රුපියල් වගේද මල්ලි ඩොලර්?

(ඔබගේ අවධානයට ලක් නොවීනම් පසුගිය සටහනට පසු සටහනක් එකතු කර ඇත.)

ඉකොනොමැට්ටාගේ පසුගිය සටහන් කිහිපයට වස්තු බීජය වූ රෝලට ණය නිධාන කථාවේ සියළුම ගණුදෙනු සිදුවන්නේ ඩොලර් වලිනි. මෙය ලංකාවේදී ප්‍රායෝගිකව සිදුවන දෙයක් නොවේ.

ලංකාව ඇතුළත සිදුවන ගණුදෙනු මුළුමනින්ම පාහේ සිදුවෙන්නේ රුපියල් සත වලිනි. එයට ප්‍රධානම හේතුව ඒ සඳහා වන නීතිමය අවශ්‍යතාවයයි. දෙවැන්න, රුපියලේ අගය පිලිබඳ ශ්‍රී ලාංකිකයන්ගේ විශ්වාසය තවමත් ස්ථිරව පැවතීමයි. ශ්‍රී ලංකා රජයේ බොහෝ අධිකාරී ආයතනයන්ට සමාන්තරව එවැනිම ආයතන උතුරේ ස්ථාපිත කළ එල්ටීටීඊ සංවිධානය පවා රුපියල නොසලකා හැරීමට එඩිතර වූයේ නැත.

කෙසේ වුවද, තවමත් ඉතා කුඩා වුවද ඩොලර් වෙළඳපොළක් (මා කතා කරන්නේ විදේශ විණිමය වෙළඳපොළ ගැන නොවේ.) ලංකාව තුළ මේ වනවිට පැහැදිලි ලෙස වර්ධනය වෙමින් පවතී.

දශක කිහිපයකට පෙරද කොළඹ තරුපහේ හෝටලයක ලැගුම් ගන්නා විදේශිකයෙකුට විදේශ මුදලින් සිය ගෙවීම් පියවිය හැකිව තිබුණි. එහෙත්, මෙහිදී සිදුවූයේ අදාළ හෝටලය හෝටල් සේවා සපයන්නෙකුගේ කාර්ය භාරයට අමතරව විදේශ විණිමය හුවමාරු කරන්නෙකුගේ කාර්ය භාරයද ඉටු කිරීමයි. ඒ හැරුණු විට බිල්පත ඉදිරිපත් වුයේ ශ්‍රී ලංකා මුදලිනි. එහෙත්, මේ වන විට පින්නවල අලි අනාථාගාරය වැනි තැනක විකිණෙන කුඩා සැමරුම් භාණ්ඩ වැනි දේ පවා කෙළින්ම ඩොලර් වලින් මිල කෙරී තිබෙනු දැකිය හැකිය. හික්කඩුව වැනි ප්‍රදේශ වලද කලක සිටම ඩොලර් ක්ෂුද්‍ර ආර්ථිකයක් පවතී.

ඇතැම් රටවල විදේශ මුදල් භාවිතය මීට වඩා වැඩිය. මේ සටහන් කියවන මාල දිවයිනේ ජීවත්වන හෝ එහි සංචාරය කර ඇති අයෙකු දන්නා පරිදි එහිදී ඇමරිකානු ඩොලර්, ස්ටර්ලින් පවුම් හෝ යුරෝ වලින් ගෙවා කෙළින්ම භාණ්ඩ මිල දී ගත හැකි වීම සාමාන්‍ය දෙයකි. ඉන්දියාවට ආසන්න ඇතැම් නේපාල නගර වල ඉන්දියානු රුපියල් නේපාල රුපියල් වලටත් වඩා වැඩිපුර ගණුදෙනු සඳහා භාවිතා වේ. ඩෙන්මාර්කයේ කෝපන්හේගන්හිදී ස්වීඩන ක්‍රෝන භාවිතය ඉතා පහසුය. කෙසේ වුවද මේ සියළු අවස්ථාවන්හිදී විදේශ මුදල් භාවිතා වෙන්නේ දේශීය මුදලට සමාන්තරව හා අඩු වශයෙනි.

ඇතැම් තත්ත්වයන් යටතේ ඇතැම් රටවල දේශීය මුදල් භාවිතය බොහෝ දුරට හෝ මුළුමනින්ම නැවතී ඒ වෙනුවට විදේශ මුදලක් හෝ විදේශ මුදල් වර්ග කිහිපයක් ආදේශ වේ. මෙය සිදු වන්නේ දේශීය මුදල් ඒකකය පිළිබඳව ඇති විශ්වාසය බිඳ වැටුණු විටය.

යම් කිසි මුදල් ඒකකයක් පිළිබඳව වන විශ්වාසය බිඳ වැටෙන්නේ එම මුදලේ බාහිර හා අභ්‍යන්තර අගය සීඝ්‍රයෙන් අඩුවන විටය. බාහිර අගය වනුයේ විදේශ මුදල් ඒකක වලට සාපේක්ෂව මුදලේ වටිනාකමයි. එනම් විණිමය අනුපාතිකයයි. අභ්‍යන්තර අගය මැනෙන්නේ රට තුළ විකිණෙන භාණ්ඩ හා සේවාවන්ට සාපේක්ෂවය. මේ දෙආකාරයෙන්ම අගය අඩු වීමට මූලික හේතුව උද්ධමනයයි.

මුදල් ඒකකයක් පිළිබඳව විශ්වාසය බිඳ වැටෙන්නේ උද්ධමනය කොතරම් වැඩි වූ විටද? අපේ උද්ධමනය 30% පමණ දක්වා ඉහළ ගිය අවස්ථා තිබේ. එහෙත්, රුපියල පිලිබඳ විශ්වාසය එයින් බිඳ වැටුනේ නැත. 6-7% මට්ටමේ උද්ධමනයක් අපි සාමාන්‍යයෙන් භයානක දෙයක් ලෙස සලකන්නේ නැත. එහෙත්, 2-3% මට්ටමේ උද්ධමනය පවත්වා ගන්නා දියුණු රටවල් 5%ක උද්ධමනයක් වුවද සලකන්නේ විශාල අගයක් ලෙසය. වසර 25කට පෙරත්  රුපියල් 40කට පමණ හුවමාරු වූ ඇමරිකන් ඩොලරය මේ වන විට රුපියල් 135කට පමණ ආසන්නව හුවමාරු වන්නේ අපේ උද්ධමනය මේ වසර 25 තුළ ඇමරිකාවේ උද්ධමනයට වඩා ඉහළින් පැවතීම නිසාය.

අපේ උද්ධමනය ඇමරිකාවේ උද්ධමනයට වඩා වැඩි ඇමරිකාව ඩොලර් මුද්‍රණය කරන වේගයට වඩා වැඩි වේගයෙන් අපි රුපියල් මුද්‍රණය කරන නිසාය. රුපියල් වැඩි වැඩියෙන් මුද්‍රණය කිරීමට සිදුවන්නේ රජයේ ණය පියවා ගැනීමට වෙනත් ක්‍රමයක් නැති වූ විටය.

රජයක් ණය ලබා ගන්නා ප්‍රධානම ක්‍රමය බැඳුම්කර නිකුත් කිරීමයි. දේශීය හෝ විදේශීය ආයෝජකයෙකු බැඳුම්කර සඳහා මුදල් යොදවන්නේ ඒ සඳහා හිමි වන පොලිය ආකර්ශනීයනම් පමණි. ලබා ගැනීමට බලාපොරොත්තු වන ණය ප්‍රමාණය විශාල ලෙස වැඩිනම් ඒ ප්‍රමාණය අලෙවි කිරීමට පොලී අනුපාතිකය ඉතා විශාල ලෙස ඉහළ යාමට ඉඩ හැරිය යුතුය. එවිට ඊළඟ වටයේදී රජයේ වියදම් තවත් ඉහළ යයි.

මෙයට පහසු විසඳුමක් ලෙස ඒ බැඳුම්කර විකිණෙන්නේ රටේ මහ බැංකුවටය. මුදල් අලුතින් මුද්‍රණය කර බැඳුම්කර මිලදී ගත්විට මහ බැංකුවට විශාල පොලී අදායමක් ලබා ගෙන විශාල ලාභයක් ලැබිය හැකිය. මේ ලාභය අවසානයේදී සම්ප්‍රේෂණය වන්නේ රජයටමය. රජය විසින් ගෙවන පොලී මුදල් ආපසු රජයටමය.

කෙසේ වුවද මේ අයුරින් මුදල් මුද්‍රණය කර සංසරණයට එකතු කළ විට උද්ධමනය වැඩි වී මුදලේ වටිනාකම අඩුවේ. ඒ මුදලින් රජයට වුවද මිල දී ගත හැක්කේ අපේක්ෂා කළ ප්‍රමාණයට වඩා අඩු භාණ්ඩ හා සේවා ප්‍රමාණයකි. එවිට රජයට තවත් වැඩිපුර මුදල් අවශ්‍ය වන අතර වැඩි වැඩියෙන් මුදල් මුද්‍රණය කිරීමට සිදුවේ. මෙහි කෙළවරක් නැත.

2008 ජුලි වන විට සිම්බාබ්වේහි උද්ධමනය 231,000,000%ක් වූයේ මෙසේ අසීමිත ලෙස මුදල් මුද්‍රණය කිරීම නිසාය. මේ මට්ටමට උද්ධමනය වැඩි වූ විට ප්‍රායෝගිකව රටේ ආර්ථික කටයුතු ඇණ හිටී. හන්දියට බස් එකේ ගිය පසු ගිය මුදලට ආපසු පැමිණිය නොහැක. කොණ්ඩය කැපීමට බාබර් සාප්පුවට ගිය විට වැඩේ අඩක් නිමවන කරණවෑමියා ඉතිරි කොටස නිම කිරීමට වැඩි මුදලක් අවශ්‍ය බව කියයි. සිම්බාබ්වේ මහ බැංකුවට ට්‍රිලියන සීයේ නෝට්ටු පවා නිකුත් කිරීමට සිදුවූවත් එවැනි විශාල මුදලක පවා වටිනාකම ඉතා ඉක්මණින් නැති වී යයි. මෙවැනි විශාල නෝට්ටු නිකුත් කෙරුණේ සිවු වරක් තුළ බින්දු 25ක් කපා ඉවත් කිරීමට අමතරවය.

රටක් ඉහත තත්ත්වයට පත් වූ පසු එම රටට අකැමැත්තෙන් වුවත් විදේශ මුදල් භාවිතයට ඉඩ හැරීමට සිදුවේ. මෙය හඳුන්වන්නේ ඩොලර්කරණය (Dollarization) යනුවෙනි. මේ අනුව, 2008 සැප්තැම්බර්හිදී සිම්බාබ්වේ රාජ්‍යය ඩොලර්කරණය විය. ඩොලර්කරණය වූ රටක දේශීය මුදල්ද භාවිතයේ පැවතිය හැකි නමුත් දේශීය මුදලෙහි ප්‍රායෝගික වටිනාකමක් නැත.

පසුගිය සතියේදී සිම්බාබ්වේ රජය විසින් වටිනාකමක් නැත්තටම නැති සිම්බාබ්වේ ඩොලර් සංසරණයෙන් ඉවත් කිරීමට තීරණය කර තිබේ. මේ අනුව යම් කිසිවෙකු සතුව සිම්බාබ්වේ ඩොලර් ක්වෝඩ්රිලියන් 35ක් (35,000,000,000,000,000ක්) ඇත්නම් ඒ මුදල වෙනුවෙන් ඇමරිකානු ඩොලරයක් ලබා ගැනීමේ පහසුකම තවමත් තිබේ. 1980දී සිම්බාබ්වේ ඩොලරයක වටිනාකම ඇමරිකානු ඩොලරයක වටිනාකමට වඩා වැඩි වූ බවද මතක් කර දිය යුතුය.

(ඡායාරූප අන්තර්ජාලයෙනි .)

අතේ නැති පොතේ ඇති ලාභ සහ අතේ ඇති පොතේ නැති ලාභ

පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලීය ශිෂ්‍යත්වයක් දිනා ගන්නා සසංක විජේවර්ධන එක්සත් රාජධානියේ විශ්ව විද්‍යාලයයක දෙවසරක පශ්චාත් උපාධි පාඨමාලාවක් හැදෑරීම සඳහා පිටත්ව යයි. ඒ සඳහා ඔහු සේවය කළ අර්ධ රාජ්‍ය ආයතනයෙන් ඔහුට අධ්‍යයන නිවාඩු ලැබී ඇත. අලුත විවාපත් සසංක ඔහුගේ බිරිඳද සමඟ ලන්ඩන් නගරයෙන් සැතපුම් සියයක් පමණ දුරින් පිහිටි නගරයක් කරා පිවිසෙන්නේ නුපුරුදු පරිසරයකට ඉක්මණින් හැඩ ගැසීමේ අභියෝගය සතුටින් භාරගනිමිනි.

ජංගම දුරකථන සම්බන්ධතාවක් ලබා ගැනීම මුලින්ම කළ යුතු කාර්යයකි. මසකට පවුම් තිහක් බැගින් වන නිශ්චිත අවම ගාස්තුවක් මාස 24ක් පුරා ගෙවීමට එකඟ වූ විට ටී-මොබයිල් සමාගමෙන් අළුත්ම ජංගම දුරකතනයක් හිමිවන අතර පවුම් තිහේ ගාස්තුව ගෙවූ විට සසංකට ඕනෑවටත් වඩා ප්‍රමාණවත් මාසික ඇමතුම් කාලයක්ද හිමිවේ. මාසිකව ලැබෙන ශිෂ්‍යත්ව මුදලින් එංගලන්තයේ අධික නිවාස කුලී වියදම ගෙවූ විට අත ඉතිරි වන්නේ සීමිත මුදලක් නිසා ඒ මුදල සැලසුම් සහගතව ප්‍රවේශමෙන් වියදම් කළ යුතුය. කොහොමටත් මාස 24ක් එංගලන්තයේ ජීවත් වීමට බලාපොරොත්තු වන නිසාත්, මේ පැකේජය ලබා ගත් විට මාසික ගාස්තුව නිශ්චිත මුදලක් වන නිසාත් ටී-මොබයිල් පැකේජය සසංකට ආකර්ශනීය එකකි.

අපට නිලධාරිවාදය පුරුදු කළ එංගලන්තයේ නිලධාරිවාදය මේ වන විට අපේ නිලධාරිවාදයට වඩා බොහෝ අඩු වුවත් යුරෝපයේ අනෙකුත් රටවලට සාපේක්ෂව එංගලන්තයේ 'කොළ පිරවීම්' බොහෝ වැඩිය. දුරකථන සම්බන්ධතාව ලබා ගැනීමට එංගලන්ත බැංකු ගිණුමක් අවශ්‍යය. බැංකු ගිණුමක් විවෘත කිරීමට විශ්ව විද්‍යාලයෙන් සහතික කළ ලිපියක් අවශ්‍යය. විශ්ව විද්‍යාලයෙන් මෙවැනි ලිපි ලබා දෙන්නේ එකක් පමණක් නිසා ආරම්භ කළ හැක්කේ එක් බැංකු ගිණුමක් පමණි. ඒ අනුව, විශ්ව විද්‍යාලය ඇතුළත බැංකු ශාඛා ඇති නැට්වෙස්ට් හෝ බාර්ක්ලේස් බැංකු දෙකින් එකක් තෝරාගත යුතුය.

එසේ කළද, මේ ලිපිය දවසින් ලබා ගත නොහැක. විශ්ව විද්‍යාලයට අලුතින් පැමිණි සිසුන් බොහෝ දෙනෙකුට මෙවැනි ලිපි අවශ්‍ය නිසා තමන්ගේ වාරය එන තුරු බලා සිටිය යුතුය. සසංකගේ වාසගම ඇරඹෙන ඩබ්ලියු අකුර ඇත්තේ ඉංග්‍රීසි හෝඩියේ අන්තිම හරියේ නිසා ඔහුට මේ සඳහා සති තුනක් බලා සිටීමට සිදුවේ. කලින් දන්නවානම් සමහර ඡන්ද අපේක්ෂකයින් වාගේ අ.අ.අ.අ. සසංක විජේවර්ධන කියා නම වෙනස් කරගෙන එනවාය. කෙසේ හෝ අවසානයේදී නැට්වෙස්ට් බැංකුවේ ගිණුමක් අරඹන සසංක එම ගිණුමෙන් මාස 24ක් මසකට පවුම් තිහ බැගින් කෙළින්ම මුදල් අය කර ගැනීමට ටී-මොබයිල් සමාගමට අනුමැතිය දෙමින් දුරකථන සම්බන්ධතාව ලබා ගනී. ගිවිසුම අනුව මාස 24 අවසානයේදී අලුත් නොකළහොත් සම්බන්ධතාව අවසන් වනු ඇත.

කාලය ඉතා වේගයෙන් ගෙවී යයි. ඉතා හොඳින් අධ්‍යයන කටයුතු අවසන් කරන සසංකට ආචාර්ය උපාධියක් හැදෑරීම සඳහාද අවස්ථාව සැලසෙන අතර ඒ සඳහා ශිෂ්‍යත්වයක්ද ලැබේ. එහෙත් ඔහුගේ අධ්‍යයන නිවාඩුව අනුමත වී ඇත්තේ වසර දෙකකට පමණක් නිසා අනුමත නිවාඩු අවසන් වීමට පෙර ඔහු සේවයට වාර්තා කළ යුතුය. ඔහු අත්සන් කර ඇති ගිවිසුම අනුව එසේ සේවයට වාර්තා නොකළහොත් වසර දෙකක් පුරා ලබාගත් මුළු ශිෂ්‍යත්ව මුදලම ශ්‍රී ලංකා රජයට ආපසු ගෙවිය යුතුය. ශිෂ්‍යත්වය ලබා දුන්නේ ශ්‍රී ලංකා රජයෙන් නොවූවද එය සැලකෙන්නේ ශ්‍රී ලංකා රජයට හිමි වූ වරප්‍රසාදයක් ලෙසින් බැවිනි. ඔහු එසේ නොකළොත් අපහසුතාවයට පත්වන්නේ ඔහුගේ ඇපකරුවන් ලෙස අත්සන් තබා ඇති මිතුරන් කිහිපදෙනාය.

සිය අධ්‍යයන නිවාඩුව අවසන් වීමට මාස දෙකක් තිබියදී ආපසු ලංකාවට යාමට සසංක තීරණය කරයි. ඒ අනුව දැඩි වෙහෙසක් දරා නියමිත දිනයට දෙමසකට පෙර ඔහු ඔහුගේ උපාධි නිබන්ධනයද අවසන් කර භාර දෙයි. ඉතිරි වී ඇති දෙමස තුළ අවශ්‍ය අනුමැතිය ලබා ගෙන නැවත පැමිණ ආචාර්ය උපාධි පාඨමාලාව ආරම්භ කිරීම ඔහුගේ අපේක්ෂාවයි.

ටී-මොබයිල් ගිවිසුම අනුව සසංක තවත් මාස තුනක් පවුම් තිහ බැගින් ගෙවිය යුතුය. ඔහුගේ (ජංගම) ශිෂ්‍ය ගිණුමේ පවත්වා ගත යුතු අවම ශේෂය පවුම් දහයක් පමණි. මේ අනුව පවුම් සියයක් සහ තවත් පැන්ස කිහිපයක් පමණක් සිය නැට්වෙස්ට් ගිණුමේ ඉතිරි කරන සසංක ඉතිරි මුදල් සිය බිරිඳගේ බාර්ක්ලේස් ගිණුමට සම්ප්‍රේෂණය කරයි. ඉන් පසු ඔවුන් දෙදෙනාගේම බැංකු ගිණුම් වල ලිපින ලන්ඩන්හි ජීවත්වන සසංකගේ බිරිඳගේ මිතුරියකගේ ලිපිනයට (ඇගේ අනුමැතිය ගෙන) වෙනස් කරන්නේ දෙමසකින් නැවත එක්සත් රාජධානියේම වෙනත් නගරයකට පැමිණීමට අපේක්ෂා කරන නිසාත්, විදේශ ලිපිනයකට ලිපිනය වෙනස් කිරීමේදී 'කොළ පිරවීම්' වැඩි නිසාත්ය. ඇයට මේ නිසා සිදුවන අපහසුතාව අවම කිරීම සඳහා තැපෑලෙන් එවන මාසික ගිණුම් ශේෂ විස්තර ආදියද තාවකාලිකව නතර කෙරේ.

