කියන විදිහට මේ දන්සැල් වල කෑම නොමිලේය. හැබැයි ඉකොනොමිස්ට්ලා කියන විදිහටනම් කොහේවත් නොමිලේ කෑම නැත. පිකට් වලට ගොස් පොලීසියෙන් නොමිලේ හම්බ වන කෑම වල සිට ජනතාව වෙනුවෙන් පාරට බැස වීදි නාට්‍ය පෙන්වීමට යාමේදී හෝ අනුන්ගේ මැයි රැළි වලට හොම්බ දැමීමේදී හම්බ වන කෑම මෙන්ම අන්තිම මොහොතේ ගිලෙන නැවකට පැන ඉල්ලාගෙන කන කෑම දක්වා සියළුම කෑම වලට ආර්ථික විද්‍යාව අනුවනම් මිලක් තිබේ. මේ මිල රුපියල් සත වලින් මැනිය හැකි මිලක් වීම අවශ්‍ය කරුණක් නොවේ.
දන්සැලක නොමිලේ බෙදන කෑම සඳහා කිසිවකු මිලක් ගෙවා ඇති බව වැඩිපුර පැහැදිලි කිරීමට අවශ්‍ය නැත. ඒ වුනාට කන අයට නොමිලේ නොවේදැයි කෙනෙකුට ඇසිය හැකිය. කන අය දන්සැල දෙන අයට මුදලක් නොගෙවන බව සාමාන්‍ය අර්ථයෙන් ඇත්තකි. එහෙත් කෑම නොමිලේ බවක් එයින් අදහස් නොවේ.
දන්සැල ඇත්තේ ගෙදර ඉස්සරහම නොවේ. හන්දියේය. බයිසිකලේ ගියොත් පැට්‍රල් පිච්චේ. පයින් යාමට ටිකක් දුර වැඩිය. ආපහු කාස්ටක අවුවේ ගෙදර එනවිට නොමිලේ කාපු කෑම ටික දිරවලාය. දන්සැලට ගිය ගමන්ම කෑම නොලැබේ. එතැන පෝලිමකි. පෝලිමේ ගතවෙන්නේ පොඩි එකාගේ ගෙදර වැඩ ටිකට උදවු කරන්නට ඇති කාලයයි. ඔය දන්සැල් දුන්නාට කෑම ෂුවර් නැත. බඩේ අමාරුවක් හැදුනොත් මල වාතයකි. හන්දියේ දොස්තර ගාවත් පෝලිමේ ඉන්නට සිදු වේ. සල්ලිත් යයි. වැඩට යන්නට බැරි වුනොත් ඉවර වෙන්නේ හදිස්සියකට ගන්නට ඇති සික් ලීව් ටිකය. ඕවා ඔක්කොම වියදම්ය.
පර්යේෂණ අනුව කෑම ගන්නා අවස්ථා මිනිස්සු වැඩියෙන්ම සතුටුවන අවස්ථා වලින් එකකි. එය එසේ වෙන්නේ ඇයි කියා විමසීමක් ආර්ථික විද්‍යාවේ නොකෙරේ. සබ්ජෙක්ට් එක පටන් ගන්නේ මිනිසුන් ඇතැම් දේවලින් වැඩිපුරත් තවත් දේවලින් අඩුවෙනුත් සතුටුවන බව පිළිගනිමිනි. මිනිසුන් එදිනෙදා ගන්නා තීරණ දෙස බලා සිටීමෙන් ඔවුන් වැඩිපුර සතුටුවන දේවල් සහ අඩුවෙන් සතුටුවන දේවල් හඳුනා ගැනීමට පුළුවන. එසේ වන්නේ ඇයි කියා පැහැදිලි කිරීමට පරිණාමික මනෝවිද්‍යාව වැනි වෙනත් විෂයයන් තිබේ. ඒ දේවල් ගැන වෙන වෙලාවක කතා කල හැකිය.
දන්සැලේ නිකම් බෙදන කෑම මිනිසුන් සතුටු කරයි. අනික් අතට මේක කෑම පිලිබඳ ප්‍රශ්නයක්ම නොවේ. දන්සැලේදී ගමේ යාලුවෝ සෙට් වේ. කන අතරේ චැට් එකක් දැමිය හැක. "පෝලිමේ මැද- හිටියට පාඩු වෙනවද- ඔය තරුණියන් මැද ඔහෙලට සොමියක් නැද්ද" සුනිල් පෙරේරා අසයි. "මොකෝ බං නැත්තේ?"
