ඇමරිකාවේ ගුරු වැටුප්

ගුරු වැටුප් ඉහළ නොදැමීමට කැබිනට් තීරණයක් ගෙන ඇති බව වාර්තා වී තිබෙනවා. එහෙත්, ගුරු අරගලය දිගටම සිදු වන බව පේනවා. ගුරු වැටුප් ඉහළ දැමිය යුතුද නැද්ද යන්න පිළිබඳව මා සෘජු අදහසක් ඉදිරිපත් කරන්නේ නැහැ. එය මට කළ හැකි දෙයක්ද නොවෙයි. මෙවැන්නක් කිව හැක්කේ කවර හෝ පදනමක් මතයි. තෝරා ගන්නා පදනම වෙනස් වෙද්දී නිගමනයද වෙනස් වෙනවා.

ගුරුවරුන් කියා කියන්නේ සුවිශේෂී සේවයක් කරන පිරිසක් නෙමෙයි. ආරක්ෂක හමුදා සාමාජිකයින්, වෛද්‍යවරුන් වගේම ගුරුවරුන් කියා කියන්නේත් තවත් එක් රැකියාවක් කරන පිරිසක්. රැකියාවක් කිරීමේ ප්‍රධාන අරමුණ ඒ වෙනුවෙන් ලැබෙන වැටුප්, අනෙකුත් වරප්‍රසාද හා මානසික තෘප්තියයි. මෙය ඕනෑම රැකියාවකට පොදුයි. මානසික තෘප්තිය රැකියා කරන සියල්ලන්ටම නොලැබෙනවා විය හැකියි.

ඕනෑම රැකියාවක් කරන අයෙකු විසින් සමාජයට යම් සේවයක් සලසනවාය යන අර්ථයෙන් ගුරුවරුන් විසින්ද සමාජයට සේවයක් සලසනවා. එම සේවය කොයි තරම් වටිනවාද යන්න නිර්ණය කළ යුත්තේ සේවය ලබන අය විසිනුයි. වෙළඳපොළ ක්‍රමයක් තුළ කිසියම් සේවයක් සපයන අයෙකුට එම සේවයේ නියම වටිනාකම ලැබෙනවා. සේවය ලබා ගන්නා අයට ඒ වෙනුවෙන් නියම මිල ගෙවන්න සිදු වෙනවා. 

ලංකාවේ ගුරු වැටුප් තීරණය වන්නේ වෙළඳපොළ ඉල්ලුම හා සැපයුම අනුව නෙමෙයි. ඒ වෙනුවට සේවය සපයන්නන් හා සේවය ලබන්නන් අතර අතරමැදියෙකු ලෙස රජය කටයුතු කරනවා. ගුරුවරුන් විසින් සපයන සේවයේ වටිනාකම තීරණය කරන්නේ රජය විසිනුයි. මේ අවස්ථාවේදී ගුරුවරු විසින් මෙම තීරණය අභියෝගයට ලක් කරමින් සිටිනවා.

රජයේ තීරණය අභියෝගයට ලක් කළත් ගුරුවරුන්ද තමන්ගේ සේවයේ වටිනාකම නිර්ණය කිරීමේ අර්බුදයක සිරව සිටින බව පෙනෙනවා. වෙළඳපොළක් නැති පසුබිමක ඔවුන්ට එය නිර්ණය කළ හැකි නිරපේක්ෂ ක්‍රමයක් නැහැ. ඒ නිසා, බොහෝ දෙනෙකු තමන්ගේ වැටුප් රජයේ වෙනත් රැකියා කරන්නන්ගේ වැටුප් සමඟත්, වෙනත් රටවල ගුරු වැටුප් සමඟත් සංසන්දනය කරමින් සිටිනවා. එවැනි එක් සංසන්දනයක ඇමරිකාවේ ගුරු වැටුප් ගැනද සඳහන්ව තිබුණා.

ඇමරිකාවේ ගුරු වැටුප් මධ්‍යගත ලෙස නිර්ණය වන්නේ නැහැ. එය සිදු වන්නේ වෙළඳපොල සාධක මතයි. කිසියම් ගුරුවරයෙකුට ඉල්ලුම වැඩි වෙද්දී ඔහුගේ හෝ ඇයගේ වැටුප්ද ඉහළ යනවා. ගුරුවරයෙකු සඳහා ඉල්ලුම වැඩි වන්නේ ඔහු හෝ ඈ විසින් සපයන සේවය පිළිබඳ සේවය ලබන්නන්ගේ ඇගයුම් ඉහළ යන තරමටයි.

ඇමරිකාවේ ගුරුවරයෙකු පසුගිය 2020 වසරේදී ඉපැයූ මධ්‍යන්‍ය වැටුප් පහත දැක්වෙනවා. 

පෙර පාසැල් ගුරුවරු - වසරකට ඩොලර් 31,930

බාලාංශ ශ්‍රේණියෙහි උගන්වන ගුරුවරු - වසරකට ඩොලර් 57,860

ප්‍රාථමික ශ්‍රේණි වල (1-5) උගන්වන ගුරුවරු - වසරකට ඩොලර් 60,940

කනිෂ්ඨ ද්වීතියික (6-8) ශ්‍රේණි වල උගන්වන ගුරුවරු- වසරකට ඩොලර් 60,810

ජ්‍යෙෂ්ඨ ද්වීතියික (9-12) ශ්‍රේණි වල උගන්වන ගුරුවරු- වසරකට ඩොලර් 62,870

ගුරු සහායකවරු - වසරකට ඩොලර් 28,900

විදුහල්පතිවරු - වසරකට ඩොලර් 98,490

මේ ගණන් රුපියල් වලට හැරවූ විට විශාල ගණන්. ඒ නිසා, ඇමරිකාවේ ගුරු වැටුප් පිළිබඳව විමර්ශනය කිරීමේදී පහත කරුණුද සැලකිල්ලට ගත යුතුයි.

ඇමරිකාවේ නිවාස ඒකකයක මධ්‍යන්‍ය ආදායම - වසරකට ඩොලර් 78,500

ඇමරිකාවේ දරිද්‍රතා ආදායම් සීමාව -  වසරකට ඩොලර් 26,500 (සිවු දෙනෙකුගෙන් යුත් පවුලක් සඳහා)

ලංකාවේ නිවාස ඒකකයක මධ්‍යන්‍ය ආදායම (2016)- මසකට රුපියල් 43,511 

ලංකාවේ දරිද්‍රතා ආදායම් සීමාව -  මසකට රුපියල් 5,312

චීනය ලොකු වීම

චීන ආර්ථිකය මේ වන විට ඇමරිකන් ආර්ථිකය තරමටම වගේ ලොකුයි. මෙතෙක් ලෝකයේ ලොකුම ආර්ථිකය ඇමරිකන් ආර්ථිකය වුවත්, ඉදිරියේදී මේ තැන චීනයට ලැබෙන එක පැහැදිලි කරුණක්. ඇමරිකාව පහු කරගෙන චීන ආර්ථිකය මුල් තැනට පැමිණීමේ පසුබිම් කතාව කුමක්ද?

රටක ආර්ථිකය වර්ධනය වෙන්නේ කොහොමද කියන එක මේ වෙද්දී අපි පැහැදිලි කර ගෙන තිබෙනවා. මෙය තේරුම් ගැනීමේ පහසුව සඳහා අපි කොබ්-ඩග්ලස් ආකෘතිය යොදා ගත්තා. එම ආකෘතිය අනුව, ආර්ථිකයේ ප්‍රමාණය තීරණය කරන ප්‍රධාන සාධක තුන වන්නේ රටක නිෂ්පාදනය සඳහා යොදවන ප්‍රාග්ධනය (K), නිෂ්පාදනය සඳහා යොදවන ශ්‍රමය (L) හා එම සාධක දෙක නිෂ්පාදනය සඳහා යොදා ගන්නා තාක්ෂනයේ ඵලදායිතාවයි (A). 

මෙහි නිෂ්පාදනය සඳහා යොදවන ශ්‍රමය (L) තීරණය වන්නේ රටේ නිෂ්පාදනයට දායක වන ශ්‍රමිකයන් ගණන, එක් ශ්‍රමිකයෙකු විසින් වැඩ කරන පැය ගණන සහ ශ්‍රමිකයෙකු විසින් යොදවන පැයක ගුණාත්මක භාවය මතයි. පුහුණු ශ්‍රමිකයෙකුගේ පැයක ගුණාත්මක භාවය වැඩියි. මේ සියල්ල අපි පෙර ලිපියෙන් විස්තරාත්මකව කතා කළා. මේ ලිපියෙන් අපි ඇමරිකාවේ හා චීනයේ අදාළ සංඛ්‍යාලේඛන පරික්ෂා කර බලමු.

ඉහත වගුවේ පෙන්වා ඇති පරිදි චීන ආර්ථිකයේ ප්‍රමාණය ඇමරිකානු ආර්ථිකයේ ප්‍රමාණයට ආසන්න වුවත් චීන ශ්‍රමිකයන් ගණන ඇමරිකන් ශ්‍රමිකයන් ගණන මෙන් පස් ගුණයකටත් වඩා වැඩියි. ඒ කියන්නේ ආර්ථිකයන්ගේ ප්‍රමාණ සමාන වුවත්, ඇමරිකන් ශ්‍රමිකයෙකු විසින් චීන ශ්‍රමිකයෙකු උපයන මුදල මෙන් පස් ගුණයක් උපයනවා. මේ සංසන්දනය කර තිබෙන්නේ දෙරටේ ක්‍රය ශක්ති වෙනස්කම් හා ගැලපීමෙන් පසුවයි. ඒ නිසා, මේ මගින් සෘජු ලෙසම දෙරටේ ශ්‍රමිකයන්ගේ ජිවන තත්ත්වයන් සංසන්දනය කළ හැකියි.

ඊට අමතරව චීන ශ්‍රමිකයෙකු විසින් ඇමරිකානු ශ්‍රමිකයෙකු විසින් වැඩ කරන කාලය මෙන් 23%ක් කාලයක් වැඩිපුර වැඩ කරනවා. ඒ අනුව, චීන ශ්‍රමිකයෙකු විසින් පැයකට උපයන මුදල මෙන් 6.2 ගුණයක මුදලක් ඇමරිකන් ශ්‍රමිකයෙකු විසින් පැයකදී උපයනවා. මේ වෙනසට එක හේතුවක් වන්නේ ඇමරිකන් ශ්‍රමිකයෙකු සතුව චීන ශ්‍රමිකයෙකු සතු මානව ප්‍රාග්ධනය මෙන් 39%කින් වැඩි මානව ප්‍රාග්ධනයක් තිබීමයි. එහෙත්, එක සමාන මට්ටමකට මානව ප්‍රාග්ධනය තිබෙන ඇමරිකානු ශ්‍රමිකයෙකු හා චීන ශ්‍රමිකයෙකු සැලකුවත් ඇමරිකානු ශ්‍රමිකයා විසින් පැයකදී චීන ශ්‍රමිකයා විසින් උපයන මුදල මෙන් 4.5 ගුණයක් උපයනවා. 

ඇමරිකාවේ වගේම චීනයේත් ජාතික ආදායමින් ශ්‍රමය වෙනුවෙන් වෙන් කෙරෙන කොටස 60%ක් පමණ වුවත් චීනයේ කොටස ඇමරිකාවේදී බෙදී යනවාක් මෙන් පස් ගුණයක පමණ පිරිසක් අතර බෙදී යනවා. ඒ වගේම, ඔවුන් ඇමරිකානුවන්ට වඩා 23%ක කාලයක් වැඩ කරනවා. එක සමාන මානව ප්‍රාග්ධනයක් තිබෙන ඇමරිකානුවෙකු චිනෙකු මෙන් 4.5 ගුණයක් උපයන්නේ කොහොමද? ඇමරිකාව නිෂ්පාදනයේදී චීනයට වඩා ප්‍රාග්ධනය යොදා ගැනීම මීට හේතුවද?

සංඛ්‍යාලේඛණ වලින් පෙන්වන්නේ එසේ නොවන බවයි. චීනය සතු ප්‍රාග්ධන සංචිතය ඇමරිකාවේ ප්‍රාග්ධන සංචිතයට වඩා 18%කින් වැඩියි. මේ වන විට ලෝකයේ ලොකුම ප්‍රාග්ධන සංචිතය තිබෙන්නේ චීනයේ. ඒ කියන්නේ ඇමරිකාවේ මෙන් 4.5 ගුණයක ශ්‍රම බලයක් යොදා, ඇමරිකාව යොදවනවාට වඩා 18%ක් වැඩි ප්‍රාග්ධනයක් යොදවා චීනය විසින් නිපදවන අතිරික්තය ඉක්මවන අතිරික්තයක් තවමත් ඇමරිකාව විසින් නිපදවනවා. ඇමරිකාව එය කරන්නේ කොහොමද?

ඇමරිකාවේ සාර්ථකත්වය තනිකරම රඳා පැවතී තියෙන්නේ ඵලදායිතාවය මත. එක සමාන නිෂ්පාදන සාධක ප්‍රමාණයක් යොදවා චීනය විසින් නිපදවන අතිරික්තය මෙන් 2.8 ගුණයක් ඇමරිකාව විසින් නිපදවනවා. එය ඇමරිකානු ව්‍යවසායකත්වයයි. 

කෙසේ වුවත්, මෙය චීනයේ මෑතකාලීන සීඝ්‍ර ආර්ථික වර්ධනය නොසලකා හැරීමක් නෙමෙයි. 1970-2019 අතර කාලයේ දී ඇමරිකන් ආර්ථිකය 3.8 ගුණයකින් වර්ධනය වෙද්දී චීන ආර්ථිකය 18.3 ගුණයකින් වර්ධනය වී තිබෙනවා. ඒ අනුව, 1970දී ඇමරිකන් ආර්ථිකයෙන් පහෙන් පංගුවක් වූ චීන ආර්ථිකය ඇමරිකන් ආර්ථිකය තරමටම ලොකු වී තිබෙනවා. එය සිදු වුනේ කොහොමද?

පළමුව, මේ කාලය තුළ චීනයේ ජනගහණ වර්ධන වේගය 1.1% වුවත් ඇමරිකාවේ එම වේගය තිබුණේ 0.9% මට්ටමේ. මේ හේතුව නිසා ඇමරිකානු ජනගහණය 57%කින් වර්ධනය වෙද්දී, චීන ජනගහණය 73%කින් වර්ධනය වුනා. දෙවනුව, ඇමරිකාවේ රැකියා නියුක්තිය 19%කින් ඉහළ යද්දී, චීනයේ එය 28%කින් ඉහළ ගියා. තෙවනුව, මේ කාලය තුළ ඇමරිකානුවකු විසින් වසරකට වැඩ කරන පැය ගණන 7%කින් අඩු වෙද්දී චීනයේ එය 10%කින් වැඩි වුනා. සිවුවනුව, ඇමරිකාවේ මානව ප්‍රාග්ධන සංචිත 22%කින් ඉහළ යද්දී චීනයේ 86%ක වැඩි වීමක් සිදු වුනා. මේ සියල්ලේ සම්ප්‍රයුක්ත ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ඇමරිකාවේ ශ්‍රම බලය 2.1 ගුණයකින් ඉහළ යද්දී චීනයේ ශ්‍රම බලය 4.5 ගුණයකින් වැඩි වුනා. 

ශ්‍රම බලයේ සිදු වූ වෙනසටත් වඩා ලොකුම වෙනසක් සිදු වුනේ ප්‍රාග්ධන සංචිත වලයි. 1970-2019 අතර කාලයේ දී ඇමරිකාවේ ප්‍රාග්ධන සංචිත 3.2 ගුණයකින් ඉහළ යද්දී, චීනයේ ප්‍රාග්ධන සංචිත 20.1 ගුණයකින් ඉහළ ගියා. නිෂ්පාදන සාධක මේ විදිහට විශාල ලෙස ඉහළ යද්දී චීනයේ ඵලදායිතාවයද වැඩි වේගයකින් ඉහළ ගියා. ඇමරිකාවේ ඵලදායිතා වර්ධනය 25%ක් වෙද්දී  චීනයේ  ඵලදායිතා වර්ධනය 86%ක්.

චීනයේ මේ ප්‍රවණතාව මේ විදිහට දිගටම පවතියිද? චීන ජනගහණය දිගින් දිගටම වර්ධනය වන එකක් නැහැ. පුරෝකථන අනුව චීන ජනගහණය අඩු වීමට නියමිතයි. ජනගහණයේ ප්‍රතිශතයක් ලෙස ශ්‍රම බලකාය තවත් වැඩි වෙන්නත් ලොකු ඉඩක් නැහැ. ඒ වගේම වැඩ කරන පැය ගණනත් මීට වඩා වැඩි විය නොහැකියි. එහෙත් මානව ප්‍රාග්ධනය අතින් චීනයට ඇමරිකාවේ මට්ටමට එන්න බැරිකමක් නැහැ. ඒ වගේම චීනයේ භෞතික ප්‍රාග්ධන සංචිතත් තව දුරටත් ඉහළ යා හැකියි. මේ සාධක වලින් චීනයට ඇමරිකාව ඉක්මවා යම් දුරක් යා හැකි වුවත් විශාල දුරක් යා නොහැකියි. එහෙත් ඵලදායීතාවය අතින් ඇමරිකාවට වඩා බොහෝ පසුපසින් සිටින චීනයට ඉතා පහසුවෙන්ම සිය ඵලදායීතාවය දෙගුණ කර ගන්න පුළුවන්. එහි ප්‍රතිඵලය චීන ආර්ථිකය ඇමරිකන් ආර්ථිකය මෙන් දෙගුණයක් හෝ ඊටත් වඩා විශාල වීමයි. 

ඇමරිකාවට මෙය වලක්වා ගත හැකි ක්‍රමයක් තිබෙනවාද? ඇමරිකාව තුළ ස්වභාවිකව ජනගහණය වර්ධනය වීමේ නැඹුරුවක් නැහැ. ඒ නිසා, ඇමරිකානු ජනගහණය විශාල ලෙස වර්ධනය විය හැක්කේ මහා පරිමාණයෙන් සංක්‍රමණිකයන්ට ඇමරිකාවට පැමිණීමට අවස්ථාව සැලසීමෙන් පමණයි. චීනය නැගී එද්දී ලෝකය තුළ ඇමරිකානු දේශපාලන හා ආර්ථික බලය පවත්වා ගැනීම සඳහා ඇමරිකාවේ ජනගහණය බිලියනයක් දක්වා වර්ධනය කර ගත යුතු බව දැනටමත් ඇතැම් අය යෝජනා කර ඇතත් එවැන්නක් සිදු වීමේ ඉඩක් නැහැ. 

ඇමරිකාවේ ජනගහණය මෙන් 4.4ක ජනගහණයක් සිටින චීනයේ ආර්ථිකයට වඩා ලොකු ඇමරිකන් ආර්ථිකයක් පැවතිය හැක්කේ ඇමරිකාවේ ඵලදායිතාවය චීනයේ මෙන් තුන් හතර ගුණයක් වැඩි මට්ටමක පවත්වා ගත හැකිනම් පමණයි. එයද ප්‍රායෝගිකව කළ නොහැක්කක්. ඇමරිකාවේ ඵලදායිතාවය ඉහළ දමා ගන්නනම් ඇමරිකාවට අලුත්ම ක්‍රමවේද හොයා ගන්න වෙනවා. එහෙත්, ඵලදායීතාව අතින් ඇමරිකාවට වඩා බොහෝ පසුපසින් සිටින චීනයට කරන්න තිබෙන්නේ ඇමරිකාව දැනටමත් කර ඇති දේ කරන එක පමණයි. 

චීනය මෙය ඉතා හොඳින් කරනවා. ඇමරිකාවේ සරසවි වල ඉගෙනුම ලබන මිලියනයක් පමණ වන විදේශ සිසුන්ගෙන් 35%ක්ම එන්නේ චීනයෙන්. ඔවුන් බොහෝ දෙනෙක් නැවත ආපසු චීනයට යනවා. ඇමරිකාවේ ඉගෙන ගෙන, ජිවත් වී, රැකියා කළ අය ප්‍රතිපත්ති තිරණ ගන්නා මුල් පුටු වලට දමන්න චීන කොමියුනිස්ට් පක්ෂය පැකිලෙන්නේ නැහැ. චීන ආර්ථිකය ලෝකයේ විශාලතම ආර්ථිකය බවට පත් වීමට සමාන්තරව දැනට පවතින ධනවාදී-ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආර්ථික-දේශපාලනික ආකෘතිය අභියෝගයට ලක් වීමේ හැකියාවද හිතා ගන්න අමාරු දෙයක් නෙමෙයි.

Attribution:

Feenstra, Robert C., Robert Inklaar and Marcel P. Timmer (2015), "The Next Generation of the Penn World Table" American Economic Review, 105(10), 3150-3182, available for download at www.ggdc.net/pwt.

නිදහස් දින ඉලක්කය

ඊයේ ඇමරිකාවේ රෝග පාලන හා නිවාරණ මධ්‍යස්ථානය විසින් අවුරුදු 12-15 වයස් කාණ්ඩය සඳහාද පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් එන්නත අනුමත කළා. ඇමරිකානුවන් මිලියන 17ක් (5.3%ක්) මෙම වයස් කාණ්ඩයට ඇතුළත්. මේ අනුව, මේ වන විට කෝවිඩ් එන්නතක් ලබා ගැනීම සඳහා සුදුසුකම් සපුරා තිබෙන පිරිස ඇමරිකානු ජනගහණයෙන් 84%ක්.

දැන් ඇමරිකාවේදී කෝවිඩ් එන්නතක් ලබා ගැනීම සඳහා පෝලිමේ සිටිය යුතු නැහැ. කලින් දැනුම් දීමක් නොකර සුපිරි සැලකට ගිහින් එන්නතක් ලබා ගන්න පුළුවන්. එන්නතක් ලබා ගැනීම සඳහා කාලයක් බලාගෙන සිටි මා වැනි අය මේ වෙද්දී එන්නත් ලබාගෙන අවසන්. ඉතිරිව සිටින පිරිස එන්නත් ලබා ගැනීමට අකැමැති හෝ උනන්දුව අඩු අයයි. 

එන්නත් ලබා ගැනීම දිරිමත් කිරීම සඳහා නිවුයෝර්ක් වැනි නගර වල නාගරික දුම්රියපොළ වලදිද එන්නත් ලබා දීම ආරම්භ කර තිබෙන අතර එන්නතක් ලබා ගන්නා අයෙකුට දින හතක කාලයකට දුම්රිය වාර ප්‍රවේශපතක් නොමිලයේ ලබා දෙනවා. ඒ වගේම මේ වෙද්දී ඇමරිකාව පුරා ඌබර් හා ලිෆ්ට් ටැක්සි සේවාවන් හරහා එන්නත් ලබා ගැනීමට අවශ්‍ය අයට නොමිලේ ප්‍රවාහන පහසුකම්ද සැලසෙමින් තිබෙනවා.

ඇමරිකානු ආණ්ඩුවේ ඉලක්කය වන්නේ එන්නත්කරණය හරහා කෝවිඩ් පාලනය කර ඇමරිකානු නිදහස් දිනය වෙද්දී රට සාමාන්‍ය තත්ත්වයට පත් කර ගැනීමයි. ඒ සඳහා තවත් සති හතක පමණ කාලයක් තිබෙනවා.  

ලංකාවේ නිදහස් දිනය ලංකාවේ ආණ්ඩුව විසින් උජාරුවට සමරන නමුත් රටේ සාමාන්‍ය මිනිසුන්ගේ උත්සවයක් නෙමෙයි. ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙකුට නිදහස් දිනය කියන්නේ තවත් එක නිවාඩු දිනයක්. එහෙත් ඇමරිකාවේ නිදහස් දිනය කවුරුත් වගේ සමරන සාමාන්‍ය මිනිසුන්ගේ උත්සවයක්. ඒ අර්ථයෙන් ලංකාවේ හැමෝම පොදුවේ සමරන ජාතික උත්සව නැහැ. ජාතික උත්සවයකට ආසන්නම දෙය වන අවුරුද්දද ලංකාවේ හැම ජනවාර්ගිකයෙකු විසින්ම සමරන්නේ නැහැ. 