සසංක නැට්වෙස්ට් බැංකුවේ එකම ගනුදෙනුකරු ලෙස සලකා (පහසුව සඳහා) ඔහු ලංකාවට පිටත් වන විට නැට්වෙස්ට් බැංකුවේ ශේෂ පත්‍රය පිළියෙළ කළහොත් එය මෙවැන්නකි. වත්කම් පැත්තේ පවුම් සීයක් අත ඇති මුදල්ය. බැරකම් පැත්තේ සසංකට ගෙවිය යුතු පවුම් සීයක් තිබේ. නැට්වෙස්ට් බැංකුව විසින් සසංකගෙන් උපයාගත් ලාභයක් නොමැත.

සසංක අපේක්ෂා කළ පරිදි සියල්ල සිදුනොවේ. ලංකාවේ නිලධාරිවාදය හමුවේ ඔහුට ආචාර්ය උපාධිය හැදෑරීම සඳහා අධ්‍යයන නිවාඩු අනුමත නොවේ. ඒ සඳහා ඔහු අවම වශයෙන් තවත් අවුරුදු දෙකක් ලංකාවේ සේවය කළ යුතුය. ඔහුගේ ශිෂ්‍යත්වය එතෙක් කළක් ඔහු වෙනුවෙන් බලා නොසිටින බව ඔහු මෙන්ම ඔහුගේ නිවාඩු අනුමත කිරීමේ අධිකාරිය ඇති නිලධාරීහුද දනිති. සසංක පරාජය භාරගැනීමට සුදානම් නැතත් තාවකාලික පසුබැස්මක් සඳහා යොමුවේ.

කෙසේ වුවද සසංකට උසස්වීමක් ලැබෙන අතර වගකීම් රැසක් ඔහුගේ කරමත පැටවේ. කාර්යබහුලත්වය නිසා ඔහුට සුළු මුදලක් ඇති එක්සත් රාජධානියේ ගිණුම් ගැන සොයා බැලීමට නොලැබේ. තෙමසකට පමණ පසුව වැඩ අවසන් කර නිවසට පැමිණෙන සසංකට දැන ගැනීමට ලැබෙන පරිදි ඔහුගේ බිරිඳට ඇගේ මිතුරිය විසින් දුරකථනයෙන් දන්වා ඇත්තේ සසංකගේ නමට කිසියම් ලිපියක් ලැබී ඇති බවයි. ඒ අනුව ටී-මොබයිල් සමාගමට කිසියම් හිඟ මුදලක් ගෙවීමට තිබේ. සසංකට මීට වඩා වැඩි විස්තරයක් නොලැබේ.

සසංක අන්තර්ජාලයෙන් ඔහුගේ ටී-මොබයිල් ගිණුම පරීක්ෂා කරයි. එක්සත් රාජධානියෙන් පිටවීමට පෙර ඉතා පැහැදිලිව තහවුරු කරගත් පරිදි මාස 24 අවසානයේදී සසංකගේ දුරකථන සම්බන්ධතාව මෙන්ම ගිවිසුමද අවසන් විය යුතු වුවද කිසියම් වැරදීමකින් ටී-මොබයිල් සමාගම 25වන මාසයේද පවුම් තිහක් අය කර ගැනීමට උත්සාහ දරා ඇති අතර ගිණුමේ ශේෂය පවුම් 30කට අඩු නිසා එසේ කළ නොහැකි වී තිබේ. මේ අනුව පවුම් 30ක ගෙවිය යුතු මුදලක් තවමත් තිබේ.

සසංක එංගලන්තයට දුරකථන ඇමතුමක් ගෙන ටී-මොබයිල් සමාගමේ නිලධාරිනියට සිදු වී ඇත්තේ වැරැද්දක් බව පැහැදිලි කරයි. සිදුවී ඇත්තේ අත් වැරදීමක් බව ඇය පිළිගන්නා අතර එය නිවැරදි කිරීමට පොරොන්දු වේ. ඒ අනුව සසංක ටී-මොබයිල් සමාගමට ණය නැත. "ඔබට අපෙන් වෙනත් යමක් සිදු විය යුතුද?" ඇය අසයි. මෙහිදී සසංක ඔහුගේ  ටී-මොබයිල් ගිණුමේ ලිපිනයද ලංකාවේ ලිපිනයට වෙනස් කරයි. සසංක නැවතත් කාර්ය බහුල වන අතර මේ සිදුවීම ගැන නැවත සොයා නොබලයි. ප්‍රශ්නයක් මතු වූ විට එය එවෙලේම විසඳීම සසංකගේ ස්වාභාවයයි. එසේ කළ නොහැකිනම් ප්‍රශ්නය විසඳෙන තුරු ඔහු ඒ ගැන සොයා බලනු ඇත. එහෙත්, විසඳා අවසන් කළ ප්‍රශ්න ගැන ඔහු වද නොවේ.

තවත් මාසයක් දෙකක් ගත වේ. සසංකගේ බිරිඳට ඇගේ මිතුරියගෙන් නැවතත් දුරකථන ඇමතුමක් ලැබී ඇති අතර ඇගේ ලිපිනයට ලැබී ඇති ලිපියක් පරිදි හිඟ මුදල තවමත් පියවී නැත. එයට දඩ මුදලක්ද එකතු වී තිබේ.

සසංකට මළ පනී. ඔහු වහාම ටී-මොබයිල් සමාගම අමතයි. සසංකගේ ගිණුම පරීකෂා කරන ටී-මොබයිල් නිලධාරිනිය ගිණුමේ හිඟ ශේෂයක් නොමැති බව නැවත තහවුරු කරයි. එසේනම් ඒ බව තහවුරු කර ලිපියක් එවන ලෙස සසංක ඉල්ලා සිටින්නේ 'කොළයක් අතේ තබා ගැනීම' සුරක්ෂිත බව ඔහුගේ නිලධාරිවාදී මනසටද හැඟෙන බැවිනි. සතියකින් පමණ මේ ලිපිය සසංකට ලැබේ. යාන්තම් හිසරදය අවසන්ය.

තවත් මාස ගණනක ඇවෑමෙන් සසංකගේ බිරිඳගේ මිතුරියගෙන් නැවතත් දුරකථන ඇමතුමක් ලැබේ. ඇය දන්වා ඇති පරිදි ප්‍රශ්නය තවමත් අවසන් නැත. ගෙවීමට ඇති මුදල මේ වනවිට පවුම් 400 ඉක්මවා ඇත. ඒ මුදල වහාම නොගෙවුවහොත් මුදල් අය කර ගැනීම සඳහා එවැනි කටයුතු කරන සමාගමකට භාර දීමට සිදුවනු ඇත. වැඩේ අන්ඩර දෙමළ නිසා සසංක සිය බිරිඳගේ මිතුරියට ඇමතුමක් ගෙන ලිපිය කියවන ලෙස ඉල්ලා සිටී. දැන් සසංකට තේරෙන පරිදි මුදලක් පියවිය යුතුව ඇත්තේ ටී-මොබයිල් සමාගමට නොව නැට්වෙස්ට් බැංකුවටය. අන්ඩරේ ඩබල්ය.

සසංක බොහෝ දඟලා ඔහුගේ නැට්වෙස්ට් අන්තර්ජාල ප්‍රොෆයිලය සක්‍රිය කර ගනී. දැන් ඔහුට පෙනී යන පරිදි පවුම් තිහ බැගින් දිගටම ඔහුගේ ගිණුමෙන් මුදල් අඩුකරගෙන තිබේ. ටී-මොබයිල් ගිවිසුම අවසන් විය යුතුව තිබුණු මාසයෙන් පසුව ඔහුගේ ගිණුමේ ශේෂය පවුම් දහයක් පමණක් වූ අතර ඉන්පසු මාසයේදී ඔහුගේ ගිණුම් ශේෂය පවුම් විස්සක හිඟ මුදලක් වී ඇත. ගිණුමේ ශේෂය පවුම් තිහ බැගින් දිගටම අඩු වී ඇති අතර මේ වන විට හිඟය පවුම් හාරසිය හතළිහකි!

සසංක මෙවර නැට්වෙස්ට් බැංකුව අමතයි. ඔහු දුරකථන බැංකු පහසුකම ලබාගෙන නොමැති නිසා අවසන් හිඟ ශේෂයට අමතරව වෙනත් ගිණුම් විස්තර දුරකතනයෙන් ලබා ගැනීමේ හැකියාවක් නැත. අවශ්‍යනම් ඔවුන් සතුව ඇති ලිපිනයට තැපැල් කිරීමට පුළුවන. ලිපිනය වෙනස් කිරීමට අවශ්‍යනම් ඕනෑම නැට්වෙස්ට් බැංකු ශාඛාවකට පෞද්ගලිකව පැමිණ අයදුම්පතක් පුරවා දී අනන්‍යතාවයද තහවුරු කල යුතුය. වෙනත් ක්‍රමයක් නැත. කෙසේ වුවද සසංක කැමතිනම් ක්‍රෙඩිට් කාඩ් පතකින් පවුම් 440 ගෙවා ප්‍රශ්නය විසඳා ගැනීමේ පහසුකම සැලසීමට ඔවුන් සුදානම්ය.

හැම විටම කලට වේලාවට ගණුදෙනු පියවන සසංක 'ඇරියස්' තබා ගැනීමට කැමති නැත. එහෙත්, සසංකට පෙනෙන පරිදි මෙතන ඇත්තේ ලොකු වැරදීමකි.   නොකළ වරදකට දඬුවම් විඳීමට ඔහුට අවශ්‍ය නැත. අනිත් අතට රුපියල් වලින් 'ආණ්ඩුවේ පඩියක්' ගන්නා සසංකට පවුම් 440ක් කියන්නේ කජු ඇට කොස් ඇට නොවේ. අනෙක් අතට, තමාගේ ලිපිනය 'බ්ලැක් ලිස්ට්' වෙනවාට බිරිඳගේ මිතුරිය කැමති නැත. උදවුවක් කිරීමට ඉදිරිපත් වූ ඇයට 'අහක යන පරිප්පුවක් සෙට් කිරීමටද' නොහැකිය.

සසංකහේ බිරිඳගේ මිතුරියට ඊළඟ ලිපිය ලැබෙන්නේ නැට්වෙස්ට් බැංකුවේ ණය අය කර ගැනීමේ අංශයෙනි. සසංකගේ ඉල්ලීම පරිදි ලිපිය විවෘත නොකර හරවා හරින ඇය සසංක මෙම ලිපිනයේ තව දුරටත් ජීවත් නොවන බව දන්වා සසංකගේ නිවැරදි ලිපිනය සහ දුරකථන අංක ආදිය නැට්වෙස්ට් බැංකුවේ ණය අය කර ගැනීමේ අංශයට දැනුම් දෙයි. දැන් මේ 'අහක යන පරිප්පුවෙන්' ඇය නිදහස්ය. මුලින් වෙනස් කිරීමට බැරි වූ ලිපිනය මෙවර වෙනස් වේ. සසංකට ලිපිය ලැබේ.

මේ වන විට ගෙවිය යුතු මුදල පවුම් 2120ක් වී ඇත. හිඟ මුදල වූ පවුම් 620කට ණය අයකර ගැනීමේ ගාස්තු ලෙස තවත් පවුම් 1500ක් එකතු වී ඇත.

සසංක නැට්වෙස්ට් බැංකුවේ ණය අය කර ගැනීමේ අංශයට දුරකථන ඇමතුමක් ගනී. (මේ කියන දවස් වල එංගලන්තයට දුරකථන ඇමතුමක් ගැනීමද වියදම් අධික කටයුත්තකි.) සසංක ඔවුන්ට පැහැදිලි කරන්නේ තමන් විසින් ගෙවිය යුතු මුදලක් නොවලහා ගෙවීමට ඔහු සුදානම් වුවත් මේ මුදල ඔහු ගෙවිය යුත්තේ ඇයිදැයි නොදන්නා බැවින් නිකම්ම මෙවැනි විශාල මුදලක් ගෙවීමට සුදානම් නැති බවයි. එහෙත්, ණය අය කර ගැනීමේ අංශයේ නිලධාරීන්ට බැංකු ගිණුමේ තොරතුරු බලා ගැනීමේ හැකියාවක් නැත. ඔවුන් දන්නේ අයවිය යුතු සම්පුර්ණ මුදල පමණි.

සසංක මඟ නො ඇර කෙළින්ම කතා කිරීම ගැන ණය අය කර ගැනීමේ අංශයේ නිලධාරීහු සතුටු වෙති. හිඟ මුදල ලබා ගැනීමේ හැකියාවක් පෙනෙන්නට ඇති නිසා අවශ්‍ය අංශ සමඟ එකඟතාවකට එන ණය අය කර ගැනීමේ අංශය පැරණි ගිණුම් ප්‍රකාශන සියල්ල මුද්‍රණය කර ලංකාවට තැපැල් කර එවීමට කටයුතු සලසයි. (පාරිභෝගික ගිණුම් වල රහස්‍ය භාවය ගැන 'ලොකු ටෝක්' දෙමින් මෙතෙක් කල් ලිපිනය වෙනස් කිරීමට හෝ සුදානම් නොවූ බැංකුව මේ ගිණුම් ප්‍රකාශ සමඟ අත් වැරදීමකින් ඔවුන්ගේ වෙනත් පාරිභෝගිකයින් හත් අට දෙනෙකුගේ ගිණුම් ප්‍රකාශද ලොකු මිටියක් තැපැල් කර එවයි. ඒ ගැන දැන්වූ විට කලබලයට පත්වන ඔවුන් ඒවා නැවත ඔවුන් වෙත එවන ලෙස සසංකගෙන් ඉල්ලා සිටී.)

සිදු වී ඇති දෙය සසංකට පැහැදිලි වන්නේ මුල් මාස වල ගිණුම් ප්‍රකාශ පරීක්ෂා කළ විටය. පවුම් තිහ බැගින් දිගටම අයකරගෙන ඇත්තේ ටී-මොබයිල් සමාගමට ගෙවීමට නොවේ. එය වෙනත් 'දඬුවම් ගාස්තුවකි'. ටී-මොබයිල් සමාගමට ගෙවිය යුතු (සැබවින්ම ගෙවිය යුතු නොවූ) පවුම් තිහක මුදල ගිණුමේ නොතිබීම නිසා සසංකව පවුම් තිහක දඬුවම් ගාස්තුවකට යටත් කර ඇත. ටී-මොබයිල් සමාගම විසින් එවැනි මුදලක් අයවිය යුතුව නොතිබුණු බව නැට්වෙස්ට් බැංකුවට දැනුම් දුන් පසුවද මේ දඬුවම් ගාස්තුව ඉවත් වී නොමැති අතර 'ඕවර්-ඩ්රාෆ්‍ට්' පහසුකම් නොමැති සසංකගේ ශිෂ්‍ය ගිණුමේ ශේෂය සෘණ අගයක් ගෙන තිබේ. ඉන් පසුව මාස්පතා 'ඕවර්-ඩ්රාෆ්‍ට්'  ගාස්තුවක් එකතු වී ඇත.

නැවතත් පෙර පරිදිම සසංක නැට්වෙස්ට් බැංකුවේ එකම ගනුදෙනුකරු ලෙස සලකා නැට්වෙස්ට් බැංකුවේ ශේෂ පත්‍රය පිළියෙළ කළහොත් එය මෙවැන්නකි. වත්කම් පැත්තේ පවුම් දහයක් අත ඇති මුදල්ය. තවත් පවුම් 2120ක් සසංකගෙන් අයවිය යුතු මුදල්ය. නැට්වෙස්ට් බැංකුව විසින් සසංකගෙන් ගාස්තු වශයෙන් උපයාගත් මුදල මේ වන විට පවුම් 2130කි. ඒ අනුව බැරකම් පැත්තේ නැට්වෙස්ට් බැංකුව සතු පවුම් 2130ක ප්‍රාග්ධනයක් ඇත. මේ මුදලින් සැලකිය යුතු කොටසක් බැංකුවේ කොටස් කරුවන් විසින් ලාභාංශ ලෙස ලබා ගන්නවා ඇත.

සසංකගේ බැංකු ගිණුමේ හිඟ ශේෂය පසුව තවත් වැඩි අතර ඒ අනුව නැට්වෙස්ට් බැංකුවේ ලාභයද තවත් වැඩි විය. කෙසේ වුවද මේ ලාභය 'අතේ නැති පොතේ ඇති' ලාභයක් බව නොකිවමනාය. ගිණුම්කරණ සම්මත අනුව මෙවැනි  'අතේ නැති පොතේ ඇති' ලාභ මෙන්ම 'අතේ ඇති පොතේ නැති' ලාභද දුලභ නැත. කොටස්කරුවන්ට ලාභාංශ ගෙවන්නේත්, රජයට බදු ගෙවන්නේත් 'පොතේ ඇති' ලාභය අනුව මිස 'අතේ ඇති' ලාභය අනුව නොවේ.

ගිණුම්කරණ සම්මත සාපේක්ෂ සම්මුතීන් පමණක් වන නිසා කලින් කලට වෙනස් වේ. එවිට, ලාභයද වෙනස් වේ. හොඳින් ලාභ ලබන ආයතන හිටිවනම පාඩු ලබන ආයතන බවට පත්වේ. ඇතැම් විට රටවල් වලටද මේ දෙයම වේ. ඒ නිසා ගිණුම් වල පෙන්වන ලාභය හැම විටම සැබෑ ආර්ථික ශක්තියේ නිවැරදිම පිළිබිඹුවක් නොවේ.

පුද්ගලයින්, සමාගම් මෙන්ම රටවල්ද ගිණුම්කරණ සම්මත වල ඇති දුර්වලතා ඇතැම් විට සිය වාසියට යොදා ගනිති. තම ණය ප්‍රමාණය යුරෝපීය සංගමයේ සාමාජිකයෙකු වශයෙන් ඇතුලත් කර ගැනීම සඳහා අවශ්‍ය සීමාවට වඩා අඩුවෙන් ඇති බව පෙන්වීමට ග්‍රීසිය විසින් වසර ගණනක් තිස්සේ විවිධ ගිණුම්කරණ උපක්‍රම යොදා ගෙන ඇති බව දැන් රහසක් නොවේ. අවසාන ප්‍රතිඵලය කවුරුත් දනිති.

හොඳ වෙලාවට ග්‍රීසියේ එහෙම වුනත් ලංකාවේ එහෙම වෙන්නේ නැත.

(පුද්ගල නම් සහ සියළුම සිදුවීම් මනඃකල්පිත වන අතර ටී-මොබයිල් ආයතනයේ සහ නැට්වෙස්ට් බැංකුවේ නම් යොදාගත්තේ කරුණු පැහැදිලි කිරීමේ පහසුව සඳහා පමණි.)

පසු සටහන:

බොහෝ මනඃකල්පිත ප්‍රබන්ධයන්ට සත්‍ය අත්දැකීම් පාදක වේ. මෙය ඉකොනොමැට්ටාටද පොදුය. ඉකොනොමැට්ටාගේ ඇතැම් කතා ප්‍රබන්ධ වුවද ප්‍රායෝගිකව සිදුවිය නොහැකි දේ නොවේ. බැංකුවක ඇති මෘදුකාංගයක තිබුණු නොසලකා හැරුණු අඩුපාඩුවක් ප්‍රයෝජනයට ගෙන එය නිවැරදි කරන තුරු ලංකාවේ පිහිටි විදේශ බැංකුවකින් 36%ක ඉහල පොලියක් මාස ගණනක් තිස්සේ ලබා ගැනීමට ඉකොනොමැට්ටාට හැකි වී තිබේ. මෙය කළේ ලංකාවට ක්‍රෙඩිට් කාඩ් හඳුන්වා දෙනු ලැබූ මුල් කාලයේදී ක්‍රෙඩිට් කාඩ් ගිණුමට ගෙවිය යුතු මුදලට වඩා වැඩි මුදලක් තැන්පත් කිරීම මඟිනි.

