ඇති සේ දකින නැති ලාබ

ලෝකයේ ලොකුම සහල් නිෂ්පාදකයා චීනය වුවත්, ලෝකයේ ලොකුම සහල් අපනයනකරු ඉන්දියාවයි. ඉන්දියාවේ නිපදවන සහල් සමඟ ලංකාවට මෙන්ම ඇමරිකාවටත් තරඟ කරන්න වෙනවා. ඉන්දියාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම ආසන්න වශයෙන් ඇමරිකන් ඩොලර් දෙදාහක් පමණයි. ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම එමෙන් දෙගුණයක්. ඇමරිකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම ඉන්දියාවේ මෙන් තිස් ගුණයක්.

ඇමරිකාවට වගේම ලංකාවට සාපේක්ෂවත් ඉන්දියාවේ ශ්‍රමය ලාබයි. වී ගොවිතැන සඳහා අවශ්‍ය ශ්‍රමය වෙනුවෙන් ඉන්දියාවේදී ගෙවිය යුත්තේ ලංකාවේදී ගෙවන්නට අවශ්‍ය මිලට වඩා අඩු මිලක්. ඇමරිකාවේදීනම් මිනිස් ශ්‍රමය වෙනුවෙන් විශාල මිලක් ගෙවිය යුතුයි.

ශ්‍රමය වෙනුවෙන් ඉන්දියාව මෙන් දෙගුණයක මිලක් ගෙවන ලංකාවට ඉන්දියාවේ නිපදවන සහල් සමඟ තරඟ කරන්න බැරි වෙන්නත්, ඉන්දියාව මෙන් තිස් ගුණයක මිලක් ගෙවන ඇමරිකාවට ඉන්දියාවේ නිපදවන සහල් සමඟ තරඟ කරන්න පුළුවන් වෙන්නත් හේතුව කුමක්ද?

පහත වගුවේ තිබෙන්නේ ඉන්දියාවේ හා ඇමරිකාවේ අක්කරයක වී වවන්න යන වියදමයි. ඇමරිකාවට ඩොලර් දාහක් වියදම් වුනත්, ඉන්දියාවට වියදම් වෙන්නේ ඩොලර් හාර සීයක් පමණයි. ඉන්දියාවේ වී ගොවියෙක් මේ වියදම ආවරණය කර ගන්න අක්කරයකින් ලබා ගත යුත්තේ වී කිලෝ ග්‍රෑම් 1330ක් පමණයි. එතැනින් උඩ ලාභ. එහෙත්, ඇමරිකාවේ වී ගොවියෙක්ට ලාබ ලබන්න හැකි වෙන්නේ අක්කරයකින් වී කිලෝ ග්‍රෑම් 3300කට වඩා වැඩියෙන් ලබා ගත්තොත් පමණයි.

ඇමරිකාවේ ගොවියෙක් අක්කරයකින් වී කිලෝ ග්‍රෑම් 3400ක් පමණ ලබා ගන්නවා. ඒ නිසා, සුළු වුවත් ලාබයක් තිබෙනවා. ඉන්දියාවේ කුඹුරු ඉඩම් අක්කරයකින් ලැබෙන්නේ වී කිලෝ ග්‍රෑම් 1080ක පමණ ප්‍රමාණයක් පමණයි. ඒ නිසා ඉන්දියාවේ ගොවියෙකුට වී වගාවෙන් ඇත්තටම ලාබයක් නැහැ. එහෙමනම්, ඉන්දියාවේ ගොවීන් වී වගා කරන්නේ ඇයි?

ඉන්දියාවේ ගොවියෙකු අක්කරයක වී වවන්න යන වියදමෙන් අවම වශයෙන් 40%ක් මුදල් ලෙස වැය වන වියදම් නෙමෙයි. මේ ප්‍රමාණය 50% පමණ දක්වා කොටසක් වෙන්න පුළුවන්. ගොවි පවුලේ සාමාජිකයින් විසින් යොදවන ශ්‍රමය ඇත්තටම වියදමක් වුවත් ඒ වෙනුවෙන් පවුලේ අය වැටුප් ලබා ගන්නේ නැහැ. තමන්ට අයත් ඉඩම වී ගොවිතැන වෙනුවෙන් යොදා ගැනීමේ  ආවස්ථික පිරිවැයත් එවැනිම නොපෙනෙන වියදමක්. බොහෝ විට ගොවිතැන් වැඩ වලට යොදා ගන්න හරක් තමන්ගේම හරක්.

ඉන්දියාවේ බොහෝ ගොවීන්ට මෙන්ම ලංකාවේ බොහෝ ගොවීන්ටත් ඉහත කී වියදම් වියදම් සේ දැකිය හැකි අවබෝධයක් නැහැ. ඔවුන් වියදම් සේ දකින්නේ අතින් වියදම් වන මුදල් පමණයි. අක්කරයකින් වී කිලෝ ග්‍රෑම් 900ක් ලැබෙන විට ඒ වියදම් ආවරණය වෙනවා. ගොඩක් ගොවීන් හිතන්නේ ඉතිරි මුදල ලාබයක් කියලයි. එහෙත්, නොපෙනෙන වියදම් සැලකූ විට ඒ ලාබය පාඩුවක් බවට පත් වෙනවා.

References

McBride, W. D. et al. (2018). US Rice Production in the New Millennium: Changes in Structure, Practices, and Costs. Economic Research Service, Economic Research Bulletin, (202).

Show, S. (2018). Cost of Cultivation and Profitability of Agriculture in West Bengal: A Study with Special Reference to Backward Region of West Bengal. Economic Affairs, 63(4), 1067-1075.

මඩ සෝදාගෙන ගොඩ එන ඇමරිකාවේ වී ගොවිතැන

ඇමරිකානුවන්ගේ ප්‍රධාන ආහාරය බත් නෙමෙයි. ලාංකිකයෙක් වසරකට හාල් කිලෝග්‍රෑම් සීයක් විතර පරිභෝජනය කරද්දී ඇමරිකානුවෙකුගේ වාර්ෂික හාල් පරිභෝජනය කිලෝග්‍රෑම් දහයක පමණ ප්‍රමාණයක්. ඇමරිකාව අනාදිමත් කාලයක සිට වී ගොවිතැන් කළ රටකුත් නෙමෙයි. දාහත්වන සියවසේ අග භාගයේදී මැඩගස්කරයෙන් ඇමරිකාවට මුලින්ම වී හඳුන්වා දී ඇති සේ සැලකෙන නමුත් හරියකට වී වගාවක් පටන් අරන් තියෙන්නේ පසුගිය සියවසේ මුල් කාලයේදී.