එහෙමත් දේවල් තිබේ. තව ඕන්නං මොබයිල් එකෙන් සෙල්ෆියක් අරගෙන කෑම කන හැටි ෆේස්බුක් එකේ දාන්නත් ඇහැකිය. වැටෙන ලයික් හීනෙනුත් පෙනේ. කලින් කතා කලේ වියදම් ගැනය. මෙහි ඇත්තේ එහි අනිත් පැත්තය. සතුටු විය හැකි කරුණුය. මේ සතුටු විය හැකි කරුණු වල මුළු එකතුව වියදම් වල එකතුවට වැඩිනම් කළුවා බුලත්කොහුපිටිය හන්දියේ ඇති දන්සැලට යනු ඇත. එසේ නැත්නම් වැඩක් බලාගෙන ගෙදර සිටිනු ඇත. මෙතෙන්දී කළුවා ඉකොනොමික්ස් පාවිච්චි කරයි. එහෙත් ඒ සඳහා විධිමත් ආර්ථික විද්‍යා අධ්‍යාපනයක් ලබා තිබීම අවශ්‍ය කරුණක් නොවේ.
දැන් මෙතන සිදුවන්නේ හොඳ දෙයක්ද? දන්සැලට යන අය එසේ යන්නේ ඔවුන්ට හොඳක් වන නිසාය. නොයන අය නොයන්නේ දන්සැල් කෑමෙන් ඔවුන්ට නොහොඳක් වන නිසාය. නොයා සිටීමෙන් ඔවුන්ට සිදුවන හොඳක් හෝ නොහොඳක් නැත. එහෙම බැලුවාම අවසානයේ වෙන්නේ හොඳකි.
දැන් අපි දන්සැල් දෙන අයගේ පැත්ත බලමු. මීයක් කඩන්නේ අත ලෙවකන්නට නොවේ. දන්සැල් දෙන අය එසේ දෙන්නේ එයින් ලැබෙන තෘප්තිය යන වියදමට වඩා වැඩි නිසාය. බලාපොරොත්තු වන ලාභය මරණයෙන් මතු ලැබෙන දෙයක් ගැන සිතා දැන් ලබන සතුටක් විය හැකිය. වෙනත් මුදලින් මැනිය හැකි ලාභයක්ද විය හැකිය. බොහෝ විට මේ දන්සැල් දෙන්නේ අනුන්ගෙන් සම්මාදම් එකතු කර ලැබෙන මුදලිනි. එහෙම බැලුවාම වියදම මහන්සිය පමණි. කොහොම වුනත් අවසාන වශයෙන් සංවිධාකයින්ට වෙන්නේ හොඳකි.
වැඩේට තවත් අය හවුල්වෙන නිසා ඒ පැත්තත් බැලිය යුතුය. සම්මාදම් දෙන අය එසේ දෙන්නේ හොඳ හිතින් විය හැකිය. නොදී බැරි නිසා අකැමැත්තෙන් වෙන්නත් පුළුවන. පිනකට හවුල් වෙන්නේ කොහොමද කියා බල බලා ඉන්නා කෙනෙකුටනම් මේ දන්සැල් සම්මාදම් කරුවන් කරන්නේ ලොකු සේවයකි. එහෙත් ඉකොනොමැට්ටාගේ අදහස අනුවනම් සල්ලි ලෑස්ති කරගෙන සම්මාදම් කාරයෙක් තට්ටු කරන තුරු බලා ඉන්නා පිරිස මහ ගොඩක් විය නොහැකිය. එහෙම නැති ගොඩක් දෙනෙකුට මේ සම්මාදම් කාරයන් මළ වාතයකි.
"කැමති නැත්නම් බෑ කියා නොදී සිටින්නට පුළුවන්නේ" කියා යමෙකුට කිව හැක. එහෙත් මෙය බොහෝ දෙනෙකුට කළ හැකි තෝරා ගැනීමක් නොවේ. ගමේ කොල්ලො සෙට් එක තරහා කර ගැනීමේ ප්‍රතිවිපාක දරුණු විය හැකිය. සමහර විට ප්‍රතිපල එසැණින් වන අවස්ථාත් අඩු නැත. හොඳම දේ වැඩි කතා නැතිව කීයක් හෝ දීමයි. මෙහිදී සිදුවන්නේ අකැමැති තෝරාගැනීම් දෙකකින් අඩුවෙන් අකැමැති (සාපේක්ෂව කුඩා අලාභයක් සිදුවන) විකල්පය තෝරා ගැනීමයි. මේ අනුව අවසාන ප්‍රතිපලය (සම්මාදම් දෙන අයට) නොහොඳක් විය හැකිය.