"දි‍යුණු රටක බැංකුවකට වැරදීමේ සම්භාවිතාව බොහෝ අඩුය." මේ සම්භාවිතාව අඩු කරගෙන ඇත්තේ ප්‍රධාන වශයෙන් ක්‍රම දෙකකිනි. පළමුව, නිශ්චිත හා වඩා ඵලදායී ක්‍රමවේද හඳුන්වා දීම මඟිනි. දෙවනුව, මෙසේ හඳුන්වා දී ඇති ක්‍රමවේද නිසියාකාරව ක්‍රියාත්මක වන බවට වග බලා ගැනීමෙනි. කෙසේ වුවද, සම්භාවිතාව අඩු වුවත් මේ බැංකු වලටත් වරදින වෙලාවල් තිබේ. එසේ වැරදුනු විට වැරැද්ද පැටවු ගැසීමද සාමාන්‍ය දෙයක් වන්නේ මෙවැනි අවස්ථා දුලබ නිසා ලන්ඩන් නගරයට හිම වැටුණු දිනක මෙන් එවැනි තත්ත්වයන්ට මුහුණ දීමට ඔවුන්ගේ සූදානමක් නොමැති බැවිනි.

දියුණු (සංවර්ධිත) රටවල කටයුතු සිදුවන ආකාරය අඩු ආදායම් රටවල සිදුවන ආකාරයට වඩා ක්‍රමවත් වුවත් සර්ව සම්පුර්ණ නැත. දියුණු රටවල් තවත් දියුණු වන්නේ එසේ දියුණු වීමට ඉඩකඩක් පවතින නිසාය.

ඉකොනොමැට්ටා සංචාරය කර හෝ නොමැති සංවර්ධිත රටවල් ගණන එසේ කර ඇති රටවල් ගණනට වඩා වැඩි අතර ජීවත් වී ඇත්තේ අතේ ඇඟිලි ගණනටත් අඩු රටවල් කිහිපයක පමණි. මේ ප්‍රයෝගික සීමාවන්ට යටත්ව වුවත්, මේ රටවල් අතර මෙන්ම ඇමරිකාව වැනි රටක ප්‍රාන්ත අතර පවා ඇතැම් කටයුතු සිදු වන ආකාරයන්හි විශාල වෙනස්කම් තිබේ.

බොහෝ යුරෝපීය රටවල ප්‍රායෝගිකව භාවිතයෙන් ඉවත් වී ඇති චෙක්පත් ඇමරිකාවේ තවමත් ජනප්‍රිය ගෙවීම් මාධ්‍යයකි. සිංගප්පුරුව වැනි, බටහිර රටවලට වඩා පසුව සංවර්ධනය වූ, ප්‍රමාණයෙන් කුඩා, රාජ්‍ය මැදිහත්වීම වැඩි රටකට ප්‍රතිසංස්කරණ අලුතින්ම හඳුන්වා දීම පහසු වුවත්, අළුත් හොඳ ක්‍රම සොයා ගන්නා විටත් පැරණි හොඳ ක්‍රම වලට හුරු වී ඇති සහ ප්‍රමාණයෙන් විශාල, රාජ්‍ය මැදිහත්වීම අඩු රටකට ඒ සඳහා කල් ගත වේ. ඇතැම් දියුණු රටවල එතරම් නොදියුණු ප්‍රාදේශීය බැංකු බහුලය. ඇතැම් සංවර්ධිත රටවල සිට වෙනත් සංවර්ධිත රටකට ගිය විට එය සංවර්ධනය නොවූ රටක්දැයි හැඟෙන අවස්ථා තිබේ.

දියුණු රටවලද සිතාමතාම (යම් වාසියක් අපේක්ෂාවෙන්) ඇතැම් 'නොදියුණු' ක්‍රමවේද අනුගමනය කරන අවස්ථා තිබේ. ග්‍රීසිය විසින් දල ජාතික නිෂ්පාදිතයේ අනුපාතයක් ලෙස ඔවුන්ගේ ණය ප්‍රමාණය වසර ගණනාවක් තිස්සේ අඩුවෙන් පෙන්වීම මෙවැන්නකි.

මගේ ඉහත සටහනේ "කොළ පිරවීම්" යන්නෙන් මා අදහස් කරන්නේ bureaucratic procedures යන්නයි. මෙයට සැබෑවටම කොළ පිරවීමද ඇතුළත්ය.

මුල් ලිපියේ මුඛ්‍ය පරමාර්ථය වූයේ ගිණුම්කරණ ක්‍රමවේදයේ ඇති අවිනිශ්චිතා ගැන සාකච්ඡා කිරීමයි. එංගලන්තයෙන් උදාහරණයක් ගත්තේ මෙය පැහැදිලි කිරීමට උපයෝගී කරගත හැකි මා දන්නා වඩාත්ම ප්‍රායෝගිකව නිවැරදි උදාහරණය එය වූ බැවිනි. ප්‍රායෝගිකව නිවැරදි වුවත් මේ ලිපියේ සිතාමතාම නොසලකා හැර ඇති න්‍යායාත්මක අඩුපාඩු තිබේ. දැනට පෙන්වා දෙන කරුණට ඒ අඩුපාඩු  ප්‍රශ්නයක් නොවේ.

ඇමරිකන් මැදිහත්වීම සහ ගණිකාවගේ ශේෂ පත්‍රය

ඉකොනොමැට්ටා ඊයේත් කළේ ණය ගැන කතාකිරීම මිස හෝටල් ප්‍රශ්නය විසඳීම නොවේ. ප්‍රශ්න විසඳනවාට වඩා ප්‍රශ්න ගැන කතා කර කර ඉන්නවාට ගොඩක් අය කැමති නිසාම නොවේ. ඔය ප්‍රශ්නයට උත්තරය හොයා ගත්තා කියා එලොවටවත් මෙලොවටවත් වැඩක් නැති නිසාත් නොවේ. ඔය ප්‍රශ්නය නිසා  ඉකොනොමැට්ටාට මතක් වූ වෙනත් ප්‍රශ්න අතරේ ණය ප්‍රශ්නයත් තිබුණු නිසාය.

ප්‍රශ්නයකට උත්තරයක් ඇත්තේ යම්කිසි රාමුවක් ඇතුළේය. රාමුව වෙනස් වූ විට උත්තරයද වෙනස් විය හැකිය. බොහෝ ප්‍රශ්න වලට නිවැරදි පිළිතුරු එකකට වඩා තිබේ. සමහර ප්‍රශ්න වලට උත්තර නැත. සමහර වෙලාවට රාමුව වෙනස් කළ විට ප්‍රශ්නයද අතුරුදහන් වන නිසා තව දුරටත් උත්තර අවශ්‍ය වන්නේ නැත.

දැන් මෙතන තියෙන්නේ ලාභ අලාභ ප්‍රශ්නයකි. නීත්‍යානුකූලව බදු අය කර ගැනීම වැනි කටයුතු සඳහා ලාභ අලාභ ගණනය කිරීමේ ක්‍රමවේදයක් තිබේ. එය පදනම් වන්නේ සම්මත ගිණුම්කරණ රෙගුලාසි මත පදනම්වය. සම්මත කියා කිවුවත් මෙය තැනින් තැනට, කලින් කලට වෙනස් විය හැකි සාපේක්ෂ සම්මුතියකි.

ඇතැම් කරුණු වෙනස් වන නමුත් බොහෝ දෙනා පිළිගන්නා මූලික ගිණුම්කරණ නීති වල වැඩි වෙනසක් නැත. ද්විත්ව සටහන් ක්‍රමය යටතේ සියළු මුදල් ගණුදෙනු ලෙජරයක සටහන් කිරීමෙන් පසු ඒ අනුසාරයෙන් පිළියෙළ කරගන්නා ශේෂ පත්‍රයකින් හා ලාභ අලාභ ගිණුමකින් අවසන් ප්‍රතිඵලය බලාගත හැකිය.

සම්මත ගිණුම්කරණ නීති අනුව ගණුදෙණුවක් සිදු වූ ලෙස සැලකෙන්නේ භාණ්ඩ හෝ සේවා හුවමාරුවක් සඳහා මුලින්ම මිල එකඟතාවක් ඇති වූ අවස්ථාවේදී මිස ගණුදෙනු පියවන අවස්ථාවේදී නොවේ. මේ කතාවේ එවැනි ගණුදෙණු කිසිවක් නැත. ඇමරිකන් කාරයා සහ හෝටල්කරු අතර ගණුදෙණුවක් ඇතිවීමට ආසන්න අවස්ථාවක් ඇතත් අවසානයේදී එවැන්නක් සිදු නොවේ. ඒ නිසා මෙහි කිසිවෙකුටත් ලාභයක් හෝ අලාභයක් සිදු නොවේ.

පළමුව අපි හෝටල්කරුගේ ශේෂ පත්‍රය වෙනස් වන ආකාරය විමසා බලමු.

ආරම්භක අවස්ථාවේදී හෝටල්කරුට ගණිකාවගේ ඩොලර් 100කට හිමි කමක් තිබේ. මෙය ඔහුගේ වත්කමකි. එමෙන්ම, හෝටල්කරු විසින් කඩකාරයාට ඩොලර් 100ක් ගෙවිය යුතුව තිබේ.එය ඔහුගේ බැරකමකි. වත්කම් බැරකම් සැසඳූ පසු ඔහු සතු කිසිදු ප්‍රාග්ධනයක් නැත.

ඇමරිකන්කාරයාගේ ඩොලර් 100 තැන්පතුවක් වශයෙන් ලබා ගත් විට හෝටල්කරුගේ වත්කම ඩොලර් 200දක්වා ඉහළ යන නමුත් ඇමරිකානුවාට හෝටල් කාමරයක් විකුණා නොමැති නිසා ඒ මුදල ඔහුගේ ලාභයක් වන්නේ නැත. එබැවින් එය ප්‍රාග්ධනය ඉහළ යාමක් නොවී බැරකමක් ලෙස පවතී.

ඩොලර් 100 කඩකාරයාට දුන්විට මේ අත ඇති මුදල ඔහුගේ වත්කම් වලින් අඩුවන අතරම ඩොලර් 100ක බැරකමක්ද අඩුවේ. වත්කම් බැරකම් තව දුරටත් සමානය.

තැබෑරුම්කරුගේ ණය ආපසු ලැබුණු විට හෝටල්කරුගේ ඩොලර් 100ක වත්කම ලැබීමට ඇති මුදලක සිට අත ඇති මුදලක් දක්වා වෙනස් වන අතර බැරකමෙහි වෙනසක් සිදු නොවේ.

අවසානයේදී, ඇමරිකානුවාගේ ඩොලර් 100යේ තැන්පතුව ආපසු ගෙවීමෙන් අනතුරුව හෝටල්කරුගේ ශේෂ පත්‍රයේ වත්කම් මෙන්ම බැරකම්ද ශුන්‍යයක් වේ.

ගණිකාවගේ, තැබෑරුම්කරුගේ, මස්කඩකරුගේ මෙන්ම සිල්ලර කඩකරුගේද ශේෂ පත්‍ර වෙනස් වන්නේ එකම ආකාරයකටය. ආරම්භයේදී, මේ හැම දෙනෙකුගේම ශේෂ පත්‍රවල ඩොලර් 100 බැගින් වූ වත්කමක් හා බැරකමක් ඇති අතර ඔවුන් කිසිවකු සතුව ඔවුන්ගේම ප්‍රාග්ධනයක් නැත. සිදුවීම් සියල්ල අවසානයේදී, මේ වත්කම මෙන්ම බැරකමද ඔවුන්ගේ ශේෂ පත්‍ර වලින් ඉවත් වන අතර ප්‍රාග්ධනය වෙනස් නොවේ.

ඇමරිකානුවා සතුව පමණක් ඩොලර් 100ක ආරම්භක ප්‍රාග්ධනයක් තිබේ. එය හෝටල් කළමනාකරු හමුවේ තැන්පත් කරන ඇමරිකානුවා අවසානයේදී සිය තැන්පතුව ආපසු ලබා ගනී. සිදුවීම් අවසානයේදී ඔහුගේ ශේෂ පත්‍රයේ කිසිදු වෙනසක් වී නැත.

කෙසේ වුවද සිදුවීම් සියල්ල අවසන් වන විට ආරම්භක සමතුලිතතාව වෙනස් වී ඇති නිසා මේ විග්‍රහයේ අවුලක් ඇති බව අපට දැනේ. අවුලක් ඇතත් අවුල ඉකොනොමැට්ටාගේ අවුලක් නොවේ. ගිණුම්කරණ ලාභය සැබෑවටම ගණනය කෙරෙන්නේ මේ ආකාරයෙනි.

ආර්ථික ලාභය ගිණුම්කරණ ලාභයට වඩා වෙනස් සංකල්පයකි. එය ඇතැම් විට ගිණුම්කරණ ලාභයට සමාන විය හැකි වුවත් හැම විටම එසේ නොවේ. ගිණුම්කරණයට විෂය වන්නේ මුදලින් වටිනාකම් මැනිය හැකි දේවල් පමණි.

ආර්ථික විද්‍යාවේදී එය හැම විටම එසේ විය යුතු නැත. ගිණුම්කරණය සම්මත නීති හා රෙගුලාසි පාදක කරගනිද්දී ආර්ථික විද්‍යාව පාදක කර ගන්නේ පුද්ගල රුචිකත්වයන්ය. ඒ නිසා ආර්ථික විද්‍යා රාමුවක් තුළ මේ සිදුවීම් පෙළ වෙනත් ආකාරයකින් විග්‍රහ කිරීමට පුළුවන. (අද නොවේ.)

අවසාන වශයෙන් මේ කතාවත් බලාගෙන ගිය විට අපේ ඇත්ත තත්ත්වයට වඩා වැඩිපුර වෙනස් නැත. වරාය, ගුවන් තොටුපොළ, මහා මාර්ග ආදී අපේ ප්‍රාග්ධන වත්කම් ඉහළ යයි. ඒ සමඟම අපේ ණයත් ඉහළ යයි. ශේෂ පත්‍රයේ වත්කම් බැරකම් සැසඳූ විට ලොකු වෙනසක් වී නැත. ගණිකාවගේ සිට හෝටල් කළමනාකරු දක්වා කතාවේ සිටින ලාංකිකයින් කවුරුත් රෝල් දමන නමුත් අතේ ප්‍රාග්ධනයක් නැත. ඒ නිසා මේ විදිහට රවුමට හිර වේ.

අන්තිමට හිර වී ඇති අපේ ආර්ථිකය ගොඩ ගැනීමට අපට අතේ ප්‍රාග්ධනය ඇති ඇමරිකානුවා එනතුරු බලා සිටීමට සිදුවේ. ඇමරිකන් කාරයා ඩොලර් 100ත් බේරාගෙන ආපහු යන්නේ අපේ කාමර වල ඇතුලේ ඇති ඇද පළුදු සියල්ලම කැමරාවේ සටහන් කරගෙනය. ඇමරිකන්කාරයාට අපේ කාමර ඇතුලේ ඡායාරූප අවශ්‍ය වන්නේ ඇයිදැයි දන්නේ ඇමරිකන්කාරයාම පමණි.

ඇමරිකන් කාරයා වෙනුවට චීනෙක් ආ විට වෙන්නේ වෙනස් දෙයක්දැයි සිතීම ඔබේ වැඩකි.

(උඩින්ම ඇති රූපය ගත්තේ ජේම්ස් බෘනෝගේ -http://jameslbruno.blogspot.com/2012/04/sin-sex-and-uncle-sam.html- බ්ලොගයෙනි.)

ජයග්‍රාහකයෙකු තෝරා නැති රුපියල් කෝටි හත් ලක්ෂ තිස් නමදාහේ මහා ණයමල්ල

ඊයේ නැවැත්වූ හෝටල් ප්‍රශ්නය පටන් ගන්නේ මේ විදිහටය.

"ඔබ දන්නවා ලංකාවේ හැම කෙනෙක්ම රුපියල් ලක්ෂ 4 ක් පමණ ලෝක බැංකුවට සහ චීනෙට ණය බව."

ඔය කිවුවාට අපි හැමෝම ඕක හරියටම දන්නේ නැත. හරියටම දැන ගැනීමටනම් පළමුව මහ බැංකුවට යා යුතුය. මහ බැංකු වාර්තාවේ හැටියට පහුගිය 2014 අවසන් වන විට අප විසින් පහුගිය කාලයේ තෝරාගත් පාලකයින් විසින් පක්ෂ භේදයකින් තොරව අපි වෙනුවෙන් ණය වී ඇති මුදල රුපියල් කෝටි වලින් හත් ලක්ෂ තිස් නමදාහකි. කෝටි දෙකකට ටිකක් වැඩි අපේ රටේ ජනගහනයෙන් මේ මුදල බෙදූ විට එක් අයෙකුගේ පංගුව රුපියල් 358,103කි.

ලෝක බැංකුවේ සහ මහ බැංකුවේ වෙබ් අඩවි වල ඇති දත්ත අනුව 1990 සිට පසුගිය වසර විසිහතර තුළ අපේ ඒක පුද්ගල ණය ප්‍රමාණය වැඩි වී ඇත්තේ පහත වගුවේ ආකාරයටය.

1990දී රුපියල් 18,265ක් වූ ඒක පුද්ගල ණය සෑම වසර පහකටම පසු දෙගුණයක් පමණ දක්වා වැඩි වී 2014 වසර අවසන් වන විට රුපියල් 358,103ක් දක්වා විසිගුණයකින් පමණ වැඩි වී තිබේ.  රුපියල අවප්‍රමාණය වීම නිසා සිදු වන වෙනස ඉවත් කළත් ණය ප්‍රමාණය හයගුණයකින් වැඩිවී ඇත. මේ වසරේ පසුගිය මාස හය තුලදී තොග ගාණට විකිණූ බැඳුම්කර ඇතුළු අළුත් ණය එකතු කළ විට මේ ගණන දැන් රුපියල් ලක්ෂ 4 ඉක්මවා හෝ ඊට ආසන්නව තිබීමට ඉඩ තිබේ.

මේ වසර විසිහතර තුළ ලංකාවේ ජනගහණයද 21% කින් වැඩි වූ බවත් මෙහිදී අමතක නොකළ යුතුය. ඒ අනුව මුළු ණය ප්‍රමාණයේ වැඩි වීම ඒක පුද්ගල ණය වැඩිවීමටත් වඩා 21% කින් වැඩිය.

ඔය කාලයේ අපේ ආදායමත් ඔය ආකාරයටම වැඩිවී තිබෙන නිසා ණය වැඩිවීම ප්‍රශ්නයක් නොවේයැයි කෙනෙකුට තර්ක කළ හැකිය. කතාව ඇත්තය. ආදායම වැඩිවෙලාය. හැබැයි වියදමත්, සමහර විට ඊටත් වඩා, වැඩි වෙලාය. එහෙම නැත්නම් අපේ බැංකු ගිණුම් වල ඔය ලක්ෂ හතර රෙඩිමේඩ් තිබිය යුතුය. පවුලේ ගණන හතරක්නම් ලක්ෂ 16කි.

හතර දෙනෙක් සිටින පවුලක් සතුව ලක්ෂ 16ක ඉතිරි කිරීම් නැත්නම් ඒ පවුලේ ඉන්නේ ණයකාරයෝය. ණය ගෙවා අවසන් කිරීමටනම් ඉදිරියේදී ලැබෙන ආදායමින් වියදම් කපා ඉතිරි කළ යුතුය. ඔය අතරේ පවුලට අළුතින් සාමාජිකයෙකු ඉපදීමට සිටිනවානම් තවත් ලක්ෂ 4ක් වෙන් කර තැබිය යුතුය. නැත්නම් ඉපදෙන්නේම ණයකරයෙකි.

මෙතන ඇත්තේ අප වෙනුවෙන් අපේ ආණ්ඩු ලබා ගත් ණය පමණි. ඔය ණයට අමතරව බොහෝ දෙනෙකුට නිවාස ණය, වාහන ණය, ක්‍රෙඩිට් කාඩ් ණය, ආපදා ණය ආදී මෙකී නොකී පුද්ගලික ණයත් තිබේ. ඒවා ගෙවිය යුත්තේත් අපිමය. ආණ්ඩුවෙන් ගෙවන්නේ නැත. ඒ අතර ආණ්ඩු කරවන ඇත්තෝ ඉදිරියේදී අපි වෙනුවෙන් තවත් ණය වනු ඇත.

කෙසේ වුවද, උඩින් සඳහන් කළ රුපියල් 358,103ක මුදල අපි ණය වී ඇත්තේ ලෝක බැංකුවට සහ චීනයට පමණක් නොවේ. අපේ ණයකාරයින්ගේ ලැයිස්තුව ඊට වඩා ගොඩක් දිගය. එයින් වැඩි ප්‍රමාණයක් එනම් රුපියල්  207,267ක් දේශීය ණයයි. ඉතිරි රුපියල් 150,836 විදේශීය ණයයි.