වී ගොවිතැන හා අදාළ, ශත වර්ෂ ගණනාවක් තිස්සේ පරම්පරාවෙන් පරම්පරාවට සම්ප්‍රේෂණය වූ සම්ප්‍රදායික දැනුමක් ඇමරිකානුවන්ට නැහැ. ඇමරිකාවේ වී ගොවිතැන ඉතා අසීරුවෙන් සීහුම් නැහැසුම් ක්‍රමයට පටන් ගත් කටයුත්තක්. හැබැයි ඇමරිකාව මේ වෙද්දී සාර්ථක ලෙස වී ගොවිතැන් කර, වී හා සහල් අපනයනයෙන් වාර්ෂිකව විශාල අපනයන ආදායමක්ද උපයනවා.

වී ගොවිතැන සඳහා සුදුසු කාලගුණයක් හා සුදුසු පසක් අවශ්‍ය බව මෙය කියවන අයට අමුතුවෙන් කිව යුතු දෙයක් නෙමෙයි. ඒ තත්ත්වයන් තියෙන්නේ ඇමරිකාවේ සීමිත තැන් කිහිපයක පමණයි. ඒ නිසා, ඇමරිකාවේ වී ගොවිතැන ආකන්සා, කැලිෆෝනියා, ටෙක්සස්, ලුවිසියනා, මිසුරී හා මිසිසිපි ප්‍රාන්ත වලට අයත් වී වගා කලාප හතරකට සීමා වී තිබෙනවා. ඒ ආකන්සා තණබිම්, කැලිෆෝනියාවේ සැක්රමෙන්ටෝ නිම්නය, ටෙක්සස් ප්‍රාන්තයේ හා ලුවිසියානා ප්‍රාන්තයේ නිරිතදිග කොටස් ඇතුළත් ගල්ෆ් වෙරළ තීරය සහ මිසූරි, මිසිසිපි, ආකන්සා, ලුවිසියනා ප්‍රාන්ත හරහා දිවෙන මිසිසිපි ගඟ දෙපස බිම් තීරුව යන කලාප හතරයි. මේ එක් එක් කලාපයේ අදාළ කාලගුණයට හා පසට උචිත වෙනස් වී වර්ග වගා කෙරෙනවා.

පසුගිය 2019 වසරේදී ඇමරිකාවේ ඉඩම් අක්කර 2,472,000ක වී වගා කර තිබෙනවා. සංසන්දනාත්මකව බලනවානම් 2018/19 මහ කන්නයේදී ලංකාවේ දිස්ත්‍රික්ක විසි පහේම වී වගා කර ඇති ඉඩම් අක්කර ගණන 1,789,000ක්. ලංකාව 2018 කන්න දෙකේදීම වී මෙට්‍රික් ටොන් 3,930,000ක් නිපදවද්දී, ඇමරිකාව එම වසරේදී වී මෙට්‍රික් ටොන් 7,107,000ක් නිපදවා තිබෙනවා. ඇමරිකාව ඉඩම් හෙක්ටයාරයකින් වී කිලෝග්‍රෑම් 8,460ක් පමණ ලබා ගනිද්දී, 2018 යල හා මහ කන්න වලදී ලංකාවේ අස්වැන්න පිළිවෙලින් ඉඩම් හෙක්ටයාරයකට වී කිලෝග්‍රෑම් 4,683ක් හා 4,302ක් පමණයි. කාලයක් තිස්සේ පරීක්ෂණයට ලක් වූ සම්ප්‍රදායික දැනුමක් හා පළපුරුද්දක් තිබූ පමණින් හොඳම ප්‍රතිඵල ලබා ගන්න බැහැ.

ලංකාවේ නිපදවන වී ප්‍රමාණය ලංකාවේ පරිභෝජනය සඳහාවත් ප්‍රමාණවත් නැහැ. ඒ නිසා, ලංකාවට යම් ප්‍රමාණයක් හෝ සහල් ආනයනය කරන්න සිදු වෙනවා. ඇමරිකාවේ සහල් පරිභෝජනය ලංකාවේ තරමට වඩා අඩු නැතත් නිෂ්පාදන ඵලදායීතාවය ඉතා ඉහළ නිසා ඇමරිකාව වී සහ සහල් අපනයනය කර විශාල ආදායමක් උපයනවා. 2019දී ලංකාවේ සහල් පරිභෝජනය මෙට්‍රික් ටොන් 2,850,000 ක් වෙද්දී ඇමරිකාවේ සහල් පරිභෝජනය මෙට්‍රික් ටොන් 4,224,000ක්. ඇමරිකාව විසින් අපනයනය කර ඇති සහල් ප්‍රමාණය මෙට්‍රික් ටොන් 3,143,000ක්.

ඇමරිකාව මේ වන විට සහල් අපනයනය අතින් ලෝකයේ පස්වන හෝ හයවන රටයි. ඇමරිකාවේ නිපදවන සහල් මිල දී ගන්නා රටවල් අතර කැනඩාව, මෙක්සිකෝව, දකුණු ඇමරිකානු රටවල්, මැද පෙරදිග රටවල් මෙන්ම චීනය, ජපානය හා දකුණු කොරියාව ඇතුළු ආසියානු රටවල්ද සිටිනවා. ඇමරිකාව මේ ආකාරයට විශාල ලෙස සහල් අපනයනය කළත් ඇමරිකාවේ දේශීය වී ගොවිතැන රැක ගැනීම සඳහා රටට සහල් ආනයනය කිරීම තහනම් කර නැහැ. පසුගිය වසරේදී ඇමරිකාව විසින් ආනයනය කර තිබෙන සහල් ප්‍රමාණය මෙට්‍රික් ටොන් 1,032,000ක්.

ඇමරිකාවේ දේශීය වී ගොවියා ඇමරිකාවට විවිධ රටවලින් නිදහසේ එන ආනයනික සහල් සමඟ තරඟ කළ යුතුයි. අප බොහෝ විට මිල දී ගන්නේ ලංකාවෙන් එන සහල් වර්ගයි. ලංකාවෙන් එන හාල් ඇමරිකාවේ හදන හාල් වලට වඩා මිල අධිකයි. එහෙත්, අපේ රුචිකත්වය තිබෙන්නේ ලංකාවේ හදන හාල් වර්ග වලට නිසා අප විසින් කැමැත්තෙන්ම මේ වැඩි මිල ගෙවනවා.

ඇමරිකාවේ මිනිස් ශ්‍රමය ලංකාවට සාපේක්ෂව ගොඩක් මිල අධික බව රහසක් නෙමෙයිනේ. ඒ කියන්නේ වී ගොවිතැන සඳහා යොදා ගන්නා ශ්‍රමිකයින්ට ලංකාවේ හැටියට ලොකු වැටුපක් ගෙවන්න වෙනවා. එහෙම වෙලත් ඇමරිකාවේ වී ගොවියා විශාල ලාබයක් ලබන්නේත් ලංකාවේ වී ගොවියා හැමදාම දුප්පතෙකුව සිටින්නේත් ඇයි? ඇමරිකාව සහල් අපනයනය කරද්දී ලංකාවට සහල් ආනයනය කරන්න වෙලා තියෙන්නේ ඇයි? ඇමරිකාවේ වී ගොවියෙකුට ශ්‍රමය ඉතා ලාබ චීනය, ඉන්දියාව, පකිස්ථානය වගේ රටවල නිපදවා ඇමරිකාවට එවන හාල් වල මිලට අඩුවෙන් හාල් විකුණා සැලකිය යුතු ලාබයක් ලබන්න හැකි වී තිබෙන්නේ කොහොමද? පොහොර සහනාධාර, වී සඳහා සහතික මිල, නොමිලේ වතුර ඇතුළු සහන පැකේජයක් රජයෙන් ලැබෙද්දී ලංකාවේ වී ගොවියාට පිටරටින් එන හාල් එක්ක තරඟ කරන්න බැරි ඇයි?

