ්ඩායමක් නොව එකිනෙකා සමඟද ප්‍රශ්න ඇති කණ්ඩායම් කිහිපයක එකතුවකි. ඒ නිසා, වත්මන් ආණ්ඩුවට තමන් වඩා සුදුසුයැයි හිතන ප්‍රතිපත්ති කෙසේ හෝ ක්‍රියාත්මක කිරීමේ හැකියාවක් නැත. එය නරක තත්ත්වයක්ද නොවේ.

සයිටම් විරෝධීන් අතර කණ්ඩායම් ගණනාවක් සිටි අතර ඒ කණ්ඩායම් වලට සයිටම් වෛද්‍ය පීඨයට විරුද්ධ වීමට ඔවුන්ගේම හේතු තිබුණේය. මේ අතරින් රජයේ වෛද්‍යවරුන්ට වෘත්තීය ප්‍රශ්නයක් තිබුණු අතර රජයේ වෛද්‍ය නිලධාරීන්ගේ සංගමය ඔවුන්ට නායකත්වය දුන්නේය. අනාගත වෛද්‍යවරුන් වෙන්නට සිටි වෛද්‍ය පීඨ සිසුන්ට මෙන්ම ඔවුන්ගේ දෙමවුපියන්ටද තිබුණු ප්‍රශ්නය මෙහිම දිගුවකි. මේ වෘත්තීය ප්‍රශ්නය විවිධ මාන තිබුණු එකකි. තමන්ගේ වෘත්තීය ප්‍රශ්න හෝ පෞද්ගලික ශුභ සිද්ධිය වෙනුවෙන් කතා කිරීමට හා සාමකාමී ලෙස අරගල කිරීමට ඕනෑම කෙනෙකුට අයිතියක් ඇති අතර එසේ කිරීම නරක දෙයක් නොවේ.

සයිටම් වෛද්‍ය පීඨය සාර්ථක ව්‍යාපෘතියක් වූවානම් තවත් එවැනි වෛද්‍ය පීඨ ගණනාවක් ලංකාවේ ඇති විය හැකිව තිබුණේය. ලංකාවේ වෛද්‍ය වෘත්තිකයින්ගේ පැත්තෙන් බැලූ විට ඔවුන්ගේ වෘත්තිය හා අදාළව ඉදිරියේදී කොහොමටත් ඇතිවන්නට නියමිත ඇතැම් ගැටළුකාරී තත්ත්වයන් මේ හේතුවෙන් උග්‍ර විය හැකිව තිබුණේය. සයිටම් වෛද්‍ය පීඨය අහෝසි කර දැමීම යනු තවත් කලකට ලංකාවේ එවැනි පෞද්ගලික වෛද්‍ය පීඨ ඇති වීම වලක්වාගැනීමක්ද විය.

අනෙක් අතට, ආණ්ඩුවට හෝ සයිටම් වෛද්‍ය පීඨයට සම්බන්ධයක් නැති, සයිටම් වෙනුවෙන් පෙනී සිටි බොහෝ දෙනෙක් එසේ කළේද මේ හේතුව නිසාමය. උතුරු කොළඹ පෞද්ගලික වෛද්‍ය විද්‍යාලය අහෝසි කිරීමෙන් පසු දශක දෙකකටත් වැඩි කාලයක් යන තුරු ලංකාවේ වෙනත් පෞද්ගලික වෛද්‍ය පීඨයක් ආරම්භ වූයේ නැත. සයිටම් වෛද්‍ය පීඨය අහෝසි කිරීමෙන් පසු තවත් දිගු කාලයකට ලංකාවේ පෞද්ගලික වෛද්‍ය පීඨයක් ආරම්භ නොවනු ඇත.

සයිටම් විරෝධය සමඟ සිටි ප්‍රධානම දේශපාලන බලවේග දෙක ජවිපෙ හා පෙසපෙයි. මේ පක්ෂ දෙකම මාක්ස්වාදී සමාජවාදී පක්ෂයි. අධ්‍යාපන සේවා සැපයීම රාජ්‍ය ඒකාධිකාරයක් ලෙස තබාගැනීම සමාජවාදීන්ගේ ප්‍රධාන ඉලක්කයකි. ඒ නිසා, ඔවුන්ටද සයිටම් විරෝධී ව්‍යාපාරය සමඟ එකතු වන්නට හේතු තිබුණේය. තමන් විශ්වාස කරන මතවාදයක් වෙනුවෙන් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රාමුව තුළ සක්‍රිය මැදිහත්වීමක් කරන්නට දේශපාලන පක්ෂයකට අයිතියක් තිබේ.

මෙයට අමතරව මේ අරගලය තුළ සිටි ප්‍රධානම බලවේගය සරසවි සිසුන්ය. ඔවුන්ගෙන් වෛද්‍යපීඨ සිසුසිසුවියන් හා පෙසපෙ ජවිපෙ පක්ෂ දෙකේ ක්‍රියාකාරීන් ඉවත් කළහොත් ඉතිරි අයට මේ කටයුත්තෙන් ලැබුණු සෘජු වාසියක් නැත. අඩුම වශයෙන් මේ කොටස, ඔවුන් විශ්වාස කළ පරිදි, නිදහස් අධ්‍යාපනය රැක ගන්නට ඉදිරිපත් වූවෝය. බොහෝ දෙනෙක් සිතන පරිදි සරසවි සිසුන් යනු පෙසපෙට හෝ ජවිපෙට අවශ්‍ය පරිදි නැටවිය හැකි පිරිසක් නොවේ. එම පක්ෂ වලට සරසවි සිසුන්ගේ සහයෝගය ලබාගත හැක්කේ හා ඔවුන්ට නායකත්වය දිය හැක්කේ ඒ සඳහා අවශ්‍ය පසුබිමක් නිර්මාණය වී ඇති විටකදී පමණි.

කවර ආකාරයකින් හෝ සයිටම් විරෝධය තුළ විශාල පිරිසක් එකතු වී සිටියේය. මේ බොහෝ දෙනෙකු ඉතා සක්‍රිය මැදිහත්වීමක්ද කළේය. එයට සාපේක්ෂව සයිටම් වෙනුවෙන් පෙනී සිටින්නට මුල සිටම විශාල පිරිසක් සිටියේ නැත. සයිටම් සිසුන් හා දෙමවුපියන් හැරුණු විට එසේ පෙනී සිටි අයද තනි පුද්ගලයින් මිස සංවිධානාත්මක කණ්ඩායමක් නොවූ අතර, ඔවුන් බොහෝ දෙනෙකුට පොදුවේ අධ්‍යාපනයේ නිදහස මිස සයිටම් වෛද්‍ය පීඨය වැදගත් දෙයක් වූයේ නැත.

සයිටම් විරෝධය සංවිධානාත්මක බලයක් ලෙස මතු වී දිගින් දිගටම ඇදෙන විට ආණ්ඩුවට එය නොසලකා සිටිය හැක්කේ සයිටම් වෙනුවෙන් හෝ පොදුවේ අධ්‍යාපනයේ නිදහස වෙනුවෙන්ද එවැනිම සංවිධානාත්මක දේශපාලන බලයක් මතු වේනම් පමණි. එවැන්නකට නායකත්වය දීමේ ශක්‍යතාවයක් තිබුණු කණ්ඩායම් දෙකක් සිටියේය. ඒ එජාපය හා ශ්‍රීලනිපයයි. මේ පක්ෂ දෙකටම සිය ප්‍රතිපත්ති අනුව සයිටම් වෙනුවෙන් පෙනී සිටීමේ හැකියාවක් තිබුණේය.

ශ්‍රීලනිපයේ රාජපක්ෂවාදී බලවේග සයිටම් විරෝධය හරහා ආණ්ඩුව අසීරුවට පත්වනු බලා සිටි අතර ඔවුන්ට සයිටම් වෙනුවෙන් පෙනී සිටින්නට අවශ්‍ය නොවීය. තමන් පෙනී සිටින ප්‍රතිපත්ති ජනතාව වෙතට ගෙනයාමේ දක්ෂතාවයක් නැති ආණ්ඩුවේ ප්‍රධාන පාර්ශ්ව දෙකටද එවැන්නක් කළ නොහැකි විය.

සයිටම් විරෝධීන්ගේ පීඩනය ක්‍රමයෙන් වැඩි වෙද්දී ආණ්ඩුවට ගත හැකි ක්‍රියාමාර්ග දෙකක් තිබුණේය. පළමුවැන්න අනම්‍යව සිටීමයි. දෙවැන්න යම් පමණකින් නම්‍යශීලී වීමයි. මේ දෙකෙන් ආණ්ඩුවේ තේරීම වූයේ දෙවැන්නයි. මේ නම්‍යශීලිත්වයේ ප්‍රතිඵලය වූයේ  "දැන් ටිකක්. පසුව ඉතිරි ටික" ක්‍රමයට සයිටම් විරෝධී සටන දිගටම ඇදී යාමයි. ආණ්ඩුව විසින් සයිටම් අහෝසි කරන බව නිවේදනය කරන විටත් සයිටම් වලින් ඉතිරිව තිබුණේ වලිග කෑල්ලක් පමණි. ඒ කෑල්ල තියා ගැනීම සඳහා ලොකු මිලක් ගෙවන්නට ආණ්ඩුව යොමු නොවන බව පැහැදිලි කරුණක් විය.

ආණ්ඩුව මුල සිට දැඩි ප්‍රතිපත්තියක සිටියේනම් ප්‍රතිඵලය වඩා හොඳ එකක් විය හැකිව තිබිණැයි කිව නොහැකිය. අරගලයේ මුල් අවස්ථාවේදී කිසිවක් නුදුන්නේනම් ආණ්ඩුවට සිදුවන්නේ බලය යොදා අරගලය මර්දනය කිරීමේ විකල්පය තෝරා ගන්නටය. සයිටම් විරෝධය තුළ සිටි කණ්ඩායම් සියල්ලේම නොවූවත් ඇතැම් කණ්ඩායම් වල ඉලක්කය වූයේ එවැනි තත්ත්වයකි. ආණ්ඩුව එය හඳුනා ගත්තේය. නොඉවසිලිමත් පොලිස් නිලධාරියෙකු අතින් තුවක්කුවක් පත්තු වූවානම් තත්ත්වය බොහෝ වෙනස් විය හැකිව තිබුණේය.

සයිටම් විරෝධී අරගලය අවසාන අදියරේදී තිබුණු තැන අනුව සයිටම් අහෝසි කරන තුරු එය අවසන් වන්නට ඉඩක් නොතිබුණේය. ඒ නිසා, ඒ වෙලාවේද ආණ්ඩුවට තෝරා ගත හැකිව තිබුණේ දරුණු මර්දනයකට යාම හා සයිටම් අහෝසි කිරීම යන විකල්ප දෙකෙන් එකකි. සයිටම් අහෝසි කිරීමේ නරක ප්‍රතිඵල තිබුණත්, විරෝධය මර්දනය කරන්නට යාමේ ප්‍රතිඵල ඊට වඩා හානිකර විය හැකි බව ආණ්ඩුව නිවැරදිව තේරුම් ගත්තේය. එවිට ඉතිරි වන්නේ සයිටම් අහෝසි කිරීමේ විකල්පය පමණි. එය හැකි ඉක්මණින් කළ තරමට හානිය අවමය.

ආණ්ඩුවේ තීරණය මේ වෙලාවේ ගත හැකිව තිබුණු හොඳම තීරණයයි. එමෙන්ම, පසුව වලිග කෑලි ඉතිරි කර නොගෙන තීරණය හැකි ඉක්මණින් ක්‍රියාත්මක කර ප්‍රශ්නය අවසන් කිරීමටද ආණ්ඩුව සැලකිලිමත් විය යුතුය. සයිටම් අහෝසි කිරීමෙන් පසුව වෛද්‍යවරුන්ට හා වෛද්‍ය සිසුන්ට ප්‍රශ්නය ඇදගෙන යන්නට අවශ්‍යතාවයක් නැති වේ. ආණ්ඩුවේ පැත්තෙන් සයිටම් විරෝධීන්ට වෙනත් විරෝධතා නිමිති ලබාදීමක්ද කර නැත. කෙසේ වුවත්, ආණ්ඩුව සයිටම් විරෝධය හමුවේ නැමීම තවත් එවැනි විරෝධතා වලට පූර්වාදර්ශ සපයන්නට ඉඩ තිබේ.

මතුපිටින් පෙනෙන පරිදි සයිටම් සටනින් දේශපාලනික වාසියක් ලැබුණේ ජවිපෙට හා පෙසපෙටය. මේ පක්ෂ දෙකෙන් මැතිවරණයදී බලයක්ව සිටින්නේ ජවිපෙයයි. ජවිපෙය එල්ලුණේ පෙසපෙ හා සරසවි සිසුන් විසින් ඇදගෙන ගිය අරගලයක වුවත් අවසන් වශයෙන් මැතිවරණයකදී මෙහි වැඩි වාසිය ලබන්නේ ජවිපෙයි.

පළාත් සභා ඡන්දය නුදුරු දිනක පැවැත්වෙන්නට නියමිතව ඇති අතර මෙය පොදුජන පක්ෂය, එජාපෙ හා ශ්‍රීලනිප අතර තුන් කොන් සටනක් විය හැකිය. ඇතැම් විට එජාපෙ හා ශ්‍රීලනිප එක්ව තරඟ කරන්නටද ඉඩ තිබේ. මේ දෙකෙන් කුමක් වුවත්, ආණ්ඩුවේ පක්ෂ දෙකට පොදුජන පක්ෂයෙන් දැඩි තරඟයක් එල්ල වීමට නියමිත අතර එතරම් හොඳ නැති මැතිවරණ ප්‍රතිඵලයක් ආණ්ඩුව අස්ථාවර කරන්නට වුවද පුළුවන.

ජවිපෙ වඩා ජනප්‍රිය වීම යනු ආණ්ඩු විරෝධී ඡන්ද වැඩි ප්‍රමාණයක් ජවිපෙ විසින් ලබාගැනීමයි. ජවිපෙ විසින් ආණ්ඩු විරෝධී ඡන්ද වැඩියෙන් ආකර්ෂණය කරගන්නා තරමට ආණ්ඩුවේ පක්ෂ දෙකට පොදුජන පක්ෂය අභිබවන්නට ඇති ඉඩකඩ වැඩිවෙයි. ඒ නිසා, මේ වෙලාවේ සයිටම් අහෝසි කිරීමෙන් වක්‍ර ලෙස ආණ්ඩුවටද දේශපාලන වාසියක් ලැබී තිබේ.

