කැලේ මාරු වන විට පුල්ලිත් මාරු වේ!

කළු කොටි ගැන නැවතත් වාර්තා වී තිබෙනවා. දශකයකට පමණ පෙරනම් කළු කොටි කියන නම ඇහෙන විට මතක් වුනේ එම නමින් හැඳින්වුණු එල්ටීටීඊ සංවිධානයේ මරාගෙන මැරෙන හමුදාවයි. එහෙත්, මේ වාර්තාව උතුරේ කළු කොටි ගැන නෙමෙයි. කලකට පසු නැවත ලංකාවෙන් වාර්තා වී ඇති කළු පැහැ හම සහිත ශ්‍රී ලාංකික කොටි පවුලක් ගැනයි.

කොටි වර්ග ලෝකය පුරාම විසිරී සිටියත් ලංකාවේ සිටින කොටින් ලංකාවටම ආවේණිකයි. සත්ත්ව වර්ගීකරණය අනුව පැන්තෙරා ගණයට අයත් පැන්තෙරා පාර්ඩස් විශේෂයට අයත් උප විශේෂ නවයක් අතරින් එක් උප විශේෂයක් වන ශ්‍රී ලාංකික කොටියා "පැන්තෙරා පාර්ඩස් කොටියා" යන විද්‍යාත්මක නාමයෙන් හැඳින්වෙනවා.

වනජීවී දෙපාර්තමේන්තුව විසින් ඇටවූ කැමරා උගුල් හරහා ඡායාරූපගත කරගෙන තිබෙන කළු කොටි පවුලද මේ ශ්‍රී ලාංකික කොටි පවුලේම සාමාජිකයින් මිස වෙනස් හෝ අලුත් සත්ත්ව විශේෂයක් නෙමෙයි. ඔවුන්ට හම කළු පැහැ ගන්වන ජාන සැකසුමක් තිබෙනවා පමණයි.

අප අසා තිබෙන පරණ කියමනක් වන්නේ කැලේ මාරු වන විට කොටියාගේ පුල්ලි මාරු නොවන බවයි. සාමාන්‍යයෙන් කොටින් ලෙස හඳුන්වන්නේ හමේ පුල්ලි සහිත සතුන්. හමේ ඉරි සහිත සතුන් ව්‍යාඝ්‍රයන් ලෙස හඳුන්වනවා. ජගුවරයින්ගේ හමේද පුල්ලි තිබුණත් කොටින්ගේ හා ජගුවරයින්ගේ පුල්ලි පැහැදිලිව හඳුනාගත හැකි තරම් වෙනස්. ජගුවරයින්ගේ පුල්ලි වල මැද තිත් තිබෙනවා. කොටින්ගේ පුල්ලි වල එවැනි තිත් නැහැ. කොටි, සිංහයින්, ජගුවරයින්, ව්‍යාඝ්‍රයින් හා හිම කොටි යන සත්ත්ව විශේෂ පහම අයත් වන්නේ පැන්තෙරා ගණයටයි.

පැන්තෙරා ගණයට අයත් බොහෝ සතුන්ට පුල්ලි සහිත හමක් තිබුණත් මේ සතුන් අතර කළු පැහැ සම ඇති සතුන්ද සිටිනවා.  මේ විදිහට ජාන විකෘති සිදු වී කළු පැහැ සතුන් බිහිවීම කැලේ මාරු වන විට කොටින්ගේ පුල්ලි මාරු වීමක් කියා කියන්නත් පුළුවන්. අඳුරු තෙත් කලාපීය වනාන්තර වල වාසය කරන කොටි අතර මේ කළු පැහැ ජාන විකෘතිය වඩා සුලභයි.

දහනවවන සියවසේ මැද භාගයේදී (1846-1850) ලංකාවේ යටත් විජිත මහ ලේකම් ලෙස කටයුතු කළ ජේම්ස් එමර්සන් ටෙනන්ට් විසින් වාර්තා කර ඇති පරිදි කළු කොටි දුලබ වුවත් ඒ කාලයේදී රටේ විවිධ ප්‍රදේශ වලින් හමු වී තිබෙනවා. ලංකාවේ කළු කොටි අඩ සියවසකට පෙර තිරගත වූ හොලිවුඩ් චිත්‍රපටයකටද තේමා වුනා. එහෙත්, මෑතකදී ලංකාවෙන් කළු කොටි පණ පිටින් හමු වී නැහැ. අවසන් වරට 2009දී හමු වී තිබෙන්නේ පිටදෙණිය, මාවුල්දෙණිය ප්‍රදේශයේ මද්දකට හසුව මියගොස් සිටි කළු කොටියෙක්. එම කළු කොටියාගේ සම සංරක්ෂණය කර හැදූ අනුරුවක්  ගිරිතලේ වනජීවී කෞතුකාගාරයේ ප්‍රදර්ශනයට තබා තිබෙනවා.

කොටියෙකුගේ හම කළු පැහැ වෙන්නේ නිලීන ජානයක් හේතුවෙන්. නිලීන ජානයකට අදාළ ලක්ෂණ මතු වන්නේ මවගෙන් හා පියාගෙන් එම ලක්ෂණ රැගෙන යන ජාන දෙකක්ම ලැබුණොත් පමණයි. කළු කොටියෙකුගේ ජාන දෙකේම මේ ලක්ෂණය තිබෙන නිසා කළු කොටි ජෝඩුවකට ලැබෙන සියළුම පැටවුන්ටද කළු හමක් උරුම වෙනවා.

කළු කොටියෙකු සහ සාමාන්‍ය කොටියෙකු අතර සංසර්ගයෙන් බිහිවන පැටවුන්ට අනිවාර්යයයෙන්ම එක් කළු ජානයක් හිමි වුවත්, එවැනි පැටියෙකු කළු කොටියෙකු වන්නේ සාමාන්‍ය කොටියාගෙන්ද කළු ජානයක් උරුම වුවහොත් පමණයි. කළු ජානයක් හා සාමාන්‍ය ජානයක් හිමි සාමාන්‍ය කොටින් දෙදෙනෙකුගේ පැටවෙකුද කළු කොටියෙකු විය හැකියි. ඒ නිසා, කළු කොටින් සම්පූර්ණයෙන්ම වඳ වී ගියත් නැවත සාමාන්‍ය කොටින්ට දාව කළු කොටි බිහි විය හැකියි. කෙසේ වුවත්, කළු කොටි ඇති වන ජානය වඳ වී ගියොත් නැවත කළු කොටි බිහි වීමේ ඉඩකඩද ඇහිරෙනවා.

ඔබේ සුසුමේ සුව දැණුනේ...

පරිණාමයේ එක අවදියකදී මිනිස් ගැහැණියකගේ කුසේ දරුවෙකු පිලිසිඳ ගත හැකි හා නොහැකි අවස්ථා පිළිබඳව ඈ දෙස පිටින් බලා නිගමනය කිරීමේ හැකියාව නැතිව ගොස් තිබීම ගැනත්, ඒ හේතුව මිනිස් ගැහැණියක් හා මිනිස් පිරිමියෙක් දිගුකාලීනව එකතු කර තබන්නට හේතු වී තිබීම ගැනත් පෙර ලිපියක කතා කළා. මේ පුරුද්ද නිසා මිනිස් දරුවෙකුට වෙනත් සතුන්ට සාපේක්ෂව වැඩි කලක් දෙමවුපියන්ගේ රැකවරණය ලැබීමත්, උඩ පරම්පරාවකින් පහළ පරම්පරාවට ජාන වලට අමතරව "දැනුම" කියා දෙයක් සම්ප්‍රේෂණය වීමත් සිදුවෙන්න පටන් ගත්තා.

ඒ විදිහට පරම්පරාවෙන් පරම්පරාවට සම්ප්‍රේෂණය වන දැනුම් සම්භාරය ක්‍රමයෙන් විශාල වෙද්දී, මිනිස් දරුවෙකුට පිරිපුන් මිනිසෙකු වෙන එක වඩා වැඩි කාලයක් ගත වන කටයුත්තක් බවට පත් වුනා. මිනිස් දරුවන්ට දෙමවුපියන්ගේ රැකවරණය වැඩි වැඩියෙන් අවශ්‍ය වුණා. දරුවෙකුට මේ රැකවරණය වැඩිපුරම ලැබුණේ මවගෙනුයි. දරුවෙකුගේ මව කවුද කියන එක සැක සහිත දෙයක් නොවන නිසා එය එසේ වීම පුදුමයක් නෙමෙයි.

වැඩි වැඩියෙන් දරුවන් වදන හා හදන මිනිස් ගැහැණියකට තමන්ගේ හා දරුවන්ගේ පෝෂණය සඳහා අවශ්‍ය සම්පත් සොයා යන්න ප්‍රමාණවත් කාලයක් ඉතිරි වෙන්නේ නැහැ. ඒ ප්‍රශ්නයට විසඳුම වන්නේ අවශ්‍ය සම්පත් වැඩියෙන් සම්පාදනය කළ හැකි මිනිස් පිරිමියෙක්ව තෝරා ගැනීමයි. ඒ නිසා වැඩි සම්පත් ප්‍රමාණයක් සැපයිය හැකි මිනිස් පිරිමින්ට මිනිස් ගැහැණුන්ගේ ඉල්ලුම වැඩි වුනා. මුල් කාලයේදී එවැනි පිරිමින් වුනේ වඩා ශක්ති සම්පන්න හා ශරීර ප්‍රමාණයෙන් සාපේක්ෂව විශාල පිරිමින්. එවැනි පිරිමියෙකුට ගැහැණුන් සොයා ගැනීම අපහසු වුනේ නැහැ.

මිනිස් ගණනයක වැඩි ගැහැණුන් පිරිසකගේ ආකර්ශනය ලැබුවේ ගහණයේ සිටි හැඩිදැඩි පිරිමින්. ඔවුන් ගහණයේ වඩා ආකර්ශනීය මිනිස් ගැහැණු ටික මුලින්ම තෝරා ගත්තා. ඉන්පසුව ඉතිරි වූ ගැහැණුන්ට ආකර්ශනය කර ගත හැකිව තිබුණේ සම්පත් සැපයීමක් ලොකුවටම කළ නොහැකි වූ සෝමාරි පිරිමින්.

කෙසේ වුවත්, එවැනි ගැහැණුන්ට දෙවන විකල්පයකුත් තිබුණා. ඒ හැඩිදැඩි පිරිමියෙක්ගේ දෙවන බිරිඳ වීම. එහිදී සම්පත් බෙදී යාමක් සිදුවුණත් ඇතැම් විට හැඩිදැඩි පිරිමියෙකුගේ සම්පත් වලින් අඩක් සෝමාරි පිරිමියෙකු විසින් සපයන මුළු සම්පත් ප්‍රමාණයට වඩා වැඩි වූ නිසා මේ පුරුද්දේ පරිණාමික වාසියක් තිබුණා.

ඉහත හේතුව නිසා, මිනිස් ඉතිහාසයේ බොහෝ කාලයක් පුරාවටම ගණනයේ ශක්තිමත්ම මිනිසුන්ට සහකාරියන් එක් අයෙකුට වඩා සිටිද්දී, දුර්වලම මිනිස් පිරිමින්ට සහකාරියක නොලැබී යාම නිසා ඔවුන්ගේ ජාන ඉදිරි පරම්පරාවට සම්ප්‍රේෂණය වුනේ නැහැ.

මිනිස් පිරිමියෙක් ශරීර ප්‍රමාණය අනුව මිනිස් ගැහැණියකට වඩා 15%කින් පමණ විශාලයි. එයින් පෙනෙන්නේ කාලයක් තිස්සේ දිගින් දිගටම ශරීර ප්‍රමාණයෙන් විශාල පිරිමින්ට තමන්ගේ ජාන ඉදිරි පරම්පරාවට සම්ප්‍රේෂණය කරන්න වැඩි ඉඩක් ලැබී තිබෙන බවයි.

කාලයත් එක්ක මිනිසුන් වැඩි වැඩියෙන් දැනුමෙන් සන්නද්ධ වෙද්දී ශ්‍රමයේ ඵලදායීතාවය ඉහළ ගිහින් මිනිසුන්ගේ අතිරික්ත ශ්‍රමය ප්‍රාග්ධනය බවට පරිවර්තනය වෙද්දී, ජාන හා දැනුමට අමතරව ප්‍රාග්ධනයත් පරම්පරාවෙන් පරම්පරාවට සම්ප්‍රේශනය වෙන්න පටන් ගත්තා. පසුකාලීනව ගැහැණියකට වැඩියෙන් සම්පත් සැපයිය හැකි පිරිමියෙක් වුනේ වැඩි ප්‍රාග්ධනයකට හිමිකම් කී පිරිමියෙක්. ඒ එක්කම හැඩි දැඩි පිරිමින් සතු වූ ගැහැණුන්ගේ කැමැත්ත ප්‍රාග්ධනය හිමි පිරිමි වෙත විතැන් වෙන්න පටන් ගත්තා. කෙසේ වුවත්, මෙවැනි වෙනසක් එක වර වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, හැඩි දැඩි පිරිමින්ට මිනිස් ගැහැණුන්ගේ වන ආකර්ශනය තවමත් මුළුමනින්ම ක්ෂය වී නැහැ.

ශරීර ප්‍රමාණය, ප්‍රාග්ධනය හෝ බලය තිබෙන පිරිමින් විසින් සහකාරියන් එක් අයෙකුට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් අයිති කර ගැනීමත් ඒ දේවල් නොතිබුණු පිරිමින්ට සහකාරියක නොලැබී යාමත් බොහෝ සමාජ වල කාලයක් තිස්සේ සිදු වූ දෙයක්. මේ පුරුද්ද ක්ෂය වී ගිහින් එක් ගැහැණියක හා එක් පිරිමියෙකු අතර විවාහය සම්මතය බවට පත් වීම සිදු වුනේ බටහිර සංස්කෘතිය පැතිරීමට සමාන්තරවයි. මැද පෙරදිග කලාපයේ මුස්ලිම් රටවල හා බොහෝ අප්‍රිකානු රටවල අදටත් එක් පිරිමියෙක් හා ගැහැණු කිහිප දෙනෙක් අතර සිදුවන බහු විවාහ සාමාන්‍ය දෙයක්.

අද අප බටහිර සංස්කෘතිය සේ හඳුනා ගන්නා සංස්කෘතියේ මූලිකාංග බොහොමයක්ම පැරණි ග්‍රීසිය ආශ්‍රිතව බිහිවූ දේවල්. හෙලනික සංස්කෘතිය ලෝකයේ ප්‍රධාන සංස්කෘතිය බවට පත් වීම පිටුපස මහා ඇලෙක්සැන්ඩර් විසින් කර තිබෙන කාර්ය භාරය ඉතා විශාලයි.

අධිරාජ්‍යයන් බිහි කර ව්‍යාප්ත කළ වෙනත් බොහෝ පුද්ගලයින් වගේම මහා ඇලෙක්සැන්ඩර් වීරත්වයට පත් වන්නේත් "මහා" වෙන්නේත් යුද්ධයෙහි දැක්වූ සාමාර්ථය මතයි. පැරණි ග්‍රීසියේ සිට උතුරු අප්‍රිකාව, මැද පෙරදිග හා බටහිර ඉන්දියාව දක්වා විශාල ප්‍රදේශයක් ආවරණය වන අධිරාජ්‍යයක් මහා ඇලෙක්සැන්ඩර් විසින් ගොඩ නගනවා. ඇලෙක්සැන්ඩර්ගේ අකල් මරණයෙන් පසුව ඔහු විසින් ගොඩ නැගූ අධිරාජ්‍යය කෑලි වලට කැඩී ගියත් හෙලනික සංස්කෘතියේ බලපෑම ඒ ප්‍රදේශ වල තව දුරටත් ඉතිරි වෙනවා.

යුරෝපීයයන්ට යටත් වෙන්න කලින් ලංකාවේ බහුභාර්යා විවාහ වගේම බහුපුරුෂ විවාහත් අසම්මත දේවල් සේ සැලකී නැහැ. ලෝකයේ වෙනත් බොහෝ රටවල වගේම ලංකාවේත් ඒකවිවාහ ප්‍රචලිත වන්නේ ක්‍රිස්තියානි බලපෑම් එක්කයි. එහෙත්, ඒකවිවාහ කියන්නේ මුල සිටම ක්‍රිස්තියානියේ වූ අංගයක් නෙවෙයි. මෙය ක්‍රිස්තියානි සංස්කෘතියේ කොටසක් බවට පත් වෙන්නේ ක්‍රිස්තියානිය මැද පෙරදිග කලාපයේ සිට යුරෝපයට පැතිරෙද්දීයි. ඒකවිවාහ කියන්නේ ක්‍රිස්තියානිය පැතිරෙන්න පෙර හෙලනික සංස්කෘතිය තුළ ප්‍රචලිත වූ සමාජ සම්මතයක්.

කිසියම් සංස්කෘතියක් තිබෙන ප්‍රදේශයක් වෙනස් සංස්කෘතියක් තිබෙන කණ්ඩායමකගේ පාලනයට නතු වූ පමණින් දෙවන කණ්ඩායමේ සංස්කෘතිය මුල් සංස්කෘතිය වෙනුවට ආදේශ වන්නේ නැහැ. මේ වගේ අවස්ථාවක සැපයුම් සාධක වලට අමතරව ඉල්ලුම් සාධකත් බලපාන බව අමතක නොකළ යුතුයි. බොහෝ විට එවැනි ආදේශනයක් සිදුවන්නේ ආගන්තුක සංස්කෘතිකාංගයකට කිසියම් පරිණාමික වාසියක් ඇති විටයි.

ඒකවිවාහ කියන්නේ හෙලනික සංස්කෘතිය තුළ ඇති වූ විකෘතියක්. පරිණාමික අර්ථයෙන් විකෘතියක් කියන්නේ නරක දෙයක් කියන එක නෙමෙයි. සාමාන්‍ය සම්මතයට වඩා වෙනස් දෙයක් කියන එකයි. එය හොඳ හෝ නරක වෙනසක් වෙන්න පුළුවන්. මේ හොඳ හෝ නරක තීරණය කරන්නේ කාලය විසින්.

බොහෝ විකෘතීන් පරිණාමික වාසියක් නැති විකෘති. මේ කරුණ ජානමය විකෘති වලට වගේම සමාජයීය විකෘති වලටත් අදාලයි. එවැනි විකෘති වලට පැවැත්මක් නැහැ. එහෙත් ඇතැම් විකෘති පවතින තත්ත්වයට සාපේක්ෂව වඩා වාසිදායකයි.

මේ වාසිදායකකම තීරණය වන්නේත් බාහිර සාධක මතයි. උදාහරණයක් ලෙස උෂ්ණත්වය අඩුවෙන් දැනීමේ ජානමය විකෘතියක් ගැන හිතමු. කාන්තාර දේශගුණයකදී මෙය වාසියක් වුවත් ධ්‍රැවාසන්න ප්‍රදේශයකදීනම් අවාසිදායක කරුණක්. සංස්කෘතික හෝ සමාජයීය විකෘති වලටත් මේ කරුණ අදාළයි.

සමාජ සම්මතය ඒක විවාහ වූ සමාජයක් ස්වභාවිකත්වයෙන් දුරස්ථ වුවත් වඩා "සාධාරණ" සමාජයක්. එවැනි සමාජයක සමාජ ස්ථරයේ පහළින්ම ඉන්න පිරිමියෙක්ට වුවත් සහකාරියක සොයා ගැනීමට සැලකිය යුතු ඉඩකඩක් තිබෙනවා. සමාජයක බහුභාර්යා සේවනය වැඩි වැඩියෙන් ප්‍රචලිත වෙද්දී පහළ තට්ටුවේ පිරිමින්ට ගැහැණු හොයා ගැනීම වඩ වඩා අසීරු වෙනවා.

කලින් කී පරිදි ප්‍රාග්ධනය හා බලය වැඩිපුර තිබෙන පිරිමියෙකුට වැඩි සහකාරියන් පිරිසක් සමඟ පවුල් කන්න පුළුවන්. එවැනි අය වැඩි වන තරමට පහළ තට්ටුවට ඉතිරි වන ගැහැණු ප්‍රමාණය අඩු වෙනවා. සමාජයක් ලෙස වඩා සෞභාග්‍යමත් වෙද්දී ස්වභාවිකවම සම්පත් බෙදී යාමේ විෂමතාවයනුත් වැඩි වෙනවා. ඉහළ තට්ටුව සතු ප්‍රාග්ධනය හා බලය වැඩි වෙද්දී ඔවුන් විසින් ගැහැණුන්ගෙන් වැඩි කොටසක්ද අයිති කර ගන්නවා. පහල තට්ටුවේ පිරිමින්ට තනිකඩයින් වෙන්න වෙනවා.

පිරිමියෙකුට ගැහැණියක් හොයා ගැනීම අමාරු වන විට ඔවුන් එය වඩා පහසුවෙන් කළ හැකි ප්‍රදේශයකට සංක්‍රමණය වෙන්න පෙළඹෙනවා. ඒ කියන්නේ ආදායම් විෂමතා වැඩි තැනක ජීවත් වන අඩු ආදායම්ලාභී පිරිමි ගැහැණුන් සොයා ආදායම් විෂමතා අඩු ප්‍රදේශ වලට සංක්‍රමණය වෙනවා. එසේ වෙද්දී, එවැනි සමාජයකට යුද්ධයකට අවශ්‍ය සොල්දාදුවන් සොයා ගැනීම වඩ වඩා අසීරු වෙනවා. පිරිමි වැඩි සමාජයකට යුධමය වාසියක් ලැබෙනවා.

දැන් මේ සිදුවීම් වල චක්‍රීය බලපෑම පැහැදිලි විය යුතුයි. යුදමය ශක්තිය වැඩි රටක් වඩා පොහොසත් වෙද්දී ඒ රටේ ආදායම් විෂමතාවය වැඩි වෙනවා. ගැහැණු බෙදී යාමේ විෂමතාවයත් වැඩි වෙනවා. එවිට ඒ රටේ පිරිමි රටින් පිටතට සංක්‍රමනය වෙනවා. එසේ යන්නේ ආදායම් විෂමතා අඩු සාපේක්ෂව දුප්පත් රටකටයි. එවිට ඒ දුප්පත් රටේ පිරිමි ප්‍රමාණය වැඩි වී යුදමය ශක්තිය වැඩි වෙනවා. ඒ රට පෝසත් වෙනවා. නැවත ඒ රටටත් පළමු රටට සිදු වූ දෙයම වෙනවා. මේ ක්‍රියාවලිය අධිරාජ්‍යය බිහිවීමේ ක්‍රියාවලියට යම් පමණකින් තිරිංග හෙළනවා.

හෙලනික සංස්කෘතිය ඇතුලෙ සිදු වූ ඒකවිවාහ සම්මතය නම් වූ "විකෘතිය" නිසා ඉහත චක්‍රය කැඩුණා. රටේ ප්‍රාග්ධන සංචිත වර්ධනය වීම හා ආදායම් විෂමතා ඉහළ යාම සිදු වෙද්දී ඒ හේතුව නිසාම සමාජයේ පහළ ස්ථර වලට වූ පිළිගැනීම නැති වී ගියේ නැහැ. දුප්පත් මිනිහෙක්ට වුනත් ගැහැණියක් හොයා ගන්න පුළුවන් වුනා. ඔහුටත් පොහොසතෙක්ට වගේම මිනිහෙක් ලෙස සමාජයේ පිළිගැනීමක් ලැබුණා. ආර්ථික සෞභාග්‍යයට හා සමාජ සාධාරණත්වයට එක්ව පවතින්න පුළුවන් වුනා. මෙය ඒ කාලයේ වෙනත් බොහෝ සමාජ වලට සාපේක්ෂව වෙනස් තත්ත්වයක්.

ඇලෙක්සැන්ඩර් විසින් තමන්ගේ අධිරාජ්‍යය ව්‍යාප්ත කරද්දී අලුතෙන් අල්ලා ගත් ප්‍රදේශ වල ජීවත් වූ මිනිස්සු හෙලනික සංස්කෘතියේ වූ සමාජ සාධාරණත්වයට ආකර්ශනය වුනා. ඒ සමාජ සාධාරණත්වය ගැහැණුන්, ළමුන් හෝ වහලුන් දක්වා ව්‍යාප්ත නොවූ සීමිත එකක් වුවත් අඩු ආදායම්ලාභී වැඩිහිටි පිරිමියෙකුට සමාජයේ කිසියම් පිළිගැනීමක් ලැබීම ඒ කාලයේ හැටියට ලොකු වෙනසක්. ඒ නිසා සහ තවත් හේතු නිසා, ඇලෙක්සැන්ඩර් අකාලයේ මිය ගියත් හෙලනික සංස්කෘතිය අකාලයේ මැරුණේ නැහැ.

(Image: https://gkdata.gr/marriage-in-ancient-greece/)

සමරිසිතාවය විකෘතියක්ද?

දවස් කිහිපයකට කලින් අපේ පාඨකයෙක් අහල තිබුණා "ලිංගික දිශානතිය/ ආකර්ෂණය වර්ගයාගේ පැවැත්ම වෙනුවෙන් ඇතිවෙන දෙයක් නිසා, සමරිසිතාවය විකෘතියක් නෙමේද?" කියලා. මේ ගැන කතා කරනවානම් මානව ජීව විද්‍යාව, මානව පරිණාමය, සමාජ පරිණාමය ආදිය ආවරණය වන තවත් කරුණු රැසක් ගැනම කතා කරලා ඉන්න වෙනවා. බාගෙට කතා කළාම ඉස්මතු වන්නේ වැරදි අදහස්. තනි ලිපියකින් අවශ්‍ය හැම දෙයක්ම කතා කරන්න බැහැ. පුළුවන් තරම් කෙටියෙන් අවශ්‍ය වැදගත්ම දේවල් ටික කතා කරන්න බලමු.

මේ ප්‍රශ්නය ඇතුළේ තවත් ප්‍රශ්න තිබෙනවා. අඩු වශයෙන් මූලික ප්‍රශ්න දෙකක්. ප්‍රශ්නය අහල තියෙන්නෙම "ලිංගික දිශානතිය/ ආකර්ෂණය වර්ගයාගේ පැවැත්ම වෙනුවෙන් ඇතිවෙන දෙයක්" කියන පූර්ව උපකල්පනය ඇතුළේ ඉඳලයි. එය හැම විටම එහෙමද? එතකොට "විකෘතියක්" කියන්නේ මොකක්ද?

පරිණාමවාදී දෘෂ්ඨියකින් බලා ඉහත කී පූර්ව උපකල්පනය නිවැරදියි කියා කියන්න පුළුවන්. නමුත්, වර්ගයාගේ පැවැත්ම කියන්නේ වැඩි වැඩියෙන් දරුවන් බිහි කරන එකද?