ඔය කිවුවාට තවත් විකල්පයක් ඇත. ඒ දොර ජනෙල් වසාගෙන ගෙදර කවුරුත් නැති රඟපෑම කිරීමයි. එසේ කිරීමෙන් තරහකාරයන් ඇතිකරගැනීමෙන් වැළකිය හැකි අතර මුදලත් බේරේ. එහෙත් අවසාන ප්‍රතිපලය නොහොඳකි. ඒ සම්මාදම් කාරයන් දොර ජනෙල් සියල්ලට තඩි බා මිදුලේ බඩ් අඹ ගහේ ගැට ටිකත් කඩාගෙන යන තුරු ස්වේච්ඡාවෙන් නිවාස අඩස්සි ගත වීමේ අපහසුතාවයයි.
දන්සැල් වාතයක් වන්නේ මේ අවසාන කණ්ඩායමට පමණක් නොවේ. නොමිලේ කෑම අවශ්‍ය නැතත් පාරේ යාම අවශ්‍ය තවත් හුදී ජන කණ්ඩායමකටත් දන්සැල් වාතයකි. බෞද්ධ කොඩි වලින් සැදූ මාර්ග බාධක වල වාහනය නැවැත්විය යුතුය. බොහෝ විට අකැමැත්තෙන් වුවත් යමක් කෑමට සිදුවේ. එයින් වැඩි වන්නේ සතුට නොව අසතුටයි.
අවසාන වශයෙන් ඉකොනොමැට්ටාට මෙසේ කිව හැකිය. දන්සැල් දීමෙන් ඒවා සංවිධානය කරන අයටත්, කැමැත්තෙන් පැමිණෙන අයටත්, කැමැත්තෙන් ආධාර කරන අයටත් හොඳක් සිදුවේ. අකැමැත්තෙන් ආධාර කරන අයටත්, එසේ නොකර මඟ හරින අයටත්, අකැමැත්තෙන් ආහාර පාන ගන්නා අයටත් වන්නේ නොහොඳකි. එසේනම්, සමස්ත ප්‍රතිපලය හොඳක්ද? නොහොඳක්ද?
මෙය 'සමාජ සැලසුම්කරුවකු' ලෙස ක්‍රියා කරන ආර්ථික විද්‍යාඥයකු විසඳිය යුතු පැනයකි. විසඳුම සරල නැත. එසේ සරල නොවන්නේ එක් අයෙකුට සිදුවන හොඳක් වෙනත් අයෙකුට සිදුවන නොහොඳක් වෙනුවෙන් නිශේධනය කළ හැකි නිශ්චිත ක්‍රමවේදයක් නොමැති බැවිනි.
මේ ක්‍රමවේදය තීරණය කිරීම ආර්ථික විද්‍යාඥයෙකුගේ මූලික කාර්යය නොවේ. එය දේශපාලන කටයුත්තකි. සමස්ත සමාජය විසින් දේශපාලනිකව තීරණය කළයුතු කරුණකි. ආර්ථික විද්‍යාඥයෙකුගේ මූලික කාර්ය භාරය වනුයේ සමාජයේ යහපත උපරිමයක් වන ක්‍රමවේදය සමස්ත සමාජය විසින් දේශපාලනිකව තීරණය කළ පසු අදාළ ඉලක්කය කාර්යක්ෂම ලෙස සපුරා ගැනීම සඳහා දායකත්වයක් සැපයීමයි.
මෙහිදී එක් පුද්ගලයකු ලබන තෘප්තිය තවත් අයෙකු ලබන තෘප්තිය හා සැසඳීම අසීරුම කාර්යයයි. ප්‍රාග්ධනය මූලික කරගත් සමාජ ක්‍රමයක අඩිතාලම වනුයේ මේ සැසඳීම සඳහා මුදල් යොදා ගැනීමයි. ඒ අනුව යමක් ලබාගැනීම සඳහා පුද්ගලයෙකු ගෙවීමට සූදානම් මුදලින් එමඟින් ඔහු හෝ ඇය ලබන සතුට පිළිබිඹු වේයැයි උපකල්පනය කෙරේ. මේ අනුව වැඩිම මුදලක් ගෙවිය හැකි පුද්ගලයෙකුට භාණ්ඩයක් හිමිවීම තුළ සමස්ත සමාජයේ තෘප්තිමත් භාවය උපරිමයක් වන බව අදහස් කෙරේ (විශේෂිත තත්ත්වයන් යටතේ හැර).