කාගෙත් ලේ රතු පාටද?

කාගෙත් ලේ රතු පාට බව නිතර ඇහෙන කියමනකි. එහෙම කියන අය අතරේ "අපිනම් කැපුවත් කොළ!" කියා කියන අයත් "අපේනම් ලේත් නිල් පාටයි!" කියන අයත් නැත්තේම නැත. කියන කොට එහෙම කිවුවත් කපා බැලුවොත් එහෙම කියන කාගෙත් වාගේ ලේ රතු පාටය.

පන්සල් වල දකින්නට ඇති මුගලන් හාමුදුරුවන්ගේ පිළිමත්, දේවාල වල ඇති විෂ්ණු දෙවියන්ගේ පිළිමත් පාට කර තිබෙන්නේ නිල් පාටිනි. කුඩා කල ලංකාවේ ජීවත් වූ මට මේ මුගලන් පිළිම හා විෂ්ණු පිළිම නිතර දැකීම නිසාම එහි අමුත්තක් නොතිබුණත්, මගේ දරුවන්ට කුඩා කල එවැනි පිළිම දකින්නට ලැබී නොතිබුණේය.

මගේ වැඩිමල් දරුවාගේ වයස වසර හතක් පමණ වූ කාලයේ ලංකාවට ගිය අවස්ථාවක මම දරුවන් හා මගේ සොයුරාද සමඟ මා කලක් ලඟින් ඇසුරු කළ විහාරස්ථානයකට ගියේ වයස්ගතව සිටින විහාරාධිපති හිමියන් හමු වී සතුටු සාමීචියක යෙදෙන්නටය. මා මේ කටයුත්තෙහි යෙදෙන අතර මගේ දරුවෝ මගේ සොයුරාද සමඟ විහාර ගේ බලන්නට ගියෝය.

පණ්ඩිත හාමුදුරුවන් (අප කුඩා කාලයේ මේ හාමුදුරුවන්ව ඇමතූ පරිදි) හා මා කතාබහේ යෙදී සිටියදී දරුවන් සමඟ මගේ සොයුරාද එතැනට ආවේය.

"කොහොමද විහාර ගේ බැලුවද?"

හාමුදුරුවෝ ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් මගේ දරුවෝ විමසූහ. මේ හාමුදුරුවන්ට ප්‍රාචීන භාෂාත්‍රයෙහි පමණක් නොව ඉංග්‍රීසි භාෂාවේද හසළ දැනුමක් තිබේ. මා කුඩා කාලයේ මේ හිමියන්ගෙන් පාලි හා සකු බස් මෙන්ම ඉංග්‍රීසි බසද උගෙන තිබේ.

කෙසේ වුවත්, ඇමරිකානු උච්ඡාරණයට හුරුවී සිටින මගේ දරුවන්ට ඉංග්‍රීසි බසෙහි කෙතරම් හසළ වුවත්, ලංකාවේ සාමාන්‍ය උච්ඡාරණයෙන් කතා කරන අයෙකු කියන දෙය තේරුම් ගැනීම අපහසුය. එය ඔවුන්ට වෙනත් බසක් මෙනි. එහෙත්, ඔවුන්ට ඊට වඩා පහසුවෙන් සිංහල තේරුම් ගත හැකිය. ඒ ඔවුන් සිංහල කතා කරනු අසා ඇතත් ලංකාවේ උච්ඡාරණයෙන් ඉංග්‍රීසි කතා කරනු එතරම් අසා නැති බැවිනි.

"මොනව හරි ප්‍රශ්නයක් තියෙනවනම් හාමුදුරුවන්ගෙන් අහන්න!"

අවුල තේරුම්ගත් මගේ සොයුරා වැඩිමල් දරුවාගෙන් සිංහලෙන්ම ඉල්ලා සිටියේය.

"හාමුදුරුවනේ මුගලන් හාමුදුරුවෝ නිල් පාට ඇයි?"

දරුවා ක්ෂණිකව සිංහලෙන්ම ප්‍රශ්නය ඇසූ ආකාරයෙන් පෙනී ගියේ මගේ සොයුරාගෙන් මුලින් ඇසූ ප්‍රශ්නයක් ඔහු හාමුදුරුවන් පිට පටවා ඇති බවයි. මට එක වරම කිසියම් අපහසුතාවයක් ඇති වුණේ දරුවා නුසුදුසු ප්‍රශ්නයක් ඇසුවේදැයි යන සැකය නිසාය.

මා කුඩා කාලයේදී සාමාන්‍යයෙන් හිමිනමකගෙන් මේ ආකාරයේ ප්‍රශ්න අසා නැත. එහෙත්, කවුරු හෝ වැඩිහිටියෙකුගෙන් කුඩා කල හරියටම මේ ප්‍රශ්නයම අසා තිබේ.

"මුගලන් හාමුදුරුවෝ පිරිනිවන් පෑවේ හොරුන්ගෙන් හොඳටම ගුටි කාලනේ. ගුටි කාලම ඇඟ නිල් වුණා. පිළිම නිල් පාටින් හදන්නෙ ඒකයි!"

කුඩා කාලයේ මට එසේ කී කවුරු හෝ වැඩිහිටියා ඇත්තටම එසේ හිතා හිටියා වන්නට හෝ මගේ ප්‍රශ්නයට පිළිතුරක් ලෙස එවේලේ කටට ආ පිළිතුරක් දුන්නා විය හැකිය.

කෙසේ වුවත්, පණ්ඩිත හාමුදුරුවන්ගේ පිළිතුර වුණේ එය නොවේ. ඔහු පිළිතුර දුන්නේ මගේ සොයුරාගේ මුහුණ බලාගෙන මිස දරුවන්ගේ මුහුණ බලාගෙනද නොවේ. මගේ දරුවෙකු පිට දමා ඇසුවේ සොයුරාගේ ප්‍රශ්නයක් බව හාමුදුරුවෝ තේරුම් ගත්තා විය හැකිය.

"ඔය කළු පාට කියන එක තමයි මිනිස්සු නිල් පාට කියල කියනව ඇත්තෙ නේද? නැත්නම් නිල් පාට මිනිස්සු කොහෙද ඉන්නෙ?"

ඇතැම් විට මගේ සොයුරා වඩා "ආගමික" පැහැදිලි කිරීමක් බලාපොරොත්තු වූවා විය හැකිය.

නිල් පාට මිනිස්සු අප දැක නැත. එහෙත්, නිල් පාටයැයි කිව හැකි තරමටම කළු පැහැ අයනම් මා දැක තිබේ. කෙසේ වුවත්, කිසිවෙකු කවරදාකවත් කළු හංසයින් නිරීක්ෂණය කර නැති වූ පමණින් කළු හංසයින් නැති බව තහවුරු වන්නේ නැත.

සියවස් දෙකකට පමණ පෙර ප්‍රංශයේ සිට ඇමරිකාවට පැමිණි සංක්‍රමණිකයෙකු වූ මාර්ටින් ෆියුගේට් එළිසබෙත් ස්මිත් සමඟ විවාහ වී කෙන්ටකිහි ට්‍රබල්සම් ක්‍රීක් පෙදෙසේ පදිංචි විය. ඔවුන් නොදැන හිටියත් මේ දෙදෙනාගේම සිරුරේ ඉතා දුලබ නිලීන ජාන ප්‍රභේදයක් තිබුණේය. මේ ජානය ඉතාම දුලබ නිසා එය දරන දෙදෙනෙකු විවාහ වීම ගිණිය නොහැකි තරම් දුලබ සිදුවීමක් වුවත් අහම්බෙන් එය සිදුවිය.

මේ විවාහයේ ප්‍රතිඵලය වූයේ තරමක් අමුතු එකකි. මේ දෙදෙනාට ලැබුණු දරුවන් හත් දෙනෙකුගෙන් සිවු දෙනෙකුම නිල් පැහැ අයයි!

මෙසේ සිරුර නිල් පැහැ ගන්වන ජානය යමෙකුට දෙමවුපියන්ගෙන් අයෙකුගෙන් උරුම වූ පමණින් ඔහුගේ හෝ ඇයගේ සිරුර නිල් පැහැ ගන්නේ නැතත්, මවුපිය දෙදෙනාගෙන්ම මේ ජානය උරුම වූ විට සිරුර නිල් පැහැ ගනී. මාර්ටින්ගේ මෙන්ම එලිසබෙත්ගේද සිරුරු වල මේ නිලීන ජානය බැගින් තිබුණත්, ඔවුන්ගේ සිරුරු වල සාමාන්‍යයෙන් බොහෝ දෙනෙකුගේ සිරුරු වල තිබෙන සක්‍රිය ජානය බැගින්ද තිබුණු නිසා ඔවුන්ගේ සිරුරු නිල් පැහැ වූයේ නැත. මාර්ටින් හා එලිසබෙත් වැනි කිසියම් ජානයක නිලීන ප්‍රභේදයෙන් (r) හා සක්‍රිය ප්‍රභේදයෙන් (R) එක බැගින් ඇති මවුපිය යුවලකගේ දරුවන්ට ජාන උරුම විය හැකි ආකාර හතරක් තිබේ.

(1) දෙදෙනාගෙන්ම සක්‍රිය ජාන උරුම වීම (RR)
(2) පියාගෙන් සක්‍රිය ජානය හා මවගෙන් නිලීන ජානය උරුම වීම (Rr)
(3) මවගෙන් සක්‍රිය ජානය හා පියාගෙන් නිලීන ජානය උරුම වීම (rR)
(4) දෙදෙනාගෙන්ම නිලීන ජාන උරුම වීම (rr)

ඉහත අවස්ථා හතරෙන් පළමු අවස්ථා තුනේදීම බාහිර වශයෙන් දැකිය හැක්කේ සක්‍රිය ජානයේ ක්‍රියාකාරිත්වයයි. ඒ නිසා, දරුවන් නිල් පැහැ වන්නේ නැත. එහෙත්, සිවුවන අවස්ථාවේදී දරුවන්ට සක්‍රිය ජාන කිසිවක් නැති නිසා නිලීන ජානයේ ලක්ෂණ මතු වී දරුවෝ නිල් පැහැ ගැන්වෙති.

මාර්ටින් හා එලිසබෙත් දෙදෙනාම සිටියේ (2) හෝ (3) අවස්ථාවකය. ඒ නිසා, ඔවුන් දෙදෙනාගෙන් කිසිවකුගේ සිරුරු නිල් පැහැ නොවූවත්, ඔවුන් දෙදෙනාම සිරුරු නිල් පැහැ ගන්වන නිලීන ජානය ඉදිරි පරම්පරා වලට උරුම කළ හැකි වාහකයන්ව සිටියහ. එහෙත්, හමේ බාහිර පෙනුමෙන් ඔවුන්ට සමාන බොහෝ දෙනෙකුට තිබෙන්නේ ඉහත (1) අවස්ථාවෙන් විස්තර කරන සක්‍රිය ජාන කට්ටලයයි.

මාර්ටින් හා එලිසබෙත් මෙන් (2) හෝ (3) අවස්ථාවක සිටින අයෙකුට සාමාන්‍යයෙන් විවාහ වන්නට සිදුවන්නේ (1) අවස්ථාවේ සිටින අයෙකු සමඟය. ඒ, ඉතිරි අවස්ථා තුනේ සිටින අය ඉතා දුර්ලභ බැවිනි. එවැනි අයෙකුට උපදින දරුවන්ට අඩුම වශයෙන් එක් සක්‍රිය ජානයක් හෝ ලැබෙන නිසා ඔවුන්ගේ සිරුරු වල නිලීන ජානයේ ලක්ෂණ මතු වීමට ඉඩක් නැතත්, නිලීන ජානය ඉදිරි පරම්පරාවන්ට සම්ප්‍රේෂණය කරන වාහකයින් එම දරුවන් අතරින් බිහි විය හැකිය.

මාර්ටින් හා එලිසබෙත්ගෙන් බිහි වුනු දෙවන පරම්පරාවේ ෆියුගේට් වරුන් අහඹු ලෙස කා සමඟ හෝ විවාහ වූයේනම්, මේ විවාහ සහකරුවන් බොහෝ විට සක්‍රිය ජාන යුගලයක් තිබුණු RR පුද්ගලයින් විය හැකිව තිබුණු නිසා නිල් පැහැ පුද්ගලයින් නැවත බිහි නොවිය හැකිව තිබුණේය. එහෙත්, ප්‍රවාහන පහසුකම් හා සන්නිවේදන පහසුකම් අද මෙන් පුළුල්ව නොපැවති ඒ කාලයේ ඇමරිකාවේ ගම්බද පෙදෙසක් වූ ට්‍රබල්සම් ක්‍රීක්හි පදිංචිකරුවන් විසින් විවාහය සඳහා බොහෝ විට තෝරාගත්තේ අහල පහළම අයෙකි. මෙසේ අහල පහළ සිටි බොහෝ දෙනෙක් එලිසබෙත්ගේ ඥාතීන් වූ අතර ඒ අය අතර නිල් පැහැ ගන්වන ජානය දැරූ වාහකයෝ තවත් සිටියහ. මෙහි ප්‍රතිඵලය වූයේ නිල් පැහැ ෆියුගේට් වරුන් පරම්පරා කිහිපයක්ම බිහිවීමයි.

සිරුරු නිල් පැහැ වුවත් නිල් පැහැ ෆියුගේට්වරුන්ට වෙනත් සෞඛ්‍ය ප්‍රශ්න නොතිබුණු අතර ඔවුහු සාමාන්‍ය සෞඛ්‍ය සම්පන්න පුද්ගලයෝ වූහ. අහල පහළ අයට ඔවුන්ගේ නිල් පැහැය ප්‍රශ්නයක් වුනේද නැත. කොහොමටත් අහල පහළ සිටි බොහෝ දෙනෙක් ඔවුන්ගේම ඥාතීන්ය. දුෂ්කර ග්‍රාමීය පෙදෙසක ජීවත් වූ නිල් පැහැ ෆියුගේට්වරුන් ගැන බාහිර ලෝකය එතරම් දැන සිටියේද නැත.

