ලයිමා ෆාලිඩා, ධම්මික බණ්ඩාර හා එලියන්ත වයිට්

ලයිමා ෆාලිඩා නම් කට්ටඩි ගැහැනියක හා මව විසින් දෙල්ගොඩ ප්‍රදේශයේ ෆාතිමා රිෆ්කා නම් නව හැවිරිදි දැරියකට පැය පහක් පුරා වේවැල් පහර දී ඝාතනය කර තිබෙනවා. මේ අවාසනාවන්ත සිදුවීම ගැන අදහස් දක්වමින් අජිත් පැරකුම් ජයසිංහ විසින් පහත පරිදි ලියා තිබෙනවා.

"ජාතික චින්තන තර්කනය අනුව, ලයිමා ෆාලිඩා නම් මෙම මුස්ලිම් කට්ටඩි ගැහැනිය ද මහාචාර්ය නලින් ද සිල්වා වැනි අයෙකි. ඔවුන් අතර වෙනසක් නැත. චන්න ජයසුමන වැනි නලින්වාදීන් දේව මණ්ඩල අමතන ආකාරයත්, ලයිමා යක්ෂයන් පලවාහරින ආකාරයත් අතර මූලික වෙනසක් නැත. ඇය විසින් කරන ලද ඝාතනය ද ඒ අනුව රෝහලකදී ප්‍රතිකාර ගනිමින් සිටි අයෙකු මියයාම වැනි සාමාන්‍ය දෙයකි."

අජිත් පැරකුම්ගේ විවේචනය සරල ලෙස ඉවත දැමිය හැකි එකක් නෙමෙයි. මේ වන විට සෑහෙන දුරකට ලංකාවේ රාජ්‍ය මතවාදය වී තිබෙන නලින් ද සිල්වාගේ මතවාදය අනුව,

(අ) ලෝකයේ තිබෙන්නේ එක් දැනුම් පද්ධතියක් නෙමෙයි.

(ආ) එක දැනුම් පද්ධතියක් මගින් වෙනත් දැනුම් පද්ධතියක් පරීක්ෂා කළ නොහැකියි.

(ඇ) සාපේක්ෂ සත්‍යයන් මිසක් පරම සත්‍යයක් කියා දෙයක් නැහැ.

(ඈ) ඒ නිසා එක දැනුම් පද්ධතියක් වෙනත් එකකට වඩා නිවැරදියි කියා කියන්න බැහැ. 

(ඉ) බටහිර විද්‍යාව සත්‍යයක් බවත්, අනෙක් දැනුම් මිථ්‍යා බවත් ගොඩක් අය හිතන්නේ බටහිර දැනුම් ආධිපත්‍යය නිසා.

නලින් ද සිල්වා හා නලින්වාදීන් නාථ දෙවියන්ගෙන් හා කාලි දෙවඟනගෙන් දැනුම ලබා ගැනීම වෙනුවෙන් පෙනී සිටියේ ඉහත තර්කනය මත පදනම්වයි. මේ තර්කනය පහසුවෙන් ඉවත දැමිය නොහැකි තරම් ප්‍රබල බවත් කිව යුතුයි. 

මම ප්‍රායෝගිකව නොපෙනෙන බලවේග කෙරෙහි කිසිදු විශ්වාසයක් නඩත්තු නොකරමින් ජීවත් වන කෙනෙක්. මේ ආකාරයේ විශ්වාස මා අත් හැර දැමුවේ වයස අවුරුදු හත අටක කාලයේදී. එහෙත්, නොපෙනෙන බලවේග සැබෑවටම නොපවතින්නේයැයි විශ්වාස කිරීමද තවත් එක් විශ්වාසයක් කියන එක මට බැහැර කරන්නට බැහැ. මා අඥේයවාදියෙකු ලෙස මාව හඳුන්වා ගන්න කැමති ඒ නිසයි. මට කිසියම් නොපෙනෙන බලවේගයක් පවතින බව විශ්වාස කිරීම අසීරු වන හේතුවටම වෙනත් අයෙකුට එවැනි බලවේගයක් නොපවතින බව විශ්වාස කිරීම අසීරු විය හැකියි.

නාථ දෙවියන් නම් වූ අදෘශ්‍යමාන සත්ත්වයෙකු හෝ වෙනත් නොපෙනෙන බලවේගයක් ඇති බවත්, තමන්ට එම නාථ දෙවියන් සමඟ සන්නිවේදනය කළ හැකි බවත් කවුරු හෝ කියනවානම් මට එය ප්‍රතික්ෂේප කිරීමේ හැකියාවක් නැහැ. එහෙත් මේ වගේ දෙයක් පරීක්ෂා කර තහවුරු කර ගැනීමේ හැකියාවක්ද නැහැ. මට අවශ්‍ය වූ පමණින් නාථ දෙවියන් සමඟ සන්නිවේදනය කළ හැකි නිශ්චිත ක්‍රමවේදයක් නැහැ. මෙයින් වෙනස්ව බටහිර විද්‍යාවෙන් යෝජනා කරන දැනුම් බොහොමයක් පරීක්ෂාවට ලක් කළ හැකි නිශ්චිත ක්‍රමවේදයන් තිබෙනවා. එසේ පරීක්ෂා කරන ක්‍රමවේදත් පරීක්ෂාවට ලක් කළ හැකියි. බටහිර විද්‍යාව පරම සත්‍යයන් හොයා දෙන්නේ නැතත් යෝජනා කරන සත්‍යයන් සත්‍ය විය හැක්කේ කවර උපකල්පන යටතේද කියන එක බොහෝ විට පැහැදිලියි.

බටහිර විද්‍යාව හැර විවිධ දැනුම් ලෝකයේ තිබෙනවා. ඒ ඇතැම් දැනුම් බටහිර විද්‍යාවට පහසුවෙන් අවශෝෂණය කර ගත හැකියි. එහෙත්, අදෘශ්‍යමාන බලවේගයකින් දැනුම ලබා ගැනීම වැනි අදහසක් බටහිර විද්‍යාවට අවශෝෂණය කර ගැනීම අසීරුයි. බටහිර විද්‍යාවට අවශෝෂණය කර ගත නොහැකි අදහසක් බටහිර විද්‍යාවෙන් පරීක්ෂා කිරීමේ හැකියාවක්ද නැහැ. ඒ නිසා එවැනි දැනුමක් බටහිර විද්‍යාව මත පදනම්ව මිථ්‍යාවක් සේ නම් කිරීම අසීරු කරුණක්.

බටහිර විද්‍යාව සත්‍ය වන්නේ සම්මතය මතනම් වෙනත් දැනුමක් සම්මතය වූ විට ඒ දැනුමද පිළිගන්න වෙනවා. ඒ පදනම මත කාලි දෙවඟනගෙන් බෙහෙත් අසා ගෙන ඒ බෙහෙත් වලින් ප්‍රතිකාර කිරීම මිථ්‍යාවක් සේ සලකා බැහැර කරන්න බැහැ. මේ කාරණාවම ලයිමා ෆාලිඩාගේ ප්‍රතිකාර ක්‍රමයටත් අදාළයි. ඒ අනුව, ධම්මික පැණිය හා ලයිමා ෆාලිඩාගේ ප්‍රතිකාර අතර වෙනසක් නැහැ කියන අජිත් පැරකුම්ගේ තර්කය බැහැර කරන්න බැහැ.

ධම්මික පැණිය සතුව  කෝවිඩ් ආසාදනය වැළැක්වීමේ හැකියාවක් නොතිබියදී එය ලබා ගන්නා අයට කෝවිඩ් ආසාදනය නොවන්නේය යන පදනමෙන් එම පැණිය ලබාගත් අය සිය චර්යාවන් වෙනස් කළේනම් ඒ හේතුව නිසා බොහෝ දෙනෙකුට කෝවිඩ් වැළඳී එයින් යම් පිරිසක් මිය යා හැකිව තිබුණා. එහෙත් ලංකාවේ ආණ්ඩුව විසින් පරීක්ෂාවකට ලක් නොකර වක්‍ර ලෙස හෝ ධම්මික පැණිය ප්‍රවර්ධනය කළා. පැණිය ලබාගත් අයට කෝවිඩ් හැදුනා. මේ අනුව ධම්මික පැණිය සාර්ථක ප්‍රතිකාරයක් වීමේ හැකියාව පිළිගත් අයෙකුට, ලයිමා ෆාලිඩාගේ ප්‍රතිකාර ක්‍රමය සාර්ථක ප්‍රතිකාරයක් ලෙස පිළිගත නොහැක්කේ ඇයි කියන එක වලංගු තාර්කික ප්‍රශ්නයක්.

ලයිමා ෆාලිඩාගේ ප්‍රතිකාරය නිසා දැරියක් මිය ගියා. ඇය ප්‍රතිකාරයක් ලෙස දැරියට මිය යන තුරු වේවැල් පහර දී ඇති බව පැවසෙනවා. එහෙත් ඇගේ සිරුර පිහි වලින් කපා නැහැ. බටහිර වෛද්‍යවරු ශල්‍ය මේස මත බොහෝ රෝගීන්ගේ සිරුරු සැත්කම් පිහි වලින් කපනවා. ඒ ඇතැම් රෝගීන් මිය යනවා. එහෙත් ඔවුන් වරදක් කර ඇති බව කවුරුවත් කියන්නේ නැහැ. සැත්කමක් කිරීමේදී රෝගියෙකු මියයාම බොහෝ විට සැලකෙන්නේ නොවැලැක්විය හැකි දෙයක් විදිහටයි. ලයිමා ෆාලිඩාගේ ප්‍රතිකාරයෙන් රෝගියා මිය ගියේත් ඒ විදිහටම වෙන්න බැරිද?

ලෝකයේ විවිධ දැනුම් පද්ධති තිබෙනවා. අදෘශ්‍යමාන බලවේගයක උපකාරයෙන් ප්‍රතිකාර කිරීම බටහිර වෛද්‍යවරයෙකු විසින් කරන දෙයින් වෙනස් නැති සේ සැලකුවොත් ලයිමා ෆාලිඩා කිසිදු වැරැද්දක් කර නැහැ. කෝවිඩ් එන්නත්, ධම්මික පැණිය වගේම ඇගේ ප්‍රතිකාර ක්‍රමයත් 100%ක් සාර්ථක නැති බවට පහසුවෙන් තර්ක කළ හැකියි.

කොහෙන් හෝ ඉරක් ඇඳිය යුතු බව මොළේ කළඳක් තියෙන මිනිහෙකුට තේරෙන්න ඕනෑ. මේ ඉර අඳින්නේ කොහෙන්ද?

බටහිර වෛද්‍ය විද්‍යාවේ ප්‍රතිකාර ක්‍රමයක් අනුමත කරන සම්මත ක්‍රමවේදයක් තියෙනවා. මේ ක්‍රමවේදය ඉතා පැහැදිලියි. එය තේරුම් ගන්න මහා ලොකු දර්ශනවාද අවශ්‍ය වෙන්නේ නැහැ. මේ ගැන මා ලියා තිබෙන නිසා නැවත ලියන්න යන්නේ නැහැ. ක්‍රමවේදය පැහැදිලි නැති හෝ ප්‍රශ්න තිබෙන කෙනෙක් ඉන්නවානම් වෙන කා වෙතවත් යන්න අවශ්‍ය නැති බවත්, පෞද්ගලිකව මට පැහැදිලි කළ හැකි බවත් බය නැතිව හා වගකීමෙන් කියන්න පුළුවන්. 

බටහිර වෛද්‍ය විද්‍යාවේ ප්‍රතිකාර ක්‍රමයක් පරීක්ෂාවට ලක් කරන ක්‍රමවේදය බටහිර වෛද්‍ය විද්‍යාව මත පදනම් වූ ක්‍රමයක් නෙමෙයි. එම ක්‍රමවේදය ඉතා පහසුවෙන් වෙනත් දැනුම් පද්ධතියක ප්‍රතිකාර ක්‍රමයක් එම දැනුම් පද්ධතියේ මූලධර්ම මත පදනම්ව පරීක්ෂාවට ලක් කිරීම සඳහා වුවත් යොදාගත හැකියි. අදෘශ්‍යමාන බලවේග වල පැවැත්ම, එම බලවේග හරහා ප්‍රතිකාර ක්‍රම පිළිබඳ දැනුම ලබා ගැනීමේ හැකියාව ආදිය පිළිගන්නා අයෙකුට වුවත් කවුරු හෝ කෙනෙක් බොරුවක් කිරීමේ හැකියාව බැහැර කළ හැකියි කියා මා හිතන්නේ නැහැ. දැනුම් පද්ධතිය කුමක් වුවත් එය පරීක්ෂාවට ලක් කළ හැකි ක්‍රමයක් තිබිය යුතුයි. එම ක්‍රමය බටහිර වෛද්‍ය විද්‍යාවේ ප්‍රතිකාර ක්‍රමයක් පරීක්ෂාවට ලක් කරන ක්‍රමවේදයම විය යුතු නැතත් අදාළ ක්‍රමවේදය පාරදෘශ්‍ය විය යුතුයි. පාරදෘශ්‍ය ක්‍රමයකින් පරීක්ෂාවට ලක් නොවුණු දැනුමක් වෙනුවෙන් රජය, ජනමාධ්‍ය හෝ වග කිව යුතු පුරවැසියෙකු පෙනී සිටීම ඉතාම නරක පූර්වාදර්ශයක්.

බටහිර වෛද්‍යවරුන්ගේ ආධිපත්‍යයක් නැතැයි මා කියන්නේ නැහැ. එය ඉතා දරුණුවටම තියෙනවා. ලංකාවේ තරමටම නැතත් ඇමරිකාවේ වුවත් යම් දැනුම් ආධිපත්‍යයක් ඔවුන්ට තිබෙනවා. මේ ආධිපත්‍යය තුළ ඔවුන්ට අත් වැරදි වගේම හිතාමතාම කරන වැරදිත් වහ ගන්න යම් ඉඩක් සැලසෙනවා. එහෙත්, අඩු වශයෙන් සෛද්ධාන්තිකව හෝ ඔවුන්ව ප්‍රශ්න කිරීමකට ලක් කළ හැකි නිශ්චිත ක්‍රමවේදයක් තිබෙනවා. මම හිතන විදිහට ආයුර්වේද වැනි විකල්ප ප්‍රතිකාර ක්‍රම හා අදාළවත් තත්ත්වය මෙයයි. කවර හෝ ආකාරයක වගවීමක් තියෙනවා.

අදෘශ්‍යමාන සත්ත්වයෙකු කියන දෙයක් වැරදී හානියක් වූ විට එහි වගකීම ගන්න කෙනෙක් නැහැ. නාථ දෙවියන්ගෙන්, කාලි දෙවඟනගෙන් හෝ ලයිමා ෆාලිඩාට වැහුණු අමනුෂ්‍යයාගෙන් වන්දි අය කර ගන්න බැහැ. අල්ලලා හිරේ දාන්නත් බැහැ. නිශ්චිත ප්‍රතිකාරයක් පරීක්ෂාවට ලක් කළ හැකි වුවත් ප්‍රතිකාර පිළිබඳ දැනුම ලබා ගන්නා ක්‍රමය පරීක්ෂාවට ලක් කරන්න බැහැ.

ලයිමා ෆාලිඩා ප්‍රතිකාරයේත්, ධම්මික පැණියේත් එක් වෙනසක් තිබෙනවා. ලයිමා ෆාලිඩා ප්‍රතිකාර ක්‍රමයේදී දැනුම ලබා ගැනීමත් ප්‍රතිකාර කිරීමත් සිදු වන්නේ එක විටයි. ඒ නිසා දැනුම ලබාගත් ක්‍රමයට අමතරව ප්‍රතිකාර ක්‍රමයම පරීක්ෂාවට ලක් කළ නොහැකි එකක්. එක් අයෙකුට සුව වුනා කියා වෙනත් අයෙකුට සුවවන බවට සහතිකයක් නැහැ. නිශ්චිත සහතිකයක් නෙමෙයි. අඩු වශයෙන් සම්භාවිතාව මත පදනම් වූ සහතිකයක් හෝ නැහැ. 

ධම්මික ප්‍රතිකාරය ලබාගත් ක්‍රමය පරීක්ෂාවට ලක් කළ නොහැකි වුවත් අදාළ පැණිය පරීක්ෂාවට ලක් කිරීම කළ නොහැක්කක් නෙමෙයි. නිසි පරීක්ෂාවකට ලක් කිරීමෙන් පසුව සාර්ථක බව තහවුරු කළ හැකිනම් ඉඳ හිට රෝගියෙක් මැරෙන එක ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. හැබැයි සමස්තයක් ලෙස සියලු හානි හා අවදානම් වලට වඩා වැඩි වාසි තිබෙන බව තහවුරු වී ඇත්නම් පමණයි.

කතාවට කියන්නේ කෝවිඩ් වලට බටහිර වෛද්‍ය විද්‍යාවේ කිසිම ප්‍රතිකාරයක් නැහැ කියලයි. නමුත්, එයින් අදහස් වෙන්නේ කෝවිඩ් ආසාදිතයින් මැරෙන්න ඇරලා බටහිර වෛද්‍යවරු බලා ඉන්නවා කියන එක නෙමෙයි. ඇමරිකාවේනම් මුල් කාලයේ ඉඳලාම මේ රෝගීන්ට විවිධ ප්‍රතිකාර කරනවා. ඒ විවිධ ප්‍රතිකාර වල සාර්ථක ප්‍රතිඵලද තිබෙනවා. ප්‍රතිකාරයක් නැහැ කියා කියන්නේ බටහිර වෛද්‍ය විද්‍යාවේ සම්මත අනුව ඒ කිසිදු ප්‍රතිකාරයක ප්‍රමාණවත් තරමේ වාසි නැති නිසා මිස කිසිම වැඩක් නැති නිසා නෙමෙයි.