විදේශීය ණය වලින් රුපියල් 43,023ක් අපි ලබාගෙන ඇත්තේ ලෝක බැංකුව හා ආසියානු සංවර්ධන බැංකුව වැනි බහුපාර්ශ්වීය ගිවිසුම් යටතේ ණය දෙන ආයතන වලිනි. මේ ණය සාමාන්‍යයෙන් පොලී රහිතවම හෝ සහන පොලියක් යටතේ දිගු කාලයකින් ආපසු ගෙවීමට ලබා දෙන සංවර්ධන ආධාරයි. අපේ ආදායම් තත්ත්වය අනුව දැන් අපිට මෙවැනි 'අනුකම්පාවට ලැබෙන' ණය ලබා ගැනීම පහසු නැත. ඒ ණය වැඩි වශයෙන් ලැබෙන්නේ ආදායම් තත්ත්වය අපටත් වඩා ඉතා අඩු අප්‍රිකානු රටවලටය.

තවත් රුපියල් 38,432ක් වෙනත් රටවලින් කෙලින්ම ලබා ගත් ද්විපාර්ශ්වික ණයයි. චීන ණය ඇත්තේද මේ ගොඩේය. මෙවැනි ණය බොහෝ විට ලැබෙන්නේ නිශ්චිත ව්‍යාපෘති සඳහාය. ඇතැම් විට කෙලින්ම මුදල් වෙනුවට අදාල රටේ නිෂ්පාදනය කරන භාණ්ඩ, ශ්‍රමය හෝ උපදේශනය ලැබීමට ඉඩ තිබේ. උදාහරණයක් ලෙස යම් ප්‍රාග්ධන ව්‍යාපෘතියක් සඳහා ණය ලබා දීමේදී එහි ඉදිකිරීම් කටයුතු අදාල රටේ සමාගමකට ලබා දීම කොන්දේසියක් විය හැකිය. මේ ණය ලබාදෙන්නේ අනුකම්පාවටම නොවේ. කිසියම් වාසියක් අපේක්ෂාවෙනි. එහෙත් මේ අපේක්ෂිත වාසිය බොහෝ විට දිගුකාලීන වාසියක් වන අතර ඇතැම් විට ආර්ථික නොවන දේශපාලනික වාසියක්ද විය හැකිය.

පසුගිය වසර අවසානයේදී අප විසින් ලබාගෙන තිබුණු එක් අයෙකුට රුපියල් 38,432ක් බැගින් වැටෙන ද්විපාර්ශ්වික ණය මල්ලේ ලොකුම ණයකරු වූයේ චීනය නොවේ. ජපානය හා ඉන්දියාව සිටියේ චීනයට උඩිනි. එක් පුද්ගලයෙකු ජපානයට රුපියල් 20,176ක්ද, ඉන්දියාවට රුපියල් 5,813ක්ද, චීනයට රුපියල් 4,251ක්ද, ජර්මනියට රුපියල් 2,100ක්ද, ඇමරිකාවට රුපියල් 1,708ක්ද ආදී වශයෙන් ණය වී තිබුණේය. කෙසේ වුවද, අළුතෙන්ම ගත් ණය සැලකිය යුතු ප්‍රමාණයක් ලබාගෙන ඇත්තේ චීනයෙනි.

විදේශීය ණය වලින් ඉතිරි රුපියල් 69,381 අපි ලබාගෙන ඇත්තේ වාණිජ ණය වශයෙනි. මේ ණය සාමාන්‍යයෙන් 'ගිණි පොලියට' ලබා ගත යුතු ණයයි. වසර නවයකට පෙර, එනම් 2005දී, වාණිජ ණය අපේ මුළු විදේශ ණය වලින් 6.6%ක් පමණක් වූ අතර දැන් මේ ප්‍රමාණය 46% ඉක්මවා තිබේ. මේ ණය විදේශීය ආයෝජකයින්ගෙන් හා අරමුදල් වලින් ලබා ගෙන ඇති කෙටිකාලීන ණයයි.

අනෙක් අතට එක් අයෙකුට රුපියල් 207,267 බැගින් වැටෙන දේශීය ණය වල සංයුතිය විමසූ විට එම ප්‍රමාණයෙන් රුපියල් 12,969ක් මහ බැංකුවෙන්ද, රුපියල් 67,940ක් අනෙකුත් වාණිජ බැංකු වලින්ද රුපියල් 126,358ක් වන ඉතිරි ප්‍රමාණය සේවක අර්ථසාධක අරමුදල, රක්ෂණ සමාගම් වැනි බැංකු නොවන වෙනත් ආයතන වලින් හා දේශීය ආයෝජකයින්ගෙන් ලබාගෙන තිබේ.

මහ බැංකුවෙන් ලබා ගත් ණය හැරුණු විට ඉතිරි දේශීය ණය අප විසින් උපයා ඇති මුදල්ය. බැංකු සහ වෙනත් ආයතන මේ මුදල් අපෙන් එකතු කරගෙන රජයට ලබාදෙයි. ඒ නිසා මේ ණය වලින් ආර්ථිකයට ඇති අවදානම සාපේක්ෂව අඩුය. මහ බැංකුව රජයට ණය ලබාදෙන්නේ මෙසේ අපෙන් කලින් එකතු කර නොවේ. මුදල් මුද්‍රණය කිරීමෙනි. මුදල් මුද්‍රණය කර රජයට ණය දීමේ අවසන් ප්‍රතිඵලය මිල මට්ටම (උද්ධමනය) වැඩි වීමයි. මෙහිදී සිදුවන්නේ අපේ අතේ ඇති අප විසින් උපයාගත් මුදල් අපට නොදැනීම 'පික් පොකට්' ගැසීමකි. රජයට ණය ගැනීමට ඇති පහසුම ක්‍රමය මෙයයි.

හෙට අනිද්දා ගෙල සිරවීමේ අවදානමක් නැතත් අපි වසර ගණනාවක සිටම සිටින්නේ ණය උගුලක සිරවීය. ලබාගත් ණය වලට දිනපතාම පොලිය එකතු වන අතර අපේ ආදායම ඉහළ යන නමුත් මේ ණය සහ පොළිය ගෙවීමට ඒ ආදායම ප්‍රමාණවත් නැත. ඒ නිසා අපට හැමදාමත් වැඩි වැඩියෙන් ණය ගැනීමට සිදුවේ.

ණය ප්‍රමාණය වැඩි වන විට ණය ගෙවීමට නොහැකි වීමේ අවදානම ඉහළ යන බව ආයෝජකයෝ දනිති. මේ ඉහළ අවදානම වෙනුවෙන් ඔවුහු වැඩි වැඩියෙන් පොලී මුදල් බලාපොරොත්තු වෙති. එවිට අපේ ණය බර තවත් ඉහළ යයි.

ණය ආපසු ලැබීමේ අවදානම ඉතා විශාලනම් පොලී අනුපාතික කොතරම් ඉහළ වුවද ආයෝජකයින් ණය ලබා දෙන්නේ නැත. රටවල් බංකොලොත් වන්නේ එසේ වූ විටය. මෑතකාලීන නිදර්ශනය ග්‍රීසියයි.

අවාසනාවකට මෙන් මේ අගෝස්තු මැතිවරණයේදී බලය ලබාගැනීමට ඉඩ ඇති ප්‍රධාන කණ්ඩායම් දෙකම පෙනී සිටින්නේ ණය බර තවත් වැඩි කරන සුභසාධන ආර්ථිකයන් වෙනුවෙනි. ඡන්ද ලැබෙන්නේ තාවකාලික සහන වලට මිස රටේ දිගුකාලීන සුබ සිද්ධිය සඳහා ගන්නා ක්‍රියාමාර්ග වලට නොවන නිසා ඔවුන්ට එසේ කිරීමට සිදුවී තිබේ.

මේ නිසා අනාගතයේ ඉපදෙනු ඇත්තේ තවදුරටත් ණය බරින් මිරිකුණු පරම්පරාවකි.

රෝලට ණය ආර්ථිකේ...

ඉකොනොමැට්ටාගේ කඩේට ගොඩවදින සමහර යාළු මිත්තරයෝ පෞද්ගලිකව ඔවුන්ගේ අදහස් හා යෝජනා ඉදිරිපත් කරති. ඒ අයගෙන් කෙනෙක් IQ Forum එකකින් උපුටාගෙන රසවත් ගැටළුවක් යොමුකර තිබේ. පහතින් ඇත්තේ එයයි.

"මෙය හෝටල් ප්‍රශ්නයකි. කතාව නම් ටිකක් දිගයි. ඒ සම්බන්දව සමාවෙන්න.

ඔබ දන්නවා ලංකාවේ හැම කෙනෙක්ම රුපියල් ලක්ෂ 4 ක් පමණ ලෝක බැංකුවට සහ චීනෙට ණය බව. ඉතින් හැමෝමත්, මේ වගේ එක එක්කෙනාට රෝලට ණය වෙලානේ ඉන්නේ...

ලංකාවේ ලස්සණ තැනක ඇති හෝටලයකට, ඇමරිකානු අණ්ඩපාලයෙක් කැමරාවක් අරගෙන එනවා. මිනිහා පොත දාලා හෝටලේ ඇතුලේ පින්තුර ගන්න එන්නේ. ඒ ඇවිත් හෝටලේ මැනේජර්ට කියනවා, 'මේ හෝටලේ හැම කාමරයක්ම බලලා, මම කැමතිම කාමරයක් තෝරා ගන්නවා' කියලා. මැනේජර් කියනවා ' හරි එහෙමනම් ඩොලර් සීයක් ගෙවන්න. ඔබට කැමති කාමරයක් තෝරා ගන්න. එහෙම ඔබට ගැලපෙන හොඳ කාමර නැතිනම්, ඒ සල්ලි නැවත ඔබට දෙනවා'...

ඉතින් ඇමරිකානුවා සල්ලි ගෙවලා කාමර බලන්න ගිය අතරේ, මැනේජර් ඒ ඩොලර් සීය, හෝටලේට බඩු ගේන කඩේට වෙච්ච ණයට හිලව්වට දුන්නා. කඩේ අයිතිකාරයා මස් ගේන මස් කඩේට ඩොලර් සීයක් ණයයි. ඉතින් දැන් ඒ සල්ලි මස් කඩේට ගියා. මස් කඩ කාරයා බේබද්දා... මිනිහා ටවුමේ තියෙන තැබෑරුමට ඩොලර් සීයක් ණයයි. දැන් සල්ලි තැබෑරුමේ අයිති කාරයාට ගියා. තැබෑරුම් අයිති කාරයාගේ චරිතේ හොඳ නැහැ. මිනිහ ප්‍රසිද්ධ ගණිකාවක් එක්ක සම්බන්දයි. හැබැයි ණයට තමා ඒ සේවය ගන්නේ. මේ වෙන කොට ඔහු ඇයට ඩොලර් සීයක් ණයයි. ඔන්න දැන් ගණිකාවට ඩොලර් සීය ගියා. ගණිකාව ඉතින් තමාගේ සේවය දෙන්නේ ඔය කියන හෝටලේට ගිහින්. එයා හෝටලේට ඩොලර් සීයක් ණය නිසා, ඒ ණය බේරන්න ඒ මුදල නැවත හෝටලේ මැනේජර්ට දුන්නා...

මේ අතරේ ඇමරිකානුවා වටේ බලලා ඇවිත් කිව්වා, කාමර හොඳ නැහැ, දුන් සල්ලි නැවත දෙන්න කියා. හෝටලේ මැනේජර් ඩොලර් සීය නැවත ඔහුටම දුන්නා...

දැන් ප්‍රශ්න මෙන්න මේවා. කාටද මේ ඩීල් එකෙන් ලාභ? පාඩු කාටද? ලාභ පාඩු නැති අයත් ඉන්නවද? ...?"

පිස්සු හැදෙන ආර්ථිකයක් නේද? බලාගෙන ගියාම හැමෝම හැමෝටම ණය වෙලාය. අවුල කොහෙන් ලිහිය හැකිදැයි නොතේරේ.

අණ්ඩපාලයෙක් වුණත් අන්තිමේ හැමෝවම ගොඩ දා ඇත්තේ අහක හිටිය ඇමරිකානුවාය. හැබැයි ඇමරිකානුවාත් වැඩේට එන්ටර් වී ඇත්තේ අත ලෙවකෑමට නොවේ.

ඇමරිකානුවාගේ සහ අනෙකුත් බටහිර සංචාරකයන්ගේ අපි කැමති නැති කෑල්ල ඔය කැමරාවයි. ඕවායින් පොටෝ අරගෙන ගිහින් ඇමරිකානුවා වාර්තා චිත්‍රපටියක් හදන්නට බැරි නැත. ඒ චිත්‍රපටියේ අනවශ්‍ය දේවල් තිබිය හැකිය. අනවශ්‍ය දේවල් කිවුවාට බොරුම නොවේ. ඇත්තටම කැමරාවේ සටහන් වන අපේ දේවල්ය. ඒත් අපේ දේවල් පිට අය දැන ගන්නවාට අපි කැමති නැත. එය අපේ ස්වාධීනත්වයට ඇඟිලි ගැසීමකි. බලපෑම් කිරීමකි.

කැමරා වලට පේන හැටියට අපේ හෝටල් වලට ගණිකාවෝ ආවාට ඒ බොහෝ දෙනෙක් කූල් ඩ්‍රින්ක් එකක් බීලා යන්නට එන කුල කාන්තාවෝය. ඉඳහිට විනෝදයට ටෙලියක රඟපෑවාට ගණිකාවෝ නොවෙති. මේ සමහර අයව අපි පාර්ලිමේන්තුවටත් යවන්නේ ඒ නිසාය. අපි මස් කන්නේ මස් ලැබ් වල හැදුවොත් විතරය. හලාල්නම් කොහොමවත් කන්නේ නැත. තැබෑරුම්නම් ලංකාවේ තියෙන්නම විදිහක් නැත. ඒවා වසා ඒවා ඉදිරිපිට දැන් දන්සැල් විවෘත කර තිබේ. ලංකාව පන්සිල් රකින්නන්ගේ රටකි. අපේ රටේ ඉන්නේ 80% ප්ලස් බෞද්ධයෝය.

කොහොම වුණත් ලංකාවේ කවුරුත් ග්‍රීක් කාරයින් වාගේ ගත් ණයට පොලු තියා නැත. ඇමරිකන් කාරයාගේ ඩොලර් සීයත් පොරොන්දු වූ ආකාරයටම ආපසු ගෙවා තිබේ. අපි හොරකම් කර හෝ බොරු කියා ඇති  බවක් කැමරාවේ සටහන් වී නැති නිසා අඩුගානේ අපි 40% ප්ලස් බෞද්ධයින් බව ඇමරිකන් කාරයාටත් අකැමැත්තෙන් හෝ පිළිගන්නට වී තිබේ.

ඇමරිකානුවා අපිව ලොකු ණය අවුලකින් ගලවා ඇත. මේ අනුව අපේ ආර්ථිකේටත් ඇඟිලි ගසා තිබේ. ඒකටනම් කමක් නැත. එය අපේ ස්වාධීනත්වයට ඇඟිලි ගැසීමක් හෝ බලපෑම් කිරීමක් නොවේ. හෝටලේ මැනේජර්ගේ සිට ගණිකාව දක්වා හැමෝම ණය වී ඇත්තේ ඩොලර් වලින් නිසා මෙතන තිබී ඇති අවුල රුපියල් සත වලින් බේරා ගන්නට බැරි එකකි. ඒ නිසා අවුල ලිහන්නට නම් ඇමරිකන් කාරයෙක්ට හවුල් වෙන්නම වෙනවාය.

යාළුවා කිවුවේ පොලිටික්ස් වගේ වෙන දේවල් අඩුකර ඉකොනොමික්ස් වැඩිකර රයිස් එක දාන්න කියලාය. බලාගෙන ගියාම වෙනදා වගේම ඉකොනොමැට්ටා එළවලු, මාළු සියල්ලම දමා ඇතත් අන්තිමට රයිස් එකේ රයිස් නැත. ඉකොනොමැට්ටාවනම් හදන්නම බැරිය.

හොඳ වෙලාවට පොඩි එක්ස්කියුස් එකකුත් තිබේ. පෝෂන් එක ලොකු වැඩි නොකරන ලෙසත් යාළුවා ඉකොනොමැට්ටාගෙන් ඉල්ලා තිබේ.

ඒ නිසා දැනට මේ ස්ටාර්ටර්ස් ටික පමණි. දිරවීමේ පහසුවටය. මේන් කෝස් එක පසුව සර්ව් කරනු ලැබේ.

(ඡායාරූපය adaderana.lk වෙබ් අඩවියෙනි.)

කණා මුට්ටිය බිඳ අලියාට ඇස් තැබීම

වසර කිහිපයකට පෙර විදේශ රටක, ශ්‍රී ලාංකික පවුල් හත අටක් පමණක් ජීවත් වන කුඩා නගරයක ශ්‍රී ලාංකික අවුරුදු උත්සවයක් පැවැත්වුණේය. පොතේ හැටියට ශීත සෘතුව අවසන් වී තිබුණත් එළිමහනේ පැයක් දෙකක් සිටීමට තරම් උණුසුම් කාලගුණයක් නොතිබුණු නිසා මේ උත්සවය, වඩාත් නිවැරදිව එකතුව, පැවැත්වුණේ (දෙමළ ජාතික) ශ්‍රී ලාංකිකයෙකුගේ නිවසේ පොළෝ මට්ටමට යටින් සාදා තිබුණු හොඳින් ඉඩ කඩ ඇති බිම් මහලේය. මේ සඳහා සුළු මුදලක් ගෙවා වෙන් කරගත හැකි පොදු ස්ථාන තිබුණත්, කුඩා දරුවන්ද ඇතුළුව පිරිස විසිපහකට නොවැඩි වූ නිසා එසේ කිරීම අවශ්‍ය නොවීය.

ශ්‍රී ලාංකිකයින් එකතු වන මෙවැනි අවස්ථා වල සාමාන්‍යයෙන් මෙසේ එක්රැස් වන නිවසේ බතක් ඉදෙන අතර එක් එක් නිවසින් අනෙකුත් එළවළු, මාළු ආදිය රැගෙන ඒම සිරිතයි. එකතුව අවුරුද්ද වෙනුවෙන් නිසා දන්නා හැටියට හදා ගන්නා කැවුම්, කොකිස් ආදියද එකතු වේ. වැඩිහිටියන් සතුටු සාමීචියට හා ආහාරපාන සප්පායමට මුල් තැන දෙන නමුත්, එකතුව නමට හෝ අවුරුදු උත්සවයක් වෙනුවෙන් නිසාත් රටින් බැහැරව සිටින ඔවුන්ට වෙනත් සංස්කෘතියක ලොකු මහත් වන ඔවුන්ගේ හෝමෝ සේපියන් පැටියන්ට තම මුල් සංස්කෘතියේ අංග හැකි පමණින් හෝ දායාද කිරීමට අවශ්‍ය නිසාත් අවුරුදු ක්‍රීඩා කිහිපයක්ද එකතු වේ.

අලියාට ඇහැ තබන්නට කළු ලෑලි නැති නිසා ඒ සඳහා යොදා ගැනෙන්නේ සුදු පුවරුවකි. හුණු වෙනුවට මාර්කර් පෑනකි. දෑස් ආවරණය කරනු ලැබ අඳුරේ පුවරුවේ ඇඳ ඇති අලියා වැනි සතාගේ ඇස සොයන බොහෝ වැඩිහිටි තරඟකරුවන්ට ඉලක්ක වන්නේ අලියාගේ වෙන කුමක් හෝ අවයවයකි. තරඟකරුවන් රැසක් නොමැති නිසා නැවත නැවතත් අවස්ථා ලැබුණත් අලියාගේ ඇස ඉලක්ක නොවේ.

මේ අතර, හොඳින් වටපිටාව අධ්‍යයනය කරන එක් වැඩිහිටි තරඟකාරියකගේ අතේ ඇති මාර්කර් පෑනේ තුඩ අලියාගේ ඇසට ලං වේ. මෙය දකින වෙනත් කිහිප දෙනෙකු වහා ක්‍රියාත්මක වී සුදු පුවරුවේ පිහිටීම වෙනස් කරයි. තරඟකාරියගේ පෑනේ තුඩ අවසානයේදී ඉලක්කවන්නේ අලියාගේ අලිඩොන් වැටෙන තැනට මිස ඇසට නොවේ. තරඟකාරිය මහත් උද්දාමයෙන් දෑස නිරාවරණය කරන විට පුවරුව නැවතත් මුලින් තිබුණු තැනමය. ඇය නැවත නැවතත් උත්සාහ කරන නමුත් සිදු වන්නේ එකම දෙයයි.

