දැනුම කුමක් අරභයාද?

අපේ වියුණුව ෆේස්බුක් සමාගම විසින් ස්පෑම් ගණයට දමා වාරණය කර තිබෙන්නේ ෆේස්බුක් පරිශීලකයින් විශාල පිරිසක් විසින් මෙහි අපහාසාත්මක දේ පළවන බව වාර්තා කිරීම මත පදනම්වයි. ෆේස්බුක් සමාගම පැත්තෙන් මෙම තීරණය ගත්තේ ඇල්ගොරිදමයක් විසින් විය හැකියි. බොහෝ විට මේ වාර්තා කිරීම් සංවිධානාත්මකව සිදු කෙරුණු දෙයක් විය හැකියි. එය කළේ කවුරු වුවත්, එයින් පෙනෙන්නේ අප ලියන දෙයින් සැලකිය යුතු බලපෑමක් වෙනවා කියන එකයි. අප විසින් අපේ වියුණුව හරහා බොරු සමාජගත කරන්නේ නැති නිසා, එසේ අප ලියන දෙයින් කාට හෝ රිදෙනවානම් ඒ කවර හෝ ආකාරයක බොරු සමාජගත කරන පිරිසකටයි. අප මෙහි බොරු යන වචනය භාවිතා කරන්නේ තමන්ට තහවුරු කළ නොහැකි හෝ නිවැරදි බව පෙන්වා දිය නොහැකි යන අදහසින්.

මෙසේ අපේ වියුණුවට පැමිණිය හැකි වෙබ් ලිපිනය වත්පොතේ වාරණය වී ඇතත්, අපේ වත්පොත් පිටු වාරණය වී නැහැ. ඒ නිසා අවශ්‍යනම් ඕනෑම ලිපියක් මුළුමනින්ම එහි පළ කිරීමේ හැකියාව අප සතුව තිබෙනවා. භාවිතා කළ හැකි විකල්ප තාක්ෂනික උපක්‍රමද තිබෙනවා. එහෙත්, විශේෂ අවශ්‍යතාවයක් මතු නොවුවහොත් අප වත්පොත පෙර ආකාරයෙන් භාවිතා කිරීම කරා යොමු වන්නේ නැහැ. අපහාස කියන දේ සාපේක්ෂ නිසා, දැනට අප මෙය සැලසුම් සහගත වැඩක්ද යන්න හෙවීමට බර නොතබා "පාඨක මතයට" ගරු කරනවා.

මෙහි ලියන ලිපි හැම එකක්ම විශාල පිරිසක් කරා ගෙන යාම අපේ ඉලක්කයක් නෙමෙයි. අපට අවශ්‍ය වන්නේ මෙහි ලියන දේ කියවනු දකින්නට අප කැමති සීමිත පිරිසක් වෙත මේ ලිපි යනු දකින්නයි. වත්පොත හරහා හෝ වෙනත් ක්‍රමයකින් ඇතැම් ලිපි විශාල පිරිසක් අතර ප්‍රචාරය වන්නට ඉඩ හැරීමේ අරමුණ වන්නේ පෙර කී කුලකයට අයත් සීමිත පිරිස් ආකර්ෂණය කර ගැනීමයි. මේ සීමිත පිරිස යනු අප සමඟ අදහස් අතින් එකඟ වන අය නෙමෙයි. එහෙත්, අප ලියන දේද ඇතුළු ඕනෑම දෙයක් ප්‍රශ්න නොකර පිළි නොගන්නා, තමන්ගේ මත නිවැරදි නොවන බව පෙනෙන විට ඒ බව පිළිගැනීමට සූදානම් අයයි. ඔවුන් එසේ කළ යුත්තේ ඔවුන් වෙනුවෙන්ම මිස මා වෙනුවෙන් නෙමෙයි. 

අවවාද නොතකා වැරදි පාරක යාමෙන් අමාරුවේ වැටෙන්නේ එසේ යන අය මිස අවවාද දෙන්නා නෙමෙයි. මේ බව දන්නා නිසා, මා හැම විටම උත්සාහ කරන්නේ මගේ ලෝකය වඩා නිරවුල් කර ගැනීමටයි. මේ වියුණුව හරහා මට ලැබෙන ලොකුම ප්‍රයෝජනය පෞද්ගලිකව මට ඉගෙන ගන්නට ඉඩ ලැබීමයි. ඇතැම් විට මා ඉගෙන ගන්නේ ප්‍රශ්න අසන අය නිසා. ප්‍රශ්නයකට පිළිතුරු දෙන හැම විටම මගේ අදහස් වඩා නිරවුල් වෙනවා. ඇතැම් විට මා ඉගෙන ගන්නේ මා සමඟ එකඟ නොවන අය නිසා. මා නොදන්නා තොරතුරු වෙනත් අය විසින් ප්‍රතිචාර සේ ඉදිරිපත් කරන අවස්ථාද දුලබ නැහැ. 

පොදු වශයෙන් ගත් විට බොහෝ දෙනෙක් මා සමඟ එකඟ නොවන තැනක් වන්නේ "ඇමරිකන් ක්‍රමය" අගය කිරීමයි. ඇමරිකානු ක්‍රමය ධනවාදය, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය හා බටහිර විද්‍යාව මත ගොඩ නැගුනු ක්‍රමයක් කියා කියන්න පුළුවන්. ඇමරිකානු ක්‍රමයේ මේ සාධක තුනම මා අගය කරනවා. ඇමරිකාව මේ තැනට පැමිණ තිබෙන්නේ මේ සාධක තුන නිසා. මේ තුනටම අද වෙද්දී ලෝක ආධිපත්‍යයක් තිබෙනවා. එය පරිණාමය තුළ වෙනත් විකල්ප සමඟ තරඟ කර උචිතතමයා ඉතිරිවීම හරහා සිදු වූ දෙයක්. ධනවාදයට, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයට හෝ බටහිර විද්‍යාවට මේ වන විට වඩා හොඳ විකල්ප නැහැ.

බටහිර විද්‍යාව ලෝකයේ තිබෙන එකම දැනුම් පද්ධතිය නොවූවත් එය ගොඩ නැගී තිබෙන්නේ වෙනත් දැනුම් පද්ධති වල ඇති සාධනීය අංග පහසුවෙන් අවශෝෂණය කර ගත හැකි ආකාරයකින්. ධනවාදය තුළද මේ ලක්ෂණය තිබෙනවා. ආර්ථික සෞභාග්‍යය නොවන වෙනත් දෙයක් සමාජ අරමුණක් වීමෙන් පසුව එය සාක්ෂාත් කර ගැනීම සඳහා ධනවාදය විනාශ කළ යුතු වන්නේ නැහැ. ධනවාදයට අවශ්‍ය පරිදි වෙනස් විය හැකියි. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය තුළ පහසුවෙන් ඒකාධිපතිත්වයක් ඇති විය හැකි වුවත් ඒකාධිපතිත්වයක් තුළ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ඇති කළ හැක්කේ විශාල මිලක් ගෙවීමෙන් පසුවයි. ඒ නිසා, ඒකාධිපතිත්වයක් තුළ තිබෙන කවර හෝ සාධනීය අංගයක් වෙනුවෙන් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය නැති කර ගැනීම තාර්කික තීරණයක් නෙමෙයි.

ඇමරිකානු ක්‍රමය ධනවාදය, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය හා බටහිර විද්‍යාව මත ගොඩ නැගුනු ක්‍රමයක් වුවත් ප්ලේටෝනික අර්ථයකින් ඔය තුනෙන් එකක්වත් ඇමරිකාවේ නැහැ. ඒ වගේම, මේ තුනෙන් එකක්වත් ප්ලේටෝනික පරිපූර්ණත්වයන් නෙමෙයි. අපට ඇමරිකානු ක්‍රමය හෝ ඉහත කී ධනවාදය, ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය හා බටහිර විද්‍යාව යන සංකල්ප විවේචනය කරන්නට අවශ්‍යනම් එය කරන එක අසීරු දෙයක් නෙමෙයි. එසේ කළහොත්, මෙය කියවන බොහෝ දෙනෙක් අප සමඟ එකඟ වෙයි. නමුත්, එවැනි කාර්යයකින් සිදු වන කිසිදු යහපතක් නැහැ. 

සිංහලෙන් ලියන මේ වියුණුවේ පළ වන ලිපි කියවන කිසිවෙකුට ඇමරිකානු ක්‍රමය දශමයකින් හෝ වෙනස් කරන්න බැහැ. එය කළ හැක්කේ ඇමරිකාවේ ජීවත්වන තරුණ පරපුරටයි. ඔවුන්ට කතා කරද්දී ඇමරිකානු ක්‍රමයේ වෙනස් විය යුතු තැන් හෝ අඩුපාඩු ඇත්නම් ඒවා ගැන මා කතා කරනවා. පරිණාමික ක්‍රියාවලිය තුළ ඇමරිකාවට වඩා ගවු ගණනක් පසුපසින් ඉන්න සමාජයක් මුලින් දැන ගත යුත්තේ ඇමරිකාව අද සිටින තැනට පැමිණි ආකාරය මිසක්, ඇමරිකාව අද අත්පත් කර ගෙන තිබෙන ප්‍රගතිය කඩා වැටිය හැක්කේ කොහොමද කියන එක නෙමෙයි.

ලෝකය ඉතා වේගයෙන් ප්‍රතිනිර්මාණය වෙමින් තිබෙනවා. එය සිදුවන්නේ සීමිත පිරිසකගේ දායකත්වයෙන් මිසක් හැම දෙනෙකුගේම දායකත්වයෙන් නෙමෙයි. පරිණාමික ඉතිහාසය දෙස ආපසු හැරී බැලුවොත් එහි බලයට මිස සාධාරණත්වයට  ප්‍රමුඛත්වය ලැබී නැහැ. ලෝකය ප්‍රතිනිර්මාණය කෙරෙන කටයුත්ත සිදු වෙමින් පවතින්නේ අප කවුද කියන එක පවා වෙනස් කරමින්. මෙහිදී අප ලෙස සඳහන් කළේ පොදුවේ හෝමෝ සේපියන්ස් සේපියන්ස්ලාගේ භෞතික සිරුර හා ඔවුන් සිතන පතන ආකාරයයි. කුඩා කණ්ඩායමක් විසින් අනාගත ලෝකය වගේම අනාගත මිනිසාවද සැලසුම් කරමින් සිටින අතර අනාගත ලෝකයේ සාධාරණත්වය යනු කුමක්ද යන්න තීරණය වීමට නියමිතව ඇත්තේ ඔවුන් අතින්. 

ඇතැම් රටවල් සිටින්නේ රටවල් ලෙසින්ම මේ කණ්ඩායමෙන් බැහැරවයි. පරිණාමික ක්‍රියාවලියක් තුළ පරිසරයට උචිත පරිදි වෙනස් විය නොහැකි ජීවීන් ලෝකයෙන් අතුරුදහන්ව යාම කාලය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක් පමණයි. ආර්ථික ජාතිකවාද හා බද්ධ වී ඇති සංස්කෘතික ජාතිකවාද වලින් කෙරෙන්නේ අනුචිත සංස්කෘතික චර්යාවන් වැඩි සංස්කෘතීන් ඒවායේ ඇතැම් සාධනීය අංගද සමඟ මුළුමනින්ම මිහිමතින් තුරන්ව යාමට ඉඩ සැලැස්වීමයි.

මේ වෙද්දී ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙක් යුවාල් හරාරි ගැන දන්නවා. කතා කරනවා. වසර පහමාරකට පෙර ඔහු ගැන මෙම වියුණුව හරහා සිංහල පාඨකයින්ට හඳුන්වා දෙද්දී සිංහලෙන් ලියවුනු කිසිදු ලියැවිල්ලක ඔහු ගැන කතා කර තිබුණු බවක් මා දන්නේ නැහැ.

හරාරිට අනුව මිනිසා අද සිටින තැනට පැමිණෙන්නට හේතු වී තිබෙන්නේ වසර හැත්තෑ දහසකට පමණ පෙර සිදු වුනු වාසිදායක ජාන විකෘතියක්. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මිනිසුන්ට වියුක්තව හිතන්න පුළුවන් වුනා. හරාරි විසින් චින්තන විප්ලවය සේ හඳුන්වන මේ සිදුවීමෙන් අනතුරුව අහම්බෙන් ජාන විකෘතියක් සිදු වන තුරු වසර දහස් ගණනක් බලා නොසිට පරිසරයට උචිත පරිදි සංස්කෘතික ලෙස පරිණාමය වන්නට මිනිස්සුන්ට හැකි වුනා. හරාරි විසින් ලියා තිබෙන හැම දෙයක්ම ශුද්ධ වූ ලියැවිලි ලෙස මා භාර ගන්නේ නැතත් මිනිස් දියුණුව හා වියුක්ත ලෙස සිතීමේ හැකියාව අතර සම්බන්ධය අපට නොසලකා හැරිය නොහැකි ඉතා වැදගත් සම්බන්ධයක්.

අප යමක් දන්නේ කොහොමද? මිනිස් මැෂිම ක්‍රියා කරන්නේ කොහොමද?

අප ඉපදෙන්නේම බොහෝ දේවල් "දැනගෙන". මේ දේවල් අප විසින් වසර ලක්ෂ ගණනක් පුරා අත්දැකීම් හරහා දැනගත් දේ. අප මෙන්ම වෙනත් සතුන් හා ගස් වැල් ද "ඉපදෙන්නේ" වසර ලක්ෂ හෝ මිලියන ගණනක් තිස්සේ එකතු කරගත් දැනුම් සම්භාරයක් සමඟ. ඒ දැනුම අපේ ජාන වල ගබඩා වී තිබෙනවා. අප ඇතැම් දේ කරන්නේ ඇල්ගොරිදම් වලට අනුවයි. අපේ හැඟීම් කියන්නේ මේ ඇල්ගොරිදම් වල ප්‍රතිඵල. මෙවැනි ඇතැම් ඇල්ගොරිදම් ප්‍රතිඵල වලට එරෙහිව අපට නිදහස් තීරණ ගන්න ඉතා අසීරුයි. වියුක්ත ලෙස නොසිතා එවැන්නක් කෙසේවත් කළ නොහැකියි.

- සත්තු වත්තේ ඝනකම වීදුරුවකින් වෙන්ව සිටින වලහෙක් ක්ෂණිකව වීදුරුවේ අනික් පැත්තේ සිටින අප වෙත පැන්නොත් එක වරම අපි බිය වී පස්සට පනින්නේ ඇයි? වසර ලක්ෂ ගණනක් පුරා පරිණාමය විසින් සුසර කර තිබෙන අපේ මොළයේ තිබෙන ඇල්ගොරිදමයක් ක්ෂණිකව ක්‍රියාත්මක වී වලසා විසින් පහර දෙනු ලැබ එයින් ජීවිතය අවසන් වීමේ සම්භාවිතාව ගණනය කර ඒ මත පදනම් වූ තීරණයක් ගන්නවා. මේ උදාහරණය ලංකාවට ගැලපෙන්නේ නැත්නම් හදිසියේ වත්තේ දකින සර්පයෙක් ගැන හිතන්න.

- අහම්බෙන් විරුද්ධ ලිංගිකයෙකු දුටු විට ආකර්ශනයක් ඇති වන්නේ ඇයි? වසර ලක්ෂ ගණනක් පුරා පරිණාමය විසින් සුසර කර තිබෙන අපේ මොළයේ තිබෙන ඇල්ගොරිදමයක් ක්ෂණිකව ක්‍රියාත්මක වී මේ දකින පුද්ගලයා සමඟ එකතු වී සරු ජනිතයෙකු බිහි කිරීමේ සම්භාවිතාව ගණනය කර ඒ මත පදනම් වූ තීරණයක් ගන්නවා. 

- අහම්බෙන් දකින පැණි රස කෑමක් කන්න පෙළඹවීමක් ඇති වන්නේ ඇයි? වසර ලක්ෂ ගණනක් පුරා පරිණාමය විසින් සුසර කර තිබෙන අපේ මොළයේ තිබෙන ඇල්ගොරිදමයක් ක්ෂණිකව ක්‍රියාත්මක වී මේ ආහාරය ලබා ගැනීමෙන් ජීවත් වීමේ සම්භාවිතාව කෙතරම් ඉහළ දමා ගත හැකිදැයි ගණනය කර ඒ මත පදනම් වූ තීරණයක් ගන්නවා. 

ඇල්ගොරිදම් හරහා පැමිණෙන මේ තීරණ බොහෝ විට නිවැරදි නැහැ. වසර දස දහස් ගණනක දත්ත යොදාගෙන පරිණාමික ක්‍රියාවලිය විසින් සුසර කර තිබෙන මේ ඇල්ගොරිදම් අද පරිසරයට ගැලපෙන පරිදි යාවත්කාලීන වී නැහැ. පරිණාමික ක්‍රියාවලිය ඉතා සෙමින් සිදු වන ක්‍රියාවලියක්. පරිණාමික ක්‍රියාවලිය තුළ සෑහෙන ප්‍රමාණයකට අනුචිත ඉතිරි වීම් වන අප සාර්ථක ලෙස මිහිමත ඉතිරි වී සිටින්නේ සංස්කෘතික පරිණාමය හරහා අපේ ජීවවිද්‍යාත්මක ඇල්ගොරිදම් වල වැරදි තීරණ නිවැරදි කර ගන්නට අප සමත්ව තිබෙන නිසයි. මෙයට උපකාරී වී තිබෙන්නේ මිනිසුන්ට වියුක්තව හිතන්න පුළුවන් වීමයි.

අපගේ ජාන හරහා අපට ලැබෙන මූලික මට්ටමේ දැනුමෙන් පසුව අපට ලැබෙන ඊළඟ මට්ටමේ දැනුම් වන්නේ අපේ පංචේන්ද්‍රියයන් හරහා ලබා ගන්නා අනුභූතික දැනුම්. අනුභූතික අත්දැකීම් දැනුම් බවට පත් වන්නේ එම අත්දැකීම් මතකයේ ගබඩා කර ගැනීම හරහායි. පංචේන්ද්‍රියයන් හරහා ලැබෙන සංවේදනා වලට මූලික මට්ටමේ ප්‍රතිචාර දක්වන්නේ අපේ ජාන වල ගබඩා වී තිබෙන අවුරුදු මිලියන ගණනක් පැරණි දැනුමයි. ඒ දැනුම ගස්වැල් වලට පවා තිබෙන දැනුමක්. එහෙත්, මෙසේ පංචේන්ද්‍රියයන් හරහා ලැබෙන සංවේදනා ජානමය නොවන මතකයක ගබඩා කර තබා ගැනීම මිනිසුන්ට හා ඇතැම් සතුන්ට පමණක් කළ හැකි දෙයක්. සිතීමේ ක්‍රියාවලියේ මූලිකම අදියරක් සේ හැඳින්විය හැක්කේ මේ ආකාරයෙන් ගබඩා කර ගන්නා අනුභූතික අත්දැකීම් නැවත ස්මරණය කිරීම හා පංචේන්ද්‍රියයන් හරහා ලැබෙන සංවේදනා වලට ප්‍රතිචාර දැක්වීමේදී ප්‍රයෝජනයට ගැනීමයි. 

මතකයේ ගබඩා කර ගත හැක්කේ එක් නිමේෂයක ලබන අනුභූතික අත්දැකීමක්. දඩයමේ යද්දී පළමු වරට හමු වන විශාල ගසක් පිළිබඳ අනුභූතික අත්දැකීම මතකයේ ගබඩා කර ගන්නා අයෙක් එම ගස පිළිබඳ අනුභූතික අත්දැකීමක් පංචේන්ද්‍රියයන් හරහා දෙවන වරට ලැබෙන විට වත්මන් නිමේෂය හා මතකයේ ගබඩා වී තිබෙන නිමේෂය අතර සාම්‍යයක් දකිනවා. ඒ සමඟ එම ගස පිළිබඳ අදහස වියුක්ත අදහසක් බවට පත් වෙනවා. මිහිඳු හිමිගේ පළමු ප්‍රශ්න වටය අවසානයේදී තිස්ස රජු විසින් තමන්ගේ දෑස් ඉදිරිපස පෙනෙන අඹ ගස පිළිබඳ වියුක්ත අදහසක් ඇති කර ගන්නේ මේ ආකාරයටයි. මේ මට්ටමේ බුද්ධියක් ඇතැම් සතුන්ටද තිබෙනවා. එය අනුභූතික අත්දැකීමක් ඉක්මවා යන දැනුමක්. එතරම් සංකීර්ණ නැති පරිගණක මෘදුකාංගයකටද මේ දෙයම කළ හැකියි. 

දඩයමේ යද්දී හමු වන විශාල ගසක් පිළිබඳ අනුභූතික අත්දැකීම කෙටි කාලයක් තුළ විශාල ලෙස වෙනස් වන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, මේ වියුක්ත සංකල්පය නිරූපණය වන චිත්තරූපයක් මවා ගැනීම අසීරු දෙයක් නෙමෙයි. එහෙත්, ඇතැම් අනුභූතික අත්දැකීම් එලෙසම අත් විඳිය හැක්කේ එක් නිමේෂයකදී පමණයි. දුවන මුවෙක් හා තණ කණ මුවෙක් වගේ. ස්ථිතික චිත්තරූපයක් සේ වරකදී සිතින් මවා ගත හැක්කේ එක්කෝ දුවන මුවෙක්. නැත්නම් තණ කණ මුවෙක් වගේ. දුවන මුවෙක් හා තණ කන මුවෙක් එකම සතෙක් ලෙස දැකීම තුළ තිබෙන්නේ වියුක්ත දැනුමක්.

මුවා යන වියුක්ත සංකල්පය හැදෙන්නේ දුවන හෝ තණ කන, එකිනෙකාගෙන් වෙනස්ව හඳුනාගත හැකි මුවන් ගණනාවක් පිළිබඳ අනුභූතික අත්දැකීම් මත පදනම්වයි. ඒ මුවා, එක් නිමේෂයක හෝ අනුභූතික ලෙස දැකිය නොහැකි මනසේ පමණක් සිටින මුවෙක්. මෙවැනි වියුක්ත සංකල්පයක වටිනාකම වන්නේ එම වියුක්ත සංකල්පය ඇසුරෙන් කිසිදා නොදුටු මුවන් පිළිබඳවද පරිකල්පනය කරන්නට හැකි වීමයි. ඒ සමඟම, පංචේන්ද්‍රියයන් හරහා ලැබෙන අත්දැකීම් හා ඒ මත පදනම් වූ දැනුම් ඉක්මවා යාමේ හැකියාවක් මිනිසාට ලැබෙනවා. මේ මට්ටමට යාමද ඇතැම් සතුන්ට මෙන්ම, පරිගණකයටද කළ හැකි දෙයක්. 

බොහෝ වියුක්ත සංකල්ප සමඟ යම් ආකාරයක පරිපූර්ණත්වයක් සම්බන්ධ වී තිබෙනවා. මුවෙක්නම් කකුල් හතරක් තිබෙන සතෙක්. එහෙමනම්, කකුල් තුනකින් පැන පැන යන, කකුලක් අහිමි වූ මුවෙක් මුවෙක් නෙමෙයිද? 

කකුල් තුනේ මුවාත් මුවෙක් තමයි. ඒ මුවාට පරිපූර්ණ වියුක්ත මුවාට සාපේක්ෂව අඩුවක් තිබෙනවා. එහෙත්, ඒ මුවාත් මුවෙක්. එසේ වුනා කියා මුවා කියන සංකල්පය කකුල් තුනේ මුවෙක් ලෙස වෙනස් වන්නේ නැහැ. බොහෝ විට ඉන්ද්‍රියයන් හරහා නිරීක්ෂණය කළ හැක්කේ වියුක්ත සංකල්පයේ අසම්පූර්ණ ස්වරූපයක්. 

එතකොට කකුල් හයේ මුවෙක් දකින්න ලැබුණොත් ඒ ගැන කියන්න වෙන්නේ කුමක්ද? ගණිතය අනුවනම්, කකුල් හයේ මුවාගේ කිසිම අඩුවක් නැහැ. වැඩියෙනුත් කකුල් දෙකක් තිබෙනවා. නමුත්, සංකල්පීය ලෙස බැලුවොත් මේ වැඩිපුර කකුල් දෙක කියන්නෙත් අඩුවක්. එය අඩුවක් වන්නේ පරිපූර්ණත්වය අර්ථ දක්වා තිබෙන්නේ කකුල් හතරේ මුවෙක් ලෙස නිසයි. 

අවශ්‍යනම් කෙනෙකුට වියුක්ත මුවා කකුල් හයේ මුවෙක් විදිහට අර්ථ දක්වන්නත් පුළුවන්. එසේ අර්ථදැක්වීමෙන් පසුව, සියලුම කකුල් හතරේ මුවන් අඩුවක් ඇති මුවන් බවට පත් වෙනවා. අවශ්‍යනම් කකුල් අටේ මුවෙක් ගැන වුවත් මිනිහෙකුට පරිකල්පනය කරන්න පුළුවන්. කකුල් අටේ මුවෙක් කිසිම දිනක අනුභූතික අත්දැකීමක් ලෙස දැක නොතිබීම මෙයට බාධාවක් නෙමෙයි. ඒ අනුව, කකුල් හයේ මුවෙක් වුවත් අඩුවක් සහිත මුවෙක් බවට පත් වෙනවා. 

ඔය විදිහටම නයෙකුගේ පරිපූර්ණ ස්වරූපය පෙණ හතක් තිබෙන නයෙක් වෙන්න පුළුවන්. රජෙකුගේ පරිපූර්ණ ස්වරූපය හිස් දහයක් තිබෙන ස්වරූපයක් වෙන්න පුළුවන්. මේ වගේ දේවල් පරිකල්පනය කරන්න අනුභූතික අත්දැකීම් අවශ්‍ය නැහැ. එකම ගහ හෝ එකම සතා දවසෙන් දවස වෙනස් වන ආකාරය අනුභූතික අත්දැකීමක් ලෙස අත්විඳින කෙනෙකුට අනුභූතික අත්දැකීමක්ව නැති ආකාරයකින් යමක් වෙනස් වීමේ හැකියාව ගැනද පරිකල්පනය කිරීමට පෙළඹුමක් ඇතිවීම හිතාගන්න අමාරු කරුණක් නෙමෙයි.

වියුක්ත දැනුම්, වියුක්ත සංකල්ප අවශ්‍ය ඇයි? වියුක්ත නොවන දැනුම් අවශ්‍ය වන හේතුවටම තමයි. කවර හෝ දැනුමක් අවශ්‍ය වන්නේ පැවැත්ම හා අදාළ අවිනිශ්චිතතා අවම කර ගැනීමටයි. එය ජීව විද්‍යාත්මක පෙළඹුමක්. දැනුම ලබා ගැනීමේ වෙනත් අරමුණක් නැහැ. අවිනිශ්චිතතා අවම කිරීම හරහා පැවැත්ම සහතික කළ හැකි ආකාරයේ වියුක්ත දැනුමකින් සමාජයකට ලොකු පිම්මක් පනින්න පුළුවන්.

වියුක්තව හිතන එක ඕනෑම කෙනෙකුට කළ හැකි වගේම, නිතරම කරන සාමාන්‍ය දෙයක්. වැදගත් වන්නේ වියුක්තව හිතන්නේ මොනවාද කියන එකයි. බොහෝ දෙනෙක්ට වියුක්තව හිතන්න පුළුවන් වුනත් වියුක්ත ලෙස වැඩකට ඇති දෙයක් හිතන්න බැහැ. 