බටහිර වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ක්‍රමයක් අනුමත කරන්නේ එහි හිතකර ප්‍රතිඵල සැලකිය යුතු මට්ටමක තිබෙන බව පැහැදිලිව පෙනේනම් පමණයි. ලංකාවේ භාවිතා වන ඇස්ට්‍රසෙනිකා එන්නත තවමත් ඇමරිකාව තුළ අනුමත වී නැත්තේ එහි සාර්ථකත්වය තවමත් ඇමරිකාවට ඒත්තු ගන්වනු ලැබ නැති නිසයි. මේ සියලු කඩුළු පැන ඉදිරියට යන බටහිර වෛද්‍ය ප්‍රතිකාරයක් වුවත් ඇතැම් පුද්ගලයින් හා අදාළව අසාර්ථක වෙන්න පුළුවන්. එහෙත් එයින් අදහස් වෙන්නේ බටහිර වෛද්‍ය ප්‍රතිකාරයක් හා ලයිමා ෆාලිඩා පන්නයේ ප්‍රතිකාරයක් සමානයි කියන එක නෙමෙයි. ලයිමා ෆාලිඩා පන්නයේ ප්‍රතිකාර වලට වඩා බටහිර වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර වලට පිළිගැනීමක් තියෙන්නේ එම ප්‍රතිකාර වඩා සාර්ථක නිසා මිස බටහිර වෛද්‍ය විද්‍යාවේ ආධිපත්‍යයක ආනුභාවයකිනුත් නෙමෙයි.

විවිධ දැනුම් තිබෙන බව පිළිගත යුතුයි. ඒ අතරම, එම දැනුම් අතරින් වැඩකට ඇති දැනුම් හා හානිකර දැනුම් වෙන් කරමින් ඉරක් අඳින එකත් කළ යුතුයි. 

තවත් කෝවිඩ් එන්නතක්!

අද තෙවන කෝවිඩ් එන්නතකටද ඇමරිකාව තුළ භාවිතය සඳහා අවසර ලැබුණා. ඒ ජොන්සන් සහ ජොන්සන් එන්නතයි. එක් මාත්‍රාවක් පමණක් ප්‍රමාණවත් වීම හා සාමාන්‍ය ශීතකරණයක ගබඩා කර තබා ගත හැකි වීම මේ එන්නතේ වාසි දෙකක්. එහෙත්, කලින් අනුමත වූ එන්නත් දෙකට වඩා මෙහි ඵලදායීතාවය අඩු වීම අවාසියක්.

මේ වන විට ඇමරිකානුවන්ගෙන් 14.6%ක් මුලින් අනුමත වූ එන්නත් දෙකකින් එකක පළමු මාත්‍රාව ලබා ගෙන තිබෙන අතර 7.1%ක් මාත්‍රා දෙකම ලබාගෙන තිබෙනවා. දැනට එන්නත්කරණය සිදු වන වේගය අනුව ඇමරිකානුවන් "අවශ්‍ය පමණ" එන්නත් කිරීම වසර අග දක්වාම කල් යා හැකියි. තෙවන එන්නතක් අනුමත වීම මෙය තරමක් ඉක්මන් කරන්නට ඉඩ තිබෙනවා.

ජනවාරි දෙවන සතියේ සිට ඇමරිකාවෙන් අලුත් කෝවිඩ් ආසාදිතයින් හමු වීම වේගයෙන් අඩු වුවත් සතියක පමණ සිට මේ අඩු වීම එක තැන නැවතීමක් පෙනෙන්නට තිබෙනවා. හිම කුණාටු නිසා එන්නත්කරණය අඩාල වීම හා අලුත් වෛරස් ප්‍රභේද පැතිරීම මෙයට හේතු වූවා විය හැකියි.

වසංගත රෝග විද්‍යාඥයින් කිහිප දෙනෙකුගේම අදහස කෝවිඩ් වසංගතය පාලනය වනු ඇතත් එය තුරන් නොවී සැමදාම අප සමඟ පවතිනු ඇති බවයි. ඒ අනුව, වාර්ෂිකව හෝ වසර කිහිපයකට වරක් කෝවිඩ් එන්නතක් ලබා ගැනීමට සිදු විය හැකියි.

අපේ ප්‍රාන්තයේ එන්නත් ලබා දීම සිදු වන්නේ වයස මත පදනම්වයි. මුලින්ම සෞඛ්‍ය අංශ වල සේවය කරන්නන්ට හා ආරක්ෂක අංශ වලට එන්නත ලබා දීමෙන් පසුව වයස 80 ඉක්මවූ අයට එන්නත ලබා දුන්නා. ඉන් පසුව, පිළිවෙලින් වයස 75, 70 හා 65 සම්පූර්ණ කළ අයටද එන්නත ලබා ගැනීමේ අවස්ථාව හිමි වුනා. වයස අවුරුදු 68ක් වන අපේ ප්‍රාන්තයේ නියෝජ්‍ය ආණ්ඩුකාරවරිය ඊයේ ඇගේ එන්නතේ දෙවන මාත්‍රාව ලබා ගත්තා.

කෝවිඩ් මර්දන වැඩ සටහන හා එන්නත්කරණය සම්බන්ධ තීරණ ගන්නේ විශේෂඥ කමිටුවකින් සමස්ත හානිය අවම කිරීමේ පදනම මතයි. කෝවිඩ් ආසාදනය බරපතල වී රෝහල් ගත වීමේ හා මිය යාම සම්භාවිතාව වයසට සමානුපාතික නිසා වයස මත ප්‍රමුඛතාවය ලබා දීමට කමිටුව තීරණය කර තිබෙනවා.

සෑම බදාදා දිනකම ප්‍රාන්තයේ ආණ්ඩුකාරවරයා මේ කමිටුවද සමඟ ප්‍රාන්තයේ තත්ත්වය හා තීරණ දැනුම් දෙනවා. මේ සතියේ සිට වයස අවුරුදු 60 ඉක්මවූ අයටද එන්නත ලබා ගැනීමේ අවස්ථාව හිමි වෙනවා. එම වයසට පැමිණ නැති ප්‍රාන්තයේ ආණ්ඩුකාරවරයා විසින් තවමත් එන්නත ලබාගෙන නැහැ.

සල්ලි උඩ පීනා ගොඩයයිද ගිලී මැරෙයිද?

කිසියම් අයෙකු විසින් මෙහි අප ලිවිය යුතු දේවල් ගැන අපට උපදෙස් දෙමින්, එසේ නොකරන්නේනම් කළ හැකි දේ ගැන මෘදු තර්ජනයක්ද කර තිබෙනවා. ඔහු (හෝ ඇය) කියන විදිහට ඔහු අපේ ෆේස්බුක් පිටුව රිපෝර්ට් කර තිබෙන කණ්ඩායමේ කෙනෙක්. අපට දෙන උපදෙස හෝ තර්ජනය වන්නේ ලංකාව ගැන ලිවීමෙන් වැලකී සිටිය යුතු බවයි.

මේ වගේ තර්ජන වලින් පෙනෙන්නේ අප ලියන දේවල් වලින් සිදු වන පොඩි බලපෑම වුවත් මේ අයට දරා ගැනීමට අමාරු මට්ටමට පැමිණ ඇති බවයි. පෙර ලිපිය හා අදාලවනම් මුඛ්‍ය කාරණාව ලංකාව මේ දවස් වල කරන මහා පරිමාණ සල්ලි අච්චු ගැසීමයි. අප ලිවුවත්, නොලිවුවත් සල්ලි අච්චු ගැසීමේ ප්‍රතිඵල ඇස් පනාපිට පෙනෙන්න වැඩි කාලයක් යන එකක් නැහැ. ලංකාවේ විදේශ ණය අර්බුදය අද තත්ත්වයට පත් වීමට නියමිත බව අප වසර පහකට වැඩි කාලයක සිට කියනවා. ඒ කියූ දේවල් මේ වෙද්දී සැබෑ වී තිබෙනවා. සල්ලි අච්චු ගැහීම ගැනත් කියන්න තියෙන්නේ ඔය ටිකම තමයි.

අප පෞද්ගලිකව ලංකාව දෙස බලා සිටියත් නැතත් ලෝකය ලංකාව දෙස බලා සිටින එක වලක්වන්න අමාරුයි. කොරෝනා හැදී මිය යන අයගේ මළ සිරුරු වලින් වෛරසය පැතිරීමේ හැකියාව පිළිබඳ ලංකාවේ විද්‍යාත්මක මතය පවා තීරණය වෙන්නේ ලංකාව දෙස ලංකාවට පිටත සිට බලා සිටින අය මතයි. කාලයක් තිස්සේ ලංකාවේ පනවා තිබෙන වාහන ආනයන සීමා කිරීමත් ඒ විදිහටම දිගටම තියෙනවාද නැද්ද කියන එක තව ටික දවසකින් ලංකාවට වාහන එවන ලොකු අයියා තීරණය කරයි.

තොරතුරු හා අදහස් වාරණය කර වර්තමානය හා අතීතය යම් තරමකින් වෙනස් කළ හැකි වුවත් එසේ වෙනස් කළ හැක්කේ සීමිත අවකාශයක් ඇතුළේ පමණයි. ගෙදරට දාන චන්ඩිපාට් ගෙදරින් පිටට ඔට්ටු නැහැ. මාධ්‍ය ප්‍රචාරණ හා මාධ්‍ය වාරණ හරහා තොරතුරු හා අදහස් සැඟවීම හෝ වෙනස් කිරීම රබර් බෝලයක් යට ඔබාගෙන ඉන්නවා වගේ වැඩක්. රබර් බෝලය නොහිතන වෙලාවක නොහිතන තැනකින් උඩ එන්න පුළුවන්. 

අපේ ෆේස්බුක් පිටු අප පටන්ගත්තේ අපට අවශ්‍ය තැනට යාමට අවශ්‍ය පහුරක් ලෙස පමණයි. දැන් අපට මේ ෆේස්බුක් පිටු එතරම්ම වැදගත් නැහැ. අවශ්‍ය වුවහොත්, අවශ්‍ය අවස්ථාවක නැවත ෆේස්බුක් හරහා අපට අවශ්‍ය පිරිස වෙත ලඟා වෙන්න බැරිකමකුත් නැහැ.

මේ වියුණුව ගැන කියන්න තියෙන්නෙත් ඒ ටිකමයි. මේ වෙද්දී ඉකොනොමැට්ටා සන්නාමයක් වී අවසන්. වියුණුව දැන්ම අත හැර දමන්නට අපට අදහසක් නැතත්, කිසියම් ආකාරයකින් වියුණුව අහිමි වුවහොත් එය කිසිසේත්ම ලෝක විනාශය වෙන එකක් නැහැ. 

සමහර දේවල් තීරණය කරන්නේ ඇල්ගොරිදම් වලින් නිසා මේ ඇල්ගොරිදම් ගැන අවබෝධයක් තිබෙන කෙනෙකුට හෝ කණ්ඩායමකට ඒවා නොමඟ යවා අපේ වියුණුව වාරණයකට ලක් කිරීම කළ නොහැකි දෙයක් නෙමෙයි. ඒ වගේ තත්ත්වයක් ඇති වුවහොත් ඔබට www.economatta.com හරහා තවදුරටත් ඉකොනොමැට්ටා වියුණුව කියවීමේ අවස්ථාව ඉතිරි වෙයි. දැන් ඔබ මේ ලිපිනය භාවිතා කළ විට ඔබව http://economatta.blogspot.com/ වෙත යොමු කෙරෙන නමුත් බ්ලොගර් භාවිතා කිරීම ප්‍රශ්නයක් වූ අවස්ථාවක අපට ඔබව වෙනත් සත්කාරක පරිගණකයක් වෙත යොමු කරවිය හැකියි.

ලංකාව දිහාම බලා ගෙන ඉන්න, ඇමරිකාවේ කොන් වෙලා ඉන්න අපි වගේ අයට පේන විදිහට ලංකාවේ ණය අර්බුදය මේ මොහොත වෙද්දී ඉතාම උග්‍ර වී තිබෙන්නේ කෝවිඩ් නිසා නෙමෙයි. ආණ්ඩුව මාරු වූ වහාම සිදු කළ තේරුමක් නැති බදු කප්පාදුව අර්බුදයට එක් ප්‍රධාන හේතුවක්. පසුගිය වස‍රේ පළමු මාස 11 තුළ රජයේ බදු ආදායම රුපියල් බිලියන 1,128.9ක් පමණයි. මෙය පෙර වසරට සාපේක්ෂව 30% ඉක්මවන අඩු වීමක්. බදු ආදායම රුපියල් බිලියන 484.10කින් පහළ යද්දී පුනරාවර්තන වියදම් රුපියල් 259.50කින් වැඩි වෙලා තිබෙනවා.

ආදායම් අඩු වී වියදම් වැඩි වෙද්දී පරතරය පියවාගන්න වෙන්නේ ණය වලින් කියන එක ඉතාම පැහැදිලියිනේ. මේ කියන්නේ පරණ ණය ගැන නෙමෙයි. පසුගිය වසරේ පළමු මාස එකොළහේ පමණක් ආදායම් වියදම් පරතරය පියවා ගැනීම සඳහා අලුතෙන්ම ගත යුතු වූ ණය ගැන. කාලයක සිටම ලංකාව පරණ ණය හා පොලී කොහොමටත් ගෙවන්නේ අලුත් ණය වලින්නේ. පසුගිය යහපාලන ආණ්ඩුව කාලයේ සෑහෙන කාලයකට පසුව ප්‍රාථමික හිඟය ලෙස හඳුන්වන, පරණ ණය හැර අලුත් ආදායම් හා වියදම් අතර පරතරය අතිරික්තයක් වූ බවත් මතක් කළ යුතුයි.

ණය අවශ්‍යතාවය කොයි තරම් වැඩි වුවත් මේ වෙලාවේ විදේශ ණය ගැනීම ලංකාවට සිහිනයක්. ජනවාරි 18 කල් පිරෙන ලංකාවේ ස්වෛරීත්ව බැඳුම්කරය ද්වීතියික වෙළඳපොළෙන් මිල දී ගන්නා අයෙක් මේ වෙද්දී එසේ කරන්නේ 44.24%ක පොලියක් (ඩොලර් වලින්) ලැබෙනවානම් පමණයි. මේ වෙලාවේ විදේශ ණය වාණිජ පදනමකින් ගන්නවානම් ගන්න වෙන්නේ ඔය වගේ පොලියකටයි. ඒ නිසා තිබෙන එකම විකල්පය දේශීය වෙළඳපොළෙන් ණය ගන්න එකයි.

දේශීය වෙළඳපොළේ විශාල මුදල් අතිරික්තයක් මේ වෙද්දී තිබුණත් ආණ්ඩුවට අවශ්‍ය තරම් අඩු පොලියකට ණය දෙන්න කවුරුවත් කැමති නැහැ. වාණිජ බැංකු විසින් වැඩිපුර සල්ලි රුපියල් බිලියන 170කට වඩා වැඩි මුදලක් ආණ්ඩුවට ණයට නොදී දවසේ පොලියට ආපහු මහ බැංකුවේම තැන්පත් කරනවා. මහ බැංකුව මේ සල්ලි වලට 4.5%ක පොලියක් ගෙවනවා. අවුරුද්දක ණයකට ආණ්ඩුව ගෙවන්න කැමති උපරිම පොලිය 5%ක් පමණ වුවත් ඒ පොලියට ආණ්ඩුවට දේශීය වෙළඳපොළෙන් ණය ලැබෙන්නේ නැහැ. ආණ්ඩුව කරන්නේ දිගින් දිගටම සල්ලි අච්චු ගහන එකයි. 

නොවැම්බර් අවසානය වෙද්දී රජයේ දේශීය ණය ප්‍රමාණය රුපියල් බිලියන 8,424.1ක්. 2019 අවසානයේදී සිට ගතවුණු මාස 11 තුළ 27%ක වැඩි වීමක්. මෙයින් සැලකිය යුතු කොටසක් පියවාගෙන තිබෙන්නේ සල්ලි අච්චු ගහලා. සල්ලි අච්චු ගහනවා කියන එකෙන් අදහස් කරන්නේ රජය විසින් මහ බැංකුවට භාණ්ඩාගාර බිල්පත් විකුණා මුදල් ලබා ගැනීම. අවුරුද්දකට කලින්, 2020 පෙබරවාරි අවසානයේදී මහ බැංකුව සතු වූ භාණ්ඩාගාර බිල්පත් වල වටිනාකම රුපියල් බිලියන 78ක් පමණයි. 2021 පෙබරවාරි අවසන් වෙද්දී මහ බැංකුව සතු වූ භාණ්ඩාගාර බිල්පත් වල වටිනාකම රුපියල් බිලියන 810ක්. කොහොමද සල්ලි අච්චු ගැහිල්ල?

අර කතාවට කියන්නේ සල්ලි උඩ පීනනවා කියලා. අපි වගේ ඇමරිකාවේ ඉන්න කොන් වෙච්ච අයට ඔය වගේ සල්ලි උඩ පීනිල්ලක් බලා ගන්න ලේසියකට ඉඩක් නොලැබෙන නිසා මේ දවස්වල අපි ලංකාව දිහාම බලාගෙන ඉන්නවා. අපිට ලංකාව ගැන ලියන්න එපා කියන අයනම් සමහර විට සල්ලි එක්ක කොහේට හරි පීනයි. හැබැයි ලංකාවේ පහළ ස්ථර වල ගොඩක් මිනිස්සුන්ටනම් වෙන්නේ ඔය සල්ලි ගංවතුරේ ගිලිලා මැරෙන්නයි.

විස්ස දී හිස් අතින්?

