බහුතරයේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය

කලින් ලිපියෙන් මම පෙන්වා දුන්නේ මෙවර ඇමරිකාවේ ජනාධිපතිවරණ ප්‍රතිඵලය යාන්තමින් තීන්දු වූවක් බවයි. ඒ එක්කම මම කියපු තවත් දෙයක් වුනේ මේ වෙද්දී ඇමරිකානු සමාජය ඉතා විශාල ලෙස දේශපාලනිකව බෙදී ඇති බවයි. ඒ නිසා, දෝලන ප්‍රාන්ත කිහිපයක අවසන් ප්‍රතිඵලය "කෙස් ගහෙන්" තීරණය වුනත්, අනෙකුත් ප්‍රාන්ත ගණනාවකම අපේක්ෂකයින් දෙදෙනා අතර ඉතා විශාල පරතරයක් දැකිය හැකියි. 

හරියටම කියනවානම් වොෂින්ටන් ඩීසීද ප්‍රාන්තයක් සේ සැලකුවොත් ඇමරිකාවේ ප්‍රාන්ත 51න් 31කම අපේක්ෂකයින් දෙදෙනා අතර පරතරය 15% ඉක්මවනවා. මේ බෙදීම කාලයක් තිස්සේම වර්ධනය වෙමින් පවතින ප්‍රවණතාවක්. ට්‍රම්ප් ජයග්‍රහණය කළ ප්‍රාන්ත 25න් 17කදීම ඔහු බයිඩන්ට වඩා 15% ඉක්මවන ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් ලබා ගෙන තිබෙනවා. ඒ වගේම බයිඩන් විසින් ජයග්‍රහණය කළ ප්‍රාන්ත 25න් 13කදී හා වොෂින්ටන් ඩීසීහි ඔහු විසින් ට්‍රම්ප්ගේ ඡන්ද ප්‍රතිශතයට වඩා 15% ඉක්මවන ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් ලබා ගෙන තිබෙනවා.

ඉහත දත්ත අනුව පැහැදිලි වෙන්නේ අදාළ ප්‍රාන්ත වල ඡන්දදායකයින්ගේ ඡන්ද වලට ඇමරිකාවේ ජනාධිපතිවරයා තේරීමේ කටයුත්තේදී ආන්තික වටිනාකමක් ඇත්තේම නැති තරම් බවයි. මම කලින් ලිපියෙන් ඡන්දදායකයෙකුගේ ඡන්දය දීමේ හෝ නොදීමේ තීරණය සූත්‍රගත කළානේ. ඒ අනුව ඡන්දය දැමීමෙන් ඡන්දදායකයෙකුට ලැබෙන වාසිය B ලෙස සැලකුවොත් එම අගය අපට පහත පරිදි ලියන්න පුළුවන්.

B = (U1 - U0)p + C 

U1 - තමන් වඩාත්ම කැමති අපේක්ෂකයා ජයග්‍රහණය කිරීමේ වාසිය/අවාසිය හෝ සතුට/අසතුට  

U0 - ප්‍රතිවාදී අපේක්ෂකයා ජයග්‍රහණය කිරීමේ වාසිය/අවාසිය හෝ සතුට/අසතුට  

p - තමන්ගේ ඡන්දය නිසා තමන් වඩාත්ම කැමති අපේක්ෂකයා ජයග්‍රහණය කිරීමේ ඉඩකඩ වැඩි වීමේ සම්භාවිතාව 

C - ඡන්දය දැමීමේ ක්‍රියාවලිය නිසා ලැබෙන වාසිය/අවාසිය හෝ සතුට/අසතුට

මෙහි B>0 වූ විට කිසියම් අයෙක් ඡන්දය දමනවා. B<0 වූ විට ඡන්දය දමන්නේ නැහැ.

