යුද්ධය නිමවීමෙන් පසු ලංකාවේ ආර්ථිකය

ලංකාවේ දිගුකාලීන ආර්ථික වර්ධනය ගැන කතා කරමින් "දිවීම හා බැරි මරගාතේ දිවීම" මාතෘකාව යටතේ ලිපියක් ලියලා දැන් මාස දෙකකටත් වැඩියි. ඒ ලිපියෙන් කතා කළේ ලංකාවේ ආර්ථිකයේ ශක්‍ය ධාරිතාව ගැනයි. අදාළ ලිපිය සමඟ රූප සටහන් තුනක් පළ කළා.

පළමු රූප සටහනේ තිබුණේ 1961 වසරේ සිට ලංකාවේ මූර්ත දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ 2010 රුපියල් මිලියන ඇස්තමේන්තු වල ලඝු අගය. එය සරල රේඛා ඛණ්ඩයකට ගොඩක් කිට්ටුයි.

දෙවන රූප සටහනේ ඉහත කී රේඛාව එක්කම ඒ රේඛාව නිරූපණය කළ හැකි ආකෘතිමය රේඛාවක් පෙන්වූවා. මේ දෙවන රේඛාවේ බෑවුමෙන් අදහස් වෙන්නේ ලංකාවට දිගුකාලීනව පවත්වා ගත හැකි වූ ආර්ථික වර්ධන වේගය බව මම පැහැදිලි කළා. එය 4.5%ක පමණ වාර්ෂික වර්ධන වේගයක්.

තෙවන රූප සටහනේ පෙන්වූවේ මේ ආකාරයට ඇස්තමේන්තු කළ ශක්‍ය දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය හා සැබෑ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය අතර වෙනස හෙවත් නිපැයුම් පරතරය චක්‍රීය ලෙස විචලනය වෙමින් පැවති ආකාරයයි. මේ හා අදාළ තාක්ෂනික කරුණු වෙනත් ලිපි වල පැහැදිලි කර තිබෙනවා.

ඉහත කී දෙවන හා තෙවන රූප සටහන් වලින් පෙන්වූයේ 2005 වසර දක්වා තත්ත්වය පමණයි. ඒ අනුව, පෙනුනේ 2005 වන විට ලංකාවේ නිමැවුම් පරතරය පියැවී ආර්ථිකයේ මූර්ත අංශය සමතුලිතව පැවති බවයි. 2005න් පසුව සිදු වූ දේ ඊළඟ ලිපියෙන් බලමු කියා ඒ ලිපිය අවසන් කළත් ඒ කියූ දෙවන ලිපිය ලිවුවේ නැහැනේ. දැන් හදන්නේ මේ පරණ පොරොන්දුව ඉටු කරන්නයි.

පහත සිවුවන රූප සටහනෙහි පෙර දෙවන රූප සටහනේ වූ රේඛීය ප්‍රස්ථාර 2017 වසර දක්වාම දිගු කරලා තිබෙනවා. මේ රූප සටහන දිහා බැලුවහම පැහැදිලිව පෙනෙනවා 2008-2012 වගේ අතර කාලයක කිසියම් වෙනසක් සිදු වෙලා තිබෙන බව. එතෙක්  කාලයක් විචලනය වෙමින් වුවත් අර 4.5% බෑවුම දිගේ වර්ධන වූ ලංකාවේ ආර්ථිකය ඒ අවුරුදු තුන හතරේදී එක පාරටම සමාන්තරව යන වෙන පීල්ලකට වැටෙනවා. එහෙම වෙන්න පුළුවන්ද?

මේ වගේ වෙනසක් වෙන්නනම් රටක ආර්ථිකයට විශාල බලපෑමක් වෙන වෙනසක් ඔය කාලයේ වෙන්න ඕනෑ. එහෙම දෙයක් ලංකාවේ සිදු වුනා. ඒ තමයි අවුරුදු 26ක් පැවති යුද්ධය අවසන් වීම. සෛද්ධන්තිකව බැලුවොත් මේ වගේ දෙයක තිබෙන බලපෑම කුමක්ද?

දිගු කාලයක් තිස්සේ ලංකාවේ මානව සම්පත් වගේම භෞතික සම්පත් වලින් විශාල කොටසක් යුද්ධය වෙනුවෙන් නාස්ති වුණා. යුද්ධය අවසන් වුනා කියන්නේ වාර්ෂිකව මේ සම්පත් ප්‍රමාණය ඉතිරි වෙනවා කියන එක. ඒ කියන්නේ රටේ සම්පත් සංචිතය එකවරම ඉහළ යනවා. මේ සම්පත් කලිනුත් රටේ තිබුණත් ඒවා යොදා ගැනුනේ සම්පත් විනාශ කරන්න මිසක් සම්පත් ජනනය කරන්නේ නෙමෙයිනේ. සම්පත් සංචිතය එකවරම ඉහළ යනවා කියන්නේ රටේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය කෙටි කාලයක් තුළ එකවර ඉහළ යනවා කියන එකයි.

මේ විදිහට කෙටි කාලයක් තුළ රටේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය ඉහළ යද්දී වසර කිහිපයක් එක දිගට ඉහළ ආර්ථික වර්ධන වේගයක් දකින්න පුළුවන් වෙනවා. 2008 වසරේ පමණ සිටම මේ තත්ත්වය දකින්න පුළුවන් වුනා. යුද්ධය ඉවර වුනේ 2009දී බව කාට හෝ මතක් කරන්න පුළුවන්. ඇත්ත. නමුත්, 2009 මැයි මාසේ සිරිසේන මහත්තයා සති දෙකෙන් යුද්දේ ඉවර කරන කාලේ වන විට යුද්ධය ලංකාවේ කුඩා මුල්ලකට සීමා වෙලා ඉවරයි. නැගෙනහිර පළාතේ යුද්ධය ඉවර වෙලා ඒ වන විට සෑහෙන කලක්.

නැගෙනහිර පළාතේ යුද්දේ ඉවර වෙනවත් එක්කම ඒ පැත්තේ කුඹුරු කාලෙකට පස්සේ අස්වැද්දෙන්න පටන් ගත්තා. නැගෙනහිර පළාත ඉතිහාසය පුරාම ලංකාවට බත සැපයූ පළාතක්. මේ අස්වැන්න ලංකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට එකතු වුනා. ඔය විදිහට ලංකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට කලින් ගණන් නොගැනුණු කොටස් ටිකෙන් ටික එකතු වෙන්න ගත්තා.

මුල්ලවයික්කාල් අන්තිම සටන වෙන්න මාස ගාණකට කලින්ම ලංකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ කෘෂිකාර්මික අංශයට එකතු වෙන්න තිබුණු ගොඩක් දේවල් එකතු වෙලා ඉවරයි. ඒ වගේම, යුද්ධය ඉවර වුනා කියලා ලංකාවේ ආර්ථිකයේ කාර්මික අංශයේ මහා ලොකු වෙනසක් වෙන්න හේතුවක් තිබුණේ නැහැ. සේවා අංශයනම් යුද්ධය ඉවර වෙලා අවුරුදු කිහිපයක් යනකම් වේගයෙන් ඉහළ ගිය බව කියන්න පුළුවන්. සංචාරකයින් පැමිණීම වර්ධනය වෙන්න ගත්තේ යුද්ධය සම්පූර්ණයෙන්ම අවසන් වීමෙන් පසුවයි.

යුද්ධය අවසන් වීම නිසා සිදුවුනේ ලංකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය එකවර ඉහළ යාමක් මිසක් එහි වර්ධන වේගය ඉහළ යාමක් නෙමෙයි. රටක දිගුකාලීන වර්ධන වේගය ඉහළ යන්නේ රටකට අලුත් තාක්ෂනය ලබා ගැනීමේ හැකියාව ඉහළ ගියොත් පමණයි. යුද්ධය අවසන් වුනා කියා එහෙම දෙයක් වුනේ නැහැ. යුද්ධයෙන් පස්සේ ලංකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ ලඝු අගය පෙන්වන රේඛාව උඩට ඉස්සිලා (අන්තඃඛණ්ඩය වැඩි වෙලා) මිසක් බෑවුම වෙනස් වෙලා නැති බව හතරවන හා පස්වන රූපසටහන් දිහා බැලුවහම නිරීක්ෂනය කරන්න අමාරු නැහැ.

හරි. අපි කියමුකෝ යුද්ධයෙන් පස්සේ සිදු වුනේ ශක්‍ය දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය වර්ධනය වන ආකාරය පෙන්වන රේඛා ඛණ්ඩය උඩට ඉස්සුණු එක කියා. එහෙමනං එය කොපමණ ඉහළට ඉස්සුනාද? වෙනත් විදිහකින් කියනවනම් යුද්ධය නිමා වීමේ ප්‍රතිඵලය ලෙස ලංකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය කොපමණ ප්‍රසාරණය වුනාද? මගේ අදහස 15%ක් පමණ කියන එකයි. ශක්‍ය නිෂ්පාදිතය පෙන්වන රේඛාව එකවර 0.15කින් ඉහළ ගියා කියා උපකල්පනය කළොත් ලංකාවේ ආර්ථිකය දැන් ගමන් කරන පථය  වඩා හොඳින් ආකෘතිගත කරන්න පුළුවන්.

මෙතැනදී එකවර කියා කියන එකෙන් අදහස් වෙන්නේ දිගින් දිගටම අවුරුදු ගණනාවක් එක දිගට සිදු නොවන වෙනසක් කියන එක මිසක් යුද්ධය අවසන් වූ වහාම ක්ෂණිකව ලංකාවේ දදේනි 15%කින් වැඩි වූ බව නෙමෙයි. යුද්ධය අවසන් වීමට පෙර හා පසු අවුරුදු පහක පමණ කාලය තුළ මේ වෙනස සිදු වූ සංක්‍රාන්ති කාලය ලෙස සලකන්න පුළුවන්. ඒ නිසා, ඒ කාලයේ ලංකාවේ ආර්ථිකය වේගයෙන්  වර්ධනය වෙන්න ප්‍රධාන හේතුව එය කියා කියන්නත් පුළුවන්.  ඒ අනුව, 2008 වසරේ සිට 2012 වසර දක්වා වසරකට 3% බැගින් (4.5%ට අමතරව) මේ 15% වර්ධනය සිදුවුනා කියා හිතුවොත් දදේනි වක්‍රය උඩට ඉස්සුනු ආකාරය පහසුවෙන් විස්තර කරන්න පුළුවන්.

පෙනෙන විදිහට මේ වන විට යුද්ධය අවසන් වීමේ බෝනස් එක ඉවරයි. ඒ නිසා දැන් ආයෙමත් ලංකාවේ ආර්ථිකය වර්ධනය වෙන්නේ අර කලින් තිබුණු බෑවුම දිගේ. ඒ බෑවුම 4.5%ක පමණ බෑවුමක්.

උපන් බිමේ මැරෙන්නට උඩු ගං බලා...

කලින් ලිපියෙන් කතා කළ අභ්‍යාවකාශ තරණය කියන්නේ විශාල වියදමක් දරන්න වෙන වැඩක්. ඒ වියදමට ලැබෙන ප්‍රතිලාභය කුමක්ද කියන එක පැහැදිලි නැහැ. ඒ වුනත්, මේ වගේ ප්‍රතිලාභ පැහැදිලි නැති දේවල් වෙනුවෙන් මිනිස්සු වියදම් කරන අවස්ථා ඕනෑ තරම් තියෙනවා.

අභ්‍යාවකාශ තරණයට මිනිස්සුන්ගේ තියෙන කැමැත්ත පිටුපස තියෙන්නේ තමන් දන්න සීමාවෙන් ඔබ්බට තිබෙන දේවල් ගවේෂණය කරන්න මිනිස්සුන්ගේ තිබෙන ස්වභාවික කැමැත්ත. එය මිනිස්සුන්ව සංක්‍රමණයට පොළොඹවන ප්‍රධාන හේතුවක්ද  වෙනවා. ආර්ථික වාසි හොයාගෙන මිනිස්සු වගේම වෙනත් සත්තුත් උපන් බිමේ සිට දුර බැහැර පෙදෙස් වලට සංක්‍රමණය වනවා වගේම අලුත් දේවල් දැනගන්න තිබෙන ස්වභාවික කුතුහලය නිසා සංක්‍රමණය තෝරා ගන්නා අයත් ඉන්නවා.

විශ්ව විද්‍යාල ප්‍රතිපාදන කොමිසම මගින් දවස් කිහිපයකට කලින් ප්‍රසිද්ධ කරලා තිබුණු ලැයිස්තුවේ ඉන්නේ ලංකාවේ සරසවියක සේවය කරමින් සිට උසස් අධ්‍යාපනය සඳහා විදේශගත වෙලා ලංකාවට ආපසු නොපැමිණි අයගෙන් එක් කොටසක් පමණයි. සරසවිය සමඟ බැඳුම්කරයකට අත්සන් නොතබා රටින් පිටව ගිය අය මෙහි නැහැ.

ලංකාවේ සරසවි වල ආචාර්ය මණ්ඩලයේ ඉන්න කෙනෙක්ට උසස් අධ්‍යාපනය ලබාගන්න ලංකාවේ රජයෙන් අරමුදල් හෝ ණය දෙනවද කියා මම දන්නේ නැහැ. එහෙම දෙනවනම් ඒ ඉතාම සීමිත පිරිසකට පමණක් විය යුතුයි. බොහෝ දෙනෙක් මේ විදිහට විදේශගත වෙන්නේ අදාළ රටේ මහජන මුදල් වලින් ලබා දෙන ශිෂ්‍යත්ව ලබා ගෙනයි.

විදේශ ශිෂ්‍යත්වයක් ලබා ලංකාවෙන් බැහැර යන කෙනෙක් ඒ වෙලාවේ ආපසු ලංකාවට නොපැමිණීමේ තීරණයේ ඉන්නවානම් මේ විදිහේ බැඳුම්කරයකට අත්සන් කරන්නේ නැහැ. එවැනි අයෙක් ලංකාවේ තමන්ගේ රැකියාවෙන් ඉල්ලා අස්වෙලා විදේශගත වුනා කියා පාඩුවක් වෙන්නේ නැහැ.

බැඳුම්කරයකට අත්සන් කර විදේශගත වෙන්නේ නැවත ලංකාවට එන්න හිතාගෙන රටින් පිටව යන අයයි. රැකියාවෙන් ඉවත් වෙලා විදේශගත වුනොත් නැවත ලංකාවට පැමිණියාට පසුව සුදුසු රැකියාවක් හොයා ගැනීම පහසු නොවන බව දන්නා නිසා ලංකාවේ රැකියාව සුරක්ෂිතව තියාගන්නයි මේ විදිහට බැඳුම්කරයකට අත්සන් කර රටින් පිටවෙන්නේ. නමුත්, ඒ අයගෙන් කොටසක් නැවත ලංකාවට එන්නේ නැහැ.

මුල් තීරණය පසුව වෙනස් වී තමන් ගිය රටේම නවතින්න ගොඩක් අය පෙළඹීමට ආර්ථික වාසි වගේම වෙනත් හේතුත් බලපානවා. තමන් කලින් නොදුටු අවස්ථා දකින්න ලැබෙන විට ඇතැම් අයගේ මුල් තීරණය වෙනස් වෙනවා.

මිනිස්සුන්ට පමණක් නෙමෙයි සත්තුන්ට පවා තමන්ගේ පැවැත්ම සඳහා වඩාත්ම හොඳ තීරණය ගැනීමේ ස්වභාවික ඉවක් තිබුණත් එවැනි තීරණයක් හොඳම තීරණය වෙන්නේ ඒ මොහොතේ තමන්ගේ දැනුමට සාපේක්ෂව. දැනුම අලුත් වෙද්දී කලින් හොඳයි සිතා ගත් තීරණ හොඳම තීරණ නොවන බව පෙනෙන්න පුළුවන්. එහෙම පෙනුනා කියා බැක් ටු ද ෆියුචර් චිත්‍රපටියේ වගේ අතීතයට ගිහින් කලින් ගත්ත තීරණය වෙනස් කරන්න බැහැ. නමුත්, කලින් සැලසුම් කර තිබුණු අනාගත තේරීම් වෙනස් කරන්න පුළුවන්.