මට මතක ඇති කාලයේ සංසරණයේ තිබුණු ලොකුම වටිනාකමක් තිබුණු කාසිය රුපියලේ කාසියයි. ඉඳහිට රුපියලේ කොළයක් හමු වුනත්, ඒ වෙද්දී රුපියලේ කොළය සංසරණයෙන් ඉවත් වෙලා. රුපියලේ කාසියෙන් පහළට සත පණහ, සත විසිපහ, සත දහය, සත පහ, සත දෙක හා සතය භාවිතයේ තිබුණා. සතයකින් හෝ සත දෙකකින් මිල දී ගත හැකි දෙයක් නොතිබුනත් මොනවා හෝ දෙයක් මිල දී ගනිද්දී සතයක් අඩුනම් එය මිල දී ගැනීමේ හැකියාවක් තිබුණේ නැහැ. ඉතුරු දෙනකොටනම් සතය නොදී ඉන්න වෙලාවල් තිබුණා. 

රුපියලෙන් ඉහළට කාසි තිබුණේ නැහැ. රුපියල් දෙකේ කොළයෙන් පටන් ගත්තහම රුපියල් පහේ, දහයේ, පනහේ හා සීයේ කොළ තිබුණා. ලොකුම කොළේ රුපියල් සීය. විස්සේ කොළ තිබුණේ නැහැ. දැනුත් ඔය කතාවට කියනවනේ දෙකේ කොළේට වැටුනා කියලා. මම මුලදී හිතාගෙන හිටියේ ඔය කියන්නේ රුපියල් දෙකේ කොළේ ගැන කියලා. ඇයි ඒ දවස් වල තිබුණු වටිනාකමෙන් අඩුම කොළේ ඒකනේ. පස්සේ තමයි බූරු කුට්ටම ගැන දැන ගත්තේ. බූරු කුට්ටමේ වටිනාකම අඩුම කොළේ දෙකේ කොළේ කියා කිවුවත් දෙකේ කොළේ ගොඩක් සෙල්ලම් වලට ගන්නවා. එහෙමවත් ගන්නේ නැති කොළ දෙකකුත් තියෙනවා. 

කොහොම වුනත් දෙකේ කොළේට ඒ දවස් වල සැලකිය යුතු වටිනාකමක් තිබුණා. ගෙදරට ආපු කෙනෙක් දෙකේ කොළයක් මිට මෙලෙවුවානම් එය වටිනා මුදලක්. ඒ කාලයේ සත ගණන් වලට මුද්‍රිත පොත් මිල දී ගන්න පුළුවන්කම තිබුණා.

විස්සේ කොළයක් මුලින්ම ආවේ ජේආර් බලයට ඇවිත් සල්ලි අච්චු ගහන මැෂිම දවල් රෑ නැතුව වැඩ කරන්න ගත්තට පස්සේ. හරියටම කියනවනම් 1979 මාර්තු මාසේ.  මම හිතන්නේ ජේආර් අලුතෙන් හදපු සමාජවාදී ජනරජය මොන වගේ එකක්ද කියලා හරියටම තේරෙන්න පටන් ගත්තේ ඔය කාලයේදී. අළුතෙන් ජපන් වාහන, විශේෂයෙන්ම රීකන්ඩිෂන් මෝටර් සයිකල්, රට පුරා සුලභ වෙද්දී රෝහල් වල අලුතෙන් "හොන්ඩා වාට්ටු" හැදෙන්න පටන් ගත්තා. කාන්තාවෝ ඩුබායි යන්න පටන් ගත්තා. ෂොපින් බෑග් මුලින්ම දකින්න හම්බ වුනා. 

මුලින්ම මේ ෂොපින් බෑග් වලට කිවුවේ ඩුබායි බෑග් කියලා. රුපියල් පහ ගානේ මුලදී විකුණපු ඩුබායි බෑග් සතියක් දෙකක් යද්දී පහට තුන වුනා. සැපයුම්කරුවන් වැඩි වෙද්දී ඉල්ලුම සමානුපාතිකව වැඩි නොවුන නිසා ඉතාම කෙටි කාලයක් තුළ ඩුබායි බෑග් ෂොපින් බෑග් වෙලා සත විසිපහට හෝ සත දහයට බැස්සා. පස්සේ කඩදාසි ගොටු වෙනුවට ආදේශ වුනා. නිකම් දෙන ගානට වැටුනා. 

ඔය කාලයේ දවසක් මගේ පන්තියේ යාළුවෙක් ලස්සන දිලිසෙන සුදු සත පහක් පෙන්නුවා. ඒ දවස් වල තිබුණේ සත පහේ හා දහයේ තඹ කාසි. තඹ සත පහක් අරගෙන සුදු සත පහක් ගෙදරින් ගෙනත් දෙන්න මේ යාලුවා මට පොරොන්දු වුනා. පොරොන්දුව ඒ විදිහටම ඉටු වුනා. 

යාළුවාට බැගෑපත් වී තඹ සතයකට ඇලුමිනියම් සත පහක් මාරු කරගත්තත් අවුරුද්දක් පමණ යද්දී තඹ සත පහේ හා තඹ සත දහයේ කාසි අතුරුදහන් වී ඇලුමිනියම් සත පහේ හා සත දහයේ කාසි සුලභ වුනා. ගනුදෙනු වලදී සතයට හා සත දෙකට තිබුණු වැදගත්කම නැති වෙලා ගිහින් ෂොපින් බෑග් තත්ත්වයට පත් වුනා. අසූව දශකයේ මුල් කාලය වෙද්දී ප්‍රායෝගික තත්ත්වයන් යටතේ අඩුම වටිනාකමක් තිබෙන කාසිය සත පහ බවට පත් වුනා. සතයට රවුම් වී තිබුණු බොහෝ මිල ගණන් සත පහට රවුම් වුනා.

රට සංවර්ධනය කිරීම සඳහා විදේශ ණය ගන්නවාට අමතරව ජේආර්ගේ ආණ්ඩුව මහා පරිමාණයෙන් සල්ලි අච්චු ගැහුවා. රජයේ සේවකයින්ගේ වැටුප් එලෙසම තියෙද්දී බඩු මිල විශාල ලෙස ඉහළ ගියා. ඔය පසුබිමේ ජූලි වර්ජනය ආවා. වර්ජකයින්ව ගෙදර යවපු ජේආර් සල්ලි අච්චු ගහන මැෂිම අක්‍රිය කළේ නැහැ. අසූ එකේදී පන්සීයේ හා දාහේ කොළ ආවා. දෙසීයේ කොළ ආවේ ඊට පස්සේ. චන්ද්‍රිකාගේ කාලයේදී දෙදාහේ කොළ ආවා. ඊටත් පස්සේ මහින්ද රාජපක්ෂ හා කබ්රාල් අත්සන් කරලා පන්දාහේ කොළයක් එළියට දැම්මා. 

ලොකු කොළ සංසරණයට එකතු වෙද්දී පොඩි කොළ එකෙන් එක අතුරුදහන් වෙමින් කාසි ආදේශ වුනා. දෙකේ කාසි, පහේ කාසි වලින් දෙකේ කොළ, පහේ කොළ විස්ථාපනය වුනා. ඊට පස්සේ දහයේ කාසිය ආවා. සත වලට වටිනාකමක් නැතුව ගියා. මම හිතන්නේ රුපියලේ කාසියකට වුනත් දැන් ප්‍රායෝගිකව වටිනාකමක් නැති තරම්.

දැන් මහ බැංකුව සිය හැත්තෑ වන සංවත්සරය සමරන්න රුපියල් විස්සේ කාසියක් සංසරණයට එකතු කරනවා. වැඩි කල් නොයා රුපියල් විස්සේ කොළත් සංසරණයෙන් ඉවත් වෙලා යයි. මහ බැංකුවේ හැත්තෑ වසරක කාර්ය භාරය දෙකේ කොළේට දැමිය හැකි නොවූවත්, අවුරුදු හැත්තෑවක් තිස්සේ මහ බැංකුව විසින් කරලා තියෙන්නේ ලොකු කොළ එකින් එක දෙකේ කොළේට දැමීම කියන එකනම් නොකියාම බැහැ. 

විස්සයි විස්ස ඉවර වෙන්නේ විස්සත් ඉවර කරගෙනයි. වේගවත් ආර්ථික සංවර්ධනයක් කරා යාම සඳහා තුනෙන් දෙක මදි වී විස්ස හරහා උපරිම බලතල ලබාගත් ආණ්ඩුව දැන් විසි හතර පැයේම සල්ලි සල්ලි අච්චු ගහනවා. ඒ අච්චු ගහන්නේ ලොකු කොළ. විස්ස හොඳටම බාල වෙලා නිසා විස්ස අච්චු ගහලා එළියට දමන එක නවත්වලා. ඒ වෙනුවට විස්සේ කාසියක් එනවා. මේ දවස් වල සල්ලි අච්චු ගහන හැටියට විස්සේ කාසියකින් ගන්න පුළුවන් දෙයක් ඉතුරු වෙයිද? විස්ස දැනටමත් දෙකේ කොළේට වැටිලද? විස්ස දීලත් අන්තිමට ලැබෙන කිසිම දෙයක් නැති වෙද්දී ඇති වන අපේක්ෂා භංගත්වය මොන විදිහට පුපුරයිද? 

ශ්‍රමයේ අනදාලත්වය පිළිබඳ ප්‍රශ්නය

කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතයට නැවතත් එමු. මෙයින් ආකෘතිගත කරන්නේ ශ්‍රමය, ප්‍රාග්ධනය හා තාක්ෂනය යොදාගෙන අතිරික්ත වටිනාකමක් (නිෂ්පාදනයක්) නිර්මාණය කරන ආකාරයයි. චාල්ස් කොබ් සහ පෝල් ඩග්ලස් විසින් මේ නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය ඇතුළත් පර්යේෂණ පත්‍රිකාව ඇමරිකන් එකොනොමික් රිවීව් ජර්නලයේ පළ කළේ 1928 වසරේදී. ඔවුන්ට පෙර පසුගිය සියවසේ ආරම්භයේදී හෝ ආසන්න වසරකදී පිලිප් වික්ස්ටීඩ් විසින් මේ ශ්‍රිතය ගැන අදහස ඉදිරිපත් කර තිබෙනවා. එහෙත්, ඊට පෙර මෙවැන්නක් කිසිවෙකු භාවිතයට ගෙන තිබුණේ නැහැ.

කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය භාවිතා නොකළත් නිෂ්පාදන අතිරික්තය ශ්‍රමය, ප්‍රාග්ධනය හා තාක්ෂනය කියන සාධක තුන ඇසුරෙන් විස්තර කිරීම කාලයක සිටම සිදුවුණු දෙයක්. ඇඩම් ස්මිත්, කාල් මාක්ස් වගේ අයගේ පැහැදිලි කිරීම් වලත් මේ අදහස තිබෙනවා. වෙනස ඒ පැරැන්නන් අද මෙන් ගණිතය යොදා නොගැනීමයි. කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය නිෂ්පාදනය සිදුවන ක්‍රියාදාමය පැහැදිලි කරන ආකෘතියක් නිසා එය දේශපාලන ක්‍රමයකට සම්බන්ධ දෙයක් නෙමෙයි. 

මෙහි නිෂ්පාදන අතිරික්තය, ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය වසරින් වසර වෙනස් වන, ඒ වගේම වැඩි අපහසුවක් නැතිව මැනිය හැකි, විචල්‍යයන්. මේ විචල්‍යයන් තුනම සාමාන්‍යයෙන් කාලයත් සමඟ වර්ධනය වෙනවා. α එසේ වේගයෙන් වෙනස් නොවන පරාමිතියක්. එය වසර ගණනාවක දත්ත අනුසාරයෙන් ඇස්තමේන්තු කළ හැකියි. එසේ ඇස්තමේන්තු කිරීමෙන් පසුව බොහෝ විශ්ලේෂණ තුළ α නියතයක් ලෙස සලකා තාක්ෂනය වර්ධනය වූ ආකාරය විස්තර කෙරෙන A වෙනස් වන ආකාරය ඇස්තමේන්තු කරනවා. එය වසරින් වසර වර්ධනය වන එහෙත් සෘජුව මැනීම අසීරු විචල්‍යයක්.

චාල්ස් කොබ් සහ පෝල් ඩග්ලස් විසින් ඉදිරිපත් කළ ආරම්භක පර්යේෂණ පත්‍රිකාවේ ඇස්තමේන්තු අනුව α අගය සඳහා ගැලපුනේ 0.25 වැනි අගයක්. පසුකාලීන ඇස්තමේන්තු අනුව මේ අගය 0.3-0.35 අතර අගයක් ලෙස සැලකුණා. සෛද්ධාන්තිකව 0 හා 1 අතර තිබිය යුතු මේ අගය සෙමෙන් වුවත් කාලයත් සමඟ ඉහළ යන බව පෙනෙන්නට තිබෙනවා. නිෂ්පාදන තාක්ෂනය තුළ මිනිස් ශ්‍රමය ක්‍රමයෙන් විස්ථාපනය වෙමින් ස්වයංකරණය ආදේශ වෙද්දී  α අගයද ක්‍රමයෙන් ඉහළ යා යුතුයි. 

කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතයේ ආන්තීය (extreme) තත්ත්වයන් සේ සැලකිය හැකි α=0 හා α=1 තත්ත්වයන් දෙස බැලූ විට නිෂ්පාදන මාතය පරිණාමය වන ආකාරය පහසුවෙන් තේරුම් ගන්න පුළුවන්. මෙය මා කරන දෙයක් මිසක් සම්මත දෙයක් නෙමෙයි. සමහර විට මා නොදැන වෙනත් අය මෙවැන්නක් කර තිබිය හැකියි.

α=0  වූ විට,

Y = F(K,L) = AK^αL^1-α = AK⁰L^1-0 = AL

α=1  වූ විට,

Y = F(K,L) = AK^αL^1-α = AK¹L^1-1 = AK

α=0  වූ විට, Y = AL නිසා නිෂ්පාදනය සෘජුවම ඒ සඳහා යොදන ශ්‍රමයට සමානුපාතිකයි. ප්‍රාග්ධනය වෙනස්වීම මත අතිරික්තය වෙනස් වන්නේ නැහැ. යොදවන ශ්‍රමය හා අතිරික්තය අතර අනුපාතය තීරණය වන්නේ A අගය මතයි. නිෂ්පාදන කාර්යය තුළ ශ්‍රමයේ ආන්තික (marginal) ඵලදායීතාවය A නිසා ධනවාදී ක්‍රමයට ශ්‍රමය වෙනුවෙන් ලැබිය යුතු ප්‍රතිලාභය A වලට සමානයි. මාක්ස්වාදය අනුවද එය එසේමයි. 

මේ වගේ තත්ත්වයක් යටතේදී ශ්‍රමය නොයොදවා නිෂ්පාදන අතිරික්තයෙන් කොටසක් ලබාගත හැකි වන්නේ එක්කෝ ශ්‍රමය යොදවන අයෙකුගේ අනුකම්පාව මත. එසේ නැත්නම් හොරකම් කිරීමෙන් හෝ පැහැර ගැනීමෙන් වගේ ක්‍රමයකින්. නිෂ්පාදන මාතය තුළ ප්‍රාග්ධනයට කිසිදු වැදගත්කමක් නැති නිසා කවර හෝ බාහිර සාධකයක් මත A ඉහළ ගිය අවස්ථාවක ප්‍රාග්ධනය එක්රැස් කර ගැනීමේ අර්ථයක් නැහැ. ඒ වගේ වෙලාවක එක්කෝ තමන්ට පරිභෝජනය සඳහා අවශ්‍ය දේ නිපදවා ගැනීමට පමණට පමණක් ශ්‍රමය යොදවා නිකම් සිටිය යුතුයි. නැත්නම් තමන්ට පරිභෝජනය කළ නොහැකි අතිරික්තය වෙනත් අය සමඟ බෙදා ගත යුතුයි. වෙනත් අයෙකුගෙන් හොරකම් කිරීමක් හෝ පැහැර ගැනීමක් කළත් එසේ කරන්න අවශ්‍ය වෙන්නේ ක්ෂණිකව පරිභෝජනය කර අවසන් කළ හැකි මට්ටම දක්වා පමණයි.

හොරකම් කිරීම හා පැහැර ගැනීම අපි පැත්තකින් තියමු. පවුල් ඒකක තුළ හෝ වඩා විශාල කණ්ඩායම් ලෙස ජීවත් වන මිනිහෙක් හෝ වෙනත් සතෙක් පරිභෝජනය කර අවසන් කළ නොහැකි අතිරික්තය බෙදා ගන්නේ තමන්ගේ පවුල් ඒකකයේ හෝ කණ්ඩායමේ වෙනත් අය සමඟයි. මේ වගේ තත්ත්වයක් යටතේ පිරිමි සතෙකුට ගැහැණු සතුන් ආකර්ෂණය කර ගැනීම පහසු වෙනවා. වැඩියෙන් පැටවු හැදීම පහසු වෙනවා. ඒ පැටවු ලොකු වෙද්දී සාමාජික ඒකකය තුළ L වැඩි වන නිසා Y ද වැඩි වෙනවා. එහෙත්, Y/L අනුපාතය වෙනස් වන්නේ නැහැ. එය තීරණය වන්නේ A අගය මත.

අනෙක් අතට අහිතකර බාහිර සාධක නිසා A ඉහළ ගිය අවස්ථාවක වෙන්නේ කුමක්ද? ජීවිතය පවත්වා ගැනීම සඳහා අවශ්‍ය අවම පරිභෝජන මට්ටම හෝ නොලැබේනම් අතිරික්තය වෙනත් අය සමඟ බෙදාගන්න අමාරුයි. ජීවිතය පවත්වා ගැනීම සඳහා වැඩි වෙලාවක් ශ්‍රමය යොදවන්න වෙනවා. පිරිමි සතෙකුට ගැහැණු සතුන් ආකර්ෂණය කර ගැනීම අසීරුයි. ඉන්න පැටවුනුත් වැඩි දෙනෙක් ආහාර හා ආරක්ෂාව නැතිව මිය යනවා. L අඩු වී Y අඩු වෙනවා. එහෙත්, Y/L අනුපාතය වෙනස් වන්නේ නැහැ. එය තීරණය වන්නේ A අගය මත.