කණා මුට්ටිය බිඳීමේ තරඟය පැවැත්වෙන්නේද ඔය තරඟ නීති යටතේමය. මහමත් කන්ද ලඟට යන විට කන්ද තිබූ තැන නැත. දෑස් නිරාවරණය කළ විට නැවතත් කන්ද පෙනෙන්නට තිබේ.

දවස අවසානයේදී කුඩා දරුවන් දෙදෙනෙකු අලියා වැනි බලියට ඇස තැබීමත් මුට්ටිය බිඳීමත් හරියටම කර ජයග්‍රාහකයින් වන්නේ මහමත් කන්ද ලඟට නොගියත් කන්ද මහමත් ලඟට එන නිසාය. තරඟ නීති වලට කාගේවත් විරෝධයක් නොමැති නිසා අවුරුදු උත්සවය අවුලක් නැතුව අවසන් වී සභා තොමෝ සතුටින් විසිර යති.

***
ලංකාවේ නීතිඥ වෘත්තියට ඇතුළු වීමට ඇති එකම ක්‍රමය ශ්‍රී ලංකා නීති විද්‍යාලයයේ අවසන් විභාගය සමත් වී පරිවාසික පුහුණුවක් නිමකිරීමයි. මෙය කොළඹ විශ්ව විද්‍යාලයයේ හෝ විවෘත විශ්ව විද්‍යාලයයේ උපාධිධාරීන්ටද එකසේ පොදුය. ජේආර්ගේ සිට මහින්ද රාජපක්ෂ දක්වා සිසුන්ට අධ්‍යාපනය සැලසූ නීති විද්‍යාලයයට සිසුන් ඇතුළත් කරගන්නා විභාගය ඉතා තරඟකාරීය. වසරකට වරක් පැවැත්වෙන මේ තරඟ විභාගයට උසස්පෙළ සමත් අයදුම්කරුවන් දසදහස් ගණනින් ඉදිරිපත් වූවත් නීති විද්‍යාලයට ඇතුළත් වීමේ අවස්ථාව සාමාන්‍යයෙන් ලැබෙන්නේ දෙසිය පණහකට නොවැඩි පිරිසකටය. මේ නිසා වසර දහය දොළහ එක දිගට මේ විභාගයට නැවත නැවතත් පෙනී සිටින අයදුම්කරුවෝද සිටිති.

එකම ලකුණ ලබා ගන්නා අයදුම්කරුවන් රැසක් සිටින නිසා හරියටම දෙසිය පණහක් ඇතුළත් කර ගැනීමට නොහැකි වුවත්, නීති විද්‍යාලයයේ විදුහල්පතිගේ කාමරය වායු සමීකරණය කිරීමට සහ විභාග පැවැත්වීම සඳහා ප්‍රයෝජනයට ගැනීම පටන් ගැනීමට බොහෝ පෙර සිටම, වසරකට ඇතුලත් කරගන්නා සිසුන්  ගණන බොහෝ වසර වලදී දෙසිය පණහකට ආසන්න විය.

http://www.sllc.ac.lk/sub_pgs/admission_statistics.html

කෙසේ වුවද, 1990 වසරේදී නීති විද්‍යාලයයට කිසියම් හේතුවක් නිසා සිසුන් 701ක් ඇතුළත් කර ගැනීමට අවශ්‍ය විය. මේ නිසා වසර ගණනක් නැවත නැවතත් විභාගය ලියමින් ඇතුළට රිංගා ගැනීමට දැඟලූ අයදුම්කරුවෝ රැසක්ම ගොඩ ගියහ. නීති විද්‍යාලයයට අදාළ වසර තුළදී වෙනදාට වඩා විශාල සිසුන් ගණනක් ඇතුළත් කර ගැනීමට අවශ්‍ය වූ නිසා ගොඩගිය වාසනාවන්ත සිසු කණ්ඩායමට යාන්තම් ගොඩවීමට එවකට සිටි අධිකරණ අමාත්‍යවරයාගේ පුතෙකුද වාසනාවන්ත විය. ඒ නිසා නීති විද්‍යාලයයේ මේ කණ්ඩායම බොහෝ විට ඒ සිසුවාගේ නමින් හැඳින්වේ. නුදුරේ ඇති මැතිවරණයට මේ කණ්ඩායමේ බොහෝ දෙනෙකු ඉදිරිපත් වී ඇතැයි මා සිතමි.

***
නීති වෘත්තියට මෙන්ම වෛද්‍ය වෘත්තියට ඇතුළත් වීමට පෙරද සීමාවාසික පුහුණුවක් අවසන් කළ යුතුය. සීමාවාසික පුහුණුව සඳහා ලැබෙන රෝහල තීරණය වන්නේ අදාළ වසරේ එක් එක් රෝහලෙහි ඇති පුරප්පාඩු ගණන සහ කුසලතා මට්ටම අනුව එක් එක් සිසුවාගේ ශ්‍රේණිගත කිරීමේ පිළිවෙළ අනුවය. පුරප්පාඩු බොහෝ විට ඇත්තේ දුෂ්කර පළාත් වල ඇති රෝහල් වල නිසා කොළඹ අවට ඇති 'ජනප්‍රිය' රෝහලක සීමාවාසික පුහුණුව සඳහා අවස්ථාව සැලසෙන්නේ ශ්‍රේණිගත කිරීම අනුව ලැයිස්තුවේ උඩින්ම සිටින සිසුන් අතළොස්සකට පමණි.

අනූව දශකයේ මැද භාගයේ එක්තරා වසරකදී මෙසේ සකස් කෙරුණු පුරප්පාඩු ලේඛණයේ දුෂ්කර පළාත් වල පිහිටි රෝහල්වල තිබුණු පුරප්පාඩු ප්‍රමාණය යම්කිසි අහම්බයකින් ඊට පෙර හා පසු වසර වලදී පැවති දුෂ්කර පුරප්පාඩු ගණනට වඩා බොහෝ අඩු වූ අතර කොළඹ අවට සහ වෙනත් පහසුකම් සහිත නගර වල පිහිටි රෝහල් වල පුරප්පාඩු ප්‍රමාණය වෙනදාට වඩා වැඩි විය. (සමාවෙන්න, තහවුරු කිරීමට සාධකනම් මට ඉදිරිපත් කළ නොහැකිය.) මේ නිසා, වෛද්‍ය අධ්‍යාපනය අවසන් කළ බොහෝ සිසුන්ට සීමාවාසික පුහුණුව සඳහා ඔවුන්ට පෙර හා පසු කණ්ඩායම් වල සිසුන්ට වඩා 'හොඳ' රෝහල් ලැබුණේය. දැන් දේශපාලනඥයකු වන එවකට අධ්‍යාපන හා උසස් අධ්‍යාපන ඇමතිවරයාගේ පුතාද මේ වාසනාවන්ත සිසුන් අතර විය.

***
වසර මුලදී පැවති බැඳුම්කර වෙන්දේසියකදී බැඳුම්කර සඳහා වූ ඉල්ලුම හදිසියේම ඉහළ ගියේය. මේ නිසා බැඳුම්කර මිල දී ගැනීම සඳහා ඉල්ලුම්කර තිබූ ඇතැම් ප්‍රාථමික ගණුදෙනුකරුවන්ට අපේක්ෂා නොකළ ආර්ථික වාසියක් සැලසුණේය. අහම්බයෙන් මේ වාසනාවන්තයින් අතර මහ බැංකු අධිපතිගේ බෑනාද  සිටියේය.

***
දෘශ්‍යාබාධිතයෙකු වන ඉන්දික තොටවත්තයන් ඔහුගේ ඡන්දය කිසිවෙකු වෙනුවෙන් භාවිතා නොකිරීමට තීරණය කර ඇති අතර ඒ සඳහා මුල් වූ එක් හේතුවක් පැහැදිලි කරයි. වත්මන් මැතිවරණ නීතිය අනුව දෘශ්‍යාබාධිතයෙකුගේ ඡන්දය භාවිතා කිරීම සඳහා ඔහුගේ පවුලේ කෙනෙකුට උදවු කිරීමේ හැකියාවක් නැති අතර නීතිමය ප්‍රතිපාදන අනුව ඔහුගේ ඡන්දය ලකුණු කළ යුත්තේ ඡන්ද රාජකාරි වල නියුතු නිලධාරීන්ය. ඉන්දික තොටවත්තට ඔවුන් ගැන විශ්වාසයක් නැත.

***
දෘශ්‍යාබාධිතයන් නොවන අප බොහෝ දෙනෙකුගේ දෑස් හොඳින් පෙනෙන නිසා වරද්දා නොගෙන ඡන්දය ලකුණු කිරීමට අපිට පුළුවන. ඡන්ද පත්‍රිකාව හොඳින් පෙනුණත් ඡන්දය නිවැරදිව ලකුණු කර නොමැති බව අප බොහෝ දෙනෙකුට වැටහෙන්නේ ඡන්ද ප්‍රතිඵල නිකුත් වන විටය. ඇස් හොඳින් පෙනෙන අපට තරඟ නීති අනුව ඇතැම් විට දෑස් ආවරණය කරගෙන ක්‍රීඩා කිරීමට සිදු වන අතර ඉන් පසු වසර පහ හයක්ම දෑස් මෙන්ම මුවද නිරාවරණය කරගෙන ඡන්ද ප්‍රතිඵල බලා සිටීමට සිදු වේ.

***
අපේ කැමැත්ත නොවිමසා සාදා ඇති තරඟ කොන්දේසි අනුව දෑස් බැඳගෙන හිස් මුට්ටි බිඳ දැමීමටත් ඇස් නැති අලියන්ට ඇස් තැබීමටත් අපට සිදුවී ඇති අතර තරඟ නීති ක්‍රියාත්මක වී ඇති ආකාරය වුවද බොහෝ විට අපට දැනගන්නට ලැබෙන්නේ තරඟය අවසන් වූ පසුවය.

(ඡායාරූපය archives.dailynews.lk වෙබ් අඩවියෙනි.)

පරම්පරා ගණනක් තිස්සේ අතේ පැලවෙන සබරගමුවේ ගල් පැලය

ඉකොනොමැට්ටා දවස් දෙකකට කලින් සබරගමුවේ සමන් දේවාලය පැත්තේ ගියේය. නොමිනේෂන් දීමට පෙර පූජා වට්ටියක් තියා භාරයක් වීමට නොවේ. අලුතින් වාහනයක් ගත් නිසාද නොවේ. හරියටම කියනවානම් හැබැහින්මත් නොවේ.

ඉකොනොමැට්ටා සමන් දේවාලේ ගියේ යාංහෑල්ල ලියන සුරංගගේ වටවංදනා බස් එකේය. බස් එකට නැගගත් පසු දශක දෙකතුනක් අතීතයට යන්නට ගතවන්නේ කලවානේ සිට මානානට යනවාටත් වඩා ඉතා කෙටි කාලයකි.

ඔය කියන බස් ලියවිල්ලේ සමන් දේවාලයේ ගල් පැලය ගැනත් සඳහනක් තිබුණේය. ඒ ගැන රසික ප්‍රතිචාර කිහිපයක්ද පහළින් තිබුණේය. Praසන්ன සටහන් කර ඇති පරිදි ඔහු සමඟ "කතාකල වයස අවුරුදු 40ක පමණ මහත්මයෙකු" ඔහුට පවසා ඇත්තේ "ඔහු කුඩා කල මෙම ගල කුඩාවට තිබු බවක්ය.".

Praසන්னට හමු වූ ආකාරයේ මහත්තුරු සහ නෝනාවරු මහ ගොඩක් කාලයක් තිස්සේ ඉකොනොමැට්ටාටත් හමු වී තිබේ. සමහර අය වැඩිහිටි ඥාතීන්ය.

ඉකොනොමැට්ටා ඔය ගල්පැලය මුලින්ම දකින කොට Praසන්ன සඳහන් කරන වයස අවුරුදු 40ක පමණ මහත්මයා බොහෝවිට ඉපදී නැත. මතක හැටියට ඒ කාලයේදීත් ඔය ගල් පැලය තබා ඇති වීදුරු පෙට්ටිය එයට පොඩි වැඩිය. ඒ නිසා කොළ නැති ගල් පැලයේ අන්තිම දල්ල වීදුරු පෙට්ටියේ වහලයේ වැදී නතර වී තිබුණු අතර ගල්පැලය ඇඹරී දඟර ගැසී තිබුණේය. බැලූ බැල්මටම පේන විදිහට ගල්පැලය පෙට්ටිය කඩා ගෙන එලියට එන්නට පෙර එය වඩා ලොකු පෙට්ටියක තැන්පත් කිරීමට කාලය හරි වගේය.

අවුරුදු හතළිහකට පමණ පෙර හුජ්ජ කොල්ලෙකු වූ ඉකොනොමැට්ටා ඔය ගල්පැලය මුලින්ම දුටු කාලයේ එවකට වයස අවුරුදු 40ක පමණ වූ මහත්මයෙක් ඉකොනොමැට්ටාට කී පරිදි ඔහු කුඩා කාලයේ මේ ගල් පැලය අඟල් හත අටක පොඩි පැලයකි. මේ කතාවෙන් උත්කර්ෂයට පත්වූ ඉකොනොමැට්ටාට ගල්පැලයේ මූලාරම්භය ගැන දැනගැනීමට ලොකු ඕනෑකමක් ඇති වූ නිසා එවකට වයස අවුරුදු 70ක පමණ වූ ආච්චි කෙනෙක්ගෙන් වැඩි විස්තර විමසීමට සිදුවිය. ඈ තහවුරු කළ පරිදි ඇයගේ කුඩා කාලයේදී මේ මේ ගල්පැලය අඩි දෙකකට වඩා උස නැත.

මේ අනුව ගල්පැලය පැලවෙන්නේ අතේ මිස වීදුරු කූඩුව ඇතුලේ නොවන බව ඉකොනොමැට්ටා තහවුරු කරගත්තේ ඉතා කුඩා කාලයේදීමය. ඔය කාලයේ පණ්ඩිත කතා කියා නිතර කට වරද්දාගන්නා ඉකොනොමැට්ටා ගල්පැලය ගැන වැඩිපුර අදහස් පළ නොකර හිටියේ සමන් දෙවියන්ගේ උදහස කෙසේ වුවත් ගෙදර වැඩිහිටියන්ගේ උදහසට ලක්වීමට තිබුණු බය නිසාය.

ඉකොනොමැට්ටා අවසන් වරට සමන් දේවාලයට ගියේ අවුරුදු දෙකකට පෙරය. අවුරුදු හතළිහක් තිස්සේ වැඩී තිබුණු ගල්පැලය ඒ වනවිටත් ඉකොනොමැට්ටාට පෙනුණේ හුජ්ජ කොල්ලා කාලයේ දැක්කාට වඩා වෙනස් අයුරකින් නොවේ.

කෙසේවුවද, අනූව දශකයේ ආරම්භයේදී ගත්, අවුරුදු විසිපහක් පමණ පැරණි ගල්පැලයේ ඡායාරූපයක් ඉකොනොමැට්ටා සතුව තිබේ. මෙය ගත්තේ ඉකොනොමැට්ටා පළමු උපාධිය හැදෑරු සරසවියේ ඉකොනොමැට්ටාට වඩා කණ්ඩායම් කිහිපයක් උඩින් සිටි ජේෂ්ඨ උත්තමයෙක්ව ඉකොනොමැට්ටා විසින් සමන් දේවාලය පෙන්වීමට රැගෙන ගිය අවස්ථාවකදී ඔහු විසිනි. ඒ කාලයේ ඉකොනොමැට්ටාට කැමරාවක් නොතිබුණු නිසා ඔහුගේ ඡායාරූපයේ මුද්‍රිත  පිටපතක් ඉකොනොමැට්ටාටත් ලැබුණේය. උඩින්ම දමා ඇත්තේ ඒ ඡායාරූපයේ ස්කෑන් පිටපතකි.

වසර දෙකකට පෙර අවසන් වරට එහි ගිය අවස්ථාවේදී කැමරාව කරේම තිබුණත් අධික තදබදය නිසා ඡායාරූපයක් ගැනීමට නොහැකි විය. සමන් දේවාලයට යන කෙනෙකුට ඉහත ඡායාරුපය සමඟ සසඳා ගල්පැලයේ වසර විසිපහක වර්ධනය හරියටම දැනගත හැකිය.

වටවන්දනාකරු සුරංගයන් විසින් සඳහන් කර ඇති මගේ අවධානයට මින් පෙර ලක් වී නොතිබුණු කරුණක් වූයේ සමන් දේවාලයේ පිං පත්තර නැති බවයි. එමෙන්ම, සමන් දේවාලයේ භාරකරුවන් ගල්පැලය පෙන්වමින් මුදල් ගරන්නේ නැති බවද කිවයුතුය. (මගේ අදහස පරිදි සමන් දේවාලයේ ප්‍රධානම ආදායම් මාර්ගය දේවාලයට ලැබෙන පුදපඬුරු නොව දේවාලය සතු ඉඩකඩම් වලින් ලැබෙන මැණික් සහ අනෙතුත් ආදායම්ය.)

'ගල්පැලය' යන නාමපුවරුවට අමතරව එය තවමත් වැවෙන බවට වූ සඳහනක් මා සමන් දේවාලයේ කොතැනකවත් දැක නැත. ගල්පැලය වැවෙන්නේ ගල් වලට දළු ලෑ හැකි සරු පසක් තවමත් ඇති අපේ සංස්කෘතික වටපිටාවේය. ඔය පසට තවමත් පෝර වැටේ.

සබරගමුවේ පතලකින් හමු වූ සැබෑවටම වර්ධනය වන ගලක් මා සියැසින්ම දැක තිබේ. මේ ගල මතුපිට පීරකින් ඉරක් සටහන් කර දින කිහිපයක් යන විට ඒ ඉර මැකී යයි. (මා දන්නා මැණික් ව්‍යාපාරිකයෙකු වෙත අලෙවිය සඳහා මේ ගල රැගෙන එනු ලැබූ අතර මිල දී ගැනීමට පෙර දින කිහිපයක් ගල අගුළු ලෑ වීදුරු අල්මාරියක තබාගෙන ඔහු මේ බව තහවුරු කර ගත්තේය.) මෙය කිසියම් කොරල් විශේෂයක් වීදැයි මා හරියටම දන්නේ නැත. පාෂාණයේ රසායනික සංයුතිය අනුව වායුගෝලයෙන් අම්ලකර හෝ වෙනත් වායුවක් අවශෝෂණය කර ගනිමින් වර්ධනය විය හැකි වීම විශාල පුදුමයක් නොවේ.

සමන් දේවාලයේ ඇති ගල පෙනෙන ආකාරයට පෙර සඳහන් කර ආකාරයේ ගලක් නොවේ. මා සිතන ආකාරයට ලාවා ඝනීභවනය වීමේදී පොළොවේ ඇති නාලාකාර සිහින් සිදුරක් තුළ ලාවා එකතු වී මෙවැනි පාෂාණමය ආකෘතියක් ස්වභාවිකව නිර්මාණය විය හැකිය. කුඹුරක මැණික් සොයන පතල්කරුවෙකුට මෙවැන්නක් හමුවී දේවාලයට පූජා කරන්නට ඇත. මේ ගල් පැලය දැන් පෙට්ටිය කැඩෙන තරමට ලොකු වී ඇත. ඒත් ගල් පැලය එය තිබිය යුතු ලොකු පෙට්ටියකට දමන්නට තවමත් සූදානමක් නොපෙනේ.

ගල්පැලය අමතක කලත් රත්නපුරේ මහා සමන් දේවාලය පුරා විද්‍යාත්මක වැදගත්කමක් ඇති ස්ථානයකි. මේ ස්ථානය කලක් පෘතුගීසි බලකොටුවක්ව පැවතී ඇත. දෙවන ඡායාරූපයේ ඇති සියවස් හතරක් පමණ පැරණි ගල් කැටයමින් සැමරෙන්නේ පෘතුගීසි කපිතාන් වරයෙකු වූ සිමාවෝ පින්හාවෝ විසින් පෘතුගීසින්ට විශාල තර්ජනයක්ව සිටි සිංහල රණශූරයෙකු වන කුරුවිට රාළව යටත් කර ගනු ලැබීමයි.