බොහෝ සතුන් සම්බන්ධව එය එහෙම වෙන්න පුළුවන්. ඒ කියන්නේ වර්ගයා බෝ කිරීම වෙනුවෙන් කරන්න තියෙන්නේ වැඩි වැඩියෙන් ජනිතයන් බිහි කරන එක. කොටසක් මැරෙනවා. ඒ දුර්වල අය. වඩා ශක්තිමත් කොටස ඉතුරු වෙනවා. ඔවුන් පරම්පරාව ඉදිරියට ගෙනියනවා. හදන දරුවන්ගෙන් සෑහෙන කොටසක් දරුවෝ නොහදා පොඩි කාලෙම මැරුණත් වැඩියෙන් දරුවෝ හදපු තරමට වැඩියෙන් දරුවෝ ඉතුරු වෙනවා. වැඩියෙන් දරුවෝ නොහැදුවොත් පරම්පරාව වඳ වෙලා යනවා.

මිනිස්සු සම්බන්ධව මේක වෙන්නේ මේ විදිහටම නෙමෙයි. එයට ජීව විද්‍යාත්මක හා පරිණාමික හේතු තිබෙනවා.

මිනිස් කාන්තාවකගේ කුසේ ඕනෑම වෙලාවක දරුවෙක් පිළිසඳ ගන්නේ නැහැ. එය සිදු විය හැක්කේ ඇගේ ඩිම්බකෝෂයකින්  ඩිම්බයක් නිකුත් වීමෙන් පසු පළමු පැය 24 ඇතුළත පමණයි. මේ කාලය පැය 12ක් තරම් අඩු වෙන්නත් පුළුවන්. ඩිම්බයක් නිකුත් වෙන්නේ දවස් 28කට පමණ වරක් පමණයි. ඇතැම් කාන්තාවන් හා අදාළව මේ කාල පරතරය ඊටත් වඩා වැඩියි.

පිළිසඳ ගැනීමක් වෙන්නනම්, මේ පැය 24 ඇතුළත ඩිම්බය එක්ක ශුක්‍රාණුවක් එකතු විය යුතුයි. ඒ සඳහා එක්කෝ ඒ කාලය තුළ පිරිමියෙක් ඇගේ සිරුර තුළට ශුක්‍රාණු මුදා හැරිය යුතුයි. එසේ නැත්නම්, කලින් ඈ වෙත මුදා හැරිය ශුක්‍රාණු ඒ වන විට ඇගේ ප්‍රජනන පද්ධතිය තුළ නිරුපද්‍රිතව තිබිය යුතුයි. ශුක්‍රාණු වලට සාමාන්‍යයෙන් ගැහැණියකගේ ප්‍රජනන පද්ධතිය තුළ නිරුපද්‍රිතව ජීවත් විය හැක්කේ දින 5-6ක් පමණයි. ඒ නිසා, ලිංගික ආකර්ශනය ඇති වන්නේ වර්ගයාගේ පැවැත්ම පිණිස දරුවන් බිහි කිරීම සඳහාමනම්, ගැහැණු හා පිරිමි ලිංගිකව ආකර්ශනය විය යුත්තේ ගැහැණියකගේ සිරුරෙන් ඩිම්බයක් නිකුත් වෙන්න ආසන්න දින 5-6 ඇතුළත පමණයි.

ගැහැණු හා පිරිමි අතර ලිංගික ආකර්ෂණය ඔය කියන දින 5-6ට සීමා නොවන බව අපි දන්නවා. "අවසර කල් රහස් තැන" ලිංගික ආකර්ශනයක් ඇති වෙන්නේ ගැහැණිය ඉන්නේ මාසික චක්‍රයේ පිළිසිඳ ගැනීමක් සිදුවිය හැකි අවස්ථාවකනම් පමණක් නෙමෙයි. ඒ ඇයි?

පළමුව මිනිස් ගැහැණියක් දෙස බලා ඇය සිටින්නේ දරුවෙකු හැදිය හැකි අවස්ථාවකද නැද්ද කියා පහසුවෙන් දැන ගැනීමේ හැකියාවක් මිනිස් පිරිමින්ට නැහැ. එය මිනිස් පිරිමින්ට සංවේදී වෙනවානම් ඒ ඉතාම යාන්තමිනුයි. ඒ තියා, තමන්ගේ ගර්භාෂයෙන් ඩිම්බයක් නිකුත් වෙන වෙලාව අඩු ගානේ මිනිස් ගැහැණියක්වත් හරියටම දන්නේ නැහැ.

බොහෝ ක්ෂීරපායී සතුන් හා අදාළව මේ තත්ත්වය වෙනස්. ඇතැම් වර්ග වල ගැහැණු සතුන්ගේ සිරුරෙන් ඩිම්බයක් නිකුත් වෙන්න ආසන්න වෙන විට ඇගේ යෝනි පෙදෙසේ හෝ ආසන්න පෙදෙසක පැහැය වෙනස් වෙනවා. එසේ නැත්නම් ඒ පෙදෙස ඉදිමී විශාල වෙනවා. එසේත් නැත්නම් ඒ දවස් වලට ඇගේ සිරුරෙන් කිසියම් රසායනිකයක් නිකුත් වෙනවා. පිරිමි සතුන්ට මේ වෙනස්කම් පැහැදිලිව පෙනෙනවා. නැත්නම් දැනෙනවා. ගැහැණු හා පිරිමි සත්තු අතර ලිංගික ආකර්ශනයක් ඇති වන්නේ එයින් පසුවයි. ඒ නිසා, අනෙක් හැම ක්ෂීරපායී සතාම නොවුනත් බොහෝ සත්තු ලිංගිකව ආකර්ශනය වන්නේ වර්ගයාගේ පැවැත්ම වෙනුවෙන් අළුත් ජනිතයින් බිහි කළ හැකි කාල සීමාව ඇතුළත පමණයි. හැමදාම නැහැ. හැමතැනම නැහැ.

පරිණාමයේ යම් අවදියකදී මිනිස්සුන්ගේ ඉහත කී සංවේදීතාවය මුළුමනින්ම වගේ නැති වී ගිහින්. ගැහැණියකගේ සිරුර තුළ ඩිම්බයක් නිකුත් වන අවස්ථාව ඈ දෙස පිටින් බලා හඳුනා ගන්න බැහැ. එය ඇයටවත් දැනෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා මිනිස් ගැහැනියක් ඇගේ මාසික චක්‍රය පුරාම ලිංගිකව සක්‍රීයයි. වෙනත් ඇතැම් සතුන්ට මෙන් ගැහැණියකට ඇගේ මාසික චක්‍රයේ එක් කාලයකදී පිරිමින් ගැන උනන්දුව මුළුමනින්ම නැති වෙන්නේ නැහැ. කොහෙත්ම දරුවකු පිළිසිද නොගන්නා දවස්වලත් ඇයට පිරිමින්ව ආකර්ශනය කරගත හැකියි. මෙහි ප්‍රතිඵලය කුමක්ද?

ගැහැණියකගේ සිරුරේ දරුවෙකු පිළිසිඳ ගන්නා දවස් කිහිපය තුළ පමණක් ඇයව පිරිමියෙකුට ආකර්ශනය වුනානම් බොහෝ විට සිදු වන්නේ ඒ දවස් පහ හය ඇතුළත පමණක් පිරිමියෙකු ඈ ලඟින්ම සිට ඉතිරි දවස් වල වෙනත් සහකාරියන් පස්සේ වැටෙන එකයි. නමුත්, ගැහැණු සිරුරක දරුවෙකු හැදෙන දවස් දැන ගැනීමේ හැකියාව නැති වීම නිසා මිනිස් පිරිමි එක් ගැහැනියක් සමඟ දිගටම ඉන්නවා. මේ සංවේදීතාව නැති වී ඇති වෙනත් ඇතැම් සතුන් අතරත් මේ පුරුද්ද දැකිය හැකියි.

පරිනාමයේදී සිදුවූ මේ වෙනස්කම හේතුවෙන් මිනිස් පිරිමියෙක් එක් මිනිස් ගැහැණියක් සමඟ වැඩි කාලයක් ගත කිරීම නිසා මිනිස් දරුවෙකුට සාමාන්‍යයෙන් නිශ්චිතව හඳුනාගත හැකි ජීව විද්‍යාත්මක පියෙක් ඉන්නවා. ඒ ගැන පියාට සැක සංකා අඩුයි. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් විදිහට මිනිස් දරුවෙකුට ඔහුගේ හෝ ඇගේ දෙමවුපියන්ගෙන් වැඩි කාලයක් පුරා විශාල රැකවරණයක් ලැබෙනවා. මැරෙන එකා මැරී ඉතුරු වෙන එකා ඉතුරුවෙන්න කියා දරුවන් තොගයක් හැදීම වගේම එසේ නොකර හදන දරුවන් ටික දෙනා ලොකු මහත් වන තුරු හොඳින් බලාගැනීමත් වර්ගයාගේ පැවැත්ම තහවුරු කළ හැකි ක්‍රමයක්. සමාජයක් සංකීර්ණ වන තරමට දෙවන ක්‍රමය වඩා සාර්ථකයි.

දැන් මෙතැනදීත් වර්ගයාගේ පැවැත්මට හේතු වෙන්නේ ලිංගික ආකර්ශනයම තමයි. නමුත්, වෙනස් ආකාරයකට. ලිංගික ආකර්ශනය නිසා පඩිපෙළ වගේ ළමයි නොහැදුනත් හැදෙන ළමයි ටික දෙනාට හොඳ රැකවරණයක් හා පුහුණුවක් ලැබෙන නිසා වර්ගයාගේ පැවැත්ම තහවුරු වෙනවා. වෙනත් ආකාරයකින් කිවුවොත් මිනිසුන් හා අදාළව ලිංගික ආකර්ෂණයේ කාර්ය භාරය වැඩි වැඩියෙන් දරුවන් වැදීමේ සිට සමාජ සම්බන්ධතා වඩා හොඳින් පවත්වා ගැනීම දක්වා වෙනස් වෙලා.

දැන් අපි වර්ගයා බෝ කිරීම පැත්තකින්ම තියලා සමාජ සම්බන්ධතා වඩා හොඳින් පවත්වා ගැනීම කියන කරුණට ආවොත් සමරිසිතාවය හරහා වුවත් ඔය වැඩේම වෙනවා. වඩා සමාජශීලී වෙනත් ක්ෂීරපායී සතුන් අතරත් මේ පුරුද්ද දකින්න පුළුවන්.

කොහොම වුනත් ජාන දිගින් දිගටම ව්‍යාප්ත වෙන්න විදිහක් නැතුව මේ වගේ පුරුද්දක් දිගටම පවතින්නේ කොහොමද කියන පරිණාමික ගැටළුව මෙතැනදී මතු වෙනවා. ඒ ගැටළුවට පිළිතුර පැහැදිළි කරන ප්‍රවාදත් කිහිපයක්ම තිබෙනවා.

එක මතයක් වන්නේ සමරිසි දරුවන් බිහි කරන කාන්තාවන් අනෙක් කාන්තාවන්ට වඩා දරුවන් බිහි කරනවා කියන එකයි. දත්ත ඇසුරෙන් මේ ප්‍රවාදයට සාක්ෂි සපයා තිබෙනවා. මේ ප්‍රවාදය අනුව සමරිසියන් දරුවන් බිහි නොකළත්, සමරිසියන් නොවන පවුලේ සහෝදර සහෝදරියන් හරහා සමරිසි ජානය ව්‍යාප්ත වෙනවා.

දෙවන ප්‍රවාදයක් අනුව සමරිසියන් බිහි කරන කාන්තාවන් ගැහැණු දරුවන් බිහි කරන්න වැඩි ඉඩක් තිබෙනවා. ඒ වගේම, සමරිසි ජානය ව්‍යාප්ත වෙන්නේ මවගෙන්. ඒ නිසා, ජානය දිගටම පවතිනවා.

ඉතිහාසය පුරා අද මෙන් සමරිසියන්ට සමරිසි ජීවිත ගෙවන්න ඉඩ නොලැබීමත්, ඔවුන්ට සමාජ බලපෑම නිසා දරුවන් හදන්න වීමත් නිසා මෙම ජානමය පුරුද්ද නැති නොවී පවතින බව තෙවන ප්‍රවාදයකින් කියවෙනවා. සමකාමී ගැහැණුන් හා අදාළව බොහෝ විට දැනටත් පවතින තත්ත්වය මෙයයි. මේ ප්‍රවාදය පමණක් සැලකුවොත් මේ පුරුද්ද පරම්පරා ගණනාවකට පසුව නැති වී යා යුතුයි.

තව හතරවන "යහපත් මාමා" ප්‍රවාදයකුත් තිබෙනවා. මේ අනුව, සමරිසියන්ට තමන්ගේම දරුවන් නැතත් ඔවුන් තම සොයුරු සොයුරියන්ගේ දරුවන් ආරක්ෂාකාරීව හා නිසි පෝෂණය ලබා ලොකු මහත් වී දරුවන් ලබන්න උපකාර කරන නිසා එම ඥාති දරුවන් විසින් දරුවන් හදන්න තිබෙන ඉඩකඩ ඉහළ යාමෙන් ජානය ව්‍යාප්ත වෙනවා.

බොහෝ සත්ත්ව ගහණ වල ගැහැණු සතුන්ගේ වැඩි ආකර්ෂණය ලබන්නේ වැඩිපුර පිරිමි ගති තිබෙන සටන්කාමී පිරිමි සතුන් වුවත්, දරුවන් ලොකු මහත් කර ගැනීමට අනෙක් සතුන්ට වඩා විශාල ආයෝජනයක් කළ යුතු මිනිස් ගැහැණුන් පිරිමින්ගෙන් යම් තරමකට ගැහැණු ගතිත් හොයනවා කියන එක මත පදනම් වූ පස්වන ප්‍රවාදයකුත් තිබෙනවා. මේ අනුව, ගැහැණුන්ගේ වැඩි ඉල්ලුම තිබෙන්නේ ගොඩක්ම පිරිමි ගති නැති, යම් තරමකට ගැහැණු ගතිත් තිබෙන පිරිමින්ටයි. එවැනි පිරිමින් දරුවන් වඩා හොඳින් රැක බලා ගන්න නිසා ඔවුන් ලොකු මහත් වී දරුවන් හදන්න තිබෙන ඉඩකඩ වැඩියි. එවැනි දරුවන්ගේ ජාන වල ගැහැණු ගතිය තවත් පොඩ්ඩක් වැඩි වූ විට ඔවුන් සමරිසියන් වෙනවා කියන එකයි පස්වන ප්‍රවාදය. සමරිසියා ගැහැණු ලක්ෂණ සහිත පිරිමියෙක් හෝ පිරිමි ලක්ෂණ සහිත ගැහැණියක් විය හැකියි.

මේ එක් ප්‍රවාදයක්වත් හරියටම පිළිගැනී නැහැ. කොහොම වුනත් මිනිස්සු අතර කාලයක් තිස්සේම සමරිසි චර්යාව පැවතී තිබෙන බවත්, ඇතැම් සතුන් අතර පවා මෙම චර්යාව තිබෙන බවත්, සමරිසි චර්යාවට ජානමය සම්බන්ධයක් තිබෙන බවත් පැහැදිලියි. අවසන් කරුණට සාක්ෂියක් ලෙස සමජාතීය නිවුන්නු දෙන්නෙක්ගෙන් එක් අයෙක් සමරිසියෙක්නම් අනෙක් කෙනාත් එසේ වෙන්න වැඩි ඉඩක් ඇති බවත්, විෂමජාතීය නිවුන්නු අතර එවැන්නක් නොපෙනෙන බවත් පෙන්වා දී තිබෙනවා.

ඒ ළඟ කරුණ විකෘතියක් කියන්නේ මොකක්ද කියන එකයි. විකෘතියක් ගැන කතා කළ හැක්කේ ප්‍රකෘතියකට සාපේක්ෂයි. හැම දෙනාටම හැම කලටම එකඟ විය හැකි එවැනි ප්‍රකෘති ස්වභාවයක් කියා එකක් තිබෙනවද?

දැන් මෙහි ප්‍රකෘතිය වන්නේ පරිපූර්ණ මිනිසෙක්. විකෘති, ශාරීරික හා මානසික රෝග ආදිය අර්ථදැක්වෙන්නේ මේ ප්‍රකෘතියට සාපේක්ෂවයි. කාලය, සංස්කෘතිය, දැනුම ආදිය එක්ක ප්‍රකෘතිය වෙනස් වෙනවා. පෙති ගෝමර, මල් ගෝමර ආදිය කාලයකදී ගැහැණියකගේ රූ සපුව විස්තර කරන ලකුණු. තවත් කාලයකදී මේවා චර්ම රෝග වෙනවා. නල දත් පිහිටීම ඇතැම් සමාජ වල ඇතැම් කාල වල සැලකෙන්නේ වාසනාවන්තකමේ ලකුණක් විදිහටයි. ලංකාවේ ජනප්‍රිය නිලියන් ගණනාවකට නල දත් පිහිටා තිබෙනවා. නමුත්, සමකාලීන ඇමරිකානුවන් මෙය සලකන්නේ අනිවාර්යයෙන්ම නිවැරදි කළ යුතු විකෘතියක් ලෙසයි. ස්වෙච්ඡතා රෝගයේ අර්ථදැක්වීම වෙනස් කිරීමෙන් පසුව එක් වරම ස්වෙච්ඡතා රෝගීන් ප්‍රමාණය විශාල ලෙස ඉහළ ගියා. සමරිසි සේවනය විකෘතියක්ද නැද්ද කියන එකත් අවසාන වශයෙන් සමාජය විසින් තීරණය කරන දෙයක්.

මේ කරුණ ගැන ලියන්න කියා ඉල්ලපු ඇනෝ සමරිසි සේවනය කෞමාර කාමයෙන් හා සත්ත්ව කාමයෙන් වෙනස් වන්නේ කොහොමද කියන ප්‍රශ්නය අහල තියෙනවා. වෙනත් බොහෝ සම්මත වගේම පසු කී කරුණු දෙක මානසික රෝග බවත්, සමරිසි සේවනය ප්‍රකෘතියේ කොටසක් බවත් තීරණය කරන්නේ සමාජය විසිනුයි. මේ සම්මතයේ පදනම වෙන්නේ සමරිසි සේවනය වැඩිහිටියන් දෙදෙනෙකු අතර කැමැත්තන් සිදුවන ගනුදෙනුවක් කියන එකයි.

සත්වකාමී පුද්ගලයෙකු ගනුදෙනුවකට කැමති වුවත් මිනිසෙකුට හෝ ගැහැණියකට මේ ගණුදෙනුවට සතෙකුගේ තිබෙන  කැමැත්ත දැනගන්න විදිහක් නැහැ. ඒ නිසා, ඒ විදිහට කැමැත්ත දෙන්න නොහැකි අල්ලපු ගෙදර සුරතලේට හදන පොමරේනියන් බල්ලා තමන්ගේ ඒකපාර්ශ්වික කැමැත්ත මත පමණක් පදනම්ව තමන්ගේ අවශ්‍යතාවය පිණිස ප්‍රයෝජනයට ගන්නා මිනිසෙකුට අවසානයේදී විකෘතියක් ඇති මිනිසෙක් සේ ලේබල් වෙන්න වගේම පොලීසි යන්නත් සිදු වෙනවා. මෙතැනදී බල්ලාගේ අයිතිවාසිකම් ගැන සමාජය සංවේදීයි. බල්ලා මිය ගියත් බල්ලාගේ අයිතිකරුවන් බල්ලා බේරාගන්න අවශ්‍ය ප්‍රතිකාර කරනවා. තමන්ගේ සතුට වෙනුවෙන් බල්ලාව යොදාගෙන ඔහුව මරණයට පත් කරන අයෙක් මානසික රෝගියෙක් හෝ අපරාධකරුවෙක් විය හැකි වුවත්, කුකුළෙක් හෝ සේනා දළඹුවෙක් මරා දැමීම විකෘතියක් සේ සැලකෙන්නේ නැහැ.

කෞමාර කාමයේදී ඇතැම් විට බාලවයස්කරුවෙකුගේ කැමැත්ත තිබෙන්න හෝ විරෝධයක් නැති වෙන්න පුළුවන්. නමුත්, මෙවැනි අත්දැකීමක් ලබන දරුවෙකුට බොහෝ විට එහි හානිකර බලපෑම් ජීවිත කාලය පුරාම අත් විඳින්න වෙන්න පුළුවන්. බාල වයස්කරුවෙකුගේ කැමැත්ත පූර්ණ කැමැත්තක් සේ සැලකෙන්නේ නැහැ. නමුත්, මෙතැනදීත් බාලවයස්කරුවෙකු කියන එක සමාජ සම්මතයක්. ඇමරිකාවේදී වෙළඳසැලකින් මත්පැන් මිල දී ගත හැක්කේ වයස අවුරුදු 21 සම්පූර්ණ වූ අයෙකුට පමණයි. නමුත්, කැනඩාවේදීනම් ප්‍රාන්තය අනුව මේ වයස් සීමාව අවුරුදු 18ක් හෝ 19ක් පමණයි.

පසුගිය දිනක වාර්තා වී ඇති පුවතක් අනුව දෙමවුපියන් විසින් ඔවුන්ගේ පහළොස් හැවිදිරි දියණියට පුවත්පතක මංගල දැන්වීම් හරහා සහකාරයෙක් තෝරා ගෙන විවාහය තීන්දු කිරීමෙන් පසුව, ඔහුගේ සොහොයුරියකගේ නිවසේ පදිංචියට ගොස් තිබෙනවා. එහිදී මේ යෝජිත යුවල අතර සම්බන්ධය කෙළවර වී තිබෙන්නේ අදාළ තරුණයා ස්ත්‍රී දූෂණ චුදිතයෙක් වීමෙන්. ඔහුගේ ආගමික පසුබිම වෙනත් එකක් වුනානම් ඔහුට මේ චෝදනාව එල්ල විය නොහැකිව තිබුණා. වැරදි, විකෘති ආදිය තීරණය කරන්නේ සමාජය විසිනුයි.

සමකාමය ජානමය හේතු මත ඇති වන්නක් වෙන්න පුළුවන්. එය එසේ නොවුනත්, එය දැනුම් තේරුම් තිබෙන වැඩිහිටියන් දෙදෙනෙකු අතර සිදුවන ගනුදෙනුවක්. එයින් දෙදෙනාම සතුටු වෙනවානම් එහි ඇති වැරැද්දක් මම දකින්නේ නැහැ. මුලින්ම කී පරිදි, වැඩිහිටි ගැහැණු හා පිරිමි අතර සම්බන්ධතා ඇති වන්නේත් දරුවන් හැදීමේ හෝ වර්ගයා බෝ කිරීමේ අරමුණින්ම නෙමෙයි. ඒ නිසා, ඒ හේතුව මත පළමුවැන්න විකෘතියක් කියා කියන්න බැහැ.

ඇතැම් විට මේ වගේ ගනුදෙනුවකදී ලිංගික ආකර්ශනය තිබෙන්නේ එක් පාර්ශ්වයකට පමණක් වෙන්න පුළුවන්. අනෙක් පාර්ශ්වයට තිබෙන්නේ කිසියම් මූල්‍යමය හෝ වෙනත් වාසියක් ලබා ගැනීමේ අරමුණ වෙන්න පුළුවන්. එය එහෙම වුනත්, එහි ඇති වැරැද්දක් නැහැ. අවසාන වශයෙන් ගනුදෙනුව සිදුවෙන්නේ දෙපාර්ශ්වයේම කැමැත්තෙන්. ගැහැණු හා පිරිමි අතරත් එවැනි ගනුදෙනු සිදු වෙන්න පුළුවන්.

මෙතැනදී කතා කළ යුතු තවත් කරුණක් වන්නේ වර්ගයා බෝ කිරීම කියන්නේ කුමක්ද කියන එකයි. බොහෝ සතුන් හා අදාළව වර්ගයා බෝ කිරීම කියා කියන්නේ තමන්ගේ ජාන ව්‍යාප්ත කිරීමයි. ඒ මගින් තමන් නැතත් තමන් වැනි වූ අයගේ පැවැත්ම තහවුරු කෙරෙනවා. කෙසේ වුවත්, මිනිසුන් හා අදාළව ගත් විට තමන් වගේ අය පවතින බව තහවුරු වෙන්නේ තමන්ගේ ජාන ව්‍යාප්ත කිරීම මගින්ම නෙමෙයි.

මිනිසෙක් මිනිසෙක් වන්නේ ඔහු හෝ ඇය ජීව විද්‍යාත්මකව හැදී තිබෙන ආකාරය පමණක් අනුව නෙමෙයි. මිනිසෙකු සතු දැනුම, මිනිසෙකුගේ සංස්කෘතිය ආදියත් මිනිසෙකුව මිනිසෙකු බවට පත් කරනවා. ඇතැම් විට මිනිසෙකුගේ "වර්ගය" තීරණය කරන ප්‍රධාන සාධක මේ දෙවැනියට සඳහන් දේවල් වෙන්න පුළුවන්. එහෙම හිතන කෙනෙක් වැඩි වැඩියෙන් දරුවන් හදන එක පැත්තකට දමලා වෙනත් ආකාරයකින් තමන්ගේ වර්ගයා බෝ කරන්න පටන් ගන්න පුළුවන්. ඒ ක්‍රියා මාර්ගයේදී තමන්ගේ ජීවවිද්‍යාත්මක දරුවන් විසින් දරුවන් හදා තමන්ගේ ජාන ඉදිරියට ගෙන යන එක වලක්වන්න පුළුවන්. එසේ කළ ඇතැම් අය තමන්ගේ "වර්ගයා" වසර දහස් ගණනක් නොනැසී පවත්වා ගන්න සමත් වී තිබෙනවා.

හේමන්තය මැද...

මේ දවස්වල මේ පැත්තේ පරිසරය හරිම ලස්සනයි කියා මා කිවුවනේ. රතු, කහ, තැඹිලි පාට වුණු ගස් නිසා පුදුම ලස්සනක් තියෙන්නේ. හැබැයි ඔය ලස්සන තව වැඩි දවසක් තියෙන එකක් නැහැ. සතියක් විතර යන කොට ඔය ගස් වල කොළ හැලිලා කෝටු විතරයි ඉතිරි වෙන්නේ.

ලංකාව වගේ සමකය කිට්ටු රටවල් වල නම් කවදා බැලුවත් එක වගේනේ. වෙනසක් කියලා දෙයක් පේන්නෙම නැහැ. නමුත්, සමකයෙන් ඈත රටවල් වල ජීවත් වෙද්දී තමන් ජීවත් වන වටාපිටාව වෙනස් වෙනවා කියන එක ඇඟට දැනෙනවා.