වෙනත් බොහෝ කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදන හා අදාළවත් ඔය වගේම ප්‍රශ්න ටිකක් අහන්න පුළුවන්.

ප්ලාස්ටික් හාල් හදන හැටි...

මේ දවස්වල ලංකාවේ ප්ලාස්ටික් හාල් භීතිකාවක් පැතිරෙමින් පවතී. මේ කතාව පසුගිය වසර දෙක තුන ඇතුළත බත් ප්‍රධාන ආහාරය වූ ආසියාවේ හා අප්‍රිකාවේ වෙනත් ඇතැම් රටවලද වරින් වර 'නැගලා ගිය' කතාවකි. උඩුකය නිරුවත් වියට්නාම් තරුණයෙකු කිසියම් යන්ත්‍රයකට ප්ලාස්ටික් කැබලි කපා දමමින් "ප්ලාස්ටික් හාල්" නිපදවන ආකාරය පෙන්වන යූටියුබ්  වීඩියෝවක්ද මේ ආකාරයෙන් සංසරණය වේ.

මගේ අදහස පරිදි, මේ වීඩියෝවේ පෙන්වන යන්ත්‍රය ප්ලාස්ටික් ප්‍රතිචක්‍රීකරණය කරන යන්ත්‍රයක් විය යුතුය. ප්ලාස්ටික් වලින් විවිධ භාණ්ඩ නිෂ්පාදනය කිරීමට පෙර මුලින්ම කරන්නේ මෙහි "ප්ලාස්ටික් හාල්" මෙන් පෙනෙන කුඩා ප්ලාස්ටික් පෙලට්ස් හැදීමයි. පසුව අවශ්‍ය පරිදි වර්ණ ගැන්වීමෙන් පසුව මේ ප්ලාස්ටික් පෙලට්ස් වලින් විවිධ දේ හැදිය හැකිය. පහතින් ඇත්තේ ප්ලාස්ටික් ප්‍රතිචක්‍රීකරණය කරන යන්ත්‍රයක් ක්‍රියා කරන ආකාරය විස්තරාත්මක ලෙස පෙන්වන වීඩියෝවකි.

වසර විස්සකටත් පෙර මා සේවය කළ කොහුවල හන්දිය ආසන්නව තිබුණු ආයතනයක යට තට්ටුවේ තිබුණේ මේ ආකාරයේ ප්ලාස්ටික් පෙලට්ස් ආනයනය කර විකුණන ආයතනයකි. එහි ගබඩා කර තිබුණු ප්ලාස්ටික් පෙලට්ස් අසුරා තිබුණේද හාල් ඇසිරීමටද යොදාගන්නා ආකාරයේ ප්ලාස්ටික් බෑග් වලය. මේ ප්ලාස්ටික් පෙලට්ස් බැලූ බැල්මට ප්‍රමාණයෙන්, හැඩයෙන් හා පැහැයෙන් හාල් වලට සමානය. පහතින් ඇත්තේ ඊ-බේහි විකුණන්නට ඇති ප්ලාස්ටික් පෙලට්ස් බෑග් එකකි.

https://www.ebay.com/i/172655238119?chn=ps&dispItem=1

කිසියම් අයුරකින් වැරදීමකින් පෙනුමෙන් හා හැඩයෙන් සමාන හාල් වර්ගයක් සමඟ මිශ්‍ර වුවහොත් මේ ප්ලාස්ටික් පෙලට්ස් හාල් වලින් වෙන් කර හඳුනා ගැනීම අපහසු වන්නට ඉඩ තිබේ. එහෙත්, මේ ප්ලාස්ටික් පෙලට්ස් හාල් සමඟ පිසින විටක බත් මෙන් ඉදෙන්නට ඉඩක් නැත.

අප අසා ඇති කතාව අනුව, රයිගමයා හා ගම්පොළයා දෙදෙනා බුලත් කොළ ලෙස ගම්ම්රිස් කොළද, ගම්මිරිස් ලෙස පැපොල් ඇටද විකුණන්නට උත්සාහ කළේය. මිරිස්  කුඩු වලට ගඩොල් කුඩු කලවම් කරන වෙළෙන්දන් ගැනද අප කුඩා කාලයේ අසා තිබුණේය. මේ සියල්ලක්ම විය හැකි දේවල් වන්නේ යොදා ගන්නා ආදේශකය මිල අඩු එකක් බැවිනි. එහෙත්, ප්ලාස්ටික් පෙලට්ස් සාමාන්‍යයෙන් හාල් මෙන් දෙගුණයක් පමණ මිලෙන් වැඩිය. ඒ නිසා, හාල් සමඟ ප්ලාස්ටික් පෙලට්ස් හිතාමතාම මිශ්‍ර කර වෙළෙන්දෙකුට ලාබ ලැබිය නොහැකිය.

ප්ලාස්ටික් හාල් කතාව කෙසේ වුවත් කෘතීම හාල් දැන් කලක සිටම රටවල් ගණනාවක වාණිජ මට්ටමෙන් නිෂ්පාදනය කෙරේ. මේ ගැන දෙවසරකට පෙර ඉකොනොමැට්ටා විසින් සටහනක් ලියා තිබේ. 

• හාල් නැතුව බත් කන්නම්! හරක් නැතුව මස් කන්නම්!!

ඒ වන විට පැවතියාට වඩා දැන් කෘතීම හාල් ප්‍රචලිතව ඇති අතර එයට හොඳම සාක්ෂිය අලිබබාහි විකුණන්නට ඇති විවිධ මාදිලි වල කෘතීම සහල් නිෂ්පාදන යන්ත්‍ර ප්‍රමාණයයි.

https://www.alibaba.com/trade/search?fsb=y&IndexArea=product_en&CatId=&SearchText=artificial+rice+making+machine

මේ යන්ත්‍ර ඩොලර් 500ක පමණ අඩුමිලක සිට විකුණන්නට තිබේ. එමෙන්ම, ලෝකයේ සෑම මහාද්වීපයකටම මේ යන්ත්‍ර විකිණී ඇති බව පෙනේ. (පහළින් ඇති සිතියම බලන්න)

https://www.alibaba.com/product-detail/Best-seller-artificial-fortified-rice-making_60619064195.html 

කෘතීම හාල් හදන යන්ත්‍ර මේ තරම් අලෙවිවීමෙන් පෙනෙන්නේ කෘතීම සහල්ද විශාල ලෙස ලොව පුරා අලෙවි වන බවයි. මේ කෘතීම සහල් ඇතැම් විට වෙනම ඇසුරුම් කර තිබෙනු දැකිය හැකි වුවත්, ස්වභාවික සහල් සමඟ මිශ්‍ර කර විකුණනවා වීමටද ඉඩ තිබේ. එවැනි සහල් ලංකාවේද විකිණෙනවා වන්නට පුළුවන.