මේ වගේ තත්ත්වයකදී බාහිර සාධක මත A වෙනස් වෙද්දී L ද පසුව වෙනස් වී ඊට සමානුපාතිකව Y වෙනස් වන නමුත් දිගුකාලීනව Y/L වෙනස් වන්නේ නැහැ. වෙනත් විදිහකින් කිවුවොත් බාහිර සාධක වාසිදායක අතට හැරෙද්දී ගහණයක් වර්ධනය වෙනවා. එම සාධක අවාසිදායක අතට හැරෙද්දී ගහණය කුඩා වෙනවා. ගහණයේ එක් සාමාජිකයෙකුගේ පරිභෝජන මට්ටම තාවකාලිකව අඩු වැඩි වුවත් දිගුකාලීනව තත්ත්වයේ වෙනසක් වෙන්නේ නැහැ. A වැඩි වූ වහාම පරිභෝජනය වැඩි වන නමුත් එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ගහණය විශාල වෙද්දී අතිරික්තය වැඩි දෙනෙකු අතර බෙදී යන නිසා නැවත හිටපු තැනටම වැටෙනවා.

නිෂ්පාදනය මාතය මේ වගේ එකක්නම් මිනිස්සු හා වෙනත් සත්තු අතර කිසිම වෙනසක් නැහැ. ස්වභාවික පරිසරයක සිටින සත්තුන්ගේ "සමාජ රටාව" හරියටම මේ වගේ. 

මේ අන්තයේ සිටි මිනිස්සු අනෙක් සත්තුන්ගෙන් ටිකෙන් ටික වෙනස් වෙන්න පටන් ගන්නේ ප්‍රාග්ධනය එකතු කර ගන්නට පුරුදු වීමත් සමඟයි. මිනිස් වර්ගයා විසින් ලබා ගෙන තිබෙන හැම ජයග්‍රහණයක් පසුපසම තියෙන්නේ ප්‍රාග්ධනය එක්රැස් කර ගැනීමේ වාසිය. ඉතිහාසය පුරාම මිනිස්සු ප්‍රාග්ධනය එකතු කර ගෙන තිබෙන්නේ පෞද්ගලිකව මිස සාමූහිකව නෙමෙයි. පෞද්ගලික ප්‍රාග්ධනය ප්‍රාග්ධන හිමියාගේ කැමැත්ත පරිදි සාමූහිකව ආයෝජනය කිරීම හෝ ස්වේච්ඡාවෙන් අයිතිය අත හැර සාමූහික පරිභෝජනය වෙනුවෙන් යෙදවීම වෙනම දෙයක්. මාක්ස්වාදය හැර ලෝකයේ අනෙකුත් සෑම ආගමක්ම පෞද්ගලික ප්‍රාග්ධනයේ අයිතිය වෙනුවෙන් පෙනී සිට තිබෙනවා. 

ස්වභාව ධර්මයේ සමතුලිතතාවය තව දුරටත් එලෙසම භාර නොගනිමින් ප්‍රාග්ධනය ආයෝජනය කිරීම හරහා A වැඩි කරගැනීමට මිනිස්සු සමත් වෙනවා. A වැඩි වෙද්දී නිෂ්පාදන මාතයේ α අගයද හෙමින් හෙමින් වැඩි වෙන්න පටන් ගන්නවා.

මේ ක්‍රියාදාමයේ අනෙක් අන්තය මොන වගේ එකක්ද? 

α=1  වූ විට, Y = AK නිසා නිෂ්පාදනය සෘජුවම ඒ සඳහා යොදන ප්‍රාග්ධනයට සමානුපාතිකයි. කිසිම ශ්‍රමයක් යෙදවිය යුතු නැහැ. ධනවාදී අදහස අනුව ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් ලැබිය යුතු ආන්තික ප්‍රතිලාභ A වලට සමානයි. ශ්‍රමය යෙදවීමක් නැති නිසා ශ්‍රමය වෙනුවෙන් ලැබිය යුතු ප්‍රතිලාභයක්ද නැහැ. මාක්ස්වාදය අනුව ශ්‍රමය යොදවන අය අතර ප්‍රතිලාභ බෙදී යා යුතු වුවත් දැන් ශ්‍රමය යොදවන කෙනෙක් නැහැ. ඒ නිසා මාක්ස්වාදයේ තර්කය තව දුරටත් වලංගු නැහැ. මෙහි තිබෙන්නේ ශ්‍රමයේ අනදාලත්වය පිළිබඳ ගැටලුවක් මිසක් ශ්‍රමය සූරාකෑම පිළිබඳ ගැටලුවක් නොවන නිසා ප්‍රාග්ධනය අහිමි, ශ්‍රමය පමණක් හිමි අයෙකුට කිසිදු හෙට්ටු කිරීමේ බලයක් නැහැ. ඔවුන්ට ලැබෙන කවර හෝ දෙයක් තීරණය වන්නේ තනිකරම ප්‍රාග්ධනය හිමි අයගේ අනුකම්පාව මතයි. 

මේ වගේ තත්ත්වයක් සමාන කළ හැක්කේ (බටහිර රටක) ගෙවල් වල හදන සත්තුන්ගේ තත්ත්වයටයි. ගෙදරක හදන බල්ලෙක්ට පූසෙක්ට ස්වභාවික පරිසරයක ජීවත් වන සතෙකුට තිබෙන ප්‍රශ්න නැහැ. පරිභෝජනය සඳහා ශ්‍රමය යෙදවිය යුතු නැහැ. මහන්සියක් නැතුවම කෑම, බීම, වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ලැබෙනවා. එහෙත් ඒ සියල්ල ලැබෙන්නේ ස්වාමියාගේ අනුකම්පාව මතයි. අවසාන වශයෙන් මේ වගේ ගෙදර හදන සතෙකුගේ විනෝදය කියන්නේ කුමක්ද කියා තීරණය කරන්නේත් ස්වාමියා විසින්.

මේ දෙකම ආන්තීය (extreme) තත්ත්ව. α අගය දැනට තිබෙන්නේ ඔය අන්ත දෙකෙන් එකකටවත් ආසන්නව නෙමෙයි. එහෙත්, α අගය හෙමින් හෙමින් වැඩි වෙනවා. ඒ එක්කම සූරාකෑම (exploitation) කියන අදහසේ වලංගු භාවය ක්‍රමයෙන් අඩු වෙමින් අනදාලත්වය (irrelevance) පිළිබඳ ප්‍රශ්නය ක්‍රමක්‍රමයෙන් ප්‍රමුඛ ප්‍රශ්නයක් බවට පත් වෙමින් තිබෙනවා.

රංග ඩයස් 2021 TIME100 NEXT ලැයිස්තුවට!

ටයිම් සඟරාව විසින් ප්‍රකාශයට පත් කර තිබෙන "2021 TIME100 NEXT" ලැයිස්තුවේ නම් සියය අතරට ඇමරිකාවේ ජීවත් වන ශ්‍රී ලාංකිකයෙකුගේ නමද ඇතුළත්ව තිබෙනවා. ඔහු රංග ඩයස්. ලෝකයට සුවිශේෂී කාර්යභාරයක් ඉටු කර ඇති පුද්ගලයින් සිය දෙනෙකු අතරට රංගගේ නම එක් කරමින් ටයිම්ස් සඟරාවේ පළ කර තිබෙන හේතු පාඨය හා එහි ලිහිල් සිංහල පරිවර්තනයක් පහත තිබෙනවා. රංගට සුබපැතුම්!

Let’s be clear: hoverboards, magnetic levitation trains and resistance-­free power lines are not coming this year or next. But thanks to Ranga Dias, they’re closer than they ever were. Those technologies (and many more) rely on developing new ­superconductors: ­materials through which energy can move with no resistance. The catch is that supercold temperatures have long been necessary for super­conductors to work, making them impractical. So Dias, an assistant professor of mechanical engineering at the University of Rochester, came up with a solution that could pave the way for future innovations: a room-­temperature super­conductor that’s super­dense instead of super­cold. Dias developed a material made of hydrogen, sulfur and carbon, squeezed at a pressure equivalent to 2.5 ­million atmospheres. The extreme compression eliminates electrical resistance, allowing energy to traverse with ease. Dias is aware of the breakthrough nature of his work. “People have been trying to develop super­conductors for a century,” he says. They missed their chance in the 20th. In the 21st, thanks to Dias, they just might succeed.

ඉතා පැහැදිලිවම, උඩින් යා හැකි හවර්බෝඩ්, චුම්බක බලයෙන් පීලි මත පාවෙන දුම්රිය හෝ ප්‍රතිරෝධය රහිත විදුලි රැහැන් මේ වසරේදී හෝ ඊළඟ වසරේදී එන්නේ නැහැ. නමුත් රංග ඩයස්ට ස්තූතිවන්ත වෙන්න මේ දේවල් දැන් වෙන කවරදාටත් වඩා අපට සමීපයි. මෙම තාක්ෂණයන් සහ තවත් බොහෝ දේ රඳා පවතින්නේ නව සුපිරි සන්නායක වැඩිදියුණු කිරීම මතයි. ඒ කියන්නේ ප්‍රතිරෝධයක් නොමැතිව ශක්තිය සම්ප්‍රේෂණය කළ හැකි ද්‍රව්‍ය. අවුලකට තිබුණේ කාලයක් තිස්සේම සුපිරි සන්නායක වැඩ කිරීම සඳහා ඉතාම පහත් උෂ්ණත්වයක් දිගු කාලයක් තිස්සේ පවත්වා ගැනීමට අවශ්‍ය වී තිබීම ප්‍රායෝගික ප්‍රශ්නයක් වීමයි. රොචෙස්ටර් විශ්ව විද්‍යාලයේ යාන්ත්‍රික ඉංජිනේරු විද්‍යාව පිළිබඳ සහකාර මහාචාර්යවරයෙකු වන ඩයස් විසින් මේ වන විට  අනාගත නවෝත්පාදනයන් සඳහා මග පෑදිය හැකි විසඳුමක් ඉදිරිපත් කර තිබෙනවා. මෙය අධික ශීතල යටතේ නොව අධික පීඩනයක් යටතේ කාමර උෂ්ණත්වයේදී ස්ථායීව තබා ගත හැකි සුපිරි සන්නායකයක්. හයිඩ්‍රජන්, සල්ෆර් සහ කාබන් උපයෝගී කරගෙන වායුගෝල මිලියන 2.5 පීඩනයක් යොදමින් ඩයස් විසින් මේ සුපිරි සන්නායක ද්‍රව්‍යය නිපදවා තිබෙනවා. ඉතා අධික ලෙස සම්පීඩනය කිරීම මගින් විද්‍යුත් ප්‍රතිරෝධය ඉවත් කර ශක්තිය සම්ප්‍රේෂණය කිරීමට ඇති බාධා ඉවත් කර තිබෙනවා. මෙය කොයි තරම් සුවිශේෂී නවෝත්පාදනයක්ද කියා ඩයස් දන්නවා: “මිනිස්සු සියවසක් පුරා සුපිරි සන්නායක නිපදවීමට උත්සාහ ගනිමින් ඉන්නවා".  විසිවන සියවස තුළදී මේ අවස්ථාව ඔවුන් අතින් ගිලිහී ගියා. ඩයස්ට ස්තූතිවන්ත වෙන්න, විසි එක්වන සියවසේදී මිනිස්සු මේ වැඩේ සාර්ථක ලෙස කරයි.

අරගල වලින් ලැබී තිබෙන ශ්‍රමයේ පංගුව

ප්‍රාග්ධනය හා ශ්‍රමය අතර තිබෙන ගැටුම, ප්‍රාග්ධනයේ ගෝලීය හැසිරීම, ලෝක ප්‍රාග්ධනයේ හැසිරීම තුළ ලංකාවට තිබෙන භූ දේශපාලනික බලපෑම වගේ දේවල් ගැන ගොඩක් අය බොහොම බරපතල විදිහට කතා කරනවා. ඔය වගේ දේවල් ගැන ඕනෑම කෙනෙක්ට ඕනෑම දෙයක් කියන්න පුළුවන්. එහෙත් එයින් අදහස් වන්නේ ඒ කියන දේවල් වලට හැම විටම තේරුමක් තියෙනවා කියන එක නෙමෙයි. කොහෙන් හෝ අහුලාගත් දෙයක් ගිරවු වගේ කියවන එක අමාරු වැඩක් නෙමෙයි.

බොහෝ විට මේ වගේ දේවල් සම්බන්ධව කළ හැකි ගුණාත්මක විශ්ලේෂණයකට තේරුමක් තියෙන්නේ එවැනි ගුණාත්මක විශ්ලේෂණයක් ප්‍රමාණාත්මක විශ්ලේෂණ මත පාදක වනවානම් පමණයි. සීනි වැඩිපුර ආහාරයට ගැනීම ශරීර සෞඛ්‍යයට අහිතකර බව කෙනෙකුට කියන්න පුළුවන්. එහෙම කියන ගොඩක් අය විසින් කරන්නේ තවත් අයෙක් කියපු දෙයක් පුනරුච්ඡාරණය කරන එක. මුලින් කියපු කෙනා කතාව කියන්නේ ප්‍රමාණාත්මක විශ්ලේෂණයක් මත පදනම්ව වුවත් පුනරුච්ඡාරණය කරන අය ඒ කොටස ග්‍රහණය කර ගන්නේ කලාතුරකින්. සීනි වැඩිපුර කියා කියද්දී වැඩිපුර කියන්නේ කොපමණද කියන එක නැතුව කතාවට ප්‍රායෝගික තේරුමක් නැහැ. වැරදිලා ඇල්කොහොල් තේ හැන්දක් පෙවුනොත් වකුගඩු වලට කොයි තරම් හානියක් වෙයිද?

මේකෙම අනෙක් පැත්තකුත් තිබෙනවා. ගණිතය හෝ සංඛ්‍යානය ප්‍රශ්න වලට පිළිතුරු සොයා ගන්න තියෙන මෙවලම් මිසක් ප්‍රශ්න වලට අවසාන හෝ නිවැරදි පිළිතුරු නෙමෙයි. ඒ නිසා, ගුණාත්මක විශ්ලේෂණ නැති හෝ වැරදි ගුණාත්මක විශ්ලේෂණ මත පදනම් වූ ප්‍රමාණාත්මක විශ්ලේෂණ ගොඩක් වෙලාවට "පට්ට පල් බොරු".

මම මේ බ්ලොග් එකෙන් කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය හඳුන්වා දුන්නේ ඒ අනුසාරයෙන් තව ගොඩක් දේවල් පැහැදිලි කිරීමේ බලාපොරොත්තුවෙන්. මේ පැහැදිලි කිරීම් සඳහා කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය අවශ්‍ය නොවුනත්, මා එය යොදා ගන්නේ පැහැදිලි කිරීමේ පහසුවටයි. ලෝකයේ වෙනත් බොහෝ ආර්ථික විද්‍යාඥයින් විසින්ද එය සුලභව යොදා ගන්නවා. ඒ නිසා, කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය කොයි තරම් නිවැරදිද කියන එක වැදගත් ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. නිවැරදි කෙසේ වුවත්, එය ලියෝන්ටිෆ් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය වැනි වෙනත් බොහෝ විකල්ප වලට වඩා මේ වැඩේට ගැලපෙනවා.

දැන් අපි මේ කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය ගත්තොත්,

∂Y/∂L = (1-α)Y/L

∂Y/∂K = αY/K

∂Y/∂K: ශ්‍රමය දැනට තිබෙන මට්ටමේම තියෙද්දී ප්‍රාග්ධනය යම් ප්‍රමාණයකින් වැඩි කළොත් නිෂ්පාදිතය වැඩි වන ප්‍රමාණය. මෙයට අපි ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය කියා කියනවා.

∂Y/∂L: ප්‍රාග්ධනය දැනට තිබෙන මට්ටමේම තියෙද්දී ශ්‍රමය යම් ප්‍රමාණයකින් වැඩි කළොත් නිෂ්පාදිතය වැඩි වන ප්‍රමාණය. මෙයට අපි ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය කියා කියනවා.

ධනවාදයේ මූලධර්මය වන්නේ ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය නිෂ්පාදනය සඳහා ප්‍රාග්ධනය සපයන අයටත්, ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය නිෂ්පාදනය සඳහා ශ්‍රමය සපයන අයටත් ලැබිය යුතු බවයි. එය කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතයට සම්බන්ධයක් නැති දේශපාලනික කරුණක්. 

මාක්ස්වාදී අදහස වන්නේ ප්‍රාග්ධනයේ ප්‍රතිලාභ ලෙස කිසිවක් ලැබිය යුතු නැති බවයි. ඒ අනුව, ඉහත කොටස් දෙකම නිෂ්පාදනය සඳහා ශ්‍රමය සපයන අයට ලැබිය යුතුයි. මාක්ස්වාදය තුළ ශ්‍රමය සූරාකෑම ලෙස අර්ථ දැක්වෙන්නේ ඉහත කී ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය වෙනුවෙන් නිෂ්පාදනය සඳහා ප්‍රාග්ධනය සපයන අය විසින් ලබා ගන්නා කොටසටයි.

මේ දෙකම මූලධාර්මික අදහස්. ඇත්තටම ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය අතර ප්‍රතිලාභ බෙදෙන්නේ කොහොමද කියන එක වෙනම ප්‍රායෝගික කරුණක්.