පසුව සොයාගත් පරිදි ෆියුගේට් වරුන්ගේ නිල් පැහැයට හේතු වුණේ ඔවුන්ගේ රුධිරය නිල් පැහැ වීමයි. රුධිරය රතු පැහැ වීමට හේතුව එහි ඇති හිමොග්ලොබීන්ය. හිමොග්ලොබීන් වලට යකඩ අණු හරහා ඔක්සිජන් අණු සමඟ සම්බන්ධ විය හැකිය. රතු පැහැය ලැබෙන්නේ එවිටය. එහෙත්, එක් හිමොග්ලොබීන් ප්‍රභේදයක් වන මෙට්-හිමොග්ලොබීන් වලට මේ අයුරින් ඔක්සිජන් අණු සමඟ සම්බන්ධ වීමේ හැකියාවක් නැත.

සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකුගේ රුධිරයේ හිමොග්ලොබීන් අතර මෙට්-හිමොග්ලොබීන් 1-2% ප්‍රමාණයක් තිබේ. මේ ප්‍රතිශතය ඉහළ යන විට එන්සයිමයක් මඟින් මෙට්-හිමොග්ලොබීන් නැවත සාමාන්‍ය හිමොග්ලොබීන් බවට හරවයි. එහෙත්, මේ එන්සයිමය නිපදවීමට උදවුවන සක්‍රිය ජානය අඩු වශයෙන් දෙමවුපියන් දෙදෙනාගෙන් එක් අයෙකුගෙන්වත් නොලැබුණු විට ඉහත පරිවර්තනය නිසි පරිදි සිදු නොවීම නිසා මෙට්-හිමොග්ලොබීන් ප්‍රතිශතය විශාල ලෙස ඉහළ යාමෙන් ඔවුන්ගේ රුධිරය නිල්-දුඹුරු පැහැයක් ගනී. ඒ හේතුවෙන් ඔවුන්ගේ හමද නිල් පැහැ වේ.

දැන් මෙට්-හිමොග්ලොබිනීමියා ලෙස හැඳින්වෙන සිරුරේ මෙට්-හිමොග්ලොබීන් ප්‍රතිශතය ඉහළ යාම ජානමය නොවන වෙනත් හේතු මතද ඇති විය හැකි තත්ත්වයක් වන අතර ඒ හේතුවෙන් වෙනත් සෞඛ්‍ය ප්‍රශ්න ඇති විය හැකිය. මෙට්-හිමොග්ලොබිනීමියාව ජාන වලින් උරුම කරගත් නිල් පැහැ ෆියුගේට් වරුන්ට මේ තත්ත්වය නිසා වෙනත් ශාරීරික රෝගී තත්ත්වයන් ඇති නොවුනත්, ඔවුන්ගේ පසු පරම්පරා වල ඇතැම් අයට මෙය මානසික ප්‍රශ්නයක් විය.

ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1960 වසරේදී කෙන්ටකි සරසවියේ සේවයට ගිය රුධිරවේදියෙකු වූ මැඩිසන් කැවීන්ට ට්‍රබල්සම් ක්‍රීක්හි නිල් පැහැ මිනිසුන් ගැන අසන්නට ලැබුණේය. මේ ගැන වැඩිදුර තොරතුරු සොයමින් සිටි ඔහුගේ චිකිත්සාගාරයට එක් දිනක් හදිසියේම නිල් පැහැ පිරිමියෙකු හා කාන්තාවක පැමිණියෝය. ඒ සොයුරු සොයුරියන් වූ පැට්‍රික් රිචී හා රේචල් රිචීය. පළමුව, ඔවුන්ගේ හදවත් හා පෙනහළු ක්‍රියාකාරීත්වය පරීක්ෂා කළ ඔහුට ඒවායේ වැරැද්දක් නොපෙණුනේය. පසුව, ඔවුන්ගේ රුධිර සාම්පල පරීක්ෂා කළ මැඩිසන් කැවීන්ට ඔවුන්ගේ සිරුරු වල නිල් පැහැයට හේතුවන රුධිරයේ අධික මෙට්-හිමොග්ලොබින් සාන්ද්‍රනයත්, එයට හේතුවන එන්සයිම හීනතාවයත් සොයාගත හැකි විය.

විසෙන් විස නසන්නාක් මෙන් නිල් පැහැ ෆියුගේට්ලාගේ නිල් පැහැය නැති කරන්නට උදවු වුණේද තවත් නිලකි. ඒ මෙතිලීන් බ්ලූය. මෙතිලීන් බ්ලූ සිරුරට එන්නත් කිරීමෙන් පසුව පැට්‍රික් හා රේචර් සොයුරු සොයුරියෝ ක්ෂණිකවම රෝස පැහැති වූහ. එහෙත්, සිරුරෙන් මෙතිලීන් බ්ලූ ඉවත් කරන නිසා ඔවුන්ට දිනපතාම මෙතිලින් බ්ලූ පෙති වශයෙන් ගන්නට විය. මෙතිලීන් බ්ලූ ගන්නා විට ඔවුන්ගේ මුත්‍රාද නිල් පැහැයට හැරුණු අතර ඇතැම් නිල් පැහැ ෆියුගේට්ලා මෙය විස්තර කර ඇත්තේ බෙහෙත් වලින් සිය සිරුරේ නිල් පැහැය දිය කර හැරීමක් වශයෙනි.

නිල් පැහැ ෆියුගේට්ලා ආවාහ විවාහ හරහා මිශ්‍ර වීම නිසා නිලීන ජාන දෙකක් එකතු වීමේ ඉඩකඩ අඩු වී ගිය අතර දැන් නිල් පැහැ ෆියුගේට්ලා ඇමරිකාවේ දකින්නට නැත. එහෙත්, මේ නිලීන ජානය රැගෙන යන වාහකයින් සිටින නිසා එවැනි දෙදෙනෙකු එකතු වූ විටක නැවතත් නිල් පැහැ දරුවෙකු බිහි වන්නට ඉඩ තිබේ.

සෝවියට් දේශයේ ආදායම් විෂමතා තිබුණේ නැද්ද? (දෙවන කොටස)

සෝවියට් දේශයේ ආදායම් විෂමතා තිබුණේ නැද්ද? (පළමු කොටස)

සෝවියට් දේශය විසින් ඉලක්ක කළේ සමාජයේ විවිධ ස්ථර අතර හා රටේ විවිධ ප්‍රදේශ අතර ආදායම් විෂමතා අවම වූ සමාජයක් හැදීමටය. එහෙත්, සෝවියට් දේශයට අයත් වූ විවිධ රටවල් අතර සැලකිය යුතු තරමේ ආදායම් විෂමතා තිබී ඇති බව අපි පෙර කොටසින් පෙන්වා දුන්නෙමු. එයට අමතරව සෝවියට් දේශයේ විවිධ අධ්‍යාපන මට්ටම් වල සිටි ශ්‍රමිකයන් අතර මෙන්ම ගැහැණු හා පිරිමි අතරද සැලකිය යුතු තරමේ ආදායම් විෂමතා තිබී ඇත.

සෝවියට් දේශය බිඳ වැටෙන්නට පෙර සෝවියට් රජය විසින් රටේ පවුල් වල ආදායම් පිළිබඳ පුළුල් සමීක්ෂණ සිදු කර ඇතත් මේ සමීක්ෂණ දත්ත අඩු වශයෙන් සාමාන්‍ය සෝවියට් පර්යේෂකයින්ට හෝ භාවිතා කිරීමට ඉඩ ලැබුණේ නැත. සෝවියට් රජය විසින් ප්‍රසිද්ධ කළේ සැලකිල්ලෙන් තෝරාගත් සාරාංශ දර්ශක පමණි. එහෙත්, සෝවියට් දේශය බිඳ වැටීමෙන් පසුව ඇතැම් පර්යේෂකයින්ට මේ දත්ත විශ්ලේෂණය කිරීමට අවස්ථාව සැලසුණේය.

ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය වැනි ධනවාදී රටක වැඩිදුර අධ්‍යාපනය ලබා ගන්නා අයෙකුට වැඩි ආදායමක් ඉපැයීමේ අවස්ථාව තිබේ. එහෙත්, එවැන්නෙකු වැඩිදුර ආයෝජනය පිණිස යොදවන්නේ තමන්ගේ පෞද්ගලික ධනය නිසා මේ ප්‍රතිලාභ හෝ එයින් කොටසක් ඒ අමතර ආයෝජනය සඳහා ලැබෙන ප්‍රතිලාභ ලෙසද සැලකිය හැකිය. සෝවියට් දේශය වැනි අධ්‍යාපනය සඳහා පෞද්ගලිකව ආයෝජනය කළ යුතු නැති සමාජවාදී රටකදී මේ තර්කය ධනවාදී රටකදී එතරම්ම වලංගු නැත. එහෙත්, කාලය හා ශ්‍රමය වශයෙන් හෝ වැඩිදුර අධ්‍යාපනය ලබන්නෙකු විසින් දරන, ශිෂ්‍යයන්ට රජයෙන් ලබාදෙන ප්‍රතිලාභ වලින් ආවරණය නොවන, කිසියම් ආවස්ථික පිරිවැයක් තිබිය හැකිය. එවැනි ආවස්ථික පිරිවැයක් වෙනුවෙන් ලැබෙන ප්‍රතිලාභ පසුකාලීන වැටුප් වෙනසක් ලෙස පිළිබිඹු විය හැකිය.

සෝවියට් ආර්ථිකය මධ්‍යගත ලෙස සැලසුම් කෙරුණේ මාක්ස් හා එංගල්ස් ආදීන්ගේ අදහස් මත පදනම්වය. මේ අදහස් අනුව, කවර හෝ ප්‍රයෝජනවත් නිෂ්පාදන කාර්යයක් වෙනුවෙන් යෙදවෙන ශ්‍රමය සමාන ලෙස සැලකුනේය. ගැහැණු පිරිමි භේදයක් නොසලකා ශ්‍රමයට සමාන ලෙස සැලකීම සෝවියට් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව මඟින්ද තහවුරු කර තිබුණු ප්‍රමුඛ ඉලක්කයක් විය. එහෙත්, ප්‍රයෝගිකව මෙය මෙලෙසින්ම සිදු වී නැත.

සමස්තයක් ලෙස සෝවියට් දේශය තුළ සරසවි අධ්‍යාපනය ලැබූ අයෙකු ප්‍රාථමික මට්ටමට වඩා අධ්‍යාපනය නොලැබූ අයෙකුට වඩා 46.2%කින් වැඩි වැටුපක් 1984 වසරේදී උපයා තිබේ. 1989 වසරේදීද මේ අනුපාතය 45.7% මට්ටමේ තිබී ඇත. උපාධිධාරී පිරිමියෙකු හා ගැහැණියක අතර සාමාන්‍ය වැටුප් වෙනස 1984දී 24.3%ක්ද, 1989දී 26.9%කි. මීට අඩු අධ්‍යාපන මට්ටමක සිටින පිරිමි හා ගැහැණු අතරද මෙවැනිම ආදායම් වෙනස්කම් දැකිය හැකිය. උපාධිධාරී පිරිමියෙකු ප්‍රාථමික මට්ටමට වඩා අධ්‍යාපනය නොලැබූ ගැහැණියක මෙන් දෙගුණයක පමණ ආදායමක් උපයා තිබේ. වැඩි අධ්‍යාපනයක් ලැබූ අය ලැබූ වෙනත් වරප්‍රසාද වල වෙනස (උදාහරණයක් ලෙස වඩා හොඳ නිවාස) සැලකූ විට විෂමතාවයන් මීටත් වඩා වැඩි විය යුතුය. එමෙන්ම ඇතැම් සෝවියට් ජනරජ වල පැවතී ඇති ආදායම් විෂමතා සමස්තයක් ලෙස සෝවියට් සංගමයේ ආදායම් විෂමතාවයටද වඩා බොහෝ වැඩිය.

පහත වගු සෝවියට් නිල සංඛ්‍යාලේඛණ උපුටා දක්වන හෙන්රික් ෆ්ලැකියර්ස්කිගේ 1992 පර්යේෂණ පත්‍රිකාවෙනි. 

සෝවියට් දේශයේ ආදායම් විෂමතා තිබුණේ නැද්ද? (පළමු කොටස)

දින කිහිපයකට පෙර අජිත් පැරකුම් ජයසිංහගේ w3lanka වියුණුවේ පැරණි සෝවියට් දේශයේ කොටසක් වූ වත්මන් තජිකිස්තානය ගැන අවධානය යොමු කර තිබුණේය. ලිපියේ ප්‍රධාන මාතෘකාව ජනප්‍රිය තජිකිස්තාන ගායිකාවක වන නොසියා කරමටුල්ලෝ සහ කලකට පෙර ඝාතනය කරනු ලැබ ඇති ඇගේ පියා ගැන කතා කිරීම වුවත්, වසර පහකටත් පෙර රයිගම හන්දිය වියුණුවේ පළ වී තිබූ ලිපියකින් කොටසක් උපුටා ගනිමින් තජිකිස්තානයේ වත්මන් තත්ත්වය කෙරෙහිද එහි අවධානය යොමු කර තිබුණේය.

වසර පහක් කියන්නේ මිනිසෙකුගේ ජීවිත කාලය සැලකූ විට දිගු කාලයකි. එවැනි කාලයක් තුළ බ්ලොග් ලිපියක සඳහන් කරුණු පමණක් නොව, ලේඛකයෙකු හෝ වෙනත් පුද්ගලයෙකු සිතන පතන ආකාරය පවා සැලකිය යුතු ලෙස වෙනස් විය හැකිය. ඒ නිසා, එවැන්නක් ගැන කතා කළ යුත්තේ සැලකිල්ලෙනි. කෙසේ වුවද, රුසියාවේ ඔක්තෝබර් විප්ලවයට සියවසක් පිරෙන්නට දින කිහිපයක් ඉතිරිව ඇති මේ වෙලාවේ, මේ ඔක්තෝබර් විප්ලවයේ ප්‍රතිඵල ගැන කතා කරන්නට ප්‍රවේශයක් වශයෙන් තජිකිස්තානය ගැන වසර පහකට පෙර රයිගම හන්දියේ ලියැවී ඇති දේ යොදා ගත හැකිය.