කෘතීම සහල් ලෙස හැඳින්වුවද මේ සහල් ආහාරයට නුසුදුසු 'ප්ලාස්ටික් සහල්' නොවේ. මෙහිදී සිදුවන්නේ පැස්ටා හෝ සීරියල් නිෂ්පාදනය කරන විටදී මෙන් අවශ්‍ය හැඩයට හාල් ඇටය හදා ගැනීමකි. අවශ්‍ය හැඩයට අමතරව අවශ්‍ය වර්ණය හා සුවඳ ලබාගැනීම සඳහා නිෂ්පාදනයේදී වර්ණකාරක හා සුගන්ධකාරක එකතු කෙරෙන්නට ඉඩ තිබේ.

ආරම්භයේදී මේ කෘතීම සහල් සකස් කෙරුණේ සුණු සාල් (broken rice) වලිනි. යොදාගත් නිෂ්පාදන ක්‍රමවේදය ඉතා සරල එකක් විය. පළමුව, සහල් පිටි කර පල්ප් එකක් සාදා ගැනීමෙන් පසුව එම පල්ප් එකෙන් අවශ්‍ය හැඩයේ සහල් ඇට සාදා පසුව වියලා ගැනුණේය. පිෂ්ඨය අඩංගු ආහාර බොහොමයක් ස්වභාවයෙන්ම ඇලෙන සුළු නිසා මෙහිදී අමතර රසායන එක් කිරීම අවශ්‍යම දෙයක් නොවීය.

දෙවන අදියරේදී, සුණු සාල් වලට අමතරව තිරිගු, ඉරිඟු වැනි වෙනත් ධාන්‍ය වර්ගද අර්තාපල්, බතල වැනි අල වර්ගද යම් ප්‍රමාණයක් මිශ්‍ර කෙරුණු අතර මේ වන විට එවැනි ආදේශක පමණක් යොදාගනිමින් හාල් නැතුවම කෘතීම හාල් නිෂ්පාදනය කෙරේ. මෙහිදී, අවශ්‍ය සුවඳ හා පැහැය ලබා ගැනීම සඳහා වර්ණකාරක හා සුගන්ධකාරක එක් කෙරේ.

පහතින් ඇත්තේ ඉරිඟු පිටි වලින් කෘතීම සහල් හදන පිලිපීන නිෂ්පාදකයෙකුගේ වත්පොත් පිටුවයි.

https://www.facebook.com/yummyhealthylife

සහල් ආසියානු කලාපයේ මෙන්ම ආසියාවෙන් පිටත ඇතැම් රටවලද ප්‍රධාන ආහාරයයි. එය එම රටවල කැලරි අවශ්‍යතා සපුරාලන ප්‍රධානම ආහාරය වුවත්, ඇතැම් සෞඛ්‍ය ප්‍රශ්න වලටද හේතුවකි. එක් අතකින් ඕනෑවට වඩා බත් කෑම සීනි වැඩිවීමට හේතුවකි. දෙවනුව, හාල් වල ප්‍රෝටීන් අඩංගු නැති නිසා ආහාර වේලේ සමතුලිතතාවයට ප්‍රශ්නයක් වේ. කෘතීම හාල් මේ ප්‍රශ්න දෙකටම විසඳුමකි. කෘතීම හාල් නිෂ්පාදනය කිරීමේදී ග්ලයිකෙමික් දර්ශක (GI) අගය අඩු ආදේශක යොදාගනිමින් හා ප්‍රෝටීන් අඩංගු කඩල, මුං ඇට වැනි මාෂබෝග වර්ගවල පිටි, තන්තුමය ආහාර ආදිය එකතු කරමින් එය කිරීමේ හැකියාව තිබේ.

කෙසේවුවද, අවසාන වශයෙන් තමන් ආහාරයට ගත යුතු දෙය එක් එක් පුද්ගලයාගේ තීරණයකි. ඒ නිසා, තමන් මිල දී ගන්නා සහල් වලට කිසියම් ආකාරයකින් කෘතීම ලෙස සකස් කළ සහල් අඩංගුද යන්න යන්න දැනගැනීම පාරිභෝගිකයෙකු සතු විය යුතු අයිතියකි. ඒ නිසා, රජය විසින් කළ යුත්තේ කෘතීම සහල් තහනම් කිරීම නොව, ආනයනික සහල් වලට කෘතීම සහල් මිශ්‍ර කර ඇත්නම් ඒ බව අසුරණයේ ප්‍රදර්ශනය කළ යුතු බව නියම කිරීමයි. 

පැස්ටා හෝ සීරියල් වර්ග ආහාරයට ගන්නට නොපැකිළෙන අයෙකු කෘතීම සහල් ආහාරයට ගැනීමට බිය විය යුතු නැත. එහෙත් යොදා ඇති රසකාරක හා වර්ණකාරක ගැන සැලකිලිමත් විය යුතුය. එමෙන්ම, විකිණීමට අසීරු තත්ත්වයේ ඇති, එහෙත් පෙනුමෙන් මිස පෝෂණ ගුණය අතින් අඩුවක් නැති බාල තත්ත්වයේ සහල්, සුණුසහල් හා වීමෝල් වලින් ඉවතලන සහල් කුඩු ප්‍රධාන අමුද්‍රව්‍ය ලෙස යොදාගනිමින් හොඳ පෙනුමක් ඇති කෘතීම සහල් නිෂ්පාදනය කිරීම සාපේක්ෂව අඩු ආයෝජනයකින් ලාංකිකයෙකුට ඇරඹිය හැකි කර්මාන්තයකි.

බාස්මතී කමු සතොසේ!

බාස්මතී කියන්නේ මා කුඩා කාලයේ අසා තිබුණු එහෙත් කා නොතිබුණු හාලකි. ඒ කාලයේ මේ බාස්මතී හාල් ගැන අසා තිබුණේ ඉතා රසවත්, සියුම්, සුවඳැති එමෙන්ම ඉතා මිල අධික සහල් වර්ගයක් වශයෙනි. වැඩිහිටියන්ගේ කතාබහ තුළ අසා තිබුණු මේ පුදුම හාල් වර්ගය කන්නට තබා ආසන්න නගර වල පිහිටි වෙළදසැල් කිසිවක විකුණන්නට හෝ නොතිබුණු බැවින් ඒ කාලයේ බාස්මතී යනු සිතින් සිතාගත යුතු සංකල්පයක් පමණක් විය.

