ඇල්පිටි සංඥාව

ඇල්පිටියේ පොඩි ඡන්දයේ ප්‍රතිඵල මේ වන විට පිට වී තිබෙනවා. ප්‍රතිඵලය මෙවැන්නක්.

ශ්‍රීලපොප- 56.3%
එජාප - 24.4%
එජනිස - 12.7%
ජවිපෙ - 5.9%
වෙනත් - 0.7%

පසුගිය පළාත් පාලන ඡන්ද විමසීම් වලදී ගාල්ල දිස්ත්‍රික්කයේ අනෙකුත් ප්‍රාදේශීය සභා වල සමස්ත ප්‍රතිඵලය මෙවැන්නක්.

ශ්‍රීලපොප- 51.9%
එජාප - 25.2%
එජනිස - 12.1%
ජවිපෙ - 6.1%
වෙනත් - 4.7%

ඉහත ප්‍රතිඵල සසඳා බැලූ විට පසුගිය මාස 20 ඇතුළත සිදු (නො)වී තිබෙන වෙනස්කම් නිරීක්ෂණය කළ හැකියි.

1. සජිත් රැල්ලක් කියා එකක් නැත. එජාප ග්‍රාමීය ඡන්ද තරමකින් හෝ අඩු වී මිස වැඩි වී නැත.
2. ජවිපෙ රැල්ලක් කියා එකක්ද පෙනෙන්නටවත් නැත.
3. පොදුජන පෙරමුණේ ඡන්ද යම් තරමකින් වැඩි වී ඇත. එහෙත්, ඒ වැඩි වූ ඡන්ද ප්‍රතිශතය සමඟ වුවද පොදුජන පෙරමුණ තනිව රටේ 50%ක ඡන්ද ගත හැකි තැනක නැත.
4. ශ්‍රීලනිප ඡන්ද යම් තරමකින් හෝ වැඩි වී මිස අඩු වී නැත.

පුංචි ඡන්දය පිළිබඳව මා අනාවැකි පළ නොකළත්, මගේ ඇස්තමේන්තුව වූයේ 2018 පෙබරවාරියේදී ශ්‍රීලනිපය විසින් ලබාගත් ඡන්ද වලින් අඩක්වත් මේ වන විට පොදුජන පෙරමුණ වෙත ආකර්ෂණය වී තිබිය යුතු බවයි. එහෙත් එය එසේ වී නැත. එයින් පෙන්නේ රාජපක්ෂලා සමඟ මොනවා හෝ ප්‍රශ්න තිබෙන සැලකිය යුතු පිරිසක් ශ්‍රීලනිපය සමඟ තවමත් රැඳී සිටින බවයි. මේ පිරිස පොදුජන පෙරමුණ වෙත ආකර්ෂණය වී නැති අතර එජාප හෝ ජවිපෙ වෙතද ගොස් නැත. ඇල්පිටිය ඡන්ද ප්‍රතිඵලය මත පදනම්ව මේ පිරිස ජනාධිපතිවරණයේදී කෙසේ හැසිරෙනු ඇත්දැයි නිගමනය කළ නොහැකිය.

ඇල්පිටිය ප්‍රතිඵලය ලංකාව ආදේශ කළ විට පෙනෙන චිත්‍රය මෙවැන්නකි.

ශ්‍රීලපොප- 44.7%
එජාප - 28.6%
එජනිස - 12.7%
ජවිපෙ - 5.6%
වෙනත් - 8.4%

මේ අනුව පෙනෙන්නේ ජනාධිපතිවරණ ප්‍රතිඵලය තීරණය කෙරෙන්නේ පොදුජන පෙරමුණ වෙත ගොස් නැති ශ්‍රීලනිප ඡන්ද වලින් බවයි.

(Image: https://www.arabnews.com/node/1562771/world)

රටම බලා සිටින ඇල්පිටිය

මේ වන විට පැවැත්වෙන ඇල්පිටිය ප්‍රාදේශීය සභා ඡන්දයේ ප්‍රතිඵලය දෙස රටම බලා සිටිනවා. තව පැය විසිහතරක් ඇතුළත ප්‍රතිඵලය දැන ගන්න පුළුවන් වෙයි.

ඇල්පිටිය කියන්නේ ලංකාව නෙමෙයි. සමස්ත ලංකාවට සාපේක්ෂව ඇල්පිටිය කියන්නේ සිංහල, බෞද්ධ, ග්‍රාමීය ප්‍රදේශයක්. ඒ නිසා, ඇල්පිටිය ප්‍රතිඵලය සෘජුවම ලංකාවට ආදේශ කළ නොහැකි වුවත්, ඇල්පිටිය ප්‍රතිඵලය දෙස බලා සමස්ත ලංකාව ගැන නිගමන වලට එළැබීමේ හැකියාවක් නැත්තේම නැහැ. ඇල්පිටිය ප්‍රතිඵලය කියන්නේ පසුගිය මාස 20 ඇතුළත ඡන්දදායකයන්ගේ හැසිරීම වෙනස් වී ඇති ආකාරය පරීක්ෂා කළ හැකි කැඩපතක්.

ගාල්ල දිස්ත්‍රික්කයේ පසුගිය පළාත් පාලන ඡන්ද ප්‍රතිඵල පිරික්සූ විට කිසියම් පැහැදිලි රටාවක් හඳුනාගත හැකියි. ඒ රටාවෙන් වෙනස් රටාවක් දැකිය හැක්කේ වෙනස් ජනවාර්ගික සංයුතියක් ඇති නාගරික ප්‍රදේශයක් වන ගාල්ල මහ නගර සභා බල ප්‍රදේශය තුළ පමණයි. ගාල්ල මහ නගර සභා බල ප්‍රදේශය හා ඡන්දය නොපැවැත්වුණු ඇල්පිටිය හැර ගාල්ල දිස්ත්‍රික්කයේ සමස්ත ප්‍රතිඵලය මෙවැන්නක්.

ශ්‍රීලපොප- 51.8%
එජාප - 25.3%
එජනිස - 12.1%
ජවිපෙ - 6.1%
වෙනත් - 4.7%

ඇල්පිටිය ප්‍රතිඵලය ප්‍රකාශයට පත් වීමෙන් පසුව එම ප්‍රතිඵලය සැසඳිය යුත්තේ ඉහත ප්‍රතිඵලය සමඟයි.

ඡන්ද බිඳෙයි පය බුරුලින්!

ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වී සිටින ඇතැම් අපේක්ෂකයින් එසේ ඉදිරිපත් වී සිටින්නේ වෙනත් අපේක්ෂකයෙකුට ලැබෙන ඡන්ද කඩන්න කියා ජනප්‍රිය චෝදනාවක් තිබෙනවා. ස්වරූපය අනුවම, මේ චෝදනාව පරස්පර විරෝධී එකක්. කවර හෝ අපේක්ෂකයෙකුගේ ඡන්ද කැඩෙනවා කියන ප්‍රකාශය ඇතුළේ තිබෙන මූලික උපකල්පනය වන්නේ ඒ අපේක්ෂකයාට අනිවාර්යයෙන්ම ලැබෙන ඔහුට හෝ ඇයට "අයිති"  කිසියම් ඡන්ද ප්‍රමාණයක් තිබෙනවා කියන එකයි. අනෙක් අතට, වෙන කෙනෙක්ට ඉදිරිපත් වී මේ ඡන්ද වලින් කොටසක් ඔහුට හෝ ඇයට ලැබෙන එක වැළැක්විය හැකිනම් එයින් තහවුරු වන්නේ ඒ ඡන්ද අදාළ අපේක්ෂකයාට අනිවාර්යයෙන්ම ලැබෙන්නට නියමිතව තිබුණු ඡන්ද නොවන බවයි. ඒ කියන්නේ ඡන්ද කඩන කතාවට තාර්කික පදනමක් නැති බවයි.

කොහොම වුනත් අමතර අපේක්ෂකයෙකු ඉදිරිපත් වන හැම විටෙකම අනෙකුත් අපේක්ෂකයින්ගේ ඡන්ද වලට සුළු හෝ සෘණාත්මක බලපෑමක් වෙනවා කියන එක පැහැදිලි කරුණක්. වටින් ගොඩින් කතා නොකර අපි දැනට තරඟයට ඉදිරිපත් වී ඉන්න අපේක්ෂකයින්ගේ නම් වලින්ම කතා කරමුකෝ. කවුරුත් වගේ පිළිගන්න පරිදි දිනන්න ඉඩක් තිබෙන්නේ ගෝඨාභය හෝ සජිත්නේ. අපි හිතමු තරඟයට ඉදිරිපත් වුනේ මේ දෙන්නා පමණයි කියා. එහෙම වුනානම්, ඡන්දදායකයෙකුට තිබෙන්නේ විකල්ප තුනක් පමණයි. ඒ ගෝඨාභයට ඡන්දය දීම, සජිත්ට ඡන්දය දීම හා ඡන්දය නොදා සිටීම කියන විකල්ප තුනයි. වැඩිම ඡන්ද ගන්න අපේක්ෂකයා වලංගු ඡන්ද වලින් 50%කට වඩා අරගෙන ජනාධිපති වෙනවා.

දැන් ගෝඨාභය හා සජිත්ට අමතරව තෙවන අපේක්ෂයෙකු ලෙස අනුර කුමාර එකතු වෙනවා කියමු. එතකොට මොකක්ද වෙන්නේ? අනුර කුමාරටත් කිසියම් ඡන්ද ප්‍රමාණයක් ලැබෙනවා. ඒ ඡන්ද කොටස් තුනකට වර්ග කළ හැකියි. ඒ ගෝඨාභයට ලැබිය හැකිව තිබුණු ඡන්ද, සජිත්ට ලැබිය හැකිව තිබුණු ඡන්ද හා ඒ දෙදෙනාටම ලැබිය නොහැකිව තිබුණු ඡන්ද ලෙසයි. මෙහිදී අනුර කුමාර තරඟයට ඉදිරිපත් වීම නිසා ගෝඨාභය හා සජිත් දෙදෙනාගේම ඡන්ද අඩු වෙනවා. ඔවුන්ගේ ඡන්ද ප්‍රතිශත සමානුපාතිකව ඊටත් වඩා වැඩියෙන් අඩුවෙනවා.

යම් හෙයකින් අනුර කුමාර විසින් ගෝඨාභයට ලැබිය හැකිව තිබුණු ඡන්ද හෝ සජිත්ට ලැබිය හැකිව තිබුණු ඡන්ද එකක්වත් නොගෙන ඒ දෙදෙනාටම ලැබිය නොහැකිව තිබුණු ඡන්ද පමණක් ගත්තත් ගෝඨාභය හා සජිත් දෙදෙනාගේම ඡන්ද ප්‍රතිශත අඩු වෙනවා. එහෙත්, එය සිදු වන්නේ සමානුපාතිකව නිසා ජයග්‍රාහකයා කවුද කියන කරුණ වෙනස් වන්නේ නැහැ. ජයග්‍රාහකයාට 50% නොලැබෙන්නට ඉඩක් තිබුණත් ජයග්‍රහණය වැළකෙන්නේ නැහැ. (මේ උදාහරණයේදී අනුර කුමාර විසින් ලබා ගන්නේ සජිත්ට හා ගෝඨාභයට කොහෙත්ම කැමති නැති අයගේ ඡන්ද පමණක් නිසා ඔවුන් දෙවන මනාපයක් ලබා නොදෙයි කියා උපකල්පනය කළ හැකියි.)

නමුත්, තෙවන අපේක්ෂකයෙකු ඉදිරිපත් වූ විට ඔහුට ලැබෙන්නේ ප්‍රධාන අපේක්ෂකයින්ට ලැබිය නොහැකිව තිබුණු ඡන්ද පමණක් නොවන නිසා ප්‍රධාන අපේක්ෂකයින් දෙදෙනාගේ ඡන්ද ප්‍රතිශත වඩා වැඩියෙන් අඩු වෙනවා. ඒ වගේම, එය සිදු වන්නේ සමානුපාතිකව නෙමෙයි. ඇතැම් විට කලින් මුල් තැන සිටි අපේක්ෂකයාගේ ඡන්ද ප්‍රතිශතය වඩා වැඩියෙනුත්, දෙවන තැන සිටි අපේක්ෂකයාගේ ඡන්ද ප්‍රතිශත අඩුවෙනුත් අඩු වීම නිසා (පළමු මනාපය පමණක් සැලකූ විට) ජයග්‍රාහකයා කවුද කියන එක වෙනස් වෙන්නත් පුළුවන්. ඒ කියන්නේ තෙවන අපේක්ෂයෙකු ඉදිරිපත් වීම නිසා ප්‍රතිඵලය වෙනස් වෙනවා. මෙහිදී සිදු වුනේ තෙවන අපේක්ෂකයා විසින් ඡන්ද කැඩීමක්ද?

එහෙම කියන්න පුළුවන්කමක් නැහැ. තෙවන අපේක්ෂකයෙකු වෙනුවෙන් පළමු මනාපය දෙන අයෙකු එසේ කරන්නේ ඔහු හෝ ඇය ප්‍රධාන අපේක්ෂකයින් දෙන්නාටම වඩා මේ තෙවන අපේක්ෂකයාට කැමති නිසයි. ඒ කියන්නේ තෙවන අපේක්ෂකයා විසින් ලබා ගන්නේ ඔහුගේ හෝ ඇයගේම ඡන්ද මිසක් කාගෙන්වත් කඩා ගන්න ඡන්ද නෙමෙයි. සිවුවන, පස්වන හෝ තිස්පස්වන අපේක්ෂකයාටත් මේ කතාව අදාළයි.

(Image: http://www.dailymirror.lk/article/Towards-the-Presidential-Elections-151637.html)

බර ඔබේ උර මතයි!

මැතිවරණ කොමිසම විසින් කියා තිබෙන ආකාරයට ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වන අපේක්ෂකයින් ගණන "අසාමාන්‍ය ලෙස" වැඩි වීම නිසා මැතිවරණ වියදම රුපියල් බිලියනයකින් ඉහළ ගොස් තිබෙනවා. කොහොම වුනත්, පසුගිය ජනාධිපතිවරණ දෙකේදීත් පිළිවෙලින් අපේක්ෂකයින් 22ක් හා 19ක් ඉදිරිපත් වූ නිසා මැතිවරණ කොමිසම විසින් මුලින් වියදම ඇස්තමේන්තු කිරීමේදී අඩු වශයෙන් අපේක්ෂකයින් 20-25 අතර ප්‍රමාණයක්වත් තරඟ කරනු ඇතැයි නොහිතන්න හේතුවක් නැහැ. ඒ නිසා, අනපේක්ෂිත වැඩි වීම අපේක්ෂකයින් 10-15 අතර ප්‍රමාණයකට වඩා වැඩි වෙන්න විදිහක් නැහැ. වියදම රුපියල් බිලියනයකින් ඉහළ යනු ඇතැයි ඇස්තමේන්තු කර තිබෙන්නේ මේ ආකාරයට අනපේක්ෂිත ලෙස වැඩි වූ අපේක්ෂකයින් 10-15 නිසයි. ඒ කියන්නේ එක් අපේක්ෂකයෙකු තරඟයට එකතු වීම නිසා රුපියල් මිලියන 70-100 අතර ප්‍රමාණයකින් ඇස්තමේන්තුගත වියදම ඉහළ ගොස් තිබෙනවා කියන එකයි.

අපේක්ෂකයින් ප්‍රමාණය ඉහළ යන කොට මේ ආකාරයට වියදම ඉහළ යන්නේ කොහොමද?

අපේක්ෂකයින් ගණන වැඩි වන තරමට ඡන්ද පත්‍රිකාවේ දිග වැඩි වෙනවා. මෙවර ඡන්ද පත්‍රිකාව අඩි 2කුත් අඟල් 2ක් (සෙන්ටි මීටර 66ක්) දිග එකක්. ඡන්ද පත්‍රිකාව දිග වැඩි වන තරමට මුද්‍රණ වියදම්ද ඉහළ යනවා. එහෙත්, ඉහළ යන මුද්‍රණ වියදම් කියන්නේ මැතිවරණයේ සමස්ත වියදම ඉහළ යන එක් ආකාරයක් පමණයි. වියදම විශාල ලෙස වැඩි වන්නේ මුද්‍රණ වියදම් ඉහළ යාම නිසාම නෙමෙයි.