වියුක්ත ලෙස වැඩකට ඇති දෙයක් ගැන හිතන්න බැරිකම එක් රටකට හෝ සංස්කෘතියකට පමණක් සීමා වූ ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. ඇමරිකාව වැනි බටහිර රටක් ගත්තත් මෙහි වෙනසක් නැහැ. වියුක්ත ලෙස සිතා ඒ ඇසුරෙන් ප්‍රයෝජනවත් ආකාරයක අලුත් දැනුමක් නිෂ්පාදනය කළ හැක්කේ ඉතා සුළු පිරිසකට පමණයි. ලෝකය තමන්ට අවශ්‍ය පරිදි ප්‍රතිනිර්මාණය කරන්නේ මේ සුළු පිරිසයි. එවැනි වැඩි දෙනෙකු සිටින රටවල් හා සමාජ වඩා වේගයෙන් දියුණු වෙනවා. 

වත්පොත ඉකොනොමැට්ටා තහනම් කරයි!

පෙරේදා (ජනවාරි 20) ඇමරිකාවේ අලුත් ජනාධිපතිවරයෙක් දිවුරුම් දුන්නා. අලුත් ජනාධිපතිවරයා වගේම ඔහුගේ දේශපාලන පක්ෂයත් පෙනී සිටින්නේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය වෙනුවෙන්. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය වෙනුවෙන් පෙනී සිටින පුද්ගලයෙකු රටේ ජනාධිපති සේ දිවුරුම් දෙන දවසේම වත්පොත විසින් ඉකොනොමැට්ටාගේ බොජුන්හල අසාදුගත කර වත්පොත හරහා මෙහි පිවිසීම තහනම් කර තිබීම අපූරු අහම්බයක්.

ඇමරිකාවේ බලයේ සිටි ජනාධිපතිවරයාගේ සමාජ ජාලා ගිණුම් පවා තහනම් වූ පසුබිමක මේ වගේ දෙයක් වෙන එකේ ලොකු අමුත්තක් නැතත්, මෙය ඇමරිකාවේ පැත්තෙන් සිදු වූ දෙයක් කියා මම හිතන්නේ නැහැ. ඇමරිකාවේ නීතියට, සම්මත වලට හෝ පොදු සදාචාරයට එරෙහි දෙයක් මෙහි පළ කර නැහැ. කෙසේ වුවත්, සිදු වුනේ කුමක්ද කියා නිශ්චිතව කීමේ හෝ දැන ගැනීමේ හැකියාවක් අපට නැහැ.

මේ වන විට මෙම වියුණුවේ ලිපි 889ක් පළ කර තිබෙනවා. එම ලිපි වලින් අඩුම වශයෙන් අටසීයක්වත් වත්පොත හරහා බෙදාගෙන තිබෙනවා. ඇතැම් ලිපි දහස් ගණනක් විසින් නැවත පළ කර (ශෙයා කර) තිබෙනවා. මේ බෙදා ගැනීම් බොහොමයක් මට නොපෙනෙන නිසා හරියටම ගණනක් දන්නේ නැති වුවත්, මෙතෙක් ලියා ඇති ලිපි වත්පොතේ බෙදාගෙන ඇති තැන් ප්‍රමාණය දස දහස් ගණනක් විය යුතුයි. කාලයක් තිස්සේ සංසරණය වූ මේ පැරණි බෙදා හැරීම් හරහා දිනපතාම සැලකිය යුතු පිරිසක් මෙහි පිවිසුනා. වත්පොත විසින් මේ වෙද්දී පසුගිය වසර හය තුළ ඉකොනොමැට්ටා මෙන්ම වෙනත් අය විසින්ද වත්පොත හරහා ප්‍රචාරය කළ එම ලිපි සියල්ලම ඉවත් කර ඇති බවයි පෙනෙන්නට තිබෙන්නේ. 

අප කිසිම විටක මෙම වියුණුව හරහා හදිසියේ මතුවන වෙළඳ දැන්වීම් (පොප් අප් ඇඩ්ස්) පළ කර නැහැ. අඩු වශයෙන් සාමාන්‍යයෙන් බ්ලොගර් හරහා දැන්වීම් පළ කර මුදල් සෙවීමට ඉඩ සලසන ආකෘතිය හෝ ප්‍රයෝජනයට ගෙන නැහැ. කිසිදු ප්‍රසිද්ධ සන්නාමයක නම ව්‍යාජ ලෙස යොදාගෙනද නැහැ. ඒ වගේම, කෝවිඩ් හා අදාළ හෝ වෙනත් දේවල් හා අදාළ වැරදියයි සම්මත තොරතුරු ප්‍රචාරය කර නැහැ. ඇත්තටම අප විසින් දිගින් දිගටම කර තිබෙන්නේ නොමඟ යවන සුළු හෝ වැරදි තොරතුරු ප්‍රචාරය වෙද්දී ඒවාට එරෙහිව නිවැරදි තොරතුරු පළ කිරීමයි. වත්පොත විසින් අපගේ වියුණුව අසාදුගත කර ඇතත් වත්පොත් පිටු අවහිර කර නැති නිසා මෙය වත්පොත් පිටුව පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක්ද විය නොහැකියි.

ඇතැම් දේවල් ලියන විට ඇතැම් කණ්ඩායම් වලට වැඩියෙන් රිදෙනවා. දොරවල් වසාගෙන හතර අතට නෙලන්නේ නැතිව, අප සමඟ එකඟ නොවන අයට තමන්ගේ අදහස්ද ප්‍රතිචාර සේ මෙහි පළ කරන්නට අප විසින් අවස්ථාව සලසා ඇතත් තමන් රැඳී සිටින්නේ බොරුවක් මත බව හොඳින්ම දන්නා සිටින අයට ඒ අවස්ථාවෙන් වැඩක් වෙන්නේ නැහැ. අප ලියන සමහර දේවල් වලින් එවැනි අයගේ ලෝක කඩා වැටී, පැවැත්මවල් බිඳ වැටෙන විට එය පිළිබිඹු වන්නේ මෙවැනි දේවල් වලින්. මීට පෙරද, ඇතැම් දේ ලියද්දී ආරම්භක ඉකොනොමැට්ටා ගිණුම ව්‍යාජ ගිණුමක් බව හදිසියේම වත්පොතට වාර්තා වුනා. එහෙත්, ඒ අවස්ථාවේදී එය ව්‍යාජ ගිණුමක් නොවන බව තහවුරු කරන්නට වත්පොත අප‍ට අවස්ථාව ලබා දුන්නා. මෙවර එවැනි අවස්ථාවක් හෝ අඩු වශයෙන් කරුණු දැක්වීමක් හෝ නැති නිසා "මැරුණට පස්සෙවත් මැරුණේ කොහොමද කියලා දන්නේ නැති" තත්ත්වයකට අපට මුහුණ දෙන්න සිදු වී තිබෙනවා. 

මෙම වියුණුව ආරම්භ කළ දවසේ සිටම අප විසින් වියුණුව හා අදාළව අනුගමනය කළේද අප වියුණුව හරහා පෙනී සිටින මතවාදයට ගැලපෙන භාවිතාවක්. නිදහස් අදහස් වෙනුවෙන් පෙනී සිටින අප අප ලියන දෙයට එකඟ නොවීමේ පදනම මත කිසිදු අදහසක් වාරණය කර නැහැ. එමෙන්ම පාරිභෝගික ඉල්ලුම සපුරනු මිස අප කිසි විටෙකත් ඇඟේ ගසා බඩු විකුණා නැහැ. මේ වියුණුව ආරම්භ කළ දවසේ සිටම එය ප්‍රචාරය කළේ කෙසේ හෝ එය හොයා ගෙන කියවූ අයයි. ලේඛකයාගේ කිසිදු පෞද්ගලික මිතුරෙකුට හෝ මෙය කියවන ලෙස ඉල්ලා සිට නැතුවාක් මෙන්ම අඩු වශයෙන් මෙවැන්නක් ගැන කියා නැහැ.

අප වියුණුව පටන් ගත් කාලයද සිංහල වියුණු වල හොඳම කාලය නොවුනත් අදට වඩා සිංහල වියුණු ජනප්‍රියව තිබුණු කාලයක්. ඒ කාලයේ වැඩි දෙනෙක් වියුණු වලට පැමිණියේ බ්ලොග් සින්ඩිකේටර හරහා. ඇතැම් බ්ලොග් සින්ඩිකේටර විසින් අපගේ ඉල්ලීමක් නැතිවම මෙම වියුණුවද එකතු කර ගැනීම නිසා ඒ හරහා සැලකිය යුතු පාඨක පිරිසක් මෙහි පැමිණියා. එක් අවස්ථාවක එවැනි එක් බ්ලොග් සින්ඩිකේටරකින් මෙම වියුණුව ඉවත් කිරීම නිසා මෙහි පැමිණෙන්නන් යම් තරමකින් අඩු වුනා. ඉන් පසුව, බොහෝ දෙනෙක් මෙහි පැමිණියේ වත්පොත හරහා.

මේ වන තුරු අවම වශයෙන් පන්සීයක් වෙත වත්පොත හරහා මෙහි පළ වන දේ ගියා. ඒ සියලුම දෙනා තමන්ගේ කැමැත්තෙන් වත්පොත් පිටුව සමඟ එකතු වූ අයයි. වත්පොත් පිටුව සමඟ එක් වන මෙන් අප විසින් කිසිවෙකුට ආරාධනා කර නැහැ. ඒ වගේම, මේ පිටුව යොදා ගෙන තිබෙන්නේ වියුණුව වෙත ප්‍රවේශ වීමේ දොරටුවක් ලෙස පමණයි. ඉතා කලාතුරකින් හැර එහි වෙනත් දේ පළ කර නැහැ.

මෙයින් ඉදිරියට අපට වත්පොත හරහා මෙහි පළවන අලුත් ලිපි පිළිබඳව දැනුම් දීමේ හැකියාවක් නැහැ. වත්පොතට වංගු ගසන්නට පුළුවන් වුවත්, වත්පොත වුවත් එන්නේ ගේමටනම් අප කරන්නේ ලේන් අම්මා මුහුදට කළ දෙයයි. දැවැන්තයින් සේ පෙනෙන හැම දෙනෙක්ම වාගේ රැඳී සිටින්නේ ඔවුන් මත විශ්වාසය තබන ඒකීය මිනිසුන් මත. මේ ලිපිය මුළුමනින්ම වත්පොතේ පළ කෙරෙන නමුත් මෙයින් ඉදිරියට දිගින් දිගටම එවැන්නක් කරන්න අපේ බලාපොරොත්තුවක් නැහැ. ඒ නිසා, වියුණුව කියවන්න අවශ්‍යනම් ඔබට වරින් වර වියුණුවේ ලිපිනය භාවිතා කර සෘජුවම එහි පිවිසෙන්න වෙනවා. 

පසුගිය දින දෙක තුළ ස්වීඩනයේ සිට මෙම වියුණුවට පිවිසුම් හාරදහසකට වැඩි ප්‍රමාණයක් දැකිය හැකියි. එය අසාමාන්‍ය දෙයක්. මෙය කියවන අයගෙන් 40%ක් පමණ විදේශගත ලාංකිකයින් වුවත්, ස්වීඩනය පාඨකයින් සැලකිය යුතු පිරිසක් මෙහි පිවිසවන රටක් නෙමෙයි. ඒ වගේම, මේ පිවිසුම් වැඩි ප්‍රමාණයක් සිදුව ඇත්තේ මැකින්ටොෂ් පරිගණකයකින්. එයද සාමාන්‍ය දෙයක් නෙමෙයි. කුමක් හෝ අසාමාන්‍ය දෙයක් සිදු වී ඇති බව පැහැදිලියි.

අප ලියන දෙයින් යම් අයට රිදෙනවා විය හැකි වුවත් ඒ අයද අපේ පාඨකයින් බව අපට නොසලකා හරින්න බැහැ. අපේ පාඨකයින් යම් ප්‍රමාණයකට ඒ තරමටම රිදෙනවානම් අපට ඒ ගැනත් නොසලකා ඉන්න බැහැ. ඔවුන්ගේ කැමැත්ත වන්නේ මෙම ලිපි වත්පොත හරහා බෙදා හැරීම වැළැක්වීමනම්, වෙනත් පාඨකයින් විශාල පිරිසකට වත්පොත හරහා මෙම ලිපි බෙදාගන්නට අවශ්‍ය වන තුරු වැඩි පාඨක පිරිසකගේ අවශ්‍යතාවය එලෙසම සිදු වනු ඇති. මේ වියුණුවේ වෙබ් ලිපිනය වත්පොතේ පළ කරන්නට උත්සාහ කරන හැම විටකම වත්පොත විසින් එය වලක්වනවා. එහෙත් අවශ්‍ය අයෙකුට දිගටම ඉදිරියට ගොස් එයට තමන් එකඟ නොවන බව කියා සිටින්න පුළුවන්. 

ප්‍රමාණවත් පිරිසක් විරුද්ධ වුවහොත් වත්පොතේ තීරණය ඇතැම් විට වෙනස් විය හැකියි. එහෙත්, අප ඒ ගැන හරියටම දන්නේ නැහැ. මෙතෙක් වත්පොත හරහා මෙහි පැමිණි පාඨකයින්ට ඉදිරියේදී එම සේවය සලසන්නට නොහැකි වීම පිළිබඳව අපගේ කණගාටුව! 

දන්න ගහ සහ හැදෙන ගහ

වියුක්තව හිතන්න පුළුවන්කම මිනිස්සුන්ට තිබෙන සුවිශේෂී හැකියාවක්. මේ හැකියාව මිනිස්සු සාමූහිකව කරන බොහෝ කටයුතු වලදී ප්‍රයෝජනවත් වෙනවා. වියුක්තව හිතන්න පුළුවන් මිනිස්සුන්ට පමණක්ද? සත්තුන්ට වියුක්තව හිතන්න බැරිද? සත්තුන්ට වියුක්තව තියා කොහොමටවත්ම හිතන්න බැරිද? ඒ ප්‍රශ්න අපි දැනට පැත්තකින් තියමු.

වියුක්තව හිතන එක සුළු පිරිසකට පමණක් තිබෙන සුවිශේෂී හැකියාවක් නෙමෙයි. මිනිස්සු කවුරුත් යම් යම් සීමා තුළ වියුක්තව හිතනවා. "ගහ දන්න මිනිහට කොළ කඩා පාන්න දෙයක් නෑ" කියා කියද්දී ඔය කියන්නේ මොන ගහක් ගැනද කියා කාට හරි කියන්න පුළුවන්ද? නැත්නම් හිතේ මවා ගන්න පුළුවන්ද?

ඔය ගහ කොස් ගහක්, පොල් ගහක්, කෙහෙල් ගහක් වගේ මොකක් හෝ ගහක් වෙන්න පුළුවන්. මෙහි ගහ කියා කියන්නේ ඔය ඕනෑම ගහක් හා අදාළ කර ගත හැකි වියුක්ත සංකල්පයකට. හැබැයි මේ ගහ නවහන්දි, මුවකීරිය, පතොක් වගේ ගහක් වෙන්න බැහැ. කොළ තියෙන ගහක් වෙන්න ඕනෑ. මෙහි කොළ කියා කියන්නේ විද්‍යාවට ඉගෙන ගන්න පත්‍ර නෙමෙයි. කොළය කියන්නේත්, පත්‍රය කියා කියන්නේත් වෙනස් සංකල්ප දෙකක්. දෙකම වියුක්ත සංකල්ප. කෙහෙල් කඳ කඳක් නොවන බවත්, ළූණු ගෙඩිය ගෙඩියක් නොවන බවත් මුලින්ම විද්‍යාවට ඉගෙන ගන්න කොට කාට වුනත් පොඩි තිගැස්මක් ඇති වෙන්නේ ඒ වෙද්දී "දැන ගෙන" සිටින දේවල් අභියෝගයට ලක් වෙන නිසයි.

එතකොට "හැදෙන ගහ දෙපෙත්තෙන් දැනේ" කියද්දී කියන්නේත් ඔය ගහ ගැනමද? දන්න ගහ හා හැදෙන ගහ කියන ගස් දෙකම වියුක්ත සංකල්ප වුනත් මේ දෙක එකක්ම නෙමෙයි. දන්න ගහ කොළ තියෙන ඕනෑම ගහක් වෙන්න පුළුවන්. හැදෙන ගහ එහෙම වෙලා මදි. එය බීජයකින් පළවෙන ගහක් වෙන්න ඕනෑ. ගහ හැදෙන්න පටන් ගනිද්දී පෙති දෙක හැදෙන්නේ බීජය දෙපළු වෙලා. ඒ නිසා, කජු ගහක් හරි තෝර පරිප්පු ගහක් හරි හැදෙන ගහක්ද කියලා දෙපෙත්තෙන් කියන්න පුළුවන් වුනත්, පුවක් ගහක් හරි, කෙහෙල් ගහක් හරි ගැන දෙපෙත්ත බලලා ඔය අනාවැකිය කියන්න විදිහක් නැහැ.

"ගහ දන්න මිනිහට කොළ කඩා පාන්න දෙයක් නෑ" කියා කියන විට කාට හෝ ඔය ගහ වගේම කොළත් චිත්තරූප විදිහට හිතේ මවාගන්න පුළුවන් වෙන්න පුළුවන්. හැබැයි එහෙම හිතේ මවා ගන්න පුළුවන් වෙන්නේ පොල් ගහක්, කෙහෙල් ගහක් වගේ නිශ්චිත ගහක් මිසක් ගහ කියන වියුක්ත සංකල්පය නෙමෙයි. පොල් ගහ හෝ කෙහෙල් ගහ කියා කිවුවත් මේවත් වියුක්ත සංකල්ප.

පොල් ගහ කියන සංකල්පය මනසින් දැකිය හැකි වුවත් පංචේන්ද්‍රියයන්ගෙන් කිසිවකට ගෝචර වන දෙයක් නෙමෙයි. පංචේන්ද්‍රියයන්ට ගෝචර වන්නේ යම් නිශ්චිත පොල් ගහක් මිසක් පොල් ගහ කියන සංකල්පය නෙමෙයි. පොල් ගහ කියන සංකල්පය මනසේ පමණක් තිබෙන වියුක්ත අදහසක්. මේ දෙකේ වෙනස මවුබස සිංහල වූ අයෙකුට එතරම් පැහැදිලි නැත්තේ පොල් ගහ කියන වියුක්ත සංකල්පය හා ඇස ගැටෙන, අතින් ඇල්ලිය හැකි පොල් ගහ වෙන් කර හඳුන්වන්න සිංහල භාෂාවේ වෙනස් යෙදුම් නැති නිසයි. නමුත්, ඉංග්‍රීසි බස මුල් බස වූ අයෙකුටනම් මේ දෙක දෙකක්. එකක් "coconut tree". අනික "the coconut tree". එතකොට "a coconut tree" කියන්නේ මොකක්ද? ඒ අර "coconut tree" කියන වියුක්ත සංකල්පය සමඟ අපට ගැලපිය හැකි (මැච් කළ හැකි) නිශ්චිත "the coconut tree" එකක්. සමහර විට මේ "the coconut tree" එකත් මනසින්ම මවාගත්, පංචේන්ද්‍රියයන්ට ගෝචර නොවන නිශ්චිත පොල් ගහක් වෙන්න පුළුවන්. එය සාමාන්‍යයෙන් දැකිය නොහැකි, කිසිවකු විසින් දෑසින් කිසිදා දැක නැති, නිල් පාට ගෙඩි හැදෙන, රතු පාට කොළ තිබෙන අමුතුම පොල් ගහක් වෙන්නත් පුළුවන්.

සමහර වියුක්ත සංකල්ප මිනිස්සු හදාගෙන තියෙන්නේ පංචේන්ද්‍රියයන්ට ගෝචර වන කවර හෝ දේවල් කාණ්ඩයක් පොදුවේ සංකේතවත් කරන්න. පොල් ගහ, ගහ, බල්ලා, පූසා වගේ. මේ වගේ වියුක්ත සංකල්පයක් ගැන හිතන කොට ඒ වියුක්ත සංකල්පයෙන් නියෝජනය කළ හැකි නිශ්චිත සාමාජිකයෙකුගේ චිත්තරූපයක් කෙනෙකුගේ හිතේ මැවෙන්න පුළුවන්. ඒ මිසක්, වියුක්ත සංකල්පයේ චිත්තරූපයක් වෙනත් ආකාරයකින් හිතේ මවාගන්න පුළුවන්කමක් නැහැ. 

මේ විදිහටම සරල රේඛාව කියන වියුක්ත සංකල්පය හිතේ මවාගන්න බැරි වුනත්, නිශ්චිත සරල රේඛාවක් හිතේ මවාගන්න පුළුවන්. ඒ සඳහා අධිමානසික හැකියාවක් තිබිය යුතු නැහැ. එහෙත්, එය කළ හැක්කේ සරල රේඛාවක් කියන්නේ කුමක්ද කියන දැනුම ඇත්නම් පමණයි. ඒ දැනුම නිවැරදි දැනුමක් නොවෙන්න පුළුවන්. ඒ නිසා, ඒ නිවැරදි දැනුම නැති කෙනෙක් හිතෙන් මවා ගන්නා සරල රේඛාව සමහර විට සරල රේඛා ඛණ්ඩයක් වෙන්න පුළුවන්. 

කවදාවත් ලාමාවෙක් හෝ ලාමාවෙක්ගේ රූපයක් දැකලා නැති කෙනෙකුට වුනත් ලාමාවෙක්ගේ චිත්තරූපයක් හිතෙන් මවාගන්න පුළුවන් වුනත් ඒ චිත්තරූපය හා ඇත්ත ලාමාවෙක් එක වගේ වෙන්න එතරම් ඉඩක් නැහැ. මෙය කියවන සමහර අය ඉකොනොමැට්ටාගේ චිත්තරූපයක් හිතින් මවා ගන්නවා. ඒ චිත්තරූපය ඇත්ත ඉකොනොමැට්ටා වගේම වෙන්න අවශ්‍ය නැහැ. ඔය විදිහටම කෙනෙකුට අලි ඔලුවක් තිබෙන මිනිහෙක්ව හෝ ඉනෙන් පහළ මාළු සිරුරක් තිබෙන කාන්තාවක්ව හිතෙන් මවා ගන්න පුළුවන්. එහෙම අය කවදාවත් දැකලා තියෙන්න අවශ්‍ය නැහැ. සමහර වියුක්ත සංකල්ප වලින් නියෝජනය වන සාමාජිකයින්ද වියුක්ත සංකල්පම වෙන්න පුළුවන්. 

වියුක්ත සංකල්ප ගැන කතා කරද්දී අපට ප්ලේටෝව අමතක කරන්න බැහැ. ප්ලේටෝට අනුව අපේ පංචේන්ද්‍රියයන්ට ගෝචර වෙන්නේ කිසියම් පරිපූර්ණ ආකෘතියක අසම්පූර්ණ වර්ෂන්. දැන් මෙතැනින් කවුරු හරි ගියාද කියලා මම ඇහුවොත් මට ඔය ප්‍රශ්නයට "ඔව්. සුදු ලස්සන උස ගෑණු මනුස්සයෙක්!" වගේ උත්තරයක් ලැබෙන්න පුළුවන්. දැන් මෙහි සුදු, ලස්සන, උස, ගෑණු, මනුස්සයෙක්, කියන්නේ වියුක්ත සංකල්ප. සුදු කියා කිවුවත් සුදු ප්‍රභේද තිබෙනවා. ලස්සනත් එහෙමයි. ප්ලේටෝට අනුව මේ හැම සංකල්පයකම පරිපූර්ණ වර්ෂන් එකක් තිබෙනවා. මේවා හඳුන්වන්න ප්ලේටෝනික ආකෘති (forms) කියා කියන්න පුළුවන්. ඒ කියන්නේ සුදුනම් පූර්ණ සුදු පැහැය. එහි කිසිම අඩුවක් නැහැ. ලස්සනනම් උපරිම ලස්සන. බල්ලා කිවුවොත් මූලාකෘතික (prototype) බල්ලෙක්. මේ පරිපූර්ණ ප්ලේටෝනික ආකෘති අපට කවදාවත් මනසින් මිස පංචේන්ද්‍රියයන් හරහා ගෝචර කර ගන්න බැහැ. අපට පෙනෙන්නේ මේ ආකෘති වලින් හැදුනු දේවල්. ඒ ආකෘති හැදී තිබෙන්නේ වෙනත් ආකෘති වලින්. මුලටම ගියාම පරිපූර්ණම ආකෘතිය දෙවියන්.

ගණිතයේ අර්ථදක්වා තිබෙන බොහොමයක් දේ මේ ආකාරයේ පරිපූර්ණ ප්ලේටෝනික ආකෘති. ඒවා දැකිය හැක්කේ මනසින් පමණයි. යම් හෙයකින් අපි ඒවා ප්‍රතිනිර්මාණය කරන්න උත්සාහ කළත් අපට එය කළ හැක්කේ  ආසන්නව, අඩුපාඩු සහිතවයි. ගෝලයක් කියන්නේ කිසියම් නිශ්චිත ලක්ෂ්‍යයක සිට පෘෂ්ඨය මත ඕනෑම තැනකට සම දුරක් තිබෙන ත්‍රිමාන වස්තුවක්. අපි කොයි තරම් හොඳින් ගෝලයක් ප්‍රතිනිර්මාණය කරන්න හැදුවත් එහි සුළු හෝ අඩුපාඩුවක් ඇති වීම වලක්වන්න අසීරුයි. එවැනි අඩුපාඩුවක් නැති පරිපූර්ණ ප්ලේටෝනික ගෝලයක් වියුක්ත අදහසක් පමණක් වුවත් අපට එවැන්නක් චිත්තරූපයක් ලෙස මනසින් දකින්න බැරිකමක් නැහැ.

ගණිතයේදී පිරමිඩයක් අර්ථදක්වන්නේ කවර හෝ පාද ගණනක් ඇති බහුඅශ්‍රයක එක් එක් පාදය පාදයක් කරගත් ත්‍රිකෝණ වල එම පාදය මත නොපිහිටි මුළු සියල්ල එකම ලක්ෂයකට එකතු වී හැදෙන ත්‍රිමාන වස්තුවක් ලෙසයි. බහුඅශ්‍රය ත්‍රිකෝණයක් වූ විට පිරමිඩයට පැති හතරයි. බහුඅශ්‍රය චතුරශ්‍රයක් වූ විට පිරමිඩයට පැති පහයි. බහුඅශ්‍රය පංචාශ්‍රයක් වූ විට පිරමිඩයට පැති හයයි. බහුඅශ්‍රයේ පාද ගණන වැඩි වෙමින් යද්දී එය ටිකෙන් ටික රවුම් වී පිරමිඩය ටිකෙන් ටික කේතුවක් වගේ වෙනවා. පාද ගණන අනන්තයක් වූ විට එහි පාදම රවුමක් හෝ ඉලිප්සයක් වෙනවා. එවිට හැදෙන්නේ කේතුවක්. ඒ නිසා, කේතුවක් කියන්නේත් පිරමිඩයක්.

පිරමිඩය කියන වියුක්ත සංකල්පය අපට චිත්තරූපයක් ලෙස හිතේ මවා ගන්න බැහැ. එහෙත්, නිශ්චිත පාද ගණනක් තිබෙන බහුඅශ්‍රයක් මත ගොඩ නැගුණු නිශ්චිත පිරමිඩයක චිත්ත රූපයක් හිතෙන් මවාගන්න එක අමාරු වැඩක් නෙමෙයි. ත්‍රිමාණ අවකාශයක තිබෙන වෙනත් බහුතලයක් (polyhedron) වුවත් අපට චිත්තරූපයක් ලෙස මනසින් මවා ගන්න අපහසු නැහැ. චතුරශ්‍ර හයකින් හැදුණු ඝනකයක් අපට මනසින් මවා ගන්න පුළුවන්. මෙහිදී අපි හිතින් මවා ගන්නේ අදාළ වියුක්ත සංකල්පය නිරූපණය කරන සංකේතයක් මිසක් වියුක්ත සංකල්පය නෙමෙයි. 