ශ්‍රම ඒකකයකට ගෙවන වැටුප් අනුපාතිකය w ලෙසත්, ප්‍රාග්ධන ඒකකයකට ගෙවන ලාභාංශ හෝ පොලී අනුපාතිකය r ලෙසත් සලකමු. එවිට, අපට ධනවාදී මූලධර්ම අනුව ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය අතර ප්‍රතිලාභ බෙදී යා යුතු ආකාරය මෙසේ ලියන්න පුළුවන්.

w = ∂Y/∂L = (1-α)Y/L

r = ∂Y/∂K = αY/K

මාක්ස්වාදී මූලධර්ම අනුව මේ බෙදීම සිදු විය යුත්තේ වෙනස් ආකාරයකටයි.

w = Y/L

r = 0

කෙසේ වුවත් මාක්ස්වාදය අනුවද ප්‍රායෝගික තත්ත්වයන් යටතේදී නිෂ්පාදිතයෙන් කොටසක් නැවත ආයෝජනය කළ යුතුයි. ඒ නිසා, නිෂ්පාදිතය (Y) මුළුමනින්ම ශ්‍රමය ලබා දුන් අය අතර බෙදා හැරීමේ හැකියාවක් නැහැ. අවම වශයෙන් ක්ෂය වන ප්‍රාග්ධනය ප්‍රතිපූරණය කර ගැනීම පිණිස Y වලින් කොටසක් වෙන් කරන්න සිදු වෙනවා. පොදු ප්‍රාග්ධනයක් මිසක් පෞද්ගලික ප්‍රාග්ධනයක් නැති නිසා, පොදු ප්‍රාග්ධනය ක්ෂය වී යද්දී අතිරික්තයෙන් කොටසක් ඒ වෙනුවෙන් නොයෙදෙවුවොත් ක්‍රමයෙන් K ක්ෂය වී යන නිසා Yද ක්‍රමයෙන් අඩු වී යනවා. 

මේ අනුව, ඇත්තටම මාක්ස්වාදී ක්‍රමයේදී වුවත් මූලධාර්මික ලෙස බැලුවොත් ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් ප්‍රතිලාභ වෙන් කිරීමක් වැනි දෙයක් වෙනවා. මෙය හරියටම ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් ප්‍රතිලාභ වෙන් කිරීමක් ලෙස හැඳින්වීම නිවැරදි නැති වුවත්, සමාජවාදී ක්‍රමයකදී වුවද ප්‍රාග්ධන සංචිත පවත්වා ගැනීම හෝ වර්ධනය කර ගැනීම සඳහා අතිරික්තයෙන් කොටසක් නැවත ආයෝජනය කරන නිසා, අතිරික්තය මුළුමනින්ම ශ්‍රමයේ ප්‍රතිලාභ ලෙස බෙදා දීමක් වෙන්නේ නැහැ. 

අපි හිතමු මෙසේ නැවත ආයෝජනය කරන කොටස λ කියා. දැන් ශ්‍රමයේ ප්‍රතිලාභ ලෙස බෙදා දෙන්න වෙන්නේ (1-λ)Y කියන කොටස පමණයි. මේ λ කොපමණද කියන එක තීරණය කරන්නේ මධ්‍යගත සැලසුම් හදන අයයි. එය ධනවාදී ක්‍රමයකදී මෙන් නිදහසේ තීරණය වන දෙයක් නෙමෙයි. සමාජවාදී රටක ප්‍රාග්ධන සංචිත වර්ධනය වනවාද, ක්ෂය වනවාද, ස්ථායී ලෙස පවතිනවාද කියන එක තීරණය වන්නේ මේ වෙන් කිරීම සිදු කරන ආකාරය අනුවයි.

කොහොම වුනත් ප්‍රායෝගිකව යම් වෙන් කිරීමක් කරනවනේ. ඒ නිසා, ධනවාදී ක්‍රමයට මේ දිහා බැලුවොත් r = 0 වෙන්නේ නැහැ. අනෙක් අතට, w = Y/L වෙන්නේත් නැහැ. අපිට මෙය මෙලෙස ලියන්න පුළුවන්.

w = (1-λ)Y/L

r = λY/K

මෙහි මා r ලෙස හඳුන්වා තිබෙන්නේ නිෂ්පාදන අතිරික්තයෙන් නැවත ආයෝජනය කළ කොටස ආරම්භක ප්‍රාග්ධනයේ අනුපාතයක් ලෙස කොපමණද කියන එකයි. මාක්ස්වාදී ක්‍රමයේදී ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් ප්‍රතිලාභ බෙදීමක් සිදු නොවන නිසා මෙහි r ප්‍රාග්ධනය සඳහා ලැබෙන ප්‍රතිලාභ අනුපාතිකය ලෙස හැඳින්වීම වැරදි වුවත් මා එසේ කරන්නේ ධනවාදය සමඟ සංසන්දනය කිරීම පහසු කරන්නයි. මා දන්නා තරමින් කිසිවෙකු මෙවැන්නක් කර නැහැ. මා මෙය කරන්නේ මාක්ස්වාදය පමණක් හදාරා ඇති අයට ධනවාදය තේරුම් ගැනීමත්, ධනවාදී ආර්ථික විද්‍යාව පමණක් හදාරා ඇති අයට මාක්ස්වාදය තේරුම් ගැනීමත් පහසු කිරීම සඳහා පමණයි. ඒ නිසා, ප්‍රාග්ධනය පොත ඇතුළු මාක්ස්වාදී ආර්ථික විද්‍යා පොත් වල හෝ ධනවාදී ආර්ථික විද්‍යා පොත් වල මෙවැනි දෙයක් හොයන්න උත්සාහ කරන්න එපා.

දැන් අපි නැවත ධනවාදය වෙත හැරෙමු. 

ධනවාදී මූලධර්ම අනුව ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය අතර ප්‍රතිලාභ බෙදිය යුතු ආකාරය මෙසේ ලියන්න පුළුවන්.

w = ∂Y/∂L = (1-α)Y/L

r = ∂Y/∂K = αY/K

මෙහි එකම වෙනස λ වෙනුවට α තිබීමයි. α යනු λ මෙන් මධ්‍යගත සැලසුමක් යටතේ තීරණය වන දෙයක් නෙමෙයි. ඒ වගේම එය වෙළඳපොළ සාධක මත තීරණය වන දෙයක්ද නෙමෙයි. α යනු නිෂ්පාදන ක්‍රමවේදය හා සම්බන්ධ කරුණක්. එය වෙනස් වෙන්නේ තාක්ෂනය සමඟයි. එහි ධනවාදය හෝ සමාජවාදය සමඟ සම්බන්ධයක් නැහැ. කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය නිෂ්පාදන ආකෘතියක් මිසක් දේශපාලනික ආකෘතියක් නෙමෙයි.

එහෙමනම් ධනවාදය හා α අතර තිබෙන සම්බන්ධය කුමක්ද? ධනවාදය විසින් යෝජනා කරන බෙදීම මේ පරාමිතිය සමඟ සම්බන්ධයි. ඒ කියන්නේ අවසාන වශයෙන් ධනවාදය විසින් යෝජනා කරන පරමාදර්ශී බෙදීම තීරණය කරන්නේ නිෂ්පාදන තාක්ෂනය විසින්. මෙයින් වෙනස්ව සමාජවාදී ක්‍රමයකදී λ අගය තීරණය කරන්නේ පොදු ප්‍රාග්ධනය පාලනය කිරීමේ බලය අතේ තිබෙන පිරිස විසින්.

ධනවාදය යටතේ අතිරික්තය බෙදිය යුතු සාධාරණ ආකාරය කියන එකෙන් අදහස් වෙන්නේ හැමවිටම ධනවාදී සේ සැලකෙන රටක නිෂ්පාදන අතිරික්තය ඒ විදිහටම බෙදෙනවා කියා කියන එක නෙමෙයි. එහෙමනම්, ධනවාදය යටතේ මේ පරමාදර්ශී බෙදීම ඒ විදිහටම සිදු වන බවට තිබෙන සහතිකය කුමක්ද? එහෙම වෙන්නනම් ශ්‍රමය සපයන අය අතරත්, ප්‍රාග්ධනය සපයන අය අතරත් ඔවුනොවුන් අතර වගේම ප්‍රතිවිරුද්ධ කණ්ඩායම සමඟද ප්‍රමාණවත් තරඟයක් තිබිය යුතුයි. මේ තරඟය තුළ හැකි තරම් අඩුවෙන් ශ්‍රමය සපයන්න ශ්‍රමිකයින් එකිනෙකා සමඟ තරඟ කරනවා වගේම හැකි තරම් අඩු මිලකට ප්‍රාග්ධනය සපයන්න ප්‍රාග්ධන හිමියන් එකිනෙකා සමඟ තරඟ කරනවා. එම තරඟය තුළ කිසිවෙකුට ලැබිය යුතු ප්‍රමාණයට වඩා දෙයක් නොලැබෙන බව සහතික කෙරෙනවා. 

මෙහි විශේෂත්වය වන්නේ තමන්ට "ලැබිය යුතු" කොටස උදුරා ගැනීම සඳහා අරගල කරලා අවසානයේදී ලබාගත හැකි දෙයම තමන් විසින් "දිය යුතු" කොටස ස්වේච්ඡාවෙන් ලබා දීමේ තරඟය තුළද ඒ විදිහටම ලැබෙන එකයි. ශ්‍රමය සඳහා වැඩිම මිල ලබා ගැනීම සඳහා කළ යුතු අරගලයක් බොහෝ විට ප්‍රචණ්ඩයි. හැකි තරම් අඩුවෙන් ශ්‍රමය සැපයීම සඳහා කරන තරඟය තුළ එවැනි ප්‍රචණ්ඩත්වයක් නැහැ. එය සිදු වන්නේ නිදහස් කැමැත්තෙන්. අපූරුම දෙය වන්නේ හැකි තරම් අඩුවෙන් ශ්‍රමය සැපයීම සඳහා කරන තරඟය තුළ අරගල කර ශ්‍රමය සඳහා ලබා ගත හැකි වැඩිම මිල අරගලයකින් තොරවම ලැබෙන එකයි.

මෙය මෙසේ සිදු වන බවට තිබෙන සහතිකය කුමක්ද? මෙය සිදු වෙන්නනම් මිනිස්සුන්ට තමන්ට වඩාත්ම වාසිදායක දේ කිරීමේ දැනුමක් හා නිදහසක් තිබිය යුතුයි. මේ තත්ත්වය වියුක්ත තත්ත්වයක් බව කාට හරි කියන්න පුළුවන්.

භෞතික විද්‍යාවේදී ඝර්ෂණය නැති සුමට පෘෂ්ඨ ගැන කතා කරනවා. එහෙත් එවැනි ඝර්ෂණය නැති සුමට පෘෂ්ඨ සැබෑ ලෝකයේ නැහැ. ඝර්ෂණය නැති සුමට පෘෂ්ඨයක සිදුවන චලිතයක් ඝර්ෂණය තිබෙන සුමට නැති පෘෂ්ඨයක ඒ විදිහටම වෙන්නේ නැහැ.

මිනිස්සු හැමෝම හැම විටම තමන්ට වඩාත්ම වාසිදායක දේ කරන්නේ නැහැ. හැබැයි එහෙම නොකළා කියලත් ඉහත ධනවාදී සමතුලිතතාවය වෙනස් වෙන්නේ නැහැ. පෘෂ්ඨය සුමට නැත්නම් අර අඟහරු වෙත ඊයේ ගිය පර්සිවියරන්ස් රෝවරයට වගේ පාර වෙනස් කරලා පෘෂ්ඨය වඩා සුමට තැනක් හොයා ගන්න මිනිස්සුන්ට පුළුවන්. එහෙම තැන් නැත්නම් සුමට පෘෂ්ඨ හදා ගන්න පුළුවන්. සාමූහික ක්‍රමයක් වන ධනවාදී නිදහස් වෙළඳපොළක් කාර්යක්ෂම වීම සඳහා අවශ්‍ය වන අනිවාර්ය පූර්ව කොන්දේසිය මිනිස්සු හැමෝම හැම විටම තමන්ට වඩාත්ම වාසිදායක දේ කිරීම නෙමෙයි. මිනිස්සු වැඩි දෙනෙක් බොහෝ විට තමන්ට වඩාත්ම වාසිදායක දේ කිරීම ඒ සඳහා ප්‍රමාණවත්. විශේෂ තත්ත්වයන් තිබුණත්, මේ කොන්දේසිය බොහෝ විට ප්‍රායෝගිකව සම්පූර්ණ වන කොන්දේසියක්.

රුපියල් දාහක් පොල් ගෙඩියකට ගෙවන්න කැමති කිහිප දෙනෙක් ඉන්න පුළුවන්. එහෙත් වැඩි දෙනෙක් පොල් ගෙඩියකට එවැනි විශාල මිලක් ගෙවන්න සූදානම් නැහැ. ඒ නිසා, පොල් ගෙඩියකට රුපියල් දාහක් ගෙවන්න සූදානමින් ඉන්න කෙනාටත් සීයකට එකසිය විස්සකට පොල් ගෙඩියක් මිල දී ගන්න ලැබෙනවා. රුපියල් පණහකට දවසක් පුරා කුලී වැඩ කරන්න කැමති කෙනෙක් හිටියත් බොහෝ විට ඔහුට ඊට වඩා වැඩි කුලියක් ලැබෙනවා. ඒ රටේ ශ්‍රමිකයන් බොහෝ දෙනෙක් ඒ තරම් අඩු කුලියකට වැඩ කරන්න කැමති නැති නිසා. කිසියම් රටක ධනවාදයක් නොතිබුණත් යම් තරමකට හෝ ධනවාදී මූලධර්ම වැඩ කරනවා. ඒ එම මූලධර්ම ස්වභාවිකත්වයට කිට්ටු නිසා. ගුරුත්වාකර්ෂණ ප්‍රවාදය තිබුණත් නැතත් පොල් බිමට වැටෙනවා. 

ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය අතර අතිරික්තය බෙදිය හැකි වඩාත්ම කාර්යක්ෂම ක්‍රමය (1-α): α අනුපාතයට බෙදීමයි. ධනවාදය යටතේ කාගේවත් සැලසුමක් නැතිවම මෙය සිදු වෙනවා. සමාජවාදය යටතේ මේ බෙදීම වෙන්නේ මා ඉහත විස්තර කළ පරිදි (1-λ): λ අනුපාතයටයි. එම λ අගය කවුරු හෝ පිරිසක් විසින් සැලසුම් කරන දෙයක් මිසක් ස්වභාවික දෙයක් නෙමෙයි. කොහොම වුනත්, එක දෙයක් කියන්න පුළුවන්. λ = α වූ විට සමාජවාදී ක්‍රමයක් ධනවාදී ක්‍රමයක් තරමටම කාර්යක්ෂම වෙන්න පුළුවන්. (මේ කාර්යක්ෂමතාවය නැති වන වෙනත් බොහෝ හේතු තිබෙනවා. ප්‍රස්තුතයට අදාළ නොවන නිසා මෙහිදී මා ඒවා පැත්තකින් තියනවා)

සමාජවාදී රටක් ධනවාදයේ මූලධර්ම පිළි නොගත්තත් ධනවාදය පිළිගත් රටවල් සමඟ ප්‍රමාණවත් තරඟයක නියැලෙනවානම් එහි අවසාන ප්‍රතිඵලය වන්නේ නිසර්ගයෙන්ම  λ = α වීමයි. ඒ සමානත්වය ඇති වන තුරුම සමාජවාදී රටේ පාලකයින්ට තමන්ගේ මධ්‍යගත සැලසුම් වෙනස් කරන්න වෙනවා. නැත්නම් ආර්ථිකය ටිකෙන් ටික වල පල්ලට යනවා. චීනය වගේ රටවල් කාලයක සිට මේ වැඩේ සාර්ථක ලෙස කරනවා. දැන් කියුබාවත් වැඩේට බැහැලා. 

මා මෙහිදී සමාජවාදී රටවල් සේ හඳුන්වන්නේ පැරණි සෝවියට් දේශය, චීනය, කියුබාව, උතුරු කොරියාව වගේ පොදුවේ සමාජවාදී රටවල් සේ සැලකෙන රටවල් මිසක් කවදාවත් ලෝකයේ තිබී නැති සමාජවාදී රටවල් නෙමෙයි. සමහර අයට අනුව මේ රටවල් වල තිබී ඇත්තේ හෝ තිබෙන්නේ රාජ්‍ය ධනවාදයක් මිසක් සමාජවාදයක් නෙමෙයි. ඔය වචන වැදගත් නැහැ. පොදුවේ මාක්ස්වාදය තුළ කොමියුනිස්ට්වාදයට පෙර එන සමාජවාදය ලෙස හැඳින්වුණේ ඔය රටවල් වල තිබුණු හෝ තිබෙන මධ්‍යගත සැලසුම් ක්‍රමය. ජාතික සමාජවාදය ලෙස හැඳින්වුණු හිට්ලර්ගේ ජර්මනියේත්, රටේ නම අනුව දැනට ලෝකයේ තිබෙන සමාජවාදී රටවල් දෙකෙන් එකක් වූ ලංකාවේත් බොහෝ දුරට තිබෙන්නේ මේ ක්‍රමය. බොහෝ දෙනෙක් විසින් ධනවාදී රටක් ලෙස වැරදියට හඳුන්වන සිංගප්පූරුවේ වගේම රජ පවුල් විසින් තවමත් පාලනය කරන මැද පෙරදිග රටවලත් තියෙන්නේ මේ සමාජවාදී ක්‍රමයට කිට්ටු ක්‍රමයක්. මේ හැම රටකටම පොදු සාධකයක් වන්නේ ඉහත කී λ අගය යම් පිරිසක් විසින් පාලනය කිරීමයි. ඒ නිසා, එම අගය α අගයට සමාන වීමේ සෛද්ධාන්තික අවශ්‍යතාවයක් නැහැ.