ඡන්ද පත්‍රිකාව විශාල වන විට ඡන්ද පෙට්ටියකට දැමිය හැකි ඡන්ද පත්‍රිකා ප්‍රමාණය අඩු වෙනවා. බොහෝ විට එක ඡන්ද මධ්‍යස්ථානයක ඡන්ද දමන්නේ එක් පෙට්ටියකට හෝ ගැහැණු හා පිරිමි ලෙස පෙට්ටි දෙකකට වුවත්, මෙවර එසේ කිරීම අපහසු වෙන්න පුළුවන්. ඒ නිසා, මෙවර අමතර ඡන්ද පෙට්ටි ප්‍රමාණයක් අවශ්‍ය වෙනවා. අමතර ඡන්ද පෙට්ටි සකස් කිරීම හෝ අළුතින් ප්ලාස්ටික් ඡන්ද පෙට්ටි ආනයනය කිරීම සඳහා මැතිවරණ කොමිසම විසින් දැනටමත් කටයුතු කරමින් සිටිනවා. ඡන්ද පෙට්ටි ගණන වැඩි වන විට ඡන්ද පොළකට අවශ්‍ය නිලධාරීන් ගණනත් වැඩි වෙනවා. එවිට වියදමත් ඉහළ යනවා.

ඡන්ද මධ්‍යස්ථානයක් තුළ රැඳී සිටීමට එක් අපේක්ෂකයෙකුගේ නියෝජිතයින් දෙදෙනෙකුට ඉඩ දෙනවා. අපේක්ෂකයින් 35ක් කියා කියන්නේ නියෝජිතයින් 70ක්. ඡන්ද මධ්‍යස්ථානයක් ඇතුළේ අපේක්ෂකයන්ගේ නියෝජිතයින් 70කට පහසුකම් සැලසීම ඉතා අසීරු කටයුත්තක්. මේ සඳහා ලොකු ඉඩක් අවශ්‍යයි. ඒ වගේම 70 දෙනෙකුගේ අනන්‍යතා පරීක්ෂා කිරීම ආදිය වෙනුවෙන් සැලකිය යුතු කාලයක් ගත වෙනවා. මේ ආකාරයට උදෙන්ම ඡන්ද මධ්‍යස්ථානයකට පැමිණෙන නියෝජිතයින් හවස් වන තුරුම එක දිගට එහි රැඳී ඉන්නේ නැහැ. බොහෝ දෙනෙක් කෑම, තේ ආදිය සඳහා පිටත යන්නේ තමන් වෙනුවට ආදේශකයින් අසුන් ගන්වලා. එහෙම ඡන්දපොළ නියෝජිතයින් මාරු වන සෑම විටෙකම ඔවුන්ගේ අනන්‍යතා පරීක්ෂා කළ යුතු වෙනවා. ඒ වගේම, මෙවැනි පිරිසක් ඡන්ද මධ්‍යස්ථානය ඇතුළේ ගැවසෙන විට ඔවුන්ව නිරීක්ෂණය කිරීමට හා පාලනය කර ගැනීමට නිලධාරීන් වැඩි පිරිසක් අවශ්‍ය වෙනවා. ඒ වගේම, අමතර පොලිස් නිලධාරීන් ප්‍රමාණයක්ද අවශ්‍ය වෙනවා.

දැනට තෝරාගෙන තිබෙන ඇතැම් ඡන්ද මධ්‍යස්ථාන වල ඡන්දපොළ නියෝජිතයින් 70කට පහසුකම් සැලසීමට ඉඩකඩ මදි විය හැකියි. මැතිවරණ කොමිසමට එවැනි තැන් වෙනුවට වඩා ඉඩකඩ තිබෙන විකල්ප ස්ථාන හඳුනා ගන්න වෙනවා. මේ තත්ත්වය ගණන් කිරීමේ මධ්‍යස්ථාන වලටත් බලපානවා. ගණන් කිරීමේ මධ්‍යස්ථානයක රැඳී සිටීමට එක් අපේක්ෂකයෙකුගේ නියෝජිතයින් 5 දෙනෙකුටම අවසර ලැබෙනවා. මේ අනුව මෙවර නියෝජිතයින් 175 දෙනෙකුට පහසුකම් සැලසිය යුතුයි. ඔය තරම් පිරිසකට එකවර ඡන්ද ගණන් කිරීමේ ක්‍රියාවලිය නිරීක්ෂණය කළ හැකිද කියන එකත් ප්‍රශ්නයක්. මෙවැනි පිරිසකට ඉඩ ලබා දෙන්න පුළුවන් තරම් ඉඩකඩ නැති ගණන් කිරීමේ මධස්ථාන වෙනුවට විකල්ප ස්ථාන හොයා ගන්න වෙයි.

ඔයාකාරයට ඉඩකඩ ඇති තැන් හොයා ගත්තත්, ගණන් කිරීමේ කටයුත්තට වෙනදාට වඩා වැඩි කාලයක් යනවා. ඒ වගේම වැඩි නිලධාරීන් පිරිසක්ද අවශ්‍ය වෙනවා. එයට සමාන්තරව ඔවුන්ට කෑම බීම, වැසිකිලි, ප්‍රවාහන පහසුකම් වැනි සුබසාධන සේවා සැපයීම සඳහා යන වියදම් වගේම ඒ වැඩ වලට අවශ්‍ය නිලධාරීන් ප්‍රමාණයත් ඉහළ යනවා. ඒ වගේම විදුලි බිල්, ජල බිල්, ජෙනරේටර් සඳහා වියදම් ආදී අනෙකුත් වියදම්ද වැඩි වෙනවා. මැතිවරණ කොමිසම විසින් ඉහත කී පරිදි රුපියල් බිලියනයකින් වියදම ඉහළ යනු ඇතැයි ඇස්තමේන්තු කරන්න ඇත්තේ මේ කරුණු සියල්ල සලකා බැලීමෙන් පසුවයි.

මැතිවරණ කොමිසමේ ඇස්තමේන්තු අනුව එක් අමතර අපේක්ෂකයෙකු නිසා මැතිවරණ වියදම රුපියල් මිලියන 70-100කින් පමණ ඉහළ යන පේනවා. නමුත්, අපේක්ෂකයෙකු විසින් ඇප සේ තැන්පත් කළ යුත්තේ රුපියල් 50,000ක් හෝ 75,000ක් පමණයි. ඉතිරි වියදම් පැටවෙන්නේ සාමාන්‍ය මහ ජනතාවගේ උර මතයි. මැතිවරණයේ මුළු වියදම ඡන්දදායකයන් සියල්ලන්ම විසින් සම සමව දරා ගන්නවා කියාත්,  ඒ ආකාරයට වියදමට දායක වෙන්නේ තමන් වඩාත්ම කැමති අපේක්ෂකයා නිසා කියාත් හිතුවොත්, කිසියම් අවම ඡන්ද ප්‍රමාණයක් ලබා ගන්නා අපේක්ෂකයින් තරඟයට එකතු වීම හේතුවෙන් වෙනත් අයට අනවශ්‍ය බරක් වැටෙන්නේ නැහැ කියා නිගමනය කරන්න පුළුවන්.

මේ අවම ඡන්ද ප්‍රමාණය කොපමණද? එක් ඡන්දදායකයෙකු තරඟයෙන් ඉවත් වුවහොත් මැතිවරණයේ වියදම පහළ යන්නේ රුපියල් මිලියන 70-100කින්. එනම්, මුළු වියදමෙන් 1.5%-2%ක් පමණ අඩු වෙනවා. ඒ නිසා, කිසියම් අපේක්ෂකයෙකු විසින් අඩු වශයෙන් මුළු ඡන්ද වලින් 2%ක් පමණවත් ලබා ගන්නවානම් එවැන්නෙකු ඡන්දයට ඉදිරිපත් වීමේ වියදම ඔහුගේ හෝ ඇයගේ ඡන්දදායකයින් විසින් පියවා ඇතැයි නිගමනය කරන්න පුළුවන්. එසේ නැත්නම්, අදාළ අපේක්ෂකයා තරඟයට එකතු වීම නිසා ඉහළ ගිය වියදම ගෙවන්න වෙන්නේ ඒ අපේක්ෂකයාගේ දේශපාලනය සමඟ එකඟ නොවන, ඔහුට හෝ ඇයට අකැමැති වෙනත් ඡන්දදායකයින්ටයි.

ලංකාවේ පැවැත්වුණු පළමු ජනාධිපතිවරණ දෙකට ස්වාධීන අපේක්ෂයින් ඉදිරිපත් වුනේ නැහැ. පළමු ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වූ හය දෙනෙකුගෙන් හතර දෙනෙකු හා දෙවන ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වූ තිදෙනාම 2% ඉක්මවා ඡන්ද ලබාගත්තා. එහෙත්, ඉන් පසුව, 1999 ජවිපෙ අපේක්ෂකයා හැර වෙනත් කිසිදු තෙවන අපේක්ෂකයෙකු 1% ඉක්මවා ඡන්ද ලබා නැහැ. මෙවර ඉදිරිපත්ව සිටින අපේක්ෂයින්ගෙන් සිවු දෙනෙකු හැර ඉතිරි අය 1% මට්ටම නොඉක්මවන බව පැහැදිලියි. ඔවුන් නිසා ඉහළ යන වියදම වැටෙන්නේ ඔවුන්ට කැමැත්තක් නොදක්වන ඡන්දදායකයින්ගේ උර මතයි.

ජනාධිපති අපේක්ෂකයන්ගෙන් ඇතැම් අය තරඟයට ඉදිරිපත්ව සිටින්නේ තමන්ගේ මතවාදය ප්‍රවර්ධනය කිරීමටයි. ඔවුන්ට තමන්ගේ මතවාදය ප්‍රවර්ධනය කිරීමට අවශ්‍ය වී තිබෙන්නේ ඒ මතවාද වලට ඉල්ලුමක් නැති නිසයි. ඉල්ලුමක් නැති මතවාදයක් කවුරු හෝ විසින් ප්‍රවර්ධනය කිරීමේ වරදක් නැහැ. හැබැයි තමන්ගේ වියදමෙන් හෝ තමන්ගේ මතවාදයට කැමති අයගේ වියදමෙන්!

ජනාධිපති තරඟය ලාබ වැඩියිද?

මේ වන විට නොවැම්බර් ජනාධිපතිවරණය සඳහා නාමයෝජනා භාර ගැනීමේ කටයුතු අවසන් වෙලා තිබෙනවා. ඇප මුදල් තැන්පත් කළ අයගෙන් හය දෙනෙකු නාම යෝජනා භාර දී නැහැ. ඒ අය අතරින් චමල් රාජපක්ෂ නාම යෝජනා භාර නොදීමට හේතුව පැහැදිලි කරුණක්. ඔහු ඇප මුදල් තැන්පත් කළේ ගෝඨාභයට එරෙහි නඩුවේ තීන්දුව අවාසිදායක එකක් වුනානම් ගෝඨාභය වෙනුවට තරඟ කිරීමටයි. නාම යෝජනා නුදුන් ඉතිරි අය අතර කුමාර් වෙල්ගමත් කැපී පෙනෙනවා.

කොහොම වුනත්, අවසාන වශයෙන් මෙවර ජනාධිපතිවරණයට අපේක්ෂකයින් 35 දෙනෙකු ඉදිරිපත්ව සිටිනවා. මෙය වාර්තාගත තරඟකරුවන් ගණනක්. තරඟකරුවන් ප්‍රමාණය ඉහළ යාම නිසා ජනාධිපතිවරණය පැවැත්වීමේ වියදම රුපියල් බිලියන හතරේ සිට පහ දක්වා රුපියල් බිලියනයකින් ඉහළ යනු ඇති බව මැතිවරණ කොමිසමේ සභාපති මහින්ද දේශප්‍රිය විසින් ප්‍රකාශ කර තිබෙනවා.

ජනාධිපතිවරණයට තරඟ කරන අපේක්ෂකයින් ගණන ඉහළ යන තරමට ජනාධිපතිවරණය පැවැත්වීමේ වියදමත් ඉහළ යනවා. නමුත්, එය සිදු වන්නේ රේඛීය ලෙස නෙමෙයි. ඒ කියන්නේ වැඩිවන සෑම අපේක්ෂකයෙකු හේතුවෙන්ම වියදම වැඩි වන්නේ සමාන මුදලකින් නෙමෙයි.

තරඟ කරන්නේ එක් අයෙක් පමණක්නම්, ජනාධිපතිවරණයක් පැවැත්විය යුතු නැහැ. ඒ නිසා, වියදම නොසලකා හැරිය හැකි තරම් සුළු වියදමක් පමණයි. එහෙත්, තරඟකරුවන් ගණන දෙදෙනෙකු වූ වහාම වියදම විශාල ලෙස ඉහළ යනවා. ජනාධිපතිවරණය පැවැත්වීමේ අවම වියදම මෙන්ම දෙවන තරඟකරුවකු ඉදිරිපත් වීමේ ආන්තික වියදම රුපියල් බිලියන 3.5 කට අඩු නැතැයි මා හිතනවා. මැතිවරණ රාජකාරි වල නිරත වන නිලධාරීන් වෙනුවෙන් ගෙවිය යුතු දීමනා, ඉන්ධන වියදම් ඇතුළු ප්‍රවාහන වියදම් හා ඡන්ද පත්‍රිකා මුද්‍රණය කිරීමේ වියදම් ආදිය මෙයට ඇතුළත්.

තරඟකරුවන් ගණන වැඩිවන තරමට මේ සියලුම වියදම් ඉහළ යනවා. මා හිතන ආකාරයට තෙවන අපේක්ෂකයාගෙන් පසුව වැඩිවන සෑම අපේක්ෂකයෙකු නිසාම ඉහළ යන ආන්තික පිරිවැය යම් තරමකින් හෝ ටිකින් ටික ඉහළ යනවා. ඒ කියන්නේ, තෙවන අපේක්ෂකයෙකු එකතු වීම නිසා වියදම රුපියල් මිලියන 30කින් ඉහළ යනවානම්, සිවුවන අපේක්ෂකයෙකු එකතු වූ විට වියදම රුපියල් මිලියන 30කට වඩා වැඩියෙන් ඉහළ යනවා.

මේ ආකාරයට තරඟයට අමතර අපේක්ෂකයෙකු එකතු වීම නිසා ඉහළ යන මැතිවරණ වියදම තරඟ කරන මුළු අපේක්ෂයින් ගණන මත තීරණය වන්නක් වුවත්, අපට කිසිදු අපේක්ෂකයකු පළමු අපේක්ෂකයා හෝ අවසන් අපේක්ෂකයා ලෙස නම් කරන්න පදනමක් නැති නිසා කිසියම් නිශ්චිත අපේක්ෂකයෙකු තරඟයට එකතු වීම නිසා ඉහළ ගිය මැතිවරණ වියදම ඇස්තමේන්තු කිරීමේ හැකියාවක් නැහැ. ඒ නිසා, එක් අපේක්ෂයෙකුගේ වියදම ලෙස අපට සලකන්න වෙන්නේ මුළු වියදම අපේක්ෂකයින් ගණනෙන් බෙදූ විට ලැබෙන මුදලයි.

රුපියල් බිලියන පහක වියදම තිස් පහෙන් බෙදූ විට රුපියල් මිලියන 143ක පමණ මුදලක්. නමුත්, එයින් කියැවෙන්නේ එක් අපේක්ෂකයෙකු තරඟයෙන් ඉවත් වූවානම් රුපියල් මිලියන 143ක පමණ මහජන මුදල් ඉතිරි වන බව නෙමෙයි. එසේ ඉතිරි වන මුදල රුපියල් මිලියන 30කට පමණ ආසන්න මුදලක් විය හැකියි. පසුගිය ජනාධිපතිවරණ සඳහා වැය වූ මුදල් ප්‍රමාණ පිළිබඳ දත්ත තිබේනම් මේ මුදල වඩා නිවැරදිව ඇස්තමේන්තු කළ හැකියි.

හරි. ගණන කීය වුනත් තරඟකරුවෙකු එකතු වීමේ සැලකිය යුතු වියදමක් තියෙනවනේ. දැන් මේ වියදම දරන්නේ කවුද?

වියදම දරන්නේ රටේ ජනතාව මිස ජනාධිපතිවරණයට තරඟ කරන අපේක්ෂකයින් නෙමෙයි. අපි 18ට අඩු අය අයින් කරලා රටේ ඡන්දදායකයින් ගණනින් බෙදලා බලමු. මේ ගණන මිලියන 15.7ක්නේ. ඒ කියන්නේ එක් ඡන්දදායකයෙකු විසින් දරන වියදම රුපියල් 320ක් පමණ වෙනවා.