පංචේන්ද්‍රියයන්ගෙන් කිහිපයකට ගෝචර වන  ඝනකයක අසම්පූර්ණ ආකෘතියක් වැඩි අපහසුවක් නැතුව අපට හදා ගන්න පුළුවන්. එහෙත්, එක "පැත්තක්" ඝනකයක් වූ "පැති" අටක් තිබෙන චතුර්මාන tesseract එකක සංකේතයක් වුවත් ස්ථිතික චිත්තරූපයක් විදිහට හිතේ මවා ගන්න එක කළ නොහැකි දෙයක්. එහෙත්, එවැනි දේවල් ගැනත් අපට හිතන්න පුළුවන්. ස්ථිතික චිත්තරූපයක් මවා ගන්න නොහැකි වුවත් අවශ්‍යනම් ගතික චිත්තරූපයක් මවාගන්නත් පුළුවන්. පංචේන්ද්‍රියන්ට දැනෙන ඒ චිත්තරූපයේ අසම්පූර්ණ ආකෘතියක් හදන්නත් පුළුවන්.

සීයා හා දෙදාස් පන්සීයා

තව දවස් තුනකින් (ජනවාරි 21) කොළඹ සරසවියේ ශාස්ත්‍ර හා විද්‍යා පීඨ වල සියවස සැමරෙනවා. කොළඹ සරසවිය මමත් අවුරුදු හතර පහක් තිස්සේ ගාටපු තැනක්. එහෙත්, මගේ පළමු සම්බන්ධය තිබෙන්නේ පේරාදෙණිය සරසවිය සමඟයි. යම් හෙයකින් මට පේරාදෙණි යාමේ අවස්ථාව නොලැබුනානම් මා බොහෝ විට මුලින්ම යන්නේ කොළඹ සරසවියටයි. මුලින් පේරාදෙණි යන්න අවස්ථාව ලැබුණු නිසා කොළඹ යන්න වුනේ දෙවනුවයි. 

උසස් පෙළ කර සරසවි යාම ගැන හිතද්දී හැම විටම වගේ මගේ හිතේ මැවුණේ පේරාදෙණිය සරසවියයි. පේරාදෙණි ගොස් ඉගෙන ගැනීමේ සිහිනයටත් වඩා උඩින් තිබුණේ පේරාදෙණිය සරසවිය ආශ්‍රිතව වසර හතරක් ගත කිරීමේ සිහිනයයි. මොරටුව සරසවියට යන්නට මගේ කිසිම කැමැත්තක් තිබුණේ නැහැ. යම් හෙයකින් මොරටු යන්න සිදු වීමේ අවදානම වලක්වා ගැනීම සඳහා මම සරසවි පාඨමාලා අයදුම් කරද්දී මොරටුවේ පාඨමාලා කිසිවක් සඳහා අයදුම් කළේම නැහැ. 

අයැදුම්පත්‍රයේ මගේ පළමු කැමැත්ත ලෙස මා සඳහන් කළේ, අපේක්ෂා කළ පරිදිම මට යන්නට අවස්ථාව ලැබුණු, පේරාදෙණි පාඨමාලාවයි. මගේ දෙවන හා තුන්වන මනාප ලැබී තිබුණේ කොළඹ සරසවියේ පීඨ දෙකක පාඨමාලා දෙකකටයි. කැමති පාඨමාලා දහයක් දක්වා සඳහන් කළ හැකිව තිබුණත්, මා ඉල්ලා සිටියේ ඉහත කී පාඨමාලා තුනෙන් එකක් පමණයි.

පේරාදෙණියේ ගත කළ කාලය මගේ ජීවිතයේ හොඳම කාලය කියා කියන්න අසීරු වුනත් හොඳම කාලයක්. එම කාලය ගැන අදටත් සතුටු විය හැකියි. එහෙත් පේරාදෙණියෙන් මා ලබාගත් අධ්‍යාපනය පිළිබඳව මා සතුටු වනවා කියා කියන්න බැහැ. මට ලැබුණු කියා නොකියා මා ලබාගත් කියා කියන්නේ මෙහි යම් වරදක් ඇත්නම් එය බොහෝ දුරට මගේ පැත්තෙන් සිදු වූ වරදක් නිසා.

වෙනත් දේ කෙසේ වෙතත් අධ්‍යාපනය හා අදාළව පේරාදෙණියේදී මගේ ඉලක්කය වුනේ හැකි අවම මහන්සියකින් විභාග සමත් වීමයි. ඒ වන විට අධ්‍යාපනයේ ඉලක්කය ලෙස මා හඳුනාගෙන තිබුණේ අදාළ විභාග සමත් වී ජීවිතය සාර්ථක කර ගැනීමේ ඊළඟ පියවර දක්වා ගමන් කිරීමයි. සරසවි ප්‍රවේශය දක්වාම මේ ඊළඟ පියවර වුනේ තවත් විභාගයක්. පාසැල් සිසුවකු ලෙස මා දැන සිටියේ අධ්‍යාපනය හරහා ජීවිතය සාර්ථක කර ගැනීමේ අවසන් හා පරමාදර්ශී ඉලක්කය වනුයේ, ඒ දින වල සිතා සිටි පරිදි ඉහළ ආදායමක් උපයන්නට ඉඩ සලසන, වෛද්‍යවරයෙකු හෝ ඉංජිනේරුවෙකු වැනි වෘත්තිකයෙකු වීම බවයි. 

සරසවි විභාග සමත් වීම අභියෝගයක් බව වෙනත් බොහෝ දෙනෙකු මෙන්ම මා ද දැන ගත්තේ නවක වද සමයේදීයි. ඒ නිසා, පළමු වසර විභාගයට පෙර ප්‍රතිඵලය පිළිබඳ යම් බියක් නොතිබුණා නෙමෙයි. පළමු වසරේ පුනරීක්ෂණ විභාග අවස්ථාවක් තිබීම හේතුවෙන් මේ බය යම් තරමකින් තුනී වුවත්, ඉදිරි තෙවසර තුළ හදාරන අනු ක්ෂේත්‍රය මෙන්ම ඒ වන විට හිතාගෙන සිටි පරිදි ඉදිරි ජීවිත කාලය තුළම කරන්නට සිදුවන රැකියාවද තෝරා ගැනීමේ අවස්ථාව මේ විභාගයේ ප්‍රතිඵලය මත තීන්දු වන නිසා විභාගය යාන්තමින් සමත් වීම ඒ තරම්ම සතුටු විය හැකි දෙයක්ව තිබුණේ නැහැ. 

පළමු වසරේ විභාග ප්‍රතිඵලය ඒ තරම් නරක එකක් නොවුනාක් මෙන්ම එම ප්‍රතිඵලය මත කැමති ඕනෑම අනු ක්ෂේත්‍රයක් තෝරා ගැනීමේ අවස්ථාවද හිමි වූ නිසා එක පැත්තකින් නරකක්ද සිදු වුනා. ඒ සරසවි විභාග වලට තිබුණු සුළු හෝ බය ඉවත්ව යාමයි. ලැබෙන උපාධිය අවසන් වශයෙන් තීරණය වුනේ අවසන් වසරේ විභාග ප්‍රතිඵලය මත නිසා දෙවන, තුන්වන වසර වල විභාග හොඳින් සමත් වුනා කියා අමුතුවෙන් ලබා ගත හැකි දෙයක් පෙනෙන්නට තිබුණේ නැහැ. ඒ නිසා, දෙවන තුන් වන වසර වලදී මගේ ඉලක්කය වුනේ අඩුම කාලයක් වැය කර යාන්තමින් විභාග ගොඩ දමා ගැනීමයි. අධ්‍යාපනය වෙනුවෙන් "නාස්ති" නොකර ඉතිරි කර ගන්නා කාලය වෙනත් කටයුතු සඳහා යෙදෙවීමට හැකි වුනා. ඇත්තටම කියනවානම් ඒ වෙනත් කටයුතුද සරසවි අධ්‍යාපනයේම කොටස් තමයි.

ඔය හැම දෙයක්ම කරමින් පාඨමාලාවේ කෙළවරට පැමිණෙද්දී අවසන් විභාගය හැකි තරම් හොඳින් සමත් වීමේ උවමනාවක් ඇති වී තිබුණා. ලැබෙන උපාධි සාමාර්ථය කුමක්ද කියා තීරණය වුනේ අවසන් විභාගයේ ප්‍රතිඵලය මත වීම ඊට හේතුවයි. ඒ නිසා, මේ අවසන් විභාගයට පෙර විභාග සඳහා වැය කළාට වඩා වඩා කාලයක් වැය කරමින් සූදානම් වුනා. කෙසේ වුවත්, ලැබුණේ අනපේක්ෂිත ප්‍රතිඵලයක්. අවසන් විභාගයේ ප්‍රතිඵල අනුව මා විභාගය සමත්ව තිබුණේ නැහැ. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස නැවත විභාගයට පෙනී සිටින්නට වසරක කාලයක් බලා ඉන්න සිදු වුනා. අවසන් විභාගයේ සියලුම විෂයයන් එක වර සමත් නොවුවහොත්, පුනරීක්ෂණ විභාගයක ප්‍රතිඵල කෙතරම් හොඳ වුවද කවර හෝ පන්ති සාමාර්ථයක් ලබා ගැනීමේ අවස්ථාවක් නැති නිසා එම අවස්ථාව ද ගිලිහී ගියා.

පාඨමාලාව හැදෑරුවේම විභාගය සමත් වීමේ අරමුණින් මිස ඉගෙන ගැනීමේ අරමුණින් නොවූ නිසා මේ අනපේක්ෂිත විභාග ප්‍රතිපලය විසින් මා තල්ලු කර දමනු ලැබුවේ ගොඩ එන්නට ඉතා අසීරු අගාධයකටයි. ගුරු රස්සාව හා ඊටත් පෙර කළ වෙනත් රස්සා වලින් ඉතිරි කරගත් සැලකිය යුතු මුදලක් පේරාදෙණි යද්දී අතේ තිබුණා. ඒ නිසා, පේරාදෙණි සිටි කාලයේ යම් තරමකින් අත දිග හැර මුදල් වියදම් කළ හැකි වුනා. පාඨමාලාව අවසානයේදී රැකියාවක් ලැබෙන එක ගැන සැකයක් නොතිබුණු නිසා මුල සිටම සැලසුම් කළේ ඉතිරි කරගත් මේ සල්ලි වසර හතර තුළ ක්‍රමානුකූල ලෙස වියදම් කර දමමින් සරසවියේ ගත කරන කාලය වැඩිපුර දුක් නොවිඳ ගෙවන්නටයි. එය එසේම සිදු වුනා. දැන් වසර හතර අවසන් වෙද්දී උපාධියත් නැහැ. රැකියාවකුත් නැහැ. අතේ සතේත් නැහැ. 

පේරාදෙණියේ අවසන් විභාගය ලියා අවසන් කිරීමෙන් පසුව ගත වුනේ මගේ ජීවිතයේ අඳුරුම කාලයක්. මේ වසර මා ගත කළේ ඉතා දැඩි මානසික පීඩනයකින්. විභාගය අවසන් කළ වහාම, වෙනත් රැකියාවක් ලැබෙන තුරු, පීඨයේ විද්‍යාගාර උපදේශකයෙකු (ඉන්ටෙක්) ලෙස සේවය කිරීමේ අවස්ථාව බොහෝ දෙනෙකුට හිමි වන නමුත් එම වසරේ පැවති තරඟය නිසා මට ඒ අවස්ථාව හිමි වුනේ නැහැ. එම වසරේ පැවති සුවිශේෂී ඉල්ලුම් සැපයුම් සමතුලිතතාවය නිසා රැකියා වෙළඳපොළේ තිබුණේත් ඉතාම තරඟකාරී තත්ත්වයක්. මෙය පුනරීක්ෂණ විභාගයට ලියන තුරු මුහුණ දෙන්නට සිදුව තිබුණු තාවකාලික තත්ත්වයක් නිසා වෙනත් ස්ථිර රැකියාවකට අයදුම් කරන එකේත් තේරුමක් තිබුණේ නැහැ. 

එකවරම මා කිසිදු මූල්‍ය ප්‍රාග්ධනයක් අතේ නැති, වසර ගණනාවක් තිස්සේ එකතු කරගත් මානව ප්‍රාග්ධනයෙන්ද වහාම ගත හැකි කිසිම ප්‍රයෝජනයක් නැති, අතපය හතර පමණක් තිබෙන සාමාන්‍ය තරුණයෙකු වී සිටියා. කළ හැකිව තිබුණේ අත පය හතර ප්‍රයෝජනයට ගැනීම පමණයි. කැලෑ වී තිබුණු වත්ත එළි පෙහෙළි කර කෙසෙල් හිටෙවුවා. තවත් දේවල් ද වගා කළා. පසුව හතු හදන්නත් පටන් ගත්තා. ඔය දේවල් වලින් අතට මුදලක් ලැබෙන්න කිට්ටු වෙද්දී වසරක් ගෙවුනා. අපේක්ෂා කරමින් සිටි ආකාරයේ රැකියාවක්ද ලැබුණා. කොළඹ එන්න සිදු වුනා. 

පේරාදෙණියේ සිටි කාලය අධ්‍යාපනය වෙනුවෙන් සැලකිය යුතු පෞද්ගලික ආයෝජනයක් ද කළ කාලයක් වුවත් මේ පාඨමාලාව වෙනුවෙන් පාඨමාලා ගාස්තුවක් අතින් ගෙවන්න සිදු වුනේ නැහැ. යම් හෙයකින් එසේ මුදලක් අතින් ගෙවන්න සිදු වුනානම් එම කාලය තුළ හොඳින් අධ්‍යාපනය ලබා ගැනීම කෙරෙහි යොමු වන්නට මීට වඩා පෙළඹවීමක් ඇති වෙනවා.

පේරාදෙණි නොගියානම් මා බොහෝ විට දිගටම ගුරු රස්සාව කරනවා. එසේ කළානම් බොහෝ විට ඉතා ඉක්මණින් අමතර ආදායමක් ඉපැයීම සඳහා පෞද්ගලික උපකාරක පන්තිද ආරම්භ කරන්න ඉඩ තිබුණා. පෞද්ගලික උපකාරක පන්ති පවත්වා මුදල් සෙවීම මා වයස අවුරුදු එකොළහක කාලයේ සිට කළ දෙයක්. ගුරු රස්සාවෙන් හා පෞද්ගලික උපකාරක පන්ති කිරීමෙන් වසර හතරක් පුරා ඉපැයිය හැකිව තිබුණු, පේරාදෙණි යාම නිසා අහිමි වූ මුදලද අදාළ උපාධිය මිල දී ගැනීම වෙනුවෙන් දැරූ ආවස්ථික පිරිවැයක්. අධ්‍යාපනය වෙනුවෙන් මා සිදු කළ පෞද්ගලික ආයෝජනයේ කොටසක්.

කොළඹ සරසවියේ පීඨ දෙකක පශ්චාත් උපාධි පාඨමාලා දෙකක් වෙනුවෙන්ද මා පාඨමාලා ගාස්තු ලෙසම සැලකිය යුතු මුදලක් ගෙවුවා. ඉංජිනේරුවෙකු ලෙස රැකියාව කර උපයා ගත් මුදල් වලින් වැඩි කොටසක් වැය වුනේ මේ ආකාරයෙන් නැවත අධ්‍යාපනය වෙනුවෙන්ම ආයෝජනය කරන්නයි. ඔය වගේ රැකියාවන් කරමින් ඔය වයසේ සිටි වෙනත් බොහෝ දෙනෙකු සේ හැසිරුනානම් මෝටර් රථයක් මිල දී ගැනීමට හෝ නිවසක් හදා ගැනීමට වැය කළ හැකිව තිබුණු මුදලක්. 

මේ වසර හතර පහක පමණ කාලය තුළද පාඨමාලා ගාස්තු සේ ගෙවූ මුදල මා දැරූ සමස්ත පිරිවැය නෙමෙයි. මේ කාලය තුළ මා නීත්‍යානුකූල හා සාධාරණ ලෙස ඉතා ඉක්මණින් මුදල් ඉපැයිය හැකි ව්‍යාපාරික අවස්ථාවක් හඳුනා ගෙන තිබුණා. එම ව්‍යාපාරය ආරම්භ කිරීම සඳහා අවම වශයෙන් මාස හයක් පමණවත් සැලසුම් කළා. මේ වැඩේ කල් දමන්න පුළුවන්කමක් තිබුණේ නැහැ. එසේ කළානම් වෙනත් අයෙකු විසින් මේ ව්‍යාපාරික අවස්ථාව හඳුනා ගනු ලබනවා. ඊට පෙර වැඩේට අත ගැසිය යුතුව තිබුණා. වැඩේ පටන් ගත්තානම් මුල් කාලයේ කළ යුතු කැපවීමත් එක්ක අධ්‍යාපන කටයුතු ඉදිරියට කර ගෙන යන්න වෙන්නේ නැහැ. මේ දෙගිඩියාව සමඟ මාස හයක් පමණ දෙපැත්තට වැනි වැනී සිටීමෙන් පසුව අන්තිමේදී වැඩේ අත අරින්න තීරණය කළා.

මේ කාලය තුළ මගේ මේ සැලසුම පිළිබඳව ඒ දවස් වල ලඟින් ඇසුරු කළ මිතුරෙකු සමඟ දිනපතාම වගේ සාකච්ඡා කළා. ඔහු තීක්ෂණ බුද්ධියක් තිබුණු, දක්ෂ හා මහන්සියෙන් කටයුතු කරන තරුණයෙකු වුවත් උසස් පෙළ කඩඉම පැන සරසවි යාමේ වරම ලබා නොතිබුණු නිසා ඒ වෙද්දී විධිමත් අධ්‍යාපන සුදුසුකමක් ලොකුවට තිබුණේ නැහැ. මා වැඩේ අතඅරින බව ස්ථිර ලෙසම පැවසීමෙන් පසුව ඔහු වැඩේට අත ගැසුවා. ඒ වන විට ඔහුට එසේ කිරීම නිසා මට මෙන් නැති වෙන්න දෙයක් තිබුණේ නැහැ. ඔහු සමඟ සම්බන්ධ වන සේ මගෙන් ඉල්ලා සිටියත් මා ඔහුගේ ව්‍යාපාරික හවුල්කරුවෙකු සේ සම්බන්ධ වුනේ නැහැ. එහෙත්, මුල් කාලය තුළ දිගින් දිගටම ඔහුට අවශ්‍යව තිබුණු තාක්ෂනික සහාය ලබා දෙමින් හිර වූ හැම විටකම ගොඩ යන්නට උදවු කළා. ඔහු ඉතා ඉක්මනින් ලංකාවේ ප්‍රමුඛ ධනවතෙක් වුනා වගේම පසුව ඉගෙනීම වෙනුවෙන්ද දිගටම කාලය හා මුදල් වැය කර බටහිර රටක සරසවියකින් ආචාර්ය උපාධියක්ද ලබා ගත්තා.

මා මෙය ලිවුවේ කිසිදු පසුතැවිල්ලකින් නෙමෙයි. ලොකු ධනවතෙකු වීමේ උවමනාවක් මට කවදාවත්ම තිබුණේ නැහැ. දැනුත් නැහැ. මගේ සරල කෙසේ වෙතත් එතරම් සංකීර්ණ නැති ජීවිතය ගෙවන්න ප්‍රමාණවත් ආදායමක් ලැබේනම් මට එය හොඳටම ඇති. පෙර කී ව්‍යාපාරික අවස්ථාව අත ඇරීම මගේ තේරීමක්. ඒ ගැන මා අදටත් සතුටු වෙනවා. කෙසේ වුවත්, එම ව්‍යාපාරය ආරම්භ කර ඉපැයිය හැකිව තිබුණු මුදලද මා අධ්‍යාපනය වෙනුවෙන් සිදු කළ පෞද්ගලික ආයෝජනයේ කොටසක්. 

ප්‍රථම උපාධියේදී මෙන් නොව මේ පශ්චාත් උපාධි පාඨමාලා හැදෑරීමේදී මගේ ඉලක්කය වුනේ විභාග සමත් වී ලබා ගන්නා උපාධි සහතිකයම නෙමෙයි. උපාධිය ලබා ගැනීමද එක් ඉලක්කයක් වුවත්, පාඨමාලා සඳහා මුදල් ගෙවුවේ දැනුම හා අධ්‍යාපනය මිල දී ගැනීමටයි. කොළඹ විද්‍යා පීඨයෙන් හැදෑරූ පශ්චාත් උපාධි පාඨමාලාවේ වසර අවසාන විභාග හා ඒ දිනවලම හැදෑරූ නීති විද්‍යාල පාඨමාලාවේ විභාග සමපාත වීම නිසා එම පාඨමාලාවේ අවසන් විභාගයට මුහුණ දීමේ අවස්ථාවද ගිලිහී ගියා. ඉන් පසුව මෙම පාඨමාලාව විද්‍යා පීඨයෙන් ඉවත් වී එහි ස්වරූපයම වෙනස් වීම නිසා අදාළ පශ්චාත් උපාධිය ලබා ගැනීමට අවස්ථාවක් ලැබුණේ නැතත් උගත් දේ යම් තරමකින් හෝ ඉතිරි වුනා. අනෙක් පශ්චාත් උපාධියනම් ලබා ගත්තා.

කොළඹින් වගේම පේරාදෙණියෙන්ද ලැබුණේ බටහිර ආකෘතියේ අධ්‍යාපනයක්. මා කොළඹින් ලබා ගත් හා ලබා නොගත් පශ්චාත් උපාධි දෙකෙන් එකක්වත් පර්යේෂණ උපාධි නෙමෙයි. පර්යේෂණ උපාධියක් ලබා ගන්නා කෙනෙකු එය කරන්නේ උපදේශක වරයෙකුගේ අධීක්ෂණය යටතේ. ආචාර්ය උපාධියක්නම් උපදේශක මණ්ඩලයක් සිටිනවා. එහි ප්‍රධාන උපදේශකයෙකු හෝ ඇතැම් විට දෙදෙනෙකු සිටිනවා. මෙවැනි පර්යේෂණ උපාධියක සෘජු ගුරු ගෝල සම්බන්ධයක් තිබෙනවා. අදාළ වාර්තා තිබේනම් මේ ගුරු ගෝල සම්බන්ධතා පසුපසට හඹා යන්න පුළුවන්. 

ආචාර්ය උපාධි ලබා දීම ආරම්භ වුනේ යුරෝපයේ. මුලින්ම ආචාර්ය උපාධි ප්‍රදානය කළේ යුරෝපයේ ජර්මනිය, ප්‍රංශය, ඉතාලිය වැනි රටවල්. ඇමරිකාව හා එංගලන්තය වැනි ඉංග්‍රීසි කතා කරන ලෝකයේ ආචාර්ය උපාධි ලබා දීමේ පුරුද්ද ඇති වුනේ පසුකාලීනවයි. එතෙක්, එංගලන්තයේ සරසවි වලින් ප්‍රදානය කළේ මාස්ටර්ස් උපාධි. මේ මාස්ටර්ස් උපාධි සම්ප්‍රදායේත් ගුරු ගෝල සම්බන්ධය තිබුණා. 

අධ්‍යාපනය ගුරු ගෝල සම්බන්ධතා හරහා සම්ප්‍රේෂණය වෙන්න පටන් ගත්තේ අද දැකිය හැකි සම්මත ආකාරයේ විශ්ව විද්‍යාල බිහිවී, එම විශ්ව විද්‍යාල පද්ධතීන් තුළ පර්යේෂණ උපාධි ප්‍රදානය කිරීම් සිදුවෙන්න පටන් ගැනීමෙන් පසුව නෙමෙයි. ගුරු ගෝල සම්බන්ධතා වල අතීතය ඊට වඩා පැරණියි. බටහිර අධ්‍යාපන සම්ප්‍රදාය ආරම්භ වන්නේ ග්‍රීසියෙන් කියා කියන්න පුළුවන්. මහා ඇලෙක්සැන්ඩර් රජුගේ ගුරුවරයා ඇරිස්ටෝටල්. ඇරිස්ටෝටල්ගේ ගුරුවරයා ප්ලේටෝ. තරමක් විවාදිත කරුණක් වුවත් සොක්‍රටීස් ප්ලේටෝගේ ගුරුවරයෙක්. අද ලංකාවේ ලබා දෙන සරසවි අධ්‍යාපනයේ මුල් තිබෙන්නේත් පැරණි ග්‍රීසියේ කියා කිවුවොත් එහි වැරැද්දක් නැහැ. සොක්‍රටීස්ගේ කාලයේ සිට පැවත එන සම්ප්‍රදායකට මේ වෙද්දී වසර දෙදාස් පන්සීයකට ආසන්න ඉතිහාසයක් තිබෙනවා.

අධ්‍යාපනය තුළ ගුරු ගෝල සම්බන්ධතා දාම දැකිය හැක්කේ බටහිර සම්ප්‍රදාය තුළ පමණක් නෙමෙයි. වෙනත් හොඳම උදාහරණයක් වන්නේ ලංකාවේ සංඝ ශාසනයයි. හොරෙන් සිවුරු පොරවා ගත් අයෙක් නොවේනම්, ලංකාවේ ඕනෑම බෞද්ධ භික්ෂුවකට ගුරු හාමුදුරු කෙනෙක් ඉන්නවා. ඒ ගුරු හාමුදුරුවන්ටත් ගුරු හාමුදුරු කෙනෙක් ඉන්නවා. වාර්තා හොයා ගන්න පුළුවන් වුවත්, බැරි වුනත් ඔය දාමය ආරම්භ වන්නේ බුදු හාමුදුරුවන්ගෙන්. ඒ අතර, දාමයේ පුරුක් සියම, බුරුමය වගේ රටවල් වලට ගිහින් ආපහු ඇවිත් ඇති. මගධයේ සිට ලංකාවට ඇවිත් ඇති.

සංඝ ශාසනය ඇතුළේ වගේම වෙනත් ලෞකික කර්මාන්ත හා දැනුම් සම්ප්‍රේෂණය වෙලා තිබෙන්නේත් ගුරු ගෝල සම්බන්ධතා හරහා. උදාහරණ විදිහට යන්ත්‍ර මන්ත්‍ර ගුරුකම්, වෙදකම, රන් හා ලෝහ වැඩ පිළිබඳ දැනුම, නැටුම් වගේ ගොඩක් දේවල්. ගුරු ගෝල සම්බන්ධයක් කියන්නේ ගුරුවරයා උගන්වන දේ ඒ විදිහටම ගෝලයාට කියා දෙන එක නෙමෙයි. ඇරිස්ටෝටල්ගේ ඉගැන්වීම් හා ප්ලේටෝගේ ඉගැන්වීම් අතර විශාල වෙනස්කම් තිබෙනවා. අඛණ්ඩව පහළට යන්නේ දැනුම සම්ප්‍රේෂණය කිරීමේ සම්ප්‍රදාය මිසක් වෙනස් නොවන දැනුමක් නෙමෙයි. එහෙත් ආගමික සම්ප්‍රදායන් ඇතුළේ දැනුම නොවෙනස්ව සම්ප්‍රේෂණය කරන එක අදාළ සම්ප්‍රදායේම මූලික ලක්ෂණයක්. එහිදී සම්ප්‍රේෂකයාගේ කාර්යය වන්නේ පවතින දැනුමට එරෙහිව යන අලුත් දැනුම් නිෂ්පාදනය කරන්නට උත්සාහ නොකර පවතින දැනුම ඇති සැටියෙන් සම්ප්‍රේෂණය කිරීමයි. බටහිර විද්‍යාත්මක සම්ප්‍රදාය මෙයින් වෙනස් වන්නේ පවතින දැනුමට අභියෝග කිරීම සම්ප්‍රදායේම කොටසක් වීම තුළයි.