රයිගම හන්දිය ලේඛකයා මෙන්ම මමත් සෝවියට් සමුහාණ්ඩු ගැන මුලින්ම දැනගත්තේ මුදල් නොගෙවා ගෙන්වා ගත හැකිවූ සෝවියට් දේශය සඟරා වලිනි. ඔහු මෙන් මා තජිකිස්තානයට හෝ අසල්වැසි රටකට තාවකාලිකව සංචාරය කර හෝ නැත. එහෙත්, ඇමරිකාවේ ජීවත් වන තජිකිස්තාන සංක්‍රමනික මිතුරු මිතුරියන් කිහිප දෙනෙක්ම ලඟින් ඇසුරු කර ඇති නිසා තජිකිස්තාන කෑම ගැන ඔහු කියන දේ සමඟ මටද එකඟ විය හැකිය. රට ගැන සමස්තයක් ලෙස මා නොදන්නා නමුත් තජිකිස්තාන සංක්‍රමනිකයින් වන මගේ මිතුරු මිතුරියන්නම් පුළුල් දැක්මක් ඇති සුන්දර මිනිසුන්ය.

වැල් වටාරම් අතහැර ලිපියේ සාරාංශය වෙත ගියහොත් අද තජිකිස්තානය කියන්නේ ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ වලින් හා මත්ද්‍රව්‍ය ප්‍රවාහනය මඟින් යැපෙන දුප්පත් රටකි. ලෝක බැංකු දත්ත අනුව පසුගිය වසරේ තජිකිස්තානයේ ඒක පුද්ගල ආදායම ඇමරිකන් ඩොලර් 796ක් පමණක් විය. එම වසරේ ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම ඇමරිකන් ඩොලර් 3635 ක් විය. සියවස් තුන්කාලක් සමාජවාදී සෝවියට් සංගමයේ කොටසක් වූ රටක අද තත්ත්වය එහෙමය.

පැරණි සෝවියට් සංගමයේ සාමාජික රටවල් අතරින් අද වන විට අඩුම ඒක පුද්ගල ආදායමක් ලබන්නේ තජිකිස්තානය වුවත් භූගෝලීය ලෙස සෝවියට් සංගමයේ පරිධියේ පිහිටා තිබුණු තවත් රටවල් ගණනාවක තත්ත්වයද එතරම්ම සතුටුදායක නැත. කිර්ගිස්තානය, මොල්දෝවා, උස්බෙකිස්තානය හා යුක්රේනය වැනි තවත් පැරණි සෝවියට් රටවල් ගණනාවක් අද වන විට ඒක පුද්ගල ආදායම අනුව සිටින්නේ ලංකාවට වඩා පසුපසිනි. එහෙත්, සැලකිය යුතු ඒක පුද්ගල ආදායමක් ලබන ලැට්වියාව, ලිතුවේනියාව හා එස්ටෝනියාව වැනි රටවල්ද ඒ අතර තිබේ.

පැරණි සෝවියට් දේශයේ කොටස් වූ රටවල් අතර මේ තරම් ආදායම් විෂමතාවයක් දකින්නට හැකි වී තිබෙන්නේ කෙසේද?

ධනවාදය විවේචනය කරන්නට පැහැදිලි හේතුවක් හොයා ගන්නට අමාරු බොහෝ සමාජවාදීන් පුන පුනා කියන්නේ ධනවාදය ආදායම් විෂමතාවන්ට හේතුවන බවයි. එමෙන්ම, සමාජවාදය මාකටිං කිරීමට වැඩිපුරම යොදාගන්නා තර්කය වන්නේද එමඟින් ආදායම් විෂමතා අඩුවන බවයි.

මේ තර්කය පදනමක් නැති එකක්ම නොවේ. ආදායම් විෂමතා නැති කිරීම ලිබරල් ධනවාදයේ ඉලක්කයක් නොවේ. සියල්ලන්ටම සමාන ආදායම් උපයන්නට ඉඩ සැලසීම සමාජවාදීන්ගේ ඉලක්කයකි. ලිබරල් ධනවාදීන්ගේ ඉලක්කය වන්නේ සියල්ලන්ටම ආදායම් උපයන්නට සමාන ඉඩ සැපයීමයි. මේ දෙකෙන් පළමු ඉලක්කයට වඩා දෙවැන්න කාර්යක්ෂම බව තවදුරටත් න්‍යායාත්මක කරුණක් පමණක් නොවේ. ඉතිහාසය විසින් තහවුරු කර ඇති දෙයකි.

වඩා අකාර්යක්ෂම වුවත් දෙවන ඉලක්කය වඩා සාධාරණ බව සමාජවාදීහු සිතති. මිනිසකුගේ මූලික අවශ්‍යතා ගැන සැලකූ විට සමාජවාදීන්ගේ සිතීමට පදනමක් තිබේ. ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය වැනි සංකල්පීය ධනවාදයකට වඩාත්ම ආසන්න රටක පවා ළමුන්, ගර්භණී කාන්තාවන්, ආබාධිතයින්, වයස්ගත අය හා අඩු ආදායම්ලාභීන් වැනි කොටස් වල ආහාර, සෞඛ්‍යය හා අධ්‍යාපනය ආදිය සුබසාධනය වෙනුවෙන් සැලකිය යුතු තරමේ සම්පත් සම්ප්‍රේෂනයක් සිදුවීමෙන් පෙනෙන්නේ 'අනිත් එකා මැරුණත් මගේ ලාභය' කියා සිතීම සාමාන්‍ය මිනිස් ස්වභාවය නොවන බවයි. ප්‍රශ්නයක් මතුවන්නේ සම්පත් සමසේ බෙදීම ඉලක්ක කර ගනිමින් වැඩිපුර සම්පත් උපයන අයගේ ධනය බලහත්කාරයෙන් පැහැර ගන්නට යාමේදීය.

ආදායම් ඉපයීමේ හැකියාව අතින් සියලු මිනිස්සු සමාන නොවෙති. එසේ සමාන වේනම් බලහත්කාරයෙන් සමාජවාදයක් බිහි කරන්නට අවශ්‍ය නොවේ. පවතින අමුද්‍රව්‍ය යොදාගනිමින් සම්පත් නිර්මාණය කිරීම ඇතැම් අයට වෙනත් අයට වඩා කාර්යක්ෂම ලෙස කළ හැකිය.

සැමට සමානව සම්පත් බෙදී යාම තහවුරු කිරීම සඳහා කාර්යක්ෂම පුද්ගලයින් විසින් නිපදවන සම්පත් වලින් කොටසක් අකාර්යක්ෂම පුද්ගලයින් අතට කිසියම් ආකාරයකින් සම්ප්‍රේෂණය කළ යුතුය. මේ සම්ප්‍රේෂණය වීම යම් පමණකින් ස්වභාවික ලෙසම සිදුවන නමුත්, සම්පත් සමානව  බෙදෙන මට්ටමට එය ස්වභාවික ලෙස සිදු වන්නේ නැත. වැඩිපුර සම්පත් නිපදවීමේ හැකියාව ඇති අයෙකු එයින් කොටසක් වෙනත් අය සමඟ ස්වේච්ඡාවෙන් බෙදාගන්නට කැමති විය හැකි වුවත් එයට සීමාවක් තිබේ. ඒ මට්ටමෙන් ඔබ්බට සම්පත් සම්ප්‍රේෂණයක් සිදු කළ හැක්කේ බලහත්කාරයෙන් පමණි.

මිනිස්සු යනු ස්වභාවික ලෙසම ස්වඅභිමතාර්ථය පතන්නෝය. මහන්සියෙන් තොරව වෙනත් අයෙකු උපයන දෙයක් ලබා ගත හැකිනම් එයට අකැමති අය නැත. සම්පත් සමානව බෙදී යන ක්‍රමයක් ඇත්නම් අකාර්යක්ෂම පුද්ගලයින්ට වඩා කාර්යක්ෂම පුද්ගලයින්ගේ මහන්සියේ ප්‍රතිඵලයෙන් කොටසක් පැත්තක සිට ලබා ගන්නට පුළුවන. ඒ නිසා, කාර්යක්ෂම පුද්ගලයින්ගේ මහන්සියේ ප්‍රතිඵල අකාර්යක්ෂම පුද්ගලයින් විසින් සූරාකන එවැනි ක්‍රමයකට කැමති අකාර්යක්ෂම පුද්ගලයින් කොටසක් කොයි සමාජයේත් සිටිති. එහෙත්, මේ පිරිස බහුතරය නොවන බව පෙනෙන්නේ බහුතර මිනිසුන්ගේ කැමැත්තෙන් බිහි කළ හෝ පවත්වාගෙන ගිය සමාජවාදී රජයක් ලෝකයේ කොහේවත් තිබී නොමැති වීමෙනි.

ධනවාදී ආර්ථිකයක ආදායම් සමසේ බෙදීම ඉලක්ක නොකෙරෙන්නේ එසේ කිරීමෙන් වඩා කාර්යක්ෂම කොටස් අධෛර්යමත් කෙරෙන බැවිනි. වැඩි ආදායම් ඉපදවීමේ ඉඩකඩ වඩා කාර්යක්ෂම වීමට පුද්ගලයෙකුව පොළඹවයි. වැඩි දෙනෙකු වැඩි ආදායම් උපයන විට රටක සමස්ත ආදායම ඉහළ යයි.

සෝවියට් දේශය විසින් ඉලක්ක කළේ මෙසේ වඩා කාර්යක්ෂම පුද්ගලයින්ට වැඩි ලාභ ලබන්නට ඉඩ සැලසීම මඟින් සමස්ත නිෂ්පාදිතය ඉහළ නංවා ගැනීම නොවේ. සියළු නිෂ්පාදන සාධක රජය යටතේ තබා ගනිමින් (සෝවියට් ව්‍යවස්ථාවේ 10 වගන්තිය) රටේ භෞතික හා භෞතික නොවන ශ්‍රමය සපයන පුද්ගලයින් අතරත්, ගම් හා නගර ඇතුළු ප්‍රදේශ අතරත් විෂමතා නැති කරමින් (සෝවියට් ව්‍යවස්ථාවේ 19 වගන්තිය) සමජාතීය සමාජයක් හැදීමයි. සෝවියට් සංගමයට රටවල් 15ක් අයත්ව තිබූ අතර ව්‍යවස්ථාවේ 36 වන වගන්තියෙන් මේ සියලු රටවල වැසියන්ට සමාන ලෙස සැලකීම තහවුරු කර තිබුණේය. මේ අනුව, බැලූ බැල්මටම පෙනෙන්නේ සෝවියට් සංගමයේ සාමාජික රටවල් අතර ඒ කාලයේ ආදායම් විෂමතා තිබෙන්නට ඉඩක් නැති බවයි. එසේනම්, මේ රටවල් අතර අද පවතින ආදායම් විෂමතාවයට හේතුව සෝවියට් සංගමය බිඳී යාමද?

පහත වගුවේ ඇත්තේ පැරණි සෝවියට් සංගමයේ සාමාජික රටවල් වල පසුගිය වසරේ ඒක පුද්ගල ආදායමයි. සියලු සංඛ්‍යාලේඛණ ඉදිරිපත් කර ඇත්තේ ඇමරිකන් ඩොලර් වලිනි. මූලාශ්‍රය ලෝක බැංකුවයි.

වගුවෙන් පෙනෙන පරිදි පැරණි සෝවියට් සංගමයේ රටවල් අතරින් මේ වන විට ඒක පුද්ගල ආදායම අනුව රුසියාවට වඩා ඉදිරියෙන් ඉන්නේ රටවල් තුනක් පමණි. අනෙක් රටවල් සියල්ලම ඉන්නේ රුසියාවට වඩා පසුපසිනි. ඒ රටවලට එහෙම වුණේ රුසියාවෙන් වෙන් වූ නිසාද?

උඩ සිතියම දෙස බැලුවොත් එහි කොල පැහැයෙන් ලකුණු කර ඇති බෝල්ටික් රටවල් තුනේ ඒක පුද්ගල ආදායම රුසියාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම මෙන් දෙගුණයකට ආසන්න වන අතර කහ පැහැයෙන් දක්වා ඇති රටවල ආදායම රුසියාවේ ආදායමට වඩා විශාල ලෙස අඩු නැත. එහෙත්, රතු පැහැයෙන් ලකුණු කර ඇති පරිධියේ රටවල ඒක පුද්ගල ආදායම් රුසියාවේ ඒක පුද්ගල ආදායමෙන් අඩකටත් අඩුය.

සෝවියට් සංගමය බිඳ වැටීමෙන් පසුවත් එහි සාමාජිකයින්ව සිටි රටවල් රුසියාව සමඟ වූ සම්බන්ධය අත හැර දැම්මේ නැත. පැරණි සෝවියට් සංගමයේ රටවල් පහළොවෙන් තුනක් හැර ඉතිරි රටවල් සියල්ලම රුසියානු පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලය එසේත් නැත්නම් ස්වාධීන පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලය ලෙස (CIS) එකට සිටියේය. රුසියානු පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලය සමඟ එකතු නොවූයේ පැරණි සෝවියට් සංගමයේ රටවල් අතරින් රටවල් තුනක් පමණි. ඒ බෝල්ටික් කලාපයේ පිහිටි ලැට්වියාව, ලිතුවේනියාව හා එස්ටෝනියාව යන රටවල් තුනයි.

මේ බෝල්ටික් රටවල් තුන කියා සිටියේ සෝවියට් සංගමය විසින් බලහත්කාරයෙන් සිය රටවල් ඈඳා ගත්තා මිස තමන් කැමැත්තෙන් සෝවියට් සංගමය සමඟ එක්ව නොසිටි බවයි. මේ අනුව, රුසියාව සමඟ පැවති සම්බන්ධතාව තවදුරටත් පවත්වා ගැනීමට මේ රටවල් තුනට අවශ්‍ය වූයේ නැත. ඒ වෙනුවට ඔවුන් ඉලක්ක කළේ යුරෝපීය සංගමයට එකතු වීමටය.

අදවන විට රුසියානු පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලයට එකතු නොවූ මේ රටවල් තුනේ ඒක පුද්ගල ආදායම් වල සාමාන්‍යය ඇමරිකන් ඩොලර් 15,524කි. රුසියානු පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලය සමඟ සිටි රටවල ඒක පුද්ගල ආදායම් වල සාමාන්‍යය ඇමරිකන් ඩොලර් 3,481කි.