බාස්මතී තබා සම්බා හෝ සුදුහාල් වලින් ඉවූ බතක් වුවද කන්නට ඒ දවස්වල අපට නිතර ඉඩ ලැබුණේ නැත. ඒ, බොහෝ විට ගෙදර ඉදුණේ අපේම කුඹුරු වල වී තම්බා, වේලා, කොටා සකසා ගත් හාල් බැවිනි. ඒ නිසා ඒ දවස් වල සුදු "රටහාලේ" බතක් කන්නට වුවද තිබුණේ ලොකු පෙරේත කමකි. පසුව මේ කුඹුරු මවගේ හා පියාගේ පවුලේ සාමාජික සාමාජිකාවන් අතර බෙදී යාමත්, අපට අයිති වුනු කුඹුරු කෑලි විකුණා දැමීම හෝ පුරන්වීමත් නිසා අපේ පවුලේ අවශ්‍යතාවයන් සපුරා ගැනීමට හාල් කඩෙන් ගන්නට සිදුවුවත් අපේ ගෙදර ඇත්තන්, විශේෂයෙන්ම මගේ පියා, රතු හාලට ඇබ්බැහි වී සිටි නිසා හැමවිටම වාගේ මෙසේ කඩෙන් ගත්තේත් රතු හාල්ය.

කලක් යද්දී අනෙක් හාල් වර්ග මෙන්ම බාස්මතී හාල්ද අපේ පැත්තේ වෙළඳසැල් වල දකින්නට පුළුවන් වුණත් මේ හාලට විශේෂ ආකර්ශනයක් ඇති නොවුණේ  බාස්මතී හාල් සාපේක්ෂව මිල අධික වූ නිසාම නොවේ. බාස්මතී හාලේ කියන තරම් අමුතු විශේෂත්වයක් නොතිබුණු නිසාය. ඇතැම් විට එවැනි විශේෂයක් නොපෙනුණේ ඒ වන විට අප නිතර ආහාරයට ගත් හාල් වර්ග වලට ඇබ්බැහි වී සිටීම නිසා විය හැකිය.

තාවකාලිකව හෝ ස්ථිරව විදේශ රටක පදිංචියට එන ලාංකිකයින් බොහෝ දෙනෙකු මුල් කාලයේ මුහුණ දෙන 'දැවෙන' ප්‍රශ්නයක් වන්නේ ලංකාවේදී හුරු වී සිටින ආහාර රටාව පවත්වා ගැනීමයි. ජීවත් වන නගරය අනුව, තමන් කැමති හාල් වර්ගය සොයාගැනීම තබා අමාරුවෙන් හෝ කන්නට හැකි හාල් වර්ගයක් සොයා ගැනීම වුවද විශාල අභියෝගයක් වන්නට පුළුවන.

ලෝකයේ සහල් අපනයනය කරන රටවල් අතරින් තෙවන තැන ඉන්නේ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයයි. ලංකාවේ වාර්ෂික සහල් අවශ්‍යතාවය මෙන් සිවු ගුණයක් පමණ සහල් නිපදවන ඇමරිකාව ලංකාවේ වාර්ෂික සහල් අවශ්‍යතාවයට ආසන්න ප්‍රමාණයක් සහල් අපනයනය කරයි. එහෙත්, මේ ඇමරිකන් හාල් ලංකාවේ හාල් වලට ඇබ්බැහි වී සිටින අයෙකුට හොඳ ආදේශකයක් නොවේ. එමෙන්ම, අග්නිදිග ආසියාතික රටවලින් ආනයනය කෙරෙන ඇලෙන සුළු සහල් වර්ගද ලාංකිකයෙකුගේ ආහාර රුචිය සමඟ හොඳින් පෑහෙන්නේ නැත.

ඇමරිකාවේ (මෙන්ම වෙනත් බොහෝ රටවලද) ප්‍රධාන නගරයක් ආසන්නව ජීවත් වන අයෙකුට ලංකාවෙන්ම ආනයනය කරන විවිධ සහල් වර්ග මිලදී ගැනීමට අවස්ථාවක් ලැබුණත් ප්‍රත්‍යන්ත ජනපදයක වෙසෙන්නෙකුට බොහෝ විට ඒ වාසනාව නැත. එවැන්නෙකුට, ඇති හොඳම විකල්පය වන්නේ අඟහරු ලෝකයට ගියත් හොයා ගන්නට අමාරු නැති ඉන්දියන් කඩයකින් හෝ තායි, වියට්නාම් වැනි වෙනත් ආසියාතික කඩයකින් ලාංකික රුචියට ගැලපෙන හාල් වර්ගයක් මිල දී ගැනීමයි. මෙසේ තෝරා ගන්නවායැයි කීවත් බොහෝ විට ඇත්තේ එකම විකල්පයකි. ඒ බාස්මතී හාලයි.

අනෙක් හාල් වර්ග කෙසේ වුවත්, බාස්මතී හාල්නම් නොවරදවාම ආසියාතික කඩවලත් බොහෝ විට වෙනත් ඇමරිකන් සුපිරි වෙළදසැල් වලත් විකුණන්නට තිබෙන අතර දිනපතා බත් කන පවුලකට ඇති ලාබම විකල්පය වන්නේද බාස්මතී හාලයි. ලංකාවෙන් ආනයනය කළ රතු කැකුළු හෝ සම්බා වැනි හාලක් හෝ ඉන්දියාවෙන් ආනයනය කළ එවැනි හාලක් මිලදී ගැනීම සඳහා වැය කළ යුතු මුදල බාස්මතී මිල මෙන් දෙගුණයක් පමණ වේ.

කෙසේ වුවද, ලංකාවේ තවමත් බාස්මතී කියන්නේ මැක්ඩොනල්ඩ්ස් කෑම වගේම සුඛෝපභෝගී කෑමකි. තමන්ගේ තරාතිරම පෙන්වන සංකේතයකි.

පසුගිය ලිපියට කමෙන්ටුවක් දමමින් සරස විසින් සටහන් කර ඇති පරිදි පකිස්තානයෙන් ගෙන්වන බාස්මතී කිලෝවක් සතොසෙන් 145-150 කට මිලදී ගත හැකි වුවත් එයම වෙනත් තැන්වල විකිණෙන්නේ රුපියල් 175කටය. ප්‍රභේදය හා වෙළඳ නාමය අනුව බාස්මතී සහල් වල මිල විශාල ලෙස වෙනස් වේ. කීල්ස් සුපර්හි විකිණෙන බාස්මතී කිලෝ පහේ පැකට්ටුවක මිල රුපියල් 1500-3000 අතර පුළුල් පරාසයක පැතිර ඇත. කෙසේවුවද, සරස සටහන් කර ඇති පරිදි එකම වර්ගයේ බාස්මතී සහල් සතොසේ අඩුවටත් වෙනත් තැන්වල වැඩි මිලටත් විකිණෙන්නේය යන්න සිදුවිය නොහැක්කක් නොවේ.