මහින්ද පිල සාර්ථක ඉනිමක් අවසන් කර තිබේ!

පළමු තරඟයෙන් අනපේක්ෂිත පරාජයක් ලැබූ මහින්ද පිල, මේ වන විට දෙවන තරඟය ජය ලබා ඇති බව පැහැදිලිය. ඒ ශ්‍රීලනිපයේ සහ එජනිසයේ බලය නැවත අත්පත් කරගැනීමෙනි. කෙසේ වුවද, වඩා වැදගත් තරඟය වනුයේ අගෝස්තු මාසයේදී පැවැත්වීමට දින නියම වී ඇති, තරඟාවලියේ ජයග්‍රහණය තීරණය කරන, අවසන් හා තුන්වන තරඟයයි.

ලංකාවේ ජනාධිපතිවරයා තෝරා පත්කර ගැනෙන්නේ බහුතර ඡන්දයෙනි. මේ අනුව පසුගිය ජනාධිපතිවරණයේදී මහින්ද රාජපක්ෂ පරදා පැහැදිලි බහුතරයක් ලැබූ මෛත්‍රීපාල සිරිසේන ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී සමාජවාදී ජනරජයේ හයවන ජනාධිපතිවරයා විය.

පරාජිතයා වූ මහින්ද රාජපක්ෂ ඡන්ද පනස් අට ලක්ෂයක් ලබාගනිද්දී, මෛත්‍රීපාල සිරිසේන ඡන්ද හැට දෙලක්ෂයක් ලබා ගත්තේය. බොහෝ දෙනා විශ්වාස කරන පරිදි මහින්ද රාජපක්ෂගේ ඡන්ද ඔහුගේම ඡන්ද වන අතර මෛත්‍රීපාල සිරිසේනගේ ඡන්ද ඔහුගේම ඡන්ද නොවේ.

මෛත්‍රීපාල සිරිසේනගේ ඡන්ද වලින් බහුතරය එජාප ඡන්ද වුවද ඒ ප්‍රමාණය එයින් අඩකට වඩා වැඩි විය නොහැක. ඉතිරි ඡන්ද අතර ටීඑන්ඒ ඡන්ද හා ජවිපෙ ඡන්ද සැලකිය යුතු ප්‍රමාණයක්ද, මුස්ලිම් හා ඉන්දියානු දෙමළ දේශපාලන පක්ෂ වල ඡන්ද සුළු ප්‍රමාණයක්ද ඇති අතර හෙළ උරුමය කණ්ඩායමද ඇතුළුව එජනිසයෙන් බිඳී ආ කණ්ඩායම විසින් රැගෙන ආ ඡන්ද යම් ප්‍රමාණයක්ද විය.

මේ සියල්ල එකතු කළත් ලක්ෂ හැටදෙකක් හැදෙන්නේ නැත. ලක්ෂ හැටදෙක හැදුනේ දේශපාලන පක්ෂ මඟින් කෙලින්ම පාලනය කළ නොහැකි ඡන්ද විශාල ප්‍රමාණයක් ඉහත ගොඩට එකතු වීමෙනි. මේ ප්‍රමාණය ලක්ෂ දහයකට වැඩි මිස අඩු නොවූ බව මගේ තක්සේරුවයි. මේ අතර ප්‍රධාන දේශපාලන පක්ෂ දෙකම පිලිබඳව කලකිරුණු, ජවිපෙ සමඟද මතවාදීව එකඟ විය නොහැකි සරත් ෆොන්සේකාගේ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පක්ෂය වැනි තුන්වැනි බලවේග වලට නිකමට මෙන් ඡන්දය දුන් කොටස්ද, බොහෝවිට ඡන්දය භාවිතා නොකළ අයද, එජනිසයට පෙර ඡන්දය පාවිච්චි කළ නමුත් රාජපක්ෂලා නොඇදහූ කොටස්ද විය.  රාජපක්ෂ රෙජීමය සමඟ විරසක වූ  මුස්ලිමුන්ගේ ඡන්ද විශාල ප්‍රමාණයක්ද මේ ගොඩට එකතු විය.

මෛත්‍රීපාල සිරිසේනගේ ජනාධිපති ධුරය ඔහු හිමි කරගත්තේ එහි වටිනාකමට වඩා ඉතා අඩු මිලක් ගෙවමිනි. ආර්ථික විද්‍යා භාෂාවෙන්නම් ඔහුට භාණ්ඩය මිල දී ගැනීම සඳහා විශාල සහනාධාරයක් ලැබුණේය. වෙනත් අයගෙන් සම්මාදම් එකතු කර මෙසේ අඩු මිලට භාණ්ඩයක් හිමි කරගත් විට පුද්ගලයෙකුට එහි සැබෑ වටිනාකම නොදැනේ. ඔහුට දැනෙන වටිනාකම ඔහු ගෙවූ මිලයි.

අනෙක් අතට මේ භාණ්ඩය හිමිකර ගැනීම සඳහා තනි පුද්ගලයෙකු ලෙස මෛත්‍රීපාල සිරිසේනට වඩා ඉතා ඉහළ මිලක් ගෙවීමට සුදානම් වූ මහින්ද රාජපක්ෂට එය හිමිකර ගත නොහැකි විය. මේ නිසා නොසන්සිඳුණු ඉල්ලුමක් ජනිත විය. භාණ්ඩයක් සඳහා නොසන්සිඳුණු ඉල්ලුමක් ඇති විට එය ලබා ගැනීම සඳහා දැරෙන උත්සාහයන් ඉතා බලවත්ය.

දැන් මහමැතිවරණයක් ප්‍රකාශයට පත් වී ඇති අතර මේ සටහන පළවන විට නාමයෝජනා බොහෝදුරට සකස් කර අවසන් වී තිබේ. මහ මැතිවරණයක අවසන් ප්‍රතිඵලය තීරණය වන්නේ ජනාධිපතිවරණයක ප්‍රතිඵලය තීරණය වන ආකාරයටම නොවේ. නෛතික පදනම කෙසේ වුවත් මහ මැතිවරණයේදී ඡන්දයක ආන්තික බලය දිස්ත්‍රික්කයෙන් දිස්ත්‍රික්කයට වෙනස් වේ.

ජේආර් හඳුන්වා දුන් සමානුපාතික මැතිවරණ ක්‍රමය මඟින් මහජන නියෝජිතයින් තෝරා ගැනෙන්නේ එක් එක් දේශපාලන පක්ෂය ලබා ගන්නා ඡන්ද ප්‍රමාණයට (රවුම් කිරීමෙන් පසුව වුවද) හරියටම සමානුපාතිකව නොවේ. උදාහරණයක් ලෙස නියෝජිතයින් අටදෙනෙකු පත් කර ගන්නා (බදුල්ල, පුත්තලම වැනි) දිස්ත්‍රික්කයකදී තුන්වැනියට වැඩි ඡන්ද ගන්නා කණ්ඩායමේ ඡන්ද ප්‍රමාණය 6%කට පමණ සීමා වන තත්ත්වයක් යටතේ එක් වැඩි ඡන්දයකින් මුල්තැනට එන කණ්ඩායමට මන්ත්‍රී ධුර 5ක් හිමිවන අතර දෙවන කණ්ඩායමට හිමි වන්නේ මන්ත්‍රී ධුර 3ක් පමණි.

පසුගිය ජනාධිපතිවරණයේදී දිස්ත්‍රික්ක 12කදී මෛත්‍රී ඉදිරියෙන් සිටි අතර මහින්ද ඉදිරියෙන් සිටියේ දිස්ත්‍රික්ක 10කදී පමණි. මේ අනුව ඡන්ද පදනම් එසේම පවතීනම් රටේ බහුතර ඡන්දයද ලබා ඇති මෛත්‍රී පිල ඉදිරියෙනි. එහෙත්, ඒ මේ ඡන්ද ගොඩවල් දෙකම ඇලුමිනියම් ලෙස සැලකුවහොත්ය. කවුරුත් දන්නා පරිදි මෛත්‍රීගේ හැට දෙක ඇලුමිනියම් නොවේ. සෙරමික්ය.

හැට දෙකේ වූ එකම මහා පොදු සාධකය මහින්ද විරෝධය වූ අතර කෙසේවත්ම මෛත්‍රීට ඇති කැමැත්ත නොවීය. මෛත්‍රීට ඇති කැමැත්ත මඟින් පෙන්නුම් කළේ මහින්දට ඇති විරෝධයයි. මෙහිදී 'මහින්ද' වුයේ පුද්ගලයෙකු නොවේ. පුද්ගලයෙකු වටා පෙළගැසුණු කණ්ඩායමක් සහ ක්‍රමයකි. මේ මහින්ද විරෝධය පිටුපස තමා සහයෝගය දක්වන දේශපාලන පක්ෂය බලයට පත් කර ගැනීමේ කැමැත්ත, යහපාලනයට ඇති කැමැත්ත, දූෂණ විරෝධය, නීතියේ අධිපත්‍යය බිඳවැටීම පිළිබඳව ඇති විරෝධය, රාජ්‍ය අනුග්‍රහය ලැබූ ජාතිවාදයට ඇති විරෝධය හෝ බය, පෞද්ගලික හේතු, හැමදාම දකින කුකුළාගේ කරමල සුදුවීම, යුද්ධය අවසන් කිරීමේදී ඇති වූ තත්ත්වයන් පිළිබඳව ඇති විරෝධය, රට ඒකාධිපතිත්වයක් කරා ගමන් කිරීම පිළිබඳව පැවති බිය වැනි හේතු එකක් හෝ කිහිපයක් මුල්විය.

මෛත්‍රී ඉදිරියෙන් සිටි උතුරු පළාතේ වැඩි බලය ඇත්තේ දෙමළ සන්ධානයටය. ඔවුන් මහ මැතිවරණයට ඉදිරිපත් වනු ඇත්තේ වෙනම කණ්ඩායමක් වශයෙනි. කවර ලෙසකින් මැතිවරණයට ඉදිරිපත් වූවද නැගෙනහිර පළාතේ ඉතිරි දිස්ත්‍රික්ක වල මෙන්ම නුවරඑළියේද වැඩි බලය ඇත්තේ සුළු ජාතික දේශපාලන පක්ෂ අතේය. මේ ඇතැම් පක්ෂ ප්‍රධාන ධාරාවේ කවර හෝ කණ්ඩායමක් හා එක් වීමට ඉඩ ඇතිවුවද අවසාන වශයෙන් වැඩි නියෝජනයක් හිමි වන්නේ ප්‍රධාන ධාරාවේ පක්ෂයකට නොවේ.

ජනාධිපතිවරණයේදී මෛත්‍රී ජයගත්, බහුතරය සිංහල බෞද්ධ, වන අනෙකුත් ඇතැම් දිස්ත්‍රික්ක වලදී ප්‍රතිඵලය පැවතුණේ මහමැතිවරණයකදී මහින්ද පිලට වාසිදායක වන පරිදිය. විශේෂයෙන්ම බදුල්ල, පුත්තලම සහ ගම්පහ දිස්ත්‍රික්ක වලදී ජවිපෙ ඡන්ද ඉවත් කළ විට මහින්ද පිල පැහැදිලිවම ඉදිරියෙන්ය. ජවිපෙ වෙනම තරඟ කරද්දී, හෙළ උරුමයද ඇතුළු මෛත්‍රී පිල එජාපය සමඟ එක්ව තරඟ කරන තත්ත්වයක් තුළ වුවද මේ කණ්ඩායමට ඉදිරියෙන් සිටීමේ හැකියාව තිබුණේ කොළඹ, මහනුවර සහ පොළොන්නරුව වැනි දිස්ත්‍රික්ක කිහිපයකදී පමණි. එසේනම් මහින්ද පිල වෙනම තරඟ නොකර එජනිස නාමයෝජනා ඉල්ලමින් මෛත්‍රී පසුපස ආවේ ඇයි?

රහස ඇත්තේ පනස් අටේ සංයුතියේය. හැටදෙක මෙන්ම පනස් අටද සෙරමික් මිස ඇලුමිනියම් නොවීය.

මහින්දට ඇති කැමැත්ත මහා පොදු සාධකය වූ පනස් අට හැට දෙක තරමටම විෂමජාතීය එකතුවක් නොවීය. එහෙත්, මේ පනස් අටේද පැහැදිලි ප්‍රභේද තිබුණේය. ඒ අතර, ප්‍රභාකරන්ගෙන් වූ පීඩනයට වඩා මහින්දගේ පීඩනය අඩුයැයි සිතූ අඩුම වශයෙන් ලක්ෂ දෙකක්වත් වන ශ්‍රී ලාංකික දෙමළ ඡන්දදායකයින්ගේ සිට, මහින්දගෙන් කෙළින්ම ආර්ථික වාසි සැලසුණු කණ්ඩායම්, යුද ජයග්‍රහණය වෙනුවෙන් තවදුරටත් කළගුණ සැළකිය යුතුයැයි සිතන්නන්, මහින්දගේ සංවර්ධන ව්‍යාපෘති අගය කරන්නන්, නැවත යුද්ධයක් ඇති නොවීමටනම් මහින්ද තව කලක් බලයේ සිටිය යුතු යි සිතන්නන් මෙන්ම රනිල්-චන්ද්‍රිකා සමඟ සසඳමින් අඩු නරක තෝරාගන්නන්ද විය. මේ කණ්ඩායම් සියල්ලක්ම බොහෝ දුරට මහින්ද මහින්ද වීම නිසා මහින්දට කැමති වූ අය ලෙස හැඳින්වීමෙහි ලොකු වරදක් නැතැයි සිතමි.

කෙසේ වුවද, පනස් අටේ ගොඩේ සිටියේ මහින්ද මහින්ද වීම නිසා මහින්දට කැමති වූ අය පමණක් නොවේ. මහින්ද (ඇතුළු පිරිස) ශ්‍රීලනිපය වන නිසා මහින්දට ඡන්දය දුන් විශාල පිරිසක් මේ ගොඩේ සිටී. මහින්ද රටේ ජනාධිපති වූ නිසාත්, මහින්ද වටා දේශපාලන බලය තිබුණු නිසාත්, මහින්ද පැරදවීම සිතීමටවත් නොහැකි නිසාත් මහින්දට ඡන්දය දුන් අයද විශාල ප්‍රමාණයක් මේ ගොඩේ සිටියේය. මේ දෙවන හා තුන්වන කණ්ඩායම් වල විශාලත්වය පිළිබඳව නිවැරදි තක්සේරුවක් කාට නැතත් දේශපාලනයෙන් තෙම්පරාදු වී ඇති මහින්දටත්, විමල්-ඩලස් වැනි ඔහු වටා දිගටම සිටි ඇතැම් අයටත් තිබුණේය. (ජනාධිපතිවරණයට පෙර ගණන් වරද්දා ගැනීම වෙනම කාරණයකි.)

ශ්‍රීලනිප බෙදීමකදී මහින්දට මහින්ද වීම නිසා ලැබුණු ඡන්ද අහිමි වීමේ අවදානමක් තිබුණේ නැත. 'මරලා හෝ ගත්තේ නැත්තේ ඇයි?'දැයි මහින්දගෙන් විමසන, මහින්ද දිනවීම සඳහා විමල්-වාසුලා සංවිධානය කළ රැළි වලට සහභාගී වන කොටස් කවර තත්ත්වයක් යටතේ වුවද මහින්දව ප්‍රතික්ෂේප නොකරනු ඇති අතර මහින්ද සමඟ ඕනෑම තත්ත්වයක් යටතේ හිටගන්නා පාර්ලිමේන්තු කණ්ඩායම දිනවීමට මේ ඡන්ද උවමනාවටත් වඩා ප්‍රමාණවත්ය. රැළි වලට සහභාගී නොවූවත් වත්පොත් හෝ වෙනත් විද්‍යුත් මාධ්‍ය හරහා මහින්ද වෙනුවෙන් කොන්දේසි විරහිතව පෙනී සිටින කොටස්ද සිටින්නේ මේ පනස් අටේ පළමු කාණ්ඩය තුළය.

මුල සිටම රනිල්ගේ සිහිනය වීයැයි සිතිය හැකි, මහින්ද හා මෛත්‍රී පිල් ලෙස ශ්‍රීලනිපය ප්‍රධාන එජනිසය දෙකට බෙදෙන තත්ත්වයකදී එජාපයට කෙලින්ම සැලසෙන වාසිය වූයේ උතුරු-නැගෙනහිර හැර අනෙකුත් දිස්ත්‍රික්ක වල මුල් තැනට ඒමෙන් ලැබෙන බෝනස් ආසන පමණක් නොවේ. පනස් අටේ තුන්වන කාණ්ඩය අධෛර්යමත්ව ඡන්දය භාවිතා නොකර සිටීමෙන් සහ එයින් කොටසක් එජාපය වෙත ආකර්ෂණය වීමෙන් ලැබෙන වාසියද එහි විය. ඒ අනුව, බෙදීමක් තුළ මහින්ද පිලට මෙන්ම මෛත්‍රී පිලටද මේ ඡන්ද වලින් විශාල ප්‍රමාණයක් අනිවාර්‍යයෙන්ම අහිමි වීමට නියමිතව තිබුණි.

පනස් අටේ දෙවන කාණ්ඩයේ ඡන්ද හිමිවිය හැකිව තිබුණේ ශ්‍රීලනිපය ලෙස මහජනතාව විසින් හඳුනාගැනෙන කණ්ඩායමටය. මෙය වත්මන් මහජන නියෝජිතයින්ගෙන් වැඩි ප්‍රමාණයකගේ සහයෝගය ලැබෙන කණ්ඩායමයි. ආරම්භයේදී මේ පිරිස මහින්ද පිලේ සිට මෛත්‍රී පිල වෙත දෝලනය වෙමින් පැවතිණි.

හැටදෙකේ අස්ථිර භාවය මත පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය ජයගැනීම සඳහා පනස් අට එක මිටට තබා ගැනීමේ වැදගත්කම මහින්ද පිල මුල සිටම අවබෝධ කර ගත්තේය. මහින්ද පිලට අවශ්‍ය වූයේ රාජ්‍ය බලය නැවත ලබාගැනීමට මිස ඔවුන්ගේ කණ්ඩායම නැවත පාර්ලිමේන්තුවට යවා ගැනීම පමණක් නොවේ. ඔවුන්ගේ උපක්‍රමික පසුබෑම සහ පුනරාගමනය මේ අනුව තේරුම් කළ හැකිය.

ශ්‍රීලනිප බෙදීමකදී  එහි ලොකු කොටස තමන් වෙත රඳවා ගැනීමේ හැකියාව මහින්ද පිල සතුව මුල සිටම තිබුණේය. ඕනෑම තත්ත්වයක් යටතේ මහින්ද සමඟ හිටගැනීමට සූදානම් පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරු 30කට වැඩි ප්‍රමාණයක් සිටි අතර මෛත්‍රීට එවැන්නන් සිටියේ දෑතේ ඇඟිලි වලටත් අඩුවෙනි. ඉතිරි බහුතරය මහින්දට හෝ මෛත්‍රීට විශේෂ පක්ෂපාතීත්වයක් නොමැති වැඩි වාසියක් ඇති තැනට එක් වීමට බලා සිටි පිරිසකි. නුදුරේම පෙනී පෙනී තිබුණු මැතිවරණය හමුවේ දැන්ම හෝ මැතිවරණයෙන් පසුව ලබාගන්නා වරදානයන්ට වඩා ඔවුන්ට වැදගත් වූයේ කෙසේ හෝ තම පාර්ලිමේන්තු අසුන රැක ගැනීමයි.

මෛත්‍රීගේ ජයග්‍රහණයෙන් පසුව මහින්ද පිලේ ජනතා නියෝජිතයෝ එකිනෙකා මෛත්‍රී පිලට එකතු වන්නට විය. මේ ප්‍රවණතාව මේ අයුරින්ම පැවතියේනම් ශ්‍රීලනිපය දෙකඩ වී පාර්ලිමේන්තුව තුළ මෛත්‍රී පිල විසින් මහින්ද පිල ගිලගෙන මහින්ද පිල සාපේක්ෂව දුර්වල කණ්ඩායමක් විය හැකිව තිබුණි. එය එසේ වීනම්, පාර්ලිමේන්තුවෙන් පිටතදී, පනස් අටේ කණ්ඩායමේ තුන්වන කොටස විසින් මහින්ද පිල පරාජිතයින් ලෙස හඳුනාගැනීම තුළින් මේ දියවීම එහිද සිදුවනු ඇත. ඔවුන්ගෙන් කොටසකගේ නවාතැන්පල එජාපය විය හැකිව තිබුණි. පනස් අටේ කණ්ඩායමේ දෙවන කොටසද මහින්ද හා මෛත්‍රී පිල් අතර බෙදී යනු ඇත.