සංක්‍රමණය කියන්නේ අවදානම් කටයුත්තක්. මේ තීරණය ගනිද්දී එහි අනාගත ප්‍රතිඵල සියල්ලක්ම හරියටම දැනගන්න ක්‍රමයක් නැහැ. නමුත්, ඉතිහාසය පුරාම මිනිස්සු ඒ අවදානම අරගෙන තිබෙනවා. මිනිස්සු වගේම ඒ අවදානම ගන්න සත්තුත් ඉන්නවා.

සත්ත්ව ලෝකයේ සංක්‍රමණිකයින් ගැන කතා කරද්දී සැමන් මාළු ගැන කතා නොකරම බැහැ. අපි පොඩි කාලේ සැමන් කියා කිවුවේ පොදුවේ ටින් මාළු වලටයි. මේ සමහර ටින් වල අසුරා තිබුණේ මැකරල් වගේ වෙනත් මාළු වර්ග. මේ කියන්නේනම් ඔරිජිනල් සැමන් මාළු ගැන.

මාළු සාමාන්‍යයෙන් මිරිදිය මාළු හා මුහුදු මාළු විදිහට වර්ග කෙරෙනවා. කරදිය මාළුන්ට මිරිදියේ ජීවත් වෙන්න බැරුවා වගේම මිරිදිය මාළුන්ට මුහුදේ ජීවත් වෙන්නත් බැහැ. මිනිස්සු වගේම සත්තුත් පරිණාමය වෙලා තිබෙන්නේ තමන් පරම්පරා ගණනක් ජීවත් වූ පරිසරයට උචිත ආකාරයටයි.

සැමන් මාළුවාගේ පොඩි වෙනසක් තියෙනවා. සැමන් මාළු ඉපදෙන්නේ වගේම මැරෙන්නත් මිරිදියේ වුවත් වැඩිකලක් ජීවත් වෙන්නේ කරදියේ. ඔවුන්ට තියෙන්නේ අපූරු ජීවන චක්‍රයක්.

මිරිදිය මාළු විදිහට පරිණාමය වෙලා ඉන්න සැමන් මාළුන්ට කුඩා කාලයේ කරදියේ ජීවත් වෙන්න බැහැ. නමුත්, වැඩුණු සැමන් මාළුවෙකුට කරදියට හුරු වෙන්න පුළුවන්.

මුහුද කියන්නේ මාළුවෙකුට ජීවත් වෙන්න අවශ්‍ය සම්පත් විශාල වශයෙන් තියෙන තැනක්. මිරිදිය ජලාශ වල ඒ තරම් සම්පත් නැහැ. තරමක් ලොකු මාළුවෙක් වන සැමන් මාළුවෙකු තමන් උපන් තැනම මුළු ජීවිත කාලයම ගෙවනවානම් එක්තරා ප්‍රමාණයකට වැඩුනට පස්සේ මේ සම්පත් හිඟය අභියෝගයක් වෙනවා. එහෙම වුනොත් තිබෙන සීමිත සම්පත් ප්‍රමාණය බෙදාගන්න සැමන් මාළුන්ට එකිනෙකා එක්ක සෑහෙන තරඟයක් කරන්න වෙනවා. මේ වගේ තරඟයක් කුඩා සැමන් පැටවුන්ට අවාසිදායක සේ බලපාන්න පුළුවන්. තියෙන කෑම ඩිංගිත්ත ලොකු සැමන් මාළු ටික දෙනෙක් උලා කෑවට පස්සේ පොඩි එවුන්ට හූල්ල හූල්ල ඉන්න තමයි වෙන්නේ.

කොහොම වුනත්, තමන් උපන් තැනින් ලබා ගන්න පුළුවන් සම්පත් අරගෙන එක ප්‍රමාණයකට ලොකු මහත් වුන සැමන් මාළු වඩා දුර්වල සැමන් පැටවුන්ට ඇණයක් වෙමින් එතැනම ටැග් ගැහි ගැහී ඉන්නේ නැහැ. උන් කරන්නේ විශාල අවදානමකට මුහුණ දෙමින් සම්පත් බහුල මුහුද කරා ගමන් අරඹන එකයි.

සංක්‍රමණය හා අදාළව එකට කතා වෙන වචන දෙකක් වන බුද්ධි ගලනය හා බුද්ධි ජනනය (Brain Drain & Brain Gain) කියන වචන දෙකෙන් දෙවැන්න ගැන කතාබහක් ලංකාවේදී ඇහෙන්නෙම නැති තරම්. මේ දෙකෙන්  බුද්ධි ජනනයේ වාසිය තිබෙන්නේ සංක්‍රමණිකයින් ආකර්ශනය කරගන්නා රටවල් වලට පමණක් නෙමෙයි. සංක්‍රමණිකයින්ගේ මුල් රටවලටත් බුද්ධි ජනනය වාසියක් වෙනවා. ඇතැම් තත්ත්වයන් යටතේදී මේ වාසිය බුද්ධි ගලනයේ අවාසිය ඉක්මවනවා.

සාමාන්‍යයෙන් සංක්‍රමණයට පෙළඹෙන්නේ අවදානම් ගැනීමේ අභියෝගයට මුහුණ දෙන්න සූදානම් අය. සමාන කුසලතා තිබෙන දෙදෙනෙකුගෙන් නුහුරු බිමක ජීවත් වන අයෙකුට වඩා උපන් බිමේ ජීවත්වන අයෙකුට ජීවිතය පහසුයි. ඒ නිසා, සංක්‍රමණිකයෙකුට ගමනාන්ත රටේදී තරඟයට මුහුණ දී ජයගන්න පුළුවන් වෙන්නේ කුසලතා අතින් වඩා ඉදිරියෙන් සිටියොත් පමණයි.

සංක්‍රමණයට තිබෙන අවස්ථා පුළුල් වන තරමට කිසියම් රටක ඉන්න ශ්‍රම බලකාය සංක්‍රමණයේ අවදානම් වලට මුහුණ දිය හැකි තරමට කුසලතා වර්ධනය කර ගන්න පෙළඹෙනවා. නමුත්, ඒ විදිහට තමන්ගේ කුසලතා වර්ධනය කර ගන්න හැමෝම අන්තිමේදී සංක්‍රමණයට පෙළඹෙන්නේ නැහැ. මෙය බුද්ධි ජනනයට හේතු වන එක් කරුණක්.

හැබැයි සැමන් මාළුනම් එහෙම නැහැ. සංක්‍රමණයට අවශ්‍ය කුසලතා වර්ධනය කර ගත්තට පස්සේ සැමන් මාළු කිසිවෙක් උපන් තැන නැවතිලා ඉන්නේ නැහැ.

ගඟක ඉහළ ඉපදෙන සැමන් මාළුන්ට මුහුද බලා ගඟ පහළට යන එක ගොඩක් අමාරු වැඩක් නෙමෙයි. ගොඩක් පොඩි මාළු කරන්නේ ඔළුව ගඟ ඉහළට තබාගෙන දිය පාර දිගේ හෙමින් පහළට ගසාගෙන යන්න ඉඩ අරින එකයි. තරමක් ලොකු මාළුනම් ඒ විදිහට දෛවයට ඉඩ දී බලා ඉන්නේ නැතුව ඔළුව දිය පාර දිහාවට හරවලා සක්‍රිය ලෙස පීනනවා. මේ සංක්‍රමණය ආරම්භ කරන්නේ වයස අවුරුද්දක් පමණ වූ සැමන් මාළු. මේ වයස සැමන් ප්‍රභේදය අනුව වෙනස් වෙනවා.

මේ විදිහට හරිත තණ බිම් හොයාගෙන යන සැමන් මාළුන්ට වැඩේ බරපතලකම තේරෙන්න ගන්නේ මිරිදියෙන් කරදියට මාරු වෙද්දී. අලුත් පරිසරයට හැඩගැහෙන අතරේ මේ සැමන් මාළු හොඳට කාලා වේගයෙන් වැඩෙනවා. අලුත් පරිසරයේ සම්පත් වගේම අභියෝගත් වැඩියිනේ. ඒ අභියෝග ජයගන්නනම් තමන්ගේ කුසලතා තවත් හොඳින් වර්ධනය කරගන්න ඕනෑ.

කරදියට හුරුවෙන සැමන් මාළු අවුරුදු හතරක් පහක්ම කර දියේ ගෙවනවා. ඇතැම් විශේෂ අවුරුදු හත අටක්ම. මේ කාලය ඇතුළත මුහුදේ තිබෙන විශාල සම්පත් ප්‍රමාණයේ වාසිය ලබමින් මේ සැමන් මාළු පුෂ්ඨිමත්ව වැඩෙනවා.

පොඩි අවුලකට තියෙන්නේ ලොකු සැමන් මාළුන්ට මේ විදිහට කරදියට හුරු වෙන්න පුළුවන් වුනත් සැමන් බිත්තර වලට හෝ කුඩා සැමන් පැටවුන්ට කරදියේ අභියෝග වලට මුහුණ දෙන්න බැරි වීමයි. මොකද සැමන් මාළු පරිණාමය වෙලා තිබෙන්නේ මිරිදිය මාළු වර්ගයක් විදිහට නිසා.

මේ හේතුව නිසා සංක්‍රමණික සැමන් මාළුන්ට අලුත් පරිසරයේ තමන්ගේ පරම්පරාව ඉදිරියට ගෙනයාමේ හැකියාවක් නැහැ. අනෙක් අතට සැමන් මාළු ඉපදුණු ගඟ ඉහළ නිජබිම් වල සැමන් පරම්පරාව ඉදිරියට ගෙන යා හැකි වැඩිහිටි සැමන් මාළු කිසිවෙක් ඉතිරි වෙලත් නැහැ. එහෙමනං සැමන් පරම්පරාව වඳ නොවී දිගටම පවතින්නේ කොහොමද?

සැමන් මාළු කියන්නේ යුතුකම් දන්න සත්තු. විශ්වාස නැත්නම් සැමන් මාළුවෙකුගෙන් අහල බලන්න. මුහුදට ඇවිදින් සම්පත් මැද්දේ ජීවත් වුණත් සැමන් මාළු තමන් උපන් තැන අමතක කරන්නේ නැහැ. පරම්පරාව ගෙනියන්න පැටවු බෝ කරන්න අවශ්‍ය බව අමතක කරන්නෙත් නැහැ.

අවුරුදු හතරක් පහක් මුහුදේ සැපට හැදෙන සැමන් මාළු අන්තිමට කරන්නේ තමන්ගේ වර්ගයා බෝ කිරීමේ කටයුත්ත සඳහා නැවත උපන් තැනට ප්‍රති-සංක්‍රමණය වීමයි. නමුත්, මුහුදේ ඉඳන් උපන් තැනට ආපහු යන එක මුහුදට ආපු තරම් පහසු කටයුත්තක් නෙමෙයි. ඒ සඳහා සැතපුම් සිය ගණනක් ගඟ ඉහළට පීනන්න ඕනෑ.

මේ විදිහට වර්ගයා බෝ කිරීමේ අරමුණින් ඉතා අමාරුවෙන් සැතපුම් සිය ගණනක් උඩු ගං බලා පීනන සැමන් මාළු මේ දුෂ්කර චාරිකාවේ යෙදෙන්නේ උපවාසයකද යෙදෙමිනුයි. ඇඟේ තැන්පත් වී තිබෙන මේද දහනය වෙද්දී ඔවුන්ට උඩු ගං පීනන්න අවශ්‍ය ජවය ලැබෙන අතරම ඇඟේ බර සැහැල්ලු වීම මේ කටයුත්තට තවත් උදවුවක් වෙනවා.

ගමන අවසන් වන විට මේ සැමන් මාළුන්ගේ ප්‍රජනන පද්ධතියේ අවයව හැර අනෙකුත් අවයව සියල්ලම හොඳටම දුර්වල වෙලා අවසන්. ඒ නිසා, තමන් උපන් තැනට ආපසු පැමිණි වහාම ගැහැණු මාළු කරන්නේ තමන්ගේ වරල් වලින් සුරක්ෂිත තැනක් හදලා බිත්තර දමන එකයි. පිරිමි මාළු ඒ එක්කම වගේ මේ බිත්තර සංසේචනය කරන්න අවශ්‍ය කරන දේ එතැනටම හලනවා.

ඔය යුතුකම ඉටු කරලා ඉවර වෙන කොට ගැහැණු පිරිමි දෙවර්ගයේම සැමන් මාළුන්ගේ හොඳ පණ ගිහිං ඉවරයි. එයින් පස්සේ මේ මාළු වැඩිම වුනොත් සතියකට වඩා ජීවත් වෙන්නේ නැහැ. අන්තිමේදී ඔවුන්ගේ සිරුරු දිරා ගිහින් ඔවුන් මුහුදෙන් රැගෙන ආ පෝෂ්‍ය පදාර්ථ උපන් වතුරට එකතු වෙද්දී අලුතෙන් බිහිවුණු පැටවුන්ට අවශ්‍ය පෝෂ්‍ය පදාර්ථ ලබාගන්න ඉඩක් ඔවුන්ට සැලසෙනවා.

කොහොම වුනත් හැම සැමන් මාළුවාටම මේ අවසන් චාරිකාව නිමා කරලා උපන් වතුරට නැවත එන්න ලැබෙන්නේ නැහැ. ඒ වාසනාව ලැබෙන්නේ දිය පහර සමඟ සටන් කරමින් උඩු ගං පීනන සැමන් මාළුන්ව ගොදුරු කරගන්න බලාගෙන ඉන්න වලස්සු වගේ සත්තුන්ගෙන් වගේම මිනිස්සුන්ගෙනුත් බේරී ගමන අවසන් කරන්න හැකි වන සැමන්ලාට පමණයි.

උතුරු ඇමරිකාවේ සැමන්ලා මේ විදිහට උඩු ගං බලා පීනීම පටන් ගන්නේ උත්තරාර්ධගෝලය උණුසුම් වෙන්න පටන් ගනිද්දී. උත්තරාර්ධගෝලය ශීතල වෙන්න පටන් ගන්න මේ කාලය සැමන් රන් එකේ අන්තිම කාලය. ඔය මාස හයේ තමයි උතුරු ඇමරිකාවේ සැමන් දඩයම ජයටම කෙරෙන්නේ.

මේ විදිහට අමාරුවෙන් උඩුගං පීනන සැමන් මාළුන්ව දඩයම් කිරීම බලා ඉන්න කණගාටුදායක දෙයක් බවත් සඳහන් කරමින්, මේ ගැන ලියන්න කියා අපේ පාඨකයෙක් මගෙන් ඉල්ලීමක් කළේ හරියටම අවුරුද්දකට කලින්. ඔහු මේ හා අදාළ ගොඩක් විස්තරත් එවලා තිබුණා. ලිපියක් ලියන්නම් කියා පොරොන්දු වුනත් අවුරුද්දකට පස්සේ සිහි කැඳවීමක් ලැබෙනකල්ම වැඩේ කෙරුණේ නැහැ.

හොයලා බැලුවොත් ඔය විදිහට ඉකොනොමැට්ටා පොරොන්දු වෙලා ඉටු නොකරපු දේවල් තව සෑහෙන්න ඇති. පොරොන්දු කියන්නේ ඉතිං ඉටු කරන දේවල්ම නෙමෙයිනේ!

සැමන් මාළු මැරෙන්න කලින් තමන් උපන් තැනට ආපහු එන්නේත් පොරොන්දුවක් ඉටු කරන්න හෝ මුහුද බලා යන්න කලින් බැඳුම්කරයක් අත්සන් කර තිබීම නිසාද කියා දැනගන්න වෙන්නෙත් උන්ගෙන්ම තමයි. කොහොම වුනත් කමක් නෑ ඊළඟ සැරේ හොද්දක් හරි බැදුමක් හරි හදන්න සැමන් ටින් එකක් කඩන කොට මතක තියා ගන්න ඔය ටින් එක ඇතුළේ සැමන් වගේ පැක් වෙලා ඉන්නේ උපන් දියට සහ මව්දියේ සැමන්ලාට ද්‍රෝහියෙක් නොවූ සැමන් කෙනෙක් බව.

පසු එකතු කිරීම: සැමන් මාළු ගැන වසර කිහිපයකට කලින් ඔමා ලියපු ලිපියක මේ හා අදාළ තොරතුරු ගොඩක් තියෙනවා.

රැඩිකල් මාළුවා ('Salmon fish')

(Image: https://healthyeating.sfgate.com/benefits-canned-salmon-4196.html)

2020 දී මොකක් වෙයිද?