මෙය පැහැදිලි කළ හැකි පළමු ආකාරය වන්නේ සතොසට පාඩුවට හාල් විකුණන්නට හැකි වුනත්, පෞද්ගලික ව්‍යවසායකයෙකුට එසේ කළ නොහැකිය යන කරුණයි. ලෝකයේ සහල් අපනයනය කරන රටවල් අතරින් සිවුවන තැන සිටින පකිස්ථානයෙන් බාස්මතී ආනයනය කර, සියළු බදු ගෙවා අවසන් කළ විට බාස්මතී කිලෝවක මිල රුපියල් 145ට වඩා අඩු විය හැකිය. උදාහරණයක් ලෙස මේ මිල රුපියල් 130ක් බවත්, සතොසේ බාස්මතී විකිණෙන්නේ රුපියල් 145 බැගින් බවත් සිතමු. එයින් අදහස් වන්නේ සතොස ලාබ ලබන බව නොවේ.

භාණ්ඩයක් මිලදී ගැනීමට හා ප්‍රවාහනයට වැයවන මුදලේ එකතුවත් විකුණුම් මිලත් අතර වෙනස අදාළ ආයතනයේ ලාබය නොවේ. සේවක වැටුප්, ජල හා විදුලි ගාස්තු, වෙළඳ දැන්වීම් ගාස්තු, ගොඩනැඟිලි සඳහා ගෙවිය යුතු කුලී ආදී අමතර වියදම් සියල්ල ආවරණය කරගන්නට වෙන්නේද විකුණුම් මිල හා පිරිවැය අතර වන මේ වෙනසිනි. එමෙන්ම, කිසියම් ව්‍යාපාරයක් සඳහා මුදල් ආයෝජනය කරන අයෙකු එම මුදල් ආයෝජනය නොකර බැංකුව ඉතිරි කළේනම් ලැබෙන පොලිය ව්‍යපාරයේ ලාබ වලට වඩා වැඩිනම් කිසිවෙකු ව්‍යාපාරයක ආයෝජනය නොකරනු ඇත. ඒ නිසා ආයෝජකයන්ට නිසි ප්‍රතිලාභයක් වෙන් කරන්නට වෙන්නේද විකුණුම් මිල හා පිරිවැය අතර වන මේ වෙනසිනි. මේ සියල්ල එකතු කළ විට බාස්මතී කිලෝවක් විකිණිය හැකි මිල රුපියල් 175ක් පමණ වන්නට පුළුවන.

සියළු වියදම් නිසි ලෙස ආවරණය කරගෙන බාස්මතී කිලෝවක් විකිණිය හැක්කේ රුපියල් 175කටනම්, රුපියල් 145-150කට බාස්මතී කිලෝවක් විකුණන සතොස කරන්නේ දාහට අරන් පන්සීයට දීමකි. සතොස වාර්ෂික ලාභ පිරික්සූ විට මෙය පැහැදිලි වේ.

මේ වාර්තාවට අනුව පසුගිය ජූනි මාසයේ පමණක් සතොස විසින් රුපියල් මිලියන 98ක ලාභ වාර්තා කර තිබේ. මෙය වැදගත් පුවතක් වී තිබෙන්නේ සාමාන්‍යයෙන් සතොස එවැනි ලාභ වාර්තා නොකරන නිසාය. එම වාර්තාවටම අනුව 2016 පළමු මාස හය තුළ සතොස ලබා ඇති ලාභය රුපියල් මිලියන 38.2කි. මාස හයක ලාභ ජූනි මාසයේ ලාබ වලට වඩා අඩු වීමෙන් පෙනෙන්නේ පළමු මාස පහ තුළ රුපියල් මිලියන 59.8ක පාඩුවක් වාර්තා වී ඇති බවයි. මාධ්‍ය වාර්තා දකින්නට නොහැකි වීමෙන් පෙනෙන්නේ ජූනි මාසයෙන් පසුව සතොස නැවතත් පාඩු ලබන බව වෙන්නටද බැරිකමක් නැත. එමෙන්ම, 2015දී සතොස ලබා ඇති පාඩුව රුපියල් බිලියන 1.7කි.

මාස හයකට රුපියල් මිලියන 38.2ක ලාබයක් කියන්නේ සතොස වැනි ආයතනයක ප්‍රාග්ධන සංචිතයේ වටිනාකම සැලකූ විට සොච්චමකි. පර්පෙචුවල් ට්‍රෙෂරිස් වැනි සමාගම් එක ගණුදෙනුවෙන් උපයන ආදායම් වලට සාපේක්ෂව නොගිණිය හැකි මුදලකි. එමෙන්ම, 2015 පළමු මාස හය තුළ සතොස පිරිවැටුම වූ රුපියල් බිලියන 13.7න් 0.3% තරම් සොච්චමකි. සතොස බඩු තොගය මුදල් කර ඒ අරමුදල් රජයේ අයවැය හිඟයෙන් කොටසක් පියවා ගැනීමට වැය කළේනම් රජයට ඉතිරි වන පොලී මුදල ඉතා විශාල මුදලකි. මෙය එසේ කරන්නට කරන යෝජනාවක් නොවේ. මා මෙයින් පෙන්වන්නේ සතොස සැබෑ පාඩුව ගිණුම් වල පෙන්වන පාඩුව පමණක් නොවන බවයි. සතොස තුළ හිර වී ඇති විශාල ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් නොලැබී ගිය පොලියද මේ පාඩුවට එකතු විය යුතුය.

බාස්මතී කියන්නේ ලංකාවේ සාමාන්‍ය ජනතාවගේ ආහාරයක් නොවේ. බාස්මතී කන්නේ ආදායම් ඉනිමඟේ තරමක් උඩින් ඉන්නා අයයි. සතොස මේ අයට පාඩුවට බාස්මතී විකුණයි. සියළු සෘජු හා වක්‍ර වියදම් පියවාගෙන ප්‍රාග්ධනය වෙනුවෙන් නිසි ප්‍රතිලාභයක්ද ලබමින් බාස්මතී කිලෝවක් විකිණිය හැක්කේ රුපියල් 175 කටනම්, කිලෝවක් රුපියල් 145 බැගින් විකුණන විට සතොසට රුපියල් 30ක අලාභයක් සිදු වේ. බාස්මතී මිල දී ගන්නා පාරිභෝගිකයාට රුපියල් 30ක වාසියක් වේ.

පාරිභෝගිකයාට වාසියක් වේනම් මෙහි ඇති වැරැද්ද කුමක්දැයි කෙනෙකුට අහන්නට පුළුවන. වැරැද්ද වන්නේ මේ රුපියල් 30 වෙනත් අයෙකු විසින් ගෙවිය යුතු වීමයි.

මෙය මේ විදිහට විස්තර කළ හැකිය. බාස්මතී කිලෝවක් රුපියල් 175 බැගින් විකිණුවේනම් සතොසටද වෙනත් ව්‍යවසායකයෙකු ලබන තරමේ ලාභයක් ලැබිය හැකිව තිබුණේය. එසේනම්, එම ලාභය රජයේ ආදායමට එකතු වී රජයේ අයවැය හිඟය පහත බැසිය හැකිව තිබුණි. එසේ වුණානම්, රජයට ණය ගන්නට වෙන්නේ අඩුවෙනි. ඒ නිසා පොලී ගෙවන්නට වෙන්නේද අඩුවෙනි.