ස්වදේශීය ඇමරිකානුවන් හා අදාළව ගත් විට ඇමරිකානු නිදහස කියන්නේ කුමක්ද කියන එක සංකීර්ණ කරුණක්. එහෙත් මෙම උත්සවය රාජ්‍ය උත්සවයක් නොවී පෞද්ගලික සංස්කෘතික කටයුත්තක් වී තිබීම නිසා බොහෝ ස්වදේශීය ඇමරිකානුවන්ටද අපහසුවක් නැතිව ඇමරිකානු නිදහස් දිනය සැමරීමට හැකි වී තිබෙනවා. 

මේ වන විටද කෝවිඩ් සඳහා අවශ්‍ය එන්නත් මාත්‍රා සම්පූර්ණ කර තිබෙන්නේ ඇමරිකානුවන්ගෙන් 35.4%ක් පමණක් වුවත්, එන්නතේ එක් මාත්‍රාවක් පමණක් ලබා ගෙන සිටින අය ඉදිරි සති කිහිපය ඇතුළත දෙවන මාත්‍රාවද ලබා ගනු ඇති බව පැහැදිලි කරුණක්. වයස අවුරුදු 65 ඉක්මවූ ඇමරිකානුවන්ගෙන් 84%ක්ද, වයස අවුරුදු 18 ඉක්මවූ ඇමරිකානුවන්ගෙන් 59%ක්ද මේ වන විට එන්නතක එක් මාත්‍රාවක් හෝ ලබා ගෙන තිබෙනවා. මේ ප්‍රතිශත නරක නැතත්, ඉතිරිව සිටින පිරිස අතරින් බොහෝ දෙනෙක් කෝවිඩ් සඳහා එන්නතක් ලබා ගැනීමට උනන්දුවක් නැති හෝ එය සෘජුවම ප්‍රතික්ෂේප කරන අයයි.

ජනාධිපති බයිඩන්ගේ ඉලක්කය වන්නේ ජූලි 4 වන විට වැඩිහිටි ඇමරිකානුවන්ගේ 70%ක් එන්නත් කිරීමයි. මේ ඉලක්කය කරා යාම අසීරු වන එකක් නැහැ. එහෙත්, එයින් පසුව සාමූහික ප්‍රතිශක්තිය කරා යාමනම් පහසු ඉලක්කයක් නෙමෙයි. අපේක්ෂා කළ හැකි පරිදිම, අඩු වයස් කාණ්ඩ අතර එන්නත්කරණය පිළිබඳ උනන්දුවද අඩුයි. ඒ වගේම, කළු ජාතිකයින් හා හිස්පැනික් අය එන්නත් ලබා ගන්නේ සුදු ජාතිකයින් හා ආසියාතිකයින්ට වඩා අඩුවෙන්. 

මේ තත්ත්වය මුල සිටම නොදැන සිටි තත්ත්වයක් නෙමෙයි. ඇමරිකාව ඇස්ට්‍රසෙනිකා එන්නත වැනි අඩු ඵලදායී එන්නත් වෙනුවට ඉහළ ඵලදායීතාවයක් සහිත එන්නත් වැඩි වශයෙන් භාවිතයට ගැනීම වාසිදායක වන්නේ එවැනි එන්නත් මගින් සාමූහික ප්‍රතිශක්තිය ලබා ගැනීම ඇමරිකාවට ඉතාම අසීරු ඉලක්කයක් නිසයි. එහෙත්, ප්‍රමාණවත් පිරිසක් එන්නත් කළ හැකිනම් එවැනි එන්නතක් මගින් වුවත් සාමූහික ප්‍රතිශක්තිය ලබා ගත හැකියි. 

පෞද්ගලික මට්ටමෙන් ගත්තොත්නම් අනුමත ඕනෑම එන්නතක් හොඳ එන්නතක්. එන්නතක් ගැනීමෙන් පසුවද කෝවිඩ් ආසාදනය වීමට තිබෙන සම්භාවිතාව ගන්නා එන්නත අනුව අඩු වැඩි වෙනවා වුවත්, ලැබෙන කවර හෝ එන්නතක් ගැනීමෙන් කෝවිඩ් හැදී මැරෙන්න වෙන සම්භාවිතාව ශුන්‍ය මට්ටම ආසන්නයටම අඩු කර ගන්න පුළුවන්.

ඇමරිකාව ජැන්සීන් එන්නත අත් හිටුවයි!

ඇමරිකාවේ ආහාර හා ඖෂධ නියාමන අධිකාරිය හා රෝග පාලන හා නිවාරන මධ්‍යස්ථානය විසින් ජොන්සන් හා ජොන්සන් සමාගමේ ජැන්සීන් එන්නත ඇමරිකානුවන්ට ලබා දීම අද (අප්‍රේල් 13) සිට තාවකාලිකව අත් හිටවා තිබෙනවා. මේ වන විට මෙම එන්නත ලබාගෙන තිබෙන මිලියන 6.8කට වැඩි ඇමරිකානුවන් අතරින් 6 දෙනෙකුට එන්නත ලබාගැනීමෙන් පසුව ලේ කැටි ගැසීමේ තත්ත්වයක් ඇති වීම මේ තීරණයට හේතුවයි.

ඇමරිකාව තුළ කිසිදු කෝවිඩ් එන්නතකට පූර්ණ අනුමැතිය හිමි වී නැතත් පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක්, මොඩර්නා හා ජැන්සීන් එන්නත් පවතින වසංගත තත්ත්වය යටතේ හදිසි භාවිතය සඳහා අනුමත කර තිබෙනවා. ප්‍රතිශක්තිකරණය ලබා ගැනීම සඳහා පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් හෝ  මොඩර්නා එන්නතක මාත්‍රා දෙකක් ලබා ගැනීම අවශ්‍ය වුවත් ජැන්සීන් එන්නතෙහි එක් මාත්‍රාවක් ලබා ගැනීම ප්‍රමාණවත්. 

මේ වන විට (අප්‍රේල් 12 පස්වරු 8ට) කෝවිඩ් එන්නතක එක් මාත්‍රාවක් හෝ ලබාගෙන තිබෙන ඇමරිකානුවන් 120,848,490ක් (වැඩිහිටි ජනගහනයෙන් 46.5%ක්) අතරින් 6,820,188 දෙනෙකු විසින් ලබා ගෙන තිබෙන්නේ ජැන්සීන් එන්නතයි. ඔවුන් අතරින් ලේ කැටි ගැසීමේ තත්ත්වයට මුහුණ දුන් හය දෙනාම වයස අවුරුදු 18-48 අතර කාන්තාවන් වන අතර එන්නත ලබාගෙන දින 6-13 අතර කාලයකදී මෙම තත්ත්වය ඇති වී තිබෙනවා. 

ලේ කැටි ගැසීම සමඟ රුධිර පට්ටිකා ප්‍රමාණයේ පහත වැටීමක්ද සිදු වී තිබෙන අතර මෙය සාමාන්‍ය රුධිර කැටි ගැසීමකින් වෙනස්, වෙනම ආකාරයකින් ප්‍රතිකාර කළ යුතු තත්ත්වයක් නිසා සාමාන්‍යයෙන් රුධිර කැටි ගැසීමකදී ලබා දෙන ඖෂධ වලින් තත්ත්වය තවත් නරක අතට හරවනවා. එන්නත ලබා දීම තාවකාලිකව අත්හිටවීමෙන් පසුව ඇමරිකාවේ නියාමකයන් හෙට (අප්‍රේල් 14) දින රැස් වී තත්ත්වය සමාලෝචනය කිරීමට නියමිතයි.

පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් හා මොඩර්නා එන්නත් mRNA එන්නත් වන අතර ජැන්සීන් එන්නත හා තවමත් ඇමරිකාව තුළ අනුමැතිය ලබා නැති ඇස්ට්‍රසෙනිකා එන්නත නිපදවා තිබෙන්නේ ඇඩීනෝවයිරසයක් ඇසුරෙන්. මේ වන විට ජැන්සීන් එන්නත ලබාගත් අයට එන්නත ලබා ගැනීමෙන් සති තුනක කාලයක් ඇතුළත දරුණු හිසරදය, බඩ රුදාව, කකුල් කැක්කුම හෝ හුස්ම ගැනීමේ අපහසුව ඇති වුවහොත් තමන්ගේ වෛද්‍යවරයා හමු විය යුතු බව ඖෂධ නියාමන අධිකාරිය හා රෝග පාලන හා නිවාරන මධ්‍යස්ථානය විසින් දැනුම් දී තිබෙනවා.

ටොමී හිල්ෆිගර්- නින්දිත සූරාකන්නා

ලංකාවේ ඇඟලුම් සේවිකාවකගේ මාසික වැටුප රුපියල් 34,000ක්. ඈ විසින් මහන ටොමී හිල්ෆිගර් සන්නාමය සහිත ෂෝටක් ඇමරිකාවේ ඩොලර් 55කට විකිණෙනවා. එය ලංකාවේ මුදලින් රුපියල් 11,000ක්. මේ දවස් වල ඩොලරයක රුපියල් මිල ඉහළ යන වේගයට මෙය කියවන මොහොත වෙද්දී එකොළොස්දාහටත් වැඩි ඇති! ඒ කියන්නේ ලංකාවේ ලංකාවේ ඇඟලුම් සේවිකාවකට තමන්ගේ මාසික වැටුපෙන් මිල දී ගන්න පුළුවන් ඔය ෂෝට් තුනයි.

"මීට අවුරුදු 10 කට විතර කලින් වෘත්තීය සමිතියකින් රිසර්ච් එකක් කරලා තිබුනා. ඒක අනුව ඔක්කොම ගණන් හදලා බැලුවම ඇඟලුම් සේවිකාවක් තමන්ට දිනකට ලැබෙන වැටුපට සමාන ලාභයක් විනාඩි 25 ක් වැඩ කළාම හොයල ඉවරයි. ඉතිරි පැය 7 යි විනාඩි 35 ම සමාගමේ ලාභය.

(ඒ ගාණ හැදුවෙ ඉඩම්, ගොඩනැඟිලි, අමුද්‍රවය ඇතුළු සියලු පිරිවැය සලකලා සහ ඔවුන් වැඩකරන්නෙ දවසට පැය 8 යි ලෙස සලකලා.)

ඔන්න ඕකයි තත්වෙ. නින්දිත සූරා කෑමක්!

ඕක තමයි ධනවාදය!"

ඉහත ප්‍රකාශය ඇත්තනම් ලංකාවේ ඇඟලුම් සේවිකාවක් විනාඩි 25කදී තමන්ගේ දිනක වැටුප හොයනවා. නමුත් දිනකට පැය අටක්, ඒ කියන්නේ විනාඩි 480ක් වැඩ කරනවා. ඒ අනුව තමන් උපයන වැටුප වගේ 480/25 = 19.25 ගුණයක ලාබයක් හොයනවා. ඒ කියන්නේ සූරාකෑමක් නැත්නම් ඇගේ නියම මාසික වැටුප රුපියල් 652,800ක් විය යුතුයි. 

කොහොම වුනත් ධනවාදයේ නින්දිත සූරාකෑම නිසා ලංකාවේ ඇඟලුම් සේවිකාවකට ලැබෙන්නේ ඇගේ නියම වැටුපෙන් 1/19.25ක් පමණයිලු. ලංකාවේ අනෙක් අයගේ වැටුප් හැදෙන්නත් ඔය පදනම යටතේ කියලා කියනවා. ඒ කියන්නේ දැන් ඩොලර් 3,830ක් වන ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම ඩොලර් 73,700ක් පමණ විය යුතුයි. ඇමරිකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායමටත් වඩා වැඩි අගයක්!

මේ සල්ලි සූරාකන සමාගම මොකක්ද කියලා හරියටම කියලා නැහැ. ලංකාවේ සමාගම වෙන්න බැහැනේ. එහෙමනම් ඔය සූරාකාපු සල්ලි ලංකාවේ තියෙන්න ඕනෑනේ. ඔය කියන සමාගම ටොමී හිල්ෆිගර් සන්නාමයට සම්බන්ධ සමාගමක් විය යුතුයි. 

මේ වෙද්දී ටොමී හිල්ෆිගර් සන්නාමය අයිති පීවීඑච් (පිලිප්-වැන් හුසේන්) සමාගමට. කැල්වින් ක්ලේන්, වැන් හුසේන් වගේ සන්නාම අයිතිත් මේ සමාගමට. පීවීඑච් සමාගම ලෝකයේ ලොකුම ඇඟලුම් සමාගමක්. පසුගිය (2021 ජනවාරි 31න් අවසන් වූ) වසර තුළ ඇඳුම් විකුණා ලබා තිබෙන ආදායම ඩොලර් මිලියන 7,133ක්. ලංකාවේ ඇඟලුම්ද ඇතුළු මුළු කාර්මික අපනයන ආදායමට කිට්ටු මුදලක්. ඇඳුම් වල වියදම ලෙස වැය වෙලා තියෙන්නේ ඩොලර් මිලියන 3,356ක් පමණයි. ඒ කියන්නේ ඇඳුම් විකුණලා තියෙන්නේ වියදම වගේ දෙගුණයකටත් වඩා වැඩියෙන්. විකිණුම් මිලෙන් 53%ක්ම ලාබ!

හැබැයි මේ විදිහට විකිණුම් මිල හා පිරිවැය අතර වෙනස සමාගමක ලාබ විදිහට සලකන එක අන්තිම බොළඳ වැඩක්. මේ පිරිවැය විචල්‍ය පිරිවැය. සේවක වැටුප්, ගොඩනැගිලි කුලී, ප්‍රවාහන වියදම්, ප්‍රචාරන වියදම් වගේ තවත් වියදම් අටෝරාසියක් තිබෙනවා. ඒවා ස්ථිර පිරිවැය. ෂෝටක් ඩොලර් 55කට විකුණන්නනම් ඔය පිරිවැය දරන්නම වෙනවා. එහෙම නැතුව පදික වේදිකාවේ දාලා විකුණන්න බැහැ. ඇඳුම් විකිණුවත් නැතත් මේ ස්ථිර පිරිවැය එහෙම්මම තියෙනවා. නියම ලාබය වන්නේ මේ ස්ථිර පිරිවැයත් අඩු කළාට පසු ඉතිරි වන කොටසයි.

පීවීඑච් සමාගම විසින් කාව හරි හූරං කාලා මහා ලොකු ලාබයක් ලබනවානම් ඔය සමාගමේ කොටස් මිල දී ගන්න මිනිස්සු පෝලිමේ එනවා. ඇමරිකාවේ සමාගමක කොටස් මිල දී ගන්න එක මහා ලොකු වැඩක් නෙමෙයිනේ. ටොමී හිල්ෆිගර් ෂෝට් දෙකක් මිල දී ගන්න සල්ලි වලින් සමාගමේ කොටසක් මිල දී ගන්න පුළුවන්. කෝවිඩ් පැතිරෙන්න පටන්ගත් පහුගිය 2020 මාර්තු මාසයේදී ඔය කොටසක් ඩොලර් 30ට පමණ බැස්සා. ඒ දවස් වල ගත්තානම් ලංකාවේ ඇඟලුම් සේවිකාවකගේ සතියක වැටුපෙන් වුනත් කොටසක් මිල දී ගන්න තිබුණා.

පසුගිය අවුරුද්දේ පීවීඑච් සමාගමේ මෙහෙයුම් පිරිවැය ඇතුළු අනෙකුත් වියදම් අඩු කළාට පස්සේ ඇත්තටම ඩොලර් මිලියන 1,193ක පාඩුවකුයි වෙලා තියෙන්නේ. මෙය විශාල පාඩුවක්. පාඩුවට හේතුව කෝවිඩ් නිසා ඇමරිකාවේ ඇඟලුම් වලට තිබෙන ඉල්ලුම විශාල ලෙස පහළ යාමයි. අලෙවිය අඩු වෙද්දී ආදායම් අඩු වන අනුපාතයට වියදම් අඩු නොවන නිසා එකට එකක ලාබ ආන්තිකයක් තියාගත්තත් එයින් ස්ථිර පිරිවැය ආවරණය කර ගන්න බැහැ. මෙය සාමාන්‍යයෙන් මේ වගේ ව්‍යාපාරයක ස්වභාවයයි.

පීවීඑච් වගේ සමාගමක් ව්‍යාපාරය මෙහෙයවන්නේ පාඩු ලබන්න නෙමෙයි. සාමාන්‍යයෙන් මේ වගේ සමාගමක් ලාබ ලබනවා.  එවිට සමාගමේ කොටස් හිමිකරුවන්ට ලාභාංශ ලැබෙනවා. නමුත් ඔවුන්ට පාඩු ලැබීමේ අවදානමද දරන්න වෙනවා. 2020 ජනවාරි 31න් අවසන් වූ පෙර වසරේදී පීවීඑච් සමාගම ඩොලර් මිලියන 444ක් ලාබ සේ උපයා තිබෙනවා. එක් කොටසක් වෙනුවෙන් ඩොලර් 5.60ක ලාභාංශ ලැබී තිබෙනවා. පීවීඑච් කොටසක මිල ඩොලර් 100කට ආසන්න නිසා මෙය 5.6%ක පමණ පොලී අනුපාතිකයකට සමානයි. අවදානම සැලකූ විට මෙය ඉහළ පොලී අනුපාතිකයක් නෙමෙයි. 

පීවීඑච් වගේ සමාගමක අයිතිකාරයෝ කියා කියන්නේ අමුතු මිනිස්සු කොට්ඨාශයක් නෙමෙයි. ඇමරිකාවේ හෝ ඇමරිකාවෙන් පිටත ජීවත් වෙන අපි වගේ සාමාන්‍ය මිනිස්සු. අද දවස අවසන් වෙද්දී පීවීඑච් කොටසක මිල ඩොලර් 110.50ක්. මට අවශ්‍යනම් ඔය මුදල ගෙවා කොටසක් මිල දී ගන්න පුළුවන්. නමුත් මම එහෙම නොකරන්නේ අවුරුද්දකට ඩොලර් 4ක ලාභාංශ කියා කියන්නේ මහා ලොකු ලාබයක් නොවන නිසා. වෙන සමාගමක කොටස් වල ආයෝජනය කළත් ඔය වගේ මට්ටමකින් ලාභාංශ උපයන එක අමාරු දෙයක් නෙමෙයි.

ධනවාදී ක්‍රමයක් යටතේ තරඟකාරී වෙළඳපොළක් තිබේනම් ශ්‍රමය වෙනුවෙන් එහි ආන්තික ඵලදායීතාවයත්, ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් එහි ආන්තික ඵලදායීතාවයත් හරියටම ලැබෙනවා මිස අමුතු ලාබයක් කාටවත් ලැබෙන්නේ නැහැ. සූරාකෑම කියන එක මාක්ස්ගේ කතන්දරයක්. හැබැයි ඔය වචනේ සීනියර් අයියලාගේ මුඛ පරම්පරාවෙන් වනපොත් කරලා ගිරවු වගේ වමාරන ගොඩක් අයට සූරාකෑම කියලා මාක්ස් කියන දේ ගැනවත් හරි අවබෝධයක් තිබෙන බවක් පෙනෙන්නේ නැහැ.

මාක්ස්වාදයට අනුව නිර්ධන පන්තිකයින් හා ධනපතියන් කියලා මිනිස්සු වර්ග දෙකක් ඉන්නවා. නිර්ධන පන්තිකයෝ කියා කියන්නේ තමන්ගේ ශ්‍රමය හැර කිසිදු ප්‍රාග්ධනයක් නැතිව උපදින අය. ඒ අයට විප්ලවයක් නොකර කවදාවත් විමුක්තිය ලබා ගන්න බැහැ. ජීවත් වෙන්න සොච්චමක් පමණක් දීලා ඉතුරු ටික ඔක්කොම ධනපතියෝ සූරා කනවා. ඒ නිසා විප්ලවයක් කරලා නිර්ධන පන්ති ආඥාදායකත්වයක් හදන තුරු ඒ කට්ටියට බලාගෙන ඉන්න වෙනවා. මාක්ස්ගේ අර්ථකථනය අනුව ඇමරිකාවේ වුනත් ධනපතියෝ ඉන්නේ බොහොම ටිකයි. අති මහත් බහුතරයක් ඇමරිකානුවන් උපදින්නේ ප්‍රාග්ධනයක් නැතුවයි. හැබැයි ඇමරිකානුවන් වැඩි දෙනෙක් ඉපදුනු විදිහටම මැරෙන්නේ නැහැ.

තෝමස් ජේකබ් හිල්ෆිගර් හෙවත් ටොමී හිල්ෆිගර් කියා කියන්නෙත් උපතින් උරුම වූ ප්‍රාග්ධනයක් නැතිව සාමාන්‍ය ඇමරිකානු පවුලක ඉපදුනු දරුවෙක්. මාක්ස්වාදී අර්ථකථනය අනුවනම් නිර්ධන පාන්තිකයෙක්. දරුවන් නව දෙනෙකුගෙන් යුත් ඔරලෝසු හදන්නෙකුගේ පවුලක දෙවැනි දරුවා. ගොඩක් ඉහළට ඉගෙන ගත් අයෙකුත් නෙමෙයි. 

ඇමරිකාවේ බොහෝ දරුවන් වගේම කුඩා ටොමීත් පාසැල් කාලයේ සිටම කීයක් හරි හොයා ගන්න පැට්‍රෝල් ෂෙඩ් එකක වැඩ කරනවා. මේවා ඇමරිකාවේ පහළම මට්ටමේ රැකියා. බොහෝ විට ලැබෙන්නේ අවම වැටුප. වැඩ කරන පැය ගණන අනුව. එහෙත් ඇමරිකන් දරුවෙක් තමන්ට මේ විදිහට වැඩක් කරලා කීයක් හෝ හොයා ගන්න තිබෙන අවස්ථාව අගය කරනවා මිස බුදු අම්මෝ මගෙ ශ්‍රමය සූරාකනවෝ කිය කියා මොර දෙන්නේ නැහැ. පෙට්‍රෝල් ෂෙඩ් එකේ රැකියාව කරලා අමාරුවෙන් උපයන සල්ලි එකතු කරන ටොමී හිල්ෆිගර් වයස අවුරුදු 17ක් වෙද්දී ඩොලර් 150ක ප්‍රාග්ධන හිමියෙක් වෙනවා. 

මේ විදිහට ටොමී හිල්ෆිගර් ඩොලර් 150ක මුදලක් ඉතිරි කර ගන්නේ 1968 අවුරුද්දේදී. ඒ මුදලේ දැන් වටිනාකම ඩොලර් 1000ක් පමණ වෙනවා. ලංකාවේ ඇඟලුම් සේවිකාවකගේ මාස හයක පඩිය. ඇමරිකාවේ පහළම මට්ටමේ රැකියාවක් කරන කෙනෙක් සති දෙක තුනකින් පමණ හොයන මුදලක්. තවත් යාලුවෙක් එක්ක එකතු වෙලා මේ මුදලින් බෙල්බොටම් කලිසම් 20ක් මිල දී ගන්න ටොමී ගාණක් තියාගෙන ඒ කලිසම් තමන්ගේ පාසැලේ මිතුරන්ට විකුණනවා. 