දෙදාස් විස්සෙදී මොකක් වෙයිද වගේ ප්‍රශ්න ගොඩක් අයට තිබෙනවා. අනාගතයේ වෙන දේවල් අපට නිශ්චිතවම දැනගන්න විදිහක් නැහැ. නමුත්, එයින් කියන්නේ අනාගතය තනිකරම අහම්බයක් කියන එක නෙමෙයි. අද අපි ගන්නා තීරණ අනාගතය වෙනස් කරනවා. හරියට සැලසුම් කළොත් අනාගතය වඩා හොඳ විදිහකට වෙනස් කරගන්න බැරිකමක් නැහැ.

නීල් ආම්ස්ට්‍රෝන් හඳට ගිහින් දැන් අවුරුදු පණහකට කිට්ටුයි. ඒ වෙන විට මම ඉපදිලා හිටියත් මේ ගැන සංවේදී වන වයසක නෙමෙයි හිටියේ. මේ ලිපිය කියවන බොහෝ දෙනෙක් එක්කෝ ඒ කාලයේ ඉපදිලා නැහැ. එහෙම නැත්නම් මම වගේම ඒ කාලයේ මේ ගැන සංවේදී නැති කුඩා දරුවෙක්. මෙය කියවන අය අතරේ ඔය හඳ ගමන හරියටම මතක තියෙන අයත් සෑහෙන පිරිසක් ඇති. නමුත්, අද ජීවත් වන බොහෝ දෙනෙක්ට ඕක තවත් ඉතිහාස කතන්දරයක් විතරයි.

ආම්ස්ට්‍රෝන් හඳට යන්න කලින් දශක දෙක අභ්‍යාවකාශ තරණය හා අදාළව ගොඩක් දේ සිදු වුනු කාලයක්. නමුත්, ආම්ස්ට්‍රෝන්ගේ හඳ ගමනින් ටික කාලයකට පස්සේ ඒ ගැම්ම අඩු වෙලා ගියා.

අභ්‍යාවකාශ තරණය හා අදාළව මුලින්ම ඉදිරියෙන් හිටියේ සෝවියට් දේශය කියා කියන්න පුළුවන්. ඇමරිකාව වැඩේට බර දැම්මේ සෝවියට් දේශයට දෙවෙනි වෙන්න තිබුණු අකැමැත්ත එක්කයි. ඇමරිකාවට සෝවියට් දේශයට වඩා කලින් මිනිහෙක්ව හඳට යවන්න පුළුවන් වුණත් ඒ වෙනුවෙන් විශාල වියදමක් දරන්න වුණා. ගැම්ම අඩුවෙලා යන්න මේ වියදම හේතු වුනා කිවුවොත් එය බොරුවක් නෙමෙයි.

අවුරුදු පණහකට පස්සේ දැන් ආයෙත් ඇමරිකාව හඳත් එක්ක ඔට්ටු අල්ලන්න ලෑස්ති වෙමින් ඉන්නවා. මේ පාර කලින් සැරේ වගේ හඳට ඇමරිකානුවෙක්ව යවලා වැඩේ නවත්වන්න අදහසක් නැහැ.

සැලසුම තිබෙන්නේ හඳ වෙත අඛණ්ඩව ගමන් බිමන් පවත්වා ගැනීම සහ එතැනින් එහාට අඟහරු පැත්තටත් ඔලුව දා ගැනීම. 2020 අන්තිම වෙද්දී නැවත වරක් ඇමරිකානුවෙක් හඳ මත පා තැබීමත් 2030 පමණ වෙද්දී අඟහරු ගමනක් ආරම්භ කිරීමත් සැලසුම් කෙරෙමින් තිබෙනවා. පසුගිය අගෝස්තු 12 වෙනිදා ඉර කිට්ටුවට ගමන් ආරම්භ කළ පාකර් ප්‍රෝබ් එකත් මේ සැලසුම් වලම කොටසක්. ආම්ස්ට්‍රෝන් හඳට යාමේ සිද්ධිය දිහා කුතුහලයෙන් බලා සිටි පරම්පරාවට ලැබුණු, අපට නොලැබුණු අත්දැකීම අපටත් වැඩි කල් නොයා විඳගන්න ලැබෙයි.

පසුගිය දවසක නාසා ආයතනයේ සේවය කරන මිතුරෙකු සමඟ අප කිහිප දෙනෙකු මේ දේවල් ගැන කතා බහක යෙදෙමින් හිටියා. මෙහිදී, අපේ එක් මිතුරෙකු දැඩි ලෙස තර්ක කළේ කරන්න ඕනෑ තරම් දේවල් තියෙද්දී අභ්‍යාවකාශ තරණය වැනි කටයුතු වලට මෙවැනි විශාල මුදලක් වැය කිරීම නාස්තියක් බවයි.

මේ අදහස ඔහුගේ පමණක් වන අදහසක් හෝ අලුත් අදහසක් නෙමෙයි. මම හිතන්නේ මේ අදහස දරන විශාල පිරිසක් ඉන්නවා. සමහර විට අභ්‍යාවකාශ තරණ ව්‍යාපෘති කාලයක් යට ගිහින් තියෙන්න හේතුවෙන්න ඇත්තෙත් මෙවැනි අදහස්. එහෙමනම්, නැවතත් අභ්‍යාවකාශ තරණය ආකර්ශනීය අදහසක් වෙලා තියෙන්නේ කොහොමද?

මම හිතන්නේ ලෝක බලතුලනයේ සිදු වෙමින් පවතින වෙනස්කම් මෙයට හේතු වනවා කියලයි. කලින් සිටම අභ්‍යවකාශ තරණයේදී ඉදිරියෙන් සිටි රුසියාවට අමතරව නැගී එන අලුත් ලෝක බලවතුන් වන චීනය හා ඉන්දියාවත් අභ්‍යාවකාශය දිහා බලාගෙනයි ඉන්නේ. යම් විදිහකින් ඇමරිකාවට කලින් වෙනත් රටක් හඳ මත තමන්ගේ ආධිපත්‍යය පැතුරුවොත් ඒ සිද්ධියම ලෝක දේශපාලනයේ ඇමරිකාවට තිබෙන තැන එක වර වෙනස් කරන්න ඉඩ තිබෙනවා. අනික් අතට ඇමරිකාවේ ආධිපත්‍යය හඳ දක්වා දිගු වුනොත් ඇමරිකාවට පෘථිවිය මත තිබෙන තැන තවත් ස්ථාවර වෙනවා.

මේ හේතු නිසා, මේ පාර ඇමරිකාව හඳට යාමෙන් නොනැවතී හඳ මත තමන්ගේ ආධිපත්‍යය පැතිරීමේ සිට එයින් ඔබ්බට අත පොවන එක දක්වා ගොඩක් දේවල් නොවෙන්න හේතුවක් නැහැ. බරපැන වැඩි වුවත් ඇමරිකාවට ඒ බරපැන දරන්න බල කෙරෙන හේතු පැහැදිලිව පෙනෙන්න තිබෙනවා.

(Image: https://en.wikipedia.org/wiki/Parker_Solar_Probe)

එන්ටර්ප්‍රයිස් ලංකා ව්‍යාපෘතිය ෆිස්කල් බූස්ටරයක් ලෙස...

ව්‍යවසායකයින් බිහි කිරීමේ අරමුණින් ඇති කළා කියන එන්ටර්ප්‍රයිස් ලංකා ව්‍යාපෘතියේ ආකෘතිය අනුව එහි ප්‍රකාශිත අරමුණ කොයි තරම් දුරට ඉටුවෙයිද කියන එක හරියටම කියන්න බැහැ. නමුත්, ඒ හේතුව නිසාම මේ වැඩසටහන නරකයි කියා කියන්නත් බැහැ.

මහ බැංකුව හෝ රජය විසින් කෙළින්ම කියා නැතත්, එන්ටර්ප්‍රයිස් ලංකා ව්‍යාපෘතිය දිහා රාජ්‍ය මූල්‍ය උත්තේජකයක් (fiscal stimulus) විදිහට බලන්නත් පුළුවන්. එහෙම බැලුවොත් මේ වෙලාවේ රටේ සමස්ත ඉල්ලුම ඉහළ දමන්න ගත හැකි විකල්ප මුදල් හා රාජ්‍ය මූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාමාර්ග වලට සාපේක්ෂව මෙය නරක එකක් නෙමෙයි.

මේ ආණ්ඩුව බලයට පත් වෙන්න ආසන්න වසර වල පැවතුණු ඉහළ ආර්ථික වර්ධනයට එක හේතුවක් වුණේ යුද්ධය අවසන් වීමෙන් පස්සේ ලංකාවේ විභව දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය එකවරම ඉහළ මට්ටමකට යාමයි. නමුත්, ඒ විදිහට ඉහළ ගියේ රටේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය මිසක් එහි වර්ධන වේගය නෙමෙයි. මේ දෙක දෙකක්.

රටේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය ඔය වගේ බාහිර කරුණක් හේතුවෙන් එක වර ඉහළ යන විට ආර්ථික වර්ධන වේගයත් තාවකාලිකව ඉහළ යන නමුත් නැවතත් කලින් තැනටම එනවා. ලංකාවේ ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින් වරද්දා ගත්ත තැන වුනේ මේ වැඩි වීම (ලෙවල් ශිෆ්ට් එක) වර්ධන වේගයේ වැඩි වීමක් සේ සැලකීමයි. මේ ගැන වැඩි විස්තර පසුව වෙනම ලිපියක ලියන්නම්.

කොහොම හරි පහුගිය කාලයේ ලංකාවේ ආර්ථික වර්ධන වේගය ඉහළ මට්ටමක පවත්වා ගැනීමේ ප්‍රකාශිත ඉලක්කයක් තිබුණනේ. ආර්ථික වර්ධන වේගය ඉහළ යනවනම් හොඳයි. එහි කතා දෙකක් නැහැ. නමුත්, රාජ්‍ය මූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති වලින් හෝ මුදල් ප්‍රතිපත්ති වලින් පමණක් රටක දිගුකාලීන ආර්ථික වර්ධන වේගය ඉහළ දමන්න බැහැ. වරද්ද ගත්ත තැන ඔතැනයි. එය කරන්න උත්සාහ කරන තරමට වෙන්නේ විභව නිෂ්පාදිතය වැඩි වීම වෙනුවට නිපැයුම් පරතරය ඉහළ යාමයි. එය භයානකයි. බොහෝ විට අවසන් වෙන්නේ ආර්ථිකයේ එකවර සිදුවන ලොකු කඩා වැටීමකින්.

කොහොම වුනත් මහ බැංකුව හා රජය කල් පසුවී හෝ මෙය තේරුම් ගෙන ආර්ථික වර්ධනයට තිරිංග යොදපු නිසා එවැනි එකවර සිදුවන කඩා වැටීමක් වැළකුණා. මේ කියන්නේ රටේ මූර්ත අංශය ගැන. විණිමය අනුපාතිකය, ගෙවුම් ශේෂය වැනි විදේශ අංශයේ අංග ගැන හෝ මුදල් අංශය වැනි අනෙකුත් අංශ ගැන නෙමෙයි. විදේශ අංශයේ අවදානම් තවමත් පහවී නැහැ.

ඉහත කී තිරිංග දැමීමේ ක්‍රියාවලියේ ප්‍රතිඵලයක් විදිහට මේ වන විට ලංකාවේ ආර්ථික වර්ධන වේගය දිගුකාලීන මට්ටමෙන් පහළට වැටිලා තිබෙනවා. රජය වගේම මහ බැංකුවත් දිගින් දිගටම දැඩි මුදල් හා රාජ්‍ය මූල්‍ය ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කරමින් සිටීමේ ප්‍රතිඵලයක් විදිහට ඉදිරි වසර දෙක තුන තුළ ආර්ථික වර්ධනය පහළ ගිහින් ව්‍යාපාර චක්‍රයේ අනික් පැත්ත දැකගන්න පුළුවන් විය හැකියි.

ඒ අතරම ලංකාවේ ආර්ථිකයේ දිගු කලක් තිස්සේ තිබෙන ආකෘතිමය ප්‍රශ්න දෙක වන රාජ්‍ය අයවැය හිඟය හා ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්න වලට තිරසාර විසඳුමක් හොයන එක ගැනත් රජය හා මහ බැංකුව හිතමින් ඉන්න බව පේනවා. ලිහිල් මුදල් ප්‍රතිපත්තියකට හෝ රාජ්‍ය මූල්‍ය ප්‍රතිපත්තියකට යාම මේ අරමුණට බාධාවක්. රැවුලයි කැඳයි දෙකම බේරගෙනයි කරන දෙයක් කරන්න වෙන්නේ.

රාජ්‍ය මූල්‍ය උත්තේජකයක් විදිහට එන්ටර්ප්‍රයිස් ලංකා ව්‍යාපෘතියේ වැදගත්කම මම දකින්නේ ඉහත පදනම මතයි.

ආර්ථිකය උත්තේජනය කරන්න රජයට මැදිහත් විය හැකි විවිධ ආකාර තිබෙනවා. රජයේ වියදම් වැඩි කිරීම හා බදු අඩු කිරීම කියා පොතේ තිබුණත් මේ දේවල් කළ හැකි ආකාර රැසක් තිබෙනවා. බදු කොටස ගත්තොත් අඩු හෝ වැඩි කරන්නේ කවර බදුද කියන එක මත ඇති වන බලපෑම වෙනස්. ඒ වගේම තමයි රජය විසින් කරන වියදම් රට ඇතුළට ගලා එන්නේ කොහොමද කියන එක.

අපි මුලින්ම බදු අඩු කිරීමේ විකල්පය ගැන හිතමු. මේක ප්‍රායෝගිකව ලංකාවට ඒ තරම් හරියන විකල්පයක් නෙමෙයි. බදු අඩු කළාම භාණ්ඩ හා සේවා වලට තියෙන ඉල්ලුම වැඩි වෙනවා. පරිභෝජනය ඉහළ යනවා. නමුත්, විදේශ අංශයේ තිබෙන අසමතුලිතතාවයත් එක්ක මේ වෙලාවේ ඒක වෙන්නේ රටේ රැකියා ජනනය වීම එක්ක නෙමෙයි. බොහෝ විට වෙන්නේ දේශීය නිෂ්පාදිතය ඉහළ යාම වෙනුවට ආනයන තවත් වැඩි වෙන එකයි. බදු අඩු කිරීමෙන් අයවැය හිඟය වැඩි වීමේ අවාසිය ගැන බැලුවහම තේරුමක් නැති වැඩක්. කොහොමත් මේ වෙලාවේ කෙරෙන දෙයකුත් නෙමෙයි. ආණ්ඩුව ඉන්නේ බදු තවත් වැඩි කරලා අයවැය හිඟය අඩු කරගන්න උත්සාහ ගනිමින්.

බදු අඩු කරන්නේ නැත්නම් රජයේ වියදම් වැඩි කරන්න ඕනෑ. කාලයක් තිස්සෙම ලංකාවේ ආණ්ඩු වල ජනප්‍රිය තේරීම වුනේ මෙයයි. හැබැයි වියදම් කරපු ආකාරයන්ගේ වෙනස්කම් තිබෙනවා.

ලංකාවේ රජයේ වියදම් ඉහළ යවන සම්ප්‍රදායික ක්‍රමය රජයේ සේවය පුළුල් කිරීමයි. මේ හරහා රටේ තෝරාගත් පවුල් ටිකක මිල දී ගැනීමේ හැකියාව වැඩි වෙනවා. නමුත්, ඊට සාපේක්ෂව රටේ නිෂ්පාදිතය වැඩි වීමක් වෙන්නේ නැහැ. නිපැයුම් පරතරය සෘණ පැත්තට ගිහින් තියෙන වෙලාවට මේ වැඩෙන් ඒ පරතරය පියවගන්න පුළුවන් වුනත් ඒ හේතුව නිසා දිගුකාලීනව අවුල තවත් වැඩි වෙන එකයි වෙන්නේ. මොකද රජයේ සේවයට බඳවා ගන්නවා මිසක් බඳවා ගත්ත අය ඉවත් කරන්න ප්‍රායෝගික ක්‍රමයක් නැති නිසා.