මැතිවරණ පැවැත්වීම වෙළඳපොළ යාන්ත්‍රනය තුළ තීරණය වන ක්‍රියාවලියක් නොවන නිසා ඡන්දදායකයකුට මැතිවරණයේ වටිනාකම රුපියල් 320ට වඩා වැඩිද කියා අපිට හරියටම නිගමනය කරන්න බැරි වුනත්, එය එසේයැයි අපි උපකල්පනය කරමු. බොහෝ දෙනෙක් මැතිවරණයෙන් තමන් කැමති අපේක්ෂකයාව තෝරා පත් කර ගන්න විශාල උනන්දුවක් දරනවනේ. ඒ උනන්දුව එක්ක බැලුවහම ඔය රුපියල් 320 ලොකු ගාණක් නෙමෙයි කියා හිතන්න අමාරු නැහැ.

එතකොට ඡන්දය නොදාන අය? ඒ අය අතරෙන් වුවත් සෑහෙන පිරිසකට ජනාධිපතිවරණය රුපියල් 320ක් වටිනවා කියා මම හිතනවා. ඔවුන් ඡන්දය නොදැමීමෙන් අදහස් වන්නේ ඡන්දය දමන අයගේ බහුතර තීරණය සමඟ අනුගත වීමට තිබෙන කැමැත්ත මිසක් ඡන්දය පැවැත්වෙනවාට තිබෙන අකැමැත්තක් කියා මම හිතන්නේ නැහැ. නමුත්, මැතිවරණ අවශ්‍ය නැති, මැතිවරණය වෙනුවෙන් රුපියල් 320ක් වැය කරන්න කැමති නැති යම් පිරිසකුත් ඇති. ඒ අයටනම් සිදු වෙන්නේ අකැමැත්තෙන් මැතිවරණ වියදම් වලට දායක වෙන්නයි. එහෙම අය ගොඩක් ඉන්නවා කියා මම හිතන්නේ නැහැ. මොකද මැතිවරණ තියන්න කියා ඉල්ලන අය මිසක් මැතිවරණ එපා කියා කියන අය එතරම් නැහැනේ.

මේ විදිහට රටේ ගොඩක් අය ජනාධිපතිවරණය වෙනුවෙන් රුපියල් 320 බැගින් ගෙවන්න කැමැත්තෙන් ඉන්නවා කියා හිතුවොත්, ඔවුන් ඒ මිල කැමැත්තෙන් ගෙවන්නේ තමන් කැමති අපේක්ෂකයා ජයග්‍රහණය කරනු දැකීමෙන් ලබන මානසික සතුට හා වෙනත් මුදල් වාසි ඇත්නම් ඒවා වෙනුවෙනුයි. වෙනත් අයෙකු ජයග්‍රහණය කළොත් ඒ සතුට ලැබෙන්නේ නැහැ.

තමන් කැමති අපේක්ෂකයා ජයග්‍රහණය කරනු ඇතැයි සහතිකයක් කිසිදු ඡන්දදායකයෙකුට නැහැ. එහෙත්, ඒ සඳහා කිසියම් සම්භාවිතාවක් තිබෙන බව ඔවුන් දන්නවා. අපේක්ෂයා දිනුවොත් ලැබෙන මානසික හෝ මුදල් වාසිය මේ සම්භාවිතාවයෙන් ගුණ කළ විට ඡන්දදායකයෙකුගේ අපේක්ෂිත වාසියේ වටිනාකම ලැබෙනවා. ඡන්දදායකයෙකු ඡන්දයකට කැමති වන්නේ මේ අපේක්ෂිත වාසිය මැතිවරණය වෙනුවෙන් ගෙවිය යුතු මිලට වඩා වැඩිනම් පමණයි.

ඇතැම් ඡන්දදායකයින්ට මේ විදිහට මැතිවරණය වෙනුවෙන් ගෙවිය යුතු මිල ගෙවීමෙන් පසුව ලැබෙන අතිරික්ත වාසිය වුවත් ගොඩක් වැඩියි. මැතිවරණ වලදී තමන්ගේ අපේක්ෂකයා වෙනුවෙන් මුදල් හා ශ්‍රමය වැය කරන්නේ එවැනි අයයි. තවත් ඇතැම් අයට කවුරු දිනුවත් වෙනසක් නැහැ. ඒ නිසා, මැතිවරණයෙන් වැඩක් නැහැ. නමුත්, එහෙම කියලා එවැන්නෙකුට මැතිවරණයේ වියදම් වලට දායක නොවී සිටීමේ හැකියාවක් නැහැ. රජය ඒ මුදල කොහොමටත් බලෙන්ම ගන්නවා. ඒ නිසා, එවැන්නෙකුට කළ හැක්කේ මැතිවරණය හා අදාළව තමන්ගේ පාලනය යටතේ තිබෙන වියදම් කොටස අඩු කර ගැනීම පමණයි. ඡන්දය නොදා සිටීම එය කරන එක් ක්‍රමයක්.

දැන් මේ ඡන්දදායකයාගේ පැත්තනේ. එතකොට අපේක්ෂකයාගේ පැත්ත?

අපේක්ෂකයෙකුට ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වීමෙන් ලැබෙන ප්‍රධානම වාසිය වන්නේ එසේ ඉදිරිපත් වීමෙන් රටේ ජනාධිපති වීමට අවස්ථාවක් ලැබීමයි. ජනාධිපති වීමේ වාසි ගැන අමුතුවෙන් කියන්න අවශ්‍ය නැහැනේ. නමුත්, මේ වාසි ලැබෙන්නේ දිනුවොත් පමණයි. දිනන එක සහතික නැහැ. එහෙත්, දිනන්න යම් සම්භාවිතාවක් තිබෙනවා. ඒ අනුව, ලැබෙන අපේක්ෂිත වාසිය ගණනය කළ හැකියි. දිනන්න කවර හෝ සම්භාවිතාවක් පෙනෙන්නට ඇති අයෙකුට මේ අපේක්ෂිත වාසිය ඉතා විශාල එකක්. එයට සාපේක්ෂව දැරිය යුතු වියදම එතරම් විශාල නැහැ.

නමුත්, මේ වාසිය තිබෙන්නේ ජයග්‍රහණය කිරීමට කවර හෝ සම්භාවිතාවක් ඇත්නම් පමණයි. එහෙමනම්, ජයග්‍රහණය කරන්න කිසිම ඉඩක් නැති බව හොඳින්ම දන්නා අපේක්ෂයින් බුරුතු පිටින් තරඟයට ඉදිරිපත් වෙන්නේ ඇයි?

මෙයට හේතුව, ජනාධිපතිවරණයෙන් ජයග්‍රහණය කිරීමට කිසිදු ඉඩක් නැතත්, තරඟයට ඉදිරිපත් වීමේ වෙනත් වාසි තිබීමයි. මේ වෙනත් වාසි යනු ප්‍රධාන වශයෙන්ම ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වීම නිසා ලැබෙන ප්‍රචාරනාත්මක වාසියයි.

මේ වාසියත් කොටස් දෙකකට බෙදන්න පුළුවන්. ඇතැම් අපේක්ෂකයින් හා ගත් විට ඔවුන් මේ ප්‍රචාරනාත්මක වාසිය යොදා ගන්නේ තමන්ගේ අනාගත දේශපාලන ව්‍යාපෘතියක් වෙනුවෙන්. නමුත්, මේ වන විට මීට අමතරව මේ ප්‍රචාරනාත්මක වාසිය දේශපාලනික නොවන පෞද්ගලික වාසි වෙනුවෙන් ලබා ගැනීමේ ප්‍රවනතාවක්ද ඇති වී තිබෙනවා. ඒ පෞද්ගලික වාසිය වෙනත් අපේක්ෂයෙකු දිනවීමෙන් හෝ වෙනත් අපේක්ෂයෙකුගේ ජයග්‍රහණය වැළැක්වීමෙන් ලබන වාසියක් වෙන්නත්, ඒ දෙකම නොවන වඩා පෞද්ගලික ආකාරයේ වාසියක් වෙන්නත් පුළුවන්.

මේ යන ආකාරයට ගියොත් අනාගතයේදී වෙළඳ ප්‍රචාරණය අරමුණු කර ගනිමින් වුවත් අපේක්ෂකයින් ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් විය හැකියි. උදාහරණයක් විදිහට කුඩ නිෂ්පාදකයෙකුට තමන්ගේ කුඩ ප්‍රචාරණය කර ගැනීම පිණිස කුඩය ලකුණින් ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වෙන්න පුළුවන්කමක් තිබෙනවා. එය වෙළඳ දැන්වීම් වෙනුවෙන් මුදල් වැය කරනවාට වඩා ලාබ විය හැකියි.

ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ මූලධර්ම අනුව බැලුවොත්, දිනන්න ඉඩක් තිබුණත් නැතත්, ඕනෑම කෙනෙකුට ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වෙන්න ඉඩ හැරීමේ වැරැද්දක් නැහැ. ඒ වගේම, නිදහස් වෙළඳපොළ මූලධර්ම අනුව බැලුවොත් කවුරු හෝ තමන්ට කවර හෝ වාසියක් ලැබෙන කටයුත්තක නිරත වීමේ වැරැද්දක් නැහැ. ඒ නිසා යමෙක් ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වෙන්නේ දිනීමේ අරමුණින්ද එහෙම නැත්නම් වෙනත් අරමුණකින්ද කියන එක අදාළ කරුණක් නෙමෙයි. එහෙමනම්, මේකේ තියෙන වැරැද්ද මොකක්ද?

මෙතැන තිබෙන වැරැද්ද මෙහිදී අනුන්ගේ පානෙන් එළිය බැලීමක් හෙවත් ෆ්‍රී රයිඩින් ප්‍රශ්නයක් තිබීමයි. කෙනෙක් කිසියම් වාසියක් ලැබීමේ කිසිදු අවුලක් නැතත්, එහි මිල ගෙවන්න වෙන්නේ වෙන අයෙකුටනම් එහි වැරැද්දක් තිබෙනවා. මෙහිදී, සුළු පිරිසක් විසින් අනිසි සේ ලබා ගන්නා ප්‍රචාරාත්මක වාසියේ මිල ගෙවන්න සිදු වන්නේ ඒ මිල ගෙවීමට කිසිදු අවශ්‍යතාවයක් හෝ කැමැත්තක් නැති පිරිසකටයි.

උදාහරණයක් විදිහට ටියුෂන් ගුරුවරයෙක් තමන්ට වැඩිපුර සිසුන් ආකර්ශනය කර ගැනීමේ අරමුණින් ජනාධිපතිවරණයට තරඟ කරනවා කියා හිතමු. ඔහුට දිනන්න කිසිදු අරමුණක් නැහැ. ජනාධිපතිවරණයට තරඟ කර ලබන ප්‍රචාරනාත්මක වාසිය වෙන ආකාරයකින් ලබා ගන්නනම් ඔහුට මිලියන ගණනක් වැය වෙනවා. මේ වැඩේ ඊට වඩා ලාබයි. ඒ නිසා, ඔහුට විශාල වාසියක් ලැබෙනවා. එහි ප්‍රශ්නයක් නැහැ. ප්‍රශ්නය තිබෙන්නේ ඔහු අපේක්ෂකයෙකු ලෙස ඉදිරිපත් වීම නිසා මිලියන ගණනකින් මැතිවරණ පිරිවැය ඉහළ යාමයි. එය ගෙවන්න වෙන්නේ වෙනත් පිරිසකටයි. ඔවුන්ට ඒ මිල නොගෙවා සිටීමේ හැකියාවක් නැහැ. රජයෙන් ඒ මුදල ඔවුන්ගෙන් බලෙන්ම අය කර ගන්නවා.

ඉහත කී තත්ත්වය වලක්වා ගන්නනම් ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වන අපේක්ෂයෙකුගෙන් එහි මිල අය කර ගත යුතුයි. තරඟකරුවන් විසින් තැන්පත් කළ යුතු ඇප මුදල හරහා සිදු වන්නේ මේ කාර්යයයි. අවශ්‍ය අවම ඡන්ද ප්‍රතිශතය ලබා ගන්නා අපේක්ෂකයෙකුට තමන් විසින් තැන්පත් කළ ඇප මුදල ආපසු ලැබෙනවා. ඔවුන්ගේ මැතිවරණ පිරිවැය කොටහ ගෙවන්නට කැමැත්තෙන් සිටින පිරිසක් රටේ සිටින බව තහවුරු වී තිබෙන නිසා ඇප මුදල ආපසු දීමේ වැරැද්දක් නැහැ. එහෙත්, ඒ බව තහවුරු කළ නොහැකි අය තමන් නිසා ඉහළ ගිය මැතිවරණ වියදම් පියවිය යුතුයි. ඇප මුදල් රාජසන්තක කිරීමේ මූලධර්මය මෙයයි.

ජනාධිපතිවරණයට තරඟ කරන පිළිගත් දේශපාලන පක්ෂයක අපේක්ෂකයෙකු විසින් රුපියල් 50,000ක මුදලක්ද ස්වාධීන අපේක්ෂකයෙකු විසින් රුපියල් 75,000ක මුදලක්ද ඇප සේ තැන්පත් කළ යුතුයි. මේ ඇප මුදල ආපසු ලැබෙන්නේ 12.5%ක අවම ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් ලබාගතහොත් පමණයි. මෙතෙක් ලංකාවේ පැවති සෑම ජනාධිපතිවරණයකදීම සිදුවී තිබෙන්නේ වැඩිම ඡන්ද ලබාගත් අපේක්ෂකයින් දෙදෙනාගේ හැර අනෙකුත් සියලුම අපේක්ෂයින්ගේ ඇප මුදල් රාජසන්තක වීමයි. මේ ආකාරයට තමන්ගේ ඇප මුදල රාජසන්තක වන බව දැන දැනම බොහෝ දෙනෙක් ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වන්නේ ඇප ලෙස තැන්පත් කරන සොච්චම් මුදලට සාපේක්ෂව තමන්ට ලැබෙන ප්‍රචාරනාත්මක වාසිය ගොඩක් වැඩි නිසයි.

මේ ඇප මුදල් නිර්ණය වී තිබෙන්නේ 1981 අංක 15 දරණ ජනාධිපතිවරණ පණතේ ප්‍රතිපාදන අනුවයි. 1981දී රුපියල් 50000ක් කියා කියන්නේ සැලකිය යුතු මුදලක්. ඒ වසරේදී ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම රුපියල් 5,725ක් පමණයි. එහෙත්, 2018 වන විට ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම රුපියල් 666,817 දක්වා 116 ගුණයකින් වැඩි වී තිබෙනවා. මේ වැඩි වීමට උද්ධමනය හේතුවෙන් රුපියලේ මූර්ත අගය පහළ යාම සහ මූර්ත ආර්ථික වර්ධනය යන කරුණු දෙකම හේතු වී තිබෙනවා. එයට සමාන්තරව මැතිවරණ වියදම්ද ඉහළ ගොස් ඇතත් අපේක්ෂයින් විසින් තැන්පත් කළ යුතු ඇප මුදල් ප්‍රමාණ වෙනස් වී නැහැ.

පළමු ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වූ දේශපාලන පක්ෂයක අපේක්ෂයෙකු විසින් තැන්පත් කළ යුතු වූ ඇප මුදල එවක රටේ ඒක පුද්ගල ආදායම මෙන් 8 ගුණයකටත් වැඩියි. එසේ තිබියදීත් අපේක්ෂකයින් 6 දෙනෙකු තරඟයට ඉදිරිපත් වුනා. ඉන් පසුව, රටේ ආදායම් ක්‍රමයෙන් ඉහළ යද්දී ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වීමට අවශ්‍ය ඇප මුදල ක්‍රමක්‍රමයෙන් සුළු මුදලක් බවට පත් වුනා. රුපියල් 50,000ක් කියා කියන්නේ 2018දී ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායමෙන් 1/13කටත් අඩු මුදලක්. මේ ආකාරයට ඇප සේ තැන්පත් කළ යුතු මුදලේ නාමික අගය වෙනස් නොවීම හා මූර්ත අගය පහළ යාමට සමාන්තරව ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වන තරඟකරුවන් ප්‍රමාණය ක්‍රමයෙන් ඉහළ ගොස් තිබෙනවා.

1982- 6
1989- 3
1994- 6
1999- 13
2005- 13
2010- 22
2015- 19
2019- 35

රටේ ඒක පුද්ගල ආදායම ඉහළ යාම සැලකුවොත් 1981දී නිර්ණය වූ රුපියල් 50,000 හා 75,000 මුදල් ප්‍රමාණ 2018 වන විට රුපියල් මිලියන 5.8 හා රුපියල් මිලියන 8.7 මට්ටමට ඉහළ ගොස් තිබිය යුතුයි. නමුත්, එසේ වී නැහැ. ඊළඟ ජනාධිපතිවරණයට පෙර හෝ මේ ඇප මුදල් ප්‍රමාණ විශාල ලෙස ඉහළ නොදැම්මොත් ඊළඟ ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වන අපේක්ෂයින් ගණන සීය පන්නයි.

