කෙලෙසක වලලමු මළ තුරඟා?

උතුරු ඇමරිකාවට යුරෝපීයයන් පිවිසීමට පෙර එහි විසූ රතු ඉන්දියානු ගෝත්‍ර අතර ඩකෝටා ගෝත්‍රය ප්‍රධාන එකකි. වත්මන් ඇමරිකාවේ උතුරු සහ දකුණු ඩකෝටා ප්‍රාන්ත වල මෙන්ම අවට පිහිටි මිනසෝටා, මොන්ටානා හා නෙබ්‍රස්කා ප්‍රාන්ත වලට අයත් බිම් වලත්, කැනඩාවේ මැනිටොබා හා සැස්කච්වාන් (Saskatchewan) ප්‍රාන්ත වලට අයත් බිම් වලත් ඔවුහු විසිරී සිටියහ. වසර දසදහසකට පමණ පෙර උතුරු ඇමරිකාවෙන් අසුන් වඳ වී සිටි නිසා යුරෝපීයයන් විසින් දහහත්වන සියවසේදී පමණ නැවත හඳුන්වා දෙන තුරු ඩකෝටාවන් ඇතුළු රතු ඉන්දියානු ගෝත්‍රිකයෝ අසුන් ගැන දැන නොසිටියහ.

කෙසේවුවද, අසුන්ගෙන් ප්‍රයෝජන ගන්නා ආකාරය ඉගෙන ගන්නට රතු ඉන්දියානුවන්ට යුරෝපීය දැනුම අවශ්‍ය නොවීය. ඉතා කෙටි කලෙකින්ම ඔවුහු අස් ශිල්පයෙහි නිපුණයෝ වූහ. මෙසේ අසුන්ගේ අහු මුළු අතගා හොඳ පුරුද්දක් තිබුණු ඩකෝටා ගෝත්‍රිකයින්ගේ ප්‍රචලිත කියමනක් තිබේ. "ඔබ පදින්නේ මළ අසෙකු බැව් දැනගත්විට කළ යුතු හොඳම දෙය වහාම අසුපිටින් බැසීමයි."

"When you discover you are riding a dead horse, the best strategy is to dismount."

ඇත්තටම අසු පිටින් නොබැස අපට වෙනත් විසඳුම් පරීක්ෂා කර බැලීමට පුළුවන. කසයෙන් වඩා වැරෙන් තැලිය හැකිය. කැරට් අල දිගු කළ හැකිය. ජොකියා මාරු කළ හැකිය. ඔය මොනවා කළත් අන්තිමේදී තවමත් අපි සිටින්නේ මළ අසු පිටමය.

අප මෙසේ කරන්නේ ඇයි? ඇතැම් විට මළ අසුට නැවත පණ ලැබෙනු ඇතැයි අපි සිතමු. ඇතැම් විට, අපට මෙතෙක් දුර පැමිණීමට උදවු වූ අසු අතහැර දැමීමට නොසිතේ. මෙය අසුට ඇති ආදරය, ආශාව, කෑදරකම හෝ කෘතගුණශීලීත්වය විය හැකිය. ඇතැම් විට අසු මියගොස් ඇති බැව් පිළිගැනීමට අපට අපහසුය. මේ කවරක් වුවද, තවදුරටත් මළ අසෙකු පැදීමෙන් අප කරන්නේ වඩා ජවසම්පන්න අළුත් අසෙකු පැදීමට ඇති අවස්ථාව අහිමි කර ගැනීමයි.

අප පදින මළ අසුන් අතර ආගමික විශ්වාස, යල් පැන ගිය නීති, දේශපාලන මත හා දේශපාලන පක්ෂ, ප්‍රතිපත්ති, ජීවන විලාසිතා, විනෝදාංශ, පුද්ගල සම්බන්ධතා වැනි බොහෝ දේ තිබේ. ඒත් මෙවැනි අසෙකුගේ පිටින් බැසීම හිතන තරම් පහසු නැත. වාණිජමය අරමුණක් නොමැතිව බ්ලොග් ලිවීම 'මෝඩ ආතල් එකකි'. (රයිගම්ගෙන් හොරාගත් කෑල්ලකි.) මේ කාර්යය මළ අසෙකු බව වැටහුණද අසුපිටින් බැසීම අමාරු කටයුත්තකි. කෙසේ වුවද, ඒ මේ 'මෝඩ ආතල් එකේ' ඇති ආතල් එක බ්ලොග් එක ජීවමානව පවත්වා ගැනීමේ ආවස්ථික පිරිවැය ඉක්මවන තාක් පමණි.