අඹ ගසක් හා මේ අඹ ගස

මම මුලින්ම ශ්‍රමය වෙනුවෙන් මුදල් උපයන්න පටන් ගත්තේ හතරවන ශ්‍රේණියේ සිටියදී. ඒ කියන්නේ වයස අවුරුදු නවයක කාලයේදී. මෙය අර්ධකාලීන රැකියාවන් කර මුදල් සෙවීමක් කියා කියන්න පුළුවන්. වෙනත් අය වෙනුවෙන් කඩේ ගොස් ඒ වෙනුවෙන් කිසියම් මුදලක් ලබා ගැනීම සැලකුවොත්නම් මේ කාලය තවත් අවුරුදු දෙකක් පසුපසට ගෙන යන්න වෙනවා. කඩේ යාම කියා කිවුවේ එම වචනයෙන් කියැවෙන ප්‍රධාන දෙය මිසක් අද අර්ථයෙන් වෙනත් අයට විවිධ ආකාරයෙන් කඩේ යාම් නෙමෙයි. මේ විදිහට අවුරුදු හතක කාලයේදී සිට කඩේ යාම වෙනුවෙන් යම් මුදලක් ලබා ගැනීමත් ශ්‍රමය වෙනුවෙන් මුදල් ඉපැයීමක් කියා කිව හැකි වුවත්, මා මුලින්ම සඳහන් කළේ දවසකට පැය ගණනක් එක දිගට ඊට වඩා තරමක් "වෘත්තීය" වූ යම් කටයුත්තක යෙදී මුදල් ඉපැයීම ගැනයි.

පරිගණක භාවිතයක් නොතිබුණු ඔය කාලයේ ගණක යන්ත්‍ර (කැල්කියුලේටර) භාවිතාවද එතරම් ප්‍රචලිතව තිබුණේ නැහැ. සමහර විට ලංකාවේ ගණක යන්ත්‍ර භාවිතය වුවත් ටිකෙන් ටික ප්‍රචලිත වෙන්න ඇත්තේ හැත්තෑ හතෙන් පසුව වෙන්න ඇති. මේ වයසේදී මට පොඩි පහේ ගණනක් නිවැරදිව මනසින් හදන්න පුළුවන්කම තිබුණා. උදාහරණයක් විදිහට ඉලක්කම් තුන හතරක ගණනක් ඉලක්කම් දෙකක ගණනකින් වැඩි කරමින් එකතුව හොයන එක වගේ පොඩි දෙයක්. සමහර විට මූලික මට්ටමේ ගණක යන්ත්‍රයක් තිබුණත් එයට වඩා ඉක්මණින් හා නිවැරදිව මනසින් පිළිතුර හොයා ගන්න පුළුවන්. ගණක යන්ත්‍රයට වරදින්නේ නැතත් ගණක යන්ත්‍රය භාවිතා කරන පුද්ගලයාට වරදින එක දුලබ දෙයක් නෙමෙයි. 

ඔය විදිහට මනසින් ගණන් හැදීමේ හැකියාව උපතින්ම ලැබුණු එකක් නෙමෙයි. ප්‍රගුණ කළ එකක්. එය පෙර භවයකින් හෝ අදෘශ්‍යමාන බලවේගයක උදවුවෙන් ලැබුණු දෙයක් කියා මම කවදාවත්ම විශ්වාස කළේ නැහැ. හැබැයි අඥේයවාදී ලෙස හිතා බැලුවොත් එවැනි සම්බන්ධයක් නොතිබුණු බව සහතික කර කියන්න පුළුවන්කමකුත් නැහැ. කොහොම හරි මේ හැකියාව අඩු වයසකදී අර්ධකාලීන රැකියාවක් කර යම් මුදලක් හොයා ගන්න උපකාරී වුනා. ඊටත් වඩා වැදගත් කරුණනම් ඔය හැකියාව එම අර්ධකාලීන රැකියාව තුළ දිගින් දිගටම භාවිතා කරද්දී අදාළ කුසලතාවය තව තවත් වර්ධනය වුනා. 

ඔය ආකාරයෙන්ම මම පෞද්ගලිකව මුහුණ දුන් තත්ත්වයන්ට සාර්ථකව මුහුණ දීමේ උපක්‍රමයක් විදිහට දිගින් දිගටම ප්‍රයෝජනයට ගැනීම නිසා මගේ මතක තබා ගැනීමේ කුසලතාවයත් කුඩා කාලයේදී හොඳින් වර්ධනය වුනා. ඔය හැකියාවන් දෙකම පාසැලේ අධ්‍යයන කටයුතු කරද්දී උපකාරී වුනා. මා මුහුණ දුන් බොහෝ විභාග වලට දවසකට හෝ දෙකකට පෙර සූදානම් වීමෙන් පසුව හොඳ ප්‍රතිඵල ලබා ගෙන තිබෙනවා. ඒ කියන්නේ, කලින් කාලයක් තිස්සේ හදාරා තිබුණු විෂයයක් විභාගයට පෙර දවසක් දෙකක් පුනරීක්ෂණය කළා කියන එක නෙමෙයි. සමහර වෙලාවට විෂයට අත ගැහුවේම විභාගයට දවසකට හෝ දෙකකට කලින්. 

ලංකාවේ ගොඩක් අය වගේම මමත් සෑහෙන කාලයක් හිතාගෙන හිටියේ විධිමත් අධ්‍යාපනයේ අරමුණ කිසියම් විභාගයක් සමත් වී අදාළ සහතිකය හෝ සුදුසුකම ලබා ගැනීම බවයි. ඒ නිසා, මට අවශ්‍ය නොවූ දේවල් හැදෑරීම සඳහා කාලය නාස්ති කරමින් එම දැනුම කාලයක් තිස්සේ ගබඩා කරගෙන තියා ගැනීමේ අරමුණක් මට තිබුණේ නැහැ. මම කළේ ධාරිත්‍රකයක් විද්‍යුත් ශක්තිය ගබඩා කරගෙන නැවත මුදා හරිනවා වගේ විභාගයට පෙර දිනයේ අවශ්‍ය දේවල් ගබඩා කරගෙන විභාගයෙන් පසුව විසර්ජනය කර දැමීමයි. අත්වැඩ, සරඹ, නැටුම්, සංගීතය වැනි කුසලතා මත පදනම් වූ විෂයයන් හැර අනෙක් විෂයයන්හිදී මේ උපක්‍රමය බොහෝ විට සාර්ථක වුනා.

සාමාන්‍ය පෙළ විභාගය මට මුල සිටම ලොකු අභියෝගයක් ලෙස පෙනුණේ නැහැ. මා උපකාරක පන්ති කිසිවකට ගියේ නැතුවාක් මෙන්ම ඇත්තටම කියනවානම් විෂයයන් වැඩි ප්‍රමාණයක් හා අදාළව පාසැලේ ගුරුවරුන්ගෙන්ද ඉගෙනගත් දෙයක් නැහැ. ඔවුන් බොහෝ විට කළේ පෙළ පොත් වල තිබෙන දෙයින් තෝරාගත් කොටසක් නැවත වමාරන එකයි. ඒ වමාරන දේ අභ්‍යාස පොතක පිටපත් කරගෙන නැවත කියවනවාට වඩා මුල් පෙළ පොතම කියවන එක වඩා කාර්යක්ෂම බව පහළ පන්ති වල සිටියදීම මට තේරී තිබුණා. සාමාන්‍ය පෙළ විභාගයේ විභාග ලකුණු තීරණය කරන්නේ විෂය භාර ගුරුවරයා හෝ ගුරුවරිය නොවූ නිසා ඔවුන්ව බයිපාස් කර යාමේ වාසියක් මිස කිසිම පාඩුවක් පෙනෙන්නට තිබුණේ නැහැ. එහෙත් වාර විභාග වලදී ලකුණු දෙන්නේ ඔවුන් නිසා ඔවුන්ව අමනාප කර නොගෙන සිටින්නටද සිදු වුනා. ඒ වගේම, විභාග වලට වැඩක් තිබුණත් නැතත්, ඇතැම් ගුරුවරුන්ගෙන් පෙළ පොත් වල නැති මා කැමති ආකාරයේ දැනුම්ද ලැබුණා. මට සාපේක්ෂව හොඳ ගුරුවරු වුනේ ඒ අයයි. මේ සමහර ගුරුවරු පොදු සම්මතය අනුව හරියට උගන්නන්නේ නැති ගුරුවරු විදිහට සැලකුණු අය.

සාමාන්‍ය පෙළ විභාගයේ අනෙකුත් සියලුම විෂයයන් මට අභියෝගයක් නොවූවත් විශාල අභියෝගයක් වූ එක් විෂයයක් තිබුණා. ඒ ඉංග්‍රීසි භාෂා විෂයයයි. මොන තරම් උත්සාහ කළත් ඉංග්‍රීසි භාෂා විෂය සඳහා විශිෂ්ඨ සාමාර්ථයක මට්ටමට යාම පහසුවෙන් කළ හැකි දෙයක් බව පෙනෙන්න තිබුණේ නැහැ. පෙළ පොත කියවා ඒ මට්ටමෙන් එහාට යන්න පුළුවන්කමක් නොතිබුණා වගේම, ඉංග්‍රීසි විෂය ඉගැන්වූ ගුරුවරියගෙන් ඊට වඩා ඉහළට යන්න උදවුවක් ලැබුණේත් නැහැ. වෙනත් විදිහකින් කිවුවොත්, ඉංග්‍රීසි භාෂා විෂය කියන්නේ මා සාමාන්‍ය පෙළ දක්වා උගත් විෂයයන් අතරින් මට බැරිම විෂයයයි. සම්මත පෙළ පොත් නොතිබුණු නිසා සාමාන්‍ය පෙළ විෂයයන්ට සාපේක්ෂව උසස්පෙළ විෂයයන්නම් හිතුවාට වඩා අමාරු වුනා. ඉංග්‍රීසි විෂය පිළිබඳ දැනුම වැඩි කරගැනීම සඳහා මම අනවරත උත්සාහයක නිරත වුනා. තවමත් නිරත වෙනවා.

මෙහෙම හිටපු මට රජයේ පූර්ණකාලීන ඉංග්‍රීසි උපගුරු පත් වීමක් ලැබුණා. මෙය වයස අවුරුදු නවයක වයසේ සිට අර්ධකාලීන රැකියා කරමින් සිටි මා නිරත වූ පළමු පූර්ණකාලීන රැකියාව නොවූවත්, ඒ වන විටත් මා වයසින් මෙන්ම ශරීර ප්‍රමාණයෙන්ද එතරම් පරිණතව සිටියේ නැහැ. සේවයට වාර්තා කිරීම සඳහා පාසැලට ගිය පළමු දින මුල් ගුරුතුමිය, අනෙක් ගුරුවරු හා සිසුන් ඇතුළු හැම දෙනෙක්ම හිතුවේ මා පාසැලට අලුතෙන් ඇතුළු වීමට පැමිණි සිසුවෙකු බවයි. මට වඩා දෙතුන් වසරකින් පමණක් බාල වූ ඇතැම් සිසුන් පෙනුමෙන් මට වඩා මුහුකුරා ගොස් සිටියා. ඉංග්‍රීසි ඉගෙන ගන්න කාලයක් තිස්සේ දැඩි උත්සාහයක් දරමින් සිටි මට ඉංග්‍රීසි භාෂාව හෝ ඉගැන්වීම පිළිබඳ කිසිදු පුහුණුවක් නොලබා ඉංග්‍රීසි උගන්වන්න සිදු වුනා. මා කළේ කණෙක් අන්ධයෙක්ට ඉගැන්වීමක් මිස අන්ධයෙක් කණෙක්ට ඉගැන්වීමක් නොවූ නිසා මගෙන් උගත් සිසුන් ගැන මට කණගාටුවක් නැහැ. අදටත් මා විධිමත් ලෙස හෝ අවිධිමත් ලෙස උගන්වන විෂයයන් පිළිබඳව මා දන්නා දේට වඩා නොදන්නා දේ ඉතා විශාලයි. ඒ දේවල් මා තවමත් ඉගෙන ගනිමින් ඉන්නවා. 

ඇමරිකාවට එන විට මගේ ඉංග්‍රීසි දැනුම ලංකාවේදී ඉංග්‍රීසි ඉගැන්වූ කාලයේ තිබුණු දැනුමට වඩා ගොඩක් වැඩි වුනත් එම දැනුමත් ඉතා සීමිත දැනුමක්. දැන් කියලාත් මහා ලොකු ඉංග්‍රීසි දැනුමක් නැහැ. ඒ දැනුම ඇමරිකාවට ප්‍රමාණවත්. හැබැයි මම ලංකාවේ හිටියානම් බොහෝ විට මගේ ඉංග්‍රීසි දැනුම ලංකාවට ප්‍රමාණවත් වෙන එකක් නැහැ. ඇමරිකාවේදී ඉංග්‍රීසි වරදින එක ලංකාවේදී තරම් ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි.

ඉංග්‍රීසි භාෂාව භාවිතයේදී මට අල්ලා ගන්න ගොඩක්ම අමාරු වූ දෙයක් වුනේ "the" භාවිතයයි. "the" දැමිය යුත්තේ හෝ නොදැමිය යුත්තේ මොන තැන් වලද? දැන් ඉංග්‍රීසියෙන් ලියද්දී පුරුද්ද නිසා බොහෝ විට හරියන නමුත් තවමත් මෙය වරදින එක දුලබ දෙයක් නෙමෙයි. සිංහලෙන් "table" හා "the table" අතර වෙනසක් නැහැ. ඒ නිසා, සිංහලෙන් හිතලා ඉංග්‍රීසියට පරිවර්තනය කරන කෙනෙකුට කාලයක් පුහුණු නොවී හරියට "the" යොදන එක අභියෝගයක්. ඉංග්‍රීසි නොවන වෙනත් ඇතැම් භාෂා මවු භාෂාව වූ අයට මේ ප්‍රශ්නය නැහැ. මවු භාෂාව සිංහල වූ අයට මෙය ප්‍රශ්නයක්. ලංකාවේ ඉපදුනත් ඉංග්‍රීසියෙන් හිතන අයට මෙය ප්‍රශ්නයක් නොවනවා වෙන්න පුළුවන්. සමහර විට මා තරම් අදක්ෂ නැති වෙනත් අයටත් මෙය අල්ලා ගැනීම මට මෙන් ප්‍රශ්නයක් වී නැතුව ඇති.

මෙහි තිබෙන්නේ ඉංග්‍රීසි භාෂාව නිවැරදිව භාවිතා කිරීම පිළිබඳ සරල ප්‍රශ්නයක් පමණක් නෙමෙයි. මෙය ඊට වඩා සංකීර්ණ ප්‍රශ්නයක්. ඉංග්‍රීසියෙන් "table" කියා කියන්නේ සිංහලෙන් "මේසය" කියන එක නෙමෙයි. මම මේ කියන්නේ උඩැක්කියක හැඩයක් තිබෙන ආසනයක් කෙනෙක් පුටුවක් සේ හඳුනා නොගන්නේයැයි නලින් ද සිල්වා මගේ ලෝකයේ කියපු දෙය නෙමෙයි. මම මගේ ලෝකය කියවා අවුරුදු තිස් ගණනක් වන නිසාත්, පොත දැන් මා ළඟ නැති නිසාත්, නලින් ද සිල්වා මෙය කිවුවේ මගේ ලෝකයේ කියන එක වැරදි වෙන්න පුළුවන්. ඒක ඒ තරම් වැදගත් කරුණක් නෙමෙයි.

ඉංග්‍රීසියෙන් "table" කියා කියන විට එයින් අදහස් වෙන්නේ වියුක්ත සංකල්පයක්. එහෙත්, සිංහලෙන් "මේසය" කියන එක සංයුක්ත අදහසක්. "මේසය" කියා කියන විට සිංහල බස මවුබස වූ අප බොහෝ විට එය තේරුම් ගන්නේ කිසියම් නිශ්චිත මේසයක් ලෙසයි. වෙනත් අයෙකුගේ හිතේ මැවෙන්නේ හෝ නොමැවෙන්නේ මොනවාද කියන එක මට දැනගන්න විදිහක් නැහැ. මට කරන්න පුළුවන් එය මගේ හිතේ මවා ගන්න පමණයි. මම හිතන විදිහට "මේසය" කියා කියන විට බොහෝ විට සිංහලයෙක්ගේ හිතේ මැවෙන්නේ නිශ්චිත මේසයක්. මේ නිශ්චිත මේසය ඉංග්‍රීසියෙන් "table" කියා හඳුන්වන්න බැහැ. එය "the table" විය යුතුයි.

මම මේ ඉදිරිපත් කරන අදහස සමහර විට මීට කලින් නලින් ද සිල්වා විසින් හෝ වෙනත් අයෙක් විසින් ඉදිරිපත් කර තිබෙන අදහසක් වෙන්න පුළුවන්. පහුගිය කාලයේ සිංහලෙන් ලියැවී තිබෙන බොහෝ දේ මා කියවා නැහැ. හැබැයි මේ ගැන වෙනත් කිසිවෙකු කතා කර තිබෙනු මම දැක නැහැ. වෙනත් කිසිවෙකු එවැන්නක් කියා තිබෙන බවක් කිසිවෙකු විසින් නොපෙන්වුවහොත් මෙය සලකන්න වෙන්නේ ඉකොනොමැට්ටාගේ අලුත් අදහසක් විදිහටයි. කැමති කෙනෙක්ට රෝයල්ටි ගෙවා හෝ නොගෙවා අදහස ප්‍රයෝජනයට ගත හැකියි. අප මීට පෙර ලියූ බොහෝ දේද වෙනත් අය මූලාශ්‍රය ගැන සඳහනක් පවා නැතිව භාවිතා කර තිබෙන නමුත් අප රෝයල්ටි ඉල්ලා නඩු දමා නැහැ. නැත්නම් මෝඩ අදහසක් බව පෙන්වා දිය හැකියි. කොහොමටත් අපි ලියන දේවල් හරියන්නේ ඉතාම කලාතුරකින්. ඒ හරියන්නෙත් බටහිර මැදිහත්වීමක් වුනොත් විතරයි. 

ඉංග්‍රීසියෙන් හිතන කෙනෙකුට සංයුක්ත අදහසක් හිතට එන්නේ "the table" ලෙස හැඳින්වුවොත් පමණයි. "table" ලෙස හැඳින්වුවොත් එන්නේ වියුක්ත අදහසක්. "table" කියා කියන්නේ ලෝකයේ කොහේවත් තිබෙන මේසයක් නෙමෙයි. එයින් අදහස් වන්නේ ලෝකයේ තිබෙන මේස ලෙස හඳුනාගන්නා සියලුම දේවල් වලට තිබෙන පොදු ගුණ සමුදායක්. මේ අදහස පහසුවෙන් සිංහලෙන් විස්තර කරන්න බැහැ. මේ අඩුපාඩුව නිවැරදිව හඳුනා නොගත්තොත් සිංහලයෙක්ට කවදාවත් ඉංග්‍රීසියෙන් "table" කියන අදහස ග්‍රහණය කර ගන්න බැහැ.

අපි බොහෝ දෙනෙක් ඉංග්‍රීසි භාෂාව ඉගෙන ගෙන තිබෙන්නේ වෙනත් විෂයයක් ඉගෙන ගන්න විදිහටයි. එහෙම නැති අයත් ඇති. මේසයට ඉංග්‍රීසියෙන් කියන්නේ "table" කියා අපි පොඩි කාලයේදීම ඉගෙන ගන්නවා. ටී-ඒ-බී-එල්-ඒ ටේබල් කියලා කටපාඩම් කරනවා. ඕක ටාබ්ලේ නොවී ටේබල් වෙන්නේ කොහොමද කියලා ප්‍රශ්නයක් මතු වුනත්, ඒ ප්‍රශ්නයට විසඳුමක් කාගෙන්වත් නොලැබෙන හින්දා ඒක ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ වැරැද්දක් කියලා හිත හදා ගන්නවා. එහෙම වැරදි නැති සිංහල භාෂාව ගැන ආඩම්බරයක් ඇති කර ගන්නවා. ඊට පස්සේ ඉතිං "table"නම් මේසයම තමයි. ඕක ඉස්සරහින් සමහර වෙලාවට සුද්දා "the" දාන්නේ ඇයි කියන එක අපට හිතා ගන්න බැහැ.

ඉංග්‍රීසියෙන් "table", "chair", "tree", "man" වගේ යෙදුම් යොදන්නේ වියුක්ත සංකල්ප විස්තර කරන්න. මේ වචන වල තේරුම සිංහලෙන් මේසය, පුටුව, ගහ, මිනිහා කියන එකම නෙමෙයි. ගහ කියා කියූ විට සිංහලයෙක් හිතා ගන්නේ නිශ්චිත ගහක් ගැන මිසක් සියලුම ගස් වල පොදු ගුණාංග වල එකතුවක් ගැන නෙමෙයි. ඉංග්‍රීසියෙන් "tree" කියා කියන්නේ මේ පොදු ගුණාංග ටිකට. ඒ පොදු ගුණාංග ටික චිත්තරූපයක් විදිහට හිතින් මවා ගන්න බැහැ. අපට පුළුවන්කම තියෙන්නේ ඔය පොදු ගුණාංග තිබෙන සියලුම සාමාජිකයින් අතරින් එක් සාමාජිකයෙක්ව හෝ සාමාජිකයින් කිහිප දෙනෙක්ව චිත්තරූප විදිහට හිතෙන් මවා ගන්නයි. ගණිතයේ භාෂාවෙන් කිවුවොත් "tree" කියන වියුක්ත අදහස සමඟ ආසන්න ලෙස සමපාත කළ හැකි සියලුම සාමාජිකයින් ඇතුළත් සර්වත්‍ර කුලකයේ එක් සාමාජිකයෙකු හෝ සාමාජිකයින් කිහිප දෙනෙක්ව හිතෙන් මවා ගන්න.

මේ විදිහට අපි හිතින් මවා ගන්නේ එක්කෝ අපි කවදා හෝ දැක තිබෙන එක් නිශ්චිත ගහක චිත්තරූපයක්. එහෙම නැත්නම් අපි කවදා හෝ දැක තිබෙන ගස් වල ලක්ෂණ ඇසුරෙන් හිතින් මවා ගන්න එක් නිශ්චිත ගහක චිත්තරූපයක්. ඒ කියන්නේ "tree" කියන වියුක්ත අදහස අපිට හිතෙන් මවා ගන්න පුළුවන් වෙන්නේ එක්කෝ "the tree" එකක් විදිහට. එහෙම නැත්නම් "a tree" එකක් විදිහට. දැන් මේ "a tree" කියන අදහස "ගහක්" ලෙස පහසුවෙන් සිංහලට පරිවර්තනය වන නිසා සිංහලයෙක්ට මේ අදහස තේරුම් ගන්න අමාරුවක් නැහැ. කොයි ගහද කියලා දන්නේ නැහැ. මොකක් හරි ගහක්. අර කියන්නේ නමනම් දන්නේ නැහැ. හැබැයි මනුස්සයෙක්.

අවුල තියෙන්නේ "the tree" සහ "tree" වෙන් කර ගන්න යන කොට. මිහිඳු හිමි තිස්ස රජුගෙන් "මේ ගස කුමක්ද?" කියා අසන විට ඒ අසන්නේ නිශ්චිත ගසක් ගැනයි. මිහිඳු හිමි මේ ප්‍රශ්නය ඇහුවේ මොන භාෂාවෙන්ද කියා මම නිශ්චිතව දන්නේ නැහැ. වත්මන් සිංහල භාෂාවෙන් වෙන්න බැහැ. කොහොමටවත්ම ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන්නම් වෙන්න බැහැ. මහින්දාගමනය සිදු වුනේ වත්මන් කාලයේදීනම් ඔය ප්‍රශ්නය ගොඩක් වෙලාවට අහන්න ඉඩ තිබුණේ ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන්. එහෙම වුනානම් ප්‍රශ්නය මොන වගේ එකක් වෙයිද?

ආමන්ත්‍රණ කොටස ඉවත් කළොත්, සමහර විට "What is this tree?" වගේ එකක් වෙයි. මෙහි "tree" කියන එක වියුක්ත අදහසක්. සිංහල අදහස "ගස" කියන එක. ප්‍රශ්නය අහන කොටසම මිහිඳු හාමුදුරුවෝ මේ ගස "ගස" ලෙස හඳුන්වන වියුක්ත අදහස සමඟ ගැලපිය හැකි සාමාජිකයින්ගෙන් අයෙක් ලෙස හඳුනා ගෙන. තිස්ස රජුගෙන් අහන්නේ ඒ නිශ්චිත සාමාජිකයා කවුද කියලයි.

තිස්ස රජු හෝ ඔහුගේ භාෂා පරිවර්තකයා ඔය ප්‍රශ්නයට ඉංග්‍රීසියෙන් මොන විදිහට පිළිතුරු දෙයිද? "This is a mango tree" විදිහට පරිවර්තනය කළොත් මෙහි "a" යෙදුමෙන් අවිනිශ්චිත බවක්, නොදැනුමක් අවධාරණය වෙනවා. සිංහලෙන් අපි "ක්" එකතු කරන්නේ මේ නොදැනුම හඟවන්න. "මෙය අඹ ගසක්."

මේ පිළිතුර නිශ්චිත පිළිතුරක් නෙමෙයි. එහෙත් එම පිළිතුරෙන් අවිනිශ්චිතතාවය අඩු කරනවා. හරියට කෝවිඩ් වලට එන්නතක් ලබා ගත්තහම වගේ. "ගස" කියන අදහස වගේම "අඹ ගස" කියන අදහසත් වියුක්ත අදහසක්. මිහිඳු හාමුදුරුවෝ මේ ගස "ගස" ලෙස හඳුන්වන වියුක්ත අදහස සමඟ ගැලපිය හැකි සාමාජිකයින්ගෙන් අයෙක් ලෙස හඳුනා ගෙන ප්‍රශ්නය ඉදිරිපත් කරද්දී තිස්ස රජු එම ගසම "අඹ ගස" ලෙස හඳුන්වන වියුක්ත අදහස සමඟ ගැලපිය හැකි සාමාජිකයින්ගෙන් අයෙක් ලෙස හඳුනා ගන්නවා. ඒ හැර මේ නිශ්චිත ගස කුමක්ද කියන ප්‍රශ්නයට තිස්ස රජු විසින් පිළිතුරක් දෙන්නේ නැහැ. 

"හිමියනි, මේ ගස අපගේ දීර්ඝකාලීන කල්‍යාණ මිත්‍ර, ඔබ වහන්සේගේ පියාණන් වූ අශෝක රජුගේ රුක් රෝපණ සංකල්පය අනුව, මගේ විධානයෙන්, අමාත්‍ය සේනයන්ගේ මෙහෙයවීමෙන්, සිටුවර පරාක්‍රමයන්ගේ ධන පරිත්‍යාගයෙන් හා ගම් වැසියන්ගේ ශ්‍රම දායකත්වයෙන් මීට වසර කිහිපයකට පෙර මගේ පියා වූ මුටසීව රජුගේ අතින් රෝපණය කරනු ලැබූ අඹ පැලයක්." වගේ පිළිතුරක් දුන්නානම් එසේ පිළිතුරු දෙන්නේ මේ ගස නිශ්චිතව හඳුනාගෙන. එහෙත්, තිස්ස රජුට මේ ගස තවත් එක් අඹ ගසක් මිස සුවිශේෂී නිශ්චිත අඹ ගසක් නෙමෙයි. තිස්ස රජු මේ අඹ ගස නිශ්චිත ලෙස හඳුනා ගන්නේ නැහැ. 