තවත් විකල්පයක් වෙන්නේ රජය මැදිහත් වෙලා මහා පරිමාණ ආයෝජන කරන එක. මේ වැඩේට ප්‍රාග්ධන භාණ්ඩ හා අන්තර් භාණ්ඩ ආනයනය කරන්න වෙනවා. ඒකට ඩොලර් ඕනෑ. ඒ නිසා ප්‍රායෝගිකව විදේශ ණය නොගෙන බැහැ. විදේශ ණය විදිහට ගන්න මුදල් වලින් වැඩි ප්‍රමාණයක් නැවත රටින් එළියට යනවා. උප කොන්ත්‍රාත්තු ආදිය හරහා රට ඇතුළට මුදල් ටිකක් යනවා. රැකියා ටිකකුත් හැදෙනවා. ආර්ථිකය ප්‍රසාරණය කරන්න මේ වැඩේ නරක නැති වුණත් දැන් කාලයක් තිස්සෙම ඕක කරලා අමාරුවේ වැටිලනේ ඉන්නේ. මේ වෙලාවේ තවත් විදේශ ණය අරගෙන රට ඇතුළේ වියදම් කරන්න පුළුවන් කමක් නැහැ.

මේ විකල්ප එක්ක බැලුවහම එන්ටර්ප්‍රයිස් ලංකා කියන්නේ නරක අදහසක් නෙමෙයි.

රජයෙන් වියදමක් කියල යනවනම් යන්නේ සහන පදනමකට ණය දෙන්න යන මුදල පමණයි. අපි හිතමු රුපියල් සීයකට ණය සහනය රුපියල් පහයි කියලා. ආණ්ඩුව රුපියල් පහක් වියදම් කරන කොට රුපියල් සීයක් රට ඇතුළට ගිහින්. කෙළින්ම වියදම් කරලා සමස්ත ඉල්ලුම ඉහළ දානවට වඩා විසිගුණයක් ප්‍රතිඵලදායකයි.

ඔය සල්ලි ගන්න හැමෝම මේ මුදල් යොදවලා ඵලදායී වැඩ කරයි කියා කියල සහතික වෙන්න බැහැ. නමුත්, ණය ගන්න අයගෙන් ටික දෙනෙක් හෝ යමක් කරයි. ණය ලබා දීමේ සැලසුමේ ඇතැම් කොටස් නරකම නැහැ. පාසැල් වෑන් රථ සේවා, සංචාරක සේවාවන් ආදිය කෙළින්ම ඉලක්ක කරලා තියෙනවා. උපාධිධාරීන්ට ණය දෙන එකේනම් තියෙන්නේ දේශපාලනික අරමුණක් වෙන්න පුළුවන්.

කොහොම වුණත් රජයේ අයවැය මත තිබෙන පීඩනය ලිහිල් කර ගන්නා අතරම ආර්ථිකය තරමක් ප්‍රසාරණය කරගන්න හෝ අඩු ගානේ සංකෝචනය වෙන එක වලක්වගන්න මේ ව්‍යාපෘතියෙන් උදවුවක් ලැබෙයි කියා හිතනවා.

ව්‍යවසායකයන් බිහි කරන්නේත් රජයද?

රටක ආර්ථිකය ඉදිරියට ගෙන යන්න ව්‍යවසායකයන් කොයි තරම් විශාල කාර්ය භාරයක් කරනවද කියන එක මා බොහෝ වර පැහැදිලි කර ඇති කරුණක්. ව්‍යවසායකයින්ට ඔලුව උස්සන්න තිබෙන බාධා අවම වන තරමට රටකට වේගයෙන් ඉදිරියට යන්න පුළුවන්.

දැන් මේ ව්‍යවසායකයින්ට තිබෙන බාධා මොනවාද? රටක නිදහස් වෙළඳාමට රජයේ බලපෑම් වැඩි වන තරමට ව්‍යවසායකයකත්වය අඩු වෙලා රජයේ වහල්ලු වැඩි වෙනවා. රජයේ ඇඟිලි ගැසීම් අඩු වන තරමට ව්‍යවසායකයින් වැඩි වැඩියෙන් බිහිවෙනවා.

ව්‍යවසායකයින් කියන්නේ අර්ථ දැක්වීම අනුවම පවතින වාතාවරණය යටතේ වෙනත් අයට කළ නොහැකි දෙයක් කරන පිරිසක්. ව්‍යවසායකයෙකු වෙන්න රජයෙන් උදවු බලාගෙන ඉන්න කෙනෙක්ට හොඳ ව්‍යවසායකයෙක් කියන්න බැහැ. ව්‍යවසායකයෙකු වෙන්න කවුරු හෝ රජයේ උදවු හොයනවනම් එය නිදහස් චින්තකයෙකු වෙන හැටි ඉගෙන ගන්න ටියුෂන් පන්තියකට යනවා වගේ වැඩක්.

පසුගිය අයවැයෙන් ලංකාවේ ව්‍යවසායකයින් දිරිගන්වන වැඩ පිළිවෙලක් යෝජනා වුණා. මේ වන විට එය ක්‍රියාත්මක වෙමින් තිබෙන බව පේනවා. ව්‍යවසායකත්වය දිරි ගන්වන එකත් රජය විසින් කරන්න යාම තුළම මෙහි තිබෙන අවුල පෙනුණත් අඩු වශයෙන් අරමුණ හොඳ එකක් නේද කියන අදහසින් මම මේ ගැන ලිවුවේ නැහැ. වෙමින් තිබෙන්නේ මා හිතූ දෙයම බව දැන් දැනගන්නට ලැබෙන ආරංචි අනුව පැහැදිලියි.

මේ ව්‍යවසායකයින් දිරිගන්වන වැඩ සටහනේ ආකෘතිය කුමක්ද? මෙහිදී වෙන්නේ තමන් ව්‍යවසායකයෙකු බව රජයට පෙන්විය හැකි කෙනෙකුට වෙනත් අයට නොලැබෙන වාසියක් රජයෙන් ලැබෙන එකයි. ඒ වෙනත් අයට වඩා අඩු පොලියකට හා අඩු කොන්දේසි යටතේ ලැබෙන ණයක්. වෙනත් විදිහකින් කිවුවොත් ව්‍යවසායකයෝ වැඩේට බහින්නේ වෙනත් අයට නොලැබෙන වාසියක් ලබමින්.

ව්‍යවසායකයින්ට අඩු පොලියට ණය ලැබෙන විට පාඩු ලබන පිරිසකුත් ඉන්න ඕනෑනේ. දැන් මේ පාඩුව රාජ්‍ය බැංකු වලට හෝ රජයට. ඒ කියන්නේ මේ ව්‍යවසායකයින් බිහි කිරීම සිදු වෙන්නේ මහජන මුදල් යොදාගනිමිනුයි.

පහුගිය කාලයේ ලංකාවේ බැංකු වලින් වයස හැටක් වූ අයට වැඩි පොලියක් ගෙවන්න පටන් ගත්තා. මම හිතන්නේ මෙය තවමත් වෙනවා. මේ එක්කම වයස හැටක් නොවූ අය හැට පිරුණු වැඩිහිටියන්ගේ නමින් මුදල් තැන්පත් කරන්න ගත් බව මා දන්නා දෙයක්. එවැන්නක් වැළැක්වීමේ හැකියාවක් නැහැ.

ව්‍යවසායකයින්ට අඩු පොලියට ණය දෙනවා කියපු ගමන් වෙන්නේ මොනවා හෝ කතාවක් හදාගෙන ඔය ණය ගන්න කට්ටිය පෝලිමේ එන එකයි. ඔය නමින් නොවුනත් ඔයිට කලිනුත් ස්වයං රැකියා ණය කියා අඩු පොලියට ණය දුන් අවස්ථා තියෙනවා. ඒ වෙලාවල් වල වුනෙත් ඕකමයි.

රජයේ මැදිහත් වීමෙන් සහනදායී පදනමකින් ණය දෙන කොට අනිවාර්යයෙන්ම වෙන්නේ වෙන් කරන ප්‍රතිපාදන ප්‍රමාණයට වඩා වැඩි ණය ඉල්ලුමක් ඇති වීමයි. එතකොට මේ ඉල්ලුම්කරුවන් අතරින් ව්‍යවසායකත්වය වැඩි අය කවුද කියන එක තෝරන්න වෙන්නේ බැංකු නිලධාරීන්ටයි. ඔවුන් විසින් තෝරා ගැනෙන අයට මහජන මුදලින් වාසියක් සැලසෙනවා. තෝරා නොගන්නා අයට එය නැහැ. මේ වගේ වෙලාවක ණය පාස් කර ගැනීමේ ආට් එක දන්න අය තමයි අන්තිමට නියම ව්‍යවසායකයෝ වෙන්නේ.

තමන්ගේම ව්‍යාපාරයක් ආරම්භ කිරීමට වඩා සහනදායී පදනමකට ලැබෙන ණය මුදල ලබා ගැනීම ඉස්සර වුනොත් අවසන් ප්‍රතිඵලය එතරම් හොඳ එකක් නොවෙන්න පුළුවන්. බැංකුව මහජන මුදල් නාස්ති කරද්දී ණය ලබාගත් අය ඒ මුදල් වෙනත් කටයුතු වෙනුවෙන් යොදවලා ව්‍යවසායකයෝ කොහොම වුණත් ණයකරුවෝ බිහිවෙන්න පුළුවන්.

මේ ආකෘතියේ පොඩි වෙනසක් කළානම් අවුල ලිහාගන්න බැරි නැහැ. රජයේ බැංකු විසින් කළ යුත්තේ ඔවුන් හඳුනාගන්නා ව්‍යවසායකයින්ට ණය දීම වෙනුවට ඔවුන් පටන් ගන්න යන ව්‍යාපාරයක කොටස් මිල දී ගැනීමයි. උදාහරණයක් විදිහට ව්‍යවසායකයාට 60%ක් තියෙද්දී බැංකුවට 40%ක් කොටස් මිල දී ගන්න පුළුවන්. එවිට බැංකුවට තමන්ගේ ආයෝජනයෙන් වාසියක් ලබා ගන්න තිබෙන උනන්දුව වැඩියි. ව්‍යාපාරය බංකොලොත් වුනොත් ව්‍යවසායකයා ණයකරුවෙක් වෙන්නෙත් නැහැ.

මේ විදිහට මුදල් ආයෝජනය කරද්දී අවදානම අමතක කර වැඩේ ගොඩ ගියොත් විශාල ලාභයක් තිබෙන ව්‍යාපෘති පමණක් තෝරා ගැනීම වැදගත්. ව්‍යාපෘති දහයකින් නවයක් බංකොලොත් වුවත් ඉතුරු එකෙන් ඒ අලාභය ආවරණය වන බවට බැංකුව වගබලාගන්න ඕනෑ.

වඩාත්ම හොඳ විදිහ මේ විදිහට කරන ආයෝජන නැවත වෙනත් අයට විකුණන එකයි. ව්‍යාපෘති දහයක් පමණ එකතු කරලා ඒ සමස්ත ආයෝජනය කොටස් කරලා නැවත විකුණන්න පුළුවන්. වැඩි ප්‍රතිලාභ වෙනුවෙන් අවදානම් ගන්න කැමති අය ලංකාවේ ඕනෑ තරම් ඉන්නවා.

ඒ තරම් ලොකු වෙනසක් කරන්න අමාරුනම් දැනට ඔය ලබා දෙන ණය එකතු කරලා ඒ එකතුව කොටස් කරලා නැවත විකුණන්න උත්සාහ කරන්න පුළුවන්. බැංකුව ව්‍යවසායකයින් හරියට තෝරගෙනනම් ණය වෙනත් අයෙකුට ආපසු විකුණන එක අමාරු වෙන්න හේතුවක් නැහැ. එහෙම කරන්න බැරිනම් ඒ කියන්නේ ව්‍යවසායකයින් හඳුනා ගැනීමේ හැකියාවක් රජයේ බැංකු වලට නෑ කියන එකයි.

මව්බිමේ ජනතාවට ද්‍රෝහියෙක් නොවනු!

ලංකාවේ රජයේ සරසවියක සේවය කරමින් සිටියදී බැඳුම්කරයකට අත්සන් තබා උසස් අධ්‍යාපනය සඳහා විදේශ ගත වීමෙන් පසුව ආපසු නොපැමිණි අය රජයට ගෙවිය යුතු මුදල් ප්‍රමාණ දවස කිහිපයකට පෙර විශ්ව විද්‍යාල ප්‍රතිපාදන කොමිසම මගින් ප්‍රසිද්ධ කරලා තියෙනවා. මේ ලැයිස්තුවේ 485 දෙනෙකුගේ නම්, තනතුරු, ලිපින, ගෙවිය යුතු මුදල් ප්‍රමාණ, ඇපකරුවන්ගේ නම් ඇතුළු විස්තර රැසක් ඇතුළත්. 

මා මේ ගැන දැනගත්තේ ගොසිප්ලංකා වෙබ් අඩවියෙන්. එහි සඳහන් විදිහට ජාතික පුවත්පත් වල පිටු 4ක් පුරා දැන්වීමක් ලෙස මේ තොරතුරු පළ කර තිබෙනවා. රජයට අයවිය යුතු මුළු මුදල රුපියල් මිලියන 813ක්. ඩොලර් මිලියන පහකට ටිකක් අඩුයි. මන්ත්‍රීවරුන්ට තීරුබදු රහිත වාහන ලබා දීම නිසා රජයට අහිමි වූ බදු මුදලෙන් අටෙන් එකකට ආසන්න මුදලක්. වැඩිම මුදල ගෙවිය යුතු තැනැත්තා රුපියල් මිලියන 26.5ක් ගෙවිය යුතුයි. එක වාහනයකින් අහිමි වන බදු මුදලට තරමක් අඩු මුදලක්. රුපියල් 1,127ක් තරම් අඩු මුදලක් ගෙවිය යුතු අයත් ලැයිස්තුවේ ඉන්නවා.

මටනම් මෙය රජයේ අකාර්යක්ෂමතාවය පිළිබිඹු කරන තවත් එක් කටයුත්තක් පමණයි. මම එහෙම කියන්නේ මගේ හෝ මා පෞද්ගලිකව දන්නා කිසිවකුගේ නම් මේ ලැයිස්තුවේ තිබෙන නිසා නෙමෙයි. මෙහි නම් සඳහන් කිසිවකු මා පෞද්ගලිකව දන්නේ නැහැ. ඇතැම් විට මේ කටයුත්ත පසුපස වෙනම ගේමක් තියෙනවා වෙන්නත් පුළුවන්. මේ වගේ පුවත්පත් දැන්වීමකින් රජයට එල්ලවන මිනිස්සුන්ගේ විරෝධය තාවකාලිකව වෙනත් අතකට යොමු කරන්න පුළුවන්. ඉටු කරගත හැකි වෙනත් අරමුණුත් තිබෙනවා.

ගොසිප්ලංකා පුවත අනුව පුවත්පත් දැන්වීමේ මෙවැනි ඉල්ලීමක් තිබෙනවා. 

"මෙරට ජනතාව අනේකවිද දුක්ඛ දෝමනස්සයන් මැද එදා වේල පිරිමසා ගැනීම පිණිස ඉතා වෙහෙසකර ලෙස උපයා ගත් මුදලින් ගෙවන ලද බදු මුදලින් පළමු වසරේ සිට උසස් පෙළ දක්වා ඔබට අධ්‍යාපනය ලබා දුනි. රජයේ විශ්වවිද්‍යාලයන්හි උපාධිය දක්වා ඔබට අධ්‍යාපනය ලබා දුන්නේ ද ඔවුන්ගේම මුදලෙනි. ඔබ බොහෝ දෙනෙකුට මහපොළ ශිෂ්‍ය ආධාර ලබා දුන්නෙමු. ඔබට පශ්චාත් උපාධි සඳහා ණය ආධාරය ලබා දුන්නේ ද එම ජනතාව ලේ, දහඩිය, කඳුළු වගුරා උපයා ගත් මුදලෙනි. 

ඔබ එසේ ලබාගෙන බැඳුම්කර කොන්දේසි උල්ලංඝනය කරමින් ගෙවීම් පැහැර හැර ඇති මුදල රුපියල් මිලියන 813 ඉක්මවා ඇත.