කෙසේ වුවද, පැරණි සෝවියට් සංගමයේ රටවල් අතර මේ වන විට පෙනෙන්නට තිබෙන ආදායම් විෂමතාවයට එකම හේතුව එම රටවල් සෝවියට් සංගමයෙන් නිදහස් වීමෙන් පසු කටයුතු කළ වෙනස් ආකාරයන් නොවේ. සෝවියට් සංගමය ලෙස එකතු වී සිටි කාලයේද මේ රටවල් අතර සැලකිය යුතු ආදායම් විෂමතා තිබුණේය.

ආදායම් විෂමතා නැති කරන්නට කෙතරම් උත්සාහ කළත් සෝවියට් සංගමයට ඒ ඉලක්කය පවා සපුරා ගන්නට ලැබුණේ එක්තරා මට්ටමකට පමණි. සෝවියට් සංගමය විසින් ප්‍රසිද්ධ කළ නිල ප්‍රකාශන වල මේ හා අදාළ සංඛ්‍යාලේඛණ සෘජුවම ඉදිරිපත් කර නොතිබුණත්, අදාළ කරුණ විමසා බලන්නට ප්‍රමාණවත් දත්ත එම තොරතුරු අතරේ සැඟවී තිබුණේය.

ඇතැම් පර්යේෂකයින් විසින් සෝවියට් සංගමයේ නිල සංඛ්‍යාලේඛණ විශ්ලේෂණය කරමින් සංගමය බිඳ වැටෙන්නට ආසන්නව එහි සාමාජික රාජ්‍ය අතර පැවති ආදායම් විෂමතා ගැන අධ්‍යයනයන් සිදුකර විමර්ශිත ජර්නල වල පළ කර තිබේ. හෙන්රික් ෆ්ලැකියර්ස්කිගේ 1992 අධ්‍යයනයත් (International Journal of Sociology, Vol. 22, No. 3), ඇලෙක්සීව් හා ග්ලැඩීගේ 1993 අධ්‍යයනයත් සෝවියට් සංගමය බිඳ වැටුණු අලුත එසේ සිදු කළ අධ්‍යයන පිළිබඳ උදාහරණයි.

ඇලෙක්සීව් හා ග්ලැඩීගේ 1993 පර්යේෂණ පත්‍රිකාවේ 2A වගුව අනුව, 1988දී තජිකිස්තාන වැසියන්ගෙන් 58.6%කගේ මාසික ආදායම රූබල් 75කට වඩා අඩු වූ අතර උස්බෙකිස්තානයේ මේ ප්‍රතිශතය 44.7%ක්ද, කිර්ගිස්තානයේ 37.1%ක්ද විය. නමුත්, ලැට්වියාව, ලිතුවේනියාව හා එස්ටෝනියාව යන රටවල රූබල් 75කට වඩා අඩු ආදායම් ලැබූ අය සිටියේ පිළිවෙලින් 3.2%ක්, 3.6%ක් හා 3.9%ක් පමණි. අනෙක් අතට ලැට්වියාවේ 28.3%ක්ද, ලිතුවේනියාවේ 24%ක්ද, එස්ටෝනියාවේ 33.6%ක්ද රූබල් 200 ඉක්මවන මාසික ආදායමක් ලබද්දී තජිකිස්තානයේ එම ආදායම් මට්ටම ඉක්මවූ අය සිටියේ 1.4%ක් පමණි.

අද වන විට විශාලනය වී තිබෙන්නේ සෝවියට් සංගමය පැවති කාලයේද එහි සාමාජික රටවල් අතර තිබුණු හා විවිධ ආදායම් ස්ථර අතර තිබුණු (ලිපියේ විස්තරාත්මක ලෙස කතා කර නැති) ආදායම් විෂමතාවයන්ය. සමාජවාදී ප්‍රතිපත්ති අනුගමනය කරමින් සෝවියට් සංගමය විසින් විවිධ ආදායම් ස්ථර අතර ආදායම් විෂමතා අඩු කරගත් බව සැබෑවක් වුවත්, සංඛ්‍යාලේඛණ මඟින් පෙනෙන පරිදි සමාජ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ප්‍රතිපත්ති අනුගමනය කළ ඇතැම් ස්කැන්ඩිනේවියානු රටවල්ද ඒ තරමටම හෝ ඊටත් වැඩියෙන් ආදායම් විෂමතාවය අඩුකරගෙන තිබීම විශේෂත්වයකි.

සෝවියට් සංගමය ක්‍රියාත්මකව පැවති කාලයේදීද එහි පරිධියේ වූ මධ්‍යම ආසියානු රටවල තත්ත්වය මධ්‍යයේ වූ රටවල තරම් යහපත්ව තිබී නැත. එපමණක් නොව, තජිකිස්තානයේ අද පෙනෙන්නට ඇති විශාල අවිධිමත් ආර්ථිකයේ ඉතිහාසයද සෝවියට් සංගම් යුගයට දිව යන්නකි. සෝවියට් සංගමය බිඳ වැටීමෙන් පසු එහි සාමාජික රටවල සිට ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයට සංක්‍රමණය වූවන් යොදාගනිමින් සිදු කළ සංගණනයකට අනුව (Berkeley-Duke Project on the Second Economy in the U.S.S.R.) පෙනෙන්නේ ඒ වන විටද සෝවියට් සංගමයට අයත්ව තිබුණු මධ්‍යම ආසියාතික රටවල විශාල අවිධිමත් ආර්ථිකයක් තිබී ඇති බවයි. එහෙත්, සෝවියට් සංගමයට අයත් වූ බෝල්ටික් රටවල එවැනි තත්ත්වයක් තිබී නැත.

අවිධිමත් ආර්ථිකයේ බලපෑමද සැලකූ විට සෝවියට් සංගමයේ පැවති ආදායම් විෂමතාවයන් ඉහත පර්යේෂණ පත්‍රිකා වල පෙනෙනවාටත් වඩා වැඩි විය යුතු බව අදාළ විශ්ලේෂකයින්ගේ අදහසයි. මේ සමාජවාදීන් විසින් උත්කර්ෂයට නංවන සමාජවාදයේ එකම යහපත හා අදාළව වුවද පැවතී ඇති තත්ත්වයයි.

උතුර දකුණ මාරු වුනොත්...

මේ දවස් වල අපේ දේශගුණය ඉතා සීඝ්‍රයෙන් වෙනස් වෙමින් පවතී. ඊයේ රාත්‍රියේ උෂ්ණත්වය බිංදුවෙන් පහළට ගොස් ඇති බව පෙනේ. උණුසුම් කාලය පුරා සරුවට වැවී තිබුණු නිවිති, කන්කුන් පඳුරු, වට්ටක්කා වැල් හා තක්කාලි ගස් ආදිය එක රැයින් මැලවී ගොස් තිබේ. ස්ප්‍රින් අනියන්, බොක් චෝයි වැනි ඇතැම් එළවළු වර්ග වලට පමණක් මේ සෘණ උෂ්ණත්වයට ඔරොත්තු දෙන්නට පුළුවන. වසරේ අඩක් පෘථිවියේ උතුරු අර්ධ ගෝලයට වැඩියෙන් සැලකූ ඉර දැන් වැඩියෙන් සලකන්නේ දකුණු අර්ධ ගෝලයේ ජීවත් වන අයට වුවත් උතුර දකුණනම් මාරු නොවී එසේම පවතී.

අපට උතුර, දකුණ, නැගෙනහිර හා බටහිර වැනි දිශා ගැන කතා කළ හැකි වුවත් ඒ පොළොව මත කිසියම් ස්ථානයකට සාපේක්ෂව මිස නිරපේක්ෂ ලෙස නොවේ. කිසියම් තැනක සිට බටහිරින් ඇති තැනක් පසුකර තවත් බටහිරට ගිය විට කලින් බටහිරින් තිබුණු තැන තිබෙන්නේ නැගෙනහිරින් මිස තව දුරටත් බටහිර දිශාවේම නොවේ. කෙසේ වුවත්, මෙය මෙසේ නොවන තැන් දෙකක් පෘථිවිය මත තිබේ. ඒ උත්තර ධ්‍රැවය හා දක්ෂිණ ධ්‍රැවයයි.

උත්තර ධ්‍රැවයට උතුරෙන් පොළොව මත වෙනත් තැන් නැත. එමෙන්ම, උත්තර ධ්‍රැවයේදී බටහිර හා නැගෙනහිර සමපාත වන නිසා එහි සිට බටහිරට හෝ නැගෙනහිරට යාමටද නොහැකිය. පොළොවේ සියලු තැන් තියෙන්නේ උත්තර ධ්‍රැවයට දකුණෙනි. මේ අයුරින්ම පොළොව මත පිහිටි සියලු තැන් තිබෙන්නේ දක්ෂිණ ධ්‍රැවයට උතුරෙනි. බටහිර හා නැගෙනහිර දිශා හා අදාළව මෙවැනි සුවිශේෂී තැන් නැත.

බටහිර හා නැගෙනහිර දිශා අතර කිසිදු සුවිශේෂී තැනක් නැති නිසා උතුරේ සිට දකුණට අඳින මධ්‍ය රේඛාවක් පොළොවේ ඕනෑම තැනක් හරහා ඇඳිය හැකිය. පැරණි වෛදිකයන් මේ ඉර ඇන්දේ ලංකාව හා උදේනි නුවර එම ඉර මත පිහිටන අයුරිනි. දැන් අපි බොහෝ විට මේ ඉර අඳින්නට පුරුදු වී සිටින්නේ එංගලන්තයේ ග්‍රිනිච් නගරය හරහා යන පරිදිය. මෙය ලෝක දේශපාලනය මත මිස භෞතික කරුණක් මත තීරණය වූවක් නොවේ.

ගෝලාකාර පෘථිවියේ ද්විමාන සිතියමක් අඳින විට එහි මධ්‍යය හරහා යන සිරස් රේඛාව ලෙස ඕනෑම තැනක් තෝරාගත හැකි වුවත්, මධ්‍යය හරහා යන තිරස් රේඛාව එසේ පහසුවෙන් වෙනස් කළ නොහැකිය. එවැන්නක් කරන්නේනම් උතුර හා දකුණ යන සංකල්පද, ඒ නිසාම අනෙකුත් දිශාවන් අර්ථ දක්වන ආකාරයද වෙනස් කරන්නට සිදු වේ. කෙසේ වුවත්, දැන් අප කරනවාක් මෙන් මේ නිශ්චිත තිරස් ඉරට උඩින් උතුර ලකුණු කිරීම අවශ්‍යම කරුණක් නොවේ. උතුර පහළින් හා දකුණ ඉහළින් තිබෙන පරිදි වුවද ලෝක සිතියමක් ඇඳිය හැකි අතර එහි කිසිදු වරදක් නැත.

එසේනම්, ලෝක සිතියමේ හෝ වෙනත් සිතියමක ඉහළින් උතුර තිබෙන්නේත්, පහළින් දකුණ තිබෙන්නත් ඇයි? මෙයට සරල හේතුව වන්නේ වත්මන් ලෝක සිතියම ප්‍රචලිත කළේ යුරෝපීයයන් වීමයි. ඔවුන්ට ලෝක සිතියමෙහි තමන්ගේ රටවල් ඉහළින් මිස පහළින් ලකුණු කරන්නට අවශ්‍ය වූයේ නැත. මෙයින් වෙනස්ව පැරණි අරාබි හා චීන සිතියම් වල දකුණ ඉහළින් ලකුණු කර තිබේ.

වත්මන් ලෝක සිතියම අමතක කළත් පැරණි ඉන්දියානුවන්ගේ ලෝකයේද උතුර තිබුණේ දකුණට ඉහළිනි. එයට හේතුවද පෙර හේතුවමය. ඉන්දියානුවන්ගේ ලෝකයේ උතුරෙන් සිටියෝ සුදු ලස්සන ආර්යයෝය. දකුණේ සිටියෝ කළු කැත අනාර්යයයෝය. සුරයන්ට උතුර අයිති වූ අතර දකුණ අයිති වූයේ අසුරයන්ටය.

අපට අවශ්‍යනම් ලෝක සිතියමක් හෝ වෙනත් සිතියමක් උතුර පහළට සිටින සේ සකස් කරන්නට පුළුවන. එතරම් ප්‍රචලිත නැතත් එසේ සකස් කළ සිතියම් තිබේ. කෙසේ වුවද, සිතියමක් එසේ වෙනස් කළ පමණින් උතුර දකුණ මාරු නොවේ. දේශාංශ රේඛා හමුවන තැන් දෙකෙන් එකක් උත්තර ධ්‍රැවය ලෙසත් අනෙක දක්ෂිණ ධ්‍රැවය ලෙසත් නම් කර ඇත්තේ සම්මතයෙන් නිසා භෞතික කරුණු මත මේ උතුර හා දකුණ වෙනස් වන්නේ නැත.

ඉහත උත්තර ධ්‍රැවය හා දක්ෂිණ ධ්‍රැවය මෙන් නොව චුම්භක උතුර හා දකුණ භෞතික සංසිද්ධියක් මත, එනම් පොළොවේ චුම්භක ක්ෂේත්‍රයේ හැසිරීම මත, තීරණය වන්නකි. මේ චුම්භක උතුරද කලින් කලට වෙනස් වන නමුත් එය මාලිමාවක් මඟින් නිරීක්ෂණය කළ හැකි දෙයකි. චුම්භක උතුර යනු දේශාංශ රේඛා හමුවන මනඃකල්පිත උත්තර ධ්‍රැවයම නොවූවත්, ඒ ආසන්නයේ ඇති තැනකි. ඒ නිසා, නාවික ගමනාගමනයේදී උතුර හොයා ගන්නට එයින් පිටිවහලක් ලැබේ. 

මාලිමාවක කටු කැරකෙන්නේ ඕස්ට්‍රේලියාව වැනි රටවල් තිබෙන පැත්තෙන් විරුද්ධ පැත්තටය. කැනඩාව වැනි රටවල් තිබෙන පැත්තටය. චුම්භක උතුරේ පිහිටීම වෙනස් වුවත් උතුර දකුණ මාරු වීම අපට අත්දැකීමක් නැති දෙයකි.

මිනිසුන් පමණක් නොව බොහෝ සතුන් පවා පොළොවේ චුම්භක ක්ෂේත්‍රයට සංවේදීය. බල්ලෙක් මුත්‍රා කරන්නේද පොළොවේ චුම්භක ක්ෂේත්‍රය ගැන සොයා බැලීමෙන් පසුවය. හදිසියේම මේ චුම්භක ක්ෂේත්‍රයේ උතුර හා දකුණ මාරු වුනොත් වෙන්නේ කුමක්ද?