පහේ හයේ පන්ති වලදී මුලින්ම නිවර්තන සදාහරිත වනාන්තර ගැන ඉගෙන ගනිද්දී තිබිච්ච ලොකුම ප්‍රශ්නය වුණේ වනාන්තරනම් සදාහරිත නොවෙන්නේ කොහොමද කියන එකයි. සමකය කිට්ටු රටකින් එළියට නොගිය කෙනෙක්ට එහෙම හිතෙන එකේ පුදුමයක් නැහැ.

ඒ දවස් වල ක්‍රෝටන් වගේ කොළ පාට නැති කොළ තිබෙන ගස් ගෙවල් වල වවා තිබෙනවා දැක තිබුණත් ලංකාවේ කැලෑවල් වලනම් තිබුණේම කොළ පාට කොළ තියෙන ගස් විතරයි. කොළනම් ඉතිං කොළපාට වෙන්න එපායැ. කොට්ටම්බා වගේ ගස් වල කොළනම් හැලෙන්න කිට්ටුව තැඹිලි පාට වෙනවා. ඒත් මුළු ගහම එක පාර පාට වෙන්නේ නැහැ.

උත්තරාර්ධ ගෝලයේ රටවලට හේමන්තය පටන් අරන් දැන් සති පහක් පමණ ගිහින්. ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් අනෙක් සෘතු වලට කියන්නේ එකම නම වුවත් හේමන්ත සෘතුවට Fall හා Autumn කියන නම් දෙකම භාවිතා වෙනවා. උතුරු ඇමරිකාවේ වචනය Fall. එංගලන්තයේ Autumn. ඇමරිකාව හා එංගලන්තය අතර හේමන්ත සෘතුවට කියන නමට අමතරව තවත් ගොඩක් වෙනස්කම් තිබෙනවා. ඒ වෙනස්කම් වලට සංවේදී වෙන්න රටවල් දෙකම ගැන සැලකිය යුතු අවබෝධයක් තියෙන්න ඕනෑ.

ඇමරිකානු වචනය වන Fall කියන එකේ තියෙන්නේ වැටෙනවා කියන අරුත. ඔය සෘතුවේදී ගස් වල කොළ ලස්සනට පාට වෙන්නේ ඉක්මණින්ම වැටිලා යනවා කියන එක සංඥා කරන්නනේ. කොළ පාට කොළ හේමන්තයේදී කහ, තැඹිලි, රතු වෙනවා කියන්නේ ඔය කොළ වලින් පරාවර්තනය කරන ආලෝකයේ සංඛ්‍යාතය අඩු වෙලා තරංග ආයාමය වැඩි වෙනවා කියන එකයි. මිනිස්සු පරිණාමය වෙලා තිබෙන්නේ මේ වෙනසට විශාල සේ සංවේදී වන ආකාරයටයි. ඒ නිසා, කොළ, කහ, රතු පාට සෑහෙන්න වෙනස් පාට වගේ අපට පේනවා.

මේ විදිහට පාට වෙලා කොළ හැලිලා ගියාට පස්සේ ඔය ගස් වල ආයේ දළු දාන්නේ වසන්තයේදී. එතකම් ඉතිං පල නැති රුක් තමයි. ඇමරිකාවට මේ දවස් වල හේමන්තය වුනත් ඇමරිකාවට අනිත් පැත්තේ තියෙන රටවල් වලටනම් වසන්තය. ඒ පැත්තේ දැන් ගස් වල දළු දාගෙන එනවා ඇති.

ඊයේ වැස්ස අධික දවසක්. ලස්සනට පාට වෙලා තිබුණු ගස් වල කොළ වැස්සත් එක්ක එක පාරට හැලෙන කොට ටිකක් කණගාටුවක් දැනෙනවා. හැබැයි තවමත් කොළ වලින් ටිකයි හැලිලා තියෙන්නේ.

(Image: https://www.yoga-healing-nature.com/blog/2015/10/23/attuning-to-the-fall-season)

රාජපක්ෂ පරම්පරාව

කලින් ලිපියේ ලිවුවා වගේ දරු උපතක් ගැහැණු හෝ පිරිමි වීමේ සම්භාවිතාව සමාන නැහැ. පිරිමි දරු උපතකට තිබෙන ඉඩකඩ වඩා වැඩියි.

පිරිමි ස්වභාවයෙන්ම ගැහැණුන්ට වඩා කළහකාරීයි. අවදානම් ගන්නවත් වැඩියි. ඒ නිසා, වයස්ගත වෙලා හෝ ලෙඩ රෝගයකින් මැරෙන්න කලින් කිසියම් අනතුරකින් පිරිමියෙක් මැරෙන්න තියෙන ඉඩකඩ වැඩියි.

ගැහැණු හා පිරිමි එක සමාන ප්‍රමාණ වලින් ඉපදුනොත් වැඩි පිරිමි ප්‍රමාණයක් අඩු වයසෙන් මිය යාම නිසා දරුවන් බිහි කරන වයසට එද්දී ගැහැණු ජනගහණය වඩා වැඩි වෙනවා. උපතේදී පිරිමි දරු උපත් ගණන වැඩි වෙලා තිබීම මෙය සමතුලිත කිරීම සඳහා වන ස්වභාව ධර්මයේ උපක්‍රමයයි.

සමස්ත ජනගහණය දිහා බැලුවහම දකින්න පුළුවන් ඉහත කී වෙනස්කමට අමතරව තනි පුද්ගලයෙක් ගත්තහම ඔහුට ගැහැණු හෝ පිරිමි දරුවන් ලැබෙන්න තිබෙන ඉඩකඩ සමාන නැහැ. ඔහුට කියා කිවුවේ හිතාමතාමයි. මේ කරුණේදී වැදගත් වන්නේ දරුවෙකු බිහි කරන්න දායක වන පිරිමියා.

එක්සත් රාජධානියේ, නිවු කාසල් සරසවියේ පර්යේෂකයෙකු වූ කොරී ජෙලාට්ලි විසින් වාර්තා හොයා ගත හැකි යුරෝපයේ හා උතුරු ඇමරිකාවේ පවුල් 927ක පුද්ගලයින් 556,387 දෙනෙකුගේ දරු උපත් රටාවන් පරීක්ෂා කර පෙන්වා දුන්නේ දරුවෙකු ගැහැණු හෝ පිරිමි වීම කිසියම් දුරකට පියාගේ පරම්පරාව අනුව තීරණය වන බවයි. මවගේ පැත්තෙන්නම් එවැනි සම්බන්ධයක් පෙනී ගොස් නැහැ. මෙය සිදුවෙන්න ඉඩ තිබෙන ආකාරය පිළිබඳ ඔහුගේ යෝජිත ආකෘතිය අදාළ පර්යේෂණ පත්‍රිකාවේ තිබෙනවා.

මේ අනුව, අයියලා මල්ලිලා ගොඩක් ඉන්න පවුලක පිරිමියෙකුට පිරිමි දරුවන් ලැබෙන්න ඉඩ වැඩියි. අක්කලා නංගිලා ගොඩක් මැද්දේ ඉපදෙන පිරිමියෙකුට ගැහැණු දරුවන් ලැබෙන්න තිබෙන ඉඩකඩ වැඩියි. ඒ අනුව, බැලුවහම දේවානම්පිතිස්සගේ පරම්පරාව ගැන මහා වංශයේ තිබෙන තොරතුරු වැරදියි කියා කියන්න බැහැ.

මේ හා අදාළ මෑතකාලීන උදාහරණ වුවත් හොයාගන්න එතරම්ම අමාරු නැහැ. මහින්ද රාජපක්ෂට ඉන්නේ පුත්තුම තුන් දෙනෙක්. ගැහැණු දරුවන් නැහැ. උඩ පරම්පරාව දිහා බැලුවත් පිරිමි වැඩියි. චමල්, මහින්ද, චන්ද්‍රා, ගෝඨාභය, බැසිල්, ඩඩ්ලි සහෝදර සමාගමේ ඉන්න පිරිමි හය දෙනෙකුගේ පවුලේ ගැහැණු ඉන්නේ තුන් දෙනෙක් පමණයි. ඊට පෙර පරම්පරාවෙත් හතරෙන් තුනක්ම පිරිමි. මේ විදිහට රාජපක්ෂ වරුන්ට වැඩිපුර පිරිමි දරුවන් ලැබෙන එක අහම්බයක් නොවෙන්න පුළුවන්.

(Image: http://archives.dailynews.lk/2010/06/07/fea23.asp)

සැමන් මාළු, වලස්සු හා කණාමැදිරියෝ...

අභිජනනය පිණිස සැතපුම් සිය ගණනක් උඩු ගං බලා පීනන සැමන් මාළු ගැන කලින් ලිපියක ලිවුවනේ. එහි මා සඳහන් කළ පරිදි, මේ ගැන ලියන්න මාව උනන්දු කරමින් විශාල තොරතුරු ප්‍රමාණයක් විද්‍යුත් තැපෑලෙන් එවුවේ කැනඩාවේ ජීවත් වන පාඨකයෙක්. මම හිතන විදිහට මේ වගේ ගඟ ඉහළට පීනන සැමන් මාළු දැකලා ඔහුට ඇති වුනු සංවේදී හැඟීම එයට හේතු වෙන්න ඇති. පහළින් තිබෙන්නේ ඒ ගැන විස්තර කරමින් ඔහු වසරකට පමණ පෙර එවපු විද්‍යුත් ලිපියෙන් කොටසක්.

"වෙහෙසකර ගමනක නිරතවන මෙම සතුන් දුටු, අප සියලු දෙනා තුළම ඇතිවූයේ වචනයෙන් විස්තර කළ නොහැකි කිසියම් පාලු ගුප්ත භාවයකින් යුත් ඉතාමත්ම තද කණගාටුදායක කනස්සල්ලක් වන් තත්ත්වයකි. පිහිනන බොහොමයක් මාළුවන් තුළ දකින්න ලැබුනේ ඉතා දුර්වල වෙහෙසකර භාවයක්. සමහර සැමන් මාළු අඩි කිහිපයක් පිහිනා ගොස් පැත්ත පෙරැළී ටික වෙලාවක් හුස්ම ඇද ඇද සිටී..... තවත් තැනක ගල් මත පතිත වී සහ ගල් අතර සිරවී මියගොස් සිටින මසුන්..... හරිම හිත් කම්පා කරවන දර්ශනයක්. තවත් තැනක (අවසර දී ඇති ස්ථාන වල) බිලී පිති අමෝරාගෙන අහිංසක ගැබ්බර මාළුන් ඩැහැගන්න බලා සිටින පුද්ගලයෝ.....මේ අතර දකින්න ලැබුණ කුඩා ළමුන් සමග බිලි බෑමේ නිරතවන පවුල්..... අනේ සංසාරේ කියලා හිතෙනවා...  :(    ඊටත් වඩා..... දුක තවත් තීව්‍ර වන්නේ අනේ මේ මාළු යන්නේ තමාගේ අවසන් ගමන නේද කියලා හිතෙනකොට දැනෙන විස්තර කරන්න අමාරු කණගාටුව......"

මම හිතන්නේ මේ හැඟීම විස්තර කළ හැකි වචනය සහකම්පනය. අපේ පාඨක හිතවතා මේ අවස්ථාවේදී හදවතින් සැමන් මාළු එක්ක එක් වෙලා සැමන් මාළුන්ගේ වෙහෙසට, දුකට, කණගාටුවට සම්මාදම් වෙනවා. හැබැයි ඉතිං සැමන් මාළුවාට දැනෙන හැඟීම මේ දිහා බලා සිටින අපේ පාඨකයාට දැනෙන හැඟීමම කියා කියන්න බැහැ. ඇත්තටම ඔහු සම්මාදම් වෙන්නේ තමන්ගේම හිතේ ඉන්න සැමන් මාළු අහිනකගේ දුකටයි.

දැන් මේ විස්තරයේ තියෙන විදිහටම අමාරුවෙන් උඩු ගං පීනන මාළුන්ව වලසුන්ගේ වගේම මිනිස්සුන්ගේ පහසු ගොදුරු බවට පත් වෙනවා. ඒ වුනත්, සැමන් මාළු ගැන පමණක්ම නොහිතා පරිසර පද්ධතියක් සේ හිතුවොත් මෙහි ඇති "වැරැද්දක්" නැහැ. සැමන් මාළුන්ව ගඟ අයිනේ ජීවත්වන, ආහාර දාමයේ සැමන්ලාට වඩා උඩින් ඉන්න, වලස්සු වගේ සතුන්ට ගොදුරු වෙන එක ඒ සතුන්ගේ පැවැත්මට වගේම සැමන් මසුන්ගේ පැවැත්මටත් වැදගත් කරුණක්.

මේ විදිහට වලසුන්ට හා මිනිස්සුන්ට ගොදුරු වෙන්නේ සැමන් අහිනේ ඉන්න දුර්වලම සත්තු. බේරිලා යන්නේ ශක්තිමත්ම සත්තු. ඒ නිසා, අභිජනනය කර අළුත් සැමන් පරම්පරාවක් බිහි කරන්න දායක වෙන්නේ මාළු අහිනේ ඉන්න හොඳම මාළු ටික. හැම අළුත් සැමන් පරම්පරාවක්ම කලින් පරම්පරාවට වඩා ඉදිරියෙන්.

ඔහොම කාලයක් යද්දී සැමන්ලා ගොඩක් "ස්මාර්ට්" වෙලා මිනිසුන්ගෙන් හා වලස්සුන්ගෙන් බේරිලා යාමේ කුසලතාවය ඉහළ ගියොත් මොකද වෙන්නේ?

එවිට වෙන්නේ ගඟ අද්දර ඉන්න මිනිස්සුන්ගෙන් හා වලස්සුන්ගෙන් කොටසක් කන්න මාළු නැතුව මැරෙන එකයි. මේ විදිහට මැරෙන්නේ මාළුවෙක්වත් අල්ලගන්න බැරි දුර්වල මිනිස්සු හා වලස්සු. වඩා ශක්තිමත් මිනිස්සු හා වලස්සු කොහොම හරි මාළුවෙක් අල්ලගනියි.

ඔය කිවුවට මිනිස්සු හා වලස්සු කන්න මාළු නැතුව මැරෙන එකක්ම නැහැ. නමුත්, මාළුවෙක් අල්ලගන්නවත් බැරි පිරිමි මිනිහෙක්ට හෝ වලහෙක්ට ගැහැණු සතෙක්ව හොයා ගැනීම වඩා වඩා අමාරු වීම නිසා වර්ගයා බෝ කරන්න අවස්ථාව නැති වෙයි. එහි ප්‍රතිඵලයත් කලින් එකමයි. ඒ එක්කම, අළුත් පරම්පරාවේ වලස්සු හා මිනිස්සු පෙර පරම්පරාවට වඩා "ස්මාර්ට්" වීම නිසා මාළුන්ට ලැබුණු ඉන්ටවල් එක වැඩි කාලයක් පවතින්නේ නැහැ.

ස්වභාව ධර්මය පරිසර පද්ධති වල සමතුලිතතාවය පවත්වාගන්නේ ඔය විදිහටයි. හැබැයි ස්වභාව ධර්මයට වුනත් කරන්න පුළුවන් සීමාවක් තිබෙනවා. වලස්සු ඉන්නේ මේ සීමාව ඇතුළේ වුනත් මිනිස්සු ඉන්නේ ඒ සීමාවෙන් පිට වෙන්න පුළුවන්. ස්වභාව ධර්මයට ප්‍රතිචාර දක්වන්න කාලයක් නොදී ඉතා කෙටි කාලයක් තුළ පරිසර පද්ධතියකට විශාල බලපෑමක් කිරීමේ හැකියාවක් මිනිස්සුන්ට තිබෙනවා. නමුත්, ඒ විදිහට මිනිස්සුන්ට දිගින් දිගටම ස්වභාව ධර්මය අභිබවා යාමේ හැකියාවක් තියෙනවද?

මේ දවස් වල පෙන්වන කණාමැදිරියෝ ටෙලිනාට්‍යයේ මේ අදහස සාකච්ඡාවට බඳුන් කරනවා.

ස්වභාව ධර්මය හා මිනිසා අතර ගැටුම පිළිබඳ අදහස් විශාල පරාසයක පැතිරිලයි තියෙන්නේ. එක අන්තයක ඉන්න අය මිනිස්සු සහ මිනිස් නිර්මාණ අයින් කරලා ඉතිරි වෙන කොටස ස්වභාව ධර්මය ලෙස සලකමින් මිනිස්සු විසින් ස්වභාව ධර්මය විනාශ කිරීම ගැන කතා කරනවා. එතකොට මතුවන ප්‍රශ්නය ඇයි මිනිස්සු සහ මිනිස් නිර්මාණ පමණක් ස්වභාව ධර්මයේ කොටසක් නොවන්නේ කියන එකයි. වඩු කුරුළු කූඩුවක් ස්වභාව ධර්මයේ කොටසක් වෙද්දී, නෙලුම් කුළුන ස්වභාව ධර්මයේ කොටසක් නොවන්නේ කොහොමද? ස්වභාව ධර්මය කියන්නේ දෙවියන් විසින් මවපු ලෝකයේ මුලින්ම තිබුණු දේවල් ටිකද?

කණාමැදිරියෝ බලන්න ගත්තේනම් ඒක ඇතුලෙ තියෙන දාර්ශනික සංවාද නිසා නෙමෙයි. කුතුහලය තරමක් දුරට හෝ පවත්වා ගන්න පුළුවන් විදිහට කතාව ගෙනියන නිසයි. ඒ අතින් කූඹියෝ තිර රචනයට ටිකක් කිට්ටුයි.

කූඹියෝ ටෙලිනාට්‍යය වටා පෙළගැහිච්ච රසිකයෝ කොටස් දෙකක් හිටියනේ. කට්ටියක් කැමති වුණේ ඒකෙ තිබුණා කියා හිතාගෙන හිටපු දේශපාලනයට. කතාවේ තියෙන්නෙ තමන් හිතාගෙන හිටපු දේශපාලනය නෙමෙයි කියා තේරෙන කොට ඒ කට්ටිය හිමිහිට අයින් වුනා.

දෙවන කණ්ඩායම කූඹියෝ බැලුවේ එහි වේගවත් ගලා යාම හා ත්‍රිලර් ගතියට. අන්න ඒ ගතිය ටිකක් කණාමැදිරියෝ ටෙලි නාට්‍යයේත් තියෙනවා. නමුත්, කණාමැදිරියෝ බලන්න ලොකු රැල්ලක් හැදිලා නැති එකෙන් පේන්නේ කූඹියෝ වටේ වැඩිපුර ඉඳල තියෙන්නේ පළමු කණ්ඩායමේ අය බව. කූඹියෝ සහ ඒ එක්කම වාගේ විකාශනය වූ සහෝදරයා අතර සමානකම් දැක්කේ ඒ අයයි.

වේගවත් ගලා යාම කියා කියද්දී මිණිගංදෑළ මතක් වෙන එක නවත්තන්න බැහැ. අර කතාවක් තියෙනවනේ එකම ගඟ දෙවරක් දකින්න බැහැ කියලා. මුලින් උනන්දුවෙන් බලන්න පටන්ගත්ත මිණිගංදෑළ බලන එක ඒ දවස වලම නවත්තල නොදැම්මනම් ඔය කතාව පට්ට බොරුවක් බව ඔප්පු කරන්න තිබුණා. කොහොම වුනත් ඒ කාලය කණාමැදිරියෝ බලන්න ඉතිරි වුණා.

කණාමැදිරියෝ ගලාගෙන යන්නේ තාත්ත්වික සීමාවෙන් එපිට අන්ත දෙකක ඉන්න චරිත දෙකක් මැදින්. මුලින්ම හිතුනේ තිර රචකයා ප්‍රොෆෙසර් මහේන්ද්‍රගේ පැත්තේ කියලයි. කතාව තවම ඉවර නැතත්, යන විදිහට පේන්නේ මුලින් වෙන්න බැරි දේවල් වගේ පෙනුණු දේවල් වලට "විද්‍යාත්මක" පැහැදිලි කිරීම් එකින් එක එමින් තියෙන බවයි.

(Image: https://pgcpsmess.wordpress.com/tag/spawning-salmon-and-bears/)

සාධාරණ කාසි

ලංකා ඉතිහාසයේ මුල හරියේ හමුවන රජ වරුන්ට පුත්තු වැඩිපුර ඉඳලා තිබෙන බව මහා වංශය අනුව පේනවනේ. ඒ වගේම, අන්තිම හරියේ රජකරපු "රජවරුන්ටත්" ඉන්නේ පුත්තුමනේ. එහෙම වෙන්න පුලුවන්ද?

ගොඩක් අය හිතාගෙන ඉන්නේ කාට හරි ලැබෙන දරුවෙක් ගැහැණු හෝ පිරිමි වීම අහඹු දෙයක් කියලයි. හරියට කාසියක් උඩ දැම්මහම සිරස හා අගය ලැබීම වගේ.

කාසියක් උඩ දැම්මහම සිරස හෝ අගය වැටීමේ සම්භාවිතාව 50%ක් නැත්නම් 0.5ක් කියලා ඉගෙන ගත්ත අය ඕනෑ තරම් මෙය කියවන අය අතර ඇති. ඒ පදනම මත බැලුවොත් කාසියක් එක දිගට උඩ දමන විට එක දිගටම සිරස නැත්නම් අගය වැටෙනවානම් ටිකක් අවුල් වගේනේ.

කවුරු හරි කාසියක් උඩ දමලා මේ කතාව හරිද කියලා පරික්ෂා කරල තියෙනවද?

කාසියක් එක පාරක් උඩ දමලා මේ කතාව හරිද වැරදිද කියන එක තහවුරු කරගන්න බෑනේ. එක්කෝ අගය නැත්නම් සිරස වැටෙයි. කතාව හරිද බලන්න වාර ගණනක් කාසිය උඩ දාන්න ඕනෑ.

අපි හිතමු ඔය කියන සම්භාවිතාව 0.5මයි කියලා. එවිට කාසිය දෙපාරක් උඩ දැම්මොත් දෙපාරම සිරස වැටෙන්න 0.25ක සම්භාවිතාවක් තිබෙනවා. අගය දෙපාරක් වැටෙන්නත් 0.25ක සම්භාවිතාවක් තිබෙනවා. සිරස හා අගය සමාන වාර ගණනක් වැටෙන්න තිබෙන සම්භාවිතාව 0.5ක් පමණයි.

එක දිගට කාසිය දහ පාරක් උඩ දැම්මොත් සිරස හා අගය වාර පහ බැගින් වැටෙන්න තිබෙන සම්භාවිතාව කුමක්ද? එය 0.2461ක් පමණ වෙනවා.

කාසිය උඩ දමන වාර ගණන වැඩි වෙද්දී සිරස හා අගය වැටෙන වාර ගණන සමාන වෙන්න තිබෙන සමභාවිතාව ටිකෙන් ටික අඩු වෙනවා. සිය වාරයක් උඩ දැම්මොත් සිරස හා අගය පණහ පණහ බැගින් වැටෙන්න තිබෙන සම්භාවිතාව 0.0786ක් පමණයි.

කොහොම වුණත් මේ විදිහට කාසිය උඩ දමන වාර ගණන වැඩි වන තරමට සිරස හෝ අගය වැටෙන වාර ගණන මුළු වාර ගණනේ ප්‍රතිශතයක් ලෙස 50%ට ටිකෙන් ටික කිට්ටු වෙනවා. ඕකට කියන්නේ විශාල සංඛ්‍යා වල නීතිය කියලා.

නමුත්, මේක වෙන්නේ එක වාරයක් කාසිය උඩ දැම්මහම සිරස හෝ අගය වැටෙන සම්භාවිතාව 0.5ක්නම් පමණයි. ඒ වගේ ප්‍රතිඵලයක් ලබා දෙන කාසියකට සාධාරණ කාසියක් කියා කියනවා.

ඔය සාධාරණ කාසියක් කියන්නේ ගණිතමය සංකල්පයක්. ඇත්ත කාසි කිසිවකට සාධාරණ කාසි කියන්න බැහැ. ඒවා හදලා තියෙන්නේ හරියටම සමමිතිකව නෙමෙයි. ඒ නිසා, කවුරු හරි සැබෑ ලෝකයේ කාසියක් අරගෙන විශාල වාර ගණනක්, අපි හිතමු වාර මිලියනයක් විතර, ඕක උඩ දැම්මොත් සිරස හෝ අගය වැටෙන වාර ගණන මුළු වාර ගණනේ ප්‍රතිශතයක් ලෙස කිට්ටු වෙන්න ඉඩ තිබෙන්නේ 0.5ට ආසන්න වුවත් 0.5ම නොවන සංඛ්‍යාවකටයි.

වාර කිහිපයක් සිරස හෝ අගය දෙකෙන් එකක්වත් නොවැටී කාසිය කෙළින් හිටින්නත් ඉඩ තිබෙනවා. රුපියල් පහේ කාසියක් වගේ ඝනකම කාසියක්නම් මේ ඉඩකඩ තවත් වැඩියි.

අපි හිතමු කාසිය ඔය කියන විදිහේ සෛධාන්තික සාධාරණ කාසියක්ම කියලා. එහෙම වුනත්, උඩ දාන පුද්ගලයා මත ප්‍රතිඵලය වෙනස් වෙන්න පුළුවන්. හොඳට නිරීක්ෂණය කරල බලන්න කිසියම් පුද්ගලයෙක් කාසිය උඩ දාන්න පෙර එය තියා ගන්නේ කොහොමද කියලා. එක් එක් පුද්ගලයාට අනන්‍ය රටාවක් දකින්න බැරි වෙන එකක් නැහැ. සමහර අය සිරස උඩට තියාගෙන කාසිය උඩ දමයි. තවත් අය එහි අනිත් පැත්ත කරයි. මේ වගේ දේවල් වෙන්නේ නිරායාසයෙන්මයි.

කොහොම වුනත් ඔය කියපු වෙනස්කම් නිසා කාසියක් උඩ දැම්මහම සිරස හෝ අගය වැටීමේ සම්භාවිතාව මහා ලොකුවට වෙනස් වෙන්නේ නැහැ. ඒ නිසා, ක්‍රිකට් තරඟයක් අරඹන අවස්ථාවක් වගේ වෙලාවකදී ප්‍රායෝගිකව මේ සම්භාවිතාව 0.5ක් කියා ගන්න එකේ ලොකු අවුලක් නැහැ.