තිස්ස රජු මේ අඹ ගස නිශ්චිත ලෙස හඳුනා ගන්නේ නැතත් එය අඹ ගසක් ලෙස හඳුනා ගන්නවා. ඒ කියන්නේ මේ ගස "ගස" ලෙස හඳුන්වන වියුක්ත අදහස සමඟ ගැලපිය හැකි සාමාජිකයින්ගෙන් අයෙක් ලෙස හඳුනා ගන්නවාට අමතරව "අඹ ගස" ලෙස හඳුන්වන වියුක්ත අදහස සමඟ ගැලපිය හැකි සාමාජිකයින්ගෙන් අයෙක් ලෙසද හඳුනා ගන්නවා. "අඹ ගස" ලෙස හඳුන්වන වියුක්ත අදහස "ගස" ලෙස හඳුන්වන වියුක්ත අදහස සමඟ ගැලපිය හැකි සාමාජිකයින්ගෙන් අයෙක් ලෙස හඳුනා ගත හැකි තවත් වියුක්ත අදහසක්. මේ උදාහරණයෙන් පැහැදිලි වන පරිදි, කිසියම් වියුක්ත අදහසක් සමඟ ගැලපිය හැකි සාමාජිකයින්ගෙන් අයෙක් ලෙස හඳුනා ගන්නා දේ අතර වෙනත් වියුක්ත අදහස්ද තිබිය හැකියි. ඇතැම් විට වියුක්ත අදහස් පමණක්ම වුවත් තිබිය හැකියි.

යමෙකුට "ගස" හෝ "අඹ ගස" කියන වියුක්ත අදහස් චිත්තරූප ලෙස හිතේ මවාගන්න පුලුවන්ද? එය කළ නොහැකියි. අපට හිතෙන් මවා ගත හැක්කේ සැබෑවටම පවතින හෝ නොපවතින නිශ්චිත ගසක්. එහෙත් අවශ්‍යනම් අපට ගතික චිත්තරූපයක් හෝ චිත්තරූප කිහිපයක් හිතෙන් මවාගෙන මේ වියුක්ත අදහස් තේරුම් ගන්න උත්සාහ කරන්න පුළුවන්. උදාහරණයක් විදිහට "ගස" කියන වියුක්ත අදහස සමඟ අප දැක තිබෙන අඹ ගසක් අපට මතක් වෙනවා. ඒ එක්කම මේ අඹ ගස ගතික ලෙස පොල් ගහක්, කොස් ගහක් ආදී වශයෙන් සෑම ක්ෂණයකදීම වෙනස් වෙනවා. එහෙමත් නැත්නම් විවිධ ගස් තිබෙන කැලෑවක චිත්තරූපයක්. අපි මේ ගස් සියල්ල දෙස සමස්තයක් ලෙස බලමින් "ගස" කියන වියුක්ත අදහස තේරුම් ගන්නවා. හැබැයි ඔය වගේ අනුමාන කරන්න වෙන්නේම චිත්තරූප ඇසුරෙන් අදහසක් තේරුම් ගන්න යනවානම් පමණයි. අපට "ගස" කියන වියුක්ත අදහස හිතේ මවාගන්න චිත්තරූපයක් අනිවාර්යයෙන්ම අවශ්‍ය වන්නේ නැහැ. උපතේ සිට කිසි දිනක ඇස් නොපෙනුණු අයත් ඉතා හොඳින් ලෝකය තේරුම් ගන්නවා. එවැනි අයෙකුගේ හිතේ ඇස් පෙනෙන අයෙකු දකින ආකාරයේ චිත්තරූප මැවෙන්න විදිහක් නැහැ. 

"මේ අඹ ගස හැර තවත් අඹ ගස් තියෙනවා ද?"

"ඇත, ස්වාමීනි."

"ඒ අඹ ගස් හැර තවත් ගස් තියෙනවා ද ?"

"ඇත ස්වාමීනි..බොහෝ ඇත."

"ඒ ගස් සියල්ල හැර තවත් ගස් තියෙනවා ද ?"

"ඇත ස්වාමීනි..ඒ මෙම අඹ ගසයි."

මෙහි අවසාන පියවර දක්වාම තිස්ස රජු විසින් කිසිම ගසක් නිශ්චිත ලෙස හඳුනාගෙන නැහැ. තිස්ස රජු දන්නේ "ගස" හා "අඹ ගස" කියන වියුක්ත සංකල්ප ගැන පමණයි. ඒ ගස් කිසිවක් තිස්ස රජුගේ මනසේ මිස මහ පොළොවේ නැහැ (nowhere). නමුත්, අන්තිමට "ඇත ස්වාමීනි" කියා කියන්නේ මේ දැන් මේ මෙතැන (now,here) තිබෙන අඹ ගසක් ගැනයි. ඒ අඹ ගසත් ඇත්තටම තිබෙන එකක්ද කියන එක වෙනම ප්‍රශ්නයක්. ඉංග්‍රීසියෙන්නම් ඔය මැද කොමාවේ වෙනසනේ. කොහොම වුනත් අනෙක් සියලුම ගස් වියුක්ත සංකල්ප පමණයි. ප්‍රශ්න වටය අවසානයේදී නිශ්චිත අඹ ගසක් දැන්, මෙතැන තිබෙන බව තිස්ස රජු දකිනවා. රහත් වී සිටි මිහිඳු හිමිටනම් එතැන අඹ ගසක් නැති බව පෙනෙන්න ඇති. 

මේ ප්‍රශ්න වටය අවසානයේදී තමන් විසින් මෙහි දකින අඹ ගස සැබෑවටම තිබෙන අඹ ගසක් සේ දකින්නට හෝ පෙනෙන්නට හේතු වෙන ක්‍රියාවලිය ගැන අදහසක් තිස්ස රජුට ඇති වුනාද නැද්ද කියා මම දන්නේ නැහැ. මිහිඳු හිමි විසින් පළමු ප්‍රශ්නය අසද්දී තිස්ස රජුට මෙහි දැන් තිබෙන නිශ්චිත අඹ ගස පිළිබඳව සුවිශේෂී වූ දැනුමක් තිබුණේ නැහැ. ඒ නිසා, එය ඔහුට තවත් එක් අඹ ගසක් පමණයි. අඹ ගසක් පෙර කවදාවත් දැක නොතිබුණානම් තිස්ස රජුට මේ ගස තවත් ගසක් පමණයි. එහෙම වුනානම් පිළිතුරු දෙන්න වෙන්නේ "නමක් ගමක්නම් දන්නේ නැහැ. හැබැයි ගහක්" කියලයි.

ගස වගේම අඹ ගසත් වියුක්ත සංකල්ප. ඒ වියුක්ත සංකල්ප වලට හේතුව දැනුමයි. අඹ ගස ගැන දැනුමක් නැත්නම් මනසේ අඹ ගසක් හැදෙන්නේ නැහැ. ගස ගැන දැනුමක් නැත්නම් මනසේ අඩු වශයෙන් ගසක් හෝ නැහැ. අඹ ගස හෝ ගස දකින්න උදවු වෙන්නේ දැනුමයි. එහෙත් දැන් මෙතැන තිබෙන නිශ්චිත අඹ ගසක් පිළිබඳව එවැනි දැනුමක් තිස්ස රජුට නැති නිසා එය ඔහු දෑසින් දැක්කත් එම අඹ ගස පිළිබඳ නිශ්චිත හෝ වියුක්ත සංකල්පයක් ඔහුගේ මනසේ නැහැ. ඒ නිසා, තිස්ස රජු මිහිඳු හිමිගේ පළමු ප්‍රශ්නයට පිළිතුරු දෙන අවස්ථාවේදී එම අඹ ගස නිශ්චිත අඹ ගසක් ලෙස දකින්නේ නැහැ.

මෙහි දැන් තිබෙන අඹ ගස තිස්ස රජු මීට පෙර දැක හඳුනාගෙන නැහැ. ඒ නිසා, මිහිඳු හිමි විසින් පළමු ප්‍රශ්නය අහන විට තිස්ස රජුට එම අඹ ගස ගැන නිශ්චිත දැනුමක් නැහැ. ඔහුට පුළුවන්කම තිබෙන්නේ තමන්ගේ දැනුම උපයෝගී කරගෙන "ගස" කියන වියුක්ත අදහස ඇතුලේ තිබෙන අවිනිශ්චිතතාවය "අඹ ගස" දක්වා අඩු කිරීම පමණයි. සාමාන්‍යයෙන් දැනුම ලබා ගැනීමේ ක්‍රියාවලිය කියන්නේ මෙයයි. 

දැනුම වැඩි වැඩියෙන් ලබා ගනිද්දී අපට වඩා අවිනිශ්චිත දේ අඩුවෙන් අවිනිශ්චිත සේ පෙනෙන්නට ගන්නවා. ඒ සමඟම අපට වඩා හොඳින් ලෝකය තේරුම් ගැනීම සඳහා වඩ වඩා දැනුම ලබා ගැනීමේ ලෝභයක් ඇති වෙනවා. ඒ අනුව අප වැඩි වැඩියෙන් දැනුම සොයා යනවා. අප එකිනෙකා විසින් සොයා යන දැනුම වගේම දැනුම සොයා යන ක්‍රම වෙනස් වෙන්න පුළුවන්. එහෙත් අපි කවුරුත් අපේම ක්‍රමයකට නිරන්තරයෙන් දැනුම සොයා යනවා. මෙය එක් ආකාරයක තණ්හාවක්.

මේ ක්‍රියාවලිය නවතින්නේ කොහොමද? යමෙක් යමක් නිශ්චිත සේ දැනගත් බව "දැනගත්" වහාම තවදුරටත් දැනුම සොයා යාමේ ලෝභය තුනී වී යනවා. සමස්තයක් ලෙස නෙමෙයි. යම් නිශ්චිත කරුණක් හා අදාළව. උදාහරණයක් විදිහට යම් කෙනෙකුට වියලි කැස්සක් හැදුනහම ඒ කෝවිඩ්ද කියා සැකයක් ඇති වෙනවා. මේ අවිනිශ්චිතතාවය විසින් දැනුම සොයා ගොස් අවිනිශ්චිතතාවය අඩු කර ගැනීමේ ලෝභයක් ඇති වෙනවා. මේ කාරණාවේදී දැනුම තිබෙන්නේ පීසීආර් පරීක්ෂණයක ප්‍රතිඵලය. 

පීසීආර් පරීක්ෂණ ප්‍රතිඵලය පරම සත්‍යයක් ලෙස විශ්වාස කරන අයෙකු විසින් තමන් නෙගටිව්ද පොසිටිව්ද කියා දැනගත් වහාම එම පුද්ගලයාට සාපේක්ෂව නොදැනුම නැති වී යනවා. දැන් තමන්ට කෝවිඩ් තිබෙන බව හෝ නොතිබෙන බව නිශ්චිතවම දන්නා නිසා තවදුරටත් අවිනිශ්චිත භාවයක් නැහැ. අවිනිශ්චිතතාවය අඩු කර ගැනීම සඳහා දැනුම සොයා යාමේ ලෝභයක් නැහැ. නමුත්, පීසීආර් පරීක්ෂණ ප්‍රතිඵලය සැක කරන අයෙකුගේ අවිනිශ්චිතතාවය අඩු වනවා මිස නැති වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, දැනුම සොයා යාමේ ලෝභයත් අඩු වෙන්නේ නැහැ.

පීසීආර් පරීක්ෂණ ප්‍රතිඵලය පරම සත්‍යයක් ලෙස විශ්වාස කරන අයෙකුගේ ලෝභය කෙළවර වන්නේ මෝහයකින්. තමන්ගේ නොදැනුම පිළිබඳ සැකය දුරු වූ වහාම දැනුම සොයා යාමේ ලෝභය අවසන් වී එය මෝහයක් බවට හැරෙනවා. වැඩිපුර සැක නොකරන කෙනෙක් ඉතා පහසුවෙන් හැම දෙයක්ම "දැන ගන්නවා". දිගින් දිගටම සැක කරන පුද්ගලයා දිගින් දිගටම දැනුම සොයා යනවා. යම් දැනුමක් නිශ්චිත දැනුමක් සේ හඳුනාගත් වහාම අදාළ කරුණ පිළිබඳව දැනුම සොයා යාමේ ලෝභය මෝහයක් බවට හැරෙනවා දැනුම කියන දෙයම සැක කරන්නට පෙළඹෙන තුරු දැනුම සොයා යාමේ ලෝභය අවසන් වන්නේ නැහැ.

"ඒ ගස් සියල්ල හැර තවත් ගස් තියෙනවා ද ?"

"ඇත ස්වාමීනි..ඒ මෙම අඹ ගසයි."

පළමු ප්‍රශ්න වටය අවසන් වී, ලෝකය වටේ ගොස් ආපසු මුලින් පටන් ගත් අඹ ගස ළඟටම එන විට තිස්ස රජුට හමු වන්නේ කලින් දැන සිටි අඹ ගසක්. පළමු ප්‍රශ්නය අසද්දී එම අඹ ගස ගැන සුවිශේෂී දැනුමක් නොතිබුණත් දැන් එවැනි දැනුමක් තිබෙනවා. ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් කියනවානම් පළමු ප්‍රශ්නය අහද්දී තිස්ස රජු ඉදිරියේ තිබුණේ "a mango tree" එකක් වුවත් දැන් එහි තිබෙන්නේ "the mango tree" එකක්. එම නිශ්චිත අඹ ගස පිළිබඳ සංකල්පයක් ඒ වෙද්දී තිස්ස රජුගේ මනසේ තිබෙනවා. අවසන් ප්‍රශ්නයට පිළිතුරු දෙන විට ඔහු දකින්නේ තමන්ගේ මනසේ තිබෙන නිශ්චිත අඹ ගසක්. තිස්ස රජුගේ මනසේ කලින් නොතිබුණු දැනුමක් වූ එම නිශ්චිත අඹ ගස පිළිබඳ දැනුම අලුත් සංකල්පයක් ලෙස ඔහුගේ මනසේ පැලපදියම් වීමෙන් පසුව ඔහුට එම දැනුම පිළිබඳව තවදුරටත් සැකයක් නැහැ. එය පරම සත්‍යයක්, ඇත්තටම පවතින දෙයක් බවට පත් වෙනවා. 

දෙවන ප්‍රශ්න වටයත් මේ විදිහටම යනවා. මුල් වටය නිශ්චිත අඹ ගහකින් අවසන් වුනා වගේම දෙවන වටය "මම" නම් වූ නිශ්චිත පුද්ගලයාගෙන් අවසන් වෙනවා. අර නිශ්චිත අඹ ගහ වගේම දැන් නිශ්චිත පුද්ගලයෙක් ඉන්නවා. නිශ්චිත අඹ ගහ ගැන දැනුමක් තිස්ස රජුට කලින් තිබුණේ නැතත්, මමනම් වූ පුද්ගලයා ගැන නිශ්චිත දැනුමක් තිස්ස රජුට මුල සිටම තිබෙනවා. පළමු වටයේ පළමු ප්‍රශ්නයට අනුරූප ප්‍රශ්නයක් දෙවන වටයේදී මිහිඳු හිමි විසින් අහන්නේ නැත්තේ ඒ නිසයි. පළමු වටයේදී මෙන් දෙවන වටයේදී තිස්ස රජු විසින් "මම"නම් වූ පුද්ගලයා පිළිබඳව අලුත් දැනුමක් සංස්කරණය කර ගන්නේ නැහැ. මමනම් වූ පුද්ගලයෙකු ඇත්තටම සිටින බව තිස්ස රජුගේ දැනුමක්. එහෙමනම් මේ දෙවන වටයේ තේරුම කුමක්ද?

මිහිඳු හිමිගේ ප්‍රශ්න ගැන නලින් ද සිල්වාගේ ප්‍රචලිත ප්‍රවාදයක් තිබෙනවා. ඒ නිසා, නලින් ද සිල්වා ඉල්ලුවේ නැතත්, නලින් නැට්ටන් මිහිඳු හිමිගේ ප්‍රශ්න ගැන කතා කිරීම වෙනුවෙන් රෝයල්ටි ඉල්ලන්න පුළුවන්. ධර්මසේන හිමි වෙනුවෙන් එහෙමත් ඉල්ලයිද දන්නේ නැහැ. මම කියන කතාව නලින් ද සිල්වාගේ කතාව නෙමෙයි. එයට විරුද්ධ කතාවකුත් නෙමෙයි. එයට සම්බන්ධයක් නැති වෙනම කතාවක්.

තමන් යමක් හරියටම දන්නවා කියන අදහස ඇතුළේ හැම විටම වගේ තිබෙන්නේ මුලාවක්. මම කියන පුද්ගලයා ඇත්තටම ඉන්න බව තිස්ස රජු දන්නවා. ඒ පිළිබඳව තිස්ස රජුට කිසිම සැකයක් නැහැ. එවැනි කෙනෙක් ඇත්තටම සිටිනවාද කියන එක ගැන තිස්ස රජු තුළ සැකයක් ඇති කරන්න මිහිඳු හිමිට අවශ්‍යයි. මම කියන අදහසම මුලාවක් බව පැහැදිලි කරන්න අවශ්‍යයි. එහෙත් එය පහසු වැඩක් නෙමෙයි. ඒ නිසා මිහිඳු හිමි වඩා පහසු අඹ ගහෙන් පටන් ගන්නවා. පළමු ප්‍රශ්න වටය අවසන් වෙද්දී තිස්ස රජුගේ මනසේ නැති අඹ ගහක් ඇති අඹ ගහක් බවට පත් වෙනවා. මේ ගැන තිබෙන දැනුම එක්ක මම කියන පුද්ගලයා හැදුනේත් මේ විදිහටම වෙන්න බැරිද කියන සැකය මිහිඳු රජුට ඇති වෙන්න පුළුවන්. එවැන්නක් ඒ වෙලාවේම වුනාද නැද්ද කියා මම දන්නේ නැහැ.

සිංහල භාෂාව තුළ නිශ්චිත ගහක් හා ගහ කියන වියුක්ත අදහස වෙන් කර හඳුනාගත හැකි නිශ්චිත ක්‍රමයක් නැහැ. ඒ වෙනස හඳුනාගන්න වෙන්නේ භාෂාව භාවිතා කිරීමෙනුයි. ගහ කියා කියන්නේ ඔය දෙකෙන් කුමක් හෝ වෙන්න පුළුවන්.

"ගහ කපන්නයි ආවේ" කියලා කවුරු හරි කියන කොට මේ කියන්නේ ටික දවසකට කලින් ඇවිත් කපලා දමන්න කියපු නිශ්චිත ගහක් ගැන බව අහන කෙනා බොහෝ විට දන්නවා. දන්නේ නැත්නම් "මොන ගහද?" කියලා අහයි. එහෙම අහන්නේත් මේ අහන්නේ කුමක් හෝ නිශ්චිත ගහක් ගැන බව දන්නා නිසා. එසේ වුවත්, "ගහ දන්න කෙනාට කොළ කඩා පාන්න එපා" කිවුවහම කවුරුවත් "මොන ගහද?" කියලා අහන්නේ නැහැ. මේ කියන්නේ ගහ කියන වියුක්ත සංකල්පය ගැන මිසක් නිශ්චිත ගහක් ගැන නොවන බව අහන පුද්ගලයා දන්නවා.

සමහර වෙලාවට වචන භාවිතය එකම වෙන්නත් පුළුවන්. කවුරු හරි "මනුස්සයා අන්තිම භයානක සතෙක්!" කියා කිවුවොත් ඒ කියන්නේ කවුරු හරි නිශ්චිත මනුස්සයෙක් ගැන වෙන්න පුළුවන් වගේම මනුස්සයා කියන වියුක්ත අදහස ගැන වෙන්නත් පුළුවන්. මේ ප්‍රකාශය කරන්නේ ධර්ම දේශනාවකට හරි වෙනත් දේශනාවකට හරි සවන් දුන්නට පස්සේනම් ඔය කියන්නේ "මනුස්සයා" කියන වියුක්ත අදහස ගැන වෙන්න පුළුවන්. එහෙත්, මේ ප්‍රකාශය කරන්නේ කවුරු හරි මනුස්සයෙක් ගෙදර ඇවිත් ආපහු ගියාට පස්සේනම් ඔය කියන්නේ ඒ මනුස්සයා ගැනයි. 

ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ මේ පැටලිල්ල නැහැ. එක්කෝ "man". නැත්නම් "the man". භාෂාවේ ඔය අවුල නැති නිසා ඉංග්‍රීසි භාෂාව මුල් බස වූ අයෙක් වියුක්ත සංකල්ප හා සංයුක්ත නිරීක්ෂණ පටලවා ගන්නේ අඩුවෙන්. සිංහලයින්ට වියුක්තව හිතන්න අමාරු වෙන්න පොදුවේ ආගමට හෝ සංස්කෘතියට වඩා භාෂාවේ මේ අවුල බලපානවා. 

සංඛ්‍යානය, ගණිතය හා දේශපාලනය

සංඛ්‍යාන විද්‍යාව හා ගණිතය අතර තිබෙන වෙනස කුමක්ද? එක් පාඨකයෙකු විසින් අපෙන් මෙම ප්‍රශ්නය අසා තිබුණා. ඇත්තටම මෙම ප්‍රශ්නය ඉතාම වැදගත් ප්‍රශ්නයක්. ප්‍රශ්නයේ වැදගත්කමට, විශේෂයෙන්ම ලංකාවේ පසුබිමේදී, දේශපාලන මානයක් තිබෙනවා. ලෝක මට්ටමේදී වෙනත් දේශපාලන මාන ගණනාවක්ද තිබෙනවා.

සංඛ්‍යාන විද්‍යාව ගොඩ නැගී තිබෙන්නේ බොහෝ දුරට ගණිත ආකෘති මතයි. ඒ වගේම, මෙම විෂය ගණිතයෙන් බාහිර වෙනත් දේ එකතු කර ගනිමින් ගණිතයෙන් බිඳී ගිය විෂයයක් ලෙසද හඳුන්වන්න පුළුවන්. එහෙත්, අද වන විට පොදු පිළිගැනීම අනුව සංඛ්‍යාන විද්‍යාව කියන්නේ ස්වාධීන ගණිතමය විද්‍යාවක් මිසක් ගණිත විද්‍යාවේ තවත් එක් උප ශාඛාවක් ලෙස හඳුන්වන්න බැහැ.

සංඛ්‍යාන විද්‍යාව ගොඩ නැගී තිබෙන්නේම අවිනිශ්චිතතාවය මතයි. සංඛ්‍යාන විද්‍යාව තුළට අවිනිශ්චිතතාවය එකතු වන්නේ සම්භාවිතාව කියන සංකල්පය හරහා. එම සංකල්පය ගණිත සංකල්පයක්. ගණිත විද්‍යාවේ කොටසක්. එහෙත්, එතැන් සිට සංඛ්‍යාන විද්‍යාව වෙනම තනි ගමනක් යනවා. එක වගේ පෙනෙන්නට තිබුණත් දාර්ශනික ලෙස මේ දෙන්නා වෙනස්ම දෙන්නෙක්.

ගණිතයේ එන දැනුම නිර්මාණය කිරීමේ ප්‍රවේශය එක් ආකාරයක බුද්ධිවාදී ප්‍රවේශයක්. මෙහිදී එක තැනකින් පටන් ගෙන සාධනයන් හරහා අපෝහනය මගින් අලුත් දැනුමක් නිර්මාණය කරනවා. සාධාරණ වශයෙන් ගත් විට භෞතික විද්‍යාව තුළ දැනුම නිර්මාණය වන්නේද මේ ආකාරයෙන්. අලුත් සත්‍යයක් දැන ගන්නටනම් දැනට දන්නා සත්‍යයන්ගෙන් පටන් ගන්න වෙනවා. එක් සත්‍යයකින් තවත් සත්‍යයක් අපෝහනය කර ගැනීම සඳහා යොදාගත හැකි රීති උපයෝගී කරගනිමින් දිගින් දිගටම අලුත් දැනුම නිර්මාණය කළ හැකියි. නමුත්, මේ සමස්ත ක්‍රියාවලියම ආරම්භ කළ හැක්කේ කිසියම් ආරම්භක සත්‍යයකින්. එම ආරම්භක සත්‍යය හෝ එක් සත්‍යයකින් තවත් සත්‍යයක් අපෝහනය කර ගැනීම සඳහා යොදාගත හැකි රීති සත්‍ය බව සාධනය කිරීමේ හැකියාවක් ගණිතය තුළ නැහැ. ඒ සත්‍යයන් සාධනය වනවානම් සාධනය වන්නේ දර්ශනය තුළ.

ආරම්භක සත්‍යය හෝ සත්‍යයකින් තවත් සත්‍යයක් අපෝහනය කර ගැනීම සඳහා යොදාගන්නා රීති සත්‍ය බව සාධනය කළ නොහැකි තත්ත්වයක් යටතේ අලුත් දැනුමක් සත්‍යද යන ප්‍රශ්නය ඉතිරි වෙනවා. මේ ප්‍රශ්නයට පිළිතුරක් ලෙස අලුත් දැනුම් පරීක්ෂාවට ලක් කරන්න වෙනවා. මේ පරීක්ෂණ වලින් කිසියම් අලුත් දැනුමක් අසමත් වුවහොත් එය සත්‍යයක් සේ පිළිගැනෙන්නේ නැහැ. එසේ අසමත් වන තුරු අලුත් දැනුම සත්‍යයක් ලෙස පවතිනවා. මුලදී සමත් වන අලුත් දැනුමක් පසුව කිසියම් පරීක්ෂණයකින් අසමත් වූ විට එය ප්‍රතික්ෂේප කෙරෙන අතර එම දැනුම නිර්මාණය කර ගැනීම සඳහා යොදා ගැනුණු හෝ නොගැනුනු එතෙක් අසමත්ව නැති දැනුම් යොදා ගෙන වෙනත් අලුත් දැනුම් නිර්මාණය කෙරෙනවා. මේ ක්‍රමයට ගණිතය, භෞතික විද්‍යාව හා ඒ මත ගොඩ නැගුණු ඉංජිනේරු විද්‍යාව වැනි තාක්ෂනික විෂයයන් බොහෝ දුර ගමන් කර තිබෙනවා. 

ඉංජිනේරු විද්‍යාව පිළිබඳ දැනුමක් හා පුහුණුවක් තිබෙන අයෙකු විසින් සැලසුම් කර හදන ගොඩනැගිල්ලක් හෝ පාලමක් එවැනි දැනුමක් හා පුහුණුවක් නැති අයෙකු හදන ගොඩනැගිල්ලක් හෝ පාලමක් මෙන් කඩා වැටෙන්නේ නැහැ. මෙය අදාළ ගොඩනැගිල්ල හෝ පාලම සැලසුම් කිරීම සඳහා යොදා ගත් මූලධර්ම නිවැරදිද යන්න පිළිබඳ වක්‍ර පරීක්ෂණයක්. එවැනි ගොඩනැගිලි හෝ පාලම් කඩා නොවැටෙන තාක් අදාළ මූලධර්ම නිවැරදි සේ සැලකෙනවා. 