මෙය විකාර කතාවක් නොවේ. පෘථිවිය බිහි වූ දින සිට විශාල වාර ගණනක් පොළොවේ චුම්භක ක්ෂේත්‍රයේ උතුර හා දකුණ මාරු වී තිබේ. මේ උතුර දකුණ මාරු වීම බොහෝ දුරට අහඹු ලෙස සැලකිය හැකි කාලාන්තර වලින් සිදුවන අතර එහි රටාවක් හඳුනා ගැනීම අපහසුය. උතුර දකුණ දකුණ මාරුවීම් දෙකක් අතර කාලය වසර මිලියනයක් තරම් දිගු වීමට මෙන්ම වසරක් හෝ වසර කිහිපයක් වැනි කෙටි කාලයක් වුවද විය හැකිය. උතුර දකුණ මාරුවීම් දෙකක් අතර සාමාන්‍ය කාලය වසර ලක්ෂ දෙක තුනක් පමණ වේ.

අවසන් වරට පෘථිවියේ උතුර දකුණ මාරු වී තිබෙන්නේ වසර ලක්ෂ අටකට පමණ පෙරය. මේ අනුව, මේ වන විට සාමාන්‍යයෙන් උතුර දකුණ මාරුවීමට ගත වන කාලය මෙන් දෙගුණයකටත් වඩා වැඩි කාලයක් ගත වී තිබේ. මෙය අසාමාන්‍ය දිගු කාලයකි. ඇතැම් අය සැක පහළ කරන්නේ මීළඟ උතුරු දකුණු මාරුව නුදුරේදීම සිදුවීමට ඉඩ ඇති බවයි. එසේ සිදු වුවහොත්, මාලිමා කටුවක් හැරෙනු ඇත්තේ දැන් මෙන් කැනඩාව හා යුරෝපය පැත්තට නොව ඕස්ට්‍රේලියාව පැත්තටය.

හදිසියේ උතුර දකුණ මාරු වුවහොත් එයින් ලෝකයට සිදුවන බලපෑම කෙබඳු වේද? පොසිල අධ්‍යයන මඟින් පෙනෙන්නේ මීට පෙර මෙය සිදු වූ අවස්ථා වලදීනම් කිසිදු විනාශයක් හෝ අමුතු දෙයක් සිදු වී නැති බවයි.

උතුරේ ප්‍රශ්නය හා සැන්ට ක්ලෝස්

උතුරේ ප්‍රශ්නය කියා එකක් ඇතැයි සිතන ඇතැම් අය ඒ ප්‍රශ්නය විග්‍රහ කරන්නටත්, ප්‍රශ්නයට විසඳුම් සොයන්නටත් උත්සාහ කරති. උතුරේ ප්‍රශ්නය කියා එකක් තිබේනම් එයට හේතුව උතුර කියා එකක් තිබීමයි. එහෙම කිවුවත්, උතුර කියා එකක් නොතිබුණානම් ඒ නොතිබීමම ප්‍රශ්නයක් වෙන්නටද ඉඩ තිබුණේය. උතුර කියා නිශ්චිත දෙයක් තිබෙනවාද? එසේනම් ඒ කුමක්ද?

පැරණි ඉන්දියානුවන් (වෛදිකයින්) දැන සිටි ලෝකයේ හරි මැද ලෙස සැලකුණේ ලංකාවයි. සූර්ය සිද්ධාන්තයට අනුව, ඒ ලෝකයේ ලංකාවට උතුරෙන් රෝහිතක, උජ්ජයිනී (උදේනි) හා කුරුක්ෂේත්‍ර යන නගර පිහිටා තිබුනේ හරියටම පොළොවේ මධ්‍ය රේඛාව මතය. මෙසේ මධ්‍ය රේඛාව ලෙස හැඳින්වුණේ ලංකාව හා උත්තර ධ්‍රැවය යා කරන මනඃකල්පිත රේඛාවයි. උත්තර ධ්‍රැවය ලෙස සැලකුණේ පෘථිවියේ වඩාත්ම උතුරෙන් පිහිටි ස්ථානයයි.

නත්තල් සීයා හෙවත් සැන්ට ක්ලෝස් ජීවත් වන්නේද මේ උත්තර ධ්‍රැවයේය. එහි ඔහුගේ නිවස මෙන්ම නත්තල් දවසේ ලොව පුරා මිලියන ගණනක් දරුවන්ට එක රැයින් තෑගි ලෙස බෙදීම සඳහා සෙල්ලම් බඩු නිපදවන කර්මාන්තශාලාවද පිහිටා තිබේ.

උතුරු ඇමරිකාවේ වයස අවුරුදු පහක හයක දරුවෙකුගෙන් ඇසුවොත් ඉහත කතාව බොරුවක් නොවන බව ඔබට සහතික කර කියනු ඇත. රුඩොල්ෆ් නම් රත් නැහැ පිණි මුවා ඇතුළු පිණි මුවන් විසින් එළවන රථයෙන් පැමිණ කුස්සියේ දුම් කවුළුවෙන් බැස නත්තල් දා රැයේ හොරෙන්ම තෑගි බෙදා යන සැන්ට ක්ලෝස් මෙන්ම වැටෙන කිරිදත් වෙනුවෙන් මුදල් ගෙවන ටූත් ෆෙයරිද ඔවුන්ගේ ප්‍රත්‍යක්ෂ්‍ය දැනුමකි.

මේ දරුවෝ බොහෝ දෙනෙකු නත්තලට මාසයකට පමණ පෙර සිට තමන් කැමති තෑගි ගැන සඳහන් කර සැන්ටාට ලිපියක් යවන්නට අමතක කරන්නේ නැත. මේ ලිපි දැමීම සඳහා අපේ සිටි කවුන්සිලයේ විශේෂ තැපැල් පෙට්ටියක් තිබේ. ලිපි සියල්ල එකතු කර උත්තර ධ්‍රැවයේ සිටින සැන්ටා වෙත යවන්නට සිටි කවුන්සිලය කටයුතු කරන අතර ඔවුන් මේ කටයුත්ත නිසි පරිදි කරන බවට කිසිදු සැකයක් නැත්තේ ලිපියට සැන්ටාගෙන් පිළිතුරක් තැපෑලෙන් ලැබෙන බැවිනි.

ළමයින් ඉල්ලා සිටින තෑගි එලෙසම ලැබෙනු ඇති බවට මේ පිළිතුරු ලිපිය මඟින් සැන්ටා විසින් බොහෝ විට දැනුම් දීමක් කරයි. සිය උදවුකරුවන් වන එල්ෆ්ලා කෙසේ වුවත් සැන්ටාගේ නියෝජිතයින් වන ළමයින්ගේ දෙමවුපියන් හරහා සැන්ටා මේ කටයුත්ත කර ගනී. දැන් මා ජීවත් වන නගරය මුළුමනින්ම වාගේ ඉහළ ආදායම් උපයන්නන් ජීවත්වන නගරයක් නිසා සැන්ටාට මේ තෑගි බෙදාදීමේ කටයුත්ත එතරම් අපහසුවකින් තොරව ක්‍රියාත්මක කළ හැකිය.

මීට පෙර මා කලක් ජීවත් වූ, උත්තර ධ්‍රැවයට වඩා ආසන්නව තිබුණු නගරයක මේ කටයුත්ත සිදු වුනේ හරියටම මේ පිළිවෙළටම නොවේ. ඒ නගරයේ සිටි ළමයින්ට සැන්ටා ගෙදරටම තෑගි බෙදුවේ නැති අතර ලියුම විශේෂිත තැපැල් පෙට්ටියට දමා ටික දවසකින් සැන්ටාගෙන් ලැබුණු පිළිතුරු ලිපියේ සඳහන්ව තිබුණු තැනට එහි සඳහන් දිනයට හා වෙලාවට ගොස් සැන්ටාගේ අතින්ම මේ තෑගි ලබාගත යුතු විය. නත්තලට පෙර නගරයේ සුපිරි වෙළඳසැල්, පුස්තකාල, තැපැල් කාර්යාල හා පෞද්ගලික ආයතන ආදියේ වූ නත්තල් ගස් වල එක් එක් දරුවාට අවශ්‍ය තෑග්ග (දරුවාගේ තොරතුරු රහිතව) සඳහන් ටැග් එල්ලා තිබුණු අතර අවශ්‍ය අයෙකුට මේ ටැග් එකක් හෝ වැඩි ගණනක් කඩාගෙන අදාළ තෑග්ග හෝ තෑගිද සමඟ ආපසු භාර දිය හැකි වූ අතර බොහෝ විට නත්තලට සතියකට හෝ දෙකකට පෙර නත්තල් ගස් වල වූ ටැග් අවසන් විය. ඒ නිසා, අඩු ආදායම්ලාභී පවුලක දරුවෙක්ට වුවද තමන් සැන්ටාගෙන් ඉල්ලා සිටි තෑගි නොලැබී ගියේ නැත.

සැන්ටාට ලියන ලිපි විශාල ප්‍රමාණයක් සෑම වසරකම නත්තලට පෙර මෙවැනි විශේෂිත තැපැල් පෙට්ටි වලට අමතරව සාමාන්‍ය තැපැල් පෙට්ටි වලටද වැටේ. ඇමරිකාවේ තැපැල් පෙට්ටි වලට එසේ වැටෙන "නෝර්ත් පෝල්" ලෙස ලිපිනය ලියූ ලිපි විශාල ප්‍රමාණයක් ඇත්තටම "නෝර්ත් පෝල්" තැපැල් කන්තෝරුව දක්වාම යයි. මේ "නෝර්ත් පෝල්" තැපැල් කන්තෝරුව තිබෙන්නේ ඇමරිකාවේ ඇලස්කා ප්‍රාන්තයේ පිහිටි "නෝර්ත් පෝල්" නගරයේය. මෙහි තැපැල් කේතය 99705යි. ඇලස්කා ප්‍රාන්තයේ මැද හරියේ පිහිටි "නෝර්ත් පෝල්" නගරයේ සැන්ට ක්ලෝස්ගේ නිවසද පිහිටා තිබේ.

"මටයි කියල ඉඩම් අඟලක්වත් නෑ!"

සමහර අය මෙසේ මැසිවිලි කියනු මා අසා තිබේ. තමන්ගේ නිජබිමේ ඉඩම් අඟලක්වත් නැති එහෙම අයට කැමතිනම් ඩොලර් 9.95ක මුදලකට ඇමරිකාවේ නෝර්ත් පෝල් නගරයෙන් ඉඩම් අඟලක් මිලදී ගන්නට පුළුවන්කම තිබේ. ඇමරිකාවෙන් පිටත රටකට ඔප්පුව තැපැල් කර යැවීම සඳහා තවත් ඩොලරයක් අය කෙරේ.

කෙසේ වුවද, බොහෝ දෙනෙක් "නෝර්ත් පෝල්" ලෙස හඳුනාගන්නේ උඩින් කී ඇමරිකානු නගරය නොවේ. දේශාංශ රේඛා ලෙස හඳුන්වන මනඃකල්පිත රේඛා හමුවන මනඃකල්පිත ස්ථාන දෙකෙන් එක් තැනකි. අනිත් තැන සවුත් පෝල් හෙවත් දක්ෂිණ ධ්‍රැවයයි.

දේශාංශ රේඛා හමුවන මනඃකල්පිත උත්තර ධ්‍රැවයේ අයිතිය මතභේදාත්මක එකකි. කැනඩාව, රුසියාව හා ඩෙන්මාර්කය වැනි මෙම ස්ථානයට ආසන්නව පිහිටි රටවල් කිහිපයක්ම උත්තර ධ්‍රැවයට අයිතිය කියයි. විශේෂයෙන්ම උත්තර ධ්‍රැවය ආශ්‍රිතව ඇති ඛනිජ සම්පත් හේතුවෙන් පසුගිය දශකය පුරා මේ මතභේදය වඩාත් තීව්‍ර වෙමින් පවතී.

මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස කැනඩාව විසින් වසර කිහිපයකට පෙර සැන්ට ක්ලෝස් කැනේඩියානු පුරවැසියෙකු බව නිල වශයෙන්ම දැනුම් දුන් අතර පසුව සැන්ට ක්ලෝස්ට හා ඔහුගේ බිරිඳට ලොව වටා ළමුන්ට තෑගි බෙදා ඔහුගේ නිවස පිහිටි කැනඩාවට (උත්තර ධ්‍රැවයට) නැවත පැමිණීමේදී ප්‍රශ්නයක් නොවීම සහතික කරන්නට කැනේඩියානු ගමන් බලපත්‍රද නිකුත් කළේය. කැනේඩියන් ගමන් බලපත්‍රලාභීන්ට ඇමරිකාවට පැමිණෙන්නට වීසා අවශ්‍ය නොවන නිසා ඇමරිකාවේ ළමුන්ට මෙයින් ප්‍රශ්නයක් වී නැත. ඊට අමතරව සැන්ටාට ලියුම් යවා පිළිතුරු ලබාගන්නට කැමති අයට එසේ ලිපි යැවිය හැකි නිල ලිපිනයක්ද කැනඩාවේ තිබේ. කැනඩාව තුළ මේ ලිපි යවන්නට මුද්දර ගාස්තුද අවශ්‍ය නැත.

ඇමරිකාවේ පිහිටි පළමු උත්තර ධ්‍රැවයට මෙන් නොව, මේ දෙවන උත්තර ධ්‍රැවයට කැනඩාව ඇතුළු රටවල් කිහිපයක්ම අයිතිය කිවුවත් එය තහවුරු කර ගැනීම අපහසු කාර්යයයක් වන්නේ මේ ස්ථානය ස්ථිර බිම්කඩක පිහිටා නැති නිසාද බැවිනි. දක්ෂිණ ධ්‍රැවය පිහිටි ස්ථානය මෙන් නොව, උත්තර ධ්‍රැවය පිහිටි ස්ථානය පිහිටා ඇත්තේ පාවෙන අයිස් ස්ථරයක් මත නිසා යම් මොහොතක එහි කොඩියක් වැනි දෙයක් සිටුවා සලකුණු කළත් නැවත එහි එන විට කොඩිය තිබෙන තැන මුල් තැනම නොවේ.