දැනට කර තිබෙන පර්යේෂණ අධ්‍යයන අනුව, දරුවෙකු පිළිසිඳගන්නා අවස්ථාවේදී ගැහැණු හෝ පිරිමි වීමේ සම්භාවිතාව 0.5 හෝ එයට ඉතාමත්ම කිට්ටු අගයක්. නමුත්, මේ විදිහට සිදුවන පිළිසිඳ ගැනීම් සියල්ලම සජීවී දරු උපත් විදිහට අවසන් වෙන්නේ නැහැනේ.

කළලයක් වැඩෙන මාස නවයක පමණ කාලය තුළ ස්වභාවිකවම ගබ්සා වන කළල වලින් වැඩි ප්‍රමාණයක් ගැහැණු කළල. සමහර විට ගැහැණියක් බිහි කිරීමේදී ස්වභාව ධර්මය වඩා වැඩි සැලකිල්ලක් දක්වනවා ඇති. එහෙම වෙන්න හේතු තියෙනවා. දුර්වල කළල වැඩි ප්‍රමාණයක් ස්වභාවිකව ගබ්සා වූ තරමට එසේ ගබ්සා නොවී ඉතිරි වන්නේ වඩා නිරෝගී කළල. ගැහැණියක් පිරිමියෙකුට වඩා වැඩි කාලයක් ජීවත් වෙන්න මෙයත් හේතුවක් වෙනවා ඇති.

මනුෂ්‍ය වර්ගයාගේ පැවැත්මට වඩා වැදගත් වෙන්නේ පිරිමියෙකුට වඩා ගැහැණියක් වැඩි කල් ජීවත් වීමයි. පිරිමියෙකුට වර්ගයා බෝ කිරීමේ තමන්ගේ යුතුකම කරන්න මහා ලොකු කාලයක් ජීවත් වෙන්න අවශ්‍ය නැහැ. අවුරුදු විස්සක් ජීවත් වන පිරිමියෙකුට වුවත් දරුවන් සිය ගණනක් බිහි කරන්න බැරි කමක් නැහැ. නමුත්, ගැහැණියකට ඒ ආකාරයට කෙටි කාලයක් තුළ දරුවන් විශාල පිරිසක් බිහි කිරීමේ හැකියාවක් නැහැ.

ස්වභාවික තත්ත්වයන් යටතේදී සජීවී ගැහැණු දරු උපත් 100ක් සිදු වෙන විට සජීවී පිරිමි දරු උපත් 105ක් පමණ සිදු වෙනවා. ඒ කියන්නේ පිරිමි දරුවෙකු ඉපදෙන්න තිබෙන සම්භාවිතාව 51%කට ටිකක් වැඩියි. ගැහැණු දරුවෙක් ඉපදීමේ සම්භාවිතාව 49%කට ටිකක් අඩුයි.

මේ කිවුවේ ස්වභාවික තත්ත්වයන් යටතේ. දැන් තිබෙන්නේ ස්වභාවික තත්ත්වයන්ම නෙමෙයිනේ. ලෝකයේ ගොඩක් රටවල නීත්‍යානුකූලවත්, ලංකාව වගේ රටවල් වල නීතියට පිටින් අවිධිමත් විදිහටත් සැලසුම් සහගතව ගබ්සා කිරීම් සිදු වෙනවනේ. ඒ වගේම කළලයට සති ගණනක් වෙද්දී ගැහැණු පිරිමි බව හොයාගන්න එකත් දැන් සරල දෙයක්නේ. මේ කරුණු දෙකේ ප්‍රතිඵලයක් විදිහට ඇතැම් රටවල සජීවී පිරිමි දරු උපතක් සිදු වීමේ සම්භාවිතාව ඔය කලින් කියපු ගණනටත් වැඩියි.

අපේ අසල්වැසි ඉන්දියාවේ සජීවී ගැහැණු දරු උපත් 100ක් සිදු වෙන විට සජීවී පිරිමි දරු උපත් 111ක් පමණ සිදු වෙනවා. චීනයේ මේ අනුපාතය 115ක්. ඉන්දියාව හා චීනය කියන්නේ ලෝකයේ වැඩිම ජනගහණයක් සිටින රටවල් දෙක නිසා ලෝකයම ගත්තහම සජීවී පිරිමි දරු උපත් අනුපාතය පැහැදිලිව පෙනෙන තරමට ස්වභාවික අනුපාතයට වඩා වැඩියි. ලංකාවේ අනුපාතයනම් ස්වභාවික අනුපාතයට කිට්ටුයි. ලංකාවේත් ගබ්සා කිරීම් විශාල සේ සිදු වුණත් ගැහැණු පිරිමි බව අනුව වෙනසක් ලොකුවට වෙනවා කියා මම හිතන්නේ නැහැ.

කොහොම වුනත්, උපදින දරුවෙකුගේ ගැහැණු පිරිමි බව කියන්නේ සාධාරණ කාසියක් උඩ දැමීමක් නෙමෙයි. ඒ නිසා, පුතෙක් බලාපොරොත්තු වන කෙනෙක්ගේ කැමැත්ත ඉටුවෙන්න තිබෙන ඉඩ 50%ට වඩා තරමක් වැඩියි.

රජවරුන්ගේ පුත්තු ගැන පැහැදිලි කරන්නනම් මේ ප්‍රවාදය ප්‍රමාණවත් නැහැ. ඒ ගැන කතා කරන එක තවත් දවසකට තියමු.

ඊට කලින් කැමති කෙනෙක්ට පිළිතුරු දෙන්න පොඩි ගණිත ගැටලුවක් පහත තියෙනවා. මෙය විසඳීමේදී ඉහත කියැවූ විස්තර අමතක කරලා දරුවෙක් ගැහැණු හෝ පිරිමි වෙන්න තිබෙන සම්භාවිතාව සමාන සේ සලකන්න.

අමලා සහ කමලා යන දෙන්නටම දරුවන් දෙදෙනා බැගින් ඉන්නවා. අමලාගේ වැඩිමල් දරුවා පුතෙක්. කමලාගේ (අඩු වශයෙන්) එක් දරුවෙක් පුතෙක්.

(1) අමලාට පුත්තුම දෙන්නෙක් සිටීමේ සම්භාවිතාව කීයද?
(a) 1/4
(b) 1/3
(c) 1/2
(d) 3/4

(2) කමලාට පුත්තුම දෙන්නෙක් සිටීමේ සම්භාවිතාව කීයද?
(a) 1/4
(b) 1/3
(c) 1/2
(d) 3/4

(Image: http://www.cityofphysics.com/blog/2015/12/08/flipping-coins-and-gender-quotas/)

පඬුවස්දෙව්ගේ දරුවෝ

මහා වංශයට අනුව සිංහල අනන්‍යතාවය පටන් ගන්නේ විජයගෙන්. ඔය කතාවත් එක්ක මට ලොකු ප්‍රශ්නයක් නැහැ. තමන්ව  සිංහලයෙක් ලෙස හඳුන්වාගත් පළමු පුද්ගලයා විජය වෙන්න පුළුවන්. එය ජාතික අනන්‍යතාවයක්ද නැද්ද කියන එක වෙනම කරුණක්. ගොඩක් වෙලාවට එයින් අදහස් වෙන්න ඇත්තේ ඔහුගේ පරම්පරාව.

ඔය ආකාරයට තමන්ගේ පරම්පරාවේ අනන්‍යතාවයෙන් තමන්ව හඳුන්වා ගත්තු මිනිස්සු ඉතිහාසයේ ඕනෑ තරම් ඉන්න ඇති. නමුත්, මහා වංශ ඉතිහාසයේ විජයට ලැබී තිබෙන තැන ඒ වෙනත් අයට ලැබිලා නැහැ.

මහා වංශය ලියා තිබෙන්නේ (දළ වශයෙන්) විජයගේ කාලයෙන් සියවස් අටකට පමණ පසුව වුනත්, මහා වංශය ලියන්න පදනම් කරගෙන තියෙන කතා ඊට වඩා පැරණියි. දේවානම්පියතිස්ස රජුගේ කාලයේ ඉඳලා මේ ඉතිහාස කතා දිගින් දිගටම යාවත්කාලීන කරමින් කටින් කට ඉදිරියට ගෙනත් තිබෙනවා. ඒ විදිහට ගෙනත් තියෙන්නේ ලංකාවේ බුද්ධ ශාසනයේ ඉතිහාසය. මේ කතා වල රජවරුන්ට තැනක් ලැබෙන්නේ බුද්ධ ශාසනයේ ඉතිහාසයට ඔවුන් සම්බන්ධ වන තරමටයි.

මහාවංශ ප්‍රවාදය අනුව ලංකාවේ බුද්ධ ශාසනයේ ඉතිහාසය පටන් ගන්නේ දේවානම්පියතිස්ස රජුගේ කාලයෙන්. කතාවේ ඊට පෙර කොටස තිබෙන්නේ මගධය ඇතුළු වත්මන් ඉන්දියානු අර්ධද්වීපයට අයත් තැන් වල. ඒ කොටසත් එකතු කළොත් කතාව අඛණ්ඩව යාවත්කාලීන වෙන්න පටන් ගන්නේ බුද්ධ කාලයෙන්. නමුත්, මහින්දාගමනය තෙක් මේ විදිහට යාවත්කාලීන වී තිබෙන්නේ මගධයේ ඉතිහාසය මිසක් ලංකාවේ ඉතිහාසය නෙමෙයි.

මහින්දාගමනයට පෙර ලංකාවේ බෞද්ධයින් සිටි බව කාට හෝ මතක් කරන්න පුළුවන්. එය එසේ නොවෙන්න හේතුවක් නැහැ. නමුත්, ඒ බෞද්ධයින්ගේ යම් සම්ප්‍රදායයන් තිබුණානම් ඒවා එක්කෝ නැති වෙලා ගිහින්. එහෙම නැත්නම් අශෝක බුද්ධාගම ඇතුළේ දිය වෙලා ගිහින්. දැන් තිබෙන සම්ප්‍රදාය මගධයේ පරිණාමය වෙලා ලංකාවට ඇවිත් තිබෙන්නේ මහින්දාගමනයත් එක්කයි.

දේවානම්පියතිස්ස කියන්නේ මහා වංශයට මුල් වූ පූර්ව ඉතිහාස කතා අනාගතයට සම්ප්‍රේෂණය කරපු බෞද්ධ භික්ෂූන්ට මුහුණට මුහුණ හමු වූ චරිතයක්. නමුත්, විජය කියන්නේ ඒ විදිහට ඔවුන්ට හමු වූ අයෙක් නොවෙයි. මහා වංශයට විජය වැදගත් පුද්ගලයෙක් වෙන්නේ දේවානම්පියතිස්සගේ පරම්පරාවේ ලංකාව ඇතුළේ හඳුනාගත හැකි පළමුවැන්නා විජය නිසයි.

කොහොම වුනත්, දේවානම්පියතිස්ස කියන්නේ විජයගෙන් කෙළින්ම පැවත එය අයෙක් නෙමෙයි. විජයගේ දරුවන්ට ලංකාවේ සිහසුනට උරුමයක් ලැබෙන්නේ නැහැ. දේවානම්පියතිස්ස පැවත එන්නේ පඬුවස්දෙව්ගෙන්.

දේවානම්පියතිස්සගේ පියා මුටසීව. මුටසීවගේ පියා පණ්ඩුකාභය. පණ්ඩුකාභයගේ මව චිත්‍රා. චිත්‍රාගේ පියා පඬුවස්දෙව්. පඬුවස්දෙව්ගේ පියා විජයගේ සොහොයුරා.

විජය වගේම පඬුවස්දෙව් කියන්නෙත් පළමු පරම්පරාවේ සංක්‍රමණිකයෙක්. නමුත්, පඬුවස්දෙව් ලංකාවට එන්නේ විජය පැමිණියා වගේ අහම්බයකින් නෙමෙයි. ඔහුට ලංකාවට එන්න පසුබිම හදන්නේ විජය. ඒ නිසා, දේවානම්පියතිස්ස කියා පුද්ගලයෙක් ලංකාවේ බිහිවෙන්න අඩිතාලම වැටෙන්නේ විජය නිසා. බුද්ධාගම ලංකාවේ ස්ථාපිත වෙන්න අඩිතාලම වැටෙන්නේ දේවානම්පියතිස්ස නිසා.

දේවානම්පියතිස්සගේ පියා මුටසීවනේ. මහා වංශයට අනුව මුටසීවට දරුවන් දොළොස් දෙනෙක්. පුත්තු දහයක් හා දුවලා දෙන්නෙක්. මහා වංශයේ එකොළොස් වන පරිච්ඡේදයේ තියෙන්නේ මෙහෙමයි.

"ඒ රජහට උනුන් හිතෛෂී වූ පුතුන් දස දෙනෙක් වූහ. කුලයට සුදුසු කීකරු වූ දූන් දෙදෙනෙකුද වූ ය. දේවානම් පියතිස්ස (දෙවෙන පෑතිස්ස) යයි ප්‍රසිද්ධ වූ දෙවෙනි පුත්‍ර තෙමේ ඒ සියලු සහෝදරයන් ‍අතුරෙන් පින්පැණ ගුණෙන් අධික වී."

මුටසීවගේ සීයා පණ්ඩුවාසදේවත් දරුවෝ එකොළහක් හදලා තියෙනවා. පුත්තු දහයක් හා දුවෙක්. මහා වංශයේ නවවන පරිච්ඡේදයේ තියෙන්නේ මෙහෙමයි.

"ඒ මෙහෙසිතොමෝ පුතුන් දසදෙනෙකු හා එක් දුවකුදු වැදුවා. සියල්ලන් දෙටුපිත් අභය නම  කණිට්ඨිකා තොම චිත්‍රා නම."

මේ විස්තර අනුව පෙනෙන්නේ ලංකාවට සංක්‍රමණය වූ පඬුවස්දෙව්ගේ පරම්පරාව ඉතා වේගයෙන් ව්‍යාප්ත වී තිබෙන බවයි.

තවත් කරුණක් සමහර විට ඔබ නිරීක්ෂණය කරන්න ඇති. ඒ තමයි මේ පරම්පරාවේ පිරිමි දරුවන්ට සාපේක්ෂව ගැහැණු දරුවන් ඉපදිලා තිබෙන්නේ අඩුවෙන් බව. එහෙම වුනේ කොහොමද?

මේ ගැන ඉදිරි ලිපියකින් කතාකරමු.

කාගෙත් ලේ රතු පාටද?

කාගෙත් ලේ රතු පාට බව නිතර ඇහෙන කියමනකි. එහෙම කියන අය අතරේ "අපිනම් කැපුවත් කොළ!" කියා කියන අයත් "අපේනම් ලේත් නිල් පාටයි!" කියන අයත් නැත්තේම නැත. කියන කොට එහෙම කිවුවත් කපා බැලුවොත් එහෙම කියන කාගෙත් වාගේ ලේ රතු පාටය.

පන්සල් වල දකින්නට ඇති මුගලන් හාමුදුරුවන්ගේ පිළිමත්, දේවාල වල ඇති විෂ්ණු දෙවියන්ගේ පිළිමත් පාට කර තිබෙන්නේ නිල් පාටිනි. කුඩා කල ලංකාවේ ජීවත් වූ මට මේ මුගලන් පිළිම හා විෂ්ණු පිළිම නිතර දැකීම නිසාම එහි අමුත්තක් නොතිබුණත්, මගේ දරුවන්ට කුඩා කල එවැනි පිළිම දකින්නට ලැබී නොතිබුණේය.

මගේ වැඩිමල් දරුවාගේ වයස වසර හතක් පමණ වූ කාලයේ ලංකාවට ගිය අවස්ථාවක මම දරුවන් හා මගේ සොයුරාද සමඟ මා කලක් ලඟින් ඇසුරු කළ විහාරස්ථානයකට ගියේ වයස්ගතව සිටින විහාරාධිපති හිමියන් හමු වී සතුටු සාමීචියක යෙදෙන්නටය. මා මේ කටයුත්තෙහි යෙදෙන අතර මගේ දරුවෝ මගේ සොයුරාද සමඟ විහාර ගේ බලන්නට ගියෝය.

පණ්ඩිත හාමුදුරුවන් (අප කුඩා කාලයේ මේ හාමුදුරුවන්ව ඇමතූ පරිදි) හා මා කතාබහේ යෙදී සිටියදී දරුවන් සමඟ මගේ සොයුරාද එතැනට ආවේය.

"කොහොමද විහාර ගේ බැලුවද?"

හාමුදුරුවෝ ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් මගේ දරුවෝ විමසූහ. මේ හාමුදුරුවන්ට ප්‍රාචීන භාෂාත්‍රයෙහි පමණක් නොව ඉංග්‍රීසි භාෂාවේද හසළ දැනුමක් තිබේ. මා කුඩා කාලයේ මේ හිමියන්ගෙන් පාලි හා සකු බස් මෙන්ම ඉංග්‍රීසි බසද උගෙන තිබේ.

කෙසේ වුවත්, ඇමරිකානු උච්ඡාරණයට හුරුවී සිටින මගේ දරුවන්ට ඉංග්‍රීසි බසෙහි කෙතරම් හසළ වුවත්, ලංකාවේ සාමාන්‍ය උච්ඡාරණයෙන් කතා කරන අයෙකු කියන දෙය තේරුම් ගැනීම අපහසුය. එය ඔවුන්ට වෙනත් බසක් මෙනි. එහෙත්, ඔවුන්ට ඊට වඩා පහසුවෙන් සිංහල තේරුම් ගත හැකිය. ඒ ඔවුන් සිංහල කතා කරනු අසා ඇතත් ලංකාවේ උච්ඡාරණයෙන් ඉංග්‍රීසි කතා කරනු එතරම් අසා නැති බැවිනි.

"මොනව හරි ප්‍රශ්නයක් තියෙනවනම් හාමුදුරුවන්ගෙන් අහන්න!"

අවුල තේරුම්ගත් මගේ සොයුරා වැඩිමල් දරුවාගෙන් සිංහලෙන්ම ඉල්ලා සිටියේය.

"හාමුදුරුවනේ මුගලන් හාමුදුරුවෝ නිල් පාට ඇයි?"

දරුවා ක්ෂණිකව සිංහලෙන්ම ප්‍රශ්නය ඇසූ ආකාරයෙන් පෙනී ගියේ මගේ සොයුරාගෙන් මුලින් ඇසූ ප්‍රශ්නයක් ඔහු හාමුදුරුවන් පිට පටවා ඇති බවයි. මට එක වරම කිසියම් අපහසුතාවයක් ඇති වුණේ දරුවා නුසුදුසු ප්‍රශ්නයක් ඇසුවේදැයි යන සැකය නිසාය.

මා කුඩා කාලයේදී සාමාන්‍යයෙන් හිමිනමකගෙන් මේ ආකාරයේ ප්‍රශ්න අසා නැත. එහෙත්, කවුරු හෝ වැඩිහිටියෙකුගෙන් කුඩා කල හරියටම මේ ප්‍රශ්නයම අසා තිබේ.

"මුගලන් හාමුදුරුවෝ පිරිනිවන් පෑවේ හොරුන්ගෙන් හොඳටම ගුටි කාලනේ. ගුටි කාලම ඇඟ නිල් වුණා. පිළිම නිල් පාටින් හදන්නෙ ඒකයි!"

කුඩා කාලයේ මට එසේ කී කවුරු හෝ වැඩිහිටියා ඇත්තටම එසේ හිතා හිටියා වන්නට හෝ මගේ ප්‍රශ්නයට පිළිතුරක් ලෙස එවේලේ කටට ආ පිළිතුරක් දුන්නා විය හැකිය.

කෙසේ වුවත්, පණ්ඩිත හාමුදුරුවන්ගේ පිළිතුර වුණේ එය නොවේ. ඔහු පිළිතුර දුන්නේ මගේ සොයුරාගේ මුහුණ බලාගෙන මිස දරුවන්ගේ මුහුණ බලාගෙනද නොවේ. මගේ දරුවෙකු පිට දමා ඇසුවේ සොයුරාගේ ප්‍රශ්නයක් බව හාමුදුරුවෝ තේරුම් ගත්තා විය හැකිය.

"ඔය කළු පාට කියන එක තමයි මිනිස්සු නිල් පාට කියල කියනව ඇත්තෙ නේද? නැත්නම් නිල් පාට මිනිස්සු කොහෙද ඉන්නෙ?"

ඇතැම් විට මගේ සොයුරා වඩා "ආගමික" පැහැදිලි කිරීමක් බලාපොරොත්තු වූවා විය හැකිය.

නිල් පාට මිනිස්සු අප දැක නැත. එහෙත්, නිල් පාටයැයි කිව හැකි තරමටම කළු පැහැ අයනම් මා දැක තිබේ. කෙසේ වුවත්, කිසිවෙකු කවරදාකවත් කළු හංසයින් නිරීක්ෂණය කර නැති වූ පමණින් කළු හංසයින් නැති බව තහවුරු වන්නේ නැත.

සියවස් දෙකකට පමණ පෙර ප්‍රංශයේ සිට ඇමරිකාවට පැමිණි සංක්‍රමණිකයෙකු වූ මාර්ටින් ෆියුගේට් එළිසබෙත් ස්මිත් සමඟ විවාහ වී කෙන්ටකිහි ට්‍රබල්සම් ක්‍රීක් පෙදෙසේ පදිංචි විය. ඔවුන් නොදැන හිටියත් මේ දෙදෙනාගේම සිරුරේ ඉතා දුලබ නිලීන ජාන ප්‍රභේදයක් තිබුණේය. මේ ජානය ඉතාම දුලබ නිසා එය දරන දෙදෙනෙකු විවාහ වීම ගිණිය නොහැකි තරම් දුලබ සිදුවීමක් වුවත් අහම්බෙන් එය සිදුවිය.

මේ විවාහයේ ප්‍රතිඵලය වූයේ තරමක් අමුතු එකකි. මේ දෙදෙනාට ලැබුණු දරුවන් හත් දෙනෙකුගෙන් සිවු දෙනෙකුම නිල් පැහැ අයයි!

මෙසේ සිරුර නිල් පැහැ ගන්වන ජානය යමෙකුට දෙමවුපියන්ගෙන් අයෙකුගෙන් උරුම වූ පමණින් ඔහුගේ හෝ ඇයගේ සිරුර නිල් පැහැ ගන්නේ නැතත්, මවුපිය දෙදෙනාගෙන්ම මේ ජානය උරුම වූ විට සිරුර නිල් පැහැ ගනී. මාර්ටින්ගේ මෙන්ම එලිසබෙත්ගේද සිරුරු වල මේ නිලීන ජානය බැගින් තිබුණත්, ඔවුන්ගේ සිරුරු වල සාමාන්‍යයෙන් බොහෝ දෙනෙකුගේ සිරුරු වල තිබෙන සක්‍රිය ජානය බැගින්ද තිබුණු නිසා ඔවුන්ගේ සිරුරු නිල් පැහැ වූයේ නැත. මාර්ටින් හා එලිසබෙත් වැනි කිසියම් ජානයක නිලීන ප්‍රභේදයෙන් (r) හා සක්‍රිය ප්‍රභේදයෙන් (R) එක බැගින් ඇති මවුපිය යුවලකගේ දරුවන්ට ජාන උරුම විය හැකි ආකාර හතරක් තිබේ.

(1) දෙදෙනාගෙන්ම සක්‍රිය ජාන උරුම වීම (RR)
(2) පියාගෙන් සක්‍රිය ජානය හා මවගෙන් නිලීන ජානය උරුම වීම (Rr)
(3) මවගෙන් සක්‍රිය ජානය හා පියාගෙන් නිලීන ජානය උරුම වීම (rR)
(4) දෙදෙනාගෙන්ම නිලීන ජාන උරුම වීම (rr)

ඉහත අවස්ථා හතරෙන් පළමු අවස්ථා තුනේදීම බාහිර වශයෙන් දැකිය හැක්කේ සක්‍රිය ජානයේ ක්‍රියාකාරිත්වයයි. ඒ නිසා, දරුවන් නිල් පැහැ වන්නේ නැත. එහෙත්, සිවුවන අවස්ථාවේදී දරුවන්ට සක්‍රිය ජාන කිසිවක් නැති නිසා නිලීන ජානයේ ලක්ෂණ මතු වී දරුවෝ නිල් පැහැ ගැන්වෙති.

මාර්ටින් හා එලිසබෙත් දෙදෙනාම සිටියේ (2) හෝ (3) අවස්ථාවකය. ඒ නිසා, ඔවුන් දෙදෙනාගෙන් කිසිවකුගේ සිරුරු නිල් පැහැ නොවූවත්, ඔවුන් දෙදෙනාම සිරුරු නිල් පැහැ ගන්වන නිලීන ජානය ඉදිරි පරම්පරා වලට උරුම කළ හැකි වාහකයන්ව සිටියහ. එහෙත්, හමේ බාහිර පෙනුමෙන් ඔවුන්ට සමාන බොහෝ දෙනෙකුට තිබෙන්නේ ඉහත (1) අවස්ථාවෙන් විස්තර කරන සක්‍රිය ජාන කට්ටලයයි.

මාර්ටින් හා එලිසබෙත් මෙන් (2) හෝ (3) අවස්ථාවක සිටින අයෙකුට සාමාන්‍යයෙන් විවාහ වන්නට සිදුවන්නේ (1) අවස්ථාවේ සිටින අයෙකු සමඟය. ඒ, ඉතිරි අවස්ථා තුනේ සිටින අය ඉතා දුර්ලභ බැවිනි. එවැනි අයෙකුට උපදින දරුවන්ට අඩුම වශයෙන් එක් සක්‍රිය ජානයක් හෝ ලැබෙන නිසා ඔවුන්ගේ සිරුරු වල නිලීන ජානයේ ලක්ෂණ මතු වීමට ඉඩක් නැතත්, නිලීන ජානය ඉදිරි පරම්පරාවන්ට සම්ප්‍රේෂණය කරන වාහකයින් එම දරුවන් අතරින් බිහි විය හැකිය.

මාර්ටින් හා එලිසබෙත්ගෙන් බිහි වුනු දෙවන පරම්පරාවේ ෆියුගේට් වරුන් අහඹු ලෙස කා සමඟ හෝ විවාහ වූයේනම්, මේ විවාහ සහකරුවන් බොහෝ විට සක්‍රිය ජාන යුගලයක් තිබුණු RR පුද්ගලයින් විය හැකිව තිබුණු නිසා නිල් පැහැ පුද්ගලයින් නැවත බිහි නොවිය හැකිව තිබුණේය. එහෙත්, ප්‍රවාහන පහසුකම් හා සන්නිවේදන පහසුකම් අද මෙන් පුළුල්ව නොපැවති ඒ කාලයේ ඇමරිකාවේ ගම්බද පෙදෙසක් වූ ට්‍රබල්සම් ක්‍රීක්හි පදිංචිකරුවන් විසින් විවාහය සඳහා බොහෝ විට තෝරාගත්තේ අහල පහළම අයෙකි. මෙසේ අහල පහළ සිටි බොහෝ දෙනෙක් එලිසබෙත්ගේ ඥාතීන් වූ අතර ඒ අය අතර නිල් පැහැ ගන්වන ජානය දැරූ වාහකයෝ තවත් සිටියහ. මෙහි ප්‍රතිඵලය වූයේ නිල් පැහැ ෆියුගේට් වරුන් පරම්පරා කිහිපයක්ම බිහිවීමයි.