අවුරුද්දක පමණ කාලයක් ටොමී සහ ඔහුගේ යාලුවා ලැරී මේ බිස්නස් එක කරනවා වගේම එය තවත් දියුණු කර ගන්නවා. ඔවුන්ගේ මේ පුංචි ව්‍යාපාරය කරගෙන යන්න උදවු වෙන්නේ තමන්ගේ වයසේ අය කැමති මෝස්තර ගැන තිබෙන ටොමීට තිබෙන ඉව. ටොමී සහ ලැරී නිවුයෝර්ක් නගරයේ අහුමුලු පීරලා තමන්ගේ වයසේ අය අතර විකුණන්න පුළුවන් මෝස්තර වල ඇඳුම් හොයා ගන්නවා. 

ඔය කාලය තරුණයන් අතර හිපි ජීවන ක්‍රමය ජනප්‍රිය වී තිබුණු කාලයක්. හිපි මෝස්තරයේ ඇඳුම්, ආභරණ ආදිය අඩුවට හොයා ගන්න ටොමී මේ ඇඳුම් තමන්ගේ කාර් එකේ ඩිකියේ තියාගෙන ලාබයක් තියාගෙන තමන්ගේ යාළුවන්ට, ඔවුන්ගේ යාළුවන්ට හා වෙනත් තරුණ තරුණියන්ට විකුණනවා. වැඩේ නැගලා යනවා.

නීල් ආම්ස්ට්‍රෝං හඳට ගිය 1969 අවුරුද්ද වන විට ටොමී අවුරුදු 18ක තරුණයෙක්. කාර් එකේ ඩිකියේ තියාගෙන ඇඳුම් විකුණලා ඒ වෙද්දී ඔහු පොඩියට නමක් හදාගෙන. ඔය කාලයේ සමහර රටවල තරුණයෝ මාක්ස්ගේ කතන්දර වලට රැවටිලා රාජ්‍ය බලය පැහැරගෙන සූරා කෑම් නැති තමන්ගේ සිහින රාජ්‍යය ගොඩ නැගීමේ අරමුණින් කැලෑ වැදිලා අවි පුහුණුව ලබනවා. තමන් ප්‍රාග්ධනයක් නැතිව ඉපදුනේ තමන්ගේ වැරැද්දකින් නොවුනත්, ප්‍රාග්ධනයක් නැතිව මැරෙන්න වුනොත් එය තමන්ගේ වැරැද්දක් බව දන්න ටොමී තවත් පියවරක් ඉදිරියට තබමින් බේස්මන්ට් එකක තමන්ගේම ඇඳුම් කඩයක් අරිනවා.

ජනතා වෙළඳසැල (පීපල්ස් ප්ලේස්) නම් වූ මේ රෙදි කඩේ පටන් ගන්නේ ඉතාම සුළුවෙන්. අතින් ඇඳපු බෝඩ් එකක් මිසක් හරියකට බෝඩ් එකක්වත් නැහැ. ටොමී සහ ඔහුගේ යහළුවා පූර්ණකාලීනව කඩේ වැඩ කරනවා. වෙනත් යහළුවන් අර්ධකාලීනව වැඩ කරනවා. ඒ වෙනත් යහළුවන්ගේ ශ්‍රමය වෙනුවෙන් ටොමී ඔවුන්ට ඇඳුම් වලින් ගෙවනවා. ඒක සූරාකෑමක් කියලා කවුරුවත් ඔහුට චෝදනා කරන්නේ නැහැ. 

වැඩි කල් යන්න කලින් පීපල්ස් ප්ලේස් නම ජනප්‍රිය වෙනවා. නිවුයෝර්ක් ආසන්න විශ්ව විද්‍යාල ආශ්‍රිතව එහි ශාඛා ගණනාවක් අරින්න පුළුවන් වෙනවා. ඔය විදිහට ශාඛා 10ක් දක්වා මේ ව්‍යාපාරය පුළුල් වුනත් 1975 වෙද්දී මේ ව්‍යාපාරය බංකොළොත් වෙනවා. ව්‍යාපාර කිරීම අවදානම් වැඩක්!

පාසැලෙන් ඉවත් වූ ගමන් ඇඳුම් ව්‍යාපාරයට බහින ටොමීට තරුණ තරුණියන් කැමති විලාසිතා පිළිබඳව හොඳ ඉවක් තිබුණත් ව්‍යාපාරයක් ඉදිරියට ගෙනයන්න අවශ්‍ය ව්‍යාපාරකරණය, ගිණුම්කරණය වගේ දේවල් ගැන හොඳ දැනුමක් තිබුණේ නැහැ. මුලදී ඔහු මේ දේවල් එතරම් වැදගත් සේ සලකන්නේ නැහැ. එහෙත් ව්‍යාපාර බංකොලොත් වුනාට පස්සේ ඔහුට තමන්ගේ අඩුපාඩුව පැහැදිලිව පේන්න ගන්නවා. ඉන්පසුව තමන්ට අවශ්‍ය දැනුම ලබා ගැනීමට කාලය හා මුදල් ආයෝජනය කරනවා.

ඉන්පසුව ටොමීට මෝස්තර සැලසුම්කරුවෙකු ලෙස මුල සිට ජීවිතය පටන් ගන්න වෙනවා. දැන් නැවතත් ඔහු සතු ප්‍රාග්ධනයක් නැහැ. ඒ වන විට ඔහු තමන්ගේ වෙළඳසැලක සේවය කළ සේවිකාවක හා විවාහ වෙලා. ආදායමක් උපයන්න වෙන්නේ මේ දෙන්නා එක්කම මෝස්තර සැලසුම්කරණයේ යෙදෙමින් තමන්ගේ ශ්‍රමය විකුණලා. හැබැයි ඔහුට මේ වැඩේ කරන්න වෙන්නෙත් අවුරුද්දයි. දෙන්නාටම එකපාර රස්සා නැති වෙලා නැවතත් පාරට වැටෙනවා.

අතේ ලොකු මුදලක් නැතත්, මෝස්තර සැලසුම්කරුවෙකු ලෙස හොඳ වැටුපක් ලැබිය හැකිව තිබියදීත්, ටොමී කැමැත්තෙන් ඉන්නේ ගිලෙන්න හරි බලාගෙන නැවතත් වතුරට බහින්නයි. ඇඟලුම් ව්‍යාපාරයේ දැවැන්තයෙකු වූ මෝහන් මුර්ජානි මේ වෙද්දී මෝස්තර සැලසුම්කරුවෙකු හොයමිනුයි ඉන්නේ. මුර්ජානි සමාගම සමඟ එක් වන ටොමී තමන්ගේම සන්නාමයකින් වැඩ පටන් ගන්නවා. ඒ තමයි ටොමී හිල්ෆිගර් සන්නාමය.

ටොමී හිල්ෆිගර් සන්නාමය යටතේ ඇඳුම් නිර්මාණය වන්නේ 1985 වසරේදී. මුලින් මුර්ජානි සමාගම සමඟ වැඩ කරන ටොමී පසුව ඔවුන්ගෙන් අයින් වෙනවා. 1988 වන විට ටොමී හිල්ෆිගර් සන්නාමයේ අලෙවිය ඩොලර් මිලියන 25ක්. 1995 පමණ වන විට ඩොලර් මිලියන 500ක්. 2000 වන විට ඩොලර් බිලියනයක්. 2004 වන විට ටොමී හිල්ෆිගර් සමාගම ඩොලර් බිලියන 1.8ක අලෙවියක් තිබෙන, සේවකයින් 5,400කට රැකියා සපයන දැවැන්ත ව්‍යාපාරයක්. 2005 වසරේදී ටොමී හිල්ෆිගර් විසින් තමන්ගේ සමාගම ඩොලර් බිලියන 1.6ක මුදලකට බ්‍රිතාන්‍ය ආයෝජන සමාගමකට (Apax Partners) විකුණා දමනවා. පීවීඑච් සමාගම විසින් 2010 වසරේදී ඩොලර් බිලියන 3ක් ගෙවා ටොමී හිල්ෆිගර් සන්නාමය මිල දී ගන්නේ එම සමාගමෙන්.

තමන්ගේ ශ්‍රමය හැර වෙනත් ප්‍රාග්ධනයක් නැතිව ඉපදී, ඇමරිකාවේ පවතින ධනවාදී ක්‍රමයේ උදවුවෙන් හා තමන්ගේ මහන්සියෙන් හා උනන්දුවෙන් සැලකිය යුතු ප්‍රාග්ධනයක් උපයාගත් වෙනත් බොහෝ ඇමරිකානුවන් වගේම මේ "නින්දිත හූරාකන්නා" විසින්ද විවිධ ජනහිතකාමී කටයුතු වෙනුවෙන් තමන්ගේ කාලය, ශ්‍රමය හා ධනය විශාල ලෙස වැය කර තිබෙනවා. 1995 පමණ සිටම තරුණයින් සවිබල ගැන්වීම වෙනුවෙන් හා ඔවුන්ගේ අධ්‍යාපනය හා සෞඛ්‍යය නගා සිටවීම වෙනුවෙන් වැඩ කර තිබෙනවා. මේ වෙද්දී ජනහිතකාමී කටයුතු ටොමී හිල්ෆිගර්ගේ ජීවිතයේ ප්‍රමුඛතාවය කියා කියන්න පුළුවන්.

ටොමී හිල්ෆිගර් විසින් ඔහුගේ ජනහිතකාමී කටයුතු සිදු කර තිබෙන්නේ ඇමරිකාව තුළ පමණක් නෙමෙයි. ලෝකය පුරාම ළමුන්, පරිසරය, සෞඛ්‍යය ආදී විවිධ ක්ෂේත්‍ර වල පැතිරී තිබුණු ඔහුගේ ජනහිතකාමී කටයුතු මේ වෙද්දී ටොමීකෙයාර් සංවිධානය හරහා සිදු වෙනවා. 

අද වෙද්දී ලොකු අධ්‍යාපනයක් නොලැබූ ලංකාවේ තරුණියකට මසකට රුපියල් 34,000ක පමණ ආදායමක් ඉපැයිය හැකිව තිබෙන්නේ ටොමී හිල්ෆිගර් වැනි ව්‍යවසායකයන්ගේ පුරෝගාමී මෙහෙවර නිසයි. ලංකාවේ ඇඟලුම් ව්‍යාපාරය නොතිබෙන්නට මේ තරුණියන්ටත් සිදු වන්නේ කොටුව දුම්රියපොළ ඉදිරිපිට බෝඩ් අල්ලාගෙන ඉන්න හෝ බස් වලට නැගී කැට හොල්ලන්නයි. නැත්නම් තමන්ගේ විප්ලවවාදී ජීව ගුණය පෙන්වන්න අශූචි කානු වල ඉන්න මීයන් මරාගෙන කන්නයි. ඔවුන් තමන්ගේ මහන්සියෙන් උපයන මේ මුදලින් කොටසක් රජය විසින් බදු හරහා සූරාකමින් රටට ඵලදායී සේවයක් නොකරන පරපුටුවන් පිරිසක් නඩත්තු කරද්දී විවිධ වෘත්තීය සමිති ආදිය විසින්ද ඔවුන්ගේ වැටුපෙන් තවත් කොටසක් සූරාකනවා.

සකලබුජන් කොට කලිසම්

ටොමී හිල්ෆිගර් කොට කලිසමට නැවත එමු. ඇමරිකාවේ ඔය වගේ සාමාන්‍ය කොට කලිසමක මිල ඩොලර් 55ක් වීම අසාමාන්‍ය දෙයක් නෙමෙයි. එහෙත් එයින් අදහස් වන්නේ ඇමරිකාවේ කොට කලිසමක් ඩොලර් 55ක් කියන එකම නෙමෙයි. ඔය මිල ඇමරිකාවේ වුනත් ඔය වගේ සාමාන්‍ය කොට කලිසමකට ටිකක් ඉහළ මිලක්. 

මම පෞද්ගලිකව කවදාවත් කොට කලිසමකට ඩොලර් 20කට වඩා වියදම් කරලා නැතුව ඇති. ඒ වගේම, මම ඇඳුමක් ගනිද්දී සන්නාම බලන්නේ නැහැ. මගේ පවුලේ අනෙක් අයත් ඇඳුම් මිල දී ගනිද්දී සන්නාම පස්සේ යන්නේ නැහැ. මේ කාරණයේදී මම අවුට්ලයර් කෙනෙක් කියලයි මම හිතන්නේ.

මගේ ඇමරිකාවේ ජීවිතයට මම කැමති හේතු අතරින් එක හේතුවක් ඇඳුම් වෙනුවෙන් ඕනෑවට වඩා කාලයක් යොදවන්න අවශ්‍ය නොවීම. ඔය තියෙන එකක් ඇඳගත්තා. යන්න ඕනෑ තැනට ගියා. ටී ෂර්ට් එක කණපිට ඇඳගෙන යන එක සාමාන්‍යයෙන් මාසයකට පාරක්වත් වෙන දෙයක්. ඕවා කවුරුවත් ගණන් ගන්නවද නැද්ද කියලවත් මම දන්නේ නැහැ.

කොහොමටත් මට මිනිස්සුන්ගේ ඇඳුම් පැළඳුම් අවධානයට ලක් වෙන්නේ ඉතාම අඩුවෙන්. සමහර වෙලාවට කවුරු හරි අමුත්තෙක් සම්බන්ධව විස්තර කරද්දී අහන දෙයක් තමයි මොන පාට ඇඳුමක්ද ඇඳගෙන හිටියේ කියන එක. ඔය ප්‍රශ්නෙට මට ජීවිතේට උත්තර දෙන්න බැහැ. 

පාට මතක නැත්නම් ඇඳලා හිටියේ ගවුමක්ද සාරියක්ද කියලා මතකද? ඔය ප්‍රශ්නෙට උත්තර දෙන්න සිදු වී ඇති වාර ගණනත් ඉතාම විශාලයි. මොන පිස්සුද? කාටද ඕවා මතක හිටින්නේ? හොඳ වෙලාවට පොලීසියක උසාවියක සාක්කි දෙන්න වෙලා නැහැ. හැබැයි අනෙක් පැත්තට සමහර වෙලාවට දකින වාහනයක නොම්මරේ, කණට ඇහෙන දුරකථන අංකයක්, උපන් දින වගේ ඒවානම් මතක හිටිනවා. 

ඇඳුම් ගනිද්දී සන්නාමය බැලුවේ නැති වුනත් වාහනයක් හෝ පරිගණයක් ගනිද්දී මම සන්නාමය බලනවා. ඔය වගේ සන්නාමය බලන අවස්ථා ඕනෑ තරම් තියෙනවා. ටොමී හිල්ෆිගර් සන්නාමය ගැනනම් මම හොයා ගත්තේ අන්තර්ජාලය පීරලා. බලාගෙන ගියාම මගේ සමහර මිතුරි මිතුරියනුත් මේ සන්නාමයේ ෆෑන්ස්ලා.

ටොමී හිල්ෆිගර් වෙබ්සයිට් එකට ගිහින් කොට කලිසම් සර්ච් කළාම ආපු කලිසම තමයි උඩ තියෙන්නේ. එහි සාමාන්‍ය මිල ඩොලර් 55ක්. රුපියල් 200 ගානේ බැලුවොත් එකොළොස්දාහ හරි. හැබැයි විකුණන්නේ 51%ක් අඩු කරලා ඩොලර් 26.99කට. මේ මිලට දින දෙකක් ඇතුළත තැපැල් කර එවීමේ ගාස්තුවත්, කලිසම එපානම් ආපසු එවීමේ ගාස්තුවත් ඇතුළත්. ඒ අනුව බැලුවොත් කලිසම වෙන්නේ ඩොලර් විස්සක් වගේ.

ඔය ටොමී හිල්ෆිගර් වෙබ්සයිට් එකේ මිල. ඔය වගේ කලිසම් වෙන තැන් වලිනුත් මිල දී ගන්න පුළුවන්. අන්තර්ජාලයේ හෙවුවහම ඩොලර් 13ටත් තියෙනවා. මේක ඇමරිකාවේ සාමාන්‍ය තත්ත්වය. ඇඳුමක් ඩොලර් පනහක් හැටක් වුනත් ටිකක් හෙවුවොත් ඔය කියන ගානට වඩා ගොඩක් අඩුවෙන් මිල දී ගන්න පුළුවන්. ඔය සන්නාම සහිත ඇඳුම් විකුණන සාප්පුවකට ගියාම ඕනෑම දවසක විශාල වට්ටමකට විකුණන ඇඳුම් යම් ප්‍රමාණයක් තිබෙනවා. ගොඩක් අය මිල දී ගන්නේ ඔය ගොඩේ ඇඳුම්. හැබැයි තමන්ට ඕනෑ ඇඳුමම ගන්නනම් එහි මිල ගෙවන්න වෙනවා.

ඩොලර් පණහකට මිල කරලා තිබෙන ඇඳුමක් ඩොලර් විසිපහකට විකුණන එක සාමාන්‍ය තත්ත්වයක් කියා කියන්නේ ඇඳුම විකුණන්නේ එකට එකක් ලාබ තියාගෙන කියන එකනේ. ඇත්ත. එවැනි ලාබයක් ඔවුන් තියා ගන්නවා. මේක මේ කර්මාන්තයේ ස්වභාවය.

මම ඔහේ අහුවෙන ඇඳුමක් ඇඟේ දාගෙන ගියාට ගොඩක් අය ඇඳුම් ගැන සැලකිලිමත්නේ. ඒ වගේ අය තමන්ගේ ඇඟට ගැලපෙන, හොඳ, ඇඳුමක් හොයන්නේ තමන් ඇසුරු කරන අය අතර කැපී පෙනෙන්න. 

මේක මම නිශේධනීය අර්ථයකින් කියන දෙයක් නෙමෙයි. අපි හැමෝම විවිධ ආකාර වලින් අනෙක් අය අතර කැපී පෙනෙන්න උත්සාහ කරනවා. වෙනත් විදිහකින් කිවුවොත් විවිධ ආකාර වලින් "මම" කියන අනන්‍යතාවය නඩත්තු කරනවා. මේ එක ක්‍රමයක් හොඳ වෙන්නත් තව ක්‍රමයක් නරක වෙන්නත් හේතුවක් නැහැ.

හැමෝම අඳින විදිහේ ඇඳුමක් ඇඳලා කැපී පෙනෙන්න බැහැ. ඒකට ටිකක් වෙනස් ඇඳුමක් අඳින්න ඕනෑ. ඒ වෙනස් ඇඳුම හැමෝම මිල දී ගත්තොත් එය තව දුරටත් වෙනස් ඇඳුමක් වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා හැමදාම අලුත් මෝස්තර වලට ඉල්ලුමක් තිබෙනවා. මේ ඉල්ලුම සපයන මෝස්තර කර්මාන්තයක් තිබෙනවා. ටොමී හිල්ෆිගර් සන්නාමයේ නිර්මාතෘ ටොමී හිල්ෆිගර් කියන්නෙත් මෝස්‌තර සැලසුම් ශිල්පියෙක්. 

අලුත් ඇඳුම් මෝස්තරයක් වෙළඳපොළට දමන එකේ ස්ථිර පිරිවැයක් තිබෙනවා. සාමාන්‍යයෙන් නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලියක ස්ථිර පිරිවැය හදන ඒකක ප්‍රමාණය අතර බෙදී යනවා. එහෙත් මෝස්තර නිර්මාණය වගේ කටයුත්තකදී පිරිවැය බෙදා හැරිය හැක්කේ අදාළ මෝස්තරයේ ඇඳුම් සීමිත ප්‍රමාණයක් අතර පමණයි. එකම මෝස්තරයෙන් වැඩි ඇඳුම් ප්‍රමාණයක් හැදුවොත් මෝස්තරයේ වටිනාකම අඩු වෙනවා.

කොට කලිසමක් ඩොලර් පණහකට මිල කරන්නේ එහි මෝස්තරය වෙනුවෙන් වටිනාකමක් දෙන, මෝස්තරය වෙනුවෙන් මිලක් ගෙවන්න කැමති පාරිභෝගිකයන් ඉලක්ක කරලා. ටික දවසක් යද්දී ඒ ඉල්ලුම ඉවර වෙනවා. සමහර විට මෝස්තරය හිට් වෙන්නෙම නැහැ. අපි වගේ ඔය කොට කලිසම කොට කලිසමක් සේ පමණක් වටිනා සේ සලකා එයට අඩු වටිනාකමක් දෙන පාරිභෝගිකයන්ට ඩොලර් විස්සක් විසිපහක් ගෙවා කලිසම මිල දී ගන්න ලැබෙන්නේ ඊට පස්සේ.

කලිසම එකම වුනත් එයට එක් එක් පාරිභෝගිකයා විසින් දෙන්නේ වෙනස් වටිනාකම්. ඇමරිකාවේ සමහර සාප්පු වල ප්‍රසිද්ධ සන්නාම සහිත ඇඳුම් සාමාන්‍ය මිලට වඩා ගොඩක් අඩුවෙන් විකුණනවා. ඇඳුමේ සන්නාමය තිබුණත් ඒ වගේ සාප්පුවක ලොකු තේරීමක් නැහැ. එහෙම තැන් වලට යන්නේ ලාබෙට ඇඳුම් හොයන අය. පාරිභෝගිකයෝ ගොඩයි. ඇඳුම් ටිකයි. ලාබ ආන්තිකය ටිකයි. ලාබය එන්නේ විකිණෙන ප්‍රමාණයෙන්.

ඕකේ අනෙක් අන්තයත් තිබෙනවා. සමහර සාප්පු ඉලක්ක කරන්නේම ඇඳුමකට ඉහළ වටිනාකමක් ගෙවන්න සූදානම් පාරිභෝගිකයින්. ඒ වගේ තැනක පාරිභෝගිකයෙකුට තමන් කැමති ඇඳුමක් තෝරා ගන්න මෝස්තර විශාල ප්‍රමාණයක් තිබෙනවා. සාප්පුවේ ඇඳුම් ප්‍රමාණයට පාරිභෝගිකයෝ අඩුයි. විකිණෙන්නේ ඇඳුම් ටිකයි. නමුත් ලාබ ආන්තිකය ඉහළයි. සාප්පුවේ ලාබය එන්නේ ලාබ ආන්තිකයෙන්. 

ඩොලර් විස්සේ හෝ විසිපහේ කොට කලිසමක වටිනාකම ඩොලර් පනහක් හෝ පනස් පහක් වෙන්නේ ඔය වගේ සාප්පුවකදී. ලංකාවේ ඇඟලුම් කම්හලෙන් එළියට එද්දී ඔය කොට කලිසමේ වටිනාකම ඩොලර් පනස් පහක් වෙලා නැහැ. ඩොලර් පනස් පහේ ටැග් එක ගහන්නේනම් ලංකාවේදී වෙන්න පුළුවන්.

කලිසමට අන්තිම ඩොලර් තිහේ අගය එකතු වෙන්නේ එය විකුණන සාප්පුවේදී. කලිසමේ වටිනාකමට ඒ ඩොලර් තිහ එකතු වෙන්න සාප්පුවේ වෙනත් මෝස්තර වල කලිසම් විශාල ප්‍රමාණයක් තියෙන්න ඕනෑ. සැලකිය යුතු සේවක පිරිසක් ඉන්න ඕනෑ. සාප්පුව එය තිබෙන තැනම පවත්වාගෙන යන්න ඕනෑ. තව ගොඩක් දේවල් කරන්න ඕනෑ. කලිසමේ වටිනාකම ඩොලර් තිහකින් ඉහළ යද්දී ඔය අනෙකුත් වියදම්ද ඒ ප්‍රමාණයටම ඉහළ යනවා. 

ඉහළ ගිය ඩොලර් තිහේ වටිනාකම එහි වටිනාකම ඉහළ දැමීමට දායක වූ අයගේ ශ්‍රමයේ හෝ ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය අනුව බෙදී යනවා. මේ විදිහට වටිනාකම අමතර ඩොලර් තිහකින් ඉහළ යාම තනිකරම ඇමරිකාවේදී සිදු වන දෙයක්. එයට ලංකාවේ ඇඟලුම් සේවිකාවන්ගේ දායකත්වයක් නැහැ. ලංකාවේදී තමන්ගේ කොටස මහලා පඩිය ගත්තට පස්සේ ඔවුන්ගේ ශ්‍රමයේ ආන්තික ඵලදායීතාවය ලැබිලා ඉවරයි.