මෛත්‍රී විසින් ශ්‍රීලනිප සභාපතිත්වය එහි මිල ගෙවා ලබා ගැනීමට ඉඩ නොතබා සහනාධාරයක් ලෙස ඔහු වෙත ලබාදීමෙන් සිදුකෙරුණේ මේ ක්‍රියාදාමය වෙත තිරිංග යෙදීමකි. දැන් මහින්ද නැතත් පනස් අටේ කණ්ඩායමේ ජයග්‍රාහී මානසිකත්වය ඇත. ඡන්දයෙන් පරාජය වූ ඔවුන්ට තමන්ගේම ජනාධිපතිවරයෙකු සහ ආණ්ඩුවක් තවදුරටත් තිබේ. නායකයා අවිනිශ්චිත වීම ප්‍රශ්නයක් නොවේ.

මහින්ද හෝ මෛත්‍රී වෙනුවෙන් ඕනෑම තත්ත්වයක් යටතේ පෙනී සිටීමට සුදානම් නොවූ බහුතර ශ්‍රීලනිප මන්ත්‍රීවරුන්ට අවශ්‍ය වූයේ මීළඟ මැතිවරණයේදී සිය මන්ත්‍රී ධුරය රැකගැනීමටය. මුලදී පෙනෙන්නේට තිබුණු ආකාරයට මෛත්‍රී සමඟ සිටගැනීම මේ සඳහා වැඩි පිටිවහලක් සැපයුවේය.

පනස් අටේ තුන්වන කාණ්ඩය ගිලිහීයාම වලකා ගත හැකි වූයේ රාජ්‍ය බලයේ අයිතිය තමන් වෙත තවදුරටත් ඇතිබව තහවුරු කිරීමේ හැකියාව මතය. කෙසේ වුවද, රාජ්‍ය බලයේ අයිතිය ශ්‍රීලනිපයට බව තහවුරු කිරීමට රනිල්ගේ එජාපය සමඟ තරඟ කළ යුතු වූ අතර මේ තරඟයේදී මෛත්‍රීගෙන් ශ්‍රීලනිපය අපේක්ෂා කළ විශේෂ උදවු ඔවුන්ට ලැබුණේ නැත. මෛත්‍රීගේ උදාසීන ප්‍රතිපත්තියෙන් වාසි සැලසුණේ එජාපයටය. මේ තත්ත්වය යටතේ එජනිස පාර්ලිමේන්තු කණ්ඩායමේ මැදපෙළට මෛත්‍රී සමඟ සිටගැනීම පිළිබඳව සැක සංකා මතු වන්නට විය. මෙය අනිවාර්යයෙන්ම සිදුවන බව මහින්ද පිල මුල සිටම දැන සිටියේය.

විමල්-වාසු කණ්ඩායමේ රැස්වීම් මාලාව මූලිකවම අවශ්‍ය වූයේ පාර්ලිමේන්තුවෙන් පිටත පනස් අටේ කණ්ඩායම දියවීම වලක්වාගැනීමටය. පරාජය ජයග්‍රහණයක් ලෙස පෙන්වීම ක්‍රමෝපායයේම කොටසකි. දෙවනුව, මැතිවරණ ජයග්‍රහණය වඩා සහතික වන්නේ මෛත්‍රී සමඟ නොව මහින්ද සමඟ සිටීමෙන්ය යන්න පාර්ලිමේන්තුවේ එජනිස මැද පෙලට ඒත්තු ගැන්වීමටය. මේ උපක්‍රම බොහෝ දුරට සාර්ථක වූ අතර එහි වෙනත් අතුරු ප්‍රතිඵලද තිබේ.

මෛත්‍රීට ඡන්දය දුන් කණ්ඩායමේ අපේක්ෂාවන් සිතූ පරිදි ඉටු වී නැත. මේ අනුව, හැට දෙක තුල වූ නිර්පාක්ෂික කොටස් හැට දෙකෙන් ගැලවී යාම ප්‍රවණතාවක් විය යුතුය. විමල්-වාසු කණ්ඩායමේ ක්‍රියාකාරීත්වහි අතුරු ඵලයක් ලෙස මේ නිර්පාක්ෂික කොටස් වලට තව දුරටත් මහින්ද විරෝධය පවත්වා ගැනීමට අවශ්‍ය උත්තේජනයද නොමිලයේම සපයනු ලැබීය.

මහින්දට එජනිස නාමයෝජනා දුන් වහාම ඇති වූ සෘජු ප්‍රතිඵලය මෛත්‍රී සහ ඔහුට ඡන්දය දුන් හැට දෙකේ කණ්ඩායම අතර ඇති ඓන්ද්‍රීය සම්බන්ධතාව බිඳ වැටීමයි. මහින්ද කණ්ඩායම විසින් ඇටවූ ක්‍රමෝපායික උගුලේ මෛත්‍රීපාල සිරිසේන සිර විය. (එය සිදු වූ ආකාරය වෙනම සාකච්ඡා කළ යුතුය.)

මෛත්‍රී විසින් මහින්දට නාමයෝජනා දෙනු නොලැබීනම් කුමක් විය හැකිව තිබුණේද? එසේනම්, මහින්ද පිලේ විමල්-වාසු ඇතුළු පිරිසට වෙනම තරඟ කිරීමට සිදුවනු ඇත. මේ කණ්ඩායම සමඟ මහින්ද ඡන්දයට ඉදිරිපත් වේද යන්න තීරණය විය හැක්කේ ඔවුන් වටා පෙළගැසෙන කණ්ඩායමේ ශක්තිය මතය. කණ්ඩායම් පෙළගැසෙන ආකාරය කෙසේ වුවත්, අවසානයේදී මෛත්‍රී සමඟද ශක්තිමත් කණ්ඩායමක් ඉතිරි වනු ඇත. ඔවුන් බොහෝ විට තුන්වන කණ්ඩායම වනු ඇති නමුත් දුර්වල කණ්ඩායමක් නොවනු ඇත. රනිල්ගේ එජාපය මුල් තැනට පැමිණෙනු ඇති අතර රනිල්-මෛත්‍රී එකතුව පාර්ලිමේන්තුවේ බහුතරය සහිත සභාගයක් පිහිටුවද්ද්දී මහින්ද පිල විපක්ෂයේ ප්‍රබලම කණ්ඩායම වනු ඇත. බහුතරය නොලබන රනිල්ගේ එජාපය සමඟ හවුල් ආණ්ඩුවකට එකතු වන හෙළ උරුමය සහ ශ්‍රීලනිප මෛත්‍රී පිල සංඛ්‍යාත්මකව කුඩා විය හැකි වුවද ඔවුන්ගේ ආන්තික බලය විශාල වනු ඇත. කෙසේ වුවද, මේ ඉඩකඩ මේ වන විට මහින්ද පිල විසින් අහුරා තිබේ.

මහින්දගේ පනස් අටෙහි පළමු හා දෙවන කොටස් ඔවුන් විසින් මේ වන විට ග්‍රහණයට ගෙන ඇති අතර තුන්වන කොටස රඳවා ගැනීම ඔවුන් හමුවේ තවදුරටත් ඇති අභියෝගයකි.

අනෙක් අතට, මෛත්‍රීගේ හැටදෙකේ බොහෝ දෙනෙකු තමන්ගේ මුල් බලාපොරොත්තු බිඳගෙන ඇති නමුත් ඔවුන්ගේ මහින්ද විරෝධය තවමත් පහව නැති නිසා, ඇත්ත වශයෙන්ම විමල්-වාසු කණ්ඩායම විසින් තවදුරටත් මුවහත් කරනු ලබ ඇති නිසා, මේ ඡන්ද හැටදෙලක්ෂය තව දුරටත් එසේම පැවතීමට ඉඩ ඇතත් ජවිපෙ හා ටීඑන්ඒ ඡන්ද ඉවත් කළ විට මේ ගොඩ මහින්දගේ ගොඩට වඩා කුඩා වේ. එජාප ඇතුළු පෙරමුණෙහි ජයග්‍රහණය සඳහා රාජ්‍ය බලය හා දිනීමට ඇති වැඩි ඉඩකඩ පෙන්වා මහින්ද ලබාගත් තුන්වන කාණ්ඩයේ ඡන්ද වලින් කොටසක් බිඳ ගැනීම අනිවාර්යයෙන්ම අවශ්‍ය වන අතර මහින්ද ප්‍රධාන එජනිසයෙහි ජයග්‍රහණය සඳහා මේ ඡන්ද රඳවා ගත යුතුය.

ජයග්‍රහණය අවසාන වශයෙන් තීරණය කරන මේ ආන්තික ඡන්ද ලබාගැනීමටනම් රාජ්‍ය බලයේ සංකේතය වන විධායක ජනාධිපති මෛත්‍රීපාල සිරිසේනගේ අයිතියට ඇති හිමිකම අත්‍යවශ්‍ය සාධකයකි. පුද්ගලයෙකු වශයෙන් මෛත්‍රීපාල සිරිසේනට කෙලින්ම පාලනය කළ හැකි ඡන්ද ප්‍රමාණය පොළොන්නනරුව දිස්ත්‍රික්කයේ ජයග්‍රාහකයා තීරණය කරන ඡන්ද විසිපන්දහසක පමණ ප්‍රමාණයක් පමණක් වුවද තවත් වසර හයකට බලය ඇති විධායක ජනාධිපති වරයා ලෙස ඔහු විසින් සංකේතවත් කරන රාජ්‍ය බලය විසින් ඡන්දදායකයින් ලක්ෂ ගණනකගේ තීරණ වලට බලපෑමක් කරනු ඇත.

මේ නිසා ඉදිරියේදී මෛත්‍රීපාල සිරිසේනට මඩ ගැසීමක් වෙනුවට ඔහු සිටින්නේ තමන්ගේ පිලේයැයි පෙන්වීම සඳහා කෙරෙන උත්සාහයන් දෙපාර්ශ්වයෙන්ම දැක ගැනීමට හැකි වනු ඇත.

(දේශපාලන විශ්ලේෂකයෙකු හෝ දේශපාලන විද්‍යාව පිලිබඳ විධිමත් අධ්‍යාපනයක් ලබා ඇත්තෙකු නොවන ඉකොනොමැට්ටා මෙහි සටහන් කර ඇත්තේ ඔහුගේ සිතට දැනෙන දේවල් මිස න්‍යායාත්මක කරුණු නොවේ. ඒවා නිවැරදි නොවීමට ඇති ඉඩකඩ ඉකොනොමැට්ටා විසින් පිළිගන්නා අතර, වෙනස් අදහස් හෝ විවේචන ඉදිරිපත් වුවහොත් ඉකොනොමැට්ටාගේ අදහස් තහවුරු කිරීමට උත්සාහ නොදරනු ඇත. ඡායාරූපය www.colombotelegraph.com වෙබ් අඩවියෙනි.)

බුෂ්ව ජනාධිපති කළ පන්සිය තිස්හතේ කණ්ඩායම

ඇමරිකාවේ ජනාධිපතිවරයා තෝරා පත්කර ගැනෙන්නේ මහජනතාවගේ ඡන්දයෙන් වුවත් එය සිදුවන්නේ ලංකාවේදී මෙන් බහුතර ඡන්දයෙන් නොවේ. පළමුව එක් එක් ප්‍රාන්තයේ සහ වොෂින්ටන් ඩීසී අගනුවර පිහිටි ප්‍රදේශයේ ඡන්දදායකයෝ ජනාධිපතිවරයා තෝරා පත්කරගැනීම සඳහා සුදුසුකම් ලබන නිශ්චිත නියෝජිතයින් සංඛ්‍යාවක් තෝරා පත්කරගනිති. ජනාධිපතිවරයා තෝරා පත්කර ගැනෙන්නේ මේ නියෝජිතයින්ගේ ඡන්දයෙනි. මේ ක්‍රමය අනුව බහුතර ඡන්දය ලැබූ අපේක්ෂකයා ජනාධිපති නොවීමේ ඉඩකඩක් ඇති අතර කිහිපවරක්ම එය සිදුවී තිබේ.

වර්තමානයේදී මෙසේ එක් එක් ප්‍රාන්තයෙන් සහ වොෂින්ටන් ඩීසී වෙනුවෙන් පත්කරගන්නා මුළු නියෝජිතයින් ගණන 538කි. ඒ අනුව, ඇමරිකාවේ ජනාධිපති වීමට මේ නියෝජිතයින්ගෙන් 270 දෙනෙකුගේ ඡන්ද අවශ්‍ය වේ.

නියෝජිතයින් 538 එක් එක් ප්‍රාන්ත අතර බෙදී යන නිශ්චිත ක්‍රමවේදයක් ඇත. පළමුව, ප්‍රාන්ත 50 වෙනුවෙන් එක් ප්‍රාන්තයකට නියෝජිතයින් දෙදෙනා බැගින් වෙන් කෙරේ. ඇමරිකානු සෙනෙට් සභාවේ නියෝජිතයින් 100දෙනා පත් වන්නේද මේ ආකාරයටය. තවත් 435ක් එක් එක් ප්‍රාන්තයේ ජනගහණයට සමානුපාතිකව සහ සෑම ප්‍රාන්තයකටම අඩු වශයෙන් එක් නියෝජිතයෙකු ලබා දෙමින් වෙන් කෙරේ. ඇමරිකානු නියෝජිත මන්ත්‍රී සභාවේ සාමාජිකයින් 435 ප්‍රාන්ත අතර බෙදී යන ආකාරයටමය. මේ අනුව ඇමරිකානු ජනාධිපතිවරයා තෝරාපත්කර ගැනීමේ බලය ඇති 'ඉලෙක්ටොරල් කොලේජ්'හි සාමාජිකයින් 535ක් පත් වන්නේ ප්‍රාන්ත 50 නියෝජනය කරමින් වන අතර සෙනෙට් සභාවේ සහ නියෝජිත මන්ත්‍රී සභාවේ එකතුවක් වන ඇමරිකානු කොන්ග්‍රසය තුළ එක් එක් ප්‍රාන්තය නියෝජනය කරන සාමාජිකයින් ගණනට සමාන සාමාජිකයින් ගණනක් ඉලෙක්ටොරල් කොලේජ්‍ නියෝජිත කණ්ඩායම සඳහාද පත්වේ. මේ නියෝජිත කණ්ඩායමේ ඉතිරි සාමාජිකයින් තිදෙනා වොෂින්ටන් ඩීසී අගනුවර පිහිටි වෙනත් කිසිදු ප්‍රාන්තයකට අයත් නොවන ප්‍රදේශය නියෝජනය කරති.

වත්මන් මැතිවරණ ක්‍රමය අනුව, එක් එක් ප්‍රාන්තය සතු (ප්‍රාන්ත දෙකක පමණක් තරමක වෙනසක් ඇතත්) නියෝජිත ගණන මුළුමනින්ම පත්වන්නේ අදාළ ප්‍රාන්තයේ බහුතර ඡන්දය හිමිකරගන්නා දේශපාලන පක්ෂයෙන්ය. වොෂින්ටන් ඩීසීහිද මෙසේමය. පිළිවලින් සාමාජිකයින් සිවුදෙනෙකු හා පස්දෙනෙකු නියෝජනය කෙරෙන මේන් සහ නෙබ්‍රස්කා ප්‍රාන්ත වල පමණක් ප්‍රාන්තයේ බහුතර ඡන්දයෙන් නියෝජිතයින් දෙදෙනා බැගින්ද, ප්‍රාන්තය තුළ මැතිවරණ දිස්ත්‍රික්ක තුළ බහුතර ඡන්දයෙන් ඉතිරි සාමාජිකයින්ද පත් කරගැනේ.

විය යුතු පරිද්ද්දෙන්ම, ඉලෙක්ටොරල් කොලේජ්‍හි සංයුතියේ ජනගහණය වැඩි කැලිෆෝර්නියා, ටෙක්සාස් සහ නිව්යෝර්ක් වැනි ප්‍රාන්ත වන නියෝජනය විශාලය. මේ අනුව, ජනාධිපතිවරයා තෝරාපත් කර ගැනීමේදී සෛද්ධාන්තිකව මේ ප්‍රාන්ත වලට ඉලෙක්ටොරල් කොලේජ්‍හි වැඩි ආන්තික බලයක් හිමිවේ. අනෙක් අතට ජනගහණය අඩු ප්‍රාන්ත වලට අඩුම වශයෙන් නියෝජිතයින් තිදෙනෙකු හිමිවන නිසා මේ ප්‍රාන්ත වල ඡන්දදායකයින්ට ඉලෙක්ටොරල් කොලේජ්හි වැඩි නියෝජනයක් හිමි වේ. අවසාන ප්‍රතිඵලය ලෙස ඇමරිකානු ජනාධිපතිවරණදී භාවිතා කරන සෑම ඡන්දයක්ම නෛතිකව කෙසේ වෙතත් ආන්තික තල්ලුවක් යෙදීමේ හැකියාව අනුව වටිනාකමින් සමාන නැත.

ප්‍රබල ද්විපක්ෂ ක්‍රමයක් ඇති ඇමරිකාවේ දැනට බලයේ සිටින ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂය හා රිපබ්ලිකන් පක්ෂය හැර වෙනත් සුළු පක්ෂයකට නියෝජනයක් ලබා ගැනීමට ඇත්තේ ඉතා අඩු ඉඩකඩකි. මේ වන විට ඇමරිකාවේ බොහොමයක් ප්‍රාන්ත තුල දේශපාලන බලය මේ පක්ෂ දෙකෙන් එකක් වෙත ධ්‍රැවීකරණය වී තිබේ. සුදු ජාතිකයින් බහුතරයක් වෙසෙන, ග්‍රාමීය, කෘෂිකාර්මික ප්‍රදේශ වලදී රිපබ්ලිකන් පක්ෂය ඉදිරියෙන් සිටින අතර සුළුතර ඇමරිකානුවන් වැඩි, නාගරික ප්‍රදේශ වල ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂය බලවත්ය. ඉලෙක්ටොරල් කොලේජ්‍හි වැඩි නියෝජනයක් ඇති කැලිෆෝර්නියා සහ නිව්යෝර්ක් ප්‍රාන්ත පසුගිය කාලයේ දිගටම ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂය විසින් ජයග්‍රහණය කර ඇති අතර ටෙක්සාස් ප්‍රාන්තයේ ජයග්‍රහණය දිගටම හිමි වී ඇත්තේ රිපබ්ලිකන් පක්ෂයටය.

බහුතරය ලබාගන්නා පක්ෂයට ප්‍රාන්තයක නියෝජනය මුළුමනින්ම හිමිවන ඇමරිකානු ඡන්ද ක්‍රමය යටතේ ඡන්ද කාලයේදී මෙවැනි ඩිමොක්‍රටික් හෝ රිපබ්ලිකන් බලකොටු වෙත යොමුවෙන්නේ අඩු අවධානයකි. මේ ප්‍රාන්තවල ඡන්දදායකයකු සතුවන්නේ ඉතා සුළු ආන්තික බලයකි. උදාහරණයක් වශයෙන්  අවසන් වරට පැවැත්වුණු ඇමරිකානු ජනාධිපතිවරණයේදී ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂය කැලිෆෝර්නියා ප්‍රාන්තයෙන් වැඩි ඡන්ද ලක්ෂ 30ක්ද, නිව්යෝර්ක් ප්‍රාන්තයෙන් වැඩි ඡන්ද ලක්ෂ 20ක්ද ලබාගත් අතර රිපබ්ලිකන් පක්ෂය ටෙක්සාස් ප්‍රාන්තයෙන් වැඩි ඡන්ද ලක්ෂ 12ක් ලබා ගත්තේය. එහෙත්, මේ ප්‍රාන්තවල ඉලෙක්ටොරල් කොලේජ්‍හි මුළු නියෝජනයම (පිළිවෙලින් නියෝජිතයින් 55ක්, 29ක් හා 38ක්) ලබාගැනීමට අවශ්‍ය වූයේ එක් වැඩි ඡන්දයක් පමණි.