සිරුරු නිල් පැහැ වුවත් නිල් පැහැ ෆියුගේට්වරුන්ට වෙනත් සෞඛ්‍ය ප්‍රශ්න නොතිබුණු අතර ඔවුහු සාමාන්‍ය සෞඛ්‍ය සම්පන්න පුද්ගලයෝ වූහ. අහල පහළ අයට ඔවුන්ගේ නිල් පැහැය ප්‍රශ්නයක් වුනේද නැත. කොහොමටත් අහල පහළ සිටි බොහෝ දෙනෙක් ඔවුන්ගේම ඥාතීන්ය. දුෂ්කර ග්‍රාමීය පෙදෙසක ජීවත් වූ නිල් පැහැ ෆියුගේට්වරුන් ගැන බාහිර ලෝකය එතරම් දැන සිටියේද නැත.

පසුව සොයාගත් පරිදි ෆියුගේට් වරුන්ගේ නිල් පැහැයට හේතු වුණේ ඔවුන්ගේ රුධිරය නිල් පැහැ වීමයි. රුධිරය රතු පැහැ වීමට හේතුව එහි ඇති හිමොග්ලොබීන්ය. හිමොග්ලොබීන් වලට යකඩ අණු හරහා ඔක්සිජන් අණු සමඟ සම්බන්ධ විය හැකිය. රතු පැහැය ලැබෙන්නේ එවිටය. එහෙත්, එක් හිමොග්ලොබීන් ප්‍රභේදයක් වන මෙට්-හිමොග්ලොබීන් වලට මේ අයුරින් ඔක්සිජන් අණු සමඟ සම්බන්ධ වීමේ හැකියාවක් නැත.

සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකුගේ රුධිරයේ හිමොග්ලොබීන් අතර මෙට්-හිමොග්ලොබීන් 1-2% ප්‍රමාණයක් තිබේ. මේ ප්‍රතිශතය ඉහළ යන විට එන්සයිමයක් මඟින් මෙට්-හිමොග්ලොබීන් නැවත සාමාන්‍ය හිමොග්ලොබීන් බවට හරවයි. එහෙත්, මේ එන්සයිමය නිපදවීමට උදවුවන සක්‍රිය ජානය අඩු වශයෙන් දෙමවුපියන් දෙදෙනාගෙන් එක් අයෙකුගෙන්වත් නොලැබුණු විට ඉහත පරිවර්තනය නිසි පරිදි සිදු නොවීම නිසා මෙට්-හිමොග්ලොබීන් ප්‍රතිශතය විශාල ලෙස ඉහළ යාමෙන් ඔවුන්ගේ රුධිරය නිල්-දුඹුරු පැහැයක් ගනී. ඒ හේතුවෙන් ඔවුන්ගේ හමද නිල් පැහැ වේ.

දැන් මෙට්-හිමොග්ලොබිනීමියා ලෙස හැඳින්වෙන සිරුරේ මෙට්-හිමොග්ලොබීන් ප්‍රතිශතය ඉහළ යාම ජානමය නොවන වෙනත් හේතු මතද ඇති විය හැකි තත්ත්වයක් වන අතර ඒ හේතුවෙන් වෙනත් සෞඛ්‍ය ප්‍රශ්න ඇති විය හැකිය. මෙට්-හිමොග්ලොබිනීමියාව ජාන වලින් උරුම කරගත් නිල් පැහැ ෆියුගේට් වරුන්ට මේ තත්ත්වය නිසා වෙනත් ශාරීරික රෝගී තත්ත්වයන් ඇති නොවුනත්, ඔවුන්ගේ පසු පරම්පරා වල ඇතැම් අයට මෙය මානසික ප්‍රශ්නයක් විය.

ක්‍රිස්තු වර්ෂ 1960 වසරේදී කෙන්ටකි සරසවියේ සේවයට ගිය රුධිරවේදියෙකු වූ මැඩිසන් කැවීන්ට ට්‍රබල්සම් ක්‍රීක්හි නිල් පැහැ මිනිසුන් ගැන අසන්නට ලැබුණේය. මේ ගැන වැඩිදුර තොරතුරු සොයමින් සිටි ඔහුගේ චිකිත්සාගාරයට එක් දිනක් හදිසියේම නිල් පැහැ පිරිමියෙකු හා කාන්තාවක පැමිණියෝය. ඒ සොයුරු සොයුරියන් වූ පැට්‍රික් රිචී හා රේචල් රිචීය. පළමුව, ඔවුන්ගේ හදවත් හා පෙනහළු ක්‍රියාකාරීත්වය පරීක්ෂා කළ ඔහුට ඒවායේ වැරැද්දක් නොපෙණුනේය. පසුව, ඔවුන්ගේ රුධිර සාම්පල පරීක්ෂා කළ මැඩිසන් කැවීන්ට ඔවුන්ගේ සිරුරු වල නිල් පැහැයට හේතුවන රුධිරයේ අධික මෙට්-හිමොග්ලොබින් සාන්ද්‍රනයත්, එයට හේතුවන එන්සයිම හීනතාවයත් සොයාගත හැකි විය.

විසෙන් විස නසන්නාක් මෙන් නිල් පැහැ ෆියුගේට්ලාගේ නිල් පැහැය නැති කරන්නට උදවු වුණේද තවත් නිලකි. ඒ මෙතිලීන් බ්ලූය. මෙතිලීන් බ්ලූ සිරුරට එන්නත් කිරීමෙන් පසුව පැට්‍රික් හා රේචර් සොයුරු සොයුරියෝ ක්ෂණිකවම රෝස පැහැති වූහ. එහෙත්, සිරුරෙන් මෙතිලීන් බ්ලූ ඉවත් කරන නිසා ඔවුන්ට දිනපතාම මෙතිලින් බ්ලූ පෙති වශයෙන් ගන්නට විය. මෙතිලීන් බ්ලූ ගන්නා විට ඔවුන්ගේ මුත්‍රාද නිල් පැහැයට හැරුණු අතර ඇතැම් නිල් පැහැ ෆියුගේට්ලා මෙය විස්තර කර ඇත්තේ බෙහෙත් වලින් සිය සිරුරේ නිල් පැහැය දිය කර හැරීමක් වශයෙනි.

නිල් පැහැ ෆියුගේට්ලා ආවාහ විවාහ හරහා මිශ්‍ර වීම නිසා නිලීන ජාන දෙකක් එකතු වීමේ ඉඩකඩ අඩු වී ගිය අතර දැන් නිල් පැහැ ෆියුගේට්ලා ඇමරිකාවේ දකින්නට නැත. එහෙත්, මේ නිලීන ජානය රැගෙන යන වාහකයින් සිටින නිසා එවැනි දෙදෙනෙකු එකතු වූ විටක නැවතත් නිල් පැහැ දරුවෙකු බිහි වන්නට ඉඩ තිබේ.

දුලබ මිනිස්කම

උපත් පාලනය හා ගබ්සාව ගැන කතා කරන්නට පෙර උපත ගැන කතා කළ යුතුය. උපත ගැන කතා කරන්නටනම් ඉපදෙන පුද්ගලයෙක් සිටිය යුතුය. පුද්ගල අයිතිවාසිකම් ගැන කතා කළ හැක්කේද පුද්ගලයා යනු කවුදැයි අර්ථදැක්වීමෙන් පසුවය. පුද්ගල අයිතිවාසිකම් ඇති පුද්ගලයෙකු යනු කිසියම් කාලයකට හා සමාජයකට සාපේක්ෂ සම්මතයක් පමණක් බව අපි පෙර පැහැදිලි කරගත්තෙමු. මෙසේ පුද්ගලයකු බවට පත් වන තැනැත්තාගේ මූලික අවස්ථාවක් තිබේනම් එය කුමක්ද?

බොහෝ සමාජ වල සම්මතය අනුව හා නීතිය අනුව මේ මූලික අවස්ථාව දරුවෙකු මවුකුසෙන් එළියට පැමිණ ස්වාධීන ජීවියෙකු බවට පත් වන අවස්ථාවයි. එහෙත් මේ සඳහා වෙනස් සම්මත භාවිතා කරන සමාජ හා නීති ක්‍රමද තිබේ. ඒ වෙනස් සම්මත අමතක කර ප්‍රමුඛ සම්මතය අනුව ගියහොත්, යම් කිසිවෙකු මවු කුසෙන් එළියට පැමිණි දරුවෙකු මරා දැම්මොත් එය සැලකෙන්නේ මනුෂ්‍ය ඝාතනයක් වශයෙනි. එහෙත්, ඊට පෙර මවුකුස තුළදී ඒ දරුවා මරා දැම්මොත් එය හඳුන්වන්නේ ගබ්සාවක් වශයෙනි. ගබ්සාවක් ඇතැම් විට මනුෂ්‍ය ඝාතනයක් ලෙස සැලකෙන්නට පුළුවන.

ලංකාවේ නීතිය ගත්තත් මවුකුසේ සිටින දරුවෙකු හා මවුකුසෙන් එළියට පැමිණි දරුවෙකු අතර නීතිමය ලෙස විශාල වෙනසක් තිබේ. කිසියම් ගර්භණී කාන්තාවක් දරු උපතකට මොහොතකට පෙර විවාහ වුවහොත්, අදාළ කාන්තාව සමඟ විවාහ වන පුද්ගලයා ස්වයංක්‍රීය ලෙසම ඉපදෙන දරුවාගේ නීත්‍යානුකූල බවට පියා බවටද පත් වේ. එහෙත්, ඒ දරුවාව සිසේරියන් ශල්‍ය කර්මයක් මඟින් ටික වෙලාවකට පෙර එළියට ගත්තේනම් එය එසේ නොවේ.

අද මෙන් සිසේරියන් ශල්‍යකර්ම මඟින් නියමිත දිනට සැලකිය යුතු තරම් කලින් දරුවකු මවුකුසෙන් එළියට ගන්නට හැකියාවක් නොතිබුණු, දරු උපතක් සිදුවන මොහොත බොහෝ දුරට අහඹු දිනයක් හා වෙලාවක් වූ කාලයේදීද උපතක් සිදුවන අවස්ථාව කුමක්ද යන ගැටලුව තිබුණේය. ඇතැම් අය මේ අවස්ථාව පෙකණි වැල කපන අවස්ථාව ලෙසත්, තවත් අය දරුවාගේ හිස එළියට පැමිණි වෙලාව ලෙසත්, තවත් අය දරුවා මුලින්ම හුස්මගත් වෙලාව ලෙස හෝ මුලින්ම හඬන ලද මොහොත ලෙසත් සැලකුවේය. වෛද්‍යවිද්‍යාවේ දියුණුව සමඟ දරුවකු ඉපදෙන මොහොත හඳුනාගැනීම වඩාත් සංකීර්ණ වී ඇත. ඒ නිසා, ගබ්සාවක් හා මිනීමැරුමක් ඉරක් ගසා වෙන් කිරීමද සම්මතය මත මිස "නිවැරදි ලෙස" කිරීම අසීරු දෙයකි.

ගබ්සාව හා උපත් පාලනය වෙන් කරන ඉරද මේ ආකාරයේම අවිනිශ්චිත ඉරකි. ඒ ගැන කතා කිරීමට පෙර දරු උපත මෙන්ම අවිනිශ්චිත සංකල්පයක් වන දරුවකු පිළිසිඳගැනීම යනු කුමක්දැයි විමසිය යුතුය.

දරුවෙකු පිළිසිඳගැනීම සඳහා පිරිමියෙකුගේ ශුක්‍රාණුවක් හා ගැහැණියකගේ ඩිම්බයක් එකතු විය යුතුය. සරල ලෙස මෙසේ කිවුවත් මෙයද ඉතා සංකීර්ණ ක්‍රියාවලියකි.

වසර දෙතුන් දහසකට පෙර සිටම මිනිසුන්ට අහසේ ඇති විවිධ ග්‍රහ වස්තූන්ගේ පිහිටීම් ඒවා නොපෙනෙන දවල් කාලයේදී පවා හරියටම කියන්නට පුළුවන් වූ දැනුමක් තිබුණේය. එහෙත්, දරු උපතක් සිදුවන ආකාරය ගැන මිනිසුන් ඉතා මෑතක් වන තුරුම නිවැරදිව දැන සිටියේ නැත. මේ හා අදාළ දැනුම දැනටත් අලුත් වෙමින් පවතින දැනුමකි.

මිනිස් දරුවකු බිහි කරන්නට අවශ්‍ය වන්නේ එක් ඩිම්බයක් හා එක් ශුක්‍රාණුවක් පමණි. එහෙත්, පිරිමියෙකු සිය ජීවිත කාලය තුළ ශුක්‍රාණු බිලියන 500කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් නිපදවයි. මේ විශාල ශුක්‍රාණු ප්‍රමාණයෙන් අවසානයේදී ප්‍රයෝජනයට ගැනෙන්නේ සාමාන්‍ය වශයෙන් ශුක්‍රාණු දෙකකට මදක් වැඩි ප්‍රමාණයක් පමණි. පිරිමියෙකුගේ ජීවිත කාලය ඇතුළත ඔහුගේ සිරුරේ නිපදවෙන ශුක්‍රාණුවක් මිනිසෙකු බිහි කිරීමට දායක වීමට ඇති සම්භාවිතාව ඉතාම අඩු එකක් වන අතර ඉතිරි ශුක්‍රාණු සියල්ල කිසියම් හෝ පෙර අදියරකදී විනාශ වී යයි. කිසියම් කටයුත්තක් සඳහා පෘථිවිය මත ජීවත් වන මිනිසුන් සියලු දෙනා අතරින් අහඹු ලෙස එක් අයෙක් පමණක් ඉතිරිව අනෙක් සියලු දෙනා මරණයට පත් වන ව්‍යසනයකදී එසේ ඉතිරි වන පුද්ගලයා ඔබ වන්නට ඇති සම්භාවිතාව ශුක්‍රාණුවක් ඩිම්බයක් සමඟ එකතු වීමට ඇති ඉඩකඩ මෙන් 30 ගුණයක් පමණ වේ.

පිරිමියෙකු ශුක්‍රාණු මුදා හරින එක අවස්ථාවකදී වුවත් ශුක්‍රාණු මිලියන 50ක පමණ සිට බිලියනයක් පමණ දක්වා ප්‍රමාණයක් මුදා හරී. ඒවා අතරින් එකකට වැඩි ප්‍රමාණයක් මිනිස් කළලයක් බිහිකරන්නට දායක වන්නේ ඉතාම කලාතුරකින් පමණි. මේ තරම් තරඟකාරී තේරීමක් සිදුවන්නේ වඩාත්ම හොඳ මිනිස් කළල බිහි කිරීම සඳහා සිදුවන ස්වභාව ධර්මයේ උපක්‍රමයක් වශයෙනි. පිරිමියෙකු එක් වර මුදාහරින ශුක්‍රාණු සෛල ගණන මෙතරම් විශාල ප්‍රමාණයක් වී ඇත්තේ පරිණාමය සිදුවන ආකාරයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙසිනි.

ගැහැණියකගේ යෝනි මාර්ගය, ගැබ් ගෙල හා ගර්භාෂය පසුකර පැලෝපීය නාලය කරා ගමන් කරන ශුක්‍රාණු වලින් විශාල ප්‍රමාණයක් මේ දුෂ්කර ගමනේදී ඩිම්බයක් හමුවන්නට පෙර විනාශ වී යයි. ඇතැම් ඒවා වැරදි පාරක ගොස් හෝ අතරමඟ හිරවී විනාශ වෙයි. පිරිමියෙකු වරකට මුදා හරින ශුක්‍රාණු ප්‍රමාණය වැඩි වන තරමට ඒවායින් එකක් ඩිම්බයක් සමඟ එකතු වී කළලයක් බවට පත් වීමේ ඉඩකඩ වැඩිවේ. ඒ නිසා, කිසියම් හෝ  ජාන විකෘතියක් නිසා වෙනත් පිරිමින්ට වඩා වැඩි ශුක්‍රාණු ප්‍රමාණයක් මුදාහරින පිරිමින්ට වැඩි දරුවන් ප්‍රමාණයක් බිහිකරන්නට හැකිවේ. ඔහුගෙන් මෙසේ බිහිවන පිරිමි දරුවන්ටද පියාගේ ජාන නිසා මේ හැකියාවම ලැබුණොත් ඔවුන්ටද වෙනත් අයට වඩා වැඩි දරුවන් ප්‍රමාණයක් බිහි කරන්නට අවස්ථාව ලැබේ. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස පරම්පරාවෙන් පරම්පරාවට ජනගහණයේ සිටින වැඩිපුර ශුක්‍රාණු මුදාහරින පිරිමින් වැඩි වී අවසානයේදී එය සාමාන්‍ය තත්ත්වය බවට පත් වේ.

තවත් කලක් යද්දී මේ අය අතරෙන් එක් පිරිමියෙකුට නැවතත් ජාන විකෘතියක් නිසා වෙනත් පිරිමින්ට වඩා වැඩි ශුක්‍රාණු ප්‍රමාණයක් මුදාහැරීමේ හැකියාවක් ලැබේ. කලින් ක්‍රියාවලියම පුනරාවර්තනය වීම නිසා ජනගහණයේ පිරිමියෙකු විසින් මුදාහරින ශුක්‍රාණු ප්‍රමාණය තවත් වැඩි වේ.

මිනිස් පිරිමියෙකු දරුවෙකු බිහි කිරීමේ සම්භාවිතාව තනිකරම රඳා පවතින්නේ ඔහු විසින් වරකට මුදා හරින ශුක්‍රාණු ප්‍රමාණය මතනම් පරිණාමයේ නීති අනුව සිදුවිය යුත්තේ කාලයක් යද්දී ඉතා විශාල වෘෂණ කෝෂ සහිත මිනිසුන් බිහි වීමයි. එහෙත්, මිනිස් පිරිමියෙකු වරකට මුදා හරින ශුක්‍රාණු ප්‍රමාණය ඔහුගේ ජාන සහිත ජනිතයෙකු බිහි වීමේ සම්භාවිතාව තීරණය කරන එකම සාධකය නොවේ. සංස්කෘතික සාධක ඇතුළු වෙනත් හේතු නිසා සෑම පිරිමියෙකුටම ගැහැණුන් සමඟ එකතු වීමට සමාන අවස්ථා නොලැබේ. මෙය වෙනත් සතුන්ටද පොදු දෙයකි.

ගෝරිල්ලන් රංචුවක ගැහැණු ගෝරිල්ලන් සියල්ලන්ම සමඟ වාගේ සංසර්ගය කිරීමේ අවස්ථාව ලැබෙන්නේ රැළේ නායකයාට වන අතර අනෙක් බොහෝ ගෝරිල්ලන්ට ඒ සඳහා කිසිදු අවස්ථාවක් නොලැබේ. ඒ නිසා, ගෝරිල්ලන් හා අදාළව ගත් විට ජනිතයන් බිහි කිරීමේදී වඩා වැදගත් වන්නේ වරකට මුදා හරින ශුක්‍රාණු ප්‍රමාණය නොව රැළේ නායකයා වීමට ඇති ඉඩකඩයි. ඒ අවස්ථාව ඉහළ නංවන්නේ ශරීර ප්‍රමාණය වැනි දේ තීරණය කරන වෙනත් ජානයි.

එහෙත්, වඩා "සමාජවාදී" සංස්කෘතියක් ඇති චිම්පන්සින් අතර තත්ත්වය වෙනස්ය. බොහෝ පිරිමි චිම්පන්සින්ට ගැහැණු චිම්පන්සියක සමඟ එකතු වීමට අවස්ථාවන් ලැබෙන නිසා වරකට මුදා හරින ශුක්‍රාණු ප්‍රමාණය වඩා වැදගත් සාධකයක් වෙයි. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස චිම්පන්සින්ගේ වෘෂණ කෝෂ ශරීර ප්‍රමාණයට අනුපාතිකව ගෝරිල්ලන්ගේ මෙන් පහළොස් ගුණයක් විශාලය. මිනිසුන් සිටින්නේ චිම්පන්සින් හා ගෝරිල්ලන් අතර තැනකය.

කෙසේ වුවද වැදගත්ම කරුණ වන්නේ වැඩිහිටි මිනිස් පිරිමියෙකු ජීවිත කාලය තුළ නිරන්තරව නිපදවන ශුක්‍රාණු විශාල ප්‍රමාණයෙන් එකක් දරුවෙකු බිහි කිරීමට දායක වන විට තවත් ශුක්‍රාණු බිලියන 250කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් විනාශ වන බවයි. මිනිස් පිරිමියෙකුගේ ශුක්‍රාණුවක් ජනිතයෙකු බිහි කිරීමට දායක වීමේ සම්භාවිතාව එතරම්ම අඩුය.

උපන් අලුත මිනිස් පිරිමියෙකුගේ සිරුරේ ශුක්‍රාණු සෛල හැදෙන්නේ නැත. එය සිදුවන්නට පටන් ගන්නේ වයස අවුරුදු 10-12 පමණ වන විටය. එතැන් සිට මිය යන තුරුම වාගේ මිනිස් පිරිමියෙකුගේ සිරුර ශුක්‍රාණු සෛල නිපදවයි.

ශුක්‍රාණු සෛලයක් නිර්මාණය වීම හා පරිණත වීම (මෙහි විස්තර නොකරන) අදියර හතරකදී පමණ සිදුවන සංකීර්ණ කාර්යයක් වන අතර මේ සඳහා දින 63-75 ක පමණ කාලයක් ගත වේ. මේ කාලය ඇතුළත ඩිම්බයක් කරා යන අසීරු චාරිකාව අරඹන්නට ශුක්‍රාණු සෛල පුහුණු වෙයි. මෙසේ පරිණත වූ ශුක්‍රාණුවක් මුදා හරිනු ලැබුවහොත් ප්‍රසස්ත තත්ත්වයන් යටතේ එයට දින 5-6 ක පමණ දක්වා වන කාලයක් ජීවත් විය හැකිය. මුදාහරිනු නොලැබුවහොත් සති 2-3 කින් පමණ පසුව එය විනාශ වන අතර එහි අඩංගු ද්‍රව්‍ය ප්‍රතිචක්‍රීකරණය වේ. මේ අනුව ශුක්‍රාණුවක සම්පූර්ණ ජීවිත කාලය මාස තුනකට පමණ සීමා වේ. වැඩිහිටි මිනිස් පිරිමියෙකුගේ සිරුර තුළ ශුක්‍රාණු විශාල ප්‍රමාණයක් අඛණ්ඩව සෑම මොහොතකම නිපදවීමට අවශ්‍ය වන්නේ ඒ නිසාය.

වැඩිහිටි පිරිමියෙකු එක වර මුදා හරින ශුක්‍රාණු එකතුවක ශුක්‍රාණු සෛල මිලියන 40-1500ක් පමණ තිබිය හැකි වුවත් බොහෝ විට මෙය මිලියන 100-300 අතර ප්‍රමාණයකි. මේ සියළු ශුක්‍රාණු සෛල සමාන නැත. එක් ශුක්‍රාණු සෛලයක තිබෙන්නේ පිරිමියෙකුගේ වර්ණදේහ යුගල 23න්, එනම් වර්ණදේහ 46න් 23ක් පමණි. ඒ නිසා එකම පිරිමියෙකුගේ ශුක්‍රාණු අතර ජානමය ලෙස වෙනස් ශුක්‍රාණු වර්ග අඩු වශයෙන් 8,388,608ක් තිබේ. මීට අමතරව විවිධ විකෘතීන් සහිත අසාමාන්‍ය ශුක්‍රාණු සෛල වර්ග විශාල ප්‍රමාණයක්ද තිබිය හැකිය. මේ සංඛ්‍යා සැසඳූ විට පෙනෙන පරිදි පිරිමියෙකු එක වරකදී මුදාහරින ශුක්‍රාණු අතර වුවද ජානමය ලෙස සමාන ශුක්‍රාණු 5-180 අතර ප්‍රමාණයක් තිබිය හැකිය.

කෙසේවුවද එකම වර්ණදේහ සංයුතියකින් යුතුව හැදෙන ශුක්‍රාණු වුවද භෞතික වශයෙන් එකිනෙකට සමාන නැත. ශුක්‍රාණු සෛල වලින් 90%ක් පමණම වලිගය නැති, හිස් දෙකක් සහිත, වලිග පැටලුණු ආදී විවිධ හේතු නිසා ඩිම්බයක් සොයා පිහිනිය හැකි තත්ත්වයක නොපවතී. ඒවා කෙටි කලකින් විනාශ වී යයි.

ශුක්‍රාණුවක දිගට සාපේක්ෂව එයට ඩිම්බයක් සොයා පීනන්නට ඇති දුර සමාන කළ හැක්කේ මිනිසෙකු සැතපුම් 3-4 ක පමණ දුරක් පිහිනීමටය. ශුක්‍රාණු සෛල අතර සිටින දක්ෂම පිහිනුම්කරුවෙකුට මිනිත්තු 45ක පමණ කාලයකදී මේ දුර පිහිනිය හැකි අතර එතරම් දක්ෂ නැති පිහිනුම්කරුවෙකුට මේ සඳහා පැය 12ක පමණ කාලයක් ගත වේ. එහෙත්, මේ ගමන සම්පූර්ණ කරන්නේම සීමිත පිහිනුම්කරුවන් පිරිසක් පමණි.

ශුක්‍රාණු සම්බන්ධ තත්ත්වය මෙසේනම් ඩිම්බ සම්බන්ධ තත්ත්වය කුමක්ද? සෑහෙන තරම් ප්‍රචලිත අදහසක් වන්නේ ශුක්‍රාණු අති විශාල ප්‍රමාණයක් ඩිම්බයක් අයිති කර ගන්නට තරඟ කර අවසානයේදී ඒ අතරින් එක් ශුක්‍රාණුවක් තරඟය ජය ගන්නා බවයි. කෙසේවුවද, මෙය ලොකු කතාවක එක් කොටසක් පමණි.

ශුක්‍රාණු හා ඩිම්බ අතර මූලික වෙනස්කම් ගණනාවක් තිබේ.