ලංකාවෙන් එළියට එද්දී ඔය කොට කලිසමක් ඩොලර් විස්සක් වෙලත් නැහැ. වටිනාකම ඩොලර් විස්සක් වෙන්නෙත් අදියර ගණනාවකින්. ඒ හැම අදියරකදීම කලිසමේ වටිනාකමට එකතු වන අතිරික්ත වටිනාකම එම අතිරික්ත වටිනාකම සපයන අය අතර ඔවුන්ගේ ශ්‍රමයේ හෝ ප්‍රාග්ධනයේ ආන්තික ඵලදායීතාවයට සමානුපාතිකව බෙදී යනවා. 

එකොළොස් දාහේ කොට කලිසම

වත්පතේ විශාල ලෙස සංසරණය වුනායැයි සඳහන් සටහනක් අපේ වියුණුවේ ප්‍රතිචාර කොටසේ දෙවරක්ම පළ වී තිබුණා. පළමු වර ප්‍රතිචාරයක් නොදැම්මත්, දෙවන වරටත් මෙය නැවත පළ වීමෙන් පසුව කෙටි ප්‍රතිචාරයක් දැම්මා. ඒ ප්‍රතිචාරය ගැන අප සමඟ නිතර අදහස් හුවමාරු කර ගන්නා පාඨකයෙක් විසින් විමසීමක්ද කර තිබුණා.

කාගේ හෝ අදහසක් බොළඳ හෝ මෝඩ අදහසක් ලෙස වර්ග කර නොසලකා හැරීම හොඳ දෙයක් කියා මම හිතන්නේ නැහැ. අද ලෝකය මුහුණ පාන ගොඩක් ප්‍රශ්න වල හේතු වී තිබෙන්නේ උගතුන් හෝ බුද්ධිමතුන් ලෙස තමන් ගැන හිතන අය අනෙක් අයව කාලයක් තිස්සේ නොසලකා හැරීමයි. අන්තිමට ඒ වලේම වැටීම මගේ ඉලක්කයක් නෙමෙයි. මේ වියුණුව පටන් ගත්තේම බොළඳ හෝ මෝඩ අදහස් ලෙස බැහැර නොකර කාගේ වුවත් අදහස් වලට ඉඩක් විවර කර දිය යුතුයි කියන විශ්වාසය පෙරදැරිවයි. 

එය එසේ වුවත් අපගේ කාලයේ විශාල ආවස්ථික පිරිවැයක් තිබෙනවා. විවිධ පාඨකයින් අපගෙන් විවිධ දේ අපේක්ෂා කරන නමුත් ඒ හැම ඉල්ලීමක්ම ඉටු කිරීමේ හැකියාවක් අප‍ට නැහැ. ඒ නිසා ප්‍රමුඛතා හඳුනා ගැනීමක් කරන්න වෙනවා. බොළඳ හෝ මෝඩ අදහසක් ලෙස වර්ග කර බැහැර නොකළත් අපේ වියුණුව කියවන බවක් අප නොදන්නා කොහේවත් ඉන්න කෙනෙක් කොහේ හෝ කියා තිබෙන දෙයක් ගැන අදහස් දක්වන්න කාලය යොදවන එකේ ප්‍රයෝජනයක් තිබෙන්නේ එවැන්නක් අප මෙහි කතා කරන කරුණකට සම්බන්ධ වන මානයක් ඇත්නම් පමණයි. 

ප්‍රස්තුත ප්‍රතිචාරය ඇමරිකාවේදී රුපියල් 11,000ක පමණ මිලකට විකිණෙන රුපියල් 34,000ක මාසික වැටුපකට සේවය කරන ලංකාවේ ඇඟලුම් සේවිකාවන් විසින් මහන කොට කලිසමක් ගැනයි. ප්‍රතිචාරයේ ටොමී හිල්ෆයිටර් ලෙස සඳහන්ව තිබෙන්නේ ටොමී හිල්ෆිගර් සන්නාමය පිළිබඳව විය යුතුයි.

ෂැං‍ග්‍රිලා හෝටලය හදපු ශ්‍රමිකයෙකුට ෂැං‍ග්‍රිලා හෝටලය සල්ලි වලට ගන්න බැහැ වගේම එහි කාමරයක් කුලියට ගෙන නැවතී ඉන්න හෝ දිනපතා එම හෝටලයෙන් දවල් කෑම කන්න බැහැ. ඇමරිකාවේ බෝයිං සමාගමේ වැඩ කරන සේවකයෙකුට තමන්ගේ දායකත්වයෙන් හදපු ගුවන් යානයක් මිල දී ගන්න බැහැ. ටොමී හිල්ෆිගර් සන්නාමය දරන කොට කලිසමක් මහන්න දායකත්වය ලබා දෙන ඇඟලුම් සේවිකාවකට තමන් මහන කොට කලිසමක් මිල දී ගන්න පුළුවන් විය යුතුයි කියා සිතීම ඉතාම බොළඳ අදහසක්.

මේක අලුත් සංසිද්ධියක් නෙමෙයි. කතාවට කියන්නේ වඩුවාගේ ගෙදර පුටුවක් නැහැ කියලා. වඩුවාගේ ගෙදර පුටුවක් නැත්තේ වඩුවාට පුටුවක ලොකු වටිනාකමක් නැති නිසා. වඩුවා වැඩ නැතිව ගෙදර ඉන්න දවස් තිබෙනවා. එහෙම දවසක ඕනෑනම් මහන්සි වෙලා තමන්ගේ ගෙදර පාවිච්චියට පුටුවක් හදාගන්න බැරිකමක් නැහැ. නමුත් වඩුවාට ගෙදර පාවිච්චියට පුටුවක් හදනවාට වඩා ඒ දවස විවේකයෙන් ගත කරන එක වටිනවා. වටිනාකම් කියන ඒවා සාපේක්ෂයි.

දැන් මේ සකලබුජන් කොට කලිසම් තර්කයේ පදනම ලංකාවේ ඇඟළුම් සේවිකාව විසින් රුපියල් 11,000ක වාස්තවික වටිනාකමක් තිබෙන කොට කලිසමක් නිර්මාණය කරලා තිබෙනවා කියන එකයි. එහෙමනම් කාට වුනත් මේ කොට කලිසමක් රුපියල් 11,000ක් වටින්න ඕනෑ. ඒක එහෙම නොවන බව අපි දන්නවා. ඔය ඇඟලුම් සේවිකාවට මාසේ වැටුප් නොගෙවා හිල්ෆිගර් කොට කලිසම් හතරක් දුන්නොත් ඇය එය බාර ගනියිද?

කොට කලිසමක් රුපියල් 11,000ක් වටිනවානම් කලිසම් හතරක් රුපියල් 44,000ක් වටිනවා විය යුතුයි. ඒ කියන්නේ ඇඟලුම් සේවිකාවගේ මාසික වැටුප රුපියල් 10,000කින් වැඩි වෙලා. නමුත් එය එසේ නොවන බව කාට වුනත් තේරෙනවා කියා මම හිතනවා. මාසික වැටුප වෙනුවට ඔය කොට කලිසම් හතරක් නෙමෙයි දහයක් දුන්නත් ඇය එම අර්පණය භාර ගන්නේ නැහැ. ඇයට ඔය කොට කලිසමක් සමහර විට රුපියල් දාහක්වත් වටින්නේ නැහැ.

මෙතැන තියෙන්නේ ධනවාදය තමයි. හැබැයි ලංකාවේ ඇඟලුම් සේවිකාව විසින් නිර්මාණය කරන රුපියල් 11,000ක අතිරික්ත වටිනාකමකින් සොච්චමක් ඇයට ඉතිරි කර ඉතිරි කොටස ඇගෙන් සූරාගැනීමක් නෙමෙයි. මසා අවසන් වෙද්දී බොහෝ විට රුපියල් දාහක්වත් නොවටිනා කොට කලිසමේ අගය නිදහස් ගනුදෙනු හරහා රුපියල් 11,000ක් දක්වා ඉහළ යාමකුයි මෙහිදී වෙන්නේ. එහි වාසිය විශාල පිරිසක් අතර ඉතාම සාධාරණ ලෙස, ඔවුන්ගේ දායකත්වයට සමානුපාතිකව, බෙදී යනවා. මෙය සිදු වන ආකාරය ඉදිරියේදී විස්තර කරන්නම්.

දැන් ඩොලර් එක රුපියල් 200ක් පමණ. ඒ කියන්නේ රුපියල් 11,000ක් කියා කියන්නේ ඩොලර් 55ක් පමණ. ඔය වගේ මුදලකට හිල්ෆිගර් කොට කලිසමක් ඇමරිකාවේදී විකිණෙනවා කියන එක ඇත්ත. දැන් මේ කොට කලිසම ලංකාවේ මුදලින් රුපියල් 11,000ක් වෙන්නේම ඩොලරය රුපියල් 200ක් වීම නිසා. 

මීට අවුරුදු පණහකට පෙර ඇමරිකන් ඩොලරයක් රුපියල් පහක්වත් වුනේ නැහැ. විණිමය අනුපාතිකය ඒ මට්ටමේම තිබුණානම් මේ කොට කලිසමේ මිල රුපියල් වලින් 260ක් වගේ ගණනක්. ඒ වගේ මිලක් ලංකාවේ ඇඟලුම් සේවිකාවකට දරා ගන්න බැරි මිලක් නෙමෙයි. ඇමරිකන් ඩොලර් 55 රුපියල් 260ක් නොවී රුපියල් 11,000ක් වෙලා තියෙන්නේ ඩොලරයක මිල රුපියල් 4.76 ලෙස නොතිබී රුපියල් 200 වී තිබෙන නිසයි. මෙතැනදී වෙනස් වී තිබෙන්නේ ඇමරිකානුවන්ගේ වටිනාකම් ලංකාවේ මිනිස්සු දකින මිනුමයි.

රුපියල් 4.76ට තිබුණු ඩොලරය අවුරුදු පණහකට පස්සේ රුපියල් 200 වී තිබෙන්නේ කොහොමද? ඔය කාලය තුළ රුපියලේ වටිනාකම එපමණ බාල්දු වන තුරු සල්ලි අච්චු ගැසීම නිසා. සල්ලි අච්චු ගහන්න සිදු වී තිබෙන්නේ ඇයි? රජයේ අයවැය හිඟය නිසා. රජයේ අයවැය හිඟයට හේතුව කුමක්ද? ආදායම ඉක්මවා වියදම් කිරීම. 

නිදහසෙන් පස්සේ ලංකාවේ රජය විසින් දිගින් දිගටම කරලා තියෙන්නේ ආදායම ඉක්මවා වියදම් කිරීම. ඇමරිකාවේ ඩොලර් 55ට විකිණෙන ටොමී හිල්ෆිගර් කොට කලිසමක් රුපියල් 260ක් නොවී රුපියල් 11,000ක් වී තිබෙන්නේ ලංකාවේ රජය විසින් සල්ලි අච්චු ගැසීම හරහා දිගින් දිගටම කර තිබෙන, තවමත් කරන සූරාකෑම හරහා. ඔය සූරාකෑමට වග කියන්න ඕනෑ කවුද? එක පැත්තකින් මාක්ස්. අනෙක් පැත්තෙන් කේන්ස්.

ඇමරිකාවේ ඩොලර් 55කට විකිණෙන කොට කලිසමක රුපියල් අගය ලංකාවේ තරුණයෙකුට විහිළුවක් වන මට්ටමට රුපියල පිරිහී තිබෙන්නේ ලංකාවේ ඉපදුනු මාක්ස්ගේ දරුවන් හා කේන්ස්ගේ දරුවන් අතර සහජීවනය නිසා. 

සල්ලි බාල්දු වීමේ කතාව

සීනි සීරිස් එකට දවස් ගාණක් යට වුනානේ. අපි නැවතත් ඊට කලින් කතා කරපු අයිසෙක් නිවුටන්ගේ කාලයට යමු. නිවුටන් විසින් ඉදිරිපත් කරපු, දැනටත් බොහෝ දෙනෙක් ඉගෙන ගන්න, භෞතික විද්‍යා ප්‍රවාද ගොඩක් ප්‍රචලිතයිනේ. නිවුටන් මේ ප්‍රවාද ඉදිරිපත් කළේ පෙනෙන්න තිබෙන දේවල් දිහා වියුක්ත ලෙස බලලා. නිවුටන් කියා කියන්නේ ඒ කාලයේ හැටියට ගොඩක් හොඳින් වියුක්ත ලෙස හිතන්න පුළුවන්කම තිබුණු කෙනෙක්.

අයිසෙක් නිවුටන් 1696 අවුරුද්දේ ඉඳලා අවුරුදු තිස් එකක් එංගලන්තයේ රාජකීය ටන්කනයේ එහෙමත් නැත්නම් රෝයල් මින්ට් එකේ වෝඩන් හා පසුව මාස්ටර් ලෙස සේවය කළ බව මම කිවුවනේ. ඔය කාලයේ එංගලන්තය මුහුණ දුන්න බරපතලම ප්‍රශ්නයක් වුනේ එංගලන්තයේ මුදල් ලෙස භාවිතා කළ රිදී කාසි වක්කඩ කැඩුවා වගේ රටින් පිටතට යන එක. මේ ප්‍රශ්නයට විසඳුමක් හොයන එක නිවුටන් හමුවේ තිබුණු අභියෝගයක්.

මුදල් වල ඉතිහාසය දිහා බැලුවොත්, ආරම්භයේදී මුදල් කියන්නේ මිනිස්සුන්ට අවශ්‍ය අනෙකුත් පාරිභෝගික භාණ්ඩ වලට වඩා ලොකු වෙනසක් නොතිබුණු දෙයක්. ආභරණ වැනි දේ හදන්න මිනිස්සු රන් හා රිදී භාවිතා කළා. එම ලෝහ වල මිල තීරණය වුනේ පුද්ගලයින්ට සාපේක්ෂව එක් එක් පුද්ගලයාගේ ප්‍රයෝජ්‍ය වටිනාකම් මත පදනම් වූ ඉල්ලුම හා ලෝහ කැණීම මත තීරණය වූ සැපයුම සමතුලිත වීමෙන්. වෙනත් පාරිභෝගික භාණ්ඩයක මිල තීරණය වන ආකාරයටම තමයි. මෙහිදී මිල කියා කියන්නේ හුවමාරු වටිනාකම. හුවමාරුව සිදුවෙන්නේ කුමක් සමඟ හෝ වෙන්න පුළුවන්.

රන් හා රිදී කාසි ලෙස, ආභරණ ලෙස වගේම වෙනත් විවිධ ස්වරූප වලින් තිබුණා. මොන විදිහට තිබුණත් වටිනාකම තීරණය වුනේ (බොහෝ දුරට) ලෝහ ප්‍රමාණය මත. කාසි උණු කරලා ආභරණත්, ආභරණ උණු කරලා කාසිත් හැදුවා. මිනිස්සු පාරිභෝගික භාණ්ඩ මේ කාසි සමඟත්, වෙනත් පාරිභෝගික භාණ්ඩ සමඟත් හුවමාරු කළා. කාසි හදා තිබුණු ලෝහත් පාරිභෝගික භාණ්ඩම වූ නිසා ඔය දෙකේ ලොකු වෙනසක් තිබුණේ නැහැ. 

පොල් අවාරෙට පොල් ගණන් යනවා වගේ, වාරකන් කාලෙට මාළු ගණන් යනවා වගේ රන් හා රිදී වල මිල ගණනුත් එකිනෙකින් ස්වායත්තව වෙනස් වුනා. හාල් පොල් මිල ගණන් වගේම මේ මිල ගණන් වෙනස් වීම්ද හැම තැනකම එකම අනුපාතයකින් සිදු වුනේ නැහැ. ඒ නිසා, සමහර රටවල රිදී වලට සාපේක්ෂව රන් මිල ඉහළ යද්දී තවත් රටවල එය ඒ විදිහටම වුනේ නැහැ. 

ලංකාවේ සීනි හදනවාට වඩා අඩු මිලකට ඉන්දියාවෙන් සීනි මිල දී ගන්න පුලුවන් නිසා ලංකාව ඉන්දියාවෙන් සීනි ආනයනය කරනවා වගේ එංගලන්තයේ රිදී මිල අඩු වූ නිසා වෙනත් රටවල්, විශේෂයෙන්ම ඉන්දියාව හා චීනය, එංගලන්තයෙන් රිදී ආනයනය කළා. එංගලන්තය රන් වලට හොඳ මිලක් ගෙවපු නිසා රන් එංගලන්තයට අපනයනය කළා. මේ දේවල් සිදු වුනේ ඉල්ලුම හා සැපයුම මත හා මා මගේ ජාත්‍යන්තර වෙළඳාම ගැන ලියද්දී විස්තර කළ සංසන්දනාත්මක වාසිය කියන සංකල්පයෙන් විස්තර කරන ආකාරය අනුවයි. හැබැයි ඔය ප්‍රවාද දෙකෙන් එකකවත් ඔය කාලය වෙද්දී ඉදිරිපත් වී තිබුණේ නැහැ. ඒවා ආවේ පස්සේ.

නිවුටන් වගේම ඊට කලින් හා පසුව සිටි තවත් බොහෝ අය දැනුම සොයනවා කියලා කළේ ලෝකයේ පෙනෙන්නට තිබෙන සිදුවීම් සිදුවන සාධාරණ නීති මොනවාද කියලා එළිදරවු කරගන්න උත්සාහ කරන එකයි. එහෙම කළේ අපි නොදන්නවා වුවත් එවැනි සාධාරණ නීති තිබෙනවා කියන පරම විශ්වාසයෙන්. උදාහරණයක් විදිහට ගුරුත්වාකර්ෂණ ප්‍රවාදය ඇසුරෙන් විවිධ වස්තූන් උඩ සිට බිමට වැටෙන එක සාධාරණ ලෙස පැහැදිලි කළ හැකි වුනා. ඒ වෙද්දී භෞතික විද්‍යා විෂය ක්ෂේත්‍රයට අයිති බොහෝ නිරීක්ෂණ මෙවැනි සාධාරණ නීති හෝ ප්‍රවාද ඇසුරෙන් සාර්ථකව පැහැදිලි කළ හැකිව තිබුණා.

නිවුටන් එංගලන්තයේ රිදී කාසි ප්‍රශ්නය විසඳන්න අත ගැහුවේත් මෙවැනි ප්‍රවේශයකින්. ඔහු රන් වලට සාපේක්ෂව රිදී වල නියම වටිනාකම හොයන්න උත්සාහ කළා. ස්ටර්ලින් පවුම් 4.25ක වටිනාකම රන් අවුන්සයක වටිනාකමට සමාන සේ ඔහු නිගමනය කළේ මේ ප්‍රවේශය අනුව අධ්‍යයනයක් කරලා. 

හැබැයි නිවුටන්ට මේ කටයුත්තේදීනම් වියුක්තව හිතලා වියුක්ත ප්‍රවාදයක් හදන්න බැරි වුනා. ඔහු පවුමක නියම වටිනාකම තීරණය කළේ යුරෝපයේ රටවල් දෙස බලා යුරෝපයේ මිල නියම මිල ලෙස සලකලා. ඒ වෙද්දී එංගලන්තය මුහුණ දුන් ආකාරයේ ප්‍රශ්නයකට යුරෝපය මුහුණ දී සිටියේ නැහැ. නිවුටන්ගේ යුරෝ කේන්ද්‍රීය දැක්ම නිසා ඔහුට ඉන්දියාවේ හා චීනයේ වෙළඳපොළ පරිමාවේ බලපෑම මග හැරුණා. අන්තිමේදී නිවුටන් විසින් තීරණය කළ මිල රිදී වල ඉල්ලුම හා සැපයුම සමතුලිත වන මිල නෙමෙයි. ඒ නිසා, එංගලන්තයේ රිදී කාසි සියල්ලම වගේ රටින් පිටතට ඇදී ගොස් එංගලන්තයට රන් සම්මතයකට යන්න වුනා.

මේ වැඩෙන් එංගලන්තය අමාරුවේ වැටුණේ නැහැ. ඒ වෙනුවට සිදු වුනේ එංගලන්තය විසින් තමන් වැටී සිටි වලෙන්ද දියමන්ති සොයා ගැනීමයි. එංගලන්තයේ වගේම ලෝකයේ අනෙකුත් බොහෝ රටවල මුදල් ලෙස භාවිතා වුනු රිදී රටෙන් පිටතට ඇදී ගිහින් මුදල් ලෙසද සැලකුනත් බොහෝ දුරට පාරිභෝගික භාණ්ඩයක් වූ රන් එංගලන්තයේ ගොඩ ගැහෙද්දී එංගලන්තය විසින් කළේ රිදී සම්මතය අත ඇරලා රන් සම්මතයකට යන එකයි. 

එංගලන්තය මේ වැඩේ සැලසුම් සහගතව නොකළා වෙන්න පුළුවන්. ඒ වන විට එංගලන්තය මුහුණ පා සිටි ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නය හමුවේ ඔවුන්ට වෙන කරන්න දෙයක් තිබුණේ නැහැ. හිතාමතා කළ දෙයක් වුනත්, අහම්බයක් වුනත්, මේ වැඩෙන් එංගලන්තයට විශාල වාසියක් සිදු වුනා. 

එක පැත්තකින් ලෝකයේම තිබුණු රන් සංචිත එංගලන්තයට එකතු වෙද්දී අනෙක් පැත්තෙන් අළුතෙන් කැනෙන රන් ආකාර බොහොමයක් තිබුණේත් බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්‍යයේ පාලනය යටතේ. ඒ නිසා ලෝකයේ බොහෝ රටවල රන් වලට වඩා රිදී ඉල්ලුමක් තියෙද්දී රන් සැපයුම පාලනය කිරීමේ ඒකාධිකාරය හරහා රන් මිල සැලකිය යුතු ලෙස ඉහළ යවන්න එංගලන්තයට හැකි වුනා. 

ඉතිහාසය පුරාම ලෝකයේ විශාලම ආර්ථිකයන් දෙකෙන් එකක් වූ චීනය දිගින් දිගටම රිදී සම්මතයේ හිටියා. අනෙක් විශාලම ආර්ථිකය වූ, ඒ වන විට බ්‍රිතාන්‍ය පාලනයට නතුව තිබුණු, ඉන්දියාව තුළද රිදී වෙනුවට රන් ආදේශ කළ හැකි වුනේ නැහැ. මේ රටවල් වල ධනය තිබුණේ රිදී ලෙසයි. එංගලන්තය රන් වඩා වටිනා සේ සැලකූ නිසා ඉන්දියාවේ හා චීනයේ තිබුණු රත්තරන්ද එංගලන්තය වෙතම ඇදී ගියා. පසුකාලීනව අලුත් නිධි හමු වී ලෝකයේ රිදී සැපයුම ඉහළ යද්දී ඉන්දියාව හා චීනය රන් සම්මතයේ සිටි රට වලට සාපේක්ෂව දුප්පත් වී එංගලන්තය පෝසත් වුනා. ඇමරිකාවේ රන් සැපයුම ඉහළ ගොස් ඒකාධිකාරය බිඳෙන තුරු එංගලන්තයට පවුමේ වටිනාකම ඉහළින් තියා ගැනීම අසීරු වුනේ නැහැ.

නිවුටන් විසින් 1717දී හදපු එංගලන්තයේ රන් සම්මතය 1930 පමණ වන තුරු අවුරුදු දෙසීයකටත් වඩා කාලයක් පැවතුණා. මේ සම්මතය කැඩුනේ කේන්ස්ගේ අදහස් මත පදනම්වයි.