රනිල් වික්‍රමසිංහ- ගමනක අවසානය?

නොවැම්බර් 16 වෙනි දින පැවැත්වීමට නියමිතව තිබෙන ජනාධිපතිවරණයට තරඟ කිරීම සඳහා නාම යෝජනා දීමට පෙර ඇප මුදල් තැන්පත් කළ හැකිව තිබුණු කාලය මේ වන විට අවසන්ව තිබෙන අතර විවිධ පක්ෂ යටතේ හා ස්වාධීනව පුද්ගලයින් 41 දෙනෙකු විසින් ඇප මුදල් තැන්පත් කර තිබෙනවා. ඒ අනුව, ලංකාවේ මීළඟ ජනාධිපතිවරයා වනු ඇත්තේ මේ 41 දෙනාගෙන් එක් අයෙකුයි. ඒ කවුද කියා හරියටම කීමේ හැකියාවක් තවමත් නැහැ.

ලංකාවේ මීළඟ ජනාධිපතිවරයා පිළිබඳව එක් දෙයක්නම් දැන් ස්ථිරවම කිව හැකියි. ඒ, ඔහු අලුත් කෙනෙක් බවයි. මෛත්‍රීපාල සිරිසේන වෙනුවෙන් ඇප මුදල් තැන්පත් කෙරී නැහැ. ලංකාවේ මීළඟ ජනාධිපතිවරයා අලුත් කෙනෙක් වනවාට අමතරව ඔහු මෙතෙක් ලංකාවේ අගමැති ධුරය හෙබවූ අයෙකුද නොවෙයි. මහින්ද රාජපක්ෂට හෝ රනිල් වික්‍රමසිංහට ලංකාවේ මීළඟ ජනාධිපති වීමේ ඉඩක් දැන් නැහැ. ගෝඨාභය කඳවුර හා සජිත් කඳවුර විසින් අදාළ පක්ෂ ඇතුළේ ගෙනගිය අරගල මේ වෙද්දී ජයග්‍රහණයෙන් කෙළවර වී තිබෙනවා.

රනිල් වික්‍රමසිංහට එජාපයට පිටින් වගේම එජාපය ඇතුළෙනුත් කලක සිටම විශාල ප්‍රතිරෝධයක් තිබුණා. බොහෝ දෙනෙකු ඔහුව හැඳින්වූවේ විශාල වාර ගණනක් පරාජය වීත් එජාප නායකත්වය අත නොහරින අයෙකු ලෙසයි. ඔහු තවමත් එජාප නායකත්වය අතහැර නැහැ.

රනිල් වික්‍රමසිංහ මුලින්ම පාර්ලිමේන්තුවට තේරී පත් වුනේ 1977දී අටවෙනි පාර්ලිමේන්තුවේ බියගම මන්ත්‍රීවරයා ලෙසයි. එවිට ඔහු වයස අවුරුදු 28ක තරුණයෙක්. එදා සිට අද දක්වාම ඔහු දිගටම ලංකාවේ පාර්ලිමේන්තුව නියෝජනය කරනවා. දැනට පාර්ලිමේන්තුව නියෝජනය කරන මන්ත්‍රීවරුන් අතරින් රනිල් වික්‍රමසිංහට වඩා පැරණි පාර්ලිමේන්තු ඉතිහාසයක් තිබෙන්නේ මහින්ද රාජපක්ෂට පමණයි. මහින්ද රාජපක්ෂ 1970දී පාර්ලිමේන්තුවට තේරී පත්වන විට ඔහුගේ වයස අවුරුදු 24ක් පමණයි. එහෙත්, මහින්ද රාජපක්ෂට ඔහුගේ පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී ධුරය අඛණ්ඩව රැක ගැනීමට හැකි වූයේ නැහැ. 1977දී මහින්ද රාජපක්ෂ රන්ජිත් අතපත්තුට පරාද වුනා. ඉන්පසු, මහින්දට නැවත පාර්ලිමේන්තු එන්න ලැබුණේ 1989දීයි.

අටවෙනි පාර්ලිමේන්තුවට තේරී පත් වූ රනිල්ට ජේආර්ගේ ආණ්ඩුවේ කැබිනට් මන්ත්‍රීධුරයක්ද හිමි වුනා. රැකියා හා යෞවන කටයුතු ඇමති ලෙස රනිල් වික්‍රමසිංහ කටයුතු කළ මේ කාලයේදී ඔහු විසින් සංවිධානය කළ යොවුන්පුර කඳවුරු වැඩසටහන් ඒ කාලයේ විවිධ විවේචන වලටද පාත්‍ර වුනා.

සමානුපාතික ක්‍රමයට පැවැත්වුණු 1989 මහ මැතිවරණයේදී ගම්පහ දිස්ත්‍රික්කයෙන් තේරී පත් වීමට රනිල් වික්‍රමසිංහට හැකි වුවත් ගම්පහ මනාප ලැයිස්තුවේ ඔහු සිටියේ තෙවැනි තැනයි. ජෝශෆ් මයිකල් පෙරේරා හා ජෝන් අමරතුංග රනිල්ට වඩා ඉදිරියෙන් සිටියා. ඒ වෙද්දී එජාපයේ දෙවන පෙල නායකයන් සේ කැපී පෙනුණේ ලලිත් ඇතුලත්මුදලි හා ගාමිණී දිසානායකයි. 1989 මහ මැතිවරණයේදී කොළඹ දිස්ත්‍රික්කයෙන් තරඟ කළ ලලිත් ඇතුලත්මුදලි දිවයිනේ වැඩිම මනාප වාර්තා කරද්දී නුවරඑළිය දිස්ත්‍රික්කයෙන් තරඟ කළ ගාමිණී දිසානායක දිවයිනේ වැඩිම මනාප ප්‍රතිශතය (තමන් තරඟ කළ දිස්ත්‍රික්කයේ වලංගු ඡන්ද වල ප්‍රතිශතයක් ලෙස) වාර්තා කළා. ඒ වෙද්දී, රනිල් වික්‍රමසිංහ එජාපයේ සිටි මේ දැවැන්ත චරිත වල අහලකින්වත් හිටියේ නැහැ.

ජනාධිපති ප්‍රේමදාසට එරෙහිව ලලිත්, ගාමිණී ඇතුළු කණ්ඩායම විසින් ගෙන ආ දෝෂාභියෝග යෝජනාව, ඉන්පසුව එම කණ්ඩායම එජාපයෙන් ඉවත් වීම හා ප්‍රේමදාස, ලලිත්, ගාමිණී ඝාතන ආදී සිදුවීම් රැසකින් පසුව රනිල් වික්‍රමසිංහ එජාප නායකයා බවට පත් වුනා. ඉන්පසුව, එජාපය පක්ෂයක් ලෙස ලබාගත් ජයග්‍රහණයන් කෙසේ වුවත්, දිගින් දිගටම එජාපය ඇතුලෙ සිටි ජනප්‍රියම නායකයා වූයේ රනිල් වික්‍රමසිංහයි. එතෙක් මෙතෙක් පැවති සෑම මහා මැතිවරණයකදීම විශාල ඡන්ද ප්‍රමාණයක් හා ඡන්ද ප්‍රතිශතයක් ලබා ගැනීමට රනිල් වික්‍රමසිංහ සමත් වුනා.

රනිල් වික්‍රමසිංහ කිහිප වරක්ම ලංකාවේ අගමැති ධුරය දැරුවත් ඔහුට කිසි විටෙකත් ලංකාවේ ජනාධිපති ධුරය දැරීමේ වාසනාව හිමි වුනේ නැහැ. ඔහු දෙවරක්ම එම ධුරය සඳහා තරඟ කළත් පළමු වර චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංගටත්, දෙවන වර මහින්ද රාජපක්ෂටත් පරාජය වුනා. ඒ පරාජයන් දෙකටම එල්ටීටීඊ සංවිධානයෙන් දායකත්වයක් ලැබුණා.

චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංග පළමු වර ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වන විට ජනප්‍රියතාව අතින් ඉතා ඉහළ තැනක හිටියත් ඇය 1999දී දෙවන වර තරඟ කරන විට ඒ තත්ත්වය බොහෝ දුරට වෙනස් වී තිබුණා. ඒ නිසා රනිල් වික්‍රමසිංහට එවර ජයග්‍රහණය කරා යාමට සැලකිය යුතු ඉඩක් තිබුණා. නමුත්, ජනාධිපතිවරණයට දින තුනක් තිබියදී අවසන් ප්‍රචාරණ රැළියේදී චන්ද්‍රිකා කුමාරතුංගට එල්ටීටීඊ ප්‍රහාරයක් එල්ල වීමත් සමඟ රටේ බොහෝ දෙනෙකුගේ අනුකම්පාව දිනා ගැනීමට ඈ සමත් වුනා. මේ සිදුවීම නොවන්නට ඇතැම් විට එවර රනිල් වික්‍රමසිංහ ජයග්‍රහණය කළ හැකිව තිබුණා.

මේ අයුරින්ම 2005 ජනාධිපතිවරණයේදී රනිල් වික්‍රමසිංහගේ පරාජයට හේතු වූයේත් එල්ටීටීඊ සංවිධානය විසින් උතුරේ ඡන්ද වර්ජනයක් ක්‍රියාත්මක කිරීමයි. එවර රනිල් මහින්දට පැරදුනේ ඉතා සුළු ඡන්ද ප්‍රතිශතයකින්. එල්ටීටීඊ සංවිධානය විසින් එජාපයේ ප්‍රමුඛ නායකයින් තිදෙනෙකුම කෙටි කලක් තුළ ඝාතනය කිරීමේ වාසිය නිසා එජාප නායකත්වයට පත් වුනු රනිල්ට ලංකාවේ ජනාධිපති වීමට තිබුණු අවස්ථාව එල්ටීටීඊ සංවිධානයේ ක්‍රියා හේතුවෙන්ම දෙවරක්ම වැළැකීම දෛවයේ සරදමක්.

ඉහත කී සුවිශේෂී තත්ත්වයන් යටතේ ජනාධිපතිවරණ දෙකකින්ම පරාජය වුවත්, මා දන්නා තරමින්, රනිල් වික්‍රමසිංහ ඔහු පෞද්ගලිකව තරඟ කළ අනෙක් මැතිවරණ සියල්ලම ජයගත් අයෙක්. ඔහු ඇතැම් අය කියන ආකාරයට දිගින් දිගටම මැතිවරණ පැරදුණු අයෙක් නෙමෙයි. රනිල්ට දිගින් දිගටම එජාප නායකත්වයේ ඉන්න හැකි වුනෙත් ඔහු දිගින් දිගටම එජාපය තුළ සිටි ජනප්‍රියම නායකයා වූ නිසයි. තමන්ගේ පක්ෂ නායකත්වයට එරෙහිව වරින් වර නැගුනු විවිධ අභියෝග හමුවේ නායකත්වය රැක ගැනීමට ඔහු මෙතෙක් සමත් වුනා. එහෙත්, මේ වෙද්දී රනිල් වික්‍රමසිංහ හැරවුම් ලක්ෂ්‍යයක් කරා එළැඹ සිටින බව පැහැදිලියි. සජිත් ප්‍රේමදාස එජාප අපේක්ෂකයා ලෙස ජනාධිපතිවරණයට ඉදිරිපත් වීම රනිල්ගේ අවශ්‍යතාවය ඉටුවීමක් සේ සැලකිය නොහැකියි. එය රනිල්ගේ පරාජයක්!

රනිල් වික්‍රමසිංහ හා ඔහුගේ මාමණ්ඩිය වන ජේ ආර් ජයවර්ධන අතර සමානතා ගණනාවක් තිබෙනවා. ඔවුන් දෙදෙනාම කිසියම් දැක්මක් තිබුණු නායකයින්. ඒ දැක්ම කෙතරම් පරිපූර්ණ දැක්මක්ද කියන එක වෙනම කරුණක්. ඔවුන් දෙදෙනාම තමන්ගේ දැක්ම පරිදි කටයුතු කිරීමට අවස්ථාවක් එළැඹෙන තුරු බලා සිටියා මිස කෙටි මං හොයන්න ගියේ නැහැ. ජේ ආර්ට ඔහු විසින් දශක ගණනාවක් බලා සිටි අවස්ථාව ලැබෙන විට ඔහු සෑහෙන තරමකට වයස්ගත පුද්ගලයෙක්. රනිල් වික්‍රමසිංහට ඒ අවස්ථාව කවදාවත් ලැබුණේ නැහැ.

ජේ ආර් ජයවර්ධනට 1977දී හයෙන් පහක බලයක් ලැබුණේ හදිසියේම ලංකාවේ ඡන්දදායකයින්ට ජේ ආර්ගේ ආර්ථික දේශපාලන වැඩපිළිවෙළ ගැන පැහැදීමක් ඇතිවූ නිසා නෙමෙයි. සමඟි පෙරමුණු ආණ්ඩුවේ ආර්ථික දේශපාලන වැඩපිළිවෙළ නිසා බොහෝ දෙනෙක් ඒ වන විට හොඳටම හෙම්බත් වී සිටි නිසයි. එසේ නොවන්නට, ජේ ආර්ට ඔහුගේ ඉදිරිගාමී ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාත්මක කිරීමේ අවස්ථාවක් ලැබෙන්නේ නැහැ. ජේ ආර්ගේ දැක්ම සමකාලීන දේශපාලනඥයින් බොහෝ දෙනෙකුට වඩා ඉදිරිගාමී වූ බව කැපී පෙනෙන්නේ මේ වෙද්දී ශ්‍රීලනිපය වැනි පක්ෂ වලට පමණක් නොව ජවිපෙ වැනි පක්ෂ වලට පවා තමන්ගේ පසුගාමී ආර්ථික දේශපාලන ව්‍යාපෘති අතහැර අඩු වැඩි වශයෙන් ජේ ආර් ගිය මඟම යන්නට සිදු වී තිබීමෙනුයි.

ජේ ආර්ට ඔහුගේ ආර්ථික දේශපාලන වැඩපිළිවෙළ පිළිබඳව දෘඪ විශ්වාසයක් තිබුණත්, ඒ වැඩ පිළිවෙල රටට තබා පක්ෂයට හෝ අළෙවි කිරීමේ දක්ෂතාවයක් ඔහුට තිබුණේ නැහැ. ඇතැම් විට ඔහුට ඒ සඳහා උවමනාවක් නොතිබුණා වෙන්නත් පුළුවන්. ජේ ආර්ගේ මේ දුර්වලතාවය රනිල් වික්‍රමසිංහටත් එළෙසම තිබෙනවා. කොහොම වුනත්, හයෙන් පහක මැතිවරණ ජයග්‍රහණය සමඟ ලැබුණු පිටියේ වාසිය නිසා ජේ ආර්ට තමන්ගේ ආර්ථික දේශපාලන වැඩපිළිවෙළ ක්‍රියාත්මක කිරීම අසීරු වුනේ නැහැ. ඔහු සීමාවෙන් ඉදිරියට පැන අත දිග හැර ප්‍රහාර එල්ල කළා.

රනිල් වික්‍රමසිංහ ඔහුගේ මාමණ්ඩිය තරම් වාසනාවන්තයෙක් වුනේ නැහැ. ඔහුට කිහිප වරක්ම පන්දුවට පහර දීමට පිත්ත අතට ලැබුණත්, එසේ ලැබුණේ ජේ ආර්ට ලැබුණු ආකාරයේ පිටියේ වාසියක් සමඟ නෙමෙයි. කඩුල්ල රැක ගැනීම ගැන මිස ලකුණු රැස් කිරීම ගැන හිතන්න ඔහුට වැඩි ඉඩකඩක් ලැබුණේ නැහැ. නමුත්, කඩුල්ල රැක ගනිමින් ඔහු තමන්ට හැකි තරම් ලකුණු රැස් කළා. මා හිතන ආකාරයට, තමන්ට සැලකිය යුතු දේශපාලන බලයක් ලැබුණානම් දැකිය හැකිව තිබුණු රනිල් වික්‍රමසිංහගේ සැබෑ ස්වරූපය කිසිදා මුළුමනින්ම නිරාවරණය වී නැහැ. සුවිශේෂී තත්ත්වයන් යටතේ පමණක් දැකිය හැකි වූ, ලංකා ඉතිහාසයේ රනිල් වික්‍රමසිංහගේ භූමිකාව ගැන තව අවුරුදු දහයකින් අදට වඩා ගොඩක් දේවල් කතා කෙරෙයි.