ඉංජිනේරු විද්‍යාව පිළිබඳ දැනුමක් හා පුහුණුවක් නැති අයෙකු විසින් සැලසුම් කරන ගොඩනැගිල්ලක් හෝ පාලමක් අනිවාර්යයෙන්ම කඩා වැටෙන්නේ නැති වුනත්, එසේ කඩා වැටෙන විට එය සැලකෙන්නේ අදාළ මූලධර්ම නොසලකා හැරීම හේතුව බවයි. එවැන්නක් කඩා නොවැටුණහොත්, එය සැලකෙන්නේ අහම්බයක් ලෙසයි.

ඉංජිනේරු විද්‍යාව පිළිබඳ දැනුමක් හා පුහුණුවක් තිබෙන අයෙකු විසින් සැලසුම් කරන ගොඩනැගිල්ලක් හෝ පාලමක් කඩා වැටුණු විටෙක එය සාමාන්‍යයෙන් අදාළ මූලධර්ම වල වැරැද්දක් ලෙස සැලකෙන්නේ නැහැ. මූලධර්ම නිවැරදි බව තව දුරටත් පිළිගැනෙන අතර මූලධර්ම යොදාගෙන සිදු කළ ඉංජිනේරුමය සැලසුමේ හෝ වෙනත් පසු පියවරක වැරැද්දක් ලෙස මෙය සැලකෙනවා. ඒ අනුව එම වැරැද්ද නිවැරදි කිරීම හා/හෝ එවැනි වැරදි නැවත සිදු වීම වැළැක්වීම සඳහා ක්‍රියාමාර්ග ගැනීම සිදු වනවා. අදාළ සැලසුම් මූලධර්ම තව දුරටත් සත්‍ය සේ සැලකෙනවා.

මේ මූලධර්ම යොදාගෙන සැලසුම් කරන ගොඩනැගිලි හෝ පාලම් දිගින් දිගටම කඩා වැටෙනවානම් එම මූලධර්ම පිළිබඳවද සැකයක් ඇති වෙනවා. තවදුරටත් එම මූලධර්ම සත්‍ය සේ පිළිගන්න අමාරුයි. ඒ නිසා, එම මූලධර්ම වෙනුවට "නිවැරදි" මූලධර්ම ආදේශ කරන්න වෙනවා. මෙය කරන්නේ එම පැරණි මූලධර්ම සකස් කිරීමට යොදාගත් න්‍යාය හෝ පාදක මූලධර්ම තවදුරටත් සත්‍ය සේ සලකමින් අලුත් මූලධර්ම හදා ගැනීම මගිනුයි.

මේ විදිහට අලුතින් හදා ගන්නා මූලධර්ම යොදාගෙන සැලසුම් කරන ගොඩනැගිලි හෝ පාලම්ද දිගින් දිගටම කඩා වැටෙනවානම් මොකද කරන්නේ? එම මූලධර්ම හා පැරණි මූලධර්ම සකස් කිරීමට යොදාගත් න්‍යාය හෝ පාදක මූලධර්ම තවදුරටත් සත්‍ය සේ සලකමින් නැවතත් අලුත් මූලධර්ම හදා ගැනීමයි. පාදක මූලධර්ම තවදුරටත් සත්‍ය සේ සැලකෙනවා. මා හිතන විදිහට නලින් ද සිල්වා විසින් බටහිර විද්‍යාවේ පරිධියේ දැනුම ලෙස හඳුන්වන්නේ මේ ආකාරයට පිරමිඩයේ පහළ මට්ටමේ තිබෙන දැනුමක් වෙනස් කිරීමයි. නලින් ද සිල්වා විසින් කියන දෙයම නොවිය හැකි වුවත්, ඉහත උදාහරණයේ සඳහන් පාදක මූලධර්ම පිළිබඳව සැක කිරීමට වැඩි ඉඩක් නොතිබීම දැනුමේ ආධිපත්‍ය ස්වභාවය පිළිබිඹු කරනවා කියා කියන්න පුළුවන්.

විද්‍යාව තුළම ඉහත කී පාදක මූලධර්මද සත්‍ය නොවන සේ සැලකී වෙනස් විය හැකියි. එය සිදු වන්නේ එම පාදක මූලධර්ම යොදාගෙන හදාගත් මූලධර්ම අසත්‍ය බව දිගින් දිගටම වෙනස් වන්නේනම් පමණයි. එවැන්නක් වෙන්න විශාල කාලයක් යා හැකියි. මේ වගේ දෙයක් සුසමාදර්ශීය වෙනසක් වෙන්න පුළුවන්. එවැනි වෙනස් වීමකදීද ඒ පාදක මූලධර්ම සකස් කර ගැනීමේදී සත්‍ය සේ සැලකුණු මූලධර්ම තවදුරටත් සත්‍ය සේ සැලකෙනවා. මෙහිදී එම සත්‍ය මූලධර්ම තිබෙන්නේ භෞතික විද්‍යාවේ විෂය පථයේ වෙන්න පුළුවන්. ඒ කියන්නේ, ඉංජිනේරු විද්‍යාව කියන විෂයේ පාදමම කඩා වැටිලා යාමෙන් පසුවත්, භෞතික විද්‍යාව සත්‍යයක් ලෙස ඉතිරි වෙන්න පුළුවන්. ඔය විදිහටම භෞතික විද්‍යාවේ පාදම කඩා වැටෙද්දී ගණිතය සත්‍යයක් ලෙස ඉතිරි වෙන්න පුළුවන්.

බටහිර විද්‍යාවේ මේ ආකාරයේ ලොකු කඩා වැටීම් සාමාන්‍යයෙන් ලේසියකට වෙන්නේ නැහැ. එය අවශ්‍යනම් කෙනෙකුට බටහිර විද්‍යාවේ ආධිපත්‍යය ලෙස හඳුන්වන්න පුළුවන්. නමුත්, අඩු වශයෙන් සෛද්ධාන්තික ලෙස පරිධියේ සිට සෑහෙන තරම් ඇතුළට ගිහින් එතැන සිට පරිධිය දක්වා නැවත ප්‍රතිසංස්කරණය කරගෙන එන්න පුළුවන්. කේන්ද්‍රය සුරක්ෂිතව පවතින තුරු පරිධිය සුරක්ෂිතයි.

දැන් පරිධිය පුරා විසිරී තිබෙන හා පරිධිය හා කේන්ද්‍රය අතර තිබෙන හැම දෙයක්ම සත්‍ය වෙන්නේ කොහොමද? එය වෙන්නේ කේන්ද්‍රයේ සත්‍යය තිබීම මත. නැත්නම් මේ සමස්ත ගොඩ නැගීමේම කිසිම තේරුමක් නැති වෙනවා. ඒ නිසා, මිනිස් දැනුමෙන් ප්‍රශ්න කළ නොහැකි සත්‍යයක් වන දෙවියන් වහන්සේව කේන්ද්‍රයෙන් තියලා මේ ගොඩ නැගීම කරගෙන යන්න පුළුවන්. දෙවියන් වහන්සේගේ පැවැත්ම හෝ නොපැවැත්ම ගැන දැන ගන්න හෝ දැනගත නොහැකි බව දැනගන්න වෙන්නේ දර්ශනයෙන්. තට්ටු ගණනාවක උස ගොඩනැගිල්ලක් විදිහට බටහිර විද්‍යාව ගොඩ නැගෙන්නේ මේ අත්තිවාරම උඩ. දැන් සත්‍යය සොයා යාම කියා කියන්නේ මේ ගොඩ නැගීමේ පරිධියේ සිට කේන්ද්‍රය දෙසට යාම. උස ගොඩනැගිල්ලේනම් උඩම තට්ටුවේ සිට අත්තිවාරම දක්වා පැමිණීම. 

මේ වෙද්දී මේ ගොඩනැගිල්ල ගොඩක් උසයි. ඇත්තටම කියනවානම් මෙය උඩු අතට හැරවූ පිරමිඩයක් වැනි ගොඩනැගිල්ලක්. මුළු ගොඩනැගිල්ලම තියෙන්නේ තනි ගඩොලක් මත. හැබැයි අපූරුම දෙය කියන්නේ ගොඩනැගිල්ල කඩා නොවැටී ඔය පහළම තියෙන ගඩොල මාරු කරන්න පුළුවන්. දෙවියන් වහන්සේ අත්තිවාරම වෙන එක ප්‍රශ්නයක්නම් දෙවියන් වහන්සේ අයින් කරලා වෙනත් ඕනෑම පරම සත්‍යයක් එතැනින් තියන්න පුළුවන්. ඒ මොකක් හෝ දෙය පරම සත්‍යයක් නම් ඒක මොකක් වුනත් කමක් නැහැ. ඒ මොකක් හෝ දෙය සත්‍යනම් ගණිතය, භෞතික විද්‍යාව, ඉංජිනේරු විද්‍යාව වගේම හදපු පාලම කඩා වැටෙන්නේ නැහැ කියන එකත් පරම සත්‍යයන්. සැකයකට ඉඩක් තියා ගන්න අවශ්‍ය නැහැ.

මාක්ස්වාදය කියා කියන්නේ ඉහත කී දැනුම් ගොඩනැගුම සමාජ විද්‍යාවන්ට ව්‍යාප්ත කිරීමක්. මාක්ස්වාදය හා මාක්ස්වාදී සමාජ විද්‍යා හදලා තිබෙන්නේත් පෙර කී උඩු යටිකුරු කළ පිරමිඩය උඩ. මාක්ස්වාදයටත් ගණිතයට හා භෞතික විද්‍යාවට වගේම පරම සත්‍යයක් වන ආරම්භයක් අවශ්‍යයි.

සුවිශේෂී කාරණයක් වන්නේ සංඛ්‍යාන විද්‍යාව සහ වෙනත් බටහිර විද්‍යාවන් ගණනාවක්ම හදා තිබෙන්නේ මේ ගඩොල මත නොවීමයි. ගණිතය හා සංඛ්‍යාන විද්‍යාව සංසන්දනය කළහොත් මේ විෂයයන් දෙක අතර තිබෙන දාර්ශනික හා දේශපාලනික වෙනස එයයි. සංඛ්‍යාන විද්‍යාව ගණිතය මෙන් මූලික සත්‍යයකින් හෝ වාස්තවික යථාර්තයකින් ආරම්භ වෙන්නේ නැහැ. එහි ආරම්භය නිරීක්ෂණ හා ප්‍රත්‍යක්ෂයයි. ගණිතයේදී මෙන් මේ නිරීක්ෂණ වලට නිශ්චිත හේතුවක් අපි දන්නේ නැහැ. හේතුව ඕනෑම එකක් වෙන්න පුළුවන්. එහි තිබෙන්නේ නොදැනුමක්. අවිනිශ්චිත භාවයක්.

ගණිතයේදී හා පෙර සඳහන් කළ අනෙකුත් විෂයයන්හිදී දැනුම ගොඩ නැගෙන්නේ කේන්ද්‍රයේ සිට පරිධිය දෙසට වුවත් සංඛ්‍යාන විද්‍යාවේදී දැනුම ගොඩ නැගීම ආරම්භ වන්නේ පරිධියේ සිටයි. වඩා වැදගත් පරිධිය මිස කේන්ද්‍රය නෙමෙයි. ගණිතයේ දැනුම අපෝහක දැනුමක් වුවත්, සංඛ්‍යාන විද්‍යාවේ දැනුම අනුභූතික දැනුමක්. 

ඇත්තටම කියනවානම් සංඛ්‍යාන විද්‍යාවේ පරිධිය කියා කියන්නේ ගණිතයේ කේන්ද්‍රය. සංඛ්‍යාන විද්‍යාවේ කේන්ද්‍රය කියා කියන්නේ ගණිතයේ පරිධිය. ඒ කියන්නේ එක පරම සත්‍යයක් වෙනුවට සත්‍යයන් අනන්ත ප්‍රමාණයක් තිබෙනවා. ඔය ඕනෑම එකක් වෙන්න පුළුවන්. එක දෙවියෙක් වෙනුවට අනන්තයක් දෙවිවරු!

ඔය අනන්තයක් වූ සත්‍ය අතරින් සත්‍යය කුමක්ද? අපි දන්නේ නැහැ. ගණිතය විසින් කරන්නේ දන්නා සත්‍යය උපයෝගී කරගෙන නොදන්නා සත්‍ය නිරාවරණය කරන එකනම්, සංඛ්‍යාන විද්‍යාවේදී කරන්නේ නිරීක්ෂණය කළ හැකි කරුණු වලින් පටන්ගෙන වියහැකියාවක් ලෙස පවතින සත්‍යයන් සත්‍ය වීමේ හැකියාව අනුමාන කරන එකයි. මේ ක්‍රියාවලිය තුළ සෛද්ධාන්තික ලෙසම පරම සත්‍යයක් හමු වන්නේ නැහැ. 

පොඩි උදාහරණයක් දෙන්නම්. ආවරණය වූ භාජනයක පාට වෙනස හැරුණු විට එක සමාන රතු බෝල 50ක් හා නිල් බෝල 50ක් තිබෙනවා. මේ භාජනයට අත දමා බෝල දෙකක් ගත්තොත් ඒ දෙක නිල් බෝලයක් හා රතු බෝලයක් වීමේ සම්භාවිතාව කොපමණද?

මෙය සංඛ්‍යාන විද්‍යාවේ මායිමේ, එහෙත් ගණිතයේ වපසරිය තුළ තිබෙන ප්‍රශ්නයක්. මෙහි එක සමාන බෝල කියන එක වියුක්ත අදහසක්. ඒ නිසා, මුළු ගොඩනැගුමම වියුක්ත ගොඩනැගුමක්. ප්‍රශ්නයට විසඳුම අපට බුද්ධිවාදී ලෙස හොයා ගන්න පුළුවන්. එය ගණිතයේ ක්‍රමයයි. 

මේ බුද්ධිවාදී පිළිතුර නිවැරදිද? අපට මෙය පරීක්ෂාවට ලක් කළ හැකියි. ඒ සඳහා අපට අපේ ප්‍රායෝගික සීමාවන් තුළ සමාන සේ සැලකිය හැකි බෝල 100ක් හදා ගන්න වෙනවා. ඉන් පසු, එයින් බෝල 50ක් රතු පාටින් හා තවත් බෝල 50ක් නිල් පාටින් පාට කර භාජනයට දමා ආවරණය කර, හොඳින් හොලවා බෝල මිශ්‍ර කිරීමෙන් පසුව අත දමා බෝල දෙකක් ගන්න වෙනවා. ඒ බෝල දෙක මොන පාට වෙයිද? විසඳුම නිවැරදිද කියා පරීක්ෂා කරන්නනම් අපට මේ පරීක්ෂණය විශාල වාර ගණනක් කරන්න වෙනවා.

මෙහිදී අප විසින් මේ පරීක්ෂණය කරන්නේ ගැටළුවට විසඳුමක් හොයාගන්න නෙමෙයි. විසඳුම හොයාගෙන ඉවරයි. එය පරම සත්‍යයක්. එය පරම සත්‍යයක් වන්නේ විසඳුම හොයාගත්තේ අප විශ්වාස කරන පරම සත්‍යයකින් පටන් ගෙන නිසා. පරීක්ෂණ ප්‍රතිඵලය විසින් කරන්නේ විසඳුම වගේම ආරම්භක පරම සත්‍යයද සත්‍ය බව තහවුරු කරන එකයි.

දැන් අපි සංඛ්‍යාන විද්‍යාවේ වපසරියට එමු. ඔබ වසා තිබෙන භාජනයකට අත දමා බෝල දෙකක් ගන්නවා. එක බෝලයක් නිල් පාටයි. අනෙක් බෝලය රතු පාටයි. ඒ හැරුණු විට බෝල දෙකම එක වගේ බව පෙනෙනවා. පොඩි වෙනස්කම් තියෙන්නත් පුළුවන්. ඔබ දන්නේ මේ අතේ තිබෙන බෝල දෙක ගැන පමණයි. ඒ බෝල දෙක පරීක්ෂා කර ලබා ගන්නා අනුභූතික තොරතුරු මත ඔබට භාජනයේ තිබෙන්නේ මොනවාද කියන ප්‍රශ්නයට විසඳුමක් හොයන්න වෙනවා. 

අනිවාර්යයෙන්ම ඔබට නිශ්චිත පිළිතුරක් දෙන්න බැහැ. සංඛ්‍යාන විද්‍යාව එවැනි නිශ්චිත පිළිතුරු සපයන්නේ නැහැ. එහෙත්, පිළිතුරු සපයනවා. අද වෙද්දී බටහිර විද්‍යාවේ විෂයයන් විශාල ප්‍රමාණයක් තියෙන්නේ සංඛ්‍යාන විද්‍යාව තිබෙන ගොඩේ මිසක් ගණිතය තිබෙන ගොඩේ නෙමෙයි. බටහිර වෛද්‍ය විද්‍යාව, වසංගත විද්‍යාව ආදිය තිබෙන්නේ මේ දෙවන ගොඩේ. 

ආයෙත් ඒවිද ඒ සමනලයා

සාර්ථකත්වය 95.0% බව කියන පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් කෝවිඩ් එන්නතේ සාර්ථකත්වය 0% සිට 100% දක්වා ඕනෑම අගයක් වෙන්න පුළුවන්. ඒක එහෙම නෙමෙයි කියා කියන කෙනෙක් එන්නවානම් කරුණාකර ඉදිරිපත් වෙන්න. විද්‍යාව අනුව එවැනි නිශ්චිත ප්‍රකාශයක් කරන්න පුළුවන්කමක් නැහැ. ධම්මික පැණියේ සාර්ථකත්වයත් 0% සිට 100% දක්වා ඕනෑම අගයක් වෙන්න පුළුවන්. එහෙමනම්, මේ දෙකම එකිනෙකට සමානද? 

"ඒ කාලේ පල්ලියේ ඉගැන්වීම වුනේ සමස්ත විශ්වයම පෘථිවිය කේන්ද්‍ර කරගත්තක් බව. ඒත් පෘථිවිය සූර්යයා වටා භ්‍රමණය කෙරෙන බවට සාක්ෂි සොයා ගෙන ගැලීලියෝ ගැලිලි ඒක ප්‍රකාශයට පත් කළාම ඒ ගැන කිපුණු කතෝලික පල්ලිය 1633 දී ඔහු නිවාස අඩස්සියේ තබන්න නියෝග කළා. ... ඉතාලි පාලකයන් එදා ඔහු කියූ සත්‍යය බැහැර කළත් අද මුළු ලෝකයම ඔහු එදා හෙළි කළ දේ පිළිගන්නවා."

ඉහතින් තියෙන්නේ සරෝජ් පතිරණගේ ප්‍රකාශයක්.

පෘථිවිය සූර්යයා වටා භ්‍රමණය කෙරෙන බවට ගැලීලියෝ විසින් කරපු ප්‍රකාශය සත්‍යයක්ද? අද මුළු ලෝකයම ඔහු එදා හෙළි කළ දේ පිළිගන්නවා කියන්නේ ඇත්තද? විද්‍යාවේ පියා ලෙස සැලකෙන ගැලීලියෝ ගැලීලිගෙන් සෘජුවම පැවත එන, ගැලීලියෝගේ වගේම අයිසෙක් නිවුටන්ගේත් ශාස්ත්‍රාලයීය මී මුණුපුරෙක් වන නලින් ද සිල්වානම් මේ කතාව පිළිගන්නේ නැහැ. නලින් ද සිල්වාගේ පහත ලිපිය අගට ගියොත් සූර්යයා පෘථිවිය වටා භ්‍රමණය වන ආකෘතියක් ඇස් වලින්ම බලා ගන්න පුළුවන්.

කොපර්නිකස් හා ගැලීලියෝ නිවුටන්ට කළ හදිය

දැන් එහෙමනම්, නිවැරදි නලින් ද සිල්වාද නැත්නම් සරෝජ් පතිරණද? කෙටි පිළිතුරනම් ඔය ආකෘති දෙකම එක තරමට නිවැරදි බවයි. අවශ්‍යනම් ආකෘති දෙකම වැරදි බව "පෙන්වා දෙන්නත්" පුළුවන්.

මේ ආකෘති දෙකටම වඩා නිවැරදි භෞතික විද්‍යා ආකෘතියක් අනුව පොළොව වටා ඉරවත්, ඉර වටා පොළොවවත් ගමන් කරන්නේ නැහැ. ඇත්තටම සිදුවන්නේ පොළොවේත්, ඉරේත් පොදු ගුරුත්ව කේන්ද්‍රය වටා (barycenter) ඉරත් පොළොවත් දෙකම ගමන් කිරීමයි. පහත ලිපිය ආරම්භයේ ඇති ආකෘතිය බලන්න.

දවසට පැය කීයක්ද එහේ?

ඇත්තටම කියා කිවුවත් ඇත්තටමත් නෙමෙයි. මුල් ආකෘති දෙක වගේම මේ තෙවැන්නත් තවත් ආකෘතියක්. වෙනත් කෙනෙකුට ඉතාම පහසුවෙන් මේ ආකෘති තුනම වැරදි බව පෙන්වා දෙන්න පුළුවන්. සරලම වැරැද්දක් විදිහට ඉර, හඳ, හා පොළොව මේ ආකාරයට එකම තලයක ගමන් කරන්නේ නැහැ. ඒ බව සලකා ත්‍රිමාන ආකෘතියක් හදන්න පුළුවන් වුනත් එයත් තවත් ආකෘතියක් පමණයි. යම් තත්ත්වයන් යටතේදී මේ වගේ ආකෘතියකින් මේ ග්‍රහවස්තූන් සැබෑවටම චලනය වන ආකාරය නිරූපණය වන්නේ නැහැ. එහෙමයි කියලා වැඩ ගත හැකි සීමාව තුළ වැඩ ගන්නවා මිස ඔය ආකෘති අහක දාන්න අවශ්‍යත් නැහැ. 

පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් කෝවිඩ් එන්නත හදලා තියෙන්නේ විද්‍යාවේ ක්‍රමවේදය අනුව. කියන විදිහට ධම්මික පැණිය හදලා තියෙන්නේ කාලි අම්මාගෙන් අසාගත් වට්ටෝරුවකට. ඔය දෙකේම සාර්ථකත්වය 0% සිට 100% දක්වා ඕනෑම අගයක් වෙන්න පුළුවන්. එසේ වුවත්, පෞද්ගලිකව මට මේ දෙකෙන් පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් කෝවිඩ් එන්නත සම්බන්ධව තිබෙන විශ්වාසය ධම්මික පැණිය සම්බන්ධව නැහැ. ඒ ඇයි?

පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් කෝවිඩ් එන්නත හදලා පරීක්ෂා කරලා වෙළඳපොළට එන ක්‍රමවේදය පිළිබඳව මට විශ්වාසයක් තිබෙනවා. ධම්මික පැණිය සම්බන්ධව මට එවැනි විශ්වාසයක් නැහැ. මගේ විශ්වාසය අනුව මා විසින් පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් කෝවිඩ් එන්නත ලබා ගත්තොත් කෝවිඩ් හැදී මාව මැරෙන එක වැලකෙන්න 100%කට ඉතාම ආසන්න සම්භාවිතාවක් තිබෙනවා. කෝවිඩ් නොහැදෙන්න අඩු වශයෙන් 95%ක පමණවත් සම්භාවිතාවක් තිබෙනවා. නමුත්, ධම්මික පැණිය ලබා ගැනීමෙන් පසුව කෝවිඩ් නොහැදෙන්න එවැනි ඉහළ සම්භාවිතාවක් ඇති බව විශ්වාස කරන්න මට සාධක නැහැ. සමහර විට මේ පැණිය ගත්තා කියා කිසිම වැඩක් නැති වෙන්නත් පුළුවන්. මේ නිගමන විෂයමූලිකයි. ඒ නිසා, වෙන කෙනෙක් වෙනත් ආකාරයකට හිතනවානම් එහි කිසිම වැරැද්දක් නැහැ.

කාලි දෙවඟන විසින් මේ බෙහෙත දුන්නා කියන කතාව හෝ අඩු වශයෙන් කාලි දෙවඟන කියා කෙනෙක් ඉන්නවා කියන එක (ඇතැම් අයගේ මානසික ලෝක වල හැර) මම විශ්වාස කරන්නේ නැහැ. එහෙත්, අඥේයවාදියෙක් විදිහට මේ දේවල් මට මුළුමනින්ම ප්‍රතික්ෂේප කරන්න බැහැ. මොකද මේ දේවල් ඇත්ත කියා ඔප්පු වී නැතුවාක් මෙන්ම බොරු කියා ඔප්පු වෙලත් නැහැ. එහෙමනම්, මම මේ දේවල් ගැන විශ්වාසයක් නැති බව කියන්නේ ඇයි?

සරල පිළිතුරක් දුන්නොත් මට කිසිම දවසක ඔය කියන කාලි දෙවඟන, නාථ දෙවියන් හෝ වෙනත් දෙවි කෙනෙක් හමු වෙලා හෝ සන්නිවේදනය කරලා නැහැ. එවැනි අත්දැකීමක් තිබුණානම් මට මේ කතාව විශ්වාස කරන්න තිබුණා. 

එහෙමනම්, මම කෝවිඩ් හැදෙන්නේ වෛරසයකින් කියා විශ්වාස කරන්නේ (අඥේයවාදියෙක් විදිහට සැකය බැහැර නොකර මම එසේ විශ්වාස කරනවා) ඔය කියන වෛරසය දැකල තියෙන නිසාද? නැහැ. මම මේ වෛරසය දැකලා නැහැ. නමුත්, අවශ්‍යනම් එම වෛරසය දකින්න පුළුවන් වෙයි කියලා මට විශ්වාසයක් තිබෙනවා. සමහර විට ඒ සඳහා අවශ්‍ය වන උපකරණ (ඉලෙක්ට්‍රොනික් අන්වීක්ෂයක්) තිබීම පමණක් ඒ සඳහා ප්‍රමාණවත් නොවෙන්න පුළුවන්. ඉලෙක්ට්‍රොනික් අන්වීක්ෂයකින් වෛරසය දකින්න පුහුණුවක් අවශ්‍ය වෙන්න පුළුවන්. මට අවශ්‍යනම් එවැනි පුහුණුවක් ලබා ගැනීමේ හැකියාව පිළිබඳවද මට විශ්වාසයක් තිබෙනවා. 

මේ විශ්වාසය පදනමක් නැති විශ්වාසයක් නෙමෙයි. මා ගැන පෞද්ගලිකව දන්නා අය දන්නා පරිදි මා එකිනෙකින් වෙනස් විෂයයන් ගණනාවක් විධිමත් ලෙස හදාරා තිබෙනවා. තවත් ඇතැම් විෂයයන් අවිධිමත් ලෙස හදාරා තිබෙනවා. කාලය හා මුදල් අවශ්‍ය වන නමුත් මා බොහෝ විට සාර්ථක වී තිබෙනවා. වෙනත් බොහෝ අයත් මා මෙන්ම මේ දෙය කරනු මා නිරීක්ෂණය කර තිබෙනවා. ඒ නිසා, මා දැනට හදාරා නැති බටහිර විද්‍යාවේ වෙනත් විෂයය ක්ෂේත්‍රයක් හදාරන්න අවශ්‍යනම් එය කළ හැක්කක් බවට මට සෑහෙන විශ්වාසයක් තිබෙනවා. 