ඉකොනොමැට්ටාට (වඩා නිවැරදිව ඉකොනොමැට්ටාව මැවූ සර්ව බලධාරී හෝ සර්වඥ නොවන මැවුම්කරුට) බ්ලොග් සටහනක් ලිවීමෙන් ලැබෙන මෝඩ ආතල් එකට සාපේක්ෂව එහි ආවස්ථික පිරිවැය අමාරුවෙන් වුවත් දරා ගැනීමට බැරි කමක් නැත. එක් හේතුවක් වන්නේ මේ බොහොමයක් සටහන් ලියන්නේ වෙනත් වැඩ වලින් හෙම්බත් වී සිටින විට 'බ්‍රේක් එකක්' ගැනීමට වීමයි. එවිට එහි ආවස්ථික පිරිවැය විශාල නොවේ. මෙසේ ලියන සටහන් සාමාන්‍යයෙන් එවෙලේම පෝස්ට් කරන්නේ නැත. පෝස්ට් කිරීමෙන් පසුව තවදුරටත් ඒවායේ පාලනය ලියුම්කරුට නැති බව කුඩා සිත්රිදුමක වියදමින් සෑහෙන කලකට පෙරම අවබෝධ කරගත් නිසා දැන්නම් කරන්නේ 'ගස අවශ්‍ය පමණට වැවෙන තුරුත් කප්පාදු අවසන් වන තුරුත්' පැලය තවානේම තබා ගැනීමයි (මේ පාර හොරකම මල්මිගෙනි).

වැඩිදෙනෙකු සටහනක් කියවන විටත්, විශේෂයෙන්ම වැඩි දෙනෙකු සටහන මුලින්ම පළ කල තැනට පැමිණ එය කියවන විටත් සතුටක් ලැබේ. කමෙන්ට් දකින විටත් බොහෝ විට සතුටක් දැනේ. ආරම්භයේදී කෙසේවෙතත් මේ වන විට සැලකිය යුතු පිරිසක් මගේ සටහන් කියවන්නට කෙලින්ම පැමිණෙති. වැඩිම පිරිසක් පැමිණෙන්නේ වත්පොත හරහාය. මේ අය වත්පොතෙහි ඉකොනොමැට්ටාගේ යාලුවෝ, යාළුවන්ගේ යාළුවෝ, යාළුවන්ගේ යාළුවන්ගේ යාළුවෝ ආදීහුය. එමෙන්ම, වෙනත් සින්ඩි සහ බ්ලොග්රෝල් හරහාද සැලකිය යුතු පිරිසක් පැමිණෙති. මේ සින්ඩි සහ බ්ලොග් වලින් කරන්නේ හිජාබය ඇඳි කතකගේ ඇස් දෙක පෙන්වනවාක් වැනි දෙයක් නිසා ඉතිරි ටික බලන්නට උනන්දුවක් ඇතිවී මේ අය පැමිණෙති.

පසුගිය මාස ගණන තුල මා විසින් ඉකොනොමැට්ටා අඩවියේ පලකළ ලිපි බොහෝ තැන්වල නැවත පළකෙරී තිබේ. මගේ දෙමවුපියන් ඉපදෙන්නටත් පෙර සිට පළවන ප්‍රධාන ජාතික පුවත්පතක් පවා අතාත්ත්වික ලේඛකයෙකුගේ ලිපියක් උපුටා පළ කිරීමට තරම් දිරිමත් වීම මා අපේක්ෂා කළ තත්ත්වයක් නොවේ. මෙවැනි උපුටා පළකිරීම් බොහොමයක එය උපුටාගත් තැන සඳහන්ව තිබුණු අතර ඇතැම් තැන්වල මුල් සටහනට පහසුවෙන් පිවිසිය හැකි පරිදි සම්පුර්ණ සබැඳියක් පළ වී තිබුණේය. ඇතැම් වෙබ් සයිට් වලින් මගේ ලිපි කියවා ඇති ගණන මුල් ප්‍රභවයෙන් එය කියවූ ගණන මෙන් කිහිප ගුණයකි.