එක් පක්ෂයක ජයග්‍රහණය ස්ථිර කැලිෆෝර්නියා වැනි ප්‍රාන්තයක ඡන්දදායකයින් කිහිපයකගේ තීරණය වෙනස් කිරීමෙන් අවසන් ප්‍රතිඵලයට බලපෑමක් කළ නොහැකි බව පක්ෂ දෙකේම ක්‍රියාකාරීහු මෙන්ම ඡන්දදායකයෝද දනිති. මේ නිසා මෙවැනි ප්‍රාන්ත වල ප්‍රචාරක කටයුතු වෙනුවෙන් පක්ෂ දෙකෙන්ම වෙන් වන්නේ අඩු පිරිවැයකි. එමෙන්ම, ඡන්දය භාවිතා කිරීමට ඇත්තේද අඩු උනන්දුවකි.

ඇමරිකානු ජනාධිපතිවරණයකදී වැඩි අවධානයක් යොමු වන්නේ 'දෝලන ප්‍රාන්ත' ලෙස හඳුනා ගැනෙන පක්ෂ දෙකටම ජයග්‍රහණය කිරීමේ යම් විභවයක් ඇති ප්‍රාන්ත වෙතය. මෙවැනි ප්‍රාන්ත අතරින් වැඩිම නියෝජනයක් ඇති, ඒ නිසා වැදගත්ම, ප්‍රාන්තය ෆ්ලොරිඩා ප්‍රාන්තයයි. බොහොමයක්ම මැතිවරණ වලදී ෆ්ලොරිඩා ප්‍රාන්තය ජයගන්නා පක්ෂයෙන් ඇමරිකානු ජනාධිපතිවරයා පත්වී තිබේ.

වසර  15කට පෙර 2000 වසරේදී පැවති 54වන ඇමරිකානු ජනාධිපතිවරණයෙදී ප්‍රධාන අපේක්ෂකයන් වූයේ රිපබ්ලිකන් පක්ෂයේ ජෝජ් බුෂ් සහ ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂයේ ඇල් ගෝර්ය. වෙනත් මැතිවරණ වලදී මෙන්ම මේ මැතිවරණයේදීද ෆ්ලොරිඩා ප්‍රාන්තය මුල සිටම වැඩි අවධානයකට ලක් විය. මැතිවරණ ජයග්‍රහණය සඳහා ඉලෙක්ටෝරල් කොලීජියේ ඡන්ද 270ක් ලබා ගත යුතු වූ අතර එයින් ඡන්ද 25ක හිමිකම ෆ්ලොරිඩා නියෝජිතයින් සතු විය. කරට කර සටනක් තිබුණු ෆ්ලොරිඩාහි ජයග්‍රහණය හිමි වන පක්ෂයෙන් මේ නියෝජිතයින් 25 දෙනාම පත් වේ.

ෆ්ලොරිඩා ප්‍රාන්තය හැර අනෙකුත් ප්‍රාන්ත සියල්ලේ ප්‍රතිඵලය අනුව අවසන් ප්‍රතිඵලය අවිනිශ්චිතව පැවතියේය. ඒ වන විට තත්ත්වය පහත පරිදි විය.
ඩිමොක්‍රටික් නියෝජිතයින් ගණන- 267
රිපබ්ලිකන් නියෝජිතයින් ගණන- 246

මුළු ඡන්ද ගණන අනුවද ඡන්ද ලක්ෂ පහමාරකින් පමණ ඉදිරියෙන් සිටියේ ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂයයි.

මේ වන විට මුළු ඡන්ද ගණන අනුව මෙන්ම ඉලෙක්ටෝරල් කොලීජියේ නියෝජිත ඡන්ද අනුවද ඉදිරියෙන් සිටි ඇල් ගෝර්ට ඇමරිකාවේ හතලිස් තුන්වන ජනාධිපතිවරයා වීමට අවශ්‍ය වූයේ තවත් නියෝජිත ඡන්ද තුනක් පමණි. බුෂ්ට තවත් ඡන්ද විසිහතරක් අවශ්‍ය විය. කෙසේ වුවද, ෆ්ලොරිඩා ප්‍රාන්තයේ බහුතර ඡන්ද ලබාගන්නා පක්ෂයේ අපේක්ෂකයාට නියෝජිත ඡන්ද විසිපහක් හිමිවන බැවින් හතලිස් තුන්වන ඇමරිකානු ජනාධිපතිවරයා තෝරා පත් කර ගැනීමේ ආන්තික තල්ලුව ඇල් ගෝර් වෙතට හෝ ජෝජ් බුෂ් වෙතට යෙදීමේ හැකියාව ෆ්ලොරිඩා ඡන්දදායකයා සතුවිය.

කිහිප වරක් ගණන් කිරීමෙන් පසුව ප්‍රකාශයට පත් කෙරුණු ෆ්ලොරිඩා ප්‍රාන්තයේ නිල ප්‍රතිඵලය මෙවැන්නකි.
ඩිමොක්‍රටික් පක්‍ෂය - 2,912,253
රිපබ්ලිකන් පක්‍ෂය- 2,912,790

වැඩි ඡන්ද 537ක් ලබා ගත් රිපබ්ලිකන් පක්ෂයට ෆ්ලොරිඩාවෙන් නියෝජිතයින් 25 දෙනෙකු හිමිවීමත් සමඟ ඉලෙක්ටොරල් කොලීජියේ රිපබ්ලිකන් නියෝජනය 271 දක්වා ඉහළ ගියේය. මෙය අවශ්‍ය ප්‍රමාණයට වඩා යාන්තම් එකකින් වැඩිය. එහෙත් රටේ බහුතර ඡන්දය හිමිව තිබුණේ ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂයටය.

ඇමරිකන් ඡන්ද ක්‍රමයේ ඇති එකම දුර්වලතාව බහුතර ඡන්දය ලබන්නා ජනාධිපති නොවීමේ හැකියාව පමණක් නොවේ. ජනාධිපතිවරයා තෝරා පත් කරගැනීම සඳහා එක් එක් ප්‍රාන්තයෙන් තෝරා පත් කරගන්නා නියෝජිතයින් තමන් පක්ෂපාතිත්වය දක්වා සිටි ජනාධිපති අපේක්ෂකයා වෙනුවෙන්ම ඡන්දය පාවිච්චි නොකිරීමේ අවදානමක්ද මේ ක්‍රමය තුළ තිබේ. එසේ කිරීමට ඇතැම් ප්‍රාන්ත වල නීතිමය බාධා තිබුණත් ප්‍රාන්ත සියල්ලේම එවැනි බාධාවන් නැත. මේ අනුව රිපබ්ලිකන් අපේක්ෂකයින් තිදෙනෙකු සිය පක්ෂපාතිත්වය වෙනස් කළේ නම් ප්‍රතිඵලය වෙනස් වන බව කිවයුතු නොවේ. එවැනි සිදුවීම් ඇමරිකාවේ විරල වුවද සිදුවුණු අවස්ථා තිබේ.

කෙසේවුවද, ඉලෙක්ටොරල් කොලීජියේ වැඩි ඡන්ද හිමිකරගත් රිපබ්ලිකන් පක්ෂයේ අපේක්ෂක ජෝජ් වෝකර් බුෂ් ඇමරිකාවේ හතළිස් තුන්වන ජනාධිපති ලෙස පත් විය. ඔහුට අපේක්ෂා කළ පරිදිම ඉලෙක්ටොරල් කොලීජියේ ඡන්ද 271ක් හිමි විය. එක් ඩිමොක්‍රටික් නියෝජිතයෙකු ඡන්දය ලකුණු නොකර හිස් පත්‍රිකාවක් දැමීම නිසා ඩිමොක්‍රටික් අපේක්ෂක ඇල් ගෝර්ට හිමිවූයේ ඡන්ද 266ක් පමණි.

නීතිය අනුව 43වන ඇමරිකානු ජනාධිපතිවරයා ලෙස ජෝජ් ඩබ්ලියු බුෂ්ව තෝරා පත් කර ගත්තේ ඡන්දය අවලංගු කළ වොෂින්ටන් ඩීසී නියෝජිතයා හැර ඉලෙක්ටොරල් කොලිජියේ ඉතිරි නියෝජිතයින් 537දෙනාය. එහෙත්, ඇමරිකා එක්සත් ජනපදයේ බහුතර ඡන්දදායකයින්ගේ කැමැත්තටද එරෙහිව සැබැවින්ම ඔහුව තෝරා පත් කර ගත්තේ ඒ සඳහා ආන්තික තල්ලුව ලබා දුන් ෆ්ලොරිඩා ප්‍රාන්තයේ නම නොදන්නා ඡන්දදායකයින් 537දෙනෙකි.


(ඡායාරූප අන්තර්ජාලයෙනි)

බහුතරයේ සුළුතරය හා සුළුතරයේ බහුතරය

වත්මන් ජනපති මෛත්‍රීපාල සිරිසේනගේ ජයග්‍රහණයෙන් පසුව ඒ පිළිබඳව ඇතැම් මහින්ද රාජපක්ෂ පාක්ෂිකයින්ගේ විග්‍රහය වූයේ මෙවැන්නකි.

"ඡන්දයෙන් බහුතරයේ සුළුතරය හා සුළුතරයේ බහුතරය ලබා ගත් මෛත්‍රීපාල සිරිසේන ජයග්‍රහණය කළා. බහුතරයේ බහුතරය හා සුළුතරයේ සුළුතරය ලබා ගත් මහින්ද රාජපක්ෂ පරාජය වුණා."

මහින්ද රාජපක්ෂ පාක්ෂිකයින්ගේ ඉහත විග්‍රහය බොරුවක් නොවේ. එහි සැඟවීමට දෙයක් නැත. එමෙන්ම වැරැද්දක්ද නැත. අවසාන වශයෙන් රටේ සමස්ත බහුතර ඡන්දය, පැහැදිලි බහුතරයක් සහිතව, ලබා ගැනීමට මෛත්‍රීපාල සිරිසේන සමත් විය. ඔහු ජනාධිපති විය. බහුතරයේ සුළුතරය හා සුළුතරයේ බහුතරය ලබා ගන්නා අපේක්ෂකයෙකුට ලංකාවේ විධායක ජනාධිපතිවරයා වීමේ හැකියාව තිබේ.

කෙසේ වුවද, ඉහත විග්‍රහයෙන් කිසියම් තේරුමක් නැති හේතුවකට ඇතැම් මෛත්‍රීපාල සිරිසේන පාක්ෂිකයින්ට රිදුනේය. ඒ නිසා ඔවුන් මෙවැනි පැහැදිලි කිරීමක් කළේය.

"මෛත්‍රීපාල සිරිසේනගේ ඡන්ද වලින් වැඩි ප්‍රමාණයක් සිංහල බෞද්ධ ඡන්දයි."

මෛත්‍රීපාල සිරිසේන පාක්ෂිකයින්ගේ ඉහත විග්‍රහයද සැබෑවකි. මෛත්‍රීපාල සිරිසේන ලබාගත් සිංහල බෞද්ධ ඡන්ද ප්‍රමාණය එසේ නොවන ඡන්ද වලට වඩා වැඩිය.

ඇමරිකාවේ වත්මන් ජනාධිපති බැරැක් ඔබාමා ඇමරිකාවේ ප්‍රථම කළු ජාතික ජනාධිපතිවරයාය. ඇමරිකාවේ 44වන ජනාධිපති ලෙස 2008දී තෝරා පත්කර ගැනුණු ඔහු 2012දී නැවත පත් කර ගැනිණි.

බහුවාර්ගික රටක් ලෙස පෙනී සිටීමට කිසිවිට නොපැකිලෙන ඇමරිකාවේ බහුතරය හිස්පැනික් නොවන සුදු ජාතිකයින්ය. ඔවුන්ගේ ප්‍රතිශතය වලංගු ඡන්දදායකයින්ගෙන් 72%ක් පමණ වේ. ස්‌පාඤඤ බස වහරන 10%කට නොඅඩු හිස්පැනික් ඡන්දදායකයින්ගෙන්ද වැඩි ප්‍රමාණයක් සුදු ජාතිකයින් වන අතර කළු ජාතික ඡන්දදායකයින්ගේ ප්‍රතිශතය ආසන්න වශයෙන් 13%ක් පමණි. ඉතිරිය ආසියානු ඇමරිකානුවන් සහ මුල් ඇමරිකානුවන්ය (රතු ඉන්දියානුවන්).

ඇමරිකානු ජනාධිපතිවරණ සටනේදී ඡන්දය ලබාගැනීමේ අරමුණින් ජාතිවාදය ඇවිස්සීමක් සිදු නොවේ. අපේක්ෂකයින්ගේ ජනවාර්ගික වෙනස්කම් විරුද්ධ පාක්ෂිකයින් විසින් ඉස්මතු කරන්නේද නැත. එහෙත්, එවැනි තත්ත්වයක් යටතේ වුවද ඡන්දය භාවිතයේදී වෙනස් ජනවාර්ගික කණ්ඩායම් ක්‍රියා කරන්නේ එක් ආකාරයටම නොවේ.

අවසන් වරට පැවැත්වුණු (2012) ඇමරිකානු ජනාධිපතිවරණයේදී ඩිමොක්‍රටික් අපේක්ෂක බැරැක් ඔබාමාගේ ප්‍රධාන ප්‍රතිවාදියා වූයේ රිපබ්ලිකන් අපේක්ෂක මිට් රොම්නිය. ඔබාමා ඡන්ද 51.1% ක් ලබාගත් අතර රොම්නි ඡන්ද 47.2%ක් ලබාගත්තේය. මේ ප්‍රතිඵලය 2015 ජනාධිපතිවරණයේදී මෛත්‍රී (51.3%) සහ මහින්ද (47.6%) අතර ඡන්ද බෙදුණු ආකාරයට බොහෝ සමානය. මෛත්‍රී සහ මහින්ද අතර 12:10  ලෙස දිස්ත්‍රික්ක බෙදුණු ආකාරයට තරමක් සමානව  ඔබාමා සහ රොම්නි අතර 27:24 ලෙස (වොෂින්ටන් ඩීසීද ඇතුළුව) ප්‍රාන්තද බෙදුණේය.

මෛත්‍රී මෙන්ම ඔබාමාද ජයග්‍රහණය කළේ බහුතරයේ සුළුතරය හා සුළුතරයේ බහුතරය ලබමිනි. බහුතරයේ බහුතරය හා සුළුතරයේ සුළුතරය හිමිකරගත් රොම්නි පරාජයට පත්විය. සුදු ජාතිකයින්ගේ ප්‍රතිශතය වැඩි ග්‍රාමීය, කෘෂිකාර්මික පෙදෙස් වලදී ඔබාමාට වඩා තරමක් ඉදිරියෙන් සිටි රොම්නි, සුළුතර වාර්ගිකයින් වැඩි නාගරික ප්‍රදේශවලදී සිටියේ ඔබාමාට වඩා සැලකිය යුතු ලෙස පිටුපසිනි. 2012 ඇමරිකානු ජනාධිපතිවරණයේ ජනවාර්ගික බෙදීම බොහෝ තැන්වල විශ්ලේෂණය වී ඇති අතර වැඩි දෙනෙකුට තහවුරු කරගත හැකි වීමේ පහසුව සලසා මා විකිපිඩියාවෙන් පහත තොරතුරු උපුටා දක්වමි (වගුව 2).

සැසඳීම සඳහා ඉකොනොමැට්ටා විසින් ඇස්තමේන්තු කර පෙර ඉදිරිපත් කළ ලංකාවේ ජනාධිපතිවරණයේ ජනවාර්ගික සංයුතිය පහත පරිදි විය (වගුව 1).

 

ඉතා පැහැදිලිව ඔබාමා සහ මෛත්‍රී යන දෙදෙනාම ජයග්‍රහණය කර ඇත්තේ බහුතරයේ සුළුතරය හා සුළුතරයේ බහුතරය ලබමිනි. බහුතරයේ බහුතරය හා සුළුතරයේ සුළුතරය ලබාගත් රොම්නි මෙන්ම මහින්දද පරාජයට පත් වී ඇත. එහෙත්, ඇමරිකාවේදී මේ ප්‍රතිඵලය මොනයම් ආකාරයක හෝ විකෘතියක් ලෙස නොසැලකුණු අතර බහුතර ජනමතයේ සැබෑ පිළිබිඹුවක් පමණක්ම විය. ලංකාවේදීනම් ඇතැම් අය ජනාධිපතිවරණ ප්‍රතිඵලය ගැන තවමත් සිතන්නේ කිසියම් 'වැරදීමක්' ලෙසය.

අනෙක් අතට ඔබාමා ලැබූ 51.1%ක ඡන්ද ප්‍රතිශතයෙන් අඩකට ආසන්නව එනම් 22.7%ක් සුළුතර ඡන්ද වුවද වැඩි ප්‍රමාණය, එනම් 28.4%ක් ලැබී තිබුණේ බහුතර කණ්ඩායමෙනි. මේ අයුරින්ම, මෛත්‍රී ලබාගත් 51.3%ක ඡන්ද ප්‍රතිශතයෙන් අඩකට ආසන්නව එනම් 22.5%ක් සුළුතර ඡන්ද වන අතර වැඩි ප්‍රමාණය, එනම් 28.8%ක් ලැබී ඇත්තේ බහුතර කණ්ඩායමෙනි.

රොම්නිගේ සහ මහින්දගේ ඡන්ද වලද ඒවායේ ග්‍රාමීය කෘෂිකාර්මික පදනමට අමතරව ජනවාර්ගික සංයුතින්හිද සමානකම් තිබේ. මහින්දගේ 47.6%න් 40.9%ක්ම බහුතර කණ්ඩායමෙන් ලබාගෙන ඇති අතර රොම්නිගේ 47.2%න් 41.8%ක්ම බහුතර කණ්ඩායමෙනි. (සංඛ්‍යාවන් හරියටම සමාන නොවුවද ඔබාමා පළමුවරට ජනාධිපති වූ 2008 ජනාධිපතිවරණයේ ඡන්ද බෙදී තිබුණේද මේ ආකාරයටමය.)

ඡන්ද සංයුතියේ මෙවැනි සමානකම් තිබුණද දෙරටේ ඡන්ද භාවිතයේ සැලකිය යුතු වෙනසක්ද තිබේ. ඔබාමා ජනාධිපතිවීමේදී සිදුවූයේ සුළුතර කළු ඇමරිකානුවෙකු ජනාධිපති කිරීම සඳහා හිස්පැනික් නොවන සුදු ඡන්දදායකයින්ගෙන් 39%ක් සුළුතරයේ බහුතරය සමඟ එකතුවීමයි. එහෙත්, මෛත්‍රී ජනාධිපතිවීමේදී සිදුවූයේ රටේ බහුතර සිංහල බෞද්ධ කණ්ඩායමේ අපේක්ෂකයෙකු පත්කරගැනීම සඳහා සුළුතරයේ බහුතරය බහුතරයේ සුළුතරය හා අත්වැල් බැඳගැනීමයි.

මෙසේ මෛත්‍රීව ජනපති කිරීමට උරදුන් සුළුතරයේ බහුතරය ප්‍රමාණයෙන් ලක්ෂ 27කට වැඩි පිරිසකි. එබැවින් ඔහුව පත්කළ බහුතර කණ්ඩායමේ ලක්ෂ තිස්පහේ මෙන්ම සුළුතර කණ්ඩායමේ ලක්ෂ විසිහතේද විශ්වාසය පළුදු නොකිරීම ජනාධිපති මෛත්‍රීපාලගේ යුතුකම මෙන්ම වගකීමයි. එය පැහැර හැරීමෙන් ඔහු අවදානමේ හෙලන්නේ ඔහු පිළිබඳව තබා ඇති සුළු ජාතීන්ගේ විශ්වාසය පමණක් නොවේ. සිංහල බෞද්ධයෙකු වෙත විශ්වාසය තැබීමට සුළු ජාතීන්ගේ තවමත් ඇති සූදානමයි. ජාතිය ගොඩනැගීමට ඇති අවස්ථාවයි.

ඉකොනොමැට්ටාගේ ගුරුවරයෙකුද වන මහාචාර්ය රත්නජීවන් හූල්ගේ මේ ලිපිය සුළුතරයේ කනස්සල්ල පිලිබඳ හොඳ පිළිබිඹුවක්යැයි ඉකොනොමැට්ටාට සිතේ.

(ඡායාරූප අන්තර්ජාලයෙනි.)