එසේ ලද මුදල්වලින් ඔබ අද උගතකු වී වෙනත් රටවල හෝ ආයතනවල උසස් නිලතල හොබවමින් වැජඹෙන බව අප දනිමු. අනාගත පරම්පරාවට අධ්‍යාපනය ලබාදීම සඳහා ඔබ ජනතාවගෙන් ලබාගත් ණය මුදල මෙම මොහොතේ අපට ඇවැසිව ඇත. උපන් බිමට සහ මව්බිමේ ජනතාවට ඔබ ද්‍රෝහියෙක් නොවනු ඇතැයි අප විශ්වාස කරමු. ණයකරුවනි, ඇපකරුවනි පහත සඳහන් මුදල් සහ ඒ මත පොලී මුදල් වහාම ගෙවා ණයෙන් නිදහස් වන ලෙස කාරුණිකව ඉල්ලා සිටිමි."

රජයේ නිවේදනයක් වුවත් ලියල තියෙන්නේ අර අසූ අට අසූ නමය කාලේ දේශප්‍රේමී ජනතා ව්‍යාපාරයේ අත් පත්‍රිකා වල තිබුණු භාෂාවෙන්. මෙහි මුල් කොටස ප්‍රස්තුතයට සෘජුව අදාළ දෙයක් නෙමයි. මේ මුදල් ගෙවිය යුත්තේ පශ්චාත් උපාධි සඳහා පිටව යාමේදී අත්සන් කර තිබෙන බැඳුම්කරයේ කොන්දේසි අනුව මිසක්, පළමු වසරේ සිට උසස් පෙළ දක්වා හෝ ඉන්පසුව රජයේ විශ්වවිද්‍යාලයන්හි උපාධිය දක්වා ඉගෙන ගැනීම වෙනුවෙන් නෙමෙයි. ඒ කොටස එකතු කර තිබෙන්නේ මේ මුදල් ගෙවිය යුතු අය වෙනුවෙන් නෙමෙයි. එහි ඉලක්කය කුමක්ද කියන එක ඔබම හිතා බලන්න.

මේ ලැයිස්තුවේ ඉන්න බොහෝ දෙනෙකුට එහි කියන ආකාරයට පශ්චාත් උපාධි සඳහා ණය ආධාර ලබා දී තිබෙනවා කියා මා හිතන්නේ නැහැ. අනිවාර්යයයෙන්ම මෙහි සිටින අතිමහත් බහුතරය තමන්ගේ කුසලතා මත විදෙස් රටකින් ශිෂ්‍යත්වයක් ලැබ රටින් පිටවූ අය විය යුතුයි. එහෙම නැතුව රජයේ සරසවි ඇදුරෙකුට පශ්චාත් උපාධි හැදෑරීමේ මුළු වියදමම "ජනතාව ලේ, දහඩිය, කඳුළු වගුරා උපයා ගත්" මුදලින් ලැබෙනවානම් එය ඉතාම කලාතුරකින් සිදුවන්නක් විය යුතුයි. එහෙම නැත්නම් මේ විදිහට ජනතාව කියා කියන්නේ බටහිර රටවල් වල බදු ගෙවන ජනතාව ගැනත් හිතාගෙනද දන්නෙ නැහැ.

මේ අයගෙන් සෑහෙන පිරිසක් වැටුප් සහිත නිවාඩු අරගෙන ගිය අය වෙන්න පුළුවන්. ඒ අනුව, බොහෝ විට මේ ණය කියන්නේ එසේ අධ්‍යාපනය සඳහා රටින් පිටව සිටියදී ලබාගත් වැටුප්.

රැකියාවෙන් අස් නොවී පශ්චාත් උපාධි අධ්‍යයන කටයුතු සඳහා විදෙස්ගත වන සරසවි ඇදුරෙකුගේ බැඳුම්කර මුදලට ඇතුළත් වන්නේ ඒ කාලයේ ලබාගත් වැටුප් පමණක් නෙමෙයි. වැටුප් රහිත නිවාඩු ගත්තත් බැඳුම්කරයට මුදලක් එකතු වෙනවා. ඒ වගේම ඇතැම් විදේශ ශිෂ්‍යත්වලාභීන්ගේ ශිෂ්‍යත්ව මුදලේ වටිනාකමත් බැඳුම්කරයට එකතු වෙනවා. මේ අවස්ථා වලදී ඇත්තටම මහජන මුදල් වැයවීමක් සිදු වෙන්නේ නැහැ.

කොහොම වුනත්, බැඳුම්කරයකට අත්සන් තබා රටින් පිටවන අයෙක් එසේ රටින් යන්නේ නැවත සේවයට වාර්තා නොකළොත් බැඳුම්කරයේ මුළු මුදලම රජයට ගෙවන්න එකඟ වෙලයි. ඒ නිසා, රටට ආපසු එන්නේ නැත්නම් බැඳුම්කරයේ කොන්දේසි අනුව ගෙවිය යුතු මුදල අනිවාර්යයෙන්ම ගෙවිය යුතුයි. එහි කතා දෙකක් නැහැ.

එහෙම ගෙවුවේ නැත්නම් කළ යුත්තේ කුමක්ද?

බැඳුම්කරය අනුව ගෙවිය යුතු මුදල ආපසු ගෙවීම කවුරු හෝ විසින් පැහැර හරිනවානම් විශ්ව විද්‍යාල ප්‍රතිපාදන කොමිසම විසින් කළ යුත්තේ නීතිමය ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමයි. රටින් පිට සිටින තැනැත්තාව අල්ලගන්න බැරිනම් ලංකාවේ සිටින ඇපකරුවන්ව අල්ලගන්න පුළුවන්. ඔවුන්ව ඇපකරුවන් සේ පිළිගෙන තිබෙන්නේ අදාළ මුදල ආපසු ගෙවන්න පුළුවන් තරම් ආදායමක් තිබෙන නිසයි. 

බැඳුම්කර අත්සන් කර විදෙස්ගත වී ආපසු නොඑන හැමෝම අදාළ මුදල ගෙවීම පැහැර හරින්නේ නැහැ. නමුත් එසේ පැහැර හරින අය ඉන්නවා. ඒ අයට විරුද්ධව නිසි ක්‍රියාමාර්ග නොගැනීම රජයේ අකාර්යක්ෂමතාවය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක්. එයින් වෙන්නේ ගෙවිය යුතු මුදල් නිසි පරිදි ගෙවන අයට තමන් මෝඩයින් සේ දැනෙන එකයි. ඒ නිසා, තවත් අය මුදල් ආපසු ගෙවීම පැහැර හරින්න ඉඩ තියෙනවා. හැබැයි මුදල් ආපසු අය කර ගැනීමට ක්‍රියා කළ යුත්තේ ගිවිසුමේ කොන්දේසි අනුව නීතිමය වශයෙන් මිසක් පුවත්පත් දැන්වීම් පළ කිරීම වැනි මහජන මුදල් නාස්ති කරමින් කරන සෝබන වැඩ හරහා නෙමෙයි.

මගේ විශ්වාසය අනුව පුවත්පත් දැන්වීමේ නම් සඳහන් බොහෝ දෙනෙක් තමන් ගෙවිය යුතු මුදල ගෙවීම පැහැර හැර සිටින අය නෙමෙයි. මේ ඇතැම් අය ගොසිප්ලංකා පුවතට ප්‍රතිචාර දක්වමින් ඒ බව සඳහන් කර තිබෙනවා. ගොඩක් අය මුල් ගිවිසුමේ කොන්දේසි අනුව හෝ විශ්ව විද්‍යාල ප්‍රතිපාදන කොමිසම සමඟ පසුව ඇති කරගත් එකඟතාවයක් මත මාසික වාරික සේ තමන් ගෙවිය යුතු මුදල් පියවමින් සිටිනවා. පුවත්පත් දැන්වීමේ තිබෙන්නේ පසුගිය වසර අවසාන වෙද්දී ඒ අයට ගෙවන්න ඉතිරිව තිබුණු හිඟ ශේෂයයි. ඉන්පසුව ගත වූ මාස අට තුළ මේ ඇතැම් අය හිඟ මුදල් සියල්ලම පියවා අවසන්ව ඇති බව ඔවුන් සඳහන් කරනවා. 

ලැයිස්තුවේ අවසානයට නම් තිබෙන 60 දෙනෙක් පමණ ගෙවිය යුතුව තිබෙන්නේ රුපියල් ලක්ෂයකට වඩා අඩු මුදලක්. 180 දෙනෙක් පමණම ගෙවිය යුත්තේ ලක්ෂ 5කට වඩා අඩු මුදලක්. මේ අය අතර පසුගිය මාස දහය ඇතුළත තමන්ගේ ණය වාරික ගෙවා අවසන් කළ අය ඉන්න පුළුවන්. ඒ නැතත්, ගිවිසුම අනුව වාරික වශයෙන් තමන් ගෙවිය යුතු මුදල් ගෙවමින් සිටින අයෙක් බැඳුම්කරයේ කොන්දේසි අනුව මුදල් ගෙවීම පැහැර හැර තිබෙන අයෙක් සේ සලකන්න බැහැ.

ජාතික පුවත්පතක පිටුවක දැන්වීමක් සඳහා රුපියල් ලක්ෂ එකහමාරක් පමණ වැය වනවා කියා මම හිතනවා. ඒ අනුව පත්තර හතරක දැන්වීම් දැම්මොත් ලක්ෂ හයක්. එක පිටුවක නම් 120ක් පමණ තිබෙන නිසා එක නමක් පළ කරන්න වියදම රුපියල් පන්දාහක් පමණ වෙනවා. ඊටත් අඩු මුදලක් ගෙවිය යුතු අයත් මේ ලැයිස්තුවේ ඉන්නවා.

බැඳුම්කරයක් අත්සන් කර රටින් පිටවී එහි කොන්දේසි අනුව ගෙවිය යුතු මුදල නොගෙවා සිටීම ඉතා පැහැදිලිවම වරදක්. ඒ වරද කරන්න ඉඩ හැරීමෙන් වෙන්නේ තවත් අය ඒ වරදට පෙළඹවීමක්. නමුත්, බැඳුම්කරයේ කොන්දේසි අනුවම හෝ පසුව ඇති කරගත් එකඟතාවයක් මත වාරික වශයෙන් මුදල් ගෙවමින් සිටින අයගේ නම් මේ ලැයිස්තුවේ තිබෙනවානම් එය අදාළ පුද්ගලයින්ගේ පෞද්ගලිකත්වයට හානි කිරීමක්. ඒ වගේම මුදල් අය කර ගැනීම සඳහා අනුගමනය කළ යුතු ක්‍රියාපටිපාටිය නිසිපරිදි අනුගමනය නොකර පුවත්පත් දැන්වීම් දැමීම තවත් මහජන මුදල් නාස්තියක් පමණයි.

ලංකාවට ආපහු ආපු නැති එක ගැන මේ අයට පොඩි හරි අවුලක් තිබුණනම් ලංකාවේ වෙන මේ වගේ විහිළු වැඩ දැක්කම හිත හදාගන්න පහසුවක් වෙයි.

රුපියල අවප්‍රමාණය වීමේ වාසිය පුහු තර්කයක්ද?

අජිත් නිවාඩ් කබ්රාල් සමග කරපු පුවත්පත් සාකච්ඡාවකට පාඨකයෙකු අපේ අවධානය යොමු කරවලා තිබුණා. එහි අදාළ කොටස පහත උපුටා දැක්වෙනවා.

"රුපියලේ අගය පිරිහීමෙන් ආර්ථිකයට වාසි අත්වන බව කියන අය ද සිටිති. තාක්ෂණික වශයෙන් මේ තත්ත්වය යොදාගෙන එසේ විග්‍රහ කළ හැකිය. අපනයන වර්ධනය වීමට අපනයන තරගකාරිත්වය වැඩි කිරීමට රුපියලේ අගය පිරිහීමෙන් ශක්තියක් ලැබෙන බව ඉහත පදනමේ සිට පෙන්වා දිය හැකිය. මේ තර්කය වසර පනහක පමණ සිට ඉදිරිපත්ව තිබේ. මේ තර්කයේ ඇත්තක් තිබේ නම් 8.83 ක තිබූ රුපියලේ අගය අද 170 වන විට මහා පරිමාණයෙන් අපනයන වර්ධනය වී තිබිය යුතුය. එහෙත් එවැන්නක් සිදුව නැත. ​ඩොලරයට සාපේක්ෂව රුපියලේ අගය රුපියල් 40 කින් පමණ පසුගිය කාලයේදී අඩුවී තිබේ. එසේ වූ පමණින් එයින් කිසිදු ප්‍රයෝජනයක් ලැබී නැත. එනිසා යම් යම් අය ගොඩ නඟන ඉහත කී තර්කය පුස්සකි. තාක්ෂණික වශයෙන් මෙවන් තර්ක ගොඩනැඟුවද කිසිදු අවස්ථාවක ප්‍රායෝගිකව මේ මහ පොළොවේ එවැන්නක් සිදුව තිබෙනු දක්නට නැත. පොතේ යම් යම් කරුණු කාරණා සඳහන්ව තිබේ. ඇතැම් ලේඛකයෝද මේවා ලියති. කවුරු කුමක් කීවද ඒවා ප්‍රායෝගිකව නොවන්නේ නම් කිසිදු පලක් නැත.

ඇතැම් විශේෂඥයන් යැයි කියා ගන්නා අය ද මෙවන් පුහු තර්ක ගොඩනඟති. රුපියලේ අගය පිරිහීම රටට යහපත් බව ඔවුහු පෙන්වා දුන්හ. එයින් පෙන්නුම් කරන්නේ ඔවුන්ගේ තරමය. ජනතාව අතරට ගොස් මෙවන් ප්‍රකාශ කළහොත් මොවුන්ට නිසි ප්‍රතිචාර ලැබෙන බවනම් පැහැදිලිය."

දැන් මෙයින් කියැවෙන්නේ කුමක්ද? කබ්රාල් කියන්නේ මේ වෙලාවේ රුපියල පිරිහීම වාසිදායක බව න්‍යායාත්මකව නිවැරදි වෙන්න පුළුවන් වුවත් ප්‍රායෝගිකව වැරදි බවයි. ආර්ථික විද්‍යා න්‍යාය ගැන ඔහුට විශ්වාසයක් නැති බව පේනවා. ඔහු කියන්නේ මේ වාසි මහ පොළොවේ දකින්න නොලැබෙන බවයි.

වෛද්‍ය, ඉංජිනේරු වැනි වෘත්තියක් හා අදාළව පුහුණුවක් ලබා තිබෙන කෙනෙක් "දකින" දේ එවැනි පුහුණුවක් නැති කෙනෙකුට නොපෙනෙන්න පුළුවන්. තමන්ට නොපෙනෙන දෙයක් කෙනෙක්ට විශ්වාස කරන්න අමාරුයි. එහෙම විශ්වාස කරනවනම් කරන්න වෙන්නේ අදාළ විෂයයෙහි පුහුණුවක් ලබා තිබෙන විශේෂඥයා දකිනවා කියන දේ මත විශ්වාසය තියමිනුයි. 

විශේෂඥයෙකුට පෙනෙන ඇතැම් දේවල් වෙනත් අයෙකුට පෙන්වන්න අමාරුයි. පුහුණුවක් ඇති අයෙක් ස්කෑන් ඡායාරූපයක හෝ එක්ස්-රේ ඡායාරූපයක දකින දේ වෙනත් අයෙකුට ඇඟිල්ල දිගු කර පෙන්නුවත් නොපෙනෙන්න පුළුවන්. ඒ දෙවැන්නාට එය දකින්න අවශ්‍ය පුහුණුව නැති නිසා. නමුත්, අදාළ තැනැත්තෙකුට එසේ දකින සුවිශේෂී දෙයක් පෙන්වන්න උත්සාහයක් හෝ ගැනීම වැදගත්. ඇතැම් විට පෙන්වා දීමෙන් පසුව දෙවැන්නා එය දකින්න ඉඩ තිබෙනවා. හැබැයි දකින්න උවමනාවක් නැති අයෙක්ටනම් ඒ විදිහට පෙන්වීම අසීරුයි. දැක්කත් නොදැක්කා වගේ ඉන්න අයත් ඉන්නවා. 

බටහිර වෛද්‍යවරයෙකු පිළිකාවක් හඳුනාගෙන ශල්‍ය කර්මයකින් සිරුරේ කිසියම් කොටසක් ඉවත් කරන්න කිවුවට පස්සේ එසේ නොකර පිලිකාව සුව කර දෙන්න ඉදිරිපත් වන අය ඉන්නවා. මෙහිදී බටහිර වෛද්‍ය මතය ප්‍රතික්ෂේප කරන කෙනා මෙහෙම කියන්න පුළුවන්.