පළමුව, මිනිස් ගැහැණියකගේ ඩිම්බයක් නිපදවී පරිණත වීමට වසර 10-50 ක පමණ දීර්ඝ කාලයක් ගත වේ. ඩිම්බයක් පරිණත කර මුදාහැරීම සඳහා අවශ්‍ය වන මූල සෛල නිශ්චිත ප්‍රමාණයක් මිනිස් ගැහැණියකගේ සිරුරේ උපදින විටම පිහිටා තිබේ. මේ හැර මිනිස් පිරිමින්ගේ ශුක්‍රාණු සෛල මෙන් ඩිම්බ සෛල පසුව අලුතින්ම හැදෙන්නේ නැත. (වසර පණහක් පමණ තිස්සේ පිළිගැනෙන මේ ප්‍රවාදය ඇතැම් මෑතකාලීන පර්යේෂණ වලින් අභියෝගයට ලක්වී ඇතත් මා මේ ලිපියේදී ඒ කෙරෙහි  අවධානය යොමු කරන්නේ නැත.)

මිනිස් ගැහැණියක උපදින විට ඇගේ සිරුරේ නොමේරූ ඩිම්බ (වඩා නිවැරදිව එහි මූල අවස්ථාවක්) මිලියන 1-2 ක් පමණ ප්‍රමාණයක් තිබුණත් මේ සෛල විශාල ප්‍රමාණයක් වැඩිවිය පැමිණෙන්නටද පෙර ස්වභාවික ලෙසම විනාශ වී යයි. මිනිස් ගැහැණියක වැඩි විය පැමිණෙන විට ඇගේ සිරුරේ තිබෙන්නේ මේරූ ඩිම්බ බවට පත් වීමේ හැකියාවක් ඇති සෛල ආසන්න වශයෙන් ලක්ෂ 2-4 ක පමණ ප්‍රමාණයක් පමණි. වැඩිවිය පැමිණීමෙන් පසුවද මේරූ ඩිම්බ බවට පත් වීමේ හැකියාවක් ඇති සෛල විශාල ප්‍රමාණයක් මේ අයුරින් සෑම මසකම දිගින් දිගටම විනාශ වෙයි. මේ කරුණට උපත් පාලනය, ගර්භණී වීම හෝ නොවීම, සංසර්ගයේ යෙදීම හෝ නොයෙදීම, මාස් ශුද්ධිය සිදුවීම හෝ නොවීම ආදියේ සම්බන්ධයක් නැත.

මිනිස් ගැහැණියකගේ වයස අවුරුදු පණහක පමණ වන විට ඇයට උපතින් හිමි වුනු ඩිම්බ මිලියන දෙකම, එසේ නැත්නම් වැඩිවිය පැමිණෙන විට ඉතිරිව තිබුණු ලක්ෂ තුනම, විනාශ වී අවසන්ය. මෙය සිදුවන නිශ්චිත වයස කාන්තාවකට උපතින් උරුම වූ ඩිම්බ ගණන මත තීරණය වන අතර ඒ අනුව වසර පහක් හෝ හයක් එහා මෙහා වන්නට පුළුවන. කෙසේවුවද, ආසන්න වශයෙන් වසර පණහකදී පමණ මිනිස් ගැහැණියකගේ සිරුරේ ඇති ඩිම්බ ප්‍රමාණය අවසන් වන අතර ඉන් පසුව ඇයට දරුවන් බිහිකිරීමට දායක විය නොහැකිය.

මිනිස් ගැහැණියක විසින් උපතින් උරුම කර ගන්නා මිලියන දෙකක් පමණ වන ඩිම්බ සෛල වලින් මේරූ ඩිම්බ බවට පත්ව මාස්පතා මුදා හරිනු ලැබ දරුවකු බිහි කිරීමට දායක වීමේ ඉඩක් ලබන්නේ ඩිම්බ 400-500 අතර ප්‍රමාණයක් පමණි.

මිනිස් පිරිමියෙකුට මෙන්ම මිනිස් ගැහැණියකටද ජානමය ලෙස එකිනෙකෙන් වෙනස් ඩිම්බ වර්ග 8,388,608ක් නිපදවිය හැකි වුවත් ගැහැණියක උපදින විට ඇගේ සිරුරේ ඇති ඩිම්බ ප්‍රමාණයද එයින් හතරෙන් එකක් පමණක් නිසා ජානමය ලෙස සමාන ඩිම්බ දෙකක් අහඹු ලෙස ඇති වීමට ඉඩක් නැති තරම්ය. මේ නිසා, එකම මවකගේ සම-නිවුන් නොවන දරු දෙදෙනෙකුට ඇයගෙන් සමාන වර්ණදේහ ලැබෙන්නට ඉඩක් නැති තරම්ය.

එක් මිනිස් පිරිමියෙකු හා එක් මිනිස් ගැහැණියක විසින් බිහි කළ හැකි ජානමය ලෙස වෙනස් දරුවන් වර්ග ගණන අඩුම වශයෙන් 70,368,744,177,664කි. එනම් බිලියන හැත්තෑ දහසකට අධික සංයෝජන ප්‍රමාණයකි. මෙයට සාමාන්‍ය නොවන විකෘති ජාන සැකසුම් විශාල ප්‍රමාණයක්ද එකතු විය යුතුය. පෘථිවිය මත කෙදිනක හෝ ජීවත්ව සිට ඇති මිනිසුන් ගණන බිලියන සීයකට මඳක් වැඩි ප්‍රමාණයකි. ඒ නිසා, එක මවකගේ දරුවන් ලෙස සම-නිවුන් දරුවන් තරමට සමාන දරුවන් දෙදෙනෙකු කිසිදු කලෙක බිහිව තිබෙන්නට ඉඩක් නැතැයි සැලකිය හැකිය.

මෑතකදී අසන්නට ලැබුණු කතාවකට අනුව ඇතැම් අය සිතා සිටින පරිදි සෑම මිනිසෙකුම එකිනෙකාගෙන් වෙනස් වුවත් අලින්ගේ එවැනි වෙනසක් නැති අතර කොයි අලියාත් සමානය. මෙය වැරදි අදහසකි. මිනිසුන්ගේ වර්ණදේහ යුගල 46ට සාපේක්ෂව අලින්ට වර්ණදේහ යුගල 56ක් ඇති අතර ඒ නිසා එකම අලි ජෝඩුවකගේ ශුක්‍රාණුවක් හා ඩිම්බයක් එකතු වීමෙන් හැදෙන්නට ඉඩ ඇති ජානමය ලෙස වෙනස් අලි පැටවුන් ගණන පමණක් 72,057,594,037,927,936කි. මේ අනුව අලි ජෝඩුවකගේ පැටවුන්ට තිබිය හැකි ජාන විවිධත්වය මිනිස් යුවලකගේ දරුවන්ට තිබිය හැකි ජාන විවිධත්වය මෙන් දහස් ගුණයකි. සෑම අලියාම එක ලෙස පෙනීම අපේ ඉන්ද්‍රිය පද්ධතියේ ඇති සීමාවක් මිස අලින්ගේ විවිධත්වය අඩුකමේ ප්‍රශ්නයක් නොවේ. මේ වැරැද්ද පෙන්වා දුන්නත් ඒ හේතුව නිසා අලින්ට රට භාර දී මිනිසුන් ඉවත් විය යුතුයැයි අප යෝජනා කරන්නේ නැත.

ශුක්‍රාණු හා ඩිම්බ එකතු වී පිළිසිඳගැනීමක් සිදුවන ආකාරයත්, විවිධ උපත් පාලන උපක්‍රම මඟින් එයට බාධා පමුණුවන ආකාරයත් ගැන කතා කිරීම අපි පසු ලිපියකට ඉතිරි කරමු.

දැනට කියන්නට තිබෙන්නේ මිනිස් උපතක් යනු කෙතරම් දුර්ලභ දෙයක්ද යන්නයි. ඔබේ ජීව විද්‍යාත්මක මවගෙන් හා පියාගෙන් බිහිවිය හැකිව තිබුණු භෞතික ලක්ෂණ වලින් එකිනෙකාට වෙනස් දරුවන් ගණන බිලියන හැත්තෑ දහසකට අධිකය. මේ අතරින් එක් අයෙක්, හත් අට දෙනෙක් හෝ වැඩිම වුනොත් දහ පහළොස් දෙනෙක් මිනිස් දරුවන් ලෙස බිහිවන විට, ඔබේ මවට හා පියාට දාව ඉපදීමේ කිසියම් සම්භාවිතාවක් තිබුණු, ඔබේ පවුලේ සාමාජිකයින්ට වඩා වෙනස් භෞතික ශරීර සහිත ඔබේ සොහොයුරන් හෝ සොහොයුරියන් බිලියන හැත්තෑ දහසක් මෙලොවට බිහි වී නැත.

ස්වභාව ධර්මය අලුත් මිනිසෙකු බිහි කරන්නේ මේ තරම් විශාල තේරීමක් කරමිනි. ඔබව නිර්මාණය වීමට දායක වූ ඩිම්බය ඔබේ මව ඉපදෙන විට ඈ සතු වූ ඩිම්බ මිලියන දෙකකින් එකකි. ඔබව නිර්මාණය වීමට දායක වූ ශුක්‍රාණුව ඔබේ පියා ඔහුගේ ජීවිත කාලය තුළ නිපදවන ශුක්‍රාණු බිලියන 500කින් එකකි. ඔබට ඔවුන්ගෙන් ලැබුණු වර්ණදේහ යුගල 23, එසේ ලැබිය හැකිව තිබුණු විවිධ වර්ණදේහ යුගල ට්‍රිලියන 70කින් එකකි. ලෝකයේ ඕනෑම අහඹු පුද්ගලයෙක් ඇමරිකාවේ ජනාධිපති වීමට ඇති ඉඩකඩ ඔබේ භෞතික සිරුර ඔබට හිමිවන්නට තිබුණු ඉඩකඩට වඩා දසදහස් ගුණයකින් වැඩිය. සෑම මිනිසෙකුම සුවිශේෂී පුද්ගලයෙකු වන්නේ එබැවිනි.

(Image: http://www.soc.ucsb.edu/sexinfo/article/biological-steps-becoming-pregnant)

පුද්ගල අයිතිවාසිකම් හා ගබ්සාව

ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය කාන්තාවන්ගේ ගබ්සා අයිතිය පිළිගත් රටකි. එයින් දළ වශයෙන් අදහස් වන්නේ ඇමරිකාවේ සෑම ප්‍රාන්තයකදීම නීත්‍යානුකූල ලෙස ගබ්සා කර ගැනීමට ඉඩක් ඇති බවයි. කෙසේ වුවද, බොහෝ ප්‍රාන්ත වල මේ ගබ්සා අයිතිය කිසියම් ආකාරයකින් නියාමනය වේ. ඊට අමතරව ගබ්සා කිරීමට නීතිමය නොවන බාධාවන්ද තිබේ.

ගබ්සා හා අදාළව ඇමරිකාවේ දැන් පවතින නීතිමය තත්ත්වය තීරණාත්මක ලෙස වෙනස් වුණේ 1973 වසරේදී ඇමරිකානු ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය විසින් ලබාදුන් නඩු තීන්දුවකින් පසුවය. ඒ වන විට ඇලස්කාව, වොෂින්ටන්, හවායි වැනි ප්‍රාන්ත කිහිපයක කාන්තාවකගේ ඉල්ලීම මත කරන ගබ්සා නීත්‍යානුකූල වුවත්, රටේ ප්‍රාන්ත වැඩි ප්‍රමාණයක එය නීති විරෝධී කටයුත්තක් විය. ප්‍රාන්ත තිහකම කවර ආකාරයක ගබ්සාවක් වුවද නීති විරෝධී වූ අතර ටෙක්සාස් වැනි තවත් ප්‍රාන්ත ගණනාවක ගබ්සාවට ඉඩ ලැබුණේ මවගේ ජීවිතයට අනතුරක් ඇත්නම් පමණි.

පෙර කී නඩු තීන්දුවෙන් පසු ඒ වන විට පැවති තත්ත්වය කණපිට හැරුණේය. ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය විසින් තීරණය කළේ ඇමරිකාවේ ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාව මඟින් තහවුරු කර ඇති පුද්ගල අයිතියේ කොටසක් ලෙස සැලකිය හැකි කාන්තාවකට අනවශ්‍ය ගැබක් ගබ්සා කිරීමට ඇති අයිතිය වළක්වමින් නීති පැනවීමේ අයිතියක් ප්‍රාන්ත රාජ්‍යයන්ට නැති බවයි.

ඉහත නඩු තීන්දුව ලබා දීමේදී පදනම් කරගත් එක් සිද්ධාන්තයක් වූයේ නූපන් දරුවෙකු "පුද්ගලයෙකු" ලෙස සැලකිය නොහැකි බැවින් ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවෙන් පුද්ගලයෙකුට ලැබෙන ජීවත් වීමේ අයිතිවාසිකම මවගේ ගර්භාෂයෙන් පිටත ස්වාධීන පැවැත්මක් තිබිය නොහැකි, අඩු වයසක දරුගැබකට අදාළ නොවන බවයි. මේ කාලය වෙද්දී අඩු වශයෙන් සති 27ක්වත් සම්පූර්ණ නොකළ ගැබක් ගර්භාෂයෙන් පිටතදී ජීවත් කරවීමේ හැකියාවක් නොතිබුණේය.   

වෛද්‍ය විද්‍යාවේ දියුණුවත් සමඟ සති 24 පමණ වයසැති දරු ගැබක් වුවද සැලකිය යුතු තරම් ඉහළ සම්භාවිතාවකින් ගර්භාෂයෙන් පිටත ජීවත් කරවිය හැකි වීම නිසා මුල් නඩු තීන්දුව අනුව ගබ්සා කිරීමට ඉඩ ලැබුණු කාලය පසුව වෙනත් නඩු තීන්දුවකින් පහත හෙලුනත්, 1973 තීන්දුව අනුව ගබ්සා කිරීමට ඉඩ දීමේදී සලකා බැලිය යුතු නිර්ණායකය ලෙස හඳුනා ගැනුණු "වෛද්‍යාධාර ලබමින් හෝ ගර්භාෂයෙන් පිටත ජීවත් වීමේ හැකියාව (Fetal viability)" යන සිද්ධාන්තය වෙනස් වුණේ නැත.

ගබ්සාව පිළිබඳ ඇමරිකානු ජනමතය අද වන විටද දෙපැත්තකට බෙදී ඇත. අතරමැදි අදහස් දක්වන්නන්ද යම් පිරිසක් සිටියත් බොහෝ දෙනෙකු එක්කෝ ගබ්සාවට මුළුමනින්ම විරුද්ධය. නැත්නම් පක්ෂය.

ගබ්සාවට පක්ෂ අය කාන්තාවකට ඇගේ සිරුර ගැන තීරණ ගැනීමට ඇති අයිතිය වෙනුවෙන් පෙනී සිටින අතර විරුද්ධ අය කළලයකට වර්ධනය වී පුද්ගලයෙකු ලෙස ජීවත් වීමට ඇති අයිතිය වෙනුවෙන් පෙනී සිටිති.

ඇමරිකාවේ ගබ්සා විරෝධයට ආගමික පදනමක් තිබුණත් එය ගබ්සාවට එරෙහි වීමේ එකම පදනම නොවේ. ගබ්සාව හා අදාළව මතවාදී ලෙස ඇමරිකානු සමාජය දෙපිල බෙදී සිටීමට ප්‍රධානම හේතුව "අයිතිවාසිකම් හිමි පුද්ගලයා" කවුද යන්න ගැන සියල්ලන්ටම එකඟ විය හැකි තර්කානුකූල පදනමක් නොතිබීමයි.

පුද්ගල අයිතිවාසිකම් යන සංකල්පය මෙන්ම එයට පාදක වන පුද්ගලයා යන සංකල්පයද සමාජ සම්මතයකි. මේ පුද්ගල සංකල්පය සෑම සමාජයකටම හා සෑම කාලයකටම පොදු සංකල්පයක් නොව කිසියම් නිශ්චිත සමාජයක වුවත් කාලයත් සමඟ පරිණාමය වන සංකල්පයකි.

අද බටහිර ප්‍රමුඛ මතය අනුව පූර්ණ අයිතිවාසිකම් හිමි පුද්ගලයෙකු යනු ආසන්න වශයෙන් ගත්තොත් වැඩිහිටි පිරිමියෙකු හෝ වැඩිහිටි ගැහැණියකි. විවාහ වීම, සංසර්ගයේ යෙදීම, මත්පැන් මිල දී ගැනීම හා පානය කිරීම හා ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීම වැනි තීරණ ගැනීමේ අයිතිය ඇත්තේ මේ වැඩිහිටි පිරිමියාට හෝ ගැහැණියටය. ඒ අය අතරින් වුවද, සමාජ විරෝධීයෙකු ලෙස හෝ කිසියම් අවම ශාරීරික හා මානසික යෝග්‍යතාවක් නොමැත්තෙකු ලෙස හඳුනාගත් අයෙකුට මේ අයිතිවාසිකම් සියල්ල ඒ අයුරින්ම හිමි නොවේ.

වැඩිහිටියන් නොවූ උපන් දරුවන්, නූපන් දරුවන්, සමාජ විරෝධීන් ලෙස හඳුනා ගන්නා අය, ශාරීරික හා මානසික රෝගීන්, මෙන්ම ආහාරය පිණිස ඇති කරන, ගෘහාශ්‍රිතව ජීවත් වන හෝ ස්වභාවික පරිසරයේ ජීවත් වන සතුන් සතු විය යුතු සීමිත අයිතිවාසිකම් මොනවාද කියා අවසාන වශයෙන් තීරණය කරන්නේද ඉහත විස්තර කළ පුද්ගල අර්ථකථනයට යටත් වන නිරෝගී, වැඩිහිටි ගැහැණුන් හා මිනිසුන් විසිනි.

ඇමරිකානු සමාජය වැනි සමාජයක් ගත්තත් කලකට පෙර මේ පුද්ගල අයිතිවාසිකම් තිබුණේ නිරෝගී, වැඩිහිටි සුදු පිරිමින්ට පමණි. කළු පිරිමින් හා සුදු හා කළු ගැහැණුන් පූර්ණ අයිතිවාසිකම් සහිත පුද්ගලයින් බවට පත් වුණේද සමාජ පරිණාමයත් සමඟය. එය සිදුවුණේ එවකට "පුද්ගලයින්" නොවූ අදාළ කණ්ඩායම් වල පිරිස් තමන්ගේ අයිතිවාසිකම් වෙනුවෙන් හඬ නැඟීමෙන් පසුවය. මේ ලිපියේ ඇමරිකානු සමාජය ගැන කතා කළත්, මේ බොහෝ කරුණු අඩු වැඩි වශයෙන් වෙනත් සමාජ වලටද පොදුය.

පුද්ගලයෙකුගේ ජීවත් වීමේ අයිතිය ගැන කෙතරම් දුරකට පෙනී සිටින සමාජයක් වුවත් ඇතැම් තත්ත්වයන් යටතේ යමෙකුගේ මේ අයිතිය නැති කිරීමට පැකිලෙන්නේ නැත. ඇමරිකාව තවමත් මරණ දඬුවම ක්‍රියාත්මක කරන රටකි. මරණ දඬුවම අහෝසි කර ඇති ඕනෑම රටක් වුවද සමාජ විරෝධියෙකු සිර කර තබා එවැන්නෙකුට සාමාන්‍ය පරිදි ජීවත් වීමට ඇති අයිතිය සීමා කිරීමට පැකිලෙන්නේ නැත. මෙහිදී අදාළ වන මූලධර්මය වැඩි දෙනෙකුගේ ජීවත් වීමේ අයිතිය වෙනුවෙන්, එයට බාධා කරන  ටික දෙනෙකුගේ ජීවත් වීමේ අයිතියට බාධා කිරීමේ වරදක් නැති බවයි. යුද්ධ වලදී සිදුකරන මනුෂ්‍ය ඝාතන සාධාරණීකරණය කෙරෙන පදනමද මෙයට තරමක් ආසන්නය. මානසික රෝගියෙකුගේ හෝ මත්වී සිටින පුද්ගලයෙකුගේ තීරණ ඇතැම් විට නිදහස් තීරණ ලෙස නොසැලකේ.

සමාජ විරෝධීන්, මානසික රෝගීන් හා මත්වී සිටින පුද්ගලයින්ව හඳුනා ගනු ලබන්නේද අනෙකුත් පුද්ගලයින් විසිනි. මේ හැමවිටකම සිදු වන්නේ තමන්ට පුද්ගල අයිතිවාසිකම් ඇතැයි සම්මත කරගත්, බලය ඇති වැඩි පිරිසක් එකතු වී තමන්ගේ තේරීම් සමඟ නොපෑහෙන තේරීම් කරන අයව මේ බලය ඇති ප්‍රමුඛ කණ්ඩායමෙන් බැහැර කිරීමයි. (මෙසේ අන්තිමට ඉතිරි වන අයිතිවාසිකම් ඇති පුද්ගලයින් අතරද වෙනත් තල ගණනාවකදී දී මීට සමාන බැහැර කිරීම් සිදු වන අතර ලෝක දේශපාලනය තුළ රටවල් වලට ඇති 'සමානත්වය' උදාහරණයකි.)

ඇමරිකාවේ හෝ වෙනත් දියුණු සමාජයක සිරකරුවෙකුට, මානසික රෝගියෙකුට, දරුවෙකුට හෝ සතෙකුට තමන්ට අවශ්‍ය තේරීම් කිරීමට සීමිත නිදහසක් ඇතත්, පූර්ණ නිදහසක් නැත. තමන් කැමති තේරීම් කිරීමේ පූර්ණ නිදහසක් නැති මෙවැනි කණ්ඩායම් වලට නිදහස තිබිය යුත්තේ කවර ආකාරයේ තේරීම් කිරීමටද යන්න තීරණය කරන්නේ "පුද්ගල අයිතිය" හිමි "පුද්ගලයින්" ලෙස තමන්වම සම්මත කරගෙන සිටින හොඳ සිහියෙන් සිටින, වැඩිහිටි ගැහැණුන් හා මිනිසුන් විසිනි. මෙහි පදනම බලය මිස වෙන කිසිවක් නොවේ. තීරණ ගැනීමේ නිදහස හා පුද්ගල අයිතිවාසිකම් සංකල්ප පිටුපසද අවසාන වශයෙන් ඇත්තේ බලයයි.  "හොඳ සිහියෙන් සිටින" හෝ "වයස් පූර්ණත්වයට පැමිණි" වැනි කරුණු තීරණය කරමින් නිර්ණායක හදන්නේ මේ "බලය අල්ලාගෙන සිටින" නිරෝගී, වැඩිහිටි ගැහැණු හා පිරිමි කණ්ඩායම හෝ ඇතැම් විට ඒ කණ්ඩායම තුළත් බලය හිමි වෙනත් උප කණ්ඩායමකි.

කවුරු මොන දාර්ශනික කතා කිවුවත් කාලයක් ගැහැණුන් හා කළු මිනිසුන් තීරණ ගැනීමේ පූර්ණ අයිතිය ඇති පුද්ගලයින් නොවීමේත්, ඉහත විස්තර කළ පිරිස් වලට එවැනි පූර්ණ අයිතියක් අදටත් නොතිබීමේත් පදනම බලය තිබීම හා නොතිබීමේ වෙනසයි. අලින්ට හෝ රිළවුන්ට මිනිසුන්ව බලයෙන් අභිබවිය හැකිනම් අවසාන වශයෙන් ක්‍රියාත්මක වන්නේ අලින්ගේ හෝ රිළවුන්ගේ කැමැත්ත මිස මිනිසුන්ගේ කැමැත්ත නොවේ.

මිනිස් කළලයකට බලයක් යෙදවීමේ හැකියාවක් ඇත්තේම නැති තරම්ය. ඒ නිසා අවසාන වශයෙන් මිනිස් කළලයක පැවැත්ම තීරණය කෙරෙන්නේ බලය ඇති "පුද්ගලයින්ගේ" අභිලාශ පරිදිය. මා මෙහි සාකච්ඡා කරන්නේ හරි දෙය හෝ වැරදි දෙය ගැන නොවේ. ඇත්තටම සිදුවන දෙයයි.

වයස අවුරුදු දහඅටක් යාන්තමින් සම්පූර්ණ කළ අයෙකුට රටේ ජනාධිපති විය යුත්තේ කවුදැයි තීරණය කිරීමට ඉඩක් ලැබුණත් වයස දිනකින් අඩු අයෙකුට ඒ අවස්ථාව නොලැබේ. එහෙත්, වයස දහඅට සපුරන මොහොතේ දරුවෙකු ක්ෂණිකව පරිණත වී "පුද්ගලයෙකු" බවට පත් වන්නේ නැත. මෙහිදී සිදු වී ඇත්තේ ඒ නිශ්චිත කඩඉම පසු කළ අයෙකු තමන්ගේ කණ්ඩායමට ඇතුළු කර ගැනීම බලය අතේ ඇති අයගේ තේරීම වීම පමණි.

දරුවෙකු මවු කුසෙන් එළියට පැමිණි වහාම සිදුවන ලොකුම වෙනස ඔහුට හෝ ඇයට එතැන් සිට අම්ලකර වායුව වායුගෝලයෙන් සෘජුව උරා ගන්නට හැකි වීමයි. එපමණකින් මේ දරුවා ස්වාධීන පුද්ගලයෙකු වන්නේ නැත. දරුවාගේ ආහාර තවදුරටත් පෙකණි වැල හරහා නොපැමිණියත්, ආහාර ලැබෙන්නේ මවගෙනි. මිනිස් දරුවෙකුට "සාමාන්‍යයෙන්" උපත ලබා සෑහෙන කලක් යන තුරුම "ස්වාධීනව" ජීවත් වීමේ හැකියාවක් නැත.

"පුද්ගලයෙකු" හෝ "මිනිසෙකු" බිහිවන නිශ්චිත මොහොතක් තීරණය කිරීම තර්කානුකූලව කළ නොහැකි දෙයකි. එය කළ හැක්කේ සම්මතයෙන් පමණි. උපත ලබන දරුවෙකුට මවගෙන් වෙන්වී ස්වාධීන ජීවිතයක් ආරම්භ කළ හැක්කේ වෙනත් මිනිසුන්ගේ උපකාර ලැබේනම් පමණි. මවු කුසෙන් එළියට පැමිණීම නිසා දරුවෙකු හා මවක අතර ඇති සම්බන්ධය නැති වන්නේ නැත.