මේ මොහොත වෙද්දී පවතින තත්ත්වය අනුව, ඉදිරි ජනාධිපතිවරණය ජයගන්න ඉඩ තිබෙන්නේ ගෝඨාභය රාජපක්ෂ හෝ සජිත් ප්‍රේමදාස යන දෙන්නාගෙන් එක් අයෙක්. යම් හෙයකින් සජිත් ප්‍රේමදාස ජයග්‍රාහකයා වුවහොත්, රනිල් වික්‍රමසිංහගේ අතේ තියාගෙන සිටින එජාප නායකත්වයේ වගේම ඔහුගේ දේශපාලනයේත් අවසානය එය විය හැකියි. අනෙක් අතට, ගෝඨාභය රාජපක්ෂගේ ජයග්‍රහණයකින් පසුව තවත් ටික කලක් එජාප නායකත්වයේ සිටීමේ අවස්ථාව රනිල් වික්‍රමසිංහට ලැබෙන්න පුළුවන් වුවත්, ඔහුට අනාගතයේදී නැවතත් බලයට එන්න අවස්ථාවක් ලැබේද යන්න සැක සහිතයි. ඒ නිසා, රනිල් වික්‍රමසිංහ ඉතිහාසයට එකතු වනු ඇත්තේ ටික දෙනෙක් ටිකක් කියවූ, කිසිවකු සම්පූර්ණයෙන්ම නොකියවූ ලොකු පොතක් ලෙසයි.

පොත් මිල අඩු කරගත හැක්කේ කොහොමද?

පොත් වල මිල වැඩියි කියා මැසිවිලි නගන ගොඩක් අයට තිබෙන ප්‍රශ්නය ආකල්පමය ප්‍රශ්නයක් මිසක් පොත් වල මිල පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක් නෙමෙයි. ප්‍රශ්නයේ මුල තිබෙන්නේ ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙකු සමාජවාදී ක්‍රමයට හිතන්න පුරුදු වී හෝ පුරුදු කරනු ලැබ තිබීමයි.

සමාජවාදය, වඩාත් නිවැරදිව කියනවානම් මාක්ස්වාදය, කියා කියන්නේ ද්‍රව්‍යවාදය මත පදනම්ව බිහි වූ කතන්දරයක්. මාක්ස්වාදී ආර්ථික විද්‍යාව ගොඩ නැගී තිබෙන්නේත් මේ කතන්දරයට ගැලපෙන ආකාරයටයි. ඒ අනුව කිසියම් දෙයක වටිනාකම තීරණය වෙන්නේ එය නිෂ්පාදනය කරන්න යෙදවූ අමුද්‍රව්‍ය ආදී සාධක මතයි. මේ අනුව, පොතක් මිල දී ගන්නවා කියන එකෙන් අදහස් වෙන්නේ අකුරු මුද්‍රණය කර තිබෙන කඩදාසි මිටියක් තමා සන්තක කර ගැනීමයි.

සමාජවාදී චින්තනය අනුව දැන් මේ පොතක් කියා කියන කඩදාසි මිටියේ වටිනාකම කීයද? එය තීරණය වන්නේ එහි නිෂ්පාදන වියදම මතයි. පොත තිබෙන්නේ කා සන්තකවද කියන එක අනුව පොතේ වටිනාකම වෙනස් වෙන්නේ නැහැ. මේ පදනමෙන් බැලූ විට රුපියල් දෙසීයක වියදමින් නිපදවූ පොතක් රුපියල් හාරසීයකට විකිණීම පෙනෙන්නේ පොත් ප්‍රකාශකයා විසින් අසාධාරණ ලාබයක් ඉපැයීමක් ලෙසයි.

ධනවාදය මාක්ස්වාදය මෙන් ද්‍රව්‍යවාදය මත පදනම්ව බිහි වූ කතන්දරයක් නෙමෙයි. ධනවාදී ආර්ථික විද්‍යාව අනුව ගනුදෙනු වල යෙදෙන්නේ හිතන පතන මිනිස්සු මිසක් යන්ත්‍ර නෙමෙයි. ඒ අයට එකිනෙකාගෙන් වෙනස් වූ රුචිකත්වයන් තිබෙනවා. ධනවාදී චින්තනය අනුව කෙනෙක් පොතක් මිල දී ගැනීමේදී ඒ මිල ගෙවන්නේ පොත තමා සන්තක කර ගැනීමේ සතුට වෙනුවෙන් මිසක් පොතක් කියා කියන කඩදාසි මිටිය වෙනුවෙන් නෙමෙයි.

බොහෝ දෙනෙකු හා අදාළව පොතක් තමා සන්තක කර ගැනීමෙන් ලැබෙන සතුට කියා කියන්නේ පොත කියවීමෙන් ලැබෙන සතුට මිසක් පොත ගෙදර රාක්කයක තියාගෙන සිටීමෙන් ලැබෙන සතුට නෙමෙයි. අවශ්‍ය අයෙකු දෙවන ආකාරයේ සතුටක් ලැබීම ධනවාදී චින්තනය සමග ගැටෙන දෙයක්ද නෙමෙයි. පොතක් තමා සන්තක කර ගෙන යමෙක් මේ කවර ආකාරයෙන් හෝ ලබන සතුට පුද්ගලයා අනුව වෙනස්වන දෙයක් නිසා පොතක වටිනාකම කියන එකත් පුද්ගලයා අනුව වෙනස් වන දෙයක්. එහි නිශ්චිත නිරපේක්ෂ අගයක් නැහැ.

ධනවාදී ක්‍රමයට හිතනවානම් වැදගත් වෙන්නේ පොතක් තමන් සන්තක කර ගැනීමෙන් ලැබිය හැකි සතුටේ වටිනාකම ගෙවන මිල නිසා අහිමිවන සතුටට වඩා අඩුද වැඩිද කියන එක පමණයි. යමෙක් පොතක් මිලදී ගන්නේ ඔහුට හෝ ඇයට සාපේක්ෂව පොතේ වටිනාකම ගෙවන මිලට වඩා වැඩිනම් පමණයි. ඒ නිසා, පොතක් මිල දී ගන්නා කෙනෙකුට හැම විටම වාසියක් වෙනවා මිසක් පාඩුවක් වෙන්නේ නැහැ. මේ ගනුදෙනුවේදී පොත් ප්‍රකාශකයා කොයි තරම් ලාබයක් උපයනවාද කියන එක වැදගත් කරුණක් නෙමෙයි. වැදගත් වන්නේ තමන්ට ලාබයක් ලැබුනේද යන්නයි.

ධනවාදී ක්‍රමයට හිතුවොත් පොතක් කියවා අවසන් වූ පසුව ඒ පොත මිල දී ගැනීමෙන් ලබන්න අපේක්ෂා කළ සතුට ලබා අවසන්. ඒ නිසා, තව දුරටත් ඒ පුද්ගලයාට ඒ පොතේ වටිනාකමක් නැහැ. මේ කරුණ හැම පොතකටම අදාළ නැහැ. කිසියම් විෂයයකට අදාළ පාඨ ග්‍රන්ථයක් වගේ එකක්නම් එහි තිබෙන්නේ තරමක් දිගුකාලීන වටිනාකමක්. එවැනි පොතක වුවත් වටිනාකම වසරකට හෝ කිහිපයකට පසුව නැති වී යනවා. එසේ නොවන්නේ ශබ්දකෝෂයක් වැනි පොතක් හා අදාළව පමණයි.

නවකතා වැනි පොත් වලට බොහෝ විට මෙවැනි දිගුකාලීන වටිනාකමක් නැහැ. පොත කියවා අවසන් වූ පසු එය මිල දී ගැනීමෙන් අපේක්ෂා කළ සතුට ලබා අවසන්. හරියට චිත්‍රපටයක් හෝ වේදිකා නාට්‍යයක් බැලුවා වගේ. නමුත්, සමාජවාදී ක්‍රමයට හිතුවොත්නම් කියෙවුවත් නැතත් පොතේ වටිනාකම එක ලෙසම පවතිනවා. ඒ වටිනාකම නැති වෙන්නේ පොත භෞතිකව විනාශ වුවහොත් පමණයි.

තමන් කියවා අවසන් කළ, නැවත වරක් කියවන්න කිසිදු ඉඩක් නැති පොත් එකතු කර ගෙන ඉන්න ලංකාවේ ගොඩක් අය පෙළඹෙන්නේ ඔවුන් හුරු වී සිටින සමාජවාදී චින්තනය නිසා. ලංකාවේ ඉන්න තාක් කල් මම හිටියේත් ඔය ගොඩේම තමයි. පොත් මිල දී ගෙන නොකියවා ගොඩගහගෙන ඉන්න හේතුවත් මෙයමයි. කවදාවත් වාඩි නොවෙන පුටු සෙට්, ක්‍රියාත්මක නොකරන ශීතකරන, මාසයකට වරක් ස්ටාට් කරන කාර් ගෙවල් වල තියා ගෙන ඉන්නේත් තමන් මිල දී ගෙන තිබෙන්නේ අදාළ භාණ්ඩය කියා හිතන්න පුරුදු කරනු ලැබ ඇති නිසයි. ධනවාදී ක්‍රමයට හිතනවානම් කෙනෙක් මුදල් ගෙවන්නේ සුවපහසුවට අසුන් ගැනීමෙන් ලබන සතුට, කෑම නරක් කර නොගෙන සීතල බීම වීදුරුවක් බීමේ සතුට හා පහසුවෙන් ගමනක් යාමේ සතුට වෙනුවෙන් මිස අදාළ භාණ්ඩ තමා සන්තක කර ගැනීම වෙනුවෙන් නෙමෙයි. ඒ නිසා, මේ වාසි නොලබනවානම් අදාළ භාණ්ඩ වෙනුවෙන් වැය කළ මුදලේ තේරුමක් නැහැ.

බටහිර රටවල මිනිස්සු සාමාන්‍යයෙන් තමන් පරිභෝජනය කරන භාණ්ඩ මිස අනාගතයේදී පරිභෝජනය කරන්න හිතාගෙන ඉන්න භාණ්ඩ හෝ අතීතයේදී පරිභෝජනය කළ භාණ්ඩ ගොඩ ගසා ගෙන ඉන්නේ නැහැ. අවශ්‍ය දේ අවශ්‍ය වෙලාවට මිල දී ගන්නවා. අවශ්‍ය නැති වෙලාවට කීයකට හෝ විකුණලා දමනවා. සක්‍රිය හා පුළුල් වෙළඳපොළක් තියෙන නිසා අවශ්‍ය වෙලාවට අවශ්‍ය දෙයක් අවශ්‍ය මිලකට මිල දී ගන්න ගන්න බැරි වෙයි කියන බය ඔවුන්ට නැහැ. අලුත් බඩුවක් ගන්න සල්ලි නැත්නම් අතේ තිබෙන මුදලට සෙකන්ඩ් හෑන්ඩ් බඩුවක් හරි ගන්න පුළුවන්.

පෞද්ගලික අයිතියට මුල් තැන ලැබෙන සමාජ ක්‍රමයකදී භාණ්ඩයක් පරිභෝජනය කිරීමේ අයිතිය වෙනුවෙන් වැය කළ යුත්තේ තමන්ගේම ප්‍රාග්ධනය නිසාත්, ඒ ප්‍රාග්ධනයේ ආවස්ථික පිරිවැයක් තිබෙන නිසාත් වර්තමානයේ පරිභෝජනය නොකරන භාණ්ඩයක් වෙනුවෙන් මුදල් යට කිරීම අවාසිදායකයි. එක්කෝ ඒ මුදලින් වර්තමානයේ පරිභෝජනය කරන්න කැමැත්තෙන් ඉන්න වෙනත් දෙයක් මිල දී ගත හැකියි. එහෙම නැත්නම්, මුදල් ආයෝජනය කර (ණයට දී) ආදායමක් ඉපැයිය හැකියි. ධනවාදී චින්තනය තියෙන මිනිස්සු හිතන්නේ ඔය විදිහටයි.

අනෙක් අතට පොදු දේපොළ ක්‍රමය යටතේ ඕක වෙනස් විදිහකට සිදු වෙනවා. භාණ්ඩයක් පරිභෝජනය කරන්න තමන්ගේම මුදලක් වැය කළ යුතු නැත්නම්, හොඳම දේ ඉඩක් ලැබුණු වෙලාවට පුළුවන් තරම් පරිභෝජනය කරන එකයි. තමන්ට අවශ්‍ය වෙලාවට අවශ්‍ය දේ පරිභෝජනය කරන්න ලැබෙයි කියා විශ්වාසයක් නැති නිසා ආණ්ඩුවෙන් දෙන දේ දෙන වෙලාවට පරිභෝජනය නොකළොත් ඒ අවස්ථාව ගිලිහී යනවා. ලංකාවේ රජයේ සේවකයින් උදාහරණයට ගත්තොත් සහන දුම්රිය ප්‍රවේශපත්, රජයට අයත් නිවාඩු නිකේතන, අඩු පොලී ණය (උත්සව අත්තිකාරම්) වගේ වසරකට වරක් හෝ කලාතුරකින් ලැබෙන සහන තමන්ට අවශ්‍යම නොවුනත් ගන්න පෙළඹෙන්නේ මේ පදනමිනුයි.

ලංකාවට වෙලා තිබෙන්නේ, ධනවාදී ක්‍රමයක තිබෙන, අවශ්‍ය වෙලාවට අවශ්‍ය මිලකට අවශ්‍ය දේ මිල දී ගන්න ඉඩ සැලසෙන වෙළඳපොළ යාන්ත්‍රණයක් රටේ නැහැ. මිනිස්සු වෙළඳපොළ ක්‍රමය විශ්වාස කරන්න පටන් ගන්න තුරු එවැනි යාන්ත්‍රණයක් හැදෙන්නේ නැහැ. ඒ වගේම, පරිභෝජනයට අවශ්‍ය බොහොමයක් දේවල් ආණ්ඩුවෙන් නිකම් ලැබෙන තරමේ සමාජවාදයකුත් නැහැ. එවැනි ක්‍රමයක් පවත්වාගත හැකි ආර්ථික ශක්තියක් රටට නැහැ. ඒ නිසා, ඉඩක් ලැබෙන වහාම පොදු දේපොළ ඕනෑවටත් වඩා පරිභෝජනය කර නාස්ති කරන අතරම පෞද්ගලික දේපොළ පරිභෝජනය නොකර ගොඩ ගසා ගන්නවා. ඔතැන තියෙන්නේ ගොඩක් මිනිස්සු දැන හෝ නොදැන මතවාදී ලෙස සමාජවාදීන් වුවත්, රටේ සමාජ ආර්ථික ක්‍රමය ඔවුන්ට අවශ්‍ය තරමටම සමාජවාදී කරගත නොහැකි වීමේ අවුලයි.

දැන් මගේ ධනවාදී යෝජනාව මෙයයි. පොතක් කියවා අවසන් වුනාට පස්සේ, එය නැවත වරක් කියවන්න අදහසක් නැති පොතක්නම් පොඩ්ඩක් අඩුවෙන් කාට හෝ විකුණන්න. උදාහරණයක් විදිහට රුපියල් පන්සීයකට මිල දී ගත් පොතක් රුපියල් තුන්සීයකට විකිණුවා කියා ඔබට පාඩුවක් වෙන්නේ නැහැ. රුපියල් පන්සීය ඔබ වැය කර අවසන්. එය නැවත නොලැබෙන ගිලුණු පිරිවැයක්. ඒ වගේම, පොත කියැවීමෙන් පසුව ඔබට එයින් ලැබිය හැකි සතුටත් ඔබ විසින් ලබා අවසන්. එසේ තිබියදී පොත ඔබ සන්තකයේ තබා ගැනීමෙන් ඔබට ලැබෙන විශේෂ වාසියක් නැහැ. නමුත්, කියවා අවසන් වූ පොත රුපියල් තුන්සීයකට විකිණුවොත් ඔබට අතට මුදලක් ලැබෙනවා. මේ විදිහට කියවා අවසන් පොත් දෙකක් විකිණුවොත් තවත් අලුත් පොතක් මිල දී ගන්න මුදලක් අතට ලැබෙනවා.