දැන් අර 15%ක පරතරයක් තිබෙන ප්‍රාන්ත වල ඡන්දදායකයෙකුගේ තත්ත්වය සලකා බැලුවොත් එවැන්නෙකු හා අදාළව ඉහත p අගය ඉතාම අඩුයි. ඒ කියන්නේ එවැන්නෙකු ඡන්දය දැම්මා හෝ නොදැම්මා කියා ප්‍රතිඵලය වෙනස් වෙන්නේ නැහැ. එහෙමනම් ඒ ප්‍රාන්ත වල ඡන්දදායකයෝත් වැඩියෙන් ඡන්දය දැම්මේ ඇයි? 

එක හේතුවක් වන්නේ U1 හා U0 අතර පරතරය විශාල ලෙස ඉහළ යාම. එවිට (U1 - U0) අගය ඉහළ යන නිසා p අගය අඩු වීමේ අවාසිය නිශේධනය වෙනවා. දෙවැන්න පෙර ලිපියෙන්ද කියූ පරිදි C අගය ඉහළ යාම. එය සෘණ අගයක් බව සැලකුවහොත් එහි මාපාංකය අඩු වීම. 

ඇත්තටම කියනවානම් මේ 15%ක පරතරය මගින් ඉහත සූත්‍රය පැහැදිලි කරනවාට වඩා සූත්‍රය ඇසුරෙන් පරතරය පැහැදිලි කිරීම පහසුයි. මෙවැනි පරතරයක් ඇති වී තිබෙන්නේම පක්ෂ දෙකේ ආධාරකරුවන් එක් එක් ප්‍රාන්තයේදී ඡන්දය දැමීම හෝ නොදැමීම සිදු වී තිබෙන්නේ එකම රටාවකට නොවන නිසා. 

කොහොමටත් රිපබ්ලිකන් පක්ෂය දිනන ප්‍රාන්තයක ඩිමොක්‍රටික් පාක්ෂිකයෙකු ඡන්දය දමන්න වැඩි උනන්දුවක් දක්වන්නේ නැහැ. තමන් කාට ඡන්දය දුන්නත් ප්‍රාන්තයේ ඡන්ද ටික යන්නේ රිපබ්ලිකන් පක්ෂයට බව එවැනි අයෙකු දන්නවා. ඒ වගේම, කොහොමටත් ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂය දිනන ප්‍රාන්තයක රිපබ්ලිකන් පාක්ෂිකයෙකු ඡන්දය දමන්න වැඩි උනන්දුවක් දක්වන්නේත්  නැහැ. මෙහි ප්‍රතිඵලය වන්නේ දෙපැත්තෙන් එක පැත්තකට පැහැදිලිවම බර ප්‍රාන්තයකදී දිනන පක්ෂයේ අපේක්ෂකයා උඩින්ම දිනන එකයි. ඒ කියන්නේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යටතේ ප්‍රාන්තයක බහුතරයට වඩා වාසිදායක ප්‍රතිඵලයක් ලැබෙන බවයි.

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය යටතේ ප්‍රාන්තයක බහුතරයට වඩා වාසිදායක ප්‍රතිඵලයක් ලැබෙන එකම හේතුව ඉහත කරුණ නෙමෙයි. ප්‍රාන්තයක බලයේ ඉන්නේ බහුතරය කැමති පක්ෂයේ ආණ්ඩුවක්. ඒ වගේම ඇමරිකාවේ ප්‍රාන්තයක මැතිවරණ නීතිය හා මැතිවරණය ක්‍රමවේදය හැදෙන්නේ අදාළ ප්‍රාන්තයේ ආණ්ඩුවට, ඒ කියන්නේ අදාළ ප්‍රාන්තයේ බහුතර ඡන්දදායකයින්ට අවශ්‍ය විදිහටයි. ඒ කියන්නේ බහුතරයට වාසිදායක වන ආකාරයට. මෙවර මැතිවරණයේදී මේ තත්ත්වය විශේෂයෙන්ම පෙනෙන්නට තිබුණා.