මෙසේ මුළු ලිපියම වෙනත් තැනක පළ වූ විට නැවත මගේ වෙබ් අඩවියට පිවිසෙන්නට පාඨකයෙකුට අනිවාර්ය අවශ්‍යතාවක් නොමැති නිසා සින්ඩියකට හෝ රෝලකට එක්කළ විටෙක මෙන් සැලකිය යුතු පිවිසෙන්නන් වැඩි වීමක් නොපෙනේ. එහෙත්, ඉතා සුළු වශයෙන් වුවද වැඩිවීමක් සිදුවේ. ඇස් පමණක් පෙන්වූ විට ඇතිවන උනන්දුව ඇඟේ නූල් පොටක්වත් නැති විට ඇති විට ඇතිවන උනන්දුවට වඩා වෙනස්ය. කෙසේවුවද, වෙනත් තැන් වලින් මගේ ලිපි කියවන්නේ සාමාන්‍යයෙන් මගේ බ්ලොග් අඩවියට නොපිවිසෙන අයයි. ඒ නිසා ඒ අය මගේ බ්ලොගයට නොපැමිණීමෙන් මට විශේෂ අවාසියක් නොසැලසේ. මෙසේ පළ කිරීමේ ඇති ප්‍රධානම අවාසිය බ්ලොග් සටහනක් නැවත සංශෝධනය කිරීමට ඇති ඉඩකඩ සීමා වීමයි.

බ්ලොග් සටහනට කිසිම කමෙන්ටුවක් නොවැටෙන විට පාළු ගතියක් දැනේ. එමෙන්ම, ඇතැම් කමෙන්ට්ස් වලින් ලිපියේ කරුණු වලට අමතර යමක් එකතු වේ. තවත් ඒවායින් අළුතින් සිතන්නට හෝ සටහනක් ලියන්නට අදහස් පහළ කරයි. ඒ හැරුණු විට පිවිසෙන්නන්ගේ වැඩි වීමක් වනවානම් එසේ වන්නේ මෙවැනි කමෙන්ටුවකට දමන ප්‍රතිචාරය බලන්නට නැවත නැවත පැමිණෙන කිහිප දෙනෙකු නිසා මිස අළුතින් කිසිවෙකු පැමිණෙන නිසා නොවේ.

මට අදාලවනම් කමෙන්ට්ස් වලට පිළිතුරු ලිවීම සාපේක්ෂව වියදම් අධික කටයුත්තකි. මෙයට හේතුව ලිපියක් ලියනවාක් මෙන් නොව මෙය නිශ්චිත කාලයක් තුළ කළ යුතු නිසා කාලයේ ආවස්ථික පිරිවැය වඩා විශාල වීමයි. අනෙක් අතට ලියන්නට වෙන්නේ කලින් සැලසුම් කරගෙන සිටි ආකෘතියකට අනුව නොවේ. මෙසේ ආවස්ථික පිරිවැය වැඩිවුණත් මෙසේ කමෙන්ට්ස් වලට දමන ප්‍රතිචාර වැඩි දෙනෙකුගේ අවධානයට ලක් නොවේ. මේවා බලන්නට දෙවන වරට පැමිණෙන්නේ ඉතාම සීමිත පිරිසකි.

මා පෙර කී පරිදි අවශ්‍ය පමණට වවාගෙන කප්පාදු කර ඇති පැල ගණනාවක් දැනටත් තවානේ තිබේ. මේ ඇතැම් ලිපි වල තවදුරටත් කාලීන වැදගත්කමක් නැත. මේ ලිපි වල ඇතැම් දේශපාලන තත්ත්වයන් මෙන්ම විණිමය අනුපාතිකයේ හැසිරීම වැනි දේවල් ගැන කලකට පෙර සටහන් කළ දේවල් දැන් ඒ අයුරින්ම සිදුවී තිබේ. මේවා පළ නොකළේ, අදාල කාලයේදී ඒවා පළවුනිනම් ලැබිය හැකිව තිබුණු ප්‍රතිචාර වලට සුදුසු පරිදි පිළිතුරු දීමට කාලය වෙන් කළ නොහැකි වූ බැවිනි. මා මේ බ්ලොගය ආරම්භ කිරීමේදී පැවති ඉලක්ක කරා ලඟා වීමට අවශ්‍ය තරමට ලිපි දැනටමත් තවානේ ඇති නිසා ඒවා පළකිරීමේ ආවස්ථික පිරිවැයනම් දැනට එතරම් විශාල නැත.

පසුගිය සටහනට ලැබුණු ප්‍රතිචාර වලට තවමත් පිළිතුරු දී අවසන් නැත. එහෙත්, මගේ ආරම්භක සැලසුම් පවත්වා ගැනීම වැදගත් නිසා මේ සටහන පළ කරමි. අස්සයා මැරී ඇති බව දැනගත් විට කළ යුත්තේ අස්සයා පිටින් වහාම බැසීම වුණත් ගමනාන්තය කිට්ටුවක ඇත්නම් හොඳම වැඩේ ඉතුරු ටිකත් කොහොම හරි ඇද ගැනීමයි.

(Image: www.statue.com)