රුපියල් පන්සීයක පොතක් මුද්‍රණද්වාරයෙන් පැමිණි අලුතම අයෙක් වරක් කියවූ පොතක් රුපියල් තුන්සීයකට මිල දී ගන්න කෙනෙක් හොයා ගැනීම අමාරු නැහැ. ඔබ මේ වැඩේ කරනවානම් හොඳම ක්‍රමය පොත ගැන හා ඔබ එය විකුණන මිල ගැන වත්පොත හෝ වට්ස්ඇප් වැනි තැනක් හරහා ඔබේ මිතුරන්ට දැනුම් දීමයි. එවිට ඔබේ කාර්යාලයේම සේවය කරන හෝ දුම්රිය සගයෙකු වන මේ පොත මිල දී ගන්න හිතාගෙන ඉන්න අයෙකු ඉදිරිපත් වෙන්න පුළුවන්.

යහළුවන් විසින් කියවීම සඳහා පොත් ඉල්ලාගෙන යාම ලංකාවේ සුලබව සිදුවන දෙයක්. මේ පොත් ඇතැම් විට ආපහු ලැබෙන්නේ නැහැ. එය යහළුවන් අතර නොහොඳ නෝක්කාඩු වලටත් හේතු වෙනවා. බොහෝ විට මේ විදිහට යාළුවෙකුගෙන් ඉල්ලාගෙන යන පොත ආපසු නොදෙන්නේ යාලුවා එය කියවා නැති නිසයි. යාලුවා හිතාගෙන ඉන්නේ කියවා අවසන් වූ පසු පොත ආපහු දෙන්නයි. නමුත්, එය කවදාවත් වෙන්නේ නැහැ. කියවන්න ලොකු උනන්දුවක් නැතුව යාලුවා පොත අරන් යන්නේ එය නිකම් ලැබෙන නිසයි.

පොත නිකම් කියවන්න නොදී අඩු මුදලකට විකිණීම දෙන්නාටම හොඳ විකල්පයක්. පොත යාළුවාට දෙන්නේ මුදලක් අරගෙන නිසා පොත එතැනින් අමතක කර දැමිය හැකියි. ඒ වගේම, යාලුවා මුදල් ගෙවා පොත ගන්නේ එය ඔහුට වටිනවානම් පමණයි. මේ වගේ වැඩක් රැල්ලක් විදිහට බෝ කළොත්, ඉතා ඉක්මණින් පොත් වලට සෙකන්ඩ් හෑන්ඩ් වෙළඳපොළක් හැදෙනවා. එවිට, ඔබටත් පොත් සාප්පුවේ මිල නොගෙවා යාළුවෙක් කියවූ පොතක් අඩු මිලකට මිල දී ගත හැකියි. ගනුදෙනුව සිදුවන්නේ යාළුවෙක් සමඟ වුවත් නිසි පරිදි ගනුදෙනු පියැවීම වැදගත්.

රුපියල් පන්සීයක පොතක් ඔබ මිල දී ගත්තේ රුපියල් තුන්සීයකට වුවත් ඔබට එය නැවත රුපියල් දෙසීයකට හෝ දෙසිය පණහකට විකිණිය හැකියි. වැඩි දෙනෙකු මේ කටයුත්තට සහභාගී වන තරමට ඔබට පොතක් මිල දී ගන්න වැය වන මුදල හා කියැවූ පොත නැවත විකිණිය හැකි මුදල අතර වෙනස, එනම් ඔබ පොත කියවා ලැබූ සතුට වෙනුවෙන් ගෙවිය යුතු මුදල අඩු වෙනවා.

මේ විදිහට පොතක් අතින් අත යද්දී ක්‍රමක්‍රමයෙන් එහි මිල පහළ වැටී අන්තිමේදී අලුත් පොතක් වෙනුවෙන් ලොකු මුදලක් වැය කළ නොහැකි පාසැල් සිසුවියක හෝ රැකියා විරහිත තරුණියක වැනි අයෙකුට සුළු මුදලක් ගෙවා පොතක් මිල දී ගැනීමේ අවස්ථාව ලැබෙනවා. නමුත්, පොත ලැබෙන්නේ නිකම්ම නොවන නිසා එය අනවශ්‍ය අයෙකුගේ අතට යාමත් වැළකෙනවා. සමහර විට මාස කිහිපයකට පෙර රුපියල් පන්සීයකට මිල කර එළියට දැමූ පොතක් මේ ආකාරයට අතින් අත යාමෙන් පසු රුපියල් පණහකට මිල දී ගන්න පුළුවන් වෙයි. නැවත විකිණීමේ බලාපොරොත්තුව නිසා පොත කියවන හැම කෙනෙක්ම පුළුවන් උපරිමයෙන් පොත පරිස්සම් කරන්නත් පෙළඹෙනවා.

අවසාන වශයෙන් සිදු වන්නේ පන්සලේ මල් වට්ටි වෙන්දේසියේදී වගේ පොතේ මිලට හත් අට දෙනෙක් සම්මාදම් වීමකුයි. මෙය ධනවාදී ලෙස හිතන මිනිසුන් සිටින තැනක කටයුතු සිදුවන සාමාන්‍ය පිළිවෙළ මිස අමුතු දෙයක් නෙමෙයි. ලංකාවේ කාර් ගන්න මිනිස්සු හිතන්නේ ධනවාදී ක්‍රමයට වුනත්, පොත් ගන්න මිනිස්සු තවමත් හිතන්නේ සමාජවාදී ක්‍රමයටයි. ඒ නිසා, ලංකාවේ මිනිස්සු පරණ කාර් ගෙවල් වල ගොඩ ගහගෙන ඉන්නේ නැතත් පරණ පොත් ගොඩගහගෙන ඉන්නවා. මම මේ කියන්නේ මූලාශ්‍රයක් සේ නිතර පරිශීලනය කළ යුතු වර්ගයේ පොත් ගැන නෙමෙයි.

කවුරු හෝ තමන් කියැවූ පොත් යාළුවන් අතර නැවත විකිණීමේ වැඩේ පටන් ගත්තොත් තත්ත්වය ඉක්මණින් වෙනස් වෙයි. එවිට දැන් රුපියල් පන්සීයකට අලුත් පොතක් කියවීමේ සතුට මිල දී ගන්නා කෙනෙකුට ඒ මිලටම පොත් දහයක් කියවීමේ සතුට මිල දී ගන්න පුළුවන් වෙයි.

ඒ වගේම, රටේ තරුණ පරම්පරාව අතර පොත් කියවීමේ පුරුද්ද ඇති කරන්න බොක්කෙන්ම උවමනාවක් තිබෙනවානම් තමන්ගේ රාක්කයේ තිබෙන කියවා අවසන් වූ පොත් හා කවදාවත් නොකියවනු ඇති අලුත් පොත් වලින් කිහිපයක් අඩු මිලකට ප්‍රසිද්ධියේ විකුණා දමන්න. කණ්ඩායමක් එකතු වී සංවිධානාත්මකව පාසැල් සිසුන් හෝ සාමාන්‍යයෙන් පොත් නොකියවන ජන කණ්ඩායම් සිටින තැන් ඉලක්ක කළ හැකි තැනක මේ පොත් විකිණිය හැකිනම් වඩාත් හොඳයි. හැබැයි රුපියල් පණහක් හෝ අය කර මිස නිකම් පොත් දෙන්න එපා. නිකම් දුන්නොත් වෙන්නේ නැවතත් මේ පොත් පොත් නොකියවන අයෙකු ළඟ රැඳෙන එක පමණයි.

වැදගත් වෙන්නේ පොත් කියවීමේ පුරුද්ද ප්‍රවර්ධනය කරනවාත් එක්කම වෙළඳපොළ යාන්ත්‍රණයටත් පොඩි තල්ලුවකුත් දීමයි. එසේ නැත්නම්, මෙවැනි හුදෙකලා වැඩකින් දිගුකාලීනව ලොකු ප්‍රයෝජනයක් ලැබෙන්නේ නැහැ. නමුත්, පොත් වලට සෙකන්ඩ් හෑන්ඩ් මාකට් එකක් මොන විදිහකින් හෝ හැදුනොත් දිගුකාලීනව එයින් බොහෝ දෙනෙක්ට යහපතක් සැලසෙනවා.

පොත් මිල වැඩිද?

සාහිත්‍ය මාසයේදී පොත් ගැන වැඩිපුර කතාබහ කෙරෙනවා. ඒ කතාබහ අතරතුරේදී බොහෝ විට පොත් වල මිල ගැන මැසිවිලි නැගෙනවා. ඒ එක්කම, පොත් මිල වැඩි වීමට හේතුව පොත් ප්‍රකාශකයින් බවටද අදහස් පළ වෙනවා.

ලංකාවේ පොත් ප්‍රකාශකයින් තමන් විසින් කරන ආයෝජනයට හා ගන්නා අවදානමට සරිලන ලාබයක් මිස සුපිරි ලාභ උපයන පිරිසක් නොවන බව මා මීට සිවු වසරකට පෙර ලියා තිබෙන කරුණක්. අදාළ තත්ත්වයන් තවමත් ලොකුවට වෙනස් වී ඇතැයි මා හිතන්නේ නැහැ. පෙර ලිපියට සබැඳියක් පහත තිබෙනවා.

පොත් ප්‍රකාශනයේදී අතරමැදියා ගසා කනවාද?

පොත් පළ කිරීමෙන් සුපිරි ලාබ ලැබිය හැකිනම් අලුත් ව්‍යාපාරිකයින් විශාල වශයෙන් මේ ව්‍යාපාරයට ආකර්ශනය විය යුතුයි. එහෙත්, එය එසේ වෙන්නේ නැහැ. සිංහල කියවන්නන් සිටින්නේ ලංකාවේ හෝ ලංකාවෙන් බැහැරව ජීවත්වන ශ්‍රී ලාංකික ඩයස්පෝරිකයින් අතර පමණයි. මේ ප්‍රමාණය ගොඩක් ලොකු නැහැ. ඉංග්‍රීසි හෝ  ස්පාඤ්ඤ වැනි බසකින් ලියන පොතකට තිබෙන වෙළඳපොළ හා සසඳන විට මේ වෙළඳපොළ ඉතාම කුඩා එකක්. බෙංගාලි හෝ දෙමළ වැනි බසකින් ලියන අයටත් විශාල වෙළඳපොළක් තිබෙනවා.

සාපේක්ෂව ඉහළ ස්ථිර පිරිවැයක් හා අඩු විචල්‍ය පිරිවැයක් ඇති නිෂ්පාදන කාර්යයකදී වෙළඳපොළ පරිමාව විසින් එයට ඔරොත්තු දිය හැකි ප්‍රසස්ථ නිෂ්පාදකයින් ප්‍රමාණය තීරණය කෙරෙනවා. ඒ ප්‍රමාණය ඊට වඩා වැඩි වුවහොත්, කිසිවෙකුට තමන් විසින් සිදු කරන ආයෝජනයට හා ගන්නා අවදානමට සරිලන ලාබයක් ලැබිය නොහැකි වෙනවා. මෙවැනි වෙළඳපොළකට අලුත් නිෂ්පාදකයින් එකතු වෙන්නේ වෙළඳපොළ පරිමාව ප්‍රසාරණය වීමට සාපේක්ෂවයි.

ලංකාවේ පොත් ප්‍රකාශනයෙහි යෙදෙන්නේ සමාගම් සීමිත ගණනක්. ඒ කියන්නේ ලංකාවේ පොත් ප්‍රකාශනය කතිපයාධිකාරී වෙළඳපොළක්. නමුත්, මෙය ස්වභාවික තත්ත්වයක් මිස කෘතීම තත්ත්වයක් හෝ නිවැරදි කළ යුතු දෙයක් කියා මා හිතන්නේ නැහැ.

ලංකාවේ මුද්‍රිත පොත් සඳහා තිබෙන වෙළඳපොළ තවමත් ක්‍රමයෙන් ප්‍රසාරණය වෙනවා කියන එක මගේ අදහසයි. එයට හේතු තිබෙනවා. වෙළඳපොළ ප්‍රසාරණය වීමට සාපේක්ෂව අලුත් පොත් ප්‍රකාශකයින් බිහි වන බව වගේම, වඩා කාර්යක්ෂම පොත් ප්‍රකාශකයින් මතු වී අකාර්යක්ෂම පොත් ප්‍රකාශකයින් වෙළෙඳපොළෙන් විසිවන බවත් පෙනෙන්නට තිබෙනවා.

මේ යුගය විද්‍යුත් මාධ්‍ය වල යුගය මිස මුද්‍රිත ප්‍රකාශන වල යුගය නෙමෙයි. කලක් ජනප්‍රියව තිබූ මුද්‍රිත පුවත්පත් වගේම මුද්‍රිත පොතුත් ඉවත් කරමින් විද්‍යුත් මාධ්‍ය ප්‍රකාශන ආදේශ වීම ලොව පුරාම දැකිය හැකි ප්‍රවණතාවක්. එසේ තිබියදීත්, ලංකාවේ මුද්‍රිත පොත් සඳහා වන වෙළඳපොළ ප්‍රසාරණය වීමට ප්‍රධානම හේතුව ලංකාවේ ආදායම් මට්ටම් ක්‍රමයෙන් ඉහළ යාමයි.

රටක ආදායම් මට්ටම අඩු ආදායම් මට්ටමේ සිට පහළ මැදි ආදායම් මට්ටම දක්වා ඉහළ යාම බොහෝ විට පිළිබිඹු වන්නේ ආහාර, ඇඳුම් පැළඳුම් වැනි මූලික අවශ්‍යතා මිල දී ගැනීමට ඇති ඉල්ලුම වැඩි වීමෙන්. එහෙත්, රටක් පහළ මැදි ආදායම් මට්ටමේ සිට ඉහළ මැදි ආදායම් මට්ටම දක්වා එසැවෙන විට රටේ බොහෝ දෙනෙක් මේ මූලික අවශ්‍යතා සපුරා ගත හැකි මට්ටම ඉක්මවා ගොස් සිටින නිසා පොත් පත් වැනි ද්වීතියික අවශ්‍යතා වෙනුවෙන් මුදල් වැය කිරීම ඉහළ ගොස් ඒවාට ඉල්ලුම වැඩි වෙනවා. ලංකාව දැන් ඉන්නේ මෙවැනි අදියරකයි.

අනෙක් අතට විද්‍යුත් මාධ්‍ය නිසා මුද්‍රිත පොත් ප්‍රවර්ධනය වීමකුත් යම් තරමකින් හෝ සිදු වෙනවා. ටික දවසකට කලින් අජිත් ධර්මා විසින් පොතක් එළියට දැම්මා. මේ විදිහට පොතක් විදිහට පළ කෙරුණේ ඔහු තමන්ගේ බ්ලොග් එකේ කොටස් වශයෙන් පළ කළ කතාවක්. මීට පෙරත් ඔහු බ්ලොග් එකේ පළ වූ ඔහුගේ ලිපි එකතුවක් පොතක් විදිහට පළ කළා. මීට කලින් රසික සූරියාරච්චි, තිලකසිත ලියන තිලකසිරි ඒකනායක වගේ අයත් මේ වැඩේම කළා. මෙතැනදී වුනේ විද්‍යුත් මාධ්‍ය නිසා මේ අයට පාඨකයින් පිරිසක් හදා ගන්න පුළුවන් වීම හා ඒ මත පොතක් මුද්‍රණය කර එළියට දැමිය හැකි වෙළඳපොළක් බිහි වීමයි. අජිත් ධර්මාගේ බ්ලොග් එක නොවන්නට ඔහුගේ පොත් පළ නොවන්නට ඉඩ තිබුණා.

වෙළඳපොල ප්‍රසාරණය වන තරමට පොත් ප්‍රකාශකයින් ගණන වැඩිවීමත්, පොතක මිල පහළ යෑමත් සිදු වෙනවා. විකිණෙන පිටපත් ප්‍රමාණය වැඩි වන තරමට පොතක් මුද්‍රණය කිරීමේ ස්ථිර පිරිවැය වැඩි දෙනෙකු අතර බෙදී යාම හා පළ වන පොත් ප්‍රමාණය වැඩි වන තරමට පොත් ප්‍රකාශකයෙකුගේ ස්ථිර පිරිවැය වැඩි පොත් ගණනක් අතර බෙදී යාම මීට හේතුවයි.

මගේ අදහසනම් ඇත්තටම ලංකාවේ පොත් මිල දැන් සාපේක්ෂව ගොඩක් අඩුයි කියන එකයි. මා එසේ කියන්නේ ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙකුගේ ආදායම් මට්ටම් වලට සාපේක්ෂවයි. අවශ්‍ය කෙනෙකුට කියවන්න අවශ්‍ය පොතක් මිල දී ගන්න ලැබෙන ආදායම ලොකු බාධාවක් නෙමෙයි.