"ඔය දොස්තරලා ඉගෙන ගෙන තියෙන විදිහට ඔය විදිහට ඔපරේෂන් කරන එක හරි ඇති. ඒත් ඔහොම ඔපරේෂන් කරලත් මැරිච්ච මිනිස්සු කොච්චර ඉන්නවද?"

මේ වගේ වෙලාවක විකල්ප වෛද්‍යක්‍රමයක් හදාරා පුහුණුවක් ලබා ඇති අයෙක් වෙනත් මතයක් ඉදිරිපත් කිරීම එක් කරුණක්. එවැනි කිසිදු දැනුම් පද්ධතියක් මත පදනම් නොවී තමන්ගේ හිතුමනාපයට ලෙඩාගේ ජීවිතය සමග සෙල්ලම් කිරීම තවත් කරුණක්.

කබ්රාල් කියන්නේ දශකයක් පමණ කාලයක් ලංකාවේ මහ බැංකුවේ හිටපු අධිපති. ඇතැම් විට අනාගත ආණ්ඩු වෙනසකින් පසුව ලංකාවේ ආර්ථිකය මෙහෙයවීමේ කාර්ය භාරය නැවතත් ඔහුගේ අතට එන්න වුවත් බැරිකමක් නැහැ. මෙහිදී ඔහු විසින්ම පැහැදිලිවම කියන විදිහට ඔහු ආර්ථික විද්‍යා න්‍යාය ගැන විශ්වාසය නොතබන කෙනෙක්. මෙය හරියට බටහිර වෛද්‍ය විද්‍යාව ගැන විශ්වාසය නොතියන, දේශීය හෝ ආයුර්වේද වෛද්‍යවරයෙකු හෝ නොවන කෙනෙක් බටහිර වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර කරන රෝහල් වල රෝහල් ප්‍රධානියා ලෙස කටයුතු කිරීම වැනි දෙයක්.

කබ්රාල් කියන විදිහට ඔහු ක්‍රියා කරන්නේ ඔහුට මහ පොළොවේ පෙනෙන දේ අනුවයි. එතැනින් නොනවතින ඔහු න්‍යාය අනුව නිවැරදි දෙය ජනතාවට කියන්න ගියොත් "ජනතාව නිසි ප්‍රතිචාර" දක්වනු ඇති බවත් කියනවා. එහෙම දේවලුත් වෙලා තියෙන නිසා ඒ ගැනත් සටහන් කර තබන්න වෙනවා.

"මේ තර්කයේ ඇත්තක් තිබේ නම් 8.83 ක තිබූ රුපියලේ අගය අද 170 වන විට මහා පරිමාණයෙන් අපනයන වර්ධනය වී තිබිය යුතුය." 

කබ්රාල් මේ කියන්නේ 1976 සිට කාලය ගැනයි. 1976දී තිබුණේ නියම විණිමය අනුපාතය නොවන බවත් එය 1977 වෙද්දී 15.56ක් වූ බවත් අපි අමතක කරමු. ඔහු කියන 8.83 හා 170 ගණන් ගත්තත් ඩොලරයක අගය රුපියල් වලින් වැඩි වෙලා තිබෙන්නේ විසි ගුණයකට ටිකක් අඩුවෙන්. එහෙම වැඩි වෙද්දී ලංකාවේ අපනයන පරිමාවත් විසිගුණයකට වඩා වැඩියෙන් වැඩි වෙලා තිබෙනවා. 1976දී අපනයන පරිමාව ඩොලර් මිලියන 558.8ක් පමණයි. 2017දී ඩොලර් මිලියන 11,360.4ක්.

කොහොම වුණත් මේ පැහැදිලි කිරීම පුහු තර්කයකට ප්‍රතිචාරයක් ලෙස ඉදිරිපත් කරන්න පුළුවන් පුහු ප්‍රති-තර්කයක් පමණයි. රුපියල අවප්‍රමාණය කිරීමෙන් පමණක් අපනයන වර්ධනය කළ හැකි බව කිසිදු ආර්ථික විද්‍යාඥයෙක් කියන්නේ නැහැ. ඒ වගේම රුපියල ශක්තිමත් වීම නරක දෙයක් කියා කියන්නෙත් නැහැ. ප්‍රශ්නය තිබෙන්නේ මහ බැංකුව විසින් අලුත් මුදල් විශාල ලෙස සංසරණයට එකතු කිරීම නිසා රුපියල දුර්වල වීමෙන් පසුව විදේශ ණය යොදා ගනිමින් රුපියල කෘතීම ලෙස ඉහළින් තියපු එකෙයි. 

පසුගිය කාලයේ මේ විදිහට ණයට ගත් ඩොලර් වල උදවුවෙන් විණිමය අනුපාතිකය කෘතීම ලෙස පහළින් තියා ගැනීම නිසා දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ ප්‍රතිශතයක් විදිහට ලංකාවේ අපනයන පරිමාව සීඝ්‍රයෙන් පහතට වැටුණා. මෙහිදී කබ්රාල් මහ බැංකු අධිපති ලෙස කටයුතු කළ කාලය තුළ සිදු වූ අපනයන බිඳ වැටීම කැපී පෙනෙනවා. රුපියල අවශ්‍ය පමණ අවප්‍රමාණය කළත් ඒ බිඳ වැටීමෙන් ගොඩ ඉන්න වසර කිහිපයක් යයි.

පහත රූප සටහන හා ප්‍රස්තාරය දෙස බැලු විට මේ කියන කරුණ හුදෙක් න්‍යායාත්මක කරුණක් පමණක් නොවන බව පැහැදිලි වෙයි. ඩොලරයක නාමික අගය හා ක්‍රය ශක්ති සාම්‍ය අගය අතර අනුපාතය 2001ට සාපේක්ෂව 2010 වෙද්දී 61.6% මට්ටමට පහළ වැටුණා. එයට සමාන්තරව ලංකාවේ භාණ්ඩ හා සේවා අපනයන පරිමාව දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 37.3%ක සිට 19.5% දක්වා අඩු වුණා. ඉන්පසුව රුපියල යම් තරමකින් අවප්‍රමාණය වෙන්න ඉඩ ඇරපු නිසා හානිය ඒ මට්ටමේ නැවතුනත් මේ හානිය සුළුපටු නැහැ.

රුපියල ඕනෑවට වඩා ශක්තිමත්ව තියන තරමට අපනයන භාණ්ඩ නිපදවීම පාඩු ලබන කටයුත්තක් වෙනවා. එවිට මේ නිෂ්පාදන කර්මාන්ත ක්‍රමයෙන් බිඳ වැටෙනවා. හැබැයි කෙනෙක් අවුරුදු ගණනක් කරපු ව්‍යාපාරයක් එකපාරටම වහලා දාන්නේ නැහැ. මොකද ඒ වන විටත් විශාල ස්ථිර පිරිවැයක් යොදවලා අවසන් නිසා. විණිමය අනුපාතිකය නිවැරදි වෙයි කියා නිෂ්පාදකයෝ බලා ඉන්නවා. ඒ නිසා නිෂ්පාදනය නවත්වන්නේ වසර කිහිපයකට පසුව. භාණ්ඩ පමණක් ගත්තොත් ලංකාවේ අපනයන පරිමාව දදේනි ප්‍රතිශතයක් ලෙස 2001 සිට 2016 දක්වාම පහළ ගියා. 29.3% මට්ටමේ ඉඳලා 12.7% මට්ටම දක්වාම. 

රුපියල අවප්‍රමාණය වෙද්දී නැවතත් දේශීය නිෂ්පාදන ක්‍රමයෙන් ලාභදායී වෙනවා. ඒ වුනත්, ඒ ලාබය බලාගෙන දේශීය කර්මාන්ත බිහිවෙන්න වසර කිහිපයක් යනවා. භාණ්ඩ නිෂ්පාදනය එකවරම ආරම්භ කරන්න අමාරුයි. භාණ්ඩ අපනයනයේ තිබුණු ප්‍රවණතාව 2017දී යාන්තමින් අනිත් පැත්ත හැරෙමින් තිබෙන බව පේනවා.

කොහොම වුනත් ආර්ථිකයේ සේවා අංශය විණිමය අනුපාතික වෙනසට ක්ෂණිකව ප්‍රතිචාර දක්වනවා. මොකද සේවා නිපදවන ව්‍යාපාර අරඹන්න ලොකු ස්ථිර පිරිවැයක් අවශ්‍ය නොවන නිසා. 2001 දී දදේනියෙන් 8.1%ක් වූ සේවා අපනයන 2010 වෙද්දී 4.3% මට්ටමට වැටුණා. දැන් 8.9% මට්ටමට වැඩි වෙලා තිබෙනවා. රුපියල යම් තරමකින් අවප්‍රමාණය වෙන්න ඉඩ දීම නිසා මේ අවුරුද්දේ 10% මට්ටමට කිට්ටු වෙයි කියා මම හිතනවා.

ගැලවීමේ මාර්ගය සේවා ආර්ථිකයයි!

ලංකාව කියන්නේ තව දුරටත් කෘෂි කාර්මික හෝ කාර්මික රටක් නෙමෙයි. පසුගිය 2017 වසරේ ලංකාවේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 57%ක්ම සේවාවන්. වසරක් තුළ ආර්ථිකය ප්‍රසාරණය වීමේදී සේවා අංශයේ දායකත්වය ඊටත් වඩා වැඩියි. ඒ කියන්නේ මේ 57% ප්‍රතිශතය ක්‍රමයෙන් වැඩි වෙමිනුයි තියෙන්නේ.

නිදහස් අධ්‍යාපනය, නිදහස් සෞඛ්‍යය ආදිය වෙනුවෙන් කරන පොදු වියදම් හරහා ලංකාව මානව ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් විශාල මුදලක් වැය කරනවා. ඒ අතරම, රටේ ඉතුරුම් අනුපාතය ආයෝජන අනුපාතයට වඩා අඩු නිසා, විදේශ ණය නැත්නම්, ප්‍රාග්ධන සංචිත ප්‍රසාරණය වීමක් සිදු නොවන තරම්. 

කෘෂිකාර්මික හා කාර්මික අංශ වලට සාපේක්ෂව සේවා නිෂ්පාදන සඳහා වැඩිපුර අවශ්‍ය වෙන්නේ මානව ප්‍රාග්ධනයයි. ඒ නිසා, මානව ප්‍රාග්ධනය වේගයෙන් වර්ධනය වන, එහෙත් භෞතික ප්‍රාග්ධනය එසේ වර්ධනය නොවන ලංකාව වගේ රටක කාර්මික නිෂ්පාදන වර්ධනය කරනවාට වඩා සේවා නිෂ්පාදන වර්ධනය කිරීම පහසුයි. ඇත්තටම ස්වභාවිකව වෙන්නෙත්, විය යුත්තේත් ඒකම තමයි. 

බැටින් ලයින් එක ශක්තිමත්නම් පුළුවන් තරම් ස්කෝර් කරන්න ඕනෑ. බෝලිං ලයින් එක හොඳනම් විකට් ගන්න ඕනෑ. එහෙම නැතුව බැරි මගුල පස්සේ පන්නමින් හිටියොත් මැච් එක පරදිනවා.

මානව ප්‍රාග්ධනය තරඟකාරී මට්ටමක තිබෙන ලංකාව වගේ රටකට සේවා නිෂ්පාදනයේදී වෙනත් රටවල් එක්ක තරඟ කිරීම පහසුයි. ඒ නිසා, ජාත්‍යන්තර වෙළඳාමේදී භාණ්ඩ නිපදවා අපනයනය කර ආදායම් උපයනවාට වඩා පහසුවෙන් සේවා අපනයනය හරහා විදේශ විණිමය ඉපැයිය හැකියි. 

කොහොමටත් ලංකාවේ භාණ්ඩ අපනයන ආදායමට සාපේක්ෂව සේවා අපනයන  ආදායම ක්‍රමයෙන් වර්ධනය වෙමිනුයි තියෙන්නේ. අවශ්‍ය දිරි ගැන්වීම් නොකඩවා ලැබුණොත් තව වසර කිහිපයක් යද්දී ලංකාවේ සේවා අපනයන ආදායම භාණ්ඩ අපනයන ආදායමට වඩා වැඩි වෙයි. දැනටත් සේවා අපනයන වලින් ලැබෙන ඩොලර් ප්‍රමාණය භාණ්ඩ අපනයනයෙන් ලැබෙන ප්‍රමාණයෙන් 70%කට පමණ ආසන්නයි.

බළලා මැටියෙන් වුනත් මීයෝ අල්ලනවනම් ප්‍රශ්නයක් නෑ කියනවනේ. ඒ වගේ, රටට ඩොලර් එනවනම් ඒ භාණ්ඩ අපනයනයෙන්ද නැත්නම් සේවා අපනයනයෙන්ද කියන එකේ ප්‍රශ්නයක් නැහැ. භාණ්ඩ අපනයන හා ආනයන අතර හිඟයක් තිබුණත්, එය ඉක්මවන අතිරික්තයක් සේවා වෙළඳාමෙන් ගන්න පුළුවන්නම් රටට ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නයක් එන්නේ නැහැ.

ගොඩක් අය කියන කතාවක් තමයි ඩොලර් එක කීයට ගියත් වාහන, ඉන්ධන වගේ දේවල් ආනයනය අඩු නොවන බව. ඒ වගේම අපේ අපනයන ඩොලර් එකේ මිලට ප්‍රතිචාර නොදක්වන බවත් අහන්න ලැබෙනවා. මේ කතා වල යම් කිසි පදනමක් තිබෙනවා. 

මේ වන විට ඩොලර් හිඟය නිසා ලංකාවේ අත්‍යාවශ්‍ය නොවන ආනයන සෑහෙන තරමකට අඩු වෙලයි තියෙන්නේ. ඒ නිසා, ඩොලර් එක කීයට ගියත් ආනයන පරිමාව විශාල ලෙස අඩුවෙන එකක් නැහැ. ඒ වගේම, අපනයන වැඩි කරන එක එක පාරටම කරන්නත් බැහැ.

එහෙමනං ඉකොනොමැට්ටා කියනවා වගේ තවදුරටත් ඩොලර් එකේ මිල ඉහළ යන්න ඇරියොත් රට අමාරුවේ නේද?

නෑ. එහෙම වෙන්නේ නැහැ.

අවුල ලිහන යතුර තියෙන්නේ සේවා ආර්ථිකයේ. අපනයන වෙළඳපොළට භාණ්ඩ නිෂ්පාදනය කරන එක ක්ෂණිකව කරන්න බැරි වුනත්, සේවා නිෂ්පාදන ඉහළ දමන එක ක්ෂණිකව කරන්න පුළුවන්. ඒ සඳහා අවශ්‍ය සම්පත් රට ඇතුළේ තියෙනවා. 

මේ ආණ්ඩුව බලයට පත් වුනාට පස්සේ යම් තරමකින් විණිමය අනුපාතිකය ඉහළ යන්න ඉඩ දුන්නා. ඒ හේතුව නිසා වෙළඳ ගිණුමේ හිඟය ලොකුවට අඩු වුනේ නැතත්, සේවා ගිණුමේ අතිරික්තය දැනෙන තරමට ඉහළ ගියා. මේ අවුරුද්දේ තවත් ඉහළ යයි.

ඉකොනොමැට්ටා අනාවැකිකරුවෙක් නොවෙයි. එහෙත්, මේ වසර ඉවර වෙද්දී රුපියල් 180 පමණ මට්ටමටත්, 2019 වසර තුළදී  රුපියල් 220-230 මට්ටමටත් ඩොලරයක මිල ඉහළ යන්න ඇරලා පහුගිය කාලයේ සිදුවුණු ඓතිහාසික වැරැද්ද නිවැරදි කළොත් 2020 වෙද්දී ගෙවුම් ශේෂ ප්‍රශ්නයක් නැති වෙයි කියන එක මගේ දැඩි විශ්වාසයයි.

මේක වෙන්නේ කොහොමද?