කෙසේවුවද, සතොස බාස්මතී කිලෝවක් මිල කර ඇත්තේ රුපියල් 145-150කටය.  ඒ නිසා සතොසට අනෙක් ව්‍යවසායකයින් ලබන නියම ලාභය නොලැබේ. ඒ නිසා රජයේ අයවැය හිඟය ඉහළ මට්ටමක පවතී. මේ හිඟය පියවා ගැනීමට රජය විසින් එක්කෝ ණය ගත යුතුය. නැත්නම් බදු වැඩි කළ යුතුය. ණය ගත් විට පොලියත් සමඟ ආපසු ගෙවිය යුතුය. ඒ සඳහාද බදු වැඩි කරන්නට සිදුවේ. අවසාන වශයෙන් මේ පාඩුව ආවරණය වන්නේ මහජන බදු මුදල් වලිනි.

වැට් වැනි බද්දක් ඉහළ දැමූ විට එය ගෙවන්නේ බාස්මතී කන ඉහළ ආදායම්ලාභීන් පමණක් නොවේ. බාස්මතී කෑම සිහිනෙන් දිව ගෑ සුවඳක් පමණක් වූ අඩු ආදායම්ලාභීන්ටද මේ බරට උරදෙන්නට සිදුවේ. ඒ නිසා, ඉහළ ආදායම්ලාභියෙකු සතොසෙන් රුපියල් 30ක් අඩුවට බාස්මතී කිලෝවක් මිලදී ගන්නා විට ලැබෙන ලාබය වෙනුවෙන් රතු කැකුළු කන සාමාන්‍ය ජනතාවටත් කිසියම් මුදලක් ගෙවන්නට සිදු වේ.

මේ නිරීක්ෂණය තවත් ප්‍රශ්නයක් මතු කරයි. සතොසේ රුපියල් 145-150 මිලකට බාස්මතී විකිණෙද්දී වෙනත් කඩවල එම බාස්මතී හාලම රුපියල් 175 බැගින් විකිණෙන්නේ කෙසේද?

මෙයට පිළිතුර ඇත්තේ ලංකාවේ බාස්මතී කන අය බාස්මතී කන්නේ ඇයි කියන කරුණේය. බොහෝ දෙනෙකු වැඩි මිලක් ගෙවා බාස්මතී කන්නේ එහි ඇති විශේෂ රසයක් හෝ ගුණයක් නිසා නොවේ. බාස්මතී කෑම මඟින් තමන්ගේ සමාජ තත්ත්වය පෙන්වීමටද හැකි නිසාය. මෙසේ බාස්මතී කෑම මඟින් යමෙකුට තමන්ගේ සමාජ තත්ත්වය පෙන්වීමට හැකි වී තිබෙන්නේම බාස්මතී මිල අධික හාලක් බැවිනි. මෙවැනි ආකාරයට සිතන ඇතැම් අයට අනුව, සුපිරි වෙළඳසැලකින් බඩු නොගෙන සතොසේ රස්තියාදු වීම මඟින් කෙනෙකුගේ සමාජ තත්ත්වයට වෙන්නේ හානියකි. ඒ නිසා, බාස්මතී කෑම පමණක් ප්‍රමාණවත් නැත. 'පොඩි ගාණක්' වැඩියෙන් ගියත් සතොසේ රස්තියාදු නොවී සුපිරි වෙළඳසැලකින්ම බාස්මතී මිල දී ගත යුතුය!

(Image: https://realisticcookingideas.com/2013/02/25/basmati-rice-with-spices/)

රතු කැකුළු අසූඅටයි සම්බා අනූපහයි!

මේ දවස්වල හාල් මිල ගැන වැඩිපුර අදහස් පළවේ. මහ බැංකුවේ දත්ත අනුව, ජනවාරි 19 වෙනිදායින් අවසන් වූ සතියේ රතු කැකුළු කිලෝවක සාමාන්‍ය සිල්ලර මිල රුපියල් 88 ක්ද, සම්බා කිලෝවක සාමාන්‍ය සිල්ලර මිල රුපියල් 95 ක්ද ලෙස පැවතී ඇත.

පසුගිය වසරේ ජනවාරි 21න් අවසන් වූ සතියේදී රතු කැකුළු කිලෝවක සාමාන්‍ය සිල්ලර මිල රුපියල් 73 ක්ද, සම්බා කිලෝවක සාමාන්‍ය සිල්ලර මිල රුපියල් 98 ක්ද ලෙස පැවතී ඇත. මේ අනුව පෙනී යන්නේ රතු කැකුළු කිලෝවක මිල වසරක් තුළ 20.5%කින් ඉහළ ගොස් තිබියදී, සම්බා කිලෝවක මිල 3.1% කින් සුළු වශයෙන් අඩු වී ඇති බවයි.

ලාංකිකයෙකු වසරකට හාල් කිලෝ 112 ක් පමණ පරිභෝජනය කරයි. සාමාන්‍ය ලාංකිකයෙකුගේ කැලරි අවශ්‍යතාවයෙන් 40%කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් ලබාගන්නේ බත් වලිනි. මේ වන විට රටේ වාර්ෂික සහල් ඉල්ලුම මෙට්‍රික් ටොන් මිලියන 2.3 ක් පමණ වේ. පසුගිය දශක දෙකක පමණ කාලය තුළ ලංකාවේ සහල් නිෂ්පාදනය ක්‍රමයෙන් ඉහළ ගියේය. කෙසේ වුවද, කාලගුණ තත්ත්වයේ වෙනස්වීම් නිසා ඇතැම් වසර වල රටේ අවශ්‍යතාවය රට තුළ නිපදවුණේ නැති නිසා කිසියම් සහල් ප්‍රමාණයක් ආනයනය කිරීමට සිදු විය.

යුද්ධය අවසන් වීමෙන් පසු උතුරු නැගෙනහිර කුඹුරු අස්වැද්දී රටේ සහල් නිපැයුම ඉහළ යාම නිසා 2009 වසරේ සිට ලංකාවේ සහල් නිෂ්පාදනය සහල් ඉල්ලුම ඉක්මවන්නට විය. 2008 වසරේදී ඇති ලෝක ආහාර අර්බුදය හා ධාන්‍ය මිල ඉහළ යාම හමුවේ ලංකාවේ සහල් මිල විශාල ලෙස ඉහළ යාමත්, ඒ හේතුවෙන් උද්ධමනය විශාල ලෙස වැඩි වීමත් සලකා බලමින් රජය විසින් සහල් නිෂ්පාදනය දිරිමත් කිරීමද ඊට හේතු වන්නට ඇත. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස 2009 වසරේදී රටේ වාර්ෂික අවශ්‍යතාවයෙන් 7.3%ක් පමණ වූ අතිරික්ත සහල් සංචිත ප්‍රමාණය ක්‍රමයෙන් ඉහළ ගොස් 2013 අවසානය වන විට 42.2% මට්ටම දක්වා වැඩි විය. මෙසේ සැපයුම ඉල්ලුම ඉක්මවීම නිසා දේශීය සහල් මිල අඩු මට්ටමක පැවතුණේය.