හොඳින් කල්පනා කර බැලුවොත් මේ ලිපිය කියවන ගොඩක් අය ළඟ නොකියවූ අලුත් පොත් එකක් හෝ කිහිපයක් තිබෙනවා. පොතක් මුදල් ගෙවා මිල දී ගෙන එය නොකියවනවා කියා කියන්නේ පොත වෙනුවෙන් ගෙවූ මිලට සාපේක්ෂව පොත කියවීම වෙනුවෙන් වෙන් කළ යුතු කාලයේ ආවස්ථික පිරිවැය වැඩියි කියන එකයි. සිසුන්, රැකියා විරහිත තරුණයින් හා විශ්‍රාමිකයින් හැරුණු විට ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙකුගේ තත්ත්වය මෙයයි. පොත් ගන්න සල්ලි තිබෙනවා. කියවන්නත් ආසයි. ඒත් වෙලාව නැහැ.

කියවන්න වෙලාවක් නැති බව දැන දැනම පොත් මිල දී ගන්නා විශාල පිරිසක් සිටීමෙන් පෙනෙන්නේ ලංකාවේ පොත් මිල එතරම්ම වැඩි නැති බවයි. මා ළමා හා තරුණ වියේදී ලොකු පොත් ලෝලියෙකු වුවත්, ඒ කාලයේදී පවා මුදල් ගෙවා මිල දී ගෙන නොකියැවූ පොත් මගේ පොත් රාක්කයේ තිබුණා. සෝවියට් දේශය විසින් විශාල ලෙස සුබසාධනය කර කඩදාසි වල මිල තරමටවත් නොවටිනා ඉතා අඩු මිලකට විකිණූ කාල් මාක්ස්ගේ ප්‍රාග්ධනය පොතේ වෙළුම් උදාහරණ සේ දැක්විය හැකියි. ඊට අමතරව මරදානේ පදික වේදිකාවෙන් ඉතා අඩු මිලකට මිලදී ගත් ඇතැම් පාවිච්චි කළ ඉංග්‍රීසි පොත්ද මා කියවා නැහැ.

විවිධ ශානර වලට අයත් මේ පොත් සියල්ල එකතු කළ හැකි පොදු සාධකය ඒවා මිල දී ගැනීම වෙනුවෙන් මා විසින් වැය කළ මිලයි. ඒ මිල ඉතා සුළු මිලක් නොවූවානම් මා මේ පොත් මිල දී ගන්නේ නැහැ. නමුත්, විකිණුනු මිල අනුව යම්හෙයකින් ඉඩක් ලැබුණොත් කියවන්න හිතාගෙන මෙවැනි පොතක් මිල දී ගැනීමට පෙළඹුමක් ඇති වුනා. කොළඹ ජාත්‍යන්තර පොත් ප්‍රදර්ශනයෙන් පොත් මිල දී ගෙන නොකියවා ගොඩ ගසා ගෙන සිටින මධ්‍යම වයසේ මධ්‍යම පාන්තිකයින් බොහෝ දෙනෙක් කරන්නේත් මෙයයි.

ඉහත හේතුව මත ලංකාවේ පොත් මිල එතරම් වැඩි නැතැයි මා කිවුවත් මෙය සාධාරණ ප්‍රකාශයක් නෙමෙයි. පොත් කියවන්න ඕනෑ තරම් වෙලාව තිබෙන සිසුන්, රැකියා විරහිත තරුණයින් හා විශ්‍රාමිකයින් වැනි බොහෝ දෙනෙකුට පොත් වෙනුවෙන් වැය කළ හැකි තරමේ ආදායමක් නැහැ. ඔවුන්ට සාපේක්ෂව බැලුවොත් පොත් වල මිල තවමත් වැඩියි. නමුත්, රජය මැදිහත් වී පොත් වෙළඳපොළ සුබසාධනය කිරීම වැනි සමාජවාදී පන්නයේ මැදිහත්වීම් මෙයට විසඳුමක් නොවන්නේ එමඟින් අනවශ්‍ය අය අතේ පොත් ගොඩ ගැසීම තව දුරටත් ධෛර්යමත් වන නිසයි.

මේ අසමතුලිතතාව සමනය කළ හැකි ධනවාදී විසඳුමක් ගැන ඉදිරි ලිපියක කතා කරමු.

සාක්ෂරතා දිනය හා සාහිත්‍ය මාසය

අද (සැප්තැම්බර් 8) ජාත්‍යන්තර සාක්ෂරතා දිනයයි. 1966 ඔක්තෝබර් 26 වන දින පැවැත්වුණු යුනෙස්කෝ සංවිධානයේ 14 වන මහා සභා සැසි වාරයේදී මේ දිනය ජාත්‍යන්තර සාක්ෂරතා දිනය ලෙස නම් කොට ඊළඟ වසරේ සිට එදිනට ලොව පුරා විවිධ වැඩසටහන් සංවිධානය කරනු ලැබීමට යෝජනා සම්මත කර ගනු ලැබුවා.

ජාත්‍යන්තර සාක්ෂරතා දිනය යෙදෙන සැප්තැම්බර් මාසය ලංකාවේ ජාතික සාහිත්‍ය මාසය ලෙසත්, ඇමරිකාවේ ජාතික සාක්ෂරතා මාසය ලෙසත් හැඳින්වෙනවා. මේ මාසයේ ආරම්භය සනිටුහන් කරමින් ඇමරිකාවේ කොන්ග්‍රස් පුස්තකාලය මඟින් 2001 වසරේ සිට වාර්ෂිකව පවත්වන ජාතික පොත් සැණකෙළිය මෙවරද පැවැත්වුනා.

නමුත්, මේ සැණකෙළිය හෝ ජාත්‍යන්තර සාක්ෂරතා මාස සැමරුම් කටයුතු ඇමරිකාවේදී ලංකාවේ තරම්ම උත්කර්ෂවත් ලෙසින් පැවැත්වෙනවා කියා කියන්න බැහැ. 1999 සිට වාර්ෂිකව පැවැත්වෙන කොළඹ ජාත්‍යන්තර පොත් ප්‍රදර්ශනය ඊට වඩා දෙවසරකින් පැරණියි වගේම ඊට වඩා ගොඩක් සාර්ථක බවත් කිව හැකියි. ඇමරිකාවේ පොත් සැණකෙළිය ලාභ ලැබීම අරමුණ කර නොගත් රාජ්‍ය ආයතනයක් විසින් පවත්වන්නක් වීමත්, ලංකාවේ පොත් ප්‍රදර්ශනය පෞද්ගලික ව්‍යවසායකයින් විසින් සංවිධානය කරන ලාභ අරමුණු කරගත් කටයුත්තක් වීමත් මේ වෙනසට හේතුව බව පෙනෙනවා.

ලංකාවේ මේ ජාත්‍යන්තර පොත් ප්‍රදර්ශනය ඇරඹුණු කාලය මට ඉතා හොඳින් මතකයි. මුල් වසර වලදී මා දිගටම මේ පොත් ප්‍රදර්ශනයට සහභාගී වුනා වගේම පොත් සැලකිය යුතු ප්‍රමාණයක් මිල දී ගත්තා. ඒ කාලය මගේ ආදායමෙන් සෑහෙන කොටසක් පොත් වෙනුවෙන් වැය කළ කාලයක්.

කොළඹ ජාත්‍යන්තර පොත් ප්‍රදර්ශනයෙන් පොත් මිල දී ගැනීමෙන් ලැබුණු වාසි රැසක් තිබුණා. ඒ අතර වූ ප්‍රධාන වාසිය එහිදී ලැබුණු වට්ටම් නෙමෙයි. ලංකාවේ පොත් ප්‍රකාශකයින් විසින් සාහිත්‍ය මාසය තුළ අඩු මිලට පොත් විකිණීම ආරම්භ වුණේ කොළඹ ජාත්‍යන්තර පොත් ප්‍රදර්ශනය සංවිධානය කරනු ලැබීමෙන් පසුව නෙමෙයි. ඒ වට්ටම් ඊට පෙරත් තිබුණා. අවම වශයෙන් අසූව දශකයේ මුල් කාලයේ සිට ලංකාවේ ප්‍රධාන පොත් ප්‍රකාශකයින් විසින් සාහිත්‍ය මාසය පුරා වට්ටම් මිලකට පොත් විකිණුවා. හරියටම මතක නැතත්, හැත්තෑව දශකයේදීත් සැප්තැම්බර් මාසයේදී මේ අයුරින් වට්ටම් දීම සිදු වුනා කියා මා හිතනවා.

ඒ දවස් වල ලංකාවේ පොත් ප්‍රකාශකයින් අතර ඉදිරියෙන්ම සිටියේ ගුණසේන සමාගමයි. එම සමාගමට රට පුරා ව්‍යාප්ත වූ පුළුල් ශාඛා ජාලයක්ද තිබුණා. දෙවැනි තැන හිටියේ ගොඩගේ සමාගම වෙන්න ඇති. දයාවංශ ජයකොඩි සමාගම, මොඩන් පොත් ප්‍රකාශකයෝ වගේ අයත් පොත් ගැහුවා. අනූව දශකයේදී වේගයෙන් ඉදිරියට ආ සරසවි සමාගම ඒ කාලය වෙද්දී ලොකුවට මතු වී තිබුණු එකක් නෙමෙයි.

සාහිත්‍ය මාසයේදී අඩු මිලට පොත් ගන්න ගුණසේන සමාගමට එන එක මා පටන් ගත්තේ වැඩිහිටියෙකු සමඟ මිස තනිව නිවසින් බැහැර යා නොහැකි තරම් කුඩා කාලයේදීයි. මේ කටයුත්ත මගේ පියා වගේම මවගේ පියා විසිනුත් කළ දෙයක්. ඉන් පසුව, තනිව පොත් හලකට යා හැකි වයසකට පැමිණ අතට මුදලක්ද ලැබුණු කාලයේ සිට දිගටම මා මේ පොත් මිල දී ගැනීම කළා.

මේ ආකාරයට කොළඹදීනම් බොහෝ විට ගියේ ගුණසේන එකටයි. ඒ දවස් වල කොළඹ කියා හොඳින් දැන සිටියේ පිටකොටුව පමණයි. වෙන කොහේ හරි යන්න අවශ්‍ය වුනත් කළේ පිටකොටුව මධ්‍යම බස් නැවතුම්පොළට ඇවිත් ආපහු යන එකයි. නුගේගොඩ ඉඳලා නාරාහේන්පිට වගේ තැනකට යන්න පිටකොටුවට යන්න අවශ්‍ය නැති බව දැන ගන්න කොළඹ අවට ජීවත් නොවූ අයෙකුට කාලයක් යනවා.

ගුණසේන එකේ තිබුණු වාසිය එම පොත්හළ පිටකොටුව මධ්‍යම බස් නැවතුම්පොළට ඉතා කිට්ටුවෙන් තිබීමයි. අපේ ප්‍රාදේශීය නගරයේත් ගුණසේන ශාඛාවක් තිබුණත්, එහිත් කොළඹදී ලැබෙන වට්ටම්ම ලැබුණත්, කොළඹදී මෙන් විශාල පොත් තොග එහිදී දැකිය හැකි වුනේ නැහැ. කොළඹ පැමිණි විට අතේ ඇති මුදලට වැඩි තේරීමක් තිබුණා.

ඒ දවස්වලත් සාහිත්‍ය මාසයේදී ගුණසේන එකේ හැම පොතකටම දැන් ලැබෙන 20% වට්ටම ලැබුණා. ඇතැම් පොත් වලට 50%, 75% වැනි වට්ටම්ද ලැබුණා. ඒ විකුණාගත නොහැකිව ඉතිරිව තිබූ දශකයකට හෝ දෙකකට පෙර මුද්‍රණය කළ පොත්. දිලිසෙන කවර තිබුණු පොත් නෙමෙයි. ඒ පොත් වල සාමාන්‍ය මිල සේ සටහන්ව තිබුණේද බොහෝ අඩු මිලක් නිසා වට්ටම් ලැබුණු පසුව මේ පොත් අලෙවි වුනේ හොඳටම අඩු මිලකටයි. ගුණසේන සමාගම වැනි පොත් සමාගම් සාහිත්‍ය මාසය යොදාගත්තේ විකිණෙන පොත් වැඩියෙන් අලෙවි කර ගන්න වගේම නොවිකිණෙන පොත් කීයකට හෝ විකුණා නිදහස් වීමේත් අරමුණිනුයි.

ගුණසේන සමාගම වගේම අනෙක් පොත් ප්‍රකාශකයනුත් සාහිත්‍ය මාසයට වට්ටම් දෙන එක කළා. එම සමාගම් තිබෙන තැන් වලට යා හැකි ආකාරය හොයා ගැනීමෙන් පසුව මම ගුණසේන එකට අමරතව ඒ තැන් වලටත් ගියා. එහෙත්, ප්‍රශ්නය වුනේ ගුණසේන එකට මුලින්ම යාමෙන් පසුව බොහෝ විට අතේ වූ මුදල් අවසන් වීමයි.

කොළඹ ජාත්‍යන්තර ප්‍රදර්ශනය ආරම්භ කරනු ලැබීමෙන් පසුව ලැබුණු ප්‍රධානම වාසිය වුනේ මේ ප්‍රධාන පොත්හල් සියල්ලේම තිබෙන පොත් සසඳා බලා අතේ ඇති මුදලට හොඳම තේරීමක් කළ හැකි වීමයි. ඒ හැර, ලැබුණු වට්ටම් වල අමුතු වාසියක් තිබුණේ නැහැ. ඒ වගේම, ඉතාම අඩු මිලකට විකිනුණු "නොවිකිණෙන පොත්" කොළඹ පොත් ප්‍රදර්ශනයේදී දකින්න ලැබුනේත් නැහැ.

මම හිතන විදිහට මුල් අවුරුදු වලනම් කොළඹ පොත් ප්‍රදර්ශනයට සහභාගී වුනේ ඇත්තටම පොත් මිල දී ගන්න අවශ්‍ය අය මිස සෙල්ෆි ගහන්න හෝ යාලුවෝ හමු වෙන්න අවශ්‍ය අය නෙමෙයි. සෙල්ෆි ගැහිල්ලක් හෝ ෆේස්බුක් ඒ කාලයේ තිබුණෙත් නැහැ. කොහොම වුනත්, අවශ්‍ය කෙනෙක් එවැනි වෙනත් අරමුණකින් කොළඹ පොත් ප්‍රදර්ශනයට සහභාගී වෙනවානම් එහි ඇති වැරැද්දකුත් නැහැ.

කොළඹ ජාත්‍යන්තර පොත් ප්‍රදර්ශනය පොත් ප්‍රකාශකයින්ගේ පැත්තෙන් වගේම පාරිභෝගිකයන්ගේ පැත්තෙනුත් හොඳ දෙයක් කියලයි මම හිතන්නේ. පොත් ප්‍රකාශකයින්ගේ සංගමය හරහා ප්‍රකාශකයින් විසින් ඒකාධිකාරයක් (කතිපයාධිකාරයක්) ඇති කර ගෙන තිබීමේ අවුලක් තිබුණත්, එය පොත් ප්‍රදර්ශනය නිසා ඇති වී තිබෙන දෙයක් නෙමෙයි. පාරිභෝගිකයන්ගේ පැත්තෙන් බැලුවොත් මෙහි තිබෙන වාසිය වට්ටම් නෙමෙයි. පොත් ප්‍රදර්ශනය නැතත් ඔය වට්ටම් වෙන කවර හෝ ආකාරයකින් ලැබෙනවා. පාරිභෝගිකයින්ට ලැබෙන වාසිය තමන්ගේ අතේ තිබෙන මුදලට පොතක් මිල දී ගන්න පෙර වැඩි විකල්ප ගණනාවක් පහසුවෙන් සසඳා බැලිය හැකි වීමයි. පොත් ප්‍රකාශකයින්ට වැඩි අලෙවියේ වාසිය ලැබෙනවා.

දෙපැත්තටම වාසි තිබෙන නිසා, කොළඹ ජාත්‍යන්තර පොත් ප්‍රදර්ශනය ඉදිරි වසර කිහිපයේදීත් ඔය විදිහටම පැවැත්වෙයි කියා හිතන්න පුළුවන්. නමුත්, අන්තර්ජාල වෙළඳාම් ක්‍රමයෙන් ප්‍රචලිත වන විට පාරිභෝගිකයින් විසින් පොත් ප්‍රදර්ශනයේදී කරන විකල්ප සසඳා බැලීම ගෙදර සිටම කළ හැකි වන නිසා කොළඹ පොත් ප්‍රදර්ශනයෙන් පාරිභෝගිකයින්ට හා පොත් වෙළෙන්දන්ට වාසි සැපයෙන ව්‍යාපාරික වාතාවරණය කාලයත් සමඟ නැති වී යා හැකියි.