දැනටත් මූල්‍ය සේවා අංශය හැර ලංකාවේ අනෙකුත් සේවා අංශයන් සියල්ලම ඩොලර් උපයනවා. උදාහරණයක් විදිහට අපි සංචාරක අංශය ගනිමු. 2017 වසරේදී ලංකාවට පැමිණි සංචාරකයින් රටට ඩොලර් බිලියන 3.9ක් ගෙනාවා. ලංකාවේ අය විදේශ සංචාර වෙනුවෙන් ඩොලර් බිලියන 1.6ක් වැය කළා. මේ අනුව, ඩොලර් බිලියන 2.4ක් ලංකාවේ ඉතිරි වුනා. 

ඩොලර් එක වැඩි වන විට ලාංකිකයින්ට විදේශ සංචාර වඩා මිල අධික වෙනවා. එවිට ඔය ඩොලර් බිලියන 1.6න් කොටසක් ඉතුරු වෙනවා. ඒ වගේම සංචාරකයින්ට ලංකාව වඩා ලාභදායී වන නිසා රටට එන ඩොලර් ඉහළ යනවා. මෙය සංචාරකයින් ප්‍රමාණය ඉහළ යාම මගින් වගේම ඔවුන් වියදම් කරන මුදල් ප්‍රමාණය වැඩි වීමෙනුත් වෙන්න පුළුවන්. 

අවසාන ප්‍රතිඵලය වෙන්නේ ඩොලර් අතිරික්තය ඉහළ යන එකයි. අත්‍යාවශ්‍ය භාණ්ඩ ආනයනය සීමා කරලා ඉතුරු කරගන්න සොච්චමකට වැඩිය ලොකු ගාණක් මේ විදිහට ඉතුරු වෙයි.

ගුවන් ප්‍රවාහනය වගේ වෙනත් අංශයක් ගනිමු. විදේශිකයෙක් ශ්‍රී ලන්කන් ප්‍රවේශ පත්‍රයක් මිල දී ගන්නා විට රටට ඩොලර් එනවා. ලාංකිකයෙක් වෙනත් ගුවන් සේවයක් භාවිතා කරන කොට ඩොලර් එළියට යනවා. ගුවන් සේවා සැපයීමේ වියදම බොහෝ දුරට ඉන්ධන වියදම. එය කොයි ගුවන් සේවයටත් සමානයි. පිරිවැය වෙනස් වෙන්නේ අනෙකුත් වියදම් වලින්. ඩොලර් එක ඉහළ යන කොට ලංකාවට සාපේක්ෂව අනෙක් රටවල මේ අනෙකුත් වියදම් ඉහළ යනවා. එතකොට ශ්‍රී ලන්කන් එකට සාපේක්ෂව අඩු මිලකට ප්‍රවේශපත් විකිණිය හැකියි. ඒ හරහා වෙනත් ගුවන් සේවා වලට යන ලාංකිකයින්ගේ මුදල් ඉතුරු කර ගත්තොත් එතැනම සෑහෙන ඩොලර් ප්‍රමාණයක්.

සේවා ආනයන අපනයන සිදුවන ආකාරය මතුපිටින් පෙනෙන්නේ නැහැ. පිටරටක කෙනෙක් ලංකාවට කතා කරන හැම වෙලාවෙම ලංකාවට මුදල් එනවා. කතා කරන්නේ මොබිටෙල් දුරකථනයකටනම් ඒ සමාගමටයි මුදල් එන්නේ. දුරකථන ඇමතුමට මුදල් අය කලේ ස්කයිප් එකෙන් කියමු. කෝල් එක එන්නේ මොබිටෙල් එකකටනම් එම සමාගම කරන්නේ සේවා සැපයීමක්. ඔවුන් එහි මිල අය කරගන්නවා. මේ විදිහටම වෙනත් රටක දුරකථනයකට ලංකාවේ සිට කතා කරද්දී ඩොලර් එළියට යනවා. ඩොලර් එකේ මිල වැඩි වෙද්දී මේ සමතුලනය වහාම වෙනස් වෙනවා. භාණ්ඩ නිෂ්පාදනයේදී වගේ කාලයක් ගත වෙන්නේ නැහැ.

මහ බැංකු වාර්තාවෙන් උපුටාගෙන පළ කරන පහත වගුවේ තිබෙන්නේ ලංකාවේ සේවා ගෙවීම් හා ලැබීම්. 2017 වසරේදී භාණ්ඩ අපනයනයෙන් ඩොලර් බිලියන 11.36ක් රටට එනකොට සේවා අපනයනයෙන් ඩොලර් බිලියන 7.76ක්ම ලැබී තිබෙනවා. ඒ වගේම වෙළඳ ගිණුම ඩොලර් බිලියන 9.62ක හිඟයක් පෙන්වද්දී සේවා ගිණුමේ තිබෙන්නේ ඩොලර් බිලියන 3.3ක අතිරික්තයක්. 

ඩොලර් එක කීයට ගියත් ජංගම ගිණුමේ ශේෂය වෙනස් නොවන බව ඇතැම් අය කියනවනේ. සාමාන්‍ය අයත් නෙමෙයි. ලංකාවේ ආර්ථිකය මෙහෙයවීමේ බලය තිබුණු, තිබෙන හෝ ඉදිරි කාලයේදී ගන්නට ඉඩ ඇති අය. ඩොලර් එක මේ තරමට හෝ ඉහළ යන්න ඉඩ දීමේ බලපෑම කොයි තරම්ද කියන එක ඉදිරි ලිපියකින් පෙන්වන්නම්.

අමුඩ ගසා වැළැක්විය නොහැකි ඩොලර් අතීසාරය

ගෙවුම් ශේෂ අර්බුදයට මුහුණ දීමේ ආණ්ඩුවේ (මහ බැංකුවේ) උපාය මාර්ග අතර ආනයන සීමා කිරීමේ උත්සාහය කැපී පෙනෙනවා. ඇතැම් අය පෙන්වා දී තිබෙන්නේ මේ ආකාරයෙන් ආනයන සීමා කිරීම එතරම් ප්‍රතිඵලදායක නොවන බවයි. ඒ තර්කයට පදනමක් තිබෙනවා.

මේ වන විට ලංකාවේ ආනයන වියදම අපනයන ආදායම මෙන් දෙගුණයක් පමණ වන බව ඇත්ත. නමුත්, ආනයන වෙනුවෙන් වැය කරන්න ඩොලර් රට තුළට කොහෙන් හෝ පැමිණිය යුතු නිසා අපනයන අඩු වන විට ආනයනත් අඩු වෙනවා.

පසුගිය ආණ්ඩුව කාලයේ ක්‍රියාත්මක කළ විණිමය ප්‍රතිපත්තිය හේතුවෙන් රටේ අපනයන විශාල ලෙස අඩු වුණා. මා මෙහිදී අඩු වුනා කියන්නේ රටේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට සාපේක්ෂවයි. මෙසේ අපනයන ආදායම් අඩු වීමට සාපේක්ෂව ආනයන වියදමුත් අඩු වුණා. ඒ අඩු වුනෙත් රටේ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට සාපේක්ෂවයි. ඒ අනුව, දැන් ලංකාවේ ජාත්‍යන්තර වෙළඳ පරිමාව ජාතික ආදායමේ ප්‍රතිශතයක් ලෙස ගත්තහම හැත්තෑ හතට කලින් කාලයටත් වඩා අඩු බව මා කලින් ලිපියකින් පෙන්වා දුන්නා.

එහෙම අඩු වෙලා මේ වන විට ඇත්තටම වැඩි වශයෙන්ම රටට ආනයනය කරන්නේ ආනයනය නොකරම බැරි දේවල්. ඒ නිසා ආනයන වියදම් තවත් අඩු කිරීම ඉතාම අමාරු කටයුත්තක්. කෙසේ හෝ කළ යුත්තේ ණය නොවන මාර්ග වලින් ඩොලර් හොයා ගැනීමයි. එය වහාම කරන්න අමාරු වෙයි. නමුත් කරන්න බැරිකමක් නැහැ.

ගණන් හිලවු වලින් පෙන්වනවානම් ආනයන වියදම් වලින් 22.3%ක්ම යන්ත්‍ර සූත්‍ර, ගොඩනැගිලි ද්‍රව්‍ය, ප්‍රවාහන උපකරණ වැනි ආයෝජන භාණ්ඩ. තවත් 54.5%ක් අන්තර් භාණ්ඩ. පරිභෝජන භාණ්ඩ ලෙස සැලකෙන්නේ ආනයන වලින් 21.5%ක් පමණයි. එයිනුත් පරිප්පු, සීනි, කිරි නිෂ්පාදන, බෙහෙත් වර්ග වැනි ප්‍රධාන අයිතමයන් කෙටිකාලීනව සීමා කිරීම අසීරුයි. පහත වගුව උපුටාගත්තේ මහ බැංකු වාර්තාවෙන්.

මහ බැංකුව අත්‍යාවශ්‍ය නොවන භාණ්ඩ සේ නම් කර ඇති ලැයිස්තුවේ තිබෙන දේවල් ආනයනය කිරීම සීමා කළා කියා ලොකුවට ඩොලර් ඉතිරි වීමක් වෙන එකක් නැහැ. එය අතීසාරයට ගහන අමුඩයක් පමණයි.

අත්‍යාවශ්‍ය ද්‍රව්‍ය කියන එක මහ බැංකුවට තීරණය කළ හැකි දෙයක් නෙමෙයි. පසුගිය දවසක නරඹපු රූපවාහිණී වැඩ සටහනකදී කීර්ති පැස්කුවෙල් විසින් විදේශ සංචාරයක් අතරතුර ඔහුට වූ ඇබැද්දියක් විස්තර කළා. ඔහු කියපු විදිහට ප්‍රසංගයකට පෙර නැවතී සිටි නිවසකදී තවත් සහෝදර කලාකරුවෙක් ඔහු පාවිච්චි කරන කිසියම් ආලේපනයක් ඔහුගෙන් නොවිමසා මුහුණේ උලාගෙන ඉවර කර දමනවා. මේ ආලේපනය ඔහු නිශ්චිත ආලේපන වර්ග දෙකක් යොදා ගෙන හදා ගන්නා එකක්. ඒවා නැති වීමෙන් ඔහු විශාල අසීරුවකට පත් වෙනවා. ඒවා ඔහුගේ අත්‍යාවශ්‍ය භාණ්ඩ.

මගේ පියාගේ අත්‍යාවශ්‍ය භාණ්ඩ වුණේ ඔහු පානය කළ දුම්වැටි වර්ගය හා ප්ලේන් ටී. අනෙක් කිසිවක් ඔහුට අත්‍යාවශ්‍ය භාණ්ඩයක් වුණේ නැහැ. වේගවත් අන්තර්ජාල සම්බන්ධතාවක් සමඟ පරිගණකයක් මගේ අත්‍යාවශ්‍ය ලැයිස්තුවේ උඩින්ම තිබෙනවා.

සංචාරක කර්මාන්තය මේ වන විට ලංකාව ඩොලර් උපයන ප්‍රධාන මාර්ගයක්. තමන්ගේ රටේදී මිල දී ගත හැකි දේවල් ලංකාවේදී මිල දී ගත හැකි වීම බොහෝ සංචාරකයින්ට වැදගත් කරුණක්. මේ ඇතැම් සංචාරකයින්ට කිසියම් සන්නාමයක සුවඳ විලවුන් වර්ගයක් හෝ ආලේපන වර්ගයක් අත්‍යාවශ්‍ය භාණ්ඩයක් වෙන්න පුළුවන්. ඒ නිසා, ඔය අත්‍යාවශ්‍ය නොවන භාණ්ඩ සීමා කිරීම කියන්නේ දෙපැත්ත කැපෙන ආයුධයක්.

කොහොම වුනත් අතීසාරය සුව වන තුරු අමුඩ නැතුව ඉන්නත් බැහැ.

සිස්සත්තේ

පහේ ශිෂ්‍යත්ව විභාගය ගැන නැවතත් කතාබහක් ඇති වෙලා තියෙනවනේ. මේ ගැන ලිපියක් ලියන්න හිත හිතා ඉන්න අතරේ ලියන්න හිතපු ගොඩක් දේවල් අජිත් පැරකුම් විසින් ලියා තිබෙන බව දැක්කා. ඒවා නැවත ලියන්න අවශ්‍ය නැහැනේ. පැරාගේ ලිපියට ලින්ක් එකක් මේ ලිපිය අන්තිමට තියෙනවා. කොහොම වුනත්, එහි නැති මගේ අත්දැකීම් හා අදහස් ටිකක් සටහන් කරන්නම්.

පටන් ගන්න වෙන්නේම පොර ටෝක් ටිකකින්. පොර ටෝක් වුණත් බොරු නොවන නිසාත්, මාතෘකාවට අදාළ නිසාත් ලියන්නම වෙනවා.

ඉකොනොමැට්ටා පහේ ශිෂ්‍යත්වය ඉහළින්ම සමත් වූ කෙනෙක්. ඒ දවස් වල විභාග ප්‍රතිපල දීමේ ක්‍රියාවලිය පරිගණකගත කරලා තිබුණේ නැහැ. ඒ නිසා මගේ ලකුණු ප්‍රමාණය ලංකාවෙන් කී වැනි තැනද කියා දැනගන්න ක්‍රමයක් තිබුණේ නැහැ. හරියටම දන්නේ එය දිස්ත්‍රික්කයේ වැඩිම ලකුණු ප්‍රමාණය වූ බව පමණයි.

ඒ කාලයේ ශිෂ්‍යත්ව ප්‍රශ්න පත්‍ර ලකුණු කිරීම හා ප්‍රතිඵල ලේඛණ සකස් කිරීම දිස්ත්‍රික් මට්ටමින් හෝ ප්‍රාදේශීය අධ්‍යාපන කොට්ඨාශ මට්ටමෙන් සිදුවුණා කියලයි මම හිතන්නේ. ප්‍රතිඵල ලැබුණු දවසේම ප්‍රාදේශීය අධ්‍යාපන කොට්ඨාශයේ වැඩිම ලකුණ බවත් සතියකට පමණ පස්සේ දිස්ත්‍රික්කයේ වැඩිම ලකුණ බවත් දැනගන්න ලැබුණා.

මා ලබාගත් ලකුණු ප්‍රමාණය ඒ අවුරුද්දේ ලංකාවේ ඕනෑම පාසැලකට ඇතුළු වීමට අවශ්‍ය ලකුණු ප්‍රමාණයත් වඩා ගොඩක් වැඩියි. මුළු ලකුණු ප්‍රමාණයෙන් අඩු වෙලා තිබුණේ බොහොම ටිකයි. හැබැයි එවැනි ලකුණු ප්‍රමාණයක් ගැනීමේ ඉලක්කයක් ඒ දවස්වල මට තිබුණේ නැහැ. දෙමවුපියන් මේ වෙනුවෙන් ලොකු බරක් දැම්මෙත් නැහැ. කොහොමටත් ඒ කාලයේ දැන් වගේ පහළ පන්තිවල ළමුන් ටියුෂන් ගියේ නෑනේ.

ශිෂ්‍යත්වයේ ප්‍රතිඵල අනුව, ඒ කාලයේ මෙන්ම දැනටත් ලංකාවේ ජනප්‍රියම පාසැලට ඇතුළු වීමේ අවස්ථාව මට හිමි වන විට මම මා පහේ ශිෂ්‍යත්වය ලියූ ප්‍රාථමික පාසැලේ සිට දිස්ත්‍රික්කයේ ප්‍රධාන පෙළේ මධ්‍ය මහා විද්‍යාලයකට ඇතුළත් වෙලා. ඒ ඇතුළත්වීමේ විභාගයක් හරහා. ජනවාරි මාසයේ එහි ඇතුළු වී සති කිහිපයකින් ශිෂ්‍යත්ව ප්‍රතිඵල අනුව ලැබෙන්නට නියමිත පාසැල ගැන දැනුම් දීම ලැබුණා.

මේ වන විට මගේ වයස අවුරුදු එකොළහක් වෙලා. වයස අවුරුදු එකොළහක ගොඩක් දරුවන්ට වගේම ඒ කාලයේදී මටත් අධ්‍යාපනය ලැබීමේ අවස්ථා හිමි වන්නේ කුසලතා අනුව පමණක් නොවන බව අවබෝධ වී තිබුණේ නැහැ. එය මට මුලින්ම දැනුනේ ශිෂ්‍යත්වය කොයි තරම් ඉහළින් සමත් වුණත් ඒ හේතුව නිසා මට ලැබෙන කිසිම කෙහෙම්මලක් නැති බව අවබෝධ වීමත් සමඟයි.