පසුගිය ජනාධිපති වරයා විසින් අරලියගහමන්දිරයේ පැවැත්වූ දන්සැල් පිළිබඳව ලොකු කතිකාවක් පහුගිය කාලයේ සිදුවිය. අලුත් ජනාධිපතිවරයාත් නීතිඥවරුන්ට නැවත දන්සැල ඇරීමට වූ උත්සාහයක් ආරාධිතයන් රැසක්ම පැමිණීම තහවුරු නොකළ නිසා කල් දැමූ බව සැලවිය. අහවලාට ඉන්විටේෂන් තුනයි මට දෙකයි වැනි පෞද්ගලික කාරණා මත ඇතැමුන්ද යහපාලන ප්‍රතිපත්ති වලට එකඟ නොවීම මත තවත් අයද ආරාධනාව ප්‍රතික්ෂේප කර තිබේ. නීතිඥවරුන් වැනි ඇතැම් විශේෂිත කණ්ඩායම් වලට අරලියගහමන්දිරයේ දන්සැල අනාදිමත් කාලයක සිට, ඉකොනොමැට්ටා දන්නා පරිදි අඩුම වශයෙන් පසුගිය රජයට පෙර පැවති ආණ්ඩු දෙක-තුනක්වත් යටතේ, පැවැත්වුණු බව බොහෝ දෙනා නොදන්නවා විය හැකිය. පසුගිය ජනපතිවරයා කළේ එතෙක් එක්තරා කොටසකට සීමා වූ මේ දන්සැල සමෘද්ධි නියාමකයන්, පෙර පාසැල් ගුරුවරුන් හා ග්‍රාම නිලධාරීන් වැනි සමාජයේ පහළ ස්ථර වෙත ව්‍යාප්ත කරමින් පුළුල් කිරීමයි. මෙතනදී පිළිබිඹු වූයේ පෙම්වතාගෙන් අමාරුවේ වැටුණු තරුණියට කොටන්නට බලා සිටින, එක් අයෙකු කුණු කවරයක් හලා ගිය පසු එතැන කුණු කන්දක් ගොඩ ගසන අපේ සමාජයේ පොදු මානසිකත්වයට වඩා වෙනස් දෙයක් නොවේ.
සම්මාදම් වලින් වියදම පියවේනම් දන්සලේ සංවිධායකයාට හොඳක් මිස නරකක් වීමට ඉඩ නැත. සම්මාදම කැමැත්ත අකැමැත්ත නොවිමසා ස්වයංක්‍රීයවම එකතු කෙරේනම් දායකයන්ට නරකක් මිස හොඳක් වීමට ඉඩ නැත. දන්සලට ගිය අය එසේ ගියේ අඩු නොහොඳ තෝරා ගනිමින්නම් (එසේ විය හැක්කේ කෙසේදැයි සාකච්ඡා කිරීමට ඉඩ නොගනිමි.) සහභාගී වූ සියල්ලෝම පස් වණක් ප්‍රීතියෙන් පිනා ගියේයැයි සිතීම වරදකි. දන්සැලට ලැබුණු ආරාධනා ප්‍රතික්ෂේප කළ (ඇතැම් ප්‍රසිද්ධ කලාකරුවන් වැනි) අය පෙරද වූහ. මේ තෝරාගැනීම කිරීමට වැඩි දෙනෙකුට හැකිවීම පමණක් සාපේක්ෂ ප්‍රගතියකි.
(කාටූනය exploremysrilanka.weebly.com වෙබ් අඩවියෙන් වන අතර ඡායාරූපය Sunday Times වෙබ් අඩවියෙනි.)
No comments:
Post a Comment
ඔබට කිසියම් ප්‍රතිචාරයක් දැමීමට අවශ්‍යනම් කරුණාකර මෙම ලිපියේ වෙබ් ලිපිනයෙහි econometta යන්න economatta ලෙස වෙනස් කර ප්‍රධාන වියුණුව වෙත යන්න. මෙය නිතර යාවත්කාලීන නොකෙරෙන ප්‍රධාන වියුණුවෙහි ඡායා වියුණුවක් පමණයි. ප්‍රධාන වියුණුවෙහි පළ කෙරෙන ප්‍රතිචාර පසුව මෙහිද යාවත්කාලීන කෙරෙනු ඇත.