මා හදාරා තිබෙන ක්ෂේත්‍ර තුළ හමු වී තිබෙන අලුත් දැනුම් හැම විටම ඇත්තද? පැහැදිලිවම නැහැ. මා බටහිර විද්‍යාව හදාරන්නේත් අඥේයවාදියෙකුගේ සැකය අත් නොහැරයි. හැබැයි හදාරන දෙය හැකිතාක් හොඳින් හදාරනවා. බටහිර විද්‍යාව තුළ වුවත් හමුවන හැම දෙයක්ම නිවැරදි නැහැ. සමහර දේවල් වැරදියි. නිවැරදි බොහෝ දේවල්ද නිවැරදි වන්නේ යම් සීමාවක් තුළයි. නමුත්, සමස්තයක් ලෙස මා පසුතැවිලි වී නැහැ. බටහිර විද්‍යාව තුළ, අවශ්‍යතාවයක් හා හැකියාවක් ඇත්නම් වැරදි නිවැරදි කිරීමේ හා නිවැරදි දේ නිවැරදි වන සීමාව පුළුල් කිරීමේ අවස්ථාව මා හමුවේ තිබෙනවා. මහා ලොකු දේවල් නොවුනත්, එසේ කර ඇති තැන්ද තිබෙනවා. අදටත් මා බටහිර විද්‍යාවන් පිළිබඳ මගේ දැනුම වඩා පුළුල් කර ගැනීම පිණිස මගේ පෞද්ගලික කාලය හා මුදල් ඉතා කැමැත්තෙන් වැය කරනවා.

බටහිර විද්‍යාවේ දැනුම් ක්ෂේත්‍රයට අයත් නොවන විකල්ප දැනුම් පිළිබඳ මගේ විශ්වාසයක් නැතත් එවන් දේ හැදෑරීම වෙනුවෙන්ද මා සෑහෙන කාලයක් යොදවා තිබෙනවා. එවැනි හැදෑරීම් කර තිබෙන්නේද බටහිර විද්‍යා විෂයයක් හදාරන තරමේම උනන්දුවකින් හා කැප කිරීමකින්. මෙය එක අතකින් අජිත් ධර්මා මළවුන් සමඟ කතා කරන්න යාමට සමාන කළ හැකියි. එහෙත්, බොහෝ විට මට හමු වී තිබෙන්නේ එක්කෝ හිතාමතා කරන බොරු. එසේ නැත්නම් ඇත්තක් ඇති බව විශ්වාස කිරීමට තරම් සාක්ෂි නැති දේ. මා සතු ඇතැම් විකල්ප දැනුම් ගැන මා වැඩිපුර ලියන්නවත් කැමති නැත්තේ මගේ විශ්වාසය අනුව එසේ ලිවීමෙන් අර්ථයකට වඩා අනර්ථයක් සිදු විය හැකි නිසයි. ඒ එක්කම මේ විකල්ප දැනුම් සම්පූර්ණ බොරු බව තහවුරු වී නැති බවද කිව යුතුයි.

ඊයේ රෑ "පූර්ණ ආගන්තුකයා (The Perfect Stranger)" කියලා ක්‍රිස්තියානි චිත්‍රපටයක් බැලුවා. මෙහි තරුණ කාන්තාවකට අමුත්තෙක්ගෙන් අහඹු ලෙස රාත්‍රී කෑමකට ආරාධනාවක් ලැබෙනවා. ඔහු තමන්ව හඳුන්වා දෙන්නේ නාසරෙත් සිට පැමිණි ජීසස් ලෙසයි. ඇමරිකාවේ පෙනිසිල්වේනියා ප්‍රාන්තයේ නිවුයෝර්ක් මායිමට කිට්ටුව නාසරෙත් නම් වූ නගරයක් තිබෙනවා. ජීසස් කියන නමත් දුලබ නමක් නොවන නිසා මෙහි ලොකු අමුත්තක් නැහැ. රාත්‍රී කෑම අවසානයේදී අමුත්තා පිටත්ව යාමට පෙර තමන් සමඟ නැවත සම්බන්ධ විය හැකි ආකාරය කාන්තාවට බිස්නස් කාඩ් එකක පිටුපස ලියා දෙනවා. ගෙදර ගිහින් බලද්දී එහි ලියා තිබෙන්නේ "එළිදරවු 3:20" කියලයි. බයිබලය පෙරලා බැලූ විට අදාළ පාඨය මෙවැන්නක්.

එළිදරවු 3:20: "මෙන්න, මම දොර ළඟ සිට තට්ටු කරමි. යමෙක් මාගේ හඬ අසා දොර අරින්නේ නම් මම ඇතුළු වී, ඔහු සමඟ කෑම කන්නෙමි. ඔහු ද මා සමඟ කෑම කන්නේ ය."

නාථ දෙවියන් හෝ කාලි අම්මා සමඟ සම්බන්ධ වීමට ඔය වගේ නිශ්චිත ක්‍රමයක් තිබුනනම් මමත් එය කරනවා. නමුත්, කවුරුවත් එවැනි ක්‍රමයක් නොදන්නා නිසා මට ඒ අයත් එක්ක සම්බන්ධ වෙන්න ක්‍රමයක් නැහැ. හැබැයි කවුරු හෝ තමන්ට එසේ සම්බන්ධ විය හැකි බව කියනවානම් එය ප්‍රතික්ෂේප කරන්න මට පුළුවන්කමක් නැහැ. සම්බන්ධ වන ක්‍රමය අහගත්තත් අදාළ දෙවියාට මා සමඟ සම්බන්ධ වෙන්න අවශ්‍ය නැත්නම් වැඩේ කෙරෙන්න විදිහක් නැහැනේ.

වෙනත් කෙනෙකුට දෙවි කෙනෙක් සමඟ සම්බන්ධ වෙන්න බැරි බව මට නිශ්චිතව කියන්න පුළුවන්කමක් නැත්නම්, ඒ කියන්නේ ඔය වැඩේ වෙන්න කවර හෝ හැකියාවක් තිබෙනවානම් එහෙම කෙනෙක් කෝවිඩ් සඳහා ප්‍රතිකාරයක් ලබා දෙන එකත් වෙන්න පුළුවන්නේ. ඒකේ අවුලක් නැහැ. නමුත්, එහෙමයි කියලා දෙවියන්ගෙන් අහගත්තා කියා කවුරු හරි දෙන බෙහෙතක් ගැන මට විශ්වාසය තියන්න පුලුවන්ද? 

අඥේයවාදියෙක් වන මට දෙවියෙක් විසින් මිනිහෙක්ට බෙහෙතක් ලබා දිය හැකියි කියන කතාව සාධක රහිතව මුළුමනින්ම බැහැර කරන්න බැරුවාක් වගේම එහෙම දෙන බෙහෙතක් වැඩ කරනවා කියන එක සාධක රහිතව පිළිගන්න පුළුවන්කමකුත් නැහැ. ඔය ප්‍රවාදය වෙනුවෙන් පෙනී සිටින අයම කියන විදිහට දෙවියන්ගේ බෙහෙත් වුනත් හරියටම හරි නොයන්න පුළුවන්. දෙවියෝ බොරු කියන්නත් පුළුවන්. එහෙමනම් දෙවියෝ දුන්නත් බෙහෙත ගන්න වෙන්නේ පරීක්ෂා කිරීමෙන් පසුවයි. මීට කලින් හරියට බෙහෙත් දීලා දෙවියන්ට හොඳ වාර්තාවක් තිබුණානම් සමහර විට පරීක්ෂා නොකර වුනත් බෙහෙත ගන්න තිබුණා. එහෙම වාර්තාවක් නැහැනේ.

ධම්මික පැණියට මගේ පිළිගැනීමක් ලැබෙන්නනම් එය පරීක්ෂා කළ යුත්තේ කොහොමද? බටහිර ඖෂධයක් සාමාන්‍යයෙන් පරීක්ෂා කරන විධික්‍රමය අනුගමනය කරමින්, සැලකිය යුතු තරම් විශාල නියැදියක් යොදා ගෙන සසම්භාවී සායනික පරීක්ෂණයක් කරලා ඵලදායීත්වය තහවුරු වුනොත් මම මෙය සාර්ථක ඖෂධයක් ලෙස පිළිගන්නවා. අදාළ ඔසුව හදන්න දැනුම ලැබුණේ කොහොමද කියන එක මට අදාළ නැහැ. මොකද පරීක්ෂා කරන ක්‍රමය පිළිබඳව මට සෑහෙන විශ්වාසයක් තිබෙන නිසා. මතක තබා ගන්න මම මේ කතා කරන්නේ අඥේයවාදියෙක්ගේ විශ්වාසයක් ගැන මිසක් සැකයෙන් තොර විශ්වාසයක් ගැන නෙමෙයි.

ධම්මික පැණිය බටහිර ක්‍රමයටම පරීක්ෂා කළ යුතුද? මෙය පරීක්ෂා කළ හැකි වෙනත් සාර්ථක ක්‍රමයක් තිබෙනවානම් සසම්භාවී සායනික පරීක්ෂණ ක්‍රමයම යොදා ගත යුතු නැහැ. නමුත්, දැනට කිසිම කෙනෙක් එවැනි විකල්ප ක්‍රමයක් යෝජනා කර නැහැ. රෝගීන්ට පැණිය දීගෙන ගියා කියලා ඖෂධය පරීක්ෂා වෙන්නේ නැහැ. එය අර මම පොඩි කාලේ කරපු මදුරු පරීක්ෂණය වගේ එකක්.

මදුරු පරීක්ෂණ ක්‍රමයෙන් ඖෂධය පරීක්ෂා වෙන්නේ නැහැ කියා කියන්නේ ඇයි? මේ වෙද්දී බොරු වී තිබුණත්, මේ හා අදාළව කියපු කතාව වුනේ දැනට දහ පහළොස් දාහකට බේත දීලා තිබුණත් ඒ කාටවත් කෝවිඩ් හැදී නැහැ කියන එකයි. පසුගිය සති වලදී සාමාන්‍ය වශයෙන් සතියකට ලංකාවේ 4000කට කිට්ටු පිරිසකට කෝවිඩ් හැදුණා. ලංකාවේ ජනගහණය මිලියන 21කට වැඩියිනේ. ඒ කියන්නේ බෙහෙතක් නොගත්තත් සතියක් යද්දී දහ පහළොස් දාහක පිරිසකගෙන් කොවිඩ් හැදෙන්න ඉඩ තිබුණේ දෙන්නෙක්ට නැත්නම් තුන් දෙනෙක්ට පමණයි. කෝවිඩ් වැඩිපුර හැදුනේ කොළඹ ආශ්‍රිතව නිසා, ධම්මික පැණිය වැඩිපුර ගත්තේ කෑගල්ල පැත්තේ පිරිස්නම් ඔය විදිහට දෙතුන් දෙනෙකුට හෝ කෝවිඩ් නොහැදෙන එක පැණිය නොගත්තත් සිදුවිය හැකිව තිබුණු දෙයක්. 

මේ වෙද්දී පැණිය ගත් කිහිප දෙනෙකුටම කෝවිඩ් හැදී තිබෙන බව වාර්තා වී තිබෙනවා. පැණිය ගත් එක් අයෙකුට හෝ කෝවිඩ් හැදුනානම් එය මුලින් කියපු ආකාරයේ සියයට සියයක් සාර්ථක දිව්‍ය ඖෂධයක් කියන එක බොරු වෙනවා. නමුත්, ඒ හේතුව නිසා මේ පැණිය ඵලදායී එකක් නොවන බව තහවුරු වෙලා නැහැ. පැණිය කොයි තරම් ඵලදායීද කියන එක තවමත් විවෘත ප්‍රශ්නයක්. 

රෝගය වැළැක්වීමේ හැකියාව පැත්තකින් තිබ්බොත්, ඇතැම් තැන් වල පළ කර තිබුණු තොරතුරු අනුව, වතුපිටිවල පරීක්ෂණයේදී පැණිය ගත් සියල්ලන්ගේම කෝවිඩ් සුව වී තිබෙනවා. එහෙත්, පැණිය නොගත් පාලිත කණ්ඩායම තුළ එවැනි දෙයක් සිදු වී නැහැ. නියැදිය ඉතා කුඩා වුනත් මේ පරීක්ෂණය හරියට කරපු එකක්නම් එයින් කියැවෙන්නේ පැණිය කෝවිඩ් සුව කිරීමට සමත්ව ඇති බවයි. ඒ කියන්නේ එසේ වීමට විශාල සම්භාවිතාවක් ඇති බව මිස සැකයකින් තොර නිශ්චිත ප්‍රකාශයක් නෙමෙයි. එහෙත් මේ පරීක්ෂණය කර ඇති ආකාරය අනුව එය නිසියාකාරයෙන් කර නොතිබීමේ හැකියාව බැහැර කරන්න බැහැ.

ධම්මික පැණිය නිසි සසම්භාවී සායනික පරීක්ෂාවකින් නිසැකව සමත් වුවහොත් මා එය සාර්ථක ඖෂධයක් සේ පිළිගන්නවා. එසේ නැත්නම් පිළිගන්නේ නැහැ. කෙසේ වුවත්, එයින් අදහස් වන්නේ නිසි සසම්භාවී සායනික පරීක්ෂාවකින් නිසැකව සමත් වී නැති සියලු දේ මා බැහැර කරන බව නෙමෙයි. හෙම්බිරිස්සාවකට තම්බා බොන ඉඟුරු කොත්තමල්ලි හෝ ඇතැම් ආයුර්වේද බෙහෙත් එවැනි පරීක්ෂාවකට ලක්ව නොතිබීම මට ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. එහෙත්, හදිසියේ කඩා පාත් වූ ලෙඩකට ප්‍රතිකාරයක් සේ හදිසියේ කඩා පාත් වූ ඖෂධයක් වසර සිය හෝ දහස් ගණනක් තිස්සේ පරීක්ෂාවට ලක් වූ දේවල් ගොඩට දමන්න පුළුවන්කමක් නැහැ. වසර සිය හෝ දහස් ගණනක් තිස්සේ කාලයේ පරීක්ෂාවට ලක් වීම වුවද නිසැකව ඖෂධයක ඵලදායීත්වය තහවුරු කරන්නේ නැතත් එම සම්භාවිතාව ඉහළ නංවනවා.

ධම්මික පැණිය යම් හෙයකින් කෝවිඩ් මඩින ඉතා සාර්ථක ඖෂධයක් බව සසම්භාවී සායනික පරීක්ෂාවකින් තහවුරු වුනා කියා හිතමු. ඒ හේතුව මත විධික්‍රමයක් ලෙස දෙවියන්ගෙන් දැනුම ලබා ගැනීමේ සාර්ථකත්වය තහවුරු වෙනවාද? පැහැදිලිවම නැහැ. සමහර අය කියන විදිහට කාලි අම්මාගෙන් ලැබුණු සේ එළියට එන්නේ ලංකාවේ කොහොමටත් භාවිතයේ තිබුණු ආයුර්වේද හෝ වෙනත් දේශීය ඖෂධයක් කියන එක අපට බැහැර කරන්න බැහැ.

තාවකාලික කල්පිතයක් විදිහට දෙවියන්ගෙන් දැනුම ලබා ගැනීම ක්‍රමවේදයක් විදිහට අපි පිළිගනිමු. දෙවියන්ගෙන් ලැබුණු සේ පැවසුණු දැනුමක් මිනිස් පරීක්ෂා සමත් වූ අවස්ථා ගැන සීමිත වාර්තා කිහිපයක් අප සතුව තිබෙනවා. බොහෝ දෙනෙක් පුන පුනා කතා කරන්නේ අපට තහවුරු කර ගැනීමේ හැකියාවක් නැති මෙවැනි වාර්තා අතළොස්සක් ගැනයි. අදාළ දැනුම් නිවැරදි බව මිස එම දැනුම් ලැබුණේ දෙවියන්ගෙන් හෝ වෙනත් අදෘශ්‍යමාන ප්‍රාණියෙකුගෙන් කියන එක තහවුරු වී නැහැ. 

අඥේයවාදී ස්ථාවරයක සිටිමින් අපි දැනට හිතමු මේ කතා සියල්ල ඇත්ත බව. මා විද්‍යාත්මක පර්යේෂණයක් කර නැතත් අදෘශ්‍යමාන ප්‍රාණියෙකුගෙන් යම් යම් දේ දැනගත් බව කියමින් මිනිසුන් දැන හෝ නොදැන (උදාහරණයක් ලෙස යම් මානසික ආබාධයක් නිසා) සිදු කරන ලද ප්‍රකාශ මීට වඩා විශාල ප්‍රමාණයක් වාර්තා වී තිබෙනවා. මෙවැනි වාර්තා නිසි ක්‍රමවේදයකට එකතු කළොත් අපට පුළුවන් දැනගන්න අදෘශ්‍යමාන ප්‍රාණියෙකුගෙන් යම් දැනුමක් ලබාගත් බවට කවුරු හෝ කරන ප්‍රකාශයක ඇති තොරතුරක් සත්‍ය වීමේ සම්භාවිතාව. මගේ විෂයමූලික අනුමානය මෙම සම්භාවිතාව ඉතාම අඩු බවයි. කෙසේ වුවත්, මෙපමණකින් වුවද දෙවියන්ගෙන් දැනුම ලබා ගැනීම පිළිබඳ අදහස අපට බැහැර කරන්න බැහැ.

කෝවිඩ් සඳහා ඔසුවක් හැදීම වැනි දෙයක හෝ වෙනත් එවැනි කටයුත්තක පියවර ගණනාවක් තිබෙනවා. මුල් අදියරේදී ඉදිරිපත් වන අදහස් වලින් අවසන් අදියර වන විට සාර්ථක බව තහවුරු වන්නේ ඉතාම සුළු අදහස් ප්‍රමාණයක් පමණයි. අපට අවශ්‍යනම් මේ සම්භාවිතාව ගණනය කළ හැකියි. දෙවියෙක්ගෙන් ලැබුණු දැනුමක් ලෙස කිසිවෙකු විසින් ඉදිරිපත් කරන අදහසක් නිවැරදි වීමේ සම්භාවිතාව මිනිසෙකු විසින් මුල් අදියරේදී ඉදිරිපත් කරන අදහසක් නිවැරදි වීමේ සම්භාවිතාවට වඩා වැඩිනම් දෙවියන්ගෙන් දැනුම් ලබා ගැනීම යම් තරමකින් හෝ ඵලදායී කාර්යයයක්. එවැනි වෙනසක් නැත්නම්, දෙවියන්ගෙන් දැනුම ලබා ගත හැකි වුවත් ඒ දැනුමෙන් ඇති වැඩක් නැහැ.

මේ නිදර්ශනයෙන් පැහැදිලි කළ පරිදි දෙවියන්ගෙන් දැනුම ලබා ගැනීම ඵලදායී දෙයක්ද නැද්ද කියා විද්‍යාත්මක ලෙස පරීක්ෂා කිරීමට අපට දෙවියන් පිළිබඳව විශ්වාස කරන්න අවශ්‍ය වන්නේ නැහැ. දෙවියන් කියා කොට්ඨාසයක් ඉන්නවාද, ඔවුන් සමඟ සන්නිවේදනය කළ හැකිද ආදී දේ ගැන අඥේයවාදීව සිටිමින්ම දෙවියන්ගෙන් දැනුම ලබා ගැනීමේ ඵලදායීත්වය අපට විද්‍යාත්මක පරීක්ෂාවකට ලක් කළ හැකියි.

අල හොදි හා නියඟලා අල

වැහි දවසක්. ඇමරිකාවේ නෙමෙයි, ලංකාවේ. උදේ වැඩට යන්න බස් එකෙන් බහිනවා. බස් එකෙන් බැහැලා කන්තෝරුවට පයින් යන්න තිබෙන්නේ බොහොම පොඩි දුරක්. ඒ වුනත්, මොර සූරන වැස්ස නිසා ඒ පොඩි දුර පයින් යන්න බැහැ. අතේ කුඩයකුත් නැහැ. බස් එකෙන් බැහැපු ගමන්ම කරන්න තියෙන්නේ ළඟම තියෙන කඩ පිලකට දුවන එක. මිනිත්තු පහළොවක් ඇතුළත කන්තෝරුවට නොගියොත් රතු ඉර වදිනවා. එතකල් වැස්ස අඩු වීම බලාපොරොත්තුවෙන් කඩ පිලේ ඉන්න පුළුවන්කම තිබෙනවා.

යන්නේ කන්තෝරුවටම නොවෙන්න පුළුවන්. ප්‍රශ්නය රතු ඉර වදින එකම නොවෙන්න පුළුවන්. උදාහරණ විදිහට විභාගයකට, ටියුෂන් පංතියකට, දේශනයකට හෝ සම්මුඛ පරීක්ෂණයකට යද්දී ඔය වැඩේ වෙන්න පුළුවන්. ආණ්ඩුවේ කන්තෝරුවක් හෝ බැංකුවක් වහන්න කිට්ටුව වැඩක් කරගන්න යද්දී ඔය වැඩේ වෙන්න පුළුවන්. මම හිතන්නේ කියවන ගොඩක් අයට ඔය වගේ අත්දැකීමක් නැති වෙන්න බැහැ.

මිනිත්තු පහක් ගත වෙද්දී වැස්ස ටිකක් තුරල් කරනවා. ආයෙම වැඩි වෙන්නත් පුළුවන්. වැස්ස නැවතිලාම යන්නත් පුළුවන්. කිසිම නිශ්චිත අදහසක් නැහැ. පොඩ්ඩක් තෙමෙද්දී කන්තෝරුවට දුවනවද? නැත්නම්, වැස්ස ආපහු වැඩි වීමේ අවදානම අරගෙන පායනකම් තව ටිකක් බලනවද? 

ඔය වගේ වෙලාවක මමනම් බොහෝ විට කරන්නේ පොඩ්ඩක් තෙමෙද්දී කන්තෝරුවට දුවන එකයි. සමහර විට මිනිත්තු පහක් යද්දී වැස්ස පායලා. තෙමිලා තියෙන්නේ නිරපරාදේ. හැබැයි වැස්ස තවත් අඩු වන තුරු බලා ඉඳිද්දී වැස්ස අඩු නොවී තවත් වැඩි වුනානම් එක්කෝ හොඳටම තෙමෙන්න වෙනවා. නැත්නම් රතු ඉර වැදෙනවා.

අපිට ජීවිතයේ මුහුණ දෙන්න වෙන ගොඩක් ප්‍රශ්න ඔය වගේ. නිශ්චිත නිවැරදි පිළිතුරක් නැහැ. අවිනිශ්චිතතාවය හමුවේ  තීරණ ගන්න වෙන්නේ විෂයමූලික සම්භාවිතා මත පදනම්වයි. ගන්න තීරණයකින් අවදානම අඩු කරගන්න පුළුවන් වුනත් අවදානම නැති කරගන්න බැහැ. 

සමහර දවසට බස් එක ලොකු ට්‍රැෆික් එකකට අහුවෙලා වෙනදාට වඩා පරක්කු වෙනවා. අනිවාර්යයෙන්ම වෙලාවට වැඩට යන්න බැරි වෙනවා. උදේම ඉන්නම ඕනෑ රැස්වීමකුත් තියෙනවා. ඉන්න තැන අනුව බස් එකෙන් බැහැලා ත්‍රීවීල් එකක් හොයා ගන්න පුළුවන් කමක් පේන්නෙත් නැහැ. තියෙන ට්‍රැෆික් එකේ හැටියට ත්‍රීවීල් එකකට වුනත් අස්සෙන් රිංගලා යන්නත් අමාරුයි. ඒ කියන්නේ විකල්පයක් නැහැ. ඉතිං මැරෙන්නද? බස් එක යන වෙලාවක යයිනේ කියලා හිතලා පාඩුවේ අතේ තියෙන පොතක් කියවන එකයි මමනම් කරන්නේ.

අඥේයවාදියෙක්ගේ ලෝකය සමස්තයක් විදිහට ගත්තහම අවිනිශ්චිතතාවන්ගෙන් පිරුණු එකක්. අඥේයවාදියෙක්ම නොවුනත් ඕකේ වෙනසක් නැහැනේ. අඥේයවාදියෙක්ගේ තිබෙන වෙනස ඔය ප්‍රශ්න වලට නිශ්චිත පිළිතුරු හොයන්න වද නොවීමයි. නිශ්චිත පිළිතුරු හොයන්නේ නැහැ කියා කියන්නේ පිළිතුරු හොයන්නේ නැහැ කියන එක නෙමෙයි. අවිනිශ්චිත පිළිතුරකින් සෑහීමකට පත් වෙන්න පුරුදු වෙනවා කියන එකයි.

වයස අවුරුදු එකොළහක් වෙද්දී, ඒ කියන්නේ හයේ පන්තියට එන කොට මම මුළු හදවතින්ම හේතුවාදියෙක් වී සිටි බව කලින් ලිපියේ ලිවුවනේ. ඒ එක්කම විද්‍යාව ගැන ඉගෙන ගන්නත් විශාල උනන්දුවක් ඇති වුනා. විශේෂයෙන්ම තාරකා විද්‍යාව ගැන ගොඩක් කියෙවුවා. ඒ වයසේ හැටියට වෙනත් අයට වඩා ඉදිරියෙන් සිටියත් මහා ලොකු දේවල් දැනගෙන හිටියා කියන්න බැහැ. අහල පහළ පුස්තකාල හත අටකම නිත්‍ය සාමාජිකයෙකු වී හිටියත් තිබුණු දැනුම් පිපාසයට සරිලන තරමේ සිංහල පොත් හොයාගන්න පුළුවන් වුනේ නැහැ. සාපේක්ෂතාවාදය ගැන ලියපු සිංහල පොතක් හොයා ගන්න පුළුවන් වුනේ අටේ පංතියේදී පමණ.

ගොඩක් වෙලාවට හේතුවාදීකම එළියට දැම්මේ වැඩිහිටියෙකු කේන්ති ගස්සන්න අවශ්‍ය වූ විටක. වැඩිහිටියන් කේන්ති ගස්සන්න අවශ්‍ය වුනේ මගේ නිදහසට වැඩිහිටියෙක් අනවශ්‍ය ලෙස බාධා කරනවා කියා හිතුනු වෙලාවට. මා විසින් මිථ්‍යා විශ්වාස සේ වර්ග කර තිබුණු දේවල් වලට බොහෝ වැඩිහිටියන් විශාල බරක් තබන බවත්, වැඩිහිටියන් සමඟ ගනුදෙනු කරද්දී ළමයෙකුට සිදුවන අවාසි සමනය කරගැනීමේ මාර්ගයක් ඒ හරහා වැටී තිබෙන බවත් ඉතා අඩු වයසකදී අවබෝධ කරගන්න මට පුළුවන් වී තිබුණා. ළමයෙක් විදිහට වැඩිහිටියන්ගේ ඔය දුර්වලතාවය මම බොහෝ වර ප්‍රයෝජනයට අරගෙන තිබෙනවා. වැඩිහිටියෙක් අසාධාරණයක් කරද්දී ගොඩක් වෙලාවට බැණුම් ඇහුවේ පැත්තක හිටපු දෙවියෙක්.

ඔය වැඩේ නිසා සිදු වුනු පාඩුත් බොහොමයි. "කට කැඩිච්ච කතා" කියලා නමක් හදාගෙන හිටපු නිසා කාලයක් යනකල්ම කෝඩුවේ සිරීපාදේ එක්ක ගෙන යන්න කැමති වැඩිහිටියෙක්ව හොයා ගන්න අමාරු වුනා. අන්තිමට මේ වැඩේට ඥාතියෙක්ව බොහොම අමාරුවෙන් කැමති කරගත්තා. ඇය ගත්ත අවදානම ගැන හිතලා, ඇයට මා නිසා වෙනත් අයගෙන් බැණුම් අහන්න වෙන එක වලක්වා ගන්න ඔය ගමන ගිහින් එනකල්ම වචනයක් කටින් පිට කරන්න කලින් දහයට ගණන් කරනවා කියලා හිතින් අධිෂ්ඨාන කරගෙනයි ගියේ. ඒ වැඩේනම් අමාරුවෙන් වුවත් ඒ විදිහටම කළා. හිතට ආපු දේවල් ඒ විදිහටම කිවුවනම් කී පාරක් කට වරද්දගෙනද දන්නේ නැහැ.