වෛද්‍ය විද්‍යාව දියුණු වන්නට පෙර දරුවෙකු මවු කුසෙන් එළියට එන නිශ්චිත මොහොතට අදට වඩා වැදගත්කමක් තිබුණේය. ඒ කාලයේ ස්වභාවික ලෙස මවු කුසෙන් එළියට පැමිණි දරුවෙකුට උදවු කරන්නට වෙනත් මිනිසුන්ට හැකි වුවත්, එතෙක් දරු ගැබ රැකගැනීම කළ යුතු වූයේ මව විසිනි. මව විසින් දරුවෙකු බිහි කරන තුරු වෙනත් අයට කළ හැකි දෙයක් නොවීය.

කෙසේ වුවද අවුරුදු දෙදහස් තුන්සීයකට පෙර පවා නූපන් දරුවෙකුගේ ජීවත් වීමේ අයිතිය වෙනුවෙන් මිනිසුන් ක්‍රියාත්මක වී ඇති බවට හොඳම උදාහරණය අශෝක අධිරාජයාගේ පියා වූ බින්දුසාර රජුගේ උපත පිළිබඳ කතාවයි. බින්දුසාරගේ පියා හා අශෝකගේ සීයා වූ චන්ද්‍රගුප්ත මයුරට රාජ්‍ය බලය ගැනීමට උදවු කළ අර්ථශාස්ත්‍ර ග්‍රන්ථයේ කතුවරයාද වන චානක්‍ය හෙවත් කෞටිල්‍ය විසින් චන්ද්‍රගුප්ත මයුර කිසියම් විෂක් ශරීරගත වී මිය යාමට ඇති ඉඩකඩ වැළැක්වීමට ඔහුගේ ආහාරයට දිනපතා විෂ වර්ග සුළු මාත්‍රාවක් එකතු කළේය. මේ මාත්‍රාව දිනපතා ක්‍රමයෙන් වැඩි කිරීම මඟින් චන්ද්‍රගුප්තට වෙනත් අය මරණයට පත් කරන මට්ටමේ විෂක් ආහාරයට ගැනීම ප්‍රශ්නයක් නොවන ප්‍රතිශක්තියක් ලැබී තිබුණත් මේ බව දැන සිටියේ චන්ද්‍රගුප්ත මයුර හා කෞටිල්‍ය පමණි. 

බින්දුසාර ලැබෙන්නට ආසන්නව සිටි චන්ද්‍රගුප්ත මයුරගේ බිසව ආහාර වල විෂ ඇති බව නොදැන රජුගේ අහරින් ඉතිරිව ඇති කොටසක් අනුභව කරන බව කෞටිල්‍ය හදිසියේම දැක්කේය. එකතු කර ඇති විෂ ද්‍රව්‍ය වල ස්වභාවය අනුව දේවිය ඉතා ඉක්මණින් මරණයට පත් වීම නොවැලැක්විය හැකි බව දැන සිටි ඔහු, දරු ගැබට විෂ සම්ප්‍රේෂණය වන්නට පෙර ක්ෂණිකව දේවිය මරණයට පත් කර අසිපතෙන් කුස පලා දරුවා එළියට ගත්තේය. ගැබ මෝරා තිබුණු බැවින් කිරිමවුවරුන් යොදවා දරුවා ජීවත් කරවිය හැකි විය.

බින්දුසාරගේ කතාවේ මෙන් මවත් දරුවාත් දෙදෙනාම බේරාගත නොහැකි අවස්ථා දැනුත් ඇතැම් විට එළැඹේ. මෙවැනි බොහෝ අවස්ථා වලදී ප්‍රමුඛත්වය ලැබෙන්නේ මවගේ ජීවිතය බේරා ගැනීමටය. එහෙත්, එහි අනිත් පැත්ත සිදුවන අවස්ථාද තිබේ. මෙහිදී යොදාගැනෙන මූලධර්මය වන්නේ ජීවත් කරවීමට වැඩි සම්භාවිතාවක් ඇති ජීවිතය රැක ගැනීමට ප්‍රමුඛතාවය දීමයි.

වෛද්‍ය විද්‍යාවේ දියුණුව නිසා මේ වන විට සති 22 නොඉක්මවූ කළල පවා ගර්භාෂයෙන් පිටත ජීවත් කරවීමේ හැකියාව තිබේ. ඉදිරියේදී තත්ත්වය වෙනස් විය හැකි වුවත්, සති 21 නොඉක්මවූ කළලයක් ගර්භාෂයෙන් එළියට ගෙන ජීවත් කරවීමේ හැකියාවක් තවමත් නැත. සති 22-26 අතර සෑම දිනකදීම මිනිස් කළලයක් ගර්භාෂයෙන් එළියට ගෙන ජීවත් කරවීමේ හැකියාව වේගයෙන් ඉහළ යන අතර සති 27 පමණ වන විට මේ සම්භාවිතාව 90% ඉක්මවයි. ඒ නිසා සති 21-22 පමණ වයසැති කළලයක් යනු මවගෙන් බාහිර පැවැත්මක් තිබිය හැකි ජීවියෙකි. ඊට අඩු වයසක කළලයකට වෛද්‍ය විද්‍යාවේ උදවුවෙන් වුවත් එසේ මවගෙන් ස්වාධීනව ජීවත් වීමට තවමත් නොහැකිය. 

සති 22 නොඉක්මවූ කළල පවා ගර්භාෂයෙන් පිටත සාර්ථකව ජීවත් කරවා ඇති අවස්ථා ඇතත්, කළලයක වයස අඩු වන තරමට ගර්භාෂයෙන් පිටත ජීවත් කරවීම අපහසු වෙයි. සාමාන්‍යයෙන් වෛද්‍යවරයෙකු අඩු වයස් කළලයක් ජීවත් කරවීමට උත්සාහ දරන්නේ එම මිනිස් කළලය "ජීවත්වන්නට උවමනාවක්" කිසියම් අයුරකින් හෝ පෙන්වන්නේනම් පමණි. මෙය අත පය හෙලවීමක්, හුස්ම ගන්නට උත්සාහ කිරීමක් වැනි දෙයක් විය හැකිය.

මිනිස් කළලයකට ගර්භාෂයෙන් එළියට පැමිණ ජීවත් වීමේ හැකියාවක් ඇත්ද යන්න වෙනත් පුද්ගලයින්, වෛද්‍ය විද්‍යාවේ දියුණුව හා ප්‍රදේශය වැනි බාහිර සාධක මත තීරණය වන්නක් මිස එම කළලය විසින් තීරණය කරන්නක් නොවේ. ඒ නිසා, දැනට මිනිස් කළලයක් ගර්භාෂයෙන් එළියට ගෙන ජීවත් කරවිය හැකි අවම වයස යනු තවත් එක් අහඹු දිනයක් නිසා "පුද්ගලයෙකු" හෝ "ජීවියෙකු" බිහිවන සුවිශේෂී දවසක් නොවේ. වෛද්‍ය විද්‍යාව දියුණු වන විට දැනට ජීවත් කළ හැකි වයසට වඩා අඩු වයසක කළල වුවද ගර්භාෂයෙන් පිටත ජීවත් කරවිය හැකි වනු ඇත. ජීව විද්‍යාත්මක ලෙස බැලුවොත් මිනිස් කළලයක් පිළිසිඳගත් දින සිට සෑම දිනකම එම කළලය ක්‍රමයෙන් වර්ධනය වන අතර මවු කුස තුළදී හෝ පුද්ගලයෙකු බිහිවී, ජීවත් වී, මිය යන තුරු කිසිම දවසක එහි එකවර ලොකු වෙනසක් සිදුවන්නේ නැත. ඒ නිසා, ඉතා පැහැදිලිවම ජීවයේ මුල්ම අවස්ථාව පිළිසිඳගන්නා අවස්ථාවයි.

ගබ්සාවට පක්ෂ මතවාදයේ එක් කොනක ඇත්තේ "ඇගේ ගර්භාෂය ඇගේ අයිතිය" යන අදහසයි. ගර්භාෂයෙන් පිටත මිනිස් කළලයක් බිහි කරගැනීමේ හැකියාවක් ඇතත්, කාන්තාවකගේ ගර්භාෂයක් උදවු කර නොගනිමින් මිනිස් ජීවයක් බිහි කර ගැනීම් හැකියාවක් තවමත් නැත. මෑතකදී කෘතීම ගර්භාෂ තුළ සාර්ථක ලෙස බැටළු පැටවුන් වර්ධනය කරගෙන ඇති බැවින් ඉදිරියේදී මේ තත්ත්වය වෙනස් විය හැකි වුවත්, දැනට පවතින තත්ත්වය අනුව ගර්භාෂය යනු උපත ලබන්නට නියමිත ජීවියෙකුටද අයිතියක් ඇති තැනකි.  "ඇගේ ගර්භාෂය ඇගේ අයිතිය" යන අදහසට තේරුමක් තිබෙන්නේ කිසියම් නිශ්චිත වයසක් පසු කරන තුරු මිනිස් කළලයකට (හෝ මිනිස් දරුවෙකුට) පුද්ගල අයිතිවාසිකම් නැතැයි යන අදහසට තේරුමක් ඇත්නම් පමණි. එවැනි අදහසකට සමාජ සම්මතය තුළ මිස ජීවවිද්‍යාත්මක තේරුමක් නැත.

කෙසේ වුවද, අලුත් ජීවියෙකු බිහි කිරීම තවදුරටත් "දෙවියන්ගේ කැමැත්ත පරිදි" සිදුවන අහඹු සිදුවීමක් නොවේ. හැම විටම නොවූවත්, බොහෝ දුරට දරුවෙකු බිහි කිරීම යනු එහි වැඩි බර දරන ගැහැණියකගේ කැමැත්තෙන් ගන්නා තීරණයක ප්‍රතිඵලයකි. උපත් පාලන ක්‍රම සොයාගැනීමත් සමඟ ලිංගික එක්වීමක් යනු තවදුරටත් ගැබ් ගැනීම් වලින් කෙළවර විය යුතු දෙයක් නොවේ. කවර හෝ හේතුවක් නිසා ගැබ් දරන්නට අකැමැති ගැහැණියකට ගැබ් ගැනීමේ අවදානම නොගනිමින් ලිංගිකව එක්වීමේ හැකියාව දැන් තිබේ. මෙය වෙනත් සතුන් කිසිවෙකුට නැති, මානව ඉතිහාසය පුරා මිනිසුන්ටද නොතිබුණු සුවිශේෂී හැකියාවකි.

ලිංගික එක් වීමෙන් වැලකී සිටීම මඟින් හැර, ගැබ් ගැනීම ගැහැණුන්ට පාලනය කළ නොහැකි වූ අතීතයේ ගැහැණුන්ගේ ගැබ් ගැනීම් සියල්ලම සජීවී දරු උපත් වී පසුව වැඩිහිටි පුද්ගලයින් බවට පත් වීමෙන් කෙළවර වුණේ නැත. උපතින් පසු පළමු මාස හා වසර කිහිපය තුළ ජීවිතය දිගටම පවත්වා ගැනීමේ හැකියාව ලැබුණේ ජීව විද්‍යාත්මකව ශක්තිමත් දරුවන්ට පමණි. 

මිනිස් සංස්කෘතිය ක්‍රමයෙන් දියුණු වෙද්දී මේ ජීව විද්‍යාත්මක වරණයට වඩා වැදගත් සාධකයක් ලෙස දෙමවුපියන් ප්‍රධාන වැඩිහිටි මිනිසුන්ට දරුවන් වෙනුවෙන් කළ හැකි ආයෝජනයේ තරම වරණීය සාධකය බවට පත් විය. අද වන විට දරුවකු බිහි කිරීම බොහෝ දුරට දෙමවුපියන්ගේ සවිඥානක තීරණයක ප්‍රතිඵලයක්ව පවතින අතර පරිසර සාධක මත හොඳම අයට ඉතිරි වන්නට ඉඩ හරිමින් වැඩි දරුවන් ගණනක් බිහිකිරීම වෙනුවට ගුණාත්මක භාවයෙන් වැඩි සීමිත දරුවන් ගණනක් බිහි කිරීම අද බොහෝ දෙමවුපියන්ගේ තේරීමයි.

කෙසේ වුවද, ගැහැණියක් ගැබ් ගැනීම හැමවිටම ඇගේ සවිඥානක තීරණයක ප්‍රතිඵලයක් නොවේ. ගැහැණියකට තමන්ගේ අකැමැත්තෙන් පිරිමියෙකු සමඟ ලිංගිකව එක් වන්නට සිදුවීමත්, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස අනපේක්ෂිත ලෙස ගැබ් ගන්නට සිදුවීමත් ඉතා සාමාන්‍ය තත්ත්වයකි. ඇමරිකාවේ ගැබ් ගැනීම් වලින් අඩකට වඩා අනපේක්ෂිත ගැබ් ගැනීම්ය. එයින් අදහස් වන්නේ මේවා ස්ත්‍රී දූෂණ බව නොවේ. අනවශ්‍ය ගැබ්ගැනීම් වලින් විශාල ප්‍රමාණයක් සිදුවන්නේ විවාහ සංස්ථාව තුළමය. ඇමරිකාව වැනි ලිංගික ප්‍රවේශය ගැහැණියගේ කැමැත්ත මත තීරණය විය යුතු රටක පවා තත්ත්වය එවැනිනම් ලංකාව වැනි රටක තත්ත්වය සිතාගන්නට බැරිකමක් නැත. 

අනවශ්‍ය ගැබ් ගැනීමක් නිසා ඇති වන පීඩාව කෙතරම් වුවත්, ඇමරිකාව වැනි ගබ්සාවට නීත්‍යනුකූල බාධා ඉතා අඩු රටක වුවද ගබ්සා වලින් කෙළවර වන්නේ අනවශ්‍ය ගැබ්ගැනීම් වලින් 40%ක පමණ ප්‍රමාණයක් පමණි. ගැබ දැරීම කොපමණ පීඩාවක් වුවත් ආගමික, ආචාර ධර්මීය, සමාජයීය හා ආර්ථික වැනි විවිධ කරුණු නිසා බොහෝ කාන්තාවෝ කැමැත්තෙන් සිය ගැබ ඉවත් කරගැනීමට නොපෙළඹෙති. එසේ පෙළඹෙන කාන්තාවන්ගෙන් බොහෝ දෙනෙක්ද එය කරන්නේ වෙනත් කරන්නම දෙයක් නැති නිසා මිස "ආතල් එකට" නොවේ. මේ බොහෝ කාන්තාවෝ ගබ්සා කිරීමට පෙර හා පසුව, ඇතැම් විට ගබ්සාවකින් වසර ගණනක් යාමෙන් පසුත් මානසිකව පීඩා විඳිති. එසේ මානසික පීඩාවක් විඳිමින් ගබ්සාවක් කිරීමට කාන්තාවක් පෙළඹෙන්නේ ගැබ දැරීමේ මානසික, ශාරීරික හා සමාජමය පීඩාවන්ගේ බර ගබ්සා කිරීමේ පීඩාවට වඩා වැඩි බැවිනි. ලංකාව වැනි ගබ්සාව නීති විරෝධී ලෙස සැලකෙන රටක මේ මානසික පීඩාව වඩාත් උග්‍රය.

ගබ්සාව නිවැරදිද යන ගැටළුවට අවශ්‍ය වන්නේ දාර්ශනික පිළිතුරක් නොව ප්‍රායෝගික පිළිතුරකි. දාර්ශනික පිළිතුරු මෙන් නොව, ප්‍රායෝගික පිළිතුරු සෑම සමාජයකටම හා සෑම කාලයකටම එක සේ ගැලපෙන්නට අවශ්‍ය නැත. පිළිතුර සොයාගත යුත්තේ කිසියම් සමාජයක දැනට පවතින තත්ත්වය මත පදනම්වය.

ලංකාවේ ගබ්සාව දැනට නීති විරෝධී වුවත් දිනපතාම විශාල ගබ්සා ප්‍රමාණයක් රට තුළ සිදුවන බව රහසක් නොවේ. මුදල් යහමින් ඇති, හොඳ සමාජ තත්ත්වයක් ඇති අයෙකුට ප්‍රවීණ නාරිවේද විශේෂඥ වෛද්‍යවරයෙකු ලවා ප්‍රධාන පෙළේ පෞද්ගලික රෝහලකදී සෞඛ්‍ය අවදානම් රහිතව මේ කටයුත්ත කරගත හැකි බවද රහසක් නොවේ. එවැනි හැකියාවක් නැති වැඩි දෙනෙකු වෙනත් විකල්ප කරා යොමු වෙති. සුදුසුකම් රහිත පුද්ගලයින් විසින් නිසි සනීපාරක්ෂක තත්ත්වයන් නැතිව සිදුකරන ගබ්සාවන් හේතුවෙන් සිදු වන මාතෘ මරණ දැනට ඉතා අඩුමට්ටමක ඇති ලංකාවේ මාතෘ මරණ අනුපාතය තවත් පහළ දමාගැනීමට ඇති විශාල බාධාවකි.

ගබ්සාවක් කිරීමට පෙළඹෙන කාන්තාවක් එය කරන්නේ එය තමන් සතු හොඳම විකල්පය බැවිනි. ගබ්සාවක් කරන වෛද්‍යවරයෙකු එය කරන්නේ මුදල් අය කර වුවත්, තමන් කරන්නේ වරදක් නොවන බව සිතන නිසාද බැවිනි. ඇමරිකන් වෛද්‍යවරුන් අතරද සැලකිය යුතු පිරිසක් ගබ්සාව වරදක්යයි සිතන අතර ඔවුහු ගබ්සා නොකරති. එසේනම්, ගබ්සාවක් යනු පාරිභෝගිකයෙක් හා සැපයුම්කරුවෙකු අතර ස්වේච්ඡාවෙන් සිදුවන ගනුදෙනුවකි. එවැනි ගනුදෙනුවකින් අයහපතක් විය හැක්කේ එයින් තෙවන පාර්ශ්වයකට අවැඩක් වන්නේය යන පදනමින් පමණි.

ගබ්සාවකදී අදාළ කළලයට ජීවත් වීමට ඇති අවස්ථාව නැති වේ. දැන් මෙහි ඇති ප්‍රශ්නය "පුද්ගලයෙකුගේ" හෝ "අනාගත පුද්ගලයෙකුගේ" ජීවත්වීමේ අයිතිය වෙනුවෙන් තවත් පුද්ගලයෙකුට පීඩාවක් විඳින්නට බලකිරීමේ හැකියාවක් වෙනත් අයට (සමාජයට) තිබේද යන්නයි. වකුගඩු රෝගයෙන් පීඩා විඳින බොහෝ දෙනෙකුට වෙනත් අයෙකුගේ වකුගඩුවක් බද්ධ කිරීම මඟින් ජීවත් වීමේ අවස්ථාව ලබා දිය හැකිය. මෙවැන්නෙකුට වෙනත් අයෙකුගේ වකුගඩුවක් නොලැබුණහොත් ජීවත් වීමේ අයිතිය නැති වන්නට පුළුවන. එසේනම්, නිරෝගී වකුගඩු දෙකක් ඇති අයගේ එක් වකුගඩුවක් වකුගඩු රෝගීන්ගේ ජීවත් වීමේ අයිතිය සුරැකීම වෙනුවෙන් ලබා දිය යුතු බව සමාජයට බලකළ හැකිද?

එක් අයෙකුගේ ජීවත් වීමේ අයිතිය සුරැකීම වෙනුවෙන් වෙනත් අයෙකු වකුගඩුවක් නැතුව ජීවත් වීමේ හා වකුගඩුව ඉවත් කිරීමේ ශල්‍ය කර්මයට මුහුණ දීමේ පීඩාව විඳිය යුතුය යන අදහස විකාර අදහසක් බව බොහෝ දෙනෙකු කියනු ඇත. එහෙත්, යමෙක් කැමැත්තෙන්ම මේ පීඩාව විඳිමින් වකුගඩුවක් පරිත්‍යාග කරන්නේනම් එහි ගැටලුවක් නැත.

කාන්තාවන් සතු ගැබ් දැරීමේ හෝ නොදැරීමේ අයිතියද ඉහත ආකාරයේ එකකි. එහි පීඩාව යම් කාන්තාවක් විසින් ස්වේච්ඡාවෙන් විඳින්නේනම් ගැටළුවක් නැතත්, ඇයගේ කැමැත්තක් නැතිව, වෙනත් ජීවයක් රැක ගැනීමේ අරමුණින් ඇයට පීඩාවක් විඳින්නට බල කිරීම ජීවිතයක් බේරීම සඳහා කාගේ හෝ වකුගඩුවක් බලහත්කාරයෙන් ලබා ගැනීමෙන් වෙනස් නොවේ. 

මිනිස් ජීවිතයකට වුවද නිශ්චිත මිලක් තිබේ.

(Image: http://www.dailymail.co.uk/femail/article-1021034/The-tiniest-survivor-How-miracle-baby-born-weeks-legal-abortion-limit-clung-life-odds.html)

දවල් තාරකා, අමාවක සඳ සහ යතාර්ථය

සාමාන්‍යයෙන් දවල් තාරකා දැකිය නොහැකිය. අමාවක සඳද දැකිය නොහැකිය. දවල් අහසේ තාරකා නොපෙනුණත්, රෑ මෙන්ම දවාලේත් තාරකා අහසේ ඇති බවත්, ඒවා නොපෙනෙන්නේ ඉර එළියේ දීප්තිය නිසා බවත් අපි දනිමු. ඒ, ඒ බව අප ඉගෙනගෙන ඇති බැවිනි. එමෙන්ම, අමාවක දිනයේද අහසේ හඳ ඇති බවත්, එය අපට නොපෙනෙන්නේ එහි පිහිටීම අනුව හඳේ අපට පෙනෙන පැත්තට ඉර එළිය නොවැටෙන බැවින් බවත් අපි දනිමු. එයද අප දන්නේ ඒ බව අප විසින් ඉගෙනගෙන ඇති බැවිනි. දවල් තාරකා හා අමාවක සඳ අපට සාමාන්‍යයෙන් අපේ දෑසින් ප්‍රත්‍යක්ෂයෙන් දැකිය නොහැකිය. එසේ ප්‍රත්‍යක්ෂයෙන් දැකිය නොහැකි දවල් තාරකා හා අමාවක සඳ යථාර්තයක්යැයි අප සිතන්නේ එක්කෝ තර්ක ඥානයෙනි. එසේ නැත්නම් ඒවා පවතින්නේයැයි අපට කියන අයෙකු විශ්වාස කිරීම නිසාය.

දවල් අහසේ තාරකා ඇති බවත් අමාවක දින අහසේ හඳ ඇති බවත් මිනිස්සු වසර දහස් ගණනක සිට දැන සිටියහ. එපමණක් නොව කිසියම් නිශ්චිත මොහොතක මේ ආකාශ වස්තු අහසේ තිබෙන තැන හරියටම කියන්නටද ඔවුන්ට හැකි විය. ඔවුන්ට එසේ කියන්නට හැකි වුනේ රෑ දකින තරු වල පිහිටීම වෙනස්වන ආකාරයත්, හඳේ වක්‍රය දවසින් දවස වෙනස් වන ආකාරයත් නිරීක්ෂණය කර මේ ආකාශ වස්තූන්ගේ සාපේක්ෂ චලනයන් පිළිබඳව ප්‍රවාද ගොඩනඟාගන්නට ඔවුන් සමත් වූ බැවිනි.

මේ ප්‍රවාද "නිවැරදි බව තහවුරු කරගන්නට" ඔවුන්ට කලාතුරකින් අවස්ථාවක් ලැබුණේය. ඒ පූර්ණ සූර්යග්‍රහණයක් සිදුවන දවසකදීය. පූර්ණ සූර්යග්‍රහණයක් සිදුවන අවස්ථාවක දවල් තාරකා මෙන්ම අමාවක හඳද දෑසින් දැකිය හැකිය.

ප්‍රවාදයක් නිවැරදි බව තහවුරු කරගැනීමට ප්‍රවාදය හා ගැලපෙන ප්‍රත්‍යක්ෂ නිරීක්ෂයක් මෙන්ම ඒ ප්‍රත්‍යක්ෂ නිරීක්ෂණය නිසා ප්‍රවාදය තහවුරු වන බවට විශ්වාසයක්ද අවශ්‍ය වේ. පූර්ණ සූර්යග්‍රහණයක් සිදුවන විට තමන් දැන සිටින හා විශ්වාස කරන ප්‍රවාදය අනුව හඳ හා තාරකා තිබිය යුතු තැන්වල ඒවා තිබෙන බව නිරීක්ෂණය කළ හැකිය. ඒ නිරීක්ෂණය විසින්, පෙර කී ග්‍රහ වස්තූන් අදාළ තැන් වලට පැමිණියේ ප්‍රවාදයෙන් විස්තර කරන ආකාරයට බව තහවුරු නොකළත්, එසේ  විශ්වාස කිරීම වඩා පහසු කරයි.

මේ ලිපිය ලියන්නට පටන්ගත් පසුගිය සඳුදා (අගෝස්තු 21) ඇමරිකාවේ ගම් නගර ගණනාවකට කලකට පසු පූර්ණ සූර්යග්‍රහණයක් දර්ශනය විය. මහාද්වීපික ඇමරිකාවේ හැම තැනකටම වාගේ මෙය අඩු වශයෙන් අර්ධ සූර්යග්‍රහණයක් ලෙස දිස්විය.

වසර 1-2 කට වරක් ලෝකයේ කොතැනකට හෝ පූර්ණ සූර්යග්‍රහණයක් දිස්වන නමුත් පෘථිවිය මත කිසියම් නිශ්චිත ස්ථානකට පූර්ණ සූර්යග්‍රහණයක් දර්ශනය වන්නේ සාමාන්‍ය වශයෙන් වසර 375කට පමණ වරකි. ඒ නිසා, පූර්ණ සූර්යග්‍රහණයක් දකින්නට ලැබීම බොහෝ දෙනෙකුට ජීවිතයේ එක් වරක් පමණක් ලැබෙන අවස්ථාවකි.

සඳුදා සිදුවූ සූර්යග්‍රහණයද මා ජීවත්වන නගරයට පූර්ණ සූර්යග්‍රහණයක් සේ දිස් නොවුණේය. එසේ දැක ගැනීමටනම් මා විසින් අඩු වශයෙන් සැතපුම් දෙසීයක්වත් දකුණට යා යුතු විය. එහෙත්, පසුගිය සඳුදා දිනය මගේ රැකියාව හා අදාළ සුවිශේෂී දිනයක් වූ නිසා සූර්යග්‍රහණය ගැන මාස ගණනකට පෙර දැන සිටියත් නිවාඩුවක් ගන්නට හැකියාවක් තිබුණේ නැත.