ශිෂ්‍යත්වයේ ප්‍රතිඵල අනුව යා හැකිව තිබුණු අගනුවර පාසැලට යාමේ අවස්ථාව මට ලැබුණේ නැහැ. එයට හේතු වූ කරුණු අතරින් ප්‍රධාන කරුණක් වුණේ මාව කොළඹ බෝඩින් කර ඉගැන්වීමේ වියදම දැරීමේ හැකියාවක් මගේ පියාට නොතිබීමයි. ඔහුට එවැනි හැකියාවක් නොතිබීමට ඔහුගේ ආදායම් සීමාවන් තරමටම වාගේ ඔහුගේ මූල්‍ය කළමනාකරණයේ වූ දුර්වලතාවයනුත් හේතු වුණා.

මේ ගැන මගේ පසුකාලීන ආකල්පය උදාසීන එකක්. ඇතැම් විට මා එකී කොළඹ පාසැලට මාරු වුනානම් සරසවි ප්‍රවේශය වඩා අසීරු වෙන්න තිබුණා.අනෙක් අතට මා පසුකාලීනව ඉතා අසීරුවෙන් ලබාගත් ජයග්‍රහණයන් වඩා පහසුවෙන් හා/හෝ වඩා කලින් ලඟා කරගන්න ඉඩ ලැබෙන්නත් තිබුණා. සිදු වූ දේ මිස සිදු නොවූ දේ දැන ගැනීමේ හැකියාවක් අපට නැහැනේ. කොහොම වුණත් ශිෂ්‍යත්වයෙන් මට "අයිති වූ" පාසැලට යන්න නොලැබීම ගැන ඒ කාලයේ මට තිබුණේ විශාල කණගාටුවක්.

ශිෂ්‍යත්වය සමත්වීම නිසා දරුවෙකුට ලැබෙන අනික් වාසිය අදාළ මාසික දීමනාවයි. මගේ පියාගේ ආදායම් මට්ටම අනුව මට එය ලැබුනෙත් නැහැ. රජයේ සේවකයක් වූ ඔහුට ඔහුගේ ආදායම සැඟවීමේ හැකියාවක් තිබුණේ නැහැ. නමුත්, අපට වඩා ගොඩක් හොඳින් ජීවත් වුණු, "මුදලාලිලාගේ" දරුවන් වූ මගේ ඇතැම් මිතුරන්ට ශිෂ්‍යත්ව ආධාර මුදල් හිමි වුණා.

පසුකාලීනව මහපොළ ආධාර හා අදාළවත් තිබුණේ මෙවැනි තත්ත්වයක්. ව්‍යාපාර, වතුපිටි ආදියෙන් ලොකු ආදායම් ඉපැයූ දෙමවුපියන්ගේ දරුවන් වූ මගේ ඇතැම් මිතුරන් ශිෂ්‍යත්ව ආධාරය වගේම මහපොළ ආධාර මුදලත් ලබා ගන්න සමත් වුණා. බොහෝ විට මේ අවස්ථාවන් අහිමි වුණේ රජයේ සේවකයන්ගේ දරුවන්ට. ආදායම පිළිබඳ සැඟවිය නොහැකි වාර්තා නොතිබුණු අයෙකුට පවුලේ ආදායම අවශ්‍ය තරමට වඩා අඩු බවට ග්‍රාමසේවක සහතිකයක් ලබා ගැනීම අසීරු වුණේ නැහැ. ප්‍රායෝගිකව ඒ වගේ වෙලාවක ග්‍රාමසේවක කෙනෙක් බලන්නේ දරුවාගේ පැත්තයි.

"ළමයෙක්ට ඉගෙන ගන්න කීයක් හරි ලැබෙන එකනේ!"

කොහොම වුණත් යම් කිසි අයුරකින් මට ඒ වෙලාවේ ශිෂ්‍යත්ව ආධාර ලැබුණානම් මගේ ජීවිතයේ ලොකු වෙනසක් විය හැකිව තිබුණද? මම හිතන්නේ නැහැ.

මම දන්නා තරමින් දැනට මාසික ශිෂ්‍යත්ව ආධාර මුදල සේ ලැබෙන්නේ රුපියල් පන්සීයක් වැනි මුදලක්. ඇතැම් විට මා වැරදි වෙන්න පුළුවන්. මෙය රුපියල් දාහක් වුනත් මා කියන කතාව අවලංගු වෙන්නේ නැහැ. ඒ කාලයේ මේ මුදල රුපියල් පනහක් හෝ අද රුපියල් පන්සීයකට සමාන කළ හැකි එවැනි මුදලක්.

අඩු ආදායම්ලාභී දරුවෙකුට මේ වගේ සොච්චම් මුදලක් ලැබුණා කියලා දරුවාගේ දෙමවුපියන්ට දරුවාව රටේ හොඳම පාසැලකට යැවීමේ හැකියාව ලැබෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, එවැනි දරුවෙකුට අදට වුවත්, ශිෂ්‍යත්ව ප්‍රතිඵලය කුමක් වුවත්, ශිෂ්‍යත්ව ආධාරය ලැබුණත් නොලැබුණත්, දෙමවුපියන් සතුව ප්‍රමාණවත් ආර්ථික ශක්තියක් නැත්නම්, අධ්‍යාපනයේ සම අවස්ථා හිමි වෙන්නේ නැහැ. වැඩි කැමැත්තක් තිබෙන දෙයක් නොවූවත්, පෞද්ගලිකව මගේම අත්දැකීම් සටහන් කළෙත් මේ කරුණට බරක් දමන්නයි.

පහේ ශිෂ්‍යත්ව විභාගයේ ආරම්භක අරමුණ වෙලා තියෙන්නේ ගම් වල ඉන්න දක්ෂ සිසුන්ට මධ්‍ය මහා විද්‍යාල වලට ඇතුළු වී ඉහළට ඉගෙන ගන්න අවස්ථාව සැපයීම කියා කියනවනේ. මම හිතන්නේ මුල කාලයේ ඒ අරමුණ සෑහෙන තරමකින් ඉටු වුනා. හැබැයි දැන්නම් එවැන්නක් වෙන්නේ නැහැ.

ආර්ථික දුෂ්කරතා තිබෙන දක්ෂ දරුවෙකුට තමන්ගේ දක්ෂතාවය අනුව කැමැති ඉලක්කයකට යන්න ඉඩ සැලසීම තහවුරු කරන්නනම් එවැන්නකුට දැන් ගෙවනවාට වඩා සැලකිය යුතු මුදලක් ගෙවිය යුතුයි. ඒ මුදලින් නේවාසික ගාස්තු, ප්‍රවාහන ගාස්තු, අමතර පොත්පත් සඳහා වියදම්, පාසැලේ අධ්‍යාපන චාරිකා ආදිය වැනි වෙනත් දේ සඳහා වියදම් ආදිය වගේම ටියුෂන් ගාස්තුත් ආවරණය නොවනවානම් සම අවස්ථා සැලසීමක් සිදු වෙන්නේ නැහැ.

මේ විදිහට බැලුවහම තේරුමක් වෙන්නනම් දරුවෙක්ට මාසයකට රුපියල් පන්දාහක මුදලක්වත් ගෙවිය යුතුයි. එය දැන් මුදල වගේ දහ ගුණයක මුදලක්.

ශිෂ්‍යත්ව ආධාර සඳහා දැනට වෙන් කරන මුදලින් ආධාර ලබන එක් දරුවෙකුට දැන් මුදල මෙන් දහගුණයක මුදලක් දෙන්නනම් ශිෂ්‍යත්ව ආධාර ලබන සිසුන් ගණන දහයෙන් එකක් දක්වා අඩු කරන්න වෙනවා. දැනටත් ශිෂ්‍යත්වය සමත් වෙන්නේ වැඩිම ලකුණු ගන්න 10% පමණක් නිසා එයින් අදහස් වෙන්නේ වැඩිම ලකුණු ගන්න 1%කට පමණක් ආධාර ලැබිය හැකි බවයි. මම හිතන්නේ වැඩි සිසුන් ප්‍රමාණයකට තේරුමක් නැති සුළු මුදලක් දෙනවට වඩා, වඩාත්ම දක්ෂ සීමිත සිසුන් ගණනකට ඔවුන්ගේ අනාගතය වෙනස් කරන්න තරම් ප්‍රමාණවත් මුදලක් දෙන එක වඩා හොඳයි කියලයි.

ශිෂ්‍යත්වය සමත් වන ඉතා දුප්පත් දරුවෙකුට මාසයකට රුපියල් 5000ක් දුන්නොත් ඒ මුදල දරුවාගේ පවුලේ වෙනත් අවශ්‍යතා වෙනුවෙන් වැය කෙරෙන්න සැලකිය යුතු ඉඩක් තිබෙනවා. එහෙම වුනොත්, සිසුවාගේ අනාගතය වෙනස් කිරීමේ අරමුණ ඉටු වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, මේ මුදල් සෘජුව ලබා නොදී පාසැල් නේවාසිකාගාරයට හෝ ලියාපදිංචි පාසැල් ප්‍රවාහන සේවා සපයන්නෙකු වැනි අයෙකුට ගෙවීම වඩා සුදුසුයි.

ලංකාව වගේ රටක පවුලක ආදායම් මට්ටම හරියටම හොයන එකත් පහසු වැඩක් නෙමෙයි. ඒ නිසා, වඩා සුදුසු ක්‍රමය වන්නේ හරි වැරදි පරීක්ෂා කරනවා වෙනුවට තමාගේ ආදායම අඩු බව කියා ආධාර මුදල් ඉල්ලන සියලු සිසුන්ට මේ ආධාරය දෙන එකයි. ආධාරය දෙන්නේ කුසලතා පදනමින් නිසා එහි ඇති වැරැද්දක් නැහැ. කොයි තරම් ධනවත් පවුලක ඉපදුනත් පහේ පන්තියේ දරුවෙක් කියන්නේ ආදායම් උපයන්නෙක් නෙමෙයි. විශාල ආදායමක් උපයන සුළු පිරිසක් පමණක් ආධාරය නොගෙන ඉඳියි.

ඇත්තටම අවශ්‍යතාවය වන්නේ දක්ෂ දරුවෙක්ට තමන් කැමති පාසැලකට ගිහින් අධ්‍යාපනය ලබන්න ඉඩ සැලසීම නිසා ඒ සඳහා අවශ්‍ය සියලු වියදම් වෙන් කිරීමයි විය යුත්තේ. මේ මුදල දරුවාගෙන් දරුවාට වෙනස් වෙන්න පුළුවන්. පාසල් නේවාසිකාගාරයකට යන දරුවෙකුට ඒ වෙනුවෙන් වියදම් දරන්න වෙනවා. ගෙදර සිට යන දරුවෙකුට පාසැල් වෑන් රථ වෙනුවෙන් මුදල් වැය කරන්න වෙනවා. ඒ නිසා, වඩාත්ම හොඳ ක්‍රමය සියල්ලන්ටම රුපියල් 5000 ගානේ දෙනවා වෙනුවට එවැනි කිසියම් උපරිමයකට යටත්ව අවශ්‍ය වියදම් සියල්ල ගෙවන එකයි. ඒ වියදම් වලට පහත ආකාරයේ වියදම් එකක් හෝ කිහිපයක් ඇතුළත් විය හැකියි.

1. පාසැල් නේවාසිකාගාර ගාස්තු- කෙළින්ම පාසැලට, අවශ්‍යනම් ලියාපදිංචි නේවාසිකාගාර පහසුකම් සපයන්නන්ට. එවැනි සිසුන්ට වාරය මුල හා අග ඇතුළුව නියමිත වාර ගණනක් ගෙදර යන්න සහ ආපසු එන්න වියදම, වැඩිහිටියන්ගේ ප්‍රවාහන වියදම්ද ඇතුළත්ව.
2. ප්‍රවාහන ගාස්තු- ලියාපදිංචි ප්‍රවාහන සේවා සපයන්නන්ට 
3. පාසැලෙන් සිසුන්ගෙන් අය කරන විවිධ ගාස්තු- කෙළින්ම පාසැලට 
4. වාරයකට වරක් අමතර පොත් පත් ගන්න මුදලක්- පොත් වල බිල්පත් ඉදිරිපත් කළ යුතුයි. අවශ්‍යනම් මේ මුදලින් ක්‍රීඩා භාණ්ඩ වැනි දෙයක් ගන්නත් පුළුවන්.

ඔය වගේ ක්‍රමවේදයක් හැදුවොත් හැම සිසුවෙකු වෙනුවෙන්ම උපරිම මුදල ගෙවන්න අවශ්‍ය වන එකක් නැහැ. ශිෂ්‍යත්වය සමත් හෝ අසමත් ඉහළ ආදායම් ලබන පවුල් වල දරුවන් වෙනුවෙන් වැය කරන මුදල් ඔවුන්ගේ දෙමවුපියන්ගේ බදු ආදායමෙන් අඩු කිරීම වැනි සහනයකුත් දුන්නට කමක් නැහැ.

මගේ කාලයේ කෙසේ වුවත් ඊට ගොඩක් කලින් පහේ ශිෂ්‍යත්වය සමත් වීමෙන් පසුව ගමේ පාසැල් වලින් අලුත පිහිටවූ මධ්‍ය මහා විද්‍යාල වලට ඇතුළු වෙලා පසුව රජයේ ඉහළම මට්ටමේ නිලධාරීන්, සරසවි මහැදුරන් ආදීන් වූ අය ගැන මම දන්නවා. නමුත් මගේ කාලය වන විටත් පහේ ශිෂ්‍යත්වය මධ්‍යම පාංතික දරුවන්ට වඩා හොඳ පාසැල් වලට යන්න ඉඩ සලසන, දුප්පත්ම ළමයින් බැහැර කරන එකක් වී අවසානයි. ගෙවන ආධාර මුදල ප්‍රමාණවත් තරමින් වැඩි කරලා සීමිත පිරිසකට පමණක් මේ අවස්ථාව දුන්නොත් නැවතත් පහේ ශිෂ්‍යත්වයේ මුල් අරමුණ ඉටු වෙන්න පුළුවන්.

මීට අමතරව පහේ ශිෂ්‍යත්වය මේ වන විට පාසැල් වල හයේ පංතියට සිසුන් ඇතුළු කර ගැනීමේ ප්‍රධාන නිර්ණායකයක් වෙලාත් තිබෙනවානේ. ඒ අරමුණ වෙනුවෙනුත් ශිෂ්‍යත්වය යොදා ගැනීමේ වැරැද්දක් නැහැ. නමුත්, සිසුන් බඳවා ගැනීමේදී ශිෂ්‍යත්ව ලකුණුම නොබලා ශිෂ්‍යත්වය, ඇතුළත්වීමේ විභාගයක්, ඒ දෙකම, ඒ දෙකෙන් කැමති එකක්, වෙනත් නිර්ණායක ආදී ක්‍රමවේදයක් යොදා ගැනීමේ නිදහස එක් එක් පාසැලට ලබා දුන්නනම් වඩා හොඳයි කියලයි මම හිතන්නේ. 

දැන් පවතින ක්‍රමයනම් වයස අවුරුදු දහයක පමණ දරුවෙකුට ඔරොත්තු නොදෙන තරම්. නමුත්, වෙනත් විකල්පයකුත් පේන්න නැති නිසාත්, ළඟම පාසැල හොඳම පාසැල වැනි ඉලක්ක කෙටිකාලීනව ලඟා කරගන්න අමාරු නිසාත්, ශිෂ්‍යත්වය මුළුමනින්ම අහෝසි කරන එක සුදුසුයි කියන්නත් බැහැ. ඒ නිසා, පහේ ශිෂ්‍යත්වයේ තිබෙන සාධනීය අංග තියාගෙන සිසුන් මත තිබෙන පීඩනය අවම කළ හැකි ප්‍රතිසංවිධානයකටයි යා යුත්තේ.

මේ මගේ සතපහ. පැරාගේ ලිපියට ලින්ක් එකක් පහළින්.

පහේ ශිෂ්‍යත්වය අධ්‍යාපන ක්‍ර‍මයේ ගැටලුවක් ලෙස

(Image: http://www.hirunews.lk/149298/grade-5-scholarship-examination-cut-off-marks-announced-get-full-list)