ඉහත කී උත්තර ධ්‍රැව දෙකට අමතරව තෙවන උත්තර ධ්‍රැවයක්ද තිබේ. මේ සියවස් ගණනක් තිස්සේ නාවිකයින් විසින් ප්‍රයෝජනයට ගත්, ඉතා මෑතකදී ජීපීඑස් තාක්ෂනය ව්‍යාප්ත වන තුරුම ලොව පුරා බොහෝ දෙනෙකුට මඟ සොයා ගැනීමට උපකාර කළ මාලිමා යන්ත්‍ර වලින් පෙන්වන චුම්භක උතුරයි. චුම්භක උතුරද දිනපතාම වෙනස් වන දෙයක් මිස පොළොවේ පිහිටි නිශ්චිත ස්ථානයක් නොවේ.

උතුර කියන්නේම මේ තරම් අවිනිශ්චිත දෙයක් නිසා උතුරේ ප්‍රශ්නය ගැන උතුර දකුණ මාරු වන තුරු කල්පනා කරන්නට අවශ්‍ය නැත. උතුර දකුණ මාරුවීම ගැන අපි පසුව වෙනත් ලිපියකින් කතා කරමු.

විද්‍යා ගැන දන්නා ඔබ හරිශ්නවී ගැන නොදන්නේද?

සිවලෝගනාදන් විද්‍යා දැරියගේ ඝාතනය ගැන මාධ්‍ය වල ඕනෑ තරම් කතා වී ඇති නිසා ඒ ගැන අමුතුවෙන් කතා කරන්නට දෙයක් නැත. මෙය ඉතා කණගාටුදායක සිද්ධියකි. විද්‍යා ඝාතකයන්ට මේ වන විට මරණ දඬුවම නියම කර තිබේ.

පසුගිය සෙනසුරාදා ජනාධිපති මෛත්‍රීපාල සිරිසේන විද්‍යා දැරියගේ නිවසට ගොස් ඇගේ ඥාතීන් හමුවී ඇති බවත්, ඇගේ "වැඩිමහල් සොහොයුරියගේ උසස් අධ්‍යාපන කටයුතු මෙන්ම එම පවුලේ ඉදිරි කටයුතු වෙනුවෙන් ලබාදිය හැකි සියලු උපකාර සිදුකරන බවට" පොරොන්දු වී ඇති බවත් වාර්තා වී තිබුණේය. මේ ජනාධිපතිවරයා විද්‍යා දැරියගේ පවුලේ අයව හමුවුණු පළමු අවස්ථාව නොවේ. මීට දෙවසරකට පෙර සිද්ධිය වූ අලුතමද ඔහු උතුරේ ආණ්ඩුකාර නිල නිවසේදී ඒ අයව හමු වී තිබුණේය.

ජනාධිපතිවරයා විද්‍යා දැරියගේ ඥාතීන් හමුවීම වාර්තා කර තිබුණු ගොසිප්ලංකා වෙබ් අඩවියේ එම පුවත පළවීමෙන් පසුව පළව තිබුණු ප්‍රතිචාර කිහිපයක් පහත දැක්වේ.

සියාතු මාමා:

"සේයා සදෙව්මි වගේ දකුණේ මේවගේ අපරාධ වලට ලක්වුන ලමයින්වත් බලන්න ගිහින් උන්ගේ ගෙවල්වලටත් සලකන්න පොරොන්දු වුනාද හිටං? 

අඩුම තරමේ තමන්ගේ මලයගේ මල ගෙදරවත්...? 

දෙමළ පත්තර, කැළෑ පත්තරවල හරි කමක් නෑ ෆොටෝ එකක් වැටෙනවනම් කුජීතයා එතන!"

ponil:

"විද්‍යා දැරියගේ නිවසට ගොඩ වැදීම ගැන විවේචනය කරන්න තරම් අපි කුහක නෑ, ඒ වුනාට ඔය වගේම දකුණේ විපතට පත්වුවන්වත් බලන්න ගියානම් තමා හොඳ. විශේෂයෙන් කොළොන්නාවේ කුණු කන්ද කඩා වැටිලා පවුල් පිටින් මැරුණා, දකුණේ ගං වතුරෙන් සිය ගානක් මැරුණා ඒවා බලන්න නොගිය ඔබතුමා මේ කරන්නේ නම් දේශපාලන ගේමක් කියල දකුණේ අපිට නම් හොදින් වැටහෙනවා"

kon kala doni:

"දෙමළ ළමයෙක් නිසා උඩ දාගෙන දුවලා ගිහින් උදව් කරන්න පොරොන්දු වෙලා පොටෝ ගහලා රට පුරා ප්‍රසිද්ධ කරනවා. දකුණෙ ගෑණු ළමයි කී දෙනෙක් දූෂනය කරලා මරා දාලා තියෙනවද? ඒ එකම ගෙදරකට වත් මෙයා ගියාද? කුජීතයි අප්‍රසන්නයි මුගෙ හැම වැඩක්ම."

මේ ප්‍රතිචාර කියවන විට එකවරම ඒ ඇතැම් ප්‍රතිචාර වල ඇති ජාතිවාදී ස්වභාවය අවධානයට ලක් වෙන්නට පුළුවන. එහෙත්, ඊට යටින් පෙනෙන අනෙක් කරුණ "සියල්ලන්ම සමාන වුවත් ඇතැම් අය වඩා සමාන වන්නේ කෙසේද?" යන්නයි.

මේ ප්‍රශ්නය ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙක්ට තිබෙන ප්‍රශ්නයකි. ප්‍රශ්නයට සිංහල දෙමළ භේදයක් නැත. එහෙත් ප්‍රශ්නයේ පැත්තක දෙමළෙක් සිටින විට බොහෝ සිංහලයින් සිතන්නේ වෙනසට හේතුව එය බවයි. බොහෝ දෙමළුන් සිතන්නේද මේ ආකාරයටමය. "උන්ගේ ළමයින්ට වැඩි සැලකිලි" වැනි සමාජ ආර්ථික තත්ත්වය මත වෙනස් ලෙස සැලකීම ගැන කණස්සල්ල පළ කෙරෙන කතා සිංහල සමාජය තුළ ඇහෙන්නේ මේ "වැඩි සැලකිල්ල" ලැබෙන්නේ සිංහලයෙක්ටම වූ විට පමණි. එසේ නැත්නම් වෙනසට හේතුව ලෙස හඳුනා ගැනෙන්නේ දෙමළෙකු වීමයි. දෙමළ සමාජය පැත්තෙන් ගත්තත් මේ තත්ත්වය මෙසේමය.

විද්‍යා දැරියගේ ඝාතනයෙන් අටමසකට පමණ පසුව සිදුවුණු ගංගාදරන් හරිශ්නවී දැරියගේ ඝාතනය හා අදාළව තමිල්වින් වෙබ් අඩවියේ අද පළ කර ඇති ලිපියකින් පෙනෙන පරිදි උඩින් ඇති මතුපිටින් බැලූ විට ජාතිවාදී ස්වරූපයක් ගන්නා (හා එවැනි ස්වරූපයක් ඇති) ප්‍රතිචාර වලින් මතු කරන අදහස දෙමළ සමාජයටද පොදු අදහසක් බවයි.

මේ වන විට සමාජජාලා හරහා මගේ දෙමළ මිතුරු මිතුරියන් අතර හුවමාරු වෙමින් තිබෙන බව පෙනෙන අදාළ ලිපියේ අසම්පූර්ණ දළ පරිවර්තනයක් පහත පළවේ. මා දෙමළ භාෂාවේ ප්‍රවීණයෙක් නොවන නිසා පරිවර්තනයේ අඩුපාඩු තිබිය හැකිය.

"විද්‍යා ගැන දන්නා ඔබ මැය ගැන නොදන්නේද? සියල්ලන්ටම අමතක වී ඇති කුරිරු ඝාතනයක්...

හරිශ්නවී කියන්නේ  වවුනියාව විපුලානන්ද විදුහලේ ඉගෙනුම ලැබූ 14 වියැති දැරියකි. "හරිශ්වනී? ඒ කවුද?" බොහෝ දෙනෙක් අසනු ඇත. ඇතැම් අයට ඇයව අමතකව ගොස් තිබේ. තවත් අය හරිශ්නවී ගැන දන්නේවත් නැත.

අපට දිනපතා බොහෝ දේ අහන්නට දකින්නට ලැබේ. එහෙත්, මේ හැම දෙයක්ම මතකයේ නොරැඳේ. හරිශ්නවී ඝාතනයද මෙසේ බොහෝ දෙනෙකුට අමතකව ගොස් ඇති දෙයකි.

පසුගිය වසරේ ජනවාරි 16 දින [ඉකොනොමැට්ටා: නිවැරදි දිනය පෙබරවාරි 16 විය යුතුය] වවුනියාව උක්කුලන්කුලමේ හතරවන පියවරේ පිහිටි තමන්ගේ නිවසේ තනිව සිටි හරිශ්නවී මියගොස් සිටියේය. ඇය නිවසේ තනිව සිටියදී සේවයට ගිය [ඉකොනොමැට්ටා: විපුලානන්ද විදුහලේම ගුරුවරියක වූ] ඇගේ මව සේවය නිමකර නිවසට පැමිණි විට දකින්නට ලැබුණේ වහලයේ එල්ලී සිටි හරිශ්නවීගේ නිසල දේහයයි.

මේ මරණය සියදිවි නසාගැනීමක් මෙන් පෙනෙන්නට තිබුණත් පසුව පැහැදිලි වූ පරිදි ඇයව දූෂණය කර මරා දැමීමෙන් පසුව සියදිවි නසා ගැනීමක් මෙන් පෙනෙන්නට ඝාතකයින් විසින් මිනිය වහලයේ එල්ලා තිබුණේය. [ඉකොනොමැට්ටා: ඇගේ කලිසම මාරු කර ඇති බවත් එහි බොත්තම් හා සිපරය නිසි ලෙස වසා නැති බවත්, ඇගේ ජංගම දුරකථනය හා මුද්ද අතුරුදහන්ව ඇති බවත් නිරීක්ෂණය වීමෙන් පසු මවට සැක පහළ විය.] මේ සිසුවියගේ ඝාතනය සිදු වූ අළුත ප්‍රදේශවාසීන්ගේ විරෝධතා හා දේශපාලනඥයින්ගේ ප්‍රකාශ අඩුවක් නොතිබුණත් පුදුම සහගත ලෙස දැන් මේ සිදුවීම සියල්ලන්ටම අමතක වී තිබේ.

මේ පිළිබඳ මූලික විමර්ශන සිදු කිරීමෙන් පසුව අසල්වැසි නිවසක පදිංචිකරුවෙකු සැක පිට අත් අඩංගුවට ගැනුණේය. මේ වන විට විමර්ශන ඇරඹී මාස 21ක් ගත වී ඇතත් සිදුවූ දෙයක් පෙනෙන්නට නැත. [ඉකොනොමැට්ටා: මෙහි සැබෑ තත්ත්වය කුමක්දැයි මා ස්ථිරව දන්නේ නැත.]

මේ මිනීමැරුම යාපනයේදී සිදුවුණු මිනීමැරුමකට බොහෝ සමානය. ඒ මිනීමැරුම සිදුවුණේ හරිශ්නවී ඝාතනයට අටමසකට පමණ පෙරය. 2015 මැයි මාසයේදී පුන්කුඩුතිව් සිසුවියක් කුරිරු ලෙස ඝාතනය විය.

මේ සිදුවීම් දෙකෙන් අනතුරුව කටයුතු සිදු වූ ආකාර කෙතරම් වෙනස්ද යන්න ඉතා පැහැදිලිය. විද්‍යා ඝාතනය සිදුවීමේදී මුල සිට අග දක්වා සිදු වුණේ කුමක්ද? ලබාදුන් තීන්දුව කුමක්ද? එහි මහමොළකරුවෝ කවුද?  මේවා නොදන්නා කෙනෙක් නැත. නමුත්, හරිශ්නවී ඝාතන සිද්ධියේ විමර්ශන වල ප්‍රගතිය ගැන දන්නා අය කොපමණ සිටීද? මේ සිද්ධිය ගැන විමර්ශනද කඩිනමින් අවසන් වී ඉක්මණින් තීන්දුවක් ලැබෙනවා දකින්නට අපි කැමැත්තෙමු. මේ කුඩා දැරිය සියල්ලන්ටම අමතකව ඇති බව පෙනීම කණගාටුවට කරුණකි.

මේ හා අදාළව මුලදී පෙනෙන්නට තිබුණු උනන්දුව දැන් නැත. එහෙත්, වින්දිතයින්ට සාධාරණය ඉටු කරගැනීම සඳහා ජීවිත කාලයක් බලා සිටිය නොහැකිය.

මේ විමර්ශන වල වත්මන් තත්ත්වය ගැන අපි විමසීමක් කළෙමු. මේ ලිපිය ලියන්නට අප පෙළඹුණේ විමර්ශන වල ප්‍රගතිය පිළිබඳව අපට සෑහීමකට පත් විය නොහැකි බැවිනි. දෙමසකට පෙර මේ නඩුව උසාවියේදී විභාගයට ගැනුණු අතර උසාවියේ නිගමනය වූයේ සැකකරුට එරෙහිව ප්‍රමාණවත් සාක්ෂි නොමැති බවයි. විමර්ශන මෙහෙයවන පොලිස් නිලධාරීන්ගෙන් විමසූ විට ප්‍රකාශ කර සිටින්නේ අත් අඩංගුවේ සිටින සැකකරු ඝාතකයා වීමට 99%ක්ම ඉඩ ඇති බව පෙනෙන නමුත් එය තහවුරු කළ හැකි තරමේ සාක්ෂි නොමැති බවයි. සාක්ෂි එකතු කර චෝදනා ගොනු කිරීමට තවත් මාස හතරක් පමණ ගත විය හැකි බවද පැවසුනේය.

ලංකාවේ අධිකරණ අමාත්‍ය ධුරය දරන්නේ කාන්තාවකි. ඇයට මවකගේ දුක නොතේරේද? මාධ්‍ය වලින් පෙනෙන පරිදිනම් ජනාධිපතිවරයා දරුවන් ගැන ලොකු සැලකිල්ලක් දක්වන අයෙකි."