කෙසේ වුවද, මා ජීවත් වන නගරයේ සිට සූර්යයාගෙන් 92%ක්ම වැසෙනු පෙනෙන්නට නියමිතව තිබුණු නිසා පූර්ණ සූර්යග්‍රහණය දකින්නට නොලැබුණද විශාල පාඩුවක් නොවනු ඇති බව මගේ පූර්ව විශ්වාසය විය. මීට පෙර ඉරෙන් 8%ක් පමණක් නිරාවරණය වී තිබුණු අවස්ථාවක් දැක නොතිබුණු නිසා මගේ විශ්වාසය වූයේ ඉර එතරම් වැසුණු විට පොළොව සෑහෙන තරමට අඳුරු වනු ඇති බවයි. ඒ නිසා, ගෙදර සිටම සූර්යග්‍රහණය නැරඹීමට සැලසුම් කළෙමි.

එහෙත්, අවසානයේදී මගේ බලාපොරොත්තු ඒ අයුරින්මනම් ඉටු නොවුණේය. ඉරෙන් 92%ක් ආවරණය වුවද ඉතිරි 8% නිසා ලැබුණු ආලෝකය පමණක් වුවද සැලකිය යුතු මට්ටමක තිබුණු අතර ඉරෙන් 80%ක් පමණම ආවරණය වී තිබියදීත් පොළොවේ කිසිදු වෙනසක් නොපෙනුණේය. ඉරෙන් 85-90%ක් පමණ ආවරණය වෙද්දී, ඉර එළියේ දීප්තිය තරමක් අඩු වුවත් ඉර වලාකුළු වලින් වැසුණු අඳුරු දිනයක ඇතිවන අඳුරට වඩා මේ අඳුර දැඩි නොවුණේය.

සූර්යග්‍රහණ ගැන කෙතරම් කියවා, අසා තිබුණත් එය දෑසින් දකින විට ලැබෙන අත්දැකීමට ඒ කිසිවක් සමකළ නොහැකිය.

ලංකාවට අවසන් වරට පූර්ණ සූර්යග්‍රහණයක් දර්ශනය වී ඇත්තේ 1955 ජූනි 20 දිනය. ඒ වන විට මා ඉපදී නැත. මේ සූර්යග්‍රහණය පැවතෙද්දී ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙකු විසින් ඡවි කල්‍යාණය වර්ධනය කර ගැනීමට වදකහ යුෂ බීමෙන් සිදු වී ඇති අකරතැබ්බය බොහෝ දෙනෙකු දනිති. මේ ගැන මම විස්තර කරනවාට වඩා සී ඩී ෆොන්සේකාගෙන්ම අහන එක හොඳය.

මේ සිද්ධිය බොහෝ දෙනෙක් විස්තර කරන්නේ හොර වෙදෙකුට මුළු රටම රැවටුණු සුවිශේෂී අවස්ථාවක් ලෙසිනි. අදාළ සිද්ධිය මතක තිබෙන වැඩිහිටියන් කියන ආකාරයට මේ වදකහ කතාව ප්‍රවර්ධනය කරන්නට ඒ දවස්වල බොහෝ දෙනෙකු ඉදිරිපත් වී ඇති අතර අන්තිමට වැඩේ වැරදුණු පසු පොලීසියට කුදලාගෙන ගොස් නඩු දමා තිබෙන්නේ එක් අයෙකුට පමණි. ඒ පුද්ගලයාද අන්තිමේදී නිදහස් වී තිබේ. ඒ ඔහු දැනුම් දී ඇත්තේ වදකහ යුෂ තේ හැන්දක් පානය කිරීමට පමණක් බැවින් හා එම මාත්‍රාව අහිතකර නොවන බව ඔහු වෙනුවෙන් පෙනී සිටි නීතිඥයා විසින් පෙන්වා දී ඇති බැවිනි.

කොහොමටත් ලංකාවේ බොහෝ දෙනෙක් එකතු වී කරන වැඩ වැරදුණු විට බොහෝ විට සිදුවන්නේ කට්ටියම එකතු වී එක් අයෙකු මත වරද පැටවීමයි. අන්තිමට ඔහුත් වරදින් නිදහස් වීමෙන් ප්‍රශ්නය කෙළවර වේ. 

ඉහත පුරුද්ද වගේම ක්ෂණික ප්‍රතිඵල ගන්නට ඖෂධ අධි මාත්‍රා ගැනීමේ පුරුද්දත් වසර හැටකට පසුවත් ලාංකිකයින් වෙතින් ගිලිහී ගොස් නැති තවත් පුරුද්දකි. ලංකාවේ නිපදවන ආහාර බොහොමයක අහිතකර රසායන තිබෙන්නේ ඒවා නිපදවන සමාගම් වල වැරැද්දෙන්ම නොව වඩා හොඳ ප්‍රතිඵල ගන්නට අනුමත ප්‍රමාණ ඉක්මවා ඒවා යෙදීම සාමාන්‍ය භාවිතාවක් වී ඇති බැවිනි.

සූර්යග්‍රහණය වෙලාවේ වදකහ යුෂ පානය කළ විට සම පැහැපත් වන බව ඒ කාලයේ ලාංකිකයින් රැසක් විශ්වාස කර ඇති බව පෙනේ. එමෙන්ම, හමෙන් හෝ සුද්දන් වෙන්නට ඒ දවස්වලත් විශාල උවමනාවක් තිබී ඇති බවද පෙනේ. වදකහ නිසා ලස්සන වන බවට පැවතී ඇති විශ්වාසය පමණක් නොව ලස්සන කියන එකද අවසාන වශයෙන් විශ්වාසයකි.

මෙවර සූර්යග්‍රහණය සිදු වෙද්දී ඇමරිකාවේ වදකහ යුෂ හෝ සම පැහැපත් කරන ඖෂධ ප්‍රවර්ධනය කෙරුණේ නැතත් ඒ සිද්ධිය මුල් කර ගෙන ඇසේ පැළඳීමට ආරක්ෂක කණ්ණාඩි විශාල ලෙසත්, පොත්, තොරතුරු පත්‍රිකා, ටී ෂර්ට්, කෝප්ප ආදිය තරමක් දුරටත් අළෙවි කෙරුණේය.

නාසා ආයතනය විසින් අනුමත කළ කණ්නාඩියක් පළඳා මිස පියවි ඇසින් හෝ සාමාන්‍ය අවු කණ්ණාඩි පළඳා ඉර දෙස නොබැලිය යුතු බව විශේෂයෙන් අවධාරණය කෙරුණු අතර ඒ නිසා සූර්යග්‍රහණ දිනය ආසන්න වෙද්දී මේ ආරක්ෂක කණ්ණාඩි වල මිල කිහිප ගුණයකින් ඉහළ ගියේය. කෙසේ වුවද, බොහෝ තැන් වල මේ කණ්නාඩි නොමිලේ බෙදා හැරීමද සිදුවිය. "නොමිලේ" කිවුවත් ඇත්තටම වුණේ ලංකාවේ දන්සැල් වලදී මෙන් කිසිවෙකු විසින් වෙනත් අය වෙනුවෙන් වියදම දැරීමයි.

මාධ්‍ය මඟින් දැඩි ලෙස අවධාරණය කෙරුණු පරිදි, මෙවැනි ආරක්ෂක කණ්ණාඩි නැතිව ඉර දෙස බැලීමෙන් පෙනීම ස්ථිර ලෙසම නැති වී යාමේ අවදානමක් තිබුණේය.

සූර්යග්‍රහණයක් ඇති විටක හෝ නැති විටක ඉර දෙස කෙළින් බැලූ විට ඉරේ අධික දීප්තිය නිසා ඇසේ යෂ්ඨි සෛල ඒවායේ උපරිම මට්ටම දක්වා සංවේදී වෙයි. වැඩි වෙලාවක් මෙසේ බලා සිටි විට ඒවා එක් අන්තයක හිර (stuck) වන අතර නැවත සාමාන්‍ය තත්ත්වයට පැමිණීමට කිසියම් වෙලාවක් යයි. මේ කාලය අතර තුළ නැවත සාමාන්‍ය ආලෝකය දෙස බැලූ විට "ඇස් නිලංකාර වී" කිසිවක් නොපෙනේ. 

ස්ථිර අන්ධභාවය දක්වා දුරදිග යාමට ඉඩ ඇති මේ තාවකාලික අන්ධභාවයට හේතුව මොළය දෘෂ්ඨිය හා අදාළ සංඥා විශ්ලේෂණය කරන්නේ සාපේක්ෂ පදනමකින් වීමයි. දැඩි ආලෝකයකට ඇස් නිරාවරණය වූ විට ටික වෙලාවක් යනතුරු සාමාන්‍ය ආලෝකය පෙනෙන්නේ අඳුරක් දෙසිනි. පොළොව යට පිහිටි උමඟක් වැනි තැනක දැඩි අඳුරේ වැඩි වෙලාවක් සිටිය විට යෂ්ඨි සෛල අනෙක් අන්තයේ හිර වීම නිසාද මෙවැනිම දෙයක් සිදුවිය හැකිය.

රබර් පටියක් ඕනෑවට වඩා ආතතියකට ලක් කළ විට හෝ දුනු දඟරයක් (spring) ඕනෑවට වඩා පීඩනයකට ලක්කළ විට මෙන් දැඩි ආලෝකයකට හෝ දැඩි අඳුරකට විශාල වෙලාවක් නිරාවරණය වීමෙන් පසු ඇසේ යෂ්ඨි සෛලද නැවත යථා තත්ත්වයට පත් නොවී එසේම තිබීමේ අවදානමක් තිබේ. 

සාමාන්‍යයෙන් සිරුරේ කිසියම් කොටසකට හානි පැමිණෙන්නට පෙර මොළය අපට අනතුරු ඇඟවීමක් කරයි. ඒ වේදනාවක් දැනෙන්නට සැලැස්වීම මඟිනි. එහෙත්, ඉහත අවස්ථා වලදී මොළය එසේ වේදනාවක් දැනෙන්නට සලස්වන්නේ නැති නිසා කිසියම් පුද්ගලයෙකු ස්ථිර අන්ධ භාවයට පත් වන තුරුම වුවත් ඉර දෙස බලා සිටින්නට ඉඩ තිබේ. සාමාන්‍ය අවස්ථාවක ඉර දෙස බලා සිටීම පීඩාකාරී වුවත් සූර්යග්‍රහණයක් සිදුවන විටක එය එසේ නොවන නිසා එවැනි අවස්ථාවක ස්ථිර ලෙස ඇස් අන්ධ වීමේ අවදානම වැඩිය.

ඇතැම් විට ඉතිහාසය පුරා වරින් වර සූර්යග්‍රහණ අවස්ථාවල ඉර දෙස බැලූ ඇතැම් අයගේ දෑස් ස්ථිර ලෙස අන්ධ වූවා විය හැකිය. සූර්යග්‍රහණ "අපල" ගෙන දෙන බවට වන මතයක් ඇති වන්නටද මෙය හේතුවක් වූවා විය හැකිය. කෙසේ වුවද මෑත වසර වලදී මෙවැනි සිද්ධි වාර්තා වී නැති තරම්ය. ඇතැම් කසිණ භාවනා වල ආරම්භක අදියරේදී කරන්නේද ඇසේ කිසියම් කේතු සෛල හෝ යෂ්ඨි සෛල ප්‍රභේදයක් එක් අන්තයක කෙළවර දක්වා උත්තේජනය කිරීම විය හැකිය.

අපේ පෙනීම සිදුවන යාන්ත්‍රනය ගැන මගේ පෙර ලිපි ගණනාවකම කතා කර තිබේ. අප විසින් "මම" ලෙස හඳුනාගන්නා පුද්ගලයාව සංස්කරණය කරගැනීමට දායක වන අපේ ඉන්ද්‍රියයන්ට ලැබෙන බාහිර සංඥා අපේ මොළය තුළ විශ්ලේෂණය කෙරෙන ක්‍රියාවලියේදී මොළයට වැඩිපුරම තොරතුරු ලබාදෙන ඉන්ද්‍රිය ඇසයි. ඒ නිසා අප දන්නා ලෝකය යනු බොහෝ දුරට අප දකින ලෝකයයි.

පසුගිය සතියේ පළ කළ ලිපියකට ප්‍රතිචාර දක්වමින් මධ්‍යස්ථ මතධාරියා විසින් ලියා තිබුණේ මිනිසෙකු යනු කාබනික යන්ත්‍රයක් බවයි. අපේ හැඟීම් දැනීම් මෙන්ම අප විසින් සංස්කරණය කර ගන්නා ලෝකය නිර්මාණය වන ආකාරය කෙරෙහි බලපාන රසායනික ක්‍රියාකාරකම් සැලකූ විට ඔහු යෝජනා කරන වචනය නරක එකක් නොවේ. මේ කාබනික යන්ත්‍රයටද වෙනත් ඕනෑම යන්ත්‍රයකට මෙන් එය නිර්මාණය වී ඇති සැලසුමේ සීමාවන් අතික්‍රමණය කිරීම ඉතා අපහසු කාර්යයකි.

අප 'දකින' යතාර්ථය යනු බොහෝ විට අපේ දෑස් අබියස ඇති බව අපේ මොළය අපට කියන දෙයයි. මේ යථාර්තය සංස්කරණය කිරීම සඳහා මොළය විසින් උපයෝගී කර ගන්නා දෘශ්‍ය සංඥා කේතනය කර විද්‍යුත් සංඥා බවට හරවා දෘෂ්ඨි විතානයේ සිට මොළයට සම්ප්‍රේෂණය කිරීමටත් මොළයේ මතක සෛල වල ඇති තොරතුරු සමඟ සසඳමින් ඒ විද්‍යුත් සංඥා විශ්ලේෂණය කර අප දකින ලෝකය නිර්මාණය කිරීමටත් අපේ ඇස හා මොළය සම්බන්ධ කාබනික උපාංගයට කිසියම් අවම කාලයක් ගතවේ. ඒ නිසා අප දකින ලෝකය හැම විටම වාගේ "අතීතය" වනවා පමණක් නොව මේ කුඩා කාලාන්තරය තුළ "බාහිර පරිසරයේ" සිදුවන වෙනස්කමකට මිනිස් යන්ත්‍රය සංවේදී නැත. මෙය තරමක් දුරට පරිගණකයක් විසින් කෙටි කාලාන්තර ඇතුළත, එකිනෙකට සුළු වශයෙන් වෙනස් දෘශ්‍ය රාමු ගණනාවක් වේගයෙන් මාරු කිරීම මඟින් චලනයක් සිදු වන බව අපට ඒත්තු ගැන්වීම වැනි දෙයකි.

ලෝකයේ පවතින හැම දෙයක්ම හැම මොහොතකම වෙනස් වෙමින් පවතීනම් උත්පාද හා භංග හැර ස්ථිතියක් පවතින්නේ කෙසේද යන්න ඇතැම් අයෙකුට මතු විය හැකි ප්‍රශ්නයකි. ඇතිවීමක් හා නැතිවීමක් ඇත්නම් ඒ දෙක අතර පැවැත්මක්ද තිබිය යුතුය. පැවැත්මක් නැත්නම් ඇතිවීමත් නැති වීමත් ලෙස දෙකක් තිබිය නොහැකිය. පැවැත්මක් ඇත්නම් පවතින්නෙක්ද සිටිය යුතුය. පවතින්නෙක් කිසිසේත්ම නැත්නම් එහි ඇත්තේ ශුන්‍යතාවයයි. (මේ වියුණුවේ පළ කරන ඇතැම් ලිපි වල ඇති ඇතැම් කරුණු ලියන්නේ අප මෙන්ම හැම දෙයම නොදන්නා හා එසේ නොදන්නා බව දන්නා ටික දෙනෙකු ඉලක්ක කරගෙන මිස හැකිතරම් වැඩි පිරිසකට ආමන්ත්‍රණය කිරීමේ අරමුණින් හෝ හැම දෙයම දන්නා අය වෙනුවෙන් නොවේ.)

මිනිස් යන්ත්‍රයේ ජීව විද්‍යාත්මක ක්‍රියාකාරිත්වය මේ ස්ථිති යන්න පැහැදිලි කරයි. වෙනස් නොවන දෙය තිබෙන්නේ බාහිර පරිසරයේ නොවේ. එය තිබෙන්නේ අපේ මනසේය. මේ "වෙනස් නොවීම" අපේ ජීව විද්‍යාත්මක සීමාවකි. යතාර්ථය නිර්මාණය කරගන්නේ මනස විසින් නිසා මේ වෙනස් නොවන, මනසට තවදුරටත් විභාජනය කළ නොහැකි කුඩාම දෘශ්‍ය රාමුව යතාර්ථයේම කොටසක්ද එහි මූලික තැනුම් ඒකකයක්ද වෙයි.

ඒ අනුව, වෙනස් නොවන පුද්ගලයෙකු සිටින ඉතා කුඩා මොහොතක් තිබේ. ඒ කුඩා කාලය තුළ වෙනස් නොවන පුද්ගලයෙකු සිටින්නේ එතරම් කුඩා කාලයක් තුළ සිදුවන වෙනස්වීමකට සංවේදී විය හැකි පරිදි අප ජීව විද්‍යාත්මකව පරිණාමය වී නැති බැවිනි. තමන් කවුද කියා සොයන අයෙකුට අවසාන වශයෙන් "තමන්" හමුවන තැන මෙන්ම මිනිසෙකුට තමන් ඇතුළු ලෝකය අවබෝධ කරගත හැකි සීමාවද මෙයයි. මේ කුඩා මොහොත තුළ "සිටින" මිනිසා ඊළඟ මොහොත තුළ වෙනස් මිනිසෙකු බවට පරිණාමය වෙයි. ඒ මිනිසා එකවර මේ මිනිසාද වෙනත් මිනිසෙකුද වෙයි. "පුද්ගලයෙකුට" "තමන්ව" හඳුනාගත හැකි මේ කුඩා මොහොත තුළ ජීවත්වීම තබා ඒ වෙත එබී බැලීම පවා අප බොහෝ දෙනෙකුට අසීරු කාර්යයකි.

ඇස ඇසුරෙන් මෙය පැහැදිලි කළද, වෙනත් ඉන්ද්‍රියයන් හා අදාළවද මෙවැනි සීමාවන් තිබේ. අප හැමවිටම දකින්නේ "අතීතය" කියා මා පෙර කීවත්, එය එසේ වන්නේ අපට පිටින් අපට වඩා ඉදිරියෙන් පවතීයැයි අප සිතන වෙනත් යතාර්ථයකට සාපේක්ෂවය. එවැනි වෙනත් යතාර්ථයක් අපට මනසින් මිස මසැසින් හෝ අනෙකුත් සිවු ඉන්ද්‍රියන්ගේ උදවුවෙන් කිසිදා දැකිය නොහැකිය. ඒ නිසා දෘශ්‍ය සංඥා විශ්ලේෂණය කරමින් අපේ මොළය විසින් සංස්කරණය කරන යතාර්ථය පුද්ගලයෙකුට සාපේක්ෂව ඔහුගේ හෝ ඇයගේ වර්තමානය මිස අතීතයක් නොවේ.

වර්තමානය යනු පුද්ගලයාගේ ජීව විද්‍යාත්මක ක්‍රියාකාරිත්වයට සම්බන්ධ දෙයක් නිසා කාලය යන සංකල්පයද එවැනිම සාපේක්ෂ දෙයකි. මේ කියන්නේ අයින්ස්ටයින්ගේ කාලය ගැන නොවේ. කාලය අර්ථ දැක්විය හැක්කේම යමක් වෙනස් වන වේගය ලෙසිනි. වෙනස් වීමක් තිබීමටනම් සංසන්දනයක් අවශ්‍ය වේ. කාල ඒකකයක් ලෙස අප අර්ථ දක්වන්නේ කිසියම් නිශ්චිත වෙනසක් සිදුවීමයි. කිසියම් වෙනසක් සිදුවන බව බොහෝ දෙනෙකුට එකවරම පෙනේනම් නිශ්චිත කාලයක් ගතවී ඇති බවට ඔවුන්ට එකඟ විය හැකිය. සෘතු විපර්යාස සමඟ බාහිර පරිසරයේ සිදුවන වෙනස්කම් වල සිට ඩිජිටල් ඔරලෝසුවක අවසාන ඉලක්කම වෙනස්වීම දක්වා විවිධ වෙනස්කම් සම්බන්ධව මිනිස්සුන්ට එකඟ විය හැකි නිසා කාලය සම්බන්ධවද මිනිසුන්ට එකඟත්වයන්ට පැමිණිය හැකිය.

කෙසේ වුවද, අප එකිනෙකා විසින් හඳුනාගන්නා යථාර්තයන් තුළ මෙවැනි වෙනස්කම් හැම විටම සමපාත නොවන්නට පුළුවන. හිසට පහරක් වැදුණු අයෙකු දින ගණනක් කෝමා තත්වයෙන් සිටි බවට වෙනත් අයට එකඟ විය හැකිය. එහෙත්, ඔහුට හෝ ඇයට කාලය ගලා යන්නේ එකම වේගයෙන්ද?

සූර්යග්‍රහණයක් යනු අපේ ඉන්ද්‍රියයන්ගේ සීමාවන් ගැනද හිතන්නට ඉඩ සලසන අවස්ථාවකි. නිතර අපේ ඇස ගැටෙන ආලෝක තීව්‍රතා පරාසයට වඩා සංවේදී වන පරිදි අපේ ජීව විද්‍යාත්මක උපාංගයන් පරිණාමය වී ඇති නිසා ඒ සීමාව තුළ අපට සුළු වෙනස්කමක් වුවත් පහසුවෙන් ග්‍රහණය කර ගත හැකිය. එහෙත්, මද්දහන් සූර්යයා වැනි දීප්තිමත් ආලෝක ප්‍රභවයක තීව්‍රතා පරාසයට අපේ ඇස් සංවේදී නැත. ඉර දෙස සෘජුව බලන විට ඇතිවන අසීරුතාව යනු ඒ බව අපට මතක් කර දීමකි. ඉර දෙස වැඩි වෙලාවක් එක එල්ලේ බලා සිටීමෙන් අපේ පෙනීම හා අදාළ කාබනික යන්ත්‍ර කොටස් විනාශ විය හැකි බව අපේ වසර දහස් ගණනක පරිණාමික මතකය අපට වහාම දැනුම් දෙන්නේ මේ අසීරුතාවය අපට දැනෙන්නට සලස්වමිනි.

එහෙත්, සූර්යග්‍රහණයක් යනු ඉතා කලාතුරකින් දැකිය හැකි දෙයකි. ඒ නිසා, එවැනි අවස්ථාවක ඇසට සිදුවිය හැකි හානිය වලක්වා ගන්නට අවවාද නිකුත් කිරීමට මේ කාබනික යන්ත්‍රය ස්වභාවික ලෙස පරිණාමය වී නැත. මේ දුර්වලතාවය නිසා, සූර්යග්‍රහණයක් සිදුවන විට ඉර දෙස පියවි ඇසින් බලා සිටීම හේතුවෙන් ඇති විය හැකි තාවකාලික අන්ධතාව ස්ථිර අන්ධතාවයක් විය හැකි සීමාවට අපේ සිරුර සංවේදී නැත. මෑත වසර වලදී සූර්යග්‍රහණ සෘජුව බැලීම නිසා කිසිවෙකු ස්ථිර අන්ධතාවයට පත් වී ඇති බව වාර්තා වී නැතත්, එක මොහොතකට හෝ ඉර දෙස සෘජුව නොබැලිය යුතු බවට අවවාද නිකුත් කිරීමේ පදනම එයයි.

මේ අවවාද කෙතරම් ප්‍රචාරණය කෙරුණත්, එහි පදනමද දැන සිටියත්, සූර්යග්‍රහණය පියවි ඇසින්ම නරඹන්නට මට තිබුණු "ඇම්ම" පාලනය කර ගැනීමට මට අවශ්‍ය නොවීය. එයට විශේෂ හේතුවක්ද තිබුණේය. වසර දහස් ගණනක් තිස්සේ අපේ මුතුන් මිත්තන්ට සූර්යග්‍රහණයක් "දැනුණු" ආකාරය මට හරියටම දැනගන්නට අවශ්‍ය විය. ආරක්ෂක කණ්ණාඩි තුළින් ඉර දෙස බලා ඒ අත්දැකීම ලැබිය නොහැකිය.

මෙවැනි තීරණයක් යනු තර්ක ඥානය  හා "දැනුම" අභිබවා හැඟීම් වලට ඉඩදීමකි. ඒ ආකාරයේ තීරණ ගන්නට සිතෙන විට "මගෙන්" බැහැරව බාහිර පුද්ගලයෙකු ලෙස "මා" දෙස බලා මෙවැනි මිනිස් චර්යාවන් විශ්ලේෂණය කිරීම මගේ විනෝදාංශයකි. වෙනත් මිනිසුන්ගේ චර්යාවන් අධ්‍යයනය කරමින් විශ්ලේෂණය කරනවාට වඩා මෙය ප්‍රයෝජනවත් කාර්යයක්ද වේ. ඇතැම් ඇනෝලාගේ ප්‍රතිචාර වල සටහන් කර ඇති පරිදි මේ ක්‍රියාව මා කර ඇති මෝඩ වැඩ රාශියක් අතරින් තවත් එක් අමු මෝඩ වැඩක්ද?

මා සිතන පරිදි මෙහිදී මා කර ඇත්තේ ගණනය කළ අවදානමක් ගැනීමයි. ඉර දෙස සෘජුව බැලීමෙන් දෑස් සදහටම අන්ධ වුවහොත් එහි සමස්ත හානිය ඉතා විශාල වුවත් කුඩා කාලයක් ඉර දෙස බලා සිටීම නිසා එසේ වීමට ඇති සම්භාවිතාව එතරම්ම විශාල නැත. මේ අපේක්ෂිත හානියට සාපේක්ෂව ඉර දෙස සෘජුව බැලීමෙන් ලැබෙන සතුටට මා වැඩිපුර බර තැබුවා විය යුතුය. දීර්ඝකාලීනව සෞඛ්‍ය වර්ධනයට හේතු නොවන ඇතැම් අවදානම් දේ ක්ෂණික සතුට සලකා කරන මිනිසුන් ඇතැම් විට කරන්නේද මෙවැන්නකි.

පසුදින දැන ගත් පරිදි මේ අවදානම ගත් වෙනත් මිනිසුන් අතර වත්මන් ඇමරිකානු ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්ද වෙයි. මෙයින් පෙනෙන්නේ ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් යනු තර්ක ඥානයට වඩා ප්‍රත්‍යක්ෂය කෙරෙහි විශ්වාසය තබන මිනිසෙකු බවයි. ඇතැම් විට ඔහුද මා මෙන්ම ගණනය කළ අවදානමක් ගත්තා විය හැකිය. 

(Image: http://www.businessinsider.com/trump-watching-solar-eclipse-20017-photos-2017-8)