රන් සම්මතය තියෙද්දී රජයකට හිතූ මනාපෙට සල්ලි අච්චු ගහන්න පුළුවන්කමක් තිබුණේ නැහැ. සල්ලි එළියට දමන්නනම් සල්ලි වල වටිනාකමට රත්තරන් තිබිය යුතු වුනා. ඒ නිසා සල්ලි වල සැබෑ වටිනාකමක් තිබුණා. මේ කාලයේදී පෙනෙන්නට තිබුණු ආකාරය අනුව භාණ්ඩයක වටිනාකමේ මූලය වුනේ රත්තරන්. 

පළමුව, වෙළඳපොළේදී කිසියම් භාණ්ඩයක මිල ඩොලර්, පවුම් වගේ මුදල් ඒකකයකින් කියැවුනා. ඒ කියන්නේ පෙනෙන විදිහට භාණ්ඩයේ වටිනාකම එන්නේ මේ මුදල් ඒකක සමඟ හුවමාරුව සිදුවන ආකාරය මතයි. අනෙක් අතට මේ මුදල් ඒකක වල මිල තීරණය වුනේ රත්තරන් වලට සාපේක්ෂවයි. ඒ කියන්නේ ඕනෑම භාණ්ඩයක වටිනාකමේ ප්‍රභවය රත්තරන්. 

භාණ්ඩයක වටිනාකම හැදෙන්නේ කොහොමද කියන ප්‍රශ්නයට පිළිතුරක් ලෙස සාධාරණ න්‍යායයක් හොයපු අයට වටිනාකම එන්නේ රත්තරන් වලින් කියන එක විකාරයක් වගේ පෙනෙන එක අහන්නත් දෙයක් නෙමෙයි. රත්තරන් වලට අනෙක් කිසිවකට නැති විශේෂ වටිනාකමක් ලැබෙන්න කිසිදු දාර්ශනික හේතුවක් නැහැ. ඒ නිසා රත්තරන් වෙනුවට වඩා යෝග්‍ය ආදේශකයක් ගැන හිතපු ඇඩම් ස්මිත් වගේ අය සියලු වටිනාකම් වල මූලය ඒ මත යොදවන මිනිස් ශ්‍රමය විය යුතුයි කියන අදහස කරා යොමුවුනා. 

කාල් මාක්ස් විසින් පසුව ඉදිරියට ගෙන ගියේ ඔහුගේ කාලය වෙද්දී තව දුරටත් වැඩි දියුණු වී තිබුණු, ශ්‍රමය මත පාදක වූ වටිනාකම් පිළිබඳ අදහසයි, ඔහු මනෝරාජික සමාජවාදීන්ගේ අදහස්, හේගල්ගේ දයලෙක්තිකය හා පරිණාමය පිළිබඳ සමකාලීනව වැඩි දියුණු වෙමින් තිබුණු අදහස් එකතු කරමින් මාක්ස්වාදය ඉදිරිපත් කළා. 

මේ ශ්‍රම න්‍යාය වටිනාකම් පිළිබඳව දැන් පිළිගැනෙන ප්‍රධාන ධාරාවේ අදහස් සමඟ පසුකාලීනව ප්‍රතික්ෂේප වුවත් මාක්ස්වාදී සම්ප්‍රදාය තුළ එය තවමත් ඉතිරිව තිබෙනවා. ශ්‍රම න්‍යාය බිඳ වැටෙද්දී ඇඩම් ස්මිත්ගේ නිදහස් වෙළඳපොළ පිළිබඳ අදහස් වලට හානියක් නොවූවත්, එය මාක්ස්වාදයේ පාදම වන බැවින් මාක්ස්වාදීන්ට ශ්‍රම න්‍යාය කෙතරම් අවලංගු එකක් වුවත් එය අත අරින්න පුළුවන්කමක් නැහැ. එහෙම කළොත් තවදුරටත් මාක්ස්වාදයක් කියා එකක් ඉතිරි වන්නේ නැහැ.

වටිනාකම් සාපේක්ෂ වුවත් ඒ සාපේක්ෂ වටිනාකම් ප්‍රයෝජ්‍ය වටිනාකම් මිසක් අහසෙන් කඩාපාත් වෙන දෙයක් නෙමෙයි. කෝවිඩ් එන්නතක වටිනාකම එකිනෙකාට සාපේක්ෂයි. එහෙත් ඒ වටිනාකමේ මූලය එන්නත මගින් කෝවිඩ් වලට එරෙහිව සපයන හෝ සපයනු ඇතැයි අපේක්ෂිත ආරක්ෂාවයි. එය ප්‍රයෝජ්‍ය වටිනාකමක්. එවැනි ප්‍රයෝජ්‍ය අගයක් නැත්නම් කෝවිඩ් එන්නතකින් වැඩක් නැහැ. 

රුපියල් පන්දාහේ නෝට්ටුවක ප්‍රයෝජ්‍ය වටිනාකමක් හෝ නෛසර්ගික වටිනාකමක් නැහැ. ඒ වගේම ඩොලර් සීයේ නෝට්ටුවක වුවත් කිසිදු නෛසර්ගික වටිනාකමක් නැහැ. මේ ආකාරයේ ආඥාප්ති ව්‍යවහාර මුදල් වල වටිනාකම තනිකරම ආරෝපිත වටිනාකමක්. ඒ ආරෝපිත වටිනාකම මුදල් නෝට්ටුවකට ලැබෙන්නේ මුදල් නෝට්ටුව සමඟ හුවමාරු කර ලබා ගත හැකි භාණ්ඩ හෝ සේවා වල ප්‍රයෝජ්‍ය අගය මතයි. 

නිව්ටන්ගේ රන් සම්මතයේ සිට වසර 213කට පසුවත් බ්‍රිතාන්‍ය පවුමක වටිනාකම රන් අවුන්සයකින් 4.25කින් පංගුවක් සේ පැවතුණා. මේ අනුපාතය ඉන්දියාවේ හා ලංකාවේ රුපියල් වල වටිනාකමද තීරණය කළා. එය සම්මත නිශ්චිත වටිනාකමක්. 

පළමු ලෝක යුද්ධයේ වියදම් වල බරට 1929 ආර්ථික අවපාතයේ බර එකතු වීමෙන් පසුව බ්‍රිතාන්‍ය රජයට අයවැය තුලනය කර ගන්න බැරි වුනා. එංගලන්තය විසින් ඇමරිකාවෙන් යුද්ධය වෙනුවෙන් ගත් ණය පියවිය යුතුව තිබුණා. ඒ සල්ලි අය කර ගත යුතුව තිබුණේ ප්‍රංශයෙන්. ප්‍රංශය ණය අය කර ගත යුතුව තිබුණේ ජර්මනියෙන්. නමුත් ජර්මනිය යුද්ධයෙන් පසුව බංකොලොත් වෙලා. 1931 සැප්තැම්බර් 21 වනදා බ්‍රිතාන්‍ය රජය විසින් නිවුටන්ගේ කාලයේ සිට පැවති රන් සම්මතය බිඳිමින් රන් ප්‍රමාණයේ වටිනාකම ඉක්මවා සල්ලි අච්චු ගසා අයවැය හිඟය පියවා ගත්තා. 

බ්‍රිතාන්‍යය තමන් සතු වූ රන් ප්‍රමාණයට වඩා පවුම් අච්චු ගසා එළියට දැමීම නිසා රන් වලට සාපේක්ෂව පවුමක වටිනාකම අඩු වුනා. ඒ කියන්නේ පවුම බාල්දු වුනා. කලින් ඩොලර් 4.86ක් වූ පවුම ඩොලර් 3.69ක් වුනා. කලින් පවුම් 4.25ක් වූ රන් අවුන්සය පවුම් 5.60ක් වුනා. ඒ කියන්නේ පවුමක රන් වටිනාකම අවුන්සයකින් 4.25කින් කොටසක සිට අවුන්සයකින් 5.60කින් කොටසක් දක්වා අඩු වුනා. ඇමරිකන් ඩොලර් 4.86ක් වූ පවුම ඩොලර් 3.69ක් දක්වා අඩු වුනා. 

පවුම අවප්‍රමාණය කිරීම නිසා බ්‍රිතාන්‍යය නිපදවන බඩු ඇමරිකන් බඩු වලට වඩා ලාබ වී ඇමරිකාවේ අපනයන තරඟකාරීත්වය අඩු වුනා. මේ නිසා ඇමරිකාවට ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නයක් ඇති වුනා. මා කලින් ලිපියක විස්තර කළ "රත්තරන් මංකොල්ලය" කරන්නට ඇමරිකානු රජයට සිදුවුනේ මේ තත්ත්වයට පිළියමක් ලෙසයි. 

"රන් මංකොල්ලයෙන්" පසුව, කලින් ඇමරිකන් ඩොලර් 20.67කට සමාන වූ රන් අවුන්සය ඇමරිකන් ඩොලර් 35ක් වුනා. එයට අනුරූපව ඇමරිකන් ඩොලරය පිරිහුණා. පවුමක අගය නැවතත් ඇමරිකන් ඩොලර් 5 ඉක්මවා ඉහළ ගියා. ඇමරිකානු තරඟකාරීත්වය නැවතත් ඇති වුනා. ඇමරිකාව විසින් පවත්වාගත් වෙළඳ ශේෂ අතිරික්තය හරහා වසරින් වසර රන් සංචිත ගොඩ ගැහෙද්දී කාලයක් ලෝක ආධිපත්‍යය දැරූ පවුමට තිබුණු තැන ටිකෙන් ටික පිරිහී ඇමරිකන් ඩොලරය ඒ තැනට එන්න පටන් ගත්තා.

දෙවන ලෝක යුද්ධය ආසන්න කාලය වන විට ඇමරිකන් ඩොලරය පවුමකට ඩොලර් 4.03 මට්ටමට එන තුරු  පවුම පිරිහිලා තිබුණා. ලංකාවට නිදහස ලැබෙන කොටත් ඇමරිකන් ඩොලරයක් ස්ටර්ලින් පවුම් 4.03ක්. එහෙත් බ්‍රිතාන්‍යය තවදුරටත් ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්න වලට මුහුණු දෙමින් සිටියා. විශේෂයෙන්ම ඉන්දියාව වගේ ලොකු කෑල්ලක් බ්‍රිතාන්‍ය අධිරාජ්‍යයෙන් ගැලවුනාට පස්සේ. 1949 සැප්තැම්බර් 19 වෙනිදා බ්‍රිතාන්‍යයට පවුම 30%කින් පමණ අවප්‍රමාණය කරන්න වුනා. ඉන් පසුව පවුමක් ඇමරිකන් ඩොලර් 2.80 වුනා.

බ්‍රිතාන්‍ය පවුම අවප්‍රමාණය වන වාරයක් පාසා ලංකාවේ රුපියලද අවප්‍රමාණය වුනා. ජාත්‍යන්තර ආදායම් බොහොමයක් බ්‍රිතාන්‍ය පවුම් වලින් ඉපැයූ ලංකාවට එසේ නොකර රටේ අපනයන තරඟකාරිත්වය පවත්වා ගන්න බැරි වුනා. 1949දී පවුම හා රුපියල අවප්‍රමාණය කිරීමෙන් පසුව, ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව පිහිටුවද්දී, ඇමරිකන් ඩොලරයක් රුපියල් 4.76යි.

වසර 18ක් පමණ ඔය තත්ත්වය ඔය විදිහට තිබුණා. බ්‍රිතාන්‍ය පවුම ඔය මට්ටමේ වුවත් දිගටම තියා ගන්න පහසු වුනේ නැහැ. 1967 නොවැම්බර් 18 වනදා බ්‍රිතාන්‍යය විසින් නැවතත් පවුම අවප්‍රමාණය කළා. ඩොලර් 2.80ක් වූ පවුම ඩොලර් 2.40ට බැස්සා. 

බ්‍රිතාන්‍යයෙන් නිදහස ලැබුවත් රුපියල බ්‍රිතාන්‍ය පවුමෙන් නිදහස් වෙලා තිබුණේ නැහැ. ඒ නිසා පවුමට කිඹුහුමක් යන වාරයක් පාසා රුපියලට හෙම්බිරිස්සාව හැදුනා. පවුම 14%කින් අවප්‍රමාණය කරලා දවස් හතරකට පස්සේ 1967 නොවැම්බර් 22 වෙනිදා රුපියල 20%කින් අවප්‍රමාණය කෙරුණා. මේ අනුව එතෙක් රුපියල් 13.33ක් වූ පවුම රුපියල් 14.28ක් වෙද්දී ඇමරිකන් ඩොලරය රුපියල් 5.95ක් වුනා.

ඇමරිකන් ඩොලරයකට තව දුරටත් රන් අවුන්ස 1/35ක වටිනාකමක් තිබුණා. එහෙත් කලින් බ්‍රිතාන්‍ය පවුම් 12.5කට මිල දී ගත හැකිව තිබුණු රන් අවුන්සයක් මිල දී ගන්න අවශ්‍ය පවුම් ප්‍රමාණය 14.59 දක්වා ඉහළ ගියා. රන් ග්‍රේන්ස් 2.88ක හෙවත් රන් අවුන්ස 0.006ක වටිනාකමක් තිබුණු රුපියල රන් අවුන්ස 0.0048 දක්වා පහත වැටුනා. වෙනත් විදිහකින් කිවුවොත් රන් අවුන්සයක මිල රුපියල් 208 දක්වා ඉහළ ගියා. 

නිදහස ලැබූ තැන් සිට රුපියල රන් වලට, ඩොලරයට වගේම පවුමටද සාපේක්ෂව යම් තරමකින් බාල්දු වී තිබුණත් මේ වන විටද රන් සම්මතයක් තව දුරටත් එසේම තිබුණා. 1971 අගෝස්තු 15 වනදා ඇමරිකාව විසින් රන් සම්මතය අත හරින විටත් ඇමරිකන් ඩොලරයක් රුපියල් 5.95යි. රන් අවුන්සයක් නිල වශයෙන් රුපියල් 208යි. ඉතිරි හැම දෙයක්ම සිදු වී අද තිබෙන තැනට රුපියල වැටුනේ ඉන්පසු ගෙවුණු වසර පණහකට යාන්තමින් අඩු කාලය තුළයි.

වසරක සිර දඬුවම

මාර්තු ඉවර වෙලා අප්‍රේල් ආවා. මාර්තු මාසය මා වසරක සිර දඬුවමකින් නිදහස ලැබූ මාසය. මෙය ස්ව කැමැත්තෙන් ලබාගත් සිර දඬුවමක්. හරියටමනම් නිවාස අඩස්සිගත වීමක්. පසුගිය වසරේ මාර්තු මැද සිට මේ වසරේ මාර්තු මැද දක්වා හරියටම වසරක කාලයක් තුළ මා ගෙදරින් එළියට බැස්සේ ඉතාම සීමිත වාර ගණනක් පමණයි.

මේ වෙද්දී අපේ ප්‍රාන්තයේ වයස අවුරුදු 16ට වැඩි ඕනෑම කෙනෙකුට තමන් කැමති තැනකින් නොමිලේ පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් එන්නතක් ලබා ගත හැකියි. වයස අවුරුදු 18 ඉක්මවූ ඕනෑම කෙනෙකුට පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක්, මොඩර්නා හා ජොන්සන් ඇන්ඩ් ජොන්සන් එන්නත් තුනෙන් කැමති එකක් කැමති තැනකින් ලබා ගත හැකියි. එහෙත් කිසිවකු විසින් අනිවාර්යයෙන් එන්නතක්  ලබා ගත යුතු නැහැ. 

ප්‍රාන්ත රජය විසින් ස්ථාන ගණනාවකම එන්නත් ලබා දෙනවා. ඒ වගේම ප්‍රධාන සුපිරි වෙළඳසැල් ජාල කිහිපයකම පිහිටි ෆාමසි වලින්ද එන්නත් ලබා දෙනවා. මේ තැන් වල මේ වන විට පරීක්ෂා කර බලන්නේ වයස පමණයි. එන්නත් ලබා ගැනීම සඳහා ප්‍රාන්ත වැසියෙකු වීම, වීසා තත්ත්වය හෝ රක්ෂණ ආවරණයක් තිබීම අවශ්‍ය කරුණක් නෙමෙයි. මෙවැනි තැනක් පයින් යන දුරකින් හොයා ගන්න බැරි කමක් නැහැ. ඊට අමතරව සරසවි හා වෙනත් පෞද්ගලික ආයතන වල එම ආයතන වලට සම්බන්ධ අයට එන්නත් ලබා දෙනවා. කිසිදු තැනක එන්නත් වෙනුවෙන් හෝ එන්නත් ලබා දීම වෙනුවෙන් මුදල් අය කිරීමක් කරන්නේ නැහැ. 

එන්නත් සම්බන්ධව තේරීමක් තිබීම ඉතා හොඳ දෙයක්. එන්නත් තුන අතරින් මගේ වැඩිම මනාපය තිබුණේ පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් එන්නතටයි. මා එන්නතේ පළමු මාත්‍රාව ලබා ගනිද්දී ජොන්සන් ඇන්ඩ් ජොන්සන් එන්නත අනුමත වී ගතව තිබුනේ දින කිහිපයක් පමණයි. ඉතිරි එන්නත් දෙක මිලියන ගණනක ඇමරිකානුවන් විසින් ලබා ගෙන තිබුණා. ඒ දෙක අතරින් පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් එන්නත ලෝකය පුරා විශාල පිරිසක් විසින්ද ලබා ගෙන තිබුණා. මොඩර්නා එන්නත පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් එන්නතට සාපේක්ෂව ඇමරිකාවෙන් පිටත විශාල ලෙස භාවිතා වී තිබුණේ නැහැ. මීට අමතරව මොඩර්නා එන්නත ලබා ගත්තානම් දෙවන මාත්‍රාව ලබා ගැනීමට වැඩිපුර සතියක් ඉන්න වෙනවා.

මා මෙසේ සිතුවත් එක් මාත්‍රාවකින් වැඩේ කෙළවරක් වන නිසා ජොන්සන් ඇන්ඩ් ජොන්සන් එන්නතට වැඩි මනාපයක් දැක්වූ අය වගේම විවිධ හේතු මත මොඩර්නා එන්නතට වැඩි මනාපයක් දැක්වූ අයත් හිටියා. ඒ වගේම බොහෝ දෙනෙක් විසින් මුලින්ම ලබා ගත හැකි එන්නත හොඳම එන්නත ලෙස සැලකුවා. දැන් වුවත් තමන් කැමති එන්නත තමන් කැමති තැනින්ම ලබා ගන්නනම් දවස් හෝ සති ගණනක් බලා ඉන්න සිදු විය හැකි වුවත් තමන් කැමති එන්නත ඉක්මණින් ලබා ගත හැකි තැනක් ප්‍රාන්තයේ කොහෙන් හෝ හොයා ගන්න බැරිකමක් නැහැ. මා එන්නත් ලබා ගත්තේද පයින් යන දුරක තැනකින් නෙමෙයි. මිනිත්තු 15ක් පමණ කාලයක් ගෙවා යා යුතු අල්ලපු ගමේ තැනකින්.

දෙවන මාත්‍රාව ලබා ගැනීමෙන් පසුව එන්නත ලබා දුන් හෙදිය අදාළ තොරතුරු පරිගණකයට ඇතුළු කරන තුරු මිනිත්තු දෙකක් මාව රස්තියාදු කරන්න සිදු වීම පිළිබඳව සමාව අයැද සිටියා. මා ඇයට කිවුවේ එන්නත ලබා ගන්න අවුරුද්දක් බලා සිටි මට මිනිත්තු දෙකක් රස්තියාදු වෙන්න සිදුවීම දැනෙන දෙයක් නොවන බවයි.

එන්නතක් වැඩි දියුණු කෙරෙන තුරු, අනුමත කෙරෙන තුරු හා ලබා ගැනීමට ඉඩක් ලැබෙන තුරු මා හරියටම වසරක් බලා හිටියා. යම් හෙයකින් තේරීමක් නොතිබුණානම් මේ එන්නත් තුන අතරින් ලැබෙන කවර හෝ එන්නතක් ලබා ගන්න මා පැකිලෙන්නේ නැහැ. මේ වන තුරුද ඇමරිකාවේ අනුමත වී නැති ඇස්ට්‍රසෙනිකා එන්නත අනුමත වී තිබුණානම් මා එය වුවත් පැකිලීමක් නොමැතිව ලබා ගන්නවා. ඒ වගේම එන්නත් නොමිලේ ලබා නොදුන්නානම් එන්නතක මිල ගෙවන්නටද මා දෙවරක් හිතන්නේ නැහැ. එහෙත් මා දන්නා ඇතැම් ශ්‍රී ලාංකික සම්භවයක් ඇති අයද ඇතුළුව ඇමරිකාවේ ජීවත්වන සැලකිය යුතු පිරිසක් නොමිලේ දුන්නත් එන්නතක් ලබා ගන්න සූදානමක් නැහැ. එය ඒ අයගේ කැමැත්ත.

කෝවිඩ් එන්නත් හා අදාළව දැන් ඇමරිකාවේ තිබෙන්නේ ඉල්ලුම පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක් මිසක් සැපයුම පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. ඇස්ට්‍රසෙනිකා එන්නත අනුමත කළත් එය ඇමරිකානුවන්ට අවශ්‍ය වන එකක් නැහැ. සියල්ලන්ම එන්නත් ලබා නොගන්නා නිසා ඇමරිකාව තුළ බොහෝ විට කවදාවත්ම කෝවිඩ් සඳහා සාමූහික ප්‍රතිශක්තිය ඇති නොවෙන්න පුළුවන්. ඒ නිසා සමහර විට වසර අවසාන වෙද්දී නැවතත් එන්නතේ තෙවන මාත්‍රාවක් ලබා ගන්න සිදුවිය හැකියි. එයින් පසු වාර්ෂිකව එන්නතේ මාත්‍රාවක් ලබා ගන්න සිදු වෙන්නත් පුළුවන්. ඒ වෙනුවෙන් යම් පිරිවැයක් දරන්න වෙන්නත් පුළුවන්.

මේ වෙද්දී ඇමරිකාව තුළ කෝවිඩ් ව්‍යාප්තිය පාලනය වී තිබුණත් එය යම් මට්ටමක ස්ථාවර වී හෝ සමහර විට තාවකාලිකව තරමක් නරක අතට හැරෙමින් තිබෙනවා. එහෙත් දැන් මට කෝවිඩ් ගැන බයක් නැහැ. මා ස්ව කැමැත්තෙන් නිවාස අඩස්සියට පත් වුනේ අපේ ප්‍රාන්තයේ පළමු කෝවිඩ් මරණය වාර්තා වෙද්දී. එසේ කළේ ආකෘති ඇසුරෙන් ඉදිරි අවුරුද්ද මොන වගේද කියා වියුක්තව හිතන්න පුළුවන් වූ නිසා. මේ වන විටත් දවසකට අපේ ප්‍රාන්තයේ හතර පස් දෙනෙක් කෝවිඩ් නිසා මිය යන නමුත් ආකෘති ඇසුරෙන් වියුක්ත ලෙස සුබවාදී නුදුරු අනාගතයක් දකිමින් මා මගේ වසරක සිර දඬුවමින් මේ වන විට නිදහස්ව සිටිනවා.