හැබැයි මේ ඇතැම් රටවල් ලෝකයට විවෘතයි. ලෝකය සමඟ තරඟ කරනවා. ඒ කියන්නේ රට ඇතුළේ ධනවාදී මූලධර්ම ක්‍රියාත්මක නොවුනත් ජාත්‍යන්තර තලයේදී කටයුතු කරන්නේ යම් තරමකින් ධනවාදී මූලධර්ම වලට අනුගතවයි. චීනය ඇමරිකාවට භාණ්ඩ අපනයනය කරද්දී පුළුවන් තරම් අඩු මිලකට භාණ්ඩ සපයන්න උත්සාහ කරනවා මිසක් ඒ භාණ්ඩ හදන ශ්‍රමිකයින්ගේ ප්‍රතිලාභ වෙනුවෙන් අරගල කරන්නේ නැහැ. මේ ක්‍රමය පැරණි සෝවියට් දේශයේ ක්‍රමයට සාපේක්ෂව සාර්ථක වී තිබෙනවා. 

පැරණි සෝවියට් දේශය ජාත්‍යන්තර ගනුදෙනු කළේ බොහෝ දුරට ධනවාදී ලෝකයෙන් වෙන්ව සිටිමින් සමාජවාදී හෝ තුන් වන ලෝකයේ රටවල් එක්කයි. ඒ නිසා, පැරණි සෝවියට් දේශය ධනවාදී රටවල් වල තිබුණු තරඟයට වක්‍ර ලෙස හෝ නිරාවරණය වුනේ නැහැ. තරඟයට වක්‍ර ලෙස හෝ නිරාවරණය නොවුණු නිසා λ = α විය හැකි යාන්ත්‍රණයක් තිබුණේ නැහැ. නමුත්, චීනයට එවැනි යාන්ත්‍රණයක් තිබෙනවා. ඒ නිසා, චීන සමාජවාදය රටෙන් පිටතදී කාර්යක්ෂමයි. චීන සමාජවාදය රට ඇතුළේ ශ්‍රමිකයින්ට සාධාරණය ඉටු කරනවාද නැද්ද කියන එක වෙනම කරුණක්.

ලෝකයේ එක් එක් රටවල නිෂ්පාදන අතිරික්තය ශ්‍රමය හා ප්‍රාග්ධනය අතර බෙදී යන්නේ කොහොමද? ලෝකයේ එක් එක් රටවල ප්‍රාග්ධනය සඳහා ලැබෙන ප්‍රතිලාභ අනුපාතික කොපමණද? පහත තිබෙන්නේ පසුගිය දස වසර (2010-2019) සඳහා සාමාන්‍ය අගයයන්. මේ සංඛ්‍යාලේඛණ ගැන වැඩිදුර විශ්ලේෂණ ඉදිරි ලිපියකට ඉතිරි කරන්නම්.

Data are based on Penn World Table version 10.0.

References: 

Feenstra, Robert C., Robert Inklaar and Marcel P. Timmer (2015), "The Next Generation of the Penn World Table" American Economic Review, 105(10), 3150-3182, available for download at www.ggdc.net/pwt

පර්සි අඟහරු වෙත!

පර්සි යන කෙටි නමින් හැඳින්වෙන පර්සිවියරන්ස් රෝවරය මාස හතකට ආසන්න ගමන් කාලයක් ගෙවා පැය කිහිපයකට පෙර අඟහරු ග්‍රහලෝකයේ ජෙසීරෝ ආවාට ප්‍රදේශය වෙත ලඟා වුනා. මෝටර් රථයක ප්‍රමාණයේ මේ රෝවරය මීට පෙර එහි ගිය කියුරියෝසිටි රෝවරයට සාපේක්ෂව සෑහෙන තරමකින් වැඩි දියුණු කළ එකක්. අඟහරු මත යා යුතු තැන දැනුම් දීමෙන් පසුව ඒ කරා යා යුතු හොඳම මාර්ගය තෝරා ගැනීමට මේ රෝවරය සමත්. 

අඟහරු වෙත මේ රෝවරය යැවීම අඟහරු ජනාවාස කිරීමේ ඉතාම මූලික අදියරේ පියවරක් ලෙස හඳුන්වන්න පුළුවන්. එය යැවීමේ ප්‍රධාන අරමුණු හතරක් වන්නේ,

- අඟහරු මත පිහිටි මූලික මට්ටමේ ජීවයකට පැවතිය හැකි හෝ පැවතිය හැකිව තිබුණු ස්ථාන හඳුනා ගැනීම;

- එම ස්ථාන ආශ්‍රිතව තිබිය හැකි හෝ තිබී ඇති මූලික මට්ටමේ ජීවයන් හඳුනා ගැනීම; 

- පසු දිනක වෙනත් යානයකින් ආපසු පොළොව වෙත රැගෙන ඒම සඳහා අඟහරුගේ "පස්" සාම්පල එකතු කර එක තැනකට ගොඩ ගැසීම (මේ පස් සාම්පල් පෘථිවියට ගේන්න 2026දී යන ගමනට ඉකොනොමැට්ටත් යන්නයි ඉන්නේ!); හා 

- අඟහරු මත ඔක්සිජන් නිෂ්පාදනය කිරීමේ හැකියාව පරීක්ෂා කිරීමයි.

රෝවරය සමඟ එහි යන කුඩා ඉන්ජෙනුයිටි හෙලිකොප්ටරයද අඟහරු ගැන වැඩි විස්තර දැන ගැනීම සඳහා උපකාරී වනු ඇති. පෘථිවියෙන් පිටත පළමු මිනිස් ජනාවාස හැදෙන්නේ අඟහරු මත වීමට ලොකු ඉඩක් තිබෙනවාක් මෙන්ම එය අපේ ජීවිත කාල තුළම සිදුවෙන්න වුවත් බැරිකමක් නැහැ. 

මිනිසා පැවැත්ම සඳහා කරන අරගලයේදී කුතුහලය කියන සාධකය විසින් හැම විටම වගේ පරිණාමික වාසි සපයා තිබෙනවා. කුතුහලය මිනිසාව අවදානම් ගැනීමට පොළඹවනවා. අවදානම් ගැනීම අලුත් දැනුම් එකතු කරනවා. දැනුම් ඇත්තද බොරුද කියන එකට වඩා වැදගත් වන්නේ දැනුම් වලින් වැඩක් තිබෙනවාද නැද්ද කියන එකයි. වැඩක් නැති දැනුම් පස්සේ යන අය පරිණාමික ක්‍රියාවලිය තුළ වඳ වී යාමත්, වැඩක් නැති දැනුම් අතහැර වැඩක් තිබෙන දැනුම් හොයා ගන්නට හෝ හොයා ගන්නට බැරිනම් අඩු වශයෙන් නිවැරදිව අනුකරණය කරන්නට පුළුවන් අය ඉතිරි වීම ඉතිහාසය පුරා දිගින් දිගටම සිදු වී ඇති දෙයක්. මිනිස් වර්ගයා අලුත් දැනුම් හොයා යන ගමනේදී පෞද්ගලික ප්‍රාග්ධනය විසින් කර තිබෙන කාර්ය භාරය ඉතා විශාලයි.

විණිමය හුවමාරු ගිවිසුම් හා ණය

මම හිතන්නේ විණිමය හුවමාරු ගිවිසුම් කියන වචනය පහුගිය දවස් වල ලංකාවේ ගොඩක් අයට ඇහෙන්න ඇති. සමහර මාධ්‍ය වල පළ වී තිබුණු හැටියට ලංකාව ඉන්දියාවෙන් අරගෙන තිබුණු ඩොලර් මිලියන 400ක ණයක් වහාම ගෙවන්න කියලා ඉන්දියාව ඉල්ලලා තිබෙනවා. ඔය ගැන ලංකාවෙන් වගේම ඉන්දියාවෙන්ද පැහැදිලි කිරීම් කෙරුණා. ඊට පස්සේ දැන් චීනයෙන් ඩොලර් මිලියන 1,500ක ණයක් ගන්න යන කතාවකුත් ඇහෙනවා. ඔය කතා දෙකම එක්ක විණිමය හුවමාරු ගිවිසුම් කියන වචනයත් ඇහෙන බව ටිකක් හොයා බැලුවොත් පෙනෙයි.

මේ විණිමය හුවමාරු ගිවිසුම් කියන්නේ මොනවාද? ඒවා ණය නෙමෙයිද? අයිඑෆ්එම් හෙවත් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලෙන් ගන්න ණය ගැනත් ඔය වගේම ප්‍රශ්නයක් අහන්න පුළුවන්. මේ ගැන මීට කලිනුත් පැහැදිලි කරලා තියෙනවා. නමුත්, ගොඩක් අයට මෙය තවමත් පැහැදිලි නැති නිසා, විශේෂයෙන්ම වෙන තැන් වල නැවත පළවීමෙන් පසුව මේ ලිපි කියවන අයත් දැන් ගොඩක් ඉන්න නිසා, අපි මේ ගැන නැවතත් පැහැදිලි කර ගනිමු.

පළමුව රාජ්‍ය ණය හා විදේශ ණය අතර වෙනස නැවත පැහැදිලි කරන්නම්.

රාජ්‍ය ණය කියන්නේ රජය විසින් ලබා ගන්නා ණය. මේ ණය විදේශ ණය හෝ දේශීය ණය විය හැකියි. ඒ වගේම, විදේශ ණය කියන්නේ ලංකාවේ කවුරු හෝ විසින් විදේශයකින් ගන්නා ණය. ණය ගන්නේ රජය, පුද්ගලයෙක් හෝ සමාගමක් වෙන්න පුළුවන්. ලංකාවේ රාජ්‍ය ණය අර්බුදය හා විදේශ ණය අර්බුදය එකිනෙකට සම්බන්ධ වුනත් මේ දෙක දෙකක්. 

රාජ්‍ය ණය ඉහළ යාමේ ප්‍රශ්නය වන්නේ ණය වාරික හා පොලිය ගෙවීම අනාගතයට ඉතිරි වීම, ඒ හරහා අනාගතයේදී රජයේ වියදම් ඉහළ ගොස් අයවැය හිඟය වැඩි වීම හා අයවැය හිගය පියවන්න වැඩි වැඩියෙන් තවතවත් ණය ගන්න සිදු වීම. මේ විදිහට අයවැය හිඟය ඉහළ ගිහින් ඒ අයවැය හිඟය පියවීම සඳහා තවදුරටත් දේශීය හෝ විදේශීය ණය ගන්න අමාරු වුනහම රජය සල්ලි අච්චු ගැහීම කරා යොමු වෙනවා. පහුගිය අවුරුද්දේ කළේම ඔය වැඩේනේ. එහි අහිතකර ප්‍රතිඵල ගැන කතා කරන්න කාලය වැය නොකර සිටිමු. කලින් මේ ගැන ඕනෑ තරම් කතා කරලා තියෙනවනේ.

ඇත්තටම රජය විසින් ලබා ගන්න ණය ඵලදායී ලෙස ආයෝජනය කරනවානම් ණය කොයි තරම් ගත්තත් ප්‍රශ්නයක් වෙන්නේ නැහැ. කරපු මොනවා හෝ ආයෝජන නිසා රටේ ආදායම් ඉහළ යන නිසා ණය වාරික හා පොලී ගෙවන්න අවශ්‍ය අමතර මුදලට වඩා වැඩියෙන් රජයේ බදු ආදායම් ඉහළ යනවා. ඒ නිසා, ණය ගෙවන එක ප්‍රශ්නයක් වෙන්නේ නැහැ. ලංකාවේ රාජ්‍ය ණය ඒ විදිහට ඵලදායී විදිහට ආයෝජනය නොවන බව අමුතුවෙන් කියන්න දෙයක් නැහැනේ. ඒ නිසා, වරින් වර ඔය සල්ලි අච්චු ගහන විකල්පයට යන්න වෙනවා.

විදේශ ණය ඉහළ යාමේ ප්‍රශ්නය වෙන එකක්. අපි රජය පැත්තකින්ම තියමුකෝ. ලංකාවේ කවර හෝ සමාගමක් විසින් විශාල (ඩොලර් බිලියන දෙක තුනක වගේ) විදේශ ණයක් ගත්තා කියමු. මේ විදිහට ලබාගත් අරමුදල් ඉතාම ඵලදායී ලෙස ආයෝජනය කරලා ණය ගෙවන්න අවශ්‍ය මුදලටත් වඩා ආදායමක් ඉපැයූවා කියමු. හැබැයි ආදායම උපයා තියෙන්නේ රුපියල් වලින්. ණය ආපසු ගෙවන්න තියෙන්නේ ඩොලර් වලින්. 

දැන් මේ සමාගමට ණය ගෙවන්න රුපියල් ඩොලර් වලට මාරු කරන්න වෙනවා. ඒ සඳහා, ඩොලර් දීලා රුපියල් ගන්න කැමති කෙනෙක් ළඟට යන්න වෙනවා. පොඩි ඩොලර් ගණනක්නම් ඔය විදේශ මුදල් හුවමාරු කරන තැනකින් ගන්න පුළුවන්. ටිකක් ලොකු ගණනක් බැංකුවකින් ගන්න පුළුවන්. හැබැයි ලංකාවේ කිසිම වාණිජ බැංකුවක බිලියන ගණන් ඩොලර් නැහැ. ඒ වගේ ගණනක් ගන්න පුළුවන් තැන මහ බැංකුව. රුපියල් දීලා ඩොලර් ගන්න පුළුවන් වෙන්නේ මහ බැංකුවේ ඩොලර් සංචිත වලින්. 

ඇත්තටම කියනවානම් වෙන කවුරු විසින් ප්‍රතික්ෂේප කළත් මහ බැංකුවට රුපියල් අරගෙන ඩොලර් දෙන එක ප්‍රතික්ෂේප කරන්න බැහැ. මහ බැංකුව විසින් එහෙම කරනවානම් එහි විශාල ප්‍රශ්නයක් තියෙනවා. ඒ ඇයි?

මහ බැංකුව විසින් රුපියල් අරගෙන ඩොලර් දෙන්න බැහැ කියා කියනවානම් එය සමාන කළ හැක්කේ වාණිජ බැංකුවක් විසින් ඔබේ තැන්පතු ආපසු දෙන්න බෑ කියන එකටයි. ඔබේ අතේ තිබෙන රුපියල් මුද්‍රණය කරලා සංසරණයට එකතු කරලා තියෙන්නේ මහ බැංකුව විසින්. ඔබ මේ රුපියල් ලබා ගෙන තිබෙන්නේ නිකම් නෙමෙයි. මහන්සියෙන් හදාගත් මොනවා හෝ දෙයක් එක්ක හුවමාරු කරලා. එහෙම නැත්නම් ඔබේ ශ්‍රමය එක්ක හුවමාරු කරලා. ඔබ වටිනා දෙයක් රුපියල් නෝට්ටු එක්ක හුවමාරු කරගන්න කැමති වී තිබෙන්නේ මහ බැංකුව මත තිබෙන විශ්වාසය මත. රුපියල් අතේ තියා ගන්නවා කියන්නේත් හරියට බැංකුවක සල්ලි දමනවා වගේම දෙයක් තමයි.

රුපියල් වලට වටිනාකමක් තිබෙන බව කියන්නේ මහ බැංකුව. මේ වටිනාකම හරියටම ඔබට දැනුම් දෙන්නෙත් මහ බැංකුව. නිශ්චිතවම කියනවානම් රුපියල් දෙසීයක ඇමරිකන් ඩොලරයකට සමාන වටිනාකමක් තිබෙන බව ඔබට කියන්නේ මහ බැංකුව. මහ බැංකුව ඔබට එහෙම කියනවානම් ඔබ රුපියල් දෙසීයක් මහ බැංකුවට දුන්නහම ඔබට ඩොලරයක් දෙන්න මහ බැංකුවට වගකීමක් තියෙනවා. මහා බැංකුව එහෙම දෙන්න බැහැ කියනවානම් ඒ කියන්නේ රුපියලේ වටිනාකම පිළිබඳව මහ බැංකුව කියන්නේ බොරුවක් කියන එකයි.

ඉහත තර්කය අනුව ඔබ රුපියල් දුන්නහම ඔබට අවශ්‍ය ප්‍රමාණයට ඩොලර් දෙන්න බැරිනම් මහ බැංකුවේ විශ්වාසනීයත්වය පිළිබඳ ගැටළුවක් මතු වෙනවා. ඒ නිසා, මහ බැංකුවක් මේ තත්ත්වයට වැටෙන්න කැමති නැහැ. එහෙම වැටෙනවානම් වැටෙන්නේ වෙන කරන්න කිසිම දෙයක් නැති වුනහම. එහෙමත් නැත්නම් මහ බැංකුව බංකොලොත් වුනහම. රටක මහ බැංකුවක් බංකොලොත් වෙනවා කියන්න ඒ රටේ මුදල් වලට කිසිම වටිනාකමක් නැති වෙලා නිකම්ම කඩදාසි බවට පත් වෙලා කියන එක. සමහර රටවල් වල ඒ වගේ තත්ත්වයක් ඇති වෙලා තිබෙනවා. කවුරු හෝ ඉල්ලුවොත් ඉල්ලන තරමක් දෙන්න ප්‍රමාණවත් ඩොලර් සංචිතයක් මහ බැංකුවේ පවත්වා ගැනීම ඉතාම වැදගත් වන්නේ මේ නිසා.

මහ බැංකුවේ ඩොලර් සංචිත පහත වැටිලා ඉල්ලුමට සරිලන තරම් ඩොලර් සපයන එක අසීරු වුනහම එය අපි ගෙවුම් ශේෂ අර්බුදයක් කියා හඳුන්වනවා. ලංකාව වසර කිහිපයකට වරක් ගෙවුම් ශේෂ අර්බුදයකට මුහුණ දෙනවා. ගොඩක් වෙලාවට ගොඩ දමන්නේ අයිඑම්එෆ් එක. අර්බුදය අවසන් වන විට රුපියල සෑහෙන තරමකින් අවප්‍රමාණය වෙනවා. බොහෝ විට වෙන්නේ සංචිත ඉහළ යන එකට වඩා විණිමය අනුපාතය ඉහළ යාම නිසා ඩොලර් වලට තිබෙන ඉල්ලුම අඩු වෙන එක. 