දත්ත මත පදනම් වූ ආර්ථික ගමනක්!

"සත්‍ය තොරතුරු, සත්‍ය දත්ත මත අපි අපේ ඉදිරි ගමන ක්‍රියාත්මක කරන්න ඕනෑ. විශේෂයෙන්ම දත්ත මත පදනම් වූ, දැනුම මත පදනම් වූ ආර්ථික ගමනක්, සමාජීය ගමනක්, ජාතික ගමනක් අපි ක්‍රියාත්මක කරන්න ඕනෑ."

මේ කතා කරන්නේ සජිත් ප්‍රේමදාස. ඔහුට තවමත් නිල වශයෙන් එජාපයේ ජනාධිපති අපේක්ෂකත්වය හිමි වී නැහැ. එය ඔහුට හිමි වේදැයි අප දන්නේ නැහැ. ඔහුට අපේක්ෂකත්වය ලැබුණත්, එතැනින් එහාට කොයි තරම් දුරක් ඔහුට යන්න හැකි වේදැයි අපි දන්නේ නැහැ. කොහොම වුනත්, අවස්ථාවක් ලැබුනොත් ඔහු යන්න හිතාගෙන ඉන්න ගමන ගැනයි මෙහි ඔහු කියන්නේ. ඔහු

මෙහි කියන සත්‍ය තොරතුරු හා සත්‍ය දත්ත මොනවාද කියා ඔහු කියන්නේ නැහැ. එහෙත් මෙහි සත්‍ය කියන විශේෂණය යෙදීමෙන් ඔහු පෙන්වන්න හදන්නේ බොරු තොරතුරු හා බොරු දත්ත මත ඔහුගේ ඉදිරි ගමන ක්‍රියාත්මක නොකරන බව වෙන්න පුළුවන්. එහෙත්, බොරු තොරතුරු හා බොරු දත්ත වලින් සත්‍ය තොරතුරු හා සත්‍ය දත්ත වෙන් කර ගන්නා ආකාරය ගැන ඔහු කිසිවක් කියා නැහැ.

සජිත් විසින් මේ කතාව කළ රැළිය සංවිධානය කර තිබුණේ මංගල සමරවීර විසිනුයි. මංගල සමරවීර දැනටත් ලංකාවේ මුදල් ඇමති. ලංකාවේ රජයේ අයවැය හදන්නේ කවුරු වුනත්, එය පාර්ලිමේන්තුවේ කියවන්නේ මුදල් ඇමති විසින්. ඒ නිසා, සජිත්ගේ රැළියේදී මුදල් ඇමති මංගල විසින් ඉදිරිපත් කළ තොරතුරු හා දත්ත වලට අපේ අවධානය යොමු විය යුතුයි.

හැත්තෑ හත දක්වාම ලංකාවේ ආණ්ඩු මාරු වලට නිකම් ලැබෙන ආහාර සලාකය හා බඩු මිල බලපෑවා. සිරිමාවෝ බණ්ඩාරනායකගේ හඳෙන් හාල් වලට වගේම ජේආර්ගේ ඇට අටටත් අදාළ මැතිවරණ වලදී ඡන්ද වැටුනා. ජේආර් විසින් නැති කළ හාල්පොත නැවත ලබාදීම අසූ දෙකේ ජනාධිපතිවරණයේදී හෙක්ටර් කොබ්බෑකඩුව කඳවුරේ ප්‍රධාන ඡන්ද පොරොන්දුවක් වුනා. එහෙත්, අසූ දෙකේදී  හෙක්ටර් කොබ්බෑකඩුවට හාල්පොත පෙන්නා ඡන්ද ගන්න බැරිවුනා.

හැත්තෑ හතෙන් පස්සේ ලංකාවේ බඩු මිල සෘජුව රජය මඟින් පාලනය කළ ක්‍රමය වෙනස් වුනා. ඉන් පසු, අද වන තුරුම බොහෝ පාරිභෝගික භාණ්ඩ වල මිල තීරණය කෙරෙන්නේ විවෘත වෙළඳපොළේ ඉල්ලුම හා සැපයුම මතයි. ඒ වෙනසින් පසුව, ලංකාවේ මැතිවරණ වලදී නිකම් ලැබෙන හාල් හෝ හාල් සේරුවක මිල වැනි නිර්ණායක වලට ලැබුණේ අඩු වැදගත්කමක්.

රණසිංහ ප්‍රේමදාස මැතිවරණයට ඉදිරිපත් වෙමින් ප්‍රකාශ කළේ නැති බැරි අය ඇති හැකි අය කරන බවයි. මෙය එතෙක් කල් සමාජවාදීන් විසින් පට්ට ගැසූ ධනපතියන් භංග කිරීමේ විකල්පයට වඩා බොහෝ ඉදිරිගාමී අදහසක්. අද වන විට ලංකාවේ ජන බලයක් සහිත සියලුම දේශපාලන පක්ෂ පෙනී සිටින්නේ රටේ මිනිස්සුන්ට ජීවත්වීමට අවශ්‍ය මූලික දේ මිල දී ගත හැකි තරම් ආදායමක් ඉපැයීමට අවස්ථා සැපයෙන ක්‍රමයක් වෙනුවෙන් මිස, දැනට ලබන ආදායමට මිල දී ගත හැකි තරම් අඩු මට්ටමකට  භාණ්ඩ මිල සීමා කරන ක්‍රමයක් වෙනුවෙන් නෙමෙයි. මිල පාලනය බොහෝ යල් පැන ගිය අදහසක්.

සෘජු මිල පාලනය යල් පැනගිය අදහසක් වුවත් ලෝකයේ හැම ආණ්ඩුවක්ම වක්‍ර ලෙස භාණ්ඩ හා සේවා මිල පාලනය කරනවා. මෙය කරන්නේ රාජ්‍යමූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති හා මුදල් ප්‍රතිපත්ති උපයෝගී කර ගනිමිනුයි. ඒ නිසා, ලංකාවේ හෝ වෙනත් රටක කිසියම් භාණ්ඩයක මිල මුළුමනින්ම වෙළඳපොළ සාධක මත පමණක් නිර්ණය වනවා කියා කියන්න බැහැ.

මාතර රැළියේදී මංගල සමරවීර විසින් යහපාලන ආණ්ඩුව බලයට පත් වීමෙන් පසුව ලංකාවේ ප්‍රධාන ආහාර ද්‍රව්‍ය ගණනාවක හා ඉන්ධන වල මිල වෙනස් වූ ආකාරය දත්ත ඉදිරිපත් කරමින් පෙන්නා දෙනවා. දත්ත වල මූලාශ්‍රය පිළිබඳවනම් සඳහනක් නැහැ. ඔහු පෙන්වන ආකාරයට මේ හැම භාණ්ඩයකම වාගේ මිල ගණන් යහපාලන ආණ්ඩුව පැවති කාලය තුළ අඩු වී තිබෙනවා. සීනි වල පමණක් එදා මිල ගැන මිස අද මිල ගැන ඔහු කතා කරන්නේ නැහැ. සමහර විට ඔහු සතු දත්ත අනුව සීනි මිල වැඩි වී තිබෙන නිසා ඔහු එය හිතාමතා මගහැරියා වෙන්න පුළුවන්.

මංගලගේ ලැයිස්තුවේ තිබෙන ආහාර ද්‍රව්‍ය සියල්ලේම වාගේ සාමාන්‍ය මිල ජන හා සංඛ්‍යාලේඛන දෙපාර්තමේන්තුවෙන් ලබාගත හැකියි. ඔවුන් සාමාන්‍යයෙන් එක කඩයකින් මිල ගණන් ලබා ගන්නේ නැහැ. දිවයින පුරා පිහිටි වෙළඳසැල් ගණනාවකින් මිල ගණන් ලබාගෙන සාමාන්‍ය අගයකුයි ඔවුන් ප්‍රකාශයට පත් කරන්නේ. ඒ වගේම, සෑම සතියකම එකම තත්ත්වයේ භාණ්ඩ වල මිල ගණන් ලබා ගැනීමටත් ඔවුන් සැලකිලිමත් වෙනවා. මේ සතියේ ලොකු පොල් ගෙඩියක මිලත්, ලබන සතියේ ඊට වඩා පොඩි පොල් ගෙඩියක මිලත් ගන්නේ නැහැ. ඒ නිසා,  ජන හා සංඛ්‍යාලේඛන දෙපාර්තමේන්තුවේ මිල දත්ත වඩා නිවැරදියි. ඉන්ධන වර්ග වල මිල ගණන් තෙල් සංස්ථාවේ වෙබ් අඩවියෙන් ලබාගත හැකියි. පහත තිබෙන්නේ මංගලගේ ලැයිස්තුවේ තිබෙන පාරිභෝගික භාණ්ඩ වල (ගෑස් වල හැර) 2015 ජනවාරි පළමු සතියේදී හා 2019 අගෝස්තු දෙවන සතියේදී මිල ගණන් පිළිබඳ නිල සංඛ්‍යාලේඛනයි.

මංගලගේ තොරතුරු නිල සංඛ්‍යාලේඛන තරමටම "සත්‍ය තොරතුරු, සත්‍ය දත්ත" බව පෙනෙන්නේ නැතත්, පොදු වශයෙන් බැලූ විට මේ ලැයිස්තුවේ තිබෙන බොහෝ පාරිභෝගික භාණ්ඩ වල මිල පසුගිය කාලය තුළ අඩු වී තිබෙන බව හෝ ලොකුවට වැඩි වී නැති බව පෙනෙනවා. එසේ වුවත්, මෙවැනි තෝරාගත් භාණ්ඩ කිහිපයක මිල අඩු වීමට හේතුව රාජ්‍යමූල්‍ය ප්‍රතිපත්තිය බව කියන්න බැහැ. කිසියම් නිශ්චිත භාණ්ඩයක මිලට සැපයුම් සාධක වලින් විශාල බලපෑමක් සිදුවිය හැකියි. උදාහරණයක් විදිහට වී අස්වනු හොඳ වන විට හාල් මිල අඩු වෙන්නේ ආණ්ඩුව විසින් කරන දෙයක් නිසා නෙමෙයි. ඒ නිසා, රටේ භාණ්ඩ මිල විචලනය වීම ගැන පොදුවේ බලන විට භාණ්ඩ හා සේවා රැසක් අඩංගු පැසක මිල වෙනස් වූ ආකාරය විමසා බලන්න වෙනවා. ජන හා සංඛ්‍යාලේඛන දෙපාර්තමේන්තුව විසින් එය කරනවා.

පහත තිබෙන්නේ පවුලක සාමාන්‍ය වියදම් මත පදනම්ව, ජාතික පාරිභෝගික මිල දර්ශනය පිළියෙළ කිරීමේදී උපයෝගී කරගන්නා දත්ත අනුසාරයෙන් කළ එවැනි සංසන්දනයක්.

යහපාලන ආණ්ඩුව පැවති කාලයේ පොදු වශයෙන් බැලූ විට කිසිදු කාණ්ඩයක භාණ්ඩ හා සේවා මිල අඩු වී නැහැ. මංගල විසින් තෝරා ගෙන තිබෙන ආහාර හා ඉන්ධන කියන්නේ අඩුවෙන්ම මිල වැඩි වී ඇති කාණ්ඩ තුනෙන් දෙකක්. එහෙත්, එම කාණ්ඩ වලත් මිල පොදු වශයෙන් ගත් විට වැඩි වී තිබෙනවා. ඔහු විසින් තෝරා ගෙන ඇත්තේ එම කාණ්ඩ වලට අයත් මිල අඩු වී ඇති අයිතමයන් කිහිපයකුයි.

කොහොම වුනත්, රටක භාණ්ඩ හා සේවා සියල්ලකම මිල දිගින් දිගටම අඩු වෙනවානම් එය හොඳ තත්ත්වයක් නොවන බව සජිත්ගේ රැළියට සහභාගී වී සිටින මිනිස්සු හා ලන්ඩන් ස්කූල් ඔෆ් එකොනොමික්ස් උපාධිධාරියෙකු වන සජිත් කෙසේ වුවත් වේදිකාවේ සිටින හර්ෂ වැනි අය දැන නොසිටින්න හේතුවක් නැහැ. හාල් මිල පහළ යාම පාරිභෝගිකයින්ට සතුටට කරුණක් වුවත්, වී ගොවියන්ට සතුටු විය හැකි කරුණක් නෙමෙයි. රතු පරිප්පු ලංකාවේ වවන්නේ නැති වුනත්, ආනයනික රතු පරිප්පු මිල පහළ යන විට ලංකාවේ වවන මුං ඇට කවුපී ආදියේ මිලත් පහළ යනවා.

පසුගිය සිවු වසර තුළ ලංකාවේ බඩු මිල පහළ ගොස් නැතත් විශාල ලෙස වැඩි වී නැහැ. පොදුවේ රටක මිල මට්ටම තීරණය වෙන්නේ රටේ සමස්ත ඉල්ලුම හා සමස්ත සැපයුම මතයි. රටේ ආර්ථික වර්ධනය එහි විභව මට්ටමට වඩා අඩු වූ විට මිල මට්ටම පහත වැටෙනවා. එය සිදුවෙන්නේ මිනිස්සුන්ගේ අතේ සල්ලි නැති නිසා ඉල්ලුම පහත වැටීමෙනුයි. පසුගිය වසර හතර ඇතුළත ලංකාවේ ආර්ථිකය වර්ධනය වුණේ සාමාන්‍ය  මට්ටමට වඩා අඩු වේගයකින්. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මිල මට්ටම පහත වැටීම ආණ්ඩුවකට ආඩම්බර විය හැකි කරුණක් නෙමෙයි.

ආර්ථික වර්ධනය විභව මට්ටමට වඩා පහත වැටීම අයහපත් දෙයක් වන්නේ එය රටේ විරැකියාව ඉහළ දැමීමට හේතු වන නිසයි. ආර්ථික වර්ධනය අඩු වන වකවානු වලදී රාජ්‍ය මූල්‍ය හා මුදල් ප්‍රතිපත්ති උපයෝගී කරගනිමින් ආර්ථිකයට මුදල් පොම්ප කර සමස්ත ඉල්ලුම ඉහළ දැමීම බොහෝ රටවල ආර්ථික ප්‍රතිපත්තිය වන්නේ ඒ නිසයි. නමුත්, ලංකාවේ රජය  දැනටමත් දරා සිටින විශාල ණය බර නිසා විරැකියාව අඩු කරමින් ආර්ථිකය පුම්බනවාට වඩා ණය බර අඩු කර ගැනීමට ප්‍රමුඛතාවය දීමට ලංකාවේ රජයට සිදු වී තිබෙනවා. මා එහි වරදක් දකින්නේ නැහැ.

රටේ ආර්ථික වර්ධන වේගය සාමාන්‍ය මට්ටමට වඩා අඩු වුණාම එක්කෝ ණය අරගෙන, එහෙමත් නැත්නම් සල්ලි අච්චු ගසා ආර්ථිකය පුම්බන්න වෙනවා. එසේ නොකළොත් එක පැත්තකින් මිල මට්ටම පහත වැටෙද්දී අනෙක් පැත්තෙන් විරැකියාව ඉහළ යනවා. නමුත්, මංගල සමරවීර කියන ආකාරයටනම් පසුගිය කාලයේදී අලුතින් රැකීරක්ෂා ලක්ෂයකට වඩා ඇති වී තිබෙනවා.

මංගල සමරවීර මෙසේ කිවුවත් රැකියා නියුක්තිය පිළිබඳව ජන හා සංඛ්‍යාලේඛණ දෙපාර්තමේන්තුවේ දත්ත අනුවනම් 2015 පළමු කාර්තුවේ සිට 2019 පළමු කාර්තුව දක්වා කාලය තුළ සිදු වී තිබෙන්නේ ලංකාවේ රැකියාවක නියුතු ජනගහණය 8,502,270 සිට 8,182,970 දක්වා 319,300කින් අඩු වීමයි. එහෙත්, මේ කාලය තුළ පෞද්ගලික අංශයේ රැකියා නියුක්තිය 71,760 කින් ඉහළ ගොස් ඇති බවද කිව යුතුයි. රජය ප්‍රසාරණය කරමින් රැකියා සැපයීමට යහපාලන රජය කටයුතු නොකිරීම අගය කරනවා මිස අප එහි වරදක් නොදකින බවද කිව යුතුයි.