කෙසේ වුවද, 2014 වසරේදී රටේ සහල් නිෂ්පාදනය පහත වැටුණු නිසා මේ සංචිත ප්‍රමාණය රටේ වාර්ෂික අවශ්‍යතාවයෙන් 29.6% මට්ටමට පහත වැටුණේය. 2015 වසරේද සහල් අතිරික්තයක් පැවතියත් මේ වන විට සහල් ආනයනය නොකර රටේ අවශ්‍යතාවය පිරිමසාගත නොහැකි තරමට සංචිත පහත වැටී ඇති බව පෙනේ.

රතු කැකුළු ලංකාවේ, විශේෂයෙන්ම දකුණේ, ඉතා ජනප්‍රිය සහල් ප්‍රභේදයකි. පසුගිය දශක දෙකක පමණ කාලය තුළ ලංකාවේ රතු කැකුළු හාලේ ජනප්‍රියතාවය සීඝ්‍රයෙන් ඉහළ ගියේය. ලෝකයේ ජනගහණයෙන් අඩක පමණ ප්‍රමාණයකගේ ප්‍රධාන ආහාරය සහල් වුවත්, රතු කැකුළු හාල වෙනත් කිසිම රටක ලංකාවේ තරම් ජනප්‍රිය නැති බව මගේ අදහසයි. ලංකාවේ රතු කැකුළු අවශ්‍යතාවය මුළුමනින්ම වාගේ නිපදවෙන්නේ රට තුළ විය යුතුය. තරමක් මහන්සි වුනොත් ඕනෑම රටක නිපදවන ආහාරයක් මිල දී ගැනීමට බැරිකමක් නැති ඇමරිකාවට ලංකාවේ රතු කැකුළු වලට හරියටම සමාන ආනයනික හාලක් ලංකාව හැර වෙනත් රටකින් පැමිණ තිබෙනු මා දැක ඇත්තේ මැඩගස්කරයෙන් පමණි. මෙයට සාපේක්ෂව සම්බා හාල, වෙනත් රටවලද නිපදවෙන වැඩි අපහසුවකින් තොරව ආනයනය කළ හැකි සහල් ප්‍රභේදයකි.

බත් කෑම ඇබ්බැහියකි. බත් කා පුරුදු වූ කෙනෙකුට බත් නැතුවම බැරිය.එයට අමතරව බොහෝ දෙනෙකුට තමන් කන්නට පුරුදු වී සිටින හාල් වර්ගයද නැතුවම බැරිය. රතු කැකුළු වැනි රට තුළ නිපදවෙන හා රට තුළම පරිභෝජනය කෙරෙන සහල් වර්ගයක මිල බොහෝ දුරට තීරණය වන්නේ රටේ එම සහල් වර්ගයේ නිෂ්පාදනය මතය. මෙවැනි සහල් වර්ගයක් ආනයනය කිරීමේ හැකියාව ඉතා සීමිත වන අතරම, අපනයන ඉල්ලුමක්ද නැති වීම එයට හේතුවයි. දේශීය සහල් නිෂ්පාදනය ඉහළ යන විට රතු කැකුළු වැනි සහලක මිල විශාල ලෙස පහත වැටේ.

සම්බා වැනි සහලක තත්ත්වය මෙයට වෙනස්ය. ලංකාවේ නිපදවන සම්බා සහල් වලට ඉතා සමාන ආදේශක ආනයනය කිරීමේ හැකියාවක් ඇති නිසා, 2008දී මෙන් ලෝක මට්ටමේ ආහාර හිඟයක් නොපවතීනම්, සම්බා හාල් වල මිල ස්ථාවරව තබාගැනීම අපහසු නැත.

මේ දිනවල කාලගුණික හේතු මත ලංකාවේ සහල් නිෂ්පාදනය පහත වැටී ඇත. සහල් සැපයුම පහත වැටුණද ලංකාවේ සහල් වලට ඇති ඉල්ලුම සැලකිය යුතු ලෙස අඩු නොවේ. මේ ඉල්ලුම සැපිරීමට සහල් ආනයනය කළ හැකි වුවත්, එසේ ආනයනය කළ හැක්කේ රටේ වැඩි දෙනෙකු කැමැත්තක් දක්වන සහල් ප්‍රභේදම නොවේ. ඒ නිසා ආනයනික සහල් සැපයුම එක් වූ විට සමස්තයක් ලෙස සහල් ඉල්ලුම හා සැපයුම අතර හිඟය නැති වී ගියත්, රතු කැකුළු ඉල්ලුම හා සැපයුම අතර හිඟය අඩු නොවේ. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස රතු කැකුළු මිල සැලකිය යුතු ලෙස ඉහළ ගොස් තිබේ.

වසරකට පෙර සම්බා කිලෝවක මිල රතු කැකුළු කිලෝවක මිලට වඩා රුපියල් 25කින් වැඩි විය. බොහෝ විට රතු කැකුළු කිලෝවක මිල සම්බා කිලෝවක මිලට වඩා අඩුය. එයට හේතුව නිෂ්පාදන වියදමේ වෙනසක් විය හැකිය. රතු කැකුළු වලට ඇති කැමැත්ත නිසා රතු කැකුළුම කන අයට අමතරව මේ මිල වෙනස නිසා රතු කැකුළු ආහාරයට ගත් අයද සිටින්නට ඇත. එවැනි අයට රතු කැකුළු වෙනුවට සම්බා සහල් ආදේශ කර ගැනීම අපහසු නැත. කෙසේ වුවද, රතු කැකුළු මිල සම්බා මිලට ආසන්න වන තුරු එය සිදු නොවේ.

රතු කැකුළු වලට ඇබ්බැහි වී සිටින අය මිල ඉහළ ගියද සිය තෝරා ගැනීම වෙනස් නොකරති. එහෙත්, සම්බා වලට කැමති, මිල වෙනස නිසා රතු කැකුළු පරිභෝජනය කරන අය මේ මිල වෙනස කිසියම් මට්ටමකට පැමිණි වහාම රතු කැකුළු වෙනුවට සම්බා ආදේශ කරගනිති.

නිෂ්පාදනය පහත වැටීම හා ආනයනික රතු කැකුළු සැපයුමක් නැති වීම හමුවේ රතු කැකුළු සැපයුම විශාල ලෙස අඩු වී ඇති නිසා මිල විශාල ලෙස ඉහළ ගොස් තිබේ. එහෙත්, ආනයනික සම්බා සහල් මඟින් දේශීය සැපයුමේ අඩුව පුරවන නිසා සම්බා සහල් මිල ස්ථාවරව පවතී.

(Image: http://images.desigrub.com/tag/eggplant-curry/)