රුපියල් දෙසීය ගානේ මහා බැංකුවෙන් ඩොලර් ඉල්ලන ගොඩක් අය රුපියල් තුන්සීය ගානේ ඩොලර් ඉල්ලගෙන එන්නේ නැහැ. ඒ නිසා සංචිත වැඩි වුනේ නැතත් අඩු වශයෙන් තාවකාලිකව හෝ ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නය විසඳෙනවා. කාලයක් ගිහින් අලුත් වටයකින් නැවත ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නය මතු වෙන කොට ආයෙත් ඔය රවුමම යනවා. රුපියල අවප්‍රමාණය වෙනවා. 

දැන් මම ඔය විස්තර කළේ ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නය. මම මෙය විස්තර කළේ රජය ගාවා නොගෙන. ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්න වලට හේතුව මහ බැංකුවේ විදේශ විණිමය ප්‍රතිපත්තිය. රාජ්‍ය ණය ප්‍රශ්නයක් නොතිබුණත් මහ බැංකුවේ විදේශ විණිමය ප්‍රතිපත්තිය නිසා ඔය වගේ තත්ත්වයක් ඇති වෙන්න පුළුවන්. මේ උදාහරණයේදී මෙන් විදේශ ණය ලබාගත් පෞද්ගලික සමාගම එම මුදල් ඵලදායී ලෙස ආයෝජනය කරලා ආදායම් ඉපදවූයේ වුවත් මේ වගේ තත්ත්වයක් ඇති වෙන්න පුළුවන්. 

මේ ප්‍රශ්න දෙකේ වෙනස පැහැදිලි කරන්න මේ විදිහට පෞද්ගලික අංශය විසින් ලබාගත් විදේශ ණයක් උදාහරණයට ගත්තත් ඇත්තටම ලංකාවේ විදේශ ණය වලින් විශාල කොටසක් අරගෙන තිබෙන්නේ රජය විසින්නේ. රජය විසින් විදේශ ණය ගත්තහම එක පැත්තකින් රාජ්‍ය ණය අර්බුදයක් වගේම අනෙක් පැත්තෙන් ගෙවුම් ශේෂ අර්බුදයක්ද මතු වෙනවා. ඒ නිසා, වෙන වෙනම ප්‍රශ්න දෙකක් වුනත් මේ ප්‍රශ්න දෙක එකට ගැට ගැහිලයි තියෙන්නේ. 

විදේශ ණය ගත්තහම තාවකාලිකව ප්‍රශ්න දෙකම යටපත් වෙනවා. එක පැත්තකින් ගත්ත ඩොලර් ටික රුපියල් වලට මාරු කළාම රටේ බැංකු පද්ධතියට ඩොලර් ඇවිත් ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නය යට යනවා. අනෙක් පැත්තෙන් ඩොලර් මාරු කරලා ගත්ත රුපියල් ටිකෙන් අයවැය හිඟය පියවාගන්න පුළුවන්. ඒ නිසා, සල්ලි අච්චු ගහන්න අවශ්‍ය වෙන්නේ නැහැ. උද්ධමන ප්‍රශ්නයක් එන්නෙත් නැහැ. ලංකාව කාලයක් තිස්සේම කරන්නේ මේ වැඩේ.

හැබැයි ඉතිං මේ වැඩේ තනිකරම හිඟන්නාගේ තුවාලය කහනවා වගේ වැඩක්. විදේශ ණය අරගෙන තාවකාලිකව ප්‍රශ්න දෙකම යටපත් කර ගත්තත් ගත්ත ණය පොලියත් එක්ක ගෙවන්න වුනහම ප්‍රශ්නය අලුත් වටයකින් එන්නේ තිබුණාටත් වඩා දරුණු වෙලා. එතකොට හැමදාම වැඩි වැඩියෙන් විදේශ ණය ගන්න වෙනවා. නමුත්, ණය ගන්නනම් ණය දෙන්න කැමති අයත් ඉන්න ඕනෑනේ. 

දැන් ලංකාවේ රජය ණය අරන් තිබෙන තරමට හා ඒ ගත්ත ණය මෙතෙක් කාලයක් වියදම් කරලා තිබෙන විදිහට රජයට තවත් ණය දෙන එක විශාල අවදානමක් බව කාට වුනත් තේරෙනවා. මෙච්චර කල් ගත්ත ණය වලින් ආදායම් උපදවා නැතුවා වගේම කවදාවත් ගත්ත ණය ගෙවලත් නැහැනේ. ගත්ත ණය ගෙවලා නැහැ කියා කියන්නේ ණයට පොලු තියලා තියෙනවා කියන එක නෙමෙයි. ලංකාව එහෙම කරලා නැහැ. නමුත්, හැම විටම ගත් ණය ගෙවා තියෙන්නේ අලුත් ණය වලින්. ඔය පිරමිඩ් එක කොයි වෙලේ හෝ කඩා වැටෙන බව කාට වුනත් තේරෙනවනේ.

දැන් ලංකාවේ රජයට විදේශ ණය ලබා ගන්න එක ඉතාම අසීරුයි. අවුරුද්දකින් (2022 ජනවාරි 18) කල් පිරෙන්න නියමිත ලංකාවේ ස්වෛරීත්ව බැඳුම්කරයක අද ආයෝජනය කරන කෙනෙකුට (ද්වීතියික වෙළඳපොළෙන් මිල දී ගන්න කෙනෙකුට) 40%කට කිට්ටු පොලියක් ඩොලර් වලින්ම ලබා ගන්න පුළුවන්. ඒ කියන්නේ ලංකාවට අවුරුද්දකට ඩොලර් 100ක් දෙන කෙනෙක් එසේ කරන්නේ අවුරුද්දකින් ඩොලර් 140ක් ලැබෙනවානම් පමණයි. මෙයින් පෙන්වන්නේ රට ඇතුළේ ඉන්න අයට නොතේරුණත් රුපියලේ සැබෑ වටිනාකම කොයි තරම් අඩු වෙලාද කියන එකයි.

මේ වගේ තත්ත්වයකදී ලංකාවට විදේශ ණය ලබා ගැනීම ඉතාම අසීරුයි. වාණිජ පදනමින් ණය ගන්නවානම් 40%ක පමණ පොලියක් ගෙවන්න වෙනවා. නැත්නම් ඉන්දියාව, චීනය හෝ වෙනත් බටහිර රටක් දේශපාලන අරමුණක් පෙරදැරිව අඩු පොලියකට ණය දෙන්න ඕනෑ.

මේ ආණ්ඩුව බලයට පත් වූ වහාම විශාල ලෙස බදු අඩු කළානේ. එහි දේශපාලනය අපි පැත්තකින් තියමු. මේ වැඩෙන් රජයේ ආදායම් විශාල ලෙස අඩු වෙලා අයවැය හිඟය විශාල ලෙස ඉහළ ගියා. දැන් එක පැත්තකින් අයවැය හිඟය විශාල ලෙස ඉහළ ගිහින්. අනෙක් පැත්තෙන් අයවැය හිඟය පියවාගන්න විදේශ ණය ගන්නත් බැහැ. දේශීය ණය ගන්න පුළුවන් වුනත් දේශීය ආයෝජකයෝ වුනත් ආණ්ඩුවට අවශ්‍ය පොලියට ණය දෙන්න සූදානම් නැහැ. පවතින පොලියට රජයට ණය දීම අවදානම් බව දේශීය ආයෝජකයෝ පවා හිතනවා. මේ තත්ත්වය යටතේ විශාල ලෙස සල්ලි අච්චු ගසමින් අයවැය හිඟය පියවා ගන්න ආණ්ඩුව පෙළඹී තිබෙනවා.

මේ වැඩෙන් යම් කාල පමාවකින් පසුව විශාල ලෙස රටේ බඩු මිල ඉහළ යාම හා ඉන් පසුව ඩොලරයේ මිලද ඉහළ යන එක ඉතාම පැහැදිලියි. ඒ කතාව අපි පැත්තකින් තියමුකෝ. ඒ අනාගත අවදානම් කොහොම වුනත් මේ විදිහට සල්ලි අච්චු ගහන එකෙන් මේ අවස්ථාවේදී තාවකාලිකව රාජ්‍යමූල්‍ය අර්බුදය විසඳෙනවා. අච්චු ගහපු සල්ලි වලින් දේශීය ණය වගේම පොලියත් ආපහු ගෙවන්න පුළුවන්. අනෙක් දේශීය වියදම් වෙනුවෙන් මේ මුදල් වැය කරන්නත් පුළුවන්. ඒ වගේම විදේශ ණය හා පොලිය ගෙවන්න අවශ්‍ය තරමට මුදලක් අච්චු ගහගන්නත් පුළුවන්. 

ප්‍රශ්නය තියෙන්නේ එතැනින් එහාට. ඩොලර් වලින් ලංකාවේ රජයට ණය දුන් කවුරුවත් රුපියල් දෙසීයක් ඩොලරයේ අනුපාතයට රුපියල් වලින් ණය හා වාරික ආපහු ගන්න කැමති නැහැ. මොකද එහෙම ගත්තා කියලා රුපියල් දෙසීයේ අනුපාතයට රුපියල් ඩොලර් වලට මාරු කරලා දෙන්න කෙනෙක් නැහැ. ආණ්ඩුව ඩොලර් වලින් ගත් ණය හා පොලිය ඩොලර් වලින්ම ආපසු ගෙවිය යුතුයි. රුපියල් ඩොලර් වලට මාරු කරගන්න වෙන්නේ මහ බැංකුවෙන්. නමුත් ඒ වැඩේට ප්‍රමාණවත් ඩොලර් මහ බැංකුවේ නැහැ. ඔන්න ඕකයි ප්‍රශ්නය.

"අපේ රුපියල් දීලා ඩොලර් අරන් ණය ගෙවන්න බැරිද? එහෙම ගෙව්වොත් ඩොලර් එක කොච්චරකින් වැඩිවෙයිද? (ඩොලර් බිලිනයක් ගත්තොත් ඩොලරය කීයක් වෙයිද?) ඒ ඔප්ශන් එකට යන්නෙ නැත්තෙ ඇයි?"

ඔය ඔප්ෂන් එකට යන්න පුළුවන්නම් හරිම ලේසියි. කැමති තරමක් රුපියල් මුද්‍රණය කළා. ඩොලර් වලට මාරු කළා. ණය ගෙවුවා. සිම්පල් ප්ලෑන් එකක්!

ඇත්තටම කියනවානම් ඇමරිකාව කරන්නේ ඔය වගේ වැඩක්. ඩොලර් අච්චු ගහලා ණය ගෙවනවා. ඇමරිකාව අච්චු ගහලා දෙන ඩොලර් කියන්නෙත් රුපියල් වගේම නිකම්ම කඩදාසි වුනත් ඒ කඩදාසි බාර ගන්න කැමති අය ඇමරිකාවෙන් පිටත ඕනෑ තරම් ඉන්නවා. නමුත්, ලංකාව ඒ විදිහට සල්ලි අච්චු ගැහුවා කියලා ලංකාවේ පිටත කිසිම කෙනෙක් ඒ කඩදාසි බාර ගන්නේ නැහැ. ඒවා බාර ගන්නේ ලංකාව ඇතුළේ ඉන්න අය පමණයි.

ලිපිය පටන් ගැනීමේදී කතා කළ විණිමය හුවමාරු ගිවිසුමක් කියා කියන්නේ මේ විදිහට රුපියල් අරගෙන ඩොලර් දීමක්. හැබැයි එහෙම දෙන අය රුපියල් අරගෙන ඩොලර් දෙන්නේ කොන්දේසියක් යටතේ. යම් නිශ්චිත කාලයකට පසුව රුපියල් ටික ආපසු අරගෙන ඩොලර් ටික ආපසු දෙන්න ඕනෑ. තාක්ෂනිකව බැලුවොත් මෙය ණය ගැනීමක් නෙමෙයි. මොකද ඩොලර් ගන්නේ රුපියල් දීලා. 

විණිමය හුවමාරු ගිවිසුම් වලට යන්නේ රජයයන් පමණක් නෙමෙයි, උදාහරණයක් විදිහට සමාගමක් හා වාණිජ බැංකුවක් අතර විණිමය හුවමාරු ගිවිසුමක් ඇති වෙන්න පුළුවන්. අපි හිතමු චීනයෙන් මොනවා හරි ගෙන්නලා ඉන්දියාවට ප්‍රතිඅපනයනය කරන ලංකාවේ ව්‍යාපාරයක් ගැන. හදිසියේම ඉන්දියාව පැත්තෙන් ඉල්ලුම වැඩි වුනොත් එම ව්‍යාපාරික අවස්ථාවෙන් ප්‍රයෝජනයක් ගන්න අමතර ඩොලර් ප්‍රමාණයක් අවශ්‍ය වෙනවා. අනෙක් අතට බඩු ටික ඉන්දියාවට ගිය ගමන් ඩොලර් ලැබෙනවා. ඩොලර් අවශ්‍ය වන්නේ ඔය අතර කාලයේදී පමණයි. 

එක විකල්පයක් වන්නේ ඩොලර් ණයට ගන්න එක. එතකොට ණයට පොලියක් ගෙවන්න වෙනවා. නමුත් අතේ රුපියල් වලින් ඕනෑ තරම් සල්ලි තියෙන කෙනෙකුට පොලියට ණය ගන්න අවශ්‍ය නැහැ. උවමනාව අතේ තිබෙන රුපියල් ටික තාවකාලිකව ඩොලර් කර ගන්න එකයි. ඒ වගේම දිගටම ඩොලර් අවශ්‍ය වෙන්නේත් නැහැ. මේ වගේ අවස්ථාවකදී විණිමය හුවමාරු ගිවිසුමකට යන එක හොඳ විකල්පයක්. පසුව දෙන පොරොන්දුවට කාගෙන් හෝ ඩොලර් ගත්තත් අනෙක් පැත්තෙන් රුපියල් ගෙවීමක්ද සිදුවන නිසා මෙය ණයක් නෙමෙයි. ඩොලර් ගන්නේ සදහටම නොවන නිසා සාමාන්‍ය විණිමය ගනුදෙනුවකුත් නෙමෙයි.

පහුගිය දවස් වල කතාබහට ලක් වුනු ඉන්දියාවට ආපසු ගෙවපු ඩොලර් 400ක "ණය" මුදලත් ඔය විදිහට විණිමය හුවමාරු වැඩ සටහනක් යටතේ අරගෙන තිබුණු මුදලක්. දැන් චීනයෙන් ගන්න යනවා කියා කියන්නෙත් මේ වගේ "ණයක්". සාමාන්‍යයෙන් අයිඑම්එෆ් එකෙන් ගන්නා ණයත් මේ වර්ගයේ "ණය". අයිඑම්එෆ් ණය වලට විණිමය හුවමාරු ගිවිසුම් කියා කියන්නේ නැතත් ව්‍යුහමය ලෙස සිදුවන්නේ සමාන දෙයක්. 

ඉහත අවස්ථා තුනේදීම ගනුදෙනුව සිදු වන්නේ මහ බැංකුව එක්ක මිසක් රජය එක්ක නෙමෙයි. මේ වගේ ගනුදෙනුවකින් රජය විදේශ ණය ගනිද්දී මෙන් රාජ්‍ය ණය ඉහළ යන්නේ නැහැ. මොකද රජය ණය ගැනීමක් නොකරන නිසා. රජය කරන්නේ කවර හෝ ක්‍රමයකින් හොයා ගන්නා රුපියල් මහ බැංකුවට දී ඩොලර් කර ගන්න එක. මහ බැංකුව විසින් කරන්නේ සංචිත වල ඩොලර් ප්‍රමාණය පහත වැටෙන එක වලක්වා ගැනීම සඳහා තාවකාලික ක්‍රියාමාර්ගයක් ගන්න එක.

යුරෝපයේ හා ඇමරිකාවේ පිහිටි සමාගම් දෙකක් අතර සිදුවන විණිමය හුවමාරු ගිවිසුමක් වගේ එකක් ගත්තොත් ඇමරිකාවේ සමාගමට තාවකාලිකව යුරෝ අවශ්‍ය වෙනවා. යුරෝපයේ සමාගමට තාවකාලිකව ඩොලර් අවශ්‍ය වෙනවා. නමුත්, ඉන්දියාවට, චීනයට හෝ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලට ඔය විදිහට තාවකාලිකව ලංකාවේ රුපියල් අවශ්‍ය වීමක් වෙන්නේ නැහැ. ලංකාවට ඩොලර් අවශ්‍ය වීම පමණයි සිදු වෙන්නේ. ඒ නිසා, ලංකාවට විණිමය හුවමාරු ගිවිසුමකට යන්න වෙන්නේ යම් තාක් දුරකට අනෙක් පාර්ශ්වයේ අනුකම්පාව මත හෝ කොන්දේසි වලට යටත් වෙමින් පමණයි.

තවත් දෙයක් තිබෙනවා. විණිමය හුවමාරු ගිවිසුමකදී සෛද්ධාන්තිකව ණය ගැනීමක් සිදු වෙන්නේ නැහැ. ලංකාවේ මහ බැංකුව විසින් කරන්නේ ඉන්දියාවේ මහ බැංකුව එක්ක තාවකාලිකව රුපියල් හා ඩොලර් මාරු කර ගැනීමක් පමණයි. ලංකාවේ රජය විසින් මහ බැංකුවෙන් ඩොලර් මිල දී ගන්නවා. ඒ සඳහා රුපියල් හොයා ගැනීම වෙනම කතාවක්. එය රජයේ බදු හෝ වෙනත් ආදායමක් වෙන්න පුළුවන්. නැත්නම් දේශීය වෙළඳපොළේ රාජ්‍ය සුරැකුම්පත් විකුණා හොයා ගන්න මුදලක් වෙන්න පුළුවන්.