දරුවන් සමඟ ඉගෙන ගැනීම

පසුගිය සති දෙක තුනේ මම මනෝරාජික සමාජවාදීන් ලෙස සැලකෙන ඔවෙන් හා ෆුරියේගේ මුල් ලේඛණ කිහිපයක් නැවත හැදෑරුවා. මෙහිදී කියෙවුවා නොකියා හැදෑරුවා කියා කියන්නේ ඒ දෙකේ වෙනසක් තිබෙන නිසා. පොතක් කියවන එක ඉතා ඉක්මණින් කළ හැකි දෙයක්. හැදෑරීම ඊට වඩා වෙනස්. මොකක් හෝ වැදගත් දෙයක් අහුවුනාම පොත කියවන එක තාවකාලිකව නවත්තලා එයට අදාළ පසුබිම් කරුණු දැන ගන්න වෙනත් දේ කියවන්න වෙනවා. එහෙම කියවද්දී තවත් දේවල් කියවන්න වෙනවා. පොත කියවීම නවත්තපු තැනට නැවත එන්න වෙන්නේ වරහන් එකින් එක වහගෙන. මේක ටිකක් වෙලාව යන වැඩක්. ඔය වගේ දෙයක් කරන්න මාතෘකාව ගැන සෑහෙන උනන්දුවක් ඇති විය යුතුයි.

මේ වැඩේ මම කාලයක් තිස්සේම කරන වැඩක්. ඇත්තටම කියනවානම් වියදම් අධික ඇබ්බැහියක්. මනෝරාජික සමාජවාදය ගැන නෙමෙයි. උනන්දුවක් ඇති වන ඕනෑම දෙයක් ගැන හැකි තරම් ගැඹුරින් හදාරනවා. තනිකරම මගේ සතුට වෙනුවෙන් කරන වැඩක්. ඔය වැඩේ කරද්දී ලියන්න සුදුසුයි කියා හිතන දෙයක් තමයි මෙහි කෙටියෙන් ලියා පළ කරන්නේ.

මනෝරාජික සමාජවාදීන්ගේ මුල් ලේඛන කියවන්න උනන්දුවක් ඇති වෙන්න එක් ප්‍රධාන හේතුවක් වුනේ අජිත් ධර්මා විසින් දමා තිබුණු ප්‍රතිචාර කිහිපයක්. හැබැයි එය එකම හේතුව නෙමෙයි. හරියටම ඔය දවස් වලම තවත් දෙයක් සිදුවුණා. මෙය තනිකරම අහම්බයක්. 

පසුගිය මාර්තු මාසයේ ඉඳලා අපේ දරුවෝ ඉගෙන ගන්නේ ගෙදර ඉඳලා. අවශ්‍යනම් පාසැල් යැවිය හැකියි. නැත්නම් ගෙදර සිට අන්තර්ජාලය හරහා ඉගෙන ගන්න පුළුවන්. අපේ දරුවන්ව අපි තවමත් පාසැල් යැවුවේ නැහැ.

ඇමරිකාවේ අධ්‍යාපන ක්‍රමයේ විභාග වලට සාපේක්ෂව පැවරුම් වලට සෑහෙන බරක් තියෙනවනේ. සරසවි වල වගේම පාසැල් වලත් එහෙමයි. දරුවෝ මේ පැවරුම් සම්පූර්ණ කරලා සබ්මිට් කරද්දී ඔවුන්ට එන ඊමේල් එකේ පිටපතක් මටත් එනවා. මේවා එකින් එක බැලුවේ නැතත් අවධානයෙන් ඉන්න බව පෙන්වන්න ඉඳහිට මේ පැවරුම් ගැන දරුවන් එක්ක කතා කරනවා. ඊමේල් එකේ මාතෘකාව අනුව සමහර පැවරුම් වලට එක පාරටම අවධානය යොමු වෙනවා.

මම ජනවාරි මාසයේ කොබ්-ඩග්ලස් නිෂ්පාදන ශ්‍රිතය ගැන ලිවුවනේ. ඕක ඉදිරිපත් කළේ ඒ අනුසාරයෙන් මාක්ස්වාදය ගැන පැහැදිලි කිරීමක් කරන්න හිතාගෙන. ගොඩක් වෙලාවට ලිපි ලියවෙන්නේ හිතන පිළිවෙලටම නෙමෙයි. අවුරුදු හතර පහකට කලින් ලියන්න හිතාගෙන හිටපු සමහර ලිපි තවම ලියවිලා නැහැ. මනෝරාජික සමාජවාදීන් හා විද්‍යාත්මක සමාජවාදීන්ද  ඇතුළු යුතෝපියාවන් ගැන විස්තර කළ අය අනාගතය ගැන ශුභවාදීව බලපු අයනේ. ඔය වගේම, අනාගතය ගැන අශුභවාදී ලෙස බලමින් දිස්තෝපියානු අනාගතයන් ගැන විස්තර කළ අයත් ඔය කාල වකවානු වලම හිටියා. ඔය කණ්ඩායම් දෙකටම උත්තේජනයක් සැපයුවේ කාර්මික විප්ලවයෙන් පසුව යුරෝපයේ කම්කරුවන්ගේ ජීවිත වල පැවති දුක්ඛිත තත්ත්වය. සමහර අය ජීවත් වුනේ පොළොව යට හාරපු උමං ඇතුළේ. මේ වගේ තැන් දැනටත් බලා ගන්න පුළුවන්.

ෆුරියේ, ඔවෙන් වගේ අය අනාගතය දිහා ශුභවාදීව බලද්දී ඔවුන්ගේ සමකාලීනයෙකු වූ තෝමස් මැල්තුස් වගේ අය අනාගතය දිහා බැලුවේ අශුභවාදී ලෙසයි.

මැල්තුසියානු උගුලෙන් ගැලවීම

මේ වෙද්දී අපට ෆුරියේට, මාක්ස්ට හෝ මැල්තුස්ට නොතිබුණු, අවුරුදු දෙසීයකට ආසන්න ඉතිහාසයේ වාසිය තියෙනවා. සමාජවාදීන් විසින් පුරෝකථනය කළ දේවල් සිදු වී නැතුවාක් වගේම මැල්තුස් වගේ අශුභවාදීන් පුරෝකථනය කළ දේවල් සිදු වෙලාත් නැති බව දැන් අපි දන්නවා. 

නමුත් එය ඒ අයගේ වැරැද්දක් නෙමෙයි. අපි කාටවත් අනාගතය හරියටම පුරෝකථනය කරන්න බැහැ. න්‍යාය හදන්න පුළුවන්. එහෙත් ඒවා හරියන බවට කිසිම සහතිකයක් නැහැ. හරිගියා කියලත් එයින් න්‍යාය නිවැරදි බව ඔප්පු වෙන්නේ නැහැ. සමහර දේවල් හරියන්නේ අහම්බ නිසා. 

ඒ නිසා අපි විය හැකි ඕනෑම දෙයක් අනාගතය ලෙස භාර ගත යුතුද? නැහැ. හරියටම පුරෝකථනය කරන්න බැරි වුනත් අපට අනාගතය ගැන පුරෝකථන කළ හැකියි. එකම දේ ඒවා අනිවාර්යයෙන් එලෙසම සිදු විය යුතු නැති බව අප තේරුම් ගත යුතුයි. 

අපට අනාගතය ගැන පුරෝකථන කරන්න වෙන්නේ අතීතය දිහා බලාගෙන. අතීතයේ විවිධ අය කරපු පුරෝකථන වැරදුනේ ඇයි කියන එක හදාරලා අපට අනාගතය වඩා නිවැරදිව පුරෝකථනය කළ හැකියි. වෙනත් විදිහකට කිවුවොත් විවිධ අය කලින් කරලා තිබෙන වැරදි නැවත නොකර සිටිය හැකියි. අප සතුව තිබෙන අවුරුදු දෙසීයක ඉතිහාසයේ වාසිය පැත්තකට දමලා දහනවවන සියවසේ මුල දැන සිටි දේවල් මත පමණක් පදනම්ව කළ හැකි වූ පුරෝකථන දැන් කරන්න යන එකේ කිසිම තේරුමක් නැහැ. ඒ අතරම ඒ කාලයේ ජීවත් වූ අයට ඔවුන් කළ දේ වෙනුවෙන් අවශ්‍ය ගෞරවයද හිමි විය යුතුයි.

අවුරුදු පහකට කලින් මැල්තුස් ගැන ලිවුවේ දිගින් දිගටම යන ලිපි පෙළක් ලියන්න හිතාගෙනයි. නමුත් ඒ වැඩේ මග ඇරුනා. ඔහොම ලියන්න හිතාගෙන හිටපු සහ තවමත් ලියන්න හිතාගෙන ඉන්න ලිපි මාලා සිය ගණනක් තිබෙනවා. ඔය ගොඩක් ඒවා කවදාවත් ලියන්න ලැබෙන එකක් නැහැ. 

ෆුරියේ, ඔවෙන්, මැල්තුස් වගේ අය ගැන නැවත අවධානය යොමු වුනේ දරුවෙකුගේ පැවරුම් කිහිපයක් නිසා. දවස ගානේ එන ඊමේල් එකකට එකවර ඇහැ ගියේ එහි මාතෘකාව "කොමියුනිස්ට් ප්‍රකාශනය" වූ නිසා. පොඩි පන්ති වල සිටියදීම ආර්ථික විද්‍යාව උගන්වන නමුත් ඇමරිකාවේ පාසැල් වල ඔය වගේ දේවල් උගන්වන බවක් මම දැනගෙන හිටියේ නැහැ. පස්සේ දරුවාගේ පැවරුම් වල විස්තර තිබෙන ලින්ක් එක ක්ලික් කරලා ගියාම මනෝරාජික සමාජවාදීන් ගැන හා මාක්ස්වාදී අදහස් වර්ධනය වීම ඇතුළු ගොඩක් දේවල් දරුවාගේ පැවරුම් ගොඩේ තිබෙනවා.

මෙය කියවන ගොඩක් අයට ඇමරිකාව සම්බන්ධව තිබෙන්නේ ඔලුවෙන් අහක් කරන්න අමාරු අටුවම් බැහැපු අදහස්. ඒ නිසා ගොඩක් අය මම ඇමරිකාව උඩට උස්සලා ලියනවා වගේ අදහසක ඉන්නවා. ලංකාවේ ඉපදුනු, සමාජවාදීන්ගේ දැනුම් ආධිපත්‍යය යටතේ හැදී වැඩුණු මගේ ඔළුවෙන් වුනත් ඇමරිකාව සම්බන්ධ ඔය වගේ අටුවම් බැහැපු අදහස් තවමත් බැහැර වෙලා නැහැ. ඒ නිසා එක පාරටම මගේ ඔළුවට ආවේ "යකෝ මේ පොඩි එවුන්ට මාක්ස්වාදය ගැන උගන්නනවා! මේ ඇමරිකාවේ?" කියලයි. 

ඇමරිකාවේ විෂයයක් යටතේ උගන්වන්නේ මොනවද කියන එක ගුරුවරයා විසින් තීරණය කරන දෙයක් නිසා මෙය ගුරුවරයාට අවශ්‍ය වූ සාමාන්‍ය තත්ත්වය නොවන එකතුවක්ද කියලත් හිතුනා. ඒ එක්කම එක පාරටම වුනත් ඒ වගේ දෙයක් ඔළුවට ආපු එක ගැන මටම ලැජ්ජා හිතුනා. "ඇමරිකාවේ පොඩි එවුන්ට සමාජවාදය ගැන ඉගැන්විය යුතු නැත්තේ ඇයි?"

මාක්ස්වාදය මූලධර්මය කරගත් සමාජවාදී රටකට සමාජවාදය පවත්වා ගන්නනම් මාක්ස්වාදය කියන්නේ සත්‍යය බවත්, එය විද්‍යාත්මක බවත්, අනෙක් විකල්ප විද්‍යාත්මක නොවන බවත් අධ්‍යාපනය හරහා ඔළු වලට පොම්ප කරන්න වෙනවා. විකල්ප අදහස් වාරණය කරන්න වෙනවා. එහෙම කළත් සමහර අදහස් ස්වභාවිකවම පැන නගින්න පුළුවන්. ඒ නිසා ඊට කලින්ම ඒ වගේ නිකම්ම හිතෙන්න පුළුවන් දේවල් වල වැරදි වර්ෂන් එකක් ඔළුවට දමන්න වෙනවා. කාලයක් තිස්සේම සැලසුම් සහගතව ධනවාදය ගැන පට්ටපල් බොරු ජනගත කරලා තියෙන්නේ ඔය හේතුව නිසයි. ආගම් ගැන වුනත් එහෙමයි. සෝවියට් දේශය කඩා වැටුනට පස්සේ ආගම් නැවත ජනප්‍රිය වෙන්නේත්, ඇමරිකාවට සංක්‍රමණය වන කවදාවත් ආගම් ගැන අසා නොතිබූ ඇතැම් චීන්නු උග්‍ර ආගමික භක්තිකයෝ වෙන්නෙත් ඒකයි.

ධනවාදී රටක් ධනවාදය පවත්වා ගන්න කළ යුත්තේ ඕකේම අනික් පැත්තද? ධනවාදයට එරෙහි විකල්පයක් ගැන දැන ගන්න ඉඩ නොදෙන තරමට වෙනත් කවර හෝ ක්‍රමයකින් එවැනි විකල්පයක් ගැන හදිසියේ දැනගත් විට ඇති වන කම්පනය විශාලයි. මාක්ස්වාදය ගැන එක පාරටම දැන ගන්න ඇමරිකාවේ ඉපදෙන දරුවෙක් ඒ කෙරෙහි ආකර්ශනය වෙන්න පුළුවන්. තහනම් මත්ද්‍රව්‍ය පස්සේ යන්න උත්තේජනයක් ඇති වෙන ආකාරයට. ධනවාදයට වඩා මාක්ස්වාදය කොයි තරම් පසුගාමීද කියා කෙනෙකුට පැහැදිලිව පෙනෙන්න ගන්නේ ඔය දෙකම සංසන්දනාත්මකව හදාරන තරමටයි.

ඇමරිකාවේ මාක්ස්වාදය උගන්වන්නේ ධනවාදී දෘෂ්ඨි කෝණයකින්ද? මේකත් මට හොයා බලන්න අවශ්‍ය වූ දෙයක්. පැහැදිලිවම නැහැ. පැවරුම් ආශ්‍රිතව උගන්වද්දී දරුවන් අන්තර්ජාලයේ තිබෙන විවිධ තොරතුරු හොයා බලනවා. මාක්ස්වාදය ගැන තිබෙන තොරතුරු බොහොමයක්ම මාක්ස්වාදීන් විසින්ම උඩුගත කරපුවා. ඒ නිසා බොරු උගන්වන්න බැහැ.

මේ කරුණත් පැහැදිලියිනේ. මාක්ස්වාදය ගැන දරුවන්ට බොරු ඉගැන්නුවා කියා කියමු. සමාජවාදී රටක වගේ ඇමරිකාවේ තොරතුරු වාරණය කරන්න බැහැ. තමන්ට උගන්නලා තියෙන්නේ බොරු බව කොයි වෙලාවේ හෝ අහුවෙනවා. එහෙම වුන වෙලාවක ඇමරිකාවේ තිබෙන ක්‍රමය පිළිබඳ විශ්වාසය එක පාරටම කඩා වැටෙනවා. ඇත්තටම දරුවන්ට ඉගැන්වීමක් කෙරෙන්නේ නැහැ. ගුරුවරයාගේ මාර්ගෝපදේශනය යටතේ ඔවුන් විසින්ම තොරතුරු හොයාගෙන ඉගෙන ගන්න එකයි වෙන්නේ.

මම මෙහි පළ කර තිබෙන ලිපි විශාල ගණනකට උත්තේජනය සපයා තියෙන්නේ දරුවන් එක්ක නැවත ඉගෙන ගන්නා දේවල්. එක්කෝ මම  ලංකාවේ පාසැල් පාඨ ග්‍රන්ථ වලින් සැලසුම් සහගතව කාන්දු කර තිබෙන දැනුම හැර මේ ගොඩක් දේවල් ගැන හරියට දන්නේ නැහැ. එහෙම නැත්නම් පහුගිය අවුරුදු හතළිහක පණහක කාලය තුළ දැනුම ගොඩක් වෙනස් වෙලා. බොහෝ විෂයයන් හා අදාළව මේ තත්ත්වය දැකිය හැකියි. අපි දන්නවා කියා හිතාගෙන ඉන්න ගොඩක් දේවල් ඇත්තටම දන්නේ නැති බව තේරෙන්නේ දරුවන් එක්ක කතා කළාමයි. 

ලෝකය වටා දින හැත්තෑ දෙකකින්

නෙලී බ්ලයි යන අන්වර්ථ නාමයෙන් ලියූ එලිසබෙත් ජේන් කොක්‍රේන් නම් නිවු යෝර්ක් වර්ල්ඩ් පුවත්පතේ මාධ්‍යවේදිනිය 1889 නොවැම්බර් 14 වනදා තනිවම ලෝකය වටා චාරිකාවක් ආරම්භ කර දින 72කින් මේ චාරිකාව අවසන් කරනවා. එය එවකට ලෝක වාර්තාවක්. මෙම චාරිකා විස්තරය "ලෝකය වටා දින හැත්තෑ දෙකකින්" නමින් 1890 වසරේදී ප්‍රකාශයට පත් කර තිබෙනවා. 

එලිසබෙත් ජේන් කොක්‍රේන් කියන්නේ මේ චාරිකාවට පෙර මානසික රෝගියෙකු ලෙස මානසික රෝගී නිවාසයකට ඇතුළු වී "පිස්සන් කොටුවක දින දහයක්" නමින් පොතක් ලියා නෙලී බ්ලයි නමින් ප්‍රසිද්ධ වී සිටි, පුරෝගාමී ගවේෂනාත්මක මාධ්‍යවේදිනියක් වගේම ස්ත්‍රීවාදිනියක්. ඒ දවස් වල මානසික රෝගී නිවාස වල මානසික රෝගීන්ට ප්‍රතිකාර දෙනවා වෙනුවට ඔවුන්ව සමාජයෙන් වෙන් කර කොටු කර තියන එකයි සිදු වුනේ. ඔවුන්ට ලැබුණේ ඉතාම නරක මට්ටමක සැලකිලි. මේවාට "මානසික රෝහල්" කියන වචනයට වැඩිය ගැලපුනේ "පිස්සන් කොටු" කියන වචනයයි. ගවේෂනාත්මක මාධ්‍යවේදිනියක ලෙස නෙලී බ්ලයි විසින් සිදු කළ පුරෝගාමී මෙහෙවර නිසා මේ පිස්සන් කොටු ඇතුළේ සිදුවන අමානුෂික දේවල් ගැන බොහෝ දෙනෙකුගේ අවධානය යොමු වුනා.

අපේ කතානායිකාවගේ ගමනේ අරමුණ වුනේ 1872දී පළ වූ ජූර්ස් වර්න්ගේ "ලෝකය වටා දින අසූවකින්" ප්‍රබන්ධය සැබෑවක් කිරීමයි. සමහර ප්‍රබන්ධ වලින් ලෝකයට සැබෑ බලපෑමක් කළ හැකියි. ඔගස්ටා වික්ටෝරියා නෞකාවෙන් නිවු යෝර්ක් සිට ගමන් අරඹන අපේ කථා නායිකාව රටවල් ගණනාවක් පසු කර සැලසුම් කළ දිනට දින දෙකකට පෙර 1889 දෙසැම්බර් 8 වන දින උදේ නවය වෙද්දී කොළඹ වරායට සේන්දු වෙනවා. ඈ නවතින්නේ ග්‍රෑන්ඩ් ඔරියන්ටල් හෝටලයේ. චීනය බලා පිටත් වෙන්න පෙර දින පහක් කොළඹ නැවතී සිටිනවා. මේ දවස් පහ තුළ ඈ බොහෝ දේ දැක බලාගෙන වාර්තා කර තිබෙනවා. ඒ ඓතිහාසික තොරතුරු අපි පැත්තකින් තියමු.

වැදගත්ම කරුණ වන්නේ ඇමරිකාවෙන් පිටත් වීමෙන් පසුව ඇයට පළමු වරට ඇමරිකන් මුදල් දකින්න ලැබෙන්නේ ලංකාවේදී වීමයි. ඒද ආභරණ ලෙස මිස මුදල් ලෙස නෙමෙයි. ඇමරිකන් මුදල් වලින් ඇයට ලංකාවේදී ගෙවීම් කළ හැකි වෙන්නේ 60%ක වට්ටමකටයි. එහෙත් ආභරණ ලෙස භාවිතා කළ රත්තරන් කාසි සම්බන්ධව එවැනි ප්‍රශ්නයක් මතු වන්නේ නැහැ. ඩොලර් විස්සක රත්තරන් කෑල්ලකට ලංකාවේදී හොඳ මිලක් ලැබෙනවා. ඒ රත්තරන් වලට නෛසර්ගික වටිනාකමක් තිබුණු නිසා.

"For the first time since leaving America I saw American money. It is very popular in Colombo and commands a high price–as jewelry! It goes for nothing as money. When I offered it in payment for my bills I was told it would be taken at sixty per cent discount. The Colombo diamond merchants are very glad to get American twenty dollar gold pieces and pay a high premium on them. The only use they make of the money is to put a ring through it and hang it on their watch chains for ornaments."

වසර 130කට පෙර ඇමරිකන් ඩොලරයට තිබුණු සැලකිල්ල ඔය වගේ එකක්. ඒ දවස් වල ලෝකයේ වැඩිම පිළිගැනීමක් තිබුණු මුදල් ඒකකය බ්‍රිතාන්‍ය පවුමයි. ඇමරිකන් ඩොලර් සුළු ප්‍රමාණයක් අරගෙන ගියත් එලිසබෙත් ජේන් කොක්‍රේන් ඉතිරි මුදල් අරගෙන යන්නේ බ්‍රිතාන්‍ය පවුම් හා රත්තරන් ලෙසයි. ඩොලරයට තැනක් නොතිබුනත්, ඒ කාලයේදී බ්‍රිතාන්‍ය පවුම් වලට ලෝකයේ හැම රටකම පිළිගැනීමක් තිබුණා.

ලංකාවේ ගොඩක් අයට රත්තරන් ප්‍රමාණයක් ගැන පැහැදිලි අදහසක් තියෙන්නේ පවුම් වලින් කියූ විටයි. රත්තරන් කාසි ආභරණ ලෙස පැළඳීම ලංකාවේ කාලයක සිට තිබී ඇති පුරුද්දක්. රත්තරන් පවුමක් කියා කියන්නේ බ්‍රිතාන්‍ය පවුමක කාසියක්. මේ පවුමේ කාසි 4.25ක ආසන්න ලෙස ට්‍රෝයි අවුන්සයක රත්තරන් තිබෙනවා. පවුම් බාගත් තියෙනවනේ. පවුම් බාගේ හෙවත් සිලිං දහයේ කාසි 8.5ක රත්තරන් ට්‍රෝයි අවුන්සයක් තියෙනවා.

ඔය කාලයේ රටවල් අතර විණිමය අනුපාතය තීරණය වුනේ මුදල් ඒකක වල රන් වටිනාකම මත. 1934 වන විටත් රන් අවුන්සයක් ඇමරිකන් ඩොලර් 20.67ක් වූ බව මම කිවුවනේ. එතකොට පවුමක රන් අවුන්ස 4.25යි.

රන් අවුන්ස 1 = ඇමරිකන් ඩොලර් 20.67 = ස්ටර්ලින් පවුම් 4.25

මේ අනුව, 

ස්ටර්ලින් පවුම් 1 = ඇමරිකන් ඩොලර් 20.67/4.25 = 4.86.

ඔය කාලයේ ලංකාවේ රුපියලක අගය තීරණය වුනේ ඉන්දියාවේ රුපියලක අගය මත. ඉන්දියාවේ රුපියලක අගය තීරණය වුනේ ස්ටර්ලින් පවුමකින් 1/10ක, එහෙමත් නැත්නම් සිලින් 2ක අගය මත. ඒ කියන්නේ රුපියල් පහකට පවුම් බාගයක් ගන්න පුළුවන්කම තිබුණා. රුපියල් දහයකට පවුමක් ගන්න පුළුවන් වුනා.

දැන් පවුමක් කීයද?