ගොසිප්ලංකා වෙබ් අඩවියේ පාඨක ප්‍රතිචාර වල ඇති ජාතිවාදී මුහුණුවර පැත්තකින් තිබ්බොත් ඒවායේ මූලික අදහස ඉහත තමිල්වින් වෙබ් අඩවියේ පළව ඇති ලිපියේ මූලික අදහසට සමානය. එයින් කියවෙන්නේ "යාපනයට කිරි වවුනියාවට කැකිරි" යන අදහසයි.

ඇතැම් විට හරිශ්නවී ඝාතන විමර්ශන සාමාන්‍යයෙන් එවැනි කටයුතු සිදුවන වේගයෙන් සිදුවනවා විය හැකිය. මෙවැනි වරදකට චෝදනා ගොනු කිරීම පහසු කටයුත්තක් නොවේ. කෙසේ වුවද, මේ ලිපියෙන්ද පැහැදිලි වන පරිදි ලංකාවේ අධිකරණ පද්ධතියේ ක්‍රියාකාරීත්වය පිළිබඳව රටේ බොහෝ දෙනෙකු සෑහීමකට පත්ව නොසිටිති.

බොහෝ දෙනෙකු එසේ සෑහීමකට පත්ව නොසිටීමට සාධාරණ හේතු තිබේ. ලංකාවේ අධිකරණ පද්ධතියද වෙනත් බොහෝ අංශ මෙන්ම කාර්යක්ෂම නැත. පසුගිය කාලයේදී මෙහි කිසියම් ප්‍රගතියක් සිදුවී ඇතත් රටේ බොහෝ දෙනෙකුට එය ඇඟට දැනී නැත.

විද්‍යා ඝාතන සිද්ධිය පිළිබඳ විමර්ශන වලට හෝ හරිශ්නවී ඝාතන සිද්ධිය පිළිබඳ විමර්ශන වලට රටේ රාජ්‍ය නායකයා මැදිහත් විය යුතු නැත. අධිකරණ ඇමතිවරයා මැදිහත් විය යුතුද නැත. මේවා බරපතල ගණයේ අපරාධ බවට විවාදයක් නැතත් රටක රාජ්‍ය නායකයෙකු මැදිහත් වීම කිසිසේත්ම අවශ්‍ය නොවන සිල්ලර සිදුවීම්ය. එහෙත්, මේ ආකාරයේ සිල්ලර සිදුවීම් වලට පවා රටේ රාජ්‍ය නායකයා මැදිහත් විය යුතු බව සිතන බොහෝ දෙනෙක් ලංකාවේ සිටිති.

එක අතකින් එසේ සිතීමේ වරදක්ද නැත. ලංකාවේ ජනාධිපතිවරුන් විසින් සිල්ලර සිදුවීම් වලට මැදිහත් වෙමින් කාලයක් තිස්සේ පූර්වාදර්ශ දී තිබේ. හිටපු ජනාධිපති මහින්ද රාජපක්ෂ මෙය ලොකුවටම කළ අයෙකි. ඊට පෙර ජනාධිපති ප්‍රේමදාසගේ දින චර්යාවේද මෙවැනි සිල්ලර සිදුවීම් වලට මැදිහත් වීම ප්‍රධාන කටයුත්තක් විය. වත්මන් ජනාධිපති වරයාද මේ පුරුද්දෙන් බැහැර වී නැත.

රාජ්‍ය නායකයෙකු රටේ සිල්ලර සිදුවීම් වලට මැදිහත් වීම තනිකරම සෝබන වැඩක් පමණි. විසි එක් වන සියවසේ රාජ්‍ය නායකයෙකු වෙස් වලාගෙන රෑ කාලයේ ගෙවල් වලට රිංගා ජනතාවගේ ප්‍රශ්න හොයාගත්තේයැයි කියන රජෙක් මෙන් හැසිරිය යුතු නැත. රටේ අධිකරණ පද්ධතිය අකාර්යක්ෂමනම් රාජ්‍ය නායකයෙකු විසින් කළ යුත්තේ එය කාර්යක්ෂම කිරීමට පියවර ගැනීම මිස තෝරාගත් හුදෙකලා සිදුවීම් වෙත අවධානය යොමු කිරීම නොවේ.

විද්‍යා ඝාතන සිද්ධිය වැනි සිද්ධියක විමර්ශන කඩිනම් කිරීමට හෝ ආර්ථික අර්බුද වලින් පෙළෙන කිසියම් කලාකරුවෙකුට නිවසක් ලබා දෙන්නට රටක රාජ්‍ය නායකයෙකු මැදිහත් වන විට මතුපිටින් පෙනෙන්නේ මේ කටයුත්ත අගතියට පත් පාර්ශ්වයකට සාධාරණය ඉටු කිරීමක් ලෙසිනි. එහෙත්, එහිදී ඇත්තටම වෙන්නේ එහි අනිත් පැත්තයි. මේ බොහෝ අවස්ථා වල සමාන තත්ත්වයන්ට මුහුණ දෙන තවත් විශාල පිරිසකට අසාධාරණයක් සිදුවේ.

තෝරාගත් එක් අයෙකුට "සාධාරණයක් ඉටු කරන" හැම විටකම සිදුවන්නේ ඇතැම් අයට "වඩා සමාන ලෙස" සැලකීමකි. මෙය විශාල පිරිසකට පෙනෙන්නේ "එයාට විතරක් කිරි අපිට කැකිරි" ආකාරයෙනි. සැලකිල්ල ලබන්නේ දෙමළෙක් වූ විට සිංහලයන්ට පෙනෙන්නේ සැලකිල්ලට හේතුව දෙමළ වීම බවයි. සැලකිල්ල ලබන්නේ සිංහලයෙක් වූ විට දෙමළුන්ට පෙනෙන්නේ සැලකිල්ලට හේතුව සිංහල වීම බවයි. සැලකිල්ල ලබන්නේ පිරිමියෙක් වූ විට ගැහැණුන්ට පෙනෙන්නේ සැලකිල්ලට හේතුව පිරිමියෙක් වීම බවයි. සැලකිල්ල ලබන්නේ ගැහැණියක වූ විට පිරිමින්ට පෙනෙන්නේ සැලකිල්ලට හේතුව ගැහැණියක වීම බවයි.

අවශ්‍ය වන්නේ විශේෂ සැලකිලි නොවේ. කිසිවකුට විශේෂ සැලකිලි අපේක්ෂා කිරීමට අවශ්‍ය නොවන වාතාවරණයකි. ඒ නිසා හරිශ්නවීගේ පවුලේ අය ඇතුළු බොහෝ දෙනෙක් ලංකාවේ යුක්තිය පසිඳලීමේ ක්‍රියාවලිය ගැන හිතන ආකාරය ගැන අවධානය යොමු කරන්නට මිස හරිශ්නවීගේ ඥාතීන්ට පමණක් හැකි ඉක්මණින් සාධාරණය ඉටු කර ගැනීමේ අරමුණින් මා මේ ලිපිය කිසිවකුගේ විශේෂ අවධානයට යොමු කරන්නේ නැත.

සිසුවිය ගැබ්ගෙන සිටියානම් පාසැල කළ දේ හරිද?

දරිද්‍රතාවය නිසා පාතරාසය නොගෙන පාසැල් පැමිණි දහවන වසරේ දැරියක් පාසැලේදී වමනය කිරීමෙන් පසුව ඇය ගැබිණියක වී ඇතැයි තීන්දු කර පාසැලෙන් අස්කර දැමීමේ පුවතක් ගැන මේ දිනවල සංවාදයක් ඇති වී තිබේ. පසුව වෛද්‍යවරුන් විසින් තහවුරු කර ඇති පරිදි ඇය ගැබ්ගෙන හෝ අතවරයකට ලක්වී නැත. මේ ගැන පළකෙරෙන අදහස් වැඩි ප්‍රමාණයක සාරාංශය වන්නේ දරිද්‍රතාවය නිසා කුසට අහරක් නැතිව පාසැල් පැමිණි දැරියකට බොරු චෝදනාවක් කිරීමේ ඇති වැරැද්දයි.

මෙවැනි සිදුවීම් බොහෝ විට මාධ්‍ය වල වාර්තා වන්නේ අසම්පූර්ණ ලෙස නිසා මේ කතාවේ සැඟවුණු වෙනත් පැති තව ටික දවසකින් එළියට එන්නට පුළුවන. කෙසේ වුවද, මේ සිද්ධිය පසුපස සැඟවුණු වෙනත් කරුණු තිබේද යන්න වැනි දේ වාර්තා වී ඇති සිද්ධිය පාදක කරගෙන කරන සාකච්ඡාවකට බාධාවක් නොවේ.

වාර්තා වී ඇති කතාව අනුව මේ සිද්ධියට මුහුණ දී සිටින වයස අවුරුදු 16ක් පමණ වෙතැයි සිතිය හැකි දැරිය පැය කිහිපයක "නඩු විභාගයකින්" පසුව පාසැලෙන් අස්කර තිබෙන්නේ වැරදි චෝදනාවක් කරමිනි. මට තිබෙන ප්‍රශ්නය වන්නේ ඇය ඇත්තටම ගැබ්ගෙන සිටියානම් මේ අයුරින් පාසැලින් අස්කර දැමීම වැරැද්දක් නොවන්නේද යන්නයි.

ලංකාවේ බාල වයස්කාර දැරියන් විශාල ප්‍රමාණයක් ලිංගික අතවර වලට ලක්වන බව හා ඒ අයගෙන් කොටසක් අනවශ්‍ය ගැබ් ගැනීම් වලට බඳුන් වන බව රහසක් නොවේ. බොහෝ දැරියන් මේ අයුරින් අතවර වලට ලක් වන්නේ පවුලේම ඥාතියෙකු අතිනි. ඇතැම් අනවශ්‍ය ගැබ් ගැනීමක් එවැනි අතවරයක ප්‍රතිඵලයක් නොව, ප්‍රේම සම්බන්ධයක ප්‍රතිඵලයක් වන්නට පුළුවන. එය එවැන්නක් ලෙස සැලකුවද බාලවයස්කාර දැරියක් සමඟ කැමැත්තෙන් සංසර්ගයේ යෙදීම පවා සැලකෙන්නේ ස්ත්‍රී දූෂණයක් ලෙසිනි.

පාසැල් දැරියන් අනවශ්‍ය ගැබ්ගැනීම් වලට ලක්වීමට ප්‍රමාණවත් ලිංගික අධ්‍යාපනයක් නොලැබීමද එක් හේතුවකි. මේ හා අදාළව විෂය නිර්දේශ වල ඇති ඉතාම සීමිත කොටස් පවා බොහෝ විට පාසැල් වලින් සිසු සිසුවියන් වෙත නොලැබී යයි. කිසියම් අයුරකින් අතවරයකට ලක් වුවහොත් අනවශ්‍ය ගැබ් ගැනීමක් වැළැක්වීමට ගත හැකි ක්‍රියාමාර්ග ගැන මේ දැරිය වැනි දැරියන්ට ලොකු අවබෝධයක් නැත.

කිසියම් අයුරකින් බාලවයස්කාර දැරියක් ගැබ් ගෙන සිටින බව පාසැලේ ගුරුවරුන්ට හෝ විදුහල්පතිට දැනගන්නට ලැබුණු විට දැරිය පාසැලෙන් අස්කර දෙමවුපියන් ගෙන්වා ඔවුන්ට භාර දීම අධ්‍යාපන පරිපාලන චක්‍රලේඛ අනුව කළ හැකි දෙයක්ද කියා මා දන්නේ නැත. ඇතැම් විට එසේ හැකි වන්නට පුළුවන. නොවන්නටද පුළුවන. මේ දෙකෙන් කුමක් වුවත් මෙහි ලොකු වැරැද්දක් තිබෙන බවනම් ඉතාම පැහැදිලිය.

චක්‍රලේඛ වල තිබුණත් නොතිබුණත් මෙවැනි අවස්ථාවක සිදුවිය යුත්තේ සිද්ධිය දැන ගැනීමෙන් පසු පාසැල් බලධාරීන් විසින් වහාම අනෙකුත් අදාළ අංශ දැනුවත් කිරීම අනිවාර්යය වීමයි.

අනවශ්‍ය ගැබ් ගැනීමකට ලක්වුණු දැරියක යනු විශාල අර්බුදයකට මැදි වී සිටින අයෙකි. එවැනි තැනැත්තියක් සිටින්නේ කායික ප්‍රතිකාර මෙන්ම මානසික ප්‍රතිකාරද ලැබිය යුතු තත්ත්වයකය. ඒ නිසා, මෙවැනි දෙයක් දැනගත් හෝ සැක කල හැකි අවස්ථාවක පාසැලෙන් පළමුව කළ යුත්තේ ඇයව අදාළ පරීක්ෂා හා ප්‍රතිකාර සඳහා යොමු කිරීමයි. එයට අමතරව මෙවැනි දැරියකට සිදුව ඇති අතවරයක් නීතිමය වරදක් වන නිසා ඒ ගැන විමර්ශනය කිරීමට සඳහාද අදාළ අංශ දැනුවත් කළ යුතුය.

මෙහිදී ඇයව දෙමවුපියන් වෙත භාර දීම, මේ සිද්ධියේදී නොවූවත්, නරියන්ට කුකුළන් භාර දීමක් වන්නට වුවද පුළුවන. යම් හෙයකින් දැරිය පවුලේ අයෙකු අතින් අතවරයට ලක්වී සිටියේනම් මෙසේ කිරීමෙන් වන්නේ සිද්ධිය යටපත් වීමයි.

කෙසේ වුවද, ලංකාවේ පාසැල් වල බොහෝ විට සිදුවන්නේ මේ සිද්ධියේදී මෙන් දැරිය පාසැලෙන් අස් කර වගකීමෙන් ගැලවීම විය හැකිය. සමාජජාලා වල මතය හා චක්‍රලේඛ වල ඇති දේවල් කවරක් වුවත් ගැබ්ගත් දැරියක් පාසැලේ දිගටම තබාගතහොත් බොහෝ විට සිදුවන්නට ඉඩ තිබෙන්නේ කුලියාපිටියේ සිදු වුනු දෙය වැනි දෙයකි. මේ අවස්ථාවේ ජනමතය පාසැලට එරෙහිව තිබෙන්නේ දැරිය සැබෑවටම ගැබ්ගෙන නොසිටි බැවිනි. ඇය සැබෑවටම ගැබ්ගෙන සිටියානම් මෙය "පුවතක්" හෝ නොවිය හැකිව තිබුණි.