සාමාන්‍ය පෙළ විභාගයට යන්න කලින් බෝධි පූජා තියන්නත්, බෙල්ලන්විල ගොස් කතරගම දෙවියන්ට භාර වීමටත් හැදුවත් යන එක කෙලින්ම ප්‍රතික්ෂේප කළා කියලා අජිත් ධර්මා විසින් ලියා තිබුණා. ඔය වගේ වැඩ මමත් ඕනෑ තරම් කරලා තිබෙනවා. සාමාන්‍ය පෙළ විභාගයට යද්දී ප්‍රතිඵලය ගැන මට විශාල සහතිකයක් තිබුණා. සාමාන්‍ය පෙළ විභාගය කියා කියන්නේ එක විෂයයක විෂය අංකය පාසැලෙන් වරද්දලා යවලා හයේ පන්තියේ සිට වසර පහක් උගත් විෂයයක් වෙනුවට කවදාවත් ඉගෙනගෙන නැති විෂයයක් විභාගයට ලියන්න වී තිබියදී ඒ විෂය දවස් තුන හතරකින් ඉගෙන ගෙන එයටත් විශිෂ්ඨ සාමාර්ථයක් ලබාගත් අමතක නොවන විභාගයක්. ප්‍රතිඵලය ගැන ඒ තරම් සහතිකයක් තියෙද්දී ඒකේ ගෞරවයෙන් පොඩ්ඩක්වත් කොහේවත් ඉන්න දෙවි කෙනෙක්ට දෙන්න මට අවශ්‍ය වෙලා තිබුණේ නැහැ.

සාමාන්‍ය පෙළ විභාගයේ පළමු දවසේදී විභාග ශාලාවේ වාඩි වී සිටිය යුතු වූ වෙලාව උදේ අට. උදේ අටට පාසැලට යන්නනම් හතටවත් කළින් ගෙදරින් යා යුතුයි. පාසැල් බස් රථය එන්නේ උදේ 6:45 වගේ වෙලාවකට. පාසැල් බස් රථය අල්ලා ගත්තේ නැත්නම් වෙනත් බස් එකක යන්න වෙනවා. වෙනත් බස් සීසන් කෑලි වලට හැම විටම නවත්වන්නේ නැහැ. ඔය ඔක්කොම සලකලා බලලා පාසැල් බස් එක එන වෙලාවට ගෙදරින් එළියට බහින්න හදන කොටම අමුතු නියෝගයක් ආවා.

"හතහමාරට රාහු කාලේ. පරක්කු නොවී යන්න."

සඳුදා දවස් වල හතහමාරට රාහු කාලේ ලබනවා. රාහු කාලේ තිබුණත් නැතත් කොහොමටවත් මම හතහමාර වෙනකම් ගෙදර ඉන්නේ නැහැ. ඒ වෙලාවට ගෙදරින් ගිහින් වෙලාවට විභාගෙට යන්න බැරි බව දන්නවා. ඒ වෙනකොටත් අනෙක් භාරහාර සියල්ල ප්‍රතික්ෂේප කරලා තිබුණු නිසා අන්තිම මොහොතේ හරි මගේ විභාග ප්‍රතිඵලයේ නම්බුව හොරකම් කරන්න හදන උත්සාහයක් විදිහටයි මට මේක තේරුණේ. මළ පැන්න පාර විභාගයට වෙලාවට යන්න බැරි වෙන එකේ අවදානමත් අමතක වුනා. ආපහු ගෙදර ඇවිත් රාහු කාලේ ලබලා මිනිත්තු පහක් ගත වෙන තුරු පුටුවක වාඩි වෙලා ඉඳලා, වම් කකුල පෙරට තියලා, දොරෙන් ඉදිරිය බලා කෙළින්ම එළියට බහින්නේ නැතුව එදා මරු සිටි දිශාව වූ වයඹ දිශාවට හැරිලා ගෙදරින් එළියට බැස්සේ 7:35ට. මිනිත්තු පහක් වැඩිපුරත් හිටියේ යාන්තමින් රාහු කාලය අහු නොවී යන්න පුළුවන් නිසා. විභාගෙට යන්න ඉන්න නිසා පින්සෙන්ඩු වුනා මිසක් ගෙදර කවුරුවත් ගහන්න බණින්න ආවේ නැහැ.

මගේ වාසනාවට වගේ බස් නැවතුමට යන කොටම ආපු දුරගමන් බස් රථයක් අත දාපු ගමන් නැවැත්තුවා. බස් නැවතුමේ වෙන කවුරුවත්ම හිටියේ නැහැ. හැමෝම ගිහින්. සාමාන්‍යයෙන් බස් එකක් එනතුරු මිනිත්තු දහයක් පහළොවක් බලා ඉන්න වෙනවා. එවැනි ප්‍රමාදයක් සිදු නොවූ නිසාත්, බස් එක හැම තැනම නවත්වන එකක් නොවූ නිසාත් සෑහෙන තරම් ඉක්මණින් පාසැල ළඟට ගියා. ඊට පස්සේ හති දාගෙන විභාග ශාලාවට දිවුවා. අටට විභාග ශාලාවේ සිටිය යුතු වුනත් විභාගය පටන් ගන්නේ අටහමාරට. ඒ අතර, කොළ බෙදන එක විභාග අංකය (ඇඩ්මිෂන් කාඩ් එක) පරීක්ෂා කරන එක ආදිය කරනවා. මම යන කොට ඔය ඔක්කොම කරලා අන්තිමට ප්‍රශ්න පත්‍රයත් බෙදලා. හැමෝම තම තමන්ගේ ආසන වල වාඩි වෙලා නිසා කවුරුවත් නැති හිස් ආසනයක් ඈතදීම මගේ උකුසු ඇස් වලට නිරීක්ෂණය වුනා. කෙළින්ම එතැනට ගිහින් බලද්දී මගේ විභාග අංකය. ඉතිං හති ඇර ඇර විභාගය ලිවුවා.

ඔය වගේ මෝඩ වැඩ දිගින් දිගටමනම් කළේ නැහැ. අනිත් අයගේ විශ්වාස නිසා මම නිකම් පරිප්පු කන්න අවශ්‍ය නැහැ කියන එක කාලයක් යද්දී තේරුණා. 

අඥේයවාදය කියන්නේ මොකක්ද කියලා මම දැනගත්තේ "අඥේයවාදය යනු කුමක්ද?" නම් වූ පොතක් කියවලා. පොඩි පොතක්. සමහර විට පරිවර්තනයක්. මගේ ජීවිතයට සුවිශේෂී බලපෑමක් කළ පොතක් වුවත් කතෘ කවුද කියලාවත් මතක නැහැ. මම හිතන්නේ ඔය පොත කියවන්න ලැබුණේ සාමාන්‍ය පෙළ විභාගය ලියලා ගෙදර හිටපු කාලයේ. ඒ වන විට මම අහලා තිබුණු රසල් හා අසා නොතිබුණු හක්ස්ලි වගේ අය අඥේයවාදීන් බව ඔය පොත හරහා දැන ගැනීමෙන් පසුව ඒ අයගේ ඉංග්‍රීසි පොත් කිහිපකුත් හොයාගෙන කියවන්න උත්සාහ කළා. හරියටම තේරුම් ගන්න තරම් ඉංග්‍රීසි දැනුමක් තිබුණේ නැහැ. කොහොම වුනත්, ඔය කාලයේදී මම ද්‍රව්‍යවාදයෙන් ඔබ්බට ගියා. බෞද්ධ සාහිත්‍යය තුළ ගර්හාවට ලක් වන සංජය බෙල්ලට්ඨිපුත්ත විසින් කියන්නේත් තේරුමක් තියෙන කතාවක් බව වැටහුණා. ඉන් පසු, දිගටම මම මා ගැන හිතුවේ අඥේයවාදියෙක් විදිහටයි. 

විද්‍යාව කියා කියන්නේ ඉතා පුළුල් දැනුම් පද්ධතියක්. කවුරු වුනත් හොඳින්ම දන්නේ මේ දැනුම් පද්ධතියේ කිසියම් කොටසක් පමණයි. අලියාගේ කණ, කකුල්, වලිගය ආදිය මිස අලියාවම අතගාන්න අපි කාටවත් කාලය හෝ අවස්ථාවන් ලැබෙන්නේ නැහැ. අලියා ඒ තරම්ම ලොකු සද්දන්තයෙක්. භෞතික විද්‍යාවේ තන්තු න්‍යාය හෝ ක්වොන්ටෝම් න්‍යාය වගේ දේවල් මම හදාරලා නැහැ. ඒ වුනත්, ලෝකයේ හැම ප්‍රශ්නයකටම විසඳුම් හොයන්න ප්‍රවාදාත්මක භෞතික විද්‍යාව ඉහළටම හදාරා තිබීම අත්‍යාවශ්‍යයි කියලා මම හිතන්නේත් නැහැ. ඒ වගේම, අනෙක් හැම විද්‍යාවක්ම භෞතික විද්‍යාව පසුපස නොන්ඩි ගසමින් යනවා කියාත් මම හිතන්නේ නැහැ. තාරකා භෞතික විද්‍යාවට විශාල මෙහෙයක් කරලා, නේචර් වගේ ඉහළම ජර්නල ඇතුළු විමර්ශිත ජර්නල වල තාරකා භෞතික විද්‍යාව සම්බන්ධ වැදගත් පත්‍රිකා සිය ගණනක් පළ කරලා පසුව ආර්ථික විද්‍යාව මුල සිට හදාරන්න පැමිණි අය සිටියත් ඒ අය එවැනි දෙයක් කියන්නේ නැහැ. මේ කතාව භෞතික විද්‍යාව පිළිබඳ මගේ දැනුමේ අඩුපාඩු වහගන්න කියන කතාවක් නෙමෙයි. කොහොමටත් මම භෞතික විද්‍යා න්‍යාය ලොකුවට දන්නේ නැහැ. සමහර විට දන්නේම නැහැ වෙන්නත් පුළුවන්.

මගේ විද්‍යා දැනුම සීමිත දැනුමක්. මා වැඩිපුර ඇසුරු කර තිබෙන්නේ ආර්ථික විද්‍යාව, සංඛ්‍යානය වැනි විෂයයන් හා අදාළ පර්යේෂණ වල නියැලෙන අයයි. මේ හැම දෙනෙක්ම වගේ විද්‍යාවේ භාවිතය තුළදී අඥේයවාදීන්. මා හිතන විදිහට විද්‍යාව විසින් කරන්නේ දැනුමේ අවිනිශ්චිතතාවය පිළිගනිමින් එම අවිනිශ්චිතතාවය අවම කරන විසඳුම් සෙවීම මිස නිශ්චිත පරම විසඳුම් හොයන එක නෙමෙයි. විද්‍යාවේ වෙනත් කේෂේත්‍ර වල පර්යේෂණ කරන අය ඇතැම් විදිහට වෙනත් ආකාරයකට හිතනවා වෙන්න පුළුවන්. මා දන්නා සීමාවේනම් හැම විටම මේ අවිනිශ්චිතතාවය තිබෙනවා.

ගණිතය බොහෝ වෙලාවට නිශ්චිත පිළිතුරු සපයනවා. නමුත්, සංඛ්‍යානය බොහෝ වෙලාවට සපයන්නේ අවිනිශ්චිත පිළිතුරු. මෙය ගණිතය හා සංඛ්‍යානය අතර ප්‍රධාන වෙනසක්. දෙවියන් වහන්සේ දාදු කැට උඩ දමන්නේ නැතුව ඇති. හැබැයි මට ඒක දැනගන්න වෙන්නේත් දාදු කැටයක් උඩ දමලා. 

විද්‍යාවෙන් කවදාවත් කෝවිඩ් සඳහා සියයට සියයක් සාර්ථක බෙහෙතක් හොයා ගන්න බැහැ. අඩුම වශයෙන් සියයට සියයට නිරවද්‍යතාවයකින් යුතුව කෝවිඩ් රෝගියෙකු හඳුනා ගන්නවත් බැහැ. අවශ්‍යනම් කෝවිඩ් පරීක්ෂණයක ප්‍රතිඵල මත කෝවිඩ් රෝගය අර්ථදක්වන්න පුළුවන්. එවිට සිදුවන්නේ සියයට සියයක නිරවද්‍යතාවය ප්‍රකාශයට පත් කිරීමක්. මම විද්‍යාව තේරුම් ගන්නා ආකාරයට විද්‍යාව සහ ආගම් අතර වෙනස ආගම් වලින් නිශ්චිත පිළිතුරු යෝජනා කරද්දී විද්‍යාව විසින් එවැනි නිශ්චිත පිළිතුරු යෝජනා නොකිරීමයි. වෙනත් අයට වෙනත් අර්ථකථන තියෙන්න පුළුවන්.

පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් කෝවිඩ් එන්නතේ ඵලදායීතාවය 95.0%ක් බව හැමෝම වගේ අහලා ඇති. ඔය මාධ්‍ය හැම එකකම වගේ කියන්නේ. දැන් මේ අනුව, එන්නත ගත්තා කියා රෝගය හැදෙන එක වැලකෙනවද? අනිවාර්යයෙන්ම නැහැ. රෝගය හැදෙන එක වැලකෙන්නේ 95%ක සම්භාවිතාවකින් පමණක් බවත්, රෝගය වැළඳීමට 5%ක සම්භාවිතාවක් තිබෙන බවත් ගොඩක් අය කියයි. ඔය ටික ගොඩක් අයට තේරෙනවනේ. ඒ කියන්නේ එන්නත ගත්තත් රෝගය හැදෙන්න හෝ නොහැදෙන්න පුළුවන්. ඔය දෙකෙන් එකක් වන බවට කිසිම සහතිකයක් නැහැ. 

හරි. ඒක එහෙමයි කියමුකෝ. එහෙමනම් පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් කෝවිඩ් එන්නත ලබාගත් කෙනෙක්ට රෝගය වැළඳීමේ සම්භාවිතාව 95.0%ක් කියන එක නිශ්චිත කාරණයක්ද? මේ හා අදාළ විද්‍යාව ගැන වැඩි දැනුමක් නැති අය ඔව් කියලා කියයි. නමුත්, මේ හා අදාළ පර්යේෂණ පත්‍රිකාවක් බැලුවොත් පේනවා එන්නතේ සාර්ථකත්වය 90.3- 97.6% පරාසයේ විචලනය විය හැකි බව. 95.0%ක සාර්ථකත්වය කියන්නේ නිශ්චිත කාරණාවක් නෙමෙයි. එය 90% හෝ 97% වැනි ගණනක් වෙන්න පුළුවන්. මේ ගැන ටිකක් වැඩිපුර දන්නා කෙනෙක් ඔය පරාසය ඉදිරිපත් කරයි.

එහෙමනම්, පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් කෝවිඩ් එන්නත ලබාගත් කෙනෙක්ට රෝගය වැළඳීමේ සම්භාවිතාව 90.3- 97.6% පරාසයේ විචලනය විය හැකි අගයක් කියන එක නිශ්චිත කාරණයක්ද? 

පිස්සුද? ඒත් නෑ!

ඔය 90.3- 97.6% පරාසයට කියන්නේ 95% විශ්වාසී පරාසය කියලා. ඒ කියන්නේ, පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් කෝවිඩ් එන්නතේ සාර්ථකත්වය 90.3- 97.6% පරාසයේ අගයක් වෙන්න 95%ක සම්භාවිතාවක් තියෙනවා. ඒ කියන්නේ ඒ පරාසයෙන් පිටත අගයක් වෙන්නත් 5%ක සම්භාවිතාවක් තිබෙනවා. සාර්ථකත්වය 0% සිට 100% දක්වා ඕනෑම අගයක් වෙන්න පුළුවන්. වෙනත් විදිහකින් කිවුවොත් ඕනෑම දෙයක් වෙන්න පුළුවන්. 

කෝවිඩ් පරීක්ෂාවක් ගැන කියන්න තියෙන්නේත් ඔය ටිකමයි. අපි හිතමු පීසීආර් පරීක්ෂණයකින් කෝවිඩ් රෝගියෙකු හඳුනාගැනීමේ සම්භාවිතාව 70%ක් කියලා. ඒ කියන්නේ වැරදෙන්න 30%ක ඉඩක් තිබෙනවා. එහෙමනම්, හරියන්න 70%ක ඉඩක් තිබෙනවා කියන එක නිශ්චිත කාරණාවක්ද? පැහැදිලිවම නැහැ. හරියන්න 70%ක ඉඩක් තිබෙන්න කිසියම් ඉඩක් තිබෙනවා. එහෙත් එය 0-100% අතර ඕනෑම අගයක් වෙන්න පුළුවන්. ඔය ගොඩක් අය කතා කරන R0 අගය, කෝවිඩ් පැතිරෙන වේගය වගේ ඕනෑම දෙයක් හා අදාළව මේ අවිනිශ්චිතතාවය තිබෙනවා. අවිනිශ්චිතතාවයට හේතුව විද්‍යාව ඒ තරම් දියුණු නැති වීම නෙමෙයි. මේක විද්‍යාවේ ස්වභාවයමයි. අවිනිශ්චිතතාවයක් නැත්නම් ඒක ආගමක්. මේ කාරණා ගැනනම් මම ටිකක් හදාරා තිබෙන නිසා, ඇත්තටම මගේ මූලික විෂය ක්ෂේත්‍රය නිසා, වැඩි පැහැදිලි කිරීම් අවශ්‍යනම් කරන්න අමාරුවක් නැහැ. 

පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් කෝවිඩ් එන්නතේ සාර්ථකත්වය සෛද්ධාන්තිකව 0-100% අතර ඕනෑම අගයක් වෙන්න පුළුවන්. සෛද්ධාන්තිකව ධම්මික පැණියේ සාර්ථකත්වයත් 0-100% අතර ඕනෑම අගයක් වෙන්න පුළුවන්. ඒ කියන්නේ ඔය දෙකේ කිසිම වෙනසක් නැද්ද?

විද්‍යාව හා ව්‍යාජ විද්‍යාව අතර වෙනස තේරුම් ගන්නනම් සාර්ථකත්වය සෛද්ධාන්තිකව 0-100% අතර ඕනෑම අගයක් වෙන්න පුළුවන් පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් කෝවිඩ් එන්නත හා ඒ ආකාරයෙන්ම සාර්ථකත්වය සෛද්ධාන්තිකව 0-100% අතර ඕනෑම අගයක් වෙන්න පුළුවන් ධම්මික පැණිය අතර තිබෙන වෙනස කුමක්ද කියා වටහාගත යුතුයි. පයිසර්-බයෝඑන්ටෙක් කෝවිඩ් එන්නතේ සාර්ථකත්වය 0-100% අතර ඕනෑම අගයක් වෙන්න පුළුවන් වුනත් වඩාත්ම ඉඩ තිබෙන්නේ එම අගය 95.0%ක් වෙන්නයි. එම අගය 90.3- 97.6% පරාසයේ අගයක් නොවෙන්න තිබෙන සම්භාවිතාව 5%කට වඩා අඩුයි. නමුත්, ධම්මික පැණිය ගැන අප දන්නේ එහි සාර්ථකත්වය 0-100% අතර ඕනෑම අගයක් වෙන්න පුළුවන් කියන එක පමණයි. විද්‍යාව විසින් මෙහිදී අවසන් වශයෙන් කර තිබෙන්නේත්, මම හිතන විදිහට බොහෝ විට කරන්නේත් අපේ නොදැනුම තුළ තිබෙන ඓන්ද්‍රීය අවිනිශ්චිතතාවය නිසා අපට මුහුණ දෙන්න සිදුවන අවදානම අවම කරන එකයි. එහෙම නැතුව විද්‍යාව විසින් නිශ්චිත පිළිතුරු ලබා දෙන්නේ නැහැ.

හැබැයි අපට බොහෝ විට අවශ්‍ය වන්නේ නිශ්චිත පිළිතුරු මිසක් අවිනිශ්චිත පිළිතුරු නෙමෙයි. 95%ක සම්භාවිතාවකින් කෝවිඩ් වලක්වන ඔසුවකට වඩා 100%ක  සම්භාවිතාවකින් කෝවිඩ් වලක්වන ඔසුවකට අපි කැමතියි. අපි අවිනිශ්චිතතාවයට කැමති නැහැ. ඇත්තටම කියනවානම් විද්‍යාව අවශ්‍ය වන්නේත් අපි අවිනිශ්චිතතාවයට කැමති නැති නිසා. ඒ නිසා, භාවිතය තුළදී විද්‍යාවට සිදුවෙනවා මිනිස්සුන්ට නිශ්චිත පිළිතුරු සේ පෙනෙන පිළිතුරු සපයන්න. දැනුම් ආධිපත්‍යයක් ලෙස විද්‍යාවේ භූමිකාව විද්‍යාමාන වන්නේ මේ සන්දර්භය තුළයි.

මට කෝවිඩ් තිබෙනවද කියා සැකයක් ඇති වුනොත් මම පරීක්ෂාවක් කර ගන්න යනවා. අපි හිතමු මට ලැබුණු පරීක්ෂණ ප්‍රතිඵලය මේ වගේ එකක් කියලා.

"ඔබට කෝවිඩ් හැදී තිබීමේ සම්භාවිතාව 64.7-77.4% අතර අගයක් වීමට 95%ක සම්භාවිතාවක් තිබෙනවා!"

ඔය අණ්ඩර දෙමළයෙන් වැඩක් තියෙන්නේ කාටද? 

"ඒ කියන්නේ මට කෝවිඩ් හැදිලද? නැද්ද?"

ගොඩක් අය අහයි. මිනිස්සුන්ට අවශ්‍ය වන්නේ බයිනරි (ද්විමය) උත්තර. කෝවිඩ් හැදිලද නැද්ද? ඔයා මට කැමතිද නැද්ද? යුෂ්මතා වැරදිකරුද නිවැරදිකරුද? 

භාවිතය තුලදී විද්‍යාව සන්නිවේදනය කරන්න වෙන්නේ විද්‍යාව භාවිතා කරන අයට එයින් ප්‍රයෝජනයක් ලැබෙන ආකාරයට. මෙහිදී ගොඩක් වෙලාවට අවිනිශ්චිතතාවය ගැන නොකියා ද්විකෝටික බෙදීමක් කරලා නිශ්චිත පිළිතුරක් ඉදිරිපත් කරන්න සිදු වෙනවා. එක්කෝ පොසිටිව් නැත්නම් නෙගටිව්. 

දැන් වැඩේ පහසුයි. තමන් කෝවිඩ් පොසිටිව්ද නැත්නම් නෙගටිව් නෙගටිව්ද කියලා රෝගියා දන්නවා. පොසිටිව්නම් නිරෝධායනයට. නෙගටිව්නම් ගෙදර. 

අවිනිශ්චිත තොරතුරකින් මේ විදිහට නිශ්චිත ප්‍රතිඵලයක් ලබා දෙන්නේ කොහොමද? ඒ සඳහා කිසියම් රීතියක් උපයෝගී කර ගන්න වෙනවා. උදාහරණයක් විදිහට කෝවිඩ් වැළඳී තිබීමේ සම්භාවිතාව 95%ට වඩා වැඩිනම් පොසිටිව්. එම සම්භාවිතාව 5%ට අඩුනම් නෙගටිව්. ඒ කියන්නේ වැරදෙන්න තිබෙන සම්භාවිතාව 5%ක් පමණයි. එතකොට කෝවිඩ් වැළඳී තිබීමේ සම්භාවිතාව 5-95% අතරනම් මොකක්ද කියන්නේ? අවශ්‍යනම් චතුර්කෝටික පිළිතුරක් දෙන්න පුළුවන්.

"ඔබට කෝවිඩ් හැදිලත් නැහැ. හැදිලා නැත්තේත් නැහැ"

"ඔබට කෝවිඩ් හැදිලා වගේම ඔබට කෝවිඩ් හැදිලා නැහැ"

දාර්ශනික වැදගත්කමක් තිබෙනවා විය හැකි වුවත්, ඔය වගේ චතුර්කෝටික පිළිතුරකින් කාටවත් ප්‍රයෝජනයක් තියෙනවාද කියලා මම දන්නේ නැහැ. වඩා නිවැරදි පිළිතුරක් අවශ්‍යනම් අර මම කලින් යෝජනා කරපු පිළිතුර තියෙනවා.

"ඔබට කෝවිඩ් හැදී තිබීමේ සම්භාවිතාව 64.7-77.4% අතර අගයක් වීමට 95%ක සම්භාවිතාවක් තිබෙනවා!"

ද්විකෝටික පිළිතුරු වල බොහෝ විට ප්‍රයෝජ්‍ය වටිනාකමක් තිබෙනවා. විද්‍යාත්මක ක්‍රම හරහා ලබා ගන්නා අවිනිශ්චිත තොරතුරු ගොඩක් වෙලාවට භාවිතය තුළදී නිශ්චිත ද්විකෝටික පිළිතුරු විදිහට සන්නිවේදනය කරන්න හේතුව මේකයි. මෙහි ආධිපත්‍ය ස්වරූපයක් තිබෙනවා තමයි. නමුත්, අවශ්‍ය කෙනෙකුට විද්‍යාව තුළින්ම ඒ ආධිපත්‍ය බාධකය බිඳගෙන අවශ්‍ය පියවර ගණනක් පස්සට යන්න පුළුවන්. 

කෝවිඩ් පරීක්ෂාවකදී හෝ වෙනත් එවැනි පරීක්ෂණයකදී ලැබෙන තොරතුරු මත නෙගටිව් හෝ පොසිටිව් ගොඩකට දමන්න බැරිනම් බොහෝ විට කරන්නේ පරීක්ෂණය නැවත සිදු කරන එකයි. එවිට ආසාදිතයෙකු විය හැකි පුද්ගලයාට නිශ්චිත පිළිතුරු දෙකකින් එකක් ලැබෙනවා. අනෙක් අතට පරීක්ෂාව කරන පුද්ගලයාට ත්‍රිකෝටික බෙදීමක් හමු වෙනවා. එහෙත්, විද්‍යාව, අඩු වශයෙන් මා වැඩිපුර දන්නා ආර්ථික විද්‍යා හා සංඛ්‍යාන විෂයයන් හා අදාළව, ද්විකෝටික තර්කයක හෝ ත්‍රිකෝටික තර්කයක හිර වී නැහැ. සංඛ්‍යානමය විශ්ලේෂණයන් තුළ වියහැකියාවන් අනන්ත ප්‍රමාණයක් තිබෙනවා.

විද්‍යාවේ ප්‍රායෝගික භාවිතය තුළ කවදාවත්ම අවිනිශ්චිතතා මුළුමනින්ම නැති කරන්න බැහැ. ඔබට දැන් සනීපයි කියා රෝගියෙකු රෝහලෙන් ගෙදර යවන එකෙන් අදහස් වෙන්නේ මේ වන විට ඔබට රෝගය සුව වී තිබීමේ සම්භාවිතාව ඉතාම විශාලයි කියන එකයි. නිසි සේ සැලසුම් කළ පාලමක් නිසි දැනුමක් නැති මේසන් බාස් කෙනෙකු හැදූ පාලමක් මෙන් කඩා වැටෙන්නේ නැහැ කියන්නේ එසේ කඩා වැටීමේ සම්භාවිතාව ඉතා අඩුයි කියන එකයි. 

සුද්දන් පොටේටෝ චිප්ස් කද්දී අල හොදි එක්ක බත් කන එක මට ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. ඒත් මම හොදි හදන්න අර්තාපල් වෙනුවට නියඟලා අල ගන්නේ නැහැ.