ඉතාම සරල හා අසම්පූර්ණ විග්‍රහයක් වුනත් කෝවිඩ් වසංගතය හමුවේ රිපබ්ලිකන් පක්ෂයේ ස්ථාවරය වුනේ රට වසා නොදමා, වසංගතයට බය නොවී, සාමාන්‍ය පරිදි කටයුතු කළ යුතු බවයි. ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂය වසංගතය හමුවේ පසු බැස සැඟවී සිටින ස්ථාවරයක හිටියා. මේ පක්ෂ දෙකේ ඡන්දදායකයින්ගෙනුත් මේ වෙනස පිළිබිඹු වුනා. ඡන්දය දමන්න ඡන්ද පොළට යන්න බය අය වැඩිපුර සිටියේ ඩිමොක්‍රටික් කඳවුරේ. ඒ කියන්නේ, ඉහත සූත්‍රයේ ඩිමොක්‍රටික් පාක්ෂිකයින්ගේ C අගය රිපබ්ලිකන් පාක්ෂිකයින්ගේ C අගයට වඩා විශාල සෘණ අගයක්ව පැවතුණා. ඒ නිසා, සාමාන්‍ය ආකාරයට ඡන්දය පැවැත්වුවානම් සමස්තයක් ලෙස ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂයට අවාසියක් වෙනවා. 

මේ තත්ත්වය හමුවේ ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂය විසින් කළේ ඔවුන්ට බලය තිබුණු ප්‍රාන්ත වල තැපැල් ඡන්ද ක්‍රමය ඇතුළු ක්‍රමවේද හඳුන්වා දී ඡන්දදායකයින්ගේ C අගය විශාල ලෙස පහළ දැමීමයි. ඒ නිසා, එම ප්‍රාන්ත වල ඩිමොක්‍රටික් ඡන්ද ප්‍රමාණය ඉහළ ගොස් අපේක්ෂකයින් දෙදෙනා අතර පරතරය ඉහළ ගියා. නමුත්, රිපබ්ලිකන් ප්‍රාන්තයට බලය තිබුණු ප්‍රාන්ත වල එවැන්නක් සිදු වුනේ නැහැ. රිපබ්ලිකන් පාක්ෂිකයින් ඡන්ද පොළට යාමට බය නොවූ නිසා එම ප්‍රාන්ත වල රිපබ්රිකන් ඡන්ද අඩු නොවුනත් ඩිමොක්‍රටික් ඡන්ද අඩු වුනා. එයින් වුණෙත් අපේක්ෂකයින් දෙදෙනා අතර පරතරය ඉහළ යාමයි.

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය කියා කියන්නේ සර්ව සම්පූර්ණ ක්‍රමයක් නෙමෙයි. කොයි රටක වුනත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය බහුතරයේ පැත්තට නැමෙන එක වලක්වන්න බැහැ. පොදුවේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය කියා කීවත් බොහෝ විට ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ක්‍රියාත්මක වන රාමුව හැදෙන්නේ බලය ඇති පාර්ශ්වයේ අවශ්‍යතාවය ඉටු වන ආකාරයටයි. එයින් කියන්නේ ඒකාධිපති ක්‍රමයක් වඩා හොඳයි කියන එක නෙමෙයි. ඒක කොහොමටත් නරකයි. 

බලය විමධ්‍යගතව තිබීම ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය බහුතරයේ පැත්තට නැමෙන එකේ අවාසිය හෝ අසාධාරණය නිශේධනය කෙරෙන එක් ප්‍රධාන යාන්ත්‍රණයක්. ඇමරිකාවේ බොහෝ දේවල් සිදු වන්නේ ප්‍රාන්තයේ බහුතරයේ මතය අනුව නිසා ප්‍රාන්ත වැසියන්ට රටේ වැසියන්ගේ බහුතර මතයට යටත් වෙන්න අවශ්‍ය වන්නේ නැහැ. ප්‍රාන්තයේ බහුතරයේ මතයට යටත් වෙන්න වීම විශාල ප්‍රශ්නයක් සේ පෙනෙන කෙනෙකුට වෙනත් ප්‍රාන්තයකට සංක්‍රමණය වෙන්න බාධාවකුත් නැහැ.