සමනලකන්ද හා වේ තුඹස

මා කුඩා කළ මගේ මවගේ මහගෙදර ඉඳහිට පැමිණ දින හෝ ඇතැම් විට සති කිහිපයක් නැවතී සිටි පුද්ගලයෙකු වූයේ දහනානෙකයි. දහනායක හෝ දසනායක විය හැකි ඔහුගේ නම මගේ කටට හුරුව තිබුණේ දහනානෙක ලෙසිනි. මා එසේ කිවූ නිසා ගෙදර වැඩිහිටියෝද එළෙසම ඔහුව ඇමතුවේය. දහනානෙක පිළිබඳ මෙහි ලියන කරුණු මගේ මතකයේ හොඳින් තැන්පත්ව ඇත්තේ ඒ කරුණු සිදුවූ කාලයේ සිට එක දිගට මතක තිබීමට වඩා මගේ ඇතැම් වැඩිහිටියන් විසින් දිගින් දිගටම මතක් කිරීම නිසාය.

මගේ මවගේ පියාගේ කිසියම් ආකාරයක මිතුරෙකු වූ දහනානෙකගේ ගම්පළාත වූයේ දඹුල්ල හෝ සීගිරිය ආසන්න ප්‍රදේශයකි. ඔහු මැදිවිය ඉක්මවූ අවිවාහකයෙකු විය. අප සමඟ නැවතී සිටි දින වල ඔහුට නිශ්චිත වැඩක් කරන්නට කිසිදු බලකිරීමක් මා හැර වෙනත් කිසිවකු නොකළත් ඔහු බොහෝ විට කැත්තක්, උදැල්ලක් හෝ වක්පිහියක් ගෙන වත්තේ පාත්තියක් හදා මිරිස් වැනි දෙයක් හිටවීම හෝ ගස් වල අතු පෑහීම වැනි බර වැඩත්, පන්සල් යන්නට හෝ ගෙදර පූජා කරන්නට හවසට මල් කඩා දීම වැනි සිල්ලර වැඩත් කළේය. මා ඉල්ලා සිටි විට තැඹිලි හෝ කුරුම්බා ගෙඩියක් කපා දී පසුව පලා දීම මෙන්ම ගොක්කොළ ගිරවෙක් හෝ නෙළුම් මලක් හදා දෙන්නටත් ඔහු කිසිවිටෙක අදිමදි කළේ නැත.

මගේ වැඩිහිටියන්ගේ කතාබහ අනුව දහනානෙක නොදන්නා මඟුලක් තිබුණේ නැත. ඔහු වැඩට වගේම කතාවටත් දක්ෂය. ඔහුගේ රටතොට දැනුමට අද කාලයේ තෙසක්රියකරුවෙකු පරාදය.

ඇතැම් විට ඔහු හවස් වරුවේ ගෙදරට ගෙන එන පුවත්පතක් පෙරළාගෙන බලයි. ඉඳහිට මගේ කතා පොතක් හෝ වෙනත් පොතක් ඉල්ලාගෙන බලයි. මේ කියන දවසේ දහනානෙක මගෙන් ඉල්ලා ගත්තේ පෙර ලිපියේ ලිවූ පරිදි මා වරක් කටපාඩම් කරන්නට උත්සාහ කළ දෙවන ශ්‍රේණියේ සිංහල පෙළ පොතයි.

මේ පෙළ පොතේ මතක හැටියට "පුංචි වේයා" නම් පාඩමක් තිබුණේය. ඒ පාඩම සමඟ "වේ තුඹස" යන සඳහනද සමඟ වේ තුඹසක රූපයක්ද තිබුණේය. දහනානෙක පෙරළාගෙන බලා සිටියේ මේ රූපය තිබුණු පිටුවයි. දහනානෙක කිසිදිනක පුවත්පත් වැරදි පැත්තෙන් බලා "කොළඹ වරායේ නැවක් පෙරළී ඇති බව" වැනි කතා නොකී හෙයින් ඔහුගේ සාක්ෂරතාවය පිළිබඳව ගෙදර කිසිවෙකුත් මේ දවස වන තුරු සැක නොකළේය.

වැඩේ අවුල් වුණේ මේ කියන දවසේ තමන් ගැන අධි තක්සේරුවකට පැමිණි දහනානෙක සිය සාක්ෂරතාවය තහවුරු කර පෙන්වන්නට උත්සාහ කිරීමත් සමඟය.