හැබැයි දැන් වෙන්නේ කුමක්ද? රජය මහ බැංකුවට රාජ්‍ය සුරැකුම්පත් විකුණනවා. මහ බැංකුව අලුතින් මුද්‍රණය කළ මුදල් ගෙවා ඒ රාජ්‍ය සුරැකුම්පත් මිල දී ගන්නවා. ඉන් පසු රජය රාජ්‍ය සුරැකුම්පත් විකුණා මහා බැංකුවෙන් ලබාගත් මුදල්ම මහ බැංකුවට දී ඩොලර් ලබා ගන්නවා. මහ බැංකුව ඩොලර් ලබා ගන්නේ ඉන්දියාවේ මහ බැංකුවට රුපියල් දීලා. ඒ කියන්නේ වක්‍රව ගත්තහම මෙතැනදී අන්තිමට වෙන්නේ ලංකාවේ රජය විසින් ඉන්දියාවේ මහ බැංකුවෙන් ණයක් ගැනීමක්ම තමයි.

මහ බැංකුව ගිවිසුමේ කාලය අවසානයේදී ඉන්දියාවට ඩොලර් ආපසු දී රුපියල් ටික නැවත ලබාගත යුතුයි. නමුත්, ඩොලර් ටික දැන් රජයට දීලා ඉවරයි. ඒ ඩොලර් නැවත ආපසු ලැබෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, ඉන්දියාව පැත්තෙන් බැලුවහම මහ බැංකුවට දුන් ඩොලර් ටික ආපසු ලබා ගැනීමේ අවදානම ඒ විදිහටම තිබෙනවා. 

මෙහි ඉන්දියාව වෙනුවට අයිඑම්එෆ් එක හිටියත් කතාව ඔය විදිහමයි. දුන්න සල්ලි ආපසු නොලැබීමේ අවදානම අයිඑම්එෆ් එකට තිබෙනවා. ඒ නිසා, අයිඑම්එෆ් එක සල්ලි දෙන්නේ ඒ සල්ලි ආපසු ගෙවිය හැකි තරමේ වෙනසක් සිදුවන ප්‍රතිසංස්කරණ වලට ලංකාව කැමති වුනොත් පමණයි. ණය ගනිද්දී අයිඑම්එෆ් එක කොන්දේසි දමනවා කියා කියන්නේ ඕකටයි. 

විණිමය හුවමාරු ගිවිසුම යටතේ ඉන්දියාව ඩොලර් මිලියන 400ක් දීලා තියෙන්නෙත් ඔය වගේ කොන්දේසියක් දමලා. කොන්දේසිය වන්නේ ලංකාව අයිඑම්එෆ් වැඩසටහනකට යා යුතු බවයි. එසේ කළහොත් ණය ආපසු ලබා ගැනීමේ අවදානම අඩු වන බව ඉන්දියාව දන්නවා. නමුත්, ලංකාව අයිඑම්එෆ් වැඩසටහනකට ගියේ නැහැ. ඒ නිසා, ඉන්දියාව තමන්ගේ අවදානම අඩු කර ගැනීම සඳහා ඩොලර් ටික නැවත ආපසු අරගෙන ගත්ත රුපියල් ටික ආපසු දුන්නා.

දැන් ලංකාව සතුව ඉතිරි වී තිබෙන එක් විකල්පයක් වන්නේ අයිඑම්එෆ් වැඩසටහනකට යන එකයි. දෙවන විකල්පය වන්නේ ඉන්දියාවෙන් හෝ චීනයෙන් ණය ගැනීමයි. තෙවන විකල්පය වන්නේ ඉන්දියාව හෝ චීනය සමඟ විණිමය හුවමාරු ගිවිසුමකට යන එකයි. හතරවන විකල්පය රටේ මූල්‍යමය නොවන වත්කම් වලින් කොටසක් විකුණන (හෝ බදු දෙන) එකයි.

මෙහි මා ඉන්දියාව හා චීනය ගැන සඳහන් කළේ එම දෙරටින් එකක් මේ වැඩේට කැමති වීමේ වැඩි හැකියාවක් තිබෙන නිසයි. ලංකාවේ ඩොලර් සංචිත හිඳෙනවා කියා කියන්නේ දැඩි ලෙස ආනයන සීමා කරන්න වෙනවා කියන එකයි. මෙයින් ප්‍රධාන වශයෙන්ම අවාසියක් වෙන්නේ ඉන්දියාවට හා චීනයටයි. එම රටවල් වලින් ලංකාවට කරන අපනයන අඩු නොකර පවත්වා ගන්නනම් අනෙක් පැත්තෙන් ලංකාවට බඩු ගන්න සල්ලිත් කිසියම් ක්‍රමයකින් දෙන්නම වෙනවා. වෙන විකල්පයක් නැහැ. 

ණය ආපසු නොලැබීමේ අවදානම නොගෙන අපනයනද එලෙසම පවත්වා ගැනීම සඳහා අවශ්‍ය විදේශ විණිමය ලංකාවට පොම්ප කළ හැකි එකම ක්‍රමය ලංකාවේ මොනවා හෝ වත්කම් මිල දී ගැනීමයි. චීනය වගේම ඉන්දියාවත් කරන්න හදන්නේ ඒකයි.

ආනයන පාලනයෙන් ආණ්ඩුව ඇණ ගනියිද?

ලංකාව මුහුණ දී සිටින ගෙවුම් ශේෂ අර්බුදය හමුවේ ආණ්ඩුව ටික කලක සිට විවිධ ආකාර වලින් ආනයන පාලනය කරමින් සිටිනවා. පසුගිය වසර තුළ ලංකාවේ ආනයන වියදම් වල අඩු වීමක් හා එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස වෙළඳ ශේෂය කුඩා වීමක්ද දැකිය හැකියි. මේ අනුව, මම හිතන විදිහට පළමු වරට, ලංකාවේ වෙළඳ ශේෂය ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ලැබීම් ප්‍රමාණයට වඩා අඩු වී තිබෙනවා. 

තවත් පැහැදිලිව කිවුවොත් ලංකාව හැමදාම කරනවා වගේ ආනයන සඳහා අපනයන ආදායමට වඩා වැඩියෙන් වියදම් කර තිබුණත්, පසුගිය වසර තුළ එසේ වැඩියෙන් වියදම් කර තිබෙන මුදල ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ වලින් රටට ලැබුණු මුදලට වඩා අඩු මුදලක්. කාලයක් තිස්සේම සිදු වුනු ආකාරයට ලංකාව ණයට ගත් ඩොලර් වියදම් කර භාණ්ඩ ආනයනය කරලා නැහැ. ඒ නිසා, කලින් ගත් ණය හා පොලී ගෙවන්න මිසක් ඊට අමතරව තවත් විදේශ ණය ගැනීමේ අවශ්‍යතාවයක් මතු වී නැහැ.

පළමු ප්‍රශ්නය මේ විදිහට ආනයන වියදම් පහළ ගියේ කොහොමද කියන එකයි. 2019 වසරට සාපේක්ෂව 2020 වසර තුළ ලංකාවේ ආනයන වියදම් ඩොලර් මිලියන 3,882කින් අඩු වී තිබෙනවා. මෙයින් ඩොලර් මිලියන 1,349ක් අඩු වෙලා තියෙන්නේ ඉන්ධන ආනයන වියදම් වලින්. එය කෝවිඩ් නිසා ලෝක වෙළඳපොලේ ඉන්ධන මිල අඩු වීමේ හා දේශීය ඉන්ධන ඉල්ලුම අඩු වීමේ ප්‍රතිඵලයක්. ආනයන සීමා කිරීමක සෘජු ප්‍රතිඵලයක් නෙමෙයි. තවත් ඩොලර් මිලියන 574ක් අඩු වෙලා තිබෙන්නේ රෙදිපිළි හා ඇඟලුම් කාණ්ඩයෙන්. එයට හේතුව ඇඟලුම් අපනයන ඉල්ලුම පහත වැටීම නිසා එම කර්මාන්තයට අමුද්‍රව්‍ය අඩුවෙන් අවශ්‍ය වීමයි. එයත් වසංගතය නිසා ඇති වූ තත්ත්වයක්. මේ අනුව ආනයන වියදම් අඩු වීමෙන් බාගයකටම, එනම් ඩොලර් මිලියන 1,923කටම හේතුව වසංගත තත්ත්වය මිසක් ආනයන පාලනය කිරීම නෙමෙයි.

තවත් විශාල වශයෙන් පහළ ගොස් තිබෙන ආනයන කාණ්ඩ වන්නේ ඉදිකිරීම් ක්ෂේත්‍රය සඳහා අවශ්‍ය වන අමුද්‍රව්‍යයි. ගොඩනැගිලි ද්‍රව්‍ය අමුද්‍රව්‍ය ආනයන වියදම් ඩොලර් මිලියන 473කින්ද, මූල ලෝහ ආනයනය ඩොලර් මිලියන 103කින්ද, යන්ත්‍රසූත්‍ර හා උපකරණ ආනයනය ඩොලර් මිලියන 317කින්ද අඩු වී තිබෙනවා. මේ අඩුවීම් වලට හේතුව ආනයන තහනමකට වඩා ඉදිකිරීම් ක්ෂේත්‍රයේ ක්‍රියාකාරකම් පහත වැටීමයි. 

ලංකාවේ ඉදිකිරීම් කර්මාන්තයට රාජ්‍ය අංශයේ බලපෑම ඉතා විශාලයි. පසුගිය දශක එකහමාරක පමණ කාලය තුළ රජය මුල් වී, විදේශ ණය වැය කරමින්, මහා පරිමාණ ඉදිකිරීම් කරද්දී එම කර්මාන්තය සඳහා අවශ්‍ය ආනයනද අනුරූපී ලෙස ඉහළ ගියා. මේ වෙද්දී ලංකාවේ රජයට තවදුරටත් මේ රෝල ගහන්න අමාරු වී තිබෙන නිසා රජය මුල් වී සිදු කළ ඉදිකිරීම් කටයුතු යම් තරමකින් සීමා වී තිබෙනවා. මෙයට වසංගතයේ බලපෑම යම් තරමකින් තිබුනත්, ප්‍රධාන වශයෙන්ම මෙය ව්‍යුහමය හිර වීමක් (structural bottleneck). 

මීට අමතරව පෞද්ගලික රථවාහන ආනයන වියදම් ඩොලර් මිලියන 533කින්ද, ප්‍රවාහන උපකරණ ආනයනය ඩොලර් මිලියන 248කින් අඩු වී තිබෙනවා. ආනයන පාලනයේ වැඩිම බලපෑමක් තිබෙන්නේ මේ කොටසේ. ඒ හැර කහ ආනයන තහනම වගේ සිල්ලර දේවල් ආර්ථිකයට දැනෙන දේවල් නෙමෙයි. මුළු කතාවම සාරාංශ ගත කළොත් ආනයන වියදම් අඩු වීමෙන් තුනෙන් දෙකකට පමණ හේතු වී තිබෙන්නේ වසංගතයේ බලපෑම හා ලංකාවේ රජය මුහුණ දී සිටින රාජ්‍ය මූල්‍ය අර්බුදය මිසක් විදේශ වෙළඳ ප්‍රතිපත්තිය නෙමෙයි. රටේ විදේශ වෙළඳ ප්‍රතිපත්තිය ආනයන සීමා කිරීමට හේතු වී තිබෙනවානම් එම දායකත්වය මුළු අඩු වීමෙන් 30-35% පමණ ප්‍රමාණයක් පමණයි.

අප හැම විටම පෙනී සිටින්නේ නිදහස් වෙළඳාම වෙනුවෙන්. නිදහස් වෙළඳාම වෙනුවෙන් පෙනී සිටින කෙනෙකුට ආනයන පාලනය වෙනුවෙන් පෙනී සිටින්න බැහැ. එසේ වුවත්, යම් සුවිශේෂී තත්ත්වයන් යටතේ ආනයන පාලනය වුවත් හිතකර වෙන්න පුළුවන්. ව්‍යායාම නොකිරීම හෘදයාබාධ හැදීමේ සම්භාවිතාව ඉහළ දමන නමුත් හෘදයාබාධයක් හැදී සිටින අයෙකු ව්‍යායාම කරන්නට යාමෙන් වෙන්නේ මරණය තවත් ඉක්මන් වීම වෙන්න පුළුවන්. සාමාන්‍යයෙන් නරක දේවල් වුවත් හොඳ වෙන වෙලාවල් තිබෙනවා.

ජාත්‍යන්තර වෙළඳාම සඳහා බාධා අවම වීම කාර්යක්ෂමයි. එහි ප්‍රතිඵල හැම රටකටම ලැබෙනවා. එහෙත්, හැම රටක්ම බාධා ඉවත් කර තිබියදී එක රටක් පමණක් ආනයන වලට බාධා සිදු කළහොත් අනෙක් රටවලට පාඩුවක් වී එසේ බාධා කළ රටට වාසියක් ලැබෙනවා. ඒ නිසා, එක රටක් ආනයන වලට බාධා කළ විට අනෙක් රටවල්ද ඒ දෙයම කරන්න පෙළඹෙනවා. අවසානයේදී හැමෝම පරදිනවා. රටවල් සාමූහිකව ජාත්‍යන්තර වෙළඳාම සඳහා තිබෙන බාධා ඉවත් කිරීමෙන් හැමෝටම වාසියක් වෙනවා. ඒ හැර තමාගේ දේවල් ලෝකයටම අපනයනය කරමින්, කිසිම දෙයක් ආනයනය නොකර ඉන්න ප්‍රතිපත්තියක් කොයි තරම් වාසිදායක වුවත් දිගටම ක්‍රියාත්මක කළ නොහැකියි.

ලංකාවේ පැත්තෙන් ගත්තොත් අපනයන ප්‍රවර්ධනය කරන අතරම ආනයන පාලනය කිරීම රටට වාසියි. වෙන ඕනෑම රටකට වුවත් එය එහෙමයි. ආරක්ෂණවාදය රටවල් අතර ජනප්‍රිය ඒ නිසයි. එහෙත්, කිසියම් රටක් ආරක්ෂණවාදය කරා යොමු වන විටම අනෙක් පැත්තෙන් ප්‍රතිචාර එනවා. වත්මන් ලෝකයේ බොහෝ රටවල් විසින් අපනයන ප්‍රවර්ධනය කරන අතරම ආනයන පාලනය කිරීම කරන "කපටි" ක්‍රමය විණිමය අනුපාතිකය නියම මට්ටමට වඩා පහළින් තියා ගැනීමයි. චීනය මේ වැඩේට කප් ගසා සිටින රටක්. 

ලංකාව කාලයක් තිස්සේ කළේ මෙහි අනෙක් පැත්තයි. එනම් ණයට ගන්නා ඩොලර් වල උදවුවෙන් රුපියල එහි නියම වටිනාකමටත් වඩා උඩින් තබා ගැනීමයි. මෙයට පාදක වී තිබෙන දේශපාලනික හේතු මා සාකච්ඡා කර තිබෙනවා. රටට අහිතකර විදේශ විණිමය ප්‍රතිපත්තිය නිසා කාලයක් තිස්සේ ලංකාවට එන අපනයන වැඩි වී ආනයන අඩු වී තිබෙනවා. ලංකාවේ නිෂ්පාදකයින්ට අසාධාරණ තරඟයකට මුහුණ දෙන්න සිදු වී තිබෙනවා. මෙහි වාසිය ඉන්දියානු හා චීන නිෂ්පාදකයින් විසින් කාලයක් තිස්සේ ලබාගෙන තිබෙනවා.

ලංකාව ආනයන පාලනය සඳහා යොමු වන්නේ මෙවැනි පසුබිමකයි. මේ වැඩේ දිගටම කළොත් ලංකාවට අනෙක් පැත්තෙන් ප්‍රතිරෝධයක් එන එකක් නැද්ද?

මගේ පිළිතුර වන්නේ අඩු වශයෙන් කෙටිකාලීනව මෙවැනි අවදානමක් නැති බවයි. ලංකාව කිසියම් රටකින් එන ආනයන වලට බාධා කරන විට එම රටටත් ලංකාවේ අපනයන වලට බාධා කළ හැකියි. ලංකාවේ අපනයන වැඩිපුරම යන්නේ ඇමරිකාවට හා යුරෝපයටයි. නමුත්, ලංකාව ඒ රටවල් වලින් මහා ලොකු දෙයක් ආනයනය කරන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, ලංකාවේ ආනයන පාලන ප්‍රතිපත්ති වලින් ඇමරිකාවට හෝ යුරෝපයට බලපෑමක් වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, ඒ රටවල් වලට මේ හේතුව මත පදනම්ව ලංකාවේ අපනයන වලට බාධා කිරීමේ අවශ්‍යතාවයක් ඇති වන්නේ නැහැ. මානව හිම්කම් චෝදනා මත සිදු කළ හැකි බාධා කිරීම් ආදිය මෙයට අදාළ කරුණක් නෙමෙයි. එය මෙයට සම්බන්ධයක් නැති වෙනම කරුණක්.

ලංකාව වැඩිපුරම ආනයන සිදු කරන්නේ චීනයෙන් හා ඉන්දියාවෙන්. ඒ නිසා ලංකාවේ ආනයන සීමා කිරීම් වැඩිපුරම දැනෙන්නේ චීනයට හා ඉන්දියාවටයි. එහෙත්, එහෙම කළා කියලා එකට එක කරන්න තරම් දෙයක් ඉන්දියාව හෝ චීනය ලංකාවෙන් ආනයනය කරන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, මේ රටවල් වලට ලංකාවේ අපනයන වලට ප්‍රතිඵලදායක බලපෑමක් කිරීමේ හැකියාවක් නැහැ. මේ සුවිශේෂී තත්ත්වය නිසා, අඩු වශයෙන් කෙටිකාලීනව, ලංකාවට සෘජුව හෝ වක්‍රව ආනයන පාලනය කරන්න වගේම එයින් වාසියක් ලබා ගන්නත් පුළුවන්. එහිදී පවතින තත්ත්වය තේරුම් ගෙන එය මැනවින් කළමණාකරණය කර ගැනීම වැදගත්.