මේ අනුපාතය අනුව ඩොලරයක මිල රුපියල් 2.05ක් පමණ වෙනවා. අපේ කථානායිකාව ඩොලර් මාරු කරගෙන තියෙන්නේ 60%ක වට්ටමකට. ඒ කියන්නේ ඒ දවස් වල කොටුවේ ඩොලර් මාරු කරලා තියෙන්නේ සත 82ක් වගේ ගාණකට. 

ඩොලර් විස්සේ රත්තරන් කෑල්ලක් කියන්නේ රන් අවුන්සයක් විය යුතුයි. පවුම් 4.25ක්. මේකටනම් රුපියල් 45ක් විතරවත් ලැබෙන්න ඇති!

රත්තරන්, ඩොලර් එක්කම අද ජාත්‍යන්තර කාන්තා දිනයේදී එලිසබෙත් ජේන් කොක්‍රේන්ගේ පුරෝගාමී මෙහෙවරත් සිහිපත් කරමු. ඒ දවස් වල කාන්තාවක් සූට්කේස් එකක් අරගෙන තනිවම ලෝකය වටා යනවා කියන්නේ ඇත්තටම ලොකු වැඩක්.

රත්තරන් මංකොල්ලය

සල්ලි කියන්නේ මොනවාද? සත්තු සල්ලි පාවිච්චි කරන්නේ නැහැ. මිනිස් සතා පරිණාමය හරහා අනෙක් සතුන්ගෙන් වෙනස් සතෙක් විදිහට බිහි වෙද්දී සල්ලි කියා හැඳින්විය හැකි දෙයක් තිබුණේ නැහැ. එහෙත්, මිනිස් සමාජය පරිණාමය වෙද්දී සල්ලි කියන සංකල්පය හොයා ගත්තා. මිනිස්සු සල්ලි හොයා ගැනීම කියන එක මිනිස්සු ප්‍රාග්ධනය එක්රැස් කර ගැනීම කියන එකට සමාන්තරව තේරුම් ගන්න පුළුවන්.

මුල්ම කාලයේදී ප්‍රාග්ධනය කියා කියන්නේ මොන වගේ දෙයක්ද? සමහර විට මරා ගත්ත ලොකු සතෙක්. සමහර විට ආයුධයක් ලෙස යොදා ගත හැකි ගල් පතුරක්. ඔය මොකක් වුනත් ප්‍රාග්ධනය කියන්නේ ශ්‍රමය වැය කර ලබාගත යුතු දෙයක්. 

සල්ලි කියන්නේත් එවැනිම දෙයක්. ශ්‍රමය වැය කර හදා ගත් ගල් ආයුධයක් ශ්‍රමය වැය කර මරා ගත් සතෙක් එක්ක හුවමාරු කර ගනිද්දී සතා වගේම ගල් පතුරත් සල්ලි බවට පත් වෙනවා. මුල් කාලයේදී සල්ලි වුනේ ඔය වගේ වැඩක් තියෙන, පරිභෝජනය කළ හැකි භාණ්ඩ. සල්ලි කියා මම කිවුවත් මෙහිදී අදාළ භාණ්ඩයම හුවමාරු වෙනවා මිසක් සල්ලි කියා විශේෂ හෝ අමුතු දෙයක් නැහැ.

කාලයක් හද්දී මේ ක්‍රමය ටිකෙන් ටික වෙනස් වුනා. සමහර භාණ්ඩ ගනුදෙනු වලදී භාවිතා වුනේ ඒ වෙලාවේ පරිභෝජනය කරන්න අවශ්‍ය වූ නිසා නෙමෙයි. පසුව ගනුදෙනු සඳහා භාවිතා කළ හැකි වූ නිසා.

මහන්සියෙන් හදාගත් ගල් ආයුධ දීලා මරපු සත්තු ලබාගන්න පුළුවන් වුනත් ඒ  මරපු සත්තු කාලයක් තියා ගන්න බැහැ. ධාන්‍ය වගේ දෙයක් ලබා ගත්තොත් කාලයක් තියා ගන්න පුළුවන්. මරපු සතෙක් අවශ්‍යවූ වෙලාවට ධාන්‍ය සමඟ හුවමාරු කර ගන්නත් පුළුවන්. ඔය විදිහට මිනිසුන් අතර ගනුදෙනු වැඩි වීම, ප්‍රාග්ධනය රැස් වීම වගේම ගනුදෙනු හරහා මිනිසුන් අතර සාමූහිකත්වය වර්ධනය වීම කාලයක් තිස්සේම සිදු වුනු දෙයක්.

මුල් කාලයේදී මුදල් හැටියට භාවිතා වුනේ කාලයක් සුරක්ෂිතව තබා ගත හැකි අතරම යම් පරිභෝජන වටිනාකමක් තිබුණු දේවල්. කාලයත් සමඟ මේ වැඩේට යොදාගත් දේවල් අතරින් රත්තරන් මුල් තැනට පත් වුනා. 

රන් ත්‍රිශූලයේ ගැට ගැසූ රිදී පඬුර

රත්තරන් වලින් ප්‍රයෝජනයට ගත හැකි විවිධ දේ හැදිය හැකියි. රත්තරන් මාල, මුදු, කරාබු, දේව රූප, ඔටුනු, රන් ත්‍රිශූල, රත්තරන් අස්සයෝ ඔය ඕනෑ දෙයක්. රත්තරන් සියවස් ගාණක් වුනත් තියා ගන්න පුළුවන්. නරක් වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, විවිධ විකල්ප අතරින් මුදල් විදිහට රත්තරන් උඩට ආපු එක පුදුමයක් නෙමෙයි. හැම රටකම රත්තරන් නිධි නොතිබීම මෙයට බාධාවක් වුනේ නැහැ. 

රත්තරන් නරක් නොවුනත් හොර හතුරන්ගෙන් පරිස්සම් කර ගෙන එහා මෙහා ගෙන යන එක ටිකක් අමාරු වැඩක්. කෝච්චියක යද්දී මාලේ කඩා ගන්න බැරි නැහැනේ. ලොකු රත්තරන් ප්‍රමාණයක් ෂොපින් බෑග් එකක දාගෙන බස් එකේ ගෙනිච්චොත් කොහොමද? 

ඔය වගේ ප්‍රශ්න නිසා ගනුදෙනු වලදී රත්තරන් භාවිතය වෙනුවට රන් සහතික භාවිතය ජනප්‍රිය වෙන්න ගත්තා. දැන් කවුරු හෝ වෙළෙන්දෙක් ධාන්‍ය මිල දී ගත්තහම රන් වලින් ගෙවන්නේ නැතිව, රන් වල අයිතිය සහතික කළ ලියවිල්ලක් දෙනවා. "මා සතුව ඔබේ රන් මෙපමණ තිබෙනවා" වගේ. වෙළෙන්දා විශ්වාසනම් ප්‍රශ්නයක් නැහැනේ. කැමති වෙලාවක ගිහින් තමන්ට ලැබිය යුතු රත්තරන් ටික ඉල්ල ගන්න පුළුවන්.

මේක හරියට ඉඩම් ඔප්පුවක් වගේ. ඉඩම් ඔප්පුවක් කියන්නේ කිසිම වටිනාකමක් නැති කඩදාසි ටිකක් විතරයිනේ. නමුත්, ඉඩමක ඇත්ත වටිනාකමක් තියෙනවා. ඒ ඇත්ත වටිනාකම ඔප්පු කිරීමට තිබෙන සාක්ෂිය තමයි ඉඩම් ඔප්පුව.

මුල් කාලයේ මුදල් නෝට්ටු කියා කියන්නෙත් ඔය ඉඩම් ඔප්පු වගේම දෙයක්. කාට හෝ කෙනෙක්ට බැංකුවක රත්තරන් තැන්පත් කරලා ඒ වෙනුවට මුදල් නෝට්ටු ලබා ගන්න පුළුවන්. මේ මුදල් නෝට්ටු නිකම්ම නිකම් කඩදාසි  පමණයි. නමුත්, බැංකුවේ තිබෙන රත්තරන් වල අයිතිය තහවුරු කරන්නේ ඔය නෝට්ටු. කැමති වෙලාවක බැංකුවට නෝට්ටු දීලා රත්තරන් ආපහු ගන්න පුළුවන්.

නෝට්ටු ලබා ගන්න බැංකුවට දෙන්න රත්තරන් හොයා ගන්නේ කොහොමද? එක්කෝ රත්තරන් හාරලා හොයා ගන්න ඕනෑ. එහෙම නැත්නම් හාරලා හොයා ගත්ත කෙනෙක්ට වෙන මොනවා හෝ ප්‍රයෝජනවත් දෙයක් දීලා ලබා ගන්න ඕනෑ. ඔය කොයි විදිහට ලබා ගත්තත් රත්තරන් කියා කියන්නේ ශ්‍රමය වැය කර අයිති කර ගත යුතු දෙයක්. ඒ කියන්නේ රත්තරන් හුවමාරුවට ලැබෙන නෝට්ටුත් ශ්‍රමය වැය කර අයිති කර ගත යුතු දෙයක්. සෘජුව නැතත් වක්‍ර ලෙස හෝ මේ කඩදාසි වල සැබෑ වටිනාකමක් තිබෙනවා. 

මේ වෙද්දී ලෝකයේ බොහෝ රටවල මුදල් නෝට්ටු නිකුත් කිරීමේ ඒකාධිකාරය තියෙන්නේ රටේ මහ බැංකුවට. සමහර විට රටවල් ගණනාවකට පොදු එක මහ බැංකුවකට. සමහර විට මුදල් අධිකාරියකට.

කාලයකට පෙර මහ බැංකු විසින් මුදල් නිකුත් කළේ තමන් සතු රන් සංචිත වල වටිනාකමට යම් ආකාරයකින් ගලපමින්. එක්කෝ එම මුළු වටිනාකමම හෝ එයින් යම් අවම ප්‍රතිශතයක් රන් වලින්ම තියා ගන්නවා. එහෙම නැත්නම් විදේශ මුදලකින් තියා ගන්නවා. විදේශ මුදල නිකුත් කළ මහ බැංකුවත් එහි වටිනාකමට රන් සංචිත ගැලපීමක් කර තිබෙන නිසා ඔය දෙකේ වෙනසක් නැහැ. සල්ලි නිකම්ම කඩදාසි වුනත් එහි සැබෑ වටිනාකමක් තිබෙනවා. 

ලංකාව පැත්තකින් තියලා ඇමරිකාව ගම්මුකෝ. 1933 වන තුරු ඇමරිකන් ඩොලරය හා රන් වටිනාකම අතර සෘජු සම්බන්ධයක් තිබුණා. ඇමරිකානුවන්ට කැමති පරිදි ඩොලර් හෝ රත්තරන් තියා ගැනීමේ නිදහස තිබුණා. ඒ නිසා කවුරු හෝ කෙනෙක් රත්තරන් ඩොලර් කළේ පැවති රන් මිල යටතේ ඩොලර් හා රත්තරන් වල වටිනාකම් සමාන සේ සැලකූ නිසයි. 

ඩොලර් ගන්න දිය යුතු රත්තරන් තරමට ඩොලර් වටින්නේ නැතැයි සිතූ කෙනෙක්ට තමන්ගේ වත්කම් ඩොලර් වලට මාරු නොකර රත්තරන් විදිහටම තියාගන්න පුළුවන්කම තිබුණා. නමුත්, යුද තත්ත්වයක් යටතේ ලැබුණු බලතල මත 1933 අප්‍රේල් 5 වනදා නිකුත් කළ ජනාධිපති රූස්වෙල්ට්ගේ විධායක නියෝගයක් මගින් සියලුම ඇමරිකානුවන්ට තමන් සතු වූ රත්තරන් 1933 මැයි 1 දිනට පෙර ඇමරිකාවේ මහ බැංකුව වූ ෆෙඩරල් සංචිත බැංකුවට ලබා දීමට නියෝග කෙරුණා.

රත්තරන් කිවුවහම රත්තරන් විතරක්ම නෙමෙයි. බැංකු වල තිබුණු රත්තරන් වල අයිතිය වෙනුවෙන් ලබා ගෙන තිබුණු රන් සහතිකපත්ද ෆෙඩරල් සංචිත බැංකුවට ලබා දිය යුතු වුනා. රන් ආභරණ ආදිය හැර විශාල ප්‍රමාණ වලින් රන් ළඟ තබා ගැනීම මේ නියෝගය අනුව දැඩි දඬුවම් ලැබිය හැකි, නීති විරෝධී කටයුත්තක් වුනා. 

ඇමරිකාවේ ෆෙඩරල් සංචිත බැංකුව ස්ථාපනය කළේ 1913 අවුරුද්දේදී. මුල සිටම වුනත් ෆෙඩරල් සංචිත බැංකුව විසින් නිකුත් කළ ඩොලර් වල වටිනාකමටම රත්තරන් තියා ගන්න අවශ්‍ය වුනේ නැහැ. එහෙත්, අවම වශයෙන් නිකුත් කළ මුදල් වලින් 40%ක වටිනාකමට රත්තරන් සංචිත පවත්වා ගත යුතු වුනා. 1933 වන කොට ෆෙඩරල් සංචිත බැංකුව විසින් මේ පදනම මත නිකුත් කළ හැකි මුදල් ප්‍රමාණය මුළුමනින්ම වගේ නිකුත් කරලයි තිබුණේ. 

මහ බැංකුවේ තිබෙන රත්තරන් ප්‍රමාණයට සාපේක්ෂව සංසරණයට එකතු කරන ඩොලර් ප්‍රමාණය වැඩි වෙද්දී රත්තරන් වලට සාපේක්ෂව ඩොලර් එකක අගය පහළ බහිනවා. ඩොලර් නෝට්ටු වලට වඩා රත්තරන් වටින බව තේරිලා තිබුණු නිසා මිනිස්සු තමන්ගේ වත්කම් රත්තරන් වලින් තියා ගන්න පටන් ගත්තා. මිනිස්සුන්ගේ රත්තරන් මහ බැංකුවට ගන්න නියෝග කරන්න සිදු වුනේ ඒ නිසයි.

මහ බැංකුව විසින් පවරාගත් රත්තරන් වෙනුවෙන් අවුන්සයකට ඩොලර් 20.67 බැගින් ගෙවීමක් කළා. ඉන් පසුව එක් පුද්ගලයෙකුට ලඟ තබා ගත හැකි වූයේ ඩොලර් 100කට අඩු වටිනාකමක් තිබෙන රත්තරන් පමණයි. ඒ කියන්නේ අවුන්ස 5කට ටිකක් අඩු ප්‍රමාණයක්. ඉන් පසුව ඇමරිකානුවන්ට තමන්ගේ වත්කම් රත්තරන් වලින් තබා ගැනීම, රත්තරන් ගනුදෙනු සඳහා යොදා ගැනීම, රටින් පිට කිරීම ආදිය තහනම් වුනා. මේ තහනම් ටිකෙන් ටික ඉවත් වුනේ 1965 වසරේ සිටයි.

මුදල් විදිහට රත්තරන් භාවිතා කිරීමේ විකල්පය නැති වුනාට පස්සේ ඇමරිකානුවන්ට ගනුදෙනු කිරීම සඳහා තිබුණු එකම විකල්පය ඩොලරයයි. රාජ්‍ය බලහත්කාරය හරහා ඩොලරයට ඒකාධිකාරයක් හැදුනා. මේ ඒකාධිකාරය ඇමරිකානු රජය ශක්තිමත් කිරීමට වගේම ඇමරිකාවේ ලෝක ආධිපත්‍යය පවත්වා ගැනීමටත් අද දක්වාම උපකාරී වෙනවා. 

මේ වෙද්දී රත්තරන් අවුන්සයක මිල ඩොලර් 1,800ක් පමණ වෙනවා. 1933දී ඇමරිකාවේ රජයේ නියෝගය අනුව තමන්ගේ රත්තරන් ෆෙඩරල් සංචිත බැංකුවට භාර දුන්න ඇමරිකානුවන්ට ලැබුනේ ඩොලර් 20කට පොඩ්ඩක් වැඩියෙන්. ඒ වෙලාවේ ලැබුණු ඩොලර් විස්සේ කොළයක් අද වෙනකම් තියා ගත්තානම් එහි වටිනාකම අදටත් ඩොලර් විස්සම තමයි. පරණ නෝට්ටු එකතු කරන කෙනෙක් සමහර විට කීයක් හරි වැඩියෙන් දෙයි. 

මේ ගණන් දෙක අතර වෙනස, ඒ කියන්නේ ඉතිරි ඩොලර් 1,780, ඇමරිකානු රජය හා මහ බැංකුව එකතු වී පහුගිය කාලය පුරා ඇමරිකානුවන්ට නොදැනී ඇමරිකානුවන්ගේ පොකට් ගහපු මුදලක්. ලෝකයේ අනෙක් රට වලත් ඔය වැඩේම වෙනවා. එය සිදු වෙන්නේ සල්ලි අච්චු ගැහීම හරහා. 

ඇමරිකානුවන් සතුව තිබුණු රත්තරන් ටික එකතු කර ගෙන අවුන්සයට ඩොලර් 20.67 බැගින් ඩොලර් නෝට්ටු දීලා අනෙක් අතට  ඇමරිකන් රජය ඩොලරයේ අගය අවප්‍රමාණය කළා. 1933 මැයි එක සිට සාමාන්‍ය පුද්ගලයින්ට රත්තරන් ළඟ තබා ගන්න බැරි වුනත් මොනවා හෝ වැඩකට රත්තරන් අවශ්‍ය වූ අයෙකුට අවශ්‍යතාවය පෙන්වා ඩොලර් 20.67 බැගින් ෆෙඩරල් සංචිත බැංකුවෙන් රත්තරන් මිල දී ගන්න පුළුවන්කම තිබුණා. ඒ දවස් වල මිනිස්සු රත්තරන් දත් දැම්මනේ. ලංකාවෙත් සමහර අය දැම්මේ. ඔය රත්තරන් දත් හදන්න වගේ වැඩකට දන්ත වෛද්‍ය වරයෙකුට අවශ්‍යනම් ෆෙඩරල් සංචිත බැංකුවෙන් ඉහත මිලට රත්තරන් මිල දී ගන්න පුළුවන්කම තිබුණා. ඒ කියන්නේ ඩොලරයක වටිනාකම රත්තරන් අවුන්සයකින් 22.67න් පංගුවක් ලෙස තව දුරටත් පැවතුණා. හැබැයි බොහොම ටික කාලයයි.

1934 ජනවාරි 30 සිට බලාත්මක කෙරුණු නීතියකින් රත්තරන් අවුන්සයක මිල ඩොලර් 35කට සමාන කෙරුණා. ඒ එක්කම, එතෙක් පැවති ඩොලර් දීලා අවශ්‍යතාවයකට මහ බැංකුවකින් රත්තරන් මිල දී ගන්න තිබුණු හැකියාවත් ඇමරිකානුවන්ට නැති කරනු ලැබුවා. වෙනත් විදිහකට කිවුවොත් ඩොලර් 22.67 බැගින් රටේම තිබුණු රත්තරන් ටික බලහත්කාරයෙන් එකතු කර ගෙන ඒ වෙනුවට මිනිස්සුන්ට ඩොලර් නෝට්ටු දුන්නට පස්සේ ඇමරිකන් රජය ඒකපාර්ශ්විකව ඒ ඩොලර් එක බාල්දු කළා. 

අපි මෙහෙම කියමුකෝ. ඔය රත්තරන් එකතු කර ගැනිල්ල වෙද්දී කවුරු හෝ ඇමරිකානුවෙකුට රත්තරන් අවුන්සයක් දීලා බඩු මල්ලක් ගන්න පුළුවන්කම තිබුණානම් ඩොලර් 20.67ක් දීලත් ඒ බඩු මල්ලම ගන්න පුළුවන්කම තිබුණා. හැබැයි ඩොලර් එක බාල්දු කළාට පස්සේ දැන් මේ බඩු මල්ල ගන්න ඩොලර් 35ක් ගෙවන්න වෙනවා. ඒ කියන්නේ අතේ තිබුණු රත්තරන් අවුන්ස 1.69ක් වෙනුවෙන් ලැබුණු ඩොලර් ප්‍රමාණය. රත්තරන් අවුන්සයක් දීලා මිල දී ගත හැකිව තිබුණු බඩු ටික ගන්න දැන් රත්තරන් අවුන්ස 1.69කට සමාන ඩොලර් ඕනෑ. ඩොලර් වල වටිනාකම 41%කින් අඩු වෙලා.

මේක සමාන කරන්න පුළුවන් වෙන්නේ 41%ක බද්දක් අලුතින් අය කරන එකටයි. නමුත්, බදු විදිහට නැතිව සල්ලි අච්චු ගහලා මිනිස්සුන්ගේ පොකැට් එකට ගැහුවම ඕක මිනිස්සුන්ට එක පාරට තේරෙන්නේ නැහැ. උද්ධමනය කියන්නේ නිහඬ මාරයෙක්. බදු වගේ එක පාරට මරන්නේ නැහැ. ටික ටික මැරෙන්න අරින්නේ.

ඇමරිකානුවන් අතේ තිබුණු රත්තරන් ෆෙඩරල් සංචිත බැංකුවට ගන්න අවශ්‍ය වුනේ ඒ වෙද්දී තිබුණු නීතිය අනුව ඩොලර් එළියට දැමිය හැකි වුනේ ඩොලර් වල වටිනාකමෙන් 40%කට සමාන රත්තරන් බැංකුවේ සංචිත වල තියාගෙන පමණක් වූ නිසා. එතෙක් කල් ඩොලර් එළියට දමන්න පුළුවන් වුනේ කවුරු හරි තමන්ගේ කැමැත්තෙන්ම රත්තරන් ගෙනත් දීලා ඩොලර් ඉල්ලුවොත් පමණයි. 1933 නියෝගය අනුව බලහත්කාරයෙන් රත්තරන් ලබා ගෙන ඩොලර් එළියට දමන්න පුළුවන් වුනා. හැබැයි එහෙම කරලත් ඩොලර් එළියට දමන්න පුළුවන් සීමාවක් තියෙනවනේ. ඩොලර් එක බාල්දු කරපු ගමන්ම ෆෙඩරල් සංචිත බැංකුවට ඩොලර් ප්‍රමාණය 69%කින් වැඩි කරන්න පුළුවන් වුනා. 

ඔය වැඩේ ඔතැනින් නැවතුනේ නැහැ. ෆෙඩරල් සංචිත බැංකුව දිගින් දිගටම සල්ලි අච්චු ගහමින් ඩොලර් එක බාල්දු කළා. රත්තරන් අවුන්සයක මිල ඩොලර් 35 විදිහට නමට තිබුනත් ඒ මිලට ගන්න රත්තරන් කොහේවත් තිබුණේ නැහැ. ෆෙඩරල් සංචිත බැංකුව හෝ ෆෙඩරල් සංචිත බැංකුවේ රත්තරන් පසුව අයිති කරගත් ඇමරිකන් රජය ඇමරිකානුවන්ට මේ රත්තරන් කවදාවත් ආපසු දුන්නේ නැහැ. නමුත්, විදේශ රටවල් එක්ක මේ මිලට රත්තරන් හුවමාරු කර ගත්තා. ගොඩක් රටවල් ඇමරිකාවට රත්තරන් විකුණලා අවුන්සයට ඩොලර් 35 ගානේ ලබා ගත්තා. රත්තරන් අවශ්‍ය වෙලාවට ඩොලර් දීලා ආපහු රත්තරන් ගත්තා. 