"දහනානෙක මොකක්ද කියවන්නේ පුතාගෙ පොත නේද?"

මගේ මවගේ බාල සොයුරිය ඔහුව විමසීය.

"ඔවු, මේ පොතක් කියවනවා."

එසේ කීම පමණක් ප්‍රමාණවත් නැතැයි දහනානෙක සිතන්නට ඇත. ඒ නිසා ඔහු එහි මුද්‍රිත අකුරු හඬ නැඟෙන පරිදිම කියවීය.

"ස-ම-න-ල-ක-න්-ද..."

දහනානෙකගේ සාක්ෂරතාවය ගැන ගෙදර අය හරියටම දැනගත්තේ ඉන් පසුවය.

කොහොමටත් අප දකින දේ අප තේරුම් ගන්නේ අපේ දැනුමට සාපේක්ෂවය. ඒ නිසා, කෙනෙකුට වේ තුඹස සමනල කන්ද ලෙසත් තවත් අයෙකුට සමනල කන්ද වේ තුඹසක් ලෙසත් පෙනෙන්නට පුළුවන.

දැනුම වැඩි කර ගැනීම සඳහා අප කරන ආයෝජන අපේ පෞද්ගලික තෝරාගැනීම්ය. මෙහිදී, අප තෝරා ගන්නේ අප දන්නා අප සතු විකල්ප අතරින් හොඳම එකයි. මෙහි ඇති ගැටළුව වන්නේ ඇතැම් විට අප සතු විකල්ප සියල්ල ගැන දැනුමක් අප සතු නොවීමයි.

අධ්‍යාපනය හා අදාළ තීරණ ගැනීමේදී ඒ සඳහා අපට ඇති විකල්ප ගැන අප බොහෝ විට දැනගන්නේ අපේ වැඩිහිටියන්ගෙනි. ඒ නිසා අප සතු විකල්ප ගැන අපේ දැනුමත්, ඒ මත පදනම්ව කරන තේරීමුත් අපේ දෙමවුපියන් ප්‍රධාන වැඩිහිටියන්ගේ දැනුම් සීමාවන්ට යටත්ය.

දහනානෙක අවිවාහක අයෙකු වුවත් ඔහු මෙන් සාක්ෂරතාව නොමැති බොහෝ අය එදත් විවාහකව දරුවන් ලබා සිටියහ. අදත් සිටිති. කිසියම් අයුරකින් ආර්ථික ශක්තියක් තිබුණද මේ දරුවන්ගේ අධ්‍යාපන ආයෝජන සිදුවන්නේ ඔවුන් දන්නා ලෝකය තුළ ගන්නා ප්‍රසස්ථ තීරණ ලෙස මිස නිරපේක්ෂ ප්‍රසස්ථ තීරණ ලෙස නොවේ.

දහනානෙකට වඩා ඉගෙනුමක් ලබා සිටි මගේ වැඩිහිටියන්ට මගේ අධ්‍යාපනය හා අදාළ තීරණ ගැනීමට මට උදවු වූ විකල්ප පෙන්වා දීමට වැඩි හැකියාවක් තිබුණේය. එහෙත්, මේ හැකියාවද සීමාරහිත එකක් නොවීය. දෙමවුපියන්ට සිය දරුවන්ගේ අධ්‍යාපන ආයෝජන පිළිබඳ උපදේශන සැපයීමේ හැකියාව දරුවන් ඉහළ පන්ති වලට යද්දී ක්‍රමයෙන් අඩු වී එක් අවස්ථාවකදී නැති වී යයි. මේ අවස්ථාව තීරණය වන්නේ දෙමවුපියන්ගේ අධ්‍යාපන මට්ටම අනුවය.

දරුවන්ගේ අධ්‍යාපන ජයග්‍රහණ සීමාවන් සඳහා වන දෙමවුපියන්ගේ සමාජ ආර්ථික පදනමේ බලපෑම ප්‍රධාන වශයෙන්ම සිදුවන්නේ පවුලේ ආදායම් මට්ටමට වඩා දෙමවුපියන්ගේ අධ්‍යාපන මට්ටම හරහාය.

ඊළඟ ලිපිය: ඇයි මේ ටියුෂන්?