කාලයක් මේ වැඩේ ඔය විදිහට ගියා. රට ඇතුළේ කොහොම වුනත් රටින් පිටට ඩොලර් 35ක රන් අවුන්සයකට වඩා වටිනාකමක් තිබුණු නිසා ඇමරිකාවේ රත්තරන් එකතු වෙලා ඩොලර් ඇමරිකාවෙන් පිටට ගියා. ලෝකය පුරාම ඇමරිකන් ඩොලරය ව්‍යාප්ත වුනා. එහෙත්, 1970 පමණ වෙද්දී ඩොලර් එකට තිබුණු ඉල්ලුම අඩු වුනා. අනෙක් රටවල් ඩොලර් දීලා රත්තරන් ආපහු ගන්න පටන් ගත්තා. ඇමරිකාවට ඩොලර් හා රත්තරන් එක්ක තිබුණු සම්බන්ධය කඩලා දමන්න වුනා. රත්තරන් මිල නිදහසේ තීරණය වෙන්න ගත්තා. වෙනත් විදිහකින් කිවුවොත් රත්තරන් වලට සාපේක්ෂව ඩොලර් එකේ මිල නිදහසේ තීරණය වෙන්න ගත්තා.

දැන් රත්තරන් අවුන්සයක් ඩොලර් 1,800ක්. 1933දී රජයට ගත්ත රත්තරන් අවුන්සයක් වෙනුවෙන් දුන්න කඩදාසි කොළේ වටිනාකම තවමත් ඩොලර් විස්සමයි. ඩොලර් වෙනුවට රත්තරන් අතේ තියා ගන්න පුළුවන් වුනානම් අද වෙද්දී ඩොලර් 1,800ක වටිනාකමක් තිබෙනවා. ඉතුරු ඩොලර් 1,780ම බදු නොකියා ගහපු බදු. ඔය වැඩේ තවමත් දිගින් දිගටම වෙනවා. ඇමරිකාවේ විතරක් නෙමෙයි. වෙන රටවලත්.

තවත් කෝවිඩ් එන්නතක්!

අද තෙවන කෝවිඩ් එන්නතකටද ඇමරිකාව තුළ භාවිතය සඳහා අවසර ලැබුණා. ඒ ජොන්සන් සහ ජොන්සන් එන්නතයි. එක් මාත්‍රාවක් පමණක් ප්‍රමාණවත් වීම හා සාමාන්‍ය ශීතකරණයක ගබඩා කර තබා ගත හැකි වීම මේ එන්නතේ වාසි දෙකක්. එහෙත්, කලින් අනුමත වූ එන්නත් දෙකට වඩා මෙහි ඵලදායීතාවය අඩු වීම අවාසියක්.

මේ වන විට ඇමරිකානුවන්ගෙන් 14.6%ක් මුලින් අනුමත වූ එන්නත් දෙකකින් එකක පළමු මාත්‍රාව ලබා ගෙන තිබෙන අතර 7.1%ක් මාත්‍රා දෙකම ලබාගෙන තිබෙනවා. දැනට එන්නත්කරණය සිදු වන වේගය අනුව ඇමරිකානුවන් "අවශ්‍ය පමණ" එන්නත් කිරීම වසර අග දක්වාම කල් යා හැකියි. තෙවන එන්නතක් අනුමත වීම මෙය තරමක් ඉක්මන් කරන්නට ඉඩ තිබෙනවා.

ජනවාරි දෙවන සතියේ සිට ඇමරිකාවෙන් අලුත් කෝවිඩ් ආසාදිතයින් හමු වීම වේගයෙන් අඩු වුවත් සතියක පමණ සිට මේ අඩු වීම එක තැන නැවතීමක් පෙනෙන්නට තිබෙනවා. හිම කුණාටු නිසා එන්නත්කරණය අඩාල වීම හා අලුත් වෛරස් ප්‍රභේද පැතිරීම මෙයට හේතු වූවා විය හැකියි.

වසංගත රෝග විද්‍යාඥයින් කිහිප දෙනෙකුගේම අදහස කෝවිඩ් වසංගතය පාලනය වනු ඇතත් එය තුරන් නොවී සැමදාම අප සමඟ පවතිනු ඇති බවයි. ඒ අනුව, වාර්ෂිකව හෝ වසර කිහිපයකට වරක් කෝවිඩ් එන්නතක් ලබා ගැනීමට සිදු විය හැකියි.

අපේ ප්‍රාන්තයේ එන්නත් ලබා දීම සිදු වන්නේ වයස මත පදනම්වයි. මුලින්ම සෞඛ්‍ය අංශ වල සේවය කරන්නන්ට හා ආරක්ෂක අංශ වලට එන්නත ලබා දීමෙන් පසුව වයස 80 ඉක්මවූ අයට එන්නත ලබා දුන්නා. ඉන් පසුව, පිළිවෙලින් වයස 75, 70 හා 65 සම්පූර්ණ කළ අයටද එන්නත ලබා ගැනීමේ අවස්ථාව හිමි වුනා. වයස අවුරුදු 68ක් වන අපේ ප්‍රාන්තයේ නියෝජ්‍ය ආණ්ඩුකාරවරිය ඊයේ ඇගේ එන්නතේ දෙවන මාත්‍රාව ලබා ගත්තා.

කෝවිඩ් මර්දන වැඩ සටහන හා එන්නත්කරණය සම්බන්ධ තීරණ ගන්නේ විශේෂඥ කමිටුවකින් සමස්ත හානිය අවම කිරීමේ පදනම මතයි. කෝවිඩ් ආසාදනය බරපතල වී රෝහල් ගත වීමේ හා මිය යාම සම්භාවිතාව වයසට සමානුපාතික නිසා වයස මත ප්‍රමුඛතාවය ලබා දීමට කමිටුව තීරණය කර තිබෙනවා.

සෑම බදාදා දිනකම ප්‍රාන්තයේ ආණ්ඩුකාරවරයා මේ කමිටුවද සමඟ ප්‍රාන්තයේ තත්ත්වය හා තීරණ දැනුම් දෙනවා. මේ සතියේ සිට වයස අවුරුදු 60 ඉක්මවූ අයටද එන්නත ලබා ගැනීමේ අවස්ථාව හිමි වෙනවා. එම වයසට පැමිණ නැති ප්‍රාන්තයේ ආණ්ඩුකාරවරයා විසින් තවමත් එන්නත ලබාගෙන නැහැ.

ආනයන පාලනයෙන් ආණ්ඩුව ඇණ ගනියිද?

ලංකාව මුහුණ දී සිටින ගෙවුම් ශේෂ අර්බුදය හමුවේ ආණ්ඩුව ටික කලක සිට විවිධ ආකාර වලින් ආනයන පාලනය කරමින් සිටිනවා. පසුගිය වසර තුළ ලංකාවේ ආනයන වියදම් වල අඩු වීමක් හා එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස වෙළඳ ශේෂය කුඩා වීමක්ද දැකිය හැකියි. මේ අනුව, මම හිතන විදිහට පළමු වරට, ලංකාවේ වෙළඳ ශේෂය ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ ලැබීම් ප්‍රමාණයට වඩා අඩු වී තිබෙනවා. 

තවත් පැහැදිලිව කිවුවොත් ලංකාව හැමදාම කරනවා වගේ ආනයන සඳහා අපනයන ආදායමට වඩා වැඩියෙන් වියදම් කර තිබුණත්, පසුගිය වසර තුළ එසේ වැඩියෙන් වියදම් කර තිබෙන මුදල ශ්‍රමික ප්‍රේෂණ වලින් රටට ලැබුණු මුදලට වඩා අඩු මුදලක්. කාලයක් තිස්සේම සිදු වුනු ආකාරයට ලංකාව ණයට ගත් ඩොලර් වියදම් කර භාණ්ඩ ආනයනය කරලා නැහැ. ඒ නිසා, කලින් ගත් ණය හා පොලී ගෙවන්න මිසක් ඊට අමතරව තවත් විදේශ ණය ගැනීමේ අවශ්‍යතාවයක් මතු වී නැහැ.

පළමු ප්‍රශ්නය මේ විදිහට ආනයන වියදම් පහළ ගියේ කොහොමද කියන එකයි. 2019 වසරට සාපේක්ෂව 2020 වසර තුළ ලංකාවේ ආනයන වියදම් ඩොලර් මිලියන 3,882කින් අඩු වී තිබෙනවා. මෙයින් ඩොලර් මිලියන 1,349ක් අඩු වෙලා තියෙන්නේ ඉන්ධන ආනයන වියදම් වලින්. එය කෝවිඩ් නිසා ලෝක වෙළඳපොලේ ඉන්ධන මිල අඩු වීමේ හා දේශීය ඉන්ධන ඉල්ලුම අඩු වීමේ ප්‍රතිඵලයක්. ආනයන සීමා කිරීමක සෘජු ප්‍රතිඵලයක් නෙමෙයි. තවත් ඩොලර් මිලියන 574ක් අඩු වෙලා තිබෙන්නේ රෙදිපිළි හා ඇඟලුම් කාණ්ඩයෙන්. එයට හේතුව ඇඟලුම් අපනයන ඉල්ලුම පහත වැටීම නිසා එම කර්මාන්තයට අමුද්‍රව්‍ය අඩුවෙන් අවශ්‍ය වීමයි. එයත් වසංගතය නිසා ඇති වූ තත්ත්වයක්. මේ අනුව ආනයන වියදම් අඩු වීමෙන් බාගයකටම, එනම් ඩොලර් මිලියන 1,923කටම හේතුව වසංගත තත්ත්වය මිසක් ආනයන පාලනය කිරීම නෙමෙයි.

තවත් විශාල වශයෙන් පහළ ගොස් තිබෙන ආනයන කාණ්ඩ වන්නේ ඉදිකිරීම් ක්ෂේත්‍රය සඳහා අවශ්‍ය වන අමුද්‍රව්‍යයි. ගොඩනැගිලි ද්‍රව්‍ය අමුද්‍රව්‍ය ආනයන වියදම් ඩොලර් මිලියන 473කින්ද, මූල ලෝහ ආනයනය ඩොලර් මිලියන 103කින්ද, යන්ත්‍රසූත්‍ර හා උපකරණ ආනයනය ඩොලර් මිලියන 317කින්ද අඩු වී තිබෙනවා. මේ අඩුවීම් වලට හේතුව ආනයන තහනමකට වඩා ඉදිකිරීම් ක්ෂේත්‍රයේ ක්‍රියාකාරකම් පහත වැටීමයි. 

ලංකාවේ ඉදිකිරීම් කර්මාන්තයට රාජ්‍ය අංශයේ බලපෑම ඉතා විශාලයි. පසුගිය දශක එකහමාරක පමණ කාලය තුළ රජය මුල් වී, විදේශ ණය වැය කරමින්, මහා පරිමාණ ඉදිකිරීම් කරද්දී එම කර්මාන්තය සඳහා අවශ්‍ය ආනයනද අනුරූපී ලෙස ඉහළ ගියා. මේ වෙද්දී ලංකාවේ රජයට තවදුරටත් මේ රෝල ගහන්න අමාරු වී තිබෙන නිසා රජය මුල් වී සිදු කළ ඉදිකිරීම් කටයුතු යම් තරමකින් සීමා වී තිබෙනවා. මෙයට වසංගතයේ බලපෑම යම් තරමකින් තිබුනත්, ප්‍රධාන වශයෙන්ම මෙය ව්‍යුහමය හිර වීමක් (structural bottleneck). 

මීට අමතරව පෞද්ගලික රථවාහන ආනයන වියදම් ඩොලර් මිලියන 533කින්ද, ප්‍රවාහන උපකරණ ආනයනය ඩොලර් මිලියන 248කින් අඩු වී තිබෙනවා. ආනයන පාලනයේ වැඩිම බලපෑමක් තිබෙන්නේ මේ කොටසේ. ඒ හැර කහ ආනයන තහනම වගේ සිල්ලර දේවල් ආර්ථිකයට දැනෙන දේවල් නෙමෙයි. මුළු කතාවම සාරාංශ ගත කළොත් ආනයන වියදම් අඩු වීමෙන් තුනෙන් දෙකකට පමණ හේතු වී තිබෙන්නේ වසංගතයේ බලපෑම හා ලංකාවේ රජය මුහුණ දී සිටින රාජ්‍ය මූල්‍ය අර්බුදය මිසක් විදේශ වෙළඳ ප්‍රතිපත්තිය නෙමෙයි. රටේ විදේශ වෙළඳ ප්‍රතිපත්තිය ආනයන සීමා කිරීමට හේතු වී තිබෙනවානම් එම දායකත්වය මුළු අඩු වීමෙන් 30-35% පමණ ප්‍රමාණයක් පමණයි.

අප හැම විටම පෙනී සිටින්නේ නිදහස් වෙළඳාම වෙනුවෙන්. නිදහස් වෙළඳාම වෙනුවෙන් පෙනී සිටින කෙනෙකුට ආනයන පාලනය වෙනුවෙන් පෙනී සිටින්න බැහැ. එසේ වුවත්, යම් සුවිශේෂී තත්ත්වයන් යටතේ ආනයන පාලනය වුවත් හිතකර වෙන්න පුළුවන්. ව්‍යායාම නොකිරීම හෘදයාබාධ හැදීමේ සම්භාවිතාව ඉහළ දමන නමුත් හෘදයාබාධයක් හැදී සිටින අයෙකු ව්‍යායාම කරන්නට යාමෙන් වෙන්නේ මරණය තවත් ඉක්මන් වීම වෙන්න පුළුවන්. සාමාන්‍යයෙන් නරක දේවල් වුවත් හොඳ වෙන වෙලාවල් තිබෙනවා.

ජාත්‍යන්තර වෙළඳාම සඳහා බාධා අවම වීම කාර්යක්ෂමයි. එහි ප්‍රතිඵල හැම රටකටම ලැබෙනවා. එහෙත්, හැම රටක්ම බාධා ඉවත් කර තිබියදී එක රටක් පමණක් ආනයන වලට බාධා සිදු කළහොත් අනෙක් රටවලට පාඩුවක් වී එසේ බාධා කළ රටට වාසියක් ලැබෙනවා. ඒ නිසා, එක රටක් ආනයන වලට බාධා කළ විට අනෙක් රටවල්ද ඒ දෙයම කරන්න පෙළඹෙනවා. අවසානයේදී හැමෝම පරදිනවා. රටවල් සාමූහිකව ජාත්‍යන්තර වෙළඳාම සඳහා තිබෙන බාධා ඉවත් කිරීමෙන් හැමෝටම වාසියක් වෙනවා. ඒ හැර තමාගේ දේවල් ලෝකයටම අපනයනය කරමින්, කිසිම දෙයක් ආනයනය නොකර ඉන්න ප්‍රතිපත්තියක් කොයි තරම් වාසිදායක වුවත් දිගටම ක්‍රියාත්මක කළ නොහැකියි.

ලංකාවේ පැත්තෙන් ගත්තොත් අපනයන ප්‍රවර්ධනය කරන අතරම ආනයන පාලනය කිරීම රටට වාසියි. වෙන ඕනෑම රටකට වුවත් එය එහෙමයි. ආරක්ෂණවාදය රටවල් අතර ජනප්‍රිය ඒ නිසයි. එහෙත්, කිසියම් රටක් ආරක්ෂණවාදය කරා යොමු වන විටම අනෙක් පැත්තෙන් ප්‍රතිචාර එනවා. වත්මන් ලෝකයේ බොහෝ රටවල් විසින් අපනයන ප්‍රවර්ධනය කරන අතරම ආනයන පාලනය කිරීම කරන "කපටි" ක්‍රමය විණිමය අනුපාතිකය නියම මට්ටමට වඩා පහළින් තියා ගැනීමයි. චීනය මේ වැඩේට කප් ගසා සිටින රටක්. 

ලංකාව කාලයක් තිස්සේ කළේ මෙහි අනෙක් පැත්තයි. එනම් ණයට ගන්නා ඩොලර් වල උදවුවෙන් රුපියල එහි නියම වටිනාකමටත් වඩා උඩින් තබා ගැනීමයි. මෙයට පාදක වී තිබෙන දේශපාලනික හේතු මා සාකච්ඡා කර තිබෙනවා. රටට අහිතකර විදේශ විණිමය ප්‍රතිපත්තිය නිසා කාලයක් තිස්සේ ලංකාවට එන අපනයන වැඩි වී ආනයන අඩු වී තිබෙනවා. ලංකාවේ නිෂ්පාදකයින්ට අසාධාරණ තරඟයකට මුහුණ දෙන්න සිදු වී තිබෙනවා. මෙහි වාසිය ඉන්දියානු හා චීන නිෂ්පාදකයින් විසින් කාලයක් තිස්සේ ලබාගෙන තිබෙනවා.

ලංකාව ආනයන පාලනය සඳහා යොමු වන්නේ මෙවැනි පසුබිමකයි. මේ වැඩේ දිගටම කළොත් ලංකාවට අනෙක් පැත්තෙන් ප්‍රතිරෝධයක් එන එකක් නැද්ද?

මගේ පිළිතුර වන්නේ අඩු වශයෙන් කෙටිකාලීනව මෙවැනි අවදානමක් නැති බවයි. ලංකාව කිසියම් රටකින් එන ආනයන වලට බාධා කරන විට එම රටටත් ලංකාවේ අපනයන වලට බාධා කළ හැකියි. ලංකාවේ අපනයන වැඩිපුරම යන්නේ ඇමරිකාවට හා යුරෝපයටයි. නමුත්, ලංකාව ඒ රටවල් වලින් මහා ලොකු දෙයක් ආනයනය කරන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, ලංකාවේ ආනයන පාලන ප්‍රතිපත්ති වලින් ඇමරිකාවට හෝ යුරෝපයට බලපෑමක් වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, ඒ රටවල් වලට මේ හේතුව මත පදනම්ව ලංකාවේ අපනයන වලට බාධා කිරීමේ අවශ්‍යතාවයක් ඇති වන්නේ නැහැ. මානව හිම්කම් චෝදනා මත සිදු කළ හැකි බාධා කිරීම් ආදිය මෙයට අදාළ කරුණක් නෙමෙයි. එය මෙයට සම්බන්ධයක් නැති වෙනම කරුණක්.

ලංකාව වැඩිපුරම ආනයන සිදු කරන්නේ චීනයෙන් හා ඉන්දියාවෙන්. ඒ නිසා ලංකාවේ ආනයන සීමා කිරීම් වැඩිපුරම දැනෙන්නේ චීනයට හා ඉන්දියාවටයි. එහෙත්, එහෙම කළා කියලා එකට එක කරන්න තරම් දෙයක් ඉන්දියාව හෝ චීනය ලංකාවෙන් ආනයනය කරන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, මේ රටවල් වලට ලංකාවේ අපනයන වලට ප්‍රතිඵලදායක බලපෑමක් කිරීමේ හැකියාවක් නැහැ. මේ සුවිශේෂී තත්ත්වය නිසා, අඩු වශයෙන් කෙටිකාලීනව, ලංකාවට සෘජුව හෝ වක්‍රව ආනයන පාලනය කරන්න වගේම එයින් වාසියක් ලබා ගන්නත් පුළුවන්. එහිදී පවතින තත්ත්වය තේරුම් ගෙන එය මැනවින් කළමණාකරණය කර ගැනීම වැදගත්.

ඇමරිකාවේ කොරෝනා පැතිරීම තවත් පහළට

පසුගිය මාස තුනක කාලය තුළ හැම දවසකම ඇමරිකාවෙන් කෝවිඩ් ආසාදිතයින් ඉලක්කම් හයේ ගණනක් හමු වුනා. දැන් මේ ප්‍රමාණය ඉලක්කම් පහේ මට්ටමට වැටී තිබෙනවා. සති අන්තයේ ආසාදිතයින් අඩුවෙන් හමු වී සතියේ දිනවල ඉහළ යන එක සාමාන්‍ය රටාවයි. සති අන්තය පහු වී ගත වුණු දවස් දෙකේද ආසාදිතයින් ප්‍රමාණය ඉලක්කම් පහේ සීමාවේ තිබීමෙන් පෙනෙන්නේ අඩුවීම ස්ථිර අඩුවීමක් බවයි.

එන්නත්කරණය මෙයට හේතු වී තිබෙන ප්‍රධානම කරුණක් බවට සැකයක් නැහැ. එහෙත් එය එකම හේතුව කියා හිතන්න අමාරුයි. තවමත් එන්නතේ එක් මාත්‍රාවක් හෝ ලබා ගැනීමට හැකි වී තිබෙන්නේ ජනගහණයෙන් 9.7%කට පමණයි. ඒ වගේ මට්ටමකදී සාමූහික ප්‍රතිශක්තිය ඇති වන්නේ නැහැ. එහෙත්, ඇමරිකානුවන්ගෙන් 8.4%ක් මේ වන විට කෝවිඩ් ආසාදිතයින් සේ හඳුනාගෙන තිබෙන නිසාත්, සැබෑ ආසාදිතයින් ගණන එමෙන් කිහිප ගුණයක් විය හැකි නිසාත් ඇතැම් ප්‍රදේශ සාමූහික ප්‍රතිශක්ති මට්ටමට ලඟා වී තිබිය හැකියි. 

අළුත් ආසාදිතයින් අඩුවීමට වෙනත් හේතුද බලපානවා විය හැකියි. එන්නත අත ළඟටම ඇවිත් තිබියදී කෝවිඩ් හදා ගැනීම කාගේවත් කැමැත්ත නොවන නිසා බොහෝ දෙනෙක් කලින් පරිස්සම් වුනාට වඩා වැඩියෙන් පරිස්සම් වීම වගේම එන්නතට වැඩි අවධානයක් යොමුවීම නිසා කෝවිඩ් පරීක්ෂා අඩුවෙන් සිදුවීම වැනි හේතුද නොසලකා හරින්න බැහැ.

රෝගය ආසාදනය වීම හරහා ලැබෙන ප්‍රතිශක්තිය ගැන කිසිවකුට නිශ්චිත අදහසක් නැහැ. ඒ නිසා, එන්නත්කරණ වැඩ සටහනේදී රෝගය ආසාදනය වී ඇති අයෙක්ද යන කරුණ සලකා බලන්නේ නැහැ. ඔවුන්ටත් අනෙක් අයට වගේම එන්නත් ලබා දෙනවා.

එන්නත්කරණය හරහා සාමූහික ප්‍රතිශක්තිය කරා යාම තවමත් ඇමරිකාවට දුරස්ථ ඉලක්කයක්. දැනට තිබෙන ඇස්තමේන්තු අනුව රට මුළුමනින්ම සාමාන්‍ය තත්ත්වයට පත් වීමට ඉඩ තිබෙන්නේ නොවැම්බර් පමණ වන විටයි. එසේ වනු ඇත්තේද එන්නත්කරණ වැඩ සටහන බාධාවක් නැතිව හොඳින් ක්‍රියාත්මක වුවහොත් පමණයි. අළුත් වෛරස් ප්‍රභේද පැතිරෙන එක එන්නත්කරණ වැඩ සටහනට වඩා ඉක්මන් වුවහොත් මේ අවුරුද්ද අවසාන වන විටත් ප්‍රශ්නය නොවිසඳී තිබෙන්න පුළුවන්.

ලංකාවේ තත්ත්වයනම් හොඳ අතට හැරෙනු ඇත්තේ තවත් කාලයක් නරක අතට වර්ධනය වීමෙන් පසුවයි. ඇස්ට්‍රසෙනිකා එන්නතෙන් සාමූහික ප්‍රතිශක්තිය කරා ළඟා වීම වඩා අසීරු දෙයක්. දැනට දිනකට ලංකාවෙන් හමු වන ආසාදිතයින් ගණන ඉලක්කම් තුනේ ගණනක් වුවත් මෙය ඉතා ඉක්මණින් ඉලක්කම් හතරේ මට්ටමට යා හැකියි. 

මේ වගේ තත්ත්වයක් යටතේ සෞඛ්‍ය කාර්ය මණ්ඩලයට එන්නත ලැබී තිබීම ගොඩක් වටිනවා. ඒ අයට රෝගයට බයේ ඉන්න සිදු වුනානම් අමාරු වන අනෙක් ආසාදිතයින්ට එයින් බලපෑමක් ඇති වීම නොවැලැක්විය